1

Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΑΣΗ

ΤΗΣ ΑΠΟΨΗΣ ΜΑΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΑΓΩΝΙΣΙΚΔ ΚΙΝΗΔΙ

ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΩΝ

2

Α. Ο ΡΟΛΟ ΣΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

ΚΑΙ ΣΩΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΩΝ ΜΗΥΑΝΙΜΩΝ

1. Η ΓΙΑΚΡΙΗ ΜΟΡΦΩΗ–ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

Ζ δηάθξηζε κφξθσζεο–εθπαίδεπζεο απνηειεί βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ηδενινγηθνπνιηηηθήο καο άπνςεο. Γελ πξφθεηηαη κφλν γηα απηφ πνπ ιέγεηαη φηη ε κφξθσζε είλαη έλλνηα επξχηεξε απφ

ηελ εθπαίδεπζε θιπ. Ζ δηάθξηζε κφξθσζεο εθπαίδεπζεο είλαη θαη θαηά πιάηνο θαη θαηά …βάζνο.

Ζ εθπαίδεπζε αθνξά ηε κφξθσζε πνπ παξέρεηαη κέζα απφ ηνπο επίζεκνπο, «ζεζκηθνχο» ζρνιηθνχο κεραληζκνχο. ηνηρεία φκσο θαη νιφθιεξνη ηνκείο κφξθσζεο, «παξέρνληαη» γεληθφηεξα απφ ηε ζπκκεηνρή ζην θνηλσληθφ γίγλεζζαη: ε εξγαζία θαη γεληθφηεξα ε πείξα θαη ε ηερληθή πνπ θαηαρηηέηαη πάλσ θαη κέζα ζηε δνπιεηά είλαη έλαο -αλεθηίκεηνο- κνξθσηηθφο ηνκέαο. Κφξθσζε παίξλνπκε απφ ηε ζπκκεηνρή καο ζηελ ηαμηθή πάιε θαη ζ’ φιεο ηηο πνιηηηζηηθέο, ςπρνθνηλσληθέο, ςπραγσγηθέο θιπ εθδειψζεηο ηεο δσήο.

Οη Θηλέδνη ζηελ Πνιηηηζηηθή Δπαλάζηαζε κηινχζαλ γηα ηνπο ηξεηο ππιώλεο ηεο κνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο:

ηε ζπκκεηνρή ζηνλ πεηξακαηηζκό, ζηελ ηαμηθή πάιε, ζηελ παξαγσγή. Γηα λ’ αθξηβνινγήζνπκε απηή ε ηξηπιή ζπκκεηνρή παξάγεη ην βαζηθφ ππξήλα πάλσ ζηνλ νπνίν αλαπηχζζεηαη ην γλσζηηθφ νηθνδφκεκα κηαο θνηλσλίαο. Ηζρχεη γηα θάζε θνηλσλία, αλεμάξηεηα αλ ε ζεκεξηλή ηαμηθή θνηλσλία (θαη θάζε πξνεγνχκελε) δελ ην αλαγλσξίδεη, αλ ηεξνπνηεί ηε γλψζε, ηελ εθπαίδεπζε θιπ.

Θα κπνξνχζακε λα επεθηαζνχκε θη άιιν. Δδψ καο αξθεί ε ππελζχκηζε απηήο ηεο δηάθξηζεο γηα ηνπο εμήο ιφγνπο:

Α. θακηά εθκεηαιιεπηηθή θνηλσλία δελ κπνξεί λα αμηνπνηήζεη νιφπιεπξα ηε κφξθσζε θαη ηε γλψζε πνπ παξάγεηαη

Β. ε αζηηθή εθπαίδεπζε δελ θαιχπηεη θαη δελ κπνξεί λα θαιχςεη ην κνξθσηηθφ θαηλφκελν.

Γ. ε κφξθσζε ηεο εξγαδφκελεο πιεηνςεθίαο, ε γλψζε θαη ε εκπεηξία ηεο, είλαη θαηά βάζε απνθιεηζκέλεο απφ ην επίζεκν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα (αθφκα θαη ζηα πην νξγαλσκέλα θαη αθνκνησηηθά εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ησλ αλαπηπγκέλσλ, ηκπεξηαιηζηηθψλ ρσξψλ).

Γ. δελ κπνξεί λα ζρεδηαζηεί κνληέιν κηαο «άιιεο» εθπαίδεπζεο, αλ δελ πάξεη ππφςε ηνπ ην γλσζηηθφ θνκκάηη ηεο κνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ μεηπιίγεηαη έμσ απφ ην επίζεκν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Γειαδή ζηε ζεκεξηλή θνηλσλία είλαη αδχλαηνο -θαη γη’ απηνχο ηνπο ιφγνπο- ν «ζρεδηαζκφο» κηαο άιιεο παηδείαο.

Ζ δηάθξηζε απνηειεί ηαπηφρξνλα θαη ζηνηρείν θπζηνγλσκίαο. Καο «πξνδηαζέηεη» δειαδή γηα ην πψο ζα ‘λαη ην κνξθσηηθφ πξφηππν κηαο «άιιεο» παηδείαο ζε κηα «άιιε» θνηλσλία. ε κηα θνηλσλία πνπ ζα αλαπηχμεη νιφπιεπξα ηε κφξθσζε.

Ο ΓΙΠΛΟ ΥΑΡΑΚΣΗΡΑ ΣΩΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΩΝ ΜΗΥΑΝΙΜΩΝ.

Α) Αλαπαξαγσγή ηεο ηαμηθήο θνηλσλίαο.

Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ κεραληζκψλ είλαη φηη αληαλαθινύλ ηηο

3

ηαμηθέο αληηζέζεηο. Ζ αληαλάθιαζε απηή δελ είλαη παζεηηθή, θσηνγξαθηθή αιιά γίλεηαη κε ελεξγεηηθφ ηξφπν θαζψο ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα έρεη ηα δηθά ηνπ πεξηζψξηα απηνλνκίαο. Έηζη, ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ηεο ηαμηθήο θνηλσλίαο φρη κφλν αληαλαθιά, αιιά αλαπαξάγεη ηηο ηαμηθέο δηαθξίζεηο.

Δδψ πάλσ λα δηεπθξηλίζνπκε δχν ζεκαληηθά δεηήκαηα:

1. Γίλεηαη πνιχο ιφγνο γηα ηελ θνηλσληθή θηλεηηθόηεηα, γηα ηα «παηδηά ηνπ εξγάηε θαη ηνπ αγξφηε πνπ ζπνπδάδνπλ θαη γίλνληαη κεζναζηνί θιπ». ηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ έρνπκε λα θάλνπκε κε κηα δνκηθή, «καγηθή» ηδηφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ κεραληζκψλ πνπ, ζαλ ην κάγν κε ηα θνπλέιηα, εκθαλίδνπλ απφ ην δηθφ ηνπο θαπέιν ηα λέα κηθξναζηηθά θαη κεζαία ζηξψκαηα. Δίλαη νη εμειίμεηο ζηελ νηθνλνκία (π.ρ. ε αλαγθαηφηεηα γηα εμεηδηθεπκέλν εξγαηηθφ δπλακηθφ, ζηειέρε παξαγσγήο) παξάιιεια κε ηελ θνηλσληθή πίεζε γηα πεξηζζφηεξε εθπαίδεπζε (πνιηηηθφ ζηνηρείν) πνπ ζπξψρλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο κεραληζκνχο λα «καδηθνπνηεζνχλ», φπσο ιέγεηαη.

Αιιά θη απηή ε καδηθνπνίεζε έρεη ηα φξηα ηεο: ην ηαμηθφ ζχζηεκα (φρη κνλάρα ηεο εθπαίδεπζεο, νιφθιεξν ην θνηλσληθφ ζχζηεκα) δελ κπνξεί λα ηθαλνπνηήζεη ηελ απμεκέλε δήηεζε γηα εθπαίδεπζε. Δπηπιένλ -ιφγσ ηεο αλαξρίαο ηεο παξαγσγήο- δελ κπνξεί λα ζρεδηάζεη ηελ νινθιεξσκέλε απνξξφθεζε ησλ πηπρηνχρσλ πνπ παξάγεη. Δίλαη απιά έλα ηαμηθφ ζχζηεκα. Αθφκε θαη ζηηο αλαπηπγκέλεο, ηκπεξηαιηζηηθέο κεηξνπφιεηο κε ηνλ θαιχηεξν θαη αξηηφηεξν πξνγξακκαηηζκφ ηα θαηλφκελα ηεο «ππνβάζκηζεο ησλ πηπρίσλ», δειαδή ηεο αλεξγίαο θαη ηεο απαμίσζεο ησλ εξγαζηαθψλ δηθαησκάησλ φρη κφλν δελ απνπζηάδνπλ, αιιά βξίζθνληαη ζην επίθεληξν ηεο θξίζεο ηεο εθπαίδεπζεο.

2. Έλα δεχηεξν ζεκείν αθνξά ηνπο ηαμηθνύο θξαγκνύο ζηελ εθπαίδεπζε.

Θαηά αλαινγία ηνπ κφξθσζε–εθπαίδεπζε, ζα ‘ηαλ ιάζνο λα εμαληιήζνπκε ην ξφιν ησλ ηαμηθψλ θξαγκψλ ζηνπο εμεηαζηηθνχο θξαγκνχο. Οη εμεηαζηηθνί θξαγκνί απνηεινχλ ηελ ηειηθή, ζεζκηθή έθθξαζε, αλ ζέινπκε, ηελ αηρκή ηνπ δφξαηνο ηνπ ηαμηθνχ θνζθηλίζκαηνο κέζα ζην ζρνιείν. Οη ηαμηθνί θξαγκνί είλαη κηα πνιιαπιή θαη πην ζχλζεηε δηαδηθαζία ζηελ νπνία ζπλεξγάδνληαη δηάθνξνη παξάγνληεο (νηθνλνκηθφ θφζηνο, δηάθνξέο νηθνλνκηθνχ επηπέδνπ, πνιηηηζηηθνχ επηπέδνπ, γεληθφηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ).

Γηα λα επηρεηξήζνπκε κηα ππέξβαζε, ζα ιέγακε πσο αθφκε θαη ζ’ έλα ζρνιείν απνζηεηξσκέλν απφ θάζε εμεηαζηηθφ θξαγκφ, ζ’ απηήλ ηελ θνηλσλία, πάιη ζα ιεηηνπξγνχζε ε ηαμηθή επηινγή, αθνχ δε ζα κπνξνχζαλ λ’ αλαηξεζνχλ φινη νη ππφινηπνη παξάγνληεο. Δδψ θαίλεηαη πφζν θελή ιφγνπ θαη πεξηερνκέλνπ είλαη ε άπνςε γηα ην «άιιν», ην ξηδνζπαζηηθφ, δσδεθάρξνλν ζρνιείν, ρσξίο εμεηάζεηο. Ή πάιη πφζν αθειψο (κφλν;) εθθξάδεηαη ε άπνςε φηη είλαη ιεηςή ε ζέζε ελαληίσζεο ζηελ αμηνιφγεζε-ρεηξαγψγεζε, αθνχ νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί αμηνινγνχλ ηνπο… καζεηέο! Κα ηφηε αο θαηαξγήζνπκε ηελ ίδηα ηελ ηαμηθή θνηλσλία! Οπηνπηθφ; Πάλησο ιηγφηεξν απφ ην «δσδεθάρξνλν ζρνιείν ρσξίο εμεηαζηηθνύο θξαγκνύο».

Δλ πάζε πεξηπηώζεη αο αγσληζηνύκε γηα κηα ηέηνηα θνηλσλία. Καη ζ’ απηήλ ηελ θαηεύζπλζε θάζε κεγάιε ή κηθξή λίθε απέλαληη ζηηο εμεηάζεηο θαη ζηνπο εμεηαζηηθνύο θξαγκνύο είλαη εππξόζδεθηε, επηδησθόκελε θαη ζπλεηζθέξεη ζην …νινθιήξσκα απηνύ ηνπ αγώλα.

Πάιη ζηελ …θνηλσλία θαηαιήγνπκε!

Β) Ιδενινγηθόο κεραληζκόο

Ζ εθπαίδεπζε είλαη ζαθέζηαηα έλαο ηδενινγηθφο κεραληζκφο. πσο έιεγαλ θαη ζην Γαιιηθφ Κάε «ην ζύζηεκα δηδαζθαιίαο είλαη ε δηδαζθαιία ηνπ ζπζηήκαηνο». ’ φια ηα επίπεδα: Πεξηερφκελν ζπνπδψλ, κέζνδνη δηδαζθαιίαο, ηξφπνο ζθέςεο, ζρέζεηο εμνπζίαο, δηαπαηδαγψγεζε, ηξφπνη εμέηαζεο θαη «αμηνιφγεζεο».

Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα «δηδάζθεη» θαη «αλαπηχζζεη» φιεο ηηο αμίεο ηνπ εθκεηαιιεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. Γηακνξθψλεη ζπλεηδήζεηο θαη λννηξνπίεο. Απνξξίπηεη θαη ηαπηφρξνλα

4

αθνκνηψλεη. Πξφθεηηαη γηα ξφιν πνπ δελ απεκπνιείηαη απφ ηελ αζηηθή ηάμε, αθνχ απνηειεί ζεκαληηθφ εξγαιείν αλαπαξαγσγήο θαη δηαηψληζεο ηεο ηαμηθήο θπξηαξρίαο.

Δδψ βξίζθνληαη θαη ηα φξηα ησλ δηάθνξσλ «ηδησηηθνπνηήζεσλ» ηεο δεκφζηαο εθπαίδεπζεο. Σν ζχζηεκα δελ ηδησηηθνπνηεί έλα βαζηθφ ηδενινγηθφ, αθνκνησηηθφ κεραληζκφ ηνπ. Παξάιιεια, βέβαηα, κε ην γεγνλφο πσο ε παξνρή ηεο βαζηθήο εθπαίδεπζεο είλαη κάιινλ κηα δαπαλεξή θη φρη άκεζα ππνζρφκελε θέξδνο επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Έρεη αλάγθε ηεο νξγάλσζεο, ηνπ ζπιινγηθνχ θαπηηαιηζηή, πνπ αθνχεη ζην φλνκα αζηηθφ θξάηνο.

Γ) παξαγσγηθόο ξόινο;

Σα ηειεπηαία ρξφληα θαη πάλσ ζην έδαθνο ηεο αληηδξαζηηθήο επίζεζεο πνπ έρεη εμαπνιπζεί απφ ην ζχζηεκα ζηελ εθπαίδεπζε δηακνξθψλεηαη κηα άπνςε γηα ηνλ «παξαγσγηθφ ξφιν» ηεο εθπαίδεπζεο, γηα ην «ζρνιείν ηεο αγνξάο», ην «ζρνιείν – επηρείξεζε» θιπ. Θα κπνξνχζε λα πεη θαλείο «πνιχο θαπγάο γηα ην ηίπνηα», αλ ηειηθά ην πξφβιεκα ήηαλ ν αθξηβήο νξηζκφο γηα ην ηη ζπκβαίλεη ζηελ εθπαίδεπζε. Γελ πξφθεηηαη φκσο γη’ απηφ.

Πξψηα –πξψηα είλαη αλαγθαίνο ν δηαρσξηζκφο ησλ ηδενινγεκάησλ κε ηα νπνία ληχλεηαη ε επίζεζε απφ ηνπο πξαγκαηηθνχο πνιηηηθνχο ηεο ζηφρνπο. Δπίζεο ζεκαληηθφ είλαη λα δηαρσξίζνπκε ηηο δηαζέζεηο θαη ηηο βαζχηεξεο επηδηψμεηο ηνπ ζπζηήκαηνο (πνπ ζίγνπξα έρνπλ έλαλ νινθιεξσηηθφ θαη απφιπην ραξαθηήξα) απφ ηηο πξαγκαηηθέο αληηζέζεηο θαη αληηθάζεηο κέζα ζηηο νπνίεο είλαη ππνρξεσκέλεο λα πξνζαξκνζηνχλ ή θαη λα ζπγθξνπζηνχλ.

Αλ κπεξδεχνπκε απηά ηα δχν πξάγκαηα, ηφηε δελ κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηελ πξαγκαηηθή θχζε ηεο αληηδξαζηηθήο επίζεζεο, ηνπο ζηφρνπο ηεο, ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηα αδχλαηα ζεκεία ηεο. Θαηά ζπλέπεηα ε ζηξαηεγηθή, ε ηαρηηθή, ε ζπλζεκαηνινγία καο θιπ ζα απέρνπλ, δε ζα απαληνχλ ζηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηνπ θηλήκαηνο, δελ ζα θάλνπλ νπζηαζηηθέο απνθαιχςεηο, δε ζα δίλνπλ πξννπηηθή.

Η πιήξεο πξόζδεζε ζηηο επηρεηξήζεηο

Κπνξεί λα εθπιεξσζεί ε πιήξεο ζχλδεζε θαη πξφζδεζε ηνπ ζρνιείνπ ζηηο επηρεηξήζεηο; Οπζηαζηηθά ην εξψηεκα είλαη αλ κπνξεί λα ζπλδεζεί -ζηα πιαίζηα απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο- ε εθπαίδεπζε κε ηελ παξαγσγή. Έρνπκε ζνβαξέο ελζηάζεηο.

Αλ ην θαπηηαιηζηηθφ ζχζηεκα έρεη απηή ηε δπλαηφηεηα, ζαλ νξαηή θαη βαζηθή ζπλέπεηα πξνθχπηεη ε απεξηφξηζηε ηθαλφηεηά ηνπ λα πείζεη ηηο κάδεο γηα ην αλαγθαίν ηεο …θπξηαξρίαο ηνπ. Γηαηί -πέξα απφ ηηο θιεηζηνχ ηχπνπ αλαδεηήζεηο θαη ζπδεηήζεηο- ν πνιχο θφζκνο βιέπεη κε ζεηηθφ κάηη ηε ζχλδεζε κε ηελ παξαγσγή, κε ηηο αλάγθεο ηεο νηθνλνκίαο, αθνχ ζα εμαζθαιίδεη δνπιεηά ζηνπο πηπρηνχρνπο, ζα «έρνπλ ηα πηπρία αληίθξηζκα» θιπ.

Κηα άιιε παξάπιεπξε ζπλέπεηα ζα ήηαλ ε εκπέδσζε κηαο άιιεο αληίιεςεο πνπ βιέπεη ηελ νινθιεξσηηθή θπξηαξρία ηνπ θαπηηαιηζκνχ ζ’ φιεο ηηο ζθαίξεο ηεο θνηλσληθήο δσήο. Θπξηαξρία βέβαηα ππάξρεη θαη είλαη πνιηηηθή, νηθνλνκηθή, ηδενινγηθή θιπ. Γελ είλαη κηα ρπδαία επέθηαζε ηνπ εξγνζηαζίνπ ζε θάζε ζεζκφ θαη θνηλσληθφ ηνκέα. Σφηε γηαηί ζα ρξεηαδφηαλ ην θξάηνο ζαλ «ζπκππθλσκέλε

θαη νξγαλσκέλε άζθεζε ηαμηθήο βίαο»;

ύλδεζε ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ παξαγσγή ζεκαίλεη ππέξβαζε ηνπ δηαρσξηζκνύ πλεπκαηηθήο-ρεηξσλαθηηθήο εξγαζίαο, θαηάξγεζε ηεο δηάθξηζεο δηεύζπλζεο-

5

εθηέιεζεο. Δίλαη νη θπζηθέο ζπλέπεηεο γηα έλα εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πνπ «πιεζηάδεη» ηελ παξαγσγή. Κήπσο ε απφζπαζε απφ ηελ παξαγσγή δελ απνηειεί θπζηνγλσκηθφ ζηνηρείν ηεο ζεκεξηλήο ηαμηθήο εθπαίδεπζεο;

ζν γηα ηα ΗΔΘ θαη ηηο δηάθνξεο θαηαξηίζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ έλσζε θαη ην ζπλδπαζκφ ησλ ππεξεζηψλ ηνπ ΤΠΔΠΘ θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Δξγαζίαο, απηφ πξνθαλψο θαη δελ είλαη «πξφζδεζε κε ηελ επηρείξεζε». Φξφληηζαλ εμάιινπ νη ζρεδηαζηέο απηψλ ησλ πξνγξακκάησλ λα απνζπάζνπλ ραξαθηεξηζηηθά ηηο δηάθνξεο κνξθέο θαηάξηηζεο απφ ην βαζηθφ θνξκφ ηεο εθπαίδεπζεο.

Ζ πην ζεκαληηθή έλζηαζε αθνξά σζηφζν ην φηη αλαγλσξίδνληαη ζην ζχζηεκα θαη επηπιένλ δπλαηφηεηεο πνπ ζε ηειηθή αλάιπζε δελ ηηο δηαζέηεη. Γηα πνηα πξφζδεζε (θαη κάιηζηα πιήξεο) κε ηελ παξαγσγή γίλεηαη ιφγνο; Κήπσο ε παξαγσγή ζηνλ θαπηηαιηζκφ είλαη κηα νξζνινγηθή δηαδηθαζία, φπνπ νη δπλάκεηο ηεο αγνξάο, δήηεζε-πξνζθνξά ζπλεξγάδνληαη αξκνληθά; Θάζε άιιν. Σν θαπηηαιηζηηθφ ζχζηεκα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αλαξρία ηεο παξαγσγήο. Αλαξρία πνπ ε χπαξμε ησλ κνλνπσιίσλ φρη κφλν δελ ηηζαζεχεη αιιά γηγαληψλεη.

Έρνπκε ην πιένλ ρηππεηφ παξάδεηγκα ησλ Παλεπηζηεκίσλ θαη ησλ δηάθνξσλ ζρνιψλ πνπ ίδξπζαλ ε ΗΣΣ θαη κηα ζεηξά πνιπεζληθέο. πσο επίζεο θαη ην παξάδεηγκα ησλ ζρνιψλ (παλεπηζηεκηαθνχ επηπέδνπ) κάλαηδεξ πνπ ίδξπζαλ νη ίδηεο εηαηξείεο. Γελ άξγεζε ην πηπρίν πνπ παξέρνπλ απηέο (νη θαηεμνρήλ «ζπλδεκέλεο κε ηελ παξαγσγή») ζρνιέο λα γίλεη πεδίν εκπνξηθνχ αληαγσληζκνχ κεηαμχ ηνπο θαη λ’ αληηκεησπίδνπλ ζε ιίγν ρξνληθφ δηάζηεκα πξφβιεκα ππεξπιεζσξηζκνχ πηπρηνχρσλ θαη «ππνβάζκηζεο ησλ πηπρίσλ» (φξν πνπ βέβαηα δελ απνδερφκαζηε, έηζη φπσο πξνβάιιεηαη).

ηηο ΖΠΑ ηψξα, αθφκε θαη λνκπειίζηεο νηθνλνκνιφγνη αλαγλσξίδνπλ φηη ππεξβνιηθή ηαχηηζε ησλ εξεπλεηηθψλ πξνγξακκάησλ αλσηάηνπ επηπέδνπ κε ηηο βξαρππξφζεζκεο θεξδνζθνπηθέο επηδηψμεηο ησλ επηρεηξήζεσλ (έξεπλεο πνπ ε εθαξκνγή ηνπο πξνυπνζέηεη γξήγνξν θαη άκεζν θέξδνο) έρεη ζηεξήζεη ηε βαζηθή έξεπλα απφ ηηο καθξνρξφληεο επελδχζεηο. Κε ηε ζεηξά ηνπο ε πζηέξεζε ηεο βαζηθήο έξεπλαο έρεη επίπησζε ζηελ επηβξάδπλζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο!

Δμ’ άιινπ ε εηζαγσγή Ηλδψλ επηζηεκφλσλ θαη άιινπ ηξηηνθνζκηθνχ εηδηθεπκέλνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ δελ είλαη ίζσο «θαη ηξαγηθόηεξε απόδεημε ηεο απνηπρίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο ζην βαζκό πνπ απηό ηαπηίζηεθε κε ηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο;» («Ζκεξεζία» –Σεηξάδηα ηεο Οηθνλνκίαο). Θαη πην θάησ: «…πσο κπνξεί λα εξκελεπηεί ε απνηπρία ηνπ βξεηαληθνύ θαη ακεξηθαληθνύ εθπαηδεπηηθνύ ζπζηήκαηνο λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο ζεκεξηλέο αλάγθεο ηεο αγνξάο, όηαλ ε ζύλδεζε κε ηελ παξαγσγή θαη ηηο πξνηεξαηόηεηεο ηεο αγνξάο είλαη δεδνκέλεο;»

Οη επηπηώζεηο κηαο άπνςεο

Αλ απνδερηνχκε πσο ν θαπηηαιηζκφο έρεη θαηαθέξεη λα δεκηνπξγήζεη «ην ζρνιείν ηεο αγνξάο», λα «πξνζδέζεη πιήξσο ηελ εθπαίδεπζε ζηηο επηρεηξήζεηο» θιπ πξαγκαηηθά δελ ππάξρνπλ θαη πάξα πνιιά πξάγκαηα πνπ κπνξνχκε λα θάλνπκε. Γελ ρξεηάδεηαη λα αγσληδφκαζηε γηα κηα άιιε παηδεία ζε κηα άιιε θνηλσλία. Σφηε ζη’ αιήζεηα απηφ πνπ ρξεηάδεηαη είλαη έλα κνληέιν «άιινπ ζρνιείνπ» πξνθεηκέλνπ λα πείζνπκε ηηο κάδεο γηα ηελ αλάγθε ηεο αλαηξνπήο (ηεο φπνηαο αλαηξνπήο). Σφηε είλαη θπζηθφ επαθφινπζν λα πξνζπαζνχκε λα βξνχκε φρη 10 ή 12, πνιιά θαη …πνιιαπιά ζεκεία κηαο απειεπζεξσηηθήο παηδείαο (ΛΑΡ) ή θαη’ άιινπο (Θάηζηθαο, Αληηηεηξάδηα) λα πξνζπαζήζνπκε λ’ απαληήζνπκε ζην λενθηιειεχζεξν κνξθσηηθφ πξφηππν κε ην «άιιν» ην ζνζηαιηζηηθφ, πξαγκαηηθά αξηζηεξφ (ή φπσο πξνηηκάηε) πξφηππν.

Σψξα αλ κέζα ζ’ απηή ηελ «αληηπαξάζεζε» κνξθσηηθψλ πξνηχπσλ θαη κνληέισλ ζρνιείσλ ράλεηαη θαη ην δέληξν θαη ην δάζνο, δελ απαζρνιεί θαη πνιχ φζνπο έρνπλ θάλεη ζθνπφ ηεο δηαλνεηηθήο ηνπο πξνζπάζεηαο λα αθπξψζνπλ ηελ …αλσηεξφηεηα ηνπ «νινθιεξσηηθνχ θαπηηαιηζκνχ». Υάλεηαη ην δέληξν, γηαηί ζπζθνηίδεηαη ην θφλην ηεο πνιηηηθήο επίζεζεο πνπ έρεη εμαπνιχζεη ην ζχζηεκα. Κπεξδεχνληαη ηα πνιηηηθά κάρηκα ζηνηρεία πνπ πξέπεη λα

6

δηαζέηεη κηα αξηζηεξή αγσληζηηθή γξακκή κε αθαδεκατθέο αλαιχζεηο θαη ελαηελίζεηο. Υάλεηαη θαη ην δάζνο, γηαηί ην πνπ θαη ην πφηε ζα εθαξκνζηεί απηφ ην δηαθνξεηηθφ «κνξθσηηθφ πξφηππν» ή ε «άιιε παηδεία» θαηαληά πνιχ νκηριψδηθν.

Θαη ελ πάζε πεξηπηψζεη ε ΘΛΔ είλαη πην ζπλεπήο (φζν ζπλεπήο κπνξεί λα ‘λαη ν ξεθνξκηζκφο) ζηε ξεθνξκηζηηθή ηεο άπνςε γηα ηνλ εθδεκνθξαηηζκφ ηεο παηδείαο, ζηηο νινθιεξσκέλεο πξνηάζεηο ηεο γηα ηε «δηέμνδν απφ ηελ θξίζε». Πξάγκα βέβαηα πνπ ζνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα, ηνπιάρηζηνλ, λα δηαθνξνπνηεζείο ζε πην ζπγθεθξηκέλε βάζε. Οη ξεθνξκηζηηθέο απφςεηο πνπ εθθξάδνληαη ζην ξηδνζπαζηηθφ ρψξν δεκηνπξγνχλ φκσο ζνβαξή ζχγρπζε, κέζα ζηηο γξακκέο ηνπ αγσληζηηθνχ ξεχκαηνο.

Σν δήηεκα ηνπ εθζπγρξνληζκνύ

ηε βάζε απηή είλαη απνδεθηφο απφ ην ζχλνιν -ζρεδφλ- ησλ πνιηηηθψλ δπλάκεσλ θαη ηάζεσλ πνπ ζπλαπαξηίδνπλ ην ξηδνζπαζηηθφ ρψξν ζηελ εθπαίδεπζε ν εθζπγρξνληζκφο, ν αζηηθφο εθζπγρξνληζκφο ηεο εθπαίδεπζεο, ζαλ πνιηηηθή πξαγκαηηθφηεηα. Θαη γηα λα κελ

παξεμεγεζνχκε, δε ιέκε φηη είλαη απνδεθηφο ν εθζπγρξνληζκφο ζαλ πνιηηηθή. Ιέκε φηη είλαη απνδεθηή ε δπλαηφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο λα εθζπγρξνλίζεη ην εθπαηδεπηηθφ ηνπ επνηθνδφκεκα.

Θα πεξηκέλακε πνιχ λα καο νλνκαηίζνπλ έλα- έζησ έλα- νινθιεξσκέλν ζηνηρείν αζηηθνχ εθζπγρξνληζκνχ ζηελ αληηδξαζηηθή ιαίιαπα πνπ έρεη ελζθήςεη ηελ ηειεπηαία ρξνληά ζηελ εθπαίδεπζε (θαη φρη κφλν). Δθζπγρξνληζκφ πνπ έρεη εμαληιήζεη ηα «θαχζηκα» ηνπ πξηλ κηα 25εηία κε ηε δεκνηηθή θαη ηελ ελληάρξνλε ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε.

Δθηφο, βέβαηα, θη αλ ην δσδεθάρξνλν ζρνιείν είλαη ε αξηζηεξή απάληεζε ηνχ ηη ζα θάλεη. Θ’ αλαηξέςεη ηνλ ήδε δξνκνινγεκέλν αζηηθφ εθζπγρξνληζκφ θαη ζε πνηα θαηεχζπλζε; Θαη ζε ηειηθή αλάιπζε, γηαηί ζα πξέπεη λ’ αλαηξαπεί κηα

πνιηηηθή πνπ έρεη πξννπηηθή νινθιήξσζεο; Ίζσο γη’ απηφ δελ πείζνληαη νη κάδεο! Οπφηε λα ‘ζνπ νη απηνκαζηηγσηηθέο θξηηηθέο γηα ηελ πξφηαζε «πνπ δελ έρνπκε», γηα ηε ζέζε καο γηα ηελ αμηνιφγεζε, «πνπ δε θηάλεη», γηα ηα «παξσρεκέλα ακπληηθά καο αηηήκαηα», γηα ηνλ «α, πα-πα! Αξλεηηζκφ καο πηα» θη φια απηά πνπ αθνχγνληαη φιν θαη πην ζπρλά, πην «ζαξξαιέα» ηειεπηαία.

Σέινο πάλησλ, ππάξρεη θάηη θαηλνύξγην;

Αιιαγέο θαη κεηαζρεκαηηζκνί ζίγνπξα γίλνληαη ζηα εθπαηδεπηηθά πξάγκαηα. Ζ αληηδξαζηηθή επίζεζε ηα δεκηνπξγεί. Κφλν θαη κφλν ε κεηαηφπηζε -ζην αληηδξαζηηθφηεξν- ηνπ γεληθφηεξνπ ηαμηθνχ ζπζρεηηζκνχ δεκηνπξγεί λέα δεδνκέλα ζηελ θνηλσλία άξα θαη ζηελ εθπαίδεπζε.

Απφ ‘θεη θαη πέξα ππάξρνπλ ηδηαίηεξεο θαη εηδηθέο πιεπξέο απηψλ ησλ εμειίμεσλ θαη ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ δεδνκέλσλ. Οη αιιαγέο απηέο θαη νη εμειίμεηο αλαιχνληαη παξαθάησ ζηηο πνιηηηθέο ζέζεηο. Δθείλν πνπ καο ελδηαθέξεη απφ ηδενινγηθή άπνςε είλαη λα ηνπνζεηήζνπκε ην δήηεκα απηφ ζε θάπνηα πιαίζηα, ζπλνςίδνληαο παξάιιεια θάπνηα ζπκπεξάζκαηα απφ ηε κέρξη ηψξα αλάιπζε.

Α) δελ ηξνπνπνηείηαη ν βαζηθφο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ κεραληζκψλ. Σν ζρνιείν εμαθνινπζεί γεληθφηεξα θαη εηδηθφηεξα λα παξακέλεη έλαο κεραληζκόο ηαμηθήο επηινγήο θαη ηδενινγηθήο αθνκνίσζεο. Ζ αλάγθε αληαπφθξηζεο ζ’ απηνχο ηνπο ξφινπο απαηηεί ην βαζηθφ ηκήκα ηεο εθπαίδεπζεο λα βξίζθεηαη ππφ θξαηηθφ έιεγρν.

Β) έλαο ηξίηνο ξφινο ηεο αζηηθήο εθπαίδεπζεο είλαη λα παξέρεη εθείλα ηα ζηνηρεία κφξθσζεο γλψζεο-εμεηδίθεπζεο πνπ εμππεξεηνχλ ηελ θαπηηαιηζηηθή νηθνλνκία (δει. ηνπο θεθαιαηνθξάηεο). Γεληθή κόξθσζε γηα ην εξγαηηθφ πιεζπζκφ, ηερληθέο γλώζεηο γηα ην εηδηθεπκέλν εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη ηελ επξχηεξε ππαιιειία, εηδηθεπκέλε εθπαίδεπζε θαη

7

ζεσξεηηθή θαηάξηηζε γηα ηα ζηειέρε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ.

Γ) ε αζηηθή εθπαίδεπζε δελ κπνξεί λα ‘λαη ζπλδεδεκέλε κε ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. Θάηη ηέηνην ζα ππεξέβαηλε ηηο αληηθάζεηο νιφθιεξνπ ηνπ ζπζηήκαηνο. ηνλ θαπηηαιηζκφ ππάξρεη ε ζχλδεζε εθπαίδεπζεο-παξαγσγήο θαη αζηηθήο νηθνλνκίαο πνπ αληαπνθξίλεηαη ζην ραξαθηήξα, ηηο αληηθάζεηο θαη ηηο αλάγθεο ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Έλα ζχζηεκα κε αλαξρία παξαγσγήο ζηελ νηθνλνκία ζα ‘ρεη κηα αλάινγε εθπαίδεπζε (π.ρ. ε πζηέξεζε ηεο Σερληθήο Δθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα αληαλαθιά ηελ πξαγκαηηθφηεηα κηα εμαξηεκέλεο θαη ρακεινχ ηερλνινγηθνχ επηπέδνπ νηθνλνκία).

Γ) ζήκεξα ηίζεηαη απφ ηε κεξηά ηνπ ζπζηήκαηνο δήηεκα «απνηειεζκαηηθόηεηαο» ησλ εθπαηδεπηηθψλ κεραληζκψλ. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα απηή έρεη λα θάλεη κε ρξφληα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηδε θαη αληηκεησπίδεη ε αζηηθή εθπαίδεπζε. «Αλνηρηνί ινγαξηαζκνί» ηνπ ζπζηήκαηνο απέλαληη ζηε καδηθνπνίεζε ηεο εθπαίδεπζεο, ηελ «πιεζψξα» (φπσο ιέγεηαη) πηπρηνχρσλ, ην ηδενινγηθφ, πνιηηηθφ θαη γεληθφηεξα κνξθσηηθφ θιίκα πνπ έρεη θαηνρπξσζεί ζην ζρνιείν θαη απνηειεί ζήκεξα «βαξίδη» (εξγαζηαθέο ζρέζεηο, ειεπζεξία ηεο ζθέςεο, εθπαηδεπηηθφ θίλεκα θιπ). Απηή ε αλαπξνζαξκνγή ηεο εθπαίδεπζεο ζηηο

αλάγθεο ελόο ζπζηήκαηνο, όπνπ εμαπνιύεηαη κηα νινκέησπε επίζεζε ζηα δηθαηώκαηα ησλ εξγαδνκέλσλ δελ έρεη θακηά ζρέζε κε αζηηθό εθζπγρξνληζκό. Πξφθεηηαη γηα θαζαξά αληηδξαζηηθή ηνκή. Θαηαξγεί αθφκα θαη κνξθσηηθέο θαηαρηήζεηο πνπ ππήξραλ ζηελ έηζη θη αιιηψο αζηηθή εθπαίδεπζε.

Δ) ζίγνπξα ε αληηδξαζηηθή ηνκή δεκηνπξγεί λέα δεδνκέλα, πξσηφγλσξα αθφκε θαη γηα ηνπο ίδηνπο ηνπο ζρεδηαζηέο ηεο: Κέρξη πνπ κπνξεί λα θηάζεη π.ρ. ε θαπηηαιηζηηθή αμηνπνίεζε ηεο εθπαίδεπζεο (απηφ πνπ θάπνηνη ζεσξνχλ απιντθά ζαλ ηδησηηθνπνίεζεο ηεο εθπαίδεπζεο;) ρσξίο λα ζέζεη πξφβιεκα ζηηο γεληθφηεξεο ηζνξξνπίεο ηνπ ζπζηήκαηνο; Έρνπκε ην ηέινο ηνπ «καδηθνχ ζρνιείνπ» (θάπνηνη βηάδνληαη λα ην πξναλαγγείινπλ) ή κηα κεηαηφπηζε ηνπ ζρνιηθνχ πιεζπζκνχ πνπ πξέπεη λα κειεηεζεί; Δίλαη ηθαλά ηα ζθιεξά ηαμηθά

κέηξα λ’ αλαθφςνπλ ηε «δήηεζε γηα εθπαίδεπζε»; Πνηα ζα ‘λαη ηα επφκελα «κπινθαξίζκαηα» ηνπ κεηαξξπζκηζκέλνπ-απνξπζκηζκέλνπ (ή φπσο ζέιεηε) εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο; Πνηεο νη επηπηψζεηο ζηε ζχλζεζε, ζπλείδεζε θαη δηάηαμε ηνπ ζψκαηνο ησλ εθπαηδεπηηθψλ; Τπάξρεη πνιχ δνπιεηά πνπ πξέπεη λα γίλεη…

Η ΑΝΑΓΚΗ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΑΙΓΔΙΑ

Τπάξρεη, παξ’ φια φζα έρνπλ εηπσζεί, ε αλάγθε πξνβνιήο κηαο «άιιεο παηδείαο»; (θαη ιέκε παηδείαο, ζέινληαο λα πεξηιάβνπκε ηφζν ηελ εθπαίδεπζε φζν θαη ηε κφξθσζε γεληθφηεξα).

αθέζηαηα ε αλάγθε κηαο «άιιεο παηδείαο» πξέπεη λα ηίζεηαη. πσο θαη ε αλάγθε ελφο «άιινπ ζπζηήκαηνο πγείαο», κηαο «άιιεο νηθνλνκίαο», ελφο «άιινπ πνιηηηζκνχ» θαη πάεη ιέγνληαο. Πξέπεη λα ηίζεηαη ε αλάγθε κηαο «άιιεο θνηλσλίαο» γεληθόηεξα. Σν όξακα απηό δελ έρεη λα θάλεη κε θακηά «ρηιηαζηηθνύ ηύπνπ» πξνζκνλή. Δίλαη ε ξεαιηζηηθή απεηθόληζε ησλ πξαγκαηηθώλ αλαγθώλ όρη κόλν ησλ εθπαηδεπηηθώλ ή ηεο λενιαίαο, όισλ ησλ εξγαδνκέλσλ, γηα κηα παηδεία πνπ λα θαιύπηεη ηηο αλάγθεο ηνπο.

Κπνξεί λα νξηνζεηεζεί ε παηδεία απηή; Δμαξηάηαη ηη ελλνεί θαλείο. Aλ ζαλ νξηνζέηεζε ελλνείηαη ε αλαθνξά ζε θάπνηεο γεληθέο θαηεπζχλζεηο κηαο «άιιεο παηδείαο», φπσο απηέο αλαδεηθλχνληαη απφ ηε κέρξη ηψξα κειέηε ησλ δηάθνξσλ απνπεηξψλ ζνζηαιηζηηθήο νηθνδφκεζεο (θαη φρη κφλν, παίξλνληαο δειαδή ππφςε θαη φηη πην πξσηνπφξν ππάξρεη ζην αζηηθφ ζηξαηφπεδν), θάηη ηέηνην ζα κπνξνχζακε λα ην θέξνπκε ζε πέξαο ζήκεξα. Θαη

8

ρξεηάδεηαη λα κειεηήζνπκε θαη λα πξνζπαζήζνπκε πην πνιχ.

Αλ ζαλ νξηνζέηεζε ελλνείηαη ε εθπφλεζε ελφο κνληέινπ κηαο άιιεο παηδείαο κε φ,ηη απηφ ζπλεπάγεηαη (νινθιεξσκέλεο πξνηάζεηο θιπ), απηφ είλαη ξεθνξκηζηηθή άπνςε ησλ λεζίδσλ νπηνπίαο. Αθόκα θη αλ απηέο νη λεζίδεο είλαη πεξήθαλα «γαιαηηθά ρσξηά».

Σν δήηεκα δελ είλαη αλ δηαζέηνπκε πξνηάζεηο (ελαιιαθηηθέο, ξηδνζπαζηηθέο θιπ). Σέηνηεο «δηαηίζεληαη» θαη απφ πνιχ θφζκν. Σν δήηεκα είλαη αλ κπνξνύλ λα πινπνηεζνύλ απηέο, πόηε θαη (θξίζηκν δήηεκα γηα ηελ ηαμηθόηεηα κηαο ζέζεο καο) από πνηνπο!

Σν όξακα

Θα κπνξνχζακε λα νξηνζεηήζνπκε ην εθπαηδεπηηθφ φξακα κηαο άιιεο παηδείαο ζε κηα άιιε θνηλσλία.

Α) Βαζηθφ ζηνηρείν, φπσο είδακε, απνηειεί ε δηάθξηζε κφξθσζε-εθπαίδεπζε. Άξα ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο άιιεο παηδείαο είλαη ε νηθεηνπνίεζε ησλ κνξθσηηθψλ ζηνηρείσλ πνπ ππάξρνπλ πέξα απφ ηελ ζεζκηθή εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, ε αλάδεημή ηνπο, ε ζπζηεκαηνπνίεζε ηνπο ε «επαλαθνξά» ηνπο ζηελ παξαγσγή θαη ηελ θνηλσλία.

Β) Γηα ηελ παηδεία ηεο άιιεο θνηλσλίαο δελ κπνξεί λα ππάξρεη παξαγσγή γλψζεο αθ’ εαπηνχ ηεο, δειαδή κε αθαηξεηηθέο λνεηηθέο δηεξγαζίεο. «Η ζθέςε δελ κπνξεί

λα παξάγεη ηνλ εαπηό ηεο» έιεγε ν Καξμ. Ζ ηαμηθή πάιε, ε παξαγσγή, ν πεηξακαηηζκφο απνηεινχλ ηα θηλήκαηα πνπ ζπκκεηέρνληαο ζ’ απηά ν άλζξσπνο ηεο ζνζηαιηζηηθήο θνηλσλίαο ζπκκεηέρεη ζηελ παξαγσγή γλψζεο θη απνθηά νιφπιεπξε κνξθσηηθή αληίιεςε.

Γ) Κε βάζε ηα δπν πξνεγνχκελα ζηνηρεία ζηφρνο ηεο «άιιεο παηδείαο» δελ κπνξεί λα είλαη ε απφζπαζε ηεο γλψζεο απφ ηηο βάζεηο παξαγσγήο ηεο. Οχηε θπζηθά ε απφζπαζε θαη αθαδεκαηνπνίεζε-επαγγεικαηνπνίεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ιεηηνπξγηψλ αιιά θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζψκαηνο.

Γ) Ζ άιιε παηδεία δελ είλαη κηα αληηζηαζκηζηηθή ζηηο ηαμηθέο δηαθνξέο δηαδηθαζία. Γελ ιεηαίλεη ηηο ηαμηθέο αληηζέζεηο. Υαξαθηεξίδεηαη απφ κηα αληίζηξνθε -σο πξνο ηελ αζηηθή θνηλσλία- ηαμηθφηεηα. Δίλαη ε παηδεία ηεο πιαηηάο εξγαδφκελεο πιεηνςεθίαο, ην δηαθεξχζζεη θαη δηαπλέεηαη απ’ απηφ. ρη κφλν σο πξνο ηελ ζχλζεζε ηνπ εθπαηδεπφκελνπ πιεζπζκνχ αιιά θαη ζηνπο ηξφπνπο δηδαζθαιίαο, ζηε δηνίθεζή ηεο θιπ.

Δ) Θαηά ζπλέπεηα ην ζρνιείν ηεο «άιιεο παηδείαο» είλαη έλα εξγαιείν νηθνδφκεζεο κηαο άιιεο θνηλσλίαο. Απηφ πξνυπνζέηεη φκσο ε πνιηηηθή εμνπζία λα βξίζθεηαη ζηα ρέξηα ησλ εξγαδφκελσλ. Φπζηθά λα ‘ρεη ζπληξηβεί ην θξάηνο ηεο αζηηθήο ηάμεο.

Σ) Γηα ηελ ιατθή θαη ζνζηαιηζηηθή εθπαίδεπζε δελ ππάξρεη ν δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηελ παηδεία ζαλ «αγαζφ» θαη ηελ εθπαίδεπζε ζαλ «ρξήζε», δηάθξηζε γεληθήο θαη ηερληθήο εθπαίδεπζεο, πνπ ππάξρεη ζηνλ θαπηηαιηζκφ1. Σν ζρνιείν ηεο άιιεο παηδείαο έρεη ελζσκαηψζεη ηηο έλλνηεο ηεο εξγαζίαο-πνιπηερληθφηεηαο-καζεηείαο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ θαη ηελ θπζηνγλσκία ηνπ2. Απνηειεί ην ζρνιείν απηφ ζνβαξφ εξγαιείν θαη πεδίν αληηπαξάζεζεο ζηνλ γεληθφηεξν αγψλα γηα ηελ ππέξβαζε ηεο δηάθξηζεο πλεπκαηηθήο-ρεηξσλαθηηθήο εξγαζίαο.

1 Έρεη θαηνρπξσζεί ζηελ θνηλσλία πνπ δνχκε λα ζεσξείηαη ε εθπαίδεπζε-κφξθσζε είηε ζαλ πξνζσπηθφ βίηζην (κεηαπηπρηαθά, ληνθηνξά θιπ) είηε ζαλ παξνρή μεθνκκέλσλ «ζηελά εμεηδηθεπκέλσλ» γλψζεσλ πνπ ζα ηθαλνπνηνχλ ηελ ιεγφκελε αγνξά εξγαζίαο. 2 Ζ καζεηεία φρη ζαλ μεθνκκέλε απ’ ην επίζεκν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, «θαηάξηηζε» αιιά ζαλ βάζε φινπ ηνπ κνξθσηηθνχ-εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο φπσο ηελ ζεσξνχζε ν Καξμ ζηελ «Θξηηηθή ηνπ πξνγξάκκαηνο Γθφηα» θαη ζε αιιά έξγα ηνπ.

9

Ε) Θα ‘ηαλ πεξηηηφ λα ηνλίζνπκε φηη ζ’ απηή ηελ εθπαίδεπζε ε ζχγθξνπζε κε ην αζηηθφ δίθαην (άληζα άηνκα δηαγσλίδνληαη θάησ απφ ίζεο(;) επθαηξίεο) απνηειεί πξνυπφζεζε δσηηθήο ζεκαζίαο κε φ,ηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ηηο εμεηάζεηο, ηα θέληξα δηδαζθαιίαο, ηηο ζρέζεηο εμνπζίαο ην βαζκφ ζπκκεηνρήο ησλ εθπαηδεπφκελσλ, ηε βησκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο θιπ.

4.Ο ΑΠΑΡΑΙΣΗΣΟ ΟΡΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΞΟΝΔ ΣΗ ΠΑΛΗ ΜΑ

Θα κπνξνχζακε λα ζπλερίζνπκε λα νξηνζεηνχκε ην… φξακα καο αιιά, πξαγκαηηθά πηζηεχνπκε πσο δελ ζα ‘ρε θακηά πξαθηηθή θαη πξαγκαηηθή αμία ζήκεξα. Αληίζεηα είλαη αλαγθαίν λα νξηνζεηήζνπκε ηδενινγηθνπνιηηηθά ηνπο βαζηθνχο άμνλεο ηεο πάιεο καο θαη ηεο θπζηνγλσκία καο.

Α) Δίκαζηε «βαζχηαηα πεπεηζκέλνη» πσο ε ιχζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο παηδείαο δελ κπνξεί παξά λα είλαη ζνζηαιηζηηθή. ρη βέβαηα φηη θαη ζε αιιά δεηήκαηα δελ ηζρχεη θάηη ηέηνην αιιά πνιχ πεξηζζφηεξν ζηελ παηδεία θαίλεηαη πην θαζαξά κ’ φιεο δειαδή ηηο ζπλέπεηεο, κηα ηέηνηα «ιχζε» .

Ιατθή, «άιιε», ζνζηαιηζηηθή, «αλνηρηή ζηελ θνηλσλία» (ή φπσο αιιηψο ζέιεη λα ην νλνκάζεη θαλείο) παηδεία δελ κπνξεί λα ππάξμεη παξά κφλν ζε κηα άιιε, δηαθνξεηηθή, ζνζηαιηζηηθή θνηλσλία, ζε κηα ζνζηαιηζηηθή θαη αλεμάξηεηε Διιάδα. Γελ κπνξνχκε λα θαληαζηνχκε άιιν «πεξηβάιινλ» κέζα ζην νπνίν κπνξεί λα αλαπηπρζεί ε βησκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο, ε θξηηηθή ζθέςε, ε νιφπιεπξε κφξθσζε γηα φιν ηνλ ιαφ, ε αλάδεημε ησλ κνξθσηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο εξγαηηθήο ηάμεο θαη ε θαηάθηεζε ηεο ηερληθήο3.

πλεπψο είλαη απαξαίηεηνο φξνο γηα ηελ «άιιε παηδεία», ε πνιηηηθή αλαηξνπή, ην ηζάθηζκα ηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ ηεο άξρνπζαο ηάμεο -θαη γηα ηε ρψξα καο- ε ηαπηφρξνλε απνδέζκεπζε απφ ηνλ ηκπεξηαιηζκφ. Πηζηεχνπκε κάιηζηα πσο ζα πξέπεη λα γίλεηαη αλαθνξά ζ’ απηή ηελ πξννπηηθή, ζ’ απηφ ην φξακα. Πνιχ πεξηζζφηεξν ζήκεξα πνπ ν θαπηηαιηζκφο ζηελ γεληθή επίζεζε -θαη φρη κφλν ζηελ εθπαίδεπζε- απνθαιχπηεη ηελ γχκληα ηνπ.

Β) Έλαο άιινο ιφγνο πνπ είκαζηε αληίζεηνη ζηελ πξνηαζενινγία ελφο «άιινπ ζρνιείνπ» βξίζθεηαη ζηελ απνπζία απφ ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ θαηεμνρήλ «αξκνδίσλ».

Λα καο ζπκπαζνχλ νη «ξηδνζπάζηεο εθπαηδεπηηθνί» αιιά ζεσξνχκε αξκνδηφηεξνπο λα κηιήζνπλ γηα ηελ «άιιε παηδεία» ηελ εξγαηηθή ηάμε θαη ηνπο ζχκκαρνπο ηεο. Θαη θπζηθά -γηα λα ζπλδεζνχκε κε ηα παξαπάλσ- απηφ δελ κπνξεί λα γίλεη παξά ζηε θάζε πνπ έρεη θεξδεζεί πνιηηηθά ε πιεηνςεθία ηεο ηάμεο θαη είλαη ζρεηηθά θνληά ην ελδερφκελν ηεο θαηάθηεζεο ηεο εμνπζίαο. Γειαδή ε ξεαιηζηηθή δπλαηφηεηα λα εθαξκνζηνχλ ηα ζρέδηα απηήο ηεο ηάμεο γηα ηελ «άιιε παηδεία».

Απ’ φζα μέξνπκε θακία νξγάλσζε ηεο ξηδνζπαζηηθήο ή επαλαζηαηηθήο αξηζηεξάο βξίζθεηαη ζε απηή ηε θάζε. Θαη δελ έρνπλ έζησ ηε ζηνηρεηψδε ζεκλφηεηα ησλ γάιισλ ξηδνζπαζηψλ ηνπ

3 Απηφο είλαη ν βαζηθφο ιφγνο πνπ δηάθνξα πεηξακαηηθά, «αλνηρηά», ξηδνζπαζηηθά ζρνιεία δελ επδνθίκεζαλ ζηηο άλπδξεο ζπλζήθεο ηνπ θαπηηαιηζκνχ. Απφ ην άκεξρηι, ην ειεχζεξν ζρνιείν ηνπ Λει, ην ζρνιείν ηνπ Φξέηξε, ην πεηξακαηηθφ ζρνιείν ηνπ ζιν ή αθφκε θαη ηα «αξηζηεξά» γαιιηθά παλεπηζηήκηα κεηά ηνλ Κάε ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε φιεο απηέο νη πεξηπηψζεηο πεξηνξίζηεθαλ ζηα «ςηιά γξάκκαηα» ηεο εθπαίδεπζεο, ζην πεξηζψξην ηνπ επίζεκνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. Δκείο ζα πξνζζέηακε πσο επηπιένλ ελζσκάησζαλ έλα πξσηνπφξν θαη πξννδεπηηθφ δηαλνεηηθφ δπλακηθφ ζε κηα νπηνπηθή θαηεχζπλζε.

Θάησ απφ απηή ηε ζεψξεζε εμεγείηαη γηαηί π.ρ. ν Vigotsky κπφξεζε λα δεη λα εθαξκφδεηαη ε ςπρνπαηδαγσγηθή ηνπ «νπηνπία» θαη ν Blonskos ην «ελεξγφ βηνκεραληθφ ζρνιείν» ηνπ. Δίρε πξνεγεζεί εθείλε ε «παξέλζεζε» ηνπ ’17, ε «ιεπηνκέξεηα» ηεο επαλαζηαηηθήο αλαηξνπήο πνπ έθαλαλ ξεαιηζηηθνχο θαη πινπνηήζηκνπο απηνχο ηνπο πεηξακαηηζκνχο.

10

ζρνιείνπ ηεο νδνχ Βηηξχβ πνπ ζηελ πξνθήξπμή ηνπο έγξαθαλ: «Η ιύζε δελ ζα έξζεη κέζα ζην ζεζκό, νύηε βέβαηα από κηα «Επηηξνπή Σνθώλ» ή από εξεπλεηέο-παηδαγσγνύο ή ξηδνζπάζηεο δάζθαινπο, δελ κπνξεί λα έξζεη αλεμάξηεηα από ηε ζθαηξηθή αιιαγή ηεο θνηλσλίαο, νύηε αλεμάξηεηα από ηηο θνηλσληθέο ηάμεηο πνπ απηή ηε ζηηγκή απνθιείνληαη από ην ζρνιείν θαη νη νπνίεο πξέπεη λα εξσηεζνύλ ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ». Σνπιάρηζην εθείλνη ήηαλ ζπλεπείο ξηδνζπάζηεο νπηνπηζηέο πνπ βξέζεθαλ κπξνζηά ζην «πξφβιεκα» θαη αληηκεηψπηζαλ ηα φξηα ηεο ιχζεο ηνπ.

Απαξαίηεηνη φξνη γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε κηαο «άιιεο παηδείαο» είλαη ζπλεπψο ην θέξδηζκα ηεο εξγαηηθήο ηάμεο γηα ηελ αλαηξνπή απηήο ηεο θνηλσλίαο. κε αιιά ιφγηα λα γίλεη ξεαιηζηηθή ε απεηθφληζε ησλ κνξθσηηθψλ αλαγθψλ ηεο εξγαδφκελεο πιεηνςεθίαο, λα κπνξέζεη ε εξγαηηθή ηάμε λα «κηιήζεη» πνηα εθπαίδεπζε ζέιεη θαη ζε πνηα πιαίζηα. Έηζη ην φξακα ηνπ άιινπ ζρνιείνπ ζα νξηζηεί νπζηαζηηθά θαη ζπγθεθξηκέλα, δειαδή ηζηνξηθά.

ΟΙ ΑΞΟΝΔ ΣΗ ΠΑΛΗ ΜΑ

Υαηξέθαθα ηφζν νη επίζεκνη ξεθνξκηζηέο φζν θαη νη λέν-ξεθνξκηζηηθέο απφςεηο κάο ρξεψλνπλ ηελ ζέζε, φηη είλαη ρσξίο πεξηερφκελν νπνηνζδήπνηε αγψλαο κέζα ζ’ απηή ηελ θνηλσλία γηα ηε βειηίσζε ηεο ζέζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηεο λενιαίαο, ηνπ ιανχ. Οπδέλ αλαθξηβέζηεξνλ ηνύηνπ.

Δπεηδή μέξνπκε ηη κπνξνχκε λα πεξηκέλνπκε ζ’ απηή ηελ θνηλσλία θαη ηη φρη, αθξηβψο γη’ απηφ ην ιφγν νη άμνλεο ηεο πάιεο καο θαη ε ζπλζεκαηνινγία καο κπνξνύλ λα παηνύλ ζε ξεαιηζηηθή βάζε, λα ‘ρνπλ πεξηερόκελν θαη πάλσ απ’ όια λα εληάζζνληαη ζε κηα πξννπηηθή. Λα ηα δνχκε ζπγθεθξηκέλα απηά:

Γελ ππάξρεη δηαρσξηζκόο «ζηληθνύ ηείρνπο» αλάκεζα ζηελ πάιε ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ζηνπο γεληθόηεξνπο ζηόρνπο ηνπ ιατθνύ θηλήκαηνο. Κε άιια ιφγηα, φηαλ νη εθπαηδεπηηθνί θαη ε λενιαία ππεξαζπίδνληαη έλα ζψκα κνξθσηηθψλ, δεκνθξαηηθψλ, εξγαζηαθψλ θαηαθηήζεσλ, ηφηε θάλνπλ έλαλ αγψλα, δεκηνπξγνχλ κηα θαηάζηαζε αλαηαξαρήο πνπ «ηαξάδεη» ην θπξίαξρν ζχζηεκα. Θαη ην ηαξάδεη γηαηί αλαηξέπεη ηηο ηεξαξρήζεηο ηνπ, δεκηνπξγεί «θαθφ» παξάδεηγκα (δειαδή «θαιφ» παξάδεηγκα γηα ην θίλεκα)

αλαπηεξψλεη ην εζηθφ ηνπ θηλήκαηνο φηη κπνξεί λα θαηαθηήζεη λίθεο θαη ηειηθά -απηφ είλαη ην ζπνπδαηφηεξν- απειεπζεξψλεη δπλάκεηο, ππθλψλεη ηηο ηάμεηο ηεο κάδαο πνπ αγσλίδεηαη ελάληηα ζην ζχζηεκα ηεο εθκεηάιιεπζεο θαη ηεο εμάξηεζεο.

Ζ δηάζηαζε αλάκεζα ζηα «επηζεηηθά» θαη «ακπληηθά» αηηήκαηα, είλαη κηα εγθεθαιηθή θαηαζθεπή.

Κάιηζηα ρξεηάδεηαη λα δνχκε γηαηί δελ νξγαλψλνπκε κε πην απνηειεζκαηηθφ ηξφπν ηελ αληίζηαζε καο ζηηο αληηδξαζηηθέο επηινγέο. Θαη εδψ ηίζεηαη ην εξψηεκα ηη θάλεη έλαλ αγψλα απνηειεζκαηηθφ, δειαδή ληθεθφξν. Γελ είλαη θαηλνχξην φηη ε πνξεία αληίζηαζεο θαη νηθνδφκεζεο φξσλ γηα θίλεκα αλαηξνπήο πεξλάεη κέζα απφ …ήηηεο. Ήηηεο πνπ επηβάιεη ν γεληθφηεξνο αξλεηηθφο γηα ην θίλεκα ζπζρεηηζκφο δπλάκεσλ. Θαηά ηελ άπνςή καο ε κφλε πξαγκαηηθά ληθεθφξα πξννπηηθή είλαη λα εληαρζεί ην θίλεκα αληίζηαζεο ζηελ εθπαίδεπζε ζην γεληθφηεξν θίλεκα αλαηξνπήο απηήο ηεο θνηλσλίαο. Γελ είλαη θαη απφ ηα πιένλ εχθνια θαζήθνληα.

Γειαδή εκείο δελ ςάρλνπκε ηε δηέμνδν ζην λα θάλνπκε πην ζπγθεθξηκέλν, ιεπηνκεξεηαθφ θιπ ην κνξθσηηθφ καο κνληέιν. Φάρλνπκε λα βξνχκε ηξφπνπο ζχλδεζεο κε ην γεληθφηεξν ιατθφ θίλεκα. Δμ’ άιινπ γλσξίδνπκε απφ ηηο φπνηεο επαθέο καο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηε λενιαία θαη ην ιαφ φηη απηφ πνπ «απαζρνιεί» θάζε πξννδεπηηθφ άλζξσπν ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ην αλ ν αγψλαο ζα ‘ρεη πξννπηηθή, αλ ζα γεληθεπηεί, δειαδή αλ ζα ληθήζεη.

11

Ο ιαφο, ε λενιαία, νη εθπαηδεπηηθνί είλαη πεηζκέλνη γηα ηνλ … «αξλεηηζκφ» ηνπο, είλαη πεηζκέλνη γηα ην δίθην ηνπ αγψλα ηνπο. Αλ ζέιεηε «έρνπλ ππφςε ηνπο» -πνιχ πεξηζζφηεξν απφ ηα δηάθνξα ηλζηηηνχηα θαη ηνπο επαΐνληεο παηδαγσγνχο (αθνχ νη πξνηάζεηο ηνπο είλαη «ηεθλά ηεο αλάγθεο»)- γηα ην πψο ζα ‘πξεπε λα ιεηηνπξγεί ε εθπαίδεπζε.

Θαηά ζπλέπεηα ν δεχηεξνο άμνλαο ηεο ζπλζεκαηνινγίαο θαη ηεο πάιεο καο βξίζθεηαη ζην βάξνο πνπ δίλνπκε ζηε ζύλδεζε καο κε ην ππόινηπν ιατθό θίλεκα δειαδή ζην κε εθπαηδεπηηθνθεληξηθό ραξαθηήξα ηεο παξέκβαζήο καο.

ηφρνο καο δελ είλαη νη φπνηεο βειηηψζεηο, θαηαθηήζεηο, κεηαξξπζκίζεηο πνπ ζα πξνθύςνπλ ζαλ ζπλέπεηα ηεο πάιεο καο πνπ ηηο ζεσξνύκε ππνπαξάγσγα ηεο πάιεο καο. Βαζηθφ θαη θεληξηθφ παξάγσγν ηεο πάιεο καο ζεσξνχκε ηελ απειεπζέξσζε δπλάκεσλ, ηελ απφζπαζε απφ ηνλ βαξχ αληηδξαζηηθφ ζπζρεηηζκφ ησλ καδψλ θαη ησλ αγσληζηηθψλ ζηνηρείσλ πνπ ζα κπνξέζνπλ λα ζηξαηεπηνχλ ζηνλ γεληθφηεξν αγψλα ηεο θνηλσληθήο αλαηξνπήο.

Γηα λα κηιήζνπκε ιίγν πην «ζπλαηζζεκαηηθά» παίξλνληαο ζαλ παξάδεηγκα θηλήκαηα πνπ μεθίλεζαλ απφ ηελ εθπαίδεπζε αιιά έζεζαλ ην ζπλνιηθφ δήηεκα, Κάεο ηνπ ’68, Πνιπηερλείν, ην θίλεκα ησλ θαηαιήςεσλ ηνπ ’79, ην θίλεκα ηνπ ’91, ην θίλεκα ηνπ ’98 φιεο απηέο νη κηθξέο θαη κεγάιεο «παξελζέζεηο», λίθεζαλ κφλν θαη κφλν κε ηελ …χπαξμή ηνπο. Ζ χπαξμε ηνπο ήηαλ ε θαιχηεξε απφδεημε γηα ηα αδηέμνδα πνπ δεκηνπξγεί ε… χπαξμε ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο εθκεηάιιεπζεο.

ε ζπλάξηεζε κε ηα παξαπάλσ ζα δνχκε έλα άιιν «αθαλζψδεο» δήηεκα πνπ αθνξά ηα θηλήκαηα ηεο εθπαίδεπζεο: ηόρνο ησλ αηηεκάησλ θαη ηεο πάιεο καο είλαη ε θαιύηεξε ιεηηνπξγία (ε βειηίσζε όπσο ιέγεηαη) ηεο εθπαίδεπζεο ή ε όμπλζε ησλ αληηζέζεσλ ηεο αζηηθήο εθπαίδεπζεο;

Απφ κηα άπνςε ην δίιεκκα είλαη πξντφλ αθαίξεζεο, αθνχ θάζε λίθε, θαηάθηεζε, πξνρψξεκα ηνπ θηλήκαηνο δεκηνπξγεί θξίζε ζην αληίπαιν ζηξαηφπεδν. Π.ρ. ε αλαηξνπή ηεο έληαζεο ησλ ηαμηθψλ θξαγκψλ νμχλεη ηελ θξίζε ηεο αζηηθήο εθπαίδεπζεο, αθνχ αλαηξέπεη ηνλ φπνην πξνγξακκαηηζκφ, έιεγρν ηεο ξνήο ησλ καζεηψλ, απφθνηησλ, ππνςήθησλ θιπ. Έρεη φκσο ηελ αμία ηνπ, γηαηί ε απάληεζε ζην δίιεκκα δείρλεη πνπ ην πάεη θαλείο.

Πξνθαλψο ινηπφλ ε πάιε καο νμχλεη ηελ θξίζε ηεο αζηηθήο εθπαίδεπζεο κφλν θαη κφλν γηαηί απνθαιχπηεη ηηο βαζχηεξεο αληηθάζεηο

θαη ην αζπκβίβαζην ηεο ύπαξμεο ηνπ ηαμηθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο κε ηηο κνξθσηηθέο αλάγθεο ηεο εξγαδφκελεο πιεηνςεθίαο. Γελ πξφθεηηαη δειαδή γηα θακία εκπξφζεηε ρανηηθή πξνδηάζεζή καο απέλαληη ζηελ εθπαίδεπζε αιιά γηα θπζηθή ζπλέπεηα φισλ ησλ αγψλσλ πνπ έρνπλ πξαγκαηηθά (λα ην πνχκε θη εκείο κηα θνξά ) ξηδνζπαζηηθή βάζε.

Οη ηέζζεξηο άμνλεο ηεο πάιεο καο, φπσο εθηέζεθαλ (ζχλδεζε κε ηνλ γεληθφηεξν αγψλα ηεο θνηλσληθήο αλαηξνπήο, ζχλδεζε κε ην ιατθφ θίλεκα θαη φρη «εθπαηδεπηηθνθεληξηθφο» ραξαθηήξαο, νη κεηαξξπζκίζεηο ππνπαξάγσγα ηεο πάιεο καο, φμπλζε ηεο θξίζεο ηεο αζηηθήο εθπαίδεπζεο) απνηεινχλ θαη ηνλ αληηξεθνξκηζηηθφ ραξαθηήξα ηεο θπζηνγλσκίαο καο. Γίλνπλ ζηελ πνιηηηθή θαη ζπλδηθαιηζηηθή καο παξέκβαζε έλαλ ηδηαίηεξν θαη δηαθνξνπνηεηηθφ ραξαθηήξα. Απνηεινχλ ηε ζπλνπηηθή εμήγεζε ηνπ δηθνχ καο «αξλεηηζκνχ» απέλαληη ζην ζχζηεκα. Δμεγνχλ ηελ «απνζηξνθή» καο ζηελ πξνηαζενινγία θαη ηηο ξεθνξκηζηηθέο «δηεμφδνπο» θαιχηεξεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Δμεγνχλ ηέινο γηαηί ζεσξνχκε άλεπ λνήκαηνο ην ζθάξσκα ζεηηθψλ, ζεζκηθψλ πξνηάζεσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ κνληέισλ αθφκα θαη ηεο πην «ξηδνζπαζηηθήο» κνξθήο.

Ζ θπζηνγλσκία καο ζα νξηζηεί πην ζπγθεθξηκέλα πνιηηηθά πην θάησ.

ΓΙΑ ΣΟ 12ΥΡΟΝΟ ΥΟΛΔΙΟ

12ρξνλν θαη «άιιν» ζρνιείν

12

Σν ηειεπηαίν δηάζηεκα επίζεο -παξάιιεια κε ην ζρνιείν ηεο αγνξάο θιπ- «παξείζθξεζε» ζηηο ζέζεηο ησλ ξηδνζπαζηηθψλ δπλάκεσλ θαη ην αίηεκα γηα ην 12ρξνλν ππνρξεσηηθφ ζρνιείν, ην εληαίν βεβαίσο, ην ρσξίο εμεηάζεηο θαη θξαγκνχο νπσζδήπνηε θιπ. ρη κφλν «παξείζθξεζε» αιιά έρεη κεηαηξαπεί ζε θεληξηθφ ζηφρν ηεο παξέκβαζεο ησλ δπλάκεσλ απηψλ εθηνπίδνληαο ηα «θησρά» αηηήκαηα θαηάξγεζεο ηνπ λ. 2525 θιπ.

ηαλ ιέκε φηη γηα ην 12ρξνλν ζρνιείν κηιάλε φινη απφ ηελ ΘΛΔ (πξψηε δηδάμαζα θαη κάιινλ έρνπζα ηελ παηξφηεηα ηεο πξφηαζεο) κέρξη ηε Λ.Γ., καο απαληνχλ φηη ε επηρεηξεκαηνινγία καο είλαη θηελή. Πσο νη «ξηδνζπάζηεο» ελλννχλ έλα «δηαθνξεηηθφ» 12ρξνλν ζρνιείν απ’ απηφ ηεο ΛΓ θαη ηνπ ΘΘΔ…

Κε δπν ιφγηα ην αίηεκα ηνπ «άιινπ ζρνιείνπ» έρεη θνξέζεη ην ξνχρν ηνπ 12ρξνλνπ. Δίλαη ηφζν έληνλε ε πίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο γηα ζπγθεθξηκελνπνίεζε ησλ ζεηηθψλ πξνηάζεσλ πνπ ην 12ρξνλν απνηέιεζε κηα πνιχ βνιηθή «θφξκα» γηα ηε ζπγθεθξηκελνπνίεζε ηεο ινγηθήο ελφο «αιινχ ζρνιείνπ».

Δίλαη αλεπαξθήο ν αγώλαο ελάληηα ζηνπο ηαμηθνύο θξαγκνύο; Θα ξσηνχζακε απφ κεξηάο καο. Γελ θηάλεη καζεηέο, εθπαηδεπηηθνί, ιαφο λ’ αλαηξέςνπλ ηελ αληηδξαζηηθή πνιηηηθή ησλ λ. 2525 θαη 2640; Πσο εμαζθαιίδεηαη ν καζεηήο απφ ηελ ηαμηθφηαηε αληηδξαζηηθή ιαίιαπα πνπ έρεη αλαηξέςεη ηελ θαηαλνκή ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ θαη έρεη θαηαθέξεη λα εθπαξαζχξσζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο ρηιηάδεο καζεηέο; Με κηα ζεζκηθή πξόηαζε; Καη πνηνο ζα θαηνρπξώζεη ηελ πξόηαζε απηή; Γελ είλαη πάιη ην θίλεκα αληίζηαζεο;

Γελ είλαη κήπσο πάιη ν αγψλαο ηεο λενιαίαο θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ πξνζπαζεί λα θξελάξεη ηε ζεκεξηλή επίζεζε δηαζψδνληαο αθφκα θαη απηή ηελ 9ρξνλε ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε πνπ παξαπαίεη; (ηα κεγάια πνζνζηά ηεο καζεηηθήο δηαξξνήο θαη απ’ φ,ηη γξάθεηαη έξρεηαη ζπκπιήξσκα ηεο εθπαηδεπηηθήο «κεηαξξχζκηζεο» ζε ζρνιείν-γπκλάζην).

Γελ είλαη ν ζεζκφο, ε πξφηαζε, ε κεηαξξχζκηζε, κε δπν ιφγηα δελ απνηειεί ν ξεθνξκηζκφο δηαζθάιηζε. Ζ δηαζθάιηζε βξίζθεηαη κφλν ζηνλ αγψλα. ια ηα αιιά είλαη ζεζκηθέο απηαπάηεο.

Γελ ππάξρεη δηαθνξεηηθό ζρνιείν ζηε ζεκεξηλή θνηλσλία: Λαη καο αληαπαληνχλ κα ην δηθφ καο «δσδεθάρξνλν» είλαη δηαθνξεηηθφ απφ ηεο ΘΛΔ θαη ηεο Λ.Γ. φζνλ αθνξά ηελ πξψηε είλαη εληαίν, φζνλ αθνξά ηελ δεχηεξε είλαη ρσξίο εμεηάζεηο άξα μεκπεξδέςακε. Θαη άληε θαηαθέξακε θαη θξαηήζακε κ’ απηφ ηνλ καγηθφ, ζεζκηθφ ηξφπν ηνλ καζεηηθφ πιεζπζκφ ζην ζρνιείν. Ση ζα ηνλ θάλνπκε; (ήδε αξρίζακε λα κηιάκε ζηνλ πξψην πιεζπληηθφ) Θα ζπλερίδεη ηηο ζπνπδέο; ε πνην παλεπηζηήκην; Πφζνη πηπρηνχρνη ζ’ απνθνηηνχλ; Κε πνην πξνγξακκαηηζκφ; ζε πνηνπο θιάδνπο;

Πξαγκαηηθά αλνίγεηαη έλα επξχ πεδίν επηζηεκνληθά επεμεξγαζκέλσλ ζέζεσλ γηα θάζε ηέηνην εξψηεκα θαη ζε ιίγν ζα δηαπηζηψζνπκε πσο δελ έρνπκε αλάγθε ην θίλεκα αιιά πεξηζζφηεξνπο πξνηαζενιφγνπο, «εξεπλεηέο», κνξθσηηθνχο νκίινπο θιπ πνπ ζα πξνζπαζήζνπλ λα δψζνπλ ιχζεηο ζ’ απηά ηα δπζεπίιπηα δεηήκαηα.

Δίλαη πξόηαζε -έζησ καμηκαιηζηηθή- πξνο ην ζύζηεκα: Θάπνηνη ζα καο αληηηείλνπλ πσο ε εθαξκνγή ηνπ πξαγκαηηθνχ, γλήζηνπ, εληαίνπ θιπ 12ρξνλνπ ζα νμχλεη ηηο αληηζέζεηο ηνπ ζπζηήκαηνο αθνχ θάηη ηέηνην δελ ην «αληέρεη». Γηαηί κήπσο αληέρεη ηελ πάιε ησλ καζεηψλ ελάληηα ζηνπο ηαμηθνχο θξαγκνχο; Γηαηί ζα πξέπεη ε αληίζεζε απηή λα πάξεη ζεζκηθή, ζεηηθή κνξθή, λα γίλεη πξόηαζε; ε ηειηθή αλάιπζε ΛΓ, ΘΛΔ, ΓΖΘΘΗ θιπ έρνπλ μεθάζαξν ζε πνηνλ απεπζχλνπλ ηελ πξφηαζε ηνπο. Κήπσο ην ζχζηεκα αληέρεη ιηγφηεξν ηελ θαηάξγεζε ησλ αληηδξαζηηθψλ λνκψλ 2525 θαη 2640; Σφηε πξνο ηη ε ζεζκνζέηεζε απηήο ηεο κε αληνρήο;

Η ακαξησιή ηζηνξία ελόο αηηήκαηνο: Κα, καο απαληνχλ ην αίηεκα ηνπ «12ρξνλνπ» αγθαιηάζηεθε απφ ηνπο καζεηέο…

Αιήζεηα; Σν αίηεκα πνπ ζπλεπήξε ηελ καζεηηθή εμέγεξζε ήηαλ απηφ ηεο θαηάξγεζεο ησλ λ. 2525 θαη 2640. Σν αγθάιηαζκα απηφ πξαγκαηνπνηήζεθε ρσξίο λα ππάξρεη έλαο ηζρπξφο αγσληζηηθφο ππνθεηκεληθφο παξάγνληαο θαη ζε αληίζεζε κε ηελ ΘΛΔ πνπ έιεγρε ηα πληνληζηηθά. Αθξηβψο ράξε ζ’ απηφ ηνλ έιεγρν ε ΘΛΔ δηνρέηεπζε ζην θίλεκα ην αίηεκα γηα ην «12ρξνλν» γηα λα απνδπλακψζεη ην ζθέινο ηεο «θαηάξγεζεο». Ήηαλ πνιηηηθά θαη νξγαλσηηθά έλα αίηεκα πνπ επηβιήζεθε ζαλ θαπέιν. Θαη φπσο φια ηα θαπέια «θαζηεξψζεθε» ρσξίο ζπδήηεζε θαη ζηνηρεηψδε πξνβιεκαηηζκφ. Γελ έζσζε ην καζεηηθφ θίλεκα, νχηε ηνπ έδσζε παξαπέξα πξννπηηθή. Κάιινλ ηαπηίζηεθε κε ηελ θαζνδηθή ηνπ πνξεία.

13

Σψξα θάζε ηαχηηζε κε ην ηζηνξηθφ αίηεκα ηνπ 15% γηα ηελ παηδεία είλαη κάιινλ αηπρήο. Πξψηα, πξψηα πξφθεηηαη γηα δηαθνξεηηθέο πεξηφδνπο. Σν ζχλζεκα ηνπ 15% ηαπηίζηεθε κε κηα πεξίνδν πνπ ην ιατθφ θαη λενιαηίζηηθν θίλεκα δηεθδηθνχζε κνξθσηηθά δηθαηψκαηα, άλνηγκα ησλ ζρνιψλ, λέεο ζρνιέο, καδηθή εθπαίδεπζε. ήκεξα απηφο ν θχθινο έρεη θιείζεη.

Σα πνιηηηθά πξνβιήκαηα δελ ιύλνληαη κε ππεξβάζεηο: Δίλαη ηνπιάρηζηνλ επηπφιαηε ε άπνςε πνπ πξνζπαζεί κε ζεζκηθέο ππεξβάζεηο λα ιχζεη πνιηηηθά πξνβιήκαηα ζην ζηπι «ην ζχζηεκα βάδεη ηαμηθνχο θξαγκνχο, εκείο απαληάκε επηζεηηθά πξνηείλνληαο ζεζκνχο ξηδνζπαζηηθνχο».

Θπκίδεη ηελ ινγηθή ηνπ «δελ κπνξνχκε λ’ αλαηξέςνπκε ηελ αληεξγαηηθή ιαίιαπα θαη πξνηείλνπκε ην 35σξν». ε θάζε πεξίπησζε δελ ππάξρνπλ καγηθέο ιχζεηο ηαρχξπζκεο αλάπηπμεο ηνπ θηλήκαηνο αιιά είλαη παξαηεηακέλνο αγψλαο πνπ απαηηεί νμπκέλν πνιηηηθφ θξηηήξην θαη ζηέξεα πξννπηηθή. Αιιά αθνχ ην ζχζηεκα έρεη αθφκα πεξηζψξηα νινθιήξσζεο θαη αζηηθνχ εθζπγρξνληζκνχ ην 12ρξνλν ππνρξεσηηθφ ζρνιείν κπνξεί θαη λα θαληάδεη ξεαιηζηηθή πξννπηηθή γηα θάπνηεο απφςεηο…

πλνςίδνληαο θαη κε δπν ιφγηα ε αληηπαξάζεζε γχξσ απφ ην «ππνρξεσηηθφ 12ρξνλν ζρνιείν» ππνθξχπηεη ηελ γλσζηή, παιηά δηακάρε ηνπ θηλήκαηνο: κεηαξξχζκηζε ή επαλάζηαζε; αλ αίηεκα απνπξνζαλαηνιίδεη ην κέησπν ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηεο λενιαίαο απφ ηα θαπηά θαη καρεηηθά αηηήκαηα ηεο πάιεο ηνπο, ηξνρηνδξνκεί ζε κηα ζεζκηθή ινγηθή ηελ πξννπηηθή ηνπ.