Γερμανικές και γαλλικές αναφορές γύρω από τον αλή πασά...
description
Transcript of Γερμανικές και γαλλικές αναφορές γύρω από τον αλή πασά...
1
2
Εξαιρετικά αφιερωmicroένο στον φίλο microου Φώτη Ρaπακούση στο microουσείο του Αλή Πασά στα Ιωάννινα για το πολύτιmicroο έργο που προσφέρει
3
Π Λ Ο Η Γ Η Σ Η
Θέmicroα Πρόλογος Περί βιβλιογραφίας
Σελίδα 5 9
Κεφάλαιο Θέmicroα Σελίδα 1ο Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ
(Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
12
2ο Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
15
3ο Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud
19
4ο Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
20
5ο Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συλιβρίας
24
6ο Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire militaire raquo 1900
26
7ο Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
4 Ο Μύθος του θησαυρού
5 Η τρίτη ιππουρίδα
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
29
4
Κεφάλαιο Θέmicroα
Σελίδα
8ο 9ο
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820 για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή πασά Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις κινήσεις του Αλή πασά
43
45
10ο Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
46
11ο Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843
50
Άποψη των Ιωαννίνων
5
Αντί προλόγου
Για τον Αλή πασά έχουν γραφτεί πολλά τόσο από Έλληνες συγγραφείς όσο και από
ξένους Πολλές αλήθειες πολλά ψέmicroατα και πολλά κατά φαντασίωση ∆εν θα microπω σε
διαδικασία προλόγου microε κάποια δικιά microου έρευνα που ίσως να microην διαφέρει και
πολύ από τις άλλες ήδη υπάρχουσες αλλά microιας και αυτή η εργασία είναι
microεταφράσεις απο ξένα γραπτά θα κάνω microια αναφορά-microετάφραση για τον Αλή πασά
όπως τον παρουσίασε το γερmicroανικό περιοδικό Das Pfenning Magazin fuumlr
Belehrung und Unterhaltung στην Λειψία το 1843 από τον εκδοτικό οίκο
Brockhaus Παραπέρα δε θα παραθέσω έναν πίνακα microε το γενεαλογικό δένδρο του
Αλή πασά όπως το παρουσίασε ό Αχmicroέτ Μουφίτ Λιmicroποχόβα απόγονος της
Χαϊνίτσας αδερφής του Αλή
ldquoΑυτό που έκανε πιο πολύ γνωστό τον Αλή πασά στην ιστορία είναι η ελληνική
επανάσταση εναντίον των Τούρκων Γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1774 και ήταν γιος
ενός microουσουλmicroάνου φύλαρχου του οποίου οι γειτονικοί πασάδες σιγά σιγά του
αφαίρεσαν όλη την περιουσία Μετά τον θάνατο του πατέρα του η microητέρα του
έβλεπε στον Αλή την microοναδική ελπίδα να αποκτήσει ξανά την χαmicroένη της δόξα
Ήταν microια φιλόδοξη γυναίκα και ανέθρεψε τον γιο της έτσι που να γίνει πολεmicroιστής
και κατακτητής ∆εκαεξάχρονος ήταν ήδη αρχηγός microιας συmicromicroορίας η οποία microε
φόνους και κλεψιές ρήmicroαζε τον τόπο Μέσα από αυτή την συmicromicroορία διδάχτηκε την
τέχνη να εντυπωσιάζει microέσω της βαρβαρότητας αλλά πριν ακόmicroη microάθει την πολιτική
θα περνούσε και από την σχολή της αντιφατικότητας προκειmicroένου να microάθει να είναι
ασυνείδητος Η φήmicroη για τις ληστείες του Αλή έφτασε ως τα αυτιά του σουλτάνου
και σύντοmicroα ο σουλτανικός στρατός τον στρίmicroωξε τόσο πολύ που οι σύντροφοι του
σκόρπισαν στους τέσσερις ανέmicroους και ο ίδιος δόξαζε τον θεό που τα κατάφερε να
6
φτάσει ζωντανός πίσω στην πατρίδα του Η microητέρα του τον υποδέχτηκε microε
περιφρόνηση και του είπε να φορέσει φουστάνια Αυτό τον ώθησε microόλις έφυγαν οι
στρατιώτες του σουλτάνου στο να ξεσηκωθεί και πάλι και να προσπαθήσει να
συγκεντρώσει και πάλι τους συντρόφους του και να ξαναρχίσουν πάλι την παλιά
εργασία τους Όmicroως όσο περισσότερο πάσχιζε να ικανοποιήσει την φιλόδοξη και
φοβερή microητέρα του τόσο περισσότερο θα προσπαθούσε και η Πύλη να τον κάνει
αβλαβή για το microέλλον Έπεσε αιχmicroάλωτος του Κούρτ πασά και το microόνο που
σκέφτονταν ήταν πως να σώσει την ζωή του Γιαυτό τον λόγο συmicroπεριφέρονταν
απέναντι στον πασά σαν κάποιον που δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα Αυτό κέρδισε
την προσοχή αλλά και αγάπη του πασά που είχε να αποφασίσει για την ζωή του
Αθωώθηκε και τον πάντρεψε microε την κόρη του πασά από το Λέλβινο microιας
σηmicroαντικής πόλης απέναντι από την Κέρκυρα
Αυτή η τύχη του άναψε περισσότερο τα αίmicroατα και αντί να γίνει πιο πράος και
λογικός του έβαλε την ιδέα για κάτι microεγαλύτερο και τον οδήγησε σε περισσότερη
βία Ο πεθερός του έπαιζε microε την ιδέα να ανεξαρτητοποιηθεί από την Πύλη και σε
αυτά τα σχέδια microύησε και τον Αλή Ο Αλής τον ενθάρρυνε και microετά τον πρόδωσε
στον σουλτάνου microε την ελπίδα ότι θα γίνει κύριος της περιουσίας αυτού Όmicroως
αυτό το σχέδιο δεν έφερε καρπούς Έτσι λοιπόν στράφηκε πάλι εναντίον των
Ιωαννίνων όπου λήστευε και σκότωνε Μετά σκότωσε τους αδερφούς του και
κατόπιν τούτου τον κουνιάδο του και τα εγκλήmicroατα πολλαπλασιάζονταν Από την
πύλη δεν είχε πλέον να φοβηθεί τίποτα αφού είχε ήδη τόσα πλούτη που microπορούσε
άνετα να δωροδοκήσει το ∆ιβάνι Η Πύλη τον ανακήρυξε ∆ερβεντζή πασά και είχε
να προστατεύει τους δρόmicroους Τώρα microπορούσε πιο άνετα να γεmicroίζει το πουγγί του
microιας και βρίσκονταν στην πηγή απ όπου περνούσε το χρήmicroα και να το ληστεύει microε
το νόmicroο Με πλαστό φιρmicroάνι έγινε κύριος των Ιωαννίνων και ανάγκασε τους
κατοίκους να τον αναγνωρίσουν απέναντι στην Πύλη σαν διοικητή της πόλης
7
Από δω και microπρος η δύναmicroη του αυξάνονταν microέρα microε τη microέρα Είχε στρατό που
άνηκε σε αυτόν στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν
microόνο για τα microάτια υπό τις διαταγές της Πύλης Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν
υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000
Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηmicroείο microια φυλή
microισή Αρβανίτες microισή Έλληνες οι λεγόmicroενοι Σουλιώτες όνοmicroα που είχαν πάρει από
το φρούριο στο ύψωmicroα Σούλι κοντά στον ποταmicroό Αχέροντα Εδώ αποκλεισmicroένοι
από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά
και microετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα Αυτό το microικρό
χωριό ήταν εmicroπόδιο για τα σχέδια του Αλή Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους
καταστρέψει Οι Σουλιώτες αmicroύνθηκαν microε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς
εύκολα στην ιστορία Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα microέρος
τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά microεταξύ Άρτας και Πρέβεζας όπου 20 χρόνια
αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο microέρος το όνοmicroα του Σουλίου
Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας
Αιτωλίας και άνω Αλβανίας Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την
Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει
κάτω από τον ζυγό του Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς Αυτός που θα αλλοίωνε το
όνοmicroα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα
Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους
Μαυροβούνιους Ρουmicroελιώτες και άλλους σε πόλεmicroο εναντίον της Πύλης Η Πύλη
αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κωνπολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον
του Αν και κατάφερε να αmicroυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ
Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
2
Εξαιρετικά αφιερωmicroένο στον φίλο microου Φώτη Ρaπακούση στο microουσείο του Αλή Πασά στα Ιωάννινα για το πολύτιmicroο έργο που προσφέρει
3
Π Λ Ο Η Γ Η Σ Η
Θέmicroα Πρόλογος Περί βιβλιογραφίας
Σελίδα 5 9
Κεφάλαιο Θέmicroα Σελίδα 1ο Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ
(Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
12
2ο Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
15
3ο Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud
19
4ο Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
20
5ο Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συλιβρίας
24
6ο Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire militaire raquo 1900
26
7ο Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
4 Ο Μύθος του θησαυρού
5 Η τρίτη ιππουρίδα
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
29
4
Κεφάλαιο Θέmicroα
Σελίδα
8ο 9ο
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820 για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή πασά Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις κινήσεις του Αλή πασά
43
45
10ο Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
46
11ο Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843
50
Άποψη των Ιωαννίνων
5
Αντί προλόγου
Για τον Αλή πασά έχουν γραφτεί πολλά τόσο από Έλληνες συγγραφείς όσο και από
ξένους Πολλές αλήθειες πολλά ψέmicroατα και πολλά κατά φαντασίωση ∆εν θα microπω σε
διαδικασία προλόγου microε κάποια δικιά microου έρευνα που ίσως να microην διαφέρει και
πολύ από τις άλλες ήδη υπάρχουσες αλλά microιας και αυτή η εργασία είναι
microεταφράσεις απο ξένα γραπτά θα κάνω microια αναφορά-microετάφραση για τον Αλή πασά
όπως τον παρουσίασε το γερmicroανικό περιοδικό Das Pfenning Magazin fuumlr
Belehrung und Unterhaltung στην Λειψία το 1843 από τον εκδοτικό οίκο
Brockhaus Παραπέρα δε θα παραθέσω έναν πίνακα microε το γενεαλογικό δένδρο του
Αλή πασά όπως το παρουσίασε ό Αχmicroέτ Μουφίτ Λιmicroποχόβα απόγονος της
Χαϊνίτσας αδερφής του Αλή
ldquoΑυτό που έκανε πιο πολύ γνωστό τον Αλή πασά στην ιστορία είναι η ελληνική
επανάσταση εναντίον των Τούρκων Γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1774 και ήταν γιος
ενός microουσουλmicroάνου φύλαρχου του οποίου οι γειτονικοί πασάδες σιγά σιγά του
αφαίρεσαν όλη την περιουσία Μετά τον θάνατο του πατέρα του η microητέρα του
έβλεπε στον Αλή την microοναδική ελπίδα να αποκτήσει ξανά την χαmicroένη της δόξα
Ήταν microια φιλόδοξη γυναίκα και ανέθρεψε τον γιο της έτσι που να γίνει πολεmicroιστής
και κατακτητής ∆εκαεξάχρονος ήταν ήδη αρχηγός microιας συmicromicroορίας η οποία microε
φόνους και κλεψιές ρήmicroαζε τον τόπο Μέσα από αυτή την συmicromicroορία διδάχτηκε την
τέχνη να εντυπωσιάζει microέσω της βαρβαρότητας αλλά πριν ακόmicroη microάθει την πολιτική
θα περνούσε και από την σχολή της αντιφατικότητας προκειmicroένου να microάθει να είναι
ασυνείδητος Η φήmicroη για τις ληστείες του Αλή έφτασε ως τα αυτιά του σουλτάνου
και σύντοmicroα ο σουλτανικός στρατός τον στρίmicroωξε τόσο πολύ που οι σύντροφοι του
σκόρπισαν στους τέσσερις ανέmicroους και ο ίδιος δόξαζε τον θεό που τα κατάφερε να
6
φτάσει ζωντανός πίσω στην πατρίδα του Η microητέρα του τον υποδέχτηκε microε
περιφρόνηση και του είπε να φορέσει φουστάνια Αυτό τον ώθησε microόλις έφυγαν οι
στρατιώτες του σουλτάνου στο να ξεσηκωθεί και πάλι και να προσπαθήσει να
συγκεντρώσει και πάλι τους συντρόφους του και να ξαναρχίσουν πάλι την παλιά
εργασία τους Όmicroως όσο περισσότερο πάσχιζε να ικανοποιήσει την φιλόδοξη και
φοβερή microητέρα του τόσο περισσότερο θα προσπαθούσε και η Πύλη να τον κάνει
αβλαβή για το microέλλον Έπεσε αιχmicroάλωτος του Κούρτ πασά και το microόνο που
σκέφτονταν ήταν πως να σώσει την ζωή του Γιαυτό τον λόγο συmicroπεριφέρονταν
απέναντι στον πασά σαν κάποιον που δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα Αυτό κέρδισε
την προσοχή αλλά και αγάπη του πασά που είχε να αποφασίσει για την ζωή του
Αθωώθηκε και τον πάντρεψε microε την κόρη του πασά από το Λέλβινο microιας
σηmicroαντικής πόλης απέναντι από την Κέρκυρα
Αυτή η τύχη του άναψε περισσότερο τα αίmicroατα και αντί να γίνει πιο πράος και
λογικός του έβαλε την ιδέα για κάτι microεγαλύτερο και τον οδήγησε σε περισσότερη
βία Ο πεθερός του έπαιζε microε την ιδέα να ανεξαρτητοποιηθεί από την Πύλη και σε
αυτά τα σχέδια microύησε και τον Αλή Ο Αλής τον ενθάρρυνε και microετά τον πρόδωσε
στον σουλτάνου microε την ελπίδα ότι θα γίνει κύριος της περιουσίας αυτού Όmicroως
αυτό το σχέδιο δεν έφερε καρπούς Έτσι λοιπόν στράφηκε πάλι εναντίον των
Ιωαννίνων όπου λήστευε και σκότωνε Μετά σκότωσε τους αδερφούς του και
κατόπιν τούτου τον κουνιάδο του και τα εγκλήmicroατα πολλαπλασιάζονταν Από την
πύλη δεν είχε πλέον να φοβηθεί τίποτα αφού είχε ήδη τόσα πλούτη που microπορούσε
άνετα να δωροδοκήσει το ∆ιβάνι Η Πύλη τον ανακήρυξε ∆ερβεντζή πασά και είχε
να προστατεύει τους δρόmicroους Τώρα microπορούσε πιο άνετα να γεmicroίζει το πουγγί του
microιας και βρίσκονταν στην πηγή απ όπου περνούσε το χρήmicroα και να το ληστεύει microε
το νόmicroο Με πλαστό φιρmicroάνι έγινε κύριος των Ιωαννίνων και ανάγκασε τους
κατοίκους να τον αναγνωρίσουν απέναντι στην Πύλη σαν διοικητή της πόλης
7
Από δω και microπρος η δύναmicroη του αυξάνονταν microέρα microε τη microέρα Είχε στρατό που
άνηκε σε αυτόν στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν
microόνο για τα microάτια υπό τις διαταγές της Πύλης Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν
υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000
Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηmicroείο microια φυλή
microισή Αρβανίτες microισή Έλληνες οι λεγόmicroενοι Σουλιώτες όνοmicroα που είχαν πάρει από
το φρούριο στο ύψωmicroα Σούλι κοντά στον ποταmicroό Αχέροντα Εδώ αποκλεισmicroένοι
από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά
και microετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα Αυτό το microικρό
χωριό ήταν εmicroπόδιο για τα σχέδια του Αλή Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους
καταστρέψει Οι Σουλιώτες αmicroύνθηκαν microε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς
εύκολα στην ιστορία Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα microέρος
τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά microεταξύ Άρτας και Πρέβεζας όπου 20 χρόνια
αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο microέρος το όνοmicroα του Σουλίου
Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας
Αιτωλίας και άνω Αλβανίας Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την
Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει
κάτω από τον ζυγό του Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς Αυτός που θα αλλοίωνε το
όνοmicroα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα
Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους
Μαυροβούνιους Ρουmicroελιώτες και άλλους σε πόλεmicroο εναντίον της Πύλης Η Πύλη
αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κωνπολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον
του Αν και κατάφερε να αmicroυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ
Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
3
Π Λ Ο Η Γ Η Σ Η
Θέmicroα Πρόλογος Περί βιβλιογραφίας
Σελίδα 5 9
Κεφάλαιο Θέmicroα Σελίδα 1ο Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ
(Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
12
2ο Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
15
3ο Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud
19
4ο Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
20
5ο Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συλιβρίας
24
6ο Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire militaire raquo 1900
26
7ο Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
4 Ο Μύθος του θησαυρού
5 Η τρίτη ιππουρίδα
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
29
4
Κεφάλαιο Θέmicroα
Σελίδα
8ο 9ο
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820 για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή πασά Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις κινήσεις του Αλή πασά
43
45
10ο Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
46
11ο Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843
50
Άποψη των Ιωαννίνων
5
Αντί προλόγου
Για τον Αλή πασά έχουν γραφτεί πολλά τόσο από Έλληνες συγγραφείς όσο και από
ξένους Πολλές αλήθειες πολλά ψέmicroατα και πολλά κατά φαντασίωση ∆εν θα microπω σε
διαδικασία προλόγου microε κάποια δικιά microου έρευνα που ίσως να microην διαφέρει και
πολύ από τις άλλες ήδη υπάρχουσες αλλά microιας και αυτή η εργασία είναι
microεταφράσεις απο ξένα γραπτά θα κάνω microια αναφορά-microετάφραση για τον Αλή πασά
όπως τον παρουσίασε το γερmicroανικό περιοδικό Das Pfenning Magazin fuumlr
Belehrung und Unterhaltung στην Λειψία το 1843 από τον εκδοτικό οίκο
Brockhaus Παραπέρα δε θα παραθέσω έναν πίνακα microε το γενεαλογικό δένδρο του
Αλή πασά όπως το παρουσίασε ό Αχmicroέτ Μουφίτ Λιmicroποχόβα απόγονος της
Χαϊνίτσας αδερφής του Αλή
ldquoΑυτό που έκανε πιο πολύ γνωστό τον Αλή πασά στην ιστορία είναι η ελληνική
επανάσταση εναντίον των Τούρκων Γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1774 και ήταν γιος
ενός microουσουλmicroάνου φύλαρχου του οποίου οι γειτονικοί πασάδες σιγά σιγά του
αφαίρεσαν όλη την περιουσία Μετά τον θάνατο του πατέρα του η microητέρα του
έβλεπε στον Αλή την microοναδική ελπίδα να αποκτήσει ξανά την χαmicroένη της δόξα
Ήταν microια φιλόδοξη γυναίκα και ανέθρεψε τον γιο της έτσι που να γίνει πολεmicroιστής
και κατακτητής ∆εκαεξάχρονος ήταν ήδη αρχηγός microιας συmicromicroορίας η οποία microε
φόνους και κλεψιές ρήmicroαζε τον τόπο Μέσα από αυτή την συmicromicroορία διδάχτηκε την
τέχνη να εντυπωσιάζει microέσω της βαρβαρότητας αλλά πριν ακόmicroη microάθει την πολιτική
θα περνούσε και από την σχολή της αντιφατικότητας προκειmicroένου να microάθει να είναι
ασυνείδητος Η φήmicroη για τις ληστείες του Αλή έφτασε ως τα αυτιά του σουλτάνου
και σύντοmicroα ο σουλτανικός στρατός τον στρίmicroωξε τόσο πολύ που οι σύντροφοι του
σκόρπισαν στους τέσσερις ανέmicroους και ο ίδιος δόξαζε τον θεό που τα κατάφερε να
6
φτάσει ζωντανός πίσω στην πατρίδα του Η microητέρα του τον υποδέχτηκε microε
περιφρόνηση και του είπε να φορέσει φουστάνια Αυτό τον ώθησε microόλις έφυγαν οι
στρατιώτες του σουλτάνου στο να ξεσηκωθεί και πάλι και να προσπαθήσει να
συγκεντρώσει και πάλι τους συντρόφους του και να ξαναρχίσουν πάλι την παλιά
εργασία τους Όmicroως όσο περισσότερο πάσχιζε να ικανοποιήσει την φιλόδοξη και
φοβερή microητέρα του τόσο περισσότερο θα προσπαθούσε και η Πύλη να τον κάνει
αβλαβή για το microέλλον Έπεσε αιχmicroάλωτος του Κούρτ πασά και το microόνο που
σκέφτονταν ήταν πως να σώσει την ζωή του Γιαυτό τον λόγο συmicroπεριφέρονταν
απέναντι στον πασά σαν κάποιον που δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα Αυτό κέρδισε
την προσοχή αλλά και αγάπη του πασά που είχε να αποφασίσει για την ζωή του
Αθωώθηκε και τον πάντρεψε microε την κόρη του πασά από το Λέλβινο microιας
σηmicroαντικής πόλης απέναντι από την Κέρκυρα
Αυτή η τύχη του άναψε περισσότερο τα αίmicroατα και αντί να γίνει πιο πράος και
λογικός του έβαλε την ιδέα για κάτι microεγαλύτερο και τον οδήγησε σε περισσότερη
βία Ο πεθερός του έπαιζε microε την ιδέα να ανεξαρτητοποιηθεί από την Πύλη και σε
αυτά τα σχέδια microύησε και τον Αλή Ο Αλής τον ενθάρρυνε και microετά τον πρόδωσε
στον σουλτάνου microε την ελπίδα ότι θα γίνει κύριος της περιουσίας αυτού Όmicroως
αυτό το σχέδιο δεν έφερε καρπούς Έτσι λοιπόν στράφηκε πάλι εναντίον των
Ιωαννίνων όπου λήστευε και σκότωνε Μετά σκότωσε τους αδερφούς του και
κατόπιν τούτου τον κουνιάδο του και τα εγκλήmicroατα πολλαπλασιάζονταν Από την
πύλη δεν είχε πλέον να φοβηθεί τίποτα αφού είχε ήδη τόσα πλούτη που microπορούσε
άνετα να δωροδοκήσει το ∆ιβάνι Η Πύλη τον ανακήρυξε ∆ερβεντζή πασά και είχε
να προστατεύει τους δρόmicroους Τώρα microπορούσε πιο άνετα να γεmicroίζει το πουγγί του
microιας και βρίσκονταν στην πηγή απ όπου περνούσε το χρήmicroα και να το ληστεύει microε
το νόmicroο Με πλαστό φιρmicroάνι έγινε κύριος των Ιωαννίνων και ανάγκασε τους
κατοίκους να τον αναγνωρίσουν απέναντι στην Πύλη σαν διοικητή της πόλης
7
Από δω και microπρος η δύναmicroη του αυξάνονταν microέρα microε τη microέρα Είχε στρατό που
άνηκε σε αυτόν στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν
microόνο για τα microάτια υπό τις διαταγές της Πύλης Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν
υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000
Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηmicroείο microια φυλή
microισή Αρβανίτες microισή Έλληνες οι λεγόmicroενοι Σουλιώτες όνοmicroα που είχαν πάρει από
το φρούριο στο ύψωmicroα Σούλι κοντά στον ποταmicroό Αχέροντα Εδώ αποκλεισmicroένοι
από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά
και microετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα Αυτό το microικρό
χωριό ήταν εmicroπόδιο για τα σχέδια του Αλή Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους
καταστρέψει Οι Σουλιώτες αmicroύνθηκαν microε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς
εύκολα στην ιστορία Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα microέρος
τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά microεταξύ Άρτας και Πρέβεζας όπου 20 χρόνια
αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο microέρος το όνοmicroα του Σουλίου
Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας
Αιτωλίας και άνω Αλβανίας Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την
Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει
κάτω από τον ζυγό του Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς Αυτός που θα αλλοίωνε το
όνοmicroα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα
Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους
Μαυροβούνιους Ρουmicroελιώτες και άλλους σε πόλεmicroο εναντίον της Πύλης Η Πύλη
αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κωνπολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον
του Αν και κατάφερε να αmicroυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ
Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
4
Κεφάλαιο Θέmicroα
Σελίδα
8ο 9ο
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820 για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή πασά Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις κινήσεις του Αλή πασά
43
45
10ο Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
46
11ο Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843
50
Άποψη των Ιωαννίνων
5
Αντί προλόγου
Για τον Αλή πασά έχουν γραφτεί πολλά τόσο από Έλληνες συγγραφείς όσο και από
ξένους Πολλές αλήθειες πολλά ψέmicroατα και πολλά κατά φαντασίωση ∆εν θα microπω σε
διαδικασία προλόγου microε κάποια δικιά microου έρευνα που ίσως να microην διαφέρει και
πολύ από τις άλλες ήδη υπάρχουσες αλλά microιας και αυτή η εργασία είναι
microεταφράσεις απο ξένα γραπτά θα κάνω microια αναφορά-microετάφραση για τον Αλή πασά
όπως τον παρουσίασε το γερmicroανικό περιοδικό Das Pfenning Magazin fuumlr
Belehrung und Unterhaltung στην Λειψία το 1843 από τον εκδοτικό οίκο
Brockhaus Παραπέρα δε θα παραθέσω έναν πίνακα microε το γενεαλογικό δένδρο του
Αλή πασά όπως το παρουσίασε ό Αχmicroέτ Μουφίτ Λιmicroποχόβα απόγονος της
Χαϊνίτσας αδερφής του Αλή
ldquoΑυτό που έκανε πιο πολύ γνωστό τον Αλή πασά στην ιστορία είναι η ελληνική
επανάσταση εναντίον των Τούρκων Γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1774 και ήταν γιος
ενός microουσουλmicroάνου φύλαρχου του οποίου οι γειτονικοί πασάδες σιγά σιγά του
αφαίρεσαν όλη την περιουσία Μετά τον θάνατο του πατέρα του η microητέρα του
έβλεπε στον Αλή την microοναδική ελπίδα να αποκτήσει ξανά την χαmicroένη της δόξα
Ήταν microια φιλόδοξη γυναίκα και ανέθρεψε τον γιο της έτσι που να γίνει πολεmicroιστής
και κατακτητής ∆εκαεξάχρονος ήταν ήδη αρχηγός microιας συmicromicroορίας η οποία microε
φόνους και κλεψιές ρήmicroαζε τον τόπο Μέσα από αυτή την συmicromicroορία διδάχτηκε την
τέχνη να εντυπωσιάζει microέσω της βαρβαρότητας αλλά πριν ακόmicroη microάθει την πολιτική
θα περνούσε και από την σχολή της αντιφατικότητας προκειmicroένου να microάθει να είναι
ασυνείδητος Η φήmicroη για τις ληστείες του Αλή έφτασε ως τα αυτιά του σουλτάνου
και σύντοmicroα ο σουλτανικός στρατός τον στρίmicroωξε τόσο πολύ που οι σύντροφοι του
σκόρπισαν στους τέσσερις ανέmicroους και ο ίδιος δόξαζε τον θεό που τα κατάφερε να
6
φτάσει ζωντανός πίσω στην πατρίδα του Η microητέρα του τον υποδέχτηκε microε
περιφρόνηση και του είπε να φορέσει φουστάνια Αυτό τον ώθησε microόλις έφυγαν οι
στρατιώτες του σουλτάνου στο να ξεσηκωθεί και πάλι και να προσπαθήσει να
συγκεντρώσει και πάλι τους συντρόφους του και να ξαναρχίσουν πάλι την παλιά
εργασία τους Όmicroως όσο περισσότερο πάσχιζε να ικανοποιήσει την φιλόδοξη και
φοβερή microητέρα του τόσο περισσότερο θα προσπαθούσε και η Πύλη να τον κάνει
αβλαβή για το microέλλον Έπεσε αιχmicroάλωτος του Κούρτ πασά και το microόνο που
σκέφτονταν ήταν πως να σώσει την ζωή του Γιαυτό τον λόγο συmicroπεριφέρονταν
απέναντι στον πασά σαν κάποιον που δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα Αυτό κέρδισε
την προσοχή αλλά και αγάπη του πασά που είχε να αποφασίσει για την ζωή του
Αθωώθηκε και τον πάντρεψε microε την κόρη του πασά από το Λέλβινο microιας
σηmicroαντικής πόλης απέναντι από την Κέρκυρα
Αυτή η τύχη του άναψε περισσότερο τα αίmicroατα και αντί να γίνει πιο πράος και
λογικός του έβαλε την ιδέα για κάτι microεγαλύτερο και τον οδήγησε σε περισσότερη
βία Ο πεθερός του έπαιζε microε την ιδέα να ανεξαρτητοποιηθεί από την Πύλη και σε
αυτά τα σχέδια microύησε και τον Αλή Ο Αλής τον ενθάρρυνε και microετά τον πρόδωσε
στον σουλτάνου microε την ελπίδα ότι θα γίνει κύριος της περιουσίας αυτού Όmicroως
αυτό το σχέδιο δεν έφερε καρπούς Έτσι λοιπόν στράφηκε πάλι εναντίον των
Ιωαννίνων όπου λήστευε και σκότωνε Μετά σκότωσε τους αδερφούς του και
κατόπιν τούτου τον κουνιάδο του και τα εγκλήmicroατα πολλαπλασιάζονταν Από την
πύλη δεν είχε πλέον να φοβηθεί τίποτα αφού είχε ήδη τόσα πλούτη που microπορούσε
άνετα να δωροδοκήσει το ∆ιβάνι Η Πύλη τον ανακήρυξε ∆ερβεντζή πασά και είχε
να προστατεύει τους δρόmicroους Τώρα microπορούσε πιο άνετα να γεmicroίζει το πουγγί του
microιας και βρίσκονταν στην πηγή απ όπου περνούσε το χρήmicroα και να το ληστεύει microε
το νόmicroο Με πλαστό φιρmicroάνι έγινε κύριος των Ιωαννίνων και ανάγκασε τους
κατοίκους να τον αναγνωρίσουν απέναντι στην Πύλη σαν διοικητή της πόλης
7
Από δω και microπρος η δύναmicroη του αυξάνονταν microέρα microε τη microέρα Είχε στρατό που
άνηκε σε αυτόν στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν
microόνο για τα microάτια υπό τις διαταγές της Πύλης Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν
υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000
Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηmicroείο microια φυλή
microισή Αρβανίτες microισή Έλληνες οι λεγόmicroενοι Σουλιώτες όνοmicroα που είχαν πάρει από
το φρούριο στο ύψωmicroα Σούλι κοντά στον ποταmicroό Αχέροντα Εδώ αποκλεισmicroένοι
από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά
και microετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα Αυτό το microικρό
χωριό ήταν εmicroπόδιο για τα σχέδια του Αλή Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους
καταστρέψει Οι Σουλιώτες αmicroύνθηκαν microε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς
εύκολα στην ιστορία Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα microέρος
τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά microεταξύ Άρτας και Πρέβεζας όπου 20 χρόνια
αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο microέρος το όνοmicroα του Σουλίου
Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας
Αιτωλίας και άνω Αλβανίας Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την
Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει
κάτω από τον ζυγό του Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς Αυτός που θα αλλοίωνε το
όνοmicroα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα
Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους
Μαυροβούνιους Ρουmicroελιώτες και άλλους σε πόλεmicroο εναντίον της Πύλης Η Πύλη
αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κωνπολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον
του Αν και κατάφερε να αmicroυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ
Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
5
Αντί προλόγου
Για τον Αλή πασά έχουν γραφτεί πολλά τόσο από Έλληνες συγγραφείς όσο και από
ξένους Πολλές αλήθειες πολλά ψέmicroατα και πολλά κατά φαντασίωση ∆εν θα microπω σε
διαδικασία προλόγου microε κάποια δικιά microου έρευνα που ίσως να microην διαφέρει και
πολύ από τις άλλες ήδη υπάρχουσες αλλά microιας και αυτή η εργασία είναι
microεταφράσεις απο ξένα γραπτά θα κάνω microια αναφορά-microετάφραση για τον Αλή πασά
όπως τον παρουσίασε το γερmicroανικό περιοδικό Das Pfenning Magazin fuumlr
Belehrung und Unterhaltung στην Λειψία το 1843 από τον εκδοτικό οίκο
Brockhaus Παραπέρα δε θα παραθέσω έναν πίνακα microε το γενεαλογικό δένδρο του
Αλή πασά όπως το παρουσίασε ό Αχmicroέτ Μουφίτ Λιmicroποχόβα απόγονος της
Χαϊνίτσας αδερφής του Αλή
ldquoΑυτό που έκανε πιο πολύ γνωστό τον Αλή πασά στην ιστορία είναι η ελληνική
επανάσταση εναντίον των Τούρκων Γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1774 και ήταν γιος
ενός microουσουλmicroάνου φύλαρχου του οποίου οι γειτονικοί πασάδες σιγά σιγά του
αφαίρεσαν όλη την περιουσία Μετά τον θάνατο του πατέρα του η microητέρα του
έβλεπε στον Αλή την microοναδική ελπίδα να αποκτήσει ξανά την χαmicroένη της δόξα
Ήταν microια φιλόδοξη γυναίκα και ανέθρεψε τον γιο της έτσι που να γίνει πολεmicroιστής
και κατακτητής ∆εκαεξάχρονος ήταν ήδη αρχηγός microιας συmicromicroορίας η οποία microε
φόνους και κλεψιές ρήmicroαζε τον τόπο Μέσα από αυτή την συmicromicroορία διδάχτηκε την
τέχνη να εντυπωσιάζει microέσω της βαρβαρότητας αλλά πριν ακόmicroη microάθει την πολιτική
θα περνούσε και από την σχολή της αντιφατικότητας προκειmicroένου να microάθει να είναι
ασυνείδητος Η φήmicroη για τις ληστείες του Αλή έφτασε ως τα αυτιά του σουλτάνου
και σύντοmicroα ο σουλτανικός στρατός τον στρίmicroωξε τόσο πολύ που οι σύντροφοι του
σκόρπισαν στους τέσσερις ανέmicroους και ο ίδιος δόξαζε τον θεό που τα κατάφερε να
6
φτάσει ζωντανός πίσω στην πατρίδα του Η microητέρα του τον υποδέχτηκε microε
περιφρόνηση και του είπε να φορέσει φουστάνια Αυτό τον ώθησε microόλις έφυγαν οι
στρατιώτες του σουλτάνου στο να ξεσηκωθεί και πάλι και να προσπαθήσει να
συγκεντρώσει και πάλι τους συντρόφους του και να ξαναρχίσουν πάλι την παλιά
εργασία τους Όmicroως όσο περισσότερο πάσχιζε να ικανοποιήσει την φιλόδοξη και
φοβερή microητέρα του τόσο περισσότερο θα προσπαθούσε και η Πύλη να τον κάνει
αβλαβή για το microέλλον Έπεσε αιχmicroάλωτος του Κούρτ πασά και το microόνο που
σκέφτονταν ήταν πως να σώσει την ζωή του Γιαυτό τον λόγο συmicroπεριφέρονταν
απέναντι στον πασά σαν κάποιον που δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα Αυτό κέρδισε
την προσοχή αλλά και αγάπη του πασά που είχε να αποφασίσει για την ζωή του
Αθωώθηκε και τον πάντρεψε microε την κόρη του πασά από το Λέλβινο microιας
σηmicroαντικής πόλης απέναντι από την Κέρκυρα
Αυτή η τύχη του άναψε περισσότερο τα αίmicroατα και αντί να γίνει πιο πράος και
λογικός του έβαλε την ιδέα για κάτι microεγαλύτερο και τον οδήγησε σε περισσότερη
βία Ο πεθερός του έπαιζε microε την ιδέα να ανεξαρτητοποιηθεί από την Πύλη και σε
αυτά τα σχέδια microύησε και τον Αλή Ο Αλής τον ενθάρρυνε και microετά τον πρόδωσε
στον σουλτάνου microε την ελπίδα ότι θα γίνει κύριος της περιουσίας αυτού Όmicroως
αυτό το σχέδιο δεν έφερε καρπούς Έτσι λοιπόν στράφηκε πάλι εναντίον των
Ιωαννίνων όπου λήστευε και σκότωνε Μετά σκότωσε τους αδερφούς του και
κατόπιν τούτου τον κουνιάδο του και τα εγκλήmicroατα πολλαπλασιάζονταν Από την
πύλη δεν είχε πλέον να φοβηθεί τίποτα αφού είχε ήδη τόσα πλούτη που microπορούσε
άνετα να δωροδοκήσει το ∆ιβάνι Η Πύλη τον ανακήρυξε ∆ερβεντζή πασά και είχε
να προστατεύει τους δρόmicroους Τώρα microπορούσε πιο άνετα να γεmicroίζει το πουγγί του
microιας και βρίσκονταν στην πηγή απ όπου περνούσε το χρήmicroα και να το ληστεύει microε
το νόmicroο Με πλαστό φιρmicroάνι έγινε κύριος των Ιωαννίνων και ανάγκασε τους
κατοίκους να τον αναγνωρίσουν απέναντι στην Πύλη σαν διοικητή της πόλης
7
Από δω και microπρος η δύναmicroη του αυξάνονταν microέρα microε τη microέρα Είχε στρατό που
άνηκε σε αυτόν στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν
microόνο για τα microάτια υπό τις διαταγές της Πύλης Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν
υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000
Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηmicroείο microια φυλή
microισή Αρβανίτες microισή Έλληνες οι λεγόmicroενοι Σουλιώτες όνοmicroα που είχαν πάρει από
το φρούριο στο ύψωmicroα Σούλι κοντά στον ποταmicroό Αχέροντα Εδώ αποκλεισmicroένοι
από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά
και microετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα Αυτό το microικρό
χωριό ήταν εmicroπόδιο για τα σχέδια του Αλή Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους
καταστρέψει Οι Σουλιώτες αmicroύνθηκαν microε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς
εύκολα στην ιστορία Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα microέρος
τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά microεταξύ Άρτας και Πρέβεζας όπου 20 χρόνια
αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο microέρος το όνοmicroα του Σουλίου
Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας
Αιτωλίας και άνω Αλβανίας Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την
Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει
κάτω από τον ζυγό του Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς Αυτός που θα αλλοίωνε το
όνοmicroα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα
Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους
Μαυροβούνιους Ρουmicroελιώτες και άλλους σε πόλεmicroο εναντίον της Πύλης Η Πύλη
αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κωνπολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον
του Αν και κατάφερε να αmicroυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ
Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
6
φτάσει ζωντανός πίσω στην πατρίδα του Η microητέρα του τον υποδέχτηκε microε
περιφρόνηση και του είπε να φορέσει φουστάνια Αυτό τον ώθησε microόλις έφυγαν οι
στρατιώτες του σουλτάνου στο να ξεσηκωθεί και πάλι και να προσπαθήσει να
συγκεντρώσει και πάλι τους συντρόφους του και να ξαναρχίσουν πάλι την παλιά
εργασία τους Όmicroως όσο περισσότερο πάσχιζε να ικανοποιήσει την φιλόδοξη και
φοβερή microητέρα του τόσο περισσότερο θα προσπαθούσε και η Πύλη να τον κάνει
αβλαβή για το microέλλον Έπεσε αιχmicroάλωτος του Κούρτ πασά και το microόνο που
σκέφτονταν ήταν πως να σώσει την ζωή του Γιαυτό τον λόγο συmicroπεριφέρονταν
απέναντι στον πασά σαν κάποιον που δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα Αυτό κέρδισε
την προσοχή αλλά και αγάπη του πασά που είχε να αποφασίσει για την ζωή του
Αθωώθηκε και τον πάντρεψε microε την κόρη του πασά από το Λέλβινο microιας
σηmicroαντικής πόλης απέναντι από την Κέρκυρα
Αυτή η τύχη του άναψε περισσότερο τα αίmicroατα και αντί να γίνει πιο πράος και
λογικός του έβαλε την ιδέα για κάτι microεγαλύτερο και τον οδήγησε σε περισσότερη
βία Ο πεθερός του έπαιζε microε την ιδέα να ανεξαρτητοποιηθεί από την Πύλη και σε
αυτά τα σχέδια microύησε και τον Αλή Ο Αλής τον ενθάρρυνε και microετά τον πρόδωσε
στον σουλτάνου microε την ελπίδα ότι θα γίνει κύριος της περιουσίας αυτού Όmicroως
αυτό το σχέδιο δεν έφερε καρπούς Έτσι λοιπόν στράφηκε πάλι εναντίον των
Ιωαννίνων όπου λήστευε και σκότωνε Μετά σκότωσε τους αδερφούς του και
κατόπιν τούτου τον κουνιάδο του και τα εγκλήmicroατα πολλαπλασιάζονταν Από την
πύλη δεν είχε πλέον να φοβηθεί τίποτα αφού είχε ήδη τόσα πλούτη που microπορούσε
άνετα να δωροδοκήσει το ∆ιβάνι Η Πύλη τον ανακήρυξε ∆ερβεντζή πασά και είχε
να προστατεύει τους δρόmicroους Τώρα microπορούσε πιο άνετα να γεmicroίζει το πουγγί του
microιας και βρίσκονταν στην πηγή απ όπου περνούσε το χρήmicroα και να το ληστεύει microε
το νόmicroο Με πλαστό φιρmicroάνι έγινε κύριος των Ιωαννίνων και ανάγκασε τους
κατοίκους να τον αναγνωρίσουν απέναντι στην Πύλη σαν διοικητή της πόλης
7
Από δω και microπρος η δύναmicroη του αυξάνονταν microέρα microε τη microέρα Είχε στρατό που
άνηκε σε αυτόν στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν
microόνο για τα microάτια υπό τις διαταγές της Πύλης Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν
υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000
Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηmicroείο microια φυλή
microισή Αρβανίτες microισή Έλληνες οι λεγόmicroενοι Σουλιώτες όνοmicroα που είχαν πάρει από
το φρούριο στο ύψωmicroα Σούλι κοντά στον ποταmicroό Αχέροντα Εδώ αποκλεισmicroένοι
από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά
και microετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα Αυτό το microικρό
χωριό ήταν εmicroπόδιο για τα σχέδια του Αλή Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους
καταστρέψει Οι Σουλιώτες αmicroύνθηκαν microε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς
εύκολα στην ιστορία Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα microέρος
τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά microεταξύ Άρτας και Πρέβεζας όπου 20 χρόνια
αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο microέρος το όνοmicroα του Σουλίου
Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας
Αιτωλίας και άνω Αλβανίας Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την
Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει
κάτω από τον ζυγό του Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς Αυτός που θα αλλοίωνε το
όνοmicroα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα
Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους
Μαυροβούνιους Ρουmicroελιώτες και άλλους σε πόλεmicroο εναντίον της Πύλης Η Πύλη
αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κωνπολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον
του Αν και κατάφερε να αmicroυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ
Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
7
Από δω και microπρος η δύναmicroη του αυξάνονταν microέρα microε τη microέρα Είχε στρατό που
άνηκε σε αυτόν στην αυλή του υπήρχαν πρεσβείες των ευρωπαϊκών χωρών και ήταν
microόνο για τα microάτια υπό τις διαταγές της Πύλης Τα Ιωάννινα που αρχικά δεν
υπερέβαιναν τους 2000 κατοίκους τώρα έφτασε να έχουν 40000
Μεταξύ του κόλπου της Άρτας και των Ιωαννίνων ζούσε σε ένα σηmicroείο microια φυλή
microισή Αρβανίτες microισή Έλληνες οι λεγόmicroενοι Σουλιώτες όνοmicroα που είχαν πάρει από
το φρούριο στο ύψωmicroα Σούλι κοντά στον ποταmicroό Αχέροντα Εδώ αποκλεισmicroένοι
από τα βράχια και την κοιλάδα του Αχέροντα οι Σουλιώτες έχτισαν αρχικά 4 χωριά
και microετά η αποικία τους εξαπλώθηκε σε 70 χωριά στην κοιλάδα Αυτό το microικρό
χωριό ήταν εmicroπόδιο για τα σχέδια του Αλή Έτσι λοιπόν το 1803 αποφάσισε να τους
καταστρέψει Οι Σουλιώτες αmicroύνθηκαν microε τέτοιο θάρρος που δεν το συναντά κανείς
εύκολα στην ιστορία Όσοι δεν σκοτώθηκαν πέρασαν στα Ιόνια νησιά και ένα microέρος
τους εγκατέστησε ο Αλής σε χωριά microεταξύ Άρτας και Πρέβεζας όπου 20 χρόνια
αργότερα θα δόξαζαν πάλι σε άλλο microέρος το όνοmicroα του Σουλίου
Μετά την καταστροφή του Σουλίου ο Αλής έγινε πασάς και της Ακαρνανίας
Αιτωλίας και άνω Αλβανίας Οι γιοί του Βελή και Μουχτάρ Πασάς διοικούσαν την
Ναύπακτο και τον Μοριά και όλα έδειχναν πώς όλος ο ελληνικός χώρος θα περάσει
κάτω από τον ζυγό του Αλλά ο θεός τα θέλει αλλιώς Αυτός που θα αλλοίωνε το
όνοmicroα της Ελλάδας αυτός συνέβαλε να ξαναγεννηθεί η Ελλάδα
Αφού κατάλαβε ότι η Πύλη θα κινηθεί εναντίον του κάλεσε Σέρβους
Μαυροβούνιους Ρουmicroελιώτες και άλλους σε πόλεmicroο εναντίον της Πύλης Η Πύλη
αφού δεν παρουσιάστηκε στην Κωνπολη όπως του ζήτησε έστειλε στρατό εναντίον
του Αν και κατάφερε να αmicroυνθεί πάνω από χρόνο εναντίον των Τούρκων ο Χουρσίτ
Πασάς τον ξεγέλασε ότι αν του παραδώσει τα Ιωάννινα και αποτραβηχτεί στο
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
8
παλάτι του στη λίmicroνη θα του δοθεί αmicroνηστία Στις 5 Φεβρουαρίου ήρθε η καταδίκη
του και να και προσπάθησε ακόmicroη να αmicroυνθεί απεβίωσε την ίδια microέρα Από δω και
microπρος οι Τούρκοι θα microπορούσαν να ριχτούν ανενόχλητοι πλέον εναντίον των
Ελλήνων οι οποίοι ήδη στις 13 Ιανουαρίου στην συνέλευση στην Επίδαυρο είχαν
κηρύξει την ανεξαρτησία τουςrdquo
Ο παραπάνω πίνακας παρουσιάζει το οικογενειακό δέωδρο του Αλή πασά όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο
του Αχmicroέτ Μουφί Λιmicroποχόβα για τον Αλή πασά σε microετάφραση ταπό τα τουρκικά του ΑΝ Ιορδανόγλου
σε εκδόσεις της ΕΗΜ
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
9
Περί Βιβλιογραφίας
Επειδή οι συγγραφείς και τα περιοδικά των κειmicroένων είναι στους πατριώτες microας
σχεδόν άγνωστοι και άγνωστα θα παρουσιάσω αυτούς και αυτά περιληπτικά
1 Ο Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ ήταν γερmicroανός συγγραφέας αξιωmicroατικός και
άνθρωπος που αγαπούσε την περιπέτεια Γεννήθηκε στις 5 ∆εκεmicroβίου το 1789
στην Φραγκφούρτη και απεβίωσε το το 1858 στη Λε Χάβρ Ο πατέρας του
ήταν έmicroπορας και βιβλιοπώλης ενώ η microητέρα του ήταν κόρη εκδότη βιβλίων
Έτσι ο Γιόχαν είχε την τύχη να λάβει καλή παιδεία Στα δεκαπέντε του
κατατάχτηκε στον γαλλικό στρατό όπου γρήγορα έκανε καριέρα Υπηρέτησε
στην Γαλλία στην Ισπανία και στην Ιταλία όπου έλαβε microέρος στην
αιχmicroαλωσία του Πάπα Μετά ήρθε στα Εφτάνησα όπου εξαιτίας των πολλών
γλωσσών που microιλούσε ήρθε και σε επαφή microε τους Αλβανούς του Αλή και
αργότερα microε τον ίδιο τον Αλή Μετά την πτώση του Ναπολέοντα
κατατάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας όπου όmicroως για λόγους πειθαρχίας τον
απέλυσαν το 1818 Οι πολικές του θέσεις και οι ερωτικές του περιπέτειες τον
έφεραν σε σύγκρουση microε το κράτος την συντηρητική κοινωνία και την
εκκλησία και τα βιβλία του και οι εφηmicroερίδες του απαγορεύτηκαν Πέθανε
πάmicroπτωχος στη Λε Χάβρ ενώ τα ξεχασmicroένα αποmicroνηmicroονεύmicroατα του
τυπώθηκαν 40 χρόνια microετά τον θάνατο του
2 Ο Joseph Franccedilois Michaud ήταν Γάλλος ιστορικός Γεννήθηκε το 1767
στο Μognart και πέθανε το 1839 στο Παρίσι Όλη του τη ζωή ήταν βασιλικός
και γιαυτό φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους επαναστάτες Το 1813
έγινε microέλος της Γαλλικής Ακαδηmicroίας και το 1815 σύνταξε το έργο ldquo 15
τελευταίες εβδοmicroάδες της εξουσίας του Βοναπάρτηrdquo το οποίο φυσικά
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
10
πυροδοτεί τον Ναπολέοντα Σε συνεργασία microε τον Αδερφό του Louis
Gabriel Michaud (1773ndash1858) σύνταξε το έργο Biographie universelle ancienne
et moderne (1811minus1828) Παγκόσmicroιες βιογραφίες από τα αρχαία χρόνια ως την
νέα εποχή το οποίο αποτελείται από 52 τόmicroους Οι Joseph Franccedilois Michaud
δεν γνώρισε τον Αλή όmicroως βασίστηκε στα αρχεία του γαλλικού στρατού και
σε άλλες διηγήσεις αλλά και στα γραπτά του Πουκεβίλ
3 Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs
de figurines et des amis de lhistoire militaire εmicroφανίστηκε σχεδόν 70
χρόνια microετά τον θάνατο του Αλή και οι πληροφορίες που δίνει βασίζονται στα
γαλλικά στρατιωτικά αρχεία καθώς και σε γραπτά άλλων Γάλλων ή
Ευρωπαίων που είχαν σχέση microε τον Αλή
4 Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung ήταν ηmicroερήσια κεντρώα θα λέγαmicroε
εφηmicroερίδα της πόλης Bayreuth στην Άνω Φραγκονία της Βαυαρίας Η
Εφηmicroερίδα ήταν microικρή για να έχει πράκτορες για ειδήσεις αλλά βασίζονταν
πάντα στις ειδήσεις από microεγάλες εφηmicroερίδες όπως της φιλελεύθερης
Allgemeine Zeitung αλλά και της συντηρητικής της Αυστρίας
Oesterreichischer Beobachter Η εφηmicroερίδα Baireuther Zeitung
παρακολούθησε τον αγώνα της Παλιγγενεσίας και έπαιρνε πάντα το microέρος της
ελληνικής πλευράς Αν και microικρή εφηmicroερίδα εξέταζε τις ειδήσεις λεπτοmicroερώς
και προσπαθούσε να είναι αντικειmicroενική
5 Η εφηmicroερίδα Oesterreichischer Beobachter ήταν άκρως συντηρητική
εφηmicroερίδα και πίσω από αυτή βρίσκονταν ο Μέτερνιχ Σε όλη την διάρκεια
του αγώνα της Παλιγγενεσίας η στάση της ήταν εχθρική απέναντι στους
Έλληνες και υmicroνούσε το microεγαλείο των Οθωmicroανών Χαρακτηριστική είναι η
στάση της στην σφαγή της Χίου που ενω όλη η Ευρώπη θρηνούσε τους
άmicroοιρους Χιώτες ήταν η microόνη εφηmicroερίδα που πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
11
Καπουδάν πασά και κατηγόρησε τους Χιώτες Η εφηmicroερίδα ξέπεσε στα microέσα
του 19ου αιώνα και έκλεισε Άνοιξε και πάλι το 1938 ως το 1945 σαν
ναζιστικό φύλλο Η συγκεκριmicroένη εφηmicroερίδα αν και δεν είναι αντικειmicroενική
είχε microεγάλο δίκτυο και οι πληροφορίες της αν και παρατραβηγmicroένες αξίζουν
να microελετηθούν αλλά σε σύγκριση πάντα microε άλλες της εποχής
6 Ο Αυστροιταλός Cajetan Alcaini ήταν κόmicroης από τον οίκο των Αλκάϊνι
Γεννήθηκε το 1792 στη Βιέννη και απεβίωσε επίσης εκεί το 1854
Συνταγmicroατάρχης του αυστριακού στρατού συγγραφέας πολλών στρατιωτικών
συγγραmicromicroάτων αλλά και λιθογράφος Το microεγαλύτερο του έργο ήταν η
βιογραφία του Αλή πασά της οποίας ενότητες παραθέτω εδώ και βασίστηκε
στον Πουκεβίλ αλλά όπως έγραψε και ο ίδιος σε γραπτά άλλων Ευρωπαίων
γνωστών και αγνώστων Σηmicroαντική η πληροφορία για τον λόγο που έβγαλε ο
Αλή πασάς προς τους Έλληνες και Αλβανούς πριν την πολιορκία
7 Η εφηmicroερίδα Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer
Zirkel ήταν πρωϊνό φύλλο και ήταν φύλλο διανοούmicroενων κύκλων και της
αριστοκρατίας που εκδίδονταν στην Λειψία της Σαξωνίας Σύγχρονοι
ιστορικοί θεωρούν την εφηmicroερίδα σοβαρή Οι πληροφορίες που microα δίνει για
την καταστροφή των Ιωαννίνων φαίνεται να τις διηγήθηκε κάποιος που έζησε
τα γεγονότα ή του τα είπαν
8 Το περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten
Heilkunde und des aumlrztlichen Vereins in Hamburg 1843 ήταν βασικά
αφιερωmicroένο στην ιατρική αλλά και όπως θα λέγαmicroε σήmicroερα στην
οmicroοιοπαθητική Πέρα όmicroως από τα ιατρικά έφερνε που και που και άλλα
θέmicroατα Αν και το περιοδικό ήταν σοβαρόφαίνεται ότι πείστηκε από κάποιον
απατεώνα
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Όταν ο Γερmicroανός αξιωmicroατικός Γιόχαν Κόνραντ Φρίντριχ (Johann Konrad Friedrich) συνάντησε τον Αλή πασά γύρω στα 1811
Μιας και η επικοινωνία microε την Ιταλία είχε γίνει δύσκολη αφού οι Άγγλοι είχαν
κλείσει σχεδόν την Ρότα για το Οτράντο στέλναmicroε ταχτικά αντιπροσωπείες στην
Αλβανία όπου ούτως ή άλλως πηγαίναmicroε τακτικά για κυνήγι για να προmicroηθευτούmicroε
microε τρόφιmicroα για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας όπως ρύζι καλαmicroπόκι
Βόδια αιγοπρόβατα κτλ Αν και πληρώναmicroε καλά ο Αλής ούτε τα καλύτερα έστελνε
αλλά ούτε και σωστά
Το κάστρο του Αλή πασά στον Βουθρωτό
Όταν αποβιβάστηκα στο Βουθρωτό microε συνάντησε ένας απεσταλmicroένος του Αλή ο
οποίος microε συνόδευσε microέχρι τα Ιωάννινα Απ όποιο χωριό και να περνούσε η
αποστολή ο κόσmicroος microας κοιτούσε microε περιέργεια και απορία Πρώτη φορά έβλεπαν
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
13
Ευρωπαίους στρατιώτες Γέροι παιδιά και γυναίκες συγκεντρώνονταν γύρω από
τους στρατιώτες και τους κοιτούσαν και τους ακουmicroπούσαν λες και ήταν αντικείmicroενο
θαυmicroασmicroού Όταν πλησιάσαmicroε στα Γιάννινα έπρεπε να κάνω στάση και ο Αλβανός
που microε συνόδευε έφυγε για την πόλη προκειmicroένου να δηλώσει εκεί την άφιξη microου
∆εν πρόλαβε σχεδόν να γίνει καν γνωστό ότι έχουν φτάσει Γάλλοι στρατιώτες από
την Κέρκυρα ένα ανάmicroεικτο τσούρmicroο από Αλβανούς Έλληνες και Τούρκους έφτασε
εδώ προκειmicroένου να microας δουν ∆εν αρκέστηκαν όmicroως microόνο να microας βλέπουν Ήρθαν
αναmicroεσά microας χάιδευαν τις στολές έπιαναν τα ξίφη και τα όπλα καθώς και τις
παλάσκες και κοιτούσαν microε θαυmicroασmicroό ότι γυάλιζε Σε αυτούς εδώ είναι έθιmicroο να
στολίζουν τα όπλα τους microε χρυσό και ασήmicroι Μερικοί άνοιξαν τις παλάσκες των
στρατιωτών microου και άγγιζαν το περιεχόmicroενο microε αποτέλεσmicroα να έχω δυσκολία να
συγκρατήσω τους στρατιώτες microου που δεν του άρεσε αυτό Οι πιο περίεργοι ήταν
τα παιδιά και οι γυναίκες
Ευτυχώς που επέστρεψε ο Αλβανός από την φρουρά του Αλή microε έναν αξιωmicroατικά
και microε δυνατή φωνή ldquo όξω όξω microωρέrdquo διέλυσε την microάζα σε microερικά δευτερόλεπτα
Μου είπε ότι δεν θα λάβουmicroε καταυλισmicroό στην πόλη αλλά microέχρι να συγκεντρωθούν
τα τρόφιmicroα θα στηθούν σκηνές οι οποίες σε microια ώρα θα είναι έτοιmicroες Επίσης
επιτρέπεται στους στρατιώτες να πάνε ένας ένας στην πόλη και άοπλοι Για τις
ανάγκες microας έχουν ήδη φροντίσει να microην microας λείψει τίποτα και σε λίγη ώρα θα microας
τιmicroούσε microε επίσκεψη ο ίδιος ο Αλή πασάς
Όλη η επικοινωνία γίνονταν microε διερmicroηνέα στα ιταλικά
Σε λίγη ώρα έφτασε ένα απόσπασmicroα αποτελούmicroενο απο Αλβανούς και Τούρκους
ιππείς πολύ ωραία και πλούσια ντυmicroένοι Αυτούς ακολούθησε ένα microεγάλο σώmicroα
ιππικού που σε λίγη ώρα στήσανε microια σουίτα ∆ιέταξα του άνδρες microου να
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
14
παραταχθούν και να παρουσιάσουν όπλα και microόλις έφτασε ο Αλή έβαλα τα
ταmicroπούρλα να χτυπούν Ο Αλής microε απορία ρώτησε microέσω του διερmicroηνέα γιατί
χτυπούν τα ταmicroπούρλα Και microόλις του εξήγησα ότι είναι η microεγαλύτερη στρατιωτική
τιmicroή που microπορούν να δώσουν σε κάποιον τότε φάνηκε ότι του άρεσε και
χαmicroογέλασε Και εφόσον έλαβα την συγκαταθεσή του έκανα microερικές επιδείξεις microε
τα όπλα και πυροβολήσαmicroε στον αέρα Ο πασάς και η συνοδεία του ενθουσιάστηκαν
και χειροκρότησαν Ότι ήταν περισσότερο στα γούστα του έστελνε το διερmicroηνέα και
microου έλεγε να το επαναλάβω Με ρωτούσε τακτικά και ήθελε να microάθει την
παραmicroικρή λεπτοmicroέρεια για την στρατιωτική microονάδα της Κέρκυρας Αφού έmicroεινε
microε όλα ευχαριστηmicroένος microου υποσχέθηκε ότι έχει φροντίσει για όλες τις ανάγκες microας
και microέχρι το βράδυ θα έχουν κανονιστεί όλα Αφού έmicroεινε microαζί microας σχεδόν 2 ώρες
microετά έφυγε
Όντως δεν πρόλαβε να φύγει και άρχισαν να καταφθάνουν τροφές και κρασί
σκηνές τούρκικα ντιβάνια τα οποία τα κουβαλούσαν σκλάβοι συνοδεία φρουράς
Αλβανών Έφτασαν επίσης 4 φορεία ndash άmicroαξες όπου τα κουβαλούσαν σκλάβοι και
microέσα βρίσκονταν 4 Τουρκάλες ή σκλάβες για τις οποίες στήθηκαν ειδικές σκηνές
Και τις οποίες τις είχε στείλει ο πασάς για την προσωπική microου διασκέδαση microιας και
οι Τούρκοι βλέπουν την γυναίκα microόνο σαν σκεύος διασκέδασης Όταν στήθηκαν οι
σκηνές και για να ικανοποιήσω την περιέργεια microου επισκέφτηκα αυτές τις γυναίκες
οι οποίες ήταν πολύ γερές φαίνεται να είχαν καλή διατροφή ήταν όmicroορφες και ήταν
στην αρχή της νιότης Ήταν microακιγιαρισmicroένες microε κόκκινο χρώmicroα και είχαν και
βαmicromicroένα νύχια ∆εν ήταν ούτε Κιρκίσιες ούτε Ελληνίδες Μετά έφυγα και
επέτρεψα στους υπαξιωmicroατικούς και στρατιώτες να τις επισκεφτούν Για να τις διώξω
θα ήταν microεγάλη προσβολή για τον πασά Όταν όmicroως έmicroαθα ότι ο Αλή πασάς ήθελε
να microου κάνει ένα δώρο microε αυτές τις γυναίκες και να τις πάρω microαζί στην Κέρκυρα
την ηmicroέρα που θα αναχωρούσα του έστειλα ένα microήνυmicroα ότι λυπάmicroαι αλλά δεν
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
15
microπορώ να δεχτώ το δώρο γιατί αυτό αντιτίθεται στους γαλλικούς νόmicroους και θα
έβρισκα τον microπελά microου όταν επέστρεφα στην microονάδα microου Πράγmicroα που δέχτηκε
Το άλλο πρωί ο πασάς microας έστειλε πουλερικά microια microεγάλη ποσότητα τουρκικού
ταmicroπάκου και τούρκικα τσιmicroπούκια από κοκκινοπηλό φτιαγmicroένα και επιχρυσωmicroένα
για όλους τους στρατιώτες Το απόγευmicroα microας επισκέφτηκε πάλι και ήθελε να δει
microερικά γυmicroνάσια Πράγmicroα που επανέλαβε microερικές φορές και πάντα χάριζε στους
στρατιώτες microου Ταmicroπάκο
Το επόmicroενο πρωί επισκέφτηκα τα Γιάννινα και είδα τα όmicroορφα χρωmicroατισmicroένα
σπίτια και τα τζαmicroιά κτλ Επίσης είχα δύο συναντήσεις microε τον πασά στο παλάτι του
ο οποίος microου δώρισε 2 κουτάκια microε ροδέλαιο τούρκικα τσιmicroπούκια τυλιγmicroένα microε
κασmicroίρι και 2 κασκόλ από κασmicroίρι Οι διάδοχοι microου αργότερα που ξανάρθαν εδώ
δεν είχαν την ίδια τύχη όπως εγώ microιας και δεν ήταν πλέον τίποτα το καινούριο Και
όταν microαθεύτηκε η ήττα του γαλλικού στρατού στην Ρωσία ο πασάς άλλαξε στάση
απέναντι των Γάλλων όπως αυξήθηκαν και οι προστριβές microε τον διοικητή της
Κέρκυρας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ
Τα Γιάννινα και το Σεράι του Αλή
Πιστεύω ότι εδώ θα πρέπει να κάνουmicroε λόγο και για τα Γιάννινα και για τον
Τύραννο τους Η θέα της Αλβανικής πρωτεύουσας είναι καθαρά ανατολίτικη και πιο
όmicroορφη από κάθε φαντασία Τα Γιάννινα είναι χτισmicroένα κοντά σε microια πλατιά λίmicroνη
προφανώς την Αχερουσία των αρχαίων και όχι microακριά από το microαντείο της ∆ωδώνης
Απλώνονται έτσι υπέροχα που το microάτι του επισκέπτη δεν τα χορταίνει Οι
microιναρέδες ανάmicroεσα στα δάση microε τα κυπαρίσσια και τα σπίτια microε τα ζωντανά
χρώmicroατα δίνουν ιδιαίτερη εντύπωση
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
16
Στην λίmicroνη microπαίνει microια χερσόνησος όπου βρίσκεται το σεράι του πασά και το
κάστρο όπου βρίσκεται επίσης ένα τζαmicroί περιτριγυρισmicroένο από κυπαρίσσια Ένα
ψηλό τείχος χωρίζει την χερσόνησο από την στεριά Απο αυτή την χερσόνησο
microπορεί κανείς παρακολουθήσει άνετα όλη την πόλη Απέναντι από αυτή την
Χερσόνησο και το κάστρο microέσα στη λίmicroνη βρίσκεται ένα microικρό νησί όπου βρίσκεται
επίσης ένα παλάτι που ανήκει στον εδώ πασά Τα Γιάννινα είναι απλωmicroένα microε
ανοιχτές πλατείες και πολλά τεmicroένη Τα παζάρια είναι microεγάλα και καλύπτουν
δώδεκα δρόmicroους Σχεδόν ένας δρόmicroος για κάθε επάγγελmicroα Για αργυροχόους
χρυσοχόους οπλουργούς κτλ Εδώ βρίσκονται τα σπίτια τον ένα δίπλα από το άλλο
Τα σπίτια των πλουσίων έχουν microεγάλους χώρους και έχουν όλα αυλές
Η συναγωγή των Εβραίων βρίσκεται στο κέντρο της πόλης που αριθmicroεί σχεδόν
40000 κατοίκους και πέρα από 18 τεmicroένη έχει 8 ελληνικές εκκλησίες και microάλιστα
έχει και βιβλιοπωλεία τα οποία είδα microε τα microάτια microου και πωλούν βιβλία σε νέα
ελληνική γλώσσα Στους δρόmicroους συναντά κανείς Αρβανίτες Μαύρους Τατάρους
Τούρκους και Έλληνες οι οποίοι ανήκουν όλοι στα στρατεύmicroατα του Αλή του
οποίου το παλάτι ονοmicroάζεται και microεγάλο Σεράι για να ξεχωρίζει από τα σεράι που
έχουν οι γιοί του Μουχτάρ και Βελής και βρίσκεται σε ένα ύψωmicroα στην εσωτερική
ακρόπολη του κάστρου Το πάνω πάτωmicroα είναι ξύλινο σύmicroφωνα microε την τουρκική
αρχιτεκτονική microε προεξέχουσα σκεπή περβάζια και χρωmicroατισmicroένους εξωτερικούς
τοίχους Περικλείεται από σκοτεινούς δρόmicroους και στενά διαδροmicroάκια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
17
Μέρος απο το σεράι του Αλή στο Κάστρο το Φετιχιέ Τζαmicroί και ο οικογενειακός τάφος
Απο microια ξύλινη πύλη microπαίνει κανείς σε έναν αδιαρρύθmicroιστο χώρο ndash πλατεία που
περικλείεται από το Σεράι Σε αυτό τον χώρο γίνεται χαmicroός από στρατιώτες του
Αλή καθώς και την προσωπική φρουρά του και ήταν πλούσια και όmicroορφα ντυmicroένοι
Απο δω microπαίνει κανείς σε microια αυλή όπου συναντά κανείς Έλληνες Αρβανίτες
Τούρκους Αλβανούς microαύρους που έχουν κάνει περιτοmicroή και Εβραίους Απο δω
microπαίνει κανείς σε microια αίθουσα η οποία εκτείνεται στο βάθος microε σκαλιστά ξύλα και
στα οπoία κρέmicroεται microια microεγάλη microεταξωτή κουρτίνα η οποία ανεβαίνει όταν ο Αλή
πασάς δέχεται επισκέπτες για ακρόαση Τότε microπορεί κανείς να δει ένα φανταστικό
δωmicroάτιο microε τέσσερις κολώνες και απο τα παράθυρα αυτού φαίνονται η λίmicroνη και η
οροσειρά της Πίνδου Το πάτωmicroα φαίνεται πανάκριβο και πολλές φορές
επιχρυσωmicroένο Στις κολώνες κρέmicroονταν πανάκριβα όπλα τα οποία ανήκουν στον
Αλή ενώ τα παρακείmicroενα διβάνια ήταν καλυmicromicroένα microε πανάκριβα χαλιά
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
18
Η αίθουσα υποδοχής του Αλή πασά
Ο ίδιος ο Αλή πασάς κάθονταν σταυροπόδι κάτω από έναν θαυmicroάσιο στολισmicroένο
ουρανό Ήταν ψηλός microε στρογγυλό πρόσωπο πλατύ microέτωπο έξυπνους microορφασmicroούς
και άγριο βλέmicromicroα Φορούσε ένα πανωφόρι microπλέ ή κόκκινο microε ακριβή γούνα και αντί
για τουρmicroπάνι φορούσε σκούφο Η φωνή του ήταν βραχνή και του δυνατό του γέλιο
είχε κάτι το φοβερό και τροmicroακτικό microαζί
Mετάφραση απο την Εργασία του Johann Konrad Friedrich ndash Vierzig Jahre aus dem Leben eines
Todten- Hinterlassene Papiere eines franzoumlsisch-preuszligischen Offiziers Band 2 Tuumlbingen 1848-
Σαράντα χρόνια από τη ζωή ενός πεθαμένου Κληρονομιά γραπτών κειμένων ενός Πρωσσογάλλου
αξιωματικού 2ος
τόμος Τιμπιγκεν 1848
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο περίληψη περιγραφής του Γάλλου ιστορικού Joseph Franccedilois Michaud από το έργο Biographie moderne ou Dictionnaire
biographique de tous les hommes morts et vivants qui ont marqueacute agrave la fin du XVIIIe siegravecle et au commencement de celui-ci (1806)
O Αλής είναι περίπου πενήντα πέντε Κανένα σηmicroείο του προσώπου του δεν δείχνει
την microέση ηλικία του ή ότι αρχίζει να γερνάει νωρίς Το ευγενικό και ανοιχτό
πρόσωπό τουτο χαρακτηρίζεται από έντονα
γνωρίσmicroατα τα οποία εκφράζονται από τα έντονα
πάθη του Είναι δάσκαλος όταν θέλει να δείξει
καλή εmicroφάνιση αλλά δεν microπορεί να κρατήσει το
θυmicroό του όταν τιmicroωρεί Και αυτά τα
χαρακτηριστικά εκδηλώνονται αποκαλύπτοντας τη
βία του χαρακτήρα του
Είναι υπερβολικά γενναίος και σταθερός στα
προγράmicromicroατα του Καmicroιά φορά όmicroως οι
περιπτώσεις του επιβάλουν να αφήσει κάτι το οποίο
όmicroως το ξαναπιάσει microε την πρώτη ευκαιρία Ο
ίδιος δίνει microεγάλη προσοχή σε όλα που ταράζουν
την τουρκική αυτοκρατορία Eιn έξυπνος άνθρωπος
που επωφελείται από την αδυναmicroία της κυβέρνησης
για να κρατιέται στα όριά του Παρεmicroπιπτόντως ο Αλή πασάς ποτέ δεν στηρίζεται
στην ασφάλεια της microοίρας Με τις γνώσεις που έχει έχει πάντα τα microάτια του
ανοιχτά τι συmicroβαίνει στην Ευρώπη
Πίνακας microε προσωπογραφία του Αλή του Λευκαδίτη Σπύρου Βεντούρα Σε αυτόν τον
πίνακα είναι χρακτηριστικό τα παράσηmicroο του Αλή microε τα διαmicroάντια που έδειχνε στους ξένους
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
20
∆ιαρκώς αφήνει να του microεταφράσουν ξένες εφηmicroερίδες και σπάνια θα αφήσει έναν
ξένο να περάσει από την χώρα του χωρίς να εmicroφανιστεί microπροστά του ώστε να
επωφεληθεί από κάποιες πληροφορίες Το έδαφος που κατέχει περιλαmicroβάνει την
Ήπειρο την Ακαρνανία Την οροσειρά της Πίνδου την Φωκίδα και microέρος της
Αιτωλίας τη ΘεσσΑλήα και τη Μακεδονία Σε αυτό το το πασΑλήκι όπου έχει
ενσωmicroατωmicroένα και άλλα πασΑλήκια επιβάλετε ο τίτλος και η αυταρχικότητα του
Απο microια Αυτοκρατορία που τείνει να χαθεί ο Αλή ρίχνει τα microάτια του στο microέλλον
και δεν θα επιτρέψει να πάρει αυτό το πασΑλήκι κάποιος άλλος Ήδη έχει λάβει
από την υψηλή πύλη για τους δυο του γιους τον τίτλο του πασά Το εισόδηmicroα του το
υπολογίζουν σε δέκα microε δώδεκα εκατοmicromicroύρια Ο στρατός του υπολογίζεται σε
οχτώ microε δέκα χιλιάδες Αλβανούς αλλά πολλές φορές είναι αναγκασmicroένος να τον
αυξήσει Η κατάσταση του στρατού του είναι αισθητά βελτιωmicroένη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο τις Γερmicroανικές εφηmicroερίδες Bayreuther Zeitung Oumlsterreichscher Beobachter amp Allgemeine Zeitung το 1822
25011822
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Πύλη ότι αυτός ο περίεργος Αλή Πασάς των
Ιωαννίνων αντέχει την πολιορκία ακόmicroα και αρχίζουν να χάνονται οι ελπίδες ότι θα
τον νικήσουν
24021822
Το κάστρο των Ιωαννίνων στο οποίο είχε καταφύγει ο Αλή πασάς και το οποίο είχε
γίνει στόχος του οθωmicroανικού πυροβολικού στο οποίο είχε καταφύγει ο ναπολιτάνος
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
21
microηχανικός του Αλή πασά τώρα έπεσε Ο Αλή πασάς κλείστηκε στην εσωτερική
ακρόπολη microε 76 πιστούς του
Νεώτερες ειδήσεις από την Πρέβεζα λένε ότι ο Αλής έδιωξε όλους τους οπαδούς
του από το κάστρο και κράτησε microόνο την γυναίκα του και δύο άλλες γυναίκες τον
οικονοmicroικό διαχειριστή και 6 άλλους πιστούς του για τους οποίους έχει αρκετά
τρόφιmicroα Λέγεται ότι ο
Αλής έχει γεmicroίσει τον
πύργο microε 2000
βαρέλια microπαρούτι Ο
Χουρσίτ πασάς
αρχιστράτηγος των
οθωmicroανικών
δυνάmicroεων έστειλε
microήνυmicroα στον Αλή
πασά ότι κατά
διαταγή του microεγάλου
αφέντη αποκεφΑλήστηκε ο Ισmicroαήλ πασάς και ο Χουσσέν πασάς όπου πάνω σε
αυτό ο Αλής απάντησε ότι αυτός έχει φροντίσει ούτε το κεφάλι του να πειραχτεί
ούτε το σώmicroα του και ότι θα τιναχτεί στον αέρα
Ανθρωπος του Αλή απειλεί να ανατινάξει το κάστρο στον αέρα
05031822
Στις 19 Φεβρουαρίου έφτασε από το Πασά του Βελιγραδίου η είδηση ότι οι
Έλληνες παρέδωσαν τον Αλή πασά στον Χουρσίτ και αυτός τον αποκεφάλισε και το
κεφάλι το έστειλε στην Κωνπολη Σε αντίθεση micro΄ αυτή την είδηση έφτασε σήmicroερα
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
22
microια είδηση από τις Σέρρες όπου αναφέρει ότι ο Αλής κρατάει ακόmicroη καλά και ο
Χουρσίτ αναγκάστηκε να υποχωρήσει Η βαρβαρότητα αυτού του Αλή πασά
φαίνεται να πάει microε τις καιρικές συνθήκες Όταν έχει άνεmicroο Σιρόκο είναι η πιο
φοβερή Τότε αποmicroακρύνεται στα εσωτερικά του παλατιού του ο θυmicroός του είναι
microεγάλος και Αλήmicroονο σ΄ αυτόν που θα τον ερεθίσει Κάποτε σε τέτοια εποχή έναν
υπάλληλό του που τον απάτησε τον έκλεισε σε ένα κλουβί microε microια τίγρη ένα Έλληνα
για το ίδιο παράπτωmicroα τον πέταξε σε καζάνι που έβραζε και έναν άλλον τον έδεσε
στο στόmicroα ενός κανονιού αφού πρώτα βουτήξανε τα ρούχα του σε οινόπνευmicroα
Ασχολήθηκε microε την Αλχηmicroεία προκειmicroένου να παράγει χρυσό Από το 1812
άρχισαν οι αλχηmicroιστές του να ασχολούνται microε το να βρουν το νερό της ζωής και την
πέτρα της γνώσης και γι΄ αυτό το λόγο έφερε ένα ολόκληρο εργαστήριο από τη
Βενετία Αλλά το 1817 κρέmicroασε αρκετούς απ΄ αυτούς τους εργάτες
Το κεφάλι του Αλή σαν τρόπαιο
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
23
11031822
Σύmicroφωνα microε πληροφορίες που φτάνουν από το ∆υρράχιο της Αλβανίας στις 18
Φεβρουαρίου ο Χουρσίτ πασάς κατάφερε να πείσει τους Σουλιώτες να παρατήσουν
τον Αλή πασά στους οποίους έδειξε ένα γράmicromicroα στο οποίο ο Αλής προσφερόταν να
κινηθεί εναντίον των Ελλήνων και υπέρ των Τούρκων Έτσι οι άνθρωποι του Αλή τον
έπιασαν τον παρέδωσαν στους σουλτανικούς και εξασφάλισαν την προσωπική τους
αmicroνηστίαΟι θησαυροί του Αλή οι οποίοι έπεσαν στα χέρια των Τούρκων φαίνεται
να ανέρχονται στα 218 εκατοmicromicroύρια και βρίσκονται τώρα στο δρόmicroο για την
Κωνπολη microαζί microε το κεφάλι του Αλή
15032013
Ένας Τάταρης από το στρατό του Χουρσίτ που έφτασε στην Κωνπολη είπε ότι ο
Αλής είναι πλέον χαmicroένος Ο Χουρσίτ microήνυσε στον σουλτάνο ότι η σύζυγος του
Αλή microια Ελληνίδα από την Λάρισα microε το όνοmicroα Βασιλική microήνυσε στον Χουρσίτ
ότι θα παραδώσει τον άντρα της νεκρό η ζωντανό Μετά από αυτό ο Χουρσίτ
υποσχέθηκε ασφάλεια σε όλους τους συγγενείς του Αλή Γι΄ αυτό το λόγο
περιmicroένουν από ώρα σε ώρα την παράδοση του Αλή Κατά πάσα πιθανότητα ο
επόmicroενος ταχυδρόmicroος θα microεταφέρει την είδηση της καταστροφής του Αλή
26031822
Η Αυστριακή εφηmicroερίδα laquo ο Αυστριακός Παρατηρητής (Oumlsterreichischer
Beobachter)raquo microεταφέρει από την Κωνπολη στις 25 Φεβρουαρίου τις παρακάτω
ειδήσεις για τον Αλή πασά Στις 14 Φεβρουαρίου έφτασε στην πόλη ο
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
24
αρχιταχυδρόmicroος (Τατάρ Αγασί) του Σερασκέρη Χουρσίτ πασά microετά από 8 microέρες
και έφερε την πολυπόθητη επιτέλους είδηση για τον αφοπλισmicroό και εξόντωση του
Αλή πασά που στην ιστορία έγινε πασάς microε τον πιο περίεργο τρόπο Παράλληλα η
πύλη πήρε είδηση ότι εκτός από το κεφάλι του επαναστάτη που θα φτάσει στην
Κωνπολη τις επόmicroενες microέρες ο Σελιχτάρης του Σερασκέρη θα microεταφέρει και όλες
τις σχετικές ειδήσεις περί αυτού του θέmicroατος Στους πέντε ταχυδρόmicroους που
φέρανε την είδηση η πύλη χάρισε το ποσό των 20000 πιάστρων και στον
αρχιταχυδρόmicroο microια σύνταξη των 5000 πιάστρα το χρόνο Παραπέρα οι ταχυδρόmicroοι
ανταmicroείφτηκαν microε σαmicroούρια Στις 23 Φλεβάρη έφτασε στην πόλη ο Σελιχτάρης του
Σερασκέρη φέροντας microαζί τον οκτάχρονο εγγονό του Αλή πασά το χαρέmicroι του και
τους θησαυρούς του Αλή Το βάδισmicroα αυτού του αξιωmicroατικού ήταν παρόmicroοιο microιας
θριαmicroβευτικής ποmicroπής Οι ειδήσεις που έστειλε ο Σερασκέρης δόθηκαν κατευθείαν
στον microεγάλο αφέντη (σουλτάνο) Ο Χουρσίτ θα ανταmicroειφτεί γενναιόδωρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Τι έγραψε η αυστριακή εφηmicroερία Oumlsterreichischer Beobachter για την έκθεση της κεφαλής του Αλή στην πύλη της Συληβρίας
Στις 24 του microηνός το κεφάλι του Αλή τέθηκε σε θέα και πληmicromicroύρα κόσmicroου έφταναν
για να το δουν Από τον πίνακα(επιγραφή) που συνόδευε την κεφαλή δίνουmicroε
παρακάτω αυτά που γράφτηκαν
laquoΕίναι γνωστό στον κόσmicroο ότι ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής εδώ και 30 -40 χρόνια
πασάς microε την εύνοια της υψηλής πύλης έλαβε microέρος σε πολλές ευσπλαχνίες Του
εmicroπιστεύθηκαν πολλές χώρες και περιφέρειες αλλά και αυτός και τα παιδιά του και
οι συγγενείς του γευότανε την καλοσύνη της αυτοκρατορίας Παρόλα αυτά
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
25
βρισκόταν microακριά για να καταλάβουν την αξία τους Μέσα στην τρέλα του εναντίον
τη θέληση της πύλης καταπίεζε microε δόλο και βία το λαό Η ιστορία δεν έχει να
υποδείξει microε τόση πολύ αχαριστία κάποιον άλλον
Οι τάφοι του Αλή και των γιών του κοντά στην Ανδριανούπολη
Χωρίς ξεκούραση και ησυχία και πως να υλοποιεί κάθε ποινική του πράξη δεν του
αρκούσε microόνο η αναταραχή και η προδοσία όπου αυτή ήταν εφικτή microε χρήmicroα
φανερά η κρυφά αλλά ξεπέρασε κάθε όριο του αφέντη του δηmicroιούργησε
αναταραχή σκορπούσε αναρχία και βύθισε του φτωχούς υπηκόους στη φτώχεια και
microιζέρια Με βία και βαρβαρότητα άρπαζε όλα τα αγαθά τους Σε άλλους αφαιρούσε
ζωή και τιmicroή όπως έγινε στο Γενισέρ στο Σεριγιόλ στο Μοναστήρι και σε
παρακείmicroενους οικισmicroούς Επίσης έχουmicroε και λυπηρές περιπτώσεις όπου ξεκλήρισε
ολόκληρες οικογένειες και microε τυραννία και βία τους κατατροmicroαγmicroένους κατοίκους
της Αλβανίας και άλλων περιοχών από εστία και πατρίδα έδιωξε Η Υψηλή Πύλη
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
26
του είχε στείλε αρκετές προειδοποιήσεως και παρατηρήσεις αλλά αυτός δεν άκουγε
έγκληmicroα ακολουθούσε άλλο έγκληmicroα microέχρι που microέσα στην τρέλα του αποφάσισε
microέσα στην Κωνπολη στο παλάτι του ΧΑλήφη όπου επικρατεί ασφάλεια να
δολοφονήσει του αντιπάλους του για να πάρει εκδίκηση Μετά από αυτήν την
αποκάλυψη και την προσβολή του δικαίου του Σουλτάνου και αφού του αφαιρέθηκαν
οι τιmicroές άρπαξε την σηmicroαία του ξεσηκωmicroού και ταmicroπουρώθηκε στο φρούριο στα
Γιάννινα και προκάλεσε την δύναmicroη της πύλης έτσι που να φανερώσει τα πανούργα
προδοτικά του σχέδια Όταν microετά ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων τα
εκδικητικά του σχέδια ήταν τόσο microεγάλα που βοήθησε microε χρήmicroατα τους Έλληνες
του Μοριά να οπλιστούν εναντίον των microωαmicroεθανών Αυτή η νέα απόδειξη της τρέλας
του έπρεπε να λάβει τέλος γιατί ξεπέρασε τα microέτρα Ο ιερός νόmicroος προβλέπει για
το καλό του λαού την καταστροφή του Γι΄ αυτό το λόγο διατάχτηκε ο νικηφόρος
Σερασκέρης της Ρούmicroελης Χουρσίτ Αχmicroέτ πασάς να εκτελέσει την απόφαση της
αυτού υψηλότης Αυτή λοιπόν είναι η κεφαλή του προδότη της θρησκείας του
τεπελενλή Αλή πασά αποκοmicromicroένη από το σώmicroα του από του οποίου τον δόλο τα
ψεύδη και την τυραννία οι πιστοί του Ισλάmicro είναι πλέον ελεύθεροιraquo
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο το γαλλικό στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache laquo Socieacuteteacute des collectionneurs de figurines et des amis de lhistoire
militaire raquo 1900
Ο Αλή πασάς είναι microια προσωπικότητα που έχει γίνει microύθος Ήταν ο πιο
προσεκτικός και πρακτικός πολιτικός που θα microπορούσε κανείς να συναντήσει Μια
ιδέα είχε σε όλη του τη ζωή που δεν microπόρεσε να την εκπληρώσει Ήθελε να
κατακτήσει ένα από τα νησιά της Βενετίας έτσι που να microπορεί να έχει εmicroπορικές
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
27
σχέσεις microε τον υπόλοιπο κόσmicroο της Μεσογείου Αρχές του 19ου αιώνα τα Ιόνια
νησιά άλλαξαν πολλούς αφέντες Ο Αλής έβαλε στόχους αυτούς που τους θεωρούσε
εχθρούς του Εmicroάς του Γάλλους microας πρόδωσε στους Ρώσους Μετά τα χάλασε microε
τους Ρώσους και ξανά πάλι microε microας Μετά ήρθαν οι Άγγλοι και επειδή επέβλεπε να
αποσπάσει την Πάργα και την Αγία Μαύρα άρχισε παρτίδες microε τους Άγγλους
Το στρατιωτικό περιοδικό La Sebretache
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
28
Μόνο το 1806 microπορούmicroε να πούmicroε ότι είχαmicroε καλές σχέσεις microε τον Αλή Τότε
βρισκόταν οι Ρώσοι στην Κέρκυρα και αυτοί ήταν εmicroπόδιο στα σχέδια του Αλή microιας
και αυτός περιορίζονταν στην Ήπειρο Οι Ρώσοι microας παρενοχλούσαν στην
∆αλmicroατία Έτσι ο ανταγωνισmicroός που είχαν οι Ρώσοι microε τον Αλή microας φαίνονταν
χρήσιmicroος Ο πρόξενος microας εκεί δέχονταν συνέχεια πιέσεις να ζητά βοήθεια απο τον
βασιλιά της Νεάπολης τον πρίγκηπα Ευγένιο Είχε γίνει τόσο πιεστικός ο Αλή που
τσάτισε και τον Αυτοκράτορα Ο
Αυτοκράτορας έγραψε στον πρόξενο
Μαρmicroόντ τα εξής ldquoΟ Αλή πασάς
δεν χρειάζεται βοήθεια Οι 6000
Ρώσοι που βρίσκονται στην Κέρκυρα
σίγουρα δεν θα ριχτούν στα βουνά
του Θέλει microπαρούτι και βόλια τότε
δώστε τουrdquo Ο Αυτοκράτορας
συmicroφώνησε ακόmicroη να στείλουν στον
Αλή microερικά κανόνια και microπάλες
καθώς και microερικούς πυροβολητές
Επίσης ο Αυτοκράτορας έγραψε
στον βασιλιά της Νεάπολης ldquo αυτός
ο άνθρωπος είναι όλο ωραία λόγια αλλά είναι ψεύτικοςrdquo
Από την Νεάπολη έφυγαν 4 κανόνια και 3000 microπάλες 20 πυροβολητές υπό την
αρχηγία του Κεφαλλονίτη Μπουρmicroπάκι ενώ ο Μαρmicroόντ από την Ραγούζα έστειλε
πεζούς 18 πυροβολητές 2 δεκανείς 2 λοχίες και τον ανθυπολοχαγό Πονσετόν
(Ponceton) που ανήκαν στην 2η ίλη πυροβολικού Την εκπεραίωση αυτής της
διαταγής την ανέλαβε ο συνταγmicroατάρχης Νικόλ (Nicole) ο οποίος ανέλαβε να βρεί
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
29
να επιστρατεύσει Αλβανούς προκειmicroένου να διευκολύνουν την κατάσταση Την
διαταγή την έβγαλαν εις πέρας 2 αξιωmicroατικοί του τάγmicroατος του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ∆ΟΜΟ
Ο Αλή πασάς microέσα απο αναφορές του Αυστροιταλού κόmicroη Γαϊτάνο Αλκαΐνι το
1823 ndash Biographie des Wesirs Ali Pascha von Jannia bearbeitet durch
englische Quellen Graf Cajetano Alcaini Wien 1823 ndash Βιογραφία του βεζίρη
Αλή πασά των Ιωαννίνων επεξεργασmicroένη microέσα από αγγλικές και γαλλικές
πηγές Κόmicroης Γαϊτάνο Αλκαΐνι Βιεννη 1823
1 Ο Αλή πασάς οι Γάλλοι και το τέλος του στρατηγού Ρόζ
Με την συνθήκη του Campo Formio τα Ιόνια νησιά και τα φρούρια της Βόνιτσας
Πρέβεζας Πάργας Ηγουmicroενίτσας Βουθρωτού Σαγιάδας πέρασαν στην γαλλική
κυριαρχία Απο την αρχή η Οθωmicroανική Αυτοκρατορία θεώρησε ότι η γαλλική
δηmicroοκρατία θα προσπαθήσει να διαλύσει την Αυτοκράτορα Ο Αλή θεώρησε ότι
ήρθε η ώρα να αρπάζει αυτά που του ανήκαν Όπως ήταν φυσικό ή Πύλη κήρυξε
τον πόλεmicroο της γαλλικής δηmicroοκρατίας και ένας ενωmicroένος στόλος από ρώσικα και
τουρκικά πλοία εmicroφανίστηκαν στο Ιόνιο Ο Αλή πασάς πριν ακόmicroη πάρει την θέση
για κάποιον ήθελε να ελέγξει την κατάσταση αν όντως οι Γάλλοι και τα Ιόνια νησιά
θα microπορούσαν να αντισταθούν και να αντέξουν σε microια πολιορκία Γιαυτό το λόγο
έστειλε απεσταλmicroένο στον διοικητή της Κέρκυρας τον στρατηγό Καmicroπότ και του
ζήτησε να στείλει απεσταλmicroένο προκειmicroένου να συζητήσουν για φλέγοντα θέmicroατα
Παραπέρα δε ισχυρίστηκε ότι φοβάται τους Ρώσους microην τυχόν καταλάβουν την
χώρα του γιατί στο παρελθόν η Ρωσία πάντα είχε στο microάτι την διάλυση της
Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας Παραπέρα ο ίδιος θα ήθελε να υπογράψει συmicroφωνία
microε την γαλλική δηmicroοκρατία Ο στρατηγός Καmicroπότ θεώρησε σωστό να στείλει στα
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
30
Ιωάννινα τον στρατηγό Ρόζ για να αρχίσει τις διαπραγmicroατεύσεις Η Ρόζ ήταν καλή
επιλογή γιατί η σύζυγος του ήταν Ελληνίδα και ίσως οι γνωριmicroίες της εκεί να του
ήταν χρήσιmicroες Η επαφή έγινε σε ένα τελωνειακό σταθmicroό κοντά στο Φιλιάτι Ο Αλή
προσπαθούσε microε κάθε τρόπο να τραβά τις διαπραγmicroατεύσεις σε microήκος προκειmicroένου
να microάθει όχι microόνο την άmicroυνα των Ιονίων νήσων αλλά και γενικά την κατάσταση της
Γαλλικής δηmicroοκρατίας Ο στρατηγός Ρόζ ένας πραγmicroατικά εξαιρετικός
αξιωmicroατικός ο οποίος εmicroπιστεύονταν τον Αλή έπεσε στην παγίδα αυτού και ξέχασε
ότι εκπροσωπεί τα ενδιαφέροντα της πατρίδας του microε αποτέλεσmicroα ο Αλή πασάς να
microάθει ότι όχι microόνο η Κέρκυρα δεν θα άντεχε την πολιορκία αλλά και η γαλλική
δηmicroοκρατία δεν ήταν σε θέση να στείλει στρατό να υπερασπιστεί τα εδάφη που είχε
αποκτήσει Αυτό ήταν αρκετό να πειστεί ο πασάς να λάβει την απόφαση του και να
ρίξει τις microάσκες ∆ιέταξε να συλλάβουν τον Ρόζ τον έκλεισε φυλακή microε το
πρόσχηmicroα ότι προσπάθησε να ξεσηκώσει τους Αλβανούς της περιοχής εναντίον της
Πύλη και τον έστειλε σιδηροδέσmicroιο σαν κατάσκοπο στην Κωνπολη όπου απεβίωσε
από τις κακουχίες Στον Γάλλο διοικητή δικαιολόγησε αυτή την πράξη που ήταν
πέρα από κάθε νόmicroο ότι αυτό ήταν microια αντίποινα για τα φορτία που του είχε
κατασχέσει η γαλλική διοίκηση της της Κέρκυρας
2 Η κατάληψη και ο χαλασmicroός της Πρέβεζας
Αφού λοιπόν o πασάς είχε αυτές τις πληροφορίες αποφάσισε τις παραπέρα κινήσεις
του Αφού microπορούσε να εξαπατήσει την Πύλη ότι σκοπός του και ζήλος του είναι η
εξάπλωση της Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας θα ήθελε microε την συγκατάθεση των φίλων
δυνάmicroεων Αγγλίας Ρωσίας και Τουρκίας να προσαρτήσει τις γαλλικές κτήσεις της
στεριάς στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία ∆υστυχώς η πρόταση του Αλή έγινε δεκτή
απ όλους και ο Αλής εξεστράτευσε αmicroέσως microε δύναmicroη 5000 εναντίον της Πρέβεζας
Οι ατυχείς κάτοικοι οι οποίοι δεν περίmicroεναν κάτι τέτοιο δεν είχαν καν χρόνο να
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
31
microαζέψουν τις οικογένειες τους την κινητή τους περιουσία και τα λοιπά αγαθά τους
για να καταφύγουν στα Ιόνια νησιά αν και ένα microεγάλο microέρος των κατοίκων
περιγελούσε αυτή την προσοχή
Χρωmicroολιθογραφία του Myrbach Αναγνώριση του εδάφους στη Νικόπολη από τον στρατηγό
Chabot τον υπασπιστή του και τον υπολοχαγό Richemont πριν τη microάχη της Νικοπόλεως του 1798
- Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ ο οποίος ήταν διοικητής microιας αδύναmicroης στρατιωτικής
microονάδας στην Πρέβεζα είχε πληροφορίες για τους σκοπούς του Αλή και
προσπάθησε microε αυτούς που τελικά έmicroειναν στην πόλη να συmicroβουλευτεί την άmicroυνα
Στα γρήγορα αποφασίστηκε να κλείσουν όλες οι πύλες εισόδου και να τις
οχυρώσουν
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
32
∆εν είχαν αρχίσει σχεδόν καλά καλά τα έργα υπό την διεύθυνση ενός Γάλλου
microηχανικού και στο απέναντι ύψωmicroα εmicroφανίστηκαν ήδη οι στρατιώτες του Αλή Η
γρηγοράδα που χαρακτήριζε τον Αλή στις πολεmicroικές του επιχειρήσεις τον έφερνε
πάντα σε πλεονεκτική θέση Πάνω σε ένα ύψωmicroα από το οποίο microπορούσε να
ελέγχει όλη την περιοχή έστησε την σκηνή του και αmicroέσως χωρίς καθυστέρηση
διέταξε την επίθεση εναντίον των Γάλλων και Πρεβεζάνων που βρίσκονταν ήδη υπό
έκπληξη Το αλβανικό πεζικό άρχισε να ορmicroά κατεβαίνοντας από του γειτονικούς
λόφους microε κραυγές έτσι που τρόmicroαζαν ακόmicroη περισσότερο τους απελπισmicroένους
αντιπάλους την ώρα που ο Μουχτάρ πασάς που διοικούσε το ιππικό επικεφαλής
αυτού χτύπησε το microικρό γαλλικό το οποίο microετά από γενναία αντίσταση τους
ανάγκασε να παραδοθούν
Χρωmicroολιθογραφία του Ο Tissot και οι σύντροφοί του εκφωνούν τον όρκο του θανάτου των
∆ηmicroοκρατικών Γάλλων microετά την ήττα τους στη microάχη της Νικοπόλεως τον Οκτώβριο 1798
Αρχείο Ιδρύmicroατος Ακτία Νικόπολις Πρέβεζα
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
33
Οι Πρεβεζάνοι αφού διαλύθηκαν οπισθοχώρησαν microέχρι τις πύλες της πόλης στην
οποία πόλη ταυτόχρονα εισέβαλαν νικητές και νικηmicroένοι Η πόλης δόθηκε στο έλεος
των ασυmicromicroόρφωτων στρατιωτών και για δύο microέρες οργίαζαν λήστευαν και
λεηλατούσαν τα πάντα Αργότερα ο πασάς δικαιολόγησε αυτή την πράξη microε την
υπόσχεση που είχε δώσει στους στρατιώτες του πριν την microάχη δηλ να τους δώσει
την πόλη προκειmicroένου να καταπραΰνει αυτά τα αχΑλήνωτα στίφη Την τρίτη microέρα ο
πασάς έστειλε στην Βόνιτσα microια πόλη απέναντι από τον κόλπο της Άρτας έναν
Έλληνα ∆εσπότη να πείσει τους λίγους Πρεβεζάνους που είχαν καταφύγει εκεί να
υποταχθούν και να του παραδώσουν του
Γάλλους τραυmicroατίες που βρίσκονταν εκεί
στον Νοσοκοmicroείο Ο Ευσεβέστατος
κατόρθωσε αυτό που τον είχε προστάξει ο
αφέντης του και στον γυρισmicroό συνάντησε
ένα πλήθος microαζεmicroένο απέναντι από την
Πρέβεζα που είχαν γλιτώσει το
αιmicroατοκύλισmicroα και τώρα κρυmicromicroένοι στα
δάση κόντευαν να πεθάνουν από την πείνα
και τον παρακάλεσαν να microεσολαβήσει
στον Αλή για να τους δοθεί χάρη Ο
∆εσπότης τους το υποσχέθηκε και εφόσον
του έδωσε ελπίδες του έπεισε να γυρίσουν microαζί του στην Πρέβεζα Μόλις έφτασαν
στην Πρέβεζα ο εκδικητικός Αλή έδωσε διαταγή να τους συλλάβουν και να τους
πετάξουν στα microπουντρούmicroια Απο κει τους έστειλε microε άλλους διακόσιους στην
Σαλαγόρα (Σαλαώρα) όπου ο δήmicroιος τους κύλισε όλους στο αίmicroα
Πίνακας προσωπογραφία του microητροπολίτη Άρτας (αργότερα Ουγγροβλαχίας) Ιγνάντιου εθνικό
microουσείο Αθήνα
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
34
3 Αγία Μαύρα Πάργα Σαγιάδα (Λα Μπάστια) Βουθρωτός
Για το νησί της Αγίας Μαύρας εγκυmicroονούσε ο κίνδυνος να πάθει ότι ακριβώς έπαθε
και η Πρέβεζα δηλ να πέσει στα χέρια του Αλή Αλλά microεσολάβησαν πολλά
πράγmicroατα και δεν microπόρεσε να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο Προκειmicroένου να
δικαιολογήσει αυτή την αποτυχία στράφηκε τότε εναντίον της Πάργας Έστειλε
λοιπόν ένα γράmicromicroα γεmicroάτο απειλές προς τους Παργινούς και τους ζητούσε να
υποταχθούν Οι κάτοικοι της Πάργας όντως θαρραλέοι και βασιζόmicroενοι στην καλά
οχυρωmicroένη τοποθεσία τους του έστειλαν ένα γράmicromicroα στο οποίο περιφρονούσαν τις
απειλές του Αλή και έκλεισαν αmicroέσως συmicromicroαχία προστασίας microε την γειτονική
δηmicroοκρατία του Σουλίου ∆εν είχαν όmicroως την ίδια τύχη η Σαγιάδα και το Βουθρωτό
Εδώ η στρατιωτική δύναmicroη των Γάλλων ήταν αδύναmicroη να κρατήσει αυτές τις κτήσεις
και να αντιmicroετωπίσει τα όπλα του Αλή
4 Ο Μύθος του θησαυρού
Ο Αλής κυνηγηmicroένος στα βουνά και στα δάση microε ένα microέρος της δύναmicroης του να
έχει σκοτωθεί και ένα άλλο microέρος τραυmicroατισmicroένο και ταλαιπωρηmicroένο αν και ο ίδιος
κινδύνεψε να χαθεί microετά από διάφορες περιπέτειες σταmicroάτησε microε την συmicromicroορία
του να ξεκουραστεί στα ερείπια κάποιας χριστιανικής εκκλησίας Εκεί microε τους
συντρόφους του στο παχύ χορτάρι που κάθισαν να ξαποστάσουν αφού τους κοίταξε
όλους σηκώθηκε και πάνω στο θυmicroό του χτύπησε το ακόντιο στην γη Ένας
περίεργος θόρυβος τράβηξε την προσοχή του Αmicroέσως έσκαψε σε αυτό το σηmicroείο
και βρήκε microια κάσα microε χρυσό και και πολύτιmicroα κοσmicroήmicroατα τα οποία προφανώς θα
είχαν κρύψει κάποιοι εκεί στην διάρκεια των διαφόρων πολέmicroων στην περιοχή Η
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
35
ανακάλυψη αυτού του θησαυρού έλυσε τα προβλήmicroατα του Αλή και του έδωσε την
δύναmicroη να επαναλάβει τις πράξεις του προκειmicroένου να εκπληρώσει τα όνειρα του
Τώρα ήταν πλέον σε θέση να δηmicroιουργήσει και πάλι στρατό
Ο Αλής βρίσκει τον θησαυρό
5 Η τρίτη ιππουρίδα
Τον Μάρτιο του 1800 έκλεισε συmicroφωνία microε την Ρωσία και την Οθωmicroανική
Αυτοκρατορία όπου αναγνωρίζονταν η ανεξαρτησία των Ιονίων νήσων και της
Πάργας η οποία είχε καταφέρει να κρατήσει την ελευθερία της Τα Ιόνια νησιά θα
βρίσκονταν υπό την προστασία των Ρώσων οι οποίοι θα πλήρωναν 75000 πιάστρα
φόρο στην Οθωmicroανική Αυτοκρατορία Οι πόλεις δε που είχε καταλάβει ο Αλή
πασάς περνούσαν οριστικά στην διοίκηση της υψηλής Πύλης Ο Αλής έπρεπε εδώ να
παραδώσει τις πόλεις τις οποίες είχε υποτάξει και θεώρησε ότι γιαυτό φταίνε οι
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
36
Ρώσοι Μίσος τον κυρίευσε εναντίον των Ρώσων και σε κάθε ευκαιρία αυτό γίνονταν
αισθητό Η Πύλη προκειmicroένου να ανταmicroείψει τον Αλή για την απώλεια του έστειλε
microια πανάκριβη γούνα ένα ξίφος και τον προήγαγε σε πασά τριών ιππουρίδων Με
την τρίτη ιππουρίδα αναβαθmicroίστηκε σε βεζίρης
6 Η Προσπάθεια κατάληψης της Πάργας
Στις 30 Μαΐου του 1814 κλείστηκε συmicroφωνία microεταξύ Γαλλίας και των Ευρωπαίων
συmicromicroάχων που απέβλεπε και στην πτώση της δυναστείας Βοναπάρτη Το γαλλικό
έmicroβληmicroα έφευγε από τις ακτές της Αλβανίας και ήταν πλέον σίγουρο ότι οι Άγγλοι
θα γίνονταν κύριοι στα Ιόνια νησιά Ο Αλής βλέποντας την πτώση της Γαλλίας
θεώρησε σωστό
ότι είχε φτάσει η
ώρα να γίνει
κύριος της
Πάργας η οποία
ήταν η microοναδική
ακόmicroη πόλη στην
Ήπειρο που
διατηρούσε την
ελευθερία της
Αφού ο Αλής
προσπάθησε σε
συνοmicroιλίες microε τον πρόξενο Πουκεβίλ αλλά και microε τον στρατηγό ∆ανζελότ να
αποσπάσει την Πάργα και δεν τα κατάφερε αποφάσισε να πάρει microε την βία ότι δεν
κατάφερε microε δόλο και πολιτική ΠάνωΗ άmicroυνα των Παργινών σε ιταλικό χαρακτικό
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
37
Χωρίς καmicroιά εξουσιοδότηση από την πύλη η οποία είχε κλείσει και αυτή συmicroφωνία
ειρήνης microε την Γαλλία διέταξε τον στρατό του να βαδίσει εναντίον της Πάργας ενώ
ο στόλος του θα ξεκινούσε από την Πρέβεζα και θα χτυπούσε την Πάργα και από
την Θάλασσα Έτσι οι Παργινοί δεν θα microπορούσαν να έχουν βοήθεια από πουθενά
Αυτό το σχέδιο όmicroως δεν του βγήκε γιατί κάποια αγγλικά πλοία που βρίσκονταν στο
Ιόνιο εmicroπόδισαν τον στόλο του Αλή να πλεύσει προς την Πάργα
Σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα ο στρατός του Αλή σε επίθεση κατέλαβε δύο χωριά
που βρίσκονταν στα σύνορα την Αγιά και την Ρεπέσα (Ανθούσα) και δολοφόνησαν
microεγάλο microέρος των κατοίκων ενώ άλλους πούλησαν σαν δούλους Αφού ο στρατός του
Αλή έχτισε για ασφάλεια ένα φρούριο ανάmicroεσα από τα δύο χωριά άρχισε να
βαδίζει σιγά σιγά εναντίον της Πάργας Ο γαλλικός στρατός τραβήχτηκε πίσω στο
φρούριο ενώ οι Παργινοί άντρες γυναίκες και παιδιά άρπαξαν γεmicroάτη δόξα τα όπλα
και ξεκίνησαν να προστατέψουν την πατρίδα τους Η microάχη ούτε σκληρή ήταν ούτε
και ιδιαίτερα microεγάλο αριθmicroό θυmicroάτων είχε καθότι οι Παργινοί γνώριζαν καλά το
έδαφος και παγίδευαν τους εχθρούς microε αποτέλεσmicroα αυτοί να τραπούν σε φυγή
Μεταξύ των Οθωmicroανών αξιωmicroατικών που έπεσαν ήταν και ένας νέο αξιωmicroατικός
κοντινός συγγενής του Αλή ο οποίος διοικούσε το ιππικό και ο Αλής στεναχωρήθηκε
τόσο πολύ που έδωσε τον εξής όρκο Αν κάποτε η Πάργα πέσει είτε microε συmicroφωνία
είτε microε πόλεmicroο για το θάνατο αυτού του νέου θα πέσουν πολλά κεφάλια από το
σπαθί microου
Παρότι που οι Παργινοί κέρδισαν την microάχη δεν είχαν λόγο να χαίρονται καθότι
έmicroαθαν πως πέρα από τους εχθρούς τους φαίνονταν τώρα να τους επιβουλεύονται και
οι φίλοι σύmicromicroαχοι προστάτες Αφορmicroή γιαυτό δόθηκε microια επιστολή του Γάλλου
διοικητή της Πάργας προς τον Αλή που έπεσε στα χέρια των Παργινών
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
38
7 Ο Αλής φιρmicroανλής η σύσκεψη microε τους Έλληνες και ο λόγος του Αλή
Μπορεί microεν ο δεσποτισmicroός να είναι περιτριγυρισmicroένος από φόβο και τρόmicroο και
microπορεί να microην χρειάζεται την αναρχία σαν βοήθεια αλλά λες και είναι φυσικός
νόmicroος οδηγείται από microόνος του στην αυτοκαταστροφή καθότι βαδίζει εναντίον των
microέσων που ο ίδιος χρησιmicroοποιεί Αν και ο Αλή πασάς ο Τεπελενλής ήταν
περιτριγυρισmicroένος από σπιούνους και ορδές ατάκτων συmicromicroοριών θα microπορούσε
ακόmicroη και τώρα να βρει τον δρόmicroο να βγει από το αδιέξοδο Θα microπορούσε ο ίδιος
microε την οικογένεια του και τους θησαυρούς του να δραπετεύσει σε κάποια χώρα του
εξωτερικού όσο ήταν καιρός ακόmicroη Με διακόσια εκατοmicromicroύρια πιάστρα microετρητά
συν άλλα αγαθά που είχε θα microπορούσε να ζήσει microε microεγάλη λαmicroπρότητα και ούτε
που θα νοιάζονταν κανείς για τις πράξεις του στο παρελθόν Πάντως ο Αλής δεν
έβλεπε κάτι τέτοιο σαν σωστή λύση Μόνο και microόνο ότι microε τόσα χρήmicroατα θα
microπορούσε να δολοφονηθεί αλλά και οι παιδικές του προκαταλήψεις εναντίον του
εξωτερικού τον εmicroπόδισαν από microια τέτοια απόφαση Να δραπετεύσει από την
πατρίδα του και να ζήσει ανάmicroεσα στους απίστους αυτό είναι microια ιδέα ακόmicroη και
έναν άπιστο microουσουλmicroάνο που δεν microπορεί να γίνει αποδεκτή
Ακόmicroη και αυτοί που αποτελούσαν τον πιο στενό κύκλο του απείχαν πολύ από να του
δώσουν microια τέτοια συmicroβουλή Ακόmicroη και αυτοί πέρα από την ζωή τους δεν είχαν να
χάσουν τίποτα αλλά να κερδίσουν από microια επανάσταση γιαυτό και τον παρότρυναν
σε ρήξη και πόλεmicroο Τον παρότρυναν να ακολουθήσει την παρακάτω στάση
1 Να δώσει στους χριστιανούς να καταλάβουν ότι θέλει να αλλάξει θρησκεία
2 τους Τούρκους να υποσχεθεί ότι θα κατασχέσει τις περιουσίες των αγάδων
και θα τους δώσει τα microισά
3 Να καλέσει σε συνέλευση προκρίτους προεστούς και τις κεφαλές της χώρας
όπου θα τους υποσχεθεί συνταγmicroατική ελευθερία και ανεξαρτησία
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
39
Όταν αργότερα αυτά τα microέσα οδηγήσουν σε επιτυχία και το ∆ιβάνι καταστραφεί
τότε θα microπορεί και πάλι σταδιακά να εξαπλώσει την απόλυτη κυριαρχία όπως
πρώτα
Αυτή η πρόταση έγινε δεκτή και από τον Αλή και microιας και δεν ήταν καιρός για να
χαθεί χρόνος κάλεσε αmicroέσως σε συνέλευση τις κεφαλές των Τούρκων αλλά και τον
χριστιανών οι οποίοι έmicroειναν έκπληκτοι Σε αυτή την συγκέντρωση microπορούσε να δει
κανείς δίπλα δίπλα τον γέρο αρχιεπίσκοπο Ιωαννίνων Γαβριήλ τον οποίο έφερε εδώ
από το microοναστήρι όπου είχε αποτραβηχτεί και τον Αβάς τον αρχηγό της
Αστυνοmicroίας ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην εκτέλεση της Φροσύνης της ανιψιάς
του αρχιεπισκόπου Πολλές άλλες microορφές Ελλήνων ήταν εδώ microεταξύ των οποίων και
σεβασmicroιότατος microητροπολίτης Βελλάς στου οποίου τα χέρια φαίνονταν ακόmicroη τα
σηmicroάδια από τις αλυσίδες που του είχε περάσει ο πασάς Παραπέρα
παρευρίσκονταν εδώ οι microητροπολίτες Παραmicroυθίας και ∆ρινοπόλεως και ο
αρχιεπίσκοπος Άρτας ο Πορφύριος ο οποίος πιο δίκαιο θα ήταν να φοράει
τουρmicroπάνι παρά να υπηρετεί την αγία Τράπεζα
Σε αυτή τη σύσκεψη παρευρέθηκε και ο Αλής και microετά από ώρα και ντροπή για την
θέση στην οποία βρίσκονταν πήρε το λόγο και είπε
ldquo Έλληνες αν κανείς microπορεί να κρίνει ουδέτερα την στάση που είχα απέναντι σας
τότε θα δει τα οφέλη που είχατε από microένα Ποιος πασάς πριν από microένα σας
συmicroπεριφέρθηκε όπως εγώ Ποιος άλλος πριν από microένα έδωσε λαmicroπρότητα στους
ιερείς σας και στα ιερά σας Ποιος άλλος σας είχε δώσει όλα αυτά τα προνόmicroια τα
οποία απολαmicroβάνετε και σας είχα συmicroβουλάτορες στα αστυνοmicroικά συmicroβούλια και
στα συmicroβούλια του κράτους
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
40
Για να είmicroαι ειλικρινής δεν θέλω να microειώσω τα κακά που έκανα σε σας τους
Έλληνες Όλα αυτά τα κακά έφεραν πόνους και δυστυχία Όλα αυτά ήταν έργο που
το επέβαλε η ανάγκη αλλά και η αφοσίωση microου στις διαταγές της φρικτής και
άπιστης υψηλής Πύλης Σίγουρα όλα αυτά επιβαρύνουν την κυβέρνηση microου αλλά αν
κανείς το δει αντικειmicroενικά θα δει ότι από microόνος microου ποτέ δεν έκανε χωρίς λόγο
κακό σε κανέναν Αυτό θα το δει κανείς στην παρακάτω απολογία που θα κάνω
bull Ότι αφορά τους Σουλιώτες πρέπει να πω ότι εφόσον είχα συγκρουστεί microια
φορά microαζί τους ή έπρεπε να τους διώξω από τα microέρη microου ή να τους
καταστρέψω Γνώριζα καλά τα σχέδια της Πύλης ότι θα έφτανε η στιγmicroή που
θα microε πολεmicroούσε Και έτσι έχοντας να αντιmicroετωπίσω απο την microία τον
οθωmicroανικό
στρατό και από
την άλλη πλευρά
τους φοβερούς
Σουλιώτες δεν
θα ήmicroουν σε
θέση να διεξάγω
έναν τέτοιο
πόλεmicroο
Πάνω Σουλιώτες φτιάχνουν ταmicroπούρια
bull Η σχέση microου microε του Παργινούς Όλοι σας γνωρίζετε καλά ότι η πόλης
αυτών ήταν καταφύγιο και ορmicroητήριο των εχθρών microου Και γνωρίζεται πολύ
καλά microε τι περιφρόνηση αντιmicroετώπιζαν τα αιτήmicroατα microου Ενίσχυαν τους
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
41
Σουλιώτες όταν εγώ του πολεmicroούσα και θα βλέπατε αν η Πάργα ήταν ακόmicroη
ελεύθερη θα ήταν πρώτη που θα άνοιγε τις πύλες στον Οθωmicroανικό στρατό να
microπει στην Ήπειρο
bull Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάποιοι εχθροί microου που ζουν στο εξωτερικό θεωρούν
την κυβέρνηση microου σκληρή άλλα και εγώ καταριέmicroαι πολλές φορές τα
γεγονότα που microε οδήγησαν σε βιαιότητα Αλλά αυτή microου η microετάνοια microου
έδωσε θάρρος και δεν έδειξα δισταγmicroό τώρα να ζητήσω βοήθεια από αυτούς
που εγώ έχω προσβάλλει Ήδη προ καιρού είχα προτείνει στους Σουλιώτες να
επιστρέψουν και να microπουν στις υπηρεσίες microου Και όσοι το ακολούθησαν
νοmicroίζω ότι ευεργετήθηκαν αρκετά Και για να συmicroβιβαστώ microε όλους κάλεσα
όλους όσους βρίσκονται στο εξωτερικό να έρθουν κοντά microου και έχω βέβαια
σηmicroάδια πώς γρήγορα θα είναι εδώ πίσω στην πατρίδα τους Ενωmicroένοι κάτω
άπω την σηmicroαία microου θα πολεmicroήσουmicroε τους κοινούς microας εχθρούς τους
Τούρκους
bull Με κατηγορούν σαν φιλάργυρο και αχόρταγο Αυτό microπορώ να το
δικαιολογήσω microόνο microε την θέση που βρισκόmicroουν να γεmicroίζω συνεχώς το πουγγί
της αχόρταγης Οθωmicroανικής Αυτοκρατορίας και έπρεπε να εξαγοράζω έτσι
την γαλήνη microου Το παραδέχοmicroαι ότι εδώ γέmicroιζα και γω το πουγγί microου αλλά
για να microπορώ να αντισταθώ σε πολέmicroους Σαν αυτόν που microου κάνει τώρα το
∆ιβάνι
Εδώ έκανε microερικά λεπτά παύση και κάποιοι έφεραν ένα βαρέλι γεmicroάτο microε χρυσά
Τσεκίνια
ldquo Βλέπετε εδώ αυτό είναι ένα microέρος από τους θησαυρούς που άρπαξα από τους
κοινούς microας εχθρούς τους Τούρκους και το φύλαξα εδώ Είναι δικό σας Τώρα
αισθάνοmicroαι χαρά που πάντα βασιζόmicroουν στους Έλληνες Η γενναιότητα τους microου
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
42
είναι εγγύηση για την νίκη Και σε σύντοmicroο χρονικό διάστηmicroα θα επαναστατήσουmicroε
την παλιά Αυτοκρατορία των Ελλήνων και θα διώξουmicroε την εχθρική ράτσα των
Τούρκων πέρα από τον Βόσπορο
Εσείς Αρχιεπίσκοποι και ιερείς του παντοδύναmicroου ευλογήστε τα όπλα των
Ελλήνων που είναι παιδιά σας Σε σας πρόκριτοι αφήνω την ευθύνη να χειριστήτε το
δίκαιο του αγαθού αυτού έθνους του οποίου οι απαιτήσεις είναι συνδεδεmicroένες microε τις
δικές microου Αύριο θα σας αναγγείλω και microια σηmicroαντική απόφασηrdquo
Την επόmicroενη microέρα στο παλάτι στη λίmicroνη ανακοινώθηκε η microεγάλη απόφαση που
είχε προαναγγείλει ο Αλή πασάς
ldquo Υγιαίνετε και να χαίρεστε εγώ ο Αλή πασάς Τεπελενλής
αδέρφια microου χριστιανοί σας χαιρετώ
Σας ανακοινώνω ότι χρειάζοmicroαι στρατιώτες και αυτούς θα microου κάνετε την
εξυπηρέτηση να microου τους δώσετε εσείς Θα απαλλάξω εσάς απο τους φόρους που
microου χρωστάτε Μαζέψτε τους στρατιώτες σας εδώ στα Γιάννινα προκειmicroένου να τους
τοποθετήσω όπου εγώ θεωρώ ότι είναι αναγκαίο
Υπολογίστε ότι είmicroαι ένας από σας
Σας χαιρετώ και πάλι
Γιάννινα 24051820rdquo
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ∆ΟΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Oumlsterreichischer Beobachter στις 22 Ιουνίου το 1820
για τις κινήσεις της Πύλης εναντίον του Αλή και για τις προετοιmicroασίας του Αλή
πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Oesterreichischer Beobachter22061820
Σύmicroφωνα microε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κωνπολη στις 26051820 όλα τα
πράγmicroατα εκεί περιστρέφονταν γύρω από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων και της
υψηλής Πύλης καθώς και τον ζήλο microε τον οποίο η Πύλη εξοπλίζεται εναντίον αυτού
του πασά Εν τω microεταξύ κυκλοφορεί η φήmicroη ότι ο Αλής προκειmicroένου να κερδίσει
χρόνο έστειλε στην πρωτεύουσα τον οικονοmicroικό διαχειριστή του microε επιστολή στην
οποία υποτάσσεται στην Πύλη και ζητά ταπεινή συγχώρεση καθώς και να
σταmicroατήσει η εκστρατεία εναντίον του Αυτός ο απεσταλmicroένος έχει την αποστολή να
χρησιmicroοποιήσει όλα τα microέσα προκειmicroένου να τα καταφέρει τον σκοπό του Την ίδια
ώρα όmicroως έφτασαν ειδήσεις στην Κωνπολη ότι ο Αλής ζήτησε απ όλους τους
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
44
υπαλλήλους του οmicroήρους και τους έλαβε και microε θάρρος ετοιmicroάζεται να
αντιmicroετωπίσει την επίθεση από τους πασάδες του Σουλτάνου
H Gazeta di Genova φέρνει ειδήσεις για τον Αλή πασά που έλαβε microέσω της
Κέρκυρας οι οποίες είναι παρόmicroοιες microε αυτές που κυκλοφορούν στην Κωνπολη γι
αυτόν τον πασά ldquoΜέχρι την 10η Μαΐου δεν υπήρχαν κάποιες συγκρούσεις microεταξύ
του Αλή και των στρατευmicroάτων που εξεστράτευσαν εναντίον του Η είδηση ότι ο
Αλή πασάς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας δεν αληθεύει αν και παίζει microε
την ιδέα αλλά προφανώς περιmicroένει πρώτα να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση εναντίον
των αντιπάλων του Ο Αλή πασάς είχε συγκεντρώσει microια δύναmicroη στην Μακεδονία
Θεσσαλία και Ρούmicroελη 20000 Ελλήνων οι οποίοι στις περιοχές τους έχουν microεγάλη
δύναmicroη Ο Αλή πασάς έδιωξε όλες τις οικογένειες που κατοικούσαν στο κάστρο
προκειmicroένου να εγκαταστήσει εκεί τους οmicroήρους τους οποίους έλαβε Επίσης και
πολλά σπίτια στην πόλη έπρεπε να εκκενωθούν για να εγκατασταθούν και άλλοι
όmicroηροι που φτάνουν εδώ από άλλες περιοχές Αυτή τη στιγmicroή κανείς δεν γνωρίζει
που βρίσκονται τα στρατεύmicroατα του σουλτάνου Ο Αλής χάρισε σε όλους τους
αιχmicroάλωτους και φυλακισmicroένους την ελευθερία καθώς χάρισε και στους υπηκόους
τους φόρους Επίσης έστειλε και κάποιον στην Κέρκυρα να συνοmicroιλήσει microε του εκεί
εγκατεστηmicroένους Σουλιώτες προκειmicroένου να τους κερδίσει microε το microέρος του Ο
Αλής φτιάχνει γύρω από τα Γιάννινα microια τάφρο στην οποία εργάζονται άπαντες από
ιερείς προκρίτους απλοί πολίτες γυναίκες και παιδιά Στα Πέντε Πηγάδια
τοποθεσία microεταξύ Πρέβεζας και Γιάννινα ο Αλής εγκατέστησε microεγάλο αριθmicroό
στρατού Στον χάνι του Αγίου ∆ηmicroητρίου διέταξε να χτιστούν 200 φούρνοι και
έλαβε και άλλες προετοιmicroασίες Μεταξύ Πρέβεζας και Ιωάννινα έστησε
τηλέγραφους από τους οποίους φτάνουν ειδήσεις από τις ακτές στην Πρωτεύουσα σε
λιγότερο από microιάmicroιση ώρα Όλοι ανυποmicroονούν να δουν τι τέλος θα έχει αυτή η
υπόθεσηrdquo
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
45
Σε microια εφηmicroερίδα της Ρώmicroης Notize del Giorno υπάρχει microια είδηση που αναφέρει
ότι οι 4 πασάδες που στάλθηκαν εναντίον του Αλή ενώθηκαν microε αυτόν και έχοντας
80000 στρατό πορεύονται τώρα όλοι microαζί εναντίον της Κωνπολης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Αρθρο της εφηmicroερίδας Bayreuther Zeitung στις 30 Οκτωβρίου το 1820 για τις
κινήσεις του Αλή πασά
Από το λογότυπο της εφηmicroερίδας Baireuther Zeitung 30101820
Οι παρακάτω ειδήσεις έφτασαν από την Βενετία για την θέση στην οποία βρίσκεται
ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων Οι πρώτες επιθέσεις των σουλτανικών αποκρούστηκαν
Ο Αλή προβάλλει ακόmicroη αντίσταση Ο νέος πασάς ο οποίος έφτασε στα Γιάννινα
εξανάγκασε όλους τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πόλη προκειmicroένου να βρει
καταυλισmicroό για τους στρατιώτες του Από το κάστρο ο Αλής βοmicroβαρδίζει συνεχώς
την πόλη microια πόλη που εξαιτίας των κανονιοβολισmicroών αλλά και της πυρκαγιάς που ο
ίδιος διέταξε να βάλουν έχει ερηmicroωθεί Ακόmicroη όλοι πιστεύουν πώς ο Αλή πασάς θα
προτιmicroήσει να αυτοκτονήσει παρά να παραδοθεί Αρκετοί πιστεύουν πώς αν ο Αλής
κρατηθεί microέχρι τον Νοέmicroβρη θα έχει σωθεί γιατί στον τουρκικό στρατό είναι
συνήθειο τον χειmicroώνα να γυρνούν οι στρατιώτες στα σπίτια τους Του Αλή δεν του
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
46
λείπουν τρόφιmicroα Στην Πρέβεζα της οποίας το κάστρο παραδόθηκε επικρατεί
αναρχία καθότι οι Ευρωπαίοι χριστιανοί microετά την αποχώρηση του Άγγλου
πρόξενου κινδύνεψαν να χαθούν και αυτοί και τα υπάρχοντα τους και ότι σώθηκαν
το χρωστάνε στον πρόξενο της Αυστρίας στον κύριο Ινκοστάϊ ο οποίος microεσολάβησε
πολύ ενεργητικά και στον Αλή και στους νέους διοικητές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΚΑΤΟ
Η καταστροφή των Ιωαννίνων όπως την περιέγραψε το γερmicroανικό περιοδικό
Das Echo aus den europaumlischen Houmlfe und vornehmer Zirkel (η Ηχώ απο
τις ευρωπαϊκές αυλές και των ευγενών κύκλων) το έτος 1822 Ληψεία Σαξωνίας
Ο Σουλτάνος Μαχmicroούτ ο Β΄ επιβουλεύονταν τους θησαυρούς του Αλή και οι
προφάσεις και οι αρπαγές δεν λείπουν ποτέ στην Τουρκική Αυτοκρατορία Έστειλε
λοιπόν στρατό εναντίον αυτού του πασά τον οποίο microεγάλο microέρος του στρατού του
τον εγκατέλειψε γιατί δεν τους έδωσε πολλά χρήmicroατα Αποτραβήχτηκε λοιπόν πίσω
στα Γιάννινα microε τους λίγους πιστούς του κλείστηκε στο φρούριο και αποφάσισε να
καταστρέψει την πόλη πριν εισβάλει ακόmicroη ο τουρκικός στρατός στην πόλη 250
κανόνια φύλαγαν τα παλάτια του Αλή και το κάστρο Ο Αλής εδώ και καιρό
έπαιζε microε την ιδέα σε περίπτωση που του επιτεθούν να προστατέψει τα παλάτια και
να καταστρέψει τα Γιάννινα γιατί και καταυλισmicroό θα πρόσφερε στους εχθρούς του
αλλά θα τους έφερνε σε κοντινή απόσταση Άρα η ασφάλεια του δεν ήταν σίγουρη
Όταν ένιωσε ότι οι στρατιώτες του τον εγκατέλειψαν δεν έκρυψε πλέον αυτές τις
προθέσεις και οι κάτοικοι δεν νοιάζονταν για τίποτα άλλο παρά πως να γλιτώσουν τις
περιουσίες τους και τις οικογένειες τους από τις ορδές που τους περιτριγύριζαν
Μόλις αντίκρισαν τον τουρκικό στρατό να κατασκηνώνει στον ∆ρίσκο γέmicroισε η λίmicroνη
microε βάρκες προς το Πέραmicroα microε παιδιά γέρους και γυναίκες για να τους πάνε προς
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
47
το Ζαγόρι Όταν ο τύραννος έδωσε ελεύθερο στους Αλβανούς που του είχαν microείνει
πιστοί και δεν microπορούσε πλέον να τους ελέγξει να λεηλατήσουν την πόλη οι
περισσότεροι κάτοικοι έκρυψαν τα χρήmicroατα τους Αmicroέσως αυτό τα ανεξέλεγκτο
στίφος κατάσχεσε πρώτα τα σπίτια Η microητρόπολις των Ελλήνων όπου οι Έλληνες
αλλά και οι Τούρκοι είχαν microεταφέρει την κινητή τους περιουσία ήταν το πρώτο
θήραmicroα Αυτής της λεηλασίας Οι θησαυροί η Αγία Τράπεζα και τα άγια σκεύη
τίποτα δεν έmicroεινε Άνοιξαν τις ντουλάπες όπου βρίσκονταν τα άmicroφια έσπασαν τους
τάφους των δεσποτάδων όπου ήταν θαmicromicroένα ιερά και ήταν στολισmicroένοι microε πολύτιmicroες
πέτρες και το ιερό κύλισε στο αίmicroα microιας και οι κλέφτες αρπάχτηκαν microεταξύ τους
ποιος θα πρωτοκλέψει τις επιχρυσωmicroένες λάmicroπες και το δισκοπότηρο Η πόλης
παρουσίαζε ένα άθλιο θέαmicroα Χριστιανοί και Τούρκοι υπέφεραν από κοινού
Έσπασαν τις συναγωγές και τα χαρέmicroια και βίαζαν Απο παντού ακούγονταν
κραυγές και από τα πυρά αυτών προσπαθούσαν να σώσουν τα σπίτια τους από τους
Αρβανίτες νόmicroιζες ότι βγαίνει ένας ήχος που ανακοίνωνε την καταστροφή των
Ιωαννίνων
Ξαφνικά αρχίζει ένα χαλάζι από βόmicroβες οβίδες και ρακέτες να χτυπά την πολύ και
να σκορπίζεται παντού φωτιά Θάνατος και φωτιά σε πολλές συνοικίες τις πόλης και
microέσα σε δύο ώρες microόνο microια microεγάλη πυρκαγιά Σαν άγγελος της καταστροφής
κάθονταν ο Αλής σε έναν από του πύργους του παλατιού του και έδειχνε τα σηmicroεία
όπου η πυρκαγιά δεν είχε επεκταθεί καλά Με microια διαταγή microόνο σκορπίζονταν ο
θάνατος όσο πιο microακριά microπορούσε να βάλει το κανόνι Τα κανόνια από την
Λιθαρίτσα χτυπούσαν το βόρειο microέρος της πόλης το οποίο τα έκαναν στάχτη από το
γαλλικό προξενείο ως το εβραϊκό νεκροταφείο Το νοσοκοmicroείο η κρατική
βιβλιοθήκη η βιβλιοθήκη της Βαλάνειου σχολής η οποία είχε στην συλλογή της
σπάνια ιστορικά χειρόγραφα και πολλά σπίτια microέχρι την Καλού Τσεσmicroέ
(Καλούτσανη) όλα χάθηκαν
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
48
Οι Γιαννιώτες που γλίτωσαν από την πυρκαγιά και τα βόλια αλλά και οι
microισοκαmicromicroένοι ανάπηροι γέροι γυναίκες και παιδιά όλοι κουβαλούσαν κάποιον
αλλά και ότι microπορούσαν να σώσουν από την περιουσία τους έφυγαν προς το βουνό
Εκεί microόλις έφτασαν δέχτηκαν επίθεση της εmicroπροσθοφυλακής του τουρκικού
στρατού Αυτές οι συmicromicroορίες που είχαν έρθει εδώ από την Ρούmicroελη όχι microόνο δεν
πρόσφεραν προστασία στους δυστυχισmicroένους αλλά ρίχτηκαν εναντίον αυτών των
αδύναmicroων και τους λήστεψαν Άρπαξαν γυναίκες και νέους και αντί από τους
σωτήρες τους να βρούνε προστασία και Ελευθερία βρήκαν ταπείνωση και σκλαβιά
Οι δυνατές κραυγές έδωσαν και στους υπόλοιπους το σύνθηmicroα και σκόρπισαν οι
Γιαννιώτες εδώ και κει Αυτοί που γλίτωσαν από την microανία των Τούρκων κλείστηκαν
στα ορεινά περάσmicroατα από τους κατοίκους των βουνών που είχαν τρέξει όχι για να
τους βοηθήσουν αλλά για να λάβουν microέρος στη λεία και χωρίς έλεος σκότωναν
όποιον τολmicroούσε να αντισταθεί
Μόνο όσοι είχαν όπλα κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό Η φρίκη έδωσε δύναmicroη στο
αδύνατο φύλο και γυναίκες που κουβαλούσαν τα παιδιά τους στο στήθος
σκαρφάλωναν στην Ουλίτσικα (Τύmicroφη) προκειmicroένου να φτάσουν στην παραλία της
Θεσπρωτίας απ όπου πίστευαν ότι θα φτάσουν στους Ιόνιους νήσους Άλλοι πάλι
έκαναν microια microέρα δρόmicroο να φτάσουν από τα Γιάννινα στην Άρτα Μεταξύ αυτών
ήταν και η αδερφή ενός υπηρέτη του αδερφού microου η οποία απεβίωσε από τις
κακουχίες στην Άρτα Πολλοί ήταν και αυτοί που περιπλανιώντουσαν βδοmicroάδες εδώ
και κει και άφηναν το πνεύmicroα τους στα δάση Νεαρές κοπέλες παραmicroορφώνονταν microε
βαθιά χαρακώmicroατα και κρύβονταν στις σπηλιές όπου ένα microέρος απεβίωσε microέσα σε
αυτές Οι δρόmicroοι και τα περάσmicroατα ήταν γεmicroάτα τραυmicroατίες και πτώmicroατα και για
τα εγκλήmicroατα ενός κακού ανθρώπου microια πόλη που αριθmicroούσε πάνω από 30000
κατοίκους γέmicroισε από δεινά Μόνο αυτοί που κατέφυγαν στην περιοχή της
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
49
Περαιβίας έλαβαν από το χριστιανικό Ζαγόρι βοήθεια και καταυλισmicroό και του
βοήθησαν να φύγουν προς την Θεσσαλία
Οι Αλβανοί που microετά την λεηλασία των Ιωαννίνων γεmicroάτοι λεία δεν σκέφτονταν
τώρα να γυρίσουν στον Αλή πασά αλλά να γυρίσουν στα σπίτια τους Όπως όλοι οι
κλεφτοσυmicromicroορίτες ήταν και αυτοί απασχοληmicroένοι microε τούς καρπούς της λείας τους
Πήραν το δρόmicroο της οροσειράς
του Τόmicroαρου για να περάσουν
στα Ακροκεραύνεια όπου
δέχτηκαν επιθέσεις από
πατριώτες τους προκειmicroένου να
τους κλέψουν τα πλούσια αγαθά
Μερικοί απο τους Γιαννιώτες
ενώθηκαν microε τους Ορεσίβιους
προκειmicroένου να πάρουν εκδίκηση
στους Αλβανούς Σύντοmicroα θα
γίνονταν λόγος για microακελειό εδώ
και κει Τα στενά περάσmicroατα του
Αώου είχαν γίνει για ένα microήνα
συνεχώς θέατρο παγίδων και
παντού έβλεπες πτώmicroατα και
κρεmicroασmicroένους Σκιπιτάρους
Ο τουρκικός στρατός δεν έκανε καmicroιά άλλη επιχείρηση πέρα από το να ληστέψει
τους άmicroοιρους Γιαννιώτες που είχαν γλυτώσει από την πυρκαγιά
Πίνακας microε Αλβανούς πολεmicroιστέ
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝ∆ΕΚΑΤΟ
Ο κίτρινος τύπος Φαντασιόπληκτες ιστορίες για τον Αλή πασά και τον ηθικό ξεπεσmicroό των Γιαννιώτων microέσα απο το γερmicroανικό περιοδικό Magazin der auslaumlndischen Literatur der gesamten Heilkunde und des aumlrztlichen
Vereins in Hamburg 1843
∆ικαίως θα microπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τα Γιάννινα microια πόλη στην κάτω
Αλβανία σαν την πιο ανήθικη πόλη και αυτό έχει να κάνει microε τον πρώην κύριο της
τον Αλή πασά Άπαντες έπρεπε να υποταχθούν κάτω από το σιδηρούν σκήπτρο του
και την αυταρχική τυραννία του Όποιος όmicroως κατάφερνε να ικανοποιήσει τις
σαρκικές του ορέξεις αυτός άνηκε στους ευνοούmicroενους του Γιαυτό το λόγο γονείς
του χάριζαν τα όmicroορφα αγόρια
και κορίτσια τους άνδρες τις
γυναίκες τους και αδέρφια τις
αδερφές τους Αυτές οι
γυναίκες και παιδιά που
προορίζονταν για τον Αλή πασά
σφραγίζονταν κάτω από την
microασχάλη microε τον τίτλο ldquoΑλή
πασάςrdquo Οι συγγενείς αυτών
βρίσκονταν αυτόmicroατα υπό την
προστασία του Αλή πασά και
δεν χρειάζονταν να πληρώσουν
κανένα φόρο
Ο πασάς απολάmicroβανε τις γυναίκες και τα κορίτσια όσο αυτές του άρεσαν και microετά
τις πάντρευε microε ευνοούmicroενους του Και αυτές οι οικογένειες είχαν λόγο να
χαίρονται Εδώ πρέπει να πούmicroε ότι αυτό συνεχίστηκε για 50-60 χρόνια microε
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια
51
αποτέλεσmicroα να αλλοιωθεί ο ηθικός χαρακτήρας των κατοίκων Ακόmicroη και σήmicroερα
υπάρχουν οικογένειες στα Γιάννινα που έλκουν την καταγωγή τους από τον Αλή
πασά Οι γάmicroοι είναι άνευ αξίας οι γυναίκες όmicroορφες αλλά πολύ εύκολες και οι
δεσmicroοί microεταξύ παιδιών και γονέων σχεδόν ανύπαρκτοι
Aκόmicroη και σήmicroερα η κυβέρνηση τιmicroωρεί σκληρά γυναίκες οι οποίες έχουν microπει στο
στραβό δρόmicroο Καmicroιά φορά αρκεί η παραmicroικρή υποψία για να καταδικαστεί σε
θάνατο microια γυναίκα
Φιρmicroάνι του Αλή Πασά 1810 γραmicromicroένο σε δηmicroοτική γλώσσα Όλες οι διαταγές και συmicroφωνίες
του Αλή διατυπώνονταν στην καθουmicroιλουmicroένη Ελληνική Πηγή Βικιπαίδεια