Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

88

description

Πυθαγόρας, Ηράκλειτος, Εμπεδοκλής, Επίχαρμος, Διογένης Απολλωνιάτης, Ζήνων ο Ελεάτης, Ανάξαρχος, Ξενοφάνης, Παρμενίδης, Λεύκιππος, Δημόκριτος, Πρωταγόρας, Μέλισσος, Αλκμαίων, Αρχύτας, Ίππασος, Φιλόλαος, Εύδοξος

Transcript of Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Page 1: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος
Page 2: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος
Page 3: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ

«ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ»

Τ�Μ�Σ E�

Page 4: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ

«ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ»

TOMOΣ E�

BIBΛIA H-Θ (OΓΔOON-ENATON)[Πυθαγ�ρας, �Eμπεδ!κλ$ς, �Eπ%&αρμ!ς, �Aρ&'τας, �Aλκ-μα%ων, /Iππασ!ς, Φιλ�λα!ς, E2δ!3!ς, 4Hρ5κλειτ!ς,6εν!75νης, Παρμεν%δης, M9λισσ!ς, Z:νων; �Eλε5της, Λε'κιππ!ς, Δημ�κριτ!ς, Πρωταγ�ρας, Δι!-

γ9νης �Aπ!λλωνι5της, �Aν53αρ&!ς]

Mετ57ρασις: Nικ�λα!ς Kυργι�π!υλ!ς

\EÈ̤ÏÂÈ·: KˆÓÛÙ·ÓÙÖÓÔ˜ ¶ÔÙ·ÌÈÄÓÔ˜T%τλ!ς: Δι!γ9ν!υς Λαερτ%!υ «B%!ι Φιλ!σ�7ων» – T�μ!ς E�

�Eκδ�σεις: ΓEΩPΓIAΔH-«BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN»4Yπε'θυν!ς �Eκδ�σεως: Λεων%δας Γεωργι5δης

Στ!ι&ει!θεσ%α-Φ%λμ-M!ντ5=: N>κ!ς Xατ=ηπ9ρης�E3?7υλλ!: Δημ:τρι!ς Mπιλιλ$ςCopyright © Λ. Γεωργι5δης 2009

ISBN: 978-960-316-463-0SET: 978- 960-316-423-4

KεντρικU δι5θεσις: τηλ. 210 38 15 000BιWλι!πωλε>α:

Σ�λων!ς 114, �Aθ$ναι T.K. 106 81 τηλ. 210 38 47 347Kη7ισ%ας 236, Kη7ισι5 T.K. 145 62, τηλ. 210 80 15 113

www.georgiadesbooks.com- e-mail: [email protected]

�Aπαγ!ρε'εται \ ^ναδημ!σ%ευσις ;λ�κληρης _ μ9ρ!υς τ$ς παρ!'σης μελ9της, μ`;π!ι!δ:π!τε μ9σ!ν, &ωρaς τUν γραπτU bδεια τ!c dκδ�τ!υ _ τeν ν!μ%μων κληρ!ν�-μων τ!υ. �Eπιτρ9πεται \ ^να7!ρf στg παρgν WιWλ%! _ στg περιε&�μεν� τ!υ μ�ν!ν σ`περ%πτωσι π!h παρ!υσι5=!νται ρητeς τf στ!ι&ε>α αiτ!c.

Page 5: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

¶ E P I E X O M E N A

BIBΛION H (OΓΔOON)

1. Πυθαγ�ρας ....................................................................................82. �Eμπεδ!κλ$ς.................................................................................603. �Eπ%&αρμ!ς ...................................................................................884. �Aρ&'τας .......................................................................................905. �Aλκμα%ων.....................................................................................946. /Iππασ!ς.......................................................................................947. Φιλ�λα!ς ......................................................................................968. E2δ!3!ς........................................................................................98

BIBΛION Θ (ENATON)

1. 4Hρ5κλειτ!ς................................................................................1042. 6εν!75νης .................................................................................1223. Παρμεν%δης................................................................................1264. M9λισσ!ς ....................................................................................1305. Z:νων ; �Eλε5της .....................................................................1326. Λε'κιππ!ς..................................................................................1387. Δημ�κριτ!ς ................................................................................1408. Πρωταγ�ρας..............................................................................1609. Δι!γ9νης �Aπ!λλωνι5της .........................................................16810. �Aν53αρ&!ς.................................................................................170

– 7 –

Page 6: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Δ Ι � Γ Ε Ν � Υ Σ Λ Α Ε Ρ Τ Ι � Υ

BIOI KAI ΓNΩMAI TΩN EN ΦIΛOΣOΦI�ΑEYΔOKIMHΣANTΩN

BIBΛION H

1. ¶Y£A°OPA™

1. �A��� ��ετ�σαμε �δη τ�ν �Iωνικ� �ιλ�σ��&α π�( )ρ+ισε μ,τ-ν Θαλ0 καθ3ς κα5 τ�(ς �πι�ανεστ6ρ�υς �κπρ�σ8π�υς της, :ς;λθωμε τ8ρα στ�ν ��6τασι κα5 τ0ς �ν K�τω �Iταλ&<α (Mεγ�λης?Eλλ�δ�ς) Cναπτυ+θε&σης �ιλ�σ��&ας τ0ς Dπ�&ας Cρ+ηγ6τηςFπ0ρ�ε D ΠυθαγJρας Cπ- τ�ν Σ�μ�, 1 γι-ς τ�� Mνησ�ρ+�υ τ��δακτυλ�γλL��υ Pπως Cνα�6ρει D QEρμιππ�ς. KατR τ-ν �AριστJ-�εν� Uταν TυρρηνJς, Cπ- Vνα Cπ- �κεWνα τR νησιR π�( κατ6λα-Xαν �Z �AθηναW�ι, Pταν ;διω�αν τ�(ς Tυρρην�Lς.

2. Mερικ�5 Pμως τ-ν θ6λ�υν γι- τ�� Mαρμ�κ�υ, γι�� τ��?Iππ�σ�υ, γι�� τ�� E\θL�ρ�ν�ς, γι�� τ�� KλεωνLμ�υ, �υγ�δ�ς�κ Φλι��ντ�ς (τ0ς Πελ�π�νν]σ�υ), κα5 Pτι α\τ-ς D M�ρμακ�ςπ0γε κι �γκατεστ�θη στ�ν Σ�μ�, γι� α\τ- κα5 λ6γεται Σ�μι�ς DΠυθαγJρας.

�Aπ- τ�ν Σ�μ� π0γε στ�ν Λ6σX� ��ωδιασμ6ν�ς μ, συστατικ��πιστ�λ� πρ-ς τ-ν ΦερεκLδη Cπ- τ-ν θεW� τ�υ Zω_λ�. E`+ε δ,�τι��ει κα5 τρ&α Cσημ6νια π�τ]ρια γιR νR τR κ�νaη δbρ� στ�(ςZερεWς τ0ς AcγLπτ�υ, στ�(ς σ���(ς δηλαδ� τ0ς +8ρας (Σ. Σ. Πρ�-�ανbς, d �ρ�σις α\τ� ε`ναι παρεμX�λ]).

E`+ε δ, κα5 Cδελ��(ς μεγαλLτερ�υς, τ-ν Eeν�μ� κα5 τ-ν Tυρ-ρηνJ. �Eπ&σης ε`+ε κι Vνα δ��λ�, τ-ν Z�μ�λ�ιν, στ-ν Dπ�W�νκ�ν�υν θυσ&ες �Z Γ6τες π�( λ6γ�υν Pτι ε`ναι D θε-ς KρJν�ς, PπωςCνα�6ρει D ?HρJδ�τ�ς ( IV. 93).

– 9 –

Δ Ι � Γ Ε Ν � Υ Σ Λ Α Ε Ρ Τ Ι � Υ

BIOI KAI ΓNΩMAI TΩN EN ΦIΛOΣOΦI�ΑEYΔOKIMHΣANTΩN

BIBΛION VIII

¶Y£A°OPA™

�Eπειδ� δ� τ�ν �Iωνικ�ν ιλ�σ� �αν τ�ν �π� Θαλ��κα� τ��ς �ν τα�τ�η διαγεν�μ�ν�υς "νδρας �$ι�λ%γ�υςδιεληλ�θαμεν, �ρε κα� περ� τ'ς �Iταλικ'ς διαλ()ωμεν,*ς +ρ$ε Πυθαγ%ρας Mνησ(ρ.�υ δακτυλι�γλ� �υ /ς ησιν 0Eρμιππ�ς (FHG iii 41), Σ(μι�ς, 2 3ς �Aριστ%$εν�ς(Wehrli ii, fg. 11a) Tυρρην%ς, �π� μι4ς τ5ν ν6σων 7ς8σ.�ν �Aθηνα9�ι Tυρρην��ς �κ)αλ%ντες.

;Eνι�ι δ� υ<�ν μ�ν ε=ναι Mαρμ(κ�υ τ�� >Iππ(σ�υ τ��E?θ� ρ�ν�ς τ�� Kλεων�μ�υ υγ(δ�ς �κ Φλι��ντ�ς,�Bκε9ν δ� �ν Σ(μCω τ�ν M(ρμακ�ν, Dθεν Σ(μι�ν τ�ν Πυθα-γ%ραν λ�γεσθαιG συστ'ναι δ� εBς Λ�σ)�ν �λθ%ντα Φερε-κ�δ�η Jπ� Zω�λ�υ τ�� θε��υ. κα� τρ�α π�τ6ρια κατασκευ-ασ(μεν�ς �ργυρ4 δ5ρ�ν �π6νεγκεν Lκ(στCω τ5ν <ερ�ωνεBς ANγυπτ�ν. 8σ.ε δ� κα� �δελ ��ς, πρεσ)�τερ�ν μ�νEOν�μ�ν, μ�σ�ν δ� Tυρρην%νG κα� δ��λ�ν Z(μ�λ$ιν, CPΓ�ται θ��υσι, Kρ%ν�ν ν�μ�R�ντες, /ς ησιν >Hρ%δ�τ�ς(iv. 95 sq).

– 8 –

1. fHκμασε τ- 582 - 500 π.X. Bλ. E\αγγ6λ�υ Σταμ�τη, μαθηματικ��,μ6λ�υς τ0ς Διεθν��ς �Aκαδημ&ας τ0ς ?Iστ�ρ&ας τbν �Eπιστημbν «Πρ�σωκρατι-κ�5 �ιλJσ���ι», 1966.

1

2

Page 7: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Παρακ�λ�Lθησε τ�ν διδασκαλ&α τ�� ΦερεκLδ�υ τ�� Συρ&�υPπως εmπαμε κα5 πρωτLτερα, μετR δ, τ-ν θ�νατJ τ�υ διετ6λεσεμαθητ�ς τ�� ?Eρμ�δ�μαντ�ς, Cπ�γJν�υ τ�� Kρεω�Lλ�υ, π�(Uταν πιR γ6ρ�ντας. N6�ς δ, καθ3ς Uταν κα5 �ιλ�μαθ]ς, �τα�ε&-δευσε σ, π�λλR μ6ρη κα5 �μυ]θη σ� Pλα τR μυστ]ρια κα5 τ5ς τελε-τ�υργ&ες n+ι μJν�ν τ5ς ?Eλληνικ,ς CλλR κα5 τbν �6νων +ωρbν.

3. Π0γε κα5 στ�ν Amγυπτ� Pταν D Π�λυκρ�της (τLρανν�ς τ0ςΣ�μ�υ) τ-ν σLστησε μ, �πιστ�λ] τ�υ στ-ν (Φαρα3) fAμασιν. Kι;μαθε κα5 τ�ν γλbσσα τbν Acγυπτ&ων, Pπως παραδ&δει D�Aντι�bν στ- «Περ� τ5ν �ν �ρετ�' πρωτευσ(ντων» ;ργ� τ�υ. �Eπ&-σης συν6pησε κα5 μ, τ�(ς Xαλδα&�υς σ���(ς (στ�ν BαXυλbνα)κα5 μ, τ�(ς (σ���(ς) M�γ�υς.

Mετ�, στ�ν Kρ]τη, κατ6Xηκε μαp5 μ, τ-ν �Eπιμεν&δη στ- �IδαW�)ντρ�, CλλR κα5 στ�ν Amγυπτ� εcσ0λθε στR )δυτα. KατJπιν�παν0λθε στ�ν Σ�μ�, CλλR Pταν εFρ0κε τ�ν πατρ&δα νR κυXε-ρνqται τυραννικbς Fπ- τ�� Π�λυκρ�τ�υς ;�υγε γιR τ-ν KρJ-τωνα τ0ς �Iταλ&ας. �EκεW δ, C��� ;θεσε νJμ�υς γιR τ�(ς QEλληνεςτ0ς �Iταλ&ας �δ���σθη μαp5 μ, τ�(ς μαθητ6ς τ�υ, �Z Dπ�W�ι Cνερ+J-μεν�ι εcς τριακ�σ&�υς δι�ικ��σαν τJσ� καλR τ- κρ�τ�ς π�( τ-π�λ&τευμ� τ�υ ε`+ε καταστ0 μιR πραγματικ� C�ι�κρατ&α.

4. ?O ?Hρακλε&δης D Π�ντικ-ς Cνα�6ρει π3ς D ΠυθαγJρας;λεγε γιR τ-ν sαυτJ τ�υ Pτι κ�π�τε Fπ0ρ�ε tς Acθαλ&δης κα5 γι-ςτ�� θε�� ?Eρμ��. Kα5 Pτι D ?Eρμ0ς τ�� ε`πε νR pητ]σaη P,τι θ6λει�κτ-ς Cπ- Cθανασ&α. �Ep]τησε λ�ιπ-ν κα5 pωνταν-ς κα5 πεθαμ6-ν�ς νR διατηρa0 τ�ν μν]μη τbν �μπειριbν τ�υ. Kι ;τσι ;λαXε τ-+�ρισμα pωνταν-ς νR �νθυμ0ται τ- κ�θε τι, πεθαμ6ν�ς δ, νR δια-τηρa0 τ�ν mδια μν]μη.

�AργJτερα (κατR τ-ν Tρωϊκ- πJλεμ�) ;pησε tς Ee��ρX�ςπ�( τ-ν ��Jνευσε D Mεν6λα�ς (Xλ. �Iλι�δα P 59). ?O Ee��ρX�ςπ�λι ;λεγε Pτι Fπ0ρ�ε κ�π�τε tς Acθαλ&δης κα5 Pτι Cπ- τ-ν?Eρμ0 π0ρε τ- δbρ� α\τJ. �Eπ&σης διηγεWτ� τ5ς περιπλαν]σεις τ0ςψυ+0ς τ�υ κα5 Cν6�ερε τR �υτR κα5 τR pbα στR Dπ�Wα εcσ0λθεκαθ3ς κα5 Pσα d ψυ+] τ�υ Fπ6�ερε στ-ν QAδη κα5 Fπ��6ρ�υν �Z)λλες ψυ+6ς.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 11 –

�Uτ�ς Vκ�υσε μ�ν, καθW πρ�ε�ρηται, Φερεκ�δ�υ τ��Συρ��υG μετW δ� τ�ν �κε�ν�υ τελευτ�ν *κεν εBς Σ(μ�ν κα�Vκ�υσεν >Eρμ�δ(μαντ�ς τ�� �π�γ%ν�υ Kρεω �λ�υ, Vδηπρεσ)υτ�ρ�υ. ν��ς δ� Xν κα� ιλ�μαθ�ς �πεδ6μησε τ'ςπατρ�δ�ς κα� π(σας �μυ6θη τ(ς θ� >EλληνικWς κα� )αρ-)(ρ�υς τελετ(ς.

�Eγ�νετ� �Yν �ν ABγ�πτCω, [πην�κα κα� Π�λυκρ(τηςα?τ�ν �Aμ(σιδι συν�στησε δι� �πιστ�λ'ςG κα� �$�μαθε τ�ν ων�ν α?τ5ν, καθ( ησιν �Aντι 5ν �ν τC5 Περ� τ5ν �ν�ρετ�' πρωτευσ(ντων, κα� παρW Xαλδα��ις �γ�νετ� κα�M(γ�ις. ε=τ� �ν Kρ6τ�η σ�ν �Eπιμεν�δ�η κατ'λθεν εBς τ��Iδα9�ν "ντρ�ν �λλW κα� �ν ABγ�πτCω εBς τW "δυταG κα� τWπερ� θε5ν �ν �π�ρρ6τ�ις 8μαθεν. ε=τ� �παν'λθεν εBς Σ(μ�ν,κα� εJρ]ν τ�ν πατρ�δα τυρανν�υμ�νην Jπ� Π�λυκρ(τ�υς,�π'ρεν εBς Kρ%τωνα τ'ς �Iταλ�αςG κ�κε9 ν%μ�υς θε�ς τ�9ς�Iταλι^ταις �δ�$(σθη σ�ν τ�9ς μαθητα9ς, �_ πρ�ς τ��ς τρια-κ�σ��υς `ντες Caκ�ν%μ�υν "ριστα τW π�λιτικ(, /στεσ.εδ�ν �ριστ�κρατ�αν ε=ναι τ�ν π�λιτε�αν.

T��τ%ν ησιν >Hρακλε�δης [ Π�ντικ�ς (Wehrli vii, fg.89) περ� α?τ�� τ(δε λ�γειν, 3ς εNη π�τ� γεγ�ν]ς ABθαλ�-δης κα� >Eρμ�� υ<�ς ν�μισθε�ηG τ�ν δ� >Eρμ'ν εBπε9ν α?τC5Lλ�σθαι D τι bν )��ληται πλ�ν �θανασ�ας. αBτ6σασθαι�Yν R5ντα κα� τελευτ5ντα μν6μην 8.ειν τ5ν συμ)αιν%-ντων. �ν μ�ν �Yν τ�' Rω�' π(ντων διαμνημ�νε�σαι, �πε� δ��π�θ(ν�ι τηρ'σαι τ�ν α?τ�ν μν6μην. .ρ%νCω δ� cστερ�νεBς EO �ρ)�ν �λθε9ν κα� Jπ� Mεν�λεω τρωθ'ναι. [ δ�EO �ρ)�ς 8λεγεν 3ς ABθαλ�δης π�τ� γεγ%ν�ι κα� Dτιπαρ� >Eρμ�� τ� δ5ρ�ν λ()�ι κα� τ�ν τ'ς ψυ.'ς περιπ%λη-σιν, 3ς περιεπ�λ6θη κα� εBς Dσα υτW κα� RC5α παρεγ�-νετ� κα� Dσα e ψυ.� �ν τC5 0Aιδ�η 8παθε κα� α< λ�ιπα� τ�ναJπ�μ�ν�υσιν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 10 –

3

4

Page 8: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

5. QOταν π6θανε D Ee��ρX�ς, d ψυ+] τ�υ π0γε στ-ν ?EρμJ-τιμ�, D Dπ�W�ς θ6λ�ντας κι α\τ-ς ν� Cπ�δε&�aη τ�ν Cλ]θεια τ��πρ�γματ�ς π0γε στ- Zερ- τ�� �AπJλλων�ς στ5ς Bραγ+&δες κα5�π6δει�ε τ�ν Cσπ&δα π�( ε`+ε C�ιερ8σει D Mεν6λα�ς, διJτι τ��ε`+ε π0 �πιστρ6��ντας Cπ- τ�ν Tρ�&α νR τ�ν C�ιερ8σaη στ-ν�AπJλλωνα. ?H Cσπ&δα Uταν τ8ρα σ�πια κα5 μ�ν�+α d Cπ-�λε�αντJδ�ντ� �π6νδυσ&ς της ε`+ε Cπ�με&νει.

Kαθ3ς π6θανε κι D ?EρμJτιμ�ς, D ΠυθαγJρας ;γινε D ΠLρρ�ςD ψαρqς Cπ- τ�ν Δ0λ�, κα5 π�λι θυμJταν τR π�ντα, πbς δηλαδ�Fπ0ρ�ε πρωτLτερα tς Acθαλ&δης, {στερα tς Ee��ρX�ς, κατJπινtς ?EρμJτιμ�ς κα5 μετR tς ΠLρρ�ς. QOταν π6θανε κι D ΠLρρ�ς;γινε τ6λ�ς ΠυθαγJρας (δηλ. στ- πρJσωπJ τ�υ d ψυ+] τ�υ ε`+εFπ�στ0 τ�ν π6μπτη μετεμψL+ωσι). Kα5 θυμJταν Pλα Pσα πρ�η-γ�υμ6νως Cνα�6ραμε.

6. Mερικ�5 συγγρα�εWς cσ+υρ&p�νταν Pτι D ΠυθαγJρας δ,ν)�ησε καν6να σLγγραμμα. ?O ?Hρ�κλειτ�ς Pμως, D �υσικ-ς �ιλJ-σ���ς, διεκ]ρυ�ε Pτι «D ΠυθαγJρας, D γι-ς τ�� Mνησ�ρ+�υ,�πεδJθη περισσJτερ�ν Cπ- κ�θε )λλ� )νθρωπ� στ�ν ;ρευνα κα5C��� ��6λε�ε α\τ,ς τ5ς συγγρα�6ς, ;καμε Cπ- α\τ,ς μ&α δικ] τ�υσ��&α d Dπ�&α ε`ναι π�λυμ�θεια κα5 κακ�τε+ν&α» (ε`+αν συγ+ω-νευθ0 π�ικ&λες διδασκαλ&ες. Bλ. �AπJσπ. 129). TR ε`πε δ, α\τRδιJτι στ- Fπ- τ-ν τ&τλ�ν Φυσικ�ν σLγγραμμ� τ�υ D ΠυθαγJραςλ6γει τR s�0ς: «M, τ-ν C6ρα π�( Cναπν6ω, μ, τ- νερ- π�( π&νω,π�τ, δ,ν θR κατηγ�ρ]σω α\τ-ν �δb τ-ν λJγ�ν ».

7. E`ναι X6Xαι� Pτι D ΠυθαγJρας ;γραψε τρ&α συγγρ�μματα:τR Fπ- τ�(ς τ&τλ�υς «Παιδευτικ%ν», «Π�λιτικ�ν» κα5 «Φυσικ%ν».QEνα )λλ� π�( �6ρεται tς ;ργ� τ�� ΠυθαγJρ�υ ε`ναι τ�� ΛLσι-δ�ς τ�� Πυθαγ�ρικ�� Cπ- τ-ν T�ραντα π�( κατ6�υγε στ�νΘ]Xα (μετR τ�ν σ�αγ� τbν ~παδbν τ�� ΠυθαγJρ�υ στ-ν KρJ-τωνα) κι �+ρημ�τισε δ�σκαλ�ς τ�� �Eπαμειν8νδ�υ.

?O ?Hρακλε&δης τ�� Σαραπ&ων�ς Cνα�6ρει στ�ν «Σωτ�ων�ς�πιτ�μ�ν» Pτι D ΠυθαγJρας ;γραψε κα5 τR CκJλ�υθα ;ργα: 1)Περ� τ�� Dλ�υ, σ, στ&+�υς. 2) >Iερ�ς λ%γ�ς, π�( Cρ+&pει tς s�0ς:

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 13 –

�Eπειδ� δ� EO �ρ)�ς �π�θ(ν�ι, μετα)'ναι τ�ν ψυ.�να?τ�� εBς >Eρμ%τιμ�ν, fς κα� α?τ�ς π�στιν θ�λων δ��ναι�παν'λθεν εBς Bραγ.�δας κα� εBσελθ]ν εBς τ� τ�� �Aπ%λ-λων�ς <ερ�ν �π�δει$εν hν Mεν�λα�ς �ν�θηκεν �σπ�δα,(8 η γWρ α?τ%ν, Dτ� �π�πλει �κ Tρ��ας, �ναθε9ναι τC5�Aπ%λλωνι τ�ν �σπ�δα), διασεσηπυ9αν Vδη, μ%ν�ν δ� δια-μ�νειν τ� �λε (ντιν�ν πρ%σωπ�ν. �πειδ� δ� >Eρμ%τιμ�ς�π�θανε, γεν�σθαι Π�ρρ�ν τ�ν Δ6λι�ν lλι�αG κα� π(νταπ(λιν μνημ�νε�ειν, π5ς πρ%σθεν ABθαλ�δης, ε=τ� EO �ρ-)�ς, ε=τα >Eρμ%τιμ�ς, ε=τα Π�ρρ�ς γ�ν�ιτ�. �πειδ� δ�Π�ρρ�ς �π�θανε, γεν�σθαι Πυθαγ%ραν κα� π(ντων τ5νεBρημ�νων μεμν'σθαι.

;Eνι�ι μ�ν �Yν Πυθαγ%ραν μηδ� mν καταλιπε9ν σ�γ-γραμμ( ασιν διαπεσ%ντες. >Hρ(κλειτ�ς γ��ν [ υσικ�ςμ�ν�ν�υ.� κ�κραγε κα� ησιG “Πυθαγ%ρης Mνησ(ρ.�υ<στ�ρ�ην Vσκησεν �νθρ^πων μ(λιστα π(ντων κα� �κλε-$(μεν�ς τα�τας τWς συγγρα Wς �π�ι6σατ� Lαυτ��σ� �ην, π�λυμαθε�ην, κακ�τε.ν�ην.” �cτω δ� ε=πεν, �πει-δ6περ �ναρ.%μεν�ς [ Πυθαγ%ρας τ�� Φυσικ�� συγ-γρ(μματ�ς λ�γει PδεG “�? μW τ�ν ��ρα τ�ν �ναπν�ω, �?μW τ� cδωρ τ� π�νω, �O κ�τ� �Nσω ψ%γ�ν περ� τ�� λ%γ�υτ��δε.” γ�γραπται δ� τC5 Πυθαγ%ρnα συγγρ(μματα τρ�α,Παιδευτικ%ν, Π�λιτικ%ν, Φυσικ%νG τ� δ� ερ%μεν�ν 3ςΠυθαγ%ρ�υ Λ�σιδ%ς �στι τ�� Tαραντ�ν�υ Πυθαγ�ρικ��, υγ%ντ�ς εBς Θ6)ας κα� �Eπαμειν^νδα καθηγησαμ�ν�υ. ησ� δ� >Hρακλε�δης [ τ�� Σαραπ�ων�ς �ν τ�' Σωτ�ων�ς�πιτ�μ�' (FHG iii. 169 sq) γεγρα �ναι α?τ�ν κα� Περ� τ��Dλ�υ �ν 8πεσιν, δε�τερ�ν τ�ν <ερ�ν λ%γ�ν, �U e �ρ.6G

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 12 –

5

6

7

Page 9: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

N��ι, νW σ�)εσθε μ� eσυ.�α Dλα α?τW τW λ%για μ�υ.

3) Περ� ψυ.'ς. 4) Περ� ε?σε)ε�ας. 5) >Hλ�θαλ'ς πατ�ρ τ�� �Eπι-+�ρμ�υ τ�� K8�υ. 6) Kρ%των, κα5 )λλα. QOσ�ν C��ρq στ-ν «Mυ-στικ�ν λ%γ�ν» (ε`ναι d μυστικ� διδασκαλ&α τ�� ΠυθαγJρ�υ π�(πρ�ωρ&pετ� γιR τ-ν στεν- κLκλ� τbν τακτικbν, τbν «μαθημα-τικbν» μαθητbν τ�υ), ε`ναι, λ6γ�υν, τ�� ?Iππ�σ�υ, κα5 �γρ��η γιRνR δυσ�ημηθ0 D �ιλJσ���ς. QOπως ;γινε κα5 μ, π�λλR ;ργα τ��fAστων�ς τ�� Kρ�τωνι�τ�υ π�( τR παρ�υσ&αpε tς ;ργα τ��ΠυθαγJρ�υ.

8. ?O �AριστJ�εν�ς λ6γει Pτι τR περισσJτερα Cπ- τR �θικ� τ�υδJγματα D ΠυθαγJρας τR π0ρε Cπ- τ�ν Z6ρεια τbν Δελ�bν Θεμι-στJκλεια. �Eπ&σης D fIων D XW�ς Cνα�6ρει εcς τ�(ς «Tριαγμ��ς»τ�υ Pτι μερικR δικ� τ�υ π�ι]ματα D ΠυθαγJρας τR Cπ6διδε στ-ν�Oρ�6α (ΠρXλ. Kλ]μης �Aλε�ανδρεLς, Στρωματε9ς, I, 131). Δικ�&τ�υ λ6γ�υν ε`ναι κα5 �Z «K�π�δες» π�( Cρ+&p�υν tς s�0ς:

M� γ&νεσαι Cναιδ�ς μπρ�στR σ, καν6να.?O Σωσικρ�της γρ��ει στ5ς «Διαδ�.�ς» τ�υ Pτι �ρωτηθε5ς Cπ-

τ-ν τLρανν� τbν Φλιασ&ων Λ6�ντα τ& ε`ναι, �ιλJσ���ς, τ��Cπ]ντησε. Kα5 Pτι παραX�λλει τ�ν pω� μ, μεγ�λ� Cγbνα. Kα5Pπως σ� α\τ-ν )λλ�ι πηγα&ν�υν ν’ Cγωνισθ��ν κι )λλ�ι γιR νRκ�ν�υν �μπJρι�, ;τσι κα5 στ�ν pω� �Z μ,ν δ�υλ�πρεπεWς κιν��νταιγιR δJ�α κα5 κ6ρδη, �Z �ιλJσ���ι Pμως �πιpητ��ν (διR τ0ς �ρεL-νης) τ�ν Cλ]θεια. A\τR λ�ιπ-ν �π5 τ�� πρ�κειμ6ν�υ.

9. QOσ�ν C��ρq στ- περιε+Jμεν� τbν πρ�ανα�ερθ6ντων τριbνσυγγραμμ�των τ�υ, �6ρ�νται γενικR τR s�0ς tς διατυπωθ6νταCπ- τ-ν ΠυθαγJρα. Δ,ν �π6τρεπε στ�(ς �&λ�υς τ�υ νR εe+ωνται«+ρJνια π�λλ�», διJτι δ,ν μπ�ρεWς νR �6ρaης :ν σ, συμ�6ρaη νRp]σaης π�λλR +ρJνια (γιατ5 λJγω τ0ς μετεμψυ+8σεως d ψυ+�μπ�ρεW π+. νR μπ0 σ, σκLλ�). T�ν μ6θη τ�ν ~ν�μ�pει μ, μιR λ6�ιXλ�Xη κα5 Cπ�δ�κιμ�pει κ�θε FπερX�λ], λ6γ�ντας Pτι �eτε στRπ�τR �eτε στR �αγητR δ,ν πρ6πει νR �επερν��με τ- μ6τρ�.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 15 –

p ν��ι, �λλW σ�)εσθαι μεθ� eσυ.�ας τ(δε π(νταG

τρ�τ�ν Περ� ψυ.'ς, τ�ταρτ�ν Περ� ε?σε)ε�ας, π�μπτ�ν>Hλ�θαλ' τ�ν �Eπι.(ρμ�υ τ�� KC^�υ πατ�ρα, qκτ�ν Kρ%-τωνα, κα� "λλ�υς. τ�ν δ� Mυστικ�ν λ%γ�ν >Iππ(σ�υ ησ�ν ε=ναι, γεγραμμ�ν�ν �π� δια)�λ�' Πυθαγ%ρ�υ, π�λ-λ��ς δ� κα� Jπ� ;Aστων�ς τ�� Kρ�τωνι(τ�υ γρα �ντας�νατεθ'ναι Πυθαγ%ρnα.

Φησ� δ� κα� �Aριστ%$εν�ς (Wehrli ii, fg. 15) τW πλε9στατ5ν rθικ5ν δ�γμ(των λα)ε9ν τ�ν Πυθαγ%ραν παρWΘεμιστ�κλε�ας τ'ς �ν Δελ �9ς. ;Iων δ� [ X9�ς �ν τ�9ςTριαγμ�9ς (FGrll 392 F 25a) ησιν α?τ�ν 8νια π�ι6σαντα�νενεγκε9ν εBς �Oρ �α. α?τ�� λ�γ�υσι κα� τWς K�π�δας,�U e �ρ.6, “M6 ** �ναα�δευ μηδεν�.” Σωσικρ(της δ� �νΔιαδ�.α9ς (FHG iv. 503) ησιν α?τ�ν �ρωτηθ�ντα Jπ�Λ��ντ�ς τ�� Φλιασ�ων τυρ(νν�υ τ�ς εNη, ιλ%σ� �ςεBπε9ν. κα� τ�ν )��ν ��ικ�ναι πανηγ�ρειG 3ς �Yν εBς τα�την�< μ�ν �γωνι��μεν�ι, �< δ� κατ� �μπ�ρ�αν, �< δ� γε )�λτι-στ�ι 8ρ.�νται θεατα�, �cτως �ν τC5 )�Cω �< μ�ν �νδραπ�δ^-δεις, 8 η, ��νται δ%$ης κα� πλε�νε$�ας θηρατα�, �< δ� ιλ%σ� �ι τ'ς �ληθε�ας. κα� τ(δε μ�ν Pδε.

�Eν δ� τ�9ς τρισ� συγγρ(μμασι τ�9ς πρ�ειρημ�ν�ις �ρεται Πυθαγ%ρ�υ τ(δε καθ�λικ5ς. �?κ �n4 εO.εσθαιJπ�ρ αJτ5ν διW τ� μ� εBδ�ναι τ� συμ �ρ�ν. τ�ν μ�θην mν�νθ� Lν�ς )λ()ην καλε9 κα� πλησμ�ν�ν π4σαν �π�δ�κι-μ(Rει, λ�γων μ� παρα)α�νειν μ6τε τ5ν π�τ5ν μ6τε τ5νσιτ�ων μηδ�να τ�ν συμμετρ�αν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 14 –

8

9

Page 10: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

ΓιR τ5ς σε��υαλικ,ς Cν�γκες λ6γει Pτι «πρ6πει νRZκαν�π�ι��νται τ-ν +ειμbνα κι n+ι τ- καλ�κα&ρι. T- �θινJπωρ�κα5 τ�ν )ν�ι�ι ε`ναι λιγ8τερ� XλαXερ�, CλλR π�ντ�τε ε`ναι Xλα-XερR κα5 δ,ν ε`ναι καλR γιR τ�ν Fγε&α». K�π�τε δ, π�( ρωτ]θηκεπJτε πρ6πει νR πλησι�p�υμε γυναWκα, «Pταν θ6λaης νR +�σaης τ-σ�ρWγ�ς π�( ;+εις», Cπεκρ&θη.

10. Διαιρ��σε τ�ν Cνθρ8πινη pω� σ, τ6σσερα τμ]ματα:«Emκ�σι +ρJνια παιδ&, εmκ�σι +ρJνια ;�ηX�ς, εmκ�σι +ρJνια ν6�ς,εmκ�σι +ρJνια γ6ρ�ντας. Kα5 �Z τ6σσερεις α\τ,ς περ&�δ�ι Cντι-στ�ι+��ν στ5ς τ6σσερεις �π�+,ς τ�� ;τ�υς: τ- παιδ5 Cντιστ�ι+εW μ,τ�ν )ν�ι�ι, D ;�ηX�ς μ, τ- καλ�κα&ρι, D ν6�ς μ, τ- �θινJπωρ� κι Dγ6ρ�ντας μ, τ-ν +ειμbνα». �Eνν�εW δ, μ, τ-ν ;�ηX� Vνα μ� �ν]λι-κ�ν κα5 μ, τ-ν ν6�ν Vνα tρ&μ�υ dλικ&ας )νθρωπ�.

Πρbτ�ς κατR τ-ν T&μαι� ε`πε «K�ινR τR τbν �&λων» κα5 Pτι«?H �ιλ&α ε`ναι cσJτης». �Eπ&σης Cνα�6ρει D T&μαι�ς Pτι �Z μαθητ6ςτ�υ κατ6θεταν τ�ν περι�υσ&α τ�υς σ, κ�ιν- ταμεW� κα5 �π5 μ&απενταετ&α δ,ν ε`+αν )λλ� δικα&ωμα παρR ν’ Cκ�L�υν τ�ν διδα-σκαλ&α (+ωρ5ς νR Fπ�X�λλ�υν �ρωτ]σεις) κα5 δ,ν ;Xλεπαν τ-νΠυθαγJρα ()κ�υγαν μJν� τ�ν �ων] τ�υ). Kα5 μJν�ν μετR�πιτυ+0 δ�κιμασ&α, DπJτε κατετ�σσ�ντ� στ�ν τ��ι τbν τακτικbνμαθητbν �γ&ν�ντ� δεκτ�5 στ- σπ&τι τ�υ κα5 μπ�ρ��σαν νR τ-νcδ��ν.

�Aπ6�ευγαν δ, νR �τι�+ν�υν �6ρετρα Cπ- κυπαρ&σσι, διJτιCπ� α\τ- Uταν �τιαγμ6ν� τ- σκ0πτρ� τ�� ΔιJς, Pπως παραδ&δει DQEρμιππ�ς στ- «Περ� Πυθαγ%ρ�υ» ;ργ� τ�υ.

11. �Hταν δ, κα5 ��αιρετικR tραW�ς, σ�Xαρ-ς κα5 C�ι�πρεπ6-στατ�ς. Kα5 �Z μαθητ,ς ε`+αν τ�ν γν8μη Pτι Uταν �κεWν�ς D �AπJλ-λων π�( ε`+ε ;λθει Cπ- τR FπερXJρεια μ6ρη. Λ6γεται δ, Pτικ�π�τε π�( γδυνJταν ��νηκε D +ρυσ-ς μηρJς τ�υ. Kα5 Pτι μιRdμ6ρα π�( περν��σε τ-ν π�ταμ- N6σσ�, D π�ταμ-ς τ-ν καλωσJ-ρισε — π�λλ�5 τ- λ6γ�υν α\τJ. ?O T&μαι�ς γρ��ει Pτι D ΠυθαγJ-ρας ;λεγε Pτι �Z συν�ικ��σες μ, )νδρες γυναWκες ;+�υν ~νJματαθεbν, ~ν�μαpJμενες πρbτα KJρες, μετR NLμ�ες κα5

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 17 –

κα� περ� � ρ�δισ�ων δ� ησιν �cτωςG “�A ρ�δ�σια.ειμ5ν�ς π�ι�εσθαι, μ� θ�ρε�ςG θιν�π^ρ�υ δ� κα� +ρ�ςκ�υ %τερα, )αρ�α δ� π4σαν /ρην κα� �ς Jγιε�ην �?κ�γαθ(.” �λλW κα� π�τ� �ρωτηθ�ντα π%τε δε9 πλησι(RεινεBπε9νG Dταν )��λ�η γεν�σθαι αJτ�� �σθεν�στερ�ς.

Διαιρε9ται δ� κα� τ�ν τ�� �νθρ^π�υ )��ν �cτωςG“Πα9ς εNκ�σι 8τεα, νεην�σκ�ς εNκ�σι, νεην�ης εNκ�σι,γ�ρων εNκ�σι. α< δ� eλικ�αι πρ�ς τWς /ρας Pδε σ�μμε-τρ�ιG πα9ς 8αρ, νεην�σκ�ς θ�ρ�ς, νεην�ης θιν%πωρ�ν,γ�ρων .ειμ^ν.” 8στι δ� α?τC5 [ μ�ν νεην�σκ�ς μειρ(κι�ν, [δ� νεην�ης �ν6ρ. ε=π� τε πρ5τ�ς, /ς ησι T�μαι�ς (FGrH566 F 13b), κ�ινW τW �λων ε=ναι κα� ιλ�αν Bσ%τητα. κα�α?τ�� �< μαθητα� κατετ�θεντ� τWς �?σ�ας εBς mν π�ι��με-ν�ι. πενταετ�αν θ� eσ�.αR�ν, μ%ν�ν τ5ν λ%γων κατακ��-�ντες κα� �?δ�πω Πυθαγ%ραν [ρ5ντες εBς f δ�κιμα-σθε9ενG τ�?ντε�θεν δ� �γ�ν�ντ� τ'ς �Bκ�ας α?τ�� κα� τ'ς`ψεως μετε9.�ν. �πε�.�ντ� δ� κα� σ�ρ�� κυπαρισσ�νηςδιW τ� τ�� Δι�ς σκ'πτρ�ν �ντε�θεν πεπ�ι'σθαι, /ς ησιν0Eρμιππ�ς �ν δευτ�ρCω Περ� Πυθαγ%ρ�υ (FHG iii. 42).

Kα� γWρ κα� σεμν�πρεπ�στατ�ς λ�γεται γεν�σθαι κα�α?τ�� �< μαθητα� δ%$αν ε=.�ν περ� α?τ�� 3ς εNη �Aπ%λ-λων �$ >Yπερ)�ρ�ων � ιγμ�ν�ς. λ%γ�ς δ� π�τ� α?τ��παραγυμνωθ�ντ�ς τ�ν μηρ�ν v θ'ναι .ρυσ��νG κα� DτιN�σσ�ς [ π�ταμ�ς δια)α�ν�ντα α?τ�ν πρ�σαγ�ρε�σαιπ�λ�ς +ν [ (σκων. T�μαι%ς τ� ησιν �ν δεκ(τCω>Iστ�ρι5ν (FGrH 566 F 17) λ�γειν α?τ�ν τWς συν�ικ��σας�νδρ(σι θε5ν 8.ειν vν%ματα, K%ρας, N�μ ας, ε=τα

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 16 –

10

11

Page 11: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

κατJπιν Mητ6ρες. Kα5 Pτι α\τ-ς �τελει�π�&ησε τ�ν γεωμετρ&α,τ0ς Dπ�&ας πρbτ�ς D M�Wρις εFρ0κε τ5ς Cρ+,ς τbν στ�ι+ε&ων της,Pπως Zστ�ρεW D �Aντικλε&δης στ- δεLτερ� XιXλ&� τ�� «Περ� �Aλε-$(νδρ�υ» ;ργ�υ τ�υ.

12. ΠερισσJτερ� Pμως Cσ+�λ]θηκε μ, τ�ν Cριθμητικ� )π�ψιτ0ς γεωμετρ&ας, εFρ0κε δ, κα5 τR μ�υσικR διαστ]ματα �π5 μ�ν�-+Jρδ�υ. Δ,ν παραμ6λησε δ, �eτε τ�ν cατρικ]. �Eπ5 πλ6�ν κατRτ-ν �Aπ�λλJδωρ� τ-ν λ�γιστικ- πρ�σ6�ερε θυσ&α sκατ- XJδιαPταν Cνεκ�λυψε Pτι τ- τετρ�γων� τ0ς Fπ�τειν�Lσης ~ρθ�γων&�υτριγ8ν�υ cσ��ται μ, τ- )θρ�ισμα τbν τετραγ8νων τbν δL�)λλων πλευρbν. ?Yπ�ρ+ει δ, σ+ετικbς τ- CκJλ�υθ� �π&γραμμα:

0Oταν [ Πυθαγ%ρας εJρ'κε τ� περ� ημ� θε^ρημα, πρ�σ� ερε γι� α?τ� �κε�νη τ�ν περιλ(λητη θυσ�α τ5ν )�δι5ν.

�Eπ&σης λ6γ�υν Pτι πρbτ�ς α\τ-ς )σκησε τ�(ς Cθλητ,ς μ,κρε��αγ&α κα5 πρbτ�ν τ-ν E\ρυμ6νη, Pπως Cνα�6ρει στ- τρ&τ�XιXλ&� τbν «�Aπ�μνημ�νευμ(των» D ΦαXωρWν�ς, �νb πρωτLτερατ- διαιτ�λJγιJ τ�υς CπετελεWτ� Cπ- �ηρR σ�κα κα5 X�Lτυρ� κα5μπλ�υγ�Lρι, Pπως παραδ&δει D ΦαXωρWν�ς στ�ν «Παντ�δαπ�>Iστ�ρ�α».

13. fAλλ�ι Pμως Zστ�ρικ�5 λ6γ�υν Pτι τ��τ�ς D ΠυθαγJραςCλλR κ�π�ι�ς πρ�π�νητ�ς ΠυθαγJρας +ρησιμ�π�ι��σε α\τ-ντ-ν τρJπ�ν διατρ��0ς τbν Cθλητbν. ΔιJτι τ��τ�ς CπαγJρευε κα5νR σκ�τ8ν�υμε τR pbα, π�λ( περισσJτερ� νR τρbμε τ- κρ6αςτ�υς, διJτι ;+�υν ;λεγε τ- κ�ιν- μ, μqς πρ�νJμι� νR ;+�υν ψυ+]2 .

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 19 –

Mητ�ρας καλ�υμ�νας. τ��τ�ν κα� γεωμετρ�αν �π� π�ρας�γαγε9ν, M��ριδ�ς πρ5τ�ν εJρ%ντ�ς τWς �ρ.Wς τ5ν στ�ι-.ε�ων α?τ'ς, /ς ησιν �Aντικλε�δης �ν δευτ�ρCω Περ� �Aλε-$(νδρ�υ (FGrH 140 F 1).

M(λιστα δ� σ.�λ(σαι τ�ν Πυθαγ%ραν περ� τ� �ριθ-μητικ�ν ε=δ�ς α?τ'ςG τ%ν τε καν%να τ�ν �κ μι4ς .�ρδ'ςεJρε9ν. �?κ rμ�λησε δ� �?θ� Bατρικ'ς. ησ� δ� �Aπ�λλ%δω-ρ�ς [ λ�γιστικ�ς Lκατ%μ)ην θ�σαι α?τ%ν, εJρ%ντα Dτιτ�� τριγ^ν�υ vρθ�γων��υ e Jπ�τε�ν�υσα πλευρW Nσ�νδ�ναται τα9ς περιε.��σαις. κα� 8στιν �π�γραμμα �cτως8.�ν (A. Pal. vii. 119)·

Vνυκε Πυθαγ%ρης τ� περικλε�ςG εcρατ� γρ(μμακλειν�ς � � CP κλειν�ν Vγαγε )�υθυσ�ην.

Λ�γεται δ� κα� πρ5τ�ς κρ�ασιν �σκ'σαι �θλητ(ς, κα�πρ5τ%ν γ� E?ρυμ�νην, καθ( ησι Φα)ωρ9ν�ς �ν τρ�τCω τ5ν�Aπ�μνημ�νευμ(των (FHG iii 579 sq), τ5ν πρ%τερ�ν Bσ.(σι$ηρα9ς κα� τυρ�9ς Jγρ�9ς, �λλW κα� πυρ�9ς σωμασκ��-ντων α?τ��ς, καθ(περ [ α?τ�ς Φα)ωρ9ν�ς �ν vγδ%�ηΠαντ�δαπ'ς <στ�ρ�ας ησ�ν.

O< δ� Πυθαγ%ραν �λε�πτην τινW τ��τ� σιτ�σαι τ�ντρ%π�ν, μ� τ��τ�ν. τ��τ�ν γWρ κα� τ� �νε�ειν �παγ�-ρε�ειν, μ� Dτι γε wπτεσθαι τ5ν Rn^ων κ�ιν�ν δ�και�ν eμ9ν�.%ντων ψυ.'ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 18 –

12

13

)ψυ+α, )λλ�ι συγγρα�εWς Fπ�στηρ&p�υν Pτι +ρησιμ�π�ι��σε πετειν�(ς κα5κατσικ�κια τ�� γ�λακτ�ς, n+ι Pμως Cρν�κια (Xλ. E\�γ. Σταμ�τη, ;νθ. Cνωτ. σελ.46).

2. �AλλR τJτε πbς �θυσ&ασε 100 DλJκληρα XJδια; OZ περισωθεWσες σ+ετικbςπληρ���ρ&ες ε`ναι συγκε+υμ6νες. �Eνb π.+. D Λα6ρτι�ς nπως θR cδ��με παρα-κ�τω παρ6+ει τ�ν πληρ���ρ&α Pτι κατR τ5ς θυσ&ες +ρησιμ�π�ι��σε μJν�ν

Page 12: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?H Cνωτ6ρω Pμως CπαγJρευσις τ�� κρ6ατ�ς Uταν �πλ- πρJ-σ+ημα. ?H Cλ]θεια ε`ναι Pτι μ, τ�ν CπαγJρευσι τbν �μψL+ωνCπ6Xλεπε στ- νR ��ασκa0 κα5 νR συνηθ&paη τ�(ς Cνθρ8π�υς σ, μιR�πλ0 pω], �στε εeκ�λα νR ��ασ�αλ&p�υν τ�ν διατρ��] τ�υςτρ8γ�ντας �μ,ς τρ��,ς κα5 π&ν�ντας μJν�ν νερJ. Kα5 τα\τ�+ρJ-νως θR ��ασ��λιpαν κα5 καλ� σωματικ� κα5 ψυ+ικ� Fγε&α κα5~�Lν�ια. �Eπ&σης λ6γεται Pτι D μJν�ς Xωμ-ς π�( πρ�σ6�ερεθυσ&α Uταν D Xωμ-ς τ�� �AπJλλων�ς τ�� γενν]τ�ρ�ς στ�ν Δ0λ�,π�( εFρ&σκετ� π&σω Cπ- κερ�τιν� XωμJ. Kα5 D λJγ�ς π�( πρ�-τιμ��σε α\τ-ν τ-ν Xωμ- Uταν Pτι �π�νω σ� α\τ-ν ;Xαpαν μJν�μπληγ�Lρι κα5 κριθ�ρι κα5 κ6ϊκ, +ωρ5ς ν� Cν�X�υν �ωτιR κα5+ωρ5ς νR σ��pεται καν6να pb�, Pπως Cνα�6ρει D �Aριστ�τ6ληςστ�ν «Δηλ�ων π�λιτε�αν » τ�υ.

14. Kα5 πρbτ�ς α\τ-ς λ6γ�υν Cπε��νθη Pτι d ψυ+], κ�ν�νταςCναγκαστικR Vνα πρ�διαγεγραμμ6ν� γ�ρ� μεταXα&νει πJτε σ,τ�Lτη κα5 πJτε σ, �κε&νη τ�ν {παρ�ι. Kα5 πρbτ�ς α\τ-ς κατR τ-ν�AριστJ�εν� τ-ν μ�υσικ- εcσ]γαγε στ�ν ?Eλλ�δα μ6τρα κα5σταθμ�. Kα5 πρbτ�ς α\τ-ς κατR τ-ν Παρμεν&δη ε`πε Pτι D QEσπε-ρ�ς κα5 D Φωσ�Jρ�ς (D �Aπ�σπερ&της κι D A\γερινJς) ε`ναι τ-mδι� )στρ�.TJσ� δ, τ-ν �θαLμαpαν π�( ;λεγαν �Z μαθητ6ς τ�υ Pτιε`ναι πρ��]της π�( �κδηλ8νει τ�ν �ων� τ�� θε�� (Cμ�&X�λ� κε&-μεν�). �AλλR κι D mδι�ς λ6γει σ� Vνα γραπτJ τ�υ Pτι C��� ;μεινε �π5207 ;τη στ-ν QAδη �αναγLρισε στ�(ς Cνθρ8π�υς. Γι� α\τ- κα5 ε`+εσταθερ�(ς ~παδ�Lς, κα5 π]γαιναν ν � Cκ�Lσ�υν τ�(ς λJγ�υς τ�υκα5 Λευκαν�5 κα5 Πευκ6τι�ι κα5 Mεσσ�πι�ι κα5 PωμαW�ι CκJμα.

15. M6+ρι τ�� Φιλ�λ��υ Uταν CδLνατ�ν νR γνωρ&σaη κανε5ςDπ�ι�δ]π�τε Cπ- τR δJγματα τ�� ΠυθαγJρ�υ. ?O ΦιλJλα�ς ;�ερεστ�ν δημ�σιJτητα τR (πρ�ανα�ερθ6ντα) περ&�ημα τρ&α XιXλ&α,π�( τ� CγJρασε D Πλ�των D Dπ�W�ς δι6θεσε τ- (τερ�στι�) π�σ-ντbν 100 μνbν. Π�νω Cπ- s�ακJσι�ι Uταν �κεWν�ι π�( παρακ�-λ�υθ��σαν τR νυκτερινR μαθ]ματα τ�� ΠυθαγJρ�υ.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 21 –

κα� τ%δε μ�ν +ν τ� πρ%σ.ημαG τ� δ� �ληθ�ς τ5ν �μψ�.ων�πηγ%ρευεν wπτεσθαι συνασκ5ν κα� συνεθ�Rων εBςε?κ�λ�αν )��υ τ��ς �νθρ^π�υς, /στε ε?π�ρ�στ�υςα?τ�9ς ε=ναι τWς τρ� Wς "πυρα πρ�σ ερ�μ�ν�ις κα�λιτ�ν cδωρ π�ν�υσινG �ντε�θεν γWρ κα� σ^ματ�ς Jγ�ειανκα� ψυ.'ς v$�τητα περιγ�νεσθαι. �μ�λει κα� )ωμ�ν πρ�-σκυν'σαι μ%ν�ν �ν Δ6λCω τ�ν �Aπ%λλων�ς τ�� γεν�τ�ρ�ς,Dς �στιν `πισθεν τ�� Kερατ�ν�υ, διW τ� πυρ��ς κα�κριθWς κα� π%πανα μ%να τ�θεσθαι �π� α?τ�� "νευ πυρ%ς,<ερε9�ν δ� μηδ�ν, /ς ησιν �Aριστ�τ�λης �ν Δηλ�ων π�λι-τε�nα (489 Rose).

Πρ5τ%ν τ� ασι τ��τ�ν �π� 'ναι τ�ν ψυ.�ν κ�κλ�ν�ν(γκης �με�)�υσαν "λλ�τ� "λλ�ις �νδε9σθαι RC^�ιςG κα�πρ5τ�ν εBς τ��ς 0Eλληνας μ�τρα κα� σταθμW εBσηγ6σα-σθαι, καθ( ησιν �Aριστ%$εν�ς [ μ�υσικ%ς (Wehrli ii, fg.24)G πρ5τ%ν τε 0Eσπερ�ν κα� Φωσ %ρ�ν τ�ν α?τ�ν εB-πε9ν, /ς ησι Παρμεν�δης (DK 28 A 40a). �cτω δ� �θαυμ(-σθη /στ� 8λεγ�ν τ��ς γνωρ�μ�υς α?τ�� † παντ��ας θε�� ων(ς †, �λλW κα� α?τ�ς �ν τ�' γρα �' ησι δι� LπτW κα�διηκ�σ�ων �τ�ων �$ �yδεω παραγεγεν'σθαι �ς �νθρ^-π�υς. τ�ιγWρ κα� πρ�σεκαρτ�ρ�υν α?τC5 κα� τ5ν λ%γωνqνεκα πρ�σ�6εσαν κα� Λευκαν�� κα� Πευκ�τι�ι Mεσσ(-πι�� τε κα� >Pωμα9�ι.

M�.ρι δ� Φιλ�λ(�υ �?κ +ν τι γν5ναι Πυθαγ%ρει�νδ%γμαG �Uτ�ς δ� μ%ν�ς �$6νεγκε τW δια)%ητα τρ�α)ι)λ�α, 7 Πλ(των �π�στειλεν Lκατ�ν μν5ν aνηθ'ναι. τ5νθ� L$ακ�σ�ων �?κ �λ(ττ�υς �π� τ�ν νυκτεριν�ν �κρ%ασιν�π6ντων α?τ��G

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 20 –

14

15

Page 13: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Kι Pσ�ι C�ι8ν�νταν νR τ-ν cδ��ν, τ- ;γρα�αν (μ, Fπερη��νεια)στ�(ς δικ�Lς τ�υς tς κ�τι μεγ�λ� γεγ�νJς. OZ δ, Mεταπ�ντWν�ιCπ�καλ��σαν τ- σπ&τι τ�υ Zερ- τ0ς Δ]μητρ�ς κα5 τ- πρ�πLλαι�(τ�ν Xερ�ντα) κατ�ικ&α τbν M�υσbν, Pπως Zστ�ρεW D ΦαXωρWν�ςστ- Fπ- τ-ν τ&τλ�ν «Παντ�δαπα� <στ�ρ�αι» ;ργ� τ�υ. Kα5 �Z )λλ�ιΠυθαγJρει�ι ;λεγαν Pτι δ,ν πρ�ωρ&p�ντ� γιR Pλ�υς Pλες �Z διδα-σκαλ&ες, Pπως μαρτυρεW D �AριστJ�εν�ς στ- δ6κατ� XιXλ&� τbν«Παιδευτικ5ν ν%μων» τ�υ.

16. QOπ�υ �π&σης Cνα�6ρεται Pτι �ρωτηθε5ς Cπ- κ�π�ι�ν D�ενJ�ιλ�ς D Πυθαγ�ρικ-ς πbς θR μπ�ρ��σε ν� Cναθρ6ψaη καλL-τερα τ-ν γιJ τ�υ, «κ�ν�ντ�ς τ�ν π�λ&τη ε\ν�μ�υμ6ν�υ κρ�τ�υς»,τ�� ε`πε. Kι )λλ�υς π�λλ�(ς στ�ν �Iταλ&α τ�(ς ;κανε καλ�(ς κα5γερ�(ς D ΠυθαγJρας, CλλR κα5 σημαντικ�(ς Cνθρ8π�υς �πηρ6-ασε, Pπως �Z ν�μ�θ6τες Z�λευκ�ς κα5 Xαρ8νδας. ΔιJτι ε`+ε τ-+�ρισμα νR συν�πτaη �ιλ&ες, κα5 :ν κ�π�ι�ς υZ�θ6τησε τR σLμ-X�λ� τ�υ3 (τ5ς συμX�λικ6ς τ�υ ρ0τρες), τ-ν πρ�σεταιριpJτανCμ6σως κα5 τ-ν ;κανε �&λ�.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 23 –

κα� εN τινες �$ιωθε9εν α?τ�ν θε(σασθαι, 8γρα �ν πρ�ςτ��ς �Bκε��υς 3ς μεγ(λ�υ τιν�ς τετυ.ηκ%τες. Mεταπ�ν-τ9ν�� γε μ�ν τ�ν μ�ν �Bκ�αν α?τ�� Δ6μητρ�ς <ερ�ν�κ(λ�υν, τ�ν στενωπ�ν δ� μ�υσε9�ν, /ς ησι Φα)ωρ9ν�ς�ν Παντ�δαπα9ς <στ�ρ�αις (FHG III 580)G 8λεγ%ν τε κα� �<"λλ�ι Πυθαγ%ρει�ι μ� ε=ναι πρ�ς π(ντας π(ντα {ητ(, /ς ησιν �Aριστ%$εν�ς �ν δεκ(τCω Παιδευτικ5ν ν%μων(Wehrli ii, fg. 43)· 8νθα κα� |εν% ιλ�ν τ�ν Πυθαγ�ρικ%ν,�ρωτηθ�ντα π5ς bν μ(λιστα τ�ν υ<�ν παιδε�σειεν, εBπε9ν,εB π%λεως ε?ν�μ�υμ�νης γενηθε�η. "λλ�υς τε π�λλ��ςκατW τ�ν �Iταλ�αν �περγ(σασθαι καλ��ς τε κα� �γαθ��ς"νδρας, �τWρ κα� Z(λευκ�ν κα� Xαρ^νδαν τ��ς ν�μ�θ�-ταςG <καν%ς τε γWρ +ν ιλ�ας �ργ(της τ( τ� "λλα κα� εN τιναπ�θ�ιτ� τ5ν συμ)%λων α?τ�� κεκ�ινωνηκ%τα, ε?θ�ς τεπρ�σηταιρ�Rετ� κα� �λ�ν κατεσκε�αRεν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 22 –

16

���υσ&ας.?H Σ+�λ� τ�� ΠυθαγJρ�υ δ,ν Uτ� θρησκευτικ-ς ~ργανισμJς, PπωςUσαν π.+. τ� �Eλευσ&νια Mυστ]ρια � τR KαXε&ρια Mυστ]ρια (�κ τ0ς λατρε&αςτbν KαXε&ρων), CλλR Παιδευτικ-ν QIδρυμα εcς τ- Dπ�W�ν διR λJγ�υς Cσ�α-λε&ας �πεκρ�τει κατR τ�ν διδασκαλ&αν μυστικJτης, Dμ�&α πρ-ς τ�ν παρατη-ρ�υμ6νην κατR τ�ν λειτ�υργ&αν τbν μυστηριακbν - θρησκευτικbν ~ργαν8-σεων».

3. ΣLμX�λα: Πεντ�γραμμ�ν, γν8μων, κ.λ.π. Σ+ετικbς D E\. Σταμ�της γρ�-�ει τR s�0ς: «?H περ5 τR �θικR κα5 τR π�λιτικR διδασκαλ&α δ,ν �δ&δετ� �κ τ���μ�αν��ς, CλλR δι’ CναλJγων συμXJλων κα5 συμX�λικbν �ρ�σεων. ?O τρJπ�ςα\τ-ς τ0ς διδασκαλ&ας Uτ� κ�ιν-ς εcς Pλας τRς λεγ�μ6νας μυστηριακRς ~ργα-ν8σεις, αZ Dπ�Wαι ε`+�ν Zδρυθ0 παλαιJτατα Fπ- �κλεκτbν πνευματικbς πρ�-σωπικ�τ]των, α�τινες διR τbν ~ργαν8σεων α\τbν πρ�σεπ�θ�υν νR δια�ωτ&-p�υν τ�(ς Cνθρ8π�υς κα5 ν’ CμLνωνται κατR τ0ς X&ας τ0ς sκ�στ�τε π�λιτικ0ς

Page 14: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

17. �Hσαν δ, τR σLμX�λ� τ�υ α\τR τR s�0ς : M� CνακατεLaηςτ�ν �ωτιR μ, τ- μα+α&ρι. NR ε`σαι δ&και�ς. NR μ� κ�θεσαι �π�νωσ, +�&νικα (μ6τρ�ν τbν στερεbν π�( +ωρ��σε 4 κ�τLλες = 1,08λ&τρες). NR μ� τρbς καρδιR (d σημασ&α παρακ�τω). NR μ� συμ-X�λλaης �στε νR γ&νεται κανε5ς τεμπ6λης CλλR νR συμπρ�ττaης εcς;ργα Cρετ0ς4. NR ;+aης π�ντ�τε Vτ�ιμα τR μπ�γαλ�κια σ�υ. NR μ�;+aης εcκJνα θε�� �π�νω στ- δακτυλ&δι σ�υ. fA�ησε τ5ς γ�νες τ0ς+Lτρας μ6σα στ�ν στ�+τη. M� καθαρ&paης κ�θισμα μ, δαδ&.�Eστραμμ6ν�ς πρ-ς τ-ν �λι� μ� Cκ�λ�υθa0ς τ5ς γνbμες τbνπ�λλbν κα5 Cδαbν, CλλR τbν �παϊJντων. Δ,ν πρ6πει νR συναλ-λ�σσεσαι πρ�+ε&ρως. NR μ� δ6+εσαι στ- σπ&τι +ελιδJνια, ν’Cπ��εLγaης τ5ς συναναστρ��,ς �λLαρων Cνθρ8πων. NR μ�τρ6�aης γαμψ8νυ+α. NR μ� κ�νaης τ- νερJ σ�υ �eτε νR στ6κεσαι�π�νω σ, κ�μμ6να νL+ια κα5 μαλλι�. MακριR Cπ- κ��τερ-μα+α&ρι. QOταν Cπ�δημa0ς νR μ� κυττ�paης πρ-ς τR σLν�ρα, πρ-ςτR π&σω (d σημασ&α παρακ�τω).

18. M, τ5ς συμX�λικ,ς α\τ,ς �ρ�σεις �νν���σε τR s�0ς: M, τ-«M� CνακατεLaης τ�ν �ωτιR μ, τ- μα+α&ρι» θ6λει νR π0: M����πτaης τR π�θη � τ�ν ~ργ� τbν δυναστbν (κα5 γενικR μ� X�paηςλ�δι στ�ν �ωτι�, δbσε τJπ�ν στ�ν ~ργ]). M, τ- «Zυγ-ν μ� Fπερ-Xα&νειν» �θελε νR π0 νR ε`σαι δ&και�ς κα5 CμερJληπτ�ς. M, τ-«�Eπ5 +�&νικ�ς μ� καθ&pειν» �νν���σε Pτι d �ρ�ντ&δα μας πρ6πεινR ε`ναι mση κα5 γιR τ- σ]μερα κα5 γιR τ- αeρι�. �Hταν δ, d +�Wνι�d dμερ]σια τρ��]. M, τ- «NR μ� τρbς καρδιR» �νν���σε νR μ�κατατρ8γaης τ�ν καρδι� σ�υ, νR μ� Xασαν&pεσαι μ, Cν&ες κα5λLπες. M, τ- «εcς Cπ�δημ&αν Xαδ&p�ντα μ� �πιστρ6�εσθαι» συμ-X�Lλευε �κε&ν�υς π�( Cπ�+ωρ��ν �κ τ�� κJσμ�υ τ�Lτ�υ νR μ�;+�υν �πιθυμ&α γιR τ�ν pω� �eτε νR ε`ναι πρ�σκ�λλη-

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 25 –

}Hν δ� α?τC5 τW σ�μ)�λα τ(δεG π�ρ μα.α�ρnα μ� σκα-λε�ειν, Rυγ�ν μ� Jπερ)α�νειν, �π� .��νικ�ς μ� καθ�Rειν,καρδ�ην μ� �σθ�ειν, �ρτ��ν συγκαθαιρε9ν κα� μ� συνεπι-τιθ�ναι, τW στρ^ματα �ε� συνδεδεμ�να 8.ειν, �νδακτυλ�Cω εBκ%να θε�� μ� περι �ρειν, .�τρας N.ν�ςσυγ.ε9ν �ν τ�' τ� ρnα, δαδ�Cω εBς θ4κ�ν μ� vμ%ργνυσθαι,πρ�ς ~λι�ν τετραμμ�ν�ν. μ� vμ�.ειν, �κτ�ς λεω %ρ�υ μ�)αδ�Rειν, μ� {nαδ�ως δε$ιWν �μ)(λλειν, [μωρ� ��υς .ελι-δ%νας μ� 8.ειν, γαμψ^νυ.α μ� τρ� ειν, �π�νυ.�σμασικα� κ�υρα9ς μ� �π�υρε9ν μηδ� � �στασθαι, v$ε9αν μ(.αι-ραν �π�στρ� ειν, �π�δημ��ντα �π� τ�9ς Dρ�ις �νεπι-στρεπτε9ν.

;Hθελε δ� α?τC5 τ� μ�ν π�ρ μα.α�ρnα μ� σκαλε�εινδυναστ5ν vργ�ν κα� �Bδ��ντα θυμ�ν μ� κινε9ν. τ� δ�Rυγ�ν μ� Jπερ)α�νειν, τ�υτ�στι τ� Nσ�ν κα� δ�και�ν μ�Jπερ)α�νειν. �π� τε .��νικ�ς μ� καθ�Rειν �ν NσCω τC5 ρ�-ντ�δα π�ιε9σθαι κα� τ�� μ�λλ�ντ�ςG e γWρ .�9νι$ eμερ6-σι�ς τρ� 6. διW δ� τ�� καρδ�αν μ� �σθ�ειν �δ6λ�υ μ� τ�νψυ.�ν �ν�αις κα� λ�παις κατατ6κειν. διW δ� τ�� εBς�π�δημ�αν )αδ�R�ντα μ� �πιστρ� εσθαι παρ�6νει τ�9ς�παλλαττ�μ�ν�ις τ�� )��υ μ� �πιθυμητικ5ς 8.ειν τ��

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 24 –

17

18

4. Φ�ρτ&�ν μ� συγκαθαιρεWν, συνεπιτιθ6ναι δ6: )λλη γρα�]: συνανατιθ6ναιτ�Wς Xαστ�p�υσιν.

Page 15: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

μ6ν�ι στ5ς �δb dδ�ν6ς5. ΠαρJμ�ια σημασ&α ε`+αν κα5 �Z )λλεςσυμX�λικ6ς τ�υ �ρ�σεις, π�( τ5ς παραλε&π�υμε γιR νR μ� μακρη-γ�ρ��με.

19. ΠερισσJτερ� Cπ� Pλα CπαγJρευε τ- λιθρ&νι (�ρυθWν�) κα5τ- μελαν�Lρι, κα5 pητ��σε Cπ�+� Cπ- καρδιR κα5 κ�υκι�. ?O �Aρι-στ�τ6λης Cνα�6ρει Pτι κ�π�τε pητ��σε Cπ�+� κα5 Cπ- τ5ς κ�ιλι,ςκα5 τR μπαρμπ�Lνια. ?O mδι�ς CρκεWτ� σ, μ6λι κα5 ψωμ&, κρασ5 δ,δ,ν ;πινε τ�ν dμ6ρα. T- �α_ τ�υ συν&στατ� κυρ&ως Cπ- λα+ανικR�μR � Xραστ�, σπ�νια δ, ;τρωγε θαλασσιν�. ?H �νδυμασ&α τ�υUταν )σπρη, καθαρ], κα5 τR κλιν�σκεπ�σματ� τ�υ )σπρα μ�λ-λινα. Δ,ν ε`+αν �θ�σει CκJμα σ, �κεWνα τR μ6ρη τR λιν�.

20. Δ,ν τ-ν ε`δαν δ, π�τ, λα&μαργ� �eτε C�ρ�δισι�p�ντα �eτεμεθυσμ6ν�.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 27 –

R'ν μηδ� Jπ� τ5ν �ντα�θα eδ�ν5ν �π(γεσθαι. κα� τW"λλα πρ�ς τα�τα λ�ιπ%ν �στιν �κλαμ)(νειν, �να μ�παρ�λκωμεν.

Παντ�ς δ� μ4λλ�ν �πηγ%ρευε μ6τ� �ρυθ9ν�ν �σθ�εινμ6τε μελ(ν�υρ�ν, καρδ�ας τ� �π�.εσθαι κα� κυ(μωνG �Aρι-στ�τ�λης (194 Rose) δ� ησι κα� μ6τρας κα� τρ�γλης�ν��τε. α?τ�ν δ� �ρκε9σθαι μ�λιτι μ%νCω ασ� τινες 2 κηρ�Cω2 "ρτCω, �Nν�υ δ� μεθ� eμ�ραν μ� γε�εσθαιG `ψCω τε τWπ�λλW λα.(ν�ις L θ�9ς τε κα� aμ�9ς, τ�9ς δ� θαλαττ��ιςσπαν�ως. στ�λ� δ� α?τC5 λευκ6, καθαρ(, κα� στρ^ματαλευκW �$ �ρ�ωνG τW γWρ λιν4 �Oπω εBς �κε�ν�υς � 9κτ�τ��ς τ%π�υς.

O?δεπ^π�τε �γν^σθη �Oτε δια.ωρ5ν �Oτε � ρ�δι-σι(Rων �Oτε μεθυσθε�ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 26 –

19

20

�ρε&πωνε τ- �ρJνημα τ0ς ψυ+0ς. ?O ΘεJ�ραστ�ς στR «�Hθικ�» τ�υ, διε-ρευνbντας :ν �Z +αρακτ0ρες τbν Cνθρ8πων Cλλ�p�υν Cν�λ�γα μ, Pσα τ�(ςπαρ�υσι�pει κ�θε ��ρR d τL+η κα5 :ν Cλλ�ι8νωνται Cπ- τR π�θη τ�� σ8μα-τ�ς κα5 +�ν�υν τ�ν Cρετ] τ�υς, διηγεWται Pτι D Περικλ0ς Pταν Uταν )ρρωστ�ς,;δει�ε σ, κ�π�ι�ν �&λ� τ�υ π�( π0γε νR τ-ν δ0 Vνα �υλα+τ- π�( τ�� ε`+ανκρεμ�σει �Z γυναWκες στ-ν λαιμJ, σRν νR τ�� ;διδε νR καταλ�Xaη σ, π�ι�σ�Xαρ� κατ�στασι Xρ&σκεται, C��� Cν6+εται κα5 α\τ�ν CκJμη τ�ν Cν�ησ&α»(Mετα�ρ. Mι+. N. Ocκ�νJμ�υ).

�AλλR D καθ6νας ;+ει τ�ν Cτ�μικJτητ� τ�υ, ε`ναι αc+μ�λωτ�ς τ0ς cδι�συγκρα-σ&ας τ�υ: «�Hθ�ς Cνθρ8π�υ, δα&μων, λ6γει D ?Hρ�κλειτ�ς». ?O Dπ�W�ς �π&σηςτ�ν&pει Pτι «ε`ναι δLσκ�λ� νR τR X�λaη κανε5ς μ, τ- π�θ�ς τ�υ, γιατ5 ��αγ�ρ�-pεται μ, τ�ν pω] (θυμ�b μ�+εσθαι +αλεπJν� ψυ+0ς γRρ �νεWται).

fAλλR κι �eτε θ6λει D μ6σ�ς )νθρωπ�ς νR τ-ν Xγ�λaης Cπ- τ�ν μακαριJ-τητ� τ�υ Pτι ε`ναι αc8νι�ς! («�AκραγαντWν�ι �cκ&ας κατασκευ�p�νται tςπ�ντα τ-ν +ρJν�ν XιωσJμεν�ι» — �Eμπεδ�κλ0ς). Kι CγριεLει μ�λιστα. KιCγριεLει κι Pταν CκJμα �πιδι8�aης νR τ-ν Cπαλλ��aης Cπ- τ- κλWμα τbν ψευ-δαισθ]σεων κα5 α\ταπατbν π�( p0, Cπ- τ-ν συνηθισμ6ν� τ�υ ρυθμ- pω0ς.

5. ΠρXλ. κα5 KαX��η: «ΣRν Vτ�ιμ�ς Cπ- καιρJ, σRν θαρραλ6�ς, Cπ�+αι-ρ6τα τ�ν �Aλε��νδρεια π�( +�νεις», συμX�υλεLει σ� Vνα π�&ημ� τ�υ, στJ«�Aπ�λε&πειν D Θε-ς �Aντ8νι�ν» κι D �Aλε�ανδριν-ς π�ιητ]ς. Kι d �Aλε��ν-δρεια δ,ν ε`ναι πι�, σ� α\τ- τ- π�&ημα, d συγκεκριμ6νη πJλις, CλλR τ- σLμX�λ�κ�θε πρ�σ�ιλ��ς πρ�γματ�ς, π�( θ’ Cναγκασθa0 μ�ιραWα κανε5ς νR τ- �γκα-ταλε&ψaη, νR τ- Cπ�+αιρετ]σaη γιR π�ντα κ�π�ια μ6ρα.

ΠJσ�ι Pμως ε`ναι �κεWν�ι π�( μπ�ρ��ν «σRν Vτ�ιμ�ι Cπ- καιρJ, σRν θαρ-ραλ6�ι» ν’ Cπ�+αιρετ]σ�υν, +ωρ5ς νR κατα�Lγ�υν «στbν δειλbν τR παρακ�-λια κα5 παρ�π�να», Vνα δεσμ- πρ�σ�ιλ0, Vνα C�&ωμα, � κα5 τ�ν pω� τ�ν mδιαCκJμη: Π�λ( λ&γ�ι X6Xαια. ?Yπ�ρ+�υν Pμως κι �κεWν�ι π�( �επ6�τ�υν στ-Cντ&θετ� )κρ� κα5 παρ�υσι�p�υν τ�ν μ�ιρα&α στιγμ� τ- θλιXερ- θ6αμα μιqςPλως διJλ�υ καταρρακωμ6νης C�ι�πρεπε&ας.

Kι ;+�με τ6τ�ια παραδε&γματα κα5 μεγ�λων Cνδρbν. �Iδ�( τ& γρ��ει DΠλ�Lταρ+�ς γιR τ-ν Περικλ0, τ-ν δημι�υργ- τ0ς «Xρυσ0ς �π�+0ς» τbν�Aθηνbν, Pταν πρ�σεXλ]θη κι α\τ-ς Cπ- τ-ν λ�ιμ- — Cπ- τ�ν ��Xερ� �πιδη-μ&α π�( ε`+ε παρ�υσιασθ0 κατR τ-ν Πελ�π�ννησιακJ πJλεμ�: «?H Cρρ8στιαδ,ν παρ�υσ&αpε ~�Lτητα κα5 Dρμ� Pπως σ, )λλ�υς. �Hταν �πια CλλR μακρ�-+ρJνια, ε`+ε δι���ρες ��σεις κα5 τ�� ��αντλ��σε σιγR σιγR τ- σbμα κα5 τ��

Page 16: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�Eπ&σης Cπ6�ευγε κα5 τR γ6λια κα5 κ�θε τι π�( θR Zκαν�-π�ι��σε τR κατ8τερα γ��στα, Pπως τR σκ8μματα κα5 τR +υδαWαCν6κδ�τα. Δ,ν τιμωρ��σε π�τ, δ��λ� �eτε �λεLθερ� Pταν Uτανθυμωμ6ν�ς, Cπ�καλ��σε δ, τ�ν ν�υθεσ&α σωστ� τ�π�θ6τησι. T�νμαντικ� τ�ν +ρησιμ�π�ι��σε μJν�ν διR τbν κληδJνων κα5 τbν�cωνbν (πετ�γματα κα5 κραυγ,ς π�υλιbν), π�τ, Pμως μ, καιJ-μενα �κτ-ς Cπ- τ- λιX�νι.

Στ5ς θυσ&ες +ρησιμ�π�ι��σε )ψυ+α. Mερικ�5 συγγρα�εWςλ6γ�υν Pτι +ρησιμ�π�ι��σε μJν�ν πετειν�Lς, κατσικ�κια τ��γ�λακτ�ς κα5 σιτευτR γ�υρ�υνJπ�υλα, π�τ, Pμως Cρν�κια. ?O�AριστJ�εν�ς Pμως λ6γει Pτι τR �π6τρεπε Pλα τR ;μψυ+α �κτ-ςCπ- XJδι π�( κ�νει +ωρ��ι κα5 κρι�ρι.

21. ?O mδι�ς συγγρα�ε(ς λ6γει, Pπως εmπαμε κα5 πρωτLτερα, PτιD ΠυθαγJρας π0ρε τR δJγματ� τ�υ Cπ- τ�ν Z6ρεια τbν Δελ�bνΘεμιστJκλεια. ?O δ, ?Iερ8νυμ�ς Cνα�6ρει Pτι Pταν κατ6Xηκεστ-ν QAδη ε`δε τ�ν ψυ+� τ�� ?HσιJδ�υ δεμ6νη σ� Vνα +�λκιν�νστLλ� νR λ6γaη Cσυναρτησ&ες τρ&p�υσα, τ�� δ, ?Oμ]ρ�υ κρεμα-σμ6νη Cπ- Vνα δ6νδρ� κα5 γLρω της �&δια — α\τR δ, γιR Pσαε`παν γιR τ�(ς θε�Lς. �Eπ&σης ε`δε νR F�&στανται Xασανιστ]ρια�κεWν�ι π�( ε`+αν Cπατ]σει τ5ς γυναWκες τ�υς. Kα5 τιμ]θηκε γι�α\τ- Cπ- τ-ν λα- τ�� KρJτων�ς. ?O δ, �Aρ&στιππ�ς D KυρηναW�ςγρ��ει στ- «Περ� υσι�λ%γων» ;ργ� τ�υ Pτι �ν�μ�σθηκε Πυθα-γJρας διJτι διετLπωνε τ�ν Cλ]θεια �� mσ�υ Cλ�θητα μ, τ-νΠLθι�ν +ρησμJ.

22. Λ6γεται Pτι συμX�Lλευε τ�(ς μαθητ6ς τ�υ κ�θε ��ρR π�(;μπαιναν στ- σπ&τι τ�υς νR κ�ν�υν τ-ν CκJλ�υθ� α\τ�6λεγ+�:

T� κακ� 8κανα;T� καλ� 8κανα;T� 8πρεπε νW κ(νω κα� δ�ν τ� 8κανα;

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 29 –

�πε�.ετ� καταγ�λωτ�ς κα� π(σης �ρεσκε�ας ���ν σκωμ-μ(των κα� διηγημ(των �ρτικ5ν. vργιR%μεν�ς τ� �Oτε�Bκ�την �κ%λαRεν �Oτ� �λε�θερ�ν �?δ�να. �κ(λει δ� τ�ν�υθετε9ν πελαργ4ν. μαντικ�' τ� �.ρ'τ� τ�' διW τ5ν κληδ%-νων τε κα� �Bων5ν, ~κιστα δ� <τ�'> διW τ5ν �μπ�ρων, 8$ωτ'ς διW λι)(ν�υ. θυσ�αις τε �.ρ'τ� �ψ�.�ις, �< δ� ασιν,Dτι �λ�κτ�ρσι μ%ν�ν κα� �ρ� �ις κα� γαλαθην�9ς τ�9ςλεγ�μ�ν�ις lπαλ�αις, ~κιστα δ� "ρνασιν. D γε μ�ν �Aρι-στ%$εν�ς (Wehrli ii, fg. 29a) π(ντα μ�ν τW "λλα συγ.ωρε9να?τ�ν �σθ�ειν 8μψυ.α, μ%ν�ν δ� �π�.εσθαι )��ς�ρ�τ'ρ�ς κα� κρι��.

>O δ� α?τ%ς (Wehrli ii, fg. 15) ησιν, 3ς πρ�ε�ρηται, κα�τW δ%γματα λα)ε9ν α?τ�ν παρW τ'ς �ν Δελ �9ς Θεμιστ�-κλε�ας. ησ� δ� >Iερ^νυμ�ς (Hiller xxii) κατελθ%ντα α?τ�νεBς nwδ�υ τ�ν �ν >Hσι%δ�υ ψυ.�ν Bδε9ν πρ�ς κ��νι .αλκC5δεδεμ�νην κα� τρ�R�υσαν, τ�ν δ� >Oμ6ρ�υ κρεμαμ�νην �π�δ�νδρ�υ κα� ` εις περ� α?τ�ν �νθ� Pν ε=π�ν περ� θε5ν,κ�λαR�μ�ν�υς δ� κα� τ��ς μ� θ�λ�ντας συνε9ναι τα9ςLαυτ5ν γυναι$�G κα� δ� κα� διW τ��τ� τιμηθ'ναι Jπ� τ5ν�ν Kρ%τωνι. ησ� δ� �Aρ�στιππ�ς [ Kυρηνα9�ς �ν τC5 Περ� υσι�λ%γων Πυθαγ%ραν α?τ�ν vν�μασθ'ναι Dτι τ�ν�λ6θειαν rγ%ρευεν �?κ *ττ�ν τ�� Πυθ��υ.

Λ�γεται παρεγγυ4ν α?τ�ν Lκ(στ�τε τ�9ς μαθητα9ςτ(δε λ�γειν εBς τ�ν �=κ�ν εBσι��σι,

π' παρ�)ην; τ� δ� 8ρε$α; τ� μ�ι δ��ν �?κ �τελ�σθη;

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 28 –

21

22

Page 17: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Kα5 δ,ν )�ηνε νR πρ�σ�6ρ�υν στ�(ς θε�(ς σ��για CλλRμJν�ν Cνα&μακτ�υς Xωμ�(ς νR πρ�σκυν��ν �eτε νR Dρκ&pωνταιστ- nν�μα τ�� θε��. ΔιJτι θR ;πρεπε νR ε`ναι C�ιJπιστ�ι �στε νRμ� +ρει�pεται Pρκ�ς. �Eπ&σης �δ&δασκε νR τιμ��ν τ�(ςπρεσXυτ6ρ�υς ;+�ντας Fπ� nψιν Pτι �κεWν�ι π�( πρ�ηγ��νται +ρ�-νικR ;+�υν μεγαλLτερ� δικα&ωμα στ-ν σεXασμJ. Γιατ5 Pπως στ-νκJσμ� d Cνατ�λ� ;ρ+εται πρ5ν Cπ- τ�ν δLσι ;τσι κα5 στ�ν pω� dCρ+� ;ρ+εται πρ5ν Cπ- τ- τ6λ�ς κα5 σ� Pλη τ�ν ~ργανικ� pω� dγ6ννησις πρ�ηγεWται τ�� θαν�τ�υ.

23. �Eπ&σης �δ&δασκε Pτι πρ6πει νR τιμbνται �Z θε�5 περισσJ-τερ� Cπ- τ�(ς dμιθ6�υς �Z �ρωες περισσJτερ� Cπ- τ�(ς Cνθρ8-π�υς, Cπ- τ�(ς Cνθρ8π�υς δ, περισσJτερ� νR τιμbνται �Z γ�νεWς.Kα5 νR συμπερι�ερ8μεθα ;τσι Cναμετα�L μας �στε τ�(ς �&λ�υςνR μ� τ�(ς κ�ν�υμε �+θρ�Lς, τ�(ς δ, �+θρ�(ς νR τ�(ς μεταστρ6-��υμε σ, �&λ�υς. NR μ� θεωρ��με τ&π�τε Cπ�κλειστικR δικJ μας.NR Fπ�στηρ&p�υμε τ-ν νJμ�, νR π�λεμ��με τ�ν Cν�μ&α. NR μ�κJX�υμε �eτε νR Xλ�πτ�υμε �μερ� δ6νδρ� CλλR �eτε κα5 pb�π�( δ,ν κ�νει pημιR στ-ν )νθρωπ�.

E\πρ6πεια κα5 σεXασμ-ς Fπ�ρ+ει Pταν �eτε FπερX�λικRγελ��με �eτε κατσ�υ�ι�p�υμε. �Eπ&σης �δ&δασκε ν� Cπ��εLγ�υμετ�ν πα+υσαρκ&α, νR �ναλλ�σσ�υμε Dδ�ιπ�ρ&α κα5 Cν�παυσι, ν’Cσκ��με τ�ν μν]μη, θυμωμ6ν�ι �eτε νR λ6με �eτε νR κ�ν�υμεκ�τι κα5 νR τιμ��με κ�θε μαντικ]. (Στ�ν παρ�γρ. 20 D ΠυθαγJ-ρας δ,ν δ6+εται κ�θε μαντικ]).

24. �Eπ&σης συνιστ��σε μ, �δ,ς μ, τ�ν λLρα κα5 μ, {μν�υς νRδε&+ν�υμε τ�ν ~�ειλ�μ6νη στ�(ς θε�(ς κα5 τ�(ς καλ�(ς Cνθρ8-π�υς ε\γνωμ�σLνη. N’ Cπ6+�υμε Cπ- κ�υκιR διJτι ;+�υν C6ρακα5 μετ6+�υν σ, μεγ�λ� Xαθμ- τ0ς pωτικ0ς πν�0ς. Kα5 �π5 πλ6�νδιJτι ε`ναι καλLτερα γιR τ- στ�μ�+ι νR μ� λαμX�νaη τ�ν �ν λJγ�ωτρ��], α\τ- δ, συντελεW κα5 στ- νR ε`ναι Dμαλ-ς κα5 Cδιατ�ρα-κτ�ς D {πν�ς μας.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 31 –

σ (γι( τε θε�9ς πρ�σ �ρειν κωλ�ειν, μ%ν�ν δ� τ�ν �να�-μακτ�ν )ωμ�ν πρ�σκυνε9ν. μηδ� vμν�ναι θε��ςG �σκε9νγWρ αJτ�ν δε9ν �$ι%πιστ�ν παρ�.ειν. τ��ς τε πρεσ)υτ�-ρ�υς τιμ4ν, τ� πρ�ηγ��μεν�ν τC5 .ρ%νCω τιμι^τερ�νeγ�υμ�ν�υςG 3ς �ν κ%σμCω μ�ν �νατ�λ�ν δ�σεως, �ν )�Cω δ��ρ.�ν τελευτ'ς, �ν Rω�' δ� γ�νεσιν θ�ρ4ς.

Kα� θε��ς μ�ν δαιμ%νων πρ�τιμ4ν, ~ρωας δ� �νθρ^-πων, �νθρ^πων δ� μ(λιστα γ�ν�ας. �λλ6λ�ις θ� [μιλε9ν,3ς τ��ς μ�ν �λ�υς �.θρ��ς μ� π�ι'σαι, τ��ς δ� �.θρ��ς �λ�υς �ργ(σασθαι. Nδι%ν τε μηδ�ν eγε9σθαι. ν%μCω)�ηθε9ν, �ν�μ�nα π�λεμε9νG υτ�ν ~μερ�ν μ6τε θ�νεινμ6τε σ�νεσθαι, �λλW μηδ� RC5�ν f μ� )λ(πτει �νθρ^π�υς.αBδ5 κα� ε?λ()ειαν ε=ναι μ6τε γ�λωτι κατ�.εσθαι μ6τεσκυθρωπ(Rειν. ε�γειν σαρκ5ν πλε�νασμ%ν, [δ�ιπ�-ρ�ης "νεσιν κα� �π�τασιν π�ιε9σθαι, μν6μην �σκε9ν, �νvργ�' μ6τε τι λ�γειν μ6τε πρ(σσειν, μαντικ�ν π4σαντιμ4ν, | Caδα9ς .ρ'σθαι πρ�ς λ�ραν cμνCω τε θε5ν κα��νδρ5ν �γαθ5ν εOλ�γ�ν .(ριν 8.ειν. τ5ν δ� κυ(μων�π�.εσθαι διW τ� πνευματ^δεις `ντας μ(λιστα μετ�.ειντ�� ψυ.ικ��G κα� "λλως κ�σμιωτ�ρας �περγ(Rεσθαι μ�παραλη θ�ντας τWς γαστ�ρας. κα� διW τ��τ� κα� τWςκαθ’ cπν�υς αντασ�ας λε�ας κα� �ταρ(.�υς �π�τελε9ν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 30 –

23

24

Page 18: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

25. ?O �Aλ6�ανδρ�ς (D Π�λυ_στωρ, γLρω στR 70 π.X.) γρ��ειστ- ;ργ� τ�υ «Φιλ�σ% ων διαδ�.α�» Pτι εFρ0κε σ, Πυθαγ�ρικRCπ�μνημ�νεLματα κα5 τ5ς CκJλ�υθες δ��ασ&ες τ�� �ιλ�σJ��υ:QOτι D ΠυθαγJρας θεωρ��σε Cρ+� Pλων τbν πραγμ�των τ�νμ�ν�δα. �Eκ τ0ς μ�ν�δ�ς �γ&νετ� d CJριστ�ς δυRς διR τ0ς �κδη-λ8σεως τ0ς μ�ν�δ�ς κα5 tς {λης. �Eκ δ, τ0ς μ�ν�δ�ς κα5 τ0ςC�ρ&στ�υ δυ�δ�ς �γ&ν�ντ� �Z Cριθμ�&. �Eκ δ, τbν Cριθμbν τRσημεWα κα5 �κ τ�Lτων �Z γραμμ6ς. �Eκ τbν Dπ�&ων γ&ν�νται τR�π&πεδα σ+]ματα �κ τbν Dπ�&ων πρ�6ρ+�νται τR στερεR σ+]ματακα5 Cπ- α\τR τR αcσθητR σ8ματα τbν Dπ�&ων τR στ�ι+εWα ε`ναιτ6σσερα: π�ρ, {δωρ, C]ρ, γ0 (τR στερεR σ8ματα). TR Dπ�Wα μετα-X�λλ�νται κα5 διR τ0ς Cλλ�ι8σεως Pλων α\τbν γ&νεται D κJσμ�ς,;μψυ+�ς ν�ερ-ς (ν�ητικJς), σ�αιρ�ειδ]ς, περι6+ων στ- μ6σ�ν τ�νγ0 κα5 α\τ�ν σ�αιρ�ειδ0 κα5 περι�ικ�υμ6νην.

26. ?Yπ�ρ+�υν δ, κα5 Cντ&π�δες κα5 τR κ�τω τR δικ� μας ε`ναι�π�νω γιR �κε&ν�υς. �IσJμ�ιρα δ, ε`ναι στ- σLμπαν τ- �bς κα5 τ-σκJτ�ς, καθ3ς κα5 τ- θερμ- κα5 τ- ψυ+ρJ, κα5 τ- �ηρ- κα5 τ-FγρJ. Kα5 Cν�λ�γα μ, τ- :ν �πικρατa0 τ- θερμ- � τ- ψυ+ρJ, τ-�ηρ- � τ- FγρJ, ;+�με Cντιστ�&+ως καλ�κα&ρι, +ειμbνα, )ν�ι�ι,�θινJπωρ�. QOταν δ, α\τR ��ισ�ρρ�π��νται, ;+�με καλLτερες�π�+,ς τ�� ;τ�υς. �Aπ- τ5ς Dπ�Wες d δρ�σερ� )ν�ι�ις ε`ναι Fγιειν],τ- δ, �θ&ν�ν �θινJπωρ� ν�σερJ. T- mδι� γ&νεται κα5 μ, τ�ν dμ6ρα:ε`ναι δρ�σερ� τ�ν α\γ� κα5 �θ&ν�υσα τ- Xρ�δυ π�( γι� α\τ- ε`ναιδρ�σερ� τ�ν α\γ� κα5 �θ&ν�υσα τ- Xρ�δυ π�( γι� α\τ- ε`ναι τJτεπι- ν�σερ]. ?O γLρω Cπ- τ�ν γ0 C6ρας ε`ναι στ�σιμ�ς κα5 ν�σ8-δης κα5 θνητR ε`ναι Pλα Pσα εFρ&σκ�νται μ6σα σ� α\τJν. ?OCν8τατ�ς Pμως C6ρας ε`ναι καθαρ-ς κα5 Fγι�ς κα5 Pλα σ� α\τ-νε`ναι Cθ�νατα κα5 γι� α\τ- θεWα.

27. ?O �λι�ς κα5 τ- �εγγ�ρι κα5 τR )λλα )στρα ε`ναι θε�&. ΔιJτι�πικρατεW σ� α\τR τ- θερμ- π�( ε`ναι pω0ς αmτι�ν. T- �εγγ�ρι�ωτ&pεται Cπ- τ-ν �λι�.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 33 –

Φησ� δ’ [ �Aλ�$ανδρ�ς �ν Tα9ς τ5ν ιλ�σ% ων δια-δ�.α9ς (FGrH 273 F 93) κα� τα�τα εJρηκ�ναι �ν Πυθαγ�-ρικ�9ς Jπ�μν6μασιν. �ρ.�ν μ�ν τ5ν lπ(ντων μ�ν(δαG �κδ� τ'ς μ�ν(δ�ς �%ριστ�ν δυ(δα 3ς bν cλην τ�' μ�ν(διαBτ�Cω `ντι Jπ�στ'ναιG �κ δ� τ'ς μ�ν(δ�ς κα� τ'ς ��ρ�-στ�υ δυ(δ�ς τ��ς �ριθμ��ςG �κ δ� τ5ν �ριθμ5ν τWσημε9αG �κ δ� τ��των τWς γραμμ(ς, �$ Pν τW �π�πεδα σ.6-ματαG �κ δ� τ5ν �πιπ�δων τW στερεW σ.6ματαG �κ δ� τ��-των τW αBσθητW σ^ματα, Pν κα� τW στ�ι.ε9α ε=ναι τ�τ-ταρα, π�ρ, cδωρ, γ'ν, ��ραG μετα)(λλειν δ� κα� τρ�πε-σθαι δι’ Dλων, κα� γ�νεσθαι �$ α?τ5ν κ%σμ�ν 8μψυ.�ν,ν�ερ%ν, σ αιρ�ειδ', μ�σην περι�.�ντα τ�ν γ'ν κα� α?τ�νσ αιρ�ειδ' κα� περι�ικ�υμ�νην.

E=ναι δ� κα� �ντ�π�δας κα� τW eμ9ν κ(τω �κε�ν�ις"νω. Bσ%μ�ιρ( τ’ ε=ναι �ν τC5 κ%σμCω 5ς κα� σκ%τ�ς, κα�θερμ�ν κα� ψυ.ρ%ν, κα� $ηρ�ν κα� Jγρ%νG Pν κατ’�πικρ(τειαν θερμ�� μ�ν θ�ρ�ς γ�νεσθαι, ψυ.ρ�� δ�.ειμ5ναG �Wν δ� Bσ�μ�ιρ�', τW κ(λλιστα ε=ναι τ�� 8τ�υς,�U τ� μ�ν θ(λλ�ν 8αρ Jγιειν%ν, τ� δ� θ�ν�ν θιν%πωρ�νν�σερ%ν. �λλW κα� τ'ς eμ�ρας θ(λλειν μ�ν τ�ν qω, θ�-νειν δ� τ�ν Lσπ�ρανG Dθεν κα� ν�σερ^τερ�ν ε=ναι. τ%ν τεπερ� τ�ν γ'ν ��ρα "σειστ�ν κα� ν�σερ�ν κα� τW α?τC5π(ντα θνητ(G τ�ν δ� �νωτ(τω �εικ�νητ%ν τ� ε=ναι κα�καθαρ�ν κα� Jγι4 κα� π(ντα τW �ν α?τC5 �θ(νατα κα� διWτ��τ� θε9α.

0Hλι%ν τε κα� σελ6νην κα� τ��ς "λλ�υς �στ�ρας ε=ναιθε��ςG �πικρατε9 γWρ τ� θερμ�ν �ν α?τ�9ς, Dπερ �στ�Rω'ς αNτι�ν. τ6ν τε σελ6νην λ(μπεσθαι J � eλ��υ.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 32 –

25

26

27

Page 19: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?Yπ�ρ+ει συγγ6νεια Cν�μεσα στ�(ς Cνθρ8π�υς κα5 τ�(ςθε�(ς ��� Pσ�ν D )νθρωπ�ς μετ6+ει τ�� θερμ��. Γι� α\τ- κα5 πρ�-ν�εW D θε-ς γιR μqς. ?H εZμαρμ6νη ε`ναι d αcτ&α π�( τR πρ�γματαε`ναι ;τσι τακτ�π�ιημ6να tς σLν�λ� κα5 tς μ6ρη. OZ CκτWνες τ��dλ&�υ εcσδL�υν διR τ�� αcθ6ρ�ς εmτε ψυ+ρ-ς εmτε πυκν-ς ε`ναια\τ-ς — Cπ�καλ��ν δ, α\τ�5 (�Z ΠυθαγJρει�ι) τ-ν C6ρα ψυ+ρ-αcθ6ρα κα5 τ�ν θ�λασσα κα5 τ�ν πυκν� Fγρασ&α πυκν-ν αcθ6ρα.OZ CκτWνες α\τ,ς κατεXα&ν�υν κα5 στR X�θη κα5 γι� α\τ- pω�-π�ι��νται π�ντα.

28. E`ναι δ, pωνταν- �ν κ�θε τι π�( μετ6+ει τ�� θερμ��. Γι�α\τ- κα5 τR �υτR pωντανR nντα ε`ναι. Δ,ν ;+�υν Pμως Pλα ψυ+].?H Dπ�&α ε`ναι CπJσπασμα Cπ- αcθ6ρα κα5 θερμ-ν κα5 ψυ+ρJν,καθ’ Pσ�ν συμμετ6+ει κα5 ψυ+ρ�� αcθ6ρ�ς. Δια�6ρει δ, d ψυ+�Cπ- τ�ν pω]. ΔιJτι α\τ� ε`ναι Cθ�νατη, ��� Pσ�ν Cθ�νατ� ε`ναικα5 �κεWν� Cπ- τ- Dπ�W� Cπεσπ�σθη.

TR pωντανR δημι�υργ]ματα Cναπαρ�γ�νται τ- Vνα Cπ- τ-)λλ� Cπ- σπ6ρμα. A\τJματη δ, γ6ννησις Cπ- τ�ν γ0 ε`ναι CδLνα-τ�ν νR Fπ�ρ�aη. E`ναι δ, τ- σπ6ρμα σταγJνα Cπ- τ-ν �γκ6�αλ�π�( περι6+ει θερμ- CτμJ. QOταν δ, α\τ� εcσα+θa0 στ�ν μ]τρα, Cπ-μ,ν τ-ν �γκ6�αλ� ;+�υν τ�ν πρ�6λευσ& τ�υς D ~ρρJς, τ- Fγρ- κα5τ- α�μα, Cπ- τR Dπ�Wα σ+ηματ&p�νται �Z σ�ρκες, τR νε�ρα, τR~στq, �Z τρ&+ες κα5 τ- Pλ�ν σbμα. �Aπ- δ, τ-ν �ντ-ς α\τ0ς Cτμ-πρ�6ρ+εται d ψυ+� κα5 d αmσθησις.

29. T- πρbτ� ��κLτταρ� λαμX�νει μ�ρ�� σ, σαρ�ντα μ6ρεςκα5 Dλ�κληρ�Lμεν� σLμ�ωνα μ, τ5ς Cναλ�γ&ες τ0ς «�ρμ�ν&ας» σ,sπτR � �νν6α, δ6κα τ- π�λ( μ0νες, γεννι6ται τ- Xρ6��ς. fE+ει δ,μ6σα τ�υ Pλα τR στ�ι+εWα τ0ς pω0ς τR Dπ�Wα, Cπ�τελ��ντα μιRσυνε+Jμενη σειρ�, διατηρ��νται συγκεντρωμ6να σLμ�ωνα μ, τ5ςCναλ�γ&ες τ0ς �ρμ�ν&ας, κα5 παρ�υσι�p�νται τ- καθ6να σ, καν�-νικR διαστ]ματα.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 35 –

κα� �νθρ^πων ε=ναι πρ�ς θε��ς συγγ�νειαν, κατW τ� μετ�-.ειν "νθρωπ�ν θερμ��G δι� κα� πρ�ν�ε9σθαι τ�ν θε�νeμ5ν. ε<μαρμ�νην τε τ5ν Dλων κα� κατW μ�ρ�ς αBτ�αν ε=ναιτ'ς δι�ικ6σεως. δι6κειν τ� �π� τ�� eλ��υ �κτ9να διW τ��αBθ�ρ�ς τ�� τε ψυ.ρ�� κα� πα.��ς. καλ��σι δ� τ�ν μ�ν��ρα ψυ.ρ�ν αBθ�ρα, τ�ν δ� θ(λασσαν κα� τ� Jγρ�νπα.�ν αBθ�ρα. τα�την δ� τ�ν �κτ9να κα� εBς τW )�νθη δ�ε-σθαι κα� διW τ��τ� Rω�π�ιε9ν π(ντα.

Kα� R'ν μ�ν π(νθ� Dσα μετ�.ει τ�� θερμ��G δι� κα� τW υτW RC5α ε=ναιG ψυ.�ν μ�ντ�ι μ� 8.ειν π(ντα. ε=ναι δ�τ�ν ψυ.�ν �π%σπασμα αBθ�ρ�ς κα� τ�� θερμ�� κα� τ��ψυ.ρ��. τC5 συμμετ�.ειν ψυ.ρ�� αBθ�ρ�ς δια �ρεινψυ.�ν Rω'ςG �θ(νατ%ν τ� ε=ναι α?τ6ν, �πειδ6περ κα� τ�� � �U �π�σπασται �θ(νατ%ν �στι. τW δ� RC5α γενν4σθαι�$ �λλ6λων �π� σπερμ(των, τ�ν δ� �κ γ'ς γ�νεσιν �δ�να-τ�ν J �στασθαι. τ� δ� σπ�ρμα ε=ναι σταγ%να �γκε (λ�υπερι�.�υσαν �ν Lαυτ�' �τμ�ν θερμ%νG τα�την δ� πρ�σ ε-ρ�μ�νην τ�' μ6τρnα �π� μ�ν τ�� �γκε (λ�υ B.5ρα κα�Jγρ�ν κα� α�μα πρ�yεσθαι, �$ Pν σ(ρκας τε κα� νε�ρακα� vστ4 κα� τρ�.ας κα� τ� Dλ�ν συν�στασθαι σ5μαG �π�δ� τ�� �τμ�� ψυ.�ν κα� αNσθησιν.

M�ρ ��σθαι δ� τ� μ�ν πρ5τ�ν παγ�ν �ν eμ�ραις τεσ-σαρ(κ�ντα, κατW δ� τ��ς τ'ς lρμ�ν�ας λ%γ�υς �ν LπτW 2�νν�α 2 δ�κα τ� πλε9στ�ν μησ� τελειωθ�ν �π�κυyσκεσθαιτ� )ρ� �ςG 8.ειν δ� �ν αJτC5 π(ντας τ��ς λ%γ�υς τ'ς Rω'ς,Pν εBρ�μ�νων συν�.εσθαι κατW τ��ς τ'ς lρμ�ν�αςλ%γ�υς, Lκ(στων �ν τεταγμ�ν�ις καιρ�9ς �πιγιν�μ�νων.

– 34 –

28

29

Page 20: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

OZ αcσθ]σεις γενικR κα5 κυρ&ως d Pρασις ε`ναι κ�π�ι�ς π�λ(pεστ-ς CτμJς. Γι� α\τ- κα5 λ6γ�με Pτι Xλ6π�με διR μ6σ�υ τ��C6ρ�ς κα5 τ�� {δατ�ς. ΔιJτι τ- θερμ- Cνθ&σταται στ- ψυ+ρJ, καθ’Pσ�ν :ν ψυ+ρ-ς Uταν D �ντ-ς τbν ~�θαλμbν CτμJς, θR �λLετ�μ6σα στ-ν π6ρι� Pμ�ιJν τ�υ C6ρα. K�π�υ δ6…(κεν- στ-κε&μεν�)6 πLλες τ�� dλ&�υ Cπ�καλεW τ�(ς ~�θαλμ�(ς (Dμηρικ�;κ�ρασις).

30. T�ν δ, ψυ+� τ�� Cνθρ8π�υ τ�ν διαιρεW σ, τρ&α μ6ρη: σ,ν��, λ�γικ- κα5 π�θ�ς7. N�� δ, κα5 π�θ�ς ;+�υν κα5 τR )λλαpωντανR nντα, λ�γικ- Pμως μJν�ν στ-ν )νθρωπ� Fπ�ρ+ει. ?HVδρα τ0ς ψυ+0ς �κτε&νεται Cπ- τ�ν καρδιR �ς τ-ν �γκ6�αλ�. T-μ6ρ�ς τ0ς ψυ+0ς π�( εFρ&σκεται στ�ν καρδιR ε`ναι π�θ�ς, �νb τRμ6ρη της π�( εFρ&σκ�νται στ-ν �γκ6�αλ� ε`ναι λ�γικ- κα5 ν��ς.�Aπ�στ��εις δ, Cπ- α\τR ε`ναι �Z αcσθ]σεις. T- λ�γικ- μ6ρ�ςε`ναι Cθ�νατ�, τR )λλα Pμως ε`ναι θνητ�. ?H ψυ+� τρ6�εται Cπ-τ- α�μα. fAνεμ�ι δ, ε`ναι �Z ZκανJτητες τ0ς ψυ+0ς. �AJρατη δ,ε`ναι d ψυ+� καθ3ς κα5 �Z «λJγ�ι» της, C��� CJρατ�ς ε`ναι κα5 Dαcθ6ρας.

31. OZ �λ6Xες, �Z Cρτηρ&ες κα5 τR νε�ρα ε`ναι δεσμR τ0ς ψυ+0ς.QOταν Pμως α\τ� ε`ναι cσ+υρ� κα5 Cπ�καθισταμ6νη στ-ν sαυτJτης �ρεμεW, �Z συλλ�γισμ�5 κα5 τR ;ργα γ&ν�νται δεσμ� της. �Eκρι-�θεWσα δ, στ�ν γ0, περιπλανqται στ-ν C6ρα, Pπως κα5 τ- σbμα.?O ?Eρμ0ς ε`ναι D �πιστ�της, D συν�δ-ς τbν ψυ+bν, γι� α\τ- κα5Π�μπαW�ν τ-ν ~ν�μ�p�υν κα5 ΠυλαW� κα5 XθJνι�. ΔιJτι α\τ-ςDδηγεW τ5ς ψυ+,ς π�( ��6ρ+�νταν Cπ- τR σ8ματα στ�ν στεριR κα5στ�ν θ�λασσα κα5 τ5ς πηγα&νει τ5ς μ,ν καθαρ,ς στ�ν FψηλJτερηπερι�+], τ5ς δ, Cκ�θαρτες δ,ν τ5ς C�]νει νR pυγ8ν�υν �eτε τ5ςκαθαρ,ς �eτε Cναμετα�L τ�υς CλλR δ6ν�νται μ, )ρρηκτα δεσμRCπ- τ5ς �EρινLες.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 37 –

τ6ν τ� αNσθησιν κ�ιν5ς κα� κατ� ε=δ�ς τ�ν Dρασιν �τμ�ν τιν�"γαν ε=ναι θερμ%ν. κα� διW τ��τ�ν λ�γεται δι� ��ρ�ς [ρ4νκα� δι� cδατ�ςG �ντερε�δεσθαι γWρ τ� θερμ�ν �π� τ��ψυ.ρ��. �πε� τ�ι εB ψυ.ρ�ς +ν [ �ν τ�9ς `μμασιν �τμ%ς,διειστ6κει bν πρ�ς τ�ν Dμ�ι�ν ��ραG ν�ν δ� 8στιν �ν ��ςeλ��υ π�λας καλε9 τ��ς v θαλμ��ς. τW δ� α?τW κα� περ�τ'ς �κ�'ς κα� τ5ν λ�ιπ5ν αBσθ6σεων δ�γματ�Rειν.

T�ν δ� �νθρ^π�υ ψυ.�ν δι�ηρ'σθαι τρι.', εNς τε ν��νκα� ρ�νας κα� θυμ%ν. ν��ν μ�ν �Yν κα� θυμ�ν ε=ναι κα��ν τ�9ς "λλ�ις RC �ις, ρ�νας δ� μ%ν�ν �ν �νθρ^πCω. ε=ναιδ� τ�ν �ρ.�ν τ'ς ψυ.'ς �π� καρδ�ας μ�.ρις �γκε (λ�υGκα� τ� μ�ν �ν τ�' καρδ�nα μ�ρ�ς α?τ'ς Jπ(ρ.ειν θυμ%ν, ρ�νας δ� κα� ν��ν τW �ν τC5 �γκε (λCωG σταγ%νας δ� ε=ναι�π� τ��των τWς αBσθ6σεις. κα� τ� μ�ν ρ%νιμ�ν �θ(να-τ�ν, τW δ� λ�ιπW θνητ(. τρ� εσθα� τε τ�ν ψυ.�ν �π� τ��α�ματ�ςG τ��ς δ� λ%γ�υς ψυ.'ς �ν�μ�υς ε=ναι. �%ρατ%ν τ�ε=ναι α?τ�ν κα� τ��ς λ%γ�υς, �πε� κα� [ αBθ�ρ �%ρατ�ς.

Δεσμ( τ� ε=ναι τ'ς ψυ.'ς τWς λ�)ας κα� τWς �ρτηρ�αςκα� τW νε�ραG Dταν δ� Bσ.��η κα� καθ� αJτ�ν γεν�μ�νηrρεμ�', δεσμW γ�νεσθαι α?τ'ς τ��ς λ%γ�υς κα� τW 8ργα.�κρι θε9σ(ν τ� α?τ�ν �π� γ'ς πλ(Rεσθαι �ν τC5 ��ρι[μ��αν τC5 σ^ματι. τ�ν δ� >Eρμ'ν ταμ�αν ε=ναι τ5ν ψυ.5νκα� διW τ��τ� π�μπα9�ν λ�γεσθαι κα� πυλα9�ν κα� .θ%-νι�ν, �πειδ6περ �Uτ�ς κα� εBσπ�μπει �π� τ5ν σωμ(τωντWς ψυ.Wς �π% τε γ'ς κα� �κ θαλ(ττηςG κα� "γεσθαι μ�ντWς καθαρWς �π� τ�ν cψιστ�ν, τWς δ� �καθ(ρτ�υς μ6τ��κε�ναις πελ(Rειν μ6τ� �λλ6λαις, δε9σθαι δ� �ν �ρρ6κτ�ιςδεσμ�9ς Jπ� �Eριν�ων.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 36 –

30

31

6. N�ν δ6 … ;στιν : ν�ν δ, ;στιν �ναντ&�ς.7. ΠρXλ. ?Oμ]ρ�υ �OδLσσεια XI, Pπ�υ �Z Pρ�ι α\τ�5 +ρησιμ�π�ι��νται μ,

κ�π�ια δια��ρετικ� σημασ&α.

Page 21: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

32. QOλ�ς D C6ρας ε`ναι γεμqτ�ς ψυ+,ς π�( ~ν�μ�p�νται�ρωες κα5 δα&μ�νες (�ιλικR γιR τ�(ς Cνθρ8π�υς Fπερ�νθρωπαnντα). A\τ�5 δ, στ6λλ�υν στ�(ς Cνθρ8π�υς τR nνειρα κα5 τRσημ�δια μελλ�ντικ0ς Cρρ8στιας κα5 Fγε&ας, κα5 n+ι μJν�ν στ�(ςCνθρ8π�υς CλλR κα5 στR πρJXατα κα5 στ� )λλα τR pbα. Kα5 σ+ε-τικR μ� α\τ�(ς γ&ν�νται �Z καθαρμ�5 κι �Z ��αγν&σεις κα5 Pλη dμαντικ� κι� �Z κλ]δ�νες κα5 τR Pμ�ια μ� α\τ�. T- πι- Xαρυσ]μα-ντ� πρqγμα στ�ν pω� τ�� Cνθρ8π�υ ε`ναι τ- :ν d ψυ+] τ�υ θRτραπa0 πρ-ς τ- καλ- � πρ-ς τ- κακJ. Kα5 ε\δαιμ�ν��ν �Z )νθρω-π�ι Pταν Cπ�κτ��ν Cγαθ� ψυ+]…(κεν- στ- κε&μεν�). �Aν ε`ναικακ], π�τ, δ,ν �ρεμ��ν κα5 Cδυνατ��ν νR ;+�υν μιR Pμ�ια, μιRCδιατ�ρακτη διαX&ωσι.

33. ΔLναμι Pρκ�υ ;+ει τ- δ&και�ν κα5 γι� α\τ- QOρκι�ς λ6γεται DZεLς. ?H Cρετ� ε`ναι �ρμ�ν&α καθ3ς κα5 d Fγε&α κα5 κ�θε Cγαθ- κι�D mδι�ς D θεJς. A\τ-ς ε`ναι D λJγ�ς π�( Pλα συνεστ]θησαν σLμ-�ωνα μ, τ�(ς νJμ�υς τ0ς �ρμ�ν&ας. ?H �ιλ&α ε`ναι «�ναρμJνι�ςcσJτης». Δ,ν πρ6πει ν’ Cπ�δ&δωμε mσες τιμ,ς στ�(ς θε�(ς κα5 στ�(ς�ρωες. T�(ς θε�(ς μπ�ρ��με νR τ�(ς τιμ��με κ�θε στιγμ], μ,σεX�σμια σιγ], λευκ�ντυμ6ν�ι κα5 μ, �γνJτητα, �νb τ�(ς �ρωεςμJν�ν τ- CπJγευμα. Γ&νεται δ, d �γνJτης μ, καθαρισμ�Lς, λ�υτρRκα5 ��αγνισμ�(ς κα5 μ, τ- νR διατηρ�Lμεθα καθαρ�5 Cπ- θαν�-τ�υς κα5 γ6ννες κα5 Cπ- κ�θε μ&ασμα, ν’ Cπ6+�υμε Cπ- κρ6ας θνη-σιμα&ων, Cπ- μπαρμπ�Lνια κα5 μελαν�Lρια κα5 α\γR κα5 Cπ-��τJκα pbα κα5 κ�υκι�, κα5 Cπ- Pλα Pσα Cπαγ�ρεL�υν �Z�πιτελ��ντες τ5ς μυστικ,ς τελετ�υργ&ες στR Zερ�.

34. ?O �Aριστ�τ6λης στ- «Περ� τ5ν Πυθαγ�ρε�ων» ;ργ� τ�υλ6γει Pτι D ΠυθαγJρας συμX�Lλευε Cπ�+� Cπ- κ�υκιR εmτε γιατ5μ�ι�p�υν μ, αcδ�Wα εmτε γιατ5 ε`ναι Pμ�ια μ, τ5ς πLλες τ�� QAδη…(κεν- στ- κε&μεν�) καθ’ Pσ�ν μJν�ν α\τR δ,ν ;+�υν Cρθρ8σεις.Emτε γιατ5 Xλ�πτ�υν εmτε διJτι ;+�υν μ�ρ�� Pμ�ια μ, τ�� σLμπα-ντ�ς εmτε διJτι Cν]κ�υν στ�ν ~λιγαρ+&α, C��� μ� α\τR γ&ν�νται �Zκληρ8σεις στR ~λιγαρ+ικR π�λιτεLματα. �AπαγJρευε δ, στ�(ςμαθητ6ς τ�υ νR τρ8γ�υν τR κ�μμ�τια π�( τυ+-ν

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 39 –

E=ναι τε π(ντα τ�ν ��ρα ψυ.5ν 8μπλεωνG κα� τα�ταςδα�μ�ν(ς τε κα� ~ρωας vν�μ(RεσθαιG κα� Jπ� τ��τωνπ�μπεσθαι �νθρ^π�ις τ��ς τ� vνε�ρ�υς κα� τW σημε9αν%σ�υς τε, κα� �? μ%ν�ν �νθρ^π�ις �λλW κα� πρ�)(τ�ιςκα� τ�9ς "λλ�ις κτ6νεσινG εNς τε τ��τ�υς γ�νεσθαι τ��ς τεκαθαρμ��ς κα� �π�τρ�πιασμ��ς μαντικ6ν τε π4σαν κα�κληδ%νας κα� τW Dμ�ια. μ�γιστ�ν δ� ησιν τ5ν �ν �νθρ^-π�ις ε=ναι τ�ν ψυ.�ν πε9σαι �π� τ� �γαθ�ν 2 �π� τ�κακ%ν. ε?δαιμ�νε9ν τ� �νθρ^π�υς Dταν �γαθ� ψυ.� πρ�-σγ�νηται, μηδ�π�τε δ� rρεμε9ν μηδ� τ�ν α?τ�ν {%�νκρατε9ν.

0Oρκι%ν τ� ε=ναι τ� δ�και�ν κα� διW τ��τ� Δ�α Dρκι�νλ�γεσθαι. τ6ν τ� �ρετ�ν lρμ�ν�αν ε=ναι κα� τ�ν Jγ�ειανκα� τ� �γαθ�ν wπαν κα� τ�ν θε%νG δι� κα� καθ’ lρμ�ν�ανσυνεστ(ναι τW Dλα. ιλ�αν τ� ε=ναι �ναρμ%νι�ν Bσ%τητα.τιμWς θε�9ς δε9ν ν�μ�Rειν κα� ~ρωσι μ� τWς Nσας, �λλWθε�9ς μ�ν �ε� μετ� ε? ημ�ας λευ.ειμ�ν��ντας κα� lγνε��-ντας, ~ρωσι δ� �π� μ�σ�υ eμ�ρας. τ�ν δ� lγνε�αν ε=ναι διWκαθαρμ5ν κα� λ�υτρ5ν κα� περιρραντηρ�ων κα� διW τ��α?τ�ν καθαρε�ειν �π% τε κ6δ�υς κα� λε.��ς κα� μι(σμα-τ�ς παντ�ς κα� �π�.εσθαι )ρωτ5ν θνησειδ�ων τε κρε5νκα� τριγλ5ν κα� μελαν��ρων κα� Ca5ν κα� τ5ν Ca�τ%κωνRC^ων κα� κυ(μων κα� τ5ν "λλων Pν παρακελε��νταικα� �< τWς τελετWς �ν τ�9ς <ερ�9ς �πιτελ��ντες.

Φησ� δ� �Aριστ�τ�λης (195 Rose) �ν τC5 Περ� τ5ν Πυθα-γ�ρε�ων παραγγ�λλειν α?τ�ν �π�.εσθαι τ5ν κυ(μωνVτ�ι Dτι αBδ���ις εBσ�ν Dμ�ι�ι 2 Dτι 0Aιδ�υ π�λαις. **�γ%νατ�ν γWρ μ%ν�νG 2 Dτι θε�ρει 2 Dτι τ�' τ�� Dλ�υ �σει Dμ�ι�ν 2 Dτι vλιγαρ.ικ%νG κληρ��νται γ��ν α?τ�9ς.τW δ� πεσ%ντα μ� �ναιρε9σθαι, Jπ�ρ τ�� �θ�Rε-

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 38 –

32

33

34

Page 22: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

;πε�ταν Cπ- τ- τραπ6pι εmτε γιR νR τ�(ς συνηθ&paη νR μ� τρ8γ�υνλα&μαργα εmτε διJτι α\τR συνδ6�νται μ, κ�π�ι� πεθαμ6ν� πρJ-σωπ�. �AλλR κι D �Aριστ���νης Fπ�στηρ&pει Pτι τbν dρ8ων ε`ναιτR π&πτ�ντα μ, τ-ν s�0ς στ&+� στ- ;ργ� τ�υ «0Hρωες»:

NW μ� τρ^γετε α?τW π�� π� τ�υν �π� τ� τραπ�Rι.

QEνα )λλ� Cπ- τR παραγγ6λματ� τ�υ Uταν νR μ� τρ8γ�υν �Z~παδ�& τ�υ )σπρ�ν κJκκ�ρα διJτι ε`ναι Zερ-ς τ�� Mην-ς κα5 �π5πλ6�ν Zκ6της, δηλ. παρακαλεW — κα5 παρακαλεW γιR καλR πρ�γ-ματα. ?Iερ-ς δ, ε`ναι στ-ν M0να διJτι σημα&νει τ5ς �ρες. �AκJμητ- )σπρ� παριστq τ�ν �Lσι τ�� Cγαθ��, τ- δ, μα�ρ� τ�� κακ��.�Eπ&σης ;λεγε νR μ� Cγγ&p�υν τR ψ�ρια π�( ε`ναι Zερ�. ΔιJτι δ,νε`ναι ~ρθ- νR δ&δωνται τR mδια πρ�γματα στ�(ς θε�(ς κα5 στ�(ςCνθρ8π�υς, Pπως γ&νεται κα5 γιR τ�(ς δ�Lλ�υς κα5 τ�(ς �λεLθε-ρ�υς.

35. �Eπ&σης ;λεγε νR μ� κJX�υν κ�μμ�τια τ- ψωμ5 διJτι, πα-λαι�, �Z �&λ�ι συν]θιpαν νR συγκεντρ8νωνται γLρω Cπ- Vναψωμ&, Pπως κ�ν�υν κα5 τ8ρα CκJμα �Z X�ρXαρ�ι. NR μ�διαιρ��ν α\τ- π�( συσπειρ8νει. fAλλ�ι δ&δ�υν τ�ν ��]γησι Pτια\τ- ;+ει σ+6σι μ, τ�ν (μετR θ�νατ�ν) κρ&σι στ-ν QAδη. fAλλ�ι,διJτι τ- κ�μμ�τιασμα �6ρνει δειλ&α στ-ν πJλεμ�, κι� )λλ�ι διJτιCπ� α\τ- Cρ+&pει τ- κ�σμικ- σLν�λ�8.

�Eπ&σης Fπ�στηρ&pει Pτι Cπ� Pλες τ5ς μ�ρ�,ς d tραιJτερη ε`ναιd σ�αWρα μετα�( τbν στερεbν κα5 D κLκλ�ς μετα�( τbν �πιπ6-δων. Kα5 Pτι τR γερατειR μπ�ρ��ν νR παραXληθ��ν μ, κ�θε μει-�Lμεν�, �νb τR νι�τα ε`ναι τ- mδι� πρqγμα μ, τ�ν αe�ησι. ?H Fγε&αε`ναι διατ]ρησις τ0ς μ�ρ�0ς, d νJσ�ς D ��α�ανισμJς της. ΓιR τ-�λ�τι λ6γει Pτι πρ6πει νR παρατ&θεται στ-

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 41 –

σθαι μ� �κ�λ(στως �σθ�ειν 2 Dτι �π� τελευτ�' τιν�ςG κα��Aριστ� (νης δ� τ5ν eρ^ων ησ�ν ε=ναι τW π�πτ�ντα,λ�γων �ν τ�9ς 0Hρωσι (Kock 305),

μηδ� γε�εσθ� wττ� bν �ντ�ς τ'ς τραπ�Rης καταπ�σ�η.

�Aλεκτρυ%ν�ς μ� wπτεσθαι λευκ��, Dτι <ερ�ς τ�� Mην�ςκα� <κ�τηςG τ� δ� +ν τ5ν �γαθ5νG τC5 τε Mην� <ερ%ςG σημα�-νει γWρ τWς /ρας. τ5ν B.θ�ων μ� wπτεσθαι Dσ�ι <ερ��G μ�γWρ δε9ν τW α?τW τετ(.θαι θε�9ς κα� �νθρ^π�ις, /σπερ�?δ’ �λευθ�ρ�ις κα� δ��λ�ις. (κα� τ� μ�ν λευκ�ν τ'ςτ�γαθ�� �σεως, τ� δ� μ�λαν τ�� κακ��).

;Aρτ�ν μ� καταγν�ειν, Dτι �π� qνα �< π(λαι τ5ν �λων� ��των, καθ(περ 8τι κα� ν�ν �< )(ρ)αρ�ιG μηδ� διαιρε9νfς συν(γει α?τ��ςG �< δ�, πρ�ς τ�ν �ν nwδ�υ κρ�σινG �< δ� εBςπ%λεμ�ν δειλ�αν π�ιε9νG �< δ�, �πε� �π� τ��τ�υ "ρ.εται τ�Dλ�ν. κα� τ5ν σ.ημ(των τ� κ(λλιστ�ν σ α9ραν ε=ναι τ5νστερε5ν, τ5ν δ� �πιπ�δων κ�κλ�ν. γ'ρας κα� π4ν τ� μει-��μεν�ν Dμ�ι�νG κα� αO$ην κα� νε%τητα τα?τ%ν. Jγ�ειαντ�ν τ�� εNδ�υς διαμ�ν6ν, ν%σ�ν τ�ν τ��τ�υ θ�ρ(ν. περ�τ5ν lλ5ν, Dτι δε9 παρατ�θεσθαι

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 40 –

35

8. ?Yπ�ρ+ει κα5 d γρα�]: Cπ- τJπ�υ… Π�ντως Pλες �Z παραπ�νω ��ηγ]σεις�α&ν�νται συγκε+υμ6νες. �H τ- κε&μεν� ε`ναι CνακριX,ς � D Λα6ρτι�ς Fπαιν&σσε-ται θρLλ�υς κα5 θεωρ&ες π�( δ,ν τ5ς �6ρ�υμε.

Page 23: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

τραπ6pι πρ-ς FπJμνησιν τ�� δικα&�υ. ΔιJτι τ- �λ�τι σ8pει κ�θετι π�( θR παραλ�Xaη κα5 ;+ει ;λθει Cπ- τ5ς καθαρ8τερες πηγ6ς,Cπ- τ-ν �λι� κι� Cπ- τ�ν θ�λασσα.

36. A\τR λ�ιπ-ν λ6γει π3ς εFρ0κε στR Πυθαγ�ρικR Fπ�μν]-ματα D �Aλ6�ανδρ�ς (D Π�λυ_στωρ), �κεWνα δ, π�( Vπ�νται ε`ναιτ�� �Aριστ�τ6λ�υς*.

T�ν μεγ�λη τ�υ σ�XαρJτητα κα5 C�ι�πρ6πεια δ,ν κατ8ρθωσε�eτε α\τ-ς D T&μων νR τ�ν παραXλ6ψaη (π�( καν6νας δ,ν �γλL-τωσε Cπ- τ�ν σ�τιρ� τ�υ �κτ-ς Cπ- τ-ν ΔημJκριτ�). ?ΩστJσ�στ�(ς Σ�λλ�υς τ�υ (πειρα+τικR π�ι]ματα) δ,ν παρ6λειψε κα5 γι�α\τ-ν νR π0 τR παρακ�τω δηκτικR λJγια:

>O Πυθαγ%ρας π�� μετα.ειρ�Rεται μαγι-κW λ%για κα� τρ%π�υς,0Eνας παγιδευτ�ς π�� �ρ�σκεται σ� 3-ρα9ες περι ρ(σεις.

TR δ, λεγJμενα Pτι )λλ�ς ;+ει γεννηθ0 κατR δια�Jρ�υς +ρ�-νικ,ς περιJδ�υς τR �πιXεXαι8νει κι� D �εν���νης σ� Vνα �λεγεW�τ�υ π�( Cρ+&pει tς s�0ς:

T ρα "λλες σκ�ψεις, "λλ�υς δρ%μ�υςθW Jπ�δε�$ω.

ΓιR τ-ν mδι�ν δ, διηγεWται τR s�0ς:

0Oταν �κε9 π�� περν��σε ε=δε νW κτυπ��νqνα σκυλ�, λ�γ�υν Dτι λυπ6θηκε κα� ε=πε τWL$'ς:Π(ψε νW κτυπ4ς τ� R5� δι%τι κατ�ικε9μ�σα τ�υ ψυ.� �νδρ�ς �λ�υ.T�ν κατ(λα)α � �� "κ�υσα τ�ν ων6της!

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 43 –

πρ�ς Jπ%μνησιν τ�� δικα��υG �< γWρ wλες π4ν σ^R�υσινD τι bν παραλ()ωσι κα� γεγ%νασιν �κ τ5ν καθαρωτ(τωνcδατ�ς κα� θαλ(σσης.

Kα� τα�τα μ�ν ησιν [ �Aλ�$ανδρ�ς (FGrH 273 F 93) �ντ�9ς Πυθαγ�ρικ�9ς Jπ�μν6μασιν εJρηκ�ναι, κα� τW �κε�-νων �.%μενα [ �Aριστ�τ�λης (195 Rose). τ�ν δ� σεμν�πρ�-πειαν τ�� Πυθαγ%ρ�υ κα� T�μων �ν τ�9ς Σ�λλ�ις δ(κνωνα?τ�ν Dμως �? παρ�λιπεν, εBπ]ν �cτως (Diels 57)·

Πυθαγόρην τε γόητας �π�κλ�ν�ντ� �π� δ%$αςθ6ρ�η �π� �νθρ^πων, σεμνηγ�ρ�ης vαριστ6ν.

περ� δ� τ�� "λλ�τ� "λλ�ν α?τ�ν γεγεν'σθαι |εν� (νης�ν �λεγε�nα πρ�σμαρτυρε9, *ς �ρ.6 (DK 21 B 7),

ν�ν αYτ� "λλ�ν 8πειμι λ%γ�ν, δε�$ω δ� κ�λευθ�ν.

f δ� περ� α?τ�� ησιν �cτως 8.ει (A. Pal. vii 120)·

κα5 π�τ6 μιν στυ�ελιp�μ6ν�υ σκLλακ�ς παριJνταφασ�ν �π�ικτ9ραι κα� τ%δε (σθαι 8π�ςG“πα�σαι μηδ� {(πιR�, �πε� + �λ�υ �ν�ρ�ς �στ�ψυ.6, τ�ν 8γνων θεγ$αμ�νης �yων.”

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 42 –

36

* A\τR τR τελευταWα Pμως �α&νεται τR π0ρε D Λα6ρτι�ς Cπ- Vνα ψευδεπ&-

γρα�� «Περ5 τbν Πυθαγ�ρε&ων» ;ργ� τ�� �Aριστ�τ6λ�υς.

Page 24: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

37. Kα5 α\τR μ,ν D �εν���νης. T-ν ;σκωψε δ, κι� D KρατWν�ςστ�ν «Πυθαγ�ρ�R�υσα» (γυναWκα). �AλλR κα5 στ�(ς «Tαραντ�-ν�υς» τ�υ λ6γει τR CκJλ�υθα:

E=.αν τ�ν συν6θεια (�< Πυθαγ�ρικ��) bν εBσ6ρ.ετ�κ(π�ι�ς $�ν�ς.Π�� θW δ�κ�μαRε νW �$ετ(σ�η τ�ν �$�α τ5ν δ�γμ(-των τ�υς,NW τ�ν Rαλ�R�υν κα� νW τ�ν συγ.�R�υνM� [ρισμ��ς, �$ισ^σεις κα� �ντιθ�σεις,M� σ� �σματα, μ� μεγ�θη κα� περι ρ(σεις.

Kι� D Mνησ&μα+�ς λ6γει στ�ν συγγρα�] τ�υ «�Aλκμα�ων»:

ΣWν τ�ν Πυθαγ%ρα κ(ν�υμε θυσ�α στ�νΛ�$�α (στ�ν �Aπ%λλωνα)9. Δ�ν τρ5με τ�π�τε�π�λ�τως τ� ;Eμψυ.�.

38. ?O �Aριστ��bν στ-ν «Πυθαγ�ριστ6» τ�υ Cνα�6ρει τR s�0ς:

A. Kατ�)ηκε, ε=πε, στ�ν 0Aδη γιW νW Bδ' τ� τρ^γ�υν �κε9κ(τω, Kα� διεπ�στωσε μεγ(λη δια �ρW μετα$� τ5νΠυθαγ�ριστ5ν κα� τ5ν "λλων πεθαμ�νων:

M%ν�ν α?τ�� τρ^γ�υν στ� Nδι� τραπ�Rι μ� τ�ν (θε�τ�� 0Aδη) Πλ��τωνα δι%τι Jπ'ρ$αν ε?σε)ε9ς.

B. ΓιW κακ%)�υλ�ν θε� μ4ς μιλ4ς � �� ε?.αριστε9ταινW τρ �η συντρ� ιW μ� τ�τ�ια γ�υρ��νια.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 45 –

Kα� τα�τα μ�ν [ |εν� (νης. 8σκωψε δ� α?τ�ν Kρατ9-ν�ς μ�ν �ν Πυθαγ�ριR��σ�ηG �λλW κα� �ν Tαραντ�ν�ις ησ�ν �cτως (Kock ii. 290 sq).

8θ�ς �στ�ν α?τ�9ς, "ν τιν� Bδι^την π�θ�νλ()ωσιν εBσελθ%ντα, διαπειρ^μεν�ντ'ς τ5ν λ%γων {^μης ταρ(ττειν κα� κυκ4ντ�9ς �ντιθ�τ�ις, τ�9ς π�ρασι, τ�9ς παρισ^μασιν,τ�9ς �π�πλ(ν�ις, τ�9ς μεγ�θεσιν ν�υ)υστικ5ς.

Mνησ�μα.�ς δ� �Aλκμα�ωνι (Kock ii. 436).

3ς Πυθαγ�ριστ� θ��μεν τC5 Λ�$�nα,8μψυ.�ν �?δ�ν �σθ��ντες παντελ5ς.

�Aριστ� 5ν Πυθαγ�ριστ�' (Kock ii. 280 sq).

8 η κατα)Wς εBς τ�ν δ�αιταν τ5ν κ(τωBδε9ν Lκ(στ�υς, δια �ρειν δ� π(μπ�λυτ��ς Πυθαγ�ριστWς τ5ν νεκρ5νG μ%ν�ισι γWρτ��τ�ισι τ�ν Πλ��τωνα συσσιτε9ν 8 ηδι� ε?σ�)ειαν. B. ε?.ερ' θε�ν λ�γειςεBς τ�9ς {�π�υ μεστ�9σιν ~δεται συν^ν

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 44 –

37

38

9. Λ��&ας λ6γεται D �AπJλλων διJτι �Z Cπαντ]σεις π�( ;διδε τ- μαντεW� τ�υστ�(ς Δελ��(ς Uσαν δι��ρ�Lμενες.

Page 25: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�AκJμη λ6γει κα5 τR s�0ς:

Tρ^γ�υν (�< Πυθαγ�ριστ�ς) λα.ανικW κα� π�ν�υνμ%ν�ν νερ(κι. T�ς ψε9ρες τ�υς δ�, τW παλι%ρ�υ.(τ�υς κα� τ�ν �πλυτι( τ�υς καν�νας �π� τ��ς "λλ�υςπεθαμ�ν�υς δ�ν θW μπ�ρ��σε νW τW Jπ� �ρ�η.

39. Π6θανε δ, D ΠυθαγJρας κατR τ-ν CκJλ�υθ� τρJπ�:K�π�ια dμ6ρα π�( D �ιλJσ���ς εFρ&σκετ� μ, τ�(ς γνωρ&μ�υςτ�υ στ- σπ&τι τ�� M&λων�ς, κ�π�ι�ς γιR �κδ&κησι, �πειδ� δ,ν τ-νε`+αν δε+θ0, ;Xαλε �ωτιR στ- σπ&τι. Mερικ�5 Pμως λ6γ�υν Pτια\τ- τ- ;καναν �Z mδι�ι �Z Kρ�τωνι�τες διJτι ���X]θησαν μ]πωςτ�(ς �πιXληθa0 Cπ- τ�(ς Πυθαγ�ρε&�υς τυρανν&δα. T-ν Πυθα-γJρα τ-ν συν6λαXαν, �νb ;�ευγε. ΔιJτι Pταν ;�θασε κ�ντR σ� Vνα+ωρ��ι μ, κ�υκιR �στ�θη, λ6γ�ντας καλLτερα �ανR νR τ-ν συλ-λ�X�υν παρR νR τR πατ]σaη (κα5 κατ� )λλην γρα�]ν: πρ�τιμJτερ�νR τ-ν σκ�τ8σ�υν παρR νR μιλ]σaη γιR τ5ς διδασκαλ&ες τ�υ). Kα5;τσι κατεσ��γη Cπ- τ�(ς διbκτες τ�υ. Kαθ3ς κα5 �Z περισσJτε-ρ�ι Cπ- τ�(ς μαθητ6ς τ�υ π�( Uταν γLρω στ�(ς σαρ�ντα. Λ&γ�ιδι6�υγαν μετα�( τbν Dπ�&ων κα5 D fAρ+ιππ�ς D TαραντWν�ς κι� DΛLσις π�( εmπαμε κα5 πρωτLτερα.

40. ?O Δικα&αρ+�ς Pμως λ6γει Pτι D ΠυθαγJρας π6θανε στ-MεταπJντι� Pπ�υ κατ6�υγε στ- Zερ- τbν M�υσbν, C��� ;μεινε+ωρ5ς τρ��� �π5 σαρ�ντα μ6ρες. ?O ?Hρακλε&δης στ- ;ργ� τ�υ«�Eπιτ�μ� σατ�ρων )�ων» Cνα�6ρει Pτι D �ιλJσ���ς C��� ;θαψετ-ν ΦερεκLδη στ�ν Δ0λ�, �π6στρεψε στ�ν �Iταλ&α (κεν- στ- κε&-μεν�), CλλR σRν Xρ0κε �κεW τ-ν (�+θρJ τ�υ) KLλωνα τ-ν Kρ�τω-νι�τη νR πανηγυρ&paη κα5 νR γλεντ�κ�π�aη μ, π�λλ�(ς κα5 δια�J-ρ�υς (γιR τ�ν ��Jντωσι τbν Πυθαγ�ρε&ων), CπεσLρθη στ- Mετα-πJντι� κι� �κεW �τερμ�τισε τ�ν pω] τ�υ μ6 Cσιτ&α, μ� θ6λ�ντας πιRνR p]σaη )λλ�.

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 47 –

8τι �ν τC5 α?τC5G

�σθ��υσ� τελ(.αν( τε κα� π�ν�υσιν �π� τ��τ�ις cδωρG θε9ρας δ� κα� τρ�)ωνα τ6ν τ� �λ�υσ�αν�?δε�ς bν Jπ�με�νειε τ5ν νεωτ�ρων.

�Eτελε�τα δ’ [ Πυθαγ%ρας τ��τ�ν τ�ν τρ%π�ν. συνε-δρε��ντ�ς μετW τ5ν συν6θων �ν τ�' M�λων�ς �Bκ�nα †τ��-τ�υ†, Jπ% τιν�ς τ5ν μ� παραδ�.'ς �$ιωθ�ντων διW θ%-ν�ν Jπ�πρησθ'ναι τ�ν �Bκ�αν συν�)ηG τιν�ς δ� α?τ��ςτ��ς Kρ�τωνι(τας τ��τ� πρ4$αι, τυρανν�δ�ς �π�θεσινε?λα)�υμ�ν�υς. τ�ν δ� Πυθαγ%ραν καταλη θ'ναι διε-$ι%νταG κα� πρ%ς τινι .ωρ�Cω γεν%μεν�ς πλ6ρει κυ(μων,�να <μ�> δι�ρ.�ιτ� α?τ%θι 8στη, εBπ]ν lλ5ναι <bν>μ4λλ�ν 2 πατ'σαι, �ναιρεθ'ναι δ� κρε9ττ�ν 2 λαλ'σαιGκα� Pδε πρ�ς τC5 διωκ%ντων �π�σ αγ'ναι. �cτω δ� κα�τ��ς πλε�στ�υς τ5ν Lτα�ρων α?τ�� δια θαρ'ναι, `νταςπρ�ς τ��ς τετταρ(κ�νταG δια υγε9ν δ� vλ�γ�υς, Pν +ν κα�;Aρ.ιππ�ς [ Tαραντ9ν�ς κα� Λ�σις [ πρ�ειρημ�ν�ς.

Φησ� δ� Δικα�αρ.�ς (Wehrli i, fg. 35b) τ�ν Πυθαγ%ραν�π�θανε9ν κατα υγ%ντα εBς τ� �ν Mεταπ�ντ�Cω <ερ�ν τ5νM�υσ5ν, τετταρ(κ�ντ� eμ�ρας �σιτ6σαντα. >Hρακλε�δης δ� ησιν �ν τ�' τ5ν Σατ�ρ�υ )�ων �πιτ�μ�' (FHG iii. 169) μετ(τ� θ(ψαι Φερεκ�δην �ν Δ6λCω �πανελθε9ν εBς �Iταλ�αν κα� *πανδαισ�αν εJρ%ντα K�λων�ς τ�� Kρ�τωνι(τ�υ εBς Mετα-π%ντι�ν Jπε$ελθε9ν κ�κε9 τ�ν )��ν καταστρ�ψαι �σιτ�nα, μ�)�υλ%μεν�ν περαιτ�ρω R'ν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 46 –

39

40

Page 26: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?O QEρμιππ�ς π�λι λ6γει Pτι σ� Vνα πJλεμ� π�( διε�]γετ�μετα�( �Aκραγαντ&νων κα5 Συρακ�σ&ων, ��0λθε κι� D ΠυθαγJραςμ, τ�(ς μαθητ6ς τ�υ γιR νR �νισ+Lσaη τ�(ς �Aκραγαντ&ν�υς. �AλλRσRν α\τ�5 �τρ�πησαν εcς �υγ�ν D �ιλJσ���ς ���νεLθη Fπ- τbνΣυρακ�σ&ων τ�ν στιγμ� π�( παρ6καμπτε Vνα +ωρ��ι μ, κ�υκι�.T�(ς ~παδ�Lς τ�υ, γLρω στ�(ς τριανταπ6ντε, τ�(ς ;καυσανpωνταν�(ς στ-ν T�ραντα �πειδ� θ6λησαν ν� Cντιπ�λιτευθ��ντ�(ς cθLν�ντας.

41. Kα5 κ�τι )λλ� διηγεWται D QEρμιππ�ς. QOταν π0γε στ�ν�Iταλ&α D ΠυθαγJρας, ;�τια�ε Vνα FπJγει� �cκ&σκ�, Pπ�υ κα5κατ6Xηκε, C��� ε`πε στ�ν μητ6ρα τ�υ νR καταγρ��aη τ- κ�θε τιπ�( θR συν6Xαινε σημει8ν�ντας κα5 τ�ν +ρ�ν�λ�γ&α κα5 νR τ��στ6λλaη �κεW κ�τω τ5ς σημει8σεις της �σπ�υ νR �αναγυρ&σaη.?Hμητ6ρα τ�υ συμμ�ρ�8θηκε, κι� Pταν D ΠυθαγJρας �αναγLρισε�π�νω Uταν cσ+ν-ς κα5 σκελετωμ6ν�ς. Kα5 C��� εcσ0λθε στ�νγενικ� συν6λευσι τbν κατ�&κων τ�(ς ε`πε π3ς ;ρ+εται Cπ- τ-νQAδη. T�(ς ε`πε μ�λιστα κα5 τR συμX�ντα κατR τ�ν Cπ�υσ&α τ�υ.

Kι� α\τ�5 συγκινημ6ν�ι Cπ- τR λεγJμενα ;κλαιγαν κα5θρην��σαν κα5 Uσαν τJσ� X6Xαι�ι Pτι D ΠυθαγJρας Uτανκ�π�ι�ς θεJς, π�( τ�� παρ6δωσαν κα5 τ5ς γυναWκες τ�υς γιR νRμ�θ�υν κ�τι Cπ- τ5ς διδασκαλ&ες τ�υ. E`ναι �Z γυναWκες π�(Cπεκλ]θησαν Πυθαγ�ρικ6ς. A\τR λ�ιπ-ν μqς λ6γει D QEρμιππ�ς.

42. E`+ε δ, κα5 γυναWκα D ΠυθαγJρας π�( �ν�μ�pετ� Θεαν8,κJρη τ�� Bρ�ντ&ν�υ τ�� Kρ�τωνι�τ�υ. fAλλ�ι λ6γ�υν Pτι dΘεαν3 Uταν γυναWκα τ�� Bρ�ντ&ν�υ κα5 μJν�ν μαθ]τρια τ��ΠυθαγJρ�υ Fπ0ρ�ε. E`+ε κα5 κJρη, τ�ν Δαμ8, Pπως Cνα�6ρει DΛLσις σ, �πιστ�λ] τ�υ πρ-ς τ-ν QIππασ�, Pπ�υ �κ�ρ�pεται tςs�0ς γιR τ-ν ΠυθαγJρα: «Mαθα&νω Cπ- π�λλ�(ς Pτι �σ( (DQIππασ�ς) συpητεWς τR �ιλ�σ��ικR pητ]ματα δημ�σ&<α, πρqγμαπ�( τ- θεωρ��σε Cν��ι� D ΠυθαγJρας, D Dπ�W�ς μ�λιστα παρα-δ&δ�ντας τR Fπ�μν]ματ� τ�υ στ�ν θυγατ6ρα τ�υ Δαμ8, παρ]γ-γειλε νR μ� Xγ��ν Cπ- τ- σπ&τι.

ΘR μπ�ρ��σε νR τR πωλ]σaη ;ναντι π�λλbν +ρημ�των, Pμως

0Eρμιππ�ς (FHG iii. 41 sq.) δ� ησι, π�λεμ��ντων�Aκραγαντ�νων κα� Συρακ�υσ�ων, �$ελθε9ν τ�ν Πυθαγ%-ραν μετW τ5ν συν6θων κα� πρ�στ'ναι τ5ν �Aκραγαν-τ�νωνG τρ�π'ς δ� γεν�μ�νης περικ(μπτ�ντα α?τ�ν τ�ντ5ν κυ(μων .^ραν Jπ� τ5ν Συρακ�υσ�ων �ναιρεθ'ναιGτ��ς τε λ�ιπ��ς, `ντας πρ�ς τ��ς π�ντε κα� τρι(κ�ντα, �νT(ραντι κατακαυθ'ναι, θ�λ�ντας �ντιπ�λιτε�εσθαι τ�9ςπρ�εστ5σι.

Kα� "λλ� τι περ� Πυθαγ%ρ�υ ησ�ν [ 0Eρμιππ�ς. λ�γειγWρ 3ς γεν%μεν�ς �ν �Iταλ�nα, κατW γ'ς �Bκ�σκ�ν π�ι'σαικα� τ�' μητρ� �ντε�λαιτ� τW γιν%μενα εBς δ�λτ�ν γρ( εινσημει�υμ�νην κα� τ�ν .ρ%ν�ν, 8πειτα καθι�ναι α?τC5 8στ�bν �ν�λθ�η. τ��τ� π�ι'σαι τ�ν μητ�ρα. τ�ν δ� Πυθαγ%ρανμετW .ρ%ν�ν �νελθε9ν Bσ.ν�ν κα� κατεσκελετευμ�ν�νGεBσελθ%ντα τ� εBς τ�ν �κκλησ�αν (σκειν 3ς � 9κται �$nwδ�υG κα� δ� κα� �νεγ�νωσκεν α?τ�9ς τW συμ)ε)ηκ%τα. �<δ� σαιν%μεν�ι τ�9ς λεγ�μ�ν�ις �δ(κρυ%ν τε κα� C�μωR�νκα� �π�στευ�ν ε=ναι τ�ν Πυθαγ%ραν θε9%ν τινα, /στε κα�τWς γυνα9κας α?τC5 παραδ��ναι, 3ς κα� μαθησ�μ�νας τιτ5ν α?τ��G 7ς κα� Πυθαγ�ρικWς κληθ'ναι. κα� τα�τα μ�ν[ 0Eρμιππ�ς.

}Hν δ� τC5 Πυθαγ%ρnα κα� γυν6, Θεαν] `ν�μα, Bρ�ν-τ�ν�υ τ�� Kρ�τωνι(τ�υ θυγ(τηρG �< δ�, γυνα9κα μ�νε=ναι Bρ�ντ�ν�υ, μαθ6τριαν δ� Πυθαγ%ρ�υ. +ν α?τC5 κα�θυγ(τηρ Δαμ^, /ς ησι Λ�σις �ν �πιστ�λ�' τ�' πρ�ς0Iππασ�ν (Hercher, 603 ad init.), περ� Πυθαγ%ρ�υ λ�γων�cτωςG “λ�γ�ντι δ� π�λλ�� τ� κα� δαμ�σ�nα ιλ�σ� �ν,Dπερ �πα$�ωσε Πυθαγ%ρας Dς γ� τ�ι Δαμ�9 τn4 Lαυτ��θυγατρ� παρακαταθ�μεν�ς τW Jπ�μν(ματα �π�σκαψεμηδεν� τ5ν �κτ�ς τ4ς �Bκ�ας παραδιδ%μεν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 48 – – 49 –

41

42

Page 27: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

δ,ν τ- ;πρα�ε. Γιατ5 θεωρ��σε τ�ν πεν&α κα5 τ5ς πατρικ,ς �ντ�λ,ςπ�λυτιμJτερα Cπ- τ- +ρυσ��ι Pλ�υ τ�� κJσμ�υ. A\τR δ, μ�λ�-νJτι Uταν γυναWκα.

43. E`+αν κα5 γιJ, τ-ν TηλαLγη, π�( διεδ6+θη τ-ν πατ6ρα τ�υκα5 κατ� τινας �+ρημ�τισε δ�σκαλ�ς τ�� �Eμπεδ�κλ6�υς.Π�ντως D ?IππJX�τ�ς X�pει στ- στJμα τ�� �Eμπεδ�κλ6�υς τ-νs�0ς στ&+�:

Tηλα�γη, $ακ�υστ� παιδ� τ'ς Θεαν��ςκα� τ�� Πυθαγ%ρ�υ.

Kαν6να σLγγραμμα δ,ν �6ρεται �π� ~νJματι τ�� TηλαLγ�υς.?H μητ6ρα τ�υ Pμως d Θεαν3 ;γραψε λ&γα πρ�γματα. Kι� Pτανκ�π�τε τ�ν ρ8τησαν {στερα Cπ- πJσες dμ6ρες καθαρ&pει μιRγυναWκα Cπ- τ�ν �πα�] της μ� Vνα )νδρα, «�Aπ- τ-ν δικJ τηςCμ6σως», Cπ]ντησε, «Cπ- τ-ν �6ν�ν π�τ6». Kα5 στ�ν γυναWκα π�(θR π]γαινε νR πλαγι�σaη μ, τ-ν )νδρα της τ0ς συνιστ��σε νRXγ�λaη μαp5 μ, τR ρ��+α της κα5 τ�ν ντρ�π� CλλR νR τR �ανα��-ρ6σaη μJλις σηκωθ0. «NR �ανα��ρ6σaη τ&;». τ�ν ρ8τησαν. «A\τRπ�( συντελ��ν νR λ6γωμαι γυναWκα», Cπεκρ&θη.

44. �AλλR :ς �αναγυρ&σ�υμε στ-ν ΠυθαγJρα. KατR τ�ν μαρ-τυρ&α τ�� ?Hρακλε&δ�υ τ�� Σαραπ&ων�ς π6θανε ~γδ�ηκ�ντ�L-της, π�( συμ�ωνεW κα5 μ, τ�ν δια&ρεσι τbν dλικιbν π�( D mδι�ς (DΠυθαγJρας) ;καμνε. OZ περισσJτερ�ι Pμως Zστ�ρικ�5 λ6γ�υν Pτι;pησε �π5 �νεν]ντα +ρJνια. Γρ�ψαμε κι� �μεWς τ�(ς παρακ�τωεeθυμ�υς στ&+�υς γι� α\τJν:

Δ,ν CπεW+ες μJν�ν �σ( Cπ- τR ;μψυ+α CλλR κι �μεWς.

Γιατ� π�ι%ς, Πυθαγ%ρα, "γγι$ε 8μψυ.α;0Oταν Dμως )ρασθ��ν, ψηθ��ν κι� lλατισθ��ν,T%τε τW τρ5με, γιατ� δ�ν ε=ναι 8μψυ.α!

l δ� δυναμ�να π�λλ5ν .ραμ(των �π�δ�δ�σθαι τ]ς λ%γως�?κ �)�υλ(θηG πεν�αν <δ�> κα� τWς τ5 πατρ�ς �πισκ(ψιας�ν%μιRε .ρυσ5 τιμιωτ�ρας +μεν, κα� τα�τα γυν(.”

}Hν κα� Tηλα�γης υ<�ς α?τ�9ς, fς κα� διεδ�$ατ� τ�νπατ�ρα κα� κατ( τινας �Eμπεδ�κλ��υς καθηγ6σατ�G >Iππ%-)�τ%ς γ� τ�� ησι λ�γειν �Eμπεδ�κλ�α (DK 31 B 155),

T6λαυγες, κλυτ� κ��ρε Θεαν��ς Πυθαγ%ρε^ τε.

σ�γγραμμα δ� �ρεται τ�� Tηλα�γ�υς �?δ�ν, τ'ς δ�μητρ�ς α?τ�� Θεαν��ς τινα. �λλW κα� ασιν α?τ�ν�ρωτηθε9σαν π�στα�α γυν� �π� �νδρ�ς καθαρε�ει, (ναι,“�π� μ�ν τ�� Bδ��υ παρα.ρ'μα, �π� δ� τ�� �λλ�τρ��υ�?δ�π�τε.” τ�' δ� πρ�ς τ�ν Nδι�ν "νδρα μελλ��σnη π�ρε�ε-σθαι παρ�6νει wμα τ�9ς �νδ�μασι κα� τ�ν αBσ.�νην �π�τ�θε-σθαι, �νισταμ�νην τε π(λιν wμ� α?τ�9σιν �ναλαμ)(νειν.�ρωτηθε9σα, “π�9α;”, 8 η, “τα�τα δι� 7 γυν� κ�κλημαι.”

>O δ� �Yν Πυθαγ%ρας, 3ς μ�ν >Hρακλε�δης ησ�ν [ τ��Σαραπ�ων�ς (FHG iii. 169), vγδ�ηκ�ντ��της �τελε�τα,κατW τ�ν Bδ�αν Jπ�γρα �ν τ5ν eλικι5νG 3ς δ� �< πλε��υς,8τη )ι��ς �νεν6κ�ντα. κα� eμ5ν �στιν εBς α?τ�ν πεπαιγ-μ�να �cτως 8.�ντα (A. Pal. vii. 121)G

�? μ%ν�ς �ψ�.�ις 8πε.ες .�ρας, �λλW κα� eμε9ςGτ�ς γWρ fς �μψ�.ων ~ψατ�, Πυθαγ%ρα;�λλ� Dταν Lψηθ�' τι κα� vπτηθ�' κα� lλισθ�',δ� τ%τε κα� ψυ.�ν �?κ 8.�ν �σθ��μεν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 50 – – 51 –

43

44

Page 28: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

fAλλ�:

T�τ�ι�ς σ� �ς +ταν [ Πυθαγ%ρας π�� α?τ�ς μ�νΔ�ν 8τρωγε κρ�ας γιατ�, λ�ει, +ταν �σ�)εια,�AλλW τ��ς "λλ�υς τ��ς " ηνε νW τρ5νεKαλ�ς σ� %ς! A?τ�ς νW μ� �σε)�', �< "λλ�ι DμωςN’ �σε)��ν!

45. Kι� )λλ�:

�Aν θ�λ�ης νW καταλ()�ης τ� πνε�μα τ�� Πυθαγ%ρα,K��τα$ε τ� κ�ντρ�, τW κ�υμπιW10 τ'ς �σπ�δας τ�� E? %ρ)�υ.Δι%τι λ�γει «�Eγ] Jπ'ρ$α κα� πρωτ�τερα» 0Oπ�ι�ς DμωςΛ�γει Dτι Jπ'ρ.ε Dταν δ�ν Jπ'ρ.ε, α?τ�ς κ(π�ι�ςKαν�νας θW +ταν Dταν Jπ'ρ.ε.

Kι� qνα "λλ� Dταν π�θανε:

Π^, π^, τ� τ%σ� π�λ� σε)(σθηκε τW κ�υκιW>O Πυθαγ%ρας κα� π�θανε �ν(μεσα στ��ς μαθητ�ς τ�υ;Bρ�θηκε μπρ�στW σ� qνα .ωρ( ι μ� κ�υκι(,Kα� γιW νW μ� τW πατ6σ�η σκ�τ^θηκε�Aπ� τ��ς �Aκραγαντ�ν�υς σ� qνα σταυρ�δρ%μι.

46. �Hταν στ�ν Cκμ� τ0ς dλικ&ας τ�υ τ�ν 60�ν �Oλυμπι�δα(540 - 536 π.X.), d δ, σ+�λ] τ�υ διετηρ]θη �π5 �νν6α � δ6κα γε-νε6ς. ΔιJτι τελευταW�ι ΠυθαγJρει�ι π�( τ�(ς �γν8ρισε κι� D

"λλ� (App. Anth. v. 34)G

+ν "ρα Πυθαγ%ρης τ�9�ς σ� %ς, /στε μ�ν α?τ�ςμ� ψα�ειν κρει5ν κα� λ�γεν 3ς "δικ�ν,σιτ�Rειν δ� "λλ�υς. "γαμαι σ� %νG α?τ�ς 8 α μ�ν�?κ �δικε9ν, "λλ�υς δ� α?τ�ς 8τευ.� �δικε9ν.

Kα� "λλ� (App. Anth. v. 35)G

τWς ρ�νας 2ν �θ�λ�ης τWς Πυθαγ%ρα� ν�'σαι,�σπ�δ�ς E? %ρ)�υ )λ�ψ�ν �ς vμ (λι�ν. ησ� γWρ �Uτ�ς, �Eγ]ν +ν πρ%)ρ�τ�ςG fς δ� Dτε �?κ +ν, (σκων /ς τις 8ην, �Oτις 8ην Dτ� 8ην.

κα� "λλ�, 3ς �τελε�τα (A. Pal. vii. 122)G

α�, α�, Πυθαγ%ρης τ� τ%σ�ν κυ(μ�υς �σε)(σθη;κα� θ(νε �ιτητα9ς "μμιγα τ�9ς Bδ��ις..ωρ��ν +ν κυ(μωνG �να μ� τ��τ�υς δ� πατ6σ�η,�$ �Aκραγαντ�νων κ(τθαν� �ν� τρι%δCω.

;HκμαRε δ� κα� κατW τ�ν L$ηκ�στ�ν �Oλυμπι(δα, κα�α?τ�� τ� σ�στημα δι�μενε μ�.ρι γενε5ν �νν�α 2 κα�δ�καG τελευτα9�ι γWρ �γ�ν�ντ� τ5ν Πυθαγ�ρε�ων, ��ς

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 52 – – 53 –

(~μ�αλJεσσα) τbν Dπ�&ων ε�ς ;κειτ� συν]θως �ν τ�b μ6σ�ω κατR κ�ρυ��ν τ0ςκυρτ8σεως, κα5 �καλεWτ� κατ� ���+�ν ~μ�αλJς.

45

46

10. �Oμ��λι�ν: ?O συγγρα�ε(ς τ�� ?Oμηρικ�� Λε�ικ�� �I. Πανταp&δηςπαρατηρεW σ+ετικbς τR s�0ς: «?H Cσπ5ς π�λλ�κις �κ�σμεWτ� δι� ~μ�αλbν

Page 29: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�AριστJ�εν�ς Fπ0ρ�αν D �ενJ�ιλ�ς D Xαλκιδε(ς Cπ- τ�ν Θρ�κη,D Φ�ντων D Φλι�σι�ς, κι� D �E+εκρ�της κι� D Δι�κλ0ς κι� D Π�-λLμναστ�ς — Φλι�σι�ι κι� α\τ�&, π�( διετ6λεσαν μαθητ,ς τ�� Φι-λ�λ��υ κα5 τ�� E\ρLτ�υ Cπ- τ-ν T�ραντα.

?Yπ0ρ�αν δ, τ6σσερεις ΠυθαγJρες κατR τ�ν mδια �π�+], π�(δ,ν CπεW+αν κα5 π�λ( +ρ�νικR Cναμετα�L τ�υς. QEνας Kρ�τωνι�-της, τυραννικ-ς )νθρωπ�ς. QEνας Φλι�σι�ς, Cθλητ�ς � πρ�π�-νητ�ς (Cλε&πτης). QEνας ZακLνθι�ς. T6ταρτ�ς α\τ-ς π�( ��ετ�-σαμε κα5 γιR τ-ν Dπ�W�ν λ6γ�υν Pτι Cνεκ�λυψε τR μυστικR τ0ς�ιλ�σ��&ας — κα5 τR �δ&δα�ε. Kα5 σ� α\τ-ν Cν]κει τ-παρ�ιμιbδες πλ6�ν «A\τ-ς ;�α», δηλ. τ- ε`πε d MεγαλειJτηςτ�υ11, d «C�εντι� τ�υ» — κα5 δ,ν Fπ�ρ+ει Cμ�ιX�λ&α Pτι ε`ναισωστJ.

47. Mερικ�5 συγγρα�εWς Cνα�6ρ�υν κι� Vνα )λλ�ν ΠυθαγJρα,Cνδριαντ�π�ι- Cπ- τ- P]γι� (PηγWν�) π�( πρbτ�ς, λ6γ�υν, σκ6-�τηκε τ-ν ρυθμ- κα5 τ�ν συμμετρ&α. Kι� Vνα )λλ�ν, Cνδριαντ�-π�ι-ν κι�α\τ-ν Cπ- τ�ν Σ�μ�. Kι� Vνα ρ]τ�ρα μ�+θηρJν. Kι� Vναγιατρ- π�( ;γραψε γιR τ�ν κ]λη, καθ3ς κα5 λ&γα πρ�γματα γιRτ-ν QOμηρ�. T6λ�ς, Vνα ΠυθαγJρα π�( ;γραψε μιR Zστ�ρ&α γιRτ�ν Δωρικ� �υλ], Pπως μαρτυρεW D Δι�νLσι�ς.

?O �Eρατ�σθ6νης Pμως λ6γει, κα5 τ- �πιXεXαι8νει κι� DΦαXωρWν�ς μ, Pσα παραθ6τει στ- nγδ�� XιXλ&� τ0ς «Παντ�-δαπ'ς <στ�ρ�ας» τ�υ, Pτι D τελευταW�ς α\τ-ς ΠυθαγJρας Fπ0ρ�εD πρbτ�ς π�( �ντ6+νως �πυγμ�+ησε κατR τ�ν 48η �Oλυμπι�δα(588 - 584 π.X.) Pταν ;+�ντας μακριR μαλλιR κα5 ��ρbντας π�ρ-�υρ- Xασιλικ- ;νδυμα. Kα5 Pταν τ-ν ;διω�αν Cπ- τ�(ς Cγbνεςτ�υς τR παιδιR κα5 τ-ν �+λεLασαν, π0γε κατ� ε\θεWαν στ�(ς)νδρες κα5 τ�(ς �ν&κησε.

48. A\τR �πιμαρτυρ��νται κα5 Cπ- τ- CκJλ�υθ� �π&γραμματ�� Θεαιτ]τ�υ:

κα� �Aριστ%$εν�ς ε=δε (Wehrli ii, fg. 19 ), |εν% ιλ%ς τε [Xαλκιδε�ς �π� Θρn(κης κα� Φ(ντων [ Φλι(σι�ς κα��E.εκρ(της κα� Δι�κλ'ς κα� Π�λ�μναστ�ς, Φλι(σι�ι κα�α?τ��. +σαν δ� �κρ�ατα� Φιλ�λ(�υ κα� E?ρ�τ�υ τ5νTαραντ�νων. γεγ%νασι δ� Πυθαγ%ραι τ�τταρες περ� τ��ςα?τ��ς .ρ%ν�υς, �? π�λ� �π� �λλ6λων �π�.�ντεςG ε�ς μ�νKρ�τωνι(της, τυραννικ�ς "νθρωπ�ςG qτερ�ς Φλι(σι�ς,σωμασκητ6ς, �λε�πτης /ς ασ� τινεςG τρ�τ�ς Zακ�νθι�ςG<τ�ταρτ�ς α?τ�ς» �Uτ�ς, �U ασιν ε=ναι τaπ%ρρητ�ν τ'ς ιλ�σ� �ας, α?τ5ν διδ(σκαλ�ςG � � �U κα� τ� A?τ�ς 8 απαρ�ιμιακ�ν εBς τ�ν )��ν +λθεν.

O< δ� κα� "λλ�ν �νδριαντ�π�ι�ν >Pηγ9ν�ν γεγ�ν�ναι ασ� Πυθαγ%ραν, πρ5τ�ν δ�κ��ντα {υθμ�� κα� συμμε-τρ�ας �στ�.(σθαιG κα� "λλ�ν �νδριαντ�π�ι�ν Σ(μι�νG κα�qτερ�ν {6τ�ρα μ�.θηρ%νG κα� Bατρ�ν "λλ�ν, τW περ� σκ�λ-λης γεγρα %τα κα� τινα περ� >Oμ6ρ�υ συντεταγμ�ν�νGκα� qτερ�ν ΔωρικW πεπραγματευμ�ν�ν, 3ς Δι�ν�σι�ς<στ�ρε9. �Eρατ�σθ�νης (FGrH 241 F 11) δ� ησι, καθ� κα�Φα)ωρ9ν�ς �ν τ�' vγδ%�η Παντ�δαπ'ς <στ�ρ�ας (FHG iii.580) παρατ�θεται, τ��τ�ν ε=ναι τ�ν πρ5τ�ν �ντ�.νωςπυκτε�σαντα �π� τ'ς vγδ%ης κα� τετταρακ�στ'ς �Oλυ-μπι(δ�ς, κ�μ6την κα� lλ�υργ�δα �ρ��νταG �κκριθ'να� τ��κ τ5ν πα�δων κα� .λευασθ�ντα α?τ�κα πρ�σ)'ναι τ��ς"νδρας κα� νικ'σαι.

Δηλ��ν δ� τ��τ� κα� τ�?π�γραμμα Dπερ �π��ησεΘεα�τητ�ς (App. Anth. iii 35)G

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 54 – – 55 –

�ρ�σις π�( �κ�Lετ� μετα�( τbν μαθητbν τ�υ: «A\τ-ς ;�α» δηλ. τ- ε`πεα\τJς, D �Aρ+ηγ-ς — κα5 δ,ν +ωρεW συp]τησι.

47

48

11 TJσ� μεγ�λη πρ�σωπικJτης Uταν D διδ�σκαλ�ς α\τ-ς π�( P,τι �δ&δα-σκε Cπ�τελ��σε γιR τ�(ς μαθητ6ς τ�υ θ6σ�ατ�. Περ&�ημη ;+ει παραμε&νει d

Page 30: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�Aν 8.�ης �κ��σει γιW κ(π�ι�ν Πυθαγ%ρα,K(π�ι�ν μακρυμ(λλη Πυθαγ%ρα Σ(μι�, $ακ�υστ�νΠnυγμ(.�, �γ] ε=μαι α?τ�ς [ Πυθαγ%ρας.�Aν Dμως π'ς σ� κ(π�ι�ν �Hλε9�ν τW κατ�ρθ^ματ( μ�υ,Δ�σκ�λα θW γ�ν�ης πιστευτ%ς.

?O ΦαXωρWν�ς λ6γει Pτι D �ιλJσ���ς �+ρησιμ�π�&ησεDρισμ�(ς μ6σ�ω τ0ς μαθηματικ0ς {λης, τ�(ς Dπ�&�υς �πε�6τεινεκατJπιν D Σωκρ�της κα5 �Z μαθητ6ς τ�υ, κα5 CργJτερα D �Aριστ�-τ6λης κι� �Z Στωϊκ�&.

�AλλR κα5 τ-ν �\ραν- πρbτ�ς α\τ-ς τ-ν �νJμασε κJσμ�ν κα5γιR τ�ν γ0 ε`πε Pτι ε`ναι σ�αιρικ]. ?O ΘεJ�ραστ�ς Pμως τRCπ�δ&δει α\τR στ-ν Παρμεν&δη κι� D Z]νων στ-ν ?Hσ&�δ�.

49. �Aντ&παλJς τ�υ δ, Uταν D KLλων, Pπως Cντ&παλ�ς τ��Σωκρ�τ�υς Uταν D �Aντ&λ�+�ς.

ΓιR τ-ν Cθλητ], τ-ν ΠυθαγJρα, Cνα�6ρεται κα5 τ��τ� τ-�π&γραμμα:

ΓιW νW πυγμα.6σ�η μ� τ��ς "λλ�υς νεαρ��ς,Π'γε στ��ς �Oλυμπιακ��ς �γ5νες [ νεαρ�ς ("νη)�ς)Πυθαγ%ρας, γι�ς τ�� Kρ(τητ�ς τ�� Σαμ��υ.

?O �ιλJσ���ς ;γραψε κα5 τ�ν CκJλ�υθη �πιστ�λ]:?O ΠυθαγJρας πρ-ς τ-ν �Aνα�ιμ6νη12.«Kα5 σL, � Fπ6ρ�+ε )νθρωπε, :ν δ,ν Uσ�υν Cν8τερ�ς στ�ν

καταγωγ� κα5 στ- nν�μα Cπ- τ-ν ΠυθαγJρα, θR σηκωνJσ�υν νR�Lγaης Cπ- τ�ν M&λητ�.

Πυθαγ%ρην τιν(, Πυθαγ%ρην, p $ε9νε, κ�μ6την,n�δ%μεν�ν π�κτην εB κατ�.εις Σ(μι�ν,Πυθαγ%ρης �γ^ εBμιG τW δ� 8ργα μ�υ εN τιν� 8ρ�ι��Hλε�ων, 6σεις α?τ�ν "πιστα λ�γειν.

T��τ�ν [ Φα)ωρ9ν%ς ησιν Dρ�ις .ρ6σασθαι διW τ'ςμαθηματικ'ς cλης, �π� πλ��ν δ� Σωκρ(την κα� τ��ς�κε�νCω πλησι(σαντας, κα� μετW τα�τ� �Aριστ�τ�λην κα�τ��ς στωικ��ς.

�AλλW μ�ν κα� τ�ν �?ραν�ν πρ5τ�ν vν�μ(σαι κ%σμ�νκα� τ�ν γ'ν στρ�γγ�ληνG 3ς δ� Θε% ραστ�ς (Phys. Op.,fg. 17 D., p. 492), Παρμεν�δηνG 3ς δ� Z6νων, >Hσ��δ�ν.

T��τCω ασ�ν �ντιπαρατ(σσεσθαι K�λωνα καθ(περ�Aντ�λ�.�ν Σωκρ(τει.

�Eπ� δ� τ�� �θλητ�� Πυθαγ%ρ�υ κα� τ��τ� �λ�γετ� τ��π�γραμμα (App. Anth. iii. 16)G

�Uτ�ς πυκτε�σων �ς �Oλ�μπια παισ�ν "νη)�ςVλυθε Πυθαγ%ρης [ Kρ(τεω Σ(μι�ς.

[ δ� ιλ%σ� �ς κα� Pδε �π�στειλε (Hercher 601)G

ΠυθαγJρης �Aνα�ιμ6νει

“Kα� σ�, p λC5στε, εB μηδ�ν �με�νων +ς Πυθαγ%ρεωγενε6ν τε κα� κλ��ς, μεταναστWς bν �N.ε� �κ Mιλ6τ�υG

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 56 – – 57 –

49

12. ?H �πιστ�λ� α\τ� ε`ναι Cπ�ντησις σ, Cν�λ�γη �πιστ�λ� τ�� �υσικ���ιλ�σJ��υ κα5 Cστρ�νJμ�υ �Aνα�ιμ6ν�υς. Bλ. XιXλ. B., κε�. 2.

Page 31: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�AλλR τ8ρα σ, �μπ�δ&pει d πατρικ� δJ�α (εeκλεια), Pπως θR μ��μπJδιpε κι �μ6να :ν �μ�υν cσJτιμ�ς μ, τ-ν �Aνα�ιμ6νη.

»Γιατ5 :ν �σεWς �Z )ριστ�ι )νδρες �γκαταλε&ψετε τ-ν τJπ� σας,θR �κλε&ψaη d Fπ�ρ+�υσα σ� α\τ-ν τ��ις �νb Cπ- τ�ν )λλη μεριRθR α\�ηθ��ν �Z �κ μ6ρ�υς τbν M]δων κ&νδυν�ι.

50. »Oeτε �� )λλ�υ ε`ναι σκJπιμ� ν’ Cσ+�λ�Lμεθα διαρκbς μ,τ�ν ��ερεLνησι τ�� �\ραν�� CλλR πι- καλ- ε`ναι τ- �νδια�6ρ�νγιR τ�ν πατρ&δα μας. Kι� �γ3 δ,ν περι�ρ&p�μαι στ5ς διδασκαλ&εςμ�υ, CλλR λαμX�νω μ6ρ�ς κα5 στ�(ς π�λ6μ�υς π�( διε��γ�υνCναμετα�L τ�υς �Z �Iταλιbτες».

T8ρα π�( τελει8σαμε τ�ν ;κθεσ& μας γιR τ-ν ΠυθαγJρα, θRπρ6πει νR κ�ν�υμε λJγ� γιR τ�(ς σπ�υδαιJτερ�υς Πυθαγ�ρι-κ�Lς. Kα5 μετR γιR τ�(ς λεγ�μ6ν�υς «σπ�ραδικ�Lς», π�( δ,νCν]κ�υν δηλαδ� σ, �ε+ωριστ� σ+�λ]. fEπειτα δ, θR πρ�σαρτ]-σωμε τ�ν διαδ�+� τbν C�&ων λJγ�υ �ς τ-ν �Eπ&κ�υρ�, Pπωςεmπαμε κα5 πρ�ηγ�υμ6νως. ΓιR τ�ν Θεαν3 κα5 τ-ν TηλαLγη μιλ]-σαμε. �Aς Cσ+�ληθ��με τ8ρα πρbτα μ, τ-ν �Eμπεδ�κλ0. ΔιJτικατ� τινας �κ�υσε μαθ]ματα Cπ- τ-ν ΠυθαγJρα.

ν�ν δ� κατερ�κει σε e πατρ%θεν εOκλεια, κα� �μ� τε bνκατε�ρυκεν �Aνα$ιμ�νει ��ικ%τα. εB δ� Jμε9ς �< vν6ιστ�ιτWς π%λιας �κλε�ψετε, �π� μ�ν α?τ�ων [ κ%σμ�ς α<ρεθ6-σεται, �πικινδυν%τερα δ� α?τ�'σι τW �κ M6δων.

OOτε δ� αBε� καλ�ν αBθερ�λ�γ�η μελεδων%ν τε ε=ναι τ�'πατρ�δι κ(λλι�ν. κα� �γ] δ� �? π(ντα περ� τ��ς �μεω-υτ�� μ�θ�υς, �λλW κα� �ν π�λ�μ�ις ��ς δια �ρ�υσιν �ς�λλ6λ�υς �Iταλι5ται.” �πειδ� δ� περ� Πυθαγ%ρ�υ διελη-λ�θαμεν, {ητ��ν περ� τ5ν �λλ�γ�μων Πυθαγ�ρικ5νG μεθ���ς περ� τ5ν σπ�ρ(δην κατ( τινας ερ�μ�νωνG 8πειθ��cτως �$(ψ�μεν τ�ν διαδ�.�ν τ5ν �$�ων λ%γ�υ qως�Eπικ��ρ�υ καθW κα� πρ�ειρ6καμεν. περ� μ�ν �YνΘεαν��ς κα� Tηλα�γ�υς διειλ�γμεθαG λεκτ��ν δ� ν�νπερ� �Eμπεδ�κλ��υς πρ5τ�νG κατW γ(ρ τινας Πυθαγ%ρ�υδι6κ�υσεν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 58 – – 59 –

50

Page 32: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

2. EMΠEΔOKΛHΣ

51. ?O �Eμπεδ�κλ0ς13, κατR τ-ν ?IππJX�τ�, Uταν γι-ς τ��M6των�ς κα5 ;γγ�ν�ς τ�� συνωνLμ�υ τ�υ �Eμπεδ�κλ6�υς, κατ]-γετ� δ, Cπ- τ-ν �Aκρ�γαντα (τ0ς Σικελ&ας). A\τ- τ- �πιXεXαι8-νει κι D T&μαι�ς στ- 15� XιXλ&� τbν «>Iστ�ρι5ν» τ�υ, Pπ�υ Cνα�6-ρει κα5 Pτι διακεκριμ6ν�ς )νδρας Fπ0ρ�ε D π�ππ�ς τ�� π�ιητ���Eμπεδ�κλ6�υς. TR mδια λ6γει κι� D QEρμιππ�ς. �Eπ&σης D ?Hρακλε&-δης γρ��ει στ�ν «Περ� ν%σων» πραγματε&α τ�υ Pτι κατ]γετ� Cπ-περι�αν0 �cκ�γ6νεια κα5 Pτι D παππ��ς τ�υ διατηρ��σε )λ�γαZππ�δρ�μιbν. Kα5 μ�λιστα κατR τ-ν �Eρατ�σθ6νη, XασιpJμεν�νσ, μαρτυρ&α τ�� �Aριστ�τ6λ�υς, D πατ6ρας τ�� M6των�ς (Dπαππ��ς δηλ. τ�� �Eμπεδ�κλ6�υς) CνεκηρL+θη νικητ�ς στ�(ςCγbνες Zππ�δρ�μιbν στ�ν �Oλυμπ&α κατR τ�ν 71η �Oλυμπι�δα(496 π.X.).

52. ?O �Aπ�λλJδωρ�ς D γραμματικ-ς (�ιλJλ�γ�ς) λ6γει στR«Xρ�νικ(» τ�υ Pτι:

}Hταν γι�ς τ�� M�των�ς, [ δ� Γλα�κ�ς �να �ρει Dτι �πεσκ� θη�μ�σως μετW τ�ν �δρυσ� της τ�ν πανελλ6νια �π�ικ�α τ5ν Θ�υρ�ων.

Kα5 παρακ�τω πρ�σθ6τει τR s�0ς:

O< <στ�ρ��ντες Dτι 8 υγε �π� τ� σπ�τι τ�υ κα� π'γε στ�ςΣυρακ��σες κα� π�λεμ��σε μαR� μ� α?τ��ς κατW τ5ν �Aθηνα�ων, α�νεται σ� μ�να τ�?λ(.ιστ�ν �ντελ5ς �σ αλμ�ν�. Δι%τι τ�ν �π�.��κε�νη (415 πX.) 2 δ�ν Jπ'ρ.ε 2 +ταν Jπερ6λικας,π�� κι� α?τ� α�-νεται �π�θαν�.*

* QOπως ε`ναι γνωστJ, D Πελ�π�ννησιακ-ς πJλεμ�ς κατR τ-ν Dπ�W�ν ;γινεκα5 d �κστρατε&α στ�ν Σικελ&α μ, �π5 κε�αλ0ς τ-ν �AλκιXι�δη κηρL+θηκε τ-431, DπJτε D �Eμπεδ�κλ0ς � θR ε`+ε πεθ�νει � θR Uταν π�λ( γ6ρ�ντας.

EMΠEΔOKΛHΣ

�Eμπεδ�κλ'ς, /ς ησιν >Iππ%)�τ�ς, M�των�ς +ν υ<�ςτ�� �Eμπεδ�κλ��υς, �Aκραγαντ9ν�ς. τ� δ� α?τ� κα�T�μαι�ς �ν τ�' πεντεκαιδεκ(τ�η τ5ν >Iστ�ρι5ν (FGrH 566 F26b) <λ�γει πρ�σιστ�ρ5ν> �π�σημ�ν "νδρα γεγ�ν�ναιτ�ν �Eμπεδ�κλ�α τ�ν π(ππ�ν τ�� π�ιητ��. �λλW κα�0Eρμιππ�ς (FHG iii. 42) τW α?τW τ��τCω ησ�ν. [μ��ως κα�>Hρακλε�δης �ν τC5 Περ� ν%σων (Wehrli vii, fg. 76), Dτιλαμπρ4ς +ν �Bκ�ας <ππ�τρ� ηκ%τ�ς τ�� π(ππ�υ. λ�γειδ� κα� �Eρατ�σθ�νης �ν τ�9ς �Oλυμπι�ν�καις (FGrH 241 F7) τ�ν πρ^την κα� L)δ�μηκ�στ�ν �Oλυμπι(δα νενικηκ�-ναι τ�ν τ�� M�των�ς πατ�ρα, μ(ρτυρι .ρ^μεν�ς �Aριστ�-τ�λει (Rose 71).

�Aπ�λλ%δωρ�ς δ� [ γραμματικ�ς �ν τ�9ς Xρ�νικ�9ς(FGrH 244 F 32a) φησιν 3ς

+ν μ�ν M�των�ς υ<%ς, εBς δ� Θ�υρ��υςα?τ�ν νεωστ� παντελ5ς �κτισμ�ν�υς<[> Γλα�κ�ς (FHG ii. 24) �λθε9ν ησιν.

ε=θ� Jπ�)(ςG

�< δ� <στ�ρ��ντες, 3ς πε ευγ]ς �Nκ�θενεBς τWς Συρακ��σας μετ� �κε�νων �π�λ�μειπρ�ς �Aθην(�υς �μ��<γε> τελ�ως �γν�ε9νδ�κ��σινG 2 γWρ �?κ�τ� +ν 2 παντελ5ςJπεργεγηρακ^ς, Dπερ �?<.�> α�νεται.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 60 – – 61 –

51

52

13. fHκμασε τ- 484 - 424 π.X.

Page 33: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

ΔιJτι D �Aριστ�τ6λης Cνα�6ρει Pτι π6θανε s�]ντα �τbν. �EκεWν�ςδ, π�( �ν&κησε κατR τ�ν 71ην �Oλυμπι�δα.

μ� qναν κ�λητα, +ταν [ συν�ν%ματ%ς τ�υ [ παππ��ς.

Kι� ;τσι τ- Cνωτ6ρω +ωρ&�ν τ�� �Aπ�λλ�δ8ρ�υ δε&+νει κα5 τ�νCκριX0 +ρ�ν�λ�γ&α τ�� γεγ�νJτ�ς.

53. ?O Σ�τυρ�ς Pμως στ�(ς «B��υς» τ�υ Cνα�6ρει Pτι D �Eμπε-δ�κλ0ς Uταν γι-ς τ�� �E�αιν6τ�υ, Pτι )�ησε κι� α\τ-ς γι- �E�α&-νετ�, κι� Pτι κατR τ�ν mδια �Oλυμπι�δα D mδι�ς �ν&κησε μ, κ6λητα�ππ�ν, D δ, γι-ς ν&κησε στ�ν π�λη � στ-ν δρJμ�, Pπως cσ+υρ&pεταιD ?Hρακλε&δης (D Λ6μX�ς) στ�ν «�Eπιτ�μ6» τ�υ. �Eγ3 δ, εFρ0καστR �Aπ�μνημ�νε�ματα τ�� ΦαXωρ&ν�υ Pτι κα5 XJδι �θυσ&ασεστ�(ς θεωρ�(ς πλασμ6ν� Cπ- +�ντρ- κριθ�λευρ� κα5 μ6λι (δηλ.Dμ�&ωμα X�δι�� μ, τR FλικR α\τ�, διJτι κι� D �Eμπεδ�κλ0ς σRν~παδ-ς τ�� ΠυθαγJρ�υ Uταν κατR τ0ς κρε��αγ&ας κα5 τbναZματηρbν θυσιbν), κι� Pτι ε`+ε κι� Cδελ�- π�( �ν�μ�pετ� Kαλλι-κρατ&δης. ?O TηλαLγης Pμως, D γι-ς τ�� ΠυθαγJρ�υ, σ, μιR�πιστ�λ] τ�υ πρ-ς τ-ν ΦιλJλα� λ6γει Pτι D �Eμπεδ�κλ0ς Uτανγι-ς τ�� �Aρ+ινJμ�υ.

54. QOτι Pμως Uταν �AκραγαντWν�ς Cπ- τ�ν Σικελ&α τ- Cνα�6-ρει D mδι�ς στ�ν Cρ+� τbν «Kαθαρμ5ν» τ�υ (τ- Vνα Cπ- τR δL�;ργα - π�ι]ματα τ�� �Eμπεδ�κλ6�υς):

}Ω �λ�ι π�� κατ�ικε9τε τ�ν μεγ(λη (π%λι Π�� lπλ^νεται πρ�ς τ�ν $ανθ� (π�ταμ�)�Aκρ(γαντα πρ�ς τ�ς κ�ρυ �ς τ�� ρ�υρ��υ.

A\τR γιR τ�ν �cκ�γ6νει� τ�υ.

�Aριστ�τ�λης (Rose 71) γWρ α?τ%ν, 8τι τε >Hρακλε�δης(Wehrli vii, fg. 86), L$6κ�ντα �τ5ν ησι τετελευτηκ�ναι. [ δ�<τ�ν> μ�αν κα� L)δ�μηκ�στ�ν �Oλυμπι(δα νενικηκ]ς

κ�λητι τ��τ�υ π(ππ�ς +ν [μ^νυμ�ς,

/σθ� wμα κα� <τ��τ�υ> τ�ν .ρ%ν�ν Jπ� τ�� �Aπ�λλ�δ^-ρ�υ σημα�νεσθαι.

Σ(τυρ�ς δ� �ν τ�9ς B��ις (FHG iii. 162) ησ�ν Dτι �Eμ-πεδ�κλ'ς υ<�ς μ�ν +ν �E$αιν�τ�υ, κατ�λιπε δ� κα� α?τ�ςυ<�ν �E$α�νετ�νG �π� τε τ'ς α?τ'ς �Oλυμπι(δ�ς τ�ν μ�ν�ππCω κ�λητι νενικηκ�ναι, τ�ν δ� υ<�ν α?τ�� π(λ�η V, /ς>Hρακλε�δης �ν τ�' �Eπιτ�μ�' (FHG iii. 169), δρ%μCω. �γ] δ�εUρ�ν �ν τ�9ς >Yπ�μν6μασι Φα)ωρ�ν�υ (FHG iii. 578) Dτικα� )��ν 8θυσε τ�9ς θεωρ�9ς [ �Eμπεδ�κλ'ς �κ μ�λιτ�ςκα� �λ �των, κα� �δελ �ν 8σ.ε Kαλλικρατ�δην. Tηλα�-γης δ� [ Πυθαγ%ρ�υ πα9ς �ν τ�' πρ�ς Φιλ%λα�ν �πιστ�λ�' ησι τ�ν �Eμπεδ�κλ�α �Aρ.ιν%μ�υ ε=ναι υ<%ν.

0Oτι δ� +ν �Aκραγαντ9ν�ς �κ Σικελ�ας, α?τ�ς �ναρ.%με-ν�ς τ5ν Kαθαρμ5ν ησιν (DK 31 B 112)·

p �λ�ι �_ μ�γα "στυ κατW $ανθ�� �Aκρ(γαντ�ςνα�ετ� �ν� "κρα π%λε�ς.

κα� τW μ�ν περ� τ�� γ�ν�υς α?τ�� τ(δε.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 62 – – 63 –

53

54

Page 34: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?Yπ0ρ�ε δ, μαθητ�ς τ�� ΠυθαγJρ�υ, Pπως Zστ�ρεW D T&μαι�ς,πρ�σθ6των Pτι κατηγ�ρηθε5ς τJτε �π5 λ�γ�κλ�π&<α, Cπεκλε&σθηPπως κα5 D Πλ�των Cπ- τ5ς συpητ]σεις τ0ς Σ+�λ0ς. T-ν μνημ�-νεLει δ, τ-ν ΠυθαγJρα κι� D mδι�ς D �Eμπεδ�κλ0ς μ, τR s�0ς λJγια:

>Yπ'ρ.ε �ν(μεσα σ� �κε�ν�υς qναςJπερανθρ^π�υ γν^σεως "νθρωπ�ς,π�� πραγματικW κατε9.ε τ�ν μεγαλ�-τερ� πλ��τ� σ� �ας.

fAλλ�ι Pμως λ6γ�υν Pτι α\τR τR λ6γει γιR τ-ν Παρμεν&δη (π�(�π&σης �+ρημ�τισε δ�σκαλJς τ�υ στ�ν Σ+�λ� τ0ς �Eλ6ας).

55. ?O Nε�νθης Cνα�6ρει Pτι μ6+ρι τ�� Φιλ�λ��υ κα5 τ���Eμπεδ�κλ6�υς γ&ν�νταν δεκτ�5 Pλ�ι �Z Πυθαγ�ρικ�5 στ5ς συpη-τ]σεις. �Eπειδ� Pμως α\τ-ς μ, τR π�ι]ματ� τ�υ τR κατ6στησεκ�ιν- κτ0μα τR pητ]ματα α\τ�, ;Xαλαν νJμ� νR μ� μεταδ&δωνταια\τR σ, καν6να π�ιητ]. T- mδι�, λ6γει, ;παθε κι� D Πλ�των. ΔιJτικι� α\τ-ς Cπεκλε&σθη. �AλλR τ&ν�ς Πυθαγ�ρικ�� τ�ν διδασκαλ&απαρακ�λ�Lθησε D �Eμπεδ�κλ0ς, δ,ν μqς τ- λ6γει. ΔιJτι δ,νθεωρεWται C�ιJπιστ�ς d Cπ�διδ�μ6νη στ-ν TηλαLγη �πιστ�λ],κατR τ�ν Dπ�&α διετ6λεσε μαθητ�ς τ�� ?Iππ�σ�υ κα5 τ�� Bρ�ντ&-ν�υ. ?O ΘεJ�ραστ�ς XεXαι8νει Pτι Fπ0ρ�ε θαυμαστ�ς τ�� Παρ-μεν&δ�υ κα5 τ-ν μιμ]θηκε στR π�ι]ματ� τ�υ. Γιατ5 κα5 �κεWν�ς σ,π�ιητικ- λJγ� διετLπωσε τ- «Περ� �σεως» ;ργ� τ�υ.

56. ?O QEρμιππ�ς Pμως παραδ&δει Pτι n+ι τ�� Παρμεν&δ�υ CλλRτ�� �εν���ν�υς Fπ0ρ�ε θαυμαστ]ς, μ, τ-ν Dπ�W�ν κα5 συν6pησεκα5 μιμ]θηκε τ�ν �π�π�ι_α τ�υ. Kα5 Pτι CργJτερα �πεκ�ιν8νησεμ, τ�(ς Πυθαγ�ρικ�Lς. ?O �Aλκιδ�μας στR «Φυσικ(» τ�υ λ6γει Pτιτ�ν mδια �π�+� D Z]νων (D �Eλε�της) κι� D �Eμπεδ�κλ0ς παρακ�-λ�Lθησαν τ�ν διδασκαλ&α τ�� Παρμεν&δ�υ, κα5 Pτι {στεραCπε+8ρησαν κα5 D μ,ν Z]νων δημι�Lργησε τ- δικJ τ�υ σLστημα,D δ, �Eμπεδ�κλ0ς ;γινε μαθητ�ς τ�� �Aνα�αγJρ�υ κα5τ�� ΠυθαγJρ�υ. Kα5 τ�� μ,ν ΠυθαγJρ�υ �κτιμ��σε τ�ν C�ι�-πρεπ0 pω� κα5 συμπερι��ρ� τ�υ, τ�� δ, �Aνα�αγJρ�υ τ5ς

�Aκ��σαι δ� α?τ�ν Πυθαγ%ρ�υ T�μαι�ς διW τ'ς �ν(της(FGrH 566 F 14) <στ�ρε9, λ�γων Dτι καταγνωσθε�ς �π�λ�γ�κλ�π�nα τ%τε, καθW κα� Πλ(των, τ5ν λ%γων �κωλ�θημετ�.ειν. μεμν'σθαι δ� κα� α?τ�ν Πυθαγ%ρ�υ λ�γ�ντα(DK 31 B 129)G

+ν δ� τις �ν κε�ν�ισιν �ν�ρ περι^σια εBδ^ς,fς δ� μ6κιστ�ν πραπ�δων �κτ6σατ� πλ��τ�ν

�< δ� τ��τ� εBς Παρμεν�δην α?τ�ν λ�γειν �να �ρ�ντα.Φησ� δ� Nε(νθης (FGrH 84 F 26) Dτι μ�.ρι Φιλ�λ(�υ

κα� �Eμπεδ�κλ��υς �κ�ιν^ν�υν �< Πυθαγ�ρικ�� τ5νλ%γων. �πε� δ� α?τ�ς διW τ'ς π�ι6σεως �δημ�σ�ωσενα?τ(, ν%μ�ν 8θεντ� μηδεν� μεταδ^σειν �π�π�ιC5. τ� δ�α?τ� κα� Πλ(τωνα παθε9ν ησιG κα� γWρ τ��τ�νκωλυθ'ναι. τ�ν�ς μ�ντ�ι γε α?τ5ν Vκ�υσεν [ �Eμπε-δ�κλ'ς, �?κ ε=πεG τ�ν γWρ περι ερ�μ�νην 3ς Tηλα�γ�υς�πιστ�λ�ν Dτι τε μετ�σ.εν >Iππ(σ�υ κα� Bρ�ντ�ν�υ, μ�ε=ναι �$ι%πιστ�ν.

>O δ� Θε% ραστ�ς (Pbys. Op. 3 Diels, p. 477 18 et n.)Παρμεν�δ�υ ησ� Rηλωτ�ν α?τ�ν γεν�σθαι κα� μιμητ�ν�ν τ�9ς π�ι6μασιG κα� γWρ �κε9ν�ν �ν 8πεσι τ�ν Περ� �σεως �$ενεγκε9ν λ%γ�ν.

0Eρμιππ�ς (FHG iii. 42) δ� �? Παρμεν�δ�υ, |εν� (-ν�υς δ� γεγ�ν�ναι Rηλωτ6ν, CP κα� συνδιατρ9ψαι κα�μιμ6σασθαι τ�ν �π�π�ι�ανG cστερ�ν δ� τ�9ς Πυθαγ�-ρικ�9ς �ντυ.ε9ν. �Aλκιδ(μας δ� �ν τC5 ΦυσικC5 ησι κατWτ��ς α?τ��ς .ρ%ν�υς Z6νωνα κα� �Eμπεδ�κλ�α �κ��σαιΠαρμεν�δ�υ, ε=θ� cστερ�ν �π�.ωρ'σαι, κα� τ�ν μ�νZ6νωνα κατ� Bδ�αν ιλ�σ� 'σαι, τ�ν δ� �Aνα$αγ%ρ�υ

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 64 – – 65 –

55

56

Page 35: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�υσικ,ς ��ερευν]σεις τ�υ.57. ?O �Aριστ�τ6λης λ6γει στ-ν «Σ� ιστ6» τ�υ Pτι D �Eμπε-

δ�κλ0ς πρbτ�ς εFρ0κε τ�ν ρητ�ρικ� κι� D Z]νων τ�ν διαλεκτικ].Στ�ν «Περ� π�ιητ5ν» δ, πραγματε&α τ�υ Cνα�6ρει Pτι D �Eμπε-δ�κλ0ς Fπ0ρ�ε μιμητ�ς τ�� ?Oμ]ρ�υ κα5 καθ� FπερX�λ�ν Zκαν-ς+ειριστ�ς τbν �ραστικbν μ6σων, διJτι ��ερε νR κ�μνaη +ρ0σι τbνπ�ιητικbν μετα��ρbν κα5 νR +ρησιμ�π�ιa0 κα5 τR Cσ�αλ&p�ντατ�ν π�ιητικ� �πιτυ+&α μ6σα. �Eπ&σης λ6γει Pτι ;γραψε κι� )λλα π�ι-]ματα κα5 τ�ν εcσX�λ� τ�� �6ρ��υ, κι� Vνα {μν� γιR τ-ν �AπJλ-λωνα, π�( CργJτερα τR ;καυσε μιR Cδελ�] τ�υ � μιR κJρη τ�υκατR τ-ν ?Iερ8νυμ�, τ-ν μ,ν {μν� +ωρ5ς νR τ- θ6λaη, τR δ, «Περ-σικW» διJτι Uσαν Cτελε&ωτα.

58. ΓενικR δ, λ6γει (D �Aριστ�τ6λης) Pτι ;γραψε κα5 τραγωδ&εςκα5 π�λιτικ�(ς λJγ�υς. ?O ?Hρακλε&δης τ�� Σαραπ&ων�ς PμωςFπ�στηρ&pει Pτι )λλ�υ ε`ναι �Z τραγωδ&ες, D δ, ?Iερ8νυμ�ς Cνα�6-ρει Pτι συν]ντησε σαρ�ντα τρ&α τ6τ�ια ;ργα τ�υ. T6λ�ς, D Nε�ν-θης παραδ&δει Pτι τ5ς τραγωδ&ες τ5ς ;γραψε Pταν Uταν ν6�ς κι� Pτια\τ-ς εFρ0κε sπτR Cπ� α\τ6ς.

?O Σ�τυρ�ς λ6ει στ�(ς «B��υς» τ�υ Pτι D �Eμπεδ�κλ0ς Uτανκα5 cατρ-ς κα5 )ριστ�ς ρ]τωρ. Π�ντως μαθητ]ς τ�υ διετ6λεσεVνας π�( Fπ0ρ�ε κ�ρυ�αW�ς στ�ν ρητ�ρικ� κι� )�ησε κα5 σ+ετικ�πραγματε&α, D Γ�ργ&ας D Λε�ντWν�ς14.

59. ΓιR τ-ν Γ�ργ&α D �Aπ�λλJδωρ�ς Cνα�6ρει Pτι ;pησε �π5 109;τη. ?O δ, Σ�τυρ�ς παραδ&δει Pτι D Γ�ργ&ας Uταν παρ3ν Pτανμερικ,ς ��ρ,ς D �Eμπεδ�κλ0ς ;καμνε μαγικ,ς μαγγανεWες — δι�-��ρα θαLματα. �AλλR κι� D mδι�ς (D �Eμπεδ�κλ0ς) στR π�ι]ματ�

διακ��σαι κα� Πυθαγ%ρ�υG κα� τ�� μ�ν τ�ν σεμν%τηταRηλ5σαι τ�� τε )��υ κα� τ�� σ.6ματ�ς, τ�� δ� τ�ν υσι�-λ�γ�αν.

�Aριστ�τ�λης δ� �ν τC5 Σ� ιστ�' (Rose 65) ησι πρ5τ�ν�Eμπεδ�κλ�α {ητ�ρικ�ν εJρε9ν, Z6νωνα δ� διαλεκτικ6ν. �νδ� τC5 Περ� π�ιητ5ν (Rose 70) ησιν Dτι κα� >Oμηρικ�ς [�Eμπεδ�κλ'ς κα� δειν�ς περ� τ�ν ρ(σιν γ�γ�νεν, μετα- �ρητικ%ς τε Xν κα� τ�9ς "λλ�ις τ�9ς περ� π�ιητικ�ν�πιτε�γμασι .ρ^μεν�ςG κα� δι%τι γρ(ψαντ�ς α?τ�� κα�"λλα π�ι6ματα τ6ν τε τ�� |�ρ$�υ δι()ασιν κα� πρ���-μι�ν εBς �Aπ%λλωνα, τα�θ� cστερ�ν κατ�καυσεν �δελ 6τις α?τ�� (2 θυγ(τηρ, /ς ησιν >Iερ^νυμ�ς, Hiller xxiv),τ% μ�ν πρ���μι�ν "κ�υσα, τW δ� ΠερσικW )�υληθε9σα διWτ� �τελε�ωτα ε=ναι.

Kαθ%λ�υ δ� ησι κα� τραγCωδ�ας α?τ�ν γρ(ψαι κα�π�λιτικ��ςG >Hρακλε�δης δ� [ τ�� Σαραπ�ων�ς (FHG iii.169) Lτ�ρ�υ ησ�ν ε=ναι τWς τραγCωδ�ας. >Iερ^νυμ�ς(Hiller xxv) δ� τρισ� κα� τετταρ(κ�ντ( ησιν �ντετυ.ηκ�-ναι, Nε(νθης (FGrH 84 F 27) δι� ν��ν `ντα γεγρα �ναιτWς τραγCωδ�ας κα� α?τ5ν LπτW �ντετυ.ηκ�ναι. ησ� δ�Σ(τυρ�ς �ν τ�9ς B��ις (FHG iii 162 sq) Dτι κα� Bατρ�ς +νκα� {6τωρ "ριστ�ς. Γ�ργ�αν γ��ν τ�ν Λε�ντ9ν�ν α?τ��γεν�σθαι μαθητ6ν, "νδρα Jπερ�.�ντα �ν {ητ�ρικ�' κα�T�.νην �π�λελ�ιπ%ταG Dν ησιν �Aπ�λλ%δωρ�ς �ν Xρ�-νικ�9ς (FGrH 244 F 33) �νν�α πρ�ς τ�9ς Lκατ�ν 8τη)ι5ναι.

T��τ%ν ησιν [ Σ(τυρ�ς λ�γειν 3ς α?τ�ς παρε�η τC5�Eμπεδ�κλε9 γ�ητε��ντι. �λλW κα� α?τ�ν διW τ5ν π�ιη-

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 66 – – 67 –

57

58

59

14. E`ναι D θεμελιωτ�ς τ�� �ντ6+ν�υ Cττικ�� πεp�� λJγ�υ, κι� D �ιλJσ���ςπ�( διεκ]ρυ�ε Pτι «O\δ,ν �στ&ν», Pτι τ&π�τε δ,ν Fπ�ρ+ει κα5 Pτι d πλ�σις ε`ναιμ&α �αιν�μενικJτης. fHκμασε περ5 τ- 483 - 375 π.X.

Page 36: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

τ�υ παραδ6+εται α\τ�ν τ�ν ZκανJτητ� τ�υ κι� )λλες περισσJτερεςPπως κατα�α&νεται Cπ- τ�(ς κατωτ6ρω στ&+�υς τ�υ (�Aπ�σπ. 111κατR Nτ&λς):

ΘR μ�θaης Pλα τR ��ρμακα Pσα ;+�υν γ&νει γιR νR +ρησιμεL-σ�υν πρ-ς CπJκρ�υσι τbν Cσθενειbν κα5 τ�� γ]ρατ�ς. ΔιJτιμJν�ν πρ-ς +�ριν σ�υ θ’ Cνταπ�κριθb στ5ς σ+ετικ,ς μ� α\τRπαρακλ]σεις σ�υ. ΘR ε`σαι δ, εcς θ6σιν νR καταπαLσaης τ�νδLναμι τbν Cκ�Lραστων Cν6μων, �Z Dπ�W�ι ���ρμ��ντες κατα-στρ6��υν �π�νω στ�ν γ0 τR καλλιεργημ6να +ωρ��ια. Kα5 π�λισLμ�ωνα μ, τ�ν θ6λησ& σ�υ πρ-ς Cπ�κατ�στασι θR κατ�ρθ8σaηςνR τ�(ς κ�νaης νR πνεLσ�υν. ΘR κ�νης δ, ;πειτα Cπ- σκ�τειν�Xρ�+� �ηρασ&α �π&καιρη γιR τ�(ς Cνθρ8π�υς. Kα5 Cπ- �ηρασ&αθεριν� θR κ�νaης νR τρ6��υν ρεLματα π�( τρ6��υν τR δ6νδρα κα5τR Dπ�Wα θR τρ6��υν Cπ- τ-ν αcθ6ρα. ΘR �πανα�6ρaης δ, κα5 Cπ-τ-ν QAδη τ�ν δLναμι, τ�ν ψυ+� Cπ�θανJντ�ς Cνθρ8π�υ.

60. �AλλR κι� D T&μαι�ς στ- 18� XιXλ&� τbν «>Iστ�ρι5ν» τ�υσημει8νει Pτι κα5 κατR π�λλ�(ς )λλ�υς τρJπ�υς �θαυμ�σθη D�Eμπεδ�κλ0ς. Στ�ν περ&πτωσι, παραδε&γματ�ς +�ριν π�( στ�νΣικελ&α ε`+αν πνεLσει σ��δρα5 «�τησ&αι» (μελτ6μια)… κα5 �ZCγρ�τικ,ς καλλι6ργειες F�&σταντ� καταστρ��,ς �κ τbν Cν6μωνα\τbν, D �Eμπεδ�κλ0ς συν6στησε ν’ Cνεγε&ρ�υν Fψηλ�(ς τ�&+�υςπρ-ς τ- μ6ρ�ς τ0ς θαλ�σσης Cπ� Pπ�υ ;ρ+�νταν �Z νJτι�ι )νεμ�ι,εcς )λλα δ, μ6ρη �τ�π�θ6τησε δ6ρματα nνων, κα5 ;τσι Cπ]λλα�ετ�(ς κατ�&κ�υς Cπ- τ5ς pημι6ς. ΓιR τ- �π&τευγμ� τ�υ α\τ-Cπεκλ]θη κωλυσαν6μας (D κωλLων, D �μπ�δ&pων τ�(ς Cν6μ�υς).?O ?Hρακλε&δης στ�ν «Περ� ν%σων» συγγρα�] τ�υ λ6γει Pτι D�ιλJσ���ς ε`+ε διηγηθ0 στ-ν Παυσαν&α «τR περ5 τ-ν )πν�υν»δηλ. γιR τ�ν γυναWκα π�( ε`+ε π6σει σ, λ]θαργ�. �Hταν δ, D Παυ-σαν&ας, Pπως Cνα�6ρ�υν D �Aρ&στιππ�ς κα5 D Σ�τυρ�ς, �ρ8μενJςτ�υ στ-ν Dπ�W�ν C�ι6ρωσε τ- π�&ημ� τ�υ «Περ� �σεως» μ, τRs�0ς λJγια:

μ(των �παγγ�λλεσθαι τ��τ% τε κα� "λλα πλε�ω, δι� Pν ησι (DK 31 B 111 ).

(ρμακα δ� Dσσα γεγ4σι κακ5ν κα� γ6ρα�ς "λκαρπε�σ�η, �πε� μ��νCω σ�� �γ] κραν�ω τ(δε π(ντα.πα�σεις δ� �καμ(των �ν�μων μ�ν�ς, �� τ� �π� γα9ανvρν�μεν�ι πν�ια9σι κατα θιν�θ�υσιν "ρ�υρανGκα� π(λιν, 2ν �θ�λ�ησθα, παλ�ντιτα πνε�ματ� �π($ειςGθ6σεις δ� �$ `μ)ρ�ι� κελαιν�� κα�ρι�ν α?.μ�ν�νθρ^π�ις, θ6σεις δ� κα� �$ α?.μ�9� θερε��υ{ε�ματα δενδρε%θρεπτα τ( τ� αBθ�ρι ναι6σ�νται,"$εις δ� �$ �Ayδα� κατα θιμ�ν�υ μ�ν�ς �νδρ%ς.

Φησ� δ� κα� T�μαι�ς �ν τ�' vκτωκαιδεκ(τ�η (FGrH 566F 30) κατW π�λλ��ς τρ%π�υς τεθαυμ(σθαι τ�ν "νδρα.κα� γWρ �τησ�ων π�τ� σ �δρ5ς πνευσ(ντων 3ς τ��ςκαρπ��ς λυμ'ναι, κελε�σας `ν�υς �κδαρ'ναι κα��σκ��ς π�ι'σαι περ� τ��ς λ% �υς κα� τWς �κρωρε�ας δι�-τεινε πρ�ς τ� συλλα)ε9ν τ� πνε�μαG λ6$αντ�ς δ� κωλυ-σαν�μαν κληθ'ναι. >Hρακλε�δης τε �ν τC5 Περ� ν%σων(Wehrli vii, fg. 77) ησ� κα� Παυσαν�nα J ηγ6σασθαια?τ�ν τW περ� τ�ν "πν�υν. +ν δ� [ Παυσαν�ας, /ς ησιν�Aρ�στιππ�ς κα� Σ(τυρ�ς, �ρ^μεν�ς α?τ��, CCP δ� κα� τWΠερ� �σεως πρ�σπε ^νηκεν �cτως (DK 31 B 1)G

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 68 – – 69 –

60

Page 37: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

61. Παυσαν�α, γι� τ�� συνετ�� �Aγ.�τ�υ,Σ� παρακαλ5 νW δ^σ�ης πρ�σ�.6.

�AλλW κι� qνα �π�γραμμα συν�θεσε γι� α?τ%ν:

T�ν γιατρ� Παυσαν�α π�� �πα$�ως �ρει τ� `ν�μα α?τ%,T�ν γι� τ�� �Aγ.�τ�υ π�� κατ(γεται�π� τ�ν �Aσκληπι(δη,T�ν �ν�θρεψε e πατρ�δα Γ�λα.A?τ�ς π�λλ��ς �νθρ^π�υς π��μαρα�ν�νταν �π� )ασανιστικ�ςκακ�π(θειες,T��ς γ�ρισε π�σω �π� τW �σ^τατα μ�γαρα τ'ς Περσε %νης.

Π�ντως, D ?Hρακλε&δης διηγεWται γιR τ�ν «)πν�υν » Pτι dκατ�στασ&ς της Uταν τ6τ�ια π�( �π5 τρι�ντα μ6ρες διατηρ��σε τ-σbμα της +ωρ5ς Cναπν�� κα5 σ�υγμJ. Γι� α\τ- D ?Hρακλε&δης τ-νε`πε κα5 γιατρ- κα5 μ�ντι, Xασ&p�ντας τ5ς ~ν�μασ&ες α\τ,ς κα5στ�(ς CκJλ�υθ�υς στ&+�υς τ�υ (μετ��ρ. K. Γεωργ�Lλη):

62. }Ω �λ�ι �< [π�9�ι κατ�ικε9τε τ�ν μεγ(λη π%λι e [π��ακατε)α�νει πρ�ς τ�ν $ανθ� (π�ταμ�) �Aκρ(γαντα πρ�ςτ�ς κ�ρυ �ς τ�� ρ�υρ��υ κα� 8.ετε τ�ν ν�� σας στWκαλW 8ργα, .α�ρετε! �Eγ] δ� 3ς θε�ς δικ%ς σας, `.ι 3ςθνητ%ς, περιτριγυρ�Rω �ν(μεσα σ� Dλ�υς �π�λαμ)(-νων τιμ�ς, Dπως lρμ%Rει, στε ανωμ�ν�ς μ� ταιν�ες κα��νθισμ�ν�υς στε (ν�υς.

Παυσαν�η, σ� δ� κλ�θι, δαy ρ�ν�ς �Aγ.�τ�υ υ<�.

�λλW κα� �π�γραμμα εBς α?τ�ν �π��ησε (DK 31 B 156)G

Παυσαν�ην Bητρ�ν �π^νυμ�ν �Aγ.�τ�υ υ<�ν 5τ� �Aσκληπι(δην πατρ�ς 8θρεψε Γ�λα,

fς π�λλ��ς μ�γερ�9σι μαραιν�μ�ν�υς καμ(τ�ισι 5τας �π�στρεψεν Φερσε %νης �δ�των.

τ�ν γ��ν "πν�υν [ >Hρακλε�δης (Wehrli vii, fg. 77) ησ�τ�ι��τ%ν τι ε=ναι, 3ς τρι(κ�ντα eμ�ρας συντηρε9ν"πν�υν κα� "σ υκτ�ν τ� σ5μαG Dθεν ε=πεν α?τ�ν κα�Bητρ�ν κα� μ(ντιν, λαμ)(νων wμα κα� �π� τ��των τ5νστ�.ων (DK 31 B 112)G

p �λ�ι, �_ μ�γα "στυ κατW $ανθ�� �Aκρ(γαντ�ςνα�ετ� �ν� "κρα π%λε�ς, �γαθ5ν μελεδ6μ�νες 8ργων,.α�ρετ�G �γ] δ� Jμ9ν θε�ς "μ)ρ�τ�ς, �?κ�τι θνητ�ςπωλε�μαι μετW π4σι τετιμ�ν�ς, /σπερ 8�ικα,ταιν�αις τε περ�στεπτ�ς στ� εσ�ν τε θαλε��ιςG

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 70 – – 71 –

61

62

Page 38: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

M� α?τ��ς (τ��ς vπαδ��ς μ�υ) "νδρες κα� γυνα9κες,Dταν 8λθω στ�ς �κμ(R�υσες π%λεις γ�ν�μαι �ντικε�μεν�σε)ασμ��. M� �κ�λ�υθ��ν δ� �π� α?τ��ς (τ��ς π�λ9τες)�ναρ�θμητ�ι, π�θ��ντες νW μ(θ�υν π�9�ς ε=ναι [ δρ%μ�ςπ�� [δηγε9 στ�ν ε?τυ.�α. ;Aλλ�ι 8.�υν �ν(γκη νWπ(ρ�υν .ρησμ��ς, "λλ�ι δ�, π�� 8.�υν περιπ�σει σ�παντ�ειδε9ς ν%σ�υς, +λθαν γιW νW �ρωτ6σ�υν μ6πως�κ��σ�υν καν�να καλ� μ6νυμα. Δι%τι �π� π�λ� .ρ%ν�8.�υν κατα)ασανισθ' �π� π%ν�υς.

63. T-ν ε`πε δ, μεγ�λ� τ-ν �Aκρ�γαντα διJτι σ� α\τ-νκατ�ικ��σαν 800.000 (;) )νθρωπ�ι. Kατ6κρινε δ, τ�ν τρυ�ηλ� pω]τ�υς μ, τR s�0ς λJγια: «�Z �AκραγαντWν�ι p��ν μ, τ6τ�ια ε\μ�ρειακα5 �ε�αντ8ν�υν σRν νR πρJκειται αeρι� νR πεθ�ν�υν. �AλλRκατασκευ�p�υν τJσ� μεγ�λα σπ&τια σRν νR ε`ναι αc8νι�ι».

Λ6γεται Pτι D ραψωδ-ς Kλε�μ6νης Cπ]γγειλε τ�(ς Kαθαρ-μ��ς (π�&ημα τ�� �Eμπεδ�κλ6�υς) στ�ν �Oλυμπ&α, Pπως μαρτυρεWD ΦαXωρWν�ς στR �Aπ�μνημ�νε�ματ( ÙÔ˘. ?O �Aριστ�τ6λης�π&σης Cνα�6ρει Pτι Fπ0ρ�ε πρωταθλητ�ς τ0ς �λευθερ&ας,Cπ6�ευγε κ�θε C�&ωμα, κα5 δ,ν �δ6+θη �eτε τ- Xασιλικ- στ6μμαπ�( τ�� πρ�σε�6ρθη, C��� πρ�τιμ��σε τ�ν λιτJτητα.

64. A\τR τR Cνα�6ρει κι� D T&μαι�ς, D Dπ�W�ς ταυτ�+ρJνως πα-ραθ6τει κα5 τ�ν αcτ&α γιR τ�ν Dπ�&α D �Eμπεδ�κλ0ς Uταν δη-μ�κρατικJς. ΔιJτι λ6γει κληθε5ς (D �Eμπεδ�κλ0ς) Cπ- κ�π�ι�ν)ρ+�ντα σ, δεWπν� (π�( Cκ�λ�υθ��σε �cν�π�σ&α — D πJτ�ς �συμπJσι� — μ, νερωμ6ν� κρασ5 κι� )ρ+ιpαν �αιδρ,ς συpητ]σεις,τραγ�Lδια, +�ρ�&, κ.λ.π.) κα5 �νb τ- δεWπν� ε`+ε πρ�+ωρ]σει κα5κρασ5 δ,ν ;�ερναν, κα5 �νb �Z )λλ�ι δ,ν μιλ��σαν, D �ιλJσ���ςCγανακτισμ6ν�ς �p]τησε νR σερX&ρ�υν τ- κρασ&.

τ�9σιν wμ� εYτ� bν �κωμαι �ς "στεα τηλεθ(�ντα,�νδρ(σιν rδ� γυναι$�, σε)�R�μαιG �< δ� wμ� qπ�νταιμυρ��ι, �$ερ��ντες Dπ�η πρ�ς κ�ρδ�ς �ταρπ%ςG�< μ�ν μαντ�συν�ων κε.ρημ�ν�ι, �< δ� �π� ν��σωνπαντ��ων �π�θ�ντ� κλ�ειν ε?ηκ�α )($ιν.

M�γαν δ� τ�ν �Aκρ(γαντα εBπε9ν ησιν [π�ταμ�ν"λλα] �πε� μυρι(δες α?τ�ν κατC^κ�υν vγδ�6κ�νταG Dθεντ�ν �Eμπεδ�κλ�α εBπε9ν, τρυ ^ντων α?τ5ν, “�Aκραγαν-τ9ν�ι τρυ 5σι μ�ν 3ς αOρι�ν �π�θαν��μεν�ι, �Bκ�ας δ�κατασκευ(R�νται 3ς π(ντα τ�ν .ρ%ν�ν )ιωσ%μεν�ι.”

A?τ��ς δ� τ��τ�υς τ��ς Kαθαρμ��ς [�ν] �Oλυμπ�ασι{αψCωδ'σαι λ�γεται Kλε�μ�νη τ�ν {αψCωδ%ν, 3ς κα�Φα)ωρ9ν�ς �ν �Aπ�μνημ�νε�μασι (FHG iii 578). φησ� δ�α?τ�ν κα� �Aριστ�τ�λης (Rose 66) �λε�θερ�ν γεγ�ν�ναικα� π(σης �ρ.'ς �λλ%τρι�ν, εN γε τ�ν )ασιλε�αν α?τC5διδ�μ�νην παρ�ητ6σατ�, καθ(περ |(νθ�ς (FGrH 765 F33) �ν τ�9ς περ� α?τ�� λ�γει, τ�ν λιτ%τητα δηλ�ν%τι πλ��ν�γαπ6σας.

TW δ� α?τW κα� T�μαι�ς (FGrH 566 F 134) εNρηκε, τ�ναBτ�αν wμα παρατιθ�μεν�ς τ�� δημ�τικ�ν ε=ναι τ�ν"νδρα. ησ� γWρ Dτι κληθε�ς Jπ% τιν�ς τ5ν �ρ.%ντων 3ςπρ�)α�ν�ντ�ς τ�� δε�πν�υ τ� π�τ�ν �?κ εBσε �ρετ�, τ5ν[δ’] "λλων eσυ.αR%ντων, μισ�π�ν6ρως διατεθε�ς �κ�λευ-σεν εBσ �ρεινG

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 72 – – 73 –

63

64

Page 39: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�AλλR D �cκ�δεσπJτης ε`πε Pτι περ&μενε νR ;λθaη πρbτακ�π�ι�ς πρ�σκεκλημ6ν�ς C�ιωματ��+�ς τ0ς B�υλ0ς. QOταν Uλθε,CνεκηρL+θη Cπ- τ-ν �cκ�δεσπJτη συμπ�σ&αρ+�ς (�νb α\τ-;πρεπε νR γ&νaη μ, κλ0ρ�), πρqγμα π�( ;δει+νε Cπαρ+� �πιX�λ0ςτυρανν&δ�ς. ΔιJτι Cμ6σως D συμπ�σ&αρ+�ς δι6τα�ε � νR π&ν�υν μ,τ- pJρι � νR +Lν�υν τ- κρασ5 �π�νω στ- κε��λι τ�υς κ.λ.π. ?O�Eμπεδ�κλ0ς δ,ν ;λεγε κ�υX6ντα. T�ν )λλη dμ6ρα Pμως τ�(ς;στειλε στ- δικαστ]ρι� κα5 �π6τυ+ε νR τ�(ς καταδικ�σaη εcς θ�να-τ�ν κα5 τ-ν κλ]τ�ρα κα5 τ-ν συμπ�σ&αρ+�. T- γεγ�ν-ς α\τ-Fπ0ρ�ε d Cρ+� τ0ς π�λιτικ0ς τ�υ σταδι�δρ�μ&ας.

65. Kα5 μ&α )λλη Pμως ��ρR π�( D cατρ-ς fAκρων �p]τησε Cπ-τ�ν B�υλ� τJπ� γιR ν’ Cνεγε&ρη Vνα μνημεW� γιR τ-ν πατ6ρα τ�υ,διJτι Fπ0ρ�ε ;��+�ς γιατρJς, C��� �πεν6Xη D �Eμπεδ�κλ0ς�ναντι8θηκε στ- αmτημα α\τJ, Dμιλ]σας περ5 cσJτητ�ς, CλλR �π5πλ6�ν ρ8τησε: «T& �π&γραμμα νR X�λ�υμε στ- μνημεW� � α\τ-�δb;»

>O ;Aκρων [ 8$�.�ς �Aκραγαντ9ν�ς γιατρ%ς, γι�ςτ�� ;Aκρ�υ ε=ναι θαμμ�ν�ς σ� qνα �$�.�ντα ("κρ�ν)γκρεμ� τ'ς �$�.ωτ(της (�κρ�τ(της) πατρ�δ�ς τ�υ.

Mερικ�5 τ-ν δεLτερ� στ&+� Cνα�6ρ�υν tς s�0ς:

T�ν 8.ει (τ�ν μακαρ�τη) qνας ψηλ�ς τ�μ)�ς,μι4 ψηλ'ς κ�ρυ 'ς.

μερικ�5 λ6γ�υν Pτι τ- δ&στι+� α\τ- ε`ναι τ�� Σιμων&δ�υ.66. �AργJτερα D �Eμπεδ�κλ0ς κατ6λυσε τ- �κ +ιλ&ων μελbν

πρ- τριετ&ας Cπαρτισθ,ν ~λιγαρ+ικ- π�λιτικ- συγκρJτημαCπ�δε&�ας κατ� α\τ-ν τ-ν τρJπ�ν Pτι δ,ν Uταν μJν�ν πλ�Lσι�ςCλλR κα5 �&λ�ς τ0ς δημ�κρατ&ας. ?O T&μαι�ς, τ�\λ�+ιστ�ν, τ-νCνα�6ρει στ- πρbτ� κα5 στ- δεLτερ� XιXλ&� τ�υ κα5 π�λλ,ς

[ δ� κεκληκ]ς �ναμ�νειν 8 η τ�ν τ'ς )�υλ'ς Jπηρ�την.3ς δ� παρεγ�νετ�, �γεν6θη συμπ�σ�αρ.�ς, τ�� κεκληκ%-τ�ς δηλ�ν%τι καταστ6σαντ�ς, fς Jπεγρ( ετ� τυρανν�-δ�ς �ρ.6νG �κ�λευσε γWρ 2 π�νειν 2 κατα.ε9σθαι τ'ςκε αλ'ς. τ%τε μ�ν �Yν [ �Eμπεδ�κλ'ς eσ�.ασεG τ�' δ�Jστερα�nα εBσαγαγ]ν εBς δικαστ6ρι�ν �π�κτεινε καταδι-κ(σας �μ �τ�ρ�υς τ%ν τε κλ6τ�ρα κα� τ�ν συμπ�σ�αρ-.�ν. �ρ.� μ�ν �Yν α?τC5 τ'ς π�λιτε�ας ~δε.

Π(λιν δ� ;Aκρων�ς τ�� Bατρ�� τ%π�ν αBτ��ντ�ς παρWτ'ς )�υλ'ς εBς κατασκευ�ν πατρC �υ μν6ματ�ς διW τ�ν�ν τ�9ς Bατρ�9ς �κρ%τητα παρελθ]ν δ� �Eμπεδ�κλ'ς�κ^λυσε, τ( τ� "λλα περ� Bσ%τητ�ς διαλε.θε�ς κα� τι κα�τ�ι��τ�ν �ρωτ6σαςG “τ� δ� �πιγρ(ψ�μεν �λεγε9�ν; 2 τ��τ�;(DK 31 B 157)

"κρ�ν Bατρ�ν ;Aκρων� �Aκραγαντ9ν�ν πατρ�ς ;Aκρ�υκρ�πτει κρημν�ς "κρ�ς πατρ�δ�ς �κρ�τ(της.”

τιν�ς δ� τ�ν δε�τερ�ν στ�.�ν �cτω πρ� �ρ�νται,

�κρ�τ(της κ�ρυ 'ς τ�μ)�ς "κρ�ς κατ�.ει.

τ��τ% τινες Σιμων�δ�υ ασ�ν ε=ναι.0Yστερ�ν δ� [ �Eμπεδ�κλ'ς κα� τ� τ5ν .ιλ�ων "θρ�ισμα

κατ�λυσε συνεστ�ς �π� 8τη τρ�α, /στε �? μ%ν�ν +ν τ5νπλ�υσ�ων, �λλW κα� τ5ν τW δημ�τικW ρ�ν��ντων. D γ�τ�ι T�μαι�ς �ν τ' πρ^τ�η κα� δευτ�ρnα (FGrH 566 F2),

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 74 – – 75 –

65

66

Page 40: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

��ρ,ς τ-ν μνημ�νεLει, λ6γει (Cκ�λ�υθ��με τ- κε&μεν� τ�� Nτ&λς)Pτι ;+ει παρ�υσι�σει τ�ν Cντ&θετη δι�θεσι στ�ν π�λιτικ� Cπ-�κε&νη π�( ε`+ε παρ�υσι�σει στ�ν π�&ησι. ΔιJτι στ�ν μ,ν πρ8τηπαρ�υσι�pεται μετρι�παθ�ς κα5 +ρηστJς, στ�ν )λλη Pμως, δηλ.στ�ν π�&ησι, �μ�αν&pεται tς Cλαp3ν κα5 �γωϊστ�ς ( �λαυτ�ς).Π�ντως λ6γει:

Xα�ρετε. �Eγ] ε=μαι �θ(νατ�ς θε%ς σας.Δ�ν καταλ�γ�R�μαι πιW στ��ς θνητ��ς.

Kα5 τR λ�ιπ� (π�( Cνα�6ραμε πρωτLτερα, παραγρ. 62). QOτανδ, π]γαινε στ5ς �Oλυμπι�δες, C�&ωνε Vνα τ6τ�ι�ν σεXασμ- �στενR μ� γ&νεται γιR καν6να )λλ�ν τJσ�ς λJγ�ς Pσ�ς γι� α\τJν.

67. �AργJτερα Pμως �Z CπJγ�ν�ι τbν �+θρbν τ�υ �ναντι8θη-καν στ�ν �πιστρ��] τ�υ στ-ν �Aκρ�γαντα. Γι� α\τ- Cναγκ�σθηκενR �Lγaη στ�ν Πελ�πJννησ�, Pπ�υ κα5 π6θανε. Δ,ν τ-ν )�ησε δ,�eτε κι� α\τ-ν )θικτ�ν D T&μων CλλR τ-ν �κτLπησε μ, τR s�0ςλJγια:

Kι� [ �Eμπεδ�κλ'ς [ ωνακλ4ς μ� τW �γ�ρα9α, τW"κ�μψα λ%για. Σ� Dσα ε=.αν �νε$(ρτητη δ�ναμι8διδε $ε.ωριστ� cπαρ$ι. Kα� τ�ς �ρ.�ς πρ�τιμ��σε �<"λλ�ι νW τ�ς �$ηγ��ν. (T- κε&μεν� �δb ε`ναι π�λ(μπερδεμ6ν� κα5 Fπ�ρ+�υν π�λλ,ς παραλλαγ6ς).

ΓιR τ-ν θ�νατJ τ�υ δ,ν Fπ�ρ+�υν π�λλ,ς �κδ�+6ς. ΔιJτι D μ,νD ?Hρακλε&δης C��� διηγεWται τR περ5 τ�ν )πν�υν κα5 πJσ�δ���σθηκε D �Eμπεδ�κλ0ς Pταν Cπ6στειλε pωνταν� τ�ν πεθα-μ6νη γυναWκα, πρ�+ωρεW κα5 λ6γει Pτι D �ιλJσ���ς ;κανε θυσ&αστ- CγρJκτημα τ�� Πεισι�νακτ�ς, Pπ�υ ε`+αν πρ�σκληθ0 κα5μερικ�5 �&λ�ι τ�υ, μετα�( τbν Dπ�&ων κι� D Παυσαν&ας.

π�λλ(κις γWρ α?τ�� μνημ�νε�ει, ησ�ν �ναντ�αν �σ.ηκ�-ναι γν^μην α?τ�ν <�ν> τε τ�' π�λιτε�nα <κα� �ν τ�' π�ι6σειGDπ�υ μ�ν γWρ μ�τρι�ν κα� �πιεικ'> α�νεσθαι, Dπ�υ δ��λ(R�να κα� �λαυτ�ν [�ν τ�' π�ι6σει]G ησ� γ��ν (DK 31B 112, 4 sq),

.α�ρετ� �γ] δ� Jμ9ν θε�ς "μ)ρ�τ�ς, �?κ�τι θνητ�ςπωλε�μαι,

κα� τW L$'ς. καθ� fν δ� .ρ%ν�ν �πεδ6μει �Oλυμπ�ασιν,�πιστρ� 'ς r$ι��τ� πλε��ν�ς, /στε μηδεν�ς Lτ�ρ�υμνε�αν γ�νεσθαι �ν τα9ς [μιλ�αις τ�σα�την Dσην �Eμπεδ�-κλ��υς.

0Yστερ�ν μ�ντ�ι τ�� �Aκρ(γαντ�ς �Bκ <τ>ιR�μ�ν�υ,�ντ�στησαν α?τ�� τ�' καθ%δCω �< τ5ν �.θρ5ν �π%γ�ν�ιGδι%περ εBς Πελ�π%ννησ�ν �π�.ωρ6σας �τελε�τησεν. �?παρ'κε δ� �?δ� τ��τ�ν [ T�μων (Diels 42), �λλ� Pδε α?τ��καθ(πτεται λ�γωνG

κα� �Eμπεδ�κλ'ς �γ�ρα�ωνληκητ�ς �π�ωνG Dσα δ� 8σθενε, τ�σσ(δε ε�λεν�ρ.5ν fς δι�θηκ� �ρ.Wς �πιδευ�ας "λλων.

Περ� δ� τ�� θαν(τ�υ δι( �ρ%ς �στιν α?τ�� λ%γ�ς.>Hρακλε�δης (Wehrli vii, fg. 83) μ�ν γWρ τW περ� τ'ς "πν�υδιηγησ(μεν�ς, 3ς �δ�$(σθη �Eμπεδ�κλ'ς �π�στε�λαςτ�ν νεκρWν "νθρωπ�ν R5σαν, ησ�ν Dτι θυσ�αν συνετ�λειπρ�ς τC5 Πεισι(νακτ�ς �γρC5. συνεκ�κληντ� δ� τ5ν �λων τιν�ς, �ν ��ς κα� Παυσαν�ας.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 76 – – 77 –

67

Page 41: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

68. fEπειτα, μετR τ- συμπJσι�, �Z )λλ�ι σκ�ρπ&σθηκαν δε�ι�-CριστερR γιR νR κ�ιμηθ��ν κ�τω Cπ- τR δ6νδρα τ�� παρακειμ6-ν�υ Cγρ�� � Pπ�υ �θελαν, α\τ-ς δ, ;μεινε στ- μ6ρ�ς π�( ;γινε τ-τραπ6pι. QAμα �ημ6ρωσε, σηκ8θηκαν CλλR α\τ-ς δ,ν εFρ6θη. Kα5�νb τ-ν Cναpητ��σαν κα5 ρωτ��σαν τ�(ς Fπηρ6τες π�( ;λεγανPτι δ,ν ��εραν, Vνας ε`πε Pτι κατR τR μεσ�νυκτα )κ�υσε μεγ�λη�ων], π�( καλ��σε τ-ν �Eμπεδ�κλ0. Σηκ8θηκε τJτε κα5 ε`δε �bς�\ρ�νι� κα5 �6γγ�ς λαμπ�δων, τ&π�τε δ, )λλ�. OZ �&λ�ι τ�υ��επλ�γησαν γιR τ�ν εmδησι α\τ], D δ, Παυσαν&ας ;στειλε μερι-κ�(ς νR τ-ν Cναpητ]σ�υν. fEπειτα δι6κ�ψε τ�ν Cναp]τησι κα5Cπε��νθη Pτι συν6Xη σ� α\τ-ν Vνα τ6λ�ς Pπως τ- εe+�νταν.Παρ8τρυνε δ, τ�(ς παρισταμ6ν�υς νR πρ�σ�6ρ�υν θυσ&α στ-ν�Eμπεδ�κλ0 διJτι ε`+ε γ&νει θεJς.

69. ?O QEρμιππ�ς Pμως λ6γει Pτι κ�π�ια Π�νθεια �Aκραγαν-τ&νη, π�( ε`+ε Cπελπισθ0 Cπ- τ�(ς cατρ�Lς, τ�ν ;κανε καλRα\τJς, κα5 γι� α\τ- ;καμνε τ�ν θυσ&α. OZ δ, πρ�σκεκλημ6ν�ι UτανγLρω στ�(ς ~γδJντα. ?O ?IππJX�τ�ς �π5 πλ6�ν XεXαι8νει Pτι D�ιλJσ���ς σηκ8θηκε κα5 πρ�+8ρησε πρ-ς τ�ν Amτνα (τ- X�υν-μ, τ- d�α&στει�), μετ�, �μα ;�θασε στ�(ς κρατ0ρες, Xυθ&σθηκεμ6σα κι� ��α�αν&σθηκε, θ6λ�ντας νR �πιXεXαι8σaη τ�ν �]μη Pτιε`+ε γ&νει θεJς. ?H Cλ]θεια ;γινε γνωστ� CργJτερα Pταν τ- d�α&-στει� �π6τα�ε ;�ω τ- Vνα π6διλJ τ�υ. ΔιJτι συν]θιpε νR ��ρ�aη+�λκινα π6διλα. ?O Παυσαν&ας Pμως (κατR τ-ν ?Hρακλε&δη) δ,νσυμ�ων��σε μ� α\τ�ν τ�ν �κδ�+].

70. ?O ΔιJδωρ�ς D �E�6σι�ς, γρ���ντας γιR τ-ν �Aνα�&μανδρ�,Cνα�6ρει Pτι D �Eμπεδ�κλ0ς Uταν θαυμαστ]ς τ�υ, �πιδεικνL�νταςθεατριν&στικη Cλαp�νε&α κα5 ��ρbντας μεγαλ�πρεπ0 �νδυμασ&α.QOταν δ, κ�π�τε συν6Xη στ�(ς Σελιν�υντ&�υς λ�ιμ-ς Vνεκα τbνκακbν Cναθυμι�σεων π�( πρ�]ρ+�ντ� Cπ- τ-ν πλησ&�ν τ0ςπJλε8ς των κε&μεν� π�ταμ- κατR τρJπ�ν �στε κα5 �Z mδι�ι ν�Cπ�θν]σκ�υν κα5 �Z γυναWκες τ�υς νR ;+�υν Cπ�τυ+ημ6ν�υς τ�κε-τ�Lς, D �Eμπεδ�κλ0ς συν6λαXε τ�ν σκ6ψι νR ρ&ψaη στ�ν

E=τα μετW τ�ν ε?ω.�αν �< μ�ν "λλ�ι .ωρισθ�ντες�νεπα��ντ�, �< μ�ν Jπ� τ�9ς δ�νδρ�ις 3ς �γρ�� παρα-κειμ�ν�υ, �< δ� Dπ�η )��λ�ιντ�, α?τ�ς δ� 8μεινεν �π� τ��τ%π�υ � � �Uπερ κατεκ�κλιτ�. 3ς δ� eμ�ρας γενηθε�σης�$αν�στησαν, �?. ηJρ�θη μ%ν�ς. Rητ�υμ�ν�υ δ� κα� τ5ν�Bκετ5ν �νακριν�μ�νων κα� ασκ%ντων μ� εBδ�ναι, ε�ςτις 8 η μ�σων νυκτ5ν ων'ς Jπερμεγ�θ�υς �κ��σαιπρ�σκαλ�υμ�νης �Eμπεδ�κλ�α, ε=τ� �$αναστWς Lωρακ�ναι 5ς �?ρ(νι�ν κα� λαμπ(δων �γγ�ς, "λλ� δ� μηδ�νG τ5νδ� �π� τC5 γεν�μ�νCω �κπλαγ�ντων, κατα)Wς [ Παυσαν�ας8πεμψ� τινας Rητ6σ�ντας. cστερ�ν δ� �κ^λυε π�λυπραγ-μ�νε9ν, (σκων ε?.'ς "$ια συμ)ε)ηκ�ναι κα� θ�ειν α?τC5δε9ν καθαπερε� γεγ�ν%τι θεC5.

0Eρμιππ�ς (FHG iii 42) δ� ησι Π(νθει(ν τινα �Aκρα-γαντ�νην �πηλπισμ�νην Jπ� τ5ν Bατρ5ν θεραπε�σαια?τ�ν κα� διW τ��τ� τ�ν θυσ�αν �πιτελε9νG τ��ς δ� κληθ�-ντας ε=ναι πρ�ς τ��ς vγδ�6κ�ντα. >Iππ%)�τ�ς δ� ησιν�$αναστ(ντα α?τ�ν 3δευκ�ναι 3ς �π� τ�ν ANτνην, ε=ταπαραγεν%μεν�ν �π� τ��ς κρατ'ρας τ�� πυρ�ς �ναλ�σθαικα� � ανισθ'ναι, )�υλ%μεν�ν τ�ν περ� αJτ�� 6μην)ε)αι5σαι Dτι γεγ%ν�ι θε%ς, cστερ�ν δ� γνωσθ'ναι,�ναρριπισθε�σης α?τ�� μι4ς τ5ν κρηπ�δωνG .αλκ4ς γWρεNθιστ� Jπ�δε9σθαι. πρ�ς τ��θ� [ Παυσαν�ας �ντ�λεγε.

Δι%δωρ�ς δ� [ �E �σι�ς περ� �Aνα$ιμ(νδρ�υ γρ( ων ησ�ν Dτι τ��τ�ν �Rηλ^κει, τραγικ�ν �σκ5ν τ� �ν κα�σεμν�ν �ναλα)]ν �σθ'τα. τ�9ς Σελιν�υντ��ις �μπεσ%ν-τ�ς λ�ιμ�� διW τWς �π� τ�� παρακειμ�ν�υ π�ταμ��δυσωδ�ας, /στε κα� α?τ��ς θε�ρεσθαι κα� τWς γυνα9καςδυστ�κε9ν, �πιν�'σαι τ�ν �Eμπεδ�κλ�α κα� δ��

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 78 – – 79 –

68

69

70

Page 42: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

κ�&τη, CναλαμX�νων α\τ-ς τ�ν δαπ�νη, δL� �κ τbν πλησ&�νρεJντων π�ταμbν. Kα5 C��� τ�(ς Cν6μι�ε, κατεπρ�ϋνε τ�ν δριμL-τητα τbν ρευμ�των. �A��� δ, κατR τ-ν τρJπ�ν α\τ-ν �τ6θη τ6λ�ςστ-ν λ�ιμ- κα5 ;καμναν κ�π�τε πλησ&�ν τ�� π�ταμ�� �Z Σελιν�L-ντι�ι γλ6ντι, �νε�αν&σθη D �Eμπεδ�κλ0ς. A\τ�5 δ, C��� σηκ8θη-καν τ-ν πρ�σκυν��σαν κα5 πρ�σηL+�ντ� πρ-ς α\τ-ν tσRν νRUταν θεJς. (�EπρJκειτ� περ5 sλ�ν�σ&ας κα5 μ, τR Cπ�+ετευτικR;ργα π�( �πενJησε D �Eμπεδ�κλ0ς, κα5 μ�λιστα μ, δικ� τ�υ ;��δα— Uταν π�λ( πλ�Lσι�ς — σταμ�τησε τ- κακJ).A\τR γιR νR �πιXε-Xαιωθa0 d γν8μη Pτι �π]δησε στ- π�ρ (στ- d�α&στει�).

71. Στ5ς διηγ]σεις Pμως α\τ,ς �ναντι8νεται D T&μαι�ς, ρητbςτ�ν&p�ντας Pτι Cνε+8ρησε γιR τ�ν Πελ�πJννησ� Cπ� Pπ�υ δ,ν�αναγLρισε π�τ6. fAρα κα5 D τρJπ�ς τ�� θαν�τ�υ τ�υ μqς ε`ναι)γνωστ�ς. T-ν διαψεLδει (D T&μαι�ς) τ-ν ?Hρακλε&δη τ-ν Dπ�W�νκα5 ~ν�μαστικR Cνα�6ρει στ- 4� XιXλ&� τ�υ. ΔιJτι λ6γει Pτι D Πει-σι�να� �eτε �AκραγαντWν�ς Uταν (Uταν ΣυρακJσι�ς) �eτε κτ0μαε`+ε στ-ν �Aκρ�γαντα. �Eπ5 πλ6�ν, :ν Vνας τ6τ�ι�ς λJγ�ς ε`+ε δια-δ�θ0, D Παυσαν&ας θR ε`+ε Cνεγε&ρει Vνα μνημεW� γιR τ-ν �&λ�τ�υ σRν σ, θεJ, Vνα )γαλμα � Vνα ναJ, διJτι ε`+ε τR μ6σα. «Πbς,λ�ιπJν, θR ;πε�τε στ�(ς κρατ0ρες», πρ�σθ6τει, «π�( �νb ε`ναιτJσ� κ�ντ�, π�τ, δ,ν ;κανε λJγ�; fAρα π6θανε στ�ν Πελ�πJν-νησ�».

72. »Δ,ν πρ6πει �� )λλ�υ νR θεωρ0ται περ&εργ� Pτι δ,ν �α&νε-ται π�υθενR τ���ς τ�υ, διJτι κα5 π�λλbν )λλων δ,ν Fπ�ρ+ει».�A��� �κθ6τει α\τR D T&μαι�ς, �πιλ6γει: «�AλλR γιR Pλα ε`ναιπαραδ���λJγ�ς D ?Hρακλε&δης C��� μqς λ6γει κα5 Pτι ;πεσε)νθρωπ�ς Cπ- τ�ν σελ]νη!».

?O ?IππJX�τ�ς XεXαι8νει Pτι Vνας Cνδρι�ντας τ�� �Eμπεδ�κλ6-�υς σκεπασμ6ν�ς εFρ&σκετ� πρωτLτερα στ-ν �Aκρ�γαντα, κι�{στερα �στ]θη Cκ�λυπτ�ς πρ- τ�� X�υλευτηρ&�υ τbν Pωμα&ων,Pπ�υ τ-ν μετ6�εραν �Z PωμαW�ι. �AκJμη κα5 τ8ρα κυκλ���ρ��νpωγρα�ικ,ς παραστ�σεις τ�υ. ?O Nε�νθης D KυpικηνJς, π�(;γραψε κα5 γιR τ�(ς Πυθαγ�ρικ�Lς, παραδ&δει Pτι μετR τ-ν

τινWς π�ταμ��ς τ5ν σ�νεγγυς �παγαγε9ν Bδ�αις δαπ(-ναιςG κα� καταμ�$αντα γλυκ'ναι τW {ε�ματα. �cτω δ�λ6$αντ�ς τ�� λ�ιμ�� κα� τ5ν Σελιν�υντ�ων ε?ω.�υμ�-νων π�τ� παρW τC5 π�ταμC5, �πι αν'ναι τ�ν �Eμπεδ�-κλ�αG τ��ς δ� �$αναστ(ντας πρ�σκυνε9ν κα� πρ�σε�.ε-σθαι καθαπερε� θεC5. τα�την �Yν θ�λ�ντα )ε)αι5σαι τ�νδι(ληψιν εBς τ� π�ρ �ναλ�σθαι.

T��τ�ις δ� �ναντι��ται T�μαι�ς (FGrH 566 F 6), {ητ5ςλ�γων 3ς �$ε.^ρησεν εBς Πελ�π%ννησ�ν κα� τ� σ�ν�λ�ν�?κ �παν'λθενG Dθεν α?τ�� κα� τ�ν τελευτ�ν "δηλ�νε=ναι. πρ�ς δ� τ�ν >Hρακλε�δην (Wehrli vii, fg. 84) κα� �$vν%ματ�ς π�ιε9ται τ�ν �ντ�ρρησιν �ν τ�' τετ(ρτ�ηG Συρα-κ��σι%ν τε γWρ ε=ναι τ�ν Πεισι(νακτα κα� �γρ�ν �?κ8.ειν �ν �Aκρ(γαντιG Παυσαν�αν τε μνημε9�ν <bν> πεπ�ι-ηκ�ναι τ�� �λ�υ, τ�ι��τ�υ διαδ�θ�ντ�ς λ%γ�υ, 2 �γαλ-μ(τι%ν τι 2 σηκ�ν ��α θε��G κα� γWρ πλ��σι�ν ε=ναι. “π5ς�Yν,” ησ�ν, εBς τ��ς κρατ'ρας ~λατ� Pν σ�νεγγυς`ντων �?δ� μνε�αν π�τ� �πεπ��ητ�; τετελε�τηκεν �Yν �νΠελ�π�νν6σCω.

O?δ�ν δ� παρ(δ�$�ν τ( �ν α?τ�� μ� α�νεσθαιGμηδ� γWρ "λλων π�λλ5ν.” τ�ια�τ( τινα εBπ]ν [ T�μαι�ς�πι �ρειG “’AλλW διW παντ%ς �στιν >Hρακλε�δης (Wehrlivii, fg. 115) τ�ι��τ�ς παραδ�$�λ%γ�ς, κα� �κ τ'ς σελ6νηςπεπτωκ�ναι "νθρωπ�ν λ�γων.” >Iππ%)�τ�ς δ� ησιν Dτι�νδριWς �γκεκαλυμμ�ν�ς �Eμπεδ�κλ��υς 8κειτ� πρ%τε-ρ�ν μ�ν �ν �Aκρ(γαντι, cστερ�ν δ� πρ� τ�� >Pωμα�ων)�υλευτηρ��υ �κ(λυ �ς δηλ�ν%τι μεταθ�ντων α?τ�ν�κε9 >Pωμα�ωνG γραπτα� μ�ν γWρ εBκ%νες κα� ν�ν περι �-ρ�νται. Nε(νθης δ� [ KυRικην�ς (FGrH 84 F 28) [ κα�

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 80 – – 81 –

71

72

Page 43: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

θ�νατ� τ�� M6των�ς )ρ+ισε νR κυ���ρ0ται �πιX�λ� τυρανν&δ�ς.�AλλR D �Eμπεδ�κλ0ς ;πεισε τ�(ς �Aκραγαντ&ν�υς νR παLσ�υντ�(ς �ατριασμ�(ς κα5 νR ��αρμJσ�υν μιR π�λιτικ� cσJτητ�ς.

73. �Eπ&σης, π�λλ,ς Cπ- τ5ς συμπατρι8τισσ6ς τ�υς π�( δ,νε`+αν πρ�Wκα, τ5ς �πρ�&κισε, C��� δι6θεσε Cπ- τR πλ�Lτη π�(ε`+ε. Γι� α\τJ, Pπως μαρτυρεW D ΦαXωρWν�ς στR «�Aπ�μνημ�νε�-ματα», ��ρ��σε Xασιλικ- ;νδυμα, +ρυσ0 p8νη, +�λκινα π6διλακα5 Δελ�ικ- δ��νιν� στε��νι. E`+ε πυκνR μαλλιR κα5 τ-ν συν8-δευαν παιδι� - CκJλ�υθ�ι. ?O mδι�ς Uταν σ�Xαρ-ς κα5 διατηρ��σετ-ν mδι� τLπ� σ�XαρJτητ�ς. fEτσι παρ�υσιαpJταν στ-ν κJσμ�.Kα5 �Z συμπατριbτες τ�υ, π�( τ-ν συναντ��σαν, ε`+αν τ�ν �ντL-πωσι Pτι εFρ&σκ�ντ� μπρ�στR σ, μιR Xασιλικ� συμπερι��ρ�.�AργJτερα, καθ3ς π]γαινε μ, �μ��ι σ, κ�π�ια παν]γυρι στ�νMεσσ]νη, ;πεσε κι� ;σπασε τ-ν μηρJ. �Aρρ8στησε Cπ� α\τ- κα5π6θανε σ, dλικ&α sXδ�μ]ντα sπτR �τbν. EFρ&σκεται μ�λιστα κα5τ���ς τ�υ στR M6γαρα (τ0ς Σικελ&ας).

74. ?O �Aριστ�τ6λης λ6γει Pτι π6θανε σ, dλικ&α s�]ντα �τbν,�νb )λλ�ι cσ+υρ&p�νται Pτι ;pησε �π5 sκατ-ν �νν6α +ρJνια. �Hτανδ, στ�ν Cκμ� τ0ς dλικ&ας τ�υ (σαρ�ντα �τbν) τ�ν 84η �Oλυ-μπι�δα (τ- 444 — 441 π.X.). ?O Δημ]τρι�ς D Tρ�ιp]νι�ς στ-«KατW σ� ιστ5ν» XιXλ&� τ�υ λ6γει τR s�0ς γι� α\τJν, πρ�σαρμJ-p�ντας παρJμ�ι�υς στ&+�υς τ�� ?Oμ]ρ�υ (γιR τ�ν μητ6ρα τ��Ocδ&π�δ�ς, «�OδLσσεια» λ 278):

;E)αλε θηλειW στ�ν λαιμ% τ�υ κα� κρεμ(-σθηκε �π� ψηλ� κρανι(, κι e ψυ.6 τ�υ κατ�-)ηκε στ�ν 0Aδη.

Στ�ν �πιστ�λ� τ�� TηλαLγ�υς, π�( Cνα�6ραμε πρ�ηγ�υμ6-νως, Cναγρ��εται Pτι λJγ�ω τ�� γ]ρατJς τ�υ γλ&στρησε κι ;πεσεστ�ν θ�λασσα κι ;τσι �τελε&ωσε τ�ν pω] τ�υ. ?Yπ�ρ+�υν κα5 �ZCκJλ�υθ�ι δικ�& μας σκωπτικ�5 στ&+�ι γι� α\τJν στ]ν «Π(μμε-τρ�»:

75. �Eσ� �Eμπεδ�κλ', � �� �καθ(ρισες μ� �)ερ�ς λ%γες

περ� τ5ν Πυθαγ�ρικ5ν εBπ^ν ησι M�των�ς τελευτ6σα-ντ�ς τυρανν�δ�ς �ρ.�ν Jπ� �εσθαιG ε=τα τ�ν �Eμπεδ�-κλ�α πε9σαι τ��ς �Aκραγαντ�ν�υς πα�σασθαι μ�ν τ5νστ(σεων, Bσ%τητα δ� π�λιτικ�ν �σκε9ν.

;Eτι τε π�λλWς τ5ν π�λιτ�δων �πρ��κ�υς Jπαρ.��σαςα?τ�ν πρ�ικ�σαι διW τ�ν παρ%ντα πλ��τ�νG δι� δ� π�ρ- �ραν τε �ναλα)ε9ν α?τ�ν κα� στρ% ι�ν �πιθ�σθαι.ρυσ��ν, 3ς Φα)ωρ9ν�ς �ν �Aπ�μνημ�νε�μασιν (FHG iii577 sq.)· 8τι τ� �μ)(τας .αλκ4ς κα� στ�μμα Δελ ικ%ν.κ%μη τε +ν α?τC5 )αθε9αG κα� πα9δες �κ%λ�υθ�ιG κα�α?τ�ς �ε� σκυθρωπ�ς � � Lν�ς σ.6ματ�ς +ν. τ�ι��τ�ς δ�πρ��6ει, τ5ν π�λιτ5ν �ντυ.%ντων κα� τ��τ� �$ιωσ(ντων�<�νε� )ασιλε�ας τιν�ς παρ(σημ�ν. cστερ�ν δ� δι( τιναπαν6γυριν π�ρευ%μεν�ν �π� lμ($ης 3ς εBς Mεσσ6νηνπεσε9ν κα� τ�ν μηρ�ν κλ(σαιG ν�σ6σαντα δ� �κ τ��τ�υτελευτ'σαι �τ5ν LπτW κα� L)δ�μ6κ�ντα. ε=ναι δ� α?τ��κα� τ( �ν �ν Mεγ(ρ�ις.

Περ� δ� τ5ν �τ5ν �Aριστ�τ�λης (Rose 71) δια �ρεταιG ησ� γWρ �κε9ν�ς L$6κ�ντ� �τ5ν α?τ�ν τελευτ'σαιG �< δ��νν�α κα� Lκατ%ν. VκμαRε δ� κατW τ�ν τετ(ρτην κα�vγδ�ηκ�στ�ν �Oλυμπι(δα. Δημ6τρι�ς δ� [ Tρ�ιR6νι�ς(FHG iv. 383) �ν τC5 KατW σ� ιστ5ν )ι)λ�Cω ησ�ν α?τ�νκαθ� 0Oμηρ�ν

lψ(μεν�ν )ρ%.�ν αBπ�ν � � Jψηλ�9� κρανε�ηςα?.�ν� �π�κρεμ(σαι, ψυ.�ν δ� �Aϊδ%σδε κατελθε9ν.

�Eν δ� τC5 πρ�ειρημ�νCω Tηλα�γ�υς �πιστ�λ�Cω λ�γεταια?τ�ν εBς θ(λατταν Jπ� γ6ρως vλισθ%ντα τελευτ'σαι. κα�τα�τα μ�ν περ� τ�� θαν(τ�υ κα� τ�σα�τα.

Φ�ρεται δ� κα� eμ5ν εBς α?τ�ν �ν τ�' Παμμ�τρCω σκω-πτικ�ν μ�ν, τ��τ�ν δ� 8.�ν τ�ν τρ%π�ν (A. Pal. vii. 123)G

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 82 – – 83 –

73

74

Page 44: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

τ� σ5μα σ�υ, Vπιες π�ρ �π� τ��ς �θαν(τ�υς κρατ'ρες(κρατ'ρες 8λεγαν �< �ρ.α9�ι κα� τW μεγ(λα π�τ6ριαπ�� 8πιναν κρασ�). Δ�ν λ�γω Dτι θεληματικW 8)αλες τ�νLαυτ% σ�υ στ� ρε�μα τ'ς ANτνας, �λλW θ�λ�ντας νWκρυ τ�'ς 8πεσες .ωρ�ς νW τ� θ�λ�ης.

Kι Vνα )λλ�:

ΠραγματικW λ�γεται γιW τ�ν �Eμπεδ�κλ' Dτι τα$ει-δε��ντας κ(π�τε μ� lμ($ι 8πεσε κι 8σπασε τ� δε$� τ�υπ%δι, κι �π� α?τ� π�θανε. �Aν Dμως �π6δησε μ�σα στ��ςκρατ'ρες, π5ς δε�.ν�υν κα� σ6μερα �κ%μα τ�ν τ( �τ�υ στW M�γαρα;

76. ?H κ�σμ�γ�νικ� θεωρ&α τ�υ ;+ει tς s�0ς: TR στ�ι+εWα (�ZXασικ,ς {λες) ε`ναι τ6σσερες: π�ρ, {δωρ, γ0, C6ρας. ?H δ, Φιλ&α (dVλ�ις) τR sν8νει κα5 τ- NεWκ�ς (d )πωσις) τR +ωρ&pει. �Eκ�ρ�pε-ται δ, κατR τ-ν CκJλ�υθ� τρJπ�:

>O Zε�ς εγγ�)�λε9, e 0Hρα δωρ�Rει τ�ν Rω6, καθ]ς κα�[ �Aϊδωνε�ς, e δ� N'στις, .�ν�ντας τW δ(κρυ( της, δημι-�υργε9 τ�ν πηγ� τ'ς Rω'ς τ5ν θνητ5ν.

M, τ-ν Δ&α �νν�εW τ- π�ρ, μ, τ�ν QHρα τ�ν γ0, �Aϊδων6α~ν�μ�pει τ-ν C6ρα κα5 N0στιν15 τ- νερJ. «A\τR δ6», λ6γει«διαρκbς Cλλ�p�υν κα5 π�τ, δ,ν παLει d Cλλαγ� α\τ]», tσRν dτακτ�π�&ησις α\τ� νR ε`ναι αc8νια. Π�ντως �πιλ6γει:

κα� σ� π�τ�, �Eμπεδ%κλεις, διερ�' λ�γ� σ5μα καθ6ραςπ�ρ �π� κρητ6ρων 8κπιες �θαν(τωνG

�?κ �ρ�ω δ� Dτι σαυτ�ν Lκ]ν )(λες �ς {%�ν ANτνης,�λλW λαθε9ν �θ�λων 8μπεσες �?κ �θ�λων.

κα� "λλ� (A. Pal. vii. 124)·

να� μ�ν �Eμπεδ�κλ'α θανε9ν λ%γ�ς /ς π�τ� lμ($ης8κπεσε κα� μηρ�ν κλ(σσατ� δε$ιτερ%νG

εB δ� πυρ�ς κρητ�'ρας �σ6λατ� κα� π�ε τ� R'ν,π5ς bν 8τ� �ν Mεγ(ρ�ις δε�κνυτ� τ��δε τ( �ς;

�Eδ%κει δ� α?τC5 τ(δεG στ�ι.ε9α μ�ν ε=ναι τ�τταρα, π�ρ,cδωρ, γ'ν, ��ραG Φιλ�αν θ� �* συγκρ�νεται κα� Nε9κ�ς CCP δια-κρ�νεται. ησ� δ��cτω (DK 31 B 6. 2 sq.)G

Zε�ς �ργ�ς 0Hρη τε ερ�σ)ι�ς rδ� �Aϊδωνε�ςN'στ�ς θ�, ~ δακρ��ις τ�γγει κρ��νωμα )ρ%τει�νG

Δ�α μ�ν τ� π�ρ λ�γων, 0Hρην δ� τ�ν γ'ν, �Aϊδων�α δ� τ�ν��ρα, N'στιν δ� τ� cδωρ.

“Kα� τα�τα,” ησ�ν (DK 31 B 17.6), “�λλ(ττ�ντα διαμ-περ�ς �?δαμW λ6γει,” 3ς bν �ιδ��υ τ'ς τ�ια�της διακ�-σμ6σεως �OσηςG �πι �ρει γ��ν (DK 31 B 17.7 sq.)G

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 84 – – 85 –

15. ?H N0στις Uταν τ�πικ� Σικελικ� θεJτης κα5 παρ�γεται Cπ- τ- ρ0μα ν�ω= CναXλLpω.

75

76

Page 45: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

;Aλλ�τε �π� τ�ν ιλ�α μαRε��νται Dλα σ� qνα κα�"λλ�τε �π� τ� νε9κ�ς, e 8.θρα τW .ωρ�Rει σ� π�λλ(16.

77. T-ν �λι� τ-ν λ6γει «πυρ-ς )θρ�ισμα μ6γα» κα5 μεγαλLτε-ρ�ν Cπ- τ�ν σελ]νη. ?H σελ]νη ε`ναι δισκ�ειδ�ς κι D �\ραν-ςκρυσταλλ�ειδ]ς. ?H δ, ψυ+� πρ�σλαμX�νει παντ-ς εmδ�υς μ�ρ-�,ς p8ων κα5 �υτbν. ?Oπωσδ]π�τε λ6γει:

K(π�τε �γ] Vμ�υν �γ%ρι κα� κ%ρη,Kα� θ(μν�ς κα� π�υλ� κα� )�υ)� ψ(ρι8$ω �π� τ�ν θ(λασσα.

TR π�ι]ματ� τ�υ «Περ� �σεως» κα5 «Kαθαρμ��»Cπ�τελ��νται Cπ- 5.000 στ&+�υς, D δ, «�Iατρικ�ς λ%γ�ς» τ�υ Cπ-600. ΓιR τ5ς τραγωδ&ες τ�υ κ�ναμε λJγ� πρ�ηγ�υμ6νως.

"λλ�τε μ�ν Φιλ%τητι συνερ.%μεν� εBς mν wπαντα,"λλ�τε δ� αY δ�.� qκαστα �ρε�μενα Nε�κε�ς 8.θει.

Kα� τ�ν μ�ν ~λι%ν ησι πυρ�ς "θρ�ισμα μ�γα κα� τ'ςσελ6νης με�RωG τ�ν δ� σελ6νην δισκ�ειδ', α?τ�ν δ� τ�ν�?ραν�ν κρυσταλλ�ειδ' κα� τ�ν ψυ.�ν παντ�9α εNδηRC^ων κα� υτ5ν �νδ�εσθαιG ησ� γ��ν (DK 31 B 117)G

Vδη γ(ρ π�τ� �γ] γεν%μην κ��ρ%ς τε κ%ρη τεθ(μν�ς τ� �Bων%ς τε κα� 8$αλ�ς 8μπυρ�ς B.θ�ς.

TW μ�ν �Yν Περ� �σεως α?τC5 κα� �< Kαθαρμ�� εBς8πη τε�ν�υσι πεντακισ.�λια, [ δ� �Iατρικ�ς λ%γ�ς εBς 8πηL$ακ%σια. περ� δ� τ5ν τραγCωδι5ν πρ�ειρ6καμεν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 86 – – 87 –

16. ΛJγ�ω δηλ. τ0ς Cπ�συνθ6σεως κα5 τ0ς +αλαρ8σεως τbν sλκτικbν δυν�-μεων. «?H θεωρ&α α\τ� τ�� �Eμπεδ�κλ6�υς πρ�καλεW τ-ν θαυμασμ-ν τ0ς συγ-

+ρJν�υ �πιστ]μης d Dπ�&α στ- σημεW�ν α\τ- ε`ναι Cπ�λLτως σLμ�ων�ς πρ-ς τ-ν�AκραγαντWν�ν �υσικ-ν �ιλJσ���ν» — Σταμ�της, 83.

77

Page 46: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

3. EΠIXAPMOΣ

78. ?O �Eπ&+αρμ�ς17, γι-ς τ�� ?Hλ�θαλ��ς Cπ- τ�ν Kb, διετ6-λεσε κι α\τ-ς μαθητ�ς τ�� ΠυθαγJρ�υ. �Eνb Uταν Xρ6��ς τριbνμηνbν τ-ν π0γαν στR M6γαρα τ0ς Σικελ&ας κι Cπ- �κεW στ5ςΣυρακ��σες Pπως κι D mδι�ς μqς λ6γει στR συγγρ�μματ� τ�υ.Στ-ν Cνδρι�ντα τ�υ �γρ��η τ- CκJλ�υθ� �π&γραμμα:

�Aν [ ~λι�ς �πισκι(R�η κ(θε "λλ��στ�ρι,�Aν e θ(λασσα 8.�η μεγαλ�τερη δ�ναμι�π� τW π�τ(μια.;Eτσι κι [ �Eπ�.αρμ�ς Jπερ�.ει σ� σ� �αT�ν [π�9� e πατρ�δα τ5ν Συρακ�σ�ων 8τσι τ�ν�στε (νωσε.

fA�ησε Cπ�μνημ�νεLματα στR Dπ�Wα �κθ6τει τ5ς �υσικ6ς,�θικ,ς κα5 cατρικ,ς διδασκαλ&ες τ�υ. M�λιστα σ, π�λλR Cπ� α\τRπρJσθεσε κα5 περιθωριακ,ς σημει8σεις στ5ς Dπ�Wες διασα�ην&pειPτι δικ� τ�υ ε`ναι τR συγγρ�μματα. Π6θανε σ, dλικ&α �νεν]ντα�τbν.

EΠIXAPMOΣ

�Eπ�.αρμ�ς >Hλ�θαλ��ς KC5�ς. κα� �Uτ�ς Vκ�υσε Πυθα-γ%ρ�υ. τριμηνια9�ς δ� Jπ(ρ.ων �πην�.θη τ'ς Σικελ�ας εBςM�γαρα, �ντε�θεν δ� εBς Συρακ��σας, /ς ησι κα� α?τ�ς �ντ�9ς συγγρ(μμασιν. κα� α?τC5 �π� τ�� �νδρι(ντ�ς �πιγ�-γραπται τ%δεG (A. Pal. vii. 125)G

εN τι παραλλ(σσει α�θων μ�γας wλι�ς "στρωνκα� π%ντ�ς π�ταμ5ν με�R�ν� 8.ει δ�ναμιν, αμ� τ�σ��τ�ν �γ] σ� �nα πρ��.ειν �Eπ�.αρμ�ν,fν πατρ�ς �στε (νωσ� wδε Συρακ�σ�ων.

�Uτ�ς Jπ�μν6ματα καταλ�λ�ιπεν �ν ��ς υσι�λ�γε9, γνω-μ�λ�γε9, Bατρ�λ�γε9G κα� παραστι.�δα γε �ν τ�9ς πλε�-στ�ις τ5ν Jπ�μνημ(των πεπ��ηκεν, ��ς διασα ε9 DτιLαυτ�� �στι τW συγγρ(μματα. )ι��ς δ� 8τη �νεν6κ�ντακατ�στρεψεν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 88 – – 89 –

17. Περ5 τ- 550 - 460 π.X.

78

Page 47: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

4. APXYTAΣ

79. ?O �Aρ+Lτας, 18 γι-ς τ�� MνησαγJρ�υ Cπ- τ-ν T�ραντα �τ�� ?Eστια&�υ κατR τ-ν �AριστJ�εν�, Uταν Πυθαγ�ρικ-ς κι α\τJς.A\τ-ς ε`ναι π�( μ, μιR �πιστ�λ] τ�υ �γλLτωσε τ-ν Πλ�τωνα π�(�πρJκειτ� νR �κτελεσθa0 Cπ- τ-ν Δι�νLσι�. fE+αιρε δ, γενικ0ς�κτιμ]σεως κα5 θαυμασμ�� γιR τ�ν C�ιωσLνη τ�υ σ, κ�θε�π&πεδ�. Διετ6λεσε Cρ+ιστρ�τηγ�ς sπτR ��ρ6ς, �νb �Z )λλ�ι δ,ν�επερν��σαν τ-ν Vνα +ρJν� διJτι τ- CπαγJρευε D νJμ�ς. Σ� α\τ-νε`+ε στε&λει κι D Πλ�των δL� �πιστ�λ6ς, Cπαντbντας σ, δικ] τ�υπ�( ;+ει tς s�0ς:

«?O �Aρ+Lτας εe+εται στ-ν Πλ�τωνα Fγε&α.

80. »X�ρηκα π�( �γλLτωσες Cπ- τ�ν Cρρ8στια, Pπως ;μαθαCπ- τ- μ]νυμ� σ�υ κα5 μ�� ε`παν κα5 �Z περ5 τ-ν Λαμ&σκ�ν. QOσ�γιR τR Cπ�μνημ�νεLματα, CνεX]καμε στ�ν Λευκαν&α κα5εFρ]καμε τR γν]σια συγγρ�μματα τ�� �Oκκ6λ�υ. TR μ,ν «Περ�ν%μ�υ», «Περ� )ασιλε�ας», «Περ� [σι%τητ�ς» κα5 περ5 τ0ς κα-ταγωγ0ς τ�� σLμπαντ�ς τR εFρ]καμε κα5 σ�� τR �στε&λαμε. TRFπJλ�ιπα δ,ν εFρ6θησαν. �Aν εFρεθ��ν, θR σ�� τR στε&λ�υμε».

A\τR D �Aρ+Lτας. ?O δ, Πλ�των Cπ]ντησε κατR τ-νCκJλ�υθ� τρJπ�:

«?O Πλ�των στ6λλει στ-ν �Aρ+Lτα +αιρετισμJ.

81. »M, μεγ�λη μ�υ +αρR π0ρα τR Fπ�μν]ματα π�( μ�� ;στει-λες κα5 �θαLμασα τ-ν συγγρα�6α τ�υς. M�� �α&νεται )νδρας)�ι�ς �κε&νων τbν παλαιbν πρ�γJνων. ΔιJτι λ6γεται Pτι α\τ�5Uσαν MυραW�ι (Cπ- τ�ν MLρα). Kα5 Uταν Cπ- �κε&ν�υς π�( μετα-ν�στευσαν Cπ- τ�ν Tρ�&α, κατR τ�ν �π�+� τ�� Λα�μ6δ�ντ�ς,)νδρες καλ�&, Pπως D παραδεδ�μ6ν�ς μ�θ�ς δηλ�W. QOσ� γιR τR

APXYTAΣ

�Aρ.�τας Mνησαγ%ρ�υ Tαραντ9ν�ς, 3ς δ� �Aριστ%$εν�ς(Wehrli ii. fg. 47), >Eστια��υ, Πυθαγ�ρικ�ς κα� α?τ%ς. �Uτ%ς�στιν [ Πλ(τωνα {υσ(μεν�ς δι� �πιστ�λ'ς παρW Δι�νυ-σ��υ μ�λλ�ντ� �ναιρε9σθαι. �θαυμ(Rετ� δ� κα� παρW τ�9ςπ�λλ�9ς �π� π(σ�η �ρετ�'G κα� δ� Lπτ(κις τ5ν π�λιτ5ν�στρατ6γησε, τ5ν "λλων μ� πλ��ν �νιαυτ�� στρατηγ��-ντων διW τ� κωλ�ειν τ�ν ν%μ�ν. πρ�ς τ��τ�ν κα� Πλ(τωνγ�γρα εν �πιστ�λWς δ��, �πειδ6περ α?τC5 πρ%τερ�ς�γεγρ( ει τ��τ�ν τ�ν τρ%π�ν (Hercher 132)G

“�Aρ.�τας Πλ(τωνι Jγια�νειν.“Kαλ5ς π�ι�εις Dτι �π�π� ευγας �κ τ4ς �ρρωστ�αςG

τα�τα γWρ α?τ%ς τυ �π�σταλκας κα� τ�� περ� Λαμ�σκ�ν�π(γγελ�ν. περ� δ� τ5ν Jπ�μνημ(των �πεμελ6θημες κα��ν6λθ�μες 3ς Λευκαν]ς κα� �νετ�.�μες τ�9ς �Oκκ�λω�κγ%ν�ις. τW μ�ν pν Περ� ν%μω κα� Bασιλη�ας κα� >Oσι%τα-τ�ς κα� τ4ς τ5 παντ�ς γεν�σι�ς α?τ�� τ� 8.�μες κα� τ�ν�πεστ(λκαμεςG τW δ� λ�ιπW �Oτ�ι ν�ν γα δ�ναταιεJρεθ'μεν, αB δ� κα εJρεθ�', ~$ει τ�ι.”

�Ωδε μ�ν [ �Aρ.�ταςG [ δ� Πλ(των �ντεπιστ�λλειτ��τ�ν τ�ν τρ%π�ν (Ep. xii)G

“Πλ(των �Aρ.�τnα εY πρ(ττειν”“TW μ�ν παρW σ�� �λθ%ντα Jπ�μν6ματα θαυμαστ5ς

"σμεν�� τε �λ()�μεν κα� τ�� γρ(ψαντ�ς α?τW rγ(σθη-μεν 3ς 8νι μ(λιστα, κα� 8δ�$εν eμ9ν lν�ρ "$ι�ς �κε�νωντ5ν παλαι5ν πρ�γ%νων. λ�γ�νται γWρ δ� �< "νδρες�Uτ�ι Mυρα9�ι ε=ναιG �Uτ�ι δ� +σαν τ5ν �π� Λα�μ�δ�ντ�ς�$αναστ(ντων Tρ^ων "νδρες �γαθ��, 3ς [ παραδε-δ�μ�ν�ς μ�θ�ς δηλ�9. τW δ� παρ� �μ�� Jπ�μν6ματα, περ�

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 90 – – 91 –

18. KατR τ- πρbτ�ν �μισυ τ�� 4�υ αcbν�ς.

79

80

81

Page 48: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

δικ� μ�υ Fπ�μν]ματα π�( μ�� ;γραψες, δ,ν ε`ναι CκJμα τελειω-μ6να. Σ�� τR στ6λλω Pμως, Pπως ε`ναι. ΓιR τ- p]τημα τ0ς δια�υλ�-�ε8ς τ�υς εmμαστε κα5 �Z δL� σLμ�ων�ι �στε νR μ� +ρει�pεται νRπρ�σθ6σω τ&π�τε �π5 τ�� πρ�κειμ6ν�υ. ?Yγια&νετε».

A\τ,ς ε`ναι �Z �πιστ�λ,ς π�( Cντ]λλα�αν.

82. ?Yπ0ρ�αν δ, τ6σσερεις �Aρ+Lτες: 1) A\τ-ς π�( ��ετ�σαμε.2) QEνας MυτιληναW�ς μ�υσικJς. 3) QEνας π�( ;γραψε «Περ�γεωργ�ας». 4) QEνας �πιγραμματ�π�ιJς. Mερικ�5 Cνα�6ρ�υν κα5κ�π�ι�ν π6μπτ�ν, Cρ+ιτ6κτ�να, π�( ;γραψε Vνα XιXλ&� «Περ�μη.αν'ς» τ- Dπ�W� Cρ+&pει tς s�0ς: «TR πρ�γματα α\τR τR;μαθα Cπ- τ-ν Tε�κρ� τ-ν Kαρ+ηδJνι�». ΓιR τ-ν μ�υσικ- τ-ν�Aρ+Lτα λ6γεται κα5 τ��τ�, Pτι ~νειδιpJμεν�ς διJτι δ,ν τR κατα-�6ρνει ν� Cκ�υσθa0, δ,ν ;+ει δηλ. κ�ινJ, ε`πε: «Π�λ( σωστ�, γιατ5τ- nργανJ μ�υ γιR μ6να Cγων&pεται κα5 μιλ�ει. ΓιR δ, τ-ν Πυθα-γ�ρικ- �Aρ+Lτα (α\τ-ν δηλ. π�( ��ετ�σαμε) D �AριστJ�εν�ς λ6γειPτι π�τ, δ,ν νικ]θηκε Pταν Uταν Cρ+ιστρ�τηγ�ς. Φθ�ν�Lμεν�ςδ, παρητ]θη μιR ��ρR τ0ς στρατηγ&ας CλλR Cμ6σως �Zστρατιbτες τ�υ �νικ]θησαν. A\τ-ς πρbτ�ς Cν]γαγε τ�ν Mη+α-νικ� σ, σLστημα ��αρμJp�ντας μαθηματικ,ς Cρ+6ς.

83. Kα5 πρbτ�ς �+ρησιμ�π�&ησε τ�ν μη+ανικ� κ&νησι σ, γεω-μετρικ� κατασκευ], �πιδι8κων διR τ0ς τ�μ0ς τ�� dμικυλ&νδρ�υνR λ�Xaη δL� Cν�λ�γες μ6σες, πρ-ς τ-ν σκ�π- νR διπλασι�σaη τ-νκLX�19. Kα5 στ�ν γεωμετρ&α πρbτ�ς εFρ0κε τ-ν κLX�, Pπως μqςπληρ���ρεW D Πλ�των στ�ν «Π�λιτε�α » (528B).

Pν �π�στειλας, <καν5ς μ�ν �Oπω 8.ειG 3ς δ� π�τε τυγ.(-νει 8.�ντα �π�σταλκ( σ�ι. περ� δ� τ'ς υλακ'ς �μ %τε-ρ�ι συμ ων��μεν, /στε �?δ�ν δε9 παρακελε�εσθαι.8ρρωσ�».

Kα� Pδε μ�ν πρ�ς �λλ6λ�υς α?τ�9ς 8.�υσιν α< �πιστ�-λα�.

Γεγ%νασι δ� �Aρ.�ται τ�τταρεςG πρ5τ�ς α?τ�ς �Uτ�ς,δε�τερ�ς Mυτιληνα9�ς μ�υσικ%ς, τρ�τ�ς Περ� γεωργ�αςσυγγεγρα ^ς, τ�ταρτ�ς �πιγραμματ�π�ι%ς. 8νι�ι κα�π�μπτ�ν �ρ.ιτ�κτ�ν( ασιν, �U �ρεται )ι)λ��ν Περ�μη.αν'ς, �ρ.�ν 8.�ν τα�την, “τ(δε παρW Tε�κρ�υ Kαρ-.ηδ�ν��υ δι6κ�υσα.” περ� δ� τ�� μ�υσικ�� �ρεται κα�τ%δε, 3ς vνειδιR%μεν�ς �π� τC5 μ� �$ακ��εσθαι εNπ�ι, “τ�γWρ `ργαν�ν Jπ�ρ �μ�� διαγωνιR%μεν�ν λαλε9.”

T�ν δ� Πυθαγ�ρικ�ν �Aριστ%$εν%ς (Wehrli ii, fg. 48) ησι μηδ�π�τε στρατηγ��ντα eττηθ'ναιG θ�ν��μεν�νδ� wπα$ �κ.ωρ'σαι τ'ς στρατηγ�ας κα� τ��ς α?τ�καλη θ'ναι.

OUτ�ς πρ5τ�ς τW μη.ανικW τα9ς μαθηματικα9ς πρ�σ-.ρησ(μεν�ς �ρ.α9ς μεθ^δευσε κα� πρ5τ�ς κ�νησινvργανικ�ν διαγρ(μματι γεωμετρικC5 πρ�σ6γαγε, διW τ'ςτ�μ'ς τ�� eμικυλ�νδρ�υ δ�� μ�σας �νW λ%γ�ν λα)ε9νRητ5ν εBς τ�ν τ�� κ�)�υ διπλασιασμ%ν. κ�ν γεωμετρ�nαπρ5τ�ς κ�)�ν εUρεν, /ς ησι Πλ(των �ν Π�λιτε�nα.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 92 – – 93 –

19. ΠρXλ. T. Heath, History of Greek mathematics), I, 246 - 249.

82

83

Page 49: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

5. AΛKMAIΩN

?O �Aλκμα&ων D Kρ�τωνι�της, )λλ�ς μαθητ�ς τ�� ΠυθαγJρ�υ,;γραψε κυρ&ως γιR cατρικR pητ]ματα, CλλR κ�π�τε Cσ+�λεWται κα5μ, τ�ν �υσικ� �ιλ�σ��&α, Pπως Pταν λ6γaη Pτι «�Z περισσJτερεςCνθρ8πινες Fπ�θ6σεις πρ�+ωρ��ν pευγαρωμ6νες». Φα&νεται δ,Pτι πρbτ�ς συν6γραψε �υσικ� πραγματε&α, Pπως μαρτυρεW DΦαXωρWν�ς στ�ν «Παντ�δαπ� <στ�ρ�α» τ�υ. Kα5 ε`πε Pτι τ- �εγ-γ�ρι κα5 γενικR τR �\ρ�νια σ8ματα ;+�υν αc8νια �Lσι.

�Hταν γι-ς τ�� Πειρ&θ�υ, Pπως D mδι�ς λ6γει στ�ν Cρ+� τ0ςπραγματε&ας τ�υ: «?O �Aλκμα&ων D Kρ�τωνι�της, D γι-ς τ�� Πει-ρ&θ�υ τ��τα ’δb ε`πε στ-ν Bρ�τWν�, τ-ν Λ6�ντα κα5 τ-νB�θυλλ�»: «MJν�ν �Z θε�5 γνωρ&p�υν τR περ5 τbν C�ανbν κα5τbν θνητbν, στ�(ς δ, Cνθρ8π�υς ;+ει �πιτραπ0 Cπ- τ�(ς θε�(ςμJν�ν d Cνακ�λυψις �υσικbν νJμων κατJπιν �ρεLνης», κ.λπ.�Eπ&σης Fπεστ]ριpε Pτι d ψυ+� ε`ναι Cθ�νατη κα5 κινεWταισυνε+bς, Pπως D �λι�ς.

6. IΠΠAΣOΣ

84. ?O QIππασ�ς Cπ- τ- MεταπJντι� Uταν κι α\τ-ς Πυθαγ�ρι-κJς. �Eπρ6σXευε δ, Pτι Fπ�ρ+ει Vνας tρισμ6ν�ς +ρJν�ς κατR τ-νDπ�W�ν συντελ��νται �Z μεταX�λ,ς στ- κ�σμικ- σLστημα. Kα5 Pτιτ- QOλ�ν ε`ναι πεπερασμ6ν�ν κα5 διαρκbς �ν κιν]σει.

?O Δημ]τρι�ς στ�(ς «>Oμων�μ�υς» τ�υ μqς λ6γει Pτι δ,ν)�ησε καν6να σLγγραμμα. ?Yπ0ρ�αν δ, δL� QIππασ�ι, D ��ετα-σθε5ς κι Vνας )λλ�ς π�( ;γραψε τ�ν �κ π6ντε XιXλ&ων Cπ�τελ�υ-μ6νην «Λακ^νων Π�λιτε�αν». �Hταν δ, D mδι�ς Λ�κων.

AΛKMAIΩN

�Aλκμα�ων Kρ�τωνι(της. κα� �Uτ�ς Πυθαγ%ρ�υ δι6-κ�υσεG κα� τW πλε9στ( γε BατρικW λ�γει, Dμως δ� κα� υσι�λ�γε9 �ν��τε λ�γων, “δ�� τW π�λλ( �στι τ5ν �νθρω-π�νων.” δ�κε9 δ� πρ5τ�ς υσικ�ν λ%γ�ν συγγεγρα �ναι,καθ( ησι Φα)ωρ9ν�ς �ν Παντ�δαπ�' <στ�ρ�nα (FHG iii.581), κα� τ�ν σελ6νη καθ%λ�υ <τε τW Jπ�ρ> τα�την 8.ειν��δι�ν �σιν.

}Hν δ� Πειρ�θ�υ υ<%ς, 3ς α?τ�ς �ναρ.%μεν�ς τ�� συγ-γρ(μματ%ς ησιν (DK 24 B 1)· “�Aλκμα�ων Kρ�τωνι6τηςτ(δε 8λε$ε Πειρ�θ�υ υ<�ς Bρ�τ�νCω κα� Λ��ντι κα�Bαθ�λλCωG >περ� τ5ν � αν�ων, περ� τ5ν θνητ5ν σα 6-νειαν μ�ν θε�� 8.�ντι, 3ς δ� �νθρ^π�ις τεκμα�ρεσθαι�” κα�τW L$'ςG 8 η δ� κα� τ�ν ψυ.�ν �θ(νατ�ν, κα� κινε9σθαια?τ�ν συνε.�ς 3ς τ�ν ~λι�ν.

IΠΠAΣOΣ

0Iππασ�ς Mεταπ�ντ9ν�ς κα� α?τ�ς Πυθαγ�ρικ%ς. 8 ηδ� .ρ%ν�ν 3ρισμ�ν�ν ε=ναι τ'ς τ�� κ%σμ�υ μετα)�λ'ςκα� πεπερασμ�ν�ν ε=ναι τ� π4ν κα� �εικ�νητ�ν.

Φησ� δ� α?τ�ν Δημ6τρι�ς �ν >Oμων�μ�ις μηδ�ν κατα-λιπε9ν σ�γγραμμα. γεγ%νασι δ� 0Iππασ�ι δ��, �Uτ%ς τεκα� qτερ�ς γεγρα ]ς �ν π�ντε )ι)λ��ις Λακ^νων π�λι-τε�ανG +ν δ� κα� α?τ�ς Λ(κων.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 94 – – 95 –

84

Page 50: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

7. ΦIΛOΛAOΣ

?O ΦιλJλα�ς D Kρ�τωνι�της Uταν Πυθαγ�ρικJς, Cπ� α\τ-ν δ,D Πλ�των CγJρασε τR Πυθαγ�ρικR XιXλ&α μ6σ�ω τ�� Δ&ων�ς.�Eθανατ8θη, διJτι d πατρ&ς τ�υ συν6λαXε τ�ν FπJν�ια Pτι �θελεν� γ&νaη τLρανν�ς. �Eγρ�ψαμε κι �μεWς γι� α\τ-ν τR CκJλ�υθα:

0Oλ�υς συμ)�υλε�ω νW πρ�σπαθ��ν νW �$αλε�ψ�υν κα�τ�ν lπλ' Jπ%ν�ια. Δι%τι κα� bν δ�ν κ(ν�ης τ�π�τε, �λλW α�-νεσαι Dτι κ(νεις, θW π(θ�ης κακ%. ;Eτσι συν�)η κα� μ� τ�νΦιλ%λα�, τ�ν [π�9�ν �θαν(τωσε κ(π�τε e πατρ�ς τ�υ Kρ%-των, �πειδ� α?τ� �ν%μισε Dτι Vθελε νW κερδ�σ�η τ�ν τυρανν�αγιW τ�ν �=κ� τ�υ (Mετ��ρ. E\αγγ. Σταμ�τη).

85. �Eπρ6σXευε δ, α\τ-ς Pτι τR π�ντα ρυθμ&p�νται Pτι Cπ- τ�νCν�γκη κα5 τ�ν �ρμ�ν&α. Kα5 πρbτ�ς α\τ-ς ε`πε Pτι d γ0 κινεWταικυκλικR (γLρω Cπ- τ- κεντρικ- π�ρ). fAλλ�ι Pμως λ6γ�υν Pτια\τ- τ- ε`πε πρbτ�ς D ?Iκ6τας D ΣυρακJσι�ς.

fEγραψε Vνα XιXλ&� τ- Dπ�W� D Πλ�των D �ιλJσ���ς, Pτανπ0γε στ�ν Σικελ&α, τ- CγJρασε Cπ- τ�(ς συγγενεWς τ�� Φιλ�λ��υ;ναντι σαρ�ντα �Aλε�ανδρινbν μνbν κα5 X�σει α\τ�� ;γραψε τ-ν«T�μαι�». Kατ� )λλ�υς Pμως �ρευνητ,ς D Πλ�των τR π0ρες (γιατ5γ&νεται λJγ�ς γιR τρ&α XιXλ&α) tς δbρ� Cπ- τ-ν Δι�νLσι� Pτανα\τ-ς ;Xγαλε Cπ- τ�ν �υλακ� Vνα νεαρ- μαθητ� τ�� Φιλ�λ��υ.

?O Δημ]τρι�ς Cνα�6ρει Pτι πρbτ�ς D ΦιλJλα�ς ��6δωσε τRΠυθαγ�ρικR XιXλ&α κα5 τR �τιτλ��Jρησε «Περ� �σεως», d δ,Cρ+] τ�υς ;+ει tς s�0ς: «?H �Lσις στ-ν κJσμ� Cπετελ6σθη Cπ-)πειρα κα5 πεπερασμ6να στ�ι+εWα καθ3ς κα5 τ- σLν�λ� τ��κJσμ�υ κα5 Pλα Pσα Fπ�ρ+�υν σ� α\τJν».

ΦIΛOΛAOΣ

Φιλ%λα�ς Kρ�τωνι(της Πυθαγ�ρικ%ς. παρW τ��τ�υΠλ(των aν6σασθαι τW )ι)λ�α τW Πυθαγ�ρικW Δ�ωνιγρ( ει. �τελε�τα δ� ν�μισθε�ς �πιτ�θεσθαι τυρανν�δι. κα�eμ5ν �στιν εBς α?τ%ν (A. Pal. vii. 126)G

τ�ν Jπ%ν�ιαν π4σι μ(λιστα λ�γω θεραπε�εινGεB γWρ κα� μ� δρn4ς �λλW δ�κε9ς, �τυ.ε9ς.�cτω κα� Φιλ%λα�ν �νε9λε Kρ%των π�τ� π(τρη,/ς μιν 8δ�$ε θ�λειν δ5μα τ�ρανν�ν 8.ειν.

Δ�κε9 δ� α?τC5 π(ντα �ν(γκ�η κα� lρμ�ν�nα γ�νεσθαι. κα�τ�ν γ'ν κινε9σθαι κατW κ�κλ�ν πρ5τ�ν εBπε9νG �< δ� >Iκ�ταν<τ�ν> Συρακ%σι%ν ασιν. γ�γρα ε δ� )ι)λ��ν qν, D ησιν0Eρμιππ�ς (FHG iii 42) λ�γειν τινW τ5ν συγγρα �ων Πλ(-τωνα τ�ν ιλ%σ� �ν παραγεν%μεν�ν εBς Σικελ�αν πρ�ςΔι�ν�σι�ν aν6σασθαι παρW τ5ν συγγεν5ν τ�� Φιλ�λ(�υ�ργυρ��υ �Aλε$ανδριν5ν μν5ν τετταρ(κ�ντα κα��ντε�θεν μεταγεγρα �ναι τ�ν T�μαι�ν. qτερ�ι δ� λ�γ�υσιτ�ν Πλ(τωνα λα)ε9ν α?τW παρW Δι�νυσ��υ παραιτησ(με-ν�ν �κ τ'ς υλακ'ς νεαν�σκ�ν �πηγμ�ν�ν τ5ν τ�� Φιλ�-λ(�υ μαθητ5ν. τ��τ%ν ησι Δημ6τρι�ς �ν >Oμων�μ�ιςπρ5τ�ν �κδ��ναι τ5ν Πυθαγ�ρικ5ν <)ι)λ�α κα� �πιγρ(-ψαι> Περ� �σεως, Pν �ρ.� ~δε (DK 44 B 1)G “l �σις δ��ν τC5 κ%σμCω lρμ%.θη �$ �πε�ρων τε κα� περαιν%ντωνκα� Dλ�ς <[> κ%σμ�ς κα� τW �ν α?τC5 π(ντα”.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 96 – – 97 –

85

Page 51: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

8. EYΔO�OΣ

86. ?O Eeδ���ς τ�� Acσ+&ν�υ Cπ- τ�ν Kν&δ�,20 Uταν Cστρ�νJ-μ�ς, γεωμ6τρης, cατρ-ς κα5 ν�μ�θ6της. �Eδιδ�+θη γεωμετρ&α Cπ-τ-ν �Aρ+Lτα κα5 cατρικ� Cπ- τ-ν Φιλιστ&ωνα τ-ν Σικελι8τη, PπωςμαρτυρεW D Kαλλ&μα+�ς στ�(ς «Π�νακ�ς» τ�υ. ?O Σωτ&ων λ6γειστ5ς «Διαδ�.�ς» τ�υ Pτι Fπ0ρ�ε μαθητ�ς κα5 τ�� Πλ�των�ς.ΔιJτι σ, dλικ&α εmκ�σι τριbν �τbν περ&π�υ κα5 σ, δLσκ�λη�cκ�ν�μικ� κατ�στασι εFρισκJμεν�ς CλλR γ�ητευμ6ν�ς Cπ- τ�ν�]μη τbν Σωκρατικbν, ;πλευσε γιR τ�ν �Aθ]να μαp5 μ, τ-ν για-τρ- Θε�μ6δ�ντα π�( τ-ν συντηρ��σε. Mερικ�5 λ6γ�υν Pτι Uτανκα5 ε\ν��Lμεν�ς τ�� cατρ��. �Aπ�XιXασθε5ς στ-ν Πειραιq,Cν6Xαινε κ�θε dμ6ρα στ�ν �Aθ]να κα5 παρακ�λ�υθ��σε τ�νδιδασκαλ&α τbν σ��ιστbν, κα5 π�λι �αναγLριpε στ-ν Πειραιq.

87. �A��� ;μεινε �π5 δL� μ0νες �κεW, �π6στρεψε στ�ν πατρ&δατ�υ, κα5 μ, τ�ν +ρηματικ� �ν&σ+υσι τbν �&λων τ�υ ;�υγε γιR τ�νAmγυπτ� μαp& μ, τ-ν XρLσιππ� τ-ν cατρJ, ��ωδιασμ6ν�ς μ,συστατικ,ς �πιστ�λ,ς τ�� �Aγησιλ��υ γιR τ-ν Nεκτ�ναXι, π�( τ-νσLστησε στ�(ς (σ���(ς) ZερεWς. �EκεW ;μεινε �π5 δεκα6�ι μ0νες;+�ντας �υρισμ6να τR γ6νεια κα5 τR �ρLδια, κα5 �κεW λ6γ�υν Pτι;γραψε τ�ν «�Oκταετηρ�δα». �Aπ- �κεW π0γε στ�ν KLpικ� κα5στ�ν Πρ�π�ντ&δα Pπ�υ παρ6διδε μαθ]ματα. �AλλR κα5 στ�ν α\λ�τ�� (περι�]μ�υ) Mαυσ8λ�υ π0γε. MετR �αναγLρισε στ�ν�Aθ]να ;+�ντας μαp& τ�υ π�ρα π�λλ�(ς μαθητ,ς κι α\τ- γιR νRστεν�+ωρ6σaη τ-ν Πλ�τωνα Pπως λ6γ�υν, διJτι α\τ-ς δ,ν τ-ν ε`+εδε+θ0 tς μαθητ] τ�υ.

EYΔO|OΣ

EOδ�$�ς ABσ.�ν�υ Kν�δι�ς, �στρ�λ%γ�ς, γεωμ�τρης,Bατρ%ς, ν�μ�θ�της. �Uτ�ς τW μ�ν γεωμετρικW �Aρ.�τα δι6-κ�υσε, τW δ� BατρικW Φιλιστ�ων�ς (Wellmann 3) τ�� Σικε-λι^τ�υ, καθW Kαλλ�μα.�ς �ν τ�9ς Π�να$� (Pfeiffer 429) ησι. Σωτ�ων δ� �ν τα9ς Διαδ�.α9ς λ�γει κα� Πλ(των�ςα?τ�ν �κ��σαι. γεν%μεν�ν γWρ �τ5ν τρι5ν π�υ κα�εNκ�σι κα� στεν5ς διακε�μεν�ν κατW κλ��ς τ5ν Σωκρα-τικ5ν εBς �Aθ6νας �π4ραι σ�ν Θε�μ�δ�ντι τC5 BατρC5, τρε- %μεν�ν Jπ� α?τ��G �< δ�, κα� παιδικW `νταG κατα.θ�νταδ� εBς τ�ν Πειραι4 [σημ�ραι �νι�ναι �Aθ6ναRε κα� �κ��-σαντα τ5ν σ� ιστ5ν α?τ%θι Jπ�στρ� ειν.

Δ�� δ� μ'νας διατρ�ψαντα �Nκαδ’ �πανελθε9ν κα�πρ�ς τ5ν �λων �ρανισθ�ντα εBς ANγυπτ�ν �π4ραι μετWXρυσ�ππ�υ τ�� Bατρ��, συστατικWς �ρ�ντα παρ� �Aγησι-λ(�υ πρ�ς Nεκτ(να)ινG τ�ν δ� τ�9ς <ερε�σιν α?τ�νσυστ'σαι. κα� τ�τταρας μ'νας πρ�ς �νιαυτC5 διατρ�ψαντ�α?τ%θι $υρ%μεν%ν θ� Jπ6νην κα� v ρ�ν τ�ν �Oκταετηρ�δακατ( τινας συγγρ(ψαι. �ντε�θ�ν τε γεν�σθαι �ν KυR�κCωκα� τ�' Πρ�π�ντ�δι σ� ιστε��νταG �λλW κα� παρW Mαυ-σωλ�ν � ικ�σθαι. 8πειθ� �cτως �πανελθε9ν �Aθ6ναRε,παν� π�λλ��ς περ� Lαυτ�ν 8.�ντα μαθητ(ς, /ς ασ�τινες, Jπ�ρ τ�� Πλ(τωνα λυπ'σαι, Dτι τ�ν �ρ.�ν α?τ�νπαρεπ�μψατ�.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 98 – – 99 –

20. Περ5 τ- 407 - 357 π.X.

86

87

Page 52: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

88. �Eπ&σης λ6γεται Pτι κ�π�τε π�( ;κανε συμπJσι� D Πλ�των,α\τ-ς εcσηγ]θηκε «τ�ν dμικLκλι�ν κατ�κλισιν», �πειδ� Uταν π�λ-λ�5 �Z πρ�σκαλεσμ6ν�ι. ?O NικJμα+�ς τ�� �Aριστ�τ6λ�υς Cνα�6-ρει Pτι D Eeδ���ς �πρ6σXευε Pτι d dδ�ν� ε`ναι τ- CγαθJ. fEγινεδεκτ-ς στ�ν πατρ&δα τ�υ μ, μεγ�λες τιμ,ς Pπως Cπ�δεικνLεταιCπ- τ- ψ]�ισμα π�( ��6δωσαν γι� α\τJν. �AλλR κα5 μετα�( τbν?Eλλ]νων κατ6στη πασ&γνωστ�ς tς ν�μ�θ6της — ;γραψε νJμ�υςγιR τ�(ς συμπατριbτες τ�υ, Pπως Cνα�6ρει D QEρμιππ�ς στ-τ6ταρτ� XιXλ&� τ�� «Περ� τ5ν LπτW σ� 5ν» ;ργ�υ τ�υ — κα5 tςσυγγρα�ε(ς Cστρ�ν�μικbν κα5 γεωμετρικbν πραγματειbν κα5)λλων C�ι�λJγων ;ργων.

89. E`+ε δ, κα5 τρεWς κJρες, τ�ν �Aκτ&δα, τ�ν Φιλτ&δα κα5 τ�νΔελ�&δα. �O �Eρατ�σθ6νης γρ��ει εcς τR Πρ�ς B(τωνα συγγρ�μ-ματ� τ�υ Pτι συν6θεσε κα5 ΔιαλJγ�υς μετα�( σκυλιbν. fAλλ�ιPμως λ6γ�υν Pτι �Z δι�λ�γ�ι α\τ�5 �γρ��ησαν Cπ- AcγLπτι�υςστ�ν γλbσσα τ�υς κα5 D Eeδ���ς τ�(ς μετ6�ρασε στR sλληνικ�.�Aπ- α\τ-ν �διδ�+θη τR περ5 θεbν κα5 κJσμ�υ κα5 μετεωρ�λ�-γικbν �αιν�μ6νων D XρLσιππ�ς, D γι-ς τ�� �Eρ&νεω Cπ- τ�νKν&δ�, τR δ, cατρικR θ6ματα τR �διδ�+θη Cπ- τ-ν Φιλιστ&ωνα τ-νΣικελι8τη.

fA�ησε δ, κα5 κ�λλιστα σ+Jλια. E`+ε κα5 γιJ, τ-ν �AρισταγJρα,τ�� Dπ�&�υ D γι-ς XρLσιππ�ς Fπ0ρ�ε μαθητ�ς τ�� �Aεθλ&�υ. Σ�α\τ-ν τ-ν XρLσιππ� +ρωστ��με Vνα cατρικ- ;ργ� γιR τ�ν θεραπε&ατbν ματιbν, διJτι ε`+ε �γκLψει σ, �υσικ,ς μελ6τες.

90. ?Yπ0ρ�αν δ, τρεWς Eeδ���ι: 1) ?O ��ετασθε&ς. 2) QEνας Zστ�-ρικ-ς Cπ- τ�ν PJδ�. 3) QEνας Σικελι8της (Cπ- τ�ν Σικελ&α), γι-ςτ�� �Aγαθ�κλ6�υς, κωμικ-ς π�ιητ�ς π�( τρεWς ��ρ,ς π0ρε τ-πρbτ� XραXεW� στR Δι�νLσια κα5 π6ντε στR Λ]ναια, Pπως Cνα�6-ρει D �Aπ�λλJδωρ�ς στR «Xρ�νικ(» τ�υ. ΔιαX�p�με κα5 γιRκ�π�ι�ν )λλ�ν Eeδ���, cατρ- Cπ- τ�ν Kν&δ� π�( μνημ�νεLεταιCπ- τ-ν Eeδ��� (τ-ν Xι�γρα��Lμεν�) στ�ν «Γεωγρα �α»

Tιν�ς δ� ασι κα� συμπ%σι�ν 8.�ντι τC5 Πλ(τωνια?τ�ν τ�ν eμικ�κλι�ν κατ(κλισιν, π�λλ5ν `ντων,εBσηγ6σασθαι. ησ� δ� α?τ�ν Nικ%μα.�ς [ �Aριστ�τ�λ�υς(Arist. EN 1172b9) τ�ν eδ�ν�ν λ�γειν τ� �γαθ%ν. �πεδ�-.θη δ� �ν τ�' πατρ�δι μεγαλ�τ�μως 3ς τ% γε περ� α?τ��ψ6 ισμα γεν%μεν�ν δηλ�9. �λλW κα� παρW τ�9ς 0Eλλησιν�πι αν�στατ�ς �γ�νετ�, γρ(ψας τ�9ς Bδ��ις π�λ�ταιςν%μ�υς, /ς ησιν 0Eρμιππ�ς �ν τετ(ρτ�η Περ� τ5ν LπτWσ� 5ν (FHG iii. 40), κα� �στρ�λ�γ��μενα κα� γεωμε-τρ��μενα κα� qτερ� "ττα �$ι%λ�γα.

;Eσ.ε δ� κα� θυγατ�ρας τρε9ς, �Aκτ�δα, Δελ �δα, Φιλ-τ�δα. ησ� δ� α?τ�ν �Eρατ�σθ�νης �ν τ�9ς Πρ�ς B(τωνα(FGrH 241 F 22) κα� Kυν5ν διαλ%γ�υς συνθε9ναιG �< δ�,γεγρα �ναι μ�ν ABγυπτ��υς τ�' αJτ5ν ων�', τ��τ�ν δ�μεθερμηνε�σαντα �κδ��ναι τ�9ς 0Eλλησι. τ��τ�υ δι6-κ�υσε Xρ�σιππ�ς [ �Eρ�νεω Kν�δι�ς τ( τε περ� θε5ν κα�κ%σμ�υ κα� τ5ν μετεωρ�λ�γ�υμ�νων, τW δ� BατρικW παρWΦιλιστ�ων�ς τ�� Σικελι^τ�υ. κατ�λιπε δ� κα� Jπ�μν6-ματα κ(λλιστα. τ��τ�υ γ�γ�νε πα9ς �Aρισταγ%ρας, �UXρ�σιππ�ς �Aεθλ��υ μαθητ6ς, �U τW θεραπε�ματα �ρε-ται [ρατικ(, τ5ν υσικ5ν θεωρημ(των [τ5ν] Jπ� τ�νδι(ν�ιαν α?τ�� πεσ%ντων.

Γεγ%νασι δ� EOδ�$�ι τρε9ςG α?τ�ς �Uτ�ς, qτερ�ς>P%δι�ς <στ�ρ�ας γεγρα ^ς, τρ�τ�ς Σικελι^της πα9ς �Aγα-θ�κλ��υς, π�ιητ�ς κωμCωδ�ας, ν�κας Lλ]ν �στικWς μ�ντρε9ς, ΛηναϊκWς δ� π�ντε, καθ( ησιν �Aπ�λλ%δωρ�ς �νXρ�νικ�9ς (FGrH 244 F 48). εJρ�σκ�μεν δ� κα� "λλ�νBατρ�ν Kν�δι�ν, περ� �U ησιν EOδ�$�ς �ν Γ'ς

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 100 – – 101 –

88

89

90

Page 53: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

τ�υ π�( συνιστ��σε Pτι πρ6πει διαρκbς ν’ Cσκ��με τ5ς Cρθρ8-σεις μας σ, κ�θε ε`δ�ς γυμναστικ0ς CλλR κα5 τR αcσθητ]ρι� μας�π&σης21. ?O mδι�ς συγγρα�ε(ς (D �Aπ�λλJδωρ�ς) λ6γει Pτι D Kν&-δι�ς D Eeδ���ς (D ��εταpJμεν�ς) Uταν στ�ν Cκμ� τ0ς dλικ&ας τ�υ(40 +ρJνων) κατR τ�ν 103η �Oλυμπι�δα (368 - 364) κα5 Pτι Cνεκ�-λυψε τ5ς cδιJτητες τbν καμπLλων γραμμbν. Π6θανε δ, )γων τ-πεντηκ�στ-ν τρ&τ�ν ;τ�ς τ0ς dλικ&ας τ�υ. QOταν Uταν στ�νAmγυπτ� μαp5 μ, τ-ν XJν�υ�ι τ-ν ?Hλι�υπ�λ&τη, D Zερ-ς τα�ρ�ς�Aπις τ�� ;γλειψε τ- ;νδυμα. Γι� α\τ- �Z ZερεWς ε`παν Pτι «;νδ���ςCλλR ~λιγ�+ρJνι�ς» θR ε`ναι, Pπως Cνα�6ρει D ΦαXωρWν�ς στR«\Aπ�μνημ�νε�ματ(» τ�υ.

91. �A�ιερ8σαμε κι� �μεWς σ� α\τ-ν τ�(ς CκJλ�υθ�υς στ&+�υς:

Λ�γ�υν Dτι κ(π�τε στ�ν M�μ ιδα [ EOδ�$�ςθ�λησε νW μ(θ�η τ�ν μ�9ρα τ�υ �π� τ�ν τα�ρ� μ� τW3ρα9α κ�ρατα. �AλλW α?τ�ς δ�ν ε=πε τ�π�τε. Mπ�ρε9νW μιλ6σ�η qνα )%δι; >H �σις δ�ν 8δωσε στ�ν μ%σ.�τ�ν }Aπι στ%μα μ� λαλι(. ΠαρW �στ(θη πλησ��ν κα�τ�� 8γλειψε τ� 8νδυμα, �νν�5ντας μ� α?τ� καθαρ(:«Σ�ντ�μα θW πεθ(ν�ης».

Kα5 πραγματικ�, γρ]γ�ρα Uλθε D θ�νατ�ς, Pταν ε`+ε cδ0 πεν]-ντα τρεWς Cνατ�λ,ς τ0ς Πλει�δας.

T��τ�ν Cντ5 E\δJ��υ fEνδ���ν �νJμαpαν γιR τ�ν λαμπρJ-τητα τ0ς �]μης.

�A��� Cσ+�ληθ]καμε μ, τ�(ς ~ν�μαστ�(ς Πυθαγ�ρικ�Lς, θRπρ6πει τ8ρα νR ��ετ�σωμε τ�(ς λεγ�μ6ν�υς «σπ�ραδικ�(ς»�ιλ�σJ��υς. Kα5 πρbτα πρ6πει νR μιλ]σωμε γιR τ-ν ?Hρ�κλειτ�.

περι%δCω (Brandes 39) 3ς εNη παραγγ�λλων �ε� συνε.�ςκινε9ν τW "ρθρα π(σ�η γυμνασ�nα, �λλW κα� τWς αBσθ6σεις[μ��ως.

>O δ� α?τ%ς ησι τ�ν Kν�δι�ν EOδ�$�ν �κμ(σαι κατWτ�ν τρ�την κα� Lκατ�στ�ν �Oλυμπι(δα, εJρε9ν τε τW περ�τWς καμπ�λας γραμμ(ς. �τελε�τησε δ� τρ�τ�ν "γων κα�πεντηκ�στ�ν 8τ�ς. Dτε δ� συνεγ�νετ� �ν ABγ�πτCω X�ν��- ιδι τC5 >Hλι�υπ�λ�τ�η, [ }Aπις α?τ�� θ�Bμ(τι�ν περιελι.-μ6σατ�. 8νδ�$�ν �Yν α?τ�ν �λλ� vλιγ�.ρ%νι�ν 8 ασαν �<<ερε9ς 8σεσθαι, καθ( ησι Φα)ωρ9ν�ς �ν �Aπ�μνημ�νε�-μασιν (FHG iii. 579).

;Eστι δ� κα� eμ5ν εBς α?τ�ν �cτως 8.�ν (A. Pal. vii. 744)

�ν M�μ ει λ%γ�ς �στ�ν πρ�μαθε9ν τ�ν Bδ�ηνEOδ�$%ν π�τε μ�9ραν παρW τ�� καλλικ�ρωτα�ρ�υ. κ�?δ�ν 8λε$ενG )�y γWρ π%θεν λ%γ�ς; �σις �?κ 8δωκε μ%σ.Cω λ(λ�ν ;Aπιδι στ%μα.παρW δ� α?τ�ν λ�.ρι�ς στWς �λι.μ6σατ� στ�λ6ν,πρ� αν5ς τ��τ� διδ(σκων, �Aπ�δ�σ�η )ι�τ�νDσ�ν �Oπω. δι� κα� �< τα.�ως +λθε μ%ρ�ς,δεκ(κις π�ντ� �π� τρισσα9ς �σιδ%ντι Πλει(δας.

T��τ�ν �ντ� E?δ%$�υ ;Eνδ�$�ν �κ(λ�υν διW τ�ν λαμ-πρ%τητα τ'ς 6μης. �πειδ� δ� περ� τ5ν �λλ�γ�μων Πυθα-γ�ρικ5ν διεληλ�θαμεν, ν�ν Vδη περ� τ5ν σπ�ρ(δην, /ς ασι, διαλε.θ5μεν. λεκτ��ν δ� πρ5τ�ν περ� >Hρακλε�τ�υ.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION H

– 102 – – 103 –

21. KατR τ-ν BιλαμJXιτς — Willamowjitz — α\τR δ,ν τR λ6γει D Eeδ���ςCλλR μqλλ�ν D πρ�ανα�ερθε5ς XρLσιππ�ς D Kν&δι�ς.

91

Page 54: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

BIBΛION Θ

1. HPAKΛEITOΣ

1. ?O ?Hρ�κλειτ�ς22 Uταν γι-ς τ�� BλLσων�ς � τ�� ?Hρ�κωντ�ςκατ� )λλ�υς, κα5 �γενν]θη στ�ν fE�εσ�. �Hταν στ�ν Cκμ� τ0ςdλικ&ας τ�υ τ�ν 69η �Oλυμπι�δα (503—500). Kα5 Uταν μεγαλJ-�ρων Pσ� καν6νας )λλ�ς κα5 Cγ6ρω+�ς, Pπως γ&νεται �ανερ- κα5Cπ- τ- σLγγραμμ� τ�υ, Pπ�υ λ6γει Pτι «?H π�λυμ�θεια δ,ν μqςκ�νει Zκαν�(ς νR καταν���με τR nντα — δ,ν μqς κ�νει;�υπν�υς. fAν Uταν ;τσι θR ;κανε ;�υπν�ν κα5 τ-ν ?Hσ&�δ� κα5τ-ν ΠυθαγJρα, καθ3ς CκJμα και τ-ν �εν���νη κα5 τ-ν?EκαταW�». ΔιJτι «Vνα μJν�ν πρqγμα ε`ναι d σ��&α, τ- νR καταλα-Xα&ν�υμε τ-ν ΛJγ�ν23 (τ-ν θεW� παγκJσμι� νJμ�), π�( τRκυXερνq Pλα εcσερ+Jμεν�ς σ� Pλα». �Eπ&σης ;λεγε Pτι D QOμηρ�ςπρ6πει νR μ� γ&νεται δεκτ-ς στ�(ς Cγbνες κα5 νR ραπ&pεται,Dμ�&ως δ, κα5 D �Aρ+&λ�+�ς*.

BIBΛION IX

HPAKΛEITOΣ

>Hρ(κλειτ�ς Bλ%σων�ς V, /ς τινες, >Hρ(κωντ�ς �E �-σι�ς. �Uτ�ς VκμαRε (FGrH 244 F 34oa) μ�ν κατW τ�ν�ν(την κα� L$ηκ�στ�ν �Oλυμπι(δα. μεγαλ% ρων δ�γ�γ�νε παρ� [ντινα��ν κα� Jπερ%πτης, 3ς κα� �κ τ��συγγρ(μματ�ς α?τ�� δ'λ�ν �ν CP ησι (DK 22 B 40)“π�λυμαθ�η ν%�ν �? διδ(σκειG >Hσ��δ�ν γWρ bν �δ�δα$εκα� Πυθαγ%ρην, αYτ�ς τε |εν� (νε( τε κα� >Eκατα9�ν.”ε=ναι γWρ (DK 22 B 41) “mν τ� σ� %ν, �π�στασθαι γν^-μην, [τ�η �κυ)�ρνησε π(ντα διW π(ντων.” τ%ν τε 0Oμη-ρ�ν 8 ασκεν (DK 22 B 42) "$ι�ν �κ τ5ν �γ^νων �κ)(λ-λεσθαι κα� {απ�Rεσθαι, κα� �Aρ.�λ�.�ν [μ��ως.

– 104 – – 105 –

22. 544 - 484 π.X. Bλ6πε X. Σπυρ�π�Lλ�υ >Hρ(κλειτ�ς 1948. σελ. 184. Στ-νπρJλ�γJ τ�υ D συγγρα�ε(ς καταλ]γει tς s�0ς: ?O ?Hρ�κλειτ�ς παρ�υσι�-σθηκε σRν Vνας τερ�στι�ς κι DλJλαμπρ�ς �λι�ς στ�ν �π�+] τ�υ, κα5 τ- �bςπ�( �σκJρπισε στ- μυστ]ρι� τ0ς pω0ς κα5 τ�� κJσμ�υ ;μεινε )σXηστ�. �Aν τRλJγια τ0ς Πυθ&ας, καθ3ς D mδι�ς ε`πε, λ6γ�υν πρ��ητεWες γιR {στερα Cπ- +&λια+ρJνια, τR mδια τ�υ τR λJγια ε`ναι πρ��ητικ,ς Cλ]θειες π�( �επερν��ν κ�θε+ρ�νικ- Pρι� κα5 Cγκαλι�p�υν τ�ν αcωνιJτητα.

fEτσι τ-ν ;ν�ιωσα τ-ν ?Hρ�κλειτ�, τ-ν Σκ�τειν- ΦιλJσ���, C�’ Pτ�υ)ρ+ισε νR πρ�X�λλaη μπρ�στ� μ�υ Cδυσ8πητ� τ- γιατ5 τ�� KJσμ�υ, κα5 ;τσιπρ�σπ�θησα νR τ-ν σκιαγρα�]σω στ5ς σελ&δες π�( Cκ�λ�υθ��ν.

23. ΛJγ�ς: T�ν Cρ+� π�( ρυθμ&pει τ�ν ρ�� κα5 ��ασ�αλ&pει τ�ν sν�π�&ησιτbν δια�Jρων nντων σ, κ�ινJτητα τ�ν ~ν�μ�pει D ?Hρ�κλειτ�ς ΛJγ�. ?H Cρ+�α\τ� Cπ�τελεW γιR τ-ν ?Hρ�κλειτ� τ�ν Fψ&στη ρυθμιστικ� �ρμ�διJτητα στ-σLμπαν, τ0ς Dπ�&ας d cσ+(ς κα5 d {παρ�ις ε`ναι αcων&α. ?O λJγ�ς καλLπτει tςCρ+� τ�ν �\σ&α τ0ς πραγματικJτητ�ς. �Aπ�τελεW τ�ν εcς τ�ν πραγματικJτητααcων&ας F�ισταμ6νη σταθερ� .

* ?H Cπαγγελ&α τbν π�ιημ�των τ�� ?Oμ]ρ�υ κα5 τ�� �Aρ+ιλJ+�υ π�( γινJτανCπ- τ�(ς ραψωδ�(ς �ν εmδει Cγbν�ς, πρ6πει ν’ Cπαγ�ρευθa0 διJτι κα5 �Z δL�α\τ�5 ε`+αν �κ�ρ�σει τ�ν ε\+� νR μ� γ&νωνται πJλεμ�ι κα5 ;ριδες μετα�( τbνCνθρ8πων.

1

Page 55: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

2. �Eπ&σης ;λεγε Pτι «τ�ν δι�θεσι πρ-ς Fπ6ρXασι τbν Dρ&ων(τ�ν {Xριν) πρ6πει περισσJτερ� Cπ- τ�ν πυρκα_R νR τ�ν σX]-ν�υμε». Kα5 Pτι «D λα-ς πρ6πει νR μ�+εται Fπ,ρ τ�� νJμ�υ, PπωςPταν Fπερασπ&pεται τR τε&+η τ0ς πJλεως» (κατR τ�ν πρ�σX�λ]τ�υς Cπ- τ�(ς �+θρ�Lς). Kατηγ�ρεW δ, κα5 τ�(ς �E�εσ&�υς �πειδ�;διω�αν τ-ν �&λ� τ�υ τ-ν ?EρμJδωρ� κα5 λ6γει π3ς «C�&pει Pσ�ιπ6ρασαν τ�ν ��ηXικ] τ�υς dλικ&α νR πεθ�ν�υν Pλ�ι κα5 ν�C�]σ�υν τ�ν πJλι σ, Cν]λικα παιδι�.�Eπειδ� ;διω�αν τ-ν ?EρμJ-δωρ�, τ-ν πι- καλ-ν Cπ� α\τ�Lς, μ, τ�ν δικαι�λ�γ&α Pτι δ,ν πρ6-πει νR ε`ναι καν6νας Cν�μεσ� σας D πι- καλJς, κι� :ν τυ+-ν ε`ναικαν6νας νR π�aη νR p]σaη Cλλ�� μ, )λλ�υς». QOταν �Z συμπα-τριbτες τ�υ τ�� �p]τησαν νR τ�(ς X�λaη νJμ�υς, Cρν]θηκε περι-�ρ�νητικ�, �πειδ� τ�ν πJλι τ�ν κυXερν��σαν πιR �Z π�νηρ�&.

3. QOταν δ, π0γε στ- Zερ- τ0ς �Aρτ6μιδ�ς ;παιpε p�ρια μ, τRπαιδι�. �A��� δ, �στ�θησαν γLρω τ�υ �Z �E�6σι�ι, τ�(ς ε`πε:«Γιατ5 παρα�ενεLεσθε, � κ�κιστ�ι; Δ,ν ε`ναι καλLτερ� νR κ�νωα\τ- παρR νR pb tς π�λ&της μαp& σας;»

Kαταλη�θε5ς �ν τ6λει Fπ- μισανθρωπ&ας Cπε+8ρησε στR nρηκα5 ;pησε τρ8γ�ντας Xλαστ�ρια κα5 XJτανα. �Aπ- τ�ν δ&αιταα\τ� ;παθε Fδρωπικ&α κι� ;τσι Cναγκ�σθηκε νR κατεXa0 στ�ν πJλιγιR νR ρωτ]σaη τ�(ς γιατρ�Lς. �Eπειδ� Pμως �Z γιατρ�5 δ,ν κατ�-λαXαν τ& τ�(ς ;λεγε Pταν τ�(ς ;κανε τ�ν αcνιγματικ� �ρ8τησι :νμπ�ρ��ν τ-ν Xρ�+ερ- καιρ- νR τ-ν κ�ν�υν �ερJ, �π6στρεψε π�λιπ&σω κα5 κλε&σθηκε σ� Vνα X�υστ�σι� μ, τ�ν �λπ&δα Pτι d p6στητ0ς κ�πριqς π�( )λει�ε τ�ν κ�ιλι� τ�υ θR τ�� ���τμιpε τR Fγρ�.�AλλR d θεραπε&α α\τ� δ,ν Cπ6Xη Cπ�τελεσματικ� κι� ;τσιπ6θανε, C��� ;pησε �π5 s�]ντα ;τη.

4. ?Yπ�ρ+ει γι� α\τ-ν τ- CκJλ�υθ� δικJ μας �π&γραμμα:Π�λλ�ς �ρ�ς �θα�μασα τ�ν >Hρ(κλειτ� π�� κακ�π(-

θησε 8τσι π�λ� στ�ν Rω6 τ�υ κι� cστερα π�θανε τ%σ� κακ�-μ�ιριασμ�να. >H κακ� �ρρ^στια, � �� τ�� �π%τισε τ�σ5μα μ� νερ%, τ�� 8σ)ησε κα� τ� 5ς τ5ν ματι5ν τ�υ κα�τ�ν 8στειλε στ� σκ�τ(δι.

;Eλεγε (DK 22 B 43) δ� κα� “c)ριν .ρ� σ)ενν�ναιμ4λλ�ν 2 πυρκαϊ6ν”, κα� (DK 22 B 44) “μ(.εσθαι .ρ� τ�νδ'μ�ν Jπ�ρ τ�� ν%μ�υ [Jπ�ρ τ�� γιν�μ�ν�υ] Dκως Jπ�ρτε�.ε�ς.” καθ(πτεται δ� κα� τ5ν �E εσ�ων �π� τC5 τ�νLτα9ρ�ν �κ)αλε9ν >Eρμ%δωρ�ν �ν ��ς ησιν (Dk 22 B 121),“"$ι�ν �E εσ��ις e)ηδ�ν �π(γ$ασθαι π4σι κα� τ�9ς�ν6)�ις τ�ν π%λιν καταλιπε9ν, ��τινες >Eρμ%δωρ�ν<"νδρα> Lωυτ5ν vν6ιστ�ν �$�)αλ�ν λ�γ�ντες, >Hμ�ωνμηδ� ε�ς vν6ιστ�ς 8στωG εB δ� τις τ�ι��τ�ς, "λλ�η τε κα� μετ�"λλων.” �$ι��μεν�ς δ� κα� ν%μ�υς θε9ναι πρ�ς α?τ5νJπερε9δε διW τ� Vδη κεκρατ'σθαι τ�' π�νηρn4 π�λιτε�nατ�ν π%λιν.

�Aνα.ωρ6σας δ� εBς τ� <ερ�ν τ'ς �Aρτ�μιδ�ς μετW τ5ν πα�-δων rστραγ(λιRεG περιστ(ντων δ� α?τ�ν τ5ν �E εσ�ων, “τ�,p κ(κιστ�ι, θαυμ(Rετε;”, ε=πενG “2 �? κρε9ττ�ν τ��τ� π�ιε9ν2 μεθ� Jμ5ν π�λιτε�εσθαι;” κα� τ�λ�ς μισανθρωπ6σας κα��κπατ6σας �ν τ�9ς `ρεσι δι�ητ4τ�, π%ας σιτ��μεν�ς κα�)�τ(νας. κα� μ�ντ�ι κα� διW τ��τ� περιτραπε�ς εBς cδερ�νκατ'λθεν εBς "στυ κα� τ5ν Bατρ5ν αBνιγματωδ5ς �πυν-θ(νετ� εB δ�ναιντ� �$ �π�μ)ρ�ας α?.μ�ν π�ι'σαιG τ5ν δ�μ� συνι�ντων, αJτ�ν εBς )��στασιν κατ�ρ�$ας τ�' τ5ν)�λ�των �λ�nα Vλπισεν �$ατμισθ6σεσθαι. �?δ�ν δ� �ν�ων�?δ� �cτως, �τελε�τα )ι��ς 8τη L$6κ�ντα.

Kα� 8στιν εBς α?τ�ν eμ5ν �cτως 8.�ν (A. Pal. vii. 127)G

π�λλ(κις >Hρ(κλειτ�ν �θα�μασα, π5ς π�τε τ� R�'νpδε διαντλ6σας δ�σμ�ρ�ς ε=τ� 8θανενG

σ5μα γWρ �ρδε�σασα κακ� ν%σ�ς cδατι �γγ�ς8σ)εσεν �ν )λε (ρ�ις κα� σκ%τ�ν rγ(γετ�.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 106 – – 107 –

2

3

4

Page 56: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?O QEρμιππ�ς Pμως λ6γει Pτι D ?Hρ�κλειτ�ς ρ8τησε τ�(ς για-τρ�(ς :ν μπ�ρa0 κ�π�ι�ς Cπ- α\τ�(ς νR τ�� πι6σaη τR ;ντερα κα5νR τ�� Xγ�λaη τ- FγρJ. QOταν τ�� ε`παν Pτι δ,ν μπ�ρ��ν, �απλ8-θηκε στ-ν �λι� κι� ε`πε στR παιδιR νR τ�� X�λ�υν καταπλ�σματαCπ- κ�πρι�. Bασανισμ6ν�ς ;τσι π6θανε τ�ν δεLτερη dμ6ρα κα5τ-ν ;θαψαν στ�ν Cγ�ρ�. ?O Nε�νθης Pμως D Kυpικην-ς cσ+υρ&pε-ται Pτι �πειδ� D �ιλJσ���ς δ,ν κατ8ρθωσε νR Xγ�λaη Cπ- π�νωτ�υ τ�ν κ�πρι�, τR σκυλιR τ0ς στ�νης δ,ν κατ�λαXαν Pτι �πρJ-κειτ� περ5 Cνθρ8π�υ κα5 τ-ν κατεσπ�ρα�αν.

5. ?Yπ0ρ�ε δ, )�ι�ς θαυμασμ�� κα5 Cπ- τ0ς παιδικ0ς τ�υdλικ&ας κατR τ�ν Dπ�&αν, μικρ- παιδ5 CκJμη, ;λεγε Pτι δ,ν �γν8-ριpε τ&π�τε, Pταν Pμως �μεγ�λωσε, ;λεγε Pτι τR ε`+ε γνωρ&σει Pλα.Δ,ν Fπ0ρ�ε �\δεν-ς μαθητ]ς, CλλR ε`πε Pτι ρ8τησε (�ρεLνησε)τ-ν sαυτJ τ�υ κα5 ;μαθε τR π�ντα Cπ- τ-ν sαυτJ τ�υ. ?O Σωτ&ωνPμως cσ+υρ&pεται Pτι διετ6λεσε μαθητ�ς τ�� �εν���ν�υς. ?O δ,�Aρ&στων στ- «Περ� >Hρακλε�τ�υ» ;ργ� λ6γει Pτι κι� Cπ- τ�νFδρωπικ&α ε`+ε γ&νει καλR κι� Pτι π6θανε Cπ- )λλη Cρρ8στια.A\τ- τ- �πιXεXαι8νει κι� D ?IππJX�τ�ς. T- �ερJμεν� tς δικJ τ�υσLγγραμμα πραγματεLεται στ- σLν�λ� τ�υ γιR τ�ν ΦLσι, ε`ναιPμως διαιρεμ6ν� σ, τρεWς πραγματεWες: περ5 τ�� σLμπαντ�ς, περ5τ0ς π�λιτικ0ς κα5 περ5 τ�� Θε��.

6. T- Cν6θηκε δ, tς C�ι6ρωμα στ- Zερ- τ0ς �Aρτ6μιδ�ς. Mερι-κ�5 Zστ�ρικ�5 cσ+υρ&p�νται Pτι �π&τηδες τ- ;γραψε σ, {��ς κ�πωςCσ�αλ6ς, γιR νR ε`ναι πρ�σιτ- μ�ν�+α στ�(ς Zκαν�(ς κα5 νR μ�π6σaη σ, περι�ρJνησι �πειδ� θR διαX�pεται εeκ�λα (γι� α\τ- κα5τ-ν ε`παν Σκ�τειν- �ιλJσ���). ?O T&μων δ&δει γι� α\τ-ν μιR σκια-γρα�&α μ, τR CκJλ�υθα λJγια:

Kι� �ν(μεσα σ� α?τ��ς σηκ^θηκε [ >Hρ(κλειτ�ς π�� 8.εισWν τ�� κ��κκ�υ ων� κα� κ�ρ�ϊδε�ει τ�ν `.λ� κα� μ�λησεαBνιγματικ(.

0Eρμιππ�ς δ� ησι (FHG iii. 42) λέγειν α?τ�ν τ�9ςBατρ�9ς εN τις δ�ναται 8ντερα κειν^σας Jγρ�ν �$ερ4σαιG�πειπ%ντων δ�, θε9ναι αJτ�ν εBς τ�ν ~λι�ν κα� κελε�ειντ��ς πα9δας )�λ�τ�ις καταπλ(ττεινG �cτω δ� κατατειν%-μεν�ν δευτερα9�ν τελευτ'σαι κα� θα θ'ναι �ν τ�' �γ�ρn4.Nε(νθης δ� [ KυRικην%ς ησι (FGrH 84 F 25) μ� δυνηθ�-ντα α?τ�ν �π�σπ(σαι τW )%λιτα με9ναι κα� διW τ�ν μετα-)�λ�ν �γν�ηθ�ντα κυν%)ρωτ�ν γεν�σθαι.

Γ�γ�νε δ� θαυμ(σι�ς �κ πα�δων, Dτε κα� ν��ς Xν8 ασκε μηδ�ν εBδ�ναι, τ�λει�ς μ�ντ�ι γεν%μεν�ς π(ντα�γνωκ�ναιG Vκ�υσ� τ� �?δεν%ς, �λλ� αJτ�ν 8 η (DK 22 B101) διR6σασθαι κα� μαθε9ν π(ντα παρ� Lαυτ��. Σωτ�ωνδ� ησιν εBρηκ�ναι τινWς |εν� (ν�υς α?τ�ν �κηκ��ναιGλ�γειν τε �Aρ�στωνα �ν τC5 περ� >Hρακλε�τ�υ (Wehrli vi, fg.28) κα� τ�ν cδερ�ν α?τ�ν θεραπευθ'ναι, �π�θανε9ν δ�"λλ�η ν%σCω. τ��τ� δ� κα� >Iππ%)�τ%ς ησι. τ� δ� ερ%με-ν�ν α?τ�� )ι)λ��ν �στ� μ�ν �π� τ�� συν�.�ντ�ς Περ� �σεως, δι�6ρηται δ� εBς τρε9ς λ%γ�υς, εNς τε τ�ν περ� τ��παντ�ς κα� π�λιτικ�ν κα� θε�λ�γικ%ν.

�Aν�θηκε δ� α?τ� εBς τ� τ'ς �Aρτ�μιδ�ς <ερ%ν, 3ς μ�ντινες, �πιτηδε�σας �σα �στερ�ν γρ(ψαι, Dπως �< δυν(-μεν�ι (μ%ν�ι) πρ�σ��ιεν α?τC5 κα� μ� �κ τ�� δημ^δ�υςε?κατα ρ%νητ�ν �+. τ��τ�ν δ� κα� [ T�μων Jπ�γρ( ειλ�γων (PPF 9 B 43),

τ�9ς δ� 8νι κ�κκυστ6ς, v.λ�λ��δ�ρ�ς >Hρ(κλειτ�ς,αBνικτ�ς �ν%ρ�υσε.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 108 – – 109 –

5

6

Page 57: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?O ΘεJ�ραστ�ς Cνα�6ρει Pτι D ?Hρ�κλειτ�ς μερικR τR ;γραψε+ωρ5ς νR τR �εκαθαρ&σaη τελειωτικ�, κα5 μερικR Cνακατωμ6να,;τσι τ�ν μιR ��ρR κι� Cλλιbς τ�ν )λλη, διJτι τ-ν κατελ�μXανεμελαγ+�λ&α. ΣRν δεWγμα δ, τ0ς μεγαλ��ρ�σLνης τ�υ D �Aντισθ6-νης Cνα�6ρει Pτι παρε+8ρησε στ-ν Cδελ�J τ�υ τ- Xασιλικ-C�&ωμα (π�( τ- �δικαι��τ� α\τJς), τ- δ, σLγγραμμ� τ�υ τJσ�μεγ�λη �]μη Cπ6κτησε, �στε π�( Cπ� α\τ- δημι�υργ]θηκε κα5�ε+ωριστ� �ιλ�σ��ικ� κατεLθυνσι, τ0ς Dπ�&ας �Z ~παδ�5 �ν�μ�-σθηκαν ?Hρακλε&τει�ι.

7. ?O ?Hρ�κλειτ�ς ε`+ε γενικR τ�ν γν8μη Pτι τR π�ντα συν&στα-νται Cπ- π�ρ (Cπ- θερμικ� �ν6ργεια κα5 π�λι στ- π�ρ CναλL�-νται. TR π�ντα δ, γ&ν�νται Pπως Dρ&pει d εZμαρμ6νη κα5 Pλα τRnντα ;+�υν ταιρι�σει μετα�L τ�υς μ, τ�ν σLγκρ�υσι τbν Cντιθ6-των. TR π�ντα ε`ναι γεμ�τα Cπ- ψυ+,ς κα5 θεJτητες. �Aσ+�λ]-θηκε δ, κα5 μ, τR καν�νικbς συμXα&ν�ντα στ- σLμπαν κα5Fπεστ]ριpε Pτι D �λι�ς ε`ναι Pσ� �α&νεται μεγ�λ�ς. QEνα )λλ�CπJ�θεγμ� τ�υ ε`ναι Pτι «Kαν6νας δ,ν μπ�ρεW νR Xρ0 τR π6ρατατ0ς ψυ+0ς Pπ�ι�ν δρJμ� κι� :ν π�ρaη, διJτι d ψυ+� ;+ει Cπ6ραντ�X�θ�ς». �Eπ&σης ;λεγε Pτι d �mησις ε`ναι �πιληψ&α (ZερR νJσ�ς)κα5 Pτι d Pρασις μqς γελ�ει. K�π�τε d ;κ�ρασις τbν cδεbν τ�υε`ναι Fπ6ρ�+η κα5 καθαρ� ;τσι π�( κι� D πι- +�ντρ�κ6�αλ�ς νRτ5ς καταλαXα&νaη κα5 νR ν�ι8θaη μιR ψυ+ικ� Cν�τασι. Στ�ν Xρα+υ-λ�γ&α Pμως κα5 στ�ν �μXρ&θεια ε`ναι CσLγκριτ�ς.

Θε% ραστ�ς δ� ησιν Jπ� μελαγ.�λ�ας τW μ�νeμιτελ', τW δ� "λλ�τε "λλως 8.�ντα γρ(ψαι. σημε9�ν δ�α?τ�� τ'ς μεγαλ� ρ�σ�νης �Aντισθ�νης ησ�ν �ν Δια-δ�.α9ς (FGrH 508 F 10)G �κ.ωρ'σαι γWρ τ�δελ C5 τ'ς)ασιλε�ας. τ�σα�της δ� δ%$αν 8σ.ε τ� σ�γγραμμα 3ς κα�α<ρετιστWς �π� α?τ�� γεν�σθαι τ��ς κληθ�ντας >Hρακλει-τε��υς.

�Eδ%κει δ� α?τC5 καθ�λικ5ς μ�ν τ(δεG �κ πυρ�ς τWπ(ντα συνεστ(ναι κα� εBς τ��τ� �ναλ�εσθαιG π(ντα δ�γ�νεσθαι καθ� ε<μαρμ�νην κα� διW τ'ς �ναντι�δρ�μ�αςeρμ%σθαι τW `νταG κα� π(ντα ψυ.5ν ε=ναι κα� δαιμ%νωνπλ6ρη. εNρηκε δ� κα� περ� τ5ν �ν κ%σμCω συνισταμ�νωνπ(ντων παθ5ν, Dτι τε [ ~λι%ς �στι τ� μ�γεθ�ς ���ς α�νε-ται. λ�γεται δ� κα� (DK 22 B 45) “ψυ.'ς πε�ρατα B]ν �?κbν �$ε�ρ�ι�, π4σαν �πιπ�ρευ%μεν�ς [δ%νG �cτω )αθ�νλ%γ�ν 8.ει.” τ�ν τ� �Nησιν <ερWν ν%σ�ν 8λεγε (DK 22 B 46)κα� τ�ν Dρασιν ψε�δεσθαι. λαμπρ5ς τε �ν��τε �ν τC5 συγ-γρ(μματι κα� σα 5ς �κ)(λλει, /στε κα� τ�ν νωθ�στατ�ν{nαδ�ως γν5ναι κα� δ�αρμα ψυ.'ς λα)ε9νG ~ τε )ρα.�τηςκα� τ� )(ρ�ς τ'ς Lρμηνε�ας �σ�γκριτ�ν.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 110 – – 111 –

7

Page 58: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

8. OZ �π5 μ6ρ�υς διδασκαλ&ες τ�υ ;+�υν tς s�0ς: T- π�ρ (dθερμικ� �ν6ργεια) ε`ναι τ- Xασικ- στ�ι+εW� κα5 �κ τ0ς μετατρ�π0ςτ�� πυρ-ς πρ�6ρ+�νται τR π�ντα, �ρ+Jμενα στ�ν {παρ�ι μ, Cρα&-ωσι κα5 πLκνωσι τ�� πυρ-ς (τ0ς �ν6ργειας). Δ,ν δ&δει Pμως �δbμιR καθαρ� ��]γησι. QOλα τR πρ�γματα ;ρ+�νται στ�ν {παρ�ιCπ- τ�ν σLγκρ�υσι τbν Cντιθ6των, κα5 Pλα ρ6�υν σRν π�τ�μι. T-σLμπαν ε`ναι πεπερασμ6ν� κα5 Vνας κJσμ�ς Fπ�ρ+ει. Δημι-�υργεWται δ, α\τ-ς Cπ- τ- π�ρ κα5 �ανR �κπυρ��ται περι�δικbςκαθ� Pλην τ�ν αcωνιJτητα. A\τ- δ, γ&νεται καθ� εZμαρμ6νη. �Aπ-τR �ναντ&α (τRς �ναντ&ας δυν�μεις), α\τR π�( τε&ν�υν στ�νγ6νεσι, στ�ν δημι�υργ&α, τR ~ν�μ�pει πJλεμ� κα5 ;ριδα, κα5�κεWνα π�( τε&ν�υν στ�ν καταστρ��� διR τ0ς �κπυρ8σεως τR~ν�μ�pει DμJν�ια κα5 εcρ]νη. T�ν δ, μετατρ�π� τ�ν λ6γει δρJμ�πρ-ς τR π�νω κα5 τR κ�τω κα5 α\τ� καθ�ρ&pει τ�ν γ6νεσι τ��κJσμ�υ. 24

9. T- π�ρ πυκν�Lμεν� ��υγρα&νεται κα5 μ, τ�ν συμπLκνωσια\τ� γ&νεται νερJ. Kα5 τ- νερ- �μα π]�aη, μετατρ6πεται σ, γ0. T�νδιαδικασ&α α\τ� τ�ν λ6γει δρJμ� πρ-ς τR κ�τω. fEπειτα π�λι dγ0 ρευστ�π�ιεWται κα5 Cκ�λ�Lθως γ&νεται νερ- κα5 Cπ- τ- νερ-πρ�6ρ+�νται τR )λλα. �Aν�γει δ, τR π�ντα σ+εδ-ν στ5ς Cναθυμι�-σεις Cπ- τ�ν θ�λασσα. A\τ� d διαδικασ&α ε`ναι D πρ-ς τR π�νωδρJμ�ς.

Kα� τW �π� μ�ρ�υς δ� α?τC5 Pδε 8.ει τ5ν δ�γμ(τωνGπ�ρ ε=ναι στ�ι.ε9�ν κα� πυρ�ς �μ�ι)�ν τW π(ντα, �ραι^-σει κα� πυκν^σει γιν%μενα. σα 5ς δ� �?δ�ν �κτ�θεται.γ�νεσθα� τε π(ντα κατ� �ναντι%τητα κα� {ε9ν τW Dλαπ�ταμ�� δ�κην, πεπερ(νθαι τε τ� π4ν κα� qνα ε=ναικ%σμ�νG γενν4σθα� τε α?τ�ν �κ πυρ�ς κα� π(λιν�κπυρ��σθαι κατ( τινας περι%δ�υς �ναλλW$ τ�ν σ�μπα-ντα αB5ναG τ��τ� δ� γ�νεσθαι καθ� ε<μαρμ�νην. τ5ν δ��ναντ�ων τ� μ�ν �π� τ�ν γ�νεσιν "γ�ν καλε9σθαι π%λεμ�νκα� 8ριν, τ� δ� �π� τ�ν �κπ�ρωσιν [μ�λ�γ�αν κα� εBρ6νην,κα� τ�ν μετα)�λ�ν [δ�ν "νω κ(τω, τ%ν τε κ%σμ�ν γ�νε-σθαι κατ� α?τ6ν.

Πυκν��μεν�ν γWρ τ� π�ρ �$υγρα�νεσθαι συνιστ(μεν%ντε γ�νεσθαι cδωρ, πηγν�μεν�ν δ� τ� cδωρ εBς γ'ν τρ�πε-σθαιG κα� τα�την [δ�ν �π� τ� κ(τω ε=ναι. π(λιν τε αY τ�νγ'ν .ε9σθαι, �$ *ς τ� cδωρ γ�νεσθαι, �κ δ� τ��τ�υ τWλ�ιπ(, σ.εδ�ν π(ντα �π� τ�ν �ναθυμ�ασιν �ν(γων τ�ν�π� τ'ς θαλ(ττηςG αcτη δ� �στιν e �π� τ� "νω [δ%ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 112 – – 113 –

24. ?O E\�γ. Σταμ�της παρατηρεW σ+ετικbς τR s�0ς: «Πbς �κ τ�� πυρJς, �κτ0ς �νεργε&ας, πρ�6ρ+�νται τR πρ�γματα, κα5 πbς �κ τbν πραγμ�των (τ0ς {λης)πρ�6ρ+εται τ- π�ρ, α\τ- D ?Hρ�κλειτ�ς δ,ν τ- καθ�ρ&pει. �AλλR κα5 d σημεριν��πιστ]μη d Dπ�&α δ6+εται τ�ν μετατρ�π�ν τ0ς {λης εcς �ν6ργειαν κα5 τ� Cν�παλιν,εFρ&σκεται εcς Cδυναμ&αν νR πρ�Xa0 εcς συνα�0 καθ�ρισμJν. �ERν θελ]σωμεν νR�μXαθLνωμεν εcς τRς δ��ασ&ας τ�� �E�εσ&�υ �ιλ�σJ��υ Pτι τR π�ντα ρεW κα5 Pτιδ5ς εcς τ-ν α\τ-ν π�ταμ-ν �\κ :ν �μXα&ης (Πλ�των�ς KρατLλ�ς 402 A) κα5 νR�κ�ρ�σωμεν α\τRς κατR τ�ν σημεριν�ν Dρ�λ�γ&αν τ0ς Φυσικ0ς, θR καταλ]�ω-

μεν εcς τ- συμπ6ρασμα, Pτι D ?Hρ�κλειτ�ς ��αγγ6λλει �δη πρ- 2.500 �τbν τ- �αι-νJμεν�ν τ0ς �Eντρ�π&ας, καθ� � αZ �ν τ�b κJσμ�ω παρατηρ�Lμεναι μεγ�λαι μετα-X�λα5 Cκ�λ�υθ��ν μ&αν μJν�ν κατεLθυνσιν +ωρ5ς νR ε`ναι Cντιστρεπτα&. �E�)λλ�υ, d περι�δικ� γ6νεσις κα5 καταστρ��� τbν κJσμων (τbν dλιακbν συστημ�-των) �ν τ�b σLμπαντι διR τ0ς μετατρ�π0ς τ0ς {λης εcς �ν6ργειαν κα5 τ0ς �νεργε&αςεcς {λην, Cπ�τελεW δευτ6ραν πρ��ητε&αν τ�� ?Hρακλε&τ�υ πρ-ς τ�ν Dπ�&αν συμ-�ωνεW κα5 d σημεριν] �Aστρ��υσικ].

8

9

Page 59: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�Aναθυμι�σεις Xγα&ν�υν κα5 Cπ- τ�ν γ0 κα5 Cπ- τ�ν θ�λασσα.OZ Cναθυμι�σεις Cπ- τ�ν θ�λασσα ε`ναι λαμπερ,ς κα5 καθαρ6ς,�νb τ0ς γ0ς ε`ναι σκ�τειν6ς. T- π�ρ α\��νει Cπ- τ5ς λαμπερ,ςCναθυμι�σεις, τ- δ, Fγρ- στ�ι+εW� Cπ- τ5ς )λλες. Δ,ν διασα�ην&-pει Pμως τ�ν �Lσι τ�� περι6+�ντ�ς στ�ι+ε&�υ. M�ν�+α λ6γει Pτι σ�α\τ- Fπ�ρ+�υν σκ��ες μ, γυρισμ6νες πρ-ς �μqς τ5ς κ�ιλJτητ6ςτ�υς, στ5ς Dπ�Wες συγκεντρ8ν�νται �Z λαμπερ,ς Cναθυμι�σεις κα5παρ�γ�υν �λJγες. OZ �λJγες α\τ,ς ε`ναι τR )στρα.

10. ?H �λJγα τ�� dλ&�υ ε`ναι d λαμπρJτερη κα5 d θερμJτερη.ΔιJτι τR )λλα )στρα Cπ6+�υν Cπ- τ�ν γ0 περισσJτερ� κα5 γι�α\τ- λ�μπ�υν κα5 θερμα&ν�υν λιγ8τερ�. T- �εγγ�ρι :ν κα5εFρ&σκεται πλησι6στερα στ�ν γ0 διατρ6+ει μιR n+ι καθαρ�περι�+], �νb D �λι�ς κινεWται (� κεWται) σ, διαυγ0 κα5 Cδιατ�ρα-κτη περι�+� κα5 Cπ6+ει συμμετρικR Cπ- μqς. Γι� α\τ- κα5 θερμα&-νει κα5 �6γγει περισσJτερ�. Γ&νεται ;κλειψις dλ&�υ κα5 σελ]νηςPταν �Z σκ��ες στρ6�ωνται πρ-ς τR π�νω. OZ ��σεις τ0ς σελ]νης~�ε&λ�νται στ- Pτι d σκ��η γυρ&pει μ6σα σ� α\τ� σιγ�-σιγR ddμ6ρα κι� d νLκτα κι� �Z μ0νες κι� �Z �π�+,ς κα5 τR ;τη, κι� �Z Xρ�+,ςκι� �Z )νεμ�ι κα5 τR παρJμ�ια �αινJμενα γ&ν�νται Cν�λ�γα μ, τ5ςδι���ρες Cναθυμι�σεις.

11. fEτσι Pταν d λαμπερ� Cναθυμ&ασις Cνα�λεγa0 μ6σα στ-νκLκλ� τ�� dλ&�υ (� στ�ν κ�ιλJτητα τ�� dλ&�υ, κατ� )λληνγρα��ν) κ�νει τ�ν dμ6ρα, :ν δ, �πικρατ]σaη d Cντ&θετη Cναθυ-μ&ασις, γ&νεται d νLκτα. QOταν d θερμJτητα π�( Xγα&νει Cπ- τ�νλαμπερ� Cναθυμ&ασι α\�ηθ0, τJτε ;+�με τ- καλ�κα&ρι, �νb dσκ�τειν� Cναθυμ&ασις, �μα πλε�ν�σaη σ� α\τ�ν d Fγρασ&α, μqς�6ρνει τ-ν +ειμbνα.

KατR παρJμ�ι� τρJπ� αcτι�λ�γεW κα5 τR )λλα �αινJμενα. Δ,νμqς λ6γει Pμως τ&π�τε γιR τ�ν γ0, τ& πρqγμα ε`ναι �eτε γιR τ5ς σκ�-�ες. A\τ,ς λ�ιπ-ν ε`ναι �Z Cντιλ]ψεις τ�υ.

Σ+ετικR μ, τ-ν Σωκρ�τη κα5 τ�ν γν8μη τ�υ γιR τ- σLγγραμμαπ�( σLμ�ωνα μ, μαρτυρ&α τ�� �Aρ&στων�ς π�( τ- πρ�σεκJμισε DE\ριπ&δης, κ�ναμε λJγ� στ�ν Xι�γρα�&α τ�� Σωκρ�τ�υς.

γ�νεσθαι δ� �ναθυμι(σεις �π% τε γ'ς κα� θαλ(ττης, 7ς μ�νλαμπρWς κα� καθαρ(ς, 7ς δ� σκ�τειν(ς. αO$εσθαι δ� τ�μ�ν π�ρ Jπ� τ5ν λαμπρ5ν, τ� δ� Jγρ�ν Jπ� τ5ν Lτ�ρων.τ� δ� περι�.�ν [π�9%ν �στιν �? δηλ�9G ε=ναι μ�ντ�ι �ν α?τC5σκ( ας �πεστραμμ�νας κατW κ�9λ�ν πρ�ς eμ4ς, �ν α�ς�θρ�ιR�μ�νας τWς λαμπρWς �ναθυμι(σεις �π�τελε9ν λ%-γας, 7ς ε=ναι τW "στρα. λαμπρ�τ(την δ� ε=ναι τ�ν τ��eλ��υ λ%γα κα� θερμ�τ(την.

TW μ�ν γWρ "λλα "στρα πλε9�ν �π�.ειν �π� γ'ς κα�διW τ��τ� *ττ�ν λ(μπειν κα� θ(λπειν, τ�ν δ� σελ6νηνπρ�σγει�τ�ραν �Yσαν μ� διW τ�� καθαρ�� �ρεσθαιτ%π�υ. τ�ν μ�ντ�ι ~λι�ν �ν διαυγε9 κα� �μιγε9 κινε9σθαικα� σ�μμετρ�ν � � eμ5ν 8.ειν δι(στημαG τ�ιγ(ρτ�ιμ4λλ�ν θερμα�νειν τε κα� ωτ�Rειν. �κλε�πειν τε ~λι�ν κα�σελ6νην, "νω στρε �μ�νων τ5ν σκα 5νG τ��ς τε κατWμ'να τ'ς σελ6νης σ.ηματισμ��ς γ�νεσθαι στρε �μ�νης�ν α?τ�' κατW μικρ�ν τ'ς σκ( ης. eμ�ραν τε κα� ν�κταγ�νεσθαι κα� μ'νας κα� /ρας �τε��υς κα� �νιαυτ��ςJετ��ς τε κα� πνε�ματα κα� τW τ��τ�ις Dμ�ια κατW τWςδια %ρ�υς �ναθυμι(σεις.

T�ν μ�ν γWρ λαμπρWν �ναθυμ�ασιν λ�γωθε9σαν �ντC5 κ�κλCω τ�� eλ��υ eμ�ραν π�ιε9ν, τ�ν δ� �ναντ�αν�πικρατ6σασαν ν�κτα �π�τελε9νG κα� �κ μ�ν τ��λαμπρ�� τ� θερμ�ν α?$%μεν�ν θ�ρ�ς π�ιε9ν, �κ δ� τ��σκ�τειν�� τ� Jγρ�ν πλε�ν(R�ν .ειμ5να �περγ(Rεσθαι.�κ�λ��θως δ� τ��τ�ις κα� περ� τ5ν "λλων αBτι�λ�γε9.περ� δ� τ'ς γ'ς �?δ�ν �π� α�νεται π��α τ�ς �στιν, �λλ��?δ� περ� τ5ν σκα 5ν. κα� τα�τα μ�ν +ν α?τ5 τWδ�κ��ντα. τW δ� περ� Σωκρ(τ�υς κα� Dσα �ντυ.]ν τC5συγγρ(μματι εNπ�ι, κ�μ�σαντ�ς E?ριπ�δ�υ καθ( ησιν�Aρ�στων

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 114 – – 115 –

10

11

Page 60: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

12. ?O Σ6λευκ�ς Pμως D γραμματικ-ς (σ+�λιαστ�ς) λ6γει Pτικ�π�ι�ς KρJτων Zστ�ρεW στ- XιXλ&� τ�υ «Kατακ�λυμ)ητ�ς» Pτικ�π�ι�ς Kρ�της ;�ερε στ�ν ?Eλλ�δα τ- XιXλ&�, κα5 Pτι α\τ-ςε`ναι π�( ε`πε (κι n+ι D Σωκρ�της) Pτι γιR νR μ� πνιγa0 καν6ναςμ6σα σ� α\τ- πρ6πει νR ε`ναι Zκαν-ς κα5 ��ασκημ6ν�ς σRν τ�(ςκ�λυμXητ,ς τ0ς Δ]λ�υ. ?O τ&τλ�ς π�( δ&δ�υν κ�π�ι�ι σ� α\τ-ε`ναι «O< M��σες», )λλ�ι τ- �πιγρ���υν «Περ� �σεως», D δ,ΔιJδ�τ�ς τ- +αρακτηρ&pει

�Aλ(νθαστ� πηδ(λι� γιW καν%να Rω'ς.

fAλλ�ι τ- ~ν�μ�p�υν «Dδηγ- συμπερι��ρqς, καρ&να DλJκλη-ρ�υ τ�� κJσμ�υ, τ�� sν-ς κα5 Pλων». Λ6γ�υν Pτι κ�π�τε τ-ν ρ8-τησαν «γιατ& σιωπ<q», «γιR νR σqς C�]σωμε �σqς νR �λυαρ0τε»Cπεκρ&θη.

�EπJθησε δ, τ�ν συντρ��ι� τ�υ κι D ΔαρεW�ς κα5 τ�� ;γραψετ- CκJλ�υθ� γρ�μμα:

13. «?O Xασιλε(ς ΔαρεW�ς, γι-ς τ�� ?Yστ�σπη, στ6λλει στ-ν?Hρ�κλειτ�, τ-ν σ��- �E�6σι� )νθρωπ�, +αιρετισμJ.

»E`σαι D συγγρα�ε(ς μιqς «Περ5 �Lσεως» πραγματε&ας π�(ε`ναι δυσνJητη κα5 δυσε�]γητη. �Aν δηλαδ� sρμηνεLσωμε μερικRκ�μμ�τια κατR λ6�ιν �α&νεται νR περι6+aη μιR δLναμι θεωρ]σεωςτ�� συνJλ�υ τ�� σLμπαντ�ς «κα5 τbν �ν τ�Lτ�ω γιν�μ6νων» π�(��αρτbνται κα5 Cπ�τελ��ν τ�ν θει�τ�τη κ&νησι.

«ΓιR τR περισσJτερα Pμως d κρ&σις τυγ+�νει Cνεσταλμ6νη σ,σημεW� π�( κα5 �Z πι- �ντριXεWς στ�ν �ιλ�λ�γ&α ν’ Cμ�ιX�λλ�υν:ν καταλαXα&ν�υν σωστR τ- σLγγραμμ� σ�υ. Γι� α\τ- D Xασιλε(ςΔαρεW�ς, D γι-ς τ�� ?Yστ�σπη, ;+ει διακα0 �πιθυμ&α νR γνωρ&σaητ�ν διδασκαλ&α σ�υ κα5 τ�ν ?Eλληνικ� παιδε&α. fEλα λ�ιπ-νσLντ�μα νR cδ0ς �μ6να κα5 τ- παλ�τι μ�υ.

14. »Γιατ5 �Z QEλληνες, CπρJθυμ�ι tς �π5 τ- πλεWστ�ν nντες νR�πισημα&ν�υν τ�(ς σ���(ς )νδρες, Cμελ��ν ν� Cκ�Lσ�υν κα5 νRμ�θ�υν τR ��α&ρετα διδ�γματ� τ�υς. Στ�ν α\λ] μ�υ Pμως θR;+aης Pλα τR πρ�νJμια, κα5 κ�θε dμ6ρα μιR καλ� κα5 σπ�υδα&α

(Wehrli vi, fg. 29), �ν τC5 περ� Σωκρ(τ�υς εBρ6καμεν.Σ�λευκ�ς μ�ντ�ι ησ�ν [ γραμματικ�ς Kρ%των( τινα

<στ�ρε9ν �ν τC5 Kατακ�λυμ)ητ�' Kρ(τητ( τινα πρ5τ�ν εBςτ�ν >Eλλ(δα κ�μ�σαι τ� )ι)λ��νG fν κα� εBπε9ν Δηλ��υτιν�ς δε9σθαι κ�λυμ)ητ��, fς �?κ �π�πνιγ6σεται �να?τC5 �πιγρ( �υσι δ� α?τ5, �< μ�ν M��σας, �< δ� Περ� �σεως, Δι%δ�τ�ς δ� (N2, Adesp. 287)

�κρι)�ς �B(κισμα πρ�ς στ(θμην )��υ,

"λλ�ι Γν^μ�ν� rθ5ν, τρ%π�υ κ%σμ�ν qνα τ5ν $υμπ(ν-των. ασ� δ� α?τ�ν �ρωτηθ�ντα διW τ� σιωπn4, (ναι “ �ν�Jμε9ς λαλ'τε.” �π%θησε δ� α?τ�� κα� Δαρε9�ς μετασ.ε9νκα� 8γραψεν Pδε πρ�ς α?τ%ν (Hercher, p. 280)G

“Bασιλε�ς Δαρε9�ς πατρ�ς >Yστ(σπεω >Hρ(κλειτ�ν�E �σι�ν σ� �ν "νδρα πρ�σαγ�ρε�ει .α�ρειν.

“Kατα)�)λησαι λ%γ�ν Περ� �σεως δυσν%ητ%ν τε κα�δυσε$6γητ�ν. 8ν τισι μ�ν +ν Lρμηνευ%μεν�ς κατW λ�$ινσ�ν δ�κε9 δ�ναμ�ν τινα περι�.ειν θεωρ�ας κ%σμ�υ τε τ��σ�μπαντ�ς κα� τ5ν �ν τ��τCω γιν�μ�νων, wπερ �στ�ν �νθει�τ(τ�η κε�μενα κιν6σειG τ5ν δ� πλε�στων �π�.�ν8.�ντα, /στε κα� τ��ς �π� πλε9στ�ν μετεσ.ηκ%τας συγ-γραμμ(των διαπ�ρε9σθαι τ'ς vρθ'ς δ�κ��σης γεγρ(- θαι παρW σ�� �$ηγ6σεως. )ασιλε�ς �Yν Δαρε9�ς >Yστ(-σπ�υ )��λεται τ'ς σ'ς �κρ�(σεως μετασ.ε9ν κα� παι-δε�ας >Eλληνικ'ς. 8ρ.�υ δ� συντ%μως πρ�ς �μ�ν `ψιν κα�)ασ�λει�ν �=κ�ν. 0Eλληνες γWρ �π� τ� πλε9στ�ν �νεπισ6-μαντ�ι σ� �9ς �νδρ(σιν `ντες παρ�ρ5σι τW καλ5ς Jπ�α?τ5ν �νδεικν�μενα πρ�ς σπ�υδα�αν �κ��ν κα� μ(θη-σιν. παρ� �μ�� δ� Jπ(ρ.ει σ�ι π4σα μ�ν πρ�ε-

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 116 – – 117 –

12

13

14

Page 61: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

συν�μιλ&α κα5 μιR pω� σLμ�ωνα μ, τ5ς Cντιλ]ψεις σ�υ».«?O ?Hρ�κλειτ�ς D �E�6σι�ς στ6λνει στ-ν Xασιλ6α ΔαρεW� τ��

?Yστ�σπη +αιρετισμJ.»QOσ�ι �πιpητ��ν τR �θαρτR κα5 ��]μερα μ6ν�υν μακριR Cπ-

τ�ν Cλ]θεια κα5 τ�ν δικαι�σLνη, C��σι8ν�νται Pμως στ�ν Cπλη-στ&α κα5 στ5ς τιμ,ς κα5 τ5ς δJ�ες, διJτι ε`ναι κ�υτ�5 κα5 κακ�&. �Eγ3Pμως �ε+νb κ�θε �αυλJτητα κα5 Cπ��εLγ�ντας κ�θε κJρ�ν π�(X6Xαια πρ�καλεW τ-ν �θJν�, κα5 �πειδ� Cπε+θ�ν�μαι τ�ν Cλαp�-νε&α, δ,ν θR ;λθω στ�ν Περσ&α, Cρκ�Lμεν�ς στR λ&γα, C��� α\τ-τ- εFρ&σκω σωστJ». (OZ �πιστ�λ,ς θεωρ��νται νJθες). fEτσιCγ6ρω+�ς Uταν κα5 πρ-ς τ�(ς XασιλεWς.

15. ?O Δημ]τρι�ς (D M�γνης) γρ��ει στ�(ς «>Oμων�μ�υς» τ�υPτι δ,ν �δ6+θη �eτε τbν �Aθηνα&ων τ�ν πρJσκλησι, :ν κα5 τ-νπερι6Xαλλαν μ, μεγ�λη �κτ&μησι. Kα5 μ�λ�νJτι κατε�ρ�νεWτ� Cπ-τ�(ς �E�εσ&�υς πρ�τ&μησε μqλλ�ν νR με&νaη �κεW. T-ν Cνα�6ρει κιD Δημ]τρι�ς D Φαληρε(ς στ�ν «Σωκρ(τ�υς �π�λ�γ�α» τ�υ.

Π�ρα π�λλ�5 ε`ναι �κεWν�ι π�( Cσ+�λ]θηκαν μ, τ�ν sρμηνε&ατ�� συγγρ�μματJς τ�υ, κα5 cδ&ως D �Aντισθ6νης κι D ?Hρακλε&δηςD Π�ντικJς, D Kλε�νθης κι D Σ�αWρ�ς D ΣτωϊκJς, καθ3ς κι D Παυ-σαν&ας π�( τ-ν Cπεκ�λεσαν κα5 ?Hρακλειτιστ], τ6λ�ς κι D Nικ�-μ]δης κι D Δι�νLσι�ς. �Aπ- τ�(ς γραμματικ�(ς Cσ+�λ]θηκε DΔιJδ�τ�ς, D Dπ�W�ς λ6γει Pτι τ- σLγγραμμα δ,ν ;+ει tς θ6μα τ�υτ�ν �Lσι CλλR τ�ν π�λιτε&α, τ- δ, τμ0μα τ- πραγματευJμεν�νπερ5 �Lσεως ;+ει τεθ0 �ν εmδει παραδε&γματ�ς.

16. ?O ?Iερ8νυμ�ς μqς λ6γει Pτι D ΣκυθWν�ς, D σατιρικ-ς π�ιη-τ]ς, κατ6γινε νR γρ�ψaη σ, στ&+�υς τ�ν διδασκαλ&α τ�υ. Π�λλR δ,�πιγρ�μματα τ-ν ;+�υν tς θ6μα, Cν�μεσα στR Dπ�Wα κα5 τ-CκJλ�υθ�:

>O >Hρ(κλειτ�ς ε=μαι �γ^. T� μ� )ασαν�Rετε "$εστ�ι"νθρωπ�ι;

δρ�α, καθ� eμ�ραν δ� καλ� κα� σπ�υδα�α πρ�σαγ%ρευσιςκα� )��ς ε?δ%κιμ�ς σα9ς παραιν�σεσιν.”

>Hρ(κλειτ�ς �E �σι�ς )ασιλ�ι Δαρε�Cω πατρ�ς >Yστ(-σπεω .α�ρειν.

“>Oκ%σ�ι τυγ.(ν�υσιν `ντες �πι.θ%νι�ι τ'ς μ�ν�ληθη�ης κα� δικαι�πραγμ�σ�νης �π�.�νται, �πληστ��ηδ� κα� δ�$�κ�π��η πρ�σ�.�υσι κακ'ς qνεκα �ν��ης. �γ] δ��μνηστ�ην 8.ων π(σης π�νηρ�ης κα� κ%ρ�ν ε�γωνπαντ�ς �Bκει��μεν�ν θ%νCω κα� διW τ� περι�στασθαιJπερη αν�ην �?κ bν � ικ��μην εBς Περσ5ν .^ρην,vλ�γ�ις �ρκε%μεν�ς κατ� �μ�ν γν^μην.”

T�ι��τ�ς μ�ν lν�ρ κα� πρ�ς )ασιλ�α.Δημ6τρι�ς δ� ησιν �ν τ�9ς >Oμων�μ�ις κα� �Aθηνα�ων

α?τ�ν Jπερ ρ�ν'σαι, δ%$αν 8.�ντα παμπλε�στην, κατα- ρ�ν��μεν%ν τε Jπ� τ5ν �E εσ�ων μ4λλ�ν τW �Bκε9α.μ�μνηται α?τ�� κα� [ Φαληρε�ς Δημ6τρι�ς �ν τ�' Σωκρ(-τ�υς �π�λ�γ�nα (Wehrli iv, fg. 92)G πλε9στ�� τ� εBσιν Dσ�ι�$6γηνται α?τ�� τ� σ�γγραμμαG κα� γWρ �Aντισθ�νης κα�>Hρακλε�δης [ Π�ντικ�ς (Wehrli vii, fg. 39) Kλε(νθης τε[[ π�ντικ�ς] κα� Σ α9ρ�ς [ Στωικ%ς, πρ�ς δ� Παυσαν�ας[ κληθε�ς >Hρακλειτιστ6ς, Nικ�μ6δης τε κα� Δι�ν�σι�ςGτ5ν δ� γραμματικ5ν Δι%δ�τ�ς, fς �O ησι περ� �σεωςε=ναι τ� σ�γγραμμα �λλW περ� π�λιτε�ας, τW δ� περ� �σεως �ν παραδε�γματ�ς εNδει κε9σθαι.

>Iερ^νυμ�ς δ� ησι (fg. xxiii Hiller) κα� Σκυθ9ν�ν (PPF6 A2) τ�ν τ5ν B(μ)ων π�ιητ�ν �πι)αλ�σθαι τ�ν �κε�ν�υλ%γ�ν διW μ�τρ�υ �κ)(λλειν. π�λλW τ� εBς α?τ�ν �πιγρ(μ-ματα �ρεται, �τWρ δ� κα� τ%δε (A. Pal. vii. 128)G

>Hρ(κλειτ�ς �γ^G τ� μ � "νω κ(τω qλκετ� "μ�υσ�ι;

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 118 – – 119 –

15

16

Page 62: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Δ�ν κ�υρ(σθηκα κα� γιW σ4ς �λλW γιW �κε�ν�υς π�� μ�καταλα)α�ν�υν.

ΓιW μ�να qνας "νθρωπ�ς ("ριστ�ς) �$�Rει Dσ� τρι(ντα.ιλι(δες κι �< �ναρ�θμητ�ι τ�π�τε.

A?τW θW τW διακηρ�$ω κα� στ�ν κατ�ικ�α τ'ς Περσε %-νης (στ�ν 0Aδη).

Kα5 τ��τ� - δb (κατR μετ��ρασιν E\αγ. Σταμ�τη):

M� σπε�δ�ης γρ6γ�ρα νW εcρ�ης τ� vμ (λι�ν τ��)ι)λ��υ25 τ�� >Hρακλε�τ�υ τ�� �E εσ��υ. Δι%τι ε=ναι π(ραπ�λ� δ�σκ�λ� μ�ν�π(τι. E=ναι σκ�τ(δι κα� 8ρε)�ς .ωρ�ς 5ς. �EWν Dμως σ� εBσαγ(γ�η εBς α?τ� κανε�ς μεμυημ�ν�ς,τ%τε ε=ναι περισσ%τερ� ανερ� κα� �π� τ�ν ~λι�.

17. ?Yπ0ρ�αν π6ντε ?Hρ�κλειτ�ι: 1) ?O Cνωτ6ρω. 2) QEναςλυρικ-ς π�ιητ�ς π�( ;γραψε �γκ8μι� γιR τ�(ς δ8δεκα θε�Lς. 3)QEνας �λεγειακ-ς π�ιητ�ς Cπ- τ�ν ?AλικαρνασσJ, γιR τ-ν Dπ�W�ν DKαλλ&μα+�ς συν6θεσε Vνα �πιτ��ι� �π&γραμμα, τ- s�0ς:

M�� ε=πε κ(π�ι�ς, >Hρ(κλειτε, γιW τ�ν θ(νατ% σ�υ κα��δ(κρυσα, θυμ6θηκα Dμως π%σες �ρ�ς κατε)(σαμε τ�ν~λι� συRητ5νταςG �λλW σ� μ�ν κ(π�υ, �λε >Aλικαρνασσ�α,8.εις γ�νει .5μα, Dμως �< λ%γ�ι σ�υ 3ρα9�ι R��ν π(ντα, δι%τι[ wρπαγας 0Aδης α?τ��ς δ�ν μπ�ρε9 ν’ lρπ($�η.

4) QEνας Λ6σXι�ς π�( ;γραψε μιR Zστ�ρ&α γιR τ�ν Mακεδ�ν&α, κα55) QEνας ε\θυμ�γρ���ς, π�( Cπ- μ�υσικ-ς μετεπ]δησε σ� α\τ-τ- �π�γγελμα.

�?. Jμ9ν �π%ν�υν, τ�9ς δ� 8μ� �πισταμ�ν�ις.ε�ς �μ�� "νθρωπ�ς τρισμ�ρι�ι, �< δ� �ν(ριθμ�ι�?δε�ς. τα�τ� α?δ5 κα� παρW Φερσε %ν�η.

κα� "λλ� τ�ι%νδε (A. Pal. ix. 540).

μ� τα.�ς >Hρακλε�τ�υ �π� vμ αλ�ν εNλεε )�)λ�ντ�? εσ��υG μ(λα τ�ι δ�σ)ατ�ς �τραπιτ%ς.`ρ νη κα� σκ%τ�ς �στ�ν �λ(μπετ�νG 2ν δ� σε μ�στηςεBσαγ(γ�η, ανερ�� λαμπρ%τερ� rελ��υ.

Γεγ%νασι δ� >Hρ(κλειτ�ι π�ντεG πρ5τ�ς α?τ�ς �Uτ�ςGδε�τερ�ς π�ιητ�ς λυρικ%ς, �U �στι T5ν δ^δεκα θε5ν�γκ^μι�νG τρ�τ�ς �λεγε�ας π�ιητ�ς >Aλικαρνασσε�ς, εBςfν Kαλλ�μα.�ς πεπ��ηκεν �cτως (Epigr. 2 Pfeiffer)G

ε=πε τις, >Hρ(κλειτε, τε�ν μ%ρ�ν, �ς δ� με δ(κρυVγαγεν, �μν6σθην δ� [σσ(κις �μ %τερ�ι~λι�ν �ν λ�σ.�η κατεδ�σαμεν. �λλW σ� μ�ν π�υ,$ε9ν� >Aλικαρνασσε�, τετρ(παλαι σπ�δι6,α< δ� τεα� R^�υσιν �ηδ%νες, �+σιν [ π(ντωνlρπ(κτης �Ayδης �?κ �π� .ε9ρα )αλε9.

τ�ταρτ�ς Λ�σ)ι�ς, <στ�ρ�αν γεγρα ]ς Mακεδ�νικ6νGπ�μπτ�ς σπ�υδ�γ�λ�ι�ς, �π� κιθαρCωδ�ας μετα)ε)ηκ]ςεBς τ� ε=δ�ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 120 – – 121 –

25. T- XιXλ&� κατR τ�ν Cρ+αιJτητα παρ�υσ&αpε nψι κυλ&νδρ�υ τ�� Dπ�&�υτR δL� )κρα �X���ντ� μελαν�. TR )κρα τ0ς ρJδ�υ �καλ��ντ� ~μ�αλ�5 κα5 π�λ-λ�κις ;�ερ�ν κ�μX&α. ?O Cναγν8στης �κρ�τει τ-ν κLλινδρ�ν εcς τ�ν δε�ι�ν τ�υ+εWρα κα5 τ-ν ��ετLλισσε διR τ�ς Cριστερqς Cναγιν8σκων συνε+bς. ?H cδ&α +ε5ρ

τ�� �+ρησ&μευε νR τυλ&σσaη �κ ν6�υ τ- μ6ρ�ς �κεWν� τ�� XιXλ&�υ τ- Dπ�W�ν ε`+εδιε�6λθει. �Eκ τ�Lτ�υ πρ�6ρ+�νται �Z �κ�ρ�σεις: Cνελ&ττειν (=�ετυλ&γω),evolvere, explicare, ad umbilicos pervenire, αZ Dπ�Wαι σημα&ν�υν «Cναγιν8σκωXιXλ&�ν μ6+ρι τ6λ�υς — Gow - Reinach ― K. �Eλευθερ�υδ�κης 1930.

17

Page 63: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

2. �ENOΦANHΣ

18. ?O �εν���νης Cπ- τ�ν K�λ��bνα,26 γι-ς τ�� Δε�&�υ � τ���Oρθ�μ6ν�υς κατR τ-ν �Aπ�λλJδωρ�, �παινεWται Cπ- τ-ν T&μωναπ�( λ6γει γι� α\τJν :

>O |εν� (νης [ δ�.ως μεγαλ�μαν�α "νθρωπ�ς, π���π(τησε κ(τω τ�ν 0Oμηρ� κα� τ�ν �τ(ρα$ε.

�E��ρισθε5ς Cπ- τ�ν πατρ&δα τ�υ �γκατεστ�θη στ�ν Z�γκλητ0ς Σικελ&ας… ;μεινε �π&σης κα5 στ�ν Kατ�νη.27 Δ,ν Fπ0ρ�εκανεν-ς μαθητ]ς, κατ� τινας Pμως �κ�υσε μαθ]ματα Cπ- τ-νBJτωνα τ-ν �AθηναW� � Cπ- τ-ν �Aρ+6λα� κατ� )λλ�υς. Kα5 PπωςCνα�6ρει D Σωτ&ων, Uταν σLγ+ρ�ν�ς τ�� �Aνα�ιμ�νδρ�υ. �Eπ6-κρινε δ, τ-ν QOμηρ� κα5 τ-ν ?Hσ&�δ� κα5 μ, �πικ�(ς στ&+�υς κα5μ, �λεγεWες κα5 c�μX�υς, κατηγ�ρbντας τ�υς γιR Pσα ε`παν γιRτ�(ς θε�Lς. �AλλR κι D mδι�ς Cπ]γγειλε τR δικ� τ�υ π�ι]ματα.�Aνα�6ρεται Pτι Uταν Cντ&θετ�ς πρ-ς τ5ς CπJψεις τ�� Θαλ�� κα5τ�� ΠυθαγJρ�υ, �π�λ6μησε δ, κα5 τ-ν �Eπιμεν&δη. ?Yπ0ρ�εμακρ�Xι8τατ�ς, Pπως D mδι�ς λ6γει κ�π�υ:

19. �Eπ� L$6ντα LπτW .ρ%νια τ^ρα lπλ^νω τ�ν ρ�ντ�δαμ�υ �νW τ�ν >Eλληνικ� γ'. Kι "λλα εNκ�σι π�ντε ε=.ανπερ(σει �π� τ�ν γ�ννησ� μ�υ �ς τ%τε.

�Aν )�)αια τW θυμ��μαι καλW α?τW τW πρ(γματα.

|ENOΦANHΣ

|εν� (νης Δε$��υ V, 3ς �Aπ�λλ%δωρ�ς (FGrH 244 F68a), �Oρθ�μ�ν�υς K�λ� ^νι�ς �παινε9ται πρ�ς τ��T�μων�ςG ησ� γ��ν (PPF 9 B 60. 1),

|εν� (νη θ� Jπ(τυ �ν, >Oμηραπ(την �πικ%πτην.

�Uτ�ς �κπεσ]ν τ'ς πατρ�δ�ς �ν Z(γκλ�η τ'ς Σικελ�ας **δι�τρι)ε δ� κα� �ν Kατ(ν�ηG δι6κ�υσε δ� κατ� �ν��υς μ�ν�?δεν%ς, κατ� �ν��υς δ� B%των�ς �Aθηνα��υ V, /ς τινες,�Aρ.ελ(�υ. κα�, 3ς Σωτ�ων ησ�, κατ� �Aνα$�μανδρ�ν +ν.γ�γρα ε δ� �ν 8πεσι κα� �λεγε�ας κα� B(μ)�υς καθ� >Hσι%-δ�υ κα� >Oμ6ρ�υ, �πικ%πτων α?τ5ν τW περ� θε5νεBρημ�να. �λλW κα� α?τ�ς �ρραψC^δει τW Lαυτ��. �ντιδ�-$(σαι τε λ�γεται Θαλ�' κα� Πυθαγ%ρnα, καθ(ψασθαι δ�κα� �Eπιμεν�δ�υ. μακρ�)ι^τατ%ς τε γ�γ�νεν, /ς π�υ κα�α?τ%ς ησιν (DK 21 B 8)G

Vδη δ� Lπτ( τ� 8ασι κα� L$6κ�ντ� �νιαυτ��)ληστρ�R�ντες �μ�ν ρ�ντ�δ� �ν� >Eλλ(δα γ'νG�κ γενετ'ς δ� τ%τ� +σαν �ε�κ�σι π�ντε τε πρ�ς τ�9ς,εNπερ �γ] περ� τ5νδ� �=δα λ�γειν �τ�μως.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 122 – – 123 –

26. Περ5 τ- 570 -478 π.X. 27. Στ- σημεW� α\τ- λε&πει τμ0μα τ�� Cρ+α&�υ κειμ6ν�υ.

18

19

Page 64: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?Yπεστ]ριpε Pτι τ6σσερα ε`ναι τR (XασικR) στ�ι+εWα τbν nντωνκα5 Pτι �Z κJσμ�ι (τR dλιακR συστ]ματα) ε`ναι )πειρ�ι, δ,ν δια-��ρ�π�ι��νται Pμως μ, τ�ν π�ρ�δ� τ�� +ρJν�υ. TR ν6�η σ+ημα-τ&p�νταν Pταν D Cτμ-ς π�( πρ�καλεWται Cπ- τ-ν �λι� �6ρεταιπρ-ς τR π�νω κα5 τR Cνυψ8νει στ-ν περιX�λλ�ντα C6ρα. ?H�\σ&α τ�� θε�� ε`ναι σ�αιρ�ειδ�ς κα5 δ,ν μ�ι�pει σ, τ&π�τε μ, τ-ν)νθρωπ�. E`ναι Pλ� μ�τια κι Pλ� α\τι�, δ,ν Cναπν6ει Pμως. E`ναιDλJκληρ�ς ν��ς κα5 σκ6ψις κα5 ε`ναι αc8νι�ς. Kα5 πρbτ�ς D �εν�-��νης ε`πε Pτι κ�θε τι π�( ;ρ+εται στ�ν {παρ�ι ε`ναι �θαρτ- κα5Pτι d ψυ+� ε`ναι πν�].

20. �Eπ&σης ε`πε Pτι d μqpα τbν nντων ε`ναι μικρJτερη Cπ- τ-νν��. Kα5 �Z συναντ]σεις μας μ, τ�(ς τυρ�νν�υς πρ6πει νR ε`ναιPσ� γ&νεται λιγ8τερες � Pσ� τ- δυνατ-ν ε\+�ριστες. QOταν τ��ε`πε D �Eμπεδ�κλ0ς Pτι ε`ναι CδLνατ� νR Xρ0ς Vνα σ��-ν)νθρωπ�. «B6Xαια ;τσι ε`ναι», τ�� ε`πε, «γιατ5 πρ6πει νR ε`ναισ��-ς κα5 �κεWν�ς π�( θ’ CνακαλLψaη τ-ν σ��J». ?O Σωτ&ωνCνα�6ρει Pτι πρbτ�ς α\τ-ς ε`πε Pτι τR π�ντα ε`ναι Cκατ�ληπτα.�AλλR D Σωτ&ων εFρ&σκεται �ν πλ�νaη.

fEγραψε δ, τR τ0ς κτ&σεως τ0ς πατρ&δ�ς τ�υ K�λ��bν�ς κα5τR τ�� Cπ�ικισμ�� τ0ς �Eλ6ας σ, 2.000 στ&+�υς. Kα5 �κμαpε κατRτ�ν s�ηκ�στ� �Oλυμπι�δα (540-536 π.X.). ?O Δημ]τρι�ς D Φαλη-ρε(ς Cνα�6ρει στ- «Περ� γ6ρατ�ς» ;ργ� τ�υ καθ3ς κι D Πανα&-τι�ς D Στωϊκ-ς στ- «Περ� ε?θυμ�ας» Pτι D mδι�ς ;θαψε τ�(ς γι�Lςτ�υ, Pπως ε`+ε κ�νει κι D �Aνα�αγJρας. Λ6γεται δ, Pτι τ-ν π�Lλη-σαν tς δ��λ� �Z (κεν- στ- κε&μεν�) κα5 τ-ν ��αγJρασαν �Z Πυθα-γ�ρικ�5 Παρμεν&σκ�ς κα5 �Oρεστ�δης Pπως Cνα�6ρει DΦαXωρWν�ς στ- πρbτ� XιXλ&� τbν «�Aπ�μνημ�νευμ(των».?Yπ0ρ�ε κι Vνας )λλ�ς �εν���νης Cπ- τ�ν Λ6σX�, cαμXικ-ς π�ιη-τ]ς.

A\τ�5 ε`ναι σπ�ραδικ�5 �ιλJσ���ι (�Z σπ�ρ�δην, �Z μεμ�νω-μ6ν�ι).

Φησ� δ� τ�τταρα ε=ναι τ5ν `ντων στ�ι.ε9α, κ%σμ�υς δ��πε�ρ�υς, �? παραλλακτ��ς δ�. τW ν� η συν�στασθαι τ'ς� � eλ��υ �τμ�δ�ς �να ερ�μ�νης κα� αBρ��σης α?τW εBςτ� περι�.�ν. �?σ�αν θε�� σ αιρ�ειδ', μηδ�ν Dμ�ι�ν8.�υσαν �νθρ^πCωG Dλ�ν δ� [ρ4ν κα� Dλ�ν �κ��ειν, μ�μ�ντ�ι �ναπνε9νG σ�μπαντ( τε ε=ναι ν��ν κα� ρ%νησινκα� �yδι�ν. πρ5τ%ς τε �πε 6νατ� Dτι π4ν τ� γιν%μεν�ν θαρτ%ν �στι κα� e ψυ.� πνε�μα.

;E η δ� κα� τW π�λλW ~σσω ν�� ε=ναι. κα� τ�9ς τυρ(ν-ν�ις �ντυγ.(νειν 2 /ς ~κιστα 2 /ς ~διστα. �Eμπεδ�κλ�-�υς δ� εBπ%ντ�ς α?τC5 Dτι �νε�ρετ%ς �στιν [ σ� %ς,“εBκ%τως”, 8 ηG “σ� �ν γWρ ε=ναι δε9 τ�ν �πιγνωσ%μεν�ντ�ν σ� %ν.” ησ� δ� Σωτ�ων πρ5τ�ν α?τ�ν εBπε9ν �κατ(-ληπτα ε=ναι τW π(ντα πλαν^μεν�ς. �π��ησε δ� κα�K�λ� 5ν�ς κτ�σιν κα� τ�ν εBς �Eλ�αν τ'ς �Iταλ�ας �π�ικι-σμ�ν 8τη δισ.�λια. κα� VκμαRε κατW τ�ν L$ηκ�στ�ν �Oλυ-μπι(δα. ησ� δ� Δημ6τρι�ς [ Φαληρε�ς �ν τC5 Περ� γ6ρως(Wehrli iv, fg. 83) κα� Πανα�τι�ς [ Στωικ�ς �ν τC5 Περ�ε?θυμ�ας (fg. 17 Fowler) τα9ς Bδ�αις .ερσ� θ(ψαι τ��ς υ<ε9ςα?τ%ν, καθ(περ κα� �Aνα$αγ%ραν. δ�κε9 δ� πεπρ4σθαι Jπ�** <κα� λελ�σθαι Jπ�> τ5ν Πυθαγ�ρικ5ν Παρμεν�σκ�υκα� �Oρεστ(δ�υ, καθ( ησι Φα)ωρ9ν�ς �ν �Aπ�μνημ�νευ-μ(των πρ^τCω (FHG iii. 577) γ�γ�νε δ� κα� "λλ�ς |εν� (-νης Λ�σ)ι�ς π�ιητ�ς B(μ)ων.

Kα� �Uτ�ι μ�ν �< σπ�ρ(δην.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 124 – – 125 –

20

Page 65: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

3. ΠAPMENIΔHΣ

21. ?O Παρμεν&δης Cπ- τ�ν �Eλ6α28 (�Eλε�της), γι-ς τ�� ΠLρη-τ�ς, �μαθ]τευσε πλησ&�ν τ�� �εν���ν�υς. ?O ΘεJ�ραστ�ς στ�ν«�Eπιτ�μ�» Cνα�6ρει Pτι Uταν μαθητ�ς τ�� �Aνα�ιμ�νδρ�υ. �Aλλ�:ν κα5 Fπ0ρ�ε μαθητ�ς τ�� �εν���ν�υς, δ,ν τ-ν Cκ�λ�Lθησε.�Eπεκ�ιν8νησε δ, κα5 μ, τ-ν �Aμειν&α τ-ν Πυθαγ�ρικJ, γι- τ��Δι�+α&τα, Pπως μqς πληρ���ρεW D Σωτ&ων, �τω+- CλλR Cν8τερ�)νθρωπ�. A\τ-ν Cκ�λ�Lθησε περισσJτερ�, κι Pταν π6θανε τ��Cν]γειρε dρb�ν, δ�θ6ντ�ς Pτι Uταν πλ�Lσι�ς κα5 �πι�αν��ςκαταγωγ0ς, κα5 Cπ- α\τ-ν κα5 n+ι Cπ- τ-ν �εν���νη πρ�ετρ�πην’ Cκ�λ�υθ]σaη τ�ν �συ+η pω� τ�� μελετητ��. Πρbτ�ς δ, α\τ-ςCπε��νθη Pτι d γ0 ε`ναι σ�αιρ�ειδ�ς κα5 κεWται στ- μ6σ�ν τ��σLμπαντ�ς. Kα5 Pτι δL� ε`ναι τR στ�ι+εWα, τ- π�ρ κα5 d γ0 (τ-+bμα, τR στερεR σ8ματα γενικ�). Kα5 τ- μ,ν πρbτ� �π6+ει θ6σιτε+ν&τ�υ κα5 τ- )λλ� ε`ναι τR Fλικ� τ�υ.

22. �Aπ- τ-ν �λι� tς πρbτ� αmτι� πρ�6ρ+εται d γ6νεσις τbνCνθρ8πων. T- FπερXα&νει δ, τ- θερμ-ν κα5 τ- ψυ+ρ-ν Cπ- τRDπ�Wα Pλα τR πρ�γματα Cπ�τελ��νται. �AκJμη Fπ�στηρ&pει Pτι Dν��ς κα5 d ψυ+� ε`ναι Vνα κα5 τ- mδι� πρqγμα, Pπως γρ��ει DΘεJ�ραστ�ς στR «Φυσικ(» τ�υ Pπ�υ �κθ6τει Pλων τbν σ+�λbντR δJγματα. ΔιαιρεW δ, τ�ν �ιλ�σ��&α τ�υ σ, δL� μ6ρη π�( πραγ-ματεL�νται τ- Vνα τ�ν Cλ]θεια κα5 τ- )λλ� τ�ν (�πλ0) γν8μη. Γι�α\τ- λ6γει κ�π�υ:

�Eσ� πρ�πει Dλα νW τW μ(θ�ης: T'ς �λ6θειας τ�ν 3ρα�α�διατ(ρακτη καρδι(. Kα� τ�ς γν5μες τ5ν θνητ5ν Dπ�υ δ�νJπ(ρ.ει )�)αιη �λ6θεια.

ΠAPMENIΔHΣ

|εν� (ν�υς δ� δι6κ�υσε Παρμεν�δης Π�ρητ�ς �Eλε(-της τ��τ�ν Θε% ραστ�ς �ν τ�' �Eπιτ�μ�' (Pbys. Op. fg. 6aDiels) �Aνα$ιμ(νδρ�υ ησ�ν �κ��σαι–. Dμως δ� �Yν �κ��-σας κα� |εν� (ν�υς �?κ rκ�λ��θησεν α?τC5. �κ�ιν^-νησε δ� κα� �Aμειν�nα Δι�.α�τα τC5 Πυθαγ�ρικC5, 3ς 8 ηΣωτ�ων, �νδρ� π�νητι μ�ν, καλC5 δ� κα� �γαθC5. CP κα�μ4λλ�ν rκ�λ��θησε κα� �π�θαν%ντ�ς eρC5�ν <δρ�σατ�γ�ν�υς τε Jπ(ρ.ων λαμπρ�� κα� πλ��τ�υ, κα� Jπ� �Aμει-ν��υ �λλ� �?. Jπ� |εν� (ν�υς εBς eσυ.�αν πρ�ετρ(πη.πρ5τ�ς δ� �Uτ�ς τ�ν γ'ν �π� αινε σ αιρ�ειδ' κα� �νμ�σCω κε9σθαι. δ�� τε ε=ναι στ�ι.ε9α, π�ρ κα� γ'ν, κα� τ�μ�ν δημι�υργ�� τ($ιν 8.ειν, τ�ν δ� cλης.

Γ�νεσ�ν τ� �νθρ^πων �$ eλ��υ πρ5τ�ν γεν�σθαιGα?τ�ν δ� Jπ(ρ.ειν τ� θερμ�ν κα� τ� ψυ.ρ%ν, �$ Pν τWπ(ντα συνεστ(ναι. κα� τ�ν ψυ.�ν κα� τ�ν ν��ν τα?τ�νε=ναι, καθW μ�μνηται κα� Θε% ραστ�ς �ν τ�9ς Φυσικ�9ς(fg. 6a Diels), π(ντων σ.εδ�ν �κτιθ�μεν�ς τW δ%γματα.δισσ6ν τε 8 η τ�ν ιλ�σ� �αν, τ�ν μ�ν κατW �λ6θειαν,τ�ν δ� κατW δ%$αν. δι� κα� ησ� π�υ (DK 28 B 1. 28-30)G

.ρε] δ� σε π(ντα πυθ�σθαιrμ�ν �Aληθε�ης ε?κυκλ��ς �τρεμ�ς +τ�ρ,rδ� )ρ�τ5ν δ%$ας, τα9ς �?κ 8νι π�στις �ληθ6ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 126 – – 127 –

28. fHκμασε περ5 τ- 500 π.X.

21

22

Page 66: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Kι α\τ-ς Pπως κι D ?Hσ&�δ�ς κι D �εν���νης κι D �Eμπεδ�κλ0ς«διR π�ιημ�των �ιλ�σ��εW». Kριτ]ρι�ν θεωρεW τ-ν λJγ� (τ-λ�γικ-) κα5 κηρLττει CνακριXεWς τ5ς αcσθ]σεις. Π�ντως λ6γει σ+ε-τικR τR s�0ς:

OOτε νW συνηθ�R�ης ν� �κ�λ�υθ�'ς τ�ν π�λυ.ρησιμ�π�ιη-μ�ν� δρ%μ� κα� νW )ι(R�ης 8τσι τ�ν Lαυτ% σ�υ νW �$�υσι(Rε-ται �π� τ� �στ%.αστ� μ(τι, κι �π� τ�ν )�υερ� �κ�� κα�γλ5σσα. �AλλW μ� τ�ν σκ�ψι κρ�νε τW τ%σ� δια ιλ�νεικ��-μενα �πι.ειρ6ματα.

23. Γι� α\τ- κα5 γι� α\τ-ν D T&μων Cνα�6ρει τR s�0ς:

Kα� τ�� μεγαλ% ρ�να Παρμεν�δ�υ τ�ν μ�ν�κ%μματηρ^μη π�� μ4ς μετ� ερε σκ�ψεις �π� �πατηλ� αντασ�α.

ΓLρω Cπ� α\τ-ν D Πλ�των ;γραψε Vνα δι�λ�γ� π�( �6ρει τ-ντ&τλ� «Παρμεν�δης» � «Περ� Bδε5ν».

�Hταν στ�ν Cκμ� τ0ς dλικ&ας τ�υ κατR τ�ν 69η �Oλυμπι�δα(504-500 π.X.). Kα5 �α&νεται Pτι πρbτ�ς διεπ&στωσε Pτι DA\γεριν-ς κι D �Aπ�σπερ&της ε`ναι τ- mδι� )στρ�, Pπως μαρτυρεWD ΦαXωρWν�ς στ- π6μπτ� XιXλ&� τbν «�Aπ�μνημ�νευμ(των», �νb)λλ�ι τ- Cπ�δ&δ�υν α\τ- στ-ν ΠυθαγJρα. ?O Kαλλ&μα+�ς PμωςFπ�στηρ&pει Pτι δ,ν ε`ναι τ�� ΠυθαγJρ�υ τ- �ν λJγ�ω π�&ημα.Λ6γεται Pτι κα5 νJμ�υς ;Xαλε γιR τ�(ς συμπατριbτες τ�υ D Παρ-μεν&δης κα5 πρbτ�ς �+ρησιμ�π�&ησε τ- �πι+ε&ρημα τ- γνωστ- tς«D �A+ιλλε(ς [κα5 d +ελ8να]» Pπως, παραδ&δει D ΦαXωρWν�ς στ�ν«Παντ�δαπ� >Iστ�ρ�α».

?Yπ0ρ�ε κι Vνας )λλ�ς Παρμεν&δης, Vνας ρ]τωρ π�( ;γραψεμιR πραγματε&α γιR τ�ν τ6+νη τ�υ.

Kα� α?τ�ς δ� διW π�ιημ(των ιλ�σ� ε9, καθ(περ>Hσ��δ%ς τε κα� |εν� (νης κα� �Eμπεδ�κλ'ς. κριτ6ρι�νδ� τ�ν λ%γ�ν ε=πεG τ(ς τε αBσθ6σεις μ� �κρι)ε9ς Jπ(ρ.ειν. ησ� γ��ν (DK 28 B 7. 3-5)G

μηδ� σ� 8θ�ς π�λ�πειρ�ν [δ�ν κατW τ6νδε )ι(σθωνωμ4ν "σκ�π�ν `μμα κα� r.6εσσαν �κ�υ�νκα� γλ5σσαν, κρ9ναι δ� λ%γCω π�λ�δηριν 8λεγ.�ν.

Δι� κα� περ� α?τ�� ησιν [ T�μων (PPF 9 B 44)G

Παρμεν�δ�υ τε )�ην μεγαλ% ρ�ν�ς �? π�λ�δ�$�ν,fς {� �π� αντασ�ας �π(της �νενε�κατ� ν^σεις.

εBς τ��τ�ν κα� Πλ(των τ�ν δι(λ�γ�ν γ�γρα ε, “Παρμε-ν�δην” �πιγρ(ψας “2 Περ� Bδε5ν.”

;HκμαRε δ� κατW τ�ν �ν(την κα� L$ηκ�στ�ν �Oλυμ-πι(δα (FGrH 244 F 341). κα� δ�κε9 πρ5τ�ς πε ωρακ�ναιτ�ν α?τ�ν ε=ναι 0Eσπερ�ν κα� Φωσ %ρ�ν, /ς ησι Φα-)ωρ9ν�ς �ν π�μπτCω �Aπ�μνημ�νευμ(των (FHG iii. 579)G �<δ� Πυθαγ%ρανG Kαλλ�μα.�ς (fg. 442 Pfeiffer) δ� ησι μ�ε=ναι α?τ�� τ� π��ημα. λ�γεται δ� κα� ν%μ�υς θε9ναι τ�9ςπ�λ�ταις, /ς ησι Σπε�σιππ�ς �ν τC5 Περ� ιλ�σ% ων (fg. 1Lang) κα� πρ5τ�ς �ρωτ'σαι τ�ν �A.ιλλ�α λ%γ�ν, 3ςΦα)ωρ9ν�ς �ν Παντ�δαπ�' <στ�ρ�nα (FHG iii. 579).

Γ�γ�νε δ� κα� qτερ�ς Παρμεν�δης, {6τωρ τε.ν�γρ( �ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 128 – – 129 –

23

Page 67: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

4. MEΛIΣΣOΣ

24. ?O M6λισσ�ς τ�� �Iθαιγ6ν�υς Uταν Cπ- τ�ν Σ�μ�. ?Yπ0ρ�εμαθητ�ς τ�� Παρμεν&δ�υ CλλR �πεκ�ιν8νησε κα5 μ, τ-ν ?Hρ�-κλειτ�, DπJτε κα5 τ-ν συν6στησε στ�(ς �E�εσ&�υς π�( τ-νCγν���σαν (τ-ν περι�ρ�ν��σαν), Pπως ε`+ε συστ]σει κι D ?Iππ�-κρ�της τ-ν ΔημJκριτ� στ�(ς συμπατριbτες τ�υ �AXδηρWτες.?Yπ0ρ�ε δ, κα5 π�λιτικ-ς )νδρας κα5 �πεδ�κιμ�σθη d π�λιτικ] τ�υδρqσις Cπ- τ�(ς συμπατριbτες τ�υ. Γι� α\τ- ��ελ6γη κα5 ναLαρ+�ςκα5 �θαυμ�σθη CκJμα περισσJτερ� γιR τ5ς ZκανJτητ6ς τ�υ29.

QOσ�ν C��ρq στ5ς �ιλ�σ��ικ6ς τ�υ CπJψεις, �πρ6σXευε Pτι τ-σLμπαν ε`ναι )πειρ�, Cναλλ�&ωτ�, Cκ&νητ�, Vνα (sνιαW�) Pμ�ι� μ,τ-ν sαυτJ τ�υ (Dμ�ιJμ�ρ��) κα5 πλ0ρες (γεμqτ� Cπ- {λη, δ,νFπ�ρ+ει δηλαδ� κενJ, +bρ�ς. ΔιJτι, κατ� α\τJν, D )δει�ς +bρ�ςε`ναι κ�τι τ- CδιανJητ�). K&νησις δ,ν Fπ�ρ+ει CλλR �πλbς �α&νε-ται Pτι Fπ�ρ+ει. �AλλR γιR τ�(ς θε�(ς ;λεγε Pτι δ,ν πρ6πει νR πρ�-Xα&νωμε σ, καμμιR σ+ετικ� CπJ�ανσι, διJτι ε`ναι CδLνατ� νR;+ωμε γνbσι γι� α\τ�Lς.

?O �Aπ�λλJδωρ�ς παραδ&δει Pτι Uταν στ�ν Cκμ� τ0ς dλικ&ας(40 +ρJνων) τ�ν 84η �Oλυμπι�δα (444-440 π.X.).

MEΛIΣΣOΣ

M�λισσ�ς �Iθαιγ�ν�υς Σ(μι�ς. �Uτ�ς Vκ�υσε Παρμεν�-δ�υG �λλW κα� εBς λ%γ�υς +λθεν >Hρακλε�τCωG Dτε κα�συν�στησεν α?τ�ν τ�9ς �E εσ��ις �γν���σι, καθ(περ>Iππ�κρ(της Δημ%κριτ�ν �A)δηρ�ταις. γ�γ�νε δ� κα�π�λιτικ�ς �ν�ρ κα� �π�δ�.'ς παρW τ�9ς π�λ�ταις r$ιω-μ�ν�ςG Dθεν να�αρ.�ς α<ρεθε�ς 8τι κα� μ4λλ�ν �θαυμ(-σθη διW τ�ν �Bκε�αν �ρετ6ν.

�Eδ%κει δ� α?τC5 τ� π4ν "πειρ�ν ε=ναι κα� �ναλλ��ωτ�νκα� �κ�νητ�ν κα� mν Dμ�ι�ν LαυτC5 κα� πλ'ρεςG κ�νησ�ν τεμ� ε=ναι, δ�κε9ν δ� ε=ναι. �λλW κα� περ� θε5ν 8λεγε μ� δε9ν�π� α�νεσθαιG μ� γWρ ε=ναι γν5σιν α?τ5ν.

Φησ� δ� �Aπ�λλ%δωρ�ς (FGrH 244 F 72) rκμακ�ναια?τ�ν κατW τ�ν τετ(ρτην κα� vγδ�ηκ�στ�ν �Oλυμπι(δα.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 130 – – 131 –

29. KατετρJπωσε τ- 441 τ-ν �Aθηναϊκ- στJλ�.

24

Page 68: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

5. ZHNΩN O EΛEATHΣ

25. ?O Z]νων Uταν �Eλε�της30 (Cπ- τ�ν �Eλ6α). KατR τ-ν�Aπ�λλJδωρ� Uταν γι-ς τ�� TελευταγJρ�υ, CλλR τ-ν ε`+ε υZ�θε-τ]σει D Παρμεν&δης, D Dπ�W�ς Uταν γι-ς τ�� ΠLρητ�ς. Γι� α\τ-νκα5 γιR τ-ν M6λισσ� D T&μων λ6γει τR CκJλ�υθα:

T�� διπλ�γλ^σσ�υ Z6νων�ς τ�ν �δ(μαστηδ�ναμι π�� ε=ναι <καν�ς κα� νW Jπ�στηρ�R�η κα� νWκατακρ�ν�η μ� �πι.ειρ6ματα τ� Nδι� πρ4γμα. Kα� τW αντα.τερW �πι.ειρ6ματα τ�� Mελ�σσ�υ π�� δ�νλ�γ�υν τ�π�τε.

?O Z]νων Fπ0ρ�ε μαθητ�ς τ�� Παρμεν&δ�υ, κα5 ;γινε κα5�ρ8μενJς τ�υ. �Hταν κα5 ψηλJς, Pπως XεXαι8νει D Πλ�των στ-ν«Παρμεν�δη» τ�υ (127 B.). ?O mδι�ς τ-ν Cνα�6ρει κα5 στ-ν «Σ� ι-στ�» κα5 τ-ν «Φα9δρ�» κα5 τ-ν λ6γει \Eλεατικ� Παλαμ6δη. ?O�Aριστ�τ6λης π�λι λ6γει Pτι Fπ0ρ�ε D εFρετ�ς τ0ς διαλεκτικ0ς,Pπως D �Eμπεδ�κλ0ς Fπ0ρ�ε εFρετ�ς τ0ς ρητ�ρικ0ς.

ZHNΩN EΛEATHΣ

Z6νων �Eλε(της. τ��τ�ν �Aπ�λλ%δωρ%ς ησιν ε=ναι �νXρ�νικ�9ς (FGrH 244 F 30a) [Π�ρητ�ς τ�ν δ� Παρμεν�-δης] �σει μ�ν Tελευταγ%ρ�υ, θ�σει δ� Παρμεν�δ�υ <τ�νδ� Παρμεν�δην Π�ρητ�ς>. περ� τ��τ�υ κα� Mελ�σσ�υT�μων ησ� τα�τα (PPF 9 B 45)G

�μ �τερ�γλ^σσ�υ τε μ�γα σθ�ν�ς �?κ �λαπαδν�νZ6νων�ς π(ντων �πιλ6πτ�ρ�ς, rδ� M�λισσ�ν,π�λλ5ν αντασμ5ν �π(νω, πα�ρων γε μ�ν ~σσω.

>O δ� Z6νων διακ6κ�ε Παρμεν�δ�υ κα� γ�γ�νεν α?-τ�� παιδικ(. κα� ε?μ6κης +ν, καθ( ησι Πλ(των �ν τC5Παρμεν�δ�η (127b), [ δ� α?τ�ς �ν τC5 Σ� ιστ�' (216a) <κα��ν τC5 Φα�δρCω (261d) α?τ�� μ�μνηται> κα� �Eλεατικ�νΠαλαμ6δην α?τ�ν καλε9. ησ� δ� �Aριστ�τ�λης (Rose 65)εJρετ�ν α?τ�ν γεν�σθαι διαλεκτικ'ς, /σπερ �Eμπεδ�-κλ�α {ητ�ρικ'ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 132 – – 133 –

30. Γενν]θηκε περ5 τ- 420 π.X.

25

Page 69: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

26. ?Yπ0ρ�ε δ, Vνας πραγματικR Cν8τερ�ς )νθρωπ�ς κα5 tς�ιλJσ���ς κα5 tς π�λιτικJς. Π�ντως Fπ�ρ+�υν XιXλ&α τ�υ μεστRCπ- ν�]ματα. QOταν θ6λησε δ, νR καθαιρ6σaη τ-ν τLρανν�N6αρ+� –)λλ�ι Cνα�6ρ�υν τ-ν Δι�μ6δ�ντα– συνελ]�θη, Pπως��ιστ�ρεW D ?Hρακλε&δης στ�ν «Σατ�ρ�υ �πιτ�μ6». ?OπJτε ��ετα-pJμεν�ς γιR τ�(ς συνεργ�τες τ�υ κα5 γιR τR Pπλα π�( ε`+ε συγκε-ντρ8σει στ�ν Λιπ�ρα, Cν6�ερε τR ~νJματα Pλων τbν �&λων τ��τυρ�νν�υ θ6λ�ντας ;τσι νR τ�� Cπ�δε&�aη πJσ� τ-ν ε`+αν �γκατα-λε&ψει �Z π�ντες. �Eν συνε+ε&<α τ�� ε`πε Pτι �θελε νR τ�� π0 κ�τιγιR μερικ�(ς στ- α\τ&, DπJτε τ�� �δ�γκωσε τ- α\τ5 κα5 δ,ν τ-ν)�ησε παρR Pταν τ-ν ��Jνευσαν, Fπ�στRς ;τσι τ�ν mδια τL+η μ,τ-ν �Aριστ�γε&τ�να τ-ν τυρανν�κτJν�.

27. ?O Δημ]τρι�ς λ6γει στ�(ς «>Oμων�μ�υς» τ�υ (π�ιητ,ς κα5συγγρα�εWς) Pτι δ,ν τ�� �δ�γκωσε τ- α\τ5 CλλR τ�ν μLτη. ?O�Aντισθ6νης γρ��ει στ5ς «Διαδ�.�ς» τ�υ Pτι μετR Cπ- τ�ν κατ�-θεσι τ�� Z]νων�ς π�( Cν6�ερε tς συνεργ�τες τ�(ς �&λ�υς τ��τυρ�νν�υ, ρωτ]θηκε Cπ� α\τ-ν :ν Fπ�ρ+aη κα5 κ�π�ι�ς )λλ�ς,«Σ( D τ0ς πJλεως Cλιτ]ρι�ς» — d κατ�ρα τ�� κJσμ�υ, Cπεκρ&θη.�Aπ�τεινJμεν�ς δ, πρ-ς τ�(ς παρισταμ6ν�υς τ�(ς ε`πε: «Cπ�ρb μ,τ�ν δειλ&α σας :ν Cπ- τ-ν �JX� γι� α\τR π�( �γ3 τ8ρα παθα&νωθR ;πρεπε νR ε`στε δ��λ�ι τ�� τυρ�νν�υ». QΩρμησαν τJτε Cμ6σως�Z συμπατριbτες τ�υ κα5 ��Jνευσαν τ-ν τLρανν� (D dρωϊκ-ςθ�νατ�ς τ�� Z]νων�ς Cπετ6λεσε θ6μα π�λλbν συγγρα�bν κατRτ�ν Cρ+αιJτητα). TR mδια σ+εδ-ν λ6γ�υν κα5 �Z περισσJτερ�ι Cπ-τ�(ς Zστ�ρικ�Lς. ?O QEρμιππ�ς Pμως Fπ�στηρ&pει Pτι τ-ν ;Xαλανμ6σα σ, γ�υδ5 κα5 τ-ν ;καναν κ�ψ&δια.

28. Γρ�ψαμε κα5 γι� α\τ-ν τR s�0ς:

Σκ%πευες Z6νων, κι� 3ρα9�ς +ταν [ σκ�π%ς σ�υ,σκ�τ^ν�ντας τ�ν τ�ρανν� νW �λευθερ^σ�ης τ�ν �Eλ�α�π� τ�ν δ�υλ�σ�νη. �AλλW συνετρ�)ης. Δι%τι σ� συν-�λα)ε τ�ρανν�ς κα� σ� 8κανε κ�μμ(τια μ�σα σ� γ�υδ�.�AλλW τ� λ�γω;T� σ5μα σ�υ κατεκ%πη, `.ι �σ�.

Γ�γ�νε δ� �ν�ρ γενναι%τατ�ς κα� �ν ιλ�σ� �nα κα� �νπ�λιτε�nαG �ρεται γ��ν α?τ�� )ι)λ�α π�λλ'ς συν�σεωςγ�μ�ντα. καθελε9ν δ� θελ6σας N�αρ.�ν τ�ν τ�ρανν�ν —�< δ� Δι�μ�δ�ντα — συνελ6 θη, καθ( ησιν >Hρακλε�-δης �ν τ�' Σατ�ρ�υ �πιτ�μ�' (FHG iii. 169). Dτε κα� �$ετα-R%μεν�ς τ��ς συνειδ%τας κα� περ� τ5ν Dπλων Pν +γεν εBςΛιπ(ραν, π(ντας �μ6νυσεν α?τ�� τ��ς �λ�υς, )�υλ%με-ν�ς α?τ�ν 8ρημ�ν καταστ'σαιG ε=τα περ� τινων εBπε9ν8.ειν τινα <8 η> α?τC5 πρ�ς τ� �Yς κα� δακ]ν �?κ�ν'κεν qως �πεκεντ6θη, τα?τ�ν �Aριστ�γε�τ�νι τC5τυρανν�κτ%νCω παθ^ν.

Δημ6τρι�ς δ� ησιν �ν τ�9ς >Oμων�μ�ις τ�ν μυκτ'ραα?τ�ν �π�τραγε9ν. �Aντισθ�νης δ� �ν τα9ς Διαδ�.α9ς(FGrH 508 F 11) ησι μετW τ� μην�σαι τ��ς �λ�υς�ρωτηθ'ναι πρ�ς τ�� τυρ(νν�υ εN τις "λλ�ς εNηG τ�ν δ�εBπε9ν, “σ� [ τ'ς π%λεως �λιτ6ρι�ς.” πρ%ς τε τ��ςπαρεστ5τας (ναιG “θαυμ(Rω Jμ5ν τ�ν δειλ�αν, εB τ��-των qνεκεν Pν ν�ν �γ] Jπ�μ�νω, δ�υλε�ετε τC5τυρ(ννCωG” κα� τ�λ�ς �π�τραγ%ντα τ�ν γλ5τταν πρ�-σπτ�σαι α?τC5G τ��ς δ� π�λ�τας παρ�ρμηθ�ντας α?τ�κατ�ν τ�ρανν�ν καταλε�σαι. τα?τW δ� σ.εδ�ν �< πλε��υςλαλ��σιν. 0Eρμιππ�ς (FHG iii 43) δ� ησιν εBς Dλμ�να?τ�ν )ληθ'ναι κα� κατακ�π'ναι.

Kα� εBς α?τ�ν eμε9ς εNπ�μεν �cτως (A. Pal. vii. 129)G

Vθελες, p Z6νων, καλ�ν Vθελες "νδρα τ�ρανν�νκτε�νας �κλ�σαι δ�υλ�σ�νης �Eλ�αν.

�λλ� �δ(μηςG δ� γ(ρ σε λα)]ν [ τ�ρανν�ς �ν DλμCωκ%ψε. τ� τ��τ� λ�γω; σ5μα γ(ρ, �?.� δ� σ�.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 134 – – 135 –

26

27

28

Page 70: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

?Yπ0ρ�ε δ, Cπ- π�σης CπJψεως C�ι�πρεπ�ς )νθρωπ�ς DZ]νων. Kα5 cδιαιτ6ρως Uταν Cγ6ρω+�ς στ-ν mδι� Xαθμ- μ, τ-ν?Hρ�κλειτ� κα5 δ,ν ;διδε σημασ&α στ�(ς μεγ�λ�υς. T-ν τJπ� π.+.π�( �γενν]θη τ�ν ?Y6λη τ�ν πατρ&δα τ�υ, π�( CργJτερα �ν�μ�-σθηκε �Eλ6α, μιR Cπ�ικ&α τbν Φωκα6ων, πJλι �τω+� CλλR π�(��ερε ν’ Cνατρ6�aη )νδρες καλ�Lς, τ�ν πρ�τ&μησε Cπ- τ�ν αmγλητbν �Aθηνbν κα5 μ, δυσκ�λ&α �δ6+θη νR κ�μaη μιR σLντ�μη�π&σκεψι στ�(ς �Aθηνα&�υς, Pλη δ, τ�ν pω] τ�υ τ�ν �π6ρασε�κεW31.

29. A\τ-ς πρbτ�ς παρ�υσ&ασε τ- �πι+ε&ρημα π�( λ6γεται«�A+ιλλεLς» — D ΦαXωρWν�ς τ- Cπ�δ&δει στ-ν Παρμεν&δη — κα5π�λλR )λλα32.

�Eπρ6σXευε δ, τR s�0ς: ?Yπ�ρ+�υν κJσμ�ι CλλR κεν-ς +bρ�ςδ,ν Fπ�ρ+ει. ?H �\σ&α Pλων τbν πραγμ�των πρ�6ρ+εται Cπ- τ-θερμ- κα5 τ- �ηρ- κα5 τ- FγρJ, τ� Dπ�Wα μεταX�λλ�νται τ- Vναστ- )λλ�. ?H γ6νεσις τbν Cνθρ8πων πρ�6ρ+εται Cπ- τ�ν γ0, d δ,ψυ+� ε`ναι Vνα κρqμα Cπ- Pλα τR πρ�ανα�ερθ6ντα τR Dπ�Wασυγ+ωνεL�νται κατR τρJπ� π�( καν6να Cπ- α\τR νR μ��πικρατa0. K�π�τε λ�ιδ�ρ�Lμεν�ς Cγαν�κτησε. �Eρωτηθε5ς γιατ5Cγαν�κτησε, «�Rν λ�ιδ�ρ�Lμεν�ς κ�νω π3ς δ,ν καταλαXα&νω,�eτε κι Pταν θR �παιν��μαι θR αcσθ�νωμαι τ-ν ;παιν�», Cπ]ν-τησε.

ΓιR τ- Pτι Fπ0ρ�αν ~κτ3 Z]νωνες κ�ναμε λJγ� στ�ν Xι�γρα-�&α τ�� Z]νων�ς τ�� Kιτι6ως (XιXλ. Z, κε�. 35). �Hταν δ, (D �Eλε-�της) στ�ν Cκμ� τ0ς dλικ&ας τ�υ τ�ν 79η �Oλυμπι�δα (464-460π.X.).

Γ�γ�νε δ� τ( τε "λλα �γαθ�ς [ Z6νων, �λλW κα�Jπερ�πτικ�ς τ5ν μειR%νων κατ� Nσ�ν >Hρακλε�τCωG κα� γWρ�Uτ�ς τ�ν πρ%τερ�ν μ�ν >Y�λην, cστερ�ν δ� �Eλ�αν, Φωκα-�ων �Yσαν �π�ικ�αν, αJτ�� δ� πατρ�δα, π%λιν ε?τελ' κα�μ%ν�ν "νδρας �γαθ��ς τρ� ειν �πισταμ�νην rγ(πησεμ4λλ�ν τ'ς �Aθηνα�ων μεγαλαυ.�ας, �?κ �πιδημ6σαςπ^μαλα πρ�ς α?τ��ς, �λλ� α?τ%θι κατα)ι��ς.

OUτ�ς κα� τ�ν �A.ιλλ�α πρ5τ�ς λ%γ�ν rρ^τησε —Φα)ωρ9ν�ς (FHG iii. 583) δ� ησι Παρμεν�δην — κα�"λλ�υς συ.ν��ς. �ρ�σκει δ� α?τC5 τ(δεG κ%σμ�υς ε=ναικεν%ν τε μ� ε=ναιG γεγεν'σθαι δ� τ�ν τ5ν π(ντων �σιν�κ θερμ�� κα� ψυ.ρ�� κα� $ηρ�� κα� Jγρ��, λαμ)αν%ν-των α?τ5ν εBς "λληλα τ�ν μετα)�λ6νG γ�νεσ�ν τε �νθρ^-πων �κ γ'ς ε=ναι κα� ψυ.�ν κρ4μα Jπ(ρ.ειν �κ τ5ν πρ�-ειρημ�νων κατW μηδεν�ς τ��των �πικρ(τησιν. τ��τ%ν ασι λ�ιδ�ρ��μεν�ν �γανακτ'σαιG αBτιασαμ�ν�υ δ�τιν�ς, (ναιG �Wν μ� λ�ιδ�ρ��μεν�ς πρ�σπ�ι5μαι, �?δ��παιν��μεν�ς αBσθ6σ�μαι.” Dτι δ� γεγ%νασι Z6νωνεςvκτ] �ν τC5 Kιτιε9 διειλ�γμεθα. VκμαRε (FGrH 244 F 30b)δ� �Uτ�ς κατW τ�ν �ν(την <κα� L)δ�μηκ�στ�ν> �Oλυμ-πι(δα.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 136 – – 137 –

31. Στ�ν �Aθ]να π�( π0γε μαp5 μ, τ-ν Παρμεν&δη ;τυ+ε μεγ�λων τιμbν.QOλ�ι �Z λJγι�ι τbν �Aθηνbν, D νεαρ-ς τJτε Σωκρ�της CλλR κι D Περικλ0ς ;σπευ-σαν ν� Cκ�Lσ�υν κα5 νR μ�θ�υν Cπ- τ-ν mδι�ν τ-ν Z]νωνα τ5ς θεωρ&ες τ�υ Bλ.Πλ�των�ς Παρμεν&δης 127 X.

32. E`ναι Vνα Cπ- τR τ6σσερα �πι+ειρ]ματα π�( �πρ�X�λλ�ντ� �ναντ&�ν τ0ςκιν]σεως. �Eπι+ειρεWται ν’ Cπ�δει+θa0 Pτι D �κLπ�υς �A+ιλλε(ς δ,ν θR �θ�σaη π�τ,

τ�ν +ελ8να π�( πλ�ϊ τ�υ κινεWται πρ-ς τ�ν mδια κατεLθυνσι. T- πρJXλημα π�(�μμ6σως ;+ει θ6σει D Z]νων, παρατηρεW D E\�γγ. Σταμ�της, δ,ν ε`ναι :ν θR�θ�σaη D �A+ιλλε(ς τ�ν +ελ8να — γιατ5 Cσ�αλbς �γν8ριpε Pτι θR τ�ν �θ�σaη —CλλR πbς θR τ�ν �θ�σaη, C��� τρ6+�ντας �π� )πειρ�ν θR Fπ�λε&πεται λ&γ� Cπ�α\τ].

29

Page 71: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

6. ΛEYKIΠΠOΣ

30. ?O ΛεLκιππ�ς Uταν �Eλε�της κα5 κατ� τινας �AXδηρ&της,κατ� )λλ�υς δ, Mιλ]σι�ς (�Z κ8δικες γρ���υν M]λι�ς). �Hκρ��-σθη τ�� Z]νων�ς, �Z δ, θεωρ&ες τ�υ ;+�υν tς Cκ�λ�Lθως: T-σLν�λ�ν τbν πραγμ�των ε`ναι )πειρ� κα5 α\τR μεταX�λλ�νταιεcς )λληλα. T- QOλ�ν (πqν) Cπ�τελεWται Cπ- κεν-ν μ6ρ�ς κα5 Cπ-πλ0ρες CτJμων μ6ρ�ς. TR νε�ελ8ματα (κJσμ�ι) γ&ν�νται �κ τbνCτJμων π�( �μπ&πτ�υν στ- κεν- κα5 περιπλ6κ�νται μετα�L των.�Eκ τ0ς κιν]σεως κα5 τ0ς sν8σεως τbν CτJμων α\τbν πρ�6ρ+�-νται τR )στρα. ?O �λι�ς ;+ει μεγαλLτερη κυκλικ� τρ�+ιR Cπ- τ�νσελ]νη. ?H γ0 κινεWται περ5 τ- μ6σ�ν στρ�Xιλιp�μ6νη κα5 τ- σ+0ματης ε`ναι τυμπανbδες. Πρbτ�ς δ, α\τ-ς �τ�π�θ6τησε τR )τ�μαtς πρbτες Cρ+6ς. A\τR �ν περιλ]ψει. Λεπτ�μερbς δ, �Z CπJψειςτ�υ ;+�υν tς s�0ς:

31. T- QOλ�ν ε`ναι )πειρ�ν, Pπως εmπαμε κα5 πρ�ηγ�υμ6νως.T�� QOλ�υ δ, Vνα μ6ρ�ς ε`ναι πλ0ρες ({λη) κα5 τ- )λλ� κεν-(+bρ�ς). A\τR τR λ6γει κα5 στ�ι+εWα. �Aπ- τR στ�ι+εWα, Cπ- τR)τ�μα δηλαδ� γ&ν�νται �Z )πειρ�ι κJσμ�ι. OZ Dπ�W�ι Cπ�συντιθ6-μεν�ι καταλ]γ�υν π�λι στR )τ�μα. Γ&ν�νται δ, α\τ�5 κατR τ-νCκJλ�υθ� τρJπ�: �Eκ τ�� Cπε&ρ�υ πλ]θ�υς τbν CτJμων π�λλRCπ�+ωριpJμενα σ, κ�π�ι�ν μεγ�λ� κεν- +bρ�, συνεν��νται κα5κιν��νται στρ�Xιλ�ειδbς κα5 δια+ωρ&p�νται τR Pμ�ια Cναμετα�Lτων Cπ- )λλα π�λιν Pμ�ια Cναμετα�L των. �Eπειδ� Pμως δ,νε`ναι δυνατ-ν Vνεκα τ0ς δια�Jρ�υ μ�pης των νR πρ�κLψaηκ�π�ια cσ�ρρ�π&α, τR μ,ν λεπτR )τ�μα δ, συνεν��νται κα5 περι-πλεκJμενα μετα�L των, σ+ηματ&p�υν πρbτα Vνα σLστημα σ�αι-ρ�ειδ6ς.

32. T- σLστημα α\τ- περιX�λλεται Cπ- κ�π�ι�υ εmδ�υς Fμ6να(μεμXρ�νη) π�( περικλε&ει παντ-ς εmδ�υς σ8ματα. A\τ�, λJγ�ωτ0ς Cντιστ�σεως π�( παρ�υσι�pει τ- μ6σ�ν, πρ�καλ��ν λ6πτυνσιτ�� περιX�λλ�ντ�ς Fμ6ν�ς, �νb �Z γειτ�νικ,ς Cναμετα�L τωνμqpες συρρ6�υν συνε+bς πρ-ς tρισμ6να μ6ρη λJγ�ω τ0ς στρ�Xι-λ8δ�υς κιν]σεως. fEτσι ;γινε d γ0, �πειδ� συνεκρατ]θησαν �Z

ΛEYKIΠΠOΣ

Λε�κιππ�ς �Eλε(της, 3ς δ� τινες, �A)δηρ�της, κατ��ν��υς δ� Mιλ6σι�ς. �Uτ�ς Vκ�υσε Z6νων�ς. Vρεσκε δ�α?τC5 "πειρα ε=ναι τW π(ντα κα� εBς "λληλα μετα)(λλειν,τ% τε π4ν ε=ναι κεν�ν κα� πλ'ρες [σωμ(των]. τ��ς τεκ%σμ�υς γ�νεσθαι σωμ(των εBς τ� κεν�ν �μπιπτ%ντωνκα� �λλ6λ�ις περιπλεκ�μ�νωνG 8κ τε τ'ς κιν6σεως κατWτ�ν αO$ησιν α?τ5ν γ�νεσθαι τ�ν τ5ν �στ�ρων �σιν. �ρεσθαι δ� τ�ν ~λι�ν �ν με�R�νι κ�κλCω περ� τ�ν σελ6-νηνG τ�ν γ'ν v.ε9σθαι περ� τ� μ�σ�ν διν�υμ�νηνG σ.'μ( τ�α?τ'ς τυμπαν5δες ε=ναι. πρ5τ%ς τ� �τ%μ�υς �ρ.WςJπεστ6σατ�. <κα�> κε αλαιωδ5ς μ�ν τα�τα. �π� μ�ρ�υςδ� pδε 8.ειG

T� μ�ν π4ν "πειρ%ν ησιν, 3ς πρ�ε�ρηταιG τ��τ�υ δ�τ� μ�ν πλ'ρες ε=ναι, τ� δ� κεν%ν, <7> κα� στ�ι.ε9( ησι.κ%σμ�υς τε �κ τ��των �πε�ρ�υς ε=ναι κα� διαλ�εσθαι εBςτα�τα. γ�νεσθαι δ� τ��ς κ%σμ�υς �cτωG �ρεσθαι κατW�π�τ�μ�ν �κ τ'ς �πε�ρ�υ π�λλW σ^ματα παντ�9α τ�9ςσ.6μασιν εBς μ�γα κεν%ν, wπερ �θρ�ισθ�ντα δ�νην �περ-γ(Rεσθαι μ�αν, καθ� hν πρ�σκρ���ντα <�λλ6λ�ις> κα�παντ�δαπ5ς κυκλ��μενα διακρ�νεσθαι .ωρ�ς τW Dμ�ιαπρ�ς τW Dμ�ια. Bσ�ρρ%πων δ� διW τ� πλ'θ�ς μηκ�τι δυνα-μ�νων περι �ρεσθαι, τW μ�ν λεπτW .ωρε9ν εBς τ� 8$ωκεν%ν, /σπερ διαττ^μεναG τW δ� λ�ιπW συμμ�νειν κα�περιπλεκ%μενα συγκατατρ�.ειν �λλ6λ�ις κα� π�ιε9νπρ5τ%ν τι σ�στημα σ αιρ�ειδ�ς.

T��τ� δ� ���ν Jμ�να � �στασθαι, περι�.�ντ� �ν LαυτC5παντ�9α σ^ματαG Pν κατW τ�ν τ�� μ�σ�υ �ντ�ρεισινπεριδιν�υμ�νων λεπτ�ν γεν�σθαι τ�ν π�ρι$ Jμ�να, συρ-ρε%ντων �ε� τ5ν συνε.5ν κατ� �π�ψαυσιν τ'ς δ�νης. κα��cτω γεν�σθαι τ�ν γ'ν, συμμεν%ντων τ5ν �νε.θ�ντων

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 138 – – 139 –

30

31

32

Page 72: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

μqpες π�( �κιν]θησαν. �E� )λλ�υ D περιX�λλων Fμ6νας (μεμ-Xρ�νη) ηe�ανε (�κ διαστ�λ0ς) Cπ- τ�ν εcσX�λ� �ντ-ς α\τ��σωμ�των π�( πρ�]ρ+�ντ� ;�ωθεν. �AλλR κα5 D Fμ6νας μετεW+ετ0ς στρ�Xιλ8δ�υς κιν]σεως, κα5 παρασLρας συν]νωσε πρ-ςsαυτ-ν τR γειτ�νικR στρ8ματα, Cπ- τR Dπ�Wα μερικR συμπλεκJ-μενα �σ+ημ�τισαν σLστημα, κ�θυγρ� κα5 πηλbδες στ�ν Cρ+], κα5�ν συνε+ε&<α ��ηρ�νθησαν περι�ερJμενα μαp5 μ, τ�ν συν�λικ�δ&νη. �AργJτερα σ, �κπυρωθ6ντα Cπεσπ�σθησαν κα5 Cπετ6λεσαντR )στρα.

33. ?H τρ�+ιR τ�� dλ&�υ ε`ναι d πι- Cπ�μακρυσμ6νη, τ0ς σελ]-νης d πλησι6στερη πρ-ς τ�ν γ0, τbν δ, )λλων �\ραν&ων σωμ�των�Z τρ�+ι,ς κεWνται μετα�( α\τbν τbν δL�. QOλα τR )στραπυρ��νται Cπ- τ�ν τα+Lτητα τ0ς κιν]σεως, D �λι�ς Pμως�κπυρ��ται κα5 Cπ- τR )λλα )στρα. ?H σελ]νη ~λ&γ�ν μετ6+ει τ��πυρJς. fEκλειψις dλ&�υ κα5 σελ]νης γ&νεται Pταν… (κεν- στ- κε&-μεν�). [d δ, λJ�ωσις τ�� pωδιακ�� κLκλ�υ, �, κατ� )λλη πρ�-σθ]κη, d λJ�ωσις τbν κLκλων τbν )στρων] ~�ε&λεται στ�ν κλ&σιτ0ς γ0ς πρ-ς νJτ�ν. OZ XJρειες περι�+,ς Uσαν π�ντ�τε +ι�ν�-σκεπεWς, κατ�ψυ+ρες κα5 παγωμ6νες. Σπ�νια γ&νεται ;κλειψιςdλ&�υ, �νb ;κλειψις σελ]νης γ&νεται συνε+bς, διJτι ε`ναι )νισες �Zτρ�+ι6ς τ�υς. QOπως δ, γεννqται D κJσμ�ς, ;τσι κα5 μεγαλ8νει,παρακμ�pει κα5 ��α�αν&pεται, Pλα δ, α\τR γ&ν�νται δυν�μεικ�π�ιας CναγκαιJτητ�ς τ0ς Dπ�&ας τ�ν �Lσι δ,ν διασα�ην&pει.

7. ΔHMOKPITOΣ

34. ?O ΔημJκριτ�ς,33 γι-ς τ�� ?Hγησιστρ�τ�υ � τ�� �Aθην�κρ&-τ�υ � τ�� Δαμασ&ππ�υ, Uταν �AXδηρ&της (Cπ- τR fAXδηρα τ0ςΘρ�κης) � Mιλ]σι�ς. fHκ�υσε μαθ]ματα παρ� τινων (σ��bν)M�γων κα5 Xαλδα&ων π�( ε`+ε C�]σει στR fAXδηρα

�π� τ� μ�σ�ν. α?τ%ν τε π(λιν τ�ν περι�.�ντα ���ν Jμ�νααO$εσθαι κατW τ�ν �π�κκρισιν τ5ν 8$ωθεν σωμ(τωνGδ�ν�η τε ερ%μεν�ν α?τ�ν Pν bν �πιψα�σ�η, τα�τα�πικτ4σθαι. τ��των δ� τινα συμπλεκ%μενα π�ιε9νσ�στημα, τ� μ�ν πρ5τ�ν κ(θυγρ�ν κα� πηλ5δες, $ηραν-θ�ντα κα� περι ερ%μενα σ�ν τ�' τ�� Dλ�υ δ�ν�η, ε=τ� �κπυ-ρωθ�ντα τ�ν τ5ν �στ�ρων �π�τελ�σαι �σιν.

E=ναι δ� τ�ν τ�� eλ��υ κ�κλ�ν �$^τατ�ν, τ�ν δ� τ'ςσελ6νης πρ�σγει%τατ�ν, τ5ν "λλων μετα$� τ��των`ντων. κα� π(ντα μ�ν τW "στρα πυρ��σθαι διW τ� τ(.�ςτ'ς �ρ4ς, τ�ν δ� ~λι�ν κα� Jπ� τ5ν �στ�ρων�κπυρ��σθαιG τ�ν δ� σελ6νην τ�� πυρ�ς vλ�γ�ν μετα-λαμ)(νειν. �κλε�πειν δ� ~λι�ν κα� σελ6νην <** τ�ν δ�λ%$ωσιν τ�� RCωδιακ�� γεν�σθαι> τC5 κεκλ�σθαι τ�ν γ'νπρ�ς μεσημ)ρ�ανG τW δ� πρ�ς "ρκτCω �ε� τε ν� εσθαι κα�κατ(ψυ.ρα ε=ναι κα� π6γνυσθαι. κα� τ�ν μ�ν ~λι�ν �κλε�-πειν σπαν�ως, τ�ν δ� σελ6νην συνε.5ς, διW τ� �ν�σ�υςε=ναι τ��ς κ�κλ�υς α?τ5ν. ε=να� τε /σπερ γεν�σειςκ%σμ�υ, �cτω κα� α?$6σεις κα� θ�σεις κα� θ�ρ(ς, κατ(τινα �ν(γκην, hν [π��α �στ�ν <�?> διασα ε9.

ΔHMOKPITOΣ

Δημ%κριτ�ς >Hγησιστρ(τ�υ, �< δ� �Aθην�κρ�τ�υ, τιν�ςΔαμασ�ππ�υ �A)δηρ�της V, 3ς 8νι�ι, Mιλ6σι�ς. �Uτ�ςμ(γων τιν5ν δι6κ�υσε κα� Xαλδα�ων, |�ρ$�υ τ��

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 140 – – 141 –

33. Περ5 τ- 460 - 357 π.X .Bλ6πε ΛΛ Γ. �AXτp0 «ΔημJκριτ�ς D �AXδηρ&της»,1970.

33

34

Page 73: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

γι� α\τ�ν τ�ν δ�υλειR D Xασιλε(ς �6ρ�ης Pταν ��ιλ��εν]θηκε �κεWCπ- τ-ν πατ6ρα τ�� Δημ�κρ&τ�υ, Pπως γρ��ει D ?HρJδ�τ�ς. �Aπ�α\τ�(ς ;μαθε, παιδ5 CκJμα, θε�λ�γ&α κα5 Cστρ�ν�μ&α. �AργJτερα�πεκ�ιν8νησε μ, τ-ν ΛεLκιππ� κα5 μ, τ-ν �Aνα�αγJρα κατ�τινας, Cπ- τ-ν Dπ�W�ν Uταν νε8τερ�ς κατR σαρ�ντα +ρJνια. ?OΦαXωρWν�ς Pμως γρ��ει στ�ν «Παντ�δαπ� <στ�ρ�α» τ�υ Pτι DΔημJκριτ�ς ;λεγε Pτι �Z θεωρ&ες τ�� �Aνα�αγJρ�υ γιR τ-ν �λι�κα5 τ�ν σελ]νη δ,ν ε`ναι δικ6ς τ�υ CλλR Fπ0ρ+αν �δη Cπ- τRπαλιR +ρJνια, κα5 Pτι α\τ-ς �πλbς τ5ς cδι�π�ι]θηκε.

35. �E+λεLαpε δ, κα5 τ5ς κ�σμ�γ�νικ,ς θεωρ&ες τ�υ κα5 Pσα;λεγε γιR τ-ν N�� (Xλ. XιXλ. B, κε�. 3), �+θρικbς διακε&μεν�ς πρ-ςα\τ-ν διJτι δ,ν τ-ν �δ6+θη tς μαθητ] τ�υ. Πbς λ�ιπ-ν ε`ναιδυνατ-ν ν’ )κ�υσε μαθ]ματα Cπ� α\τ-ν Pπως λ6γ�υν μερικ�&; ?OΔημ]τρι�ς κι D �Aντισθ6νης λ6γ�υν Pτι �τα�ε&δευσε στ�ν Amγυπτ�γιR νR μ�θaη γεωμετρ&α Cπ- τ�(ς ZερεWς. �Eπ&σης π0γε στ�ν Περ-σ&α στ�(ς Xαλδα&�υς κα5 στ�ν �EρυθρR θ�λασσα. Mερικ�5λ6γ�υν Pτι συν6pησε κα5 μ, τ�(ς Γυμν�σ��ιστ,ς στ�ν �Iνδ&α κα5Pτι π0γε κα5 στ�ν Acθι�π&α. �Hσαν τρεWς Cδελ��5 κι D ΔημJκριτ�ς�p]τησε νR μ�ιρ�σ�υν τ�ν πατρικ� περι�υσ&α. Γιατ5 D �ιλJσ���ςε`+ε Cν�γκη Cπ- +ρ]ματα γιR νR �πι+ειρ]σaη τ- �πιστημ�νικJ τ�υτα�ε&δι. OZ π�νηρ�5 Cδελ��& τ�υ ��εμεταλλεLθησαν τ-ν πJθ� τ�υα\τ-ν κα5 π0ραν τR μεγαλLτερα μερ&δια σ, κτ]ματα, �νb D ΔημJ-κριτ�ς π0ρε τ- μικρJτερ� εcς +ρ0μα.

36. ?O Δημ]τρι�ς Cνα�6ρει Pτι τ- μερ&διJ τ�υ Uταν sκατ-τ�λαντα π�( τR ��Jδευσε Pλα34. �Hταν δ, τJσ� �ιλJπ�ν�ς �στεCπεμJνωσε Vνα δωμ�τι� τ�� σπιτι�� πρ-ς τ-ν κ0π� κα5 �κεWκαθJταν κατ�κλειστ�ς. Kα5 κ�π�τε π�( D πατ6ρας τ�υ ;�ερε

)ασιλ�ως τC5 πατρ� α?τ�� �πιστ(τας καταλιπ%ντ�ς,eν�κα �$εν�σθη παρ� α?τC5, καθ( ησι κα� >Hρ%δ�τ�ςGπαρ� Pν τ( τε περ� θε�λ�γ�ας κα� �στρ�λ�γ�ας 8μαθεν 8τιπα9ς �ν. cστερ�ν (FGrH 244 F 36b) δ� Λευκ�ππCω παρ�-)αλε κα� �Aνα$αγ%ρnα κατ( τινας, 8τεσιν Xν α?τ�� νε^τε-ρ�ς τετταρ(κ�ντα. Φα)ωρ9ν�ς δ� ησιν �ν Παντ�δαπ�'<στ�ρ�nα (FHG iii. 582) λ�γειν Δημ%κριτ�ν περ� �Aνα$αγ%-ρ�υ 3ς �?κ εNησαν α?τ�� α< δ%$αι α� τε περ� eλ��υ κα�σελ6νης, �λλW �ρ.α9αι, τ�ν δ� J �ηρ'σθαι. Διασ�ρειν τεα?τ�� τW περ� τ'ς διακ�σμ6σεως κα� τ�� ν��, �.θρ5ς8.�ντα πρ�ς α?τ�ν Dτι δ� μ� πρ�σ6κατ� α?τ%ν. π5ς �Yνκατ( τινας �κ6κ�εν α?τ��; ησ� δ� Δημ6τρι�ς �ν >Oμω-ν�μ�ις κα� �Aντισθ�νης �ν Διαδ�.α9ς (FGrH 508 F 12)�π�δημ'σαι α?τ�ν κα� εBς ANγυπτ�ν πρ�ς τ��ς <ερ�αςγεωμετρ�αν μαθησ%μεν�ν κα� πρ�ς Xαλδα��υς εBς τ�νΠερσ�δα κα� εBς τ�ν �EρυθρWν θ(λασσαν γεν�σθαι. τ�9ςτε γυμν�σ� ιστα9ς ασ� τινες συμμ9$αι α?τ�ν �ν �Iνδ�nακαι εBς ABθι�π�αν �λθε9ν. τρ�τ�ν τε `ντα �δελ �ν νε�μα-σθαι τ�ν �?σ�ανG κα� �< μ�ν πλε��υς ασ� τ�ν �λ(ττωμ�9ραν Lλ�σθαι τ�ν �ν �ργυρ�Cω, .ρε�αν 8.�ντα�π�δημ'σαι τ��τ� κ�κε�νων δ�λ�ως Jπ�πτευσ(ντων.

>O δ� Δημ6τρι�ς Jπ�ρ Lκατ�ν τ(λαντ( ησιν ε=ναια?τC5 τ� μ�ρ�ς, 7 π(ντα καταναλ5σαι. λ�γει δ� Dτιτ�σ��τ�ν +ν ιλ%π�ν�ς /στε τ�� περικ6π�υ δωμ(τι%ν τι�π�τεμ%μεν�ς κατ(κλειστ�ς +νG κα� π�τε τ�� πατρ�ς

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 142 – – 143 –

34. ΓιR νR γ&νaη Cντιληπτ- πJσ� μεγ�λ� Uταν τ- π�σ-ν τbν 100 ταλ�ντων :ςσημειωθa0 Pτι τ- �ργ�στ�σι� κατασκευ0ς π�λεμικ�� Fλικ�� τ�� Δημ�σθ6ν�υς

στ�ν Παιαν&α τ0ς �Aττικ0ς ε`+ε Cπ�τιμηθ0 15 τ�λαντα, Pπως γρ��ει D Πλ�Lταρ-+�ς στ-ν «Δημ�σθ6νη» τ�υ.

35

36

Page 74: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Vνα XJδι γιR νR τ- θυσι�σaη κα5 τ- ;δεσε �κεW, D �ιλJσ���ς δ,νπ0ρε εmδησι γιR Cρκετ- +ρJν�, �σπ�υ τ-ν �εσ]κωσε D πατ6ραςτ�υ γιR τ�ν θυσ&α κα5 τ�� διηγ]θηκε τR σ+ετικR μ, τ- XJδι. Φα&-νεται δ, Pτι �πεσκ6�θη κα5 τ�ν �Aθ]να κα5 δ,ν �πεδ&ω�ε νR γ&νaηγνωστ-ς �πειδ� κατα�ρ�ν��σε τ�ν δJ�α. Παρ6στη κα5 σ, μερικ,ςσυpητ]σεις μ, τ-ν Σωκρ�τη, CλλR α\τ-ς δ,ν τ-ν ��ερε. ΔιJτι«Π0γα», λ6ει, «στ�ν �Aθ]να, κα5 κανε5ς δ,ν μ, �γν8ρισε».

37. «�Aν D δι�λ�γ�ς τ�� Πλ�των�ς «�Aντεραστα�» (�Aντ&παλ�ι)ε`ναι πραγματικR δικJς τ�υ, γρ��ει D Θρ�συλλ�ς, D συpητbν μ,τ-ν Σωκρ�τη Cν8νυμ�ς περ5 τ�� τ& πρ6πει νR ε`ναι D �ιλJσ���ς,CναπτLσσων Cντιλ]ψεις δια��ρετικ,ς Cπ- τ-ν Ocν�π&δη κα5 τ-ν�Aνα�αγJρα, θR ε`ναι D ΔημJκριτ�ς. ΔιJτι πραγματικR D ΔημJ-κριτ�ς Uταν πρωταθλητ�ς τ�� πεντ�θλ�υ τ0ς �ιλ�σ��&ας35.

ΔιJτι ε`+ε διακριθ0 κα5 στR ΦυσικR κα5 στR �HθικR κα5 στRMαθηματικR κα5 στ�(ς �Eγκυκλ&�υς λJγ�υς (Φιλ�λ�γ&α — Παιδα-γωγικR) κα5 στ�ν κ�θε τ6+νη γενικbς. Δικ] τ�υ ε`ναι κα5 d ρ0σιςPτι «D λJγ�ς ε`ναι d σκιR τ�� ;ργ�υ, τ0ς δρ�σεως». ?O Δημ]τρι�ς DΦαληρε(ς Pμως λ6γει στ�ν «Σωκρ(τ�υς �π�λ�γ�α» Pτι D ΔημJκρι-τ�ς �eτε κ:ν �πεσκ6�θη τ�ν �Aθ]να κα5 τ��τ� ;+ει σημασ&α π�(περι�ρJνησε τJσ� μεγ�λη πJλι, καθ� Pσ�ν δ,ν �θελε νR λ�Xaη δJ�αCπ- τ�ν πJλι, CλλR α\τJς, λJγ�ω τ0ς πρ�σωπικJτητJς τ�υ, �θελε νRπαρ6+aη δJ�α στ�ν πJλι π�( θR ;μενε.

38. T& )νθρωπ�ς Uταν (δηλ. C�ι�πρεπ�ς) �α&νεται κα5 Cπ- τRσυγγρ�μματ� τ�υ. «�Hταν θαυμαστ�ς τbν Πυθαγ�ρικbν», γρ�-�ει D Θρ�συλλ�ς. �AλλR κα5 τ-ν mδι�ν τ-ν ΠυθαγJρα τ-ν Cνα�6-ρει �παινbντας τ�ν στ- Dμ8νυμ� σLγγραμμ� τ�υ (π�( τιτλ�-��ρεWται «Πυθαγ%ρας». Bλ. παρ�γρ. 46). Φα&νεται δ, Pτι Pλες τ5ς

α?τ�� πρ�ς θυσ�αν )��ν �γαγ%ντ�ς κα� α?τ%θι πρ�σδ6σαν-τ�ς, <καν�ν .ρ%ν�ν μ� γν5ναι, qως α?τ�ν �κε9ν�ς διαναστ6-σας πρ� (σει τ'ς θυσ�ας κα� τW περ� τ�ν )��ν διηγ6σατ�.“δ�κε9 δ�,” ησ�, “κα� �Aθ6ναRε �λθε9ν κα� μ� σπ�υδ(σαιγνωσθ'ναι, δ%$ης κατα ρ�ν5ν. κα� εBδ�ναι μ�ν Σωκρ(τη,�γν�ε9σθαι δ� Jπ� α?τ��G > +λθ�ν γ(ρ,� ησ�ν (DK 68 B 116),>εBς �Aθ6νας κα� �Oτις με 8γνωκεν.�”

“ENπερ �< �Aντεραστα� Πλ(των%ς εBσι,” ησ� Θρ(συλ-λ�ς (FHG iii. 504), “�Uτ�ς bν εNη [ παραγεν%μεν�ς�ν^νυμ�ς, τ5ν περ� OBν�π�δην κα� �Aνα$αγ%ραν qτερ�ς,�ν τ�' πρ�ς Σωκρ(την [μιλ�nα διαλεγ%μεν�ς περ� ιλ�σ�- �ας, CCP, ησ�ν, 3ς πεντ(θλCω 8�ικεν [ ιλ%σ� �ς. κα� +ν3ς �ληθ5ς �ν ιλ�σ� �nα π�νταθλ�ςG τW γWρ υσικW κα�τW rθικW <Vσκητ�>, �λλW κα� τW μαθηματικW κα� τ��ς�γκυκλ��υς λ%γ�υς κα� περ� τε.ν5ν π4σαν ε=.εν �μπει-ρ�αν.” τ��τ�υ �στ� κα� τ� (DK 68 B 145) “λ%γ�ς 8ργ�υσκι6.” Δημ6τρι�ς δ� [ Φαληρε�ς �ν τ�' Σωκρ(τ�υς�π�λ�γ�nα (Wehrli iv, fg. 93) μηδ� �λθε9ν ησιν α?τ�ν εBς�Aθ6νας. τ��τ� δ� κα� με9R�ν, εNγε τ�σα�της π%λεωςJπερε ρ%νησεν, �?κ �κ τ%π�υ δ%$αν λα)ε9ν )�υλ%μεν�ς,�λλW τ%πCω δ%$αν περιθε9ναι πρ�ελ%μεν�ς.

Δ'λ�ν δ� κ�κ τ5ν συγγραμμ(των ���ς +ν. “δ�κε9 δ�’’, ησ�ν [ Θρ(συλλ�ς (FHG iii. 504), “ζηλωτ�ς γεγ�ν�ναιτ5ν Πυθαγ�ρικ5νG �λλW κα� α?τ�� Πυθαγ%ρ�υ μ�μνη-ται, θαυμ(Rων α?τ�ν �ν τC5 [μων�μCω συγγρ(μματι (DK68 B οa). π(ντα δ� δ�κε9ν παρW τ��τ�υ λα)ε9ν

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 144 – – 145 –

35. Στ-ν Cνωτ6ρω δι�λ�γ� �ρωτq D Σωκρ�της τ-ν Vνα �κ τbν δL� Cντιπ�-λων, πbς ν�μ&pει Pτι πρ6πει νR ε`ναι D �ιλJσ���ς. M]πως )ραγε πρ6πει νR ε`ναιPπως ε`ναι �Z Cθλητ,ς τ�� πεντ�θλ�υ �ν σ+6σει πρ-ς τ�(ς δρ�μεWς � τ�(ς παλαι-στ,ς; ΔιJτι �Z Cθλητ,ς τ�� πεντ�θλ�υ Fστερ��ν μ,ν στ- Cγ8νισμα τ�� δρJμ�υ �

τ0ς π�λης ;ναντι τbν πρωταθλητbν τ�� δρJμ�υ � τ0ς π�λης, στR π6ντε PμωςCγων&σματα (�λμα - δρJμ�ς - δρJμ�ς - δ&σκ�ς - CκJντι�ν - π�λη) Fπερτερ��ν.Kαλbς θ6τεις τ- p]τημα Σωκρ�τη, παρ�μ�ι�pων τ-ν �ιλJσ��� πρ-ς τ-ν πρωτα-θλητ� τ�� πεντ�θλ�υ, Cπαντq D �ρωτ8μεν�ς.

37

38

Page 75: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

cδ6ες τ�υ τ5ς π0ρε Cπ� α\τJν, κι CκJμα θR μπ�ρ��σε νR λε+θa0 PτιFπ0ρ�ε κα5 μαθητ]ς τ�υ :ν δ,ν Uσαν Cντ&θετες πρ-ς τ�ν )π�ψια\τ� �Z +ρ�ν�λ�γ&ες36.

Π�ντως κ�π�ι�υ Πυθαγ�ρικ�� παρηκ�λ�Lθησε τ�ν διδασκα-λ&α, Pπως μαρτυρεW Vνας σLγ+ρ�νJς τ�υ, D Γλα�κ�ς D PηγWν�ς. ?O�Aπ�λλJδωρ�ς D Kυpικην-ς �� )λλ�υ παραδ&δει Pτι D ΔημJκρι-τ�ς συν6pησε κα5 μ, τ-ν ΦιλJλα�. KατR τ-ν �Aντισθ6νη D ΔημJ-κριτ�ς p��σε μερικ,ς ��ρ,ς X&�ν �ρημ&τ�υ, pbντας κα5 σ, τ���υς,Pπ�υ Cσκ��σε π�ικιλ�τρJπως τ�ν σκ6ψι τ�υ.

39. QOταν δ, �π6στρεψε �κ τ�� �πιστημ�νικ�� τ�υ τα�ειδ&�υστ- Dπ�W� κατην�λωσε Pλη τ�ν περι�υσ&α τ�υ, p��σε ταπεινJ-τατα, συντηρ�Lμεν�ς Fπ- τ�� Cδελ��� τ�υ Δαμ�σ�υ. QOτανπρ�εWπε μ, �πιτυ+&α κ�π�ια Cπ- Pσα �πρJκειτ� νR συμX��ν,��ι8θη �νθ6�υ δJ�ης.

KατR τ-ν νJμ� τbν �AXδηριτbν, �Z μ� καταναλ&σκ�ντες τ�νπερι�υσ&α τ�υς σ, παραγωγικR ;ργα κα5 �πενδLσεις (tς θR�λ6γαμε σ]μερα), CλλR σ, )σκ�πα γιR τ- κ�ιν- συμ�6ρ�ν τα�&-δια, δ,ν �πετρ6πετ� Pταν π6θαιναν νR θ�πτωνται στR fAXδηρα.�Aνα�6ρει D �Aντισθ6νης Pτι D ΔημJκριτ�ς C��� πρ�6Xλεψε α\τJ,κα5 γιR νR μ� περι6λθaη στ- ;λε�ς τbν ~λ&γων �κε&νων π�( τ-ν��θ�ν��σαν κα5 τ-ν �συκ��αντ��σαν, �δι�Xασε στ�(ςσυμπ�λWτες τ�υ τ�ν Fπ- τ-ν τ&τλ�ν «M�γας Δι(κ�σμ�ς» πραγμα-τε&α τ�υ d Dπ�&α πρ�6+ει Pλων τbν συγγραμμ�των τ�υ, κα5 n+ιμJν�ν �τιμ]θη μ, μεγ�λ� +ρηματικ- XραXεW� — 500 τ�λαντα —CλλR κα5 μ, +�λκιν�υς Cνδρι�ντες� π�( �στ]θησαν σ, �π&καιραμ6ρη τbν �AXδ]ρων. QOταν δ, π6θανε, �τ��η δημ�σ&<α δαπ�νaηC��� ;pησε π�νω Cπ- sκατ- ;τη.

40. ?O Δημ]τρι�ς Pμως λ6γει π3ς n+ι D ΔημJκριτ�ς CλλR �ZσυγγενεWς τ�υ Cν6γνωσαν τ-ν «M�γαν Δι(κ�σμ�ν» κα5 Pτι τ-Cπ�νεμηθ,ν XραXεW� Uταν μJν�ν sκατ- τ�λαντα. TR mδια λ6γει κιD ?IππJX�τ�ς.

?O �AριστJ�εν�ς γρ��ει στR «>Iστ�ρικW Jπ�μν6ματ(» τ�υ Pτι DΠλ�των, C��� συνεκ6ντρωσε Pσα �δυν]θη �κ τbν συγγραμμ�-

κα� α?τ�� δ� bν �κηκ��ναι εB μ� τW τ5ν .ρ%νων �μ(.ετ�.”π(ντως μ�ντ�ι τ5ν Πυθαγ�ρικ5ν τιν�ς �κ��σα� ησινα?τ�ν Γλα�κ�ς [ >Pηγ9ν�ς (FHG ii. 24), κατW τ��ς α?τ��ς.ρ%ν�υς α?τC5 γεγ�ν^ς. ησ� δ� κα� �Aπ�λλ%δωρ�ς [KυRικην�ς Φιλ�λ(Cω α?τ�ν συγγεγ�ν�ναι. Vσκει δ�, ησ�ν [ �Aντισθ�νης (FGrH 508 f 13), κα� π�ικ�λως δ�κι-μ(Rειν τWς αντασ�ας, �ρημ(Rων �ν��τε κα� τ�9ς τ( �ις�νδιατρ�)ων.

�Eλθ%ντα δ6 ησιν (FGrH 508 F 14) α?τ�ν �κ τ'ς�π�δημ�ας ταπειν%τατα δι(γειν, wτε π4σαν τ�ν �?σ�ανκαταναλωκ%ταG τρ� εσθα� τε διW τ�ν �π�ρ�αν �π�τ�δελ �� Δαμ(σ�υ. 3ς δ� πρ�ειπ^ν τινα τ5ν μελλ%ντωνε?δ�κ�μησε, λ�ιπ�ν �νθ��υ δ%$ης παρW τ�9ς πλε�στ�ιςr$ι^θη. ν%μ�υ δ� `ντ�ς τ�ν �ναλ^σαντα τ�ν πατρC^αν�?σ�αν μ� �$ι��σθαι τα 'ς �ν τ�' πατρ�δι, ησ�ν [ �Aντι-σθ�νης συν�ντα, μ� Jπε�θυν�ς γενηθε�η πρ%ς τινων θ�-ν��ντων κα� συκ� αντ��ντων, �ναγν5ναι α?τ�9ς τ�νM�γαν δι(κ�σμ�ν, fς lπ(ντων α?τ�� τ5ν συγγραμμ(-των πρ��.ειG κα� πεντακ�σ��ις ταλ(ντ�ις α?τ�ντιμηθ'ναιG μ� μ%ν�ν δ�, �λλW κα� .αλκα9ς εBκ%σιG κα�τελευτ6σαντα α?τ�ν δημ�σ�nα τα 'ναι, )ι^σαντα Jπ�ρτW Lκατ�ν 8τη.

>O δ� Δημ6τρι�ς τ��ς συγγεν�ας α?τ�� ησιν�ναγν5ναι τ�ν M�γαν δι(κ�σμ�ν, fν μ%ν�ν Lκατ�νταλ(ντων τιμηθ'ναι. τα?τW δ� κα� >Iππ%)�τ�ς ησιν.�Aριστ%$εν�ς δ� �ν τ�9ς >Iστ�ρικ�9ς Jπ�μν6μασ� (Wehrli ii,fg. 131) ησι Πλ(τωνα θελ'σαι συμ λ�$αι τW Δημ�κρ�-τ�υ

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 146 – – 147 –

36. OZ Cπ�μακρυσμ6νες δηλαδ� Cναμετα�L τ�υς �π�+,ς π�( ;pησαν �Z δL��ιλJσ���ι — δια��ρR 100 κα5 πλ6�ν �τbν.

39

40

Page 76: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

των τ�� Δημ�κρ&τ�υ, θ6λησε νR τR καLσaη. �Eμπ�δ&σθηκε Pμως σ,τ��τ� Cπ- τ�(ς Πυθαγ�ρικ�(ς �AμLκλα κα5 Kλειν&α �Z Dπ�W�ιε`παν σ, α\τ-ν Pτι δ,ν ��ελεW d κα�σις τbν XιXλ&ων. ΔιJτι Fπ�ρ-+�υν )λλ�ι π�λλ�5 �Z Dπ�W�ι ;+�υν α\τ�. Kα5 ε`ναι �ανερ- γιR π�ιJλJγ� D Πλ�των �θελε νR καLσaη τR XιXλ&α τ�� Δημ�κρ&τ�υ. ΔιJτι�νb στ�(ς διαλJγ�υς τ�υ διαμνημ�νεLει Pλ�υς σ+εδ-ν τ�(ς Cρ+α&-�υς �ιλ�σJ��υς, τ-ν ΔημJκριτ� δ,ν τ-ν μνημ�νεLει �eτε μ&α��ρ�. �AλλR �π&σης ε`ναι �ανερ- Pτι �κεW Pπ�υ θR Uταν Cν�γκη νR;+aη δια��ρετικ� γν8μη πρ-ς τ-ν ΔημJκριτ�, θR ε`+ε ν’ Cντιπα-λα&σaη πρ-ς τ-ν )ριστ�ν τbν �ιλ�σJ�ων. ΓιR τ-ν Dπ�W� κα5 D T&μωνε`πε τR CκJλ�υθα �παινετικR λJγια:

T�ν σ� � (περ� ρ�να) Δημ%κριτ�, τ�ν π�ιμ�νακαλ5ν λ%γων, τ�ν v$�ν�υν συRητητ6ν, π�� ε=ναι ["ριστ�ς �ν(μεσα σ� Dσ�υς �δι()ασα.

41. QOσ�ν C��ρq στ5ς +ρ�ν�λ�γ&ες, Uταν ν6�ς Pπως D mδι�ςγρ��ει στ-ν «Mικρ� Δι(κ�σμ�» Pταν D �Aνα�αγJρας Uταν γ6ρ�-ντας κα5 κατR σαρ�ντα +ρJνια μικρJτερ�ς Cπ� α\τJν. Συν6τα�εδ, τ-ν «Mικρ� Δι(κ�σμ�» 730 +ρJνια μετR τ�ν κατ�ληψι τ0ςTρ�&ας. �Eγενν]θη, κατR μ,ν τ-ν �Aπ�λλJδωρ� τ�ν 80� �Oλυ-μπι�δα (460 - 457), κατR δ, τ-ν Θρ�συλλ�, τ- τρ&τ� ;τ�ς τ0ς 77ης�Oλυμπι�δ�ς (470 - 469), κα5 Uταν κατR Vνα +ρJν� μεγαλLτερ�ςCπ- τ-ν Σωκρ�τη. fAρα θR πρ6πει νR ε`ναι σLγ+ρ�ν�ς τ�� �Aρ+ε-λ��υ, τ�� μαθητ�� τ�� �Aνα�αγJρ�υ, καθ3ς κα5 τ0ς σ+�λ0ς τ��Ocν�π&δ�υ. �Eπειδ� κι α\τ-ν τ-ν Cνα�6ρει.

42. �Eπ&σης Cνα�6ρει τ�ν περ5 τ�� ?Eν-ς θεωρ&α τ�� Παρμεν&-δ�υ κα5 τ�� Z]νων�ς, πρ��ανbς �πειδ� κατR τ�ν �π�+] τ�υ τRπρJσωπα α\τR Fπ0ρ�αν π�λ( περιXJητα. �AκJμη Cνα�6ρει κα5τ-ν ΠρωταγJρα τ-ν �AXδηρ&τη π�( Pλ�ι παραδ6+�νται Pτι UτανσLγ+ρ�ν�ς τ�� Σωκρ�τ�υς.

?O �AθηνJδωρ�ς διηγεWται στ�(ς «Περιπ(τ�υς» τ�υ Pτι Pτανπ0γε νR τ-ν cδ0 D (περ&�ημ�ς cατρ-ς) ?Iππ�κρ�της δι6τα�ε νR�6ρ�υν γ�λα. Kα5 Pταν τ- ε`δε, ε`πε Pτι ε`ναι Cπ- πρωτ�ρα κα5

συγγρ(μματα, [π%σα �δυν6θη συναγαγε9ν, �Aμ�κλαν δ�κα� Kλειν�αν τ��ς Πυθαγ�ρικ��ς κωλ�σαι α?τ%ν, 3ς�?δ�ν ` ελ�ς. παρW π�λλ�9ς γWρ ε=ναι Vδη τW )ι)λ�α. κα�δ'λ�ν δ�G π(ντων γWρ σ.εδ�ν τ5ν �ρ.α�ων μεμνημ�ν�ς[ Πλ(των �?δαμ�� Δημ�κρ�τ�υ διαμνημ�νε�ει, �λλ��?δ� 8νθ� <bν> �ντειπε9ν τι α?τC5 δ��ι δηλ�ν <%τι> εBδ]ς3ς πρ�ς τ�ν "ριστ�ν α?τC5 τ5ν ιλ�σ% ων <[ �γ]ν>8σ�ιτ�G Dν γε κα� T�μων τ��τ�ν �παιν�σας τ�ν τρ%π�ν8.ει (PPF 9 F 46)G

���ν Δημ%κριτ%ν τε περ� ρ�να, π�ιμ�να μ�θων,�μ �ν��ν λεσ.'να μετW πρ^τ�ισιν �ν�γνων.

Γ�γ�νε δ� τ�9ς .ρ%ν�ις, 3ς α?τ%ς ησιν �ν τC5 MικρC5διακ%σμCω (DK 68 B 5) ν��ς κατW πρεσ)�την �Aνα$αγ%-ραν, 8τεσιν α?τ�� νε^τερ�ς τετταρ(κ�ντα. συντετ(.θαιδ� ησι τ�ν Mικρ�ν δι(κ�σμ�ν 8τεσιν cστερ�ν τ'ς �Iλ��υlλ^σεως τρι(κ�ντα κα� Lπτακ�σ��ις. γεγ%ν�ι δ� "ν, 3ςμ�ν �Aπ�λλ%δωρ�ς �ν Xρ�νικ�9ς (FGrH 244 F 36), κατWτ�ν vγδ�ηκ�στ�ν �Oλυμπι(δαG 3ς δ� Θρ(συλλ�ς �ν τC5�πιγρα �μ�νCω TW πρ� τ'ς �ναγν^σεως τ5ν Δημ�κρ�τ�υ)ι)λ�ων (FHG iii. 504), κατW τ� τρ�τ�ν 8τ�ς τ'ς L)δ%μηςκα� L)δ�μηκ�στ'ς �Oλυμπι(δ�ς, �νιαυτC5, ησ�, πρεσ)�-τερ�ς Xν Σωκρ(τ�υς. εNη bν �Yν κατ� �Aρ.�λα�ν τ�ν�Aνα$αγ%ρ�υ μαθητ�ν δ� κα� τ��ς περ� OBν�π�δηνG κα�γWρ τ��τ�υ μ�μνηται.

M�μνηται δ� κα� τ'ς περ� τ�� Lν�ς δ%$ης τ5ν περ�Παρμεν�δην κα� Z6νωνα, 3ς κατ� α?τ�ν μ(λιστα δια-)ε)�ημ�νων, κα� Πρωταγ%ρ�υ τ�� �A)δηρ�τ�υ, fς [μ�λ�-γε9ται κατW Σωκρ(την γεγ�ν�ναι. ησ� δ� �Aθην%δωρ�ς �νvγδ%�η Περιπ(των, �λθ%ντ�ς >Iππ�κρ(τ�υς πρ�ς α?τ%ν,κελε�σαι κ�μισθ'ναι γ(λαG κα� θεασ(μεν�ν τ� γ(λα

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 148 – – 149 –

41

42

Page 77: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

μαLρη γ&δα. Kι D ?Iππ�κρ�της �θαLμασε μ� α\τ�ν τ�ν CκριX0παρατ]ρησι. �AλλR κα5 μιR κJρη π�( συν8δευε τ-ν ?Iππ�κρ�τη,τ�ν πρ8τη μ6ρα τ�ν �+αιρ6τισε tς s�0ς: «Kαλημ6ρα, κJρη». �AλλRτ�ν sπ�μ6νη dμ6ρα τ0ς ε`πε «Kαλημ6ρα, γυναWκα». Kα5 πραγμα-τικR d κJρη ε`+ε +�σει τ�ν �γνε&α της τ�ν νLκτα.

43. Π6θανε δ, D ΔημJκριτ�ς κατR τ-ν CκJλ�υθ� τρJπ�: QOτανUταν πιR Fπ6ργηρως κα5 κ�ντR στ- τ6λ�ς τ�υ, d Cδελ�] τ�υ�λυπεWτ� π�( π6θαινε κατR τ5ς s�ρτ,ς τbν Θεσμ���ρ&ων κα5α\τ� δ,ν θR μπ�ρ��σε νR �κτελ6σaη τ- καθ0κ�ν της πρ-ς τ�ν θεR(Δ]μητρα). TJτε D �ιλJσ���ς τ�ν καθησL+ασε κα5 τ0ς ε`πε νRτ�� �6ρνaη κ�θε μ6ρα pεστ- ψωμ5 γιR νR εcσπν6aη τ- )ρωμ� τ�υ.M� α\τ-ν τ-ν τρJπ� ;pησε �σπ�υ �τελε&ωσαν �Z τρι]μερεςs�ρτ6ς. Kα5 μετR CλυπJτατα )�ησε τ�ν pω], C��� ;pησε κατRτ-ν QIππαρ+� �π5 109 +ρJνια.

�A�ιερ8σαμε κι �μεWς στ�ν «Π(μμετρ�» τ�(ς CκJλ�υθ�υς στ&-+�υς γι� α\τJν:

Π�ι%ς "λλ�ς σ� �ς Jπ(ρ.ει π�� 8καμε qνα τ%σ�μεγ(λ� 8ργ� σWν τ�ν Δημ%κριτ� τ�ν παντ�γν^στη;Π�� μπ%ρεσε κα� τ�ν θ(νατ� �κ%μα νW τ�ν κρατ6σ�η�π� τρε9ς eμ�ρες στ� σπ�τι τ�υ, εBσπν��ντας τ�"ρωμα Rεστ�� ψωμι��. T�τ�ι�ς Jπ'ρ$ε [ )��ς τ���νδρ%ς.

44. QOσ�ν C��ρq (μετ��ρ. Γ. �AXτp0) στ5ς δ��ασ&ες τ�υ, α\τ,ς;+�υν tς s�0ς: Πρbτες Cρ+,ς Pλων τbν πραγμ�των ε`ναι τR)τ�μα κα5 τ- κεν- (D +bρ�ς), Pλα δ, τR )λλα �πλbς ν�μ&p�με PτιFπ�ρ+�υν. fAπειρ�ι ε`ναι �Z κJσμ�ι κα5 γεννητ�5 κα5 �θαρτ�&.T&π�τε δ,ν γ&νεται «�κ τ�� μ� nντ�ς» �eτε καταλ]γει «εcς τ- μ�nν», στ�ν πλ]ρη Cνυπαρ�&α. TR )τ�μα ε`ναι Cναρ&θμητα tς πρ-ςτ- μ6γεθ�ς κα5 τ- πλ0θ�ς, στρ�Xιλ&p�νται μ6σα στ- σLμπαν κα5;τσι γενν��ν Pλα τR σLνθετα σ8ματα — π�ρ, {δωρ, C6ρα, γ0.ΔιJτι κι α\τR ε`ναι Cθρ�&σματα Cπ- δεδ�μ6να )τ�μα TR )τ�μαε`ναι Cπαθ0 κα5 Cναλλ�&ωτα λJγ�ω τ0ς στερεJτητJς των. Kι D

εBπε9ν ε=ναι αBγ�ς πρωτ�τ%κ�υ κα� μελα�νηςG Dθεν τ�ν�κρ�)ειαν α?τ�� θαυμ(σαι τ�ν >Iππ�κρ(την. �λλW κα�κ%ρης �κ�λ�υθ��σης τC5 >Iππ�κρ(τει, τ�' μ�ν πρ^τ�ηeμ�ρnα �σπ(σασθαι �cτω “.α9ρε κ%ρη”, τ�' δ� �.�μ�ν�η“.α9ρε γ�ναι”G κα� +ν e κ%ρη τ'ς νυκτ�ς διε θαρμ�νη.

Tελευτ'σαι δ� τ�ν Δημ%κριτ%ν ησιν 0Eρμιππ�ς (FHGiii. 43) τ��τ�ν τ�ν τρ%π�ν. Vδη Jπ�ργηρων `ντα πρ�ς τC5καταστρ� ειν ε=ναι. τ�ν �Yν �δελ �ν λυπε9σθαι Dτι �ν τ�'τ5ν θεσμ� %ρων L�ρτ�' μ�λλ�ι τεθν6$εσθαι κα� τ�' θεC5 τ�καθ'κ�ν α?τ� �? π�ι6σεινG τ�ν δ� θαρρε9ν εBπε9ν κα�κελε�σαι αJτC5 πρ�σ �ρειν "ρτ�υς θερμ��ς [σημ�ραι.τ��τ�υς δ� τα9ς {ισ� πρ�σ �ρων διεκρ(τησεν αJτ�ν τ�νL�ρτ6νG �πειδ� δ� παρ'λθ�ν α< eμ�ραι, τρε9ς δ� +σαν,�λυπ%τατα τ�ν )��ν πρ�6κατ�, /ς ησιν [ 0Iππαρ.�ς,�νν�α πρ�ς τ�9ς Lκατ�ν 8τη )ι��ς.

>Hμε9ς τ� εBς α?τ�ν �ν τ�' Παμμ�τρCω τ��τ�ν �π�ι6σαμεντ�ν τρ%π�ν (A. Pal. vii. 57)G

κα� τ�ς 8 υ σ� �ς Pδε, τ�ς 8ργ�ν 8ρε$ε τ�σ��τ�νDσσ�ν [ παντ�δα�ς Vνυσε Δημ%κριτ�ς;

fς θ(νατ�ν παρε%ντα τρ� � Vματα δ^μασιν 8σ.ενκα� θερμ�9ς "ρτων "σθμασιν �$�νισεν.

τ�ι��τ�ς μ�ν [ )��ς τ�νδρ%ς.Δ�κε9 δ� α?τC5 τ(δεG �ρ.Wς ε=ναι τ5ν Dλων �τ%μ�υς

κα� κεν%ν, τW δ� "λλα π(ντα νεν�μ�σθαι [δ�$(Rεσθαι]G�πε�ρ�υς τε ε=ναι κ%σμ�υς κα� γενητ��ς κα� θαρτ��ς.μηδ�ν τε �κ τ�� μ� `ντ�ς γ�νεσθαι μηδ� εBς τ� μ� �ν θε�-ρεσθαι. κα� τWς �τ%μ�υς δ� �πε�ρ�υς ε=ναι κατW μ�γεθ�ςκα� πλ'θ�ς, �ρεσθαι δ� �ν τC5 DλCω διν�υμ�νας. κα� �cτωπ(ντα τW συγκρ�ματα γενν4ν, π�ρ, cδωρ, ��ρα, γ'νGε=ναι γWρ κα� τα�τα �$ �τ%μων τιν5ν συστ6ματαG wπερε=ναι �παθ' κα� �ναλλ��ωτα διW τ�ν στερ-

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 150 – – 151 –

43

44

Page 78: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

�λι�ς κα5 d σελ]νη Cπ- τ6τ�ιες λεWες κα5 σ�αιρικ,ς μqpες ;+�υνσ+ηματισθ0. Kα5 d ψυ+� �π&σης, τ�ν Dπ�&α ταυτ&pει μ, τ-ν ν��ν(τ- λ�γικJν). Bλ6π�με δ, λJγ�ω τ0ς πρ�σκρ�Lσεως τbν εcκJνωνστR μ�τια μας.

45. QOλα συμXα&ν�υν κατ� Cν�γκην, �πειδ� d δ&νη (D στρ�Xιλι-σμ-ς) ε`ναι d αcτ&α τ0ς γεν6σεως Pλων, τ�ν Dπ�&α ~ν�μ�pειCν�γκη. Σκ�π-ς δ, τ0ς pω0ς ε`ναι d ε\θυμ&α, n+ι Pμως d ταυτιp�-μ6νη πρ-ς τ�ν dδ�ν], tς μερικ�5 παραν�]σαντες sρμηνεL�υν,CλλR d ε\θυμ&α κατR τ�ν Dπ�&α γενικbς d ψυ+� p0 μ, γαλ]νη κα5�ρεμ&α, +ωρ5ς νR ταρ�σσεται Fπ- �JX�υ � δεισιδαιμ�ν&ας �)λλ�υ τιν-ς π�θ�υς.�Oν�μ�pει δ, α\τ�ν κα5 ε\εστ3 κα5 μ, π�λλR)λλα ~νJματα (Pπως π.+. CθαμX&αν, κατR Kικ6ρωνα, Diels II A169). OZ cδιJτητες τbν πραγμ�των Fπ�ρ+�υν μJν�ν συμXατικbς,~�ε&λ�νται σ, νJμ� �υσικJ. Στ�ν πραγματικJτητα δ,ν Fπ�ρ+�υνπαρR )τ�μα κα5 κενJ. A\τ,ς Uσαν �Z Cντιλ]ψεις τ�υ. QOσ�νC��ρq στR XιXλ&α τ�υ, D Θρ�συλλ�ς (μετR π�ρ�δ� τριακ�σ&ων�τbν) ;καμε Vνα κατ�λ�γ� Pπ�υ τR κατ6τα�ε κατR τετραλ�γ&ες,Pπως ε`+ε κ�νει κα5 γιR τR ;ργα τ�� Πλ�των�ς.

46. TR �θικR ;ργα ε`ναι τR s�0ς:

Πυθαγ%ρας.Περ� τ'ς διαθ�σεως τ�� σ� ��.Περ� τ5ν �ν 0Aδ�η.Tριτ�γ�νεια37.

�Aπ�καλεWται δ, ;τσι διJτι τρ&α πρ�γματα Cπ- τR Dπ�Wα��αρτqται Pλη d �θικ� pω� πρ�6ρ+�νται Cπ- α\τ]38.

ρ%τητα. τ%ν τε ~λι�ν κα� τ�ν σελ6νην �κ τ�ι��των λε�ωνκα� περι ερ5ν `γκων συγκεκρ�σθαι, κα� τ�ν ψυ.�ν[μ��ωςG hν κα� ν��ν τα?τ�ν ε=ναι. [ρ4ν δ� eμ4ς κατ�εBδ^λων �μπτ^σεις.

Π(ντα τε κατ� �ν(γκην γ�νεσθαι, τ'ς δ�νης αBτ�ας�Oσης τ'ς γεν�σεως π(ντων, hν �ν(γκην λ�γει, τ�λ�ς δ�ε=ναι τ�ν ε?θυμ�αν, �? τ�ν α?τ�ν �Yσαν τ�' eδ�ν�', 3ς8νι�ι παρακ��σαντες �$εδ�$αντ�, �λλW καθ� hν γαλην5ςκα� ε?σταθ5ς e ψυ.� δι(γει, Jπ� μηδεν�ς ταραττ�μ�νη %)�υ 2 δεισιδαιμ�ν�ας 2 "λλ�υ τιν�ς π(θ�υς. καλε9 δ�α?τ�ν κα� ε?εστ] κα� π�λλ�9ς "λλ�ις vν%μασι. π�ι%τηταςδ� ν%μCω ε=ναιG �σει δ� "τ�μα κα� κεν%ν. κα� τα�τα μ�να?τC5 �δ%κει.

TW δ� )ι)λ�α α?τ�� κα� Θρ(συλλ�ς �ναγ�γρα ε κατWτ($ιν �cτως 3σπερε� κα� τW Πλ(των�ς κατW τετραλ�-γ�αν.

;Eστι δ� rθικW μ�ν τ(δεG

Πυθαγ%ρης,Περ� τ'ς τ�� σ� �� διαθ�σεως,Περ� τ5ν �ν 0Aιδ�υ,Tριτ�γ�νεια (τ��τ� δ� �στιν Dτι τρ�α γ�νεται �$ α?τ'ς,

7 π(ντα �νθρ^πινα συν�.ει),

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 152 – – 153 –

37. KατR τ-ν ΔημJκριτ�, d θεR �Aθηνq, d τριτ�γεννημ6νη — μετR τ-ν �AπJλ-λωνα κα5 τ�ν fAρτεμι — d μυρι�δJ�αστη θε�, τ�� Δι-ς d θυγατ6ρα, Pπως λ6γει DQOμηρ�ς στ�ν �Iλι�δα, Δ. 515, ε`ναι d �ρJνησις.

38. Σ, )λλες �κδJσεις Cναγρ��εται Pτι τR τρ&α α\τR πρ�γματα ε`ναι: X�υ-λεLεσθαι καλbς, λ6γειν Cναμαρτ]τως, πρ�ττειν � δεW. Kα5 �πιγρ���υν τ- ;ργ�α\τJ: «Περ5 �ρ�ν]σεως».

45

46

Page 79: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

ΓιW τ�ν �νδρικ� �$ιωσ�νη 2 περ� �ρετ'ς.T� κ�ρας τ'ς �Aμαλθε�ας (τ'ς � θ�ν�ας).Περ� ε?θυμ�ας (περ� γαλ6νης).�HθικW σ.%λια. T� 8ργ� «E?εστ]» δ�ν περιλαμ)(νεται.

A\τR ε`ναι τR �θικR ;ργα.

ΦυσικR ;ργα.

M�γας δι(κ�σμ�ς (περ5 Cστ6ρων, γιR τ-ν Dπ�W�νπερ5 τ-ν ΘεJ�ραστ�ν Cνα�6ρ�υν Pτι ε`ναι ;ργ� τ��Λευκ&ππ�υ γενικ�).

Mικρ�ς δι(κ�σμ�ς.Περιγρα � τ�� κ%σμ�υ.Περ� τ5ν πλανητ5ν.Περ� �σεως, πρ5τ� )ι)λ��.Περ� τ'ς �σεως τ�� �νθρ^π�υ 2 Περ� σαρκ%ς, δε�-τερ� )ι)λ�� περ� �σεως.Περ� ν��.Περ� αBσθ6σεων (Mερικ�5 �κδJτες τR δL� α\τR ;ργατR παρ�υσι�p�υν σ� Vνα τJμ� μ, τ-ν τ&τλ� Περ5ψυ+0ς).Περ� .υμ5ν.Περ� .ρωμ(των.

47. Περ� σ.ημ(των δια %ρων.Περ� �μειψιρυσμι5ν (Περ� μετασ.ηματισμ�� τ5νμ�ρ 5ν 2 πιθαν5ς περ� .ημικ5ν Lν^σεων κατW τ�νσ�γ.ρ�ν�ν [ρ�λ�γ�αν).Kρατυντ6ρια, τ� [π�9�ν σημα�νει �πικριτικW τ5νπρ�ειρημ�νων (�Eπι)ε)αιωτικ(, περιλ6ψεις �π� τWπρ�ανα ερθ�ντα).Περ� εBδ^λων (εBκ%νων) 2 περ� πρ�ν��ας (Jπ(ρ.εικα� e γρα � Περ� �π�ρρ��ης. E=ναι e θεωρ�α τ5ν�π�ρρ�5ν).

Περ� �νδραγαθ�ας 2 περ� �ρετ'ς,�Aμαλθε�ης κ�ρας,Περ� ε?θυμ�ης,>Yπ�μνημ(των rθικ5νG e γWρ E?εστ] �?. εJρ�σκεται.

κα� τα�τα μ�ν τW rθικ(.

ΦυσικW δ� τ(δεG

M�γας δι(κ�σμ�ς (fν �< περ� Θε% ραστ�ν Λευκ�π-π�υ ασ�ν ε=ναι),

Mικρ�ς δι(κ�σμ�ς,K�σμ�γρα �η,Περ� τ5ν πλαν6των,Περ� �σεως πρ5τ�ν,Περ� �νθρ^π�υ �σι�ς (2 Περ� σαρκ%ς), δε�τερ�ν,Περ� ν��,Περ� αBσθησ�ων (τα�τ( τινες Dμ�υ γρ( �ντες Περ�

ψυ.'ς �πιγρ( �υσι),Περ� .υμ5ν,Περ� .ρ�5ν,Περ� τ5ν δια ερ%ντων {υσμ5ν,Περ� �μειψιρυσμι5ν,Kρατυντ6ρια (Dπερ �στ�ν �πικριτικW τ5ν πρ�ειρημ�νων),Περ� εBδ^λων 2 περ� πρ�ν��ας,

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 154 – – 155 –

47

Page 80: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Περ� λ�γικ5ν 2 καν^ν, τρ�α )ι)λ�α (περ� τ'ς λ�γικ'ςκατW τ�ς �π�δε�$εις τ5ν υσικ5ν αιν�μ�νων. �Iσ.υ-ρ�τ�ρα �π%δει$ις ε=ναι e )ασιR�μ�νη στ�ν ν�� κα�`.ι στ�ς αBσθ6σεις).Περ� �Aπ�ρημ(των (δι( �ρα υσικW πρ�)λ6ματα).TR δ, CσLντακτα ε`ναι τR s�0ς:ABτ�ες �?ρ(νιες (δι( �ρα αιν%μενα στ�ν �?ραν%).ABτ�ες ��ριες (δι( �ρα αιν%μενα στ�ν �τμ%σ αιρα).ABτ�ες �π�πεδες (δι( �ρα αιν%μενα �π� τ'ς �πι α-νε�ας τ'ς γ'ς).ABτ�ες περ� πυρ�ς �π� τ5ν �ν πυρ� (περ� θερμ%τητ�ς).ABτ�ες περ� ων5ν (περ� V.ων).ABτ�ες περ� σπερμ(των κα� υτ5ν κα� καρπ5ν ()�τα-νικ6).ABτ�ες περ� R^ων, τρ�α )ι)λ�α (Rω�λ�γ�α).ABτ�ες σ�μμικτ�ι (δι( �ρα υσικW πρ�)λ6ματα).Περ� τ'ς λ�θ�υ (vρυκτ�λ�γ�α, πετρ�γρα �α).

MαθηματικR ;ργα

Περ� δια �ρ4ς γωνι5ν 2 περ� �πα 'ς κ�κλ�υ κα�σ α�ρας.Περ� γεωμετρ�ας.Γεωμετρικ(.Θεωρ�α �ριθμ5ν.Περ� �συμμ�τρων γραμμ5ν κα� στερε5ν α, ),�Eκπετ(σματα.

48. M�γας �Eνιαυτ�ς 2 �Aστρ�ν�μ�α, π�νακας κιν6σεων �στ�-ρων.Σ�γκρισις 3ρ�λ�γ��υ λειτ�υργ��ντ�ς δι� cδατ�ςπρ�ς κιν6σεις τ�� �?ραν��.Περιγρα � �?ραν�ων αιν�μ�νων.

Περ� λ�γικ5ν καν]ν α� )� γ�,�Aπ�ρημ(των. τα�τα κα� περ� �σεως.

TW δ� �σ�ντακτ( �στι τ(δεG

ABτ�αι �?ρ(νιαι,ABτ�αι ��ρι�ι,ABτ�αι �π�πεδ�ι,ABτ�αι περ� πυρ�ς κα� τ5ν �ν πυρ�,ABτ�αι περ� ων5ν,ABτ�αι περ� σπερμ(των κα� υτ5ν κα� καρπ5ν,ABτ�αι περ� RC^ων α� )� γ�,ABτ�αι σ�μμικτ�ι,Περ� τ'ς λ�θ�υ. τα�τα κα� τW �σ�ντακτα.

MαθηματικW δ� τ(δεG

Περ� δια �ρ'ς † γν^μης † 2 Περ� ψα�σι�ς κ�κλ�υ κα�σ α�ρης,

Περ� γεωμετρ�ης,Γεωμετρικ5ν,�Aριθμ��,Περ� �λ%γων γραμμ5ν κα� ναστ5ν α� )�,�Eκπετ(σματα,M�γας �νιαυτ�ς 2 �Aστρ�ν�μ�η, παρ(πηγμα,0Aμιλλα κλεψ�δρας (κα� �?ραν��),O?ραν�γρα �η,

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 156 – – 157 –

48

Page 81: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Γεωγρα �α.Περιγρα � τ�� π%λ�υ στW μαθηματικ(.Περιγρα � vπτικ5ν αιν�μ�νων, γεωμετρικ�vπτικ6.M�υσικW 8ργα.Περ� ρυθμ5ν κα� lρμ�ν�ας.Περ� π�ι6σεως.Περ� τ�� κ(λλ�υς �κ τ5ν �π5ν, τ5ν στ�.ων.Περ� ε? ^νων κα� δυσ ^νων γραμμ(των.Περ� >Oμ6ρ�υ 2 περ� �Oρθ�επε�ας (Περ� καλ'ς�πικ'ς �παγγελ�ας) κα� σ.�λ�ων.Περ� �σμ(των.Περ� λ�$εων.Περ� vν�μ(των.

Tε+νικR ;ργα.

Πρ%γνωσις (πρ%γνωσις, δι(γνωσις �σθενε�ας).Περ� δια�της 2 διαιτητικ%ν.�Iητρικ� γν^μη (Bατρικ� συμ)�λ6, συνταγ6).ABτ�ες περ� μετεωρ�λ�γικ5ν αιν�μ�νων 2 αBτι5ν αιν�μ�νων �ναλ%γως πρ�ς τ�ς τ�σσαρες �π�.�ς τ��8τ�υς.Περ� γεωργ�ης 2 Γεωμετρικ�ν (μ�τρησις τ5ν �γρ5ν,τ�π�γρα �α).Tακτικ�ν κα� περ� τακτικ'ς στ�ν π%λεμ� κα� περ�[πλ�μα.ητικ'ς.

49. Σ, +ωριστ- τμ0μα τ�� καταλJγ�υ περιλαμX�ν�νται κα5 τRκ�τωθι ;ργα λη�θ6ντα Cπ- τ5ς σημει8σεις τ�υ.

Περ� τ5ν �ν Bα)υλ5νι <ερ5ν συγγραμμ(των.Περ� τ5ν �ν Mερ%�η (τ�ι��των).�Ωκεαν�� περ�πλ�υς.Περ� <στ�ρ�ας.

Γεωγρα �η,Π�λ�γρα �η,�Aκτιν�γρα �η. τ�σα�τα κα� τW μαθηματικ(.

M�υσικW δ� τ(δεG

Περ� {υθμ5ν κα� lρμ�ν�ης,Περ� π�ι6σι�ς,Περ� καλλ�σ�νης �π�ων,Περ� ε? ^νων κα� δυσ ^νων γραμμ(των,Περ� >Oμ6ρ�υ 2 vρθ�επε�ης κα� γλωσσ�ων,Περ� ��ιδ'ς,Περ� {ημ(των,�Oν�μαστικ5ν, τ�σα�τα κα� τW μ�υσικ(.

Tε.νικW δ� τ(δεG

Πρ%γνωσις,Περ� δια�της 2 διαιτητικ%ν,[�H] �Iητρικ� γν^μη,ABτ�αι περ� �καιρι5ν κα� �πικαιρι5ν,Περ� γεωργ�ης 2 Γεωμετρικ%ν,Περ� Rωγρα �ης,Tακτικ�ν κα�>Oπλ�μα.ικ%ν. τ�σα�τα κα� τ(δε.

T(ττ�υσι δ� τινες κατ� Bδ�αν �κ τ5ν >Yπ�μνημ(των κα�τα�ταG

Περ� τ5ν �ν Bα)υλ5νι <ερ5ν γραμμ(των,Περ� τ5ν �ν Mερ%�η,�Ωκεαν�� περ�πλ�υς,Περ� <στ�ρ�ης,

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 158 – – 159 –

49

Page 82: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Xαλδαϊκ�ς λ%γ�ς (περ� τ'ς γλ^σσης τ5ν Xαλ-δα�ων).Φρ�γι�ς λ%γ�ς (τ5ν Φρυγ5ν).Περ� πυρετ�� κα� τ5ν �π� ν%σ�υ )ησσ%ντων (περ�τ'ς υματι^σεως κα� τ5ν υματικ5ν).N�μικW αNτια (παραλλαγ6: Λ�ιμικW αNτια) — N�μικW αNτια κα� �π�τελ�σματα.Πρ�)λ6ματα.

QOσα )λλα ;ργα Cπ�δ&δ�νται στ-ν ΔημJκριτ� � ε`ναι δια-σκευ,ς Cπ- συγγρ�μματ� τ�υ � ε`ναι νJθα.

A\τR κα5 γιR τR XιXλ&α τ�υ κα5 πJσα ε`ναι.?Yπ0ρ�αν δ, ��ι ΔημJκριτ�ι: 1) ?O ��ετασθε&ς. 2) QEνας σLγ+ρ�-

νJς τ�υ μ�υσικ-ς Cπ- τ�ν X&�. 3) QEνας Cνδριαντ�π�ι-ς π�( τ-νCνα�6ρει D �Aντ&γ�ν�ς. 4) QEνας π�( ;γραψε «Περ� τ�� <ερ�� τ���ν �E �σCω» κα5 περ5 τ�� κρ�τ�υς (πJλεως) τ0ς Σαμ�θρ�κης. 5)QEνας π�ιητ�ς �πιγραμμ�των, σα��ς κα5 CνθηρJς. 6) QEνας Περ-γαμην-ς π�( �σημε&ωσε �πιτυ+&ες μ, ρητ�ρικ�(ς λJγ�υς39.

8. ΠPΩTAΓOPAΣ

50. ?O ΠρωταγJρας,40 γι-ς τ�� �Aρτ6μων�ς � τ�� Mαιανδρ&�υ,κατR τ-ν �Aπ�λλJδωρ� κα5 τ-ν Δ&νωνα, Uταν Cπ- τR fAXδηρα,γρ��ει D ?Hρακλε&δης D Π�ντικ-ς κα5 Pτι ;�τια�ε νJμ�υς γιR τ�νπανελλ]νια Cπ�ικ&α Θ�Lρι�ι41.

?O Eeπ�λις Pμως Cνα�6ρει στ�(ς «K%λακες» Pτι Uταν T]ϊ�ς.Γιατ5 λ6γει:

�Eδb μ6σα ε`ναι D ΠρωταγJρας D T]ϊ�ς.A\τ-ς κι D ΠρJδικ�ς D KεW�ς ;καναν διαλ6�εις �π� Cμ�ιXa0. ?O

Πλ�των στ-ν δι�λ�γJ τ�υ «Πρωταγ%ρας» λ6γει Pτι D ΠρJδικ�ςUταν XαρL�ων�ς. fHκ�υσε δ, μαθ]ματα Cπ- τ-ν ΔημJκριτ�, DDπ�W�ς �πων�μαpJταν Σ��&α, Pπως Cνα�6ρει D ΦαXωρWν�ς.

Xαλδαϊκ�ς λ%γ�ς,Φρ�γι�ς λ%γ�ς,Περ� πυρετ�� κα� τ5ν �π� ν%σ�υ )ησσ%ντων,N�μικW αNτια,Xειρ%κμητα [2] πρ�)λ6ματα.

TW δ� "λλα Dσα τιν�ς �να �ρ�υσιν εBς α?τ�ν τW μ�ν �κτ5ν α?τ�� διεσκε�ασται, τW δ� [μ�λ�γ�υμ�νως �στ�ν �λλ%-τρια. τα�τα κα� περ� τ5ν )ι)λ�ων α?τ�� κα� τ�σα�τα.

Γ�γ�νασι δ� Δημ%κριτ�ι q$G πρ5τ�ς α?τ�ς �Uτ�ς, δε�τε-ρ�ς X9�ς μ�υσικ�ς κατW τ�ν α?τ�ν .ρ%ν�ν, τρ�τ�ς �νδριαν-τ�π�ι�ς �U μ�μνηται �Aντ�γ�ν�ς, τ�ταρτ�ς περ� τ�� <ερ��τ�� �ν �E �σCω γεγρα ]ς κα� τ'ς π%λεως Σαμ�θρn(κης,π�μπτ�ς π�ιητ�ς �πιγραμμ(των σα �ς κα� �νθηρ%ς, qκτ�ςΠεργαμην�ς �π� {ητ�ρικ5ν λ%γων <ε?δ�κιμ6σας>.

ΠPΩTAΓOPAΣ

�A)δηρ�της, �Aρτ�μων�ς V, 3ς �Aπ�λλ%δωρ�ς κα�Δ�νων �ν Περσικ5ν E�, Mαιανδρ��υ, καθ( ησιν >Hρα-κλε�δης [ Π�ντικ�ς �ν τ�9ς Περ� ν%μων (Wehrli vii, fg.150), fς κα� Θ�υρ��ις ν%μ�υς γρ(ψαι ησ�ν α?τ%νG 3ς δ�EOπ�λις �ν K%λα$ιν, T6ι�ςG ησ� γ(ρ (fg. 146a Kock),

;Eνδ�θι μ�ν �στι Πρωταγ%ρας [ T6ι�ς.�Uτ�ς κα� Πρ%δικ�ς [ Kε9�ς λ%γ�υς �ναγιν^σκ�ντεςrραν�R�ντ�G κα� Πλ(των �ν τC5 Πρωταγ%ρnα (316a) ησ�)αρ� ων�ν ε=ναι τ�ν Πρ%δικ�ν. δι6κ�υσε δ� [ Πρωταγ%-ρας Δημ�κρ�τ�υ. �καλε9τ% τε Σ� �α, /ς ησι Φα)ωρ9ν�ς�ν Παντ�δαπ�' <στ�ρ�nα (FHG iii. 583).

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 160 – – 161 –

39. OZ Cνωτ6ρω sρμηνεWες τbν τ&τλων τ�� Δημ�κρ&τ�υ ~�ε&λ�νται στ-ν γνω-στ- μαθηματικ- E\�γγελ� Σταμ�τη, περιλαμXανJμενες στ- πρ�μνημ�νευθ,νFπ6ρ�+� ;ργ� τ�υ «Πρ�σωκρατικ�5 �ιλJσ���ι». ?O mδι�ς συγγρα�ε(ς γρ��ει σ,)λλα σημεWα κα5 τR s�0ς γιR τ-ν �ιλJσ��J μας, ;+ων Fπ� nψιν κα5 τ5ς Cντι�ατικ,ςεcδ]σεις π�( Fπ�ρ+�υν γι� α\τJν: «ΠαρR τα�τα Pμως δι� �ν πρqγμα δ,ν Fπ�ρ+ειCντ&θεσ&ς τις � Cντ&�ασις: ?Ως πρ-ς τ- Pτι D ΔημJκριτ�ς Uτ� μ&α μεγαλ��υ_α».

40. Περ5 τ- 481 - 411. T- πι- δαιμJνι� κε��λι Cν�μεσα στ�(ς σ��ιστ,ςUταν D ΠρωταγJρας D �AXδηρ&της..

41. ?IδρLθηκε τ- 444. fEλαXε τ�ν τιμητικ� α\τ� �ντ�λ� Cπ- τ-ν Περικλ0.

50

Page 83: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

51. Πρbτ�ς ε`πε Pτι γιR κ�θε πρqγμα Fπ�ρ+�υν δL� Cντ&θετεςCπJψεις (λJγ�ι). Kα5 συpητ��σε κατ� α\τ-ν τ-ν τρJπ�ν, ε`ναι δ, Dπρbτ�ς π�( ;πρα�ε τ��τ�. �Eπ&σης σ, κ�π�ι� ;ργ� τ�υ Cρ+&pει μ,τR s�0ς λJγια: «M6τρ� γιR Pλα τR πρ�γματα ε`ναι D )νθρωπ�ς, γιR�κεWνα π�( Fπ�ρ+�υν (τbν nντων) Pτι Fπ�ρ+�υν, γιR �κεWνα π�(δ,ν Fπ�ρ+�υν (τbν �\κ nντων) Pτι δ,ν Fπ�ρ+�υν»42.

Συν]θιpε νR λ6γaη Pτι δ,ν Fπ�ρ+ει ψυ+� +ωρισμ6νη Cπ- τ5ςαcσθ]σεις, Pπως μqς πληρ���ρεW κα5 D Πλ�των στ-ν «Θεα�τητ�»152 A, κα5 Pτι τR π�ντα ε`ναι Cληθ0. Σ� Vνα )λλ� ;ργ� τ�υ Cρ+&pειtς s�0ς: «?Ως πρ-ς τ�(ς θε�(ς δ,ν μπ�ρb νR �6ρω �eτε :ν Fπ�ρ-+�υν �eτε :ν δ,ν Fπ�ρ+�υν. Γιατ5 π�λλR μqς �μπ�δ&p�υν νR τ-μ�θωμε, τ- σκ�τειν- τ�� pητ]ματ�ς κα5 d σLντ�μη pω� τ��Cνθρ8π�υ».

52. Γι� α\τ-ν τ-ν πρJλ�γJ τ�υ τ-ν ;διω�αν �Z �AθηναW�ι κι;καυσαν τR XιXλ&α τ�υ στ�ν Cγ�ρ�, C��� ;στειλαν Vναν κ]ρυκακα5 τR μ�pεψαν Cπ- Vναν Vναν Cπ- τ�(ς κατJ+�υς τ�υς. ?Yπ0ρ�εD πρbτ�ς π�( εcσ6πρα�ε μιR Cμ�ιX� Cπ- 100 μνqς (δηλ. π�λ(μεγ�λη). Kα5 πρbτ�ς �ε+8ρισε τ�(ς +ρJν�υς τbν ρημ�των κα5�τJνισε τ�ν σπ�υδαιJτητα νR συλλαμX�νεται d �π&καιρ�ς στιγμ],�δρυσε τ5ς Cμ�ισXητ]σεις στ5ς συpητ]σεις κα5 �δ&δα�ε τ�ν τ6+νητbν σ��ισμ�των. �Eπ&σης στ�ν διαλεκτικ] τ�υ παραμ6λησε τ�νδι�ν�ια κα5 Cντ’ α\τ0ς εcσ]γαγε τ5ς λ�γ�κ�π&ες κα5 ;γινε D πατ6-ρας Pλ�υ τ�� γ6ν�υς τbν �ριστικbν συpητητbν π�( �πιπ�λ�pειτ8ρα. Γι� α\τ- κι D T&μων λ6γει γι� α\τJν:

>O Πρωταγ%ρας π�� Dλα τW �ναμειγν�ει,Kι ε=ναι �πιτ6δει�ς στ�ν π%λεμ� μ� λ%για.

Kα� πρ5τ�ς 8 η (DK 80 B 6a) δ�� λ%γ�υς ε=ναι περ�παντ�ς πρ(γματ�ς �ντικειμ�ν�υς �λλ6λ�ιςG ��ς κα� συνη-ρ^τα, πρ5τ�ς τ��τ� πρ($ας. �λλW κα� Vρ$ατ% π�υ τ��τ�ντ�ν τρ%π�ν (DK 80 B 1)· “πάντων χρημ(των μ�τρ�ν"νθρωπ�ς, τ5ν μ�ν `ντων 3ς 8στιν, τ5ν δ� �?κ `ντων 3ς�?κ 8στιν.” 8λεγ� τε μηδ�ν ε=ναι ψυ.�ν παρW τWς αBσθ6-σεις, καθW κα� Πλ(των ησ�ν �ν Θεαιτ6τCω, κα� π(νταε=ναι �ληθ'. κα� �λλα.�� δ� τ��τ�ν Vρ$ατ� τ�ν τρ%π�ν(DK 80 B 4)G “περ� μ�ν θε5ν �?κ 8.ω εBδ�ναι �Oθ� 3ς εBσ�ν,�Oθ� 3ς �?κ εBσ�νG π�λλW γWρ τW κωλ��ντα εBδ�ναι, ~ τ��δηλ%της κα� )ρα.�ς Xν [ )��ς τ�� �νθρ^π�υ”.

ΔιW τα�την δ� τ�ν �ρ.�ν τ�� συγγρ(μματ�ς�$ε)λ6θη πρ�ς �Aθηνα�ωνG κα� τW )ι)λ�α α?τ�� κατ�καυ-σαν �ν τ�' �γ�ρn4, Jπ� κ6ρυκι �ναλε$(μεν�ι παρ� Lκ(στ�υτ5ν κεκτημ�νων. OUτ�ς πρ5τ�ς μισθ�ν εBσεπρ($ατ�μν4ς Lκατ%νG κα� πρ5τ�ς μ�ρη .ρ%ν�υ δι^ρισε κα�καιρ�� δ�ναμιν �$�θετ� κα� λ%γων �γ5νας �π�ι6σατ�κα� σ� �σματα τ�9ς πραγματ�λ�γ��σι πρ�σ6γαγεG κα�τ�ν δι(ν�ιαν � ε�ς πρ�ς τ�Oν�μα διελ�.θη κα� τ� ν�ν�πιπ%λαι�ν γ�ν�ς τ5ν �ριστικ5ν �γ�ννησενG �να κα�T�μων ησ� περ� α?τ�� (PPF 9 B 47),

Πρωταγ%ρης τ� �π�μεικτ�ς �ριR�μεναι εY εBδ^ς.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 162 – – 163 –

42. M, τR πρ�γματα δ,ν �νν���σε μJν�ν τR συγκεκριμ6να πρ�γματα CλλRκα5 τ5ς C�ηρημ6νες cδιJτητες, κι n+ι μJν�ν τ5ς αcσθητηριακ,ς CλλR κα5 ;νν�ιες:καλ- κα5 κακJ, κ.λπ.

51

52

Page 84: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

53. �Eπ&σης α\τ-ς πρbτ�ς εcσ]γαγε τ�ν μ6θ�δ� συpητ]σεωςπ�( λ6γεται Σωκρατικ� κα5 πρbτ�ς �+ρησιμ�π�&ησε στ5ς συpητ]-σεις τ- �πι+ε&ρημα τ�� �Aντισθ6ν�υς π�( �πι+ειρεW ν’ Cπ�δε&�aη τ-CδLνατ� τ0ς Cντι��σεως, Pπως μqς πληρ���ρεW D Πλ�των στ-ν«E?θ�δημ�». Kα5 πρbτ�ς ;δει�ε πbς νR καταπ�λεμqται κα5 νRCνασκευ�pεται κ�θε θ6σις, κ�θε )π�ψις, Pπως μαρτυρεW D �Aρτε-μ&δωρ�ς D διαλεκτικ-ς στ�ν «Πρ�ς Xρ�σιππ�ν» Cπ�ντησ& τ�υ.

�Eπ&σης πρbτ�ς ��ε�ρε τ�ν τLλην (τ- πρ�σκ6�αλ� �π�νω στ5ςπλ�τες), Pπ�υ τ�π�θετ��ν �Z C+θ��Jρ�ι τ- ��ρτ&� τ�υς, PπωςCνα�6ρει D �Aριστ�τ6λης στ- ;ργ� τ�υ «Περ� Παιδε�ας»G διJτιC+θ��Jρ�ς Uταν κι D mδι�ς Pπως λ6γει κ�π�υ D �Eπ&κ�υρ�ς. Kι;τσι τ-ν π0ρε μαθητ] τ�υ D ΔημJκριτ�ς Pταν τ-ν ε`δε νR δ6νaηδεμ�τια �Lλα.

54. Πρbτ�ς α\τ-ς �π&σης δια&ρεσε τ-ν λJγ� σ, τ6σσερα μ6ρη:ε\+], �ρ8τησις, CπJκρισις, �ντ�λ]. fAλλ�ι διαιρ��ν σ, sπτR μ6ρη:δι]γησις, �ρ8τησις, CπJκρισις, �ντ�λ], Cπαγγελ&α, ε\+], κλ0σις.Kα5 �νJμασε τR μ6ρη α\τR πυθμ�νες τ5ν λ%γων, Xασικ,ς δηλαδ�μ�ρ�,ς τ�� λJγ�υ. ?O �Aλκιδ�μας Pμως τετραπλ��ν τ-ν θ6λει τ-νλJγ�: XεXα&ωσις, )ρνησις, �ρ8τησις, πρ�σαγJρευσις.

Πρbτ� Cπ- τR XιXλ&α τ�υ π�( �δι�Xασε δημ�σ&<α Uταν τ-«Περ� θε5ν» τ�� Dπ�&�υ τ-ν πρJλ�γ� παραθ6σαμε Cνωτ6ρω. T-�δι�Xασε δ, στ�ν �cκ&α τ�� E\ριπ&δ�υ � τ�� Mεγακλε&δ�υ κατ�)λλ�υς. fAλλ�ι π�λι λ6γ�υν Pτι τ- XιXλ&� διαX�σθηκε στ- ΛLκει�,Cπ- Vνα μαθητ] τ�υ, τ-ν �Aρ+αγJρα τ�� Θε�δJτ�υ. T�ν κατηγ�-ρ&α δ, �ναντ&�ν τ�υ τ�ν ;κανε D ΠυθJδωρ�ς τ�� Π�λυp]λ�υ,Vνας Cπ- τ�(ς τετρακ�σ&�υς. ?O �Aριστ�τ6λης Pμως Cνα�6ρει Pτιτ�ν ;καμε D Eeαθλ�ς.

55. TR σωpJμενα ;ργα τ�υ ε`ναι τR s�0ς:

>H τ�.νη τ5ν �ντιγνωμι5ν.Περ� π(λης.

OUτ�ς κα� τ� Σωκρατικ�ν ε=δ�ς τ5ν λ%γων πρ5τ�ς�κ�νησε. κα� τ�ν �Aντισθ�ν�υς λ%γ�ν τ�ν πειρ^μεν�ν�π�δεικν�ειν 3ς �?κ 8στιν �ντιλ�γειν �Uτ�ς πρ5τ�ς διε�-λεκται, καθ( ησι Πλ(των �ν E?θυδ6μCω (286c). κα�πρ5τ�ς κατ�δει$ε τWς πρ�ς τWς θ�σεις �πι.ειρ6σεις, /ς ησιν �Aρτεμ�δωρ�ς [ διαλεκτικ�ς �ν τC5 Πρ�ς Xρ�σιπ-π�ν. κα� πρ5τ�ς τ�ν καλ�υμ�νην τ�λην, � � *ς τW �ρτ�α)αστ(R�υσιν, εUρεν, /ς ησιν �Aριστ�τ�λης �ν τC5 Περ�παιδε�ας (63 Rose)G �ρμ� %ρ�ς γWρ +ν, 3ς κα� �Eπ�κ�υ-ρ%ς π�� ησι (fg. 172 Us.). κα� τ��τ�ν τ�ν τρ%π�ν Vρθηπρ�ς Δημ�κρ�τ�υ $�λα δεδεκ]ς v θε�ς.

Διε9λ� τε τ�ν λ%γ�ν πρ5τ�ς εBς τ�τταραG ε?.ωλ6ν,�ρ^τησιν, �π%κρισιν, �ντ�λ6ν (O< δ� εBς Lπτ(G δι6γησιν,�ρ^τησιν, �π%κρισιν, �ντ�λ6ν, �παγγελ�αν, ε?.ωλ6ν,κλ'σιν), ��ς κα� πυθμ�νας ε=πε λ%γων. �Aλκιδ(μας (Orat.Att. ii. 155b) δ� τ�τταρας λ%γ�υς ησ�G (σιν, �π% ασιν,�ρ^τησιν, πρ�σαγ%ρευσιν.

Πρ5τ�ν δ� τ5ν λ%γων Lαυτ�� �ν�γνω τ�ν Περ� θε5ν,�U τ�ν �ρ.�ν "νω παρεθ�μεθαG �ν�γνω δ� �Aθ6νησιν �ντ�' E?ριπ�δ�υ �Bκ�nα V, /ς τινες, �ν τ�' Mεγακλε�δ�υG "λλ�ι�ν Λυκε�Cω, μαθητ�� τ�ν ων�ν α?τC5 .ρ6σαντ�ς �Aρ.α-γ%ρ�υ τ�� Θε�δ%τ�υ, κατηγ%ρησε δ� α?τ�� Πυθ%δωρ�ςΠ�λυR6λ�υ, ε�ς τ5ν τετρακ�σ�ωνG �Aριστ�τ�λης (67 Rose)δ’ EOαθλ%ν ησιν.

;Eστι δ� τW σωR%μενα α?τ�� )ι)λ�α τ(δεG

** T�.νη �ριστικ5ν,Περ� π(λης,

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 164 – – 165 –

53

54

55

Page 85: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Περ� μαθηματικ5ν.Περ� ιλ�δ�$�ας (Περ5 �ιλ�τιμ&ας).Περ� �ρετ5ν.Περ� τ'ς �ν �ρ.�' καταστ(σεως (ΓιR τ�ν πρωτJγ�νηκατ�στασι).ΓιW τ��ς κατ��κ�υς τ�� 0Aδη.Περ� τ5ν μ� vρθ5ς πραττ�μ�νων.0Eνα )ι)λ�� παραγγελμ(των (Πρ�στακτικJς).Δ�κη Jπ�ρ μισθ��. �Aντιλ�γι5ν δ�� )ι)λ�α (Cντιθ6-των �πι+ειρημ�των).

A\τR ε`ναι τR XιXλ&α τ�υ. �Eπ&σης ;γραψε κι D Πλ�των Vναδι�λ�γ� γι� α\τ-ν (π�( �6ρει τ-ν τ&τλ� «Πρωταγ%ρας»).

Π6θανε, Pπως μαρτυρεW D ΦιλJ+�ρ�ς, σ, ναυ�γι� �νb �τα�ε&-δευε γιR τ�ν Σικελ&α. K�τι τ6τ�ι� τ- γρ��ει κι D E\ριπ&δης στ-;ργ� τ�υ «�I$�ων». Mερικ�5 Pμως λ6γ�υν π3ς D θ�νατ�ς �π0λθεκαθ3ς Dδ�ιπ�ρ��σε, C��� ;pησε �π5 90 ;τη.

56. ?O �Aπ�λλJδωρ�ς Cνα�6ρει Pτι ;pησε �π5 70 +ρJνια,�δ&δα�ε tς σ��ιστ�ς �π5 σαρ�ντα +ρJνια κα5 Uταν στ�ν Cκμ� τ0ςdλικ&ας τ�υ τ�ν 84η �Oλυμπι�δα (444-441 π.X.).

?Yπ�ρ+ει κα5 γι� α\τ-ν Vνα �π&γραμμ� μας π�( ;+ει tς Cκ�λ�L-θως:

ΓιW σ�να, Πρωταγ%ρα, "κ�υσα νW λ�γ�υν DτιDταν σ� 8διω$αν �< �Aθηνα9�ι π�θανες [δ�ιπ�ρ5ντας,γιατ� Vσ�υν γ�ρ�ντας. Δ�ν �δ�στασε νW σ� �$�ρ�σ�η eπ%λις τ�� K�κρ�π�ς. Kι �σ� $� υγες μ�ν �π� τ�"στυ τ'ς Παλλ(δ�ς, δ�ν $� υγες Dμως κα� �π� τ�νΠλ��τωνα (�π� τ�ν X(ρ�ντα).

Περ� τ5ν μαθημ(των,Περ� π�λιτε�ας,Περ� ιλ�τιμ�ας,Περ� �ρετ5ν,Περ� τ'ς �ν �ρ.�' καταστ(σεως,Περ� τ5ν �ν 0Aιδ�υ,Περ� τ5ν �?κ vρθ5ς τ�9ς �νθρ^π�ις πρασσ�μ�νων,Πρ�στακτικ%ς,Δ�κη Jπ�ρ μισθ��,�Aντιλ�γι5ν α� )�

και τα�τα μ�ν α?τC5 τW )ι)λ�α. γ�γρα ε δ� κα� Πλ(τωνεBς α?τ�ν δι(λ�γ�ν.

Φησ� δ� Φιλ%.�ρ�ς (FGrH 328 F 217), πλ��ντ�ς α?τ��εBς Σικελ�αν, τ�ν να�ν καταπ�ντωθ'ναιG κα� τ��τ� αBν�τ-τεσθαι E?ριπ�δην �ν τC5 �I$��νι (N2, p. 490). 8νι�ι κατW τ�ν[δ�ν τελευτ'σαι α?τ%ν, )ι^σαντα 8τη πρ�ς τW �νεν6κ�-νταG �Aπ�λλ%δωρ�ς (FGrH 244 F 71) δ� ησιν L)δ�μ6κ�-ντα, σ� ιστε�σαι δ� τεσσαρ(κ�ντα κα� �κμ(Rειν κατWτ�ν τετ(ρτην κα� vγδ�ηκ�στ�ν �Oλυμπι(δα.

;Eστι κα� εBς τ��τ�ν eμ5ν �cτως 8.�ν (A. Pal. vii. 130)G

κα� σε�, Πρωταγ%ρη, (τιν 8κλυ�ν, 3ς "ρ� �Aθην�ων8κ π�τ� B]ν καθ� [δ�ν πρ�σ)υς �]ν 8θανεςG

ε�λετ� γ(ρ σε υγε9ν K�κρ�π�ς π%λιςG �λλW σ� μ�ν π�υΠαλλ(δ�ς "στυ �γες, Πλ�υτ�α δ� �?κ 8 υγες.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 166 – – 167 –

56

Page 86: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

Λ6γεται δ, π3ς κ�π�τε π�( pητ��σε τ�ν Cμ�ιX] τ�υ Cπ- τ-νμαθητ] τ�υ Eeαθλ�, κι D τελευταW�ς τ�� Cπ]ντησε: «MR �γ3 δ,ν�κ6ρδισα καμμιR FπJθεσι CκJμα», «Nα&», ε`πε D ΠρωταγJρας,«CλλR :ν πqμε στR δικαστ]ρια Dπωσδ]π�τε θR καταδικασθa0ς.ΔιJτι :ν μ,ν κερδ&σω τ�ν FπJθεσι, θR πρ6πει νR π�ρω τR +ρ]-ματα, �πλ�Lστατα �πειδ� θR ε`μαι D νικητ]ς. �ERν δ, νικ]σaης�σL, π�λι θR πρ6πει νR πληρωθb διJτι �ν&κησες �σ( (D μαθητ]ςμ�υ π�( �γ3 σ� ;κανα Zκαν-ν νR νικqς)».

?Yπ0ρ�ε κι Vνας )λλ�ς ΠρωταγJρας, Cστρ�νJμ�ς, γιR τ-νDπ�W�ν ;γραψε Vνα �πικ]δει� D E\��ρ&ων. Kι Vνας τρ&τ�ς, Στω-ϊκ-ς �ιλJσ���ς.

9. ΔIOΓENHΣ AΠOΛΛΩNIATHΣ

57. ?O Δι�γ6νης τ�� �Aπ�λλ�θ6μιδ�ς D �Aπ�λλωνι�της (Cπ-τ�ν �Aπ�λλων&α τ0ς Kρ]της) Uταν �υσικ-ς �ιλJσ���ς κα5 π�λ(�ακ�υστJς. Διετ6λεσε δ, μαθητ�ς τ�� �Aνα�ιμ6ν�υς κα5 Uταν σLγ-+ρ�ν�ς τ�� �Aνα�αγJρ�υ. KατR τ-ν Δημ]τρι�ν τ-ν Φαληρ6α,(«Σωκρ(τ�υς �Aπ�λ�γ�α») D Δι�γ6νης παρ� ~λ&γ�ν νR κατα-δικασθa0 σ, θ�νατ� στ�ν �Aθ]να, Vνεκα μεγ�λ�υ �θJν�υ43.

�Eπρ6σXευε δ, τR CκJλ�υθα: ?O C6ρας ε`ναι τ- Xασικ-στ�ι+εW� τ�� σLμπαντ�ς. ?Yπ�ρ+�υν )πειρ�ι, Cναρ&θμητ�ι κJσμ�ικα5 CπεριJριστ�ς κεν-ς +bρ�ς. ?O C6ρας συμπυκν�Lμεν�ς κα5Cραι�Lμεν�ς δημι�υργεW τ�(ς κJσμ�υς. T&π�τε δ,ν γ&νεται «�κτ�� μ� nντ�ς �eτε καταλ]γει στ- «μ� nν», στ�ν καταστρ��]44.

?H γ0 ε`ναι σ�αιρ�ειδ]ς, στερεR στηριγμ6νη στ- κ6ντρ�, κα5;+ει τ�ν σLστασ& της Cπ- τ�ν περι��ρR π�( πρ�6ρ+εται Cπ- τ-θερμ- κα5 Cπ- τ�ν π0�ι π�( πρ��ενεWται Cπ- τ- ψυ+ρJ.

�Aρ+&pει δ, τ�ν πραγματε&α τ�υ μ, τR CκJλ�υθα λJγια: «�Aρ+&-p�ντας Dπ�ιαδ]π�τε συp]τησι θεωρb Fπ�+ρ6ωσ& μ�υ νR κατα-στ]σω τ�ν C�ετηρ&α Cλ�νθαστη, τ�ν δ, sρμηνε&α �πλ0 κα5σεμν]».

Λ�γεται δ� π�τ� α?τ�ν �παιτ��ντα τ�ν μισθ�νEOαθλ�ν τ�ν μαθητ6ν, �κε�ν�υ εBπ%ντ�ς, “�λλ� �?δ�πων�κην νεν�κηκα,” εBπε9ν, “�λλ� �γ] μ�ν bν νικ6σω, Dτι �γ]�ν�κησα, λα)ε9ν με δε9G �Wν δ� σ�, Dτι σ�.”

Γ�γ�νε δ� κα� "λλ�ς Πρωταγ%ρας �στρ�λ%γ�ς, εBς fνκα� E? �ρ�ων �πικ6δει�ν 8γραψεG κα� τρ�τ�ς Στωικ�ς ιλ%σ� �ς.

ΔIOΓENHΣ AΠOΛΛΩNIATHΣ

Δι�γ�νης �Aπ�λλ�θ�μιδ�ς �Aπ�λλωνι(της, �ν�ρ υσι-κ�ς κα� "γαν �λλ%γιμ�ς. Vκ�υσε δ�, ησ�ν �Aντισθ�νης(FGrH 508 F 15), �Aνα$ιμ�ν�υς. +ν δ� τ�9ς .ρ%ν�ις κατ��Aνα$αγ%ραν. τ��τ%ν ησιν [ Φαληρε�ς Δημ6τρι�ς �ν τ�'Σωκρ(τ�υς �π�λ�γ�nα (Wehrli iv. fg. 91) διW μ�γαν θ%ν�νμικρ�� κινδυνε�σαι �Aθ6νησιν.

�Eδ%κει δ� α?τC5 τ(δεG στ�ι.ε9�ν ε=ναι τ�ν ��ρα,κ%σμ�υς �πε�ρ�υς κα� κεν�ν "πειρ�νG τ%ν τε ��ραπυκν��μεν�ν κα� �ραι��μεν�ν γεννητικ�ν ε=ναι τ5νκ%σμωνG �?δ�ν �κ τ�� μ� `ντ�ς γ�νεσθαι �?δ� εBς τ� μ��ν θε�ρεσθαιG τ�ν γ'ν στρ�γγ�λην, rρεισμ�νην �ν τC5μ�σCω, τ�ν σ�στασιν εBλη υ9αν κατW τ�ν �κ τ�� θερμ��περι �ρWν κα� π'$ιν Jπ� τ�� ψυ.ρ��.

�Aρ.� δ� α?τC5 τ�� συγγρ(μματ�ς ~δε (DK 64 B I)G“λ%γ�υ παντ�ς �ρ.%μεν�ν δ�κε9 μ�ι .ρε]ν ε=ναι τ�ν�ρ.�ν �ναμ ισ)6τητ�ν παρ�.εσθαι, τ�ν δ� Lρμηνε�ανlπλ'ν κα� σεμν6ν.”

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 168 – – 169 –

43. KατR τ-ν fAγγλ�ν Pμως μετα�ραστ�ν τ�� παρJντ�ς, α\τ- Cνα�6ρεταιστ-ν �Aνα�αγJρα: This man, i.e. Anaxagoras, κ.λ.π.

44. Διατυπ8νεται �δb D �υσικ-ς νJμ�ς τ0ς C�θαρσ&ας τ0ς {λης κα5 τ0ς �νερ-γε&ας. �AλλR κα5 D ΔημJκριτ�ς κα5 D �Aνα�αγJρας διετLπωσαν τ-ν νJμ� α\τJ.

57

Page 87: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

10. ANA�APXOΣ

58. ?O �Aν��αρ+�ς Uταν Cπ- τR fAXδηρα κα5 �μαθ]τευσε πλη-σ&�ν τ�� Δι�γ6ν�υς τ�� Σμυρνα&�υ D Dπ�W�ς ε`+ε μαθητεLσει πλη-σ&�ν τ�� Mητρ�δ8ρ�υ τ�� X&�υ. ?O τελευταW�ς α\τ-ς συν]θιpενR λ6γaη Pτι τ&π�τε δ,ν ��ερε �eτε κ:ν τ- Pτι δ,ν ��ερε τ&π�τε. ?OMητρJδωρ�ς �μαθ]τευσε στ-ν Nεσσq τ-ν XW� � στ-ν ΔημJκριτ�.

?O �Aν��αρ+�ς συν8δευσε τ-ν (M6γαν) �Aλ6�ανδρ� (κατR τ�ν�κστρατε&α τ�υ στ�ν �Aσ&α) κα5 Uταν στ�ν Cκμ� τ0ς dλικ&ας τ�υκατR τ�ν 110η �Oλυμπι�δα (340-337 π.X.). Kα5 ε`+ε �+θρ- τ-ντLρανν� τ0ς KLπρ�υ Nικ�κρ6�ντα. K�π�τε σ� Vνα συμπJσι� τ-νρ8τησε D �Aλ6�ανδρ�ς τ& γν8μη ;+ει γιR τ- γλ6ντι. QOλα π�λυ-τελbς, � Xασιλε�, CλλR θR ;πρεπε νR εm+αμε στ- τραπ6pι κα5 τ-κε��λι κανεν-ς σατρ�πη, ε`πε. Kα5 Fπ�ν���σε τ-ν Nικ�κρ6�ντα.

59. A\τ-ς τ�� τ- ��Lλα�ε κα5 Pταν μετR τ-ν θ�νατ�ν τ��Xασιλ6ως D �Aν��αρ+�ς τα�ειδεLων διR θαλ�σσης Cναγκ�σθηκεπαρR τ�ν θ6λησ& τ�υ ν� Cπ�XιXασθa0 στ�ν KLπρ�, τ-ν συν6λαXε,τ-ν ;Xαλε μ6σα σ� Vνα γ�υδ5 κα5 δι6τα�ε νR τ-ν κτυπ��ν μ, σιδε-ρ6νια γ�υδ�+6ρια. �AλλR D �ιλJσ���ς Cδια��ρbντας γιR τ�ντιμωρ&α ε`πε �κεWν�ν τ-ν περ&�ημ� λJγ�: K�π�νισε τ�� �Aν��αρ-+�υ τ- σακκ&δι� (τ- σbμα), τ-ν �Aν��αρ+� δ,ν θR τ-ν κ�παν&σaης.TJτε D Nικ�κρ6ων δι6τα�ε νR τ�� κJψ�υν τ�ν γλbσσα, DπJτελ6γ�υν τ�ν ;κ�ψε D mδι�ς μ, τR δJντια τ�υ κα5 τ�ν ;�τυσε στ-πρJσωπ� τ�� τυρ�νν�υ. fEγραψα κι �γ3 γι� α\τ-ν τ�(ς CκJλ�υ-θ�υς στ&+�υς:

ANA|APXOΣ

�Aν($αρ.�ς �A)δηρ�της. �Uτ�ς Vκ�υσε Δι�γ�νης τ��Σμυρνα��υG [ δ� Mητρ�δ^ρ�υ τ�� X��υ, Dς 8λεγε μηδ�α?τ� τ��τ� εBδ�ναι Dτι �?δ�ν �=δε. Mητρ%δωρ�ν δ� Nεσσ4τ�� X��υ, �< δ� Δημ�κρ�τ�υ ασ�ν �κ��σαι. [ δ� �Yν �Aν(-$αρ.�ς κα� �Aλε$(νδρCω συν'ν κα� VκμαRε κατW τ�νδεκ(την κα� Lκατ�στ�ν �Oλυμπι(δα κα� ε=.ε �.θρ�νNικ�κρ��ντα τ�ν K�πρ�υ τ�ρανν�νG κα� π�τ� �νσυμπ�σ�Cω τ�� �Aλε$(νδρ�υ �ρωτ6σαντ�ς α?τ�ν τ� "ραδ�κε9 τ� δε9πν�ν, εBπε9ν ασιν, “p )ασιλε�, π(ντα π�λυ-τελ5ςG 8δει δ� λ�ιπ�ν κε αλ�ν σατρ(π�υ τιν�ς παρα-τεθε9σθαι.” �π�ρρ�πτων πρ�ς τ�ν Nικ�κρ��ντα.

>O δ� μνησικακ6σας μετW τ�ν τελευτ�ν τ�� )ασιλ�ως Dτεπλ��ν �κ�υσ�ως πρ�σην�.θη τ�' K�πρCω [ �Aν($αρ.�ς, συλ-λα)]ν α?τ�ν κα� εBς Dλμ�ν )αλ]ν �κ�λευσε τ�πτεσθαισιδηρ�9ς Jπ�ρ�ις. τ�ν δ� �? ρ�ντ�σαντα τ'ς τιμωρ�ας εBπε9ν�κε9ν� δ� τ� περι ερ%μεν�ν, “πτ�σσε τ�ν �Aνα$(ρ.�υ θ�λα-κ�ν, �Aν($αρ.�ν δ� �? πτ�σσεις.” κελε�σαντ�ς δ� τ�� Nικ�-κρ��ντ�ς κα� τ�ν γλ5τταν α?τ�� �κτμηθ'ναι, λ%γ�ς�π�τραγ%ντα πρ�σπτ�σαι α?τC5. κα� 8στιν eμ5ν εBς α?τ�ν�cτως <8.�ν> (A. Pal. vii. 133)G

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 170 – – 171 –

58

59

Page 88: Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Ε' - Διογένης Λαέρτιος

K�π(νισε Nικ�κρ�ων, �κ%μα σκληρ%τερα. Σακ-κ�δι� ε=ναι. K�π(νισ� τ�. >O �Aν($αρ.�ς �π� π�λλ�/ρα εJρ�σκεται στ�ν κατ�ικ�α τ�� Δι%ς. Kι �σ�να� �� σ� λαναρ�ση λ�γ� e Περσε %νη, θW σ�� π'τ��τα τW λ%για: «;Aϊ στ� �ν(θεμα �.ρε9ε μυλων4».

60. ΓιR τ�ν Cπ�θει� τ�υ (Uταν Cπαλλαγμ6ν�ς Cπ- π�θη) κα5γιατ5 Uταν ε\+αριστημ6ν�ς Cπ- τ�ν pω] τ�υ, δ,ν Uταν δηλαδ�μεμψ&μ�ιρ�ς, ε`+ε �π�ν�μασθ0 ε\τυ+ισμ6ν�ς )νθρωπ�ς. Kα5 ε`+ετ�ν ZκανJτητα εeκ�λα νR Dδηγa0 στ-ν κακ-ν δρJμ� Dπ�ι�νδ]-π�τε. Π�ντως �π6τυ+ε νR Xγ�λaη Cπ- τ�ν πλ�νη τ-ν �Aλ6�ανδρ�Pταν α\τ-ς �νJμιpε Pτι ε`ναι θεJς. ΔιJτι Pταν τ-ν ε`δε νR τρ6+aηCπ- μιR πληγ] τ�υ α�μα, C��� τ- ;δει�ε μ, τ- +6ρι τ�υ σ� α\τJν,τ�� ε`πε:

«T��τ� ε=ναι α�μα, δ�ν ε=ναι B.]ρ π�� ρ�ει στ�ς λ�)ες τ5ν μακαρ�ων θε5ν (Bλ. �Iλι�δα E, 340).

?O Πλ�Lταρ+�ς Cνα�6ρει Pτι α\τ- τ- ε`πε D �Aλ6�ανδρ�ςστ�(ς �&λ�υς τ�υ. �AλλR κα5 )λλ�τε πρ�π&νων D �Aν��αρ+�ς εcςFγε&αν τ�� �Aλε��νδρ�υ �σ]κωσε τ- π�τ]ρι κα5 ε`πε:

0Eνας θε�ς θW π�σ�η �π� κτ�πημα θνητ�� .ερι��.

πτ�σσετε, Nικ�κρ�ων, 8τι κα� μ(λαG θ�λακ%ς �στιGπτ�σσετ�G �Aν($αρ.�ς δ� �ν Δι%ς �στι π(λαι.

κα� σε διαστε�λασα γν( �ις vλ�γ�ν τ(δε λ�$ει{6ματα Φερσε %νη, “8ρρε μυλωθρ� κακ�.”

OUτ�ς διW τ�ν �π(θειαν κα� ε?κ�λ�αν τ�� )��υE?δαιμ�νικ�ς �καλε9τ�G κα� +ν �κ τ�� {n(στ�υ δυνατ�ςσω ρ�ν�Rειν. τ�ν γ��ν �Aλ�$ανδρ�ν �B%μεν�ν ε=ναι θε�ν�π�στρεψενG �πειδ� γWρ 8κ τιν�ς πληγ'ς ε=δεν α?τC5καταρρ��ν α�μα, δε�$ας τ�' .ειρ� πρ�ς α?τ%ν ησι,

“τ�υτ� μ�ν α�μα κα� �?κB.]ρ ��%ς περ τε {�ει μακ(ρεσσι θε�9σι.” (�Iλ. E, 340)

Πλ��ταρ.�ς (Alex. xxviii. I) δ� α?τ�ν �Aλ�$ανδρ�ντ��τ� λ�$αι πρ�ς τ��ς �λ�υς ησ�ν. �λλW κα� "λλ�τεπρ�π�ν�ντα α?τC5 τ�ν �Aν($αρ.�ν δε9$αι τ�ν κ�λικα κα�εBπε9ν (E?ρ. �Oρ�στ. 271)

)ε)λ6σετα� τις θε5ν )ρ�τησ�nα .ερ�.

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION Θ

– 172 – – 173 –

60