ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΥΠΣΓΟΣ(ΥΟ)ΚΟΛΕΒΕΝΤΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ DDS, MSC

• Η έννοια της πρόληψης είναι παλιά στην οδοντιατρική πράξη. • Κάθε τομέας της οδοντιατρικής αποσκοπεί στον έλεγχο και τον περιορισμό των δύο

βασικών οδοντικών νοσημάτων, της τερηδόνας και των νόσων του περιοδοντίου. • Τα τελευταία όμως χρόνια η πρόοδος της έρευνας και η καλύτερη κατανόηση των

οδοντικών νοσημάτων είχε ως αποτέλεσμα η έννοια της πρόληψης να έχει περισσότερο τον χαρακτήρα της πρόληψης της εκδήλωσης των οδοντικών νοσημάτων (πρωτοβάθμια πρόληψη) και λιγότερο τον περιορισμό και την αναχαίτισή τους με μέσα αποκατάστασης και θεραπείας (δευτεροβάθμια πρόληψη)

• Έχει αποδειχθεί πως ανεξάρτητα από τον τρόπο προσέγγισης, το αποτέλεσμα της διαφώτισης και εκπαίδευσης του κοινού είναι η αύξηση των γνώσεων σχετικά με την αιτιολογία και την πρόληψη των οδοντικών νοσημάτων.

• Η εφαρμογή όμως προληπτικών μέτρων στην καθημερινή ζωή δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της γνώσης αλλά βασικά της αλλαγής νοοτροπίας και της δημιουργίας καλών συνηθειών φροντίδας του στόματος.

Διαφώτιση του κοινού με μέσα μαζικής ενημέρωσης

Προληπτικά προγράμματα στα σχολεία

(ΣΥΔ)

Προληπτικά προγράμματα

στο οδοντιατρείο

•Οδοντιατρική Σχολή Ελλάδα• Αθήνα • Θεσσαλονίκη

•Φοίτηση • 5 χρόνια

• Προπτυχιακές Σπουδές στην Οδοντιατρική Σχολή• Ο σκοπός του ΠΠΣ είναι να εκπαιδεύσει τον κάθε φοιτητή, έτσι ώστε, με το

πέρας των σπουδών του, να έχει αναπτύξει τις απαραίτητες εκείνες γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις, που θα του επιτρέψουν την άσκηση της γενικής οδοντιατρικής, με στόχο την αποκατάσταση καθώς και διατήρηση της στοματικής αλλά και της γενικής υγείας του πληθυσμού. Για να θεωρηθεί ο πτυχιούχος της οδοντιατρικής ως ένας ολοκληρωμένος επιστήμονας, είναι σημαντικό, όλες αυτές οι ικανότητες να στηρίζονται, σε:

• Βιολογικές βάσεις• Προληπτική κατεύθυνση• Κοινωνική ευαισθησία και

• Έφεση για δια βίου μάθηση.

Οι βιολογικές βάσεις είναι απαραίτητες για την άσκηση της σύγχρονης οδοντιατρικής, αφού χωρίς αυτές, η οδοντιατρική παραμένει μόνο “τέχνη” και όχι επιστήμη.

Η προληπτική κατεύθυνση αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της ιατρικής επιστήμης, μια και πρώτιστος στόχος είναι όχι η θεραπεία της βλάβης ή της νόσου αλλά η πρόληψη τους καθώς επίσης, και η διατήρηση του όποιου

θεραπευτικού αποτελέσματος.

Η κοινωνική ευαισθησία είναι εκείνη που εξασφαλίζει, ο οδοντίατρος, εκτός από επαγγελματίας να είναι συγχρόνως και λειτουργός της υγείας.

Η έφεση για δια βίου μάθηση, αφορά την νοοτροπία, που θα πρέπει να αναπτύξει ο κάθε φοιτητής κατά τη διάρκεια των σπουδών του, για ίδια ανάγκη συνεχούς ενημέρωσης και

βελτίωσης των ικανοτήτων του σε όλη την επαγγελματική διαδρομή του. Αναγκαία συνθήκη, μέσα στο συνεχώς και δυναμικά εξελισσόμενο επιστημονικό και

επαγγελματικό οδοντιατρικό περιβάλλον.

3 χρόνια

Ιατρικής

Χημειοθεραπεια Οστεοπορωση Διαβητης

Καρδιαγγειακες παθησεις

Γεννηση λιποβαρων βρεφώνΕκδηλώσεις σε AIDS

Νοσοκομειακή Οδοντιατρική

Μεταπτυχιακές Σπουδές Περιοδοντολογία

Στοματολογία Οδοντική Προσθετική

Παιδοδοντιατρική

Ενδοδοντολογία

Οδοντική χειρουργική

Στοματική Χειρουργική

Νόσος τερηδόνα

Περιοδοντικοί νόσοι• Ουλίτιδα • Επιθετική περιοδοντίτιδα

Πρόληψη • Θεραπεία-Σύνδεση με Γενική Υγεία

Νόσος τερηδόνα

• Η οδοντική τερηδόνα ως γνωστόν, ορίζεται σαν μια χρόνια, μολυσματική, πολυπαραγοντική νόσος, η οποία οδηγεί στην καταστροφή των δοντιών μέσω των οξέων που παράγονται κάτω από ειδικές συνθήκες από τα βακτηρίδια της οδοντικής πλάκας και οι οποίες χαρακτηρίζουν το κάθε άτομο.

• Συνοπτικά οι παράγοντες που πρέπει να συνυπάρχουν ταυτόχρονα για να δημιουργηθεί η τερηδόνα είναι οι ακόλουθοι:• Α) Ευαίσθητη οδοντική επιφάνεια• Β) Μικροβιακός παράγοντας με τερηδονογόνες ιδιότητες• Γ) Κατάλληλο διατροφικό υπόστρωμα• Δ) Διάρκεια χρόνου

• Οπως προκύπτει από τα ανωτέρω για να εκδηλωθεί τερηδόνα θα πρέπει να συνυπάρχουν ταυτόχρονα και τα τέσσερα στοιχεία και με την εξάλειψη, θεωρητικά, έστω και του ενός παράγοντα τερηδόνα δεν υπάρχει.

• Ένα άλλο αδύνατο σημείο της τερηδόνας είναι οτι για να δημιουργηθεί και να φθάσει στο σημείο να είναι μη αναστρέψιμη απαιτείται χρόνος.

• Αυτό σημαίνει οτι ο Οδοντίατρος από τη στιγμή που θα την εντοπίσει στα αρχικά της στάδια έχει αρκετό χρόνο να δράσει για να προσπαθήσει να αναστείλει αυτή τη δραστηριότητα.

• Η τερηδόνα είναι η πιο συχνή στοματική ασθένεια κυρίως σε παιδιά και εφήβους, η συχνότητα της οποίας έχει μειωθεί τα τελευταία 10 χρόνια στις βιομηχανικές χώρες

• Οι σοβαρότεροι λόγοι της μείωσης αυτής είναι: 1)Η Βελτίωση του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου των ατόμων

2) Η Καλύτερη Διατροφή

3)Η Καλύτερη Στοματική Υγιεινή και το φθόριο

4) Η Εξασθένιση του S. Mutans(Μολυσματική Νόσος) και τέλος

5) Η εκτεταμένη χρήση Αντιβιοτικών.

• Ο κυριότερος και ο σοβαρότερος, βέβαια, λόγος από όλους είναι η χρήση διάφορων μορφών φθορίου και κύρια της φθοριούχου οδοντόπαστας. Σαν αποτέλεσμα αυτών η τερηδόνα σήμερα στην Ελλάδα έχει μειωθεί αρκετά και ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα.

• Ενδεικτικά, η τερηδόνα πριν 20 χρόνια προσέβαλε το 80% του παιδικού πληθυσμού, ενώ σήμερα περισσότερα του 50% των παιδιών 5 και το 37% των 12 ετών είναι ελεύθερα τερηδόνας, ενώ μόνο ένα 20-30% των παιδιών έχουν πολλή τερηδόνα

• Ο κυριότερος και ο σοβαρότερος, βέβαια, λόγος από όλους είναι η χρήση διάφορων μορφών φθορίου και κύρια της φθοριούχου οδοντόπαστας.

• Σαν αποτέλεσμα αυτών η τερηδόνα σήμερα στην Ελλάδα έχει μειωθεί αρκετά και ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα.

• Ενδεικτικά, η τερηδόνα πριν 20 χρόνια προσέβαλε το 80% • Του παιδικού πληθυσμού, ενώ σήμερα περισσότερα του 50%• των παιδιών 5 και το 37% των 12 ετών είναι ελεύθερα τερηδόνας,• ενώ μόνο ένα 20-30% των παιδιών έχουν πολλή τερηδόνα

• Η τερηδόνα συνεχίζει να αποτελεί ένα βασικό πρόβλημα• δημόσιας υγείας για τους εξής λόγους …..

• 1) Είναι η πλέον συχνή νόσος μετά το κοινό κρυολόγημα που προσβάλλει τον άνθρωπο. • 2) Το 1 στα 2 παιδιά 5 ετών και 2 στα 3 παιδιά 12 ετών έχουν πρόβλημα τερηδόνας, με το 20-30

% από αυτά να έχουν πολύ σοβαρό πρόβλημα. • 3) Υπάρχουν ειδικές ομάδες ασθενών που έχουν σοβαρά προβλήματα και χρειάζονται ειδικά

μέτρα • 4) Η τερηδόνα στους έφηβους (80% των παιδιών μέχρι 17 ετών έχουν τουλάχιστον 1 τερηδόνα)

και τους ενήλικες συνεχίζει να είναι σοβαρό πρόβλημα (τα 2/3 των ατόμων 35-44 ετών να έχουν χάσει τουλάχιστον 1 μόνιμο δόντι και η πλειονότητα των ατόμων >60 ετών να υποφέρουν από τερηδόνα ρίζας )και τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την πρόληψή της πρέπει να είναι συνεχή και αδιάλειπτα, και τέλος

• 5) αν σταματήσουν ή χαλαρώσουν τα μέτρα πρόληψης της τερηδόνας η νόσος θα εμφανιστεί και πάλι απειλητική.

• Προσοχή στην διατροφή Φθοριο

Επισκεψεις στον οδοντιατρο

Διατροφή

ΦΘΟΡΙΟ

ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΟ ΔΙΑΛΥΜΑ

Φθοριούχος οδοντόπαστα• Η φθοριούχος οδοντόπαστα αποτελεί σήμερα ίσως την πιο διαδεδομένη στο ευρύ

κοινό μορφή τοπικής εφαρμογής φθορίου από τον ίδιο τον οδοντιατρικό ασθενή. • Η ευρεία και συχνή χρήση της σε συνδυασμό με την αντιτερηδονογόνο της δράση

έχουν οδηγήσει αρκετούς ερευνητές στο να θεωρούν τη φθοριούχο οδοντόπαστα υπεύθυνη για ένα πολύ σημαντικό μέρος τη δραματικής μείωσης της τερηδόνας που παρατηρήθηκε στις δεκαετίες ‘70-’80 στις αναπτυγμένες χώρες. • Η αντιτερηδονογόνος ικανότητα της έχει αποδοθεί τόσο στη μεταφορά φθορίου στα

δόντια από άμεση επαφή με τα ενεργά συστατικά, όσο και στη διατήρηση για κάποιο χρονικό διάστημα υψηλού επιπέδου φθορίου, η οποία παρατηρείται μετά από κάθε βούρτσισμα. • Πιθανότερες πηγές τέτοιας απελευθέρωσης φθορίου θεωρείται η ίδια η οδοντική

πλάκα και οι μαλθακοί ιστοί οι οποίοι δρουν σαν ενδοστοματικές αποθήκες φθορίου.

6 ετών και πάνω Περιεκτικότητα φθορίου 1450 ppm F

2 φορές την ημέρα

•Φθοριούχα στοματοπλύματα

• Τα φθοριούχα στοματοπλύματα αποτελούν το δεύτερο κατά σειρά πιο διαδεδομένο τρόπο τοπικής εφαρμογής φθορίου από τον ίδιο τον ασθενή μετά την οδοντόπαστα.

• Το φθόριο στα σκευάσματα αυτά φέρεται σε μία από τις παρακάτω μορφές NaF, APF, ή SnF2, ενώ η συγκέντρωση του εξαρτάται από τη συχνότητα χρήσης για την οποία προορίζονται.

• Στοματοπλύματα που συνιστούνται για καθημερινή χρήση περιέχουν συγκεντρώσεις φθορίου 0.05% ενώ αυτά για εβδομαδιαία χρήση 0.2%. Χορηγούνται επίσης σκευάσματα κατόπιν συνταγής για πλύσεις και στη συνέχεια κατάποση του διαλύματος με στόχο τη συνδυασμένη χρήση τους ως τοπικά φθοριούχα και διαιτητικά συμπληρώματα φθορίου.

• Χρόνος ανάμεσα στις επανεξετάσεις• Οι επανεξετάσεις των οδοντιατρικών ασθενών σε τακτά χρονικά διαστήματα

αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι κάθε ολοκληρωμένου προληπτικού προγράμματος.

• Με αυτό τον τρόπο μπορεί να εξασφαλισθεί η σωστότερη και κυρίως η πιο έγκαιρα αντιμετώπιση των περισσότερων οδοντιατρικών προβλημάτων μειώνοντας έτσι σημαντικά τόσο τη χρονική διάρκεια της θεραπείας όσο και το κόστος αλλά πολύ περισσότερο την πρόγνωση του θεραπευτικού αποτελέσματος.

• Τα δύο ερωτήματα που ανακύπτουν αναλύοντας τη διαδικασία των επανεξετάσεων είναι ο ορισμός του χρόνου στον οποίο θα πρέπει να γίνονται και ποια είναι η περισσότερο αποτελεσματική διαδικασία ενημέρωσης των ασθενών μέσω της οποίας θα υπάρχει μεγαλύτερη ανταπόκριση και παρακολούθηση των επανεξετάσεων.

• Για πάρα πολλά χρόνια η αντίληψη που κατά κύριο λόγο επικρατούσε στο χώρο της οδοντιατρικής και που ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί την κυρίαρχη άποψη σε σχέση με τον χρόνο που πρέπει να παρεμβάλλεται ανάμεσα στις επανεξετάσεις των ασθενών ενός οδοντιατρείου είναι ότι αυτές πρέπει να γίνονται κάθε 6 μήνες. Ο χρόνος αυτός θεωρείται ότι είναι ο κατάλληλος ώστε να προλαμβάνονται σοβαρά οδοντιατρικά προβλήματα καθώς επίσης και να αντιμετωπισθούν έγκαιρα προβλήματα που ίσως δημιουργηθούν στο μεσοδιάστημα.

• Το 1971, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ)161 καθόρισε ότι οι επανεξετάσεις στο οδοντιατρείο αποτελούν μια προληπτική διαδικασία. Σαν τέτοια διαδικασία λοιπόν, πάντα σύμφωνα με τη Π.Ο.Υ οι επανεξετάσεις αυτές γίνονται για δύο λόγους. Αφ’ ενός μεν για να ελεγχθεί αν υπάρχει οδοντική νόσος και αφ’ ετέρου να βρεθεί αν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να αναπτυχθεί οδοντική νόσος στο μέλλον έτσι ώστε να ληφθούν όλα εκείνα τα αναγκαία μέτρα που θα αντιμετωπίσουν τα κλινικά συμπτώματα της νόσου και θα προλάβουν την εξέλιξη ή/και επανεμφάνισή της.

• Διατροφή• Για αρκετές δεκαετίες η οδοντιατρική έρευνα έχει ασχοληθεί με τη διαπίστωση ότι οι

διατροφικές συνήθειες του ανθρώπου και ιδιαίτερα η κατανάλωση υδατανθράκων εμφανίζει στενή σχέση με την ανάπτυξη τερηδόνας. Έχει δειχτεί σε πειραματικό επίπεδο στο εργαστήριο ότι η λήψη ζυμώσιμων υδατανθράκων οδηγεί στην παραγωγή οξέων από ορισμένα βακτηρίδια της οδοντικής πλάκας με αποτέλεσμα την πτώση του pH κάτω από την κρίσιμη περιοχή του 5.3-5.5. • Αυτή η μείωση του pH με τη σειρά της οδηγεί σε διάλυση της αδαμαντίνης και στην

απαρχή της τερηδονικής βλάβης. Μελέτη σε πειραματόζωα επιβεβαίωσε την ικανότητα μιας ποικιλίας διαφορετικών τροφών να οδηγήσουν στην ανάπτυξη τερηδόνας σε ποντίκια, ενώ πληθώρα κλινικών μελετών στον άνθρωπο έχει δώσει σαφείς ενδείξεις για την αιτιολογική σχέση κατανάλωσης ζάχαρης και εμφάνισης τερηδονας

• Εκτός απ’ την συνολική κατανάλωση ζάχαρης

• το ενδιαφέρον των ερευνητών έχουν συγκεντρώσει και μία σειρά παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με τις διατροφικές συνήθειες, όπως • η συχνότητα κατανάλωσης τροφών,• το είδος της διατροφής από άποψη σύστασης, • διάρκειας παραμονής στο στόμα και• τερηδονογόνου ικανότητας. • Η κλασσική μελέτη του Vipeholm η οποία έδειξε ότι η συχνότητα κατανάλωσης

ζαχαρούχων τροφών είναι πρωταρχικής σημασίας για την ανάπτυξη τερηδόνας στον άνθρωπο αποτέλεσε την πρώτη τεκμηριωμένη ερευνητική προσπάθεια μελέτης του συγκεκριμένου παράγοντα. Έρευνα σε ποντίκια έφτασε στο ίδιο συμπέρασμα όσον αφορά τη σχέση ημερήσιου αριθμού γευμάτων και τερηδονικών βλαβών

Περιοδοντικοί νόσοι• Ουλίτιδα • Επιθετική περιοδοντίτιδα

• Τρυγία (Πέτρα) • Ο όρος Τρυγία (πέτρα) αναφέρεται στο σκληρό υλικό που επικάθεται στην επιφάνεια των

δοντιών σαν αποτέλεσμα της μακροχρόνιας ύπαρξης οδοντικής πλάκας. Αποτελείται κυρίως από ανόργανα άλατα που σχηματίζονται με τη βοήθεια του σάλιου και γίνεται αναπόσπαστο μέρος των δοντιών. Μπορεί να αφαιρεθεί μόνο από τον οδοντίατρο με χρήση ειδικών εργαλείων.

• Ουλίτιδα - Πώς θεραπεύεται;• Η ουλίτιδα είναι μια φλεγμονή των ούλων. • Όταν οι ιστοί που περιβάλλουν το δόντι και τη ρίζα του καλυφθούν από πέτρα, τότε πρέπει να

ακολουθηθεί θεραπεία. Η χρόνια ουλίτιδα μπορεί να είναι αιτία της κακοσμίας του στόματος αλλά και να οδηγήσει σε εξασθένιση των ούλων και περιοδοντίτιδα, μία πάθηση που μπορεί να καταλήξει στην απώλεια δοντιών. Για την αντιμετώπιση της ουλίτιδας, όταν αυτή εμφανισθεί, πρέπει να απομακρυνθεί η πέτρα (τρυγία, πλάκα) από τις επιφάνειες των δοντιών, από τις ενώσεις τους με τα ούλα αλλά και στις ενδιάμεσες περιοχές τους, ούτως ώστε αυτές να καθαρίσουν. Για να προλάβουμε την εμφάνιση ουλίτιδας ακολουθούμε του γενικούς κανόνες καθημερινής στοματικής υγιεινής (βούρτσισμα, σωστή διατροφή, κλπ).

• Περιοδοντίτιδα • Ονομάζεται η φλεγμονώδης αντίδραση των στηρικτικών περιοδοντικών ιστών,

που έχει ως αποτέλεσμα την προοδευτική απώλεια πρόσφυσης, απώλεια φατνιακού οστού, σχηματισμό περιοδοντικών θυλάκων και υφίζησης των ούλων.• Κλινικά ευρήματα της περιοδοντίτιδας• Παρουσία υπερουλικής και υποουλικής πλάκας και τρυγίας• Ούλα οιδηματώδη με αλλαγές στο χρώμα, σχήμα, σύσταση και μέγεθος• Αιμορραγία στην ψηλάφηση με τον περιοδοντικό ανιχνευτήρα• Ανίχνευση περιοδοντικών θυλάκων• Ακτινογραφική απώλεια οστού

• Συμπτώματα της περιοδοντίτιδας:• Οι ασθενείς με περιοδοντίτιδα μπορεί να παρουσιάζουν μερικά από τα ακόλουθα συμπτώματα:• έντονη αιμορραγία των ούλων κατα τη διάρκεια του βουρτσίσματος τωνδοντιών ή και αυτόματα• κακή στοματική αναπνοή• απογύμνωση των δοντιών - αποκάλυψη ριζών• πρησμένα ερυθρά ούλα• διόγκωση των μεσοδόντιων θηλών• εκκροή πύου από τα ούλα• αλλαγή της θέσης των δοντιών στην οδοντοστοιχία ή κινητικότητα δοντιών• Η περιοδοντίτιδα ανάλογα με την βαρύτητα απώλειας πρόσφυσης διακρίνεται σε αρχόμενη,

μέτριας βαρύτητας και προχωρημένη περιοδοντίτιδα και, ανάλογα με την έκταση της νόσου, σε εντοπισμένη και γενικευμένη περιοδοντίτιδα.