ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Από την Αφροδίτη Ασλάνη και την Αναστασία Αναστασοπούλου

Στην Τουρκοκρατία τα παιχνίδια προέρχονταν από την Αρχαιότητα, από το Βυζάντιο αλλά και από άλλα έθνη. Tα παιδιά έφτιαχναν διασκεδαστικά παιχνίδια από το «τίποτα». Αργότερα, όταν ξέσπασε η Επανάσταση η Δύση εμπνεύστηκε τα δικά της παιχνίδια από τη φλόγα του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων, όπως στη δημιουργία επιτραπέζιων παιχνιδιών στην Ευρώπη του 19ου αιώνα. Συνήθιζαν να παίζουν σε αλάνες και σοκάκια. Τα αγόρια έπαιζαν το «κλέφτικο» ( το κρυφτό, ξιφομαχία, κυνηγητό και πετροπόλεμο). Γενικά προτιμούσαν να παίζουν ομαδικά παιχνίδια. Τα κορίτσια προτιμούσαν να παίζουν παιχνίδια όπως: την μέλισσα, το κουτσό, το μήλο, την πινακωτή, την τυφλόμυγα, το τσιλίκι κ.α. Από αυτά τα παιχνίδια μπορούμε να καταλάβουμε ότι τα κορίτσια είχαν περισσότερη ελευθερία από τα παλαιότερα χρόνια που ήταν κλεισμένα μέσα στο σπίτι.

Παιχνίδια

ΤΟ ΚΡΥΦΤΟ:

Το κρυφτό έχει αποτυπωθεί στην μνήμη των παιδιών ως ένας ευχάριστος τρόπος για να θυμούνται ένα μέρος των Μαθηματικών μέσω του παιχνιδιού.

«Το Κρυφτό», έργο του Γιαν Βέρχας (19ος αιώνας), ιδιωτική συλλογή.

ΤΑ ΜΗΛΑ Σαν παιδιά μπερδεύαμε συνεχώς τα φρούτα με το παιχνίδι «Μήλα». Σκοπός του είναι η μπάλα να «κάψει» και τον τελευταίο παίκτη ή να ξαναβάλουν τους υπόλοιπους ξανά μες στο παιχνίδι.

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Η ΤΥΦΛΟΜΥΓΑΗ τυφλόμυγα είναι παιδικό παιχνίδι. Επιλέγεται με κλήρο ένα από τα παιδιά και του κλείνουν τα μάτια με ένα πανί, για να μη βλέπει και το παιχνίδι αρχίζει. Τα υπόλοιπα παιδιά που συμμετέχουν, γυρίζουν γύρω - γύρω από το παιδί που κάνει την τυφλόμυγα και το πειράζουν. Εκείνο προσπαθεί να πιάσει κάποιο από τα παιδιά και κερδίζει μόνο, αν καταλάβει ποιο είναι το παιδί που έπιασε. Το παιδί που πιάστηκε και αναγνωρίστηκε γίνεται η επόμενη τυφλόμυγα.

ΤΟ ΤΣΙΛΙΚΙ

Παιζόταν από δυο παίκτες. Ο κάθε παίκτης κρατούσε μια βέργα, περίπου μισό μέτρο, την τσιλικόβεργα. Το τσιλίκι ήταν ένα μικρότερο κομμάτι ξύλου περίπου 25 εκατοστών. Το τσιλίκι ήταν πελεκημένο στις άκρες έτσι ώστε να είναι μυτερό και να εκτινάσσεται προς τα πάνω όταν το χτυπούσαν με την τσιλικόβεργα στις άκρες. Κάθε παίκτης έπαιζε με τη σειρά του.Στο παίξιμό του έμοιαζε με το αμερικάνικο παιχνίδι "μπεηζμπωλ". Ζωγράφιζαν ένα κύκλο μέσα από τον οποίο το παιδί που έπαιζε πρώτο προσπαθούσε να διώξει όσο μπορούσε μακρύτερα το "τσιλίκι" που κρατούσε με το ένα του χέρι χτυπώντας το με την τσιλικόβεργα που είχε στο άλλο.

Αν το άλλο παιδί κατάφερνε να πιάσει το τσιλίκι στον αέρα τότε έχανε το πρώτο κι άλλαζαν ρόλους. Αν δεν τα κατάφερνε τότε είχε μια ακόμα ευκαιρία να "κάψει" τον αντίπαλό του αν πετύχαινε με το τσιλίκι που πετούσε από το σημείο στο οποίο είχε καταλήξει τον πρώτο παίκτη που καθόταν μέσα στον κύκλο. Ο πρώτος παίκτης τώρα δεν καθόταν να δεχτεί μοιρολατρικά το χτύπημα του αντίπαλου. Με την τσιλικόβεργα προσπαθούσε να χτυπήσει το τσιλίκι και να το επιστρέψει πίσω και μάλιστα όσο πιο μακριά γινόταν. Κι αυτό γιατί στη συνέχεια μετρούσαν πόσα βήματα μακριά από τον κύκλο είχε καταλήξει το τσιλίκι και για κάθε βήμα έπαιρνε πόντους.

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Το 1801, ο Αγγλος περιηγητής A.L. Castellan εντυπωσιάζεται στην Ύδρα με το κολύμπι των μικρών παιδιών. «Ξαφνιάζεται που κολυμπούν ολόγυμνα». Στην Κέρκυρα, ο Γάλλος Saint Sauveur καταγράφει ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια στα πανηγύρια των χωριών που γίνονταν την ημέρα του πολιούχου Αγίου. Το «πέντε με μία».«Στη μια πλευρά ενός τραπεζιού υψωνόταν μια μικρή κούφια κολόνα Στη βάση της είχε μια τρύπα που επικοινωνούσε με το τραπέζι. Έριχνες από πάνω ένα βόλο και για να κερδίσεις έπρεπε ο βόλος, βγαίνοντας στο τραπέζι, να σταματήσει πάνω σε μια κάρτα με τον αριθμό πέντε».

Η κουτσούνα

Το πρώτο παιχνίδι που έπαιρνε το κορίτσι ήταν μια πάνινη κούκλα η «κουτσούνα». Ήταν η χαρακτηριστικότερη ελληνική κούκλα και είχε περισσότερο συμβολικό και μαγικό χαρακτήρα. Το κορίτσι αποκτούσε την πρώτη του Κουτσούνα γύρω στα τρία του χρόνια όταν για πρώτη φορά θα είχε εγκράτεια ούρων. Επικρατούσε η συνήθεια να κρατάνε την κούκλα αυτή μέχρι την ώρα του γάμου και να μην την πλένουν ποτέ για να μη χάσει τη μαγική δύναμη της... Η κουτσούνα αυτή είχε απαραίτητα σχηματισμένη τη θηλή-μύηση στο θηλασμό.... Το πρώτο παιχνίδι που αποκτούσε το αγόρι γύρω στα τρία του χρόνια ήταν η «γουμάρα», «ένα συμβολικό γαϊδουράκι φτιαγμένο από κλαριά δέντρου, το οποίο είχε περισσότερο την έννοια του φυλαχτού. Τη «γουμάρα» έπρεπε να μάθει να τη φτιάχνει και το ίδιο. Οι ελληνικές οικογένειες που φιλοξενούσαν τους Ευρωπαίους περιηγητές συχνά πρόσφεραν ως ενθύμιο μια κούκλα με τοπική φορεσιά, αντικείμενο που θαύμαζαν ιδιαίτερα οι ξένοι επισκέπτες.

Κουτσούνα από τη Μακεδονία. Πάνινη χειροποίητη κούκλα των αρχών του 19ου αιώνα.

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

ΤΟΠΙ: ΑΡΧΙΚΑ ΚΟΡΙΤΣΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

Από τα αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών, «το τόπι πρωτοπαίχτηκε από τη Ναυσικά την οποία αναφέρει ο Όμηρος να παίζει με τις φιλενάδες της». Κοριτσίστικο παιχνίδι ήταν και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τα παλιά χρόνια, όταν ακόμα δεν υπήρχαν τόπια του εμπορίου, τα κορίτσια στα χωριά τα έφτιαχναν από πανί που γέμιζαν με παλιοκούρελα. Στα τόπια κένταγαν με κλωστές χρωματιστές παραστάσεις από το ζωικό και φυτικό κόσμο. Σε νεότερους χρόνους, το παιχνίδι με το τόπι πέρασε και στα αγόρια. Τα έφτιαχναν από το τρίχωμα μεγάλων ζώων όταν αυτά μαδούσαν.·

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Πηγές

http://www.slideshare.net/kikhlympero/ss-51107896

http://3lyk-polichn.thess.sch.gr/Olympiaki_paideia/paixnidia/paixnidia.htm

http://www.authorstream.com/Presentation/lyc2vril-1920205/

http://boraeinai.blogspot.gr/2014/03/1821_25.html

http://lyk-mouzak.kar.sch.gr/autosch/joomla15/images/to_paixnidi-sto-perasma_tou_xronou.pdf

https :// el . wikipedia . org / wiki /% CE % A 4% CF %85% CF %86% CE % BB % CF %8 C % CE % BC % CF %85% CE % B 3% CE % B 1

http :// hamomilaki . blogspot . gr /2013/02/ etsi - paizame - palia - to - tsiliki . html

https://oikohouse.wordpress.com/2014/11/06/%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BB%CE%AC-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%CF%82/

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CF%85%CF%86%CF%84%CF%8C