Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Α' - Διογένης Λαέρτιος

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ

«ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ»

Τ�Μ�Σ Α�

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ

«ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ»

TOMOΣ A�

BIBΛION A – BIBΛION B[Θαλ�ς, Σ�λων, X�λων, Πιττακ�ς, B�ας, Kλε�"#υλ#ς, Πε-ρ�ανδρ#ς, 'Aν()αρσις, M+σων, 'Eπιμεν�δης, Φερεκ+δης,'Aνα0�μανδρ#ς, 'Aνα0ιμ1νης, 'Aνα0αγ�ρας, 'Aρ)1λα#ς,Σωκρ(της, 3εν#45ν, A6σ)�νης, 'Aρ�στιππ#ς]

Mετ(4ρασις: Nικ�λα#ς Kυργι�π#υλ#ς\EÈÌ¤ÏÂÈ·: KˆÓÛÙ·ÓÙÖÓÔ˜ ¶ÔÙ·ÌÈÄÓÔ˜

T�τλ#ς: Δι#γ1ν#υς Λαερτ�#υ «B�#ι Φιλ#σ�4ων» – T�μ#ς A�'Eκδ�σεις: ΓEΩPΓIAΔH-«BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN»

7Yπε+θυν#ς 'Eκδ�σεως: Λεων�δας Γεωργι(δηςΣτ#ι)ει#θεσ�α: «ÁÚ·Ê‹»

Φ�λμ-M#ντ(9: N;κ#ς Xατ9ηπ1ρης'E0<4υλλ#: Δημ=τρι#ς Mπιλιλ�ςCopyright © Λ. Γεωργι(δης 2013

ISBN: 978-960-316-424-1SET: 978- 960-316-423-4

KεντρικR δι(θεσις: 210 38 15000

Bι"λι#πωλε;#:Kη4ισ�ας 263, Kη4ισι( T.K. 145 62, τηλ. 210 80 15 113

www.georgiadesbooks.gr- e-mail: [email protected]

'Aπαγ#ρε+εται U Vναδημ#σ�ευσις Wλ�κληρης Z μ1ρ#υς τ�ς παρ#+σης μελ1της, μ\Wπ#ι#δ=π#τε μ1σ#ν, )ωρ^ς τRν γραπτR _δεια τ#` aκδ�τ#υ Z τ5ν ν#μ�μων κληρ#ν�-μων τ#υ. 'Eπιτρ1πεται U Vνα4#ρb στc παρcν "ι"λ�# Z στc περιε)�μεν� τ#υ μ�ν#ν σ\περ�πτωσι π#d παρ#υσι(9#νται ρητ5ς τb στ#ι)ε;α αeτ#`.

¶ E P I E X O M E N A

EIΣAΓΩΓH...........................................................................................7

BIBΛION A........................................................................................30

Πρ##�μι#ν............................................................................................301. Θαλ�ς............................................................................................502. Σ�λων............................................................................................743. X�λων ............................................................................................984. Πιττακ�ς.....................................................................................1065. B�ας .............................................................................................1146. Kλε�"#υλ#ς ...............................................................................1227. Περ�ανδρ#ς................................................................................1288. 'Aν()αρσις..................................................................................1369. M+σων ........................................................................................14210. 'Eπιμεν�δης.................................................................................14411. Φερεκ+δης .................................................................................152

BIBΛION B......................................................................................162

1. 'Aνα0�μανδρ#ς...........................................................................1622. 'Aνα0ιμ1νης ................................................................................1643. 'Aνα0αγ�ρας ..............................................................................1664. 'Aρ)1λα#ς ...................................................................................1765. Σωκρ(της ...................................................................................1806. 3εν#45ν .....................................................................................2107. A6σ)�νης......................................................................................2208. 'Aρ�στιππ#ς ................................................................................226

– 5 –

E I ™ A ° ø ° H

7H a0αιρετικR V0�α τ#` Vνb )ε;ρας συγγρ(μματ#ς τυγ)(νειVναμ4ισ"=τητ#ς. Efναι Wμ�4ων#ς aν πρ#κειμ1νgω U γν<μη hλωντ5ν μελετητ5ν, Uμετ1ρων κα^ 01νων. T#`τ# i4ε�λεται, κατ(πρ5τ#ν, ε6ς τc hτι U 7Iστ#ρ�α τ5ν 4ιλ#σ�4ων τ#` Δι#γ1ν#υςΛαερτ�#υ εfναι U μ�νη διασωθε;σα aκ τ�ς Vρ)αι�τητ#ς κα� μjςδ�δει κ(π#ιαν 6δ1αν τ5ν σ)ετικ5ν aργασι5ν τ5ν Vρ)α�ων. Kα^κατb δε+τερ#ν λ�γ#ν, i4ε�λεται ε6ς τc μεγ(λ# πλ�θ#ς τ5ν πλη-ρ#4#ρι5ν π#d συνεκ1ντρωσεν W συγγρα4ε+ς, μετb Vπc κριτικRνaπε0εργασ�αν. TRν σπ#υδαι�τητα τ#` kργ#υ μαρτυρ#`ν κα^ αlVλλεπ(λληλ#ι aκδ�σεις τ#υ m μερ5ν αeτ#` κα^ τc πλ�θ#ς τ5νκριτικ5ν aργασι5ν π#d V4ιερ<θησαν ε6ς τc κε�μεν�ν τ#υ m τ5νμελετ5ν π#d a"ασ�σθησαν ε6ς αeτ�1.

'Aλλb κα^ _ν nπ#τεθo� hτι W συγγρα4εdς nπ�ρ0εν _κριτ#ςVντιγρα4εdς κα^ συμπιλητ=ς, hπως 6σ)υρ�9#νται pρισμ1ν#ι μελε-τητα�, κα^ π(λιν U πρ#σ4#ρ( τ#υ θb πρ1πει νb εfναι π#λ+τιμ#ς,καθ' hσ#ν τc nλικ�ν τ#υ πρ#1ρ)εται Vπc παλαι#τ1ρ#υς συγγρα-4ε;ς π#d εf)αν "αθυτ1ραν καταν�ησιν τ�ς 4ιλ#σ#4�ας.

7Hμε;ς θb Vρκεσθ5μεν νb παραθ1σωμεν τbς γν<μας qρμ#-δ�ων κριτικ5ν κα^ aρευνητ5ν, Uμετ1ρων κα^ 01νων, κα^ aναπ�-

– 7 –

1. Bλ1πε τRν VγγλικR kκδ#σι τ#` "ι"λ�#υ τ#` Λαερτ�#υ (κε�μεν#ν κα^ μετ(-4ρασις): Diogenes Laertius. lives of Eminent Philosophers, μετ. R. D. Hisks, kκδ.Loeb Classical library, Λ#νδ;ν#ν 1959, hπ#υ Vνα41ρ#νται #l Vπc τ#` 1533 Vλλε-π(λληλ#ι aκδ�σεις τ#` "ι"λ�#υ, 8 aκδ�σεις τμημ(των τ#` "ι"λ�#υ, 6δ�tα τ5νV4#ρ<ντων στcν Πλ(τωνα, 'Aριστ#τ1λη, Πυθαγ�ρα κα^ 'Eπ�κ#υρ#, κα^ δεκ(-δες κριτικ5ν aργασι5ν aπ^ τ#` κειμ1ν#υ κα^ μελετ5ν a0 V4#ρμ�ς τ#` περιε)#-μ1ν#υ, aκ τ5ν Wπ#�ων σημει<ν#με κατωτ1ρω τ^ς μελ1τες τ#` N�τσε κα^ τ#`Howeld.

Kατb τcν καθηγητR κα^ διαπρεπ� 4ιλ�λ#γ# K. Δ. Γεωργ#+λη,«τc aν λ�γgω σ+γγραμμα, παρb τRν Vκρισ�αν τ#` συγγρα41ωςτ#υ, μjς παρ1)ει π#λυτ�μ#υς πληρ#4#ρ�ας, κα^ εfναι Vπαρα�τη-τ#ν διb τRν aκ τ5ν πηγ5ν σπ#υδRν τ�ς uλληνικ�ς 4ιλ#σ#4�ας».7O Γ. Γαρδ�κας, καθηγητRς τ�ς Vρ)α�ας uλληνικ�ς 4ιλ#λ#γ�αςκα^ παπυρ#λ#γ�ας, kγραψε σ)ετικ5ς τb u0�ς: Tc kργ#ν k)ει μεγ(-λην V0�αν διb τc πλ�θ#ς τ5ν "ι#γρα4ικ5ν κα^ 4ιλ#λ#γικ5νε6δ=σεων, wς aκ πρ#γενεστ1ρων συγγρα45ν Vντιγρ(4ει, aν�#τεκα^ Vκρ�τως. Θ1λ#ντας W Δι#γ1νης νb aπιδε�0η π#λυμ(θεια, μνη-μ#νε+ει πλ�θ#ς συγγρα41ων. Al π#λυειδε;ς αeτ#` ε6δ=σειςπρ#=ρ)#ντ# a0 ε6δικ5ν συγγρα45ν, μ(λιστα δ' aκ τ�ς πλ#υσ�ας«Παντ#δαπ�ς lστ#ρ�ας» τ#` Φα"ωρ�ν#υ. 'Eκ τ#ι#+τ#υ συμ4υρ-μ#` Vπετελ1σθη, π#λλ#` μ\ν λ�γ#υ V0�α, Vλλb κακ#σ+νθετ#ςσυναγωγR aρανισμ(των».

'Eκ τ5ν 01νων, W Tσ1λλερ (Eduard Zeller, 1814–1908), π#dnπ�ρ0ε xνας Vπc τ#dς "αθυτ1ρ#υς μελετητ\ς τ5ν Vρ)α�ων7Eλλ=νων σ#45ν, στc περ�4ημ# "ι"λ�# τ#υ «Φιλ#σ#4�α τ5ν7Eλλ=νων», γρ(4ει τb u0�ς κατb μετ(4ρασιν τ#` καθηγητ#`Xαρ. Θε#δωρ�δη: «7H συγγρα4R τ#` Δι#γ1νη, κ#ντb σ\ π#λλbπαρακατιαν(, περι1)ει a0αιρετικb π#λ+τιμες πληρ#4#ρ�ες»2. Δ\νθb πρ1πει λ#ιπ�ν, νb θεωρηθ#`ν nπερ"#λικα^ γν5μαι, pς U τ#`Mεναγ�#υ (Aegidius Menagius), καθ' yν τc kργ#ν τ#` Λαερτ�#υεfναι αeτR U lστ#ρ�α τ�ς Vνθρωπ�νης διαν#=σεως, κα^ U τ#`M#ντα^ν (Montaigne), hστις aλυπε;τ#, δι�τι δ\ν nπ�ρ0αν π#λλ#^Λα1ρτι#ι.

'Aναμ4ισ"ητ=τως, #eδ�λως μει<ν#υν τRν V0�α τ#` kργ#υ #lπεριττ\ς λεπτ#μ1ρειες π#d Vνα41ρει, δι�τι W Vναγν<στης zμπ#-ρε; νb τ^ς παρα"λ1ψoη. {Oσ#ν V4#ρtj στRν Vνεκδ#τ#λ#γικR

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – EIΣAΓΩΓH

– 9 –

κειται ε6ς τcν Vναγν<στην νb σ)ηματ�σoη 6δ�αν Vντ�ληψιν, aκ τ�ςγνωριμ�ας τ#υ μ\ τcν |δι#ν τcν συγγρα41α.

7O καθηγητRς τ�ς 4ιλ#σ#4�ας Xαρ(λ. Θε#δωρ�δης γρ(4εισ)ετικ5ς τb u0�ς: «Tc kργ# τ#` Λαερτ�#υ k)ει τb γνωρ�σματαnπ#δειγματικ�ς lστ#ρ�ας τ�ς 4ιλ#σ#4�ας, hπως τRν aνν##`σαν#l Vρ)α;#ι, μ\ τb πρ#τερ=ματα κα^ aλαττ<ματα π#d παρ#υσ�α-9αν τb παρ�μ#ια kργα τ#υς. Efναι πλ#+σι# σ\ "ι#γρα4ικ\ς κα^δ#0#γρα4ικ\ς σημει<σεις σ\ πρωτ�τυπα kγγρα4α, aπιστ#λ1ς,διαθ�κες, κα^ π#λ+τιμ#υς κατ(λ#γ#υς συγγραμμ(των, π#d πρ#-1ρ)#νται πιθαν<τατα Vπc τ#dς Π�νακες τ�ς 'Aλε0ανδριν�ςBι"λι#θ=κης. Tc δ#0#γρα4ικc μ1ρ#ς (=περιγρα4R θεωρι5ν)εfναι π#λλ\ς 4#ρ\ς V0ι�λ#γ#, δι�τι kρ)εται Vπc παλαι�τερ#υς, μ\"αθ+τερη καταν�ησι τ�ς 4ιλ#σ#4�ας συγγρα4ε;ς.

»Γιb μjς σ=μερα, W Λα1ρτι#ς εfναι Vνε0(ντλητ# μεταλλε;#.Xωρ^ς αeτ�ν, #l γν<σεις μας γιb τRν Vρ)α�α 4ιλ#σ#4�α, Vπc τcνΘαλ� ~ς π1ρα Vπc τcν 2# α65να, κα^ γενικ<τερα γιb τRν πνευμα-τικR 9ωR τ5ν 'Aρ)α�ων, θb �ταν Vπ#γ#ητευτικb 4τω)ικ1ς.

»Ol πηγ\ς τ#` Δι#γ1νη, W τρ�π#ς π#d δ#+λεψε π(νω στbnπ#δε�γματ( τ#υ, U συναρμ#λ�γηση τ#` kργ#υ, γ1ννησαν π#λλbπρ#"λ=ματα, π#d δ\ν "ρ�καν �ς σ=μερα τRν τελειωτικR λ+σητ#υς. T#ν κατηγ�ρησαν σbν _κριτ# Vντιγρα41α κα^ συμπιλητ=,τcν στ�λισαν μ\ "αριb aπ�θετα. Mb W Λα1ρτι#ς "ρ�σκει τc κα�ρι#κα^ τc )αρακτηριστικ�. 7H kρευν( μ#υ, π(νω στb κατα4ρ#νε-μ1να aπιγρ(μματ( τ#υ, τb σπαρμ1να στc kργ# τ#υ, μ' kκανε νb0ε)ωρ�σω π�σω Vπc τRν μ(σκα τ#` λ#γι<τατ#υ 0+πνι# μυαλcκα^ ψυ)R εeκ#λ#συγκ�νητη.

Ol «B�#ι Φιλ#σ�4ων» εfναι σωστR δε0αμεν=, π#d π�ρε νερbVπc δι(4#ρες πηγ1ς, κι' Vπ#ταμ�ευσε μακρ�)ρ#νη παραγωγ=.Ol πληρ#4#ρ�ες τ#υ kρ)#νταν Vπc δε+τερ# )1ρι, μb #l πηγ1ς τ#υ— τ^ς Vνα41ρει εeσυνε�δητα — εfναι συγγρα4ε;ς τ#` 2#υ, λ�γ#ιτ#` 1#υ π.X. α65ν#ς κα^ #l περισσ�τερ#ι Vπ' αeτ#dς εf)αν #6κει�-τητα μ\ τb πρωτ�τυπα kργα τ5ν 4ιλ#σ�4ων π#d πραγματε+θη-καν».

ΒΙΒΛΙ�ΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 8 –

2. Bλ. τRν συντ#μευμ1νη Vπc τcν Tσ1λλερ kκδ#σι τ#` Vνωτ1ρω "ι"λ�#υ τ#υnπc τcν τ�τλ#ν Grundriss der Geschichte der griechischen Philosophie, συμπληρω-θε;σα nπc τ#` Nestle κα^ σημει<σασαν μ1)ρι τ#` 1928 Vλλεπαλλ=λ#υς aκδ�-σεις, μετ(4ρασις X. Θε#δωρ�δη, 1942, σ. 9.

'E0 _λλ#υ, U _π#ψις νεωτ1ρων 01νων 4ιλ#λ�γων, hτι W συγ-γρα4εdς δ\ν παρ#υσ�ασε Vμερ�ληπτα τ^ς 6δ1ες κα^ τRν 9ωR τ5ν4ιλ#σ�4ων, λ�γgω πρ#τιμ=σε<ς τ#υ πρcς τc xνα Z τc _λλ# 4ιλ#-σ#4ικc σ+στημα, Vπεδε�)θη a0 Wλ#κλ=ρ#υ σ4αλερ=: W Λα1ρτι#ςkκαμε qπλc συμπ�λημα, )ωρ^ς ν' Vναμ�0oη πρ#σωπικ1ς τ#υ δ#0α-σ�ες.

Mετb τRν γενικR αeτRν aνημ1ρωσι θb πρ1πει mδη νb πρ#)ω-ρ=σωμε στRν a01τασι τ�ς 9ω�ς τ#` συγγρα41ως κα^ τ5ν περιε)#-μ1νων τ#` "ι"λ�#υ τ#υ, καθ�ς κα^ σ\ μιb λεπτ#μερ1στερη kρευνατ�ς V0�ας τ#` kργ#υ.

H ZΩH TOY ΣYΓΓPAΦEΩΣ

7O Δι#γ1νης Λα1ρτι#ς Z Λα1ρτι#ς Δι#γ1νης παραμ1νει γιbμjς α|νιγμα. Γιb τRν 9ω= τ#υ, τRν καταγωγ= τ#υ, τRν μ�ρ4ωσ�τ#υ, τc σ+ν#λ# τ#` kργ#υ τ#υ, τRν πρ#σωπικ�τητ( τ#υ, Vκ�μηκα^ γιb τ� �ν#μ( τ#υ, δ\ν 01ρ#υμε σ)εδcν τ�π#τε. O�τε #l Γερμα-ν#^ σ#4#�, π#d τ�σ# τcν μελ1τησαν, #�τε #l Γ(λλ#ι, παλαι#^ κα^σ+γ)ρ#ν#ι, δ�δ#υν γιb τcν συγγρα41α αeτ�ν, #�τε κ_ν πιθαν\ςπληρ#4#ρ�ες. 7O H. Estienne, W Casaubon, W Wilamowitz, WSchwartz, W Glavier (Biographie universelle, 1814), W Croset(Histoire de la litterature grecque, V, σ. 818–820 6), W V. Brochard(Mεγ(λη Γαλλ. 'Eγκυκλ#παιδε�α), W Delatte (Vie de Pythagore1922), W R. Genaille (Diogène Laërce, traduction nouvelle, 1933),hλ#ι τ#υς καταλ=γ#υν: «7H 9ωR τ#` Δι#γ1ν#υς Λαερτ�#υ μjςεfναι aντελ5ς _γνωστη.

Ol Vρ)α;#ι συγγρα4ε;ς, lστ#ρικ#^ Z 4ιλ�σ#4#ι, παραμ1ν#υνaπ�σης _4ων#ι aν πρ#κειμ1νgω. Σ#"αρb Vπ#δεικτικb στ#ι)ε;α δ\νnπ(ρ)#υν. E|μεθα uπ#μ1νως Vναγκασμ1ν#ι νb Vνα9ητ=σωμε


– 11 –

πλευρ(, στRν Wπ#�α π#λd aπιμ1νει, αeτc i4ε�λεται ε6ς τc hτι Wσυγγρα4εdς δ\ν �ταν κα^ 4ιλ�σ#4#ς, Vλλb xνας κ#σμικcς τ+π#ς,un homme du monde, hπως παρατηρε; W Delatte, τcν Wπ#;#ν Ulστ#ρ�α τ5ν 4ιλ#σ�4ων τcν aνδι14ερε κυρ�ως Vπc τRν Vνεκδ#-τ#λ#γικR της _π#ψι»3. {Oμως, τb Vν1κδ#τα αeτ(, δ\ν συντελ#`νλιγ<τερ# Vπc τ^ς 6δ1ες τ#` a0ετα9#μ1ν#υ 4ιλ#σ�4#υ στc νb γ�νoη"αθ+τερα καταν#ητR U πρ#σωπικ�της τ#υ. Γιατ�, hπως γρ(4ει WΠλ#+ταρ)#ς, «πρjγμα "ρα)d π#λλ(κις κα^ ρ�μα κα^ παιδι( τις,kμ4ασιν mθ#υς aπ#�ησεν μjλλ#ν (Vπεκ(λυψε τcν )αρακτ�ρα), Zμ()αι μυρι�νεκρ#ι κα^ παρατ(0εις αl μ1γισται κα^ π#λι#ρκ�αιπ�λεων»4.

'Aπc τc _λλ# μ1ρ#ς, τc "ι"λ�#, π#λλ\ς 4#ρ1ς, παρ1)ει πληρ#-4#ρ�ες γιb τ^ς π#λιτικ\ς συνθ�κες στcν καιρc τ#` 4ιλ#σ�4#υπ#d a0ετ(9ει, κα^ παρελα+νει Vπc τ^ς σελ�δες τ#υ τc γλωσσικc�4#ς τ#` 7Eλληνικ#` κ�σμ#υ aνν1α α6<νων, Vπc τ#dς Vρ)αϊκ#dςτ+π#υς τ#` 7#υ α65ν#ς:

A� γbρ _τερ ν#+σων τε κα^ Vργαλ1ωνμελεδων1ων ("λ1πε A, 60),

xως τc λε0ιλ�γι# τ#` Πλ#υτ(ρ)#υ, π#d ν#μ�9εις hτι δια"(9ειςσημερινc κε�μεν# στRν καθαρε+#υσα:

«O�σης δ\ μετε<ρ#υ τ�ς 7Eλλ(δ#ς κα^ μ(λιστα τ#;ς 'Aθηνα�-#ις τ5ν πραγμ(των aπισ4αλ5ς a)�ντων, _νδρες a0 #|κων aπι-4αν5ν κα^ )ρημ(των μεγ(λων π1νητες nπc τ#` π#λ1μ#υ γεγ#-ν�τες κα^ πjσαν �μα τg5 πλ#+τgω τRν aν τo� π�λει δ+ναμιν αeτ5νκα^ δ�0αν #6)#μ1νην Wρ5ντες, uτ1ρων τιμωμ1νων κα^ Vρ)�ντων,συν�λθ#ν ε6ς #6κ�αν τινb τ5ν aν Πλαταια;ς κρ+4α κα^ συνωμ�-σαντ# καταλ+ειν τcν δ�μ#ν»5.


– 10 –

3. Bλ1πε Delatte, Vie de Pythagore, κριτικR kκδ#σις, Bρυ01λλαι, 1922, σ. 39.4. Bλ. Πλ#υτ(ρ)#υ 'Aλ10ανδρ#ς.5. Bλ1πε Πλ#υτ(ρ)#υ 'Aριστε�δης, 15.

6. Bλ. A. κα^ M. Croiset, 7Iστ#ρ�α τ�ς 7Eλληνικ�ς Λ#γ#τε)ν�ας, uλλην.μετ(4ρ. 'Aνδρ. Π#υρν(ρα.

'Ebν U τελευτα�α nπ�θεσις (τ�ς Vντιγρα4�ς) εfναι Vληθιν=,hπως nπ#στηρ�9εται, θb πρ1πει, γιb τRν ~ρα, ν' Vπ#4+γωμε νbπρ#σδι#ρ�σωμε μ\ Vκρ�"εια π�τε k9ησε W Δι#γ1νης W Λα1ρτι#ς.Aeτc θb μπ#ρ1σoη νb γ�νoη, hταν καθ#ρισθ#`ν τb παρ�μ#ια συγ-γρ(μματα, #l συγγρα4ε;ς κα^ U )ρ#ν#λ#γ�α τ#υς κα^ τc σ+γ-γραμμα Vπc τc Wπ#;# Vντ1γραψε W Λα1ρτι#ς� Vλλb U διερε+νη-σις αeτR δ\ν k)ει Wλ#κληρωθ� Vκ�μη. 'Eν τ#+τ#ις, μπ#ρ#`με νbκαταλ=0ωμε σ' xνα πιθανc θετικc Vπ#τ1λεσμα κα^ νb καθ#ρ�-σωμε γενικ5ς τb )ρ#νικb hρια μ1σα στb Wπ#;α k9ησε W συγγρα-4ε+ς. Δ#θ1ντ#ς hτι διε0(γει τRν διερε+νησι τ�ς Σκεπτικ�ςΣ)#λ�ς ("ι"λ�#ν Θ), xως τcν δι(δ#)# τ#` Σ10τ#υ τ#` 'Eμπειρι-κ#`, δηλαδR xως τc τ1λ#ς τ#` δευτ1ρ#υ α65ν#ς μ.X., μπ#ρ#`μενb nπ#θ1σωμε hτι k9ησε κατb τcν 3# α65να. 'Aλλb αeτc δ\ν εfναιπαρb μιb ε6κασ�α. Tc hτι hμως W Λα1ρτι#ς δ\ν κ(νει λ�γ# γιb τcννε#πλατωνισμc Vπ#τελε;, κατb τcν Croiset (kνθ. Vνωτ.), πρ�-σθετ# aπι)ε�ρημα, νb γ�νoη δεκτR U pς _νω )ρ#ν#λ#γ�α. 'Aλλb WDelatte (Vie de Pythagore)7 παρατηρε; hτι τb aπι)ειρ=ματα π#dσυν(γ#νται Vπc τRν σιωπR uνcς συγγρα41ως «δ\ν εfναι καλ+-τερα aνημερωμ1ν#ι aν πρ#κειμ1νgω Vπ' h,τι �ταν κατb τcν 16#α65να W Casaubon, π#d στRν aσ4αλμ1νη Vλλb aμπλ#υτισμ1νη μ\aκτεν� κα^ k0υπνα σ)�λια λατινικR kκδ#σ� τ#υ γρ(4ει τb u0�ς:

Σ\ π#ιb aπ#)R k9ησε W Λα1ρτι#ς δ\ν εfναι ε�κ#λ# νb τcμ(θωμε, θb �ταν hμως εeκ#λ<τερ# νb μ(θωμε σ\ π#ι( aπ#)Rδ\ν k9ησε. Δ#θ1ντ#ς hτι Vνα41ρει κατ' aπαν(ληψιν τcν Πλ#+-ταρ)#, κα^ κ(μνει μνε�α τ#` Σ10τ#υ τ#` 'Eμπειρικ#`, γιb τ#dςWπ#�#υς #l Vρ)α;#ι συγγρα4ε;ς μjς λ1νε hτι k9ησαν μ1)ρι τ�ςαeτ#κρατ#ρ�ας τ#` M(ρκ#υ 'Aντων�ν#υ "γα�νει τc συμπ1ρασμαhτι W Λα1ρτι#ς δ\ν k9ησε πρc τ#` 200 μ.X. 'Aπc μ�α _λληπλευρ(, δ#θ1ντ#ς hτι τcν Vνα41ρει (τcν Λα1ρτι#) W Στ14αν#ς WBυ9(ντι#ς σbν xνα Vρκετb παλαιcν συγγρα41α, zμπ#ρ#`με νb


– 13 –

μ1σα στc |δι# τc kργ# τRν λ+σι τ#` πρ#"λ=ματ#ς. ΠλRν hμωςαeτc δ\ν μjς δ�νει γιb τcν συγγρα41α, παρb Vπ#σπασματικ\ςπληρ#4#ρ�ες, #l Wπ#;ες γιb νb aπαληθευθ#`ν, )ρει(9εται νbπρ#στρ10ωμε σ\ _λλα κε�μενα. Kα^ kτσι, εnρισκ�μεθα μ1σα σ'xναν 4α`λ# κ+κλ#, Vπc τcν Wπ#;#ν δ\ν θb μπ#ρ1σωμε νb "γ#`μεπαρb μ\ τRν Vνακ(λυψι ν1ων στ#ι)ε�ων τb Wπ#;α hμως, μ1)ρισ=μερα, δ\ν Vνευρ1θησαν.

Π5ς �ν#μα9�ταν W συγγρα4ε+ς; Δ\ν τc 01ρ#με aπακρι"5ς.Tb )ειρ�γρα4α _λλ#τε τ#` δ�δ#υν τ# �ν#μα: Λα1ρτι#ς Δι#γ1νης,_λλ#τε Δι#γ1νης W Λαερτιεdς» (δηλ. W Δι#γ1νης Vπc τRν π�λιΛα1ρτη τ�ς Kιλικ�ας). 7O Wilamowitz υl#θετε; τRν πρ<τη μ#ρ4=,κα^ "λ1πει στcν Λα1ρτι# xνα aπ<νυμ# π#d W Δι#γ1νης τc π�ρεVπc τcν πρ�γ#ν� τ#υ, υlc τ#` Λα1ρτη, W Wπ#;#ς (υl�ς), π(ντ#τεστcν {Oμηρ#, λ1γεται τ�τε: «Δι#γ1νης Λαερτι(δης». 'Aλλb Uaρμηνε�α αeτR εfναι καθαρR ε6κασ�α. �Aς δε)θ#`με λ#ιπ�ν, γιbτRν εeκ#λ�α μας, τRν τρ1)#υσα kκ4ρασι, κα^ �ς iν#μ(9ωμε τcνσυγγρα41α Δι#γ1νη Λα1ρτι#ν. Πρ�κειται _λλωστε γιb δευτε-ρε`#ν 9=τημα.

'Aκ�μη πιc δ+σκ#λ# εfναι νb a0ακρι"<σωμε σ\ π#ιb aπ#)Rk9ησε W συγγρα4ε+ς. 7H διερε+νησις τ#` "ι"λ�#υ θb μπ#ρ#`σε aκπρ<της �ψεως νb δ<σtη aν πρ#κειμ1νgω μ�α Vπ(ντησι, δι�τι WΛα1ρτι#ς συνε)�9ει τRν μελ1την uκ(στης 4ιλ#σ#4ικ�ς σ)#λ�ς,μ1)ρι μιjς )ρ#ν#λ#γ�ας π#d εfναι ε�κ#λ# νb πρ#σδι#ρισθo�.�Eτσι, θb μπ#ρ#+σαμε νb σκε4θ#`με hτι W Λα1ρτι#ς εfναι σ+γ-)ρ#ν#ς τ5ν πλ1#ν νεωτ1ρων 4ιλ#σ�4ων π#d Vνα41ρει, Z Vμ1-σως μεταγεν1στερ#ς Vπ' αeτ#+ς. {Oμως, #l τελευτα;ες κριτικ\ςaργασ�ες aπ^ τ#` συγγρ(μματ#ς δ\ν aπιτρ1π#υν Vκ�μη ν' Vπ#-4ανθ5μεν, abν τc "ι"λ�#ν, hπως παρ#υσι(9εται, τc συν1τα0ε W|δι#ς W Λα1ρτι#ς, )ρησιμ#π#ι5ν a0 _λλ#υ πηγ\ς π#λd δια4#ρε-τικ5ν aπ#)5ν, Vκ�μη �ν εfναι Vντιγρα4R π#d W Λα1ρτι#ς kκαμεVπc _λλ# παρ�μ#ι# σ+γγραμμα, πρjγμα π#d δ\ν θb aπ1τρεπεπλ1#ν νb a0αγ(γωμε xνα συμπ1ρασμα Vπc τRν )ρ#ν#λ#γ�α τ5ντελευτα�ων 4ιλ#σ�4ων π#d a0ετ(9ει.


– 12 –

7. Bλ1πε Delatte, Vie de Pythagore, κριτικR kκδ#σις (Mémoires de l’Académie Royale de Belgique, Bruxelles, 1922).

818–819) kκρινε κ(πως αeστηρb τc kργ#, 6σ)υρι9�μεν#ς hτι τcVπ#τ1λεσμα δ\ν δικαι<νει τcν τ�τλ#. «Tc νb Vπαριθμ=σoη», γρ(-4ει, «τ#dς κυριωτ1ρ#υς Vντιπρ#σ<π#υς uκ(στης σ)#λ�ς, νbσυγκε4αλαι<σoη τ^ς "ι#γρα4�ες τ#υς, νb ε6σαγ(γη σ' αeτ\ς hσ#γ�νεται περισσ�τερα Vν1κδ#τα κα^ εe4υ#λ#γ=ματα, νb δ<σoηκατ�πιν xνα κατ(λ#γ# τ5ν συγγραμμ(των κα^ μ�α σ+ν#ψι τ#υς,θεωρι5ν των αeτb εfναι hλα κα^ hλα π#d εf)ε nπ' �ψιν. 7O συγ-γρα4εdς 4α�νεται νb aπ�στευε hτι ε6ς αeτb kγκειται hλη U lστ#ρ�ατ�ς 4ιλ#σ#4�ας». Π(ντως, αeτb καλ+πτ#υν xνα σημαντικcτμ�μα της, κα^ abν W Λα1ρτι#ς εf)ε π(ντ#τε aπιτυ)5ς γεμ�σει γιbτcν κ(θε 4ιλ�σ#4# τc πλα�σι#, π#d W τ�τλ#ς τ#υ Vναγγ1λλει, θbμjς πρ#σ14ερε στ#ι)ε;α Vδιαμ4ισ"ητ=τ#υ V0�ας.

Tc σ+γγραμμα διαιρε;ται σ\ δ1κα "ι"λ�α (τμ=ματα), πρ#τ(σ-σεται δ\ αeτ5ν xνα πρ##�μι# (ε6σαγωγ=). K(θε "ι"λ�# εfναι V4ιε-ρωμ1ν# στRν διερε+νησι μιjς αlρ1σεως. M\ τRν α�ρεσι W Λα1ρ-τι#ς, hπως κα^ hλ#ι #l lστ#ρικ#^ τ#` καιρ#` τ#υ, aνν#ε; �)ι μ�ν#νμ�αν σ)#λ=, δηλαδR τcν διδ(σκαλ# κα^ τ#dς Vμ1σ#υς μαθητ1ςτ#υ, Vλλb κα^ hλ#υς τ#dς μετ1πειτα 4ιλ#σ�4#υς, π#d hλες τ^ςaπ#)\ς aσυν1)ισαν τRν διδασκαλ�α τ#` διδασκ(λ#υ, κα^ 6διαιτ1-ρως τRν διαδ#)R aκε�νων π#d W xνας �στερα Vπc τcν _λλ#ν διη-+θυναν Wλ�κληρη τRν σ)#λ=, δηλαδR τ#dς «αlρεσι(ρ)ας».'Eνν#ε;, μ\ _λλες λ10εις, τRν 4ιλ#σ#4ικR κατε+θυνσι. 'Iδ#d τ<ρατc περιε)�μεν# τ#` συγγρ(μματ#ς: Στc πρ##�μι# W συγγρα4εdςVνα9ητε; τRν καταγωγR τ�ς 4ιλ#σ#4�ας κα^ Vναλ+ει τ^ς Vνατ#-λικ\ς aπιδρ(σεις ('Iνδ�αι, Περσ�α, A|γυπτ#ς κ.λ.π.) π#d nπ1στη-σαν #l {Eλληνες 4ιλ�σ#4#ι. Δ�δει τcν Wρισμc τ�ς 4ιλ#σ#4�ας,Vνα41ρει τ#dς δια4�ρ#υς 4ιλ#σ�4#υς κα^ 0ε)ωρ�9ει τ^ς γενε1ςτ#υς. T1λ#ς, Vναγγ1λλει τc σ)1δι# τ�ς μελ1της τ#υ κα^ δ�δειμερικ\ς τε)νικ\ς λεπτ#μ1ρειες aπ^ τ5ν μελετωμ1νων πρ#"λημ(-των.

Tc "ι"λ�# A εfναι V4ιερωμ1ν# στ#dς lδρυτ\ς τ�ς 4ιλ#σ#4�ας.Aeτ#^ εfναι #l 7Eπτb Σ#4#�, W δ\ hρ#ς «4ιλ#σ#4�α» εfναι μεταγε-ν1στερ#ς Vπ' αeτ#+ς. K#ντb σ' αeτ#dς hμως Vνα41ρει κα^


– 15 –

"ε"αι<σωμε hτι k9ησε π#λd πρc τ#` 500 μ.X. T#`τ# κατα4α�νε-ται Vκ�μη κα^ aκ τ#` γεγ#ν�τ#ς, hτι Wμιλ5ν περ^ τ#` Π#τ(μω-ν#ς, W Λα1ρτι#ς γρ(4ει hτι W συγγρα4εdς αeτcς �ταν λ�γ# πρ#-γεν1στερ#ς Vπc αeτ�ν, τc δ\ λε0ικc «Σ#υ�δα»8 μjς πληρ#4#ρε;hτι W Π#τ(μων k9ησε τRν aπ#)R τ#` Aeγ#+στ#υ. (Πρ�κειταιhμως περ^ παραν#=σεως: "λ. σημε�ωσιν 30). M1)ρι στιγμ�ς δ\ν"ρ�κα τ�π#τε πιc Vσ4αλ\ς aπ^ τ#` aν λ�γgω θ1ματ#ς. T<ρα, π#`,π�τε, κα^ π�σ# k9ησε θb τc π5, hταν θb "ρ5 κ(π#ι# στ#ι)ε;#π#d θb μ\ πληρ#4#ρ=σoη».

T�π#τε σ)εδcν τc δια4#ρετικc Vπc τcν Casaubon δ\ν μπ#-ρ#`με νb π#`με σ=μερα, k)#ντες δ\ nπ' �ψιν τ^ς aνδε�0εις τ#`6δ�#υ τ#` "ι"λ�#υ, κα^ τRν γν<μη τ#` Στε4(ν#υ τ#` Bυ9αντ�#υ,τ#π#θετ#`με, πρ#σωριν(, τRν 9ωR τ#` Λαερτ�#υ μετα0d τ#` 200κα^ 500 μ.X., υl#θετ#`ντες pς πιθανR )ρ#ν#λ#γ�α τRν Vρ)R τ#`3#υ α65ν#ς. Kατb τα`τα, θb �ταν iλ�γ#ν μεταγεν1στερ#ς τ#`στωϊκ#` M(ρκ#υ Aeρηλ�#υ, τ#` σκεπτικ#` Σ10τ#υ τ#` 'Eμπειρι-κ#` κα^ τ#` Λ#υκιαν#`.

ΣXEΔION KAI ΠEPIEXOMENA TOY BIBΛIOY

Tc 4ιλ#σ#4ικc σ+γγραμμα τ#` Λαερτ�#υ διεσ<θη Wλ�κληρ#.Συν=θως iν#μα9�μεν#ν B�#ι 4ιλ#σ�4ων 41ρει στRν πραγματι-κ�τητα xνα πλ1#ν μακρc κα^ aκ4ραστικc τ�τλ#: B��ι κα� γνμαιτν �ν ιλ�σ� ��α ε�δ�κιμησ�ντων κα� τν �κ�στ�η α�ρ�σει �ρε-σκ�ντων �ν �πιτ�μ�ω συναγωγ!". 7O τ�τλ#ς αeτcς aκτcς τ5ν "ι#-γρα4ικ5ν σημει<σεων nπ�σ)εται κα^ μ�α σπ#υδR τ5ν 4ιλ#σ#-4ικ5ν θεωρι5ν, nπ#γραμμι9#μ1νη Vπc μ�α συλλ#γR λ#γ#παι-γν�ων κα^ Vνεκδ�των. 7O Croiset (7Iστ. Λ#γ. kνθ. Vνωτ. σ.


– 14 –

8. 'Aπεδε�)θη Vπc τcν Aeστριακc καθηγητR 'A. Λ1σκυ hτι U kνδει0ις«Σ#υ�δα» δ\ν εfναι �ν#μα πρ#σ<π#υ Vλλb τ�τλ#ς λε0ικ#`, hπως λ1με π.).λε0ικcν «7Hλ�#υ». Bλ. A. Lesky, 7Iστ#ρ. Vρ). 7Eλλ. λ#γ#τε)ν�ας, μετ(4ρ. 'A. Tσ#-παν(κη, 1964.

νb τc 0ε)ωρ�σoη, γιατ^ τ#` )ρει(σθηκε xνα Wλ�κληρ# "ι"λ�# γιbνb a0ετ(σoη τcν Πλ(τωνα.

Πιc σπ#υδαι�τερ# τc E "ι"λ�#, μjς γνωρ�9ει τcν 'Aριστ#τ1ληκα^ τRν περιπατητικR 4ιλ#σ#4�α. 'Aλλb U "ι#γρα4�α τ#` 'Aριστ#-τ1λ#υς, τ�ς μεγ(λης αeτ�ς μ#ρ4�ς τ�ς Vρ)α�ας διαν#=σεως,εfναι π#λd συντ#μευμ1νη W κατ(λ#γ#ς τ5ν kργων τ#υ δ�δεταιστc Vκ1ραι#, Vλλb U διερε+νησις τ5ν θεωρι5ν τ#υ εfναι Vν+παρ-κτ#ς, #�τως ε6πε;ν. 'Aκ#λ#υθ#`ν κε4(λαια γιb τcν Θε�4ραστ#,τcν Στρ(τωνα, τcν Λ+κωνα, τcν Δημ=τρι# τcν Φαληρ1α κα^ τcν7Hρακλε�δη. 7H V0�α τ#` "ι"λ�#υ αeτ#` kγκειται κυρ�ως στ^ςπ#λυ(ριθμες διαθ�κες π#d περι1)ει.

Πιc aκτεν1στερ# τc ΣT "ι"λ�#, εfναι V4ιερωμ1ν# στ#dς Kυνι-κ#dς 4ιλ#σ�4#υς. Aeτ#^ |σως, Vπ' hλ#υς τ#dς Vρ)α�#υς 4ιλ#σ�-4#υς, kγιναν V4#ρμR γιb τb περισσ�τερα εe4υ#λ#γ=ματα κα^σκ<μματα, W δ\ συγγρα4εdς τb παραθ1τει μ\ μεγ(λη εe)αρ�-στησι. {Eνα κε4(λαι# Vνα41ρεται στcν 'Aντισθ1νη, τcν lδρυτRτ�ς αlρ1σεως, Vλλb τc μεγαλ+τερ# μ1ρ#ς τ#` "ι"λ�#υ τc Vπ#τελε;U "ι#γρα4�α τ#` Δι#γ1ν#υς, τ#` Vνθρ<π#υ μ\ τc "αρ1λι, τ#`Wπ#�#υ U θρυλικR μ#ρ4R Vν(γλυ4α Vπεικ#ν�9εται. Tc nπ�λ#ιπ#τμ�μα τ#` "ι"λ�#υ a0ιστ#ρε; aν συντ#μ�tα τRν 9ωR 4ιλ#σ�4ωνμικρ#τ1ρας σημασ�ας, hπως εfναι W Kρ(της, W Mητρ#κλ�ς, U7Iππαρ)�α, W M�νιμ#ς, W 'Oνησ�κριτ#ς, W M1νιππ#ς κα^ W Mεν1δη-μ#ς.

Στc Z "ι"λ�#, aκτεταμ1ν# κα^ αeτ�, παρ#υσι(9#νται U 9ωR κα^#l 6δ1ες τ5ν Στωϊκ5ν. 7O Z=νων W Kιτιεdς καλ+πτει τc μεγαλ+-τερ# τμ�μα τ#` "ι"λ�#υ, κατb τc Vκ�λ#υθ# δι(γραμμα: 9ω=,εe4υ#λ#γ=ματα, μαθητα�, δ�γματα (λ#γικR κα^ διαλεκτικ=, μ\θεωρ�α τ�ς κρ�σεως, τ#` διαλ#γισμ#` κα^ τ#` συλλ#γισμ#`,zθικR μ\ Wρισμc τ�ς Vρετ�ς κα^ τ�ς σ#4�ας� 4υσικR μ\ a0=γησιτ#` κ�σμ#υ). Λ�γες μ�ν#ν σελ�δες V4ιερ<ν#νται κατ�πιν στ#dςμαθητ\ς 'Aρ�στωνα, Δι#ν+σι#, {Hριλλ#, Kλε(νθη, Σ4α;ρ# κα^Xρ+σιππ#.

Tc H "ι"λ�# aρευνtj τ#dς Πυθαγ#ρε�#υς: τcν Πυθαγ�ρα,


– 17 –

_λλ#υς τ1σσερεις. 'Aλλb #l πρ5τ#ι εfναι #l Vληθιν#^ σ#4#^ κατbτcν Λα1ρτι#: W Θαλ�ς, W Σ�λων, W Xε�λων, W Περ�ανδρ#ς, W Kλε-�"#υλ#ς, W B�ας κα^ W Πιττακ�ς. {Yστερα kρ)#νται W M+σων, WΦερεκ+δης, W 'Aν()αρσις και W 'Eπιμεν�δης. K(θε "ι#γρα4�απεριλαμ"(νει, σ+μ4ωνα μ\ τcν τ�τλ# τ#` συγγρ(μματ#ς, τRν 9ωRτ#` 4ιλ#σ�4#υ, μ�αν περ�ληψιν τ5ν δ#0ασι5ν τ#υ, κα^ μ�αν συλ-λ#γR Vνεκδ�των. Tελει<νει μ\ τ^ς aπιστ#λ\ς π#d Vπ#δ�δ#νταιστcν κ(θε σ#4�.

Tc "ι"λ�# B εfναι V4ιερωμ1ν# στcν Σωκρ(τη κα^ hλ#υς τ#dςμαθητ1ς τ#υ, π#d aσυν1)ισαν τRν σκ1ψι τ#υ, )ωρ^ς μεγ(λες τρ#-π#π#ι=σεις. 7O Λα1ρτι#ς διερευνtj aν πρ<τ#ις τ#dς διαν#ητ\ςπ#d δ\ν εf)αν καμμιb σ)1σι μ\ τcν Σωκρ(τη: 'Aνα0�μανδρ#,'Aνα0ιμ1νη, 'Aνα0αγ�ρα. Ol μαθητ\ς τ#` Σωκρ(τ#υς εfναι W3εν#45ν, W A6σ)�νης, W 'Aρ�στιππ#ς, W Φα�δων, W Eeκλε�δης, WΔι�δωρ#ς, W Στ�λπων, W Σ�μων, W Γλα+κων, W Σιμμ�ας, W K1"ηςκα^ W Mεν1δημ#ς. Tc "ι"λ�# τc συνθ1τ#υν κυρ�ως τc κε4(λαι#γιb τcν Σωκρ(τη κα^ τc κε4(λαι# π#d εfναι V4ιερωμ1ν# στcν'Aρ�στιππ# κα^ τ#dς Kυρηναϊκ#dς 4ιλ#σ�4#υς, #l Wπ#;#ι δι1δω-σαν τRν zθικR τ�ς Uδ#ν�ς, π#d συ)νb περιε;)ε κα^ στ#ι)ε;α Vπcτcν 'Eπικ#υρισμ�.

7Oλ�κληρ# τc Γ "ι"λ�# περιλαμ"(νει τRν "ι#γρα4�α τ#` Πλ(-των#ς. 7O Λα1ρτι#ς aρευνtj aν πρ<τ#ις τRν 9ωR τ#` 4ιλ#σ�4#υκα^ τ^ς aπιδρ(σεις π#d nπ1στη, nπενθυμ�9ει τ^ς ε6ρωνε;ες π#d τ#`Vπη+θυναν, σκιαγρα4ε; μ�α kκθεσι τ5ν θεωρι5ν τ#υ, π#d γρ=-γ#ρα καταλ=γει στcν κατ(λ#γ# τ5ν kργων τ#υ, τα0ιν#μ#υμ1νωνσ\ τετραλ#γ�ες, κα^ τελει<νει μ\ τRν κατb Πλ(τωνα δια�ρεσιντ5ν πραγμ(των τ#` κ�σμ#υ.

Tc Δ "ι"λ�# εfναι V4ιερωμ1ν# στRν 'Aκαδ=μεια, δηλ. στ#dςμαθητ\ς τ#` Πλ(των#ς Σπε+σιππ#, 3εν#κρ(τη, Π#λ1μωνα,Kρ(τη, Kρ(ντ#ρα, 'Aρκεσ�λα#, B�ωνα, Λακ+δη, Kαρνε(δη κα^Kλειτ�μα)#. Efναι Wλ#4(νερ# hτι τc περιε)�μεν# τ#` "ι"λ�#υτ#+τ#υ εfναι δευτερευ#+σης σημασ�ας κα^ θb kπρεπε ν' Vπ#τελo�συν1)εια τ#` πρ#ηγ#υμ1ν#υ. 'Aλλb W συγγρα4εdς Vναγκ(σθηκε


– 16 –

μ\ τcν Πυθαγ�ρα. 7O συγγρα4εdς δ\ν δικαι#λ#γε; aπαρκ5ς τRνδια�ρεσι αeτ=, Vλλb περι#ρ�9εται νb σημει<σoη τb u0�ς:

«Φιλ#σ#4�ας δ\ δ+# γεγ�νασιν Vρ)α�, � τε Vπc 'Aνα0ιμ(ν-δρ#υ κα^ U Vπc Πυθαγ�ρ#υ� τ#` μ\ν Θαλ#` διακηκ#�τ#ς,Πυθαγ�ρ#υ δ\ Φερεκ+δης καθηγ=σατ#. Kα^ aκαλε;τ# μ\ν'Iωνικ=, hτι Θαλ�ς �Iων �ν, Mιλ=σι#ς γ(ρ, καθηγ=σατ# 'Aνα0ι-μ(νδρ#υ� U δ\ 'IταλικR Vπc Πυθαγ�ρ#υ, hτι τb πλε;στα κατb τRν'Iταλ�αν a4ιλ#σ�4ησεν».

Tc #eσι5δες εfναι νb γνωρ�9ωμε hτι W Λα1ρτι#ς Vκ#λ#υθε;μ�α καθιερωμ1νη παρ(δ#σι κ(μν#ντας αeτR τRν δι(κρισι κα^ hτιτc 8#ν (H) "ι"λ�#ν τ#` συγγρ(μματ�ς τ#υ δ\ν Vπ#τελε; συν1)ειατ#` 7#υ "ι"λ�#υ. M\ αeτc Vρ)�9ει μ�α δευτ1ρα #�τως ε6πε;ν lστ#-ρ�α τ�ς 4ιλ#σ#4�ας, παρ(λληλη τ�ς πρ<της. 'Aπc τcν Σ10τ# τcν'Eμπειρικ�, 4ιλ�σ#4# τ#` 2#υ μ.X. α65ν#ς, μεταπηδj Vπ�τ#μαστcν Πυθαγ�ρα, 4ιλ�σ#4# τ#` 6#υ π.X. α65ν#ς.

'E0 αeτ#` κα^ μ�ν#υ τ#` γεγ#ν�τ#ς κατα4α�ν#νται τb aλατ-τ<ματα τ�ς nπc τ#` συγγρα41ως Vκ#λ#υθ#υμ1νης μεθ�δ#υ.

'Ebν παρα"λ1ψωμε μερικ( σ4(λματα, hπως U θ1σις στRνWπ#�α τ(σσεται W 7Hρ(κλειτ#ς, Vδικαι#λ#γ=τως τ#π#θετ#+μεν#ςστRν 'IταλικR 4ιλ#σ#4�α, abν θ1σωμε, hπως θb kπρεπε νb τcκ(μoη W συγγρα4ε+ς, σ\ xνα 0ε)ωριστc κε4(λαι# τ#dς τρε;ς 4υσι-κ#dς 'Aνα0�μανδρ#, 'Aνα0ιμ1νη κα^ 'Aνα0αγ�ρα, π#d Vδικαι#λ#-γ=τως aρευν5νται στc "ι"λ�# π#d V4#ρtj στcν Σωκρ(τη, abντ1λ#ς αe0=σωμε λ�γ# τb κε4(λαια γιb τ#dς σ#4ιστ1ς, π#d aδ5καταντ#`ν ν' Vσ)#λ#`νται μ\ τRν "ι#γρα4�α τ#` Πρωταγ�ρα —αeτR U lστ#ρ�α τ#` Λαερτ�#υ εfναι μ�α σ)εδcν Vκρι"Rς Vνακε4α-λα�ωσις τ#` συν�λ#υ τ�ς 7Eλληνικ�ς 4ιλ#σ#4�ας, π#d θb μπ#-ρ#`σε νb aπιδει)θ� σ\ xνα π#λd καθαρcν π�νακα. 7H συν#λικRαeτR �ψις εfναι aνδια41ρ#υσα, δι�τι εfναι U πρ<τη π#d k4θασε�ς aμjς τ�σ# πλ=ρης. Στb _λλα συγγρ(μματα δ\ν nπ(ρ)#υνπαρb Vπ#σπασματικ\ς μελ1τες Z μ#ν#γρα4�ες. Tc παρcν σ+γ-γραμμα uπ#μ1νως δ�δει τRν δυνατ�τητα νb γνωρ�σωμε πιcε�κ#λα τRν σκ1ψι τ�σων 4ιλ#σ�4ων, τ5ν Wπ#�ων τb γραπτb δ\ν


– 19 –

lδρυτR τ�ς αlρ1σεως, κα^ κατ�πιν τcν 'Eμπεδ#κλ�, 'Eπ�)αρμ#,'Aρ)+τα, 'Aλκμα�ωνα, {Iππασ#, Φιλ�λα# κα^ E�δ#0#.

Tc Θ "ι"λ�# Vπ#τελε; μ�α συγκε)υμ1νη Vν(μι0ι διερευν=σεωντ5ν «μεμ#νωμ1νων» 4ιλ#σ�4ων, hπως W 7Hρ(κλειτ#ς κα^ W3εν#4(νης κα^ τ�ς aλεατικ�ς 4ιλ#σ#4�ας (Παρμεν�δης, M1λισ-σ#ς, Z=νων W 'Eλε(της, W Wπ#;#ς aλ()ιστα 4α�νεται νb aνδια-41ρoη τcν Λα1ρτι#). Σ\ αeτb πρ#στ�θεται μ�α διερε+νησιςV4#ρ5σα στcν σ+γ)ρ#ν# τ#` Σωκρ(τ#υς σ#4ιστR Πρωταγ�ρακα^ τRν α�ρεσι τ#` Π+ρρων#ς.

Tc I "ι"λ�#ν, τ1λ#ς, τc aκτεν1στερ# κα^ τc πιc σπ#υδα;#,aρευνtj μ�ν#ν τcν 'Eπ�κ#υρ#, Vλλb παρ#υσι(9ει τ#`τ# τc μεγ(λ#aνδια41ρ#ν: aκτcς Vπc τRν 9ωR τ#` 4ιλ#σ�4#υ, περι1)ει κα^τρε;ς aκτενε;ς aπιστ#λ1ς: πρcς τcν 7Hρ�δ#τ#, τcν Πυθ#κλ� κα^τcν Mεν#ικ1α, π#d Vπ#τελ#`ν Vντιστ#�)ως σ+ντ#μη περ�ληψιτ�ς 4υσικ�ς, τ�ς μετεωρ#λ#γ�ας κα^ τ�ς zθικ�ς τ#` 'Eπικ#+ρ#υ.

Tc hλ#ν "ι"λ�#ν δ\ν τελει<νει μ\ xνα πραγματικc συμπ1ρα-σμα, Vλλb περατ#`ται πρ#)ε�ρως μ\ δια4�ρ#υς στ#)ασμ#dς aπ^τ�ς aπικ#υρικ�ς zθικ�ς, κα^ aπαναλαμ"(νει, )ωρ^ς μεγ(λεςVλλαγ1ς, h,τι aλ1)θη στRν πρcς τcν Mεν#ικ1α aπιστ#λ=.

* * *T1τ#ια εfναι U παρ#`σα 7Iστ#ρ�α τ5ν 4ιλ#σ�4ων. 'Aλλb U pς

Vνωτ1ρω δια�ρεσις σ\ δ1κα "ι"λ�α εfναι μιb "#λικR a0ωτερικRδια�ρεσις. ΣτRν πραγματικ�τητα κρ+"ει μιb δια4#ρετικR aσωτε-ρικR δ#μ=, τRν Wπ#�α W Λα1ρτι#ς σα45ς nπ#δεικν+ει στRνε6σαγωγ= τ#υ.

�Oντως, τc σ+ν#λ#ν περιλαμ"(νει δ+# διακεκριμ1να τμ=ματα,Vν�σ#υ σπ#υδαι�τητ#ς. Tc πρ5τ#, π#d aκτε�νεται aπ^ τ5ν uπτbπρ<των "ι"λ�ων, εfναι V4ιερωμ1ν# στRν lστ#ρ�α τ�ς 'Iωνικ�ς4ιλ#σ#4�ας, π#d πρ#�λθε Vπc τcν Θαλ� κα^ _ρ)ισε μ\ τcν 'Aνα-0�μανδρ#. Tc δε+τερ#, π#d περιλαμ"(νει τb τρ�α τελευτα;α"ι"λ�α, εfναι V4ιερωμ1ν# στRν 7EλληνικR 4ιλ#σ#4�α π#d Vνεπτ+-)θη στRν 'Iταλ�α. AeτR πρ#�λθε Vπc τcν Φερεκ+δη κα^ _ρ)ισε


– 18 –

ρησι κα^ τb δεδ#μ1να τ5ν aπιστημ5ν.7H κατ(τα0ις τ#` Λαερτ�#υ, π#d θ1λει νb εfναι καθαρ5ς )ρ#-

ν#λ#γικ=, δ\ν δ�δει στRν πραγματικ�τητα παρb μιb τε)νητR κα^Vπ#σπασματικR )ρ#ν#λ�γησι. Tc σ+γγραμμα θb aκ1ρδι9ε σ\aνδια41ρ#ν κα^ σα4=νεια, �ν εf)ε διαιρεθ� κατb )ρ#ν#λ#γικ\ςπερι�δ#υς κα^ �)ι κατb κατευθ+νσεις.

7Ως aπακ�λ#υθ#ν τ5ν Vνωτ1ρω πρ#κ+πτει κα^ μ�α _λλη kλλει-ψις: �)ι μ�ν#ν #l μεγ(λ#ι σταθμ#^ τ�ς uλληνικ�ς σκ1ψεως δια-4ε+γ#υν, Vλλb κα^ #l aπιδρ(σεις, π#d nπ1στησαν #l 4ιλ�σ#4#ιτ�ς μιjς κατευθ+νσεως Vπc τRν _λλη, aντελ5ς παραμελ#`νται.B1"αια, ε�κ#λα Vντιλαμ"(νεται κανε^ς τc hτι W Πλ(των πρ#1ρ-)εται Vπc τcν Σωκρ(τη, κα^ τc τ� )ρωστ(ει W 'Aριστ#τ1λης στcνΠλ(τωνα, κα^ W 'Eπ�κ#υρ#ς στ#dς Kυρηναϊκ#dς κα^ στ#dς 'Aτ#-μικ#+ς. 'Aλλb μ�ν#ν σ' αeτ#dς κα^ σ\ aλ()ιστες _λλες aπιδρ(σειςπερι#ρ�9#νται αl aπιδρ(σεις π#d nπ#γραμμ�9#νται Vπc τcνΛα1ρτι#.

Γιb τcν κ(θε 4ιλ�σ#4#, W Λα1ρτι#ς Vκ#λ#υθε; τc κατωτ1ρωστερ�τυπ# σ)1δι# aρε+νης: �Oν#μα κα^ καταγωγR — σπ#υδ\ςκα^ 4ιλ#σ#4ικR διαμ�ρ4ωσις — aκλ#γR αlρ1σεως — V0ι#σημε�-ωτα γεγ#ν�τα τ�ς 9ω�ς τ#υ — Xαρακτ=ρας τ#` 4ιλ#σ�4#υ—V4=γησις τ#` θαν(τ#υ τ#υ κα^ )ρ#ν#λ#γικ\ς λεπτ#μ1ρειες, Vνα-4ερ�μενες κα^ στRν VκμR τ#` 4ιλ#σ�4#υ — iπαδ#^ — συγγρ(μ-ματα — δ�γματα κα^ θεωρ�ες — Wμ<νυμ#ι (στc κε4(λαι# γιbτcν Kρ(τη π.). στc Δ "ι"λ�# γρ(4ει: «Γεγ�νασι δ\ Kρ(τητεςδ1κα� πρ5τ#ς...»).

* * *7H pς _νω μ1θ#δ#ς κατατ(0εως, Vσ4αλRς Vλλb μ#ν�τ#νη,

a0ηγε;ται aν μ1ρει, καθ�ς κα^ τb _λλα )αρακτηριστικb π#d Vνα-41ραμε πρ#ηγ#υμ1νως, Vπc xνα _λλ# #eσι5δες γν<ρισμα τ#`συγγρ(μματ#ς: Vπc τc hτι δ\ν εfναι παρb μιb καταγρα4R λεπτ#-μερει5ν π#d kλα"ε Vπc _λλα "ι"λ�α. 7O Λα1ρτι#ς Vνα41ρειπ(ντ#τε εeσυνε�δητα τ^ς πηγ1ς τ#υ, κα^ kτσι θα aν�μι9ε κανε^ς


– 21 –

διεσ<θησαν Z k)#με μ�ν#ν Vπ#σπ(σματα. Θb zμπ#ρ#`σε μ(λι-στα νb μjς "#ηθ=σoη νb παρακ#λ#υθ=σωμε καλ+τερα τRν Vν(-πτυ0ι τ5ν 6δε5ν κα^ τ�ς πρ#σωπικ�τητ#ς τ5ν 4ιλ#σ�4ων, καλ+-τερα νb καταλ("ωμε τb κε�μενα π#d k)#με, θb zμπ#ρ#`σε νbδ<σoη τ�ς 7Eλληνικ�ς σκ1ψεως κα^ τ�ς a0ελ�0ε<ς της μ\ Vλληλ#υ-)�α κα^ πρωτ�τυπη διερε+νησι, πρ#ερ)#μ1νη Vπc xνα σ+γ)ρ#ν�της {Eλληνα. Θb zμπ#ρ#`σε νb τb δ<σoη hλα αeτ(, a(ν τc kργ#εf)ε γ�νει hπως θb kπρεπε.

'Aλλb W Λα1ρτι#ς, μ\ τRν μ1θ#δ# π#d Vκ#λ#+θησε, Vπ1κλεισεαeτRν τRν δυνατ�τητα. Δι�τι πραγματικb a0ετ(9ει )ωριστb κ(θε4ιλ#σ#4ικR κατε+θυνσι, pσbν xνα σ+ν#λ#, τ#` Wπ#�#υ a0αντλε;τb θ1ματα, )ωρ^ς νb k)tη πλησι(σει τc _λλ# σ+ν#λ# π#d εfναι Uuπ#μ1νη κατε+θυνσις. Πα�ρνει κ(θε κατε+θυνσι Vπc τRν kναρ0�της xως τc τ1λ#ς της, δε�)νει τ^ς διαδ#)\ς π#d μεσ#λ("ησαν,Vλλb τRν πραγματε+εται σbν Vπ#μ#νωμ1νη.

Aeτc δημι#υργε; γιb τcν Vναγν<στη xνα δυσ(ρεστ# )(σμαμετα0d τ5ν κε4αλα�ων, V4#` θb kπρεπε, κ(θε 4#ρ(, νb Vνα-τρ1)oη Vπ�τ#μα π#λλ#dς α65νες π�σω. 'Aπc τc _λλ# μ1ρ#ς, #lσυγγρα4ε;ς π#d k9ησαν τRν |δια aπ#)=, δ\ν a0ετ(9#νται μα9�,Vλλb καταν1μ#νται σ\ δι(4#ρα "ι"λ�α. ΠλRν hμως, abν εfναιVληθινc hτι κ(θε κατε+θυνσις k)ει μιb 6δι�τυπη μ#ρ4R σκ1ψεως,εfναι aπ�σης Vληθινc hτι #l σ+γ)ρ#ν#ι 4ιλ�σ#4#ι hλων τ5νκατευθ+νσεων k)#υν μιb κ#ινR ψυ)#λ#γικR κατ(στασι κα^ ν##-τρ#π�α, κα^ παραπλ=σιες μ#ρ4\ς σκ1ψεως, π#d εfναι Vπ�ρρ#ιατ�ς lστ#ρικ�ς στιγμ�ς π#d k9ησαν κα^ τ�ς μετα"#λ�ς τ5ν γν<-σεων τ�ς aπ#)�ς τ#υς. 7O Πυθαγ�ρας π.). εfναι πιc κ#ντb στcνΘαλ�, παρ' hσ#ν πρcς τcν τελευτα;# iπαδc τ#υ E�δ#0#. Olτελευτα;#ι Πλατωνικ#�, #l τελευτα;#ι Περιπατητικ#�, #l τελευ-τα;#ι Στωϊκ#�, δ\ν k)#υν παρb π#λd λ�γη σ)1σι μ\ τ#`ς Vρ)ηγ1τεςτ�ς κατευθ+νσε<ς τ#υς. �Aν U zθικR κα^ U λ#γικR Vνεπτ+)θησανσ)ετικb iλ�γ#ν, U 4υσικR Vντιθ1τως _λλα0ε π#λd κατb τRν δια-δρ#μRν τ5ν α6<νων, καθ' hσ#ν #l 4ιλ�σ#4#ι Vπεσπ(σθησαν Vπcτ^ς μυθ#λ#γικ\ς κ#σμ#γ#ν�ες, γιb νb στηρι)θ#`ν στRν παρατ=-


– 20 –

(πρ"λ. "ι"λ. H , 9ωR τ#` Z=νων#ς)� δικαστικb κε�μενα (κατηγ#-ρητ=ρι# κατb τ#` Σωκρ(τ#υς, "ι"λ. B).

Kατb δε+τερ#ν λ�γ#ν, a)ρησιμ#π#�ησε λ#γ#τε)νικb στ#ι)ε;α,σκ<μματα τ5ν κωμικ5ν π#ιητ5ν aναντ�#ν τ5ν 4ιλ#σ�4ων (τ#`'Aριστ#4(ν#υς, κα^ κυρ�ως τ5ν π#ιητ5ν τ�ς μ1σης κωμgωδ�ας),στ�)#υς Vπc τRν 'Iλι(δα κα^ τRν 'Oδ+σσεια, κα^ σ(τιρες Vπc τcνσιλλ#γρ(4# (συγγρα41α πειρα)τικ5ν π#ιημ(των) T�μωνα, τ#`Wπ#�#υ U συλλ#γR παρατ�θεται σ)εδcν a0 Wλ#κλ=ρ#υ.

T1λ#ς mντλησε Vπc καθ' αnτc 4ιλ#σ#4ικ\ς πηγ1ς. Πρ^ν Vπcτcν Λα1ρτι#, δ\ν nπ�ρ)ε γενικR lστ#ρ�α τ�ς 4ιλ#σ#4�ας,nπ�ρ)αν hμως aπ^ μ1ρ#υς συγγρα4\ς γιb τ#dς 4ιλ#σ�4#υς.K(θε κατε+θυνσις (α�ρεσις) εf)ε τRν lστ#ρ�α της κα^ τb Vρ)ε;ατης κα^ διατηρ#`σε xνα κατ(λ#γ# τ5ν μελ5ν της κα^ τ5ν διαδ#-)ικ5ν Uγετ5ν τ�ς σ)#λ�ς. �Hταν U γενεαλ#γ�α της, νb π#`με. 7OΛα1ρτι#ς εf)ε nπ' �ψιν τ#υ π#λλ\ς Vπc αeτ\ς τ^ς πραγματε;ες,κα^ κυρ�ως τ^ς Διαδ#)\ς τ#` Σωτ�ων#ς τ#` 'Aλε0ανδρ1ως, π#dkγραψε Vν(μεσα στb 200 κα^ 170 π.X. 11, κα^ τ5ν Wπ#�ων μιbπερ�ληψι εf)ε κ(νει στcν 2# α65να π.X. W 7Hρακλε�δης Λ1μ"#ς,τcν Wπ#;#ν W Λα1ρτι#ς π#λλ\ς 4#ρ\ς Vνα41ρει. 'E)ρησιμ#π#�ησεaπ�σης παρ�μ#ια πραγματε�α μ\ τcν τ�τλ# Διαδρ�μ$ τν ιλ�-σ� ων τ#` Δι#κλ1#υς Vπc τRν Mαγνησ�α (1#ς α6�ν π.X.). Tckργ# τ#` Λαερτ�#υ Vπ#τελε; γιb μjς σ=μερα τRν τελευτα�α δια-κλ(δωσι τ�ς συγγρα4ικ�ς αeτ�ς κατηγ#ρ�ας.

'Aπc τc _λλ# μ1ρ#ς, nπ�ρ)αν aπ^ μ1ρ#υς "ι#γρα4�ες, στ^ςWπ#;ες Vνα41ρεται W Δι#γ1νης: #l "ι#γρα4�ες π#d kγραψαν W'Aριστ#01νης, W {Eρμιππ#ς κα^ W 'Aντ�γ#ν#ς W Kαρ+στι#ς (U "ι#-γρα4�α γιb τcν Πυθαγ�ρα τ#` 'Iαμ"λ�)#υ #eδαμ#` Vνα41ρε-ται). 7Yπ�ρ)αν aπ�σης δ#0#γρα4ικ\ς συλλ#γ\ς π#d περιε;)αν τb#eσι<δη σημε;α τ�ς διδασκαλ�ας uκ(στης αlρ1σεως, hπως U συλ-λ#γR τ#` Θε#4ρ(στ#υ (Φυσικν δ�&αι)12, τ#` 'Aετ�#υ, τ#`


– 23 –

hτι Vρκε; γιb νb μ(θωμε τ#dς συγγρα4ε;ς Vπc τ#dς Wπ#�#υς aνε-πνε+σθη, νb σημει<σωμε τb iν�ματα π#d παραθ1τει. Tc πρjγμαhμως δ\ν εfναι τ�σ# qπλ�. Σ\ π�σες πηγ\ς πρ1πει ν' Vπ#δ<σωμεhλα τb nλικb τ#` Λαερτ�#υ; 7Yπ(ρ)ει μ�α κυρ�α πηγ=, κα^ π#ιbεfναι αeτ=; 7O Delatte στRν ε6σαγωγR τ#` πρ#ανα4ερθ1ντ#ς"ι"λ�#υ τ#υ «7H 9ωR τ#` Πυθαγ�ρα, 1922 (σελ. 16–34), σημει<νειλεπτ#μερ5ς τb συμπερ(σματα στb Wπ#;α κατ1λη0αν #l aρευνη-τ1ς. 'Eκ τ�ς μελ1της τ#υ πρ#κ+πτει hτι Vπc τ^ς aργασ�ες τ#`N�τσε τc 1868 9, xως aκε;νες τ#` Howald (Hermès, 192010), π(νωVπc μιb δωδεκ(δα Γερμαν5ν aρευνητ5ν παρ#υσ�ασαν δια4#ρε-τικ\ς κα^ κ(π#τε Vντι4ατικ\ς nπ#θ1σεις, καθ' hσ#ν #l μ1ν, pς #lYolkmann, Gercke κα^ Schmidt, θ1λησαν νb μει<σ#υν τRν μερ�δατ�ς πρ#σωπικ�ς aργασ�ας τ#` Λαερτ�#υ, #l δ\ _λλ#ι, pς WBahnsch Z W Schwartz, Vντιθ1τως nπεγρ(μμισαν hτι W συγγρα-4εdς kκαμε πρωτ�τυπη aργασ�α.

Kα^ #l μ\ν κα^ #l δ\ παραθ1τ#ντες τ^ς π#λλαπλ\ς πηγ\ς aπιμ1-ν#υν ν' Vνε+ρ#υν τRν κυρ�α πηγ=. Πιc qπλc |σως aν πρ#κειμ1νgωθb �ταν νb a0ετ(σωμε τc κε�μεν# hπως μjς εfναι δ#σμ1ν# κα^ ν'Vπ#4+γωμε νb aκ41ρωμε δ+σκ#λα aπαληθε+σιμες nπ#θ1σεις.E|τε σημαντικb nπ�ρ0αν ε|τε δευτερε+#ντα, W Λα1ρτι#ς π(ντ#τεVνα41ρει τb συγγρ(μματα Vπc τb Wπ#;α mντλησε. 'Iδ#d π�ςμπ#ρ#`με νb τb κατατ(0ωμε:

7O συγγρα4εdς κατ' Vρ)Rν a)ρησιμ#π#�ησε πρωτ�τυπα στ#ι-)ε;α: διαθ�κες κυρ�ως στc "ι"λ�# E, π#d τ^ς παραθ1τει aν aκτ(σει(διαθ�κες τ#` 'Aριστ#τ1λ#υς, τ#` Θε#4ρ(στ#υ, τ#` Στρ(των#ς,τ#` Λ+κων#ς), aπιστ#λ\ς π#d #l περισσ�τερες δ\ν εfναι γν=σιες,hπως #l aπιστ#λ\ς τ5ν uπτb σ#45ν, κα^ _λλες π#d δ\ν εfναιπαρb περιλ=ψεις τ#` συγγρ(μματ#ς uνcς 4ιλ#σ�4#υ, hπως #laπιστ#λ\ς τ#` 'Eπικ#+ρ#υ� Vπ#4(σεις τ#` Vθηναϊκ#` λα#`


– 22 –

9. Bλ. Nietzsche E. De L. D. fontibus, σ. 632–653.10. Bλ. Howald, E: Die Schriftenvergeichnisse des Aristoteles und des

Theophrast, σ. 204–221. 11. Bλ. Tσ1λλερ — N1στλε — Θε#δωρ�δης, kνθ. Vνωτ. σ. 8.

Delatte (kνθ' Vνωτ. σ. 46–48), κατb τcν Wπ#;#ν, τb pς _νω συγ-γρ(μματα, καθ�ς κα^ #l νε<τερ#ι σκεπτικ#^ 4ιλ�σ#4#ι, nπ�ρ0ανU _μεσ#ς πηγR τ#` "ι"λ�#υ τ#` Λαερτ�#υ.

H A3IA TOY BIBΛIOY

7O Λα1ρτι#ς, hπως ε|παμε κα^ παραπ(νω, δ\ν �ταν πρ#ικι-σμ1ν#ς μ\ 4ιλ#σ#4ικc πνε`μα, �ταν μjλλ#ν xνας μυθιστ#ρι#-γρ(4#ς. Γι' αeτ�, W Δι#γ1νης W κυνικcς τcν γ#ητε+ει περισσ�-τερ#, παρb W nπερ"#λικb "αθdς 'Aριστ#τ1λης. �Aνετα κινε;ται,μ�ν# στRν zθικ=, π#d εfναι xνα iλιγ<τερ# V4oηρημ1ν# κα^ περισ-σ�τερ# πρ#σιτc τμ�μα τ�ς 4ιλ#σ#4�ας. 'E0 αeτ#` κα^ U aκτετα-μ1νη θ1σις π#d παρα)ωρε; στ#dς Kυρηναϊκ#+ς, τ#dς Σκεπτι-κ#+ς, τ#dς Kυνικ#+ς, τ#dς Στωϊκ#dς κα^ τ#dς 'Eπικ#υρε�#υς.{Oπ#ι#ς θ1λει νb δια"(σoη σ' xνα μ�ν# Vρ)α;# "ι"λ�# μ�α περ�-ληψι τ5ν 7Eλληνικ5ν zθικ5ν συστημ(των, Vναμ4ισ"ητ=τωςπρ1πει νb συμ"#υλευθo� τ#dς «B�#υς τ5ν 4ιλ#σ�4ων» τ#` Δι#-γ1ν#υς Λαερτ�#υ.

Ol δια4#ρ\ς στ^ς zθικ\ς Vπ�ψεις μετα0d τ5ν Kυρηναϊκ5ν κα^τ5ν 'Eπικ#υρε�ων, καθ�ς κα^ #l Wρισμ#^ τ�ς εeδαιμ#ν�ας κα^ τ�ςσ#4�ας, π#d aδ�θησαν Vπc τcν 'Aρ�στιππ#, τcν Z=νωνα, τcν'Eπ�κ#υρ# κα^ τcν Π+ρρωνα, Vν(γλυ4α πρ#"(λλ#νται στc kργ#τ#υ. 'EπειδR δ\ �ταν |σως W |δι#ς σκεπτικιστ=ς, κα^ aπειδR υl#θε-τε; κ(π#τε μ�αν στ(σι παραπλ=σια πρcς τ#` Λ#υκιαν#`, κατ(-λα"ε καθαρb τRν μεγ(λη σημασ�α τ�ς πυρρωνικ�ς αlρ1σεως.Efδε τcν )αρακτ�ρα της κα^ aσημε�ωσε τc hτι U 4ιλ#σ#4ικR αeτRVντ�ληψις Vντετ�θετ# �)ι πρcς τRν τ(δε Z δε;να κατε+θυνσι Vλλb


– 25 –

Nε(νθ#υς Vπc τRν K+9ικ# κα^ τ#` Σατ+ρ#υ, περιπατητικ#` τ#`3#υ α65ν#ς π.X. 'Aκ�μη nπ�ρ)αν "ι"λι#γρα4ικ\ς συλλ#γ1ς,hπως W τερ(στι#ς κατ(λ#γ#ς τ#` Kαλλιμ()#υ τ#` Kυρηνα�#υ13

κα^ κατ(λ#γ#ι 7Oμων+μων, hπως W κατ(λ#γ#ς τ#` Δημητρ�#υVπc τRν Mαγνησ�α. T1λ#ς nπ�ρ)αν )ρ#ν#λ#γικ\ς συλλ#γ1ς,hπως τb Xρ�νικ' τ#` 'Aπ#λλ#δ<ρ#υ τ#` 'Aθηνα�#υ, τRν σπ#υ-δαι�τητα τ5ν Wπ#�ων τ#ν�9ει κα^ W Tσ1λλερ 14.

Aeτ#^ περ�π#υ εfναι #l συγγρα4ε;ς Vπc τ#dς Wπ#�#υς kλα"εnλικc W Λα1ρτι#ς. Σ\ αeτ#dς hμως πρ1πει νb πρ#στεθo� κα^ μ�αVρκετb δια4#ρετικR συλλ#γ=, Vπc τRν Wπ#�α W συγγρα4εdς τ5νB�ων τ5ν 4ιλ#σ�4ων Vντλε; τ�σ# συ)ν(, ~στε W N�τσε κα^ κα^ #l_λλ#ι Γερμαν#^ σ#4#^15 θ1λησαν νb τRν θεωρ=σ#υν pς τRν#eσιαστικR πηγ= τ#υ, τ' (Aπ�μνημ�νε)ματα κα� * Παντ�δαπ$lστ#ρ�α τ#` Φα"ωρ�ν#υ. TRν |δια _π#ψι nπεστ=ρι0ε κα^ W


– 24 –

12. 'Aπετελε;τ# Vπc 18 "ι"λ�α (τμ=ματα) κα^ �ταν τc πρ5τ# kργ# lστ#ρ�αςτ�ς 4ιλ#σ#4�ας στRν uλληνικR λ#γ#τε)ν�α. �Hταν καταταγμ1ν# κατb πρ#"λ=-ματα: Vρ)1ς, θε�τητα, κ�σμ#ς, μετ1ωρα, ψυ)#λ#γ�α, 4υσι#λ#γ�α. 'Aπc αeτcμjς kμεινε, aκτcς Vπc π#λυ(ριθμα Vπ#σπ(σματα, xνα Vρκετb μεγ(λ# τμ�μα,Περ^ α6σθ=σεων. Aeτc τc kργ# nπ�ρ0ε σ' hλη τRν Vρ)αι�τητα "ασικc γιb πλη-ρ#4#ρ�ες π(νω στRν πρ#σωκρατικR 4ιλ#σ#4�α. 7O 'A1τι#ς εf)ε 41ρει τRνδ#0#γρα4�α |σια μ\ τb μ1σα τ#` 1#υ π.X. α65ν#ς. Tc π#λd μπερδεμ1ν# 9=τηματ�ς Vρ)α�ας δ#0#γρα4�ας τc 0εκαθ(ρισε W Γερμανcς 4ιλ�λ#γ#ς HermannDiels μ\ τRν kρευν( τ#υ π#d _4ησε aπ#)=: Doxographi Graeci, Berolini 1897("λ. Tσ1λλερ — Θε#δωρ�δη, kνθ' Vνωτ. σ. 6–7).

13. Π�νακες τ5ν aν π(σoη παιδε�tα διαλαμψ(ντων κα^ �ν συν1γρα4#ν 120"ι"λ�α.

14. 7O Tσ1λλερ γρ(4ει σ)ετικ5ς (kνθ. Vνωτ., σ. 9): «Bασικc γιb τRν )ρ#ν#-λ#γ�α κα^ τRν lστ#ρ�α τ�ς uλληνικ�ς 4ιλ#σ#4�ας �σαν τb Xρ#νικb τ#` 'Aπ#λ-λ#δ<ρ#υ τ#` 'Aθηνα�#υ, γραμμ1να σ\ 6αμ"ικb τρ�μετρα γιb νb εeκ#λ+ν#υντRν Vπ#στ=θισι, π#d k4θαναν κ(π#υ �ς τb 110 π.X. κα^ στb παλαι�τερ( τ#υςμ1ρη στηρ�9#νταν στRν Xρ#ν#γρα4�α τ#` 'Eρατ#σθ1ν#υς. TRν VκμR τ5ν lστ#-ρικ5ν πρ#σ<πων τRν k"α9ε στb σαρ(ντα τ#υς )ρ�νια, τRν συσ)1τι9ε μ\καν1να σπ#υδα;# lστ#ρικc γεγ#νcς π#d kτυ)ε νb γ�νoη στRν δι(ρκεια τ�ς 9ω�ςτ#υς, κι' Vπ' αeτc nπελ�γι9ε κατb πρ#σ1γγισι τRν )ρ#ν#λ#γ�α τ�ς γενν=σε<ςτ#υς».

15. Mετα0d τ5ν Wπ#�ων κα^ W Tσ1λλερ, W Wπ#;#ς γρ(4ει hτι τc kργ# τ#`Λαερτ�#υ «εfναι xνα συμπ�λημα Vπc δι(4#ρα παλαι�τερα συμπιλ=ματα, π#dW συγγρα4εdς τc δημι#+ργησε κ�"#ντας Vπ' h,τι εf)ε μπρ#στ( τ#υ κα^ πρ#-σθ1τ#ντας ν1α συστατικ(, π#d τb π�ρε Vπc τcν Δι#κλ� κι' Vπc τ#` Φα"ωρ�-ν#υ τb (Aπ�μνημ�νε)ματα κα^ τRν Παντ�δαπ$ �στ�ρ�α» (kνθ' Vνωτ., σ. 8–9).

qρμ#νικ=. 7Yπ�ρ)αν κα^ τ�τε _νθρωπ#ι εeτελε;ς, 4ιλ(ργυρ#ι,"�αι#ι, _πληστ#ι κα^ παντcς ε|δ#υς Vκ�λαστ#ι. 7H μαρτυρ�α τ#`Λαερτ�#υ, κ#ντb σ' aκε;νες τ#` Λ#υκιαν#`, τ#` 'Aριστ#4(ν#υςκα^ τ#` Θ#υκυδ�δ#υ17, kρ)εται νb δια4ωτ�σoη π#λλb σημε;α aνπρ#κειμ1νgω.

»Δ\ν nπ(ρ)ει τ�π#τε στc σ+γγραμμα, xως τ#dς θρ+λ#υς κα^ τbVν1κδ#τα, π#d νb μR παρ#υσι(9oη κ(π#ι# aνδια41ρ#ν γιb μjς.�Aν U 9ωR τ5ν 4ιλ#σ�4ων δια"(9εται εe)(ριστα, τc i4ε�λει σ'αeτ\ς τ^ς μικρ\ς lστ#ρ�ες, π#d στc σ+ν#λ� τ#υς εfναι διασκεδα-στικ1ς. M\ εe)αρ�στησι π.)., θb δια"(σoη κανε^ς τRν lστ#ρ�α τ#`)ρυσ#` τρ�π#δα, π#d "ρ1θηκε στc δ�)τυ τ5ν ψαρ(δων τ�ςMιλ=τ#υ κα^ π#d κατb τcν )ρησμc aδικαι#`τ# νb τcν λ("η Wσ#4<τερ#ς _νθρωπ#ς. 'A4#` kκανε τcν γ`ρ# hλων τ5ν σ#45ν,Vπc τcν Θαλ� �ς τcν Σ�λωνα, κα^ καν1νας δ\ν τcν κρατ#`σε,κατ1λη0ε στcν 'Aπ�λλωνα, δι�τι μ�ν#ν W θεcς εfναι W πιc σ#4cς("ι"λ. A). 'Eπ�σης μ\ aνδια41ρ#ν θb δια"(ση κανε^ς τb λεγ�μεναγιb τcν 4ιλ�σ#4# Z=νωνα σ)ετικb μ\ xνα τ+ρανν# ("ι"λ. Θ.Z=νων W 'Eλε(της): «καθελε;ν δ\ θελ=σας N1αρ)#ν τcν τ+ραν-ν#ν, συνελ=4θη. {Oτε δ\ a0ετα9�μεν#ς τ#dς συνειδ�τας (τ#dςσυνεργ#+ς τ#υ), κα^ περ^ τ5ν hπλων �ν �γεν ε6ς Λιπ(ραν,π(ντας aμ=νυσε (κατων�μασε) αeτ#` τ#dς 4�λ#υς (τ#` τυρ(ν-ν#υ), "#υλ�μεν#ς αeτcν kρημ#ν καταστ�σαι (γιb νb τ#` δε�0oηπ�σ# τcν εf)αν aγκαταλε�ψει #l π(ντες)� εfτα περ� τινων ε6πε;νk)ειν τινb k4η αeτg5 πρcς τc #�ς κα^ δακ�ν (τ#` δ(γκασε τ'αeτ^) #eκ Vν�κεν xως Vπεκεντ=θη, ταυτcν 'Aριστ#γε�τ#νι τg5τυρανν#κτ�νgω παθ<ν». {Yστερα Vπc τRν αeτ#θυσ�α αeτR τ#`


– 27 –

πρcς hλες hσες aπ�στευαν hτι μπ##ρ`σαν νb "ε"αι<σ#υν τRν�παρ0ι κ(π#ι#υ πρ(γματ#ς, δηλαδR πρcς τ^ς δ#γματικ\ς κατευ-θ+νσεις16.

Tc πρ#τ1ρημα αeτc τ#` συγγρ(μματ#ς εfναι, |σως, γιb κ(θεσκεπτ�μεν# _νθρωπ#, U κυριωτ1ρα Vρετ= τ#υ, δι�τι τ#` δ�δει xναπ(ντ#τε aπ�καιρ# aνδια41ρ#ν abν σκε4θ#`με hτι hλες αeτ\ς #lVπ�ψεις γιb τRν σ)ετικ�τητα τ5ν α6σθ=σεων κα^ τ5ν κρ�σεων κα^τRν V"ε"αι�τητα τ5ν γν<σεων πρ#εκ(λεσαν στ#dς νεωτ1ρ#υς)ρ�ν#υς τ�ση ταρα)R κα^ μ�α τ�σ# σωτ=ρια Vγων�α, Vκ�μη στbμυαλb π#d �σαν συνηθισμ1να νb κιν#`νται _νετα μ\ τ^ς σκ1ψεις.U μαν�α τ#` Πασκbλ (Pascal) νb καταπ#λεμ=σoη τcν ΠυρρωνισμcστRν «'Aπ#λ#γητικ=» τ#υ, i4ε�λεται στcν Λα1ρτι#, π#d Vντελ=-4θη hτι U 4ιλ#σ#4ικR αeτR στ(σις δ\ν �ταν Vμελητ1α, κα^ kκαμεμιb τ�σ# γερR κα^ τ�σ# διε0#δικR kκθεσ� της.

'Aπc τc _λλ# μ1ρ#ς, τc σ+γγραμμα περι1)ει aνδια41ρ#νταστ#ι)ε;α Vπc τRν 9ωR τ5ν 4ιλ#σ�4ων. Ol κατ(λ#γ#ι τ5ν συγ-γρα45ν τ#υς, π#d θb πρ1πει "1"αια νb aπανε0ετασθ#`ν σ\Vντιπαρα"#λR πρcς τb )ειρ�γρα4α, γιατ^ εfναι γεμjτ#ι μ\ λ(θηκα^ aπαναλ=ψεις, μjς εfναι, κα^ στRν σημεριν= τ#υς κατ(στασι,π#λυτιμ�τατ#ι.

7O Γ(λλ#ς καθηγητRς R. Genaille γρ(4ει hτι «τc "ι"λ�# τ#`Λαερτ�#υ διασα4ην�9ει κα^ μερικ\ς �ψεις τ�ς 7Eλληνικ�ς 9ω�ςπ#d δ\ν k)#υν Vρκετb δια4ωτισθ�». Δ\ν aνν#5 μ�ν#, συνε)�9ειτ^ς διαθ�κες π#d μjς aνημερ<ν#υν γιb τb κρατ#`ντα τ�τε στcντ#μ1α αeτ�ν, κα^ π#d δε�)ν#υν hτι τb πρ(γματα, aν πρ#κειμ1νgω,δ\ν _λλα0αν κα^ π#λd κατb τRν διαδρ#μR τ5ν α6<νων. Σκ1πτ#-μαι κυρ�ως τc πλ�θ#ς τ5ν πληρ#4#ρι5ν π#d δ�δ#νται γιb τb7Eλληνικb mθη. Δι#ρθ<ν#υν τRν nπερ"#λικb διαδεδ#μ1νη Vνα-κρι"� _π#ψι, π#d παρ#υσι(9ει τRν 7EλληνικR 9ωR pς 6δε<δη κα^


– 26 –

16. 7O Π+ρρων k4θανε νb nπ#στηρ�9oη hτι εfναι 9=τημα �ν nπ(ρ)oη κα^κ�σμ#ς. 7O Γ#ργ�ας πρωτ+τερα εf)ε aπ�σης διακηρ+0ει: «Oeδ\ν aστ�ν». Kα^ Wlερcς Aeγ#υστ;ν#ς κατb τRν πρ<τη περ�#δ# τ�ς πνευματικ�ς τ#υ a0ελ�0εωςnπ1στη τc "ασανιστ=ρι# μιjς aντ#νωτ(της Vμ4ι"#λ�ας.

17. Kα^ W Πλ#+ταρ)#ς τb λ1γει 0εκ(θαρα: «T5ν δ\ δημ#σ�ων πρ#σ�δωναlρεθε^ς aπιμελητRς (W 'Aριστε�δης), #e μ�ν#ν τ#dς καθ' αnτ�ν, Vλλb κα^ τ#dςπρc αnτ#` γεν#μ1ν#υς _ρ)#ντας Vπεδε�κνυε π#λλb νεν#σ4ισμ1ν#υς κα^ μ(λι-στα τcν Θεμιστ#κλ1α:

Σ� .ς γ'ρ �ν0ρ, τ"ς δ2 3ειρ.ς �� κρατν. TRν γν<μη αeτR δ1)εται κα^ Wlστ#ρικcς K. Παπαρρηγ�π#υλ#ς, γρ(4ων: «7O Θεμιστ#κλ�ς #eδενcς a4ε�δετ#τρ�π#υ �να aπιτ+o)oη τ#` σκ#π#`, μετα)ειρι9�μεν#ς aπ^ τ#+τgω Vδιστ(κτως κα^"�αν κα^ Vδικ�αν».

τ#dς π#λυαρ�θμ#υς lστ#ρικ#dς τ�ς 4ιλ#σ#4�ας, π#d aπ^ μακρcνπ�ραν τ#;ς μετρητ#;ς hλα τb Vν1κδ#τα τ#` συγγρα41ως. 'Aλλbκα^ #l σημεριν#^ lστ#ρικ#�, π#d διαστ1λλ#υν τcν θρ`λ# Vπc τ^ςVληθ#4ανε;ς λεπτ#μ1ρειες, π(λι σ' αeτcν εfναι nπ#)ρεωμ1ν#ι νbπρ#σ4+γ#υν, kστω κα^ γιb νb τcν aπικρ�ν#υν».

* * *T#` συγγρ(μματ#ς τ#` Λαερτ�#υ kγιναν π#λλ\ς aκδ�σεις Vπc

τc 1533 (στην Bασιλε�α) σ' hλες τ^ς )5ρες τ�ς Δ. Eeρ<πης, πρ�π(ντων στRν Γερμαν�α. Ol πρ#σιτ\ς σ=μερα aκδ�σεις εfναι #l'Aγγλικ1ς: U kκδ#σις τ#` Loeb classical library, Diogenes Laertius,Lives of eminent philosophers, Λ#νδ;ν#ν 1959, κε�μεν# κα^ μετ(-4ρασις μ\ σημει<σεις κα^ U kκδ#σις τ�ς 'O04�ρδης: DiogenisLaertii, Vitae Philosophorum, Oxford classical texts 1964, μ�ν# τcVρ)α;# κε�μεν#, Vλλb μ\ aκτεν� ε6σαγωγR κα^ σημει<σεις. 'Aπcτ^ς γερμανικ\ς aκδ�σεις U πιc πρ�σ4ατη, Vλλb δυσε+ρετη, εfναιU kκδ#σις H. G. Hübner, 2 τ�μ#ι 1828–1831, μα9^ κα^ 2 τ�μ#ι μ\σ)�λια 1830–1833. ΓερμανικR μετ(4ρασις πρ�σ4ατη, μ\ε6σαγωγR κι' uρμηνευτικ(, εfναι τ#` O. Apelt, 1921. Tελευτα�ωςaκυκλ#4�ρησε κα^ U kκδ#σις: Diogenes Laertius, Leben undMeinungen berühtmter Philosophen, uberz, von Otto Apelt. Miteinem Vorwon von Dr Marie Simon. Bd. 1–2 Berlin, 1956. ΣτRν7Eλλ(δα πρ<τη μετ(4ρασις εfναι U παρ#`σα.

NIKOΣ KYPΓIOΠOYΛOΣ

'Aθ�ναι, M(ρτι#ς 1970


– 29 –

4ιλ#σ�4#υ, #l π#λ;τες ~ρμησαν κατb τ#` τυρ(νν#υ κα^ τcνaσκ�τωσαν μ\ π1τρες.

Δ\ν k)#υν #l διηγ=σεις αeτ\ς τcν τ�ν# τ5ν παλαι5ν κα^ Vθ<ωνθρ+λων; 7O Λα1ρτι#ς 01ρει aπ�σης, μ\ μιb aπιτυ)� συγκ1ντρωσιVνεκδ�των, ν' Vναδεικν+oη Wλ#κ(θαρη τRν μ#ρ4R μερικ5ν0ακ#υστ5ν 4ιλ#σ�4ων, hπως τ#` Π+ρρων#ς κα^ τ#` Δι#γ1ν#υςτ#` Kυνικ#`. 7Oπ#;# Vπ#λαυστικc κε4(λαι# V4ι1ρωσε στcντελευτα;#ν αeτcν 4ιλ�σ#4# ("ι"λ. Z)! T� γρα4ικR κα^ συγκινητικRπρ#σωπ#γρα4�α κατ<ρθωσε νb δ<σtη γι' αeτ�ν! 'Aναμ4ι"�λως, Uπρ#σωπ#γρα4�α αeτR Vν=κει στcν θρ`λ#, δ\ν εfναι kργ# τ#`Λαερτ�#υ, εfναι xνα συμπ�λημα, Vλλb τc σ+ν#λ# εfναι ρωμαλ1#.Mjς δ�δει, μ\ τ^ς Wρμητικ\ς Vπαντ=σεις τ#` Vνθρ<π#υ μ\ τcπιθ(ρι, τ^ς _λλ#τε κ#ιν\ς m α6σ)ρ1ς, _λλ#τε δηκτικ\ς Z ε6ρωνικ1ς,συ)νb σ#"αρ\ς κα^ "αθει1ς, μιb συναρπαστικR ε6κ�να τ#` Kυνι-κ#` 4ιλ#σ�4#υ. Δ\ν 01ρεις π#ιb εfναι πιc πλ#+σια σ\ ν�ημα καιπιc V0ι#θα+μαστη, τc «τρα"=0#υ Vπc τcν �λι#», π#d εfπε στcνM1γα 'Aλ10ανδρ# («A|τησ�ν με � θ1λεις», κα^ �ς «Vπ#σκ�τησ�νμ#υ» 4ησ�ν), Z U Vπ(ντησις π#d W 4ιλ�σ#4#ς kδωσε σ' aκε;ν#ν π#dτcν ρ<τησε, π#ι( ~ρα πρ1πει νb τρ5με: {Oταν εfναι κανε^ς πλ#+-σι#ς, τρ<ει hπ#τε θ1λει, hταν εfναι 4τω)�ς, hταν k)oη! (Πρcς τcνπυθ�μεν#ν π#�tα ~ρtα δε; Vριστjν, «ε6 μ\ν πλ#+σι#ς», εfπεν, «hτανθ1λoη, ε6 δ\ π1νης, hταν k)oη»).

«7H Vνεκδ#τ#λ#γικR πλευρb πρ#εκ(λεσε τc aνδια41ρ#ν τ5νΓ(λλων συγγρα41ων, εeθdς μετb τRν kκδ#σι τ#` kργ#υ τ#υ.'Eγ#=τευσε π#λd τcν M#ντα^ν (Montaigne) π#d τcν θ1τει στRν|δια σειρb μ\ τcν Πλ#+ταρ)#. 7O M#ντα^ν εf)ε 9ωηρR k4εσι πρcςτb lστ#ρικb συγγρ(μματα, hπ#υ Vνα9ητ#`σε τRν καθ#λικRγν5σι, Vπελ(μ"ανε δ\ μ\ 6δια�τερη )αρb τ#dς B�#υς, τ#dς "�#υςτ5ν μεγ(λων στρατηγ5ν κα^ π#λιτικ5ν Vνδρ5ν στcν Πλ#+-ταρ)#, κα^ τ#dς "�#υς τ5ν 4ιλ#σ�4ων στcν Δι#γ1νη Λα1ρτι#.Kα^ πραγματικ(, τc �ν#μα τ#` συγγρα41ως τ#+τ#υ Vνα41ρεταισυ)νb στb Δ�κ�μια (Essais) τ#` M#ντα�ν18. 7O Πασκ(λ κα^ WP#υσσ� Vκ#λ#+θησαν τc παρ(δειγμ( τ#υ, )ωρ^ς νb Vνα41ρω


– 28 –

18. Bλ. Montaigne (Essais, II, 10): Λυπ#`μαι π#λd π#d k)#με μ�α δωδεκ(δαΛαερτ�ων Z π#d δ\ν nπ�ρ0ε πιc aκτενRς Z πιc ν#=μων, V4#` εfμαι a0 |σ#υπερ�εργ#ς νb μ(θω τ^ς τ+)ες κα^ τRν 9ωR τ5ν μεγ(λων αeτ5ν διδασκ(λων τ�ςVνθρωπ�τητ#ς, hσ# κα^ νb γνωρ�σω τ^ς δι(4#ρες θεωρ�ες κα^ 6δι#τρ#π�εςτ#υς.

Δ Ι � Γ Ε Ν � Υ Σ Λ Α Ε Ρ Τ Ι � Υ

BIOI KAI ΓNΩMAI TΩN EN ΦIΛOΣOΦI�ΑEYΔOKIMHΣANTΩN

BIBΛION A

ΠPOOIMION

1. �H μελ�τη τ�ς �ιλ�σ��ας, λ�γ�υν μερικ��, &ρ'ισε (π* τ�+ς-αρ-/ρ�υς19. Δι0τι δημι�υργ�� της 3π�ρ4αν στ�+ς Π�ρσες �5M/γ�ι, στ�+ς Bα-υλων��υς 7 8Aσσυρ��υς �5 Xαλδα:�ι, στ�+ς8Iνδ�+ς �5 Γυμν�σ��ιστ�ς, κα; στ�+ς K�λτες κα; Γαλ/τες �5 λεγ0-μεν�ι Δρυ=δες κα; Σεμν0θε�ι, σ?μ�ωνα μ@ Cσα (να��ρει D 8Aρι-στ�τ�λης στ*ν Mαγικ� κα; D Σωτ�ων στ* εFκ�στ* τρ�τ� -ι-λ�� τ�ςΔιαδ�ς (�ιλ�σ0�ων). 8Eπ�σης λ�γ�υν Cτι D ML'�ς QτανΦ�:νι4, D Z/μ�λ4ις ΘρSU4 κα; D VAτλας Λ�-υς.

2. O5 AFγ?πτι�ι, (π* τ* &λλ� μ�ρ�ς, Fσ'υρ�[�νται Cτι D \H�αι-στ�ς, D γυι*ς τ�] Nε�λ�υ, ε^ναι _κε:ν�ς π�+ &ρ'ισε τ`ν �ιλ�σ�-��α, τ�ς Dπ��ας πρLτ�ι διδ/σκαλ�ι 3π�ρ4αν 5ερε:ς κα;πρ��τες. 8Aπ* αaτ0ν, bως τ*ν 8Aλ�4ανδρ� τ*ν Mακεδ0να, _π�-ρασαν 48.863 'ρ0νια κα; gγιναν 373 _κλε�ψεις jλ��υ κα; 832σελkνης.

8Aπ* τ�+ς M/γ�υς, _κ τLν Dπ��ων πρLτ�ς 3π�ρ4ε D Π�ρσηςZωρ�/στρης, bως τ`ν lλωσι τ�ς Tρ��ας, _π�ρασαν, Cπως λ�γει D�Eρμ0δωρ�ς D Πλατωνικ*ς στ* Περ� μαθημ�των20 gργ� τ�υ,5.000 'ρ0νια. �O o/νθ�ς D Λυδ*ς 3π�λ�γ�[ει Cτι (π* τ*ν Zωρ�/-στρη bως τ`ν δι/-ασι τ�ς θαλ/σσης 3π* τ�] o�ρ4�υ _π�ρασαν6.000 'ρ0νια, κα; μετp (π* αaτ0ν, τ�π�θετε: μ�α μακρp σειρp

– 31 –

20. «Περ� μαθημ�των»: πραγματε?εται γιp τ;ς _πιστ�μες π�+ (νkκ�υνστ`ν «_γκ?κλι�ν παιδε�αν»: γραμματικk, ρητ�ρικk, γεωμετρ�α, (ριθμητικk,(στρ�λ�γ�α, μ�υσικk.

Δ Ι � Γ Ε Ν � Υ Σ Λ Α Ε Ρ Τ Ι � Υ

BIOI KAI ΓNΩMAI TΩN EN ΦIΛOΣOΦI�ΑEYΔOKIMHΣANTΩN

BIBΛION A

ΠPOOIMION

T� τ�ς �ιλσ��ας �ργν �νι� �ασιν �π� �αρ��ρων�ρ!αι, γεγεν�σθαι γ"ρ παρ" μ#ν Π$ρσαις M�γυς,παρ" δ# Bα�υλων�ις & 'Aσσυρ�ις Xαλδα�υς, κα�γυμνσ�ιστ"ς παρ' 'Iνδ(ς, παρ� τε Kελτ(ς κα� Γαλ�-ταις τ*ς καλυμ$νυς Δρυ+δας κα� Σεμνθ$υς, καθ��ησιν 'Aρισττ$λης /ν τ01 Mαγικ01 (Rose 35) κα� Σωτ�ων/ν τ01 ε3κστ01 τρ�τ0ω τ�ς Διαδ�ς. Φ�νικ� τε γεν$σθαι6Ων κα� Θρ9:κα Z�μλ!ιν κα� Λ��υν <Aτλαντα.

A3γ=πτιι μ#ν γ"ρ Nε�λυ γεν$σθαι πα(δα >H�αιστν,?ν �ρ!αι �ιλσ��ας, @ς τ*ς πρεστ1τας Cερ$ας εDναικα� πρ�Eτας. �π� δ# τ=τυ ε3ς 'Aλ$!ανδρν τ�ν Mακε-δFνα /τ1ν εDναι μυρι�δας τ$σσαρας κα� Gκτακισ�λιαGκτακFσια J!Eκντα τρ�αL /ν Oς Pλ�υ μ#ν /κλε�ψειςγεν$σθαι τριακσ�ας J�δμEκντα τρε(ς, σελEνης δ#Gκτακσ�ας τρι�κντα δ=.

'Aπ� δ# τ1ν M�γων, Rν �ρ!αι Zωρ�στρην τ�ν Π$ρσην,SEρμFδωρς μ#ν V Πλατωνικ�ς /ν τ01 Περ� μαθημ�των(Zeller p. 18) �ησ�ν ε3ς τWν Tρ�ας Yλωσιν �τη γεγν$ναιπεντακισ�λιαL [�νθς δ# V Λυδ�ς (FGrH 765 F 32) ε3ς τWν[$ρ!υ δι��ασιν �π� τ\ Zωρ�στρυ J!ακισ�λι� �ησι,

– 30 –

19. �H λ�4ις «-/ρ-αρ�ς»δ@ν ε^'ε στ`ν (ρ'αι0τητα τ`ν σημασ�α π�+ g'εισkμερα. 8Eσkμαινε rπλLς τ*ν μ` \Eλληνα, τ*ν 4�ν�, τ*ν (λλ�δαπ0. Osτε D(π�καλ�?μεν�ς «-/ρ-αρ�ς» τ* θεωρ�]σε πρ�σ-�λk.

1

2

(π* M/γ�υς: τ�+ς 8Oστ/νες, 8Aστραμψ?'�υς, Γω-ρ?ες κα;Πα[/τες bως τ`ν κατ/κτησι τ�ς Περσ�ας 3π* τ�] 8Aλε4/νδρ�υ.

3. \Oλ�ι Cμως �5 συγγρα�ε:ς αaτ�; πλανLνται (π* &γν�ια,(π�δ�δ�ντας στ�+ς 4�ν�υς τp _πιτε?γματα τLν �Eλλkνων, δι0τι�5 \Eλληνες t'ι μ0ν�ν τ`ν �ιλ�σ��α _δημι�?ργησαν, (λλp (πε-τ�λεσαν κα; τ`ν (ρ'` Dλ�κλkρ�υ τ�] (νθρωπ�ν�υ γ�ν�υς. Στ`ν8Aθkνα π.'. _γεννkθη D M�υσα:�ς, κα; στ`ν Θk-α D Λ�ν�ς. Kα; DM�υσα:�ς, D γυι*ς τ�] Eaμ0λπ�υ, Qταν _κε:ν�ς π�+ gγραψε,Cπως λ�γει j παρ/δ�σις, τ`ν πρuτη Θε�γ�ν�α, κα; τ`ν πρuτηπερ; σ�α�ρας πραγματε�α. Kα; πρLτ�ς ε^πε Cτι τp π/ντα γ�ν�-νται (π* bνα, κα; (ναλυ0μενα καταλkγ�υν π/λι σ8 αaτ* τ* vδι�τ* bνα. Π�θανε στ* Φ/ληρ� κα; στ*ν τ/�� τ�υ gγραψαν τ* (κ0-λ�υθ� _λεγε:�:

T*ν (γαπημ�ν� γυι* τ�] Eaμ0λπ�υ �υλ/σσει τ* Φαληρικ*gδα��ς, τ*ν M�υσα:�, τ�] Dπ��υ τ* σLμα ε3ρ�σκεται σ@ αaτ*ν_δL τ*ν τ/��.

8Aπ* τ*ν πατ�ρα δ@ τ�] M�υσα��υ g'�υν τ* tν�μ/ τ�υς �5Eaμ�λπ�δες τLν 8AθηνLν.

4. \Oσ� γιp τ*ν Λ�ν�, αaτ*ς Qταν γυι*ς τ�] �Eρμ�] κα; τ�ςM�?σας Oaραν�ας. VEγραψε π�ιkματα στp Dπ�:α περιγρ/�ειτ`ν δημι�υργ�α τ�] κ0σμ�υ, τ`ν π�ρε�α τ�] jλ��υ κα; τ�ς σελk-νης κα; τ`ν γ�ννησι τLν [uων κα; τLν καρπLν.

Tp π�ιkματ/ τ�υ (ρ'�[�υν μ@ τ*ν w4�ς στ�'�:�Yπ�ρ4ε κ/π�τε _π�'` π�+ Cλα Qταν (ντ/μα.Kα; (π* τ`ν Fδ�α αaτ` (��] 4εκ�νησε D 8Aνα4αγ0ρας, ε^πε Cτι

Cλα τp πρ/γματα στ`ν (ρ'` Qσαν μα[; κα; Cτι D κ0σμ�ς τακτ�-π�ιkθηκε, Cταν πρ�σετ�θη σ8 αaτp D ν�]ς. �O Λ�ν�ς π�θανε στ`νEs-�ια, Cταν κτυπkθηκε μ@ -�λ�ς (π* τ*ν 8Aπ0λλωναx κα; στ*ντ/�� τ�υ gγραψαν:

8EδL, Cταν π�θανε, _δ�'θη j γ� τ*ν Λ�ν� τ*ν Θη-α:�,γυι* τ�ς Oaραν�ας, τ�ς M�?σας μ@ τ* yρα:� στε�/νι.O5 \Eλληνες, λ�ιπ0ν, ε^ναι _κε:ν�ι π�+ δημι�?ργησαν τ`ν

�ιλ�σ��α, τ�ς Dπ��ας κα; αaτ* τ* tν�μα (ρνkθηκε νp διατυ-πωθz� 4ενικ/ .

ΔΙ�ΓΕΝ�ΥΣ ΛΑΕΡΤΙ�Υ «ΒΙ�Ι ΦΙΛ�Σ�ΦΩΝ» – BIBΛION A

– 33 –

κα� μετ' α]τ�ν γεγν$ναι πλλ=ς τινας M�γυς κατ" δια-δEν, 'Oστ�νας κα� 'Aστραμψ=υς κα� Γω�ρ=ας κα� Πα-_�τας μ$ρι τ�ς τ1ν Περσ1ν `π' 'Aλε!�νδρυ καταλ=σεως.

Λανθ�νυσι δ' α]τ*ς τ" τ1ν SEλλEνων κατρθa-ματα, ��' Rν μW bτι γε �ιλσ��α, �λλ" κα� γ$νς�νθρaπων cρ!ε, �αρ��ρις πρσ�πτντες. 3δ* γ\νπαρ" μ#ν 'Aθηνα�ις γ$γνε Mυσα(ς, παρ" δ# Θη�α�-ις Λ�νς. κα� τ�ν μ#ν E]μFλπυ πα(δ� �ασι, πι�σαι δ#Θεγν�αν κα� Σ�α(ραν πρ1τνL ��ναι τε /! Jν�ς τ"π�ντα γ�νεσθαι κα� ε3ς τα]τ�ν �ναλ=εσθαι. τ\τντελευτ�σαι Φαληρ(, κα� α]τ01 /πιγεγρ��θαι τFδε τ�/λεγε(ν (A. Pal. vii. 615).

E]μFλπυ ��λν υC�ν �ει τ� Φαληρικ�ν dδας,Mυσα(ν, �θ�μενν σ1μ', `π� τ01δε τ��0ω.

�π� δ# τ\ πατρ�ς τ\ Mυσα�υ κα� E]μλπ�δαικαλ\νται παρ' 'Aθηνα�ις.

T�ν δ# Λ�νν πα(δα εDναι SEρμ\ κα� M=σης O]ρα-ν�αςL πι�σαι δ# κσμγν�αν, Pλ�υ κα� σελEνηςπρε�αν, κα� _0aων κα� καρπ1ν γεν$σεις. τ=τ0ω �ρW τ1νπιημ�των eδεL

cν πτ$ τι ρFνς fτς, /ν 0R Yμα π�ντ' /πε�=κει.

bθεν λα�gν 'Aνα!αγFρας π�ντα ��η ρEματα γεγν$ναιVμ\, ν\ν δ# /λθFντα α]τ" διακσμ�σαι. τ�ν δ# Λ�νντελευτ�σαι /ν E]��9α τ!ευθ$ντα `π' 'AπFλλωνς, κα�α]τ01 /πιγεγρ��θαι (A.Pal. vii. 616).

Rδε Λ�νν Θη�α(ν /δ$!ατ γα(α θανFντα, M=σης O]ραν�ης υC�ν /ϋστε��νυ.

κα� Rδε μ#ν ��' SEλλEνων cρ!ε �ιλσ��α, @ς κα� α]τ� τ�iνμα τWν ��ρ�αρν �π$στραπται πρσηγρ�αν.


– 32 –

3

4

5. 8Aλλp _κε:ν�ι π�+ (π�δ�δ�υν στ�+ς 4�ν�υς αaτ`ν τ`ν _�ε?-ρεσι, ��ρ�υν yς (π0δει4ι τ*ν 8Oρ��α τ*ν ΘρSUκα, τ*ν Dπ�:�νπαρ�υσι/[�υν yς bνα (π* τ�+ς (ρ'αι�τ�ρ�υς �ιλ�σ0��υς. 8Eγ~Cμως δ@ν 4�ρω �ν πρ�πει νp τ*ν πL �ιλ0σ��, _κε:ν�ν π�+yμ�λησε γιp τ�+ς θε�?ς, Cπως αaτ*ς yμ�λησε, �sτε πLς πρ�πεινp τ*ν πL _κε:ν�ν π�+ (διστ/κτως (π�δ�δει στ�+ς θε�+ς Cλα τp(νθρuπινα _λαττuματα κα; τ�+ς ��ρτuνει μ@ εFδε'θ� _γκλk-ματα, π�+ κι8 αaτ�; �5 &νθρωπ�ι σπαν�ως τ�λμ�]ν νp διαπρ/-4�υν. Aaτ0ς, κατp μ@ν τ*ν θρ]λ�ν, _θανατuθη 3π* γυναικLνx(λλp τ* κατωτ�ρω _π�γραμμα, π�+ 3π/ρ'ει στ* Δ:�ν τ�ς Mακε-δ�ν�ας, τ*ν ��ρει κεραυν�-�ληθ�ντα:

8EδL gθαψαν �5 M�]σες τ*ν 8Oρ��α τ*ν ΘρSUκα μ@ τ`ν 'ρυσ� λ?ρα, (π* τp �ψη τ�] �aραν�] D Zε+ς τ*ν _σκ0τωσε μ@ π?ριν� -�λ�ς.

6. O5 3π�στηρ�[�ντες Cτι j �ιλ�σ��α g'ει τ`ν (ρ'k της στ�+ς4�ν�υς, _κθ�τ�υν _π; πλ��ν κα; τ;ς δι/��ρες μ�ρ�@ς π�+ αaτ`πρ�σ�λα-ε στ;ς δι/��ρες 'Lρες. Γιp τ�+ς Γυμν�σ��ιστ@ς κα;τ�+ς Δρυ=δες λ�γ�υν Cτι αFνιγματωδLς _κ�ρα[0μεν�ι _�ιλ�σ0-�ησαν, (��] μUς συν�στησαν νp σε-uμεθα τ�+ς θε�?ς, νp μ`κ/ν�υμε καν�να κακ0, κα; νp (σκ�]με τ`ν (ρετk. O5 Γυμν�σ��ι-στ@ς αaτ�; (ψη��]σαν κα; τ*ν θ/νατ�, λ�γει D Kλε�ταρ'�ς στ*δωδ�κατ� -ι-λ�� τ�υ.

O5 Xαλδα:�ι �σ'�λ�]ντ� μ@ τ`ν (στρ�ν�μ�α κα; τ`ν πρ0--λεψι τ�] μ�λλ�ντ�ς. O5 M/γ�ι δι�θεταν τ*ν 'ρ0ν� τ�υς σ@λατρε:ες τLν θεLν, θυσ�ες κα; εa'�ς, Fσ'υρι[0μεν�ι Cτι μ0ν�αaτ�; &κ�υαν τ`ν �ων` τLν θεLν. 8Eπ�σης (πε�α�ν�ντ� κα; περ�τ�ς �?σεως κα; τ�ς πρ�ελε?σεως τLν θεLν, μετα4+ τLν Dπ��ωνσυγκατ�λεγ�ν κα; τ* π]ρ, τ`ν γ� κα; τ* �δωρ. Kατεδ�κα[αν τ`ν'ρ�σι 4�/νων (Dμ�ιωμ/των τLν θεLν) κα; κατ8 _4�'`ν τ`νπλ/νη νp (π�δ�δεται στ�+ς θε�+ς δια��ρp �?λων.

7. VEκαναν συ[ητkσεις περ; δικαι�σ?νης κα; θεωρ�]σαν (σ�--εια τ`ν κα]σι τLν νεκρLν. Θεωρ�]σαν Cμως καν�νικ* νp νυμ-


– 35 –

OC δ# τWν εjρεσιν διδFντες /κε�νις παρ�γυσι κα�'Oρ�$α τ�ν Θρ9:κα, λ$γντες �ιλFσ�ν γεγν$ναι κα�εDναι �ραιFτατν.'Eγg δ$, ε3 τ�ν περ� θε1ν /!αγρε=σαντα τια\τα ρW�ιλFσ�ν καλε(ν ]κ Dδα, <]δ#> τ�να δε( πρσαγ-ρε=ειν τ�ν π:ν τ� �νθρaπειν π�θς ��ειδ\ντα τ(ςθε(ς πρστρ(ψαι, κα� τ" σπαν�ως `πF τινων �νθρaπωνα3σρυργ=μενα τ01 τ�ς �ων�ς Gργ�ν0ω. τ\τν δ# Vμ#ν μ\θς `π� γυναικ1ν �πλ$σθαι �ησ�L τ� δ' /ν Δ�0ωτ�ς Mακεδν�ας /π�γραμμα, κεραυνωθ�ναι α]τFν, λ$γνjτως (A. Pal. vii. 617).

ΘρEϊκα ρυσλ=ρην τn�δ' 'Oρ�$α M\σαι �θαψαν,?ν κτ�νεν `ψιμ$δων Zε*ς ψλFεντι �$λει.

OC δ# ��σκντες �π� �αρ��ρων �ρ!αι �ιλσ��ανκα� τ�ν τρFπν παρ' Jκ�στις α]τ�ς /κτ�θενταιL κα� �ασιτ*ς μ#ν γυμνσ�ιστ"ς κα� Δρυ+δας α3νιγματωδ1ς�π�θεγγμ$νυς �ιλσ��σαι, σ$�ειν θε*ς κα� μηδ#νκακ�ν δρ:ν κα� �νδρε�αν �σκε(ν. τ*ς γ\ν γυμνσ�ι-στ"ς κα� θαν�τυ κατα�ρνε(ν �ησι Kλε�ταρς /ν τn�δωδεκ�τnη (FGrH 137 F 6). τ*ς δ# Xαλδα�υς περ��στρνμ�αν κα� πρFρρησιν �σλε(σθαιL τ*ς δ#M�γυς περ� τε θεραπε�ας θε1ν διατρ��ειν κα� θυσ�αςκα� ε]�ς, oς α]τ*ς μFνυς �κυμ$νυς. �π�α�νε-σθα� τε περ� ]σ�ας θε1ν κα� γεν$σεως, pς κα� π\ρ εDναικα� γ�ν κα� jδωρL τ1ν δ# !�νων καταγινaσκειν, κα�μ�λιστα τ1ν λεγFντων �ρρενας εDναι θε*ς κα� θηλε�ας.

Περ� τε δικαισ=νης λFγυς πιε(σθαι, κα� �νFσινPγε(σθαι πυρ� θ�πτεινL κα� bσιν νμ�_ειν μητρ� & θυγα-


– 34 –

5

6

7

�ε?εται κ/π�ι�ς τ`ν μητ�ρα τ�υ 7 τ`ν κ0ρη τ�υ, Cπως (να��ρειD Σωτ�ων στ* εFκ�στ* τρ�τ� -ι-λ�� τ�υ (=τμ�μα). 8Eπ; πλ��ν, _4α-σκ�]σαν τ`ν μαντικ` κα; πρ��λεγαν τp μ�λλ�ντα, κα; Fσ'υρ�[�-ντ� Cτι παρ�υσι/[�ντ� σ8 αaτ�+ς �5 θε��.

8Aκ0μη gλεγαν Cτι D (�ρας ε^ναι γεμUτ�ς μ�ρ��ς, �αντ/σματα(π* τp Dπ�:α _κπ�ρε?�νται (ναθυμι/σεις, π�+ πρ�σ-/λλ�υν τpμ/τια _κε�νων π�+ g'�υν �4ε:α Cρασι. 8Aπαγ0ρευαν τp στ�λ�διακα; τp 'ρυσα�ικ/, ��ρ�]σαν λευκ* gνδυμα, κρε--/τι τ�υς Qταντ* gδα��ς, κα; j τρ��k τ�υς συν�στατ� σ@ λα'ανικ/, τυρ; κα;σκληρ* ψωμ�. Γιp ρα-δ; μετε'ειρ�[�ντ� bνα καλ/μι, μ@ τ* Dπ�:�,λ�νε, τσιμπ�]σαν τp κ�μμ/τια τ* τυρ�, κα; τp g�ερναν στ* στ0ματ�υς.

8. 8Aγν��]σαν Cμως _4 Dλ�κλkρ�υ τ`ν τ�'νη τ�ς μαγε�ας,Cπως λ�γει D 8Aριστ�τ�λης στ*ν Mαγικ�ν κα; D Δε�νων στ*π�μπτ� -ι-λ�� τLν SIστρι1ν τ�υ. �O Δε�νων, _4 &λλ�υ, wρμη-νε?ων κατp λ�4ιν τ* tν�μα τ�] Zωρ�/στρ�υ, λ�γει Cτι αaτ*ς_λ/τρευε τp &στρα21 ((στρ�θ?της)x αaτ* μ/λιστα τ* -ε-αιuνεικα; D �Eρμ0δωρ�ς. �O 8Aριστ�τ�λης στ* πρLτ� -ι-λ�� τ�] διαλ0-γ�υ τ�υ Περ� �ιλσ��ας 3π�στηρ�[ει (κ0μη Cτι �5 M/γ�ι Qσανπαλαι0τερ�ι (π* τ�+ς AFγυπτ��υς κα; Cτι, κατ8 αaτ�?ς, 3π/ρ-'�υν δ?� (ρ'�ς, τ* καλ* πνε]μαx κα; Cτι τ* πρLτ� λ�γεται Zε+ς7 �Ωρ�μ/σδης κα; τ* &λλ� \Aδης 7 8Aρειμ/νι�ς. T* -ε-αιuνει δ@κα; D \Eρμιππ�ς στ`ν Περ� M�γων συγγρα�k τ�υ (-ι-λ. A), κα;D Esδ�4�ς στ`ν Περ�δ, καθ~ς κα; D Θε0π�μπ�ς στ* tγδ��-ι-λ�� τLν Φιλιππικ1ν τ�υ.


– 37 –

(ντιθ�σεων: �ωτ*ς κα; σκ0τ�υς, [ω�ς κα; θαν/τ�υ, καλ�] κα; κακ�] (στ`νψυ'k), δικα��υ κα; (ν�μ�ας. K/τω (π* παρσιστικ` 'ωρ;ς &λλ� _π�δρασι κα; DΠλ/των στ�+ς «N0μ�υς» (π�δ�δει σ@ μιp κ�σμικ` ψυ'` τ* κακ* κα; τ* _πι-λα--�ς. �O W. Jäger (Γα:γκερ), D περ��ημ�ς _ρευνητ`ς τ�ς �Eλληνικ�ς �ιλ�σ��ας,στ* -ι-λ�� τ�υ Aristoteles (1923), σ.134, �ν�μ/[ει τ`ν θεωρ�α αaτ` τ�] Πλ/των�ς«�0ρ� στ*ν Zαρατ�?στρα».

τρ� μ�γνυσθαι, oς /ν τ01 ε3κστ01 τρ�τ0ω �ησ�ν V Σωτ�ωνL�σκε(ν τε μαντικWν κα� πρFρρησιν, κα� θε*ς α`τ(ς /μ�α-ν�_εσθαι λ$γντας. �λλ" κα� ε3δaλων πλEρη εDναι τ�ν�$ρα, κατ' �πFρριαν `π' �ναθυμι�σεως ε3σκρινμ$νωντα(ς iψεσι τ1ν G!υδερκ1νL πρκσμEματ� τε κα� ρυσ-�ρ�ας �παγρε=ειν. τ=των δ# /σθWς μ#ν λευκE, στι�"ςδ# ε]νE, κα� λ�ανν τρ�W τυρFς τε κα� �ρτς ε]τελEς,κα� κ�λαμς P �ακτηρ�α, 0R κεντ\ντες, �ασ�, τ\ τυρ\�νnηρ\ντ κα� �πEσθιν.

TWν δ# γητικWν μαγε�αν ]δ' �γνωσαν, �ησ�ν 'Aρι-σττ$λης /ν τ01 Mαγικ01 (Rose 36) κα� Δε�νων /ν τn�π$μπτnη τ1ν SIστρι1ν (FGrH 690 F 5)L ?ς κα� μεθερμηνευ-FμενFν �ησι τ�ν Zωρ�στρην �στρθ=την εDναιL �ησ� δ#τ\τ κα� V SEρμFδωρς (Zeller p. 18). 'Aρισττ$λης δ' /νπρaτ0ω Περ� �ιλσ��ας (Rose 6) κα� πρεσ�υτ$ρυς εDναιτ1ν A3γυπτ�ωνL κα� δ= κατ' α]τ*ς εDναι �ρ�ς, �γαθ�νδα�μνα κα� κακ�ν δα�μναL κα� τ01 μ#ν iνμα εDναι Zε*ςκα� 'Ωρμ�σδης, τ01 δ# >Aιδης κα� 'Aρειμ�νις. �ησ� δ#τ\τ κα� >Eρμιππς /ν τ01 πρaτ0ω Περ� μ�γων (FHG iii.53) κα� Erδ!ς /ν τn� ΠεριFδ0ω (Brandes fg. 38)L κα� ΘεF-πμπς /ν τn� GγδFnη τ1ν Φιλιππικ1ν (FGrH 115 F 64).


– 36 –

21. E^ναι _σ�αλμ�νη j λαϊκ` αaτ` _τυμ�λ�γ�α, (��] τ* πραγματικ* tν�ματ�] πρ��kτ�υ Qταν Zαρατ�?στρας 7 Zαραθ�?στας, π�+ παρ/γεται (π* τ*Z/ραθ=(ρ'α:�ς, παλαι0ς, κα; τ* �sστρα=καμkλα. Πρ-λ. J. H. Moulton’s EarlyZoroastrianisme, σ. 410–418. �O Zωρ�/στρης (660–583 π.X.) 3π�ρ4ε μεταρρυθμι-στ`ς τ�ς (ρ'α�ας περσικ�ς θρησκε�ας κα; 5δρυτ`ς τ�] Παρσισμ�]. Περ; αaτ�](να��ρ�υν j Z�νδ, j 8A-�στα, κα; &λλα 5ερp περσικp -ι-λ�α. Bασικ` Fδ�α τ�]Zωρ�αστρισμ�] (π�+ λ�γεται κα; μα[δαϊσμ*ς) ε^ναι j Fδ�α γιp τ`ν π/λη τLν

8

9. �O Dπ�:�ς πρ�σθ�τει (κ0μη Cτι, κατp τ�+ς M/γ�υς, �5&νθρωπ�ι θp 4ανα[kσ�υν στ`ν μ�λλ�υσα [ωk, κα; θp ε^ναι (θ/-νατ�ι, κα; Cτι D κ0σμ�ς θp παραμε�νzη σ’ Cλην τ�υ τ`ν gκτασι, διpτ�ς αFων�ας (νακυκλkσεως22 τLν tντων. Aaτp τp 5στ�ρε: κα; DEsδημ�ς D P0δι�ς. �O δ@ �Eκατα:�ς (να��ρει Cτι _π; πλ��ν �5M/γ�ι �ρ�ν�]σαν π~ς �5 θε�; ε^ναι γενητ��, δηλ. g'�υν κ/π�ιαν(ρ'`ν μ�σα στ*ν 'ρ0ν� (δ@ν ε^ναι &ναρ'�ι, δ@ν 3π�ρ'ανπ/ντ�τε).

�O Kλ�αρ'�ς D Σ�λε+ς _4 &λλ�υ, στ`ν Περ� παιδε�ας, πραγμα-τε�α τ�υ, λ�γει Cτι �5 Γυμν�σ��ιστ@ς Qσαν (π0γ�ν�ι τLν M/γωνxμερικ�; δ@ _ρευνητ@ς �ρ�ν�]ν Cτι κα; �5 8I�υδα:�ι _κ τ�?τωνκατ/γ�νται. Π�ραν τ�?των, �5 τp περ; M/γων γρ/ψαντες κατη-γ�ρ�]ν τ*ν �Hρ0δ�τ� (γιp (νακρ�-ειες), Fσ'υρι[0μεν�ι Cτι δ@ν_4ετ04ευσε -�λη _ναντ��ν τ�] jλ��υ D o�ρ4ης, �sτε rλυσ0δεσετ`ν θ/λασσα, δι0τι (π* τ`ν _π�'` τLν M/γων D �λι�ς κα; jθ/λασσα _θεωρ�]ντ� θε��. T* Cτι Cμως δι�τα4ε νp καταστρα-��]ν τp (γ/λματα τLν θεLν τ* θεωρ�]ν λ�γικ* (yς σ?μ�ων�πρ*ς τ;ς (ρ'@ς τLν M/γων).

10. �H �ιλ�σ��α τLν AFγυπτ�ων π/λι, περ; τLν θεLν κα; τ�ςδικαι�σ?νης, Qταν j w4�ς περ�π�υ: gλεγαν Cτι j �λη Qταν jπρuτη (ρ'k, κατ0πιν σ'ηματ�σθηκαν (π* αaτ`ν τp τ�σσεραστ�ι'ε:α, κα; (κ�λ�?θως, παντ*ς εvδ�υς gμ-ια tντα παρ�υσι/-σθηκαν. Θε�; ε^ναι D �λι�ς κα; j σελkνη, π�+ τ�+ς �ν0μα[ανVOσιριν κα; �Iσιν (ντιστ��'ωςx κα; τ�+ς παριστ/ν�υν μ@ bνα κ/ν-θαρ�, bνα δρ/κ�ντα, bνα 5�ρακα, κα; μ@ &λλα [�Lα, Cπως λ�γει DMαν�θως στ`ν τLν Φυσικ1ν 'EπιτμW κα; D �Eκατα:�ς στ*πρLτ� -ι-λ�� τ�] gργ�υ τ�υ Περ� τ�ς A3γυπτ�ων �ιλσ��ας.VE�τια'ναν κα; (γ/λματα κα; να�+ς γιp τp 5ερp αaτp [�Lα,(��] δ@ν _γνuρι[αν τ`ν (ληθιν` μ�ρ�` τ�ς θε0τητ�ς.


– 39 –

22. 'EπικλEσει: (παραλλαγ`) περικυκλkσεσι: Πρ-λ. J. H. Moulton, gνθ. (ντ.,σ. 177 κα; 416. Kαθ~ς κα; παρ0μ�ια θεωρ�α τ�] N�τσε.

>Oς κα� �να�ιaσεσθαι κατ" τ*ς M�γυς �ησ� τ*ς�νθρaπυς κα� �σεσθαι �θαν�τυς, κα� τ" iντα τα(ςα]τ1ν /πικλEσεσι διαμενε(ν. τα\τα δ# κα� Erδημς VSPFδις Cστρε( (Wehrli viii, fg. 89). SEκατα(ς δ# κα� γενη-τ*ς τ*ς θε*ς εDναι κατ' α]τ=ς (FGrH 264 F 3). Kλ$αρ-ς δ# V Σλε*ς /ν 0τ1 Περ� παιδε�ας (Wehrli iii, fg. 3) κα�τ*ς γυμνσ�ιστ"ς �πγFνυς εDναι τ1ν M�γων�ησ�νL �νιι δ# κα� τ*ς 'Iυδα�υς /κ τ=των εDναι. πρ�ςτ=τις καταγινaσκυσιν SHρδFτυ C τ" περ� M�γωνγρ�ψαντεςL μW γ"ρ tν ε3ς τ�ν eλιν �$λη [$ρ!ην �κντ�-σαι, μηδ' ε3ς τWν θ�λασσαν π$δας καθε(ναι, θε*ς `π�τ1ν M�γων παραδεδμ$νυς. τ" μ$ντι �γ�λματαε3κFτως καθαιρε(ν.

TWν δ# τ1ν A3γυπτ�ων �ιλσ��αν εDναι τια=την περ�τε θε1ν κα� `π#ρ δικαισ=νης. ��σκειν τε �ρWν μ#νεDναι τWν jλην, εDτα τ" τ$σσαρα στιε(α /! α]τ�ς δια-κριθ�ναι, κα� _01� τινα �πτελεσθ�ναι. θε*ς δ' εDναιeλιν κα� σελEνην, τ�ν μ#ν <Oσιριν, τWν δ' 6Iσιν καλυμ$-νηνL α3ν�ττεσθα� τε α]τ*ς δι� τε κανθ�ρυ κα� δρ�κ-ντς κα� C$ρακς κα� �λλων, uς �ησι Mαν$θως /ν τn� T1ν�υσικ1ν /πιτμn� (FGrH 609 F 17) κα� SEκατα(ς /ν τn�πρaτnη Περ� τ�ς τ1ν A3γυπτ�ων �ιλσ��ας (FGrH 264 FI). κατασκευ�_ειν δ# �γ�λματα κα� τεμ$νη τ01 μW ε3δ$ναιτWν τ\ θε\ μρ�Eν.


– 38 –

9

10

11. Φρ�ν�]σαν Cτι τ* σ?μπαν _δημι�υργkθη σ@ yρισμ�νη'ρ�νικ` στιγμ` (δ@ν 3π�ρ'ε δηλ. π/ντ�τε), κα; Cτι ε^ναι �θαρτ*κα; σ�αιρ�ειδ�ςx Cτι τp &στρα συν�στανται (π* �ωτι/, κα; μ@τ`ν (ν/μι4ι τ�ς �ωτιUς τ�υς γ�ν�νται τp πρ/γματα τ�ς γ�ςx Cτιγ�νεται gκλειψις τ�ς σελkνης, Cταν αaτ` εFσ�ρ'εται στ`ν σκιp τ�ςγ�ςx Cτι j ψυ'` _πι[� κα; περν/ει σ8 &λλ� σLμαx Cτι �5 -ρ�'@ςπρ�καλ�]νται (π* τ`ν μετα-�λ` στ`ν (τμ0σ�αιραx κα; γιp Cλατp �αιν0μενα gδωσαν �υσικ@ς _4ηγkσεις, Cπως 5στ�ρ�]ν D �Eκα-τα:�ς κα; D 8Aρισταγ0ρας.

8Eπ; πλ��ν, gθεσαν κα; ν0μ�υς περ; _πικρατkσεως δικαι�σ?-νης, τ�+ς Dπ��υς (π�δωσαν στ*ν �Eρμ�x κα; _θε�π��ησαν τp[�Lα π�+ Qσαν εs'ρηστα (π* τ*ν &νθρωπ�. 8Eπ�σης λ�γ�υν Cτιαaτ�; _�ε]ραν τ`ν γεωμετρ�α, τ`ν (στρ�ν�μ�α κα; τ`ν (ριθμη-τικk. 8Aνα��ρικp λ�ιπ*ν μ@ τ`ν _�ε?ρεσι τ�ς �ιλ�σ��ας, gτσιg'�υν τp πρ/γματα.

12. ΠρLτ�ς Cμως π�+ _'ρησιμ�π��ησε τ*ν Cρ� �ιλ�σ��α κα;�ν0μασε τ*ν wαυτ0ν τ�υ �ιλ0σ�� Qταν D Πυθαγ0ρας κατp τ;ςσυν�μιλ�ες τ�υ στ`ν ΣικυLνα μ@ τ*ν jγεμ0να τLν Σικυων�ων 7Φλιασ�ων Λ��ντα, Cπως (να��ρει D �Hρακλε�δης D Π0ντι�ς στ*-ι-λ�� τ�υ Περ� τ�ς �πνυ23 (De mortua). �Yπεστkρι[ε Cτι καν�-νας &νθρωπ�ς δ@ν ε^ναι σ��0ς, παρp μ0ν�ν D θε0ς. Δι0τι πρ;ν(π8 αaτ0ν, j εFδικ0της αaτ` _λ�γετ� σ��α, κα; σ��*ς D μετερ'0-μεν�ς τ* _π/γγελμα αaτ0, π�+ θp ε^'ε �θ/σει σ@ διαν�ητικ`τελει0τηταx _ν�L �ιλ0σ��ς ε^ναι D (γαπLν τ`ν σ��α (κα; _πι-διuκων τ`ν _π�τευ4� της). O5 σ��; _λ�γ�ντ� κα; σ��ιστ�ς, κα;t'ι μ0ν� αaτ��, (λλp κα; �5 π�ιητ@ς �ν�μ/[�ντ� σ��ιστ�ς. Γι8αaτ* κα; D Kρατ:ν�ς Cταν στ�+ς 8Aρ'ιλ0'�υς τ�υ _παινz� τ*ν\Oμηρ� κα; τ*ν �Hσ��δ�, τ�+ς δ�δει τ*ν τ�τλ� τ�] σ��ιστ�].


– 41 –

T�ν κFσμν γενητ�ν κα� �θαρτ�ν κα� σ�αιρειδ�L τ*ς�στ$ρας π\ρ εDναι, κα� τn� τ=των κρ�σει τ" /π� γ�ς γ�νε-σθαιL σελEνην /κλε�πειν ε3ς τ� σκ�ασμα τ�ς γ�ς /μπ�πτυ-σανL τWν ψυWν κα� /πιδιαμ$νειν κα� μετεμ�α�νεινL`ετ*ς κατ" �$ρς τρπWν �πτελε(σθαιL τ� τε �λλα�υσιλγε(ν, oς SEκατα(Fς τε κα� 'AρισταγFρας (FGrH608 F 5) Cστρ\σιν. �θεσαν δ# κα� νFμυς `π#ρ δικαι-σ=νης, pς ε3ς SEρμ�ν �νEνεγκανL κα� τ" εrρηστα τ1ν_0aων θε*ς /δF!α_ν. λ$γυσι δ# κα� oς α]τ� γεωμε-τρ�αν τε κα� �στρλγ�αν κα� �ριθμητικWν �νε\ρν. κα�τ" μ#ν περ� τ�ς ε`ρ$σεως Rδε �ει.

Φιλσ��αν δ# πρ1τς vνFμασε ΠυθαγFρας κα�Jαυτ�ν �ιλFσ�ν, /ν Σικυ1νι διαλεγFμενς Λ$ντι τ01Σικυων�ων τυρ�νν0ω & Φλιασ�ων, καθ� �ησιν SHρακλε�-δης V Πντικ�ς /ν τn� Περ� τ�ς �πνυ (Wehrli vii, fg. 87)Lμηδ$να γ"ρ εDναι σ��ν [�νθρωπν] �λλ' & θεFν. θ:ττνδ# /καλε(τ σ��α, κα� σ��ς V τα=την /παγγελλFμενς,?ς εyη tν κατ' �κρFτητα ψυ�ς �πηκρι�ωμ$νς, �ιλFσ-�ς δ# V σ��αν �σπα_Fμενς. C δ# σ�� κα� σ�ιστα�/καλ\ντL κα� ] μFνν, �λλ" κα� C πιητα� σ�ιστα�,καθ� κα� Kρατ(νς /ν 'AριλFις τ*ς περ� >Oμηρν κα�SHσ�δν /παιν1ν jτως καλε( (Kock i. 12, fg. 2).


– 40 –

11

12

23. T* -ι-λ�� Qταν 4ακ�υστ* κα; στ�+ς Λατ�ν�υς (πρ-λ. Πλ�νι�ν, V. 2). �Oτ�τλ�ς δ@ν ε^ναι σα�kς. O5 λατινικ@ς μετα�ρ/σεις (π�δ�δ�υν: «�H νεκρωμ�νη

γυνα:κα». Πρ0κειται γιp κ/π�ια γυνα:κα π�+ ε^'ε π�σει σ@ λkθαργ� κα; π�+τ`ν _θερ/πευσε D �Hρακλε�δης. Bλ�πε κατωτ�ρω τ* κε�. 8Eμπεδ�κλ�ς, Cπ�υγ�νεται λ0γ�ς περ; τ�] -ι-λ��υ.

13. Σ��; _θεωρ�]ντ� �5 w4�ς: D Θαλ�ς, D Σ0λων, D Περ�αν-δρ�ς, D Kλε0-�υλ�ς, D X�λων, D B�ας κα; D Πιττακ0ς. Σ8 αaτ�+ςπρ�σθ�τ�υν κα; τ*ν 8Aν/'αρσιν τ*ν Σκ?θη, τ*ν M?σωνα τ*νXην�α, τ*ν Φερεκ?δη τ*ν Σ?ρι� κα; τ*ν 8Eπιμεν�δη τ*ν Kρ�τα.Mερικ�; -/[�υν κα; τ*ν Πεισ�στρατ� τ*ν τ?ρανν�. Kα; αaτ�;μ@ν 3π�ρ4αν σ��.

\Oσ�ν (��ρSU Cμως στ`ν �ιλ�σ��α, δηλαδ` στ`ν _πι[kτησιτ�ς σ��ας, αaτ` ε^'ε διττ` τ`ν πρ��λευσι: &ρ'ισε μ@ τ*ν 8Aνα-4�μανδρ� (π* τ* bνα μ�ρ�ς, κα; μ@ τ*ν Πυθαγ0ρα (π* τ* &λλ�.

�O πρLτ�ς Qταν μαθητ`ς τ�] Θαλ�], D δ@ Πυθαγ0ραςgλα-ε μαθkματα (π* τ*ν Φερεκ?δη. �H μιp σ'�λ` �ν�μ/[ετ�8Iωνικk, _πειδ` D Θαλ�ς, π�+ 3π�ρ4ε διδ/σκαλ�ς τ�] 8Aνα4ι-μ/νδρ�υ, Qταν VIων (π* τ`ν M�λητ�x j &λλη _λ�γετ� 8Iταλικ`(π* τ*ν Πυθαγ0ρα, D Dπ�:�ς στ`ν 8Iταλ�α κυρ�ως (ν�πτυ4ε τ`νδρUσι τ�υ.

14. Kαταλkγ�υν δ@ �5 σ'�λ�ς, j μ@ν 8Iωνικ` στ*ν Kλειτ0-μα'�, τ*ν Xρ?σιππ� κα; τ*ν Θε0�ραστ�, j δ@ 8Iταλικ` στ*ν8Eπ�κ�υρ�. �H διαδ�'` περν/ει (π* τ*ν Θαλ� διp μ�σ�υ τLν8Aνα4ιμ/νδρ�υ, 8Aνα4ιμ�ν�υς, 8Aνα4αγ0ρ�υ κα; 8Aρ'ελ/�υστ*ν Σωκρ/τη, π�+ εFσkγαγε τ`ν �θικ` �ιλ�σ��αx (π* τ*νΣωκρ/τη στ�+ς &λλ�υς Σωκρατικ�+ς κα; κυρ�ως στ*ν Πλ/-τωνα, π�+ συν�στησε τ`ν 8Aρ'α�α 8Aκαδkμεια (π* τ*ν Πλ/-τωνα j διαδ�'` περι�ρ'εται στ*ν Π�λ�μωνα, Kρ/ντ�ρα κα;Kρ/τη, 8Aρκεσ�λα� 5δρυτ` τ�ς M�σης 8Aκαδημε�ας, Λακ?δη5δρυτ` τ�ς N�ας 8Aκαδημε�ας, Kαρνε/δη κα; Kλειτ0μα'�. Kα;στ*ν Kλειτ0μα'� gτσι �θ/ν�υμε.

15. Στ*ν δ@ Xρ?σιππ� j σειρp καταλkγει yς w4�ς: Σωκρ/της,8Aντισθ�νης, Δι�γ�νης D Kυνικ0ς, Kρ/της D Θη-α:�ς, Zkνων DKιτιε?ς, Kλε/νθης, Xρ?σιππ�ς. Στ*ν Θε0�ραστ� καταλkγει yςw4�ς: (π* τ*ν Πλ/τωνα περι�ρ'εται στ*ν 8Aριστ�τ�λη, κα; (π*τ*ν 8Aριστ�τ�λη στ*ν Θε0�ραστ�. Kα; j μ@ν 8Iωνικ` σ'�λk, κατ8αaτ*ν τ*ν τρ0π�ν, καταλkγει.

\Oσ�ν (��ρSU στ`ν 8Iταλικk, αaτ` παρ�υσι/[ει τ`ν (κ0-


– 43 –

Σ�� δ# /νμ�_ντ zδεL Θαλ�ς, ΣFλων, Περ�αν-δρς, KλεF�υλς, X�λων, B�ας, ΠιττακFς. τ=τις πρ-σαριθμ\σιν 'Aν�αρσιν τ�ν Σκ=θην, M=σωνα τ�νXην$α, Φερεκ=δην τ�ν Σ=ριν, 'Eπιμεν�δην τ�ν Kρ�ταL�νιι δ# κα� Πεισ�στρατν τ�ν τ=ραννν. κα� C μ#νσ��.

Φιλσ��ας δ# δ= γεγFνασιν �ρα�, { τε �π� 'Aνα!ι-μ�νδρυ κα� P �π� ΠυθαγFρυL τ\ μ#ν Θαλ\ διακη-κFτς, ΠυθαγFρυ δ# Φερεκ=δης καθηγEσατ. κα�/καλε(τ P μ#ν 'IωνικE, bτι Θαλ�ς <Iων |ν, MιλEσις γ�ρ,καθηγEσατ 'Aνα!ιμ�νδρυL P δ# 'IταλικW �π� ΠυθαγF-ρυ, bτι τ" πλε(στα κατ" τWν 'Iταλ�αν /�ιλσF�ησεν.

KαταλEγει δ# P μ#ν ε3ς KλειτFμαν κα� Xρ=σιππνκα� ΘεF�ραστν [P 'IωνικE]L P δ# 'IταλικW ε3ς 'Eπ�κυρν.Θαλ\ μ#ν γ"ρ 'Aνα!�μανδρς, f 'Aνα!ιμ$νης, f 'Aνα-!αγFρας, f 'Aρ$λας, f Σωκρ�της V τWν }θικWνε3σαγωγaνL f ~ τε �λλι Σωκρατικ� κα� Πλ�των V τWν�ρα�αν 'AκαδEμειαν συστησ�μενςL f Σπε=σιππς κα�[ενκρ�της, f Πλ$μων, f Kρ�ντωρ κα� Kρ�της, f'Aρκεσ�λας V τWν μ$σην 'AκαδEμειαν ε3σηγησ�μενςL fΛακ=δης V τWν ν$αν 'AκαδEμειαν �ιλσ�EσαςL f Kαρ-νε�δης, f KλειτFμας. κα� Rδε μ#ν ε3ς KλειτFμαν.

E3ς δ# Xρ=σιππν jτω καταλEγειL Σωκρ�τυς 'Aντι-σθ$νης, f Διγ$νης V κ=ων, f Kρ�της V Θη�α(ς, fZEνων V Kιτιε=ς, f Kλε�νθης, f Xρ=σιππς. ε3ς δ# ΘεF-�ραστν jτωςL Πλ�τωνς 'Aρισττ$λης, f ΘεF�ρα-στς. κα� P μ#ν 'IωνικW τ\τν καταλEγει τ�ν τρFπν.


– 42 –

13

14

15

λ�υθη διαδ�'k: πρLτ�ς D Φερεκ?δης, gπειτα D Πυθαγ0ρας, Dγυι0ς τ�υ Tηλα?γης, gπειτα j σειρp oεν��/νης, Παρμεν�δης,Zkνων, 8Eλε/της, Λε?κιππ�ς κα; Δημ0κριτ�ς, D Dπ�:�ς ε^'επ�λλ�+ς μαθητ�ς, Fδ�ως τ*ν Nαυσι�/νη (κα; Nαυκ?δη), π�+_'ρημ/τισαν διδ/σκαλ�ι τ�] 8Eπικ�?ρ�υ.

16. O5 �ιλ0σ��ι διαιρ�]νται (κ0μη σ@ δ�γματικ�+ς κα; σκε-πτικ�?ς: κα; Cσ�ι μ@ν (π��α�ν�νται Cτι τp πρ/γματα ε^ναι γνωρι-στp κα; καταληπτ/, λ�γ�νται δ�γματικ��x Cσ�ι Cμως (ναστ�λλ�υντ`ν σκ�ψι τ�υς γιp τp πρ/γματα24, _πειδ` ε^ναι (κατ/ληπτα, αaτ�;ε^ναι σκεπτικ��. Π/λι, &λλ�ι �ιλ0σ��ι &�ησαν συγγρ/μματα κα;&λλ�ι δ@ν &�ησαν τ�π�τε γραπτ0, Cπως D Σωκρ/της, D Στ�λπων, DΦ�λιππ�ς, D Mεν�δημ�ς, D Π?ρρων, D Θε0δωρ�ς, D Kαρνε/δηςκα; D Bρ?σων. 8Eπ�σης 3π/ρ'ει j γνuμη Cτι �sτε D Πυθαγ0ραςκα; D 8Aρ�στων D X:�ς gγραψαν τ�π�τε, πλ`ν �λ�γων _πιστ�λLν. O5M�λισσ�ς, Παρμεν�δης κα; 8Aνα4αγ0ρας &�ησαν (π* bνα σ?γ-γραμμα. Π�λλp &�ησε D Zkνων, κα; πι* π�λλp (κ0μη D 8Aριστ�-τ�λης, D 8Eπ�κ�υρ�ς κα; D Xρ?σιππ�ς.

17. Mερικ�; �ιλ0σ��ι gλα-αν τ* tν�μ/ τ�υς (π* τ;ς π0λειςπ�+ gδρασαν, Cπως �5 'Hλιακ�, �5 Mεγαρικ�, �5 'Eρετρικ� κα;�5 Kυρηναϊκ�x &λλ�ι (π* τ;ς τ�π�θεσ�ες Cπ�υ συ[ητ�]σαν,Cπως �5 'Aκαδημαϊκ� κα; �5 Στωϊκ�x &λλ�ι (π* τυ'α:α περιστα-τικ/, Cπως �5 Περιπατητικ��, κα; &λλ�ι (π* παρατσ�?κλια, Cπως�5 Kυνικ��. VAλλ�ι, π/λι, gλα-αν τ* tν�μ/ τ�υς (π* τ`ν Fδι�συ-γκρασ�α τ�υς, Cπως �5 E]δαιμνικ�x μερικ�; (π* μ�α gπαρσιστ;ς συ[ητkσεις τ�υς, Cπως �5 ΦιλαλEθεις, �5 'Aνασκευαστικ�


– 45 –

πρ�δρ�μικ�ς μελ�της τ�] θαν/τ�υx j τελευτα�α αaτ` gκ�ρασις δ@ν ε^ναι (συ-νkθιστη στ`ν (ρ'α�α �Eλληνικ` �ιλ�σ��α, (��] (π�τελε: τ`ν κυριαρ'ικ`�ιλ�σ��ικ` &π�ψι τ�] Πλατωνικ�] Φα�δωνς: «�5 �ρθLς �ιλ�σ��]ντες(π�θνkσκειν μελετLσι κα; τ* τεθν/ναι �κιστα αaτ�:ς (νθρuπ�ις ��-ερ0ν τι»,Φα�δων 67 E.

SH δ# 'IταλικW jτωL Φερεκ=δυς ΠυθαγFρας, fTηλα=γης V υCFς, f [εν��νης, f Παρμεν�δης, fZEνων V 'Eλε�της, f Λε=κιππς, f ΔημFκριτς, fπλλ� μ$ν, /π' GνFματς δ# Nαυσι��νης κα� Nαυκ=δης,Rν 'Eπ�κυρς.

T1ν δ# �ιλσF�ων C μ#ν γεγFνασι δγματικ�, C δ'/�εκτικ�L δγματικ� μ#ν bσι περ� τ1ν πραγμ�των�π�α�ννται oς καταληπτ1νL /�εκτικ� δ# bσι /π$-υσι περ� α]τ1ν oς �καταλEπτων. κα� C μ#ν α]τ1νκατ$λιπν `πμνEματα, C δ' bλως ] συν$γραψαν,uσπερ κατ� τινας Σωκρ�της, Στ�λπων, Φ�λιππς, Mεν$-δημς, Π=ρρων, ΘεFδωρς, Kαρνε�δης, Bρ=σωνL κατ�τινας ΠυθαγFρας, 'Aρ�στων V X(ς, πλWν /πιστλ1ν Gλ�-γωνL C δ# �ν" �ν σ=γγραμμαL M$λισσς, Παρμεν�δης,'Aνα!αγFραςL πλλ" δ# ZEνων, πλε�ω [εν��νης, πλε�ωΔημFκριτς, πλε�ω 'Aρισττ$λης, πλε�ω 'Eπ�κυρς,πλε�ω Xρ=σιππς.

T1ν δ# �ιλσF�ων C μ#ν �π� πFλεων πρσηγρε=-θησαν, oς C 'Hλιακ� κα� Mεγαρικ� κα� 'Eρετρικ� κα�Kυρηναϊκ�L C δ# �π� τFπων, oς C 'Aκαδημαϊκ� κα�Στωϊκ�. κα� �π� συμπτωμ�των δ$, oς C Περιπατητικ�,κα� �π� σκωμμ�των, oς C Kυνικ�L C δ# �π� διαθ$σεων,oς C E]δαιμνικ�L τιν#ς �π� 3Eσεως, oς C ΦιλαλEθειςκα� 'Eλεγκτικ� κα� 'Aναλγητικ�L �νιι δ' �π� τ1ν διδα-σκ�λων, oς C Σωκρατικ� κα� 'Eπικ=ρειι, κα� τ"bμιαL κα� C μ#ν �π� τ�ς περ� �=σιν πραγματε�ας �υσι-


– 44 –

24. Πρ-λ. κα; τ`ν μ�θ�δ� τ�ς «Φαινμενλγικ�ς /π�ς» τ�] Husserl(X�]σσερλ). 8Eπ�'�με, (ναστ�λλ�με κ/θε δια-ε-α�ωσι γιp �παρ4ι — (νυπαρ-4�α wν*ς συνειδητ�] περιε'�μ�ν�υ, κα; [ητUμε μ0ν� τ* καθαρ0 τ�υ ν0ημα.Στ*ν Heidegger (X/ϊντεγγερ — σ?γ'ρ�ν�ς γνωστ*ς Γερμαν*ς �ιλ0σ��ς), τ*καθαρ* ν0ημα δ�δεται μ@ τ* �αιν0μεν� τ�ς 3παρ4ιακ�ς (γων�ας, yς

16

17

κα; �5 'Aναλγητικ�25x μερικ�; (π* τ�+ς δασκ/λ�υς τ�υς, Cπως�5 Σωκρατικ� κα; �5 'Eπικ=ρειι, κα; &λλ�ι (π* &λλ�υς παρ�-μ��υς λ0γ�υς. \Oσ�ι (σ'�λkθηκαν μ@ τ`ν _4ερε?νησι τ�ς�?σεως, �ν�μ/σθηκαν �υσικ��, �θικ�; (�θικ�λ0γ�ι) �ν�μ/σθη-καν _κε:ν�ι π�+ συ[ητ�]σαν τp �θικp [ητkματα, κα; διαλεκτικ�;Cσ�ι καταγ�ν�νταν μ@ τ`ν γ�ητε�α τLν λ0γων.

18. �H �ιλ�σ��α περιλαμ-/νει τρ�α μ�ρη: �υσικk, �θικ` κα;διαλεκτικ` (λ�γικk). Φυσικ` ε^ναι τ* μ�ρ�ς π�+ (��ρSU στ*σ?μπαν κα; τp _ν αaτ�L περιε'0μενα. �H �θικk (��ρSU στ`ν [ω`κα; τ`ν συμπερι��ρ/ μας κα; j διαλεκτικ` ε^ναι j συλλ�γικ` δια-δικασ�α π�+ 'ρησιμ�π�ι�]ν �5 δ?� (νωτ�ρω μαθkσεις. M�'ρι τ�]8Aρ'ελ/�υ �κμα[ε j �υσικk. M@ τ*ν Σωκρ/τη, Cπως εvπαμε κα;πρ�ηγ�υμ�νως, &ρ'ισε j �θικkx (π* δ@ τ*ν Zkνωνα τ*ν 8Eλε/τη&ρ'ισε j διαλεκτικk. T�ς �θικ�ς _4 &λλ�υ, 3π�ρ4αν δ�κα �ιλ�σ�-�ικ@ς κατευθ?νσεις (α5ρ�σεις): j 8Aκαδημαϊκk, j Kυρηναϊκk, j8Hλιακk, j Mεγαρικk, j Kυνικk, j 8Eρετρικk, j Διαλεκτικk, jΠεριπατητικk, j Στωϊκ` κα; j 8Eπικ�?ρει�ς.

19. �Iδρυτ`ς τ`ς (ρ'α�ας 8Aκαδημαϊκ�ς Qταν D Πλ/των, τ�ςμ�σης D 8Aρκεσ�λα�ς κα; τ�ς ν�ας D Λακ?δης. T�ς Kυρηναϊκ�ς5δρυτ`ς 3π�ρ4ε D 8Aρ�στιππ�ς D Kυρηνα:�ς, τ�ς 8Hλιακ�ς D Φα�-δων D 8Hλε:�ς, τ�ς Mεγαρικ�ς D Eaκλε�δης D Mεγαρε?ς, τ�ςKυνικ�ς D 8Aντισθ�νης D 8Aθηνα:�ς, τ�ς 8Eρετρικ�ς D Mεν�δημ�ςD 8Eρετριε?ς, τ�ς Διαλεκτικ�ς D Kλειτ0μα'�ς D Kαρ'ηδ0νι�ς, τ�ςΠεριπατητικ�ς D 8Aριστ�τ�λης D Σταγειρ�της κα; τ�ς Στωϊκ�ς DZkνων D Kιτιε?ς. \Oσ� γιp τ`ν 8Eπικ�?ρει� σ'�λk, αaτ` gλα-ε τ*tν�μ/ της (π* τ*ν vδι� τ*ν 8Eπ�κ�υρ�.


– 47 –

δυνατ` λ�γικ` [ωk. K?ρι�ς _κπρ0σωπ�ς τ�ς (π0ψεως αaτ�ς Qταν D 8Aντ�ςD 'Aσκαλων�της (π�θανε τ* 68 π.X.).

κ�L C δ' �π� τ�ς περ� τ" �θη σλ�ς }θικ�L διαλεκτικ�δ# bσι περ� τWν τ1ν λFγων τερθρε�αν καταγ�ννται.

M$ρη δ# �ιλσ��ας τρ�α, �υσικFν, }θικFν, διαλεκτι-κFνL �υσικ�ν μ#ν τ� περ� κFσμυ κα� τ1ν /ν α]τ01L}θικ�ν δ# τ� περ� ��υ κα� τ1ν πρ�ς Pμ:ςL διαλεκτικ�νδ# τ� �μ�τ$ρων τ*ς λFγυς πρεσ�ε\ν. κα� μ$ρι μ#ν'Aρελ�υ τ� �υσικ�ν cν εDδςL �π� δ# Σωκρ�τυς, oςπρε�ρηται, τ� }θικFνL �π� δ# ZEνωνς τ\ 'Eλε�τυ, τ�διαλεκτικFν. τ\ δ# }θικ\ γεγFνασιν αCρ$σεις δ$καL'AκαδημαϊκE, KυρηναϊκE, 'HλιακE, MεγαρικE, KυνικE,'EρετρικE, ΔιαλεκτικE, ΠεριπατητικE, ΣτωϊκE, 'Eπικ=-ρεις.

'Aκαδημαϊκ�ς μ#ν dν τ�ς �ρα�ας πρ$στη Πλ�των,τ�ς μ$σης 'Aρκεσ�λας, τ�ς ν$ας Λακ=δηςL Kυρηναϊκ�ς'Aρ�στιππς V Kυρηνα(ς, 'Hλιακ�ς Φα�δων V 'Hλε(ς,Mεγαρικ�ς E]κλε�δης Mεγαρε=ς, Kυνικ�ς 'Aντισθ$νης'Aθηνα(ς, 'Eρετρικ�ς Mεν$δημς 'Eρετριε=ς, Διαλε-κτικ�ς KλειτFμας KαρηδFνις, Περιπατητικ�ς 'Aρι-σττ$λης Σταγειρ�της, Στωϊκ�ς ZEνων Kιτιε=ςL P δ# 'Eπι-κ=ρεις �π' α]τ\ κ$κληται 'Eπικ=ρυ.


– 46 –

25. 'Aναλγητικ� Qσαν �5 �ιλ0σ��ι π�+ (ν/μεσα στ;ς (ντιρρkσεις τ�υς_ναντ��ν τ�ς σκεπτικ�ς θεωρ�ας Fδια�τερη -αρ?τητα ε^'ε γι8 αaτ�?ς, Cπως γιpτ�+ς στωϊκ�?ς, D (ναλ�γισμ0ς, Cτι 'ωρ;ς σταθερ@ς πεπ�ιθkσεις δ@ν Qταν

18

19

�O �Iππ0-�τ�ς στ* Περ� αCρ$σεων -ι-λ�� τ�υ λ�γει Cτι3π�ρ4αν _νν�α σ'�λ@ς κα; �ιλ�σ��ικ@ς κατευθ?νσεις, κα; τ;ς(να��ρει κατp τ`ν (κ0λ�υθ�ν σειρ/ν: Mεγαρικk, 8Eρετρικk,Kυρηναϊκk, 8Eπικ�?ρει�ς, 8Aννικ�ρει�ς26, Θε�δuρει�ς, Zηνu-νει�ς, π�+ λ�γεται κα; Στωϊκk, (ρ'α�α 8Aκαδημαϊκk, κα; Περιπα-τητικk. Osτε τ`ν Kυνικ` (να��ρει �sτε τ`ν 8Hλιακ` �sτε τ`νΔιαλεκτικk.

20. T`ν Πυρρuνει� (π�ρρ�πτ�υν �5 περισσ0τερ�ι _ρευνητ@ςγιp τ`ν (σ/�εια. Mερικ�; Cμως 3π�στηρ�[�υν Cτι ε^ναι κα; αaτ`κ/π�ια α�ρεσις, &λλ�ι Cτι δ@ν ε^ναι. Φα�νεται Cμως Cτι ε^ναι (π*κ/π�ια πλευρ/. Γιατ; α�ρεσι �ν�μ/[�με τ`ν στ/σι π�+ (κ�λ�υ-θε: 7 �α�νεται Cτι (κ�λ�υθε: gναντι τLν �αιν�μ�νων κ/π�ια(ρ'kx Dπ0τε, εaλ0γως, θp �ν�μ/[αμε τ�+ς Σκεπτικ�+ς α�ρεσι.8Epν Cμως μ@ τ`ν α�ρεσι _νν��]με τ* νp συγκλ�ν�υν θετικ@ςγνLμες (δ0γματα)27 π�+ g'�υν μιp (λληλ�υ'�α, αaτ�; δ@ν �μπ�-ρ�]ν πλ��ν νp λ�γωνται α�ρεσις.28 Δι0τι αaτ�; 29 δ@ν παρ�υσι/-[�υν θετικ@ς γνLμες. Aaτ@ς λ�ιπ*ν 3π�ρ4αν �5 (παρ'@ς τ�ς�ιλ�σ��ας κα; �5 διαδ�'ικ@ς (ναπτ?4εις της, κα; τ0σα μ�ρη κα;κατευθ?νσεις παρ�υσ�ασε.

21. 8Aκ0μη, πρ* �λ�γ�υ30, εFσk'θη κα; κ/π�ια _κλεκτικ` α�ρεσις(π* τ*ν Π�τ/μωνα τ*ν 8Aλε4ανδρ�α, π�+ _π�λε4ε Cσα τ�] &ρε-σαν (π* κ/θε α�ρεσι. Kατ8 αaτ0ν, σ?μ�ωνα μ@ Cσα λ�γει στ`νΣτιε�ωσ� τ�υ (Στ�ι'ε:α �ιλ�σ��ας), 3π/ρ'�υν δ?� κριτkριατ�ς (ληθε�ας: (�’ wν0ς, αaτ* μ@ τ* Dπ�:� γ�νεται j κρ�σις, δηλαδ`j κυριαρ'ικ` (ρ'` τ�ς ψυ'�ς (τ* PγεμνικFν), κα; (�8 wτ�ρ�υ τ*'ρησιμ�π�ι�?μεν� tργαν�, _π; παραδε�γματι j (κρι-εστ/τη (ντ�-


– 49 –

σκεπτικιστ�ς, (��] πρ�'ωρ�]σε μ�'ρι τ�] ν/ θ�τzη 3π* (μ�ισ-kτησιν κα;αaτ* τ�]τ� τ* γεγ�ν*ς τ�ς 3π/ρ4εως κ0σμ�υ. Πρ-λ. Emile Ids. AcosmismePostuiatoire, στ;ς σημειuσεις τLν 'Hθικ1ν E]δημε�ων, gκδ. «Bι-λι�θkκης τLν�Eλλkνων» 1970, μετ/�ρ. N. Kυργι�π�?λ�υ.

30. T* «πρ* �λ�γ�υ» δ@ν �μπ�ρε: νp (να��ρεται στ`ν _π�'` τ�] Λαερτ��υ,(λλp τ�] συγγρα��ως π�+ g'ει γιp πηγk, (��] τ* λε4ικ* Σ�υ=δα παρ�υσι/[ειτ*ν Π�τ/μωνα σ?γ'ρ�ν� τ�] Aaγ�?στ�υ.

SIππF�τς δ' /ν τ01 Περ� αCρ$σεων /νν$α �ησ�ν αCρ$σειςκα� �γωγ"ς εDναιL πρaτην MεγαρικEν, δευτ$ραν 'Eρετρι-κEν, τρ�την KυρηναϊκEν, τετ�ρτην 'Eπικ=ρειν, π$μπτην'Aννικ$ρειν, �κτην Θεδaρειν, J�δFμην Zηνaνειν τWνκα� ΣτωϊκEν, GγδFην 'AκαδημαϊκWν τWν �ρα�αν, /ν�τηνΠεριπατητικEνL rτε δ# KυνικWν rτε 'HλιακWν rτε Δια-λεκτικEν.

TWν μ#ν γ"ρ Πυρρaνειν ]δ' C πλε�υς πρσπι-\νται δι" τWν �σ��ειανL �νιι δ# κατ� τι μ#ν αzρεσιν εDνα��ασιν α]τEν, κατ� τι δ# r. δκε( δ# αzρεσις εDναι. αzρεσινμ#ν γ"ρ λ$γμεν τWν λFγ0ω τιν� κατ" τ� �αινFμενν �κ-λυθ\σαν & δκ\σαν �κλυθε(νL καθ' ? ε]λFγως tναzρεσιν τWν ΣκεπτικWν καλ(μεν. ε3 δ# αzρεσιν ν(μεν πρF-σκλισιν δFγμασιν �κλυθ�αν �υσιν, ]κ$τ' tν πρσαγ-ρε=ιτ αzρεσιςL ] γ"ρ �ει δFγματα. αzδε μ#ν �ρα� κα�διαδα� κα� τσα\τα μ$ρη κα� τFσαι �ιλσ��ας αCρ$σεις.

<Eτι δ# πρ� Gλ�γυ κα� /κλεκτικE τις αzρεσις ε3σEθη`π� Πτ�μωνς τ\ 'Aλε!ανδρ$ως, /κλε!αμ$νυ τ" �ρ$-σκντα /! Jκ�στης τ1ν αCρ$σεων. �ρ$σκει δ' α]τ01, καθ��ησιν /ν τn� στιειaσει, κριτEρια τ�ς �ληθε�ας εDναιL τ�μ#ν oς `�' f γ�νεται P κρ�σις, τυτ$στι τ� PγεμνικFνL τ�δ# oς δι' f, Oν τWν �κρι�εστ�την �αντασ�αν.


– 48 –

26. Πρ-λ. Στρ/-ων, X. 837: 8Aνν�κερις D δ�κLν _παν�ρθLσαι τ`ν Kυρη-ναϊκ`ν α�ρεσιν, κα; παραγαγε:ν (ντ8 αaτ�ς τ`ν 8Aννικερε�αν.

27. ΔFγματα & δF!αι — γνLμες, π�+ �5 (ρ'α:�ι τ;ς gλεγαν _π�σης: τp (ρ�-σκ�ντα τ�:ς �ιλ�σ0��ις, λατινικp placita.

28. Γιp τ`ν δι/κρισι αaτ` -λ�πε Σ�4τ�υ τ�] 8Eμπειρικ�] Πυρρaνειι`πτυπaσεις, I, 16.

29. \Eνας (π* αaτ�+ς Qταν κα; D Π?ρρων, κα; μ/λιστα (π* τ�+ς (κρα��υς

20

21

ληψις. �Ως καθ�λικ@ς (ρ'@ς θεωρ�]σε τ`ν �λη, τ* π�ιητικ* αvτι�,τ`ν π�ι0τητα κα; τ*ν τ0π�. Δι0τι τ* (π* τ� κα; (π* π�ι0ν ε^ναι�τιαγμ�ν� bνα πρUγμα, καθ~ς κα; j π�ι0της κα; D τ0π�ς στ*νDπ�:�ν ε^ναι �τιαγμ�ν�, ε^ναι (ρ'�ς. �O σκ�π*ς δ@ στ*ν Dπ�:�Cλες �5 _νεργητικ0τητες (να��ρ�νται ε^ναι μ�α τ�λεια σ@ Cλες τ;ς(ρετ@ς [ωk, κα; πρ*ς _π�τευ4� της ε^ναι (παρα�τητα τp �υσικpτ�] σuματ�ς πλε�νεκτkματα καθ~ς κα; τp _4ωτερικp τ�ια]τα31.

�Yπ�λε�πεται νp Dμιλkσωμε γιp τ�+ς �ιλ�σ0��υς, κα; πρLτα,-�-αια, γιp τ*ν Θαλ�.

I. ΘAΛHΣ

22. �O Θαλ�ς32 λ�ιπ*ν Qταν γυι*ς τ�] 8E4αμ?�υ κα; τ�ς Kλε�--�υλ�νης, Cπως λ�γ�υν D �Hρ0δ�τ�ς, D Δ�]ρις κα; D Δημ0κριτ�ς,(π* τ`ν �Fκ�γ�νεια τLν ΘηλιδLν33, π�? Qσαν Φ��νικες εaγεν�]ςκαταγωγ�ς, (π0γ�ν�ι τ�] K/δμ�υ κα; τ�] 8Aγkν�ρ�ς. �Hτανbνας (π* τ�+ς �Eπτp Σ��?ς, Cπως (να��ρει D Πλ/των. Kα;πρLτ�ς αaτ*ς �ν�μ/σθηκε σ��0ς, Cταν &ρ'ων στ`ν 8AθkναQταν D Δαμ/σι�ς, Dπ0τε καθιερuθη κα; D Cρ�ς «�5 wπτp σ��»,Cπως μαρτυρε: D Δημkτρι�ς D Φαληρε+ς στ*ν Kατ/λ�γ� τLν(ρ'0ντων. 8Eνεγρ/�η δ@ δημ0της τ�ς Mιλkτ�υ, Cταν π�γε _κε:μα[; μ@ τ*ν Nε:λ�, π�+ _4εδιu'θη (π* τ`ν Φ�ιν�κη. Π�λλ�; συγ-γρα�ε:ς Cμως 3π�στηρ�[�υν Cτι Qταν ντ0πι�ς Mιλkσι�ς, κα; (π*�ν�μαστ` �Fκ�γ�νεια.

23. Mετp τ`ν (ν/μι4� τ�υ στp π�λιτικp πρ/γματα (σ'�λk-θηκε μ@ τ`ν σπ�υδ` τ�ς �?σεως. Kα; κατ/ τινας μ�ν, δ@ν &�ησεκαν�να σ?γγραμμαx δι0τι j εFς αaτ*ν (π�διδ�μ�νη NαυτικW'Aστρλγ�α ε^ναι, λ�γ�υν, τ�] Φuκ�υ τ�] Σαμ��υx D Kαλλ�μα-'�ς Cμως πιστε?ει, Cτι αaτ*ς (νεκ/λυψε τ`ν Mικρp VAρκτ�, δι0τι


– 51 –

32. 624–549 π.X.33. ΘηλιδLν: (&λλη γρα�`) NηλιδLν.

�ρ�ς τε τ1ν bλων τWν τε jλην κα� τ� πι\ν, πιFτητ�τε κα� τFπνL /! f γ"ρ κα� `�' f κα� π�0ω κα� /ν 0R.τ$λς δ# εDναι /�' ? π�ντα �να�$ρεται, _ωWν κατ" π:σαν�ρετWν τελε�αν, ]κ �νευ τ1ν τ\ σaματς κατ" �=σινκα� τ1ν /κτFς.

Λεκτ$ν δ# περ� α]τ1ν τ1ν �νδρ1ν, κα� πρ1τFν γεπερ� Θαλ\.

ΘAΛHΣ

6Hν τ�νυν V Θαλ�ς, oς μ#ν SHρFδτς (i. 170, 3) κα�Δ\ρις (FGrH 76 F 74) κα� ΔημFκριτFς (DK 68 B 115a)�ασι, πατρ�ς μ#ν 'E!αμ=υ, μητρ�ς δ# Kλε�υλ�νης, /κτ1ν Θηλιδ1ν, z ε3σι Φ�νικες, ε]γεν$στατι τ1ν �π�K�δμυ κα� 'AγEνρς. <cν δ# τ1ν Jπτ" σ�1ν>, καθ"κα� Πλ�των �ησ� (Prot. 343a). κα� πρ1τς σ��ς vνμ�-σθη �ρντς 'AθEνησι Δαμασ�υ, καθ' ?ν κα� C Jπτ"σ�� /κλEθησαν, uς �ησι ΔημEτρις V Φαληρε*ς /ν τn�τ1ν 'AρFντων �ναγρα�n� (FGrH 228 F I). /πλιτγρα-�Eθη δ# /ν MιλEτ0ω, bτε cλθε σ*ν Nε�λε0ω /κπεσFντι Φι-ν�κηςL oς δ' C πλε�υς �ασ�ν, 3θαγενWς MιλEσις cν κα�γ$νυς λαμπρ\.

Mετ" δ# τ" πλιτικ" τ�ς �υσικ�ς /γ$νετ θεωρ�ας.κα� κατ� τινας μ#ν σ=γγραμμα κατ$λιπεν ]δ$νL P γ"ρε3ς α]τ�ν �να�ερμ$νη ναυτικW �στρλγ�α Φaκυλ$γεται εDναι τ\ Σαμ�υ. Kαλλ�μας δ' α]τ�ν Dδεν


– 50 –

31. �O �ιλ0σ��ς αaτ*ς τ`ν σ'�λk τ�υ τ`ν �ν0μα[ε D vδι�ς 8Eκλεκτικk.\O,τι μUς παρεδ0θη γιp τ`ν διδασκαλ�α τ�υ, μιp _πιπ0λαιη συναρμ�γ` 4�νωνδιαν�ημ/των, θυμ�[ει π�λ+ τ*ν 8Aντ��'� (Tσ�λλερ, gνθ8 (νωτ. σ. 326).

22

23

λ�γει στ�+ς 'I�μ�υς τ�υ:

8Eλ�γετ� Cτι διεσα�kνισε κα; τ*ν δρ0μ�τLν (στερ�σκων τ�ς rμ/4ηςπ�+ �5 Φ��νικες τ`ν g'�υν yς Dδηγ* στ`ν θ/λασσα.

Kατ/ τινας &λλ�υς Cμως, συν�γραψε δ?� μ0ν� πραγματε:ες:Περ� τρπ�ς (jλι�στ/σι�) κα� 'Iσημερ�ας, θεωρLν τp &λλα πρ/γ-ματα (κατ/ληπτα. Φα�νεται δ@ Cτι ε^ναι D πρLτ�ς π�+ (σ'�λk-θηκε μ@ τ`ν (στρ�ν�μ�α34, D πρLτ�ς π�+ πρ�ε:πε _κλε�ψεις jλ��υκα; καθuρισε τp jλι�στ/σια, Cπως γρ/�ει D Esδημ�ς στ* -ι-λ��τ�υ SIστρ�α τ�ς 'Aστρνμ�ας. Γι8 αaτ* τ*ν θαυμ/[�υν κα; Doεν��/νης κα; D �Hρ0δ�τ�ςx κα; τ*ν _πρ0σε4αν D �Hρ/κλειτ�ςκι8 D Δημ0κριτ�ς.

24. Mερικ�; (κ0μη λ�γ�υν, μετα4+ τLν Dπ��ων κα; D X�ιρ�λ�ςD π�ιητkς, Cτι αaτ*ς πρLτ�ς ε^πε Cτι j ψυ'` ε^ναι (θ/νατη. Kα;πρLτ�ς καθuρισε τ`ν διαδρ�μ` τ�] jλ��υ (π* jλι�στ/σι� σ@jλι�στ/σι�, κα; τ* μ�γεθ�ς τ�] jλ��υ κα; τ�ς σελkνης, (π��αν-θε;ς κατ/ τινας Cτι j �αιν�μ�νη δι/μετρ�ς τ�] jλ��υ κα; τ�ςσελkνης, _ν συγκρ�σει πρ*ς τ`ν �αιν�μ�νην τρ�'ιpν αaτLν, ε^ναιτ* �ν wπτακ�σιαστ*ν εFκ�στ*ν μ�ρ�ς. ΠρLτ�ς π/λι ε^πε τελευ-τα�α jμ�ρα τ�] μην*ς τ`ν τριακ�στ` jμ�ρα, κα; πρLτ�ς, Cπωςλ�γ�υν κ/π�ι�ι, συνε[kτησε περ; �?σεως.

�O 8Aριστ�τ�λης35 π/λι κα; D �Iππ�ας λ�γ�υν, Cτι αaτ0ς, πρ�--/λλων yς (π0δει4ι τ*ν μαγνkτη κα; τ* �λεκτρ�, (π�δωσε ψυ'`κα; στp &ψυ'α (ντικε�μενα. Kατp τ`ν Παμ��λην, (��] gμαθεγεωμετρ�α (π* τ�+ς AFγυπτ��υς, πρLτ� _ν�γραψε �ρθ�γuνι�τρ�γων� σ@ κ?κλ�, κα; πρ�σ��ερε θυσ�α bνα -0δι.

25. VAλλ�ι Cμως, μετα4+ τLν Dπ��ων κα; D 8Aπ�λλ0δωρ�ς Dλ�γιστικ0ς36, (π�δ�δ�υν στ*ν Πυθαγ0ρα αaτ` τ`ν ε�ρεσι. �OΠυθαγ0ρας _πε4�τεινε τ;ς _�ευρε?σεις π�+ (π�δ�δ�νται (π*τ*ν Kαλλ�μα'� (στ�+ς 'I�μ�υς τ�υ) στ*ν Es��ρ-� τ*ν Φρ?γα,


– 53 –

36. Δηλ. �σ'�λε:τ� μ@ τ`ν (ριθμητικk.

ε`ρ$την τ�ς �ρκτυ τ�ς μικρ:ς, λ$γων /ν τ(ς 'I�μ�ιςjτως (Pfeiffer 191 54 sq.)L

κα� τ�ς SAμ�!ης /λ$γετ σταθμEσασθαιτ*ς �στερ�σκυς, n@ πλ$υσι Φ�νικες.

κατ� τινας δ# μFνα δ= συν$γραψε, Περ� τρπ�ς κα�3σημερ�ας, τ" �λλ' �κατ�ληπτα εDναι δκιμ�σας. δκε( δ#κατ� τινας πρ1τς �στρλγ�σαι κα� Pλιακ"ς /κλε�ψειςκα� τρπ"ς πρειπε(ν, uς �ησιν Erδημς /ν τn� Περ� τ1ν�στρλγυμ$νων Cστρ�9α (Wehrli viii, fg. 144)L bθενα]τ�ν κα� [εν��νης (DK 21 B 19) κα� SHρFδτς (i. 74,2) θαυμ�_ει. μαρτυρε( δ' α]τ01 κα� SHρ�κλειτς (DK 22 B38) κα� ΔημFκριτς (DK 68 B 115a).

<Eνιι δ# κα� α]τ�ν πρ1τν ε3πε(ν �ασιν �θαν�τυςτ"ς ψυ"ς Rν /στι Xιρ�λς V πιητEς (Kink. 271, fg. 13).πρ1τς δ# κα� τWν �π� τρπ�ς /π� τρπWν π�ρδν εfρε,κα� πρ1τς τ� τ\ Pλ�υ μ$γεθς <τ\ Pλιακ\ κ=κλυuσπερ κα� τ� τ�ς σελEνης μ$γεθς> τ\ σεληνα�υ Jπτα-κσιστ�ν κα� ε3κστ�ν μ$ρς �πε�Eνατ κατ� τινας.πρ1τς δ# κα� τWν `στ$ραν τ\ μην�ς τριακ�δα εDπεν.πρ1τς δ# κα� περ� �=σεως διελ$θη, uς τινες.

'Aρισττ$λης (de an. A2. 405a19) δ# κα� SIππ�ας (DK 86B 7) �ασ�ν α]τ�ν κα� τ(ς �ψ=ις μεταδιδFναι ψυ�ς,τεκμαιρFμενν /κ τ�ς λ�θυ τ�ς μαγνEτιδς κα� τ\ }λ$-κτρυ. παρ� τε A3γυπτ�ων γεωμετρε(ν μαθFντα �ησ�Παμ��λη (FHG iii. 520) πρ1τν καταγρ�ψαι κ=κλυ τ�τρ�γωνν Gρθγaνιν, κα� θ\σαι �\ν.

OC δ# ΠυθαγFραν �ασ�ν, Rν /στιν 'AπλλFδωρς VλγιστικFς. fτς πρEγαγεν /π� πλε(στν Y �ησι Kαλ-


– 52 –

34. Bλ�πε Sir T. L. Heath, Aristarchus of Samos, σ. 12–23.35. Στ`ν Περ; ψυ'�ς συγγρα�k τ�υ, A, κε�., 2 405 α 19.

24

25

Cπως τp «σκαληνp κα; τρ�γωνα», κα; Cσα (��ρ�]ν στ`ν θεωρη-τικ` γεωμετρ�α.

8Aλλp κα; στp π�λιτικp [ητkματα, D Θαλ�ς 3π�ρ4ε &ριστ�ςσ?μ-�υλ�ς. \Oταν π.'. D Kρ�:σ�ς _[kτησε (π* τ�+ς Mιλησ��υςνp κ/μ�υν συμμα'�α, αaτ*ς τ�+ς (π�τρεψεx πρUγμα π�+ ε^'ε yςσυν�πεια νp σωθz� j π0λις, δι0τι _ν�κησε D K]ρ�ς. �O vδι�ς, σ?μ-�ωνα μ@ Cσα 5στ�ρε: D �Hρακλε�δης, [�]σε (π�μ�νωμ�ν�ς, μ@στερkσεις, κα; μακρpν τLν κρατικLν 3π�θ�σεων.

26. Mερικ�; λ�γ�υν Cτι κα; _νυμ�ε?θη κα; (π�κτησε κα; γυι0,τ*ν K?-ισθ�x (λλ/, Cπως λ�γ�υν &λλ�ι, gμεινε &γαμ�ς κα; υ5�θ�-τησε τ*ν γυι* τ�ς (δελ��ς τ�υ. Kα; Cταν τ*ν ρuτησαν, γιατ; δ@ννυμ�ε?εται γιp νp κ/νzη παιδι/, (πkντησε: γιατ; (γαπ/ει τp παι-διp (δηλ. δ@ν �θελε νp τp -λ�πzη νp -ασαν�[ωνται (π* (ρρu-στειες κ.λ.π.). \Oταν τ*ν (ν/γκα[ε j μ/να τ�υ νp νυμ�ευθ�, δ@νQλθε (κ0μα D καιρ0ς, gλεγε. \Oταν &ρ'ι[ε πιp νp γερν/zη, _π�ρασεπιp D καιρ0ς, (παντ�]σε. �O �Iερuνυμ�ς D P0δι�ς στ* δε?τερ�κε�/λαι� τLν Σπρ�δην `πμνημ�των τ�υ (να��ρει Cτι κ/π�τεD Θαλ�ς, θ�λ�ντας νp (π�δε�4zη, Cτι, �ν �θελε37, μπ�ρ�]σε εsκ�λαν8 (π�κτkσzη π�λλp 'ρkματα, (��] πρ��-λεψε Cτι j _ρ'0μενη_σ�δε�α τLν _λαιLν θp Qταν μεγ/λη, _μ�σθωσε �θηνp τp _λαι-�υργε:α (τ�ς Mιλkτ�υ κα; τ�ς X��υ), τp 3πεν�ικ�ασε κα; _κ�ρδισεπ/ρα π�λλp 'ρkματα38.

27. �Ως πρuτη �aσ�α Cλων τLν tντων θεωρ�]σε τ* νερ0, κα;3πεστkρι[ε Cτι η �?σις ε^ναι gμψυ'η κα; γεμ/τη θε0τητες.39

Λ�γ�υν (κ0μη Cτι αaτ*ς ε3ρ�κε τ;ς _π�'@ς τ�] gτ�υς κα; τ* δια�-ρεσε σ@ 365 jμ�ρες.


– 55 –

4αν/ρ'εται κα; στ�+ς διαδ0'�υς τ�υ κα; π�+ τ`ν ε^παν _πιτυ'ημ�να `λ_ωι-σμ� εvτε `λψυισμF (……). \Oσ� �τω'ικ` κα; �ν μUς �α�νεται αaτ` j πρuτη(ρ'` μιUς �υσι�γνωστικ�ς θεωρ�ας, τ0σ� σημαντικ* Qταν, �στε gγινε j (ρ'`μιUς τ�τ�ιας θεωρ�ας κα; πρ0-αλε j μεγ/λη Fδ�α τ�ς wν0τητας τ�] κ0σμ�υ»,

λ�μας /ν τ(ς 'I�μ�ις Er�ρ�ν ε`ρε(ν τ�ν Φρ=γα,Oν «σκαλην" κα� τρ�γωνα» (Pf. 191. 59 sq.) κα� bσαγραμμικ�ς �εται θεωρ�ας.

Δκε( δ# κα� /ν τ(ς πλιτικ(ς �ριστα �ε�υλε\σθαι.Kρ�συ γ\ν π$μψαντς πρ�ς Mιλησ�υς /π� συμμα�9α/κaλυσενL bπερ K=ρυ κρατEσαντς �σωσε τWν πFλιν.κα� α]τ�ς δ$ �ησιν, oς SHρακλε�δης Cστρε( (Wehrli vii, fg45), μνEρη α`τ�ν γεγν$ναι κα� 3διαστEν.

<Eνιι δ# κα� γ�μαι α]τ�ν κα� K=�ισθν υC�ν �εινL Cδ# �γαμν με(ναι, τ�ς δ# �δελ��ς τ�ν υC�ν θ$σθαι. bτεκα� /ρωτηθ$ντα δι" τ� ] τεκνπιε(, δι" �ιλτεκν�ανε3πε(ν. κα� λ$γυσι bτι τ�ς μητρ�ς �ναγκα_=σης α]τ�νγ�μαι �λεγεν, «]δ$πω καιρFς». εDτα, /πειδW παρE�ησεν/γκειμ$νης, ε3πε(ν, «]κ$τι καιρFς». �ησ� δ# κα� SIερaνυ-μς V SPFδις /ν τ01 δευτ$ρ0ω τ1ν Σπρ�δην `πμνημ�των(Hiller, fg. viii) bτι �υλFμενς δε(!αι �9:ν εDναι πλυτε(ν,�ρ:ς μελλ=σης /λαι1ν �σεσθαι, πρνEσας /μισθa-σατ τ" /λαιυργε(α κα� π�μπλειστα συνε(λε ρEματα.

'AρWν δ# τ1ν π�ντων jδωρ `πεστEσατ, κα� τ�νκFσμν �μψυν κα� δαιμFνων πλEρη. τ�ς τε uρας τ\/νιαυτ\ �ασιν α]τ�ν ε`ρε(ν κα� ε3ς τριακσ�ας J!Eκν-τα π$ντε Pμ$ρας διελε(ν.


– 54 –

37. Γιατ; τ*ν κατηγ�ρ�]σαν Cτι δ@ν ε^'ε πρακτικ* μυαλ* κα; 3π��ερε�Fκ�ν�μικ/.

38. Π�+ τp gδωσε σ@ �ιλανθρωπικp 5δρ?ματα. Bλ�πε κα; 8Aριστ�τ�λ�υςΠλιτικ" A, κ. 11, 1259 α 6–18.

39. �O Tσ�λλερ (gνθ8 (νωτ., σ. 33) παρατηρε: _ν πρ�κειμ�ν�ω τp w4�ς: «T`ν�λη (D Θαλ�ς) τ`ν �αντα[0ταν [ωνταν` κι8 gμψυ'η, μιp (ντ�ληψις, π�+

26

27

Kαν�νας δ@ν 3π�ρ4ε διδ/σκαλ0ς τ�υ _κτ*ς Cτι π�γε στ`νAvγυπτ�, κα; gμεινε γιp κ/π�ι� δι/στημα μ@ τ�+ς 5ερε:ς. �O �Iερu-νυμ�ς (να��ρει Cτι D Θαλ�ς _μ�τρησε κα; τ* �ψ�ς τLν πυραμ�-δων (π* τ`ν σκι/ τ�υς, παρατηρkσας Cτι αaτ` ε^ναι vση μ@ τ*�ψ�ς τLν πυραμ�δων, τ`ν στιγμ` π�+ κα; j δικk μας σκιp ε^ναι vσηπρ*ς τ* �ψ�ς τ�] σuματ0ς μας.40 Συν�[ησε δ@ κα; μ@ τ*ν τ?ρανν�τ�ς Mιλkτ�υ Θρασ?-�υλ�, Cπως (να��ρει D Mιν?ης.

28. 8E4 &λλ�υ ε^ναι π�λ+ γνωστp τp σ'ετικp μ@ τ*ν ('ρυσ*)τρ�π�δα π�+ -ρ�καν κ/π�ι�ι ψαρ/δες, κα; D δ�μ�ς τLν Mιλη-σ�ων τ*ν _'/ρισε στ�+ς σ��?ς. Λ�γ�υν Cτι κ/π�ι�ι νεαρ�;VIωνες (γ0ρασαν πρ�κατα-�λικp (π* Mιλkσι�υς ψαρ/δες τ*rλ�ευμα π�+ θp ε^'ε bνα δ�'τυx (λλp μ0λις -ρ�καν μ�σα κα; τ*ντρ�π�δα, &ρ'ισαν νp μαλuν�υν, Dπ0τε �5 Mιλkσι�ι (ναγκ/-σθηκαν νp ρωτkσ�υν σ'ετικLς τ* μαντε:� τLν Δελ�Lνx κα; Dθε*ς (π/ντησε μ@ τ*ν w4�ς 'ρησμ0:

8Aπ0γ�νε τ�ς Mιλkτ�υ, ρωτUς τ*ν Φ�:-� (τ*ν 8Aπ0λλωνα)γιp τ*ν τρ�π�δα; \Oπ�ι�ς ε^ναι πρLτ�ς στ`ν σ��α,σ8 αaτ*ν (νkκει D τρ�π�δας.

Kα; τ*ν gδωσαν -�-αια στ*ν Θαλ�. Aaτ*ς τ*ν gδωσε σ@&λλ�ν, _κε:ν�ς σ@ &λλ�ν �ς τ*ν Σ0λωνα. �O Dπ�:�ς ε^πε CτιπρLτ�ς στ`ν σ��α ε^ναι D θε0ς, κα; τ*ν gστειλε στ�+ς Δελ��?ς.Aaτp D Kαλλ�μα'�ς τp _4ιστ�ρε: δια��ρετικ/, -ασι[0μεν�ς σ@σ'ετικ` (�kγησι τ�] Mαιανδρ��υ τ�] Mιλησ��υ. Aaτ*ς λ�γει Cτικ/π�ι�ς Bαθυκλ�ς (π* τ`ν 8Aρκαδ�α, πεθα�ν�ντας, &�ησε bνακ?πελλ�, μ@ τ`ν _ντ�λ` «νp δ�θz� στ*ν καλ?τερ� (π* τ�+ςσ��?ς».

29. Δ0θηκε -�-αια στ*ν Θαλ�, κα; (��] gκανε τ*ν γ]ρ� CλωντLν &λλων σ��Lν, _π�στρεψε π/λι στ*ν Θαλ�. Aaτ*ς τ* gστειλεστ*ν Διδυμα:� 8Aπ0λλωνα, μ@ τ`ν w4�ς (�ι�ρωσι, κατp τ*ν π�ι-ητ` Kαλλ�μα'�:


– 57 –

O]δε�ς δ# α]τ\ καθηγEσατ, πλWν bτι ε3ς Ayγυπτν/λθgν τ(ς Cερε\σι συνδι$τριψεν. V δ# SIερaνυμς (Hiller,fg. xxi) κα� /κμετρ�σα� �ησιν α]τ�ν τ"ς πυραμ�δας /κτ�ς σκι:ς, παρατηρEσαντα bτε Pμ(ν 3σμεγ$θεις ε3σ�ν.συνε��ω δ# κα� Θρασυ�=λ0ω τ01 Mιλησ�ων τυρ�νν0ω,καθ� �ησι Mιν=ης.

T" δ# περ� τ�ν τρ�πδα �ανερ" τ�ν ε`ρεθ$ντα `π�τ1ν �λι$ων κα� διαπεμ�θ$ντα τ(ς σ�(ς `π� τ\δEμυ τ1ν Mιλησ�ων. Φασ� γ"ρ 'Iωνικ=ς τινας νεαν�-σκυς �Fλν �γρ�σαι παρ" Mιλησ�ων �λι$ων.�νασπασθ$ντς δ# τ\ τρ�πδς �μ�ισ�Eτησις cν, �ως CMιλEσιι �πεμψαν ε3ς Δελ�=ςL κα� V θε�ς �ρησενjτως (D.S. i.x. 3. 2, Val. Max. iv. I. Ext. 7, Schol. Arist.Plut. 9)L

�κγνε MιλEτυ, τρ�πδς π$ρι Φ(�ν /ρωτ9:ς;τ�ς σ��nη π�ντων πρ1τς, τ=τυ τρ�πδ' α]δ1.

διδ\σιν dν Θαλn�L V δ# �λλ0ω κα� �λλς �λλ0ω �ωςΣFλωνς. V δ# ��η σ��9α πρ1τν εDναι τ�ν θε�ν κα� �π$-στειλεν ε3ς Δελ�=ς. τα\τα δW V Kαλλ�μας /ν τ(ς 'I�μ-�ις (Pf. 191. 32) �λλως Cστρε(, παρ" Λεανδρ�υ λα�gντ\ Mιλησ�υ (FGrH 492 F 18). Bαθυκλ$α γ"ρ τινα'Aρκ�δα �ι�λην καταλιπε(ν κα� /πισκ�ψαι δ\ναι τ1νσ�1ν Gνη+στ0ω.

'EδFθη δW Θαλn� κα� κατ" περ�δν π�λιν Θαλn�L V δ#τ01 Διδυμε( 'AπFλλωνι �π$στειλεν, ε3πgν jτω κατ" τ�νKαλλ�μαν (Pf. 191. 76 sq.)L


– 56 –

40. 8Aλλα'�] (να��ρεται Cτι _�kρμ�σε τ`ν (κ0λ�υθη μ�θ�δ�: π�ρε μιpκατακ0ρυ�η ρ/-δ� κα; _σκ��θη πuς, Cταν j σκι/ της Qταν vση μ@ τ* μ�κ�ςτης, θp gπρεπε τ* vδι� νp συμ-α�νzη μ@ κ/θε σLμα _κε�νη τ`ν στιγμk.

28

29

�O Θαλ�ς μ@ πρ�σ��ρει στ*ν πρ�στ/τητ�] λα�] τ�] Nε�λ�υ, D Θαλ�ς π�+δυ* ��ρ@ς π�ρε τ�]τ� τ* (ριστε:�.

Σ@ πε[* λ0γ� j (�ι�ρωσις αaτ` g'ει yς w4�ς: «D Θαλ�ς τ�] 8E4α-μ?�υ D Mιλkσι�ς ((�ιερuνει) τ�]τ� τ* (ριστε:� στ*ν Δελ��νι�8Aπ0λλωνα, (��] (π8 Cλ�υς τ�+ς \Eλληνες τ* π�ρε δυ* ��ρ�ς».T* παιδ; π�+ τ�] π�γε τ* κ?πελλ� τ�] Bαθυκλ��υς �ν�μ/[ετ�Θυρ�ων, Cπως (να��ρει D VEλευσις στ* Περ� 'Aιλλ$ως -ι-λ��τ�υ κα; D 8Aλ�4ων D M?νδι�ς στ* gνατ� κε�/λαι� τLν Mυθικ1ντ�υ.

�O Esδ�4�ς D Kν�δι�ς, (π* τ* &λλ� μ�ρ�ς, κα; D Ea/νθης DMιλkσι�ς (�ηγ�]νται Cτι bνας ��λ�ς τ�] Kρ��σ�υ παρ�λα-ε(π* τ*ν -ασιλ�α bνα 'ρυσ* π�τkρι, γιp νp τ* δuση στ*ν σ��u-τερ� (π* τ�+ς \Eλληνεςx κα; τ* gδωσε στ*ν Θαλ�.

30. 8Aπ* αaτ*ν _π�ρασε σ@ &λλ�υς, κα; κατ8 αaτ*ν τ*ν τρ0π�g�θασε στ*ν X�λωνα. �O X�λων _[kτησε πληρ��ρ�ες (π* τ*νΠ?θι� 8Aπ0λλωνα, π�ι0ς Qταν σ��uτερ�ς (π* αaτ0ν. Kα; αaτ*ςτ�] (π/ντησε41: D M?σων, γιp τ*ν Dπ�:�ν θp π�]με παρακ/τω(αaτ*ν -/[�υν �5 περ; τ*ν Esδ�4�ν, στ*ν κατ/λ�γ� τLν σ��Lν,(ντ; τ�] Kλε�-�?λ�υ, κα; D Πλ/των (ντ; τ�] Περι/νδρ�υ). Περ;αaτ�], λ�ιπ0ν, ε^πε42 τp w4�ς D Π?θι�ς:

�Yπ/ρ'ει κ/π�ι�ς OFτα:�ς, D M?σων,π�+ γεννkθηκε στ`ν X�να, π�+ σ@ 4επερν/ει σ@ πλ�]τ� σ��ας.

8Eκε:ν�ς, π�+ gκαμε τ`ν _ρuτησι, �ν�μ/[ετ� 8Aν/'αρσις. �OΔα=μα'�ς Cμως D Πλατωνικ*ς κα; D Kλ�αρ'�ς Fσ'υρ�[�νται Cτιτ* π�τkρι (πεστ/λη 3π* τ�] Kρ��σ�υ στ*ν Πιττακ0, κα; (π*αaτ*ν gκαμε τ*ν γ]ρ� τLν σ��Lν.


– 59 –

42. 'Aνε(λεν: (νε:πεν.

Θαλ�ς με τ01 μεδε\ντι Nε�λεω δEμυδ�δωσι, τ\τ δ�ς λα�gν �ριστε(ν.

τ� δ# πε_�ν jτως �ειL Θαλ�ς 'E!αμ=υ MιλEσις'AπFλλωνι Δελ�ιν�0ω SEλλEνων �ριστε(ν δ�ς λα�aν. V δ#περιενεγκgν τWν �ι�λην τ\ Bαθυκλ$υς πα(ς Θυρ�ων/καλε(τ, καθ� �ησιν <Eλευσις /ν τ01 Περ� 'Aιλλ$ως(FGrH 55 F 1) κα� 'Aλ$!ων V M=νδις /ν /ν�τ0ω Mυθικ1ν(FGrH 25 F I).

Erδ!ς δ' V Kν�δις κα� E]�νθης V MιλEσιFς (FHGiii. 2, n.) �ασι τ1ν Kρ�συ τιν" ��λων λα�ε(ν παρ" τ\�ασιλ$ως πτEριν ρυσ\ν, bπως δ01 τ01 σ�ωτ�τ0ω τ1νSEλλEνωνL τ�ν δ# δ\ναι Θαλn�.

Kα� περιελθε(ν ε3ς X�λωνα, ?ν πυνθ�νεσθαι τ\Πυθ�υ τ�ς α`τ\ σ�aτερςL κα� τ�ν �νειπε(ν M=σωνα,περ� f λ$!μεν. τ\τν C περ� τ�ν Erδ!ν �ντ� Kλε-�=λυ τιθ$ασι, Πλ�των δ' �ντ� Περι�νδρυ (Prot. 343a).περ� α]τ\ δW τ�δε �νε(πεν V Π=θις (cf. D.S. ix. 6)L

O3τα(Fν τινα �ημ� M=σων' /ν� Xην� γεν$σθαισ\ μ:λλν πραπ�δεσσιν �ρηρFτα πευκαλ�μnησιν.

V δ' /ρωτEσας cν 'Aν�αρσις. Δα+μας δ' V Πλαταιικ�ς(FGrH 65 F 6) κα� Kλ$αρς (Wehrli iii, Fg. 70) �ι�λην�πσταλ�ναι `π� Kρ�συ Πιττακ01 κα� jτω περιενε-θ�ναι.


– 58 –

41. 'Aνελε(ν: (παραλλαγ`) (νεπε:ν ((νειπε:ν).

30

�O VAνδρων, π/λι, γρ/�ει στ*ν Tρ�π�δ/ τ�υ Cτι �5 8Aργε:�ι πρ�-σ��εραν yς -ρα-ε:� (ρετ�ς στ*ν σ��uτερ� τLν �Eλλkνων bνατρ�π�δα. Πρ�εκρ�θη D 8Aριστ0δημ�ς D Σπαρτι/της, (λλp αaτ*ςπαρzητkθη 3π@ρ τ�] X�λων�ς.

31. T�] 8Aριστ�δkμ�υ κ/μνει μνε�α κα; D 8Aλκα:�ς yς w4�ς:

8Aσ�αλLς δ@ν Qταν (ν0ητ�ς, ν�μ�[ω, D λ0γ�ς, π�+ κ/π�τε D 8Aριστ0δημ�ς ε^πε στ`ν Σπ/ρτη:

«Πλ�?τη ε^ναι j (4�α τ�] (νθρuπ�υxκα; καν�νας _ν/ρετ�ς δ@ν ε^ναι �τω'0ς».

Mερικ�; συγγρα�ε:ς (�ηγ�]νται Cτι D Περ�ανδρ�ς ε^'ε στε�-λει bνα πλ�:� μ@ ��ρτ�� στ*ν Θρασ?-υλ�, τ*ν τ?ρανν� τ�ς Mιλk-τ�υx τ* πλ�:� _ναυ/γησε στ`ν θ/λασσα τ�ς KL, κα; (ργ0τερακ/π�ι�ι ψαρ/δες -ρ�καν τ*ν τρ�π�δα. �O Φαν0δικ�ς Cμως λ�γειCτι D τρ�π�δας -ρ�θηκε στ`ν θ/λασσα τLν 8Aθηνα�ων, κα; τ*νμετ��εραν στ`ν π0λι, Cπ�υ, γεν�μ�νης γενικ�ς συνελε?σεως τ�]λα�], (πε�ασ�σθη ν8 (π�σταλz� στ*ν B�ανταx γιp π�ι*ν λ0γ�(πε�ασ�σθη gτσι, θp τ* (να��ρωμε στ* περ; B�αντ�ς κε�/λαι�.

32. VAλλ�ι π/λι λ�γ�υν Cτι τ*ν ε^'ε κατασκευ/σει D \H�αιστ�ςκα; τ*ν ε^'ε δuσει γαμkλι� δLρ� στ*ν Π�λ�πα. 8Aργ0τεραπερι�λθε στ`ν κατ�'` τ�] Mενελ/�υ, κατ0πιν τ*ν π�ρε, μα[; μ@τ`ν �Eλ�νη, D Π/ρις43, κα; τ*ν gρρι4ε στ`ν θ/λασσα τ�ς KL, μ@πρ�τρ�π` τ�ς Λακα�νης (τ�ς �Eλ�νης), π�+ ε^πε Cτι θp γ�νzη σκ�-τωμ*ς γι8 αaτ0ν. \Yστερα (π* 'ρ0νια κ/π�ι�ι Λε-�δι�ι (γ0ρα-σαν _κε: bνα δ�'τυ ψ/ρια, μ�σα στ* Dπ�:� -ρ�καν κα; τ*ν τρ�-π�δα.

8Aλλp τ* ε�ρημα αaτ* gγινε (��ρμk νp τσακωθ�]ν μ@ τ�+ςψαρ/δες, κα; _πειδ` δ@ν συμ�ων�]σαν, (ν�-ηκαν στ`ν KLx


– 61 –

43. Π�+ �ν�μα[0ταν κα; 8Aλ�4ανδρ�ς.

<Aνδρων δ' /ν τ01 Tρ�πδι (FHG ii. 347) 'Aργε�υς �θλν�ρετ�ς τ01 σ�ωτ�τ0ω τ1ν SEλλEνων τρ�πδα θε(ναιLκριθ�ναι δ# 'AριστFδημν Σπαρτι�την, ?ν παραωρ�σαιX�λωνι.

M$μνηται τ\ 'AριστδEμυ κα� 'Aλκα(ς jτως(Lobel–Page fg. 360).

oς γ"ρ δE πτ' 'AριστFδαμν �α(σ' ]κ �π�λαμνν /νΣπ�ρτ9α λFγν

εyπηνL ρEματ' �νηρ, π$νιρς δ' ]δ' ε�ς π$λετ' �σλς<]δ# τ�μις>.

�νιι δ$ �ασιν `π� Περι�νδρυ Θρασυ�=λ0ω τ01 Mιλη-σ�ων τυρ�νν0ω πλ(ν �μ�ρτν �πσταλ�ναιL τ\ δ#περ� τWν K0aαν θ�λασσαν ναυαγEσαντς, jστερνε`ρεθ�ναι πρFς τινων �λι$ων τ�ν τρ�πδα. ΦανFδικς δ#περ� τWν 'Aθηνα�ων θ�λασσαν ε`ρεθ�ναι κα� �νενεθ$-ντα ε3ς �στυ γενμ$νης /κκλησ�ας B�αντι πεμ�θ�ναι(FGRH 397 F 4a)L δι" τ� δ$, /ν τ01 περ� B�αντς λ$!μεν.

<Aλλι �ασ�ν P�αιστFτευκτν εDναι α]τ�ν κα� δθ�ναιπρ�ς τ\ θε\ Π$λπι γαμ\ντιL αdθ�ς τε ε3ς Mεν$λαν/λθε(ν κα� σ*ν τn� SEλ$νnη �ρπασθ$ντα `π' 'Aλε!�νδρυ�ι�θ�ναι ε3ς τWν K0aαν θ�λασσαν πρ�ς τ�ς Λακα�νης,ε3π=σης bτι περιμ�ητς �σται. ρFν0ω δ# Λε�εδ�ων τιν1να]τFθι γρ(πν vνησαμ$νων καταλη�θ�ναι κα� τ�ν τρ�-πδα, μαμ$νων δ# πρ�ς τ*ς �λι$ας γεν$σθαι τWν �ν-δν �ως τ�ς K1L


– 60 –

31

32

(λλp _πειδ` �sτε _κε: διευθετkθηκε τ* [kτημα, πρ�σ��υγανστ`ν M�λητ�, τ`ν μητρ0π�λι. O5 Mιλkσι�ι, _πειδ` �5 πρ�σ-εις,π�+ gστειλαν δ@ν gγιναν δεκτ��, _κkρυ4αν τ*ν π0λεμ� _ναντ��ντLν Kuων. Kα; π�λλ�; _��νε?�ντ� κα; (π* τp δ?� μ�ρη, Dπ0τε_δ0θη 'ρησμ*ς π�+ gλεγε Cτι D τρ�π�δας θp πρ�πει νp δ�θz� στ*νΘαλ�. �O Dπ�:�ς, (��] D τρ�π�δας gκαμε τ*ν γ]ρ� τLν σ��Lν,τ*ν (�ι�ρωσε στ*ν Διδυμα:� 8Aπ0λλωνα.

33. �O 'ρησμ*ς π�? gλα-αν �5 K�L�ι gλεγε τp w4�ς:

Δ@ν θp σταματkσzη j �ιλ�νικ�α τLν Mερ0πων κα; τLν8Iuνων,

πρ�τ�] D 'ρυσ*ς τρ�π�δας �?γzη (π* τ`ν π0λι σας,κα; π/zη στ`ν κατ�ικ�α τ�] (νθρuπ�υ,π�+ 4�ρει τp τωριν/, τp μελλ�?μενα κα; τp περασμ�να.

Στ�+ς Mιλησ��υς D 'ρησμ*ς gλεγε:

8Aπ0γ�νε τ�ς Mιλkτ�υ, ρωτUς τ*ν Φ�:-� γιp τ*ν τρ�π�δα;

Kαθ~ς κα; _κε:να π�+ (να��ραμε πρ�ηγ�υμ�νως. Kα; Cσ�νμ@ν (��ρSU στ* (νωτ�ρω θ�μα, ε^ναι (ρκετp Cσα εvπαμε.

�O δ@ \Eρμιππ�ς, στ�+ς B�υς τ�υ, στ*ν Θαλ� (π�δ�δει αaτ*π�+ κ/π�ι�ι τ* λ�νε γιp τ*ν Σωκρ/τη: gλεγε Cτι γιp τρ�α πρ/γ-ματα 'ρωστ�]σε εaγνωμ�σ?νη στ`ν T?'η: γιατ; γεννkθηκε&νθρωπ�ς κα; t'ι [L�, γιατ; γεννkθηκε &νδρας κα; t'ι γυνα:κακα; γιατ; γεννkθηκε \Eλληνας κα; t'ι -/ρ-αρ�ς (δηλ. &λλης_θν0τητ�ς).

34. Λ�γεται _π�σης Cτι -γα�ν�ντας (π* τ* σπ�τι τ�υ μα[; μ@μιp γρηp γιp νp τ�ς _4ηγkσzη τp &στρα, gπεσε σ8 bνα 'αντ/κι σpν4ε�uνισε (π* τ*ν π0ν�, j γρηp τ�] ε^πε: «8Eσ+ μωρ@ Θαλ�, δ@μπ�ρε:ς νp Fδz�ς αaτp π�+ ε^ναι μπρ�στp στp π0δια σ�υ, κα;�αντ/[εσαι Cτι θp μπ�ρ�σzης νp γνωρ�σzης αaτp π�+ ε^ναι ψηλpστ*ν �aραν0;» T*ν 4�ρει δ@ κα; D T�μων44 yς (στρ�ν0μ�, κα; τ*ν_παινε: στ�+ς Σ�λλυς τ�υ, λ�γων:


– 63 –

κα� oς ]δ#ν �νυτν, τ(ς Mιλησ�ις μητρπFλει rσnημην=υσιν. C δ' /πειδW διαπρεσ�ευFμενι }λγ\ντ, πρ�ςτ*ς K0aυς πλεμ\σι. κα� πλλ1ν Jκατ$ρωθεν πιπτF-ντων /κπ�πτει ρησμ�ς δ\ναι τ01 σ�ωτ�τ0ωL κα� �μ�Fτε-ρι συνnEνεσαν Θαλn�. V δ# μετ" τWν περ�δν τ01 Διδυμε(τ�θησιν 'AπFλλωνι. K0aις μ#ν dν τ\τν /ρEσθη τ�ν τρFπν (D. S. ix, 3. 2) L

] πρFτερν λE!ει νε(κς MερFπων κα� 'Iaνων,πρ�ν τρ�πδα ρ=σειν , ?ν >H�αιστς ��λε πFντ0ω,/κ πFλις π$μψητε κα� /ς δFμν �νδρ�ς zκηται,?ς σ��ς nc τ" τ' /Fντα τ" τ' /σσFμενα πρF τ' /Fντα.

Mιλησ�ις δ$ (D.S. ix. 3. 2)L

�κγνε MιλEτυ, τρ�πδς π$ρι Φ(�ν /ρωτ9:ς;

κα� oς πρε�ρηται. κα� τFδε μ#ν jτως.>Eρμιππς δ' /ν τ(ς B�ις (FHG iii. 39) ε3ς τ\τν �να-

�$ρει τ� λεγFμενν `πF τινων περ� Σωκρ�τυς. ��ασκεγ�ρ, �ασ�, τρι1ν τ=των �νεκα �ριν �ειν τn� T=nηLπρ1τν μ#ν bτι �νθρωπς /γενFμην κα� ] θηρ�ν, εDταbτι �νWρ κα� ] γυνE, τρ�τν bτι >Eλλην κα� ] ��ρ�α-ρς.

Λ$γεται δ' �γFμενς `π� γρα�ς /κ τ�ς 3κ�ας, zνα τ"�στρα κατανEσnη, ε3ς �Fθρν /μπεσε(ν κα� α]τ01 �νι-μa!αντι ��ναι τWν γρα\νL «σ* γ�ρ, � Θαλ�, τ" /ν πσ�ν] δυν�μενς 3δε(ν τ" /π� τ\ ]ραν\ yει γνaσεσθαι;»Dδε δ' α]τ�ν �στρνμ=μενν κα� T�μων, κα� /ν τ(ςΣ�λλις /παινε( α]τ�ν λ$γων (Diels 23)L


– 62 –

44. �O T�μων D σιλλ�γρ/��ς (Σ�λλ�ι = πειρα'τικp π�ιkματα) ε^ναι π�λ+μεταγεν�στερ�ς: 320–230 π.X.

33

34

Σpν τ*ν Θαλ�, bνα (π* τ�+ς wπτp σ��+ςπ�+ 3π�ρ4ε σ��*ς (στρ�ν0μ�ς.

Tp γραπτ/ τ�υ, λ�γει D Λ0-ων D 8Aργε:�ς, συμπ�σ�]νται σ@διακ0σι�υς στ�'�υς. Στ*ν (νδρι/ντα τ�υ δ�, g'�υν γρα�� τpw4�ς:

T�]τ�ς _δL D Θαλ�ς (π* τ`ν 8Iωνικ` M�λητ�(νεδε�'θη D σ��uτερ�ς (στρ�ν0μ�ς.

35. 8Aπ* τp π�ιkματ/ τ�υ 3π/ρ'�υν τp κ/τωθι:

Δ@ν ε^ναι j π�λυλ�γ�α δε:γμα ν�ημ�σ?νης,μιp σ��α νp _πι[ητ�ς45.Δι/λεγε bνα μ0ν� καλ* πρUγμαxκα; θp -�υλuσzης τ* στ0μα π�λλLν �λυ/ρων.

Φ�ρ�νται δ@ σpν δικ/ τ�υ κα; τp (κ0λ�υθα (π��θ�γματα:8Aρ'αι0τερ� (π* Cλα τp tντα ε^ναι D θε0ς, /��] ε^ναι (γ�ννη-

τ�ς. T* yραι0τερ� πρUγμα ε^ναι D κ0σμ�ς (τ* σ?μπαν), δι0τιε^ναι δημι�?ργημα τ�] θε�]. T* μεγαλ?τερ� πρUγμα ε^ναι D'Lρ�ς, (��] μπ�ρε: νp περιλ/-zη τp π/ντα. T* πι* Fσ'υρ* ε^ναι j(ν/γκη, (��] κυριαρ'ε: π/νω σ@ Cλα. T* πι* σ��* ε^ναι D 'ρ0-ν�ς, _πειδ` (νακαλ?πτει τp π/ντα.

Δ@ν 3π/ρ'ει, gλεγε, δια��ρp (ν/μεσα στ*ν θ/νατ� κα; στ`ν[ωk. «T0τε, _σ?», τ�] ε^πε κ/π�ι�ς, «γιατ; δ@ν πρ�τιμUς τ*νθ/νατ� (π* τ`ν [ωk;» (γιατ; δ@ν αaτ�κτ�νε:ς). «Γιατ; bναπρUγμα ε^ναι κα; τp δυ0», ε^πε46.


– 65 –

bνας &ρρωστ�ς (π�[ητ/ει τ* �/ρμακ� π�+ θp τ*ν κ/νzη καλ/. 8E4 αaτ�] κα;j καταπληκτικ` _πιμ�λεια, μ@ τ`ν Dπ��α �5 αaτ0'ειρες πρ�ετ�ιμ/[�υν τ`νσωτηρ�α τ�υς. Bλ�πε στ;ς σημειuσεις τLν 8Hθικ1ν E]δημε�ων, _κδ0σεως«Bι-λι�θ. τLν �Eλλkνων», τ`ν 'AπνιστικW θεωρ�α τ�] 8Eμ�λ VIμπς, κατp τ`νDπ��α αaτ�κτ�ν�α ε^ναι «θ�λησις γιp τ`ν [ωk», Wille zum Leben, Cπως τ`ν δια-τυπuνει D Γερμαν*ς �ιλ0σ��ς Σ�πεν'/�υερ, κα; π�+ (π�τελε: τ`ν κυρ�αρ'ηgνν�ια τ�ς (νθρωπ�λ�γ�ας τ�] �ιλ�σ0��υ αaτ�].

OFν θ' Jπτ" Θ�λητα σ�1ν σ��ν �στρνFμημα.

T" δ# γεγραμμ$να `π' α]τ\ �ησι ΛF�ων V 'Aργε(ς(Crönert 8) ε3ς �πη τε�νειν διακFσια. /πιγεγρ��θαι δ'α]τ\ /π� τ�ς ε3κFνς τFδε (A. Pal. vii. 83)L

τFνδε Θαλ�ν M�λητς 'I"ς θρ$ψασ' �ν$δει!εν�στρλFγν π�ντων πρεσ�=τατν σ��nη.

T1ν τε 9�δμ$νων α]τ\ εDναι τ�δε (Bergk iii. 200)L

r τι τ" πλλ" �πη �ρν�μην �πε�Eνατ δF!ανL�ν τι μ�τευε σ�Fν,�ν τι κεδν�ν αCρ\L�=σεις γ"ρ �νδρ1ν κωτ�λων γλaσσας �περαντλFγυς.

Φ$ρεται δ# κα� �π�θ$γματα α]τ\ τ�δεL

πρεσ�=τατν τ1ν iντων θεFςL �γ$νητν γ�ρ.κ�λλιστν κFσμςL π�ημα γ"ρ θε\.μ$γιστν τFπςL Yπαντα γ"ρ ωρε(.τ�ιστν ν\ςL δι" παντ�ς γ"ρ τρ$ει.3συρFτατν �ν�γκηL κρατε( γ"ρ π�ντων.σ�aτατν ρFνςL �νευρ�σκει γ"ρ π�ντα.

]δ#ν ��η τ�ν θ�νατν δια�$ρειν τ\ _�ν. «σ* dν», ��ητις, «δι" τ� ]κ �πθνEσκεις;» «bτι», ��η, «]δ#ν δια�$-ρει». |


– 64 –

45. Δηλ. νp μ` θ�λzης νp ε^σαι σ��*ς σ@ Cλα.46. Aaτ` τ`ν (ν�ησ�α ε^ναι (δ?νατ� νp τ`ν ε^πε D Θαλ�ς. Kα; yς πρ*ς μ@ν

τ* πρLτ� σημε:�, j &π�ψ�ς τ�υ ε^ναι (π0λυτα σωστk. Γιατ; -�-αια δι0λ�υ δ@νδια��ρει τ* νp [z� κανε;ς (π* τ* νp μ` [z�. \Oμως τ* νp _γκαταλε�ψzη κανε;ςτ`ν [ωk, Cπ�τε θ�λει, αaτ* δ@ν ε^ναι καθ0λ�υ στ* '�ρι τ�υ. Σκε�θ�τε τ* τ�gγινε στ`ν περ��δ� τ�ς Kατ�'�ς, π�+ j δια-�ωσις ε^'ε γ�νει (πελπιστικp δρα-ματικk. \Oμως Cλ�ι, γαντ[ωμ�ν�ι στ`ν [ωk, πρ�σπαθ�]σαν (πεγνωσμ�να νpτp -γ/λ�υν π�ρα, κα; t'ι λ�γ�ι 4�πεσαν σ@ �ρικτ` _4α'ρε�ωσι, κα; gκαναν τ;ς'ειρ0τερες (τιμ�ες, γιp νp _πι[kσ�υν, (λλp καν�νας δ@ν _σκ��θη ν8 αaτ�κτ�-νkσzη. Γιατ; j σκ�ψις γιp αaτ�κτ�ν�α gρ'εται μ0ν�ν Cταν D π0ν�ς, 3π* τ`νεaρυτ/τη gνν�ια τ�ς λ�4εως, 3περ-� τp (νεκτp Cρια, Dπ0τε D &νθρωπ�ς κατ8�aσ�αν δ@ν παραιτε:ται τ�ς [ω�ς, (λλp π/λι τ`ν [ω` (π�[ητSU, Cπως (κρι-Lς

35

36. Σ@ _κε:ν�ν π�+ �θελε νp μ/θzη τ� gγινε πρLτα, j ν?κτα 7 jjμ�ρα, (π�κρ�θηκε «j ν?'τα, μιp μ�ρα _νωρ�τερα». K/π�ι�ς τ*ν_ρuτησε, �ν δια�ε?γzη τ`ν πρ�σ�'` τLν θεLν bνας &νθρωπ�ς,π�+ κ/νει (δικ�ες. «Osτε Cταν τ* σκ�πτεται», (π/ντησε. Στ*νμ�ι'* π�+ τ*ν ρuτησε �ν gπρεπε νp Dρκισθz� π~ς δ@ν ε^'ε μ�ι-'ε?σει, (π/ντησε: «Δ@ν ε^ναι 'ειρ0τερη (π* τ`ν μ�ι'ε�α j _πι�ρ-κ�α».

\Oταν τ*ν ρuτησαν τ; ε^ναι δ?σκ�λ�, «τ* νp γνωρ�σSης τ*νwαυτ0 σ�υ», (π�κρ�θηκε. T; ε^ναι εsκ�λ�, «τ* νp συμ-�υλε?zηςτ*ν &λλ�ν». T; ε^ναι τ* πι* γλυκ0, τ* πι* εa'/ριστ�; «O5 _πιτυ-'�ες47». T; ε^ναι τ* θε:�ν; «8Eκε:ν� π�+ δ@ν g'ει �sτε (ρ'` �sτετ�λ�ς». T; πρωτ��αν@ς ε^δε; «Γ�ρ�ντα τ?ρανν�», (π/ντησε. ΠLςθp μπ�ρ�]σε κανε;ς νp 3π�στz� τ;ς (ναπ�δι@ς τ�ς τ?'ης μ@ τ*νεaκ�λuτερ� τρ0π�; «8Epν -λ�πzη τ�+ς _'θρ�?ς τ�υ σ@ 'ειρ0τερηκατ/στασι». ΠLς θp μπ�ρ�?σαμε νp [kσωμε κατp τ*ν πι* καλ0,(λλp κα; δ�και� τρ0π�; «8Epν δ@ν κ/νωμε �5 vδι�ι _κε:να π�+κατηγ�ρ�]με στ�+ς &λλ�υς».

37. Π�ι*ς ε^ναι εaτυ'ισμ�ν�ς; «8Eκε:ν�ς π�+ ε^ναι 3γι`ς στ*σLμα, _�ευρετικ*ς στ* μυυλ0, κα; (π* �υσικ�] τ�υ _πιδεκτικ*ςπαιδε�ας». 8Aκ0μη ε^πε; «Np θυμUσαι, Cταν ε^σαι μ@ ��λ�υς σ�υ,κα; τ�+ς (π0ντας ��λ�υς σ�υ. Np μ` καλλωπ�[zης τ`ν _4ωτερικkσ�υ _μ�/νισι, (λλp νp ε^σαι yρα:�ς (�θικLς) στ;ς _ν�ργει�ς σ�υ.Np μ` πλ�υτ�[zης μ@ &σ'ημ� τρ0π� «�sτε νp δ�νzης σημασ�α σ@δια-�λ@ς π�+ (��ρ�]ν σ@ πρ0σωπα τ�ς _μπιστ�σ?νης σ�υ. \O,τι'/ρες κ/μzης στ�+ς γ�νε:ς σ�υ, τ;ς vδιες νp περιμ�νzης στp γηρα-τειp (π* τp παιδι/ σ�υ». O5 πλημμ?ρες τ�] Nε�λ�υ ε^πε Cτι πρ�-καλ�]νται (π* τ�+ς _τησ��υς (μεσ�γειακ�+ς) (ν�μ�υς, π�+ πν�-�υν (ντιθ�τωςx κα; _μπ�δ�[�υν τp νερp νp _κρε?σ�υν στ`νMεσ0γει�.


– 67 –

κ�ντ/ σ�υ. Φθ�ν�] μUλλ�ν 7 �Fκτ�ρ�υ. M` πUσι π�στευε = μ` πιστε?Sης σ@ Cλα.VAρ'ων, κ0σμει σεαυτ0ν, κ.&.

Πρ�ς τ�ν πυθFμενν τ� πρFτερν γεγFνι, ν*! & Pμ$ρα,«P ν=!». ��η, «μι9: Pμ$ρ9α πρFτερν». }ρaτησ$ τις α]τ�νε3 λ�θι θε*ς �νθρωπς �δικ1νL «�λλ' ]δ# διαν=με-νς», ��η. πρ�ς τ�ν μι�ν /ρFμενν ε3 GμFσαι μW μεμι-ευκ$ναι, «] ε(ρν», ��η, «μιε�ας /πιρκ�α». /ρωτη-θε�ς τ� δ=σκλν, ��η, «τ� Jαυτ�ν γν1ναι»L τ� δ# εrκ-λν, «τ� �λλ0ω `πθ$σθαι»L τ� eδιστν, «τ� /πιτυγ�-νειν»L τ� τ� θε(ν, «τ� μEτε �ρWν �ν μEτε τελευτEν». τ�δ=σκλν εyη τεθεαμ$νς ��η, «γ$ρντα τ=ραννν». π1ςtν τις �τυ�αν �9:σα �$ρι, «ε3 τ*ς /θρ*ς ε(ρνπρ�σσντας �λ$πι»L π1ς tν �ριστα κα� δικαιFτατα �ιa-σαιμεν, «/"ν � τ(ς �λλις /πιτιμ1μεν, α]τ� μW δρ1μεν»Lτ�ς ε]δα�μων, «V τ� μ#ν σ1μα `γιEς, τWν δ# ψυWν εrπ-ρς, τWν δ# �=σιν ε]πα�δευτς». ��λων παρFντων κα��πFντων μεμν�σθα� �ησιL μW τWν iψιν καλλωπ�_εσθαι,�λλ" τ(ς /πιτηδε=μασιν εDναι καλFν. «μW πλ=τει»,�ησ�, «κακ1ς, μηδ# δια�αλλ$τω σε λFγς πρ�ς τ*ςπ�στεως κεκινωνηκFτας». «pς tν /ρ�νυς ε3σεν$γκnης»,�ησ�, «τ(ς γνε\σιν, τ*ς α]τ*ς πρσδ$υ κα� παρ"τ1ν τ$κνων». τ�ν Nε(λν εDπε πληθ=ειν �νακπτμ$νωντ1ν �ευμ�των `π� τ1ν /τησ�ων /ναντ�ων iντων.


– 66 –

47. �O Δημkτρι�ς D Φαληρε+ς (να��ρει κα; &λλα yς (π��θ�γματα τ�]Θαλ�: \Hδιστ�ν, �� _πιθυμε:ς τυ'ε:ν = Γλυκ?τερ� ε^ναι C,τι λα'ταρUς νp τ8(π�κτkσzης. 8Eγγ?α π/ρα δ8 &τα = λ/-ε τp μ�τρα σ�υ, γιατ; τ* κακ* -ρ�σκεται

36

37

38. �O 8Aπ�λλ0δωρ�ς γρ/�ει στp Xρνικ� τ�υ Cτι D Θαλ�ςγεννkθηκε τ* πρLτ� gτ�ς τ�ς 35ης 8Oλυμπι/δ�ς (640 π.X.). Kα;π�θανε σ@ jλικ�α 78 _τLν (7 90 Cπως λ�γει D Σωσικρ/της). Δι0τιπ�θανε τ`ν 58η 8Oλυμπι/δα, δηλ. Qταν σ?γ'ρ�ν�ς τ�] Kρ��σ�υ,κα; μ/λιστα (ν�λα-ε '/ριν τ�] Kρ��σ�υ νp διευθετkσzη gτσι τpνερp τ�] π�ταμ�] \Aλυ�ς, �στε τp στρατε?ματ/ τ�υ νp τ*νπερ/σ�υν 'ωρ;ς γ��υρα48.

�Yπ�ρ4αν δ@ κα; &λλ�ι π�ντε Θαλ�δες, Cπως (να��ρει DΔημkτρι�ς D M/γνης στ* λε4ικ0 τ�υ «�Oμuνυμ�ι»:

\Eνας ρkτωρ Kαλλατιαν0ς, μ@ ��ς _πιτηδευμ�ν�. \Eνας[ωγρ/��ς (π* τ`ν ΣικυLνα, μεγαλ��υkς. Tρ�τ�ς, bνας π�λ+παλαι*ς σ?γ'ρ�ν�ς τ�] �Hσι0δ�υ, τ�] �Oμkρ�υ κα; τ�] Λυκ�?ρ-γ�υ. T�ταρτ�ς, bνας π�+ τ*ν (να��ρει D Δ�]ρις στ* Περ� _ωγρα-��ας -ι-λ�� τ�υ. Kα; π�μπτ�ς, bνας νεuτερ�ς, &γνωστ�ς, γιp τ*νDπ�:� Dμιλε: D Δι�ν?σι�ς στ* -ι-λ�� τ�υ Kριτικ�.

39. �O σ��*ς π�θανε παρακ�λ�υθLντας γυμνικ* (γLνα,κατα-ληθε;ς (π* τ`ν [�στη, τ`ν δ�ψα κα; τ`ν _4/ντλησι, δι0τιQταν πιp π�λ+ γ�ρ�ς. Kα; π/νω στ* μν�μα τ�υ g-αλαν τ* (κ0-λ�υθ� _π�γραμμα:

Σ@ τ�]τ�ν τ*ν στεν0'ωρ� τp�� κε:ται D μεγ/λ�ς Θαλ�ς.\Oμως j δ04α τ�υ �θ/νει �ς τ*ν �aραν0.

�Yπ/ρ'ει κα; bνα δικ0 μ�υ _π�γραμμα (�ιερωμ�ν� σ8 αaτ0ν,στ* πρLτ� κε�/λαι� τ�] -ι-λ��υ μ�υ 8Eπιγρ�μματα 7 Π�μμε-τρς, τ�]τ� δL:

T`ν �ρα π�+ παρακ�λ�υθ�]σε γυμνικ* (γLναlρπα4ες (π* τ* στ/δι�, � Zε] \Hλιε,τ*ν σ��*ν &νδρα Θαλ�. Σ@ (νυμνL π�+τ*ν π�ρες κ�ντ/ σ�υ, γιατ; ε^'ε γερ/σεικα; δ@ν μπ�ρ�]σε πιp νp -λ�πη τ8 (στ�ρια (π* τ`ν γ�.


– 69 –

κα; τε'νικ@ς γνuσεις 3δρ�δυναμικ�ς κα; 'ωρ�σταθμ�σεως 7 τ�aλ/'ιστ�ν(ντ�ληψι κα; 5καν0τητα (ναλkψεως τε'νικLν gργων.

Φησ� δ' 'AπλλFδωρς /ν τ(ς Xρνικ(ς (FGrH 244 F 28)γεγεν�σθαι α]τ�ν κατ" τ� πρ1τν �τς τ�ς τριακστ�ς /ν�-της 'Oλυμπι�δς. /τελε=τησε δ' /τ1ν J�δμEκντα Gκτa, (�,oς Σωσικρ�της �ησ�ν — FHG iv. 501 ― , /νενEκντα)Lτελευτ�σαι γ"ρ /π� τ�ς πεντηκστ�ς GγδFης 'Oλυμπι�δς,γεγνFτα κατ" Kρ(σν, 0R κα� τ�ν >Aλυν `πσ$σθαι �νευγε�=ρας περ:σαι, τ� �ε(θρν παρατρ$ψαντα.

ΓεγFνασι δ# κα� �λλι Θαλα(, καθ� �ησι ΔημEτρις VM�γνης /ν τ(ς SOμων=μις, π$ντεL �Eτωρ KαλλατιανFς,κακF_ηλςL _ωγρ��ς Σικυaνις, μεγαλ�υEςL τρ�τς�ρα(ς π�νυ, κατ" SHσ�δν κα� >Oμηρν κα�Λυκ\ργνL τ$ταρτς f μ$μνηται Δ\ρις /ν τ01 Περ�_ωγρα��ας (FGrH 76 F 31)L π$μπτς νεaτερς, �δ!ς, fμνημνε=ει Διν=σις /ν Kριτικ(ς.

SO δ' dν σ��ς /τελε=τησεν �γ1να θεaμενς γυμνικ�ν`πF τε κα=ματς κα� δ�ψυς κα� �σθενε�ας, �δη γηραιFς.κα� α]τ\ /πιγ$γραπται τ01 μνEματι (A. Pal. vii. 84)L

c Gλ�γν τFδε σ�μα, τ� δ# κλ$ς ]ρανFμηκες,τ\ πλυ�ρντ�στυ τ\τ Θ�λητς bρη.

�στι κα� παρ' Pμ(ν /ς α]τ�ν /ν τ01 πρaτ0ω τ1ν 'Eπιγραμμ�-των & Παμμ$τρ0ω τFδε τ� /π�γραμμα (A. Pal. vii. 85)L

γυμνικ�ν αd πτ' �γ1να θεaμενν, }$λιε Zε\,τ�ν σ��ν �νδρα Θαλ�ν eρπασας /κ σταδ�υ.

α3ν$ω bττι μιν /γγ*ς �πEγαγεςL c γ"ρ V πρ$σ�υς]κ$θ' Vρ:ν �π� γ�ς �στ$ρας }δ=νατ.


– 68 –

48. �O �Hρ0δ�τ�ς διηγε:ται Cτι Cταν D -ασιλε+ς τLν ΛυδLν Kρ�:σ�ς _4ε-στρ/τευσε _ναντ��ν τLν ΠερσLν, D Θαλ�ς -ρισκ0ταν στ* τε'νικ* _πιτελε:�τ�] -ασιλ�ως κα; Cταν παρ�υσι/σθηκε (ν/γκη νp δια-�]ν τp στρατε?ματατ*ν π�ταμ* \Aλυ, διαμ��ρασε τp νερp τ�] π�ταμ�] σ@ δυ* κλ/δ�υς, κι8 gτσι D\Aλυς κατ�στη -ατ0ς. 8Aπ* τ* γεγ�ν*ς αaτ* �α�νεται π~ς D �ιλ0σ��ς ε^'ε

38

39

40. Δικ0 τ�υ ε^ναι τ* «ΓνLθι σαυτ0ν », π�+ D 8Aντισθ�νης στ*-ι-λ�� τ�υ Διαδ#ς (�ιλ�σ0�ων) λ�γει Cτι ε^ναι τ�ς Φημ�ν0ης,κα; Cτι τ* Fδι�π�ιkθη D X�λων.

Γιp Cλ�υς γενικp τ�+ς wπτp σ��+ς — δι0τι (4�[ει _δL ν8 (να-��ρωμε κα; τ�+ς &λλ�υς — ��ρεται διετυπuθησαν �5 (κ0λ�υθεςκρ�σεις: �O Δ/μων D Kυρηνα:�ς, στ* -ι-λ�� τ�υ Περ� τ1ν �ιλσF-�ων, Cλ�υς τ�+ς κατηγ�ρε: κα; περισσ0τερ� τ�+ς wπτp. �O 8Aνα-4ιμ�νης λ�γει Cτι Cλ�ι τ�υς (σ'�λkθηκαν μ@ τ`ν π��ησι.

�O Δικα�αρ'�ς �sτε σ��+ς �sτε �ιλ�σ0��υς τ�+ς παραδ�'ε-ται, (λλp rπλLς Cτι μερικ�; (π8 αaτ�+ς Qσαν g4υπν�ι (συνετ��),κα; ε^'αν τ`ν κλ�σι νp ν�μ�θετ�]ν49. �O 8Aρ'�τιμ�ς D Συρακ0σι�ςπεριγρ/�ει bνα συν�δρι0 τ�υς, στ`ν αaλ` τ�] Kυψ�λ�υ50, Cπ�υ,λ�γει, παρ�στη κα; αaτ0ς. �O VE��ρ�ς (να��ρει bνα συν�δρι�στ`ν αaλ` τ�] Kρ��σ�υ, Cπ�υ Cμως δ@ν συμμετε:'ε D Θαλ�ς.

41. Mερικ�; λ�γ�υν Cτι αaτ�; συν�λθαν κα; στ* Πανιuνι� κα;στ`ν K0ρινθ� κα; στ�+ς Δελ��?ς. �Yπ/ρ'ει δ@ δια�ων�α σ'ετικpκα; μ@ τ;ς γνLμες π�+ _4��ρασαν, κα; σ@ &λλ�ν (π�δ�δεταιγνuμη π�+ &λλ�ς διετ?πωσε. 8Eπ; παραδε�γματι:

�O σ��*ς X�λων D Λακεδαιμ0νι�ς Qταν _κε:ν�ς π�+ ε^πε:«K/θε 3περ-�λ` κακ0. K/θε τι ε^ναι καλ0, Cταν gρ'εται στ`ν�ρα τ�υ»,

8Aντιγνωμ�ες 3π/ρ'�υν κα; (να��ρικp μ@ τ*ν (ριθμ* τLνσ��Lν. Γιατ; D μ@ν Mαι/νδρι�ς (ντ; τ�] Kλε�-�?λ�υ κα; τ�]M?σων�ς -/[ει τ*ν Λεu�αντ�, γυι* τ�] Γ�ργι/δ�υ, π�+ QτανΛε-�δι�ς 7 8E��σι�ς, κα; τ*ν 8Eπιμεν�δη τ*ν Kρ�τα. �O Πλ/τωνστ*ν ΠρωταγFρα -/[ει τ*ν M?σωνα (ντ; τ�+ Περι/νδρ�υ. �OVE��ρ�ς (ντ; τ�] M?σων�ς τ*ν 8Aν/'αρσι. VAλλ�ι, Cμως, πρ�-σθ�τ�υν κα; τ*ν Πυθαγ0ρα στ�+ς σ��?ς. �O Δικα�αρ'�ς (να-γρ/�ει τ�σσερις π�+ γ�ν�νται δεκτ�; (π* Cλ�υς: τ*ν Θαλ�, τ*ν


– 71 –

π�+ (κ0μα κι8 j μεταγεν�στερη παρ/δ�σις τ�] δ�νει 4ε'ωριστ` θ�σι (ν/μεσαστ�+ς συντρ0��υς τ�υ».

50. T?ρανν�ς τ�ς K�ρ�νθ�υ.

T=τυ /στ� τ� Γν1θι σαυτFν, bπερ 'Aντισθ$νης /ντα(ς Διαδα(ς ΦημνFης εDνα� �ησιν, /!ιδιπιEσασθαιδ# α]τ� X�λωνα (FGrH 508 F 3).

Περ� δW τ1ν Jπτ�—�!ιν γ"ρ /ντα\θα καθλικ1ςκ�κε�νων /πιμνησθ�ναι—λFγι �$ρνται τι\τι.Δ�μων V Kυρηνα(ς, γεγρα�gς Περ� τ1ν �ιλσF�ων(FHG iv. 377), π:σιν /γκαλε(, μ�λιστα δ# τ(ς Jπτ�. 'Aνα-!ιμ$νης δ$ �ησι π�ντας /πιθ$σθαι πιητικn�L V δ# Δικα�-αρς rτε σ�*ς rτε �ιλσF�υς �ησ�ν α]τ*ςγεγν$ναι, συνετ*ς δ$ τινας κα� νμθετικ=ς (Wehrli i,fr. 30). 'Aρ$τιμς δ# V Συρακ=σις (FHG iv. 318) Vμι-λ�αν α]τ1ν �ναγ$γρα�ε παρ" Kυψ$λ0ω, n@ κα� α]τFς�ησι παρατυε(νL <E�ρς δ# παρ" Kρ�σ0ω πλWν Θαλ\(FGrH 70 F 181).

Φασ� δ$ τινες κα� /ν Πανιων�0ω κα� /ν Kρ�νθ0ω κα� /νΔελ�(ς συνελθε(ν α]τ=ς. Δια�ων\νται δ# κα� αC �π-��σεις α]τ1ν κα� �λλων �λλ �ασ�ν εDναι, oς /κε(νL

cν ΛακεδαιμFνις X�λων σ�Fς. ?ς τ�δ' �λε!εLμηδ#ν �γανL καιρ01 π�ντα πρFσεστι καλ�.

στασι�_εται δ# κα� περ� τ\ �ριθμ\ α]τ1ν Λε�νδριςμ#ν γ"ρ �ντ� Kλε�=λυ κα� M=σωνς Λεa�αντνΓρσι�δα, Λε�$διν & 'E�$σιν, /γκρ�νει κα� 'Eπιμεν�δηντ�ν Kρ�τα (FGrH 492 F 16)L Πλ�των δ# /ν ΠρωταγFρ9α(343a) M=σωνα �ντ� Περι�νδρυL <E�ρς δ# (FGrH 70F 182) �ντ� M=σωνς 'Aν�αρσινL C δ# κα� ΠυθαγFρανπρσγρ��υσιν. Δικα�αρς δ# (Wehrli i.


– 70 –

49. Πρ-λ. Πλ/τ. ΠρωταγFρας 343 A, κα; Πλ�υτ/ρ'�υ ΣFλων 4, gκδ. «Bι-λ.τLν �Eλλkνων», 1970, (ριθμ. 17, Cπ�υ διατυπuν�νταν _ντελLς δια��ρετικ@ς(π0ψεις. �O Tσ�λλερ (gνθ8 (νωτ., σ. 24) γρ/�ει εFδικp γιp τ*ν Θαλ�: «�O&νθρωπ�ς π�+ πραγματικp (ρ'�[ει τ*ν '�ρ* τLν �Eλλkνων �ιλ�σ0�ων, κα;

40

41

B�αντα, τ*ν Πιττακ* κα; τ*ν Σ0λωναx κα; κατ�ν�μ/[ει &λλ�υςb4η, (π* τ�+ς Dπ��υς διαλ�γει τρε:ς: τ*ν 8Aριστ0δημ�, τ*ν Π/μ-�υλ�, τ*ν X�λωνα τ*ν Λακεδαιμ0νι�, τ*ν Kλε0-�υλ�, τ*ν 8Aν/-'αρσι κα; τ*ν Περ�ανδρ�. Mερικ�; πρ�σθ�τ�υν κα; τ*ν 8Aκ�υσ�-λα� K/-α 7 Σκ/-ρα (π* τ* VAργ�ς.

42. �O \Eρμιππ�ς π/λι, στ* Περ� τ1ν σ�1ν -ι-λ�� τ�υ, λ�γειCτι �5 σ��; Qσαν δεκαεπτ/, κα; D καθ�νας _π�λεγε τ�+ς wπτpπ�+ �θελε. Kα; θεωρ�]σε σ��?ς: τ*ν Σ0λωνα, τ*ν Θαλ�, τ*νΠιττακ0, τ*ν B�αντα, (τ*ν M?σωνα), τ*ν Kλε0-�υλ�, τ*νΠερ�ανδρ�, τ*ν 8Aν/'αρσι, τ*ν 8Aκ�υσ�λα�, τ*ν 8Eπιμεν�δη, τ*νΛεu�αντ�, τ*ν Φερεκ?δη, τ*ν 8Aριστ0δημ�, τ*ν Πυθαγ0ρα, τ*νΛ/σ�, γυι* τ�] Xαρμαντ�δ�υ 7 τ�] Σισυμ-ρ�ν�υ 7 τ�] Xα-ρ�-ν�υ, Cπως μαρτυρε: D 8Aριστ04εν�ς, κα; π�? Qταν (π* τ`ν�Eρμι0νη, κα; τ*ν 8Aνα4αγ0ρα. �O �Iππ0-�τ�ς _4 &λλ�υ στ`ν T1ν�ιλσF�ων �ναγρα�Wν51 περιλαμ-/νει τ*ν 8Oρ��α, τ*ν Λ�ν�,τ*ν Σ0λωνα, τ*ν Περ�ανδρ�, τ*ν 8Aν/'αρσι, τ*ν Kλε0-�υλ�, τ*νM?σωνα, τ*ν Θαλ�, τ*ν B�αντα, τ*ν Πιττακ0, τ*ν 8Eπ�'αρμ� κα;τ*ν Πυθαγ0ρα.

�Yπ/ρ'�υν δ@ κα; _πιστ�λ�ς, π�+ (π�δ�δ�νται στ*ν Θαλ�, �5w4�ς:

O ΘAΛHΣ ΣTON ΦEPEKYΔH

43. «Mαθα�νω Cτι _σ?, πρLτ�ς (π* τ�+ς VIωνες, μ�λλεις νpπαρ�υσι/σzης στ�+ς \Eλληνες μιp πραγματε�α περ; τLν θε�λ�-γικLν πραγμ/των. VE'ω τ`ν γνuμη Cτι μUλλ�ν θp πρ�πει νpκ/μzης γνωστ* τ* περιε'0μεν� τ�] -ι-λ��υ, σ@ _κε�ν�υς π�+ μπ�-ρ�]ν νp τ* καταλ/-�υν, παρp σ@ �5�νδkπ�τε, π�+ δ@ν θp g'ηκαν�να t�ελ�ς (π8 αaτ0. 8Epν τ* _πιθυμz�ς, ε^μαι bτ�ιμ�ς νpσυ[ητkσωμε τp Cσα γρ/�εις. Kα; �ν μ@ καλ�σης, θp gλθω νp σ@συναντkσω στ`ν Σ]ρ�. 8Epν δ@ν �μαστε παρ/�ρ�νες _γ~ κα; DΣ0λων D 8Aθηνα:�ς, π�+ _πλε?σαμε �ς τ`ν Kρkτη γιp νp _ρευνk-


– 73 –

51. Kατ/λ�γ�ς τLν �ιλ�σ0�ων.

fr. 32) τ$σσαρας oμλγημ$νυς Pμ(ν παραδ�δωσι,Θαλ�ν, B�αντα, ΠιττακFν, ΣFλωνα. �λλυς δ# Gνμ�_ει�!, Rν /κλ$!ασθαι τρε(ς, 'AριστFδημν, Π�μ�υλν,X�λωνα ΛακεδαιμFνιν, KλεF�υλν, 'Aν�αρσιν,Περ�ανδρν. �νιι πρστιθ$ασιν 'Aκυσ�λαν K��α &Σκ��ρα 'Aργε(ν.

>Eρμιππς δ' /ν τ01 Περ� τ1ν σ�1ν (FHG iii. 37) Jπτα-κα�δεκ� �ησιν, Rν τ*ς Jπτ" �λλυς �λλως αCρε(σθαιLεDναι δ# ΣFλωνα, Θαλ�ν, ΠιττακFν, B�αντα, X�λωνα,<M=σωνα>, KλεF�υλν, Περ�ανδρν, 'Aν�αρσιν,'Aκυσ�λαν, 'Eπιμεν�δην, Λεa�αντν, Φερεκ=δην, 'Aρι-στFδημν, ΠυθαγFραν, Λ:σν Xαρμαντ�δυ & Σισυμ�ρ�-νυ, & oς 'AριστF!ενς (Wehrli ii, fr. 86) Xα�ρ�νυ, SEρμι-ν$α, 'Aνα!αγFραν. SIππF�τς δ# /ν τn� T1ν �ιλσF�ων�ναγρα�n�L 'Oρ�$α, Λ�νν, ΣFλωνα, Περ�ανδρν, 'Aν�-αρσιν, KλεF�υλν, M=σωνα, Θαλ�ν, B�αντα, ΠιττακFν,'Eπ�αρμν, ΠυθαγFραν.

Φ$ρνται δ# κα� τ\ Θαλ\ /πιστλα� αzδε.

Θαλ�ς Φερεκ=δει

Πυνθ�νμα� σε πρ1τν 'Iaνων μ$λλειν λFγυς �μ��τ1ν θε�ων ρημ�των /ς τ*ς >Eλληνας �α�νειν. κα� τ�αμ#ν P γνaμη τι δικα�η /ς τ� !υν�ν καταθ$σθαι γρα�Wν &/�' Vπιισ\ν /πιτρ$πειν ρ�μα /ς ]δ#ν i�ελς. ε3 δEτι eδιν, /θ$λω γεν$σθαι λεσηνaτης περ� Vτ$ων γρ�-�ειςL κα� &ν κελε=nης, παρ" σ# ��!μαι /ς Σ\ρν. c


– 72 –

42

43

σωμε τ`ν 5στ�ρ�α της, κα; (κ0μη _πλε?σαμε �ς τ`ν Avγυπτ�, γιpνp συ[ητkσωμε μ@ τ�+ς 5ερε:ς κα; τ�+ς (στρ�ν0μ�υς, δ@ν θpδιστ/σωμε νp πλε?σωμε κα; πρ*ς _σ�να. Δι0τι θp gλθη κα; DΣ0λων, �ν συμ�ωνz�ς.

44. 8Eσ?, π�+ δ@ν σ8 (ρ�σ�υν �5 μετακινkσεις, σπαν�ως _πισκ�-πτεσαι τ`ν 8Iων�α, κα; δ@ν θ�λεις νp -λ�πzης 4�ν�υς, κα; (σ'�-λε:σαι, ν�μ�[ω, (π�κλειστικp μ@ τ* νp γρ/�zης. 8Eμε:ς Cμως, π�+δ@ν γρ/��με τ�π�τε, διατρ�'�με τ`ν �Eλλ/δα κα; τ`ν 8Aσ�α».

O ΘAΛHΣ ΣTON ΣOΛΩNA

«VAν �?γης (π* τ`ν 8Aθkνα, ν�μ�[ω Cτι καλ?τερα θp ε^ναι νpgλθης νp _γκατασταθz�ς στ`ν M�λητ�, (ν/μεσα στ�+ς 8Aθηνα�-�υς (π��κ�υς. Δι0τι -�-αια _δL δ@ν 3π/ρ'ει καν�νας κ�νδυν�ςγιp σ�να. 8Epν σ@ _ν�'λz� τ* Cτι κα; _με:ς �5 Mιλkσι�ι κυ-ερνu-μεθα (π* τ?ρανν� — (��] μισε:ς Cλα τp (π�λυταρ'ικpκαθεστLτα — σκ�ψ�υ τ`ν 'αρp π�+ θp g'zης (π* τ* Cτι θpσυ[z�ς μ@ μUς τ�+ς ��λ�υς σ�υ. Σ@ _κ/λεσε κι8 D B�ας νp πUς στ`νΠριkνηx �ν πρ�τιμkσzη τ`ν π0λι τLν Πριην�ων γιp κατ�ικ�α σpνθp gλθω κι8 _γ~ _κε: νp συγκατ�ικkσωμε».

2. ΣOΛΩN

45. �O Σ0λων52, γυι*ς τ�] 8E4ηκεστ�δ�υ (π* τ`ν Σαλαμ:να3π�ρ4ε D πρLτ�ς π�+ εFσkγαγε στ`ν 8Aθkνα τ`ν σεισ/'θεια(γενικ` παραγρα�` τLν 'ρεLν)x Qταν δ@ αaτ` (πελευθ�ρωσιςτLν (νθρuπων κα; τLν περι�υσιLν. Δι0τι D δανεισμ*ς γιν0τανμ@ _ν�'υρ� τ*ν vδι� τ*ν δανει[0μεν�x κα; π�λλ��, π�+ δ@ν μπ�-ρ�]σαν νp πληρuσ�υν τ* 'ρ��ς _πωλ�]ντ� yς δ�]λ�ι53.

ΠρLτ�ς αaτ*ς _'/ρισε τp wπτp τ/λαντα54 π�+ 'ρωστ�]σαν


– 75 –

52. VAρ'ων τ* 594 π.X.53. O5 vδι�ι κα; τp παιδι/ τ�υς.

γ"ρ tν �ρενEρεες εyημεν /γa τε κα� ΣFλων V 'Aθηνα(ς,ε3 πλaσαντες μ#ν /ς KρEτην κατ" τWν τ1ν κε(θι Cστρ�ην,πλaσαντες δ# /ς Ayγυπτν VμιλEσντες τ(ς /κε�νnη bσιCερ$ες τε κα� �στρλFγι, παρ" σ# δ# μW πλaσαιμεν. e!ειγ"ρ κα� V ΣFλων, &ν /πιτρ$πnης.

Σ* μ$ντι ωρ�ιλ$ων Gλ�γα �ιτ$εις /ς 'Iων�ην, ]δ#σε πθW yσει �νδρ1ν !ε�νωνL �λλ�, oς �λπμαι, Jν� μ=ν0ωρEματι πρFσκεαι τn� γρα�n�. Pμ$ες δ# C μηδ#ν γρ��ντεςπεριωρ$μεν τEν τε SEλλ�δα κα� 'Aσ�ην (Hercher 740).

Θαλ�ς ΣFλωνι

SYπαπστ"ς /! 'Aθην$ων δκ$εις tν μι �ρμδιaτατα/ν MιλEτ0ω Dκν πι$εσθαι παρ" τ(ς �π�κις `μ$ωνL κα�γ"ρ /νθα\τ� τι δειν�ν ]δ$ν. ε3 δ# �σαλEσεις bτι κα�MιλEσιι τυραννεFμεθα—/θα�ρεις γ"ρ π�ντας α3συμνE-τας—�λλ" τ$ρπι' tν σ*ν τ(ς Jτ�ρις Pμ(ν κατα�ι=ς./π$στειλε δ$ τι κα� B�ης eκειν /ς ΠριEνηνL σ* δ# ε3 πρση-ν$στερFν τι τ� Πριην$ων �στυ, κε(θι 3κ$ειν, κα� α]τ�παρ" σ# 3κEσμεν (Hercher 740).

ΣOΛΩN

ΣFλων 'E!ηκεστ�δυ Σαλαμ�νις πρ1τν μ#ν τWνσεισ�θειαν ε3σηγEσατ 'Aθηνα�ιςL τ� δ# cν λ=τρωσιςσωμ�των τε κα� κτημ�των. κα� γ"ρ /π� σaμασιν /δα-νε�_ντ κα� πλλ� δι' �πρ�αν /θEτευν.


– 74 –

44

45

στ*ν πατ�ρα τ�υ, κα; πρ��τρεψε κα; τ�+ς &λλ�υς νp πρ/4�υν τ*vδι�. �O ν0μ�ς αaτ*ς �ν�μ/σθηκε σεισ/'θεια (=(�α�ρεσις τLν-αρLν, τLν 'ρεLν)x κα; ε^ναι Dλ��/νερ� γιατ; �ν�μ/σθηκε gτσι.

VEπειτα gθεσε κα; τ�+ς &λλ�υς ν0μ�υς, π�+ θp μακρηγ�ρ�?-σαμε νp τ�+ς (να��ρωμε, κα; τ�+ς _'/ρα4ε _π/νω σ@ περιστρε-��μ�ν�υς στ?λ�υς.

46. �H μεγ�στη Cμως 3πηρεσ�α τ�υ 3π�ρ4ε j w4�ς: τ`ν πατρ�δατ�υ τ`ν Σαλαμ:να τ`ν διεκδικ�]σαν τ0σ� �5 8Aθηνα:�ι Cσ� κα; �5Mεγαρε:ς55 κα; ε^'αν π/θει τ0σ� π�λλ@ς �ττες �5 8Aθηνα:�ι στ*νμακρ*ν αaτ*ν π0λεμ� �στε στ* τ�λ�ς _ψk�ισαν ν0μ� νp καταδι-κ/[εται εFς θ/νατ�ν Cπ�ι�ς θp 4αναμιλ�]σε γιp π0λεμ� μ@ τ�+ςMεγαρε:ς. O Σ0λων, κ/ν�ντας τ*ν τρελλ0, μ8 bνα στε�/νι στ*κε�/λι, εFσuρμησε μιp μ�ρα στ`ν (γ�ρp (=στ*ν τ0π� π�+συγκεντρuν�νταν �5 8Aθηνα:�ι κα; _λ/μ-αναν (π��/σεις γιpγενικp [ητkματα56). 8A��] συγκ�ντρωσε τ�+ς 8Aθηνα��υς μ@κkρυκα, τ�+ς _δι/-ασε τp _λεγε:α π�υ ε^'ε �τι/4ει γιp τ`νΣαλαμ:να, κα; τ�+ς _νθ�υσ�ασε. oαναπ�λ�μησαν μ@ τ�+ς Mεγα-ρε:ς κα; τ�+ς _ν�κησαν.

47. O5 στ0'�ι, π�+ τ�+ς συνεκ�νησαν περισσ0τερ�, Qσαν �5 w4�ς:

VA', �ν μπ�ρ�]σα ν8 (λλ/4ω πατρ�δα κα; νp γ�νωπ�λ�της τ�ς Φ�λεγ/νδρ�υ 7 τ�ς Σικ�ν�υ!Γιατ; θ8 (κ�υσθz� σ@ λ�γ� (π* στ0μα σ@ στ0μαj τρ�μερ` �ρ/σις: Aaτ*ς _κε: ε^ναι 8Aθηνα:�ς π�λ�της(π* _κε�ν�υς π�+ _γκατ�λειψαν τ`ν Σαλαμ:να.

8Eπ�σης �5 στ�'�ι:

ΠUμε στ`ν Σαλαμ:να νp π�λεμkσωμεγιp τ* περιπ0θητ� νησ�,νp 4επλ?νωμε τ`ν ντρ�πk!


– 77 –

56. 8E4 �� κα; τ0: « T�ς (γ�ρε?ειν -�?λεται…».

Jπτ" δW ταλ�ντων G�ειλμ$νων α`τ01 πατρ0aων συνε-aρησε πρ1τς κα� τ*ς λιπ*ς τ� bμιν πρrτρεψεπρ:!αι. κα� fτς V νFμς /κλEθη σεισ�θειαL �ανερ�ν δ#δι" τ�.

<Eπειτα τ*ς λιπ*ς νFμυς �θηκεν, pς μακρ�ν tνεyη διε!ι$ναι, κα� /ς τ*ς �!νας κατ$θετ.

T� δ# μ$γιστν, τ�ς πατρ�δς α]τ\ [Σαλαμ(νς]�μ�ισ�ητυμ$νης `πF τε 'Aθηνα�ων κα� Mεγαρ$ων κα�πλλ�κις τ1ν 'Aθηνα�ων /πταικFτων /ν τ(ς πλ$μιςκα� ψη�ισαμ$νων εy τις �τι συμ�υλε=σι περ� Σαλαμ(νςμ�εσθαι, θαν�τ0ω _ημι\σθαι, fτς μα�νεσθαι πρ-σπιησ�μενς κα� στε�ανωσ�μενς ε3σ$παισεν ε3ς τWν�γρ�νL �νθα τ(ς 'Aθηνα�ις �ν$γνω δι" τ\ κEρυκςτ" συντε�νντα περ� Σαλαμ(νς /λεγε(α κα� παρaρμησενα]τ=ς. κα� αdθις πρ�ς τ*ς Mεγαρ$ας /πλ$μησαν κα�/ν�κων δι" ΣFλωνα.

6Hν δ# τ" /λεγε(α τ" μ�λιστα καθαψ�μενα τ1ν 'Aθη-να�ων τ�δε (Diehl 2).

εyην δW τFτ' /γg Φλεγ�νδρις & Σικιν�της�ντ� γ' 'Aθηνα�υ, πατρ�δ' �μειψ�μενςL

αDψα γ"ρ tν ��τις eδε μετ' �νθρaπισι γ$νιτL'Aττικ�ς fτς �νWρ τ1ν Σαλαμινα�ετ1ν.

εDταL

yμεν /ς Σαλαμ(να μαησFμενι περ� νEσυCμερτ�ς αλεπFν τ' αDσς �πωσFμενι.


– 76 –

54. Π�σ*ν π�+ (ντιστ�ι'�]σε παλαι0τερα μ@ δ?� κα; πλ��ν wκατ�μμ?ριαδρα'μLν.

55. �H Σαλαμ�να Qταν [ωτικ�ς σημασ�ας γιp bνα ναυτικ* κρ/τ�ς, CπωςQσαν α5 8Aθ�ναι.

46

47

48. 8Eπ; πλ��ν, gπεισε τ�+ς 8Aθηνα��υς νp πρ�σαρτkσ�υν τ`νXερσ0νησ� τ�ς Θρ/κης. Kα; γιp νp μ` ν�μισθz� Cτι j κατ/κτησιςτ�ς νkσ�υ (τ�ς Σαλαμ:ν�ς) gγινε μ0ν�ν διp τ�ς -�ας, (λλp Cτι3π/ρ'�υν κα; _θνικp δικαιuματα _π8 αaτ�ς, 4εσκ�πασε στ`νΣαλαμ:να μερικ�+ς τ/��υς κα; _π�δει4ε τ�+ς νεκρ�+ς _στραμμ�-ν�υς πρ*ς (νατ�λ/ς, Cπως (κρι-Lς συνkθι[αν νp θ/-�υν �58Aθηνα:�ι. Kα; Cτι, _π; πλ��ν, κα; �5 vδι�ι �5 τ/��ι g-λεπαν πρ*ςτ`ν (νατ�λk, κα; (κ0μη _π/νω σ8 αaτ�+ς Qταν 'αραγμ�ν� κα; τ*tν�μα τ�] δkμ�υ τ�] νεκρ�], πρUγμα π�+ συνkθι[αν εFδικp �58Aθηνα:�ι. Mερικ�; μ/λιστα λ�γ�υν Cτι στp π�ιkματα τ�] �Oμk-ρ�υ, μετp τ*ν στ�'�:

�O Avας (π* τ`ν Σαλαμ:να, π�+ δι�ικ�]σε δuδεκα πλ�:α στ*νTρωϊκ* π0λεμ�, αaτ*ς πρ0σθεσε:

τp π�γε κα; τp παρ�τα4ε κ�ντp στ;ς 8Aθηναϊκ@ς �/λαγγες.

49. VEκτ�τε _πρ0σε'ε τ*ν Σ0λωνα D λα*ς κα; εa'αρ�στως _δ�-'ετ� νp κυ-ερνUται (π* αaτ0ν. Aaτ*ς �ρνkθη, (λλp κα; τ*νσυγγεν� τ�υ57 Πεισ�στρατ�, Cπως (να��ρει D Σωσικρ/της, π�+τ*ν κατ/λα-ε Cτι ε^'ε σκ�π* νp _γκαθιδρ?σzη τυρανν�δα, gκανεκ/θε πρ�σπ/θεια γιp νp τ*ν _4�υδετερuσzη. Γι8 αaτ* μιp jμ�ραπαρ�υσι/σθηκε στ`ν γενικ` συν�λευσι τ�] λα�], μ@ δ0ρυ κα;(σπ�δα, κα; (πεκ/λυψε τp σ'�δια τ�] Πεισιστρ/τ�υ. Kα; t'ιμ0ν� αaτ* gκαμε, (λλp Cτι ε^ναι bτ�ιμ�ς κα; νp π�λεμkσzη _να-ντ��ν τ�υ τ�+ς ε^πε, Dμιλkσας yς w4�ς: «VAνδρες 8Aθηνα:�ι, (π*yρισμ�ν�υς (π* σUς, ε^μαι σ��uτερ�ς κα; (π* τ�+ς &λλ�υς γεν-ναι0τερ�ςx σ��uτερ�ς (π* _κε�ν�υς π�+ δ@ν (ντελk�θησαν τ*νδ0λ� τ�] Πεισιστρ/τ�υ, κα; γενναι0τερ�ς (π* _κε�ν�υς π�+ τ*ν(ντελk�θησαν μ�ν, (λλp σιωπ�]ν (π* �0-�58. 8Aλλp κα; στ`νB�υλ` _πικρατ�]σαν �5 Πεισιστρατικ��x γι8 αaτ* gλεγαν Cτι DΣ0λων ε^ναι παρ/�ρων, κι8 αaτ*ς (πkντησε yς w4�ς:


– 79 –

3πωψι/σθη Cτι ε^'ε αaτ�τραυματισθ� κα; Cτι j σωματ��υλακ` θp &ν�ιγε τ*νδρ0μ� τ�ς τυρανν�ας — Cπως κα; gγινε. Bλ. Will Durant, Παγκ0σμι�ς �Iστ�ρ�ατ�] Π�λιτισμ�], �Eλλ/ς, �Eλ. μετ. σ. 134.

<Eπεισε δ# α]τ*ς κα� τWν /ν Θρ9�κnη ερρFνησνπρσκτEσασθαι. zνα δ# μW δκ�η ��9α μFνν, �λλ" κα�δ�κnη τWν Σαλαμ(να κεκτ�σθαι, �νασκ�ψας τιν"ς τ��υς�δει!ε τ*ς νεκρ*ς πρ�ς �νατλ"ς /στραμμ$νυς, oς cν�θς θ�πτειν 'Aθηνα�ιςL �λλ" κα� α]τ*ς τ*ς τ��υςπρ�ς �ω �λ$πντας κα� �π� τ1ν δEμων τ*ς ρηματι-σμ*ς /γκεαραγμ$νυς, bπερ cν yδιν 'Aθηνα�ων. �νιιδ$ �ασι κα� /γγρ�ψαι α]τ�ν ε3ς τ�ν κατ�λγν τ\SOμEρυ μετ" τ�ν (B 557–8)

Ayας δ' /κ Σαλαμ(νς �γεν δυκα�δεκα ν�ας—στ�σε δ' �γων zν' 'Aθηνα�ων zσταντ ��λαγγες.

T\ δW λιπ\ πρσε(ν α]τ01 V δ�μς κα� Pδ$ως κα�τυραννε(σθαι �θελν πρ�ς α]τ\L V δ' ] εzλετ, �λλ"κα� Πεισ�στρατν τ�ν συγγεν�, καθ� �ησι Σωσικρ�της(FHG iv. 501 sq.), προαισθόμενος τ� /�' Jαυτ01 διεκaλυ-σεν. 9�!ας γ"ρ ε3ς τWν /κκλησ�αν μετ" δFρατς κα� �σπ�-δς πρε(πεν α]τ(ς τWν /π�θεσιν τ\ Πεισιστρ�τυL κα�] μFνν, �λλ" κα� �ηθε(ν �τιμς εDναι, λ$γων τα\ταL�νδρες 'Aθηνα(ι, τ1ν μ#ν σ�aτερς, τ1ν δ# �νδρειFτε-ρFς ε3μιL σ�aτερς μ#ν τ1ν τWν �π�την Πεισιστρ�τυμW συνι$ντων, �νδρειFτερς δ# τ1ν /πισταμ$νων μ$ν, δι"δ$ς δ# σιωπaντων. κα� P �υλE, Πεισιστρατ�δαι iντες,μα�νεσθαι �λεγν α]τFνL bθεν εDπε ταυτ� (Diehl 9)L


– 78 –

57. �H μητ�ρα τ�υ Qταν _4αδ�λ�η τ�ς μητρ*ς τ�] Πεισιστρ/τ�υ.58. �O Πεισ�στρατ�ς σ@ μιp συν�λευσι _π�δει4ε bνα τμ�μα τ�υ Fσ'υρι[0με-

ν�ς Cτι _πρ�4ενkθη (π* τ�+ς _'θρ�+ς τ�] λα�], κα; _[kτησε σωματ��υλακk.�O Σ0λων διεμαρτυρkθη. Γνωρ�[ων τ`ν εaστρ��α τ�] _4αδ�λ��υ τ�υ

48

49

Γρkγ�ρα θp δε�4η τ`ν παρα�ρ�σ?νη μ�υ στ�+ς 8Aθηνα��υς D'ρ0ν�ς, Cταν θp διαλ/μψzη j (λkθεια.

50. 8Iδ�+ κα; bνα 'ωρ�� (π* τp _λεγε:α τ�υ π�+ πρ�ειδ�π�ι-�]σαν γιp τ`ν τυρανν�δα τ�] Πεισιστρ/τ�υ:

8Aπ* τp σ?ννε�α, (π* τ* 'αλ/[ι κι8 pπ* τ* 'ι0νι,κρ0τ� τρ�μα'τικ* κ/ν�υνε τ8 (στρα�τερpτp (στρ�πελ�κια.Kι8 (π* τ�+ς (δ�στα'τ�υς τ�+ς jγkτ�ρεςκαταστρ��νται τp κρ/τηx κι8 rλυσ�δ�ν�νται(π* &γν�ια �5 λα�; (π* τ*ν τ?ρανν�.

8A��] πλ��ν _πεκρ/τησε D Πεισ�στρατ�ς, D Σ0λων, μ` δυν/-μεν�ς νp πε�σzη τ�+ς συμπατριLτες τ�υ, κατ�θεσε τp Cπλα τ�υπρ* τ�] στρατηγε��υ, κα; (να�ωνkσας «� πατρ�ς, σ@ _-�kθησακα; μ@ λ0για κα; μ@ gργα», g�υγε γιp τ`ν Avγυπτ� κα; τ`ν K?πρ�,_πεσκ��θη δ@ κα; τ*ν Kρ�:σ�. \Oταν αaτ*ς τ*ν ρuτησε: «Π�ι*ςσ�] �α�νεται εaτυ'ισμ�ν�ς», «D T�λλ�ς D 8Aθηνα:�ς, ε^πε, κα; DKλ��-ις κα; D B�των», κα; _ν συνε'ε�Sα πρ�'uρησε στp Cσα ��ρ�-νται στp στ0ματα Cλων _π; τ�] πρ�κειμ�ν�υ59.

51. 8Eπ; πλ��ν λ�γεται Cτι D Kρ�:σ�ς, (��] στ�λ�σθηκε μ@ τp-ασιλικp κ�σμkματ/ τ�υ κα; (��] _κ/θισε στ*ν θρ0ν�, ρuτησετ*ν Σ0λωνα, �ν ε^'ε Fδ� στ` [ωk τ�υ yραι0τερ� θ�αμα, αaτ*ς δ@τ�] ε^πε: «Nα�, ε^δα πετειν�+ς κα; �ασιαν�+ς κα; παγuνια, δι0τιαaτp ��ε�λ�υν τ`ν yραι0τητ/ τ�υς στ`ν �?σι κα; στ�λ�[�νται μ@'�λιες δυ* �μ�ρ�ι�ς». 8A��] g�υγε (π* _κε:, μετ�-η στ`ν Kιλικ�α,Cπ�υ gκτισε μ�αν π0λι, τ�+ς Σ0λ�υς, π�+ ��ρ�υν τ* tν�μ/ τ�υ.8Eγκατ�στησε _κε: κα; �λ�γ�υς 8Aθηνα��υς �5 Dπ�:�ι _λησμ0νησανσ+ν τ�L 'ρ0ν�ω τ`ν μητρικk τ�υς γλLσσα, κα; _λ�'θη Cτι _σ�λ��κι-[αν. O5 κ/τ�ικ�ι τ�ς _ν λ0γ�ω π0λεως _καλ�]ντ� Σ�λε:ς, �5 δ@ τ�ς_ν K?πρ�ω Dμων?μ�υ τ�ια?της Σ0λι�ι.


– 81 –

59. Bλ. Πλ�υτ/ρ'�υ Σ0λων, gκδ. «Bι-λ. �Eλλkνων», σελ. 55 κ. w.

δε�!ει δW μαν�ην μ#ν /μWν �αι�ς ρFνς �στ(ς,δε�!ει, �ληθε�ης /ς μ$σν /ρμ$νης.

T" δ# περ� τ�ς τ\ Πεισιστρ�τυ τυρανν�δς /λεγε(απρλ$γντς α]τ\ τα\τα cν (Diehl 10)

/κ νε�$λης �$ρεται ιFνς μ$νς }δ# αλ�_ηςL�ρντW δ' /κ λαμπρ�ς γ�γνεται �στερπ�ςL

�νδρ1ν δ' /κ μεγ�λων πFλις iλλυταιL /ς δ# μν�ρυδ�μς �ιδρ�nη δυλσ=νην �πεσεν.

<Hδη δ# α]τ\ κρτ\ντς ] πε�θων �θηκε τ" bπλαπρ� τ\ στρατηγε�υ κα� ε3πaν, «� πατρ�ς, �ε�Eθηκ�σι κα� λFγ0ω κα� �ργ0ω», �π$πλευσεν ε3ς Ayγυπτν κα� ε3ςK=πρν, κα� πρ�ς Kρ(σν cλθεν, bτε κα� /ρωτηθε�ς `π'α]τ\, «τ�ς σι δκε( ε]δα�μων;» «T$λλς», ��η, «'Aθη-να(ς κα� Kλ$�ις κα� B�των» κα� τ" θρυλ=μενα.

Φασ� δ$ τινες bτι κσμEσας Jαυτ�ν V Kρ(σς παντ-δαπ1ς κα� καθ�σας ε3ς τ�ν θρFνν �ρετ α]τ�ν εy τιθ$αμα κ�λλιν τεθ$αταιL V δ# «�λεκτρυFνας», εDπε,«<κα�> �ασιαν*ς κα� ταaςL �υσικ01 γ"ρ �νθει κεκFσμη-νται κα� μυρ�0ω καλλ�νι». /κε(θ$ν τε �παλλαγε�ς /γ$νετ/ν Kιλικ�9α, κα� πFλιν συν0aκισεν {ν ��' Jαυτ\ ΣFλυς/κ�λεσενL Gλ�γυς τ$ τινας τ1ν 'Aθηνα�ων /γκατ0aκισεν,~ τ01 ρFν0ω τWν �ωνWν �π!ενωθ$ντες σλικ�_ειν /λ$-θησαν. κα� ε3σιν C μ#ν �νθεν Σλε(ς, C δ' �π� K=πρυΣFλιι. bτε δ# τ�ν Πεισ�στρατν �μαθεν �δη τυραννε(ν,τ�δε �γραψε πρ�ς τ*ς 'Aθηνα�υς (Diehl 8)L


– 80 –

50

51

52. \Oταν δ@ D Σ0λων gμαθε Cτι D Πεισ�στρατ�ς _γκαθ�δρυσετυρανν�δα στ`ν 8Aθkνα gγραψε τp w4�ς πρ*ς τ�+ς 8Aθηνα��υς:

8Epν _π/θατε δεινp _4 αFτ�ας τLν σ�αλμ/των σας, μ`αFτιUσθε τ�+ς θε�+ς γιp τ`ν τ?'η σας. Δι0τι σε:ς ε^σθε _κε:ν�ι �5Dπ�:�ι, 3π�στηρ�[�ντες Cσ�υς σUς _πι-/λλ�υν μ�αν δ�υλε�ασκληρk, τ�+ς _νισ'?ετε κατp τ*ν τρ0π�ν τ�]τ�ν. �O καθε;ς (π*σUς περιπατε: μ@ τ* -�μα τ�ς (λuπεκ�ς, DμαδικLς Cμως ε^σθεκ�]��ι κα; _πιπ0λαι�ι60. Δι0τι πρ�σ�'ετε στp κ�λακευτικp λ0γιαwν*ς γ0ητ�ς (νδρ0ς61, (λλp τp _πακ0λ�υθα, π�+ θp πρ�κ?ψ�υν,δ@ν σUς (πασ'�λ�]ν.

Kα; D μ@ν Σ0λων αaτp gγραψε. 8Aλλp κα; D Πεισ�στρατ�ς(πη?θυνε πρ*ς τ*ν αaτ�ε40ριστ� τ`ν κ/τωθι _πιστ�λk:

O ΠEIΣIΣTPATOΣ ΠPOΣ TON ΣOΛΩNA

53. «Osτε ε^μαι D μ0ν�ς (π* τ�+ς \Eλληνες π�+ gκαμε τυραν-ν�α �sτε ε^μαι (κατ/λληλ�ς, (��] ε^μαι κα; (π* τ* γ�ν�ς τLνK�δριδLν62. Δι0τι _γ~ δ@ν διε4εδ�κησα παρp τp πρ�ν0μια π�+ �58Aθηνα:�ι μ@ Cρκ� ε^'αν δuσει στ*ν K0δρ� κα; τ�+ς (π�γ0ν�υςτ�υ, κα; (θ�τησαν στ`ν 3π0σ'εσ� τ�υς. Kατp τp &λλα, δ@ν δια-πρ/ττω καν�να κακ* �sτε gναντι τLν θεLν �sτε gναντι τLν(νθρuπων. (λλp (�kνω τ�+ς 8Aθηνα��υς νp δια'ειρ�[ωνται τ;ς3π�θ�σεις τ�υς, σ?μ�ωνα μ@ τ;ς διατ/4εις π�+ _σ+ _θ�σπισες.

»Kα; δι�ικ�]νται τuρα καλ?τερα (π* τ`ν δημ�κρατ�αx δι0τιδ@ν (�kνω καν�να νp _πεκτε�νη τp δικαιuματ/ τ�υx κι8 D vδι�ς_γ~ D τ?ρανν�ς δ@ν διεκδικL τ�π�τε &λλ� π�ραν τ�] (4ιuματ�ςκα; τ�ς τιμ�ς. 8Aρκ�]μαι στp πρ�ν0μια π�+ Qσαν καθωρισμ�νακα; γιp τ�+ς πρ�ηγ�υμ�ν�υς -ασιλε:ς. \Eκαστ�ς _κ τLν 8Aθη-να�ων πληρuνει τ* δ�κατ�ν τ�ς περι�υσ�ας τ�υ, t'ι σ@ μ�να,(λλp στ* ταμε:� π�+ δαπανSU γιp τ;ς κ�ιν@ς θυσ�ες, 7 σ@ Dπ�ι�δk-π�τε &λλ�ν π�+ μεριμνSU γιp τ;ς (ν/γκες τ�] κρ/τ�υς, κα; γιpτ`ν περ�πτωσι π�λ�μ�υ.


– 83 –

62. Δηλ. τ�] K0δρ�υ, τελευτα��υ μυθικ�] -ασιλ�ως τLν 8AθηνLν. E^ναιγνωστ` j αaτ�θυσ�α τ�υ γιp τ`ν σωτηρ�α τ�ς π0λεως.

E3 δ# πεπFνθατε δειν" δι' `μετ$ρην κακFτητα,μE τι θε(ς τ=των μ(ραν /παμ�$ρετε.

α]τ� γ"ρ τ=τυς η]!Eσατε, �=σια δFντες,κα� δι" τα\τα κακWν �σετε δυλσ=νην.

`μ$ων δ' ε3ς μ#ν �καστς �λaπεκς yνεσι �α�νει,σ=μπασιν δ' `μ(ν κ\�ς �νεστι νFς

ε3ς γ"ρ γλ1σσαν Vρ:τε κα� ε3ς �πς α3Fλν �νδρFς, ε3ς �ργν δ' ]δ#ν γιγνFμενν �λ$πετε.

κα� fτς μ#ν τα\τα. Πεισ�στρατς δ' α]τ01 �ε=γντιτ\τν /π$στειλε τ�ν τρFπν (Hercher 490).

Πεισ�στρατς ΣFλωνι

Orτε μFνς SEλλEνων τυρανν�δι /πεθ$μην rτε ]πρσ�κFν μι, γ$νυς iντι τ1ν Kδριδ1ν. �ν$λα�ν γ"ρ/γg � GμFσαντες 'Aθηνα(ι παρ$!ειν KFδρ0ω τε κα� τ01/κε�νυ γ$νει, ��ε�λντ. τ" τε �λλα �μαρτ�νω ]δ#ν &περ� θε*ς & περ� �νθρaπυςL �λλ" καθFτι σ* δι$θηκαςτ*ς θεσμ*ς 'Aθηνα�ις, /πιτρ$πω πλιτε=ειν. κα� �μει-νFν γε πλιτε=υσιν & κατ" δημκρατ�ανL /1 γ"ρ]δ$να `�ρ�_εινL κα� V τ=ραννς /γg ] πλ$ν τι �$ρ-μαι τ�!ιaματς κα� τ�ς τιμ�ςL Vπ(α δ# κα� τ(ς πρFσθεν�ασιλε\σιν cν τ" �ητ" γ$ρα. �π�γει δ# �καστς 'Aθη-να�ων τ\ α]τ\ κλEρυ δεκ�την, ]κ /μ�, �λλ' VπFθεν�σται �ναλ\ν εyς τε θυσ�ας δημτελε(ς κα� εy τι �λλ τ1νκιν1ν κα� &ν [V] πFλεμς Pμ:ς καταλ��nη.


– 82 –

60. Πρ-λ. κα; Δι0δωρ�ς, Θ, 20.61. Kα; πραγματικp D 'αρακτkρας τ�] Πεισιστρ/τ�υ Qταν bνας σπ/νι�ς

συνδυασμ*ς μ�ρ�uσεως κα; πνε?ματ�ς, δι�ικητικ�ς 5καν0τητ�ς κα; πρ�σω-πικ�ς γ�ητε�ας. Bλ. Will Durant, gνθ8 (νωτ., σ. 135.

52

53

54. »Osτε σ@ κατηγ�ρL _γu, _πειδ` (πεκ/λυψες τ�+ς σκ�-π�?ς μ�υ. Γιατ; τ* gκαμες (π* (γ/πη γιp τ`ν π0λι μUλλ�ν, παρp(π* g'θρα _ναντ��ν μ�υ. 8Aκ0μη τ* gκαμες, δι0τι δ@ν �4ερες τ;ε^δ�ς διακυ-ερνkσεως _πρ0κειτ� _γ~ νp _γκαθιδρ?σω. Γιατ; �ντ* _γνuρι[ες, θp μ@ (νε'0σ�υν _γκαθιστ/μεν� στ`ν _4�υσ�α κα;�sτε θp g�ευγες.

«Γ?ρισε λ�ιπ*ν στ* σπ�τι σ�υ, πιστε?ων στ*ν λ0γ� μ�υ, Cτι DΣ0λων δ@ν θp π/θzη (π* τ*ν Πεισ�στρατ� καν�να κακ0. Γιατ;μ/θε Cτι �sτε καν�νας &λλ�ς (π* τ�+ς _'θρ�?ς μ�υ gπαθετ�π�τε. 8Epν θελkσzης νp ε^σαι bνας (π* τ�+ς ��λ�υς μ�υ, θpε^σαι (π* τ�+ς ��λ�υς μ�υ τ�ς πρuτης σειρUς. Δι0τι δ@ν -λ�πωσ@ σ�να καν�να v'ν�ς δ�λι0τητ�ς 7 κακ�πιστ�ας. �Aν (λλιLςθ�λzης νp [kσzης στ`ν 8Aθkνα, g'εις τ`ν &δει/ μ�υ. Π/ντως νp μ`εFzπ�ς Cτι _4 αFτ�ας μ�υ στερkθηκες τ`ν πατρ�δα».

55. Aaτp gγραψε D Πεισ�στρατ�ς. 8Aλλp �ς γυρ�σωμε στ*νΣ0λωνα: Kατp τ`ν γνuμη τ�υ, D μ�σ�ς Cρ�ς τ�ς [ω�ς τ�](νθρuπ�υ ε^ναι τp w-δ�μkντα 'ρ0νια.

Φα�νεται δ@ Cτι κα; (ρ�στ�υς ν0μ�υς _θ�σπισε. 8Eπ; παραδε�γ-ματι: _pν κανε;ς δ@ν διατρ��zη τ�+ς γ�νε:ς τ�υ, νp κηρ?σσεται&τιμ�ς63x (λλp j vδια κ?ρωσις νp _πι-/λλεται κα; στ*ν κατασπα-ταλkσαντα τ`ν πατρικ` κληρ�ν�μ�α. 8Eπ�σης κα; D μ` _ργα[0με-ν�ς θεωρε:ται παρα-/της, κα; g'ει τ* δικα�ωμα νp τ*ν καταγ-γε�λzη Dπ�ι�σδkπ�τε. �O Λυσ�ας Cμως, στ*ν κατp Nικ��υ λ0γ�τ�υ, Fσ'υρ�[εται Cτι τ�τ�ι�ν ν0μ� ε^'ε δημι�υργkσει D Δρ/κωνx DΣ0λων τ* μ0ν� π�+ gκανε Qταν Cτι (πηγ0ρευε στ�+ς _κ τ�]_μ�αν�]ς (κ0λαστ�υς νp μιλ�]ν στ`ν Συν�λευσι.

8Eπ�σης περιuρισε τ;ς τιμ@ς π�+ (πεν�μ�ντ� στ�+ς (θλητ@ςπ�+ _λ/μ-αναν μ�ρ�ς στ�+ς (γLνες κα; �ρισε πεντακ0σιεςδρα'μ@ς64 γιp τ*ν 8Oλυμπι�ν�κη, wκατ* γιp τ*ν 8Iσθμι�ν�κη κα;(ν/λ�γα γιp τ�+ς &λλ�υς. Δι0τι θεωρ�]σε κακ0γ�υστ� τ* νp(π�ν�μωνται τιμ@ς σ8 αaτ�?ς, κα; νp (γν��]νται �5 _ν π�λ�μ�ιςπεσ0ντες, τLν Dπ��ων τp παιδιp θp πρ�πει να τρ��ωνται κα; νpμ�ρ�uνωνται μ@ g4�δα τ�] κρ/τ�υς.


– 85 –

Σ� δ' /γg rτι μ$μ�μαι μην=σαντι τWν /μWν δι�-νιαν, ε]ν�9α γ"ρ τ�ς πFλεως μ:λλν � κατ" τ� /μ�ν�θς /μEνυεςL �τι τε �μαθ�9α τ�ς �ρ�ς, Vπ�αν τιν" /γgκαταστEσμαι. /πε� μαθgν τ�' tν }ν$συ καθισταμ$-νυ, ]δ' ��υγες. /π�νιθι τ�νυν yκαδε, πιστε=ων μικα� �νωμFτω, �αρι μηδ#ν πε�σεσθαι ΣFλωνα /κ Πεισι-στρ�τυ. yσθι γ"ρ μηδ' �λλν τιν" πεπνθ$ναι τ1ν /μ�/θρ1ν. &ν δ# �!ιaσnης τ1ν /μ1ν ��λων εOς εDναι, �σnη �ν"πρaτυςL ] γ�ρ τι /ν σ� /νρ1 δλερ�ν & �πιστνL εyτε�λλως 'AθEνησιν 3κε(ν, /πιτετρ�ψεται. Pμ1ν δ# εzνεκαμW /στ$ρησ τ�ς πατρ�δς.

Tα\τα μ#ν Πεισ�στρατς. ΣFλων δ# bρν �νθρωπ�νυ��υ �ησ�ν �τη J�δμEκντα.

Δκε( δ# κα� κ�λλιστα νμθετ�σαιL /�ν τις μW τρ$�nητ*ς γν$ας, �τιμς �στωL �λλ" κα� V τ" πατρ01α κατεδη-δκgς Vμ�ως. κα� V �ργ�ς `πε=θυνς �στω παντ� τ01�υλμ$ν0ω γρ��εσθαι. Λυσ�ας δ' /ν τ01 κατ" Nικ�δυ(Thalheim or C) Δρ�κντ� �ησι γεγρα�$ναι τ�ν νFμν,ΣFλωνα δ# τεθηκ$ναι τ�ν PταιρηκFτα εyργειν τ\ �Eμα-τς. συν$στειλε δ# κα� τ"ς τιμ"ς τ1ν /ν �γ1σιν �θλητ1ν,'Oλυμπιν�κnη μ#ν τ�!ας πεντακσ�ας δραμ�ς, 'Iσθμι-ν�κnη δ# JκατFν, κα� �ν" λFγν /π� τ1ν �λλωνL �πειρFκα-λν γ"ρ τ� /!α�ρειν τ"ς τ=των τιμ�ς, �λλ" μFνων /κε�-νων τ1ν /ν πλ$μις τελευτησ�ντων, Rν κα� τ*ς υC*ςδημσ�9α τρ$�εσθαι κα� παιδε=εσθαι.


– 84 –

63. 8Aτιμ�α Qταν j στ�ρησις τLν π�λιτικLν δικαιωμ/των, j Dπ��α τ0τε _θε-ωρε:τ� σ�-αρp π�ινk.

64. M�α (ττικ` δρα'μ` Fσ�δυναμ�]σε παλαι0τερα μ@ 50 περ�π�υ δρα'μ�ς.

54

55

56. Γι’ αaτ* π�λλ�; _�ιλ�τιμ�]ντ� νp (ναδεικν?ωνται(νδρε:�ι κα; (4ι�πρεπε:ς στ�+ς π�λ�μ�υς, Cπως D Π�λ?[ηλ�ς, DKυν�γειρ�ς, D Kαλλ�μα'�ς κα; Cλ�ι �5 Mαραθων�μ/'�ιx καθ~ςκα; D �Aρμ0δι�ς, D 8Aριστ�γε�των, D Mιλτι/δης κα; 'ιλι/δες&λλ�ι. O5 (θλητ@ς (π* τ* &λλ� μ�ρ�ς, κα; Cταν πρ�π�ν�]νται,κ�στ�[�υν π�λ?, κα; Cταν νικ�]ν κ/ν�υν [ημι/, κα; j ν�κη τ�υςγ�νεται εFς -/ρ�ς τ�ς πατρ�δ�ς μUλλ�ν, παρp εFς -/ρ�ς τLνσυναγωνιστLν τ�υςx τ�λ�ς Cταν γερ/σ�υν,

μ�ι/[�υν μ@ παλτp τριμμ�να �ς τ* 3�/δι,

Cπως λ�γει κι8 D Eaριπ�δης.8Aντιλη�θε;ς αaτp D Σ0λων δ@ν τ�+ς gδωσε μεγ/λη σημασ�α.

K/λλιστ�ν Cμως Qταν τ* ν�μ�θ�τημα _κε:ν�, κατp τ* Dπ�:�ν δ@ν_πιτρ�πεται D κηδεμ0νας τLν �ρ�ανLν νp συ[z� μ@ τ`ν μητ�ρατ�υς �sτε νp ε^ναι κανε;ς _π�τρ�π�ς �ρ�ανLν, τLν Dπ��ων j περι-�υσ�α σ@ περ�πτωσι θαν/τ�υ τ�υς θp περιkρ'ετ� εFς αaτ0ν.

57. 8Aκ0μη �ρισε, �5 'αρ/κτες νp μ` διατηρ�]ν τ`ν σ�ραγ:δαπ�+ g'ει _π/νω bνα δα'τυλ�δι π�+ τ�+ς _πuλησε κ/π�ι�ς. 8Eπ�-σης, �ν bνας -γ/λη τ* μ/τι wν*ς (νθρuπ�υ, π�+ g'ει με�νει μ@bνα μ/τι γερ0, νp τ�] -γ/[�υν κα; τp δυ0. �Ωσα?τως �ρισε jκλ�π` νp τιμωρ�ται μ@ θ/νατ� κα; Cτι j vδια π�ιν` νp _πι-/λλε-ται κα; στ*ν &ρ'�ντα τ*ν καταλαμ-αν0μεν�ν _ν κραιπ/λzημ�θης.

Δι�τα4ε τp gπη τ�] �Oμkρ�υ νp (παγγ�λλωνται (π* τ�+ςραψ�ωδ�+ς _π; τz� -/σει γραπτ�] κειμ�ν�υ65, εFς τρ0π�ν �στεbκαστ�ς _4 αaτLν νp (ρ'�[zη στ* σημε:� π�+ θp _τελε�ωνε Dπρ�ηγ�?μεν�ς. MUλλ�ν λ�ιπ*ν D Σ0λων συνετ�λεσε νp ��ρzη εFς�Lς τ*ν \Oμηρ�, Cπως μαρτυρε: D Διευ'�δας στ* π�μπτ� -ι-λ��τLν «Mεγαρικ1ν» τ�υ, κα; t'ι D Πεισ�στρατ�ς. EFδικ/, τp gπηπ�+ &ρ'ι[αν με τ*ν στ�'� «�� δ8 �ρ’ 8Aθkνας ε^'�ν» (_κε:ν�ι π�+κατ�ικ�]σαν στ`ν 8Aθkνα).


– 87 –

>Oθεν κα� /_Eλυν πλλ� καλ� κ�γαθ� γ�νεσθαικατ" πFλεμνL oς Πλ=_ηλς, oς Kυν$γειρς, oς Kαλλ�-μας, oς σ=μπαντες C Mαραθωνμ�αιL �τι δ' SAρμF-δις κα� 'Aριστγε�των κα� Mιλτι�δης κα� μυρ�ι bσι.�θλητα� δ# κα� �σκ=μενι πλυδ�πανι, κα� νικ1ντες/πι_Eμιι κα� στε�αν\νται κατ" τ�ς πατρ�δς μ:λλν &κατ" τ1ν �νταγωνιστ1νL γ$ρντ$ς τε γενFμενι κατ"τ�ν E]ριπ�δην (fr. 282, 12 N. 2)

τρ��ωνες /κλιπFντες yνται κρFκας.

bπερ συνιδgν V ΣFλων μετρ�ως α]τ*ς �πεδ$!ατ. κ�λ-λιστν δ# κ�κε(νL τ�ν /π�τρπν τn� τ1ν Gρ�αν1ν μητρ�μW συνικε(ν, μηδ' /πιτρπε=ειν, ε3ς ?ν P ]σ�α �ρεταιτ1ν Gρ�αν1ν τελευτησ�ντων.

K�κε(νL δακτυλιγλ=�0ω μW /!ε(ναι σ�ραγ(δα�υλ�ττειν τ\ πραθ$ντς δακτυλ�υL κα� /"ν �να G�θαλ-μ�ν �ντς /κκFψnη τις, �ντεκκFπτειν τ*ς δ=. � μW�θυ, μW �ν$λnηL ε3 δ# μE, θ�νατς P _ημ�α. τ01 �ρντι,/"ν μεθ=ων λη�θn�, θ�νατν εDναι τWν _ημ�αν.

T" τε SOμEρυ /! `π�λ�ς γ$γρα�ε �αψ0ωδε(σθαι,Oν bπυ V πρ1τς �λη!εν, /κε(θεν �ρεσθαι τ�ν /Fμε-νν. μ:λλν dν ΣFλων >Oμηρν /�aτισεν & Πεισ�στρα-τς, uς �ησι Διευ�δας /ν π$μπτ0ω Mεγαρικ1ν (FGrH 485F 6). cν δ# μ�λιστα τ" �πη ταυτ�L «z δ' �ρ' 'AθEνας εDν»κα� τ" J!�ς (B 546–7).


– 86 –

65. 'E! `π�λ�ςx _4 3π�δ�'�ςx _4 3π�λkψεως, _�ε4�ς. Πρ-λ. Croiset,�Iστ�ρ�α τ�ς (ρ'α�ας wλληνικ�ς λ�γ�τε'ν�ας, wλλην. μετ/�ρ., σ. 123.

56

57

58. ΠρLτ�ς D Σ0λων �ν0μασε τ`ν τριακ�στ` jμ�ρα τ�] μην*ςπαλαιp ν�α jμ�ρα. Kα; πρLτ�ς συν�στησε σ?ν�δ� τLν _νν�α(ρ'0ντων γιp νp συ[ητ�]ν (π* κ�ιν�], Cπως γρ/�ει D 8Aπ�λλ0-δωρ�ς στ* δε?τερ� -ι-λ�� τ�ς συγγρα��ς τ�υ «Περ�νμθετ1ν». 8Aλλp κα; Cταν _4ερρ/γη j _παν/στασις, �sτε μ@τ�+ς _κ τ�] &στεως �sτε μ@ τ�+ς «πεδιε:ς», (λλ8 �sτε κα; μ@ τ�+ς«παρ/λ�υς» _τ/'θη66.

VEλεγε Cτι D λ0γ�ς ε^ναι καθρ��της τ�ς δρ/σεως κα; Cτι D πι*Fσ'υρ*ς κα; 5καν*ς ε^ναι -ασιλε?ςx Cτι �5 ν0μ�ι μ�ι/[�υν μ@ (ρα-'νι�ς, δι0τι τp _λα�ρp κα; (δ?ναμα τp συγκρατ�]νx κ/θε τιCμως -αρ+ τ;ς σκ�[ει κα; �ε?γει. 8Eπ�σης gλεγε Cτι D λ0γ�ς Dρ�θε-τε:ται (π* τ`ν σιγk, κα; j σιγ` (π* τ`ν περ�στασι.

59. Παρωμ��α[ε _κε�ν�υς «π�+ g'�υν τp μ�σα» μ@ τυρ/νν�υς,μ@ τp σ?μ-�λα π�+ 'ρησιμ�π�ι�]με γιp νp κ/νωμε λ�γαρια-σμ�?ς: δε�'ν�υν κατp τ`ν θ�λησ� μας π0τε μεγαλ?τερ� κα; π0τεμικρ0τερ� (ριθμ0x gτσι κα; αaτ��, κατp τ;ς διαθ�σεις τ�] τυρ/ν-ν�υ, π0τε ε^ναι μεγ/λ�ι κα; τραν��, κα; π0τε _λεειν�; κα; (4ι�δ/-κρυτ�ι.

8Eρωτηθε;ς γιατ; δ@ν g-αλε ν0μ� γιp τ`ν πατρ�κτ�ν�α, «γιατ;τ* θεuρησα περιττ0», ε^πε. ΠLς θp κατ�ρθωθz�, �στε δι0λ�υ νpμ` (δικ�]ν �5 &νθρωπ�ι D bνας τ*ν &λλ�ν; «�Aν ν�ιuθ�υν κα; �5μ` (δικ�?μεν�ι τp αFσθkματα π�+ δ�κιμ/[�υν �5 (δικ�?μεν�ι»ε^πε. 8Aκ0μη ε^πε Cτι «D πλ�]τ�ς ��ρνει τ*ν κ0ρ�, κα; D κ0ρ�ςτ`ν gπαρσι, τ`ν πρ0κλησι ». 8Eπ�-αλε στ�+ς 8Aθηνα��υς νp_�αρμ0[�υν τ*ν σεληνιακ* μ�να. Δ@ν &�ησε τ*ν π�ιητ` Θ�σπιννp πα�4zη τ;ς τραγωδ�ες τ�υ, _πειδ` ε^ναι (νu�ελη j ψευδ�λ�γ�α.Γι8 αaτ0, Cταν D Πεισ�στρατ�ς αaτ�τραυματ�σθηκε, «(π* κ/τιτ�τ�ιες 3π�κρισ�ες gρ'�νται αaτ/», ε^πε.


– 89 –

66. 8Aρ'ηγ�; τLν κ�μμ/των αaτLν Qσαν: τLν Πεδι�ων (�λιγαρ'ικ�;) DΛυκ�]ργ�ς, τLν Παρ/λων (κ�ντρ�υ) D Mεγακλ�ς, κα; τLν «_4 &στεως» 7 Δια-κρ�ων (δημ�κρατικ�;) D Πεισ�στρατ�ς. Bλ. Πλ�υτ/ρ'�υ ΣFλων, gνθ8 (νωτ.,σελ. 35 κα; 59.

Πρ1τς δ# ΣFλων τWν τριακ�δα �νην κα� ν$αν /κ�λε-σεν. κα� πρ1τς τWν συναγωγWν τ1ν /νν$α �ρFντων/π�ησεν ε3ς τ� συνειπε(ν, oς 'AπλλFδωρFς �ησιν /νδευτ$ρ0ω Περ� νμθετ1ν. �λλ" κα� τ�ς στ�σεως γενμ$-νης rτε μετ" τ1ν /! �στεως rτε μετ" τ1ν πεδι$ων, �λλ']δ# μετ" τ1ν παρ�λων /τ�θη.

<Eλεγε δ# τ�ν μ#ν λFγν εyδωλν εDναι τ1ν �ργωνL�ασιλ$α δ# τ�ν 3συρFτατν τn� δυν�μει. τ*ς δ# νFμυςτ(ς �ραν�ις Vμ�υςL κα� γ"ρ /κε(να, /"ν μ#ν /μπ$σnη τικ\�ν κα� �σθεν$ς, στ$γειν. /"ν δ# με(_ν, διακFψανyεσθαι. ��ασκ$ τε σ�ραγ�_εσθαι τ�ν μ#ν λFγν σιnγn�,τWν δ# σιγWν καιρ01.

<Eλεγε δ# τ*ς παρ" τ(ς τυρ�ννις δυναμ$νυςπαραπλησ�υς εDναι τα(ς ψE�ις τα(ς /π� τ1ν λγισμ1ν.κα� γ"ρ /κε�νων Jκ�στην πτ# μ#ν πλε�ω σημα�νειν, πτ#δ# eττωL κα� τ=των τ*ς τυρ�ννυς πτ# μ#ν �καστνμ$γαν �γειν κα� λαμπρFν, πτ# δ# �τιμν. /ρωτηθε�ς δι"τ� κατ" πατρκτFνυ νFμν ]κ �θηκε, «δι" τ� �πελπ�-σαι», εDπεν. π1ς τε eκιστ’ tν �δικ(εν C �νθρωπι, «ε3Vμ�ως», ��η, «�θιντ τ(ς �δικυμ$νις C μW �δικ=-μενι». κα� «τ�ν μ#ν κFρν `π� τ\ πλ=τυ γενν:σθαι,τWν δ# j�ριν `π� τ\ κFρυ». }!�ωσ$ τε 'Aθηνα�υς τ"ςPμ$ρας κατ" σελEνην �γειν κα� Θ$σπιν /κaλυσετραγ0ωδ�ας διδ�σκειν, oς �νω�ελ� τWν ψευδλγ�αν. bτ'dν Πεισ�στρατς Jαυτ�ν κατ$τρωσεν, /κε(θεν ��ητα\τα �\ναι.


– 88 –

58

59

60. Φρ�ν�]σε, Cπως (να��ρει D 8Aπ�λλ0δωρ�ς στ* «Περ; τLν�ιλ�σ��ικLν κατευθ?νσεων» (Περ� τ1ν �ιλσF�ων αCρ$σεων)-ι-λ�� τ�υ, Cτι j (νωτερ0της, j ψυ'ικ` εaγ�νεια ε^ναι (νuτερη(π* τ*ν Cρκ�. 8Eπ�σης συνε-�?λευε: Np μ` λ@ς ψ�ματα. Kαταπι/-σ�υ μ@ σ�-αρp πρ/γματα. M` (π�κτUς -ιαστικp ��λ�υςx _κε�ν�υςCμως π�+ (π�κτησες, μ` τ�+ς _γκαταλε�πzης. Np (ναλαμ-/νzης_4�υσ�α, (��] πρLτα μ/θzης νp ε^σαι καλ*ς π�λ�της. M` συνιστSUςτp εa'/ριστα, (λλp τp καλ?τερα. �H λ�γικ` νp πρυτανε?zη στ;ς_ν�ργει�ς σ�υ. Np μ` συναναστρ��εσαι μ@ παλιανθρuπ�υς. NpτιμUς τ�+ς θε�+ς κα; νp σ�-εσαι τ�+ς γ�νε:ς σ�υ. Λ�γ�υν δ@ Cτι_π�κρινε κα; τ*ν M�μνερμ� π�+ gγραψε:

Θε� μ�υ, νp γλυτuσω (π* (ρρuστιεςκα; καταθλιπτικ@ς gγν�ιες,κα; στp w4kντα νp μ@ �θ/σzηj μ�:ρα τ�] θαν/τ�υ,

61. Kα; τ�] ε^πε:

�Aν θ�λzης νp μ8 (κ�?σzης, -γ/λετ*ν στ�'� αaτ0νx κα; μ` [ηλε?zηςπ�+ _γ~ τp λ�ω καλ?τερα.VAλλα4� τ�ν, κα; yς w4�ς τραγ�?δησε:στp �γδ0ντα νp μ@ �θ/σzη j μ�:ρα τ�] θαν/τ�υ.

8Iδ�+ τuρα κα; μερικp gμμετρα παραγγ�λματ/ τ�υ:

Φυλ/4�υ (π* κ/θε &νθρωπ�, κα;κ��τα4ε μkπως g'ει στ`ν καρδι/ τ�υκ/π�ι� κρυ�* μ:σ�ς, κι8 Cταν (κ0μαπαρ�υσι/[zη μιp συμπαθητικ` _μ�/νισι.Kα; μkπως τp λ0για τ�υ ε^ναι (πατηλp _4 αFτ�ας τ�ς μα?ρης ψυ'�ς τ�υ.

E^ναι -�-αι� Cτι gγραψε ν0μ�υς, δημηγ�ρ�ες, εFς wαυτ*ν3π�θkκας (Παραιν�σεις), _λεγε:α κα; π�ντε 'ιλι/δες στ�'�υς γιpτ`ν Σαλαμ:να κα; τ* π�λ�τευμα τLν 8AθηνLν, καθ~ς κα; F/μ-�υςκα; _π�ωδ�?ς.


– 91 –

T(ς τε �νθρaπις συνε�=λευσεν, uς �ησιν 'AπλλFδω-ρς /ν τ01 Περ� τ1ν �ιλσF�ων αCρ$σεων, τ�δεLκαλκ�γαθ�αν bρκυ πισττ$ραν �ε. μW ψε=δυ. τ"σπυδα(α μελ$τα. ��λυς μW τα* κτ1L pς δ' tν κτEσnημW �πδκ�μα_ε. �ρε πρ1τν μαθgν �ρεσθαι. συμ�=-λευε μW τ" eδιστα, �λλ" τ" �ριστα. ν\ν PγεμFνα πι\.μW κακ(ς Vμ�λει. θε*ς τ�μα, γν$ας α3δ\. �ασ� δ' α]τ�νκα� Mιμν$ρμυ γρ�ψαντς (Diehl 6),

α~ γ"ρ �τερ ν=σων τε κα� �ργαλ$ων μελεδων$ων J!ηκντα$τη μ(ρα κ�ι θαν�τυ,

/πιτιμ1ντα α]τ01 ε3πε(ν (Diehl 22, 1–4)

�λλ' εy μι κtν ν\ν �τι πε�σεαι, �!ελε τ\τνLμηδ# μ$γαιρ' bτι σε\ τ(ν /πε�ρασ�μηνL

κα� μεταπ�ησν, Λιγυαστ�δη, Rδε δ' �ειδεLGγδωκντα$τη μ(ρα κ�ι θαν�τυ.

T1ν δ# 9�δμ$νων α]τ\ /στι τ�δε (Bergk 42)L

πε�υλαγμ$νς �νδρα �καστν, bραμW κρυπτ�ν �ων �θς κραδ�nη,�αιδρ01 πρσενν$πnη πρσaπ0ω,γλ1σσα δ$ C διFμυθς/κ μελα�νης �ρεν�ς γεγωνn�.

Γ$γρα�ε δ# δ�λν μ#ν bτι τ*ς νFμυς κα� δημηγ-ρ�ας κα� ε3ς Jαυτ�ν `πθEκας, /λεγε(α, κα� τ" περ�Σαλαμ(νς κα� τ�ς 'Aθηνα�ων πλιτε�ας �πη πεντακισ�-λια, κα� 3�μ�υς κα� /π0ωδ=ς.


– 90 –

60

61

62. Στ* &γαλμ/ τ�υ _γρ/�ησαν τp w4�ς:

j Σαλαμ�να, π�+ σταμ/τησε τ`ν πρ�σ-�λ`τLν Mkδων, γ�ννησε κα; τ*ν Σ0λωνα,τ*ν θε:� ν�μ�θ�τη.

�Hταν στ`ν �ριμη jλικ�α τ�υ (�κμα[ε)67 τ`ν τεσσαρακ�στ`νbκτην 8Oλυμπι/δα, κατp τ* τρ�τ� gτ�ς τ�ς Dπ��ας Qταν &ρ'ωνστ`ν 8Aθkνα, Cπως γρ/�ει D Σωσικρ/τηςx Dπ0τε gθεσε κα; τ�+ςν0μ�υς. Π�θανε στ`ν K?πρ�, σ@ jλικ�α �γδ0ντα _τLν, κα; ε^'ε[ητkσει (π* τ�+ς δικ�?ς τ�υ νp μετακ�μ�σ�υν τp �στU τ�υ στ`νΣαλαμ:να, κα; (��] τp κ/ψ�υν, νp σκ�ρπ�σ�υν τ`ν στ/κτη σ8Cλη τ`ν 'uρα. Γι8 αaτ* κα; D Kρατ:ν�ς στ�+ς «Xε�ρων$ς» τ�υ,τ*ν -/[ει νp λ�zη:

Kατ�ικL σ8 αaτ* τ* νησ�, σπαρμ�ν�ς,σpν (νθρuπιν�ς λ0γ�ς, σ8 Cλη τ�] Avαντ�ς τ`ν 'uρα.

63. �Yπ/ρ'ει κι8 bνα δικ0 μ�υ _π�γραμμα γιp τ*ν Σ0λωνα στ`νπρ�ανα�ερθε:σα Π�μμετρFν μ�υ, Cπ�υ gκαμα λ0γ� γιp Cλ�υςτ�+ς (π�θαν0ντας _νδ04�υς &νδρες, 'ρησιμ�π�ιkσας κ/θεμ�τρ� κα; ρυθμ0, _πιγρ/μματα κα; λυρικ�+ς στ�'�υςx τ* _ν λ0γ�ω_π�γραμμα g'ει yς w4�ς:

T* σLμα τ�] Σ0λων�ς, τ* (�/νισε, μακριp στ`ν K?πρ�,j �ωτι/x j Σαλαμ�να Cμως g'ει τp �στU τ�υ,π�+ j σκ0νη τ�υς 3π�ρ4ε γ0νιμη.�H ψυ'k τ�υ (ν�-ηκε στ*ν �aραν0, μ�σα σ@ γρkγ�ρ�lρμαx γιατ; g-αλε καλ�+ς ν0μ�υς, π�+ (λ/�ρωσαντp -/ρη τ�] λα�].


– 93 –

67. VHκμα[ε, _δL σημα�νει: Qταν στ`ν �ριμη jλικ�α, τ`ν Dπ��α �5 (ρ'α:�ιτ�π�θετ�]σαν γ?ρω στp σαρ/ντα. 8Aντιστ�ι'ε: στ* gτ�ς 597 κα; συμπ�πτει μ@τp στ�ι'ε:α π�+ δ�δει D Λα�ρτι�ς.

'Eπ� δ# τ�ς ε3κFνς α]τ\ /πιγ$γραπται τ�δε (A. Pal.vii. 86)L

P MEδων �δικν πα=σασ' j�ριν, eδε ΣFλωνατFνδε τεκν( Σαλαμ�ς θεσμθ$την CερFν.

<Hκμα_ε μ#ν dν περ� τWν τεσσαρακστWν �κτην'Oλυμπι�δα, @ς τ01 τρ�τ0ω �τει cρ!εν 'AθEνησι, καθ� �ησιΣωσικρ�τηςL bτε κα� τ�θησι τ*ς νFμυς. /τελε=τηκε δ’ /νK=πρ0ω �ι*ς �τη GγδEκντα, τ\τν /πισκEψας τ(ς3δ�ις τ�ν τρFπν, �πκμ�σαι α]τ\ τ" Gστ: ε3ςΣαλαμ(να κα� τε�ρaσαντας ε3ς τWν aραν σπε(ραι. bθενκα� Kρατ(νς /ν τ(ς Xε�ρωσ� �ησιν, α]τ�ν πι1ν λ$γν-τα (Kock i. 82, fr. 228)L

3κ1 δ# ν�σν, oς μ#ν �νθρaπων λFγς,/σπαρμ$νς κατ" π:σαν Ayαντς πFλιν.

<Eστι δ# κα� Pμ$τερν /π�γραμμα /ν τn� πρειρημ$νnηΠαμμ$τρ0ω, �νθα κα� περ� π�ντων τ1ν τελευτησ�ντων/λλγ�μων διε�λεγμαι παντ� μ$τρ0ω κα� �υθμ01, /πιγρ�μ-μασι κα� μ$λεσιν, �ν jτως (A. Pal. vii. 87)L

σ1μα μ#ν cρε ΣFλωνς /ν �λλδαπn� K=πριν π\ρLGστ: δ' �ει Σαλαμ�ς, Rν κFνις �στ�υες.

ψυWν δ' �!νες ε]θ*ς /ς ]ραν�ν �γαγνL εd γ"ρθ�κε νFμυς α]τ(ς �θεα κυ�Fτατα.


– 92 –

62

63

64. Σ@ αaτ*ν (π�δ�δεται κα; τ* (π0�θεγμα: «K/θε 3περ-�λ`κακ0». Kα; Cταν, Cπως λ�γει D Δι�σκ�υρ�δης στp 'Aπμνημνε=-ματ� τ�υ, gκλαιγε τ*ν πεθαμ�ν� γυι0 τ�υ (γιp τ*ν Dπ�:� _με:ςτ�π�τε δ@ν 4�ρ�με), κα; τ�] ε^πε κ/π�ι�ς «&δικα κλα:ς, τ�π�τεδ@ν μπ�ρε:ς νp κ/νzης», αaτ*ς (π�κρ�θηκε: «Mp (κρι-Lς γι8αaτ* κλα�ω, _πειδ` δ@ν μπ�ρL νp κ/νω τ�π�τε».

Φ�ρ�νται σpν δικ�ς τ�υ κα; �5 κ/τωθι _πιστ�λ�ς:

O ΣOΛΩN ΣTON ΠEPIANΔPO68

«M�] γρ/�εις Cτι π�λλ�; σ@ _πι-�υλε?�νται. 8Aλλp κι8 Cλ�υς�ν τ�+ς _4�υδετερuσzης δ@ν θp ε^σαι (σ�αλkςx γιατ; π/λι θp g'ηςνp ��-ηθz�ς τ�+ς (νθρuπ�υς π�+ δ@ν γνωρ�[ειςx D bνας θp σ@(ντιπαθz� (π* �0-� γιp τ`ν πρ�σωπικk τ�υ (σ�/λεια, D &λλ�ςθp σ�] καταλ�γ�[zη Cτι ε^σαι δειλ*ς κα; ��-Uσαι τp π/ντα.M0ν�ν �ν κερδ�σzης τ`ν εaγνωμ�σ?νη τ�ς π0λεως δ@ν θp g'zης νp3π�πτε?εσαι καν�να. T* καλ?τερ� ε^ναι νp σηκωθz�ς νp �?γzηςγιp νp _4ασ�αλισθz�ς (π* κ/θε κ�νδυν�. 8Epν Cμως _πιμ�νSzηςστ`ν τυρανν�α, �ρ0ντισε ν/ g'zης 4�νη �ρ�υρp Fσ'υρ0τερη (π*τ`ν δ?ναμι τ�ς π0λεως. �Oπ0τε δ@ν θp g'ης νp ��-ηθz�ς καν�να�sτε θp 'ρειασθz� νp _4�ρ�σzης καν�να».

O ΣOΛΩN ΣTON EΠIMENIΔH

«Osτε �5 ν0μ�ι �5 δικ�� μ�υ _πρ0κειτ� νp ��ελkσ�υν π�λ+τ�+ς 8Aθηνα��υς �sτε _σ?, καταργLντας τ�υς, πρ�σ��ερες μεγα-λ?τερη ��λεια. Δι0τι j θρησκε�α κα; j ν�μ�θεσ�α δ@ν �μπ�-ρ�]ν, αaτ@ς κα; μ0ν�ν, νp ��ελkσ�υν τp κρ/τη, (λλp -αρ?ν�-ντα ρ0λ� διαδραματ�[�υν �5 wκ/στ�τε jγ�τες τ�] λα�] π�+δ�δ�υν τ;ς κατευθ?νσεις. T�ι�υτ�τρ0πως j θρησκε�α κα; �5 ν0μ�ιε^ναι ��λιμα, _pν 3π/ρ'zη καλ` δι��κησιςx _pν t'ι, εFς �aδ@ν��ελ�]ν.


– 95 –

68. 8Aδυσuπητ�ς τ?ρανν�ς τ�ς K�ρ�νθ�υ, τ�] Dπ��υ j δι/ρκει τ�ς _4�υ-σ�ας 3π�ρ4ε j μακρ�τ�ρα: 40 'ρ0νια (625 – 585).

'Aπε�θ$γ!ατ δ$, �ασ�, Mηδ#ν �γαν. κα� α]τFν �ησιΔισκυρ�δης /ν τ(ς 'Aπμνημνε=μασιν (FGrH 594 F6), /πειδW δακρ=ει τ�ν πα(δα τελευτEσαντα, ?ν Pμε(ς ]παρειλE�αμεν, πρ�ς τ�ν ε3πFντα, «�λλ' ]δ#ν �ν=τεις»,ε3πε(ν, «δι' α]τ� δ# τ\τ δακρ=ω, bτι ]δ#ν �ν=τω».

Φ$ρνται δ# α]τ\ κα� /πιστλα� αzδεL

ΣFλων Περι�νδρ0ω

'Eπαγγ$λλεις μι πλλ=ς τι /πι�υλε=ειν. σ* δ# ε3μ#ν μ$λλεις /κπδgν Yπαντας πιEσεσθαι, ]κ tν �θ�-νις. /πι�υλε=σειε δ' �ν τις κα� τ1ν �νυπFπτων, V μ#νδεδιgς περ� α`τ01, V δ# σ\ καταγν=ς, ]κ �σθ' b τι ]κGρρωδ\ντςL κtν τn� πFλει �ριν κατ�θιτ /!ευρaν, &νμW jππτς εyης. �ριστν μ#ν dν �π$εσθαι, zνα τ�ςα3τ�ας �παλλαγn�ς. ε3 δ# π�ντως τυραννητ$ν, �ρντ�_εινbπως τWν �λλδαπWν δ=ναμιν πλε�να �!εις τ1ν /ν τn�πFλει, κα� ]δε�ς �τι τι δεινFς, μηδ# σ* /κπδaν τιναπι\ (Hercher 636).

ΣFλων 'Eπιμεν�δnη

Orτε C /μ� θεσμ� �ρα 'Aθηνα�υς /πιπλ* GνEσειν�μελλν rτε σ* καθEρας τWν πFλιν |νησας. τF τε γ"ρθε(ν κα� C νμθ$ται ] καθ' Jαυτ" δ=νανται Gν�σαιτ"ς πFλεις, C δ# �ε� τ� πλ�θς �γντες bπως tν γνaμης�ωσιν. rτω δ# κα� τ� θε(ν κα� C νFμι, εd μ#ν �γFν-των, ε3σ�ν v�$λιμιL κακ1ς δ# �γFντων, ]δ#ν v�ε-λ\σιν.


– 94 –

64

65. Osτε �5 δικ�� μ�υ ν0μ�ι κα; Cσα _γ~ _ν�μ�θ�τησα ε^ναι τpκαλ?τερα. 8Eκε:ν�ι Cμως (π* τ�+ς λαϊκ�+ς jγ�τες π�+ _π�τρε-ψαν νp παρα-ι/[ωνται gκαναν κακ* στ`ν π0λι κα; &ν�ι4αν τ*νδρ0μ� στ*ν Πεισ�στρατ� νp _γκαταστkσzη τ`ν τυρανν�α τ�υ.Osτε gγινα πιστευτ*ς _γu, Cταν τp πρ��λεγα αaτ/. �O Πεισ�-στρατ�ς, κ�λακε?�ντας τ�+ς 8Aθηνα��υς, _θεωρkθη πι* (4ι0πι-στ�ς (π* μ�να π�+ gλεγα τ`ν (λkθεια. 8Aπ�θ�τ�ντας τp Cπλαμ�υ πρ* τ�] στρατηγε��υ, _γ~ _τ0νισα Cτι ε^μαι δι�ρατικuτερ�ς(π* _κε�ν�υς π�+ δ@ν (ντιλαμ-/ν�νται τp σ'�δια τ�] Πεισι-στρ/τ�υ, κα; πι* παλληκ/ρι (π� _κε�ν�υς π�+ δειλι/[�υν νp(ντιτ/4�υν &μυνα _ναντ��ν τ�υ.

»8Aλλp αaτ�; gλεγαν Cτι D Σ0λων ε^ναι τρελλ0ς. Στ* τ�λ�ς δια-μαρτυρkθηκα: »� πατρ�ς, D Σ0λων ε^ναι bτ�ιμ�ς νp σ@ 3περασπι-σθz� μ@ λ0για κα; μ@ gργα. 8Aλλp π/λι τ�+ς �α�ν�μαι τρελλ0ς. Γι8αaτ* �ε?γω (π* τ`ν μ�ση, (��] ε^μαι D μ0ν�ς _'θρ*ς τ�] Πεισι-στρ/τ�υx κα; αaτ�; �ς γ�ν�υν κα; σωματ��?λακ�ς τ�υ, �ν τ*θ�λ�υν». Γιατ; γνωρ�[εις τ*ν &νδρα, ��λτατε, Cτι ε^'ε (πρ�σμ�-τρητη �ιλ�δ�4�α νp γ�νzη τ?ρανν�ς.

66. »VAρ'ισε μ@ δημ�κ�π�ες. \Yστερα, αaτ�τραυματισθε�ς,παρ�υσι/σθηκε _νuπι�ν τ�ς �Hλια�ας69, κραυγ/[ων Cτι τ*ν_τραυμ/τισαν �5 _'θρ�� τ�υ, κα; _[kτησε νp τ�] δuσ�υν μιp�ρ�υρp (π* τετρακ0σι�υς ν��υς &νδρες. Kα; παρp τ;ς διαμαρ-τυρ�ες μ�υ, τ�] _δ0θησαν �5 &νδρες, �5 Dπ�:�ι Qσαν yπλισμ�ν�ιμ@ ρ0παλα. Kα; κατ0πιν κατ�λυσε τ`ν δημ�κρατ�α. VAδικα -ια-[0μ�υν νp (παλλ/4ω τ�+ς �τω'�+ς (π* τp -/ρη τ�υςx ν/τ�ιτuρα, Cλ�ι τ�υς gγιναν δ�]λ�ι wν0ς, τ�] Πεισιστρ/τ�υ».

O ΣOΛΩN ΣTON ΠEIΣIΣTPATO70.


– 97 –

70. O5 _πιστ�λ@ς αaτ@ς (-λ. (νωτ�ρω κα; τ`ν _πιστ�λ` τ�] Πεισιστρ/τ�υ)δ@ν ε^ναι γνkσιες, ε^ναι Cμως π�λυσkμαντες, (��] τ* 5στ�ρικ0 τ�υς πλα�σι�ε^ναι (ληθιν0.

O]δ' C /μ� �με�νυς ε3σ� κα� bσα /γg /νμθ$τησα.C δ' /πιτρ$πντες τ� !υν�ν ��λαπτν, ~ ]κ /γ$νντ/μπδgν Πεισιστρ�τ0ω /πιθ$σθαι τυρανν�δι. ]δ' /γgπρλ$γων πιστ�ς cν. /κε(νς δ# πιστFτερς κλακε=ων'Aθηνα�υς /μ\ �ληθε=ντς. /γg δW θ$μενς πρ� τ\στρατηγε�υ τ" bπλα εDπν τ1ν μ#ν μW α3σθανμ$νωνΠεισ�στρατν τυραννησε�ντα εDναι !υνετaτερς, τ1ν δ#Gκν=ντων �μ=νεσθαι �λκιμaτερς. C δ# μαν�αν ΣFλω-νς κατεγ�γνωσκν. τελευτ1ν δ# /μαρτυρ�μηνL �πατρ�ς, fτς μ#ν ΣFλων �τιμFς τι κα� λFγ0ω κα� �ργ0ω�μ=νεινL τ(ς δ' αd κα� μα�νεσθαι δκ1. uστε �πειμ� τι/κ μ$συ V μFνς /θρ�ς Πεισιστρ�τυL C δ# κα� δρυ-�ρ=ντων α]τFν, εy τι �=λνται. yσθι γ"ρ τ�ν �νδρα, �Jτα(ρε, δεινFτατα �ψ�μενν τ�ς τυρανν�δς.

<Hρ!ατ μ#ν δημαγωγε(νL εDτα δ# Jαυτ01 τρα=ματαπιEσας, παρελθgν /�' Pλια�αν /�Fα ��μενς πεπνθ$-ναι τα\τα `π� τ1ν /θρ1νL κα� �=λακας }!�υ παρα-σε(ν C τετρακσ�υς τ*ς νεωτ�τυς. C δ# �νηκυστE-σαντ$ς μυ παρ$σν τ*ς �νδρας. fτι δ# cσαν κρυ-νη�Fρι. κα� μετ" τ\τ τ�ν δ�μν κατ$λυσεν. c μ�την�σπευδν �παλλ�!αι τ*ς π$νητας α]τ1ν τ�ς θητε�ας, ~γε δW ν\ν !=μπαντες Jν� δυλε=υσι Πεισιστρ�τ0ω(Hercher 636).

ΣFλων Πεισιστρ�τ0ω


– 96 –

69. �H �Hλια�α Qταν bνα λαϊκ* δικαστkρι� (π* πρ0σωπα π�+ 3πεδε�κνυε jγενικ` συν�λευσις τ�] λα�], τ* Dπ�:� ε^'ε κα; τ`ν (π�στ�λ` νp κρ�νzη yρισμ�-νες (π��/σεις τLν (ρ'0ντων.

65

66

67. Δ@ν (μ�ι-/λλω Cτι δ@ν θp π/θω καν�να κακ* (π* σ�ναxγιατ; κα; πρ* τ�ς τυρανν�ας �μ�υν ��λ�ς σ�υ, κα; τuρα δ@ν σ@(ντιπαθL περισσ0τερ� (π* Dπ�ι�νδkπ�τε 8Aθηνα:� π�+ (π�δ�-κιμ/[ει τ`ν τυρανν�α. T* �ν ε^ναι καλ?τερ� νp κυ-ερνuμεθα(π* bνα μ0ν�ν &νθρωπ� 7 νp g'ωμε δημ�κρατ�α, αaτ* _ναπ0-κειται στ*ν καθ�να νp τ* κρ�νzη. Π/ντως Dμ�λ�γL Cτι (π8 Cλ�υςτ�υς _σ+ ε^σαι D καλ?τερ�ς.

\Oσ�ν (��ρSU Cμως στ* [kτημα τ�] _παναπατρισμ�] μ�υ, δ@νν�μ�[ω Cτι θp (π�τελ�]σε καλ` πρU4ι. Γιατ; δικαι�λ�γημ�να θpμ@ κατηγ�ρ�]σαν, Cτι _γu, π�+ gδωσα vσα π�λιτικp δικαιuματαστ�+ς 8Aθηνα��υς, κα; D vδι�ς (ρνkθηκα νp κυ-ερνkσω τυραν-νικLς (παρ8 Cτι μ�] τ* _[kτησε D vδι�ς D λα0ς), gρ'�μαι τuρα νpεaλ�γkσω τp Cσα _σ+ κ/νεις.

O ΣOΛΩN ΣTON KPOIΣO

X/ρηκα γιp τp �ιλικp πρ*ς _μ@ αFσθkματ/ σ�υ, κα; μp τ`ν8AθηνU, �ν δ@ν (π�τελ�]σε γιp μ�να �θικ` (ν/γκη νp [L σ@δημ�κρατικ* καθεστuς, θp δε'0μ�υνα νp με�νω κ�ντ/ σ�υ,παρp στ`ν 8Aθkνα 3π* τ`ν �μ` τυρανν�α τ�] Πεισιστρ/τ�υ.8Aλλp γλυκ?τερη ε^ναι j [ω` _κε: Cπ�υ Fσ'?ει γιp Cλ�υς δικαι�-σ?νη κα; Fσ�τιμ�α. �Ωστ0σ�, (νυπ�μ�νLντας νp γ�νω �ιλ�4εν�?-μεν0ς σ�υ, θp gλθω νp σ@ _πισκε�θL.

3. XIΛΩN

68. �O X�λων71, γυι*ς τ�] Δαμαγkτ�υ, Qταν Λακεδαιμ0νι�ς.VEγραψε _λεγε:α (π�τελ�?μενα (π* διακ0σια περ�π�υ gπη. Kα;gλεγε Cτι τ* �aσιωδ�στερ� γνuρισμα τ�] (νθρuπ�υ ε^ναι Cτι μ@τ`ν σκ�ψι τ�υ �μπ�ρε: νp πρ�-λ�πzη τ* μ�λλ�ν. Στ*ν (δελ�0τ�υ, π�+ δυσ��ρ�]σε, _πειδ` δ@ν gγινε g��ρ�ς72, _ν�L D X�λων


– 99 –

(πηυθ?ν�ντ� �5 πρεσ-ευτα; τLν 4�νων δυν/μεων κα; εFς περ�πτωσιν _κστρα-τε�ας συνuδευαν δ?� (π* αaτ�+ς τ*ν -ασιλ�α, κα; _τηρ�]ντ� _νkμερ�ι τLνστρατιωτικLν γεγ�ν0των μ@ μυστικ�+ς κuδικες, τ;ς σκυτ/λες, Cπως τ;ς gλε-γαν.

Πιστε=ω μηδ#ν κακ�ν /κ σ\ πε�σεσθαι. κα� γ"ρ πρ�τ�ς τυρανν�δς ��λς σ� cν, κα� ν\ν ] μ:λλν δι��-ρς & τ1ν �λλων τις 'Aθηνα�ων bτ0ω μW �ρ$σκει τυρανν�ς.εyτε δ# `�' Jν�ς �ρεσθαι �μεινν α]τ(ς, εyτε δW δημ-κρατε(σθαι, πεπε�σθω n@ Jκ�τερς γιγνaσκει. / κα� σ#�ημ� π�ντων τυρ�ννων εDναι �$λτιστν. /πανEκειν δ$ μι'AθEνα_ε ] καλ1ς �ν Vρ1, μE μ$ τις μ$μψηται, ε3 δια-θε�ς 'Aθηνα�ις 3σπλιτε�αν, κα� παρ�ν τυραννε(ν α]τ�ς]κ �!ιaσας, ν\ν /πανελθgν �ρεσκ�μην Oς σ* πρ�σ-σεις (Hercher 637).

Σόλων Kροίσ0ω

<Aγαμα� σε τ�ς περ� Pμ:ς �ιλ�ρσ=νηςL κα� νW τWν'Aθην:ν, ε3 μW περ� παντFς μι cν 3κε(ν /ν δημκρατ�9α,/δε!�μην tν μ:λλν τWν δ�αιταν �ειν /ν τn� παρ" σ��ασιλε�9α & 'AθEνησι, τυρανν\ντς �ια�ως Πεισιστρ�τυ.�λλ" κα� Pδ�ων Pμ(ν P �ιτW �νθα π:σι τ" δ�καια κα� yσα.��!μαι δ' dν παρ" σ$, σπε=δων τι !$νς γεν$σθαι(Hercher 637).

XIΛΩN

Xίλων Δαμαγήτου Λακεδαιμόνιος. fτς /π�ησεν /λε-γε(α ε3ς �πη διακFσια, κα� ��ασκε πρFνιαν περ� τ\μ$λλντς λγισμ01 καταληπτWν εDναι �νδρ�ς �ρετEν.πρFς τε τ�ν �δελ��ν δυσ�ρ\ντα bτι μW ��ρς /γ$-νετ, α]τ\ iντς, «/γg μ#ν γ"ρ /π�σταμαι», εDπεν,


– 98 –

71. Περ; τ* 560 π.X.72. �O g��ρ�ς στ`ν Σπ/ρτη κατε:'ε τ* �ψιστ�ν (4�ωμα στ`ν π�λιτε�α. O5

π�ντε g��ρ�ι, δηλ. «_π0πται», _κλεγ0μεν�ι 3π* τ�] λα�], Qσαν �5 (ληθε:ςκ?ρι�ι τ�ς Σπ/ρτης, (��] �λεγ'αν κα; αaτ�+ς τ�+ς -ασιλε:ς. Πρ*ς αaτ�+ς

67

68

Qταν, τ�] ε^πε Cτι D λ0γ�ς ε^ναι π~ς « _γ~ 4�ρω νp 3π��ρω νpμ@ (δικ�]ν, _ν�L _σ+ δ@ν μπ�ρε:ς». VE��ρ�ς gγινε κατp τ`νπεντηκ�στ` π�μπτη 8Oλυμπι/δα (κατp τ* 556). �H Παμ��ληλ�γει Cτι gγινε κατp τ`ν bκτη. Kα; gγινε πρLτ�ς g��ρ�ς _π;Eaθυδkμ�υ, Cπως (να��ρει D Σωσικρ/της, κα; αaτ*ς εFσηγk-θηκε νp δι�ρ�[ωνται g��ρ�ι yς -�ηθ�; τLν -ασιλ�ων. �O Σ/τυ-ρ�ς λ�γει Cτι αaτ* τ* gκαμε D Λυκ�]ργ�ς.

�O X�λων, λ�γει D �Hρ0δ�τ�ς στ* πρLτ� -ι-λ�� τLν SIστρι1ντ�υ, Cτι, Cταν D �Iππ�κρ/της gκανε θυσ�α στ`ν 8Oλυμπ�α κα; τpκα[/νια g-ρασαν 'ωρ;ς νp τp παρακ�λ�υθz�, τ*ν συνε-�?λευσενp μ` νυμ�ευθz�, κι8 �ν ε^ναι νυμ�ευμ�ν�ς νp 'ωρ�σzη κα; νp (π�-μακρ?νzη τp παιδι/ τ�υ.

69. \Oταν τ*ν ρuτησε D Avσωπ�ς73, μ@ τ� (σ'�λε:ται D Zε?ς,(π�κρ�θηκε: « Στ* νp ταπεινuνzη τ�+ς 3περk�αν�υς κα; νp (νε--/[zη τ�+ς ταπειν�?ς». 8Eρωτηθε;ς τ; δια��ρ�υν �5 πεπαιδευμ�-ν�ι (π* τ�+ς (παιδε?τ�υς, (πkντησε Cτι j δια��ρp gγκειται«στ;ς καλ@ς _λπ�δες» π�+ g'�υν �5 πρLτ�ι. T; ε^ναι δ?σκ�λ�; «T*νp �υλ/4zη κανε;ς bνα μυστικ0, τ* νp διαθ�σzη σωστp τ;ς εsκαι-ρες �ρες τ�υ κα; τ* νp μπ�ρz� νp μ` δυσανασ'ετz� (δικ�?μεν�ς».8Iδ�+ κα; μερικp &λλα παραγγ�λματ/ τ�υ: νp συγκρατ� τ`νγλLσσα σ�υ, πρ* π/ντων στp συμπ0σια, νp μ` κακ�λ�γz�ς τ*νπλησ��ν, δι0τι δια��ρετικp θ8 (κ�?σzης εFς -/ρ�ς σ�υ πρ/γματαπ�+ θp σ@ στεν�'ωρ�σ�υν.

70. Np μ` (πειλ�ς καν�να: ε^ναι θηλυπρεπ�ς. Np ε^σαι πι* πρ0-θυμ�ς στ�+ς ��λ�υς σ�υ Cταν ε3ρ�σκωνται σ@ δυστυ'�α, παρpCταν εaτυ'�]ν. Np μ` κ/νzης π�λυδ/παν� γ/μ�. Np μ` κακ�-λ�γ�ς τ*ν (π�θαν0ντα. Np τιμSUς τp γηρατει/. Np πρ��υλ/σσzηςτ*ν wαυτ0 σ�υ. Πρ�τ�μησε [ημι/, παρp κ�ρδ�ς αFσ'ρ0, δι0τι τ*πρLτ� μιp ��ρp θp σ@ λυπkσzη, _ν�L τ* δε?τερ� θp σ@ λυπz�διαρκLς. Np μ` περιγελUς _κε:ν�ν π�+ τ*ν -ρ�κε μιp δυστυ'�α.Np ε^σαι πρSU�ς Cταν g'zης Fσ'?ν, γιp νp σ@ σ�-εται D πλησ��ν κα;t'ι νp σ@ ��-Uται. M/θε νp -/[zης τ/4ι στ* σπ�τι σ�υ.


– 101 –

«�δικε(σθαι, σ* δ# r». γ$γνε δ# ��ρς (FGrH 244 F335C) κατ" τWν πεντηκστWν �κτην 'Oλυμπι�δα — Παμ-��λη δ$ �ησι κατ" τWν �κτην (FHG iii. 520), κα� πρ1τν��ρν γεν$σθαι—/π� E]θυδEμυ, uς �ησι Σωσικρ�της(FHG iv. 502). κα� πρ1τς ε3σηγEσατ /�Fρυς τ(ς �ασι-λε\σι παρα_ευγν=ναιL Σ�τυρς δ# Λυκ\ργν (FHG iii.162).

Ofτς, uς �ησιν SHρFδτς /ν τn� πρaτnη (§ 59), SIππ-κρ�τει θυμ$ν0ω /ν 'Oλυμπ�9α, τ1ν λε�Eτων α]τμ�των_εσ�ντων, συνε�=λευσεν & μW γ�μαι, �, ε3 �ι γυνα(κα,/κπ$μψαι κα� πα(δας �πε�πασθαι.

Φασ� δ' α]τ�ν κα� A3σaπυ πυθ$σθαι, V Zε*ς τ� εyηπι1νL τ�ν δ# ��ναι, «τ" μ#ν `ψηλ" ταπειν\ν, τ" δ#ταπειν" `ψ\ν». /ρωτηθε�ς τ�νι δια�$ρυσιν C πεπαι-δευμ$νι τ1ν �παιδε=των, ��η, «/λπ�σιν �γαθ(ς». τ�δ=σκλν, «τ� τ" �πFρρητα σιωπ�σαι, κα� σλWν εdδιαθ$σθαι, κα� �δικ=μενν δ=νασθαι �$ρειν». πρσ$-ταττε δ# κα� τα\ταL γλaττης κρατε(ν, κα� μ�λιστα /νσυμπσ�0ω. μW κακλγε(ν τ*ς πλησ�νL ε3 δ# μE, �κ=-σεσθαι /�' Oς λυπEσεσθαι.

MW �πειλε(ν μηδεν�L γυναικ1δες γ�ρ. τα=τερν /π�τ"ς �τυ�ας τ1ν ��λων & /π� τ"ς ε]τυ�ας πρε=εσθαι.γ�μν ε]τελ� πιε(σθαι. τ�ν τεθνηκFτα μW κακλγε(ν.γ�ρας τιμ:ν. �υλ�ττειν JαυτFν. _ημ�αν αCρε(σθαι μ:λλν& κ$ρδς α3σρFνL P μ#ν γ"ρ Yπα! /λ=πησε, τ� δ# δι"παντFς. �τυ\ντι μW /πιγελ:ν. 3συρ�ν iντα πρ9:νεDναι, bπως C πλησ�ν α3δ1νται μ:λλν & ��1νται.μανθ�νειν τ�ς α`τ\ 3κ�ας καλ1ς πρστατε(ν.


– 100 –

73. A]τ�ν κα� A3σaπυ: αaτ�] κα; Avσωπ�ν.

69

70

Np μ` Dμιλz�ς, 'ωρ;ς νp καλ�σκε�θz�ς. Np συγκρατz�ς τ*νθυμ0 σ�υ. Np μ` (ντιπαθz�ς τ`ν μαντικ` (τ�+ς μ/ντεις, τ�+ς�Fων�σκ0π�υς). Np μ` θ�λSης πρ/γματα π�+ ε^ναι (δ?νατ� νpγ�ν�υν. Np μ` -ι/[εσαι στ*ν δρ0μ�. Np μ` κινz�ς τp '�ρια σ�υCταν Dμιλz�ς, δι0τι δ�δεις τ`ν _ντ?πωσι τρελλ�]. Np 3πακ�?zηςστ�+ς ν0μ�υς. Np ε^σαι �ρεμ�ς.

71. 8Aπ* τp π�ιkματ/ τ�υ _κε:ν� π�+ gγινε πι* δημ��ιλ@ς ε^ναιτ�]τ�: «Σ@ π�τρινες '�/νες _4ετ/[εται D 'ρυσ0ς, γιp νp 3π/ρ4zηDλ��/νερη (π0δει4ιςx κα; μ@ τ*ν 'ρυσ0, μ@ τ* 'ρ�μα, δ�κιμ/[�-νται �5 &νθρωπ�ι π�ι�� ε^ναι _ν/ρετ�ι κα; π�ι�� παλι/νθρωπ�ι».Λ�γεται (κ0μα Cτι γηραι*ς πλ��ν ε^'ε τ`ν -ε-αι0τητα Cτι τ�π�τετ* παρ/ν�μ� δ@ν ε^'ε κ/νει στ`ν [ωk τ�υ. �Ωστ0σ�, τ*ν _-ασ/-νι[ε κ/τι: κ/π�τε π�+ _δ�κα[ε bνα ��λ� τ�υ, αaτ*ς μ@ν _�kρμ�σετ*ν ν0μ�, gπεισε Cμως bνα δικαστk, π�+ _γνuρι[ε, νp (θωuσzητ*ν ��λ� τ�υ, �στε κα; D ν0μ�ς κα; j �ιλ�α νp τηρηθ�]ν.

72. Π�λ+ 4ακ�υστ*ς gγινε στ`ν �Eλλ/δα μ@ τ`ν σωστ` πρ0ρ-ρησι π�+ ε^'ε γιp τp K?θηρα, τ* νησ; τ�ς Λακωνικ�ς74. 8A��]gμαθε τ`ν �?σι τ�] νησι�] αaτ�] ε^πε: «Evθε νp μ` ε^'ε 3π/ρ4ει7 νp ε^'ε καταπ�ντισθ�». Kα; σωστp πρ��-λεψε. Γιατ; D Δημ/-ρατ�ς, bνας _40ριστ�ς (π* τ`ν Σπ/ρτη, συνε-�?λευσε τ*ν o�ρ4ηνp συγκεντρuσzη τp πλ�:α τ�υ σ8 αaτ* τ* νησ�. �Aν τ*ν &κ�υγε Do�ρ4ης, Cλη j �Eλλpς θp ε^'ε 3π�δ�υλωθ�. 8Aργ0τερα D Nικ�αςκατp τ*ν Πελ�π�ννησιακ* π0λεμ�, (��] κατ�λα-ε τ`ν ν�σ�,_γκατ�στησε 8Aθηναϊκ` �ρ�υρ/, κα; π/μπ�λλα κακp _πρ�4�-νησε στ�+ς Λακεδαιμ�ν��υς.

�O X�λων Qταν -ρα'υλ0γ�ςx γι8 αaτ0, τ*ν τρ0π� αaτ* τ�ς Dμι-λ�ας D 8Aρισταγ0ρας D Mιλkσι�ς τ*ν �ν�μ/[ει « Xιλuνει�ν».�Hταν (π0γ�ν�ς τ�] Bρ/γ'�υ, π�+ gκτισε τ* 5ερ*ν στ;ς Bραγ'�-δες75. �Hταν δ@ γ�ρ�ντας περ; τ`ν πεντηκ�στ`ν δευτ�ραν 8Oλυ-μπι/δα, Dπ0τε D Avσωπ�ς D μυθ�π�ι*ς Qταν 40 περ�π�υ _τLν.


– 103 –

75. T* κε�μεν� _δL ε^ναι (λλ�ιωμ�ν�. �O Bρ/γ'�ς Qταν γυι*ς τ�] 8Aπ0λ-λωνα κα; γεν/ρ'ης 5ερ�ων τ�] Διδυμα��υ 8Aπ0λλων�ς.

τWν γλ1τταν μW πρτρ$ειν τ\ ν\. θυμ\ κρατε(ν.μαντικWν μW /θα�ρειν. μW /πιθυμε(ν �δυν�των. /ν Vδ01μW σπε=δειν. λ$γντα μW κινε(ν τWν ε(ραL μανικ�ν γ�ρ.νFμις πε�θεσθαι. }ρεμ�9α ρ�σθαι.

T1ν δ# 9�δμ$νων α]τ\ μ�λιστα ε]δκ�μησεν /κε(νL(Bergk iii. 199).

'Eν <μ#ν> λιθ�ναις �κFναις V ρυσ�ς /!ετ�_εται,διδο*ς ��σανν �ανερ�νL/ν δ# ρυσ01�νδρ1ν �γαθ1ν τε κακ1ν τε ν\ς �δωκ' �λεγν

�ασ� δ' α]τFν πτε γηραι�ν �δη iντα ε3πε(ν oς ]δ#νσυνειδε�η �νμν Jαυτ01 /ν τ01 ��0ωL διστ�_ειν δ# περ�JνFς. κρ�νων γ�ρ πτε ��λ0ω δ�κην α]τ�ς μ#ν κατ" τ�ννFμν, τ�ν δ# ��λν πε�σειεν �πδικ�σαι α]τ\, zνα�μ�Fτερα κα� τ�ν νFμν κα� τ�ν ��λν τηρ�σαι.

'Eνδ!Fτατς δ# μ�λιστα παρ" τ(ς >Eλλησιν /γ$νετπρειπgν περ� KυθEρων τ�ς νEσυ τ�ς Λακωνικ�ς.καταμαθgν γ"ρ τWν �=σιν α]τ�ς, «εyθε», ��η, «μW /γεγF-νει, & γενμ$νη κατε�υθ�σθη». κα� εd πρ]νEσατ.Δημ�ρατς μ#ν γ"ρ �υγ"ς �ν Λακεδαιμν�ων [$ρ!nησυνε�=λευσε τ"ς να\ς συν$ειν /ν τn� νEσ0ωL κtν Jαλa-κει P SEλλ�ς, ε3 /πε�σθη [$ρ!ης. jστερFν τε Nικ�ας /π�τ1ν Πελπννησιακ1ν καταστρεψ�μενς τWν ν�σν,�ρυρ�ν /γκατ$στησεν 'Aθηνα�ων, κα� π�μπλλα τ*ςΛακεδαιμν�υς κακ" δι$θηκε.

BραυλFγς τε cνL bθεν κα� 'AρισταγFρας V MιλEσις(FGrH 608 F 11) τ\τν τ�ν τρFπν Xιλaνειν καλε(.<…> Bρ�γυ δ# εDναι, ?ς τ� Cερ�ν �κτισε τ� /ν Bραγ�-δαις. cν δ# γ$ρων περ� τWν πεντηκστWν δευτ$ραν 'Oλυ-μπι�δα, bτε Ayσωπς V λγπι�ς �κμα_εν. /τελε=τησε


– 102 –

74. Πρ-λ. κα; �Hρ�δ0τ�υ A, 59.

71

72

Π�θανε, κατp τ`ν μαρτυρ�α τ�] �Eρμ�ππ�υ, στ`ν Π:σα (τ�ς VHλι-δ�ς), τ`ν στιγμ` π�+ _��λησε τ*ν γυι0 τ�υ τ*ν 8Oλυμπι�ν�κη π�+ε^'ε (ναδει'θ� νικητ`ς στ* (γuνισμα τ�ς πυγμ�ς. Kα; τ* gπαθεαaτ* (π* τ`ν 3περ-�λικk τ�υ 'αρp κα; τ`ν γερ�ντικ` _4/ντλησ�τ�υ. κα; Cλ�ι �5 παρευρισκ0μεν�ι στ`ν πανkγυρι μ@ μεγ/λες τιμ@ςτ*ν συνuδευσαν στ`ν τελευτα�α κατ�ικ�α τ�υ.

73. �Yπ/ρ'ει κα; γι8 αaτ*ν τ*ν σ��* bνα δικ0 μας _π�γραμμα,τ* w4�ς:

XρεωστL '/ρι σ@ σ�να, �ωσ�0ρε Π�λυδε?κη, π�+ D γυι*ςτ�] X�λων�ς _κ�ρδισε στ`ν πυγμ` τ*ν κ0τιν� τ�ς (γριελιUς.

�Aν D πατ�ρας, -λ�π�ντας τ*ν γυι0 τ�υ στε�ανωμ�ν�,π�θανε (π* τ`ν 'αρ/ τ�υ, αaτ* δ@ν Qταντιμωρ�α (π* τ�+ς θε�?ςx μακ/ρι κι8 _γ~νp g'ω bνα τ�τ�ι� θ/νατ�!76

Στ* &γαλμ/ τ�υ gγραψαν τp w4�ς:

�H π�λεμ�'αρ`ς Σπ/ρτη _γ�ννησε τ�]τ�ν τ*ν X�λωνα,π�+ Qταν πρLτ�ς στ`ν σ��α, (π* τ�+ς wπτp σ��?ς.

E^πε τ* w4�ς (π0�θεγμα: «Γ�νε _γγυητkς, κα; τ* κακ* δ@ν(ργε: νp gλθzη». 8Aπ�δ�δεται δ@ σ@ αaτ*ν κα; j (κ0λ�υθ�ς σ?ντ�-μ�ς _πιστ�λk:

O XIΛΩN ΠPOΣ TON ΠEPIANΔPON

«M�] γρ/�εις Cτι θp κ/μzης _κστρατε�α _ναντ��ν τLν _4ωτε-ρικLν _'θρLν, στ`ν Dπ��α θp λ/-zης μ�ρ�ς κα; D vδι�ς. 8Eγ~ν�μ�[ω Cτι bνας (π0λυτ�ς μ�ν/ρ'ης δ@ν ε^ναι (σ�αλ`ς �sτεστ`ν vδια τ�υ τ`ν 'uρα77, κα; καλ�τυ'�[ω τ*ν τ?ρανν� π�+ θpπεθ/νzη (π* �υσικ* θ/νατ� στ* σπ�τι τ�υ».


– 105 –

77. �O Περ�ανδρ�ς Qταν τ?ρανν�ς τ�ς K�ρ�νθ�υ _π; 40 'ρ0νια.

δ', uς �ησιν >Eρμιππς, (FHG iii. 39) /ν Π�σnη, τ�ν υC�ν'Oλυμπιν�κην �σπασ�μενς πυγμ�ς. �παθε δW τ\τ`περ�λn� τε αρ:ς κα� �σθενε�9α πλυετ�ας. κα� α]τ�νπ�ντες C κατ" τWν πανEγυριν /ντιμFτατα παρ$πεμψαν.

<Eστι δ# κα� ε3ς τ\τν /π�γραμμα Pμ1ν (A. Pal. vii.88):

Φωσφόρε, σοί, Πολύδευκες, �ω �ριν, jνεκεν υC�ς X�λωνς πυγμn� λωρ�ν �λεν κFτινν.

ε3 δ' V πατWρ στε�αν\ν 3δgν τ$κνν �μυσεν Pσθε�ς,] νεμεσητFνL /μ� τ(ς yτω θ�νατς.

/π� δ# τ�ς ε3κFνς α]τ\ /πιγ$γραπται τFδε (A. Pal. ix.596):

τFνδε δριστ$�ανς Σπ�ρτα X�λων' /�=τευσεν,?ς τ1ν Jπτ" σ�1ν πρ1τς ��υ σ��9α.

�πε�θ$γ!ατ, «/γγ=α, π�ρα δ' �τα». �στιν α]τ\ κα� /πι-στFλιν τFδε (Hercher 193)L

X�λων Περι�νδρ0ω

'Eπιστ$λλεις /μ�ν /κστρατε�αν /π� /κδ�μως, oς α]τFςκα /!$ρπιςL /γgν δ# δκ$ω κα� τ" 3κn�α σ�αλερ" cμεν�νδρ� μν�ρ0ω, κα� τ�νν τυρ�ννων ε]δαιμν�_ω bστιςκα� yκι /! α]τ�ς α`τ1 κατθ�νnη.


– 104 –

76. Kα; πραγματικp θε:� δLρ� ε^ναι bνας τ�τ�ι�ς θ/νατ�ς (π* bνα θ/νατ�τ�] Dπ��υ πρ�ηγε:ται μακρp _πuδυν�ς περ��δ�ς, jμιπληγ�α, κ.λπ.

73

4. ΠITTAKOΣ

74. �O Πιττακ0ς78 Qταν γυι*ς τ�] �Yρραδ��υ κα; γεννkθηκεστ`ν Mυτιλkνη. �O Δ�]ρις γρ/�ει Cτι D πατ�ρας τ�υ Qταν (π*τ`ν Θρ/κη. B�ηθ�?μεν�ς (π* τ�+ς (δελ��+ς τ�] 8Aλκα��υ, (ν�-τρεψε τ*ν τ?ρανν� τ�ς Λ�σ-�υ (τ�ς Mυτιλkνης) M�λαγ'ρ�. Kα;Cταν π�λεμ�]σαν μ@ τ�+ς 8Aθηνα��υς γιp τ`ν περι�'` τ�ς 8A'ι-λε�τιδ�ς, αaτ*ς Qταν (ρ'ιστρ/τηγ�ς, τLν δ@ 8Aθηνα�ων jγε:τ� Dπαγκρατιαστ`ς79 8Oλυμπι�ν�κης Φρ?νων. �O Πιττακ*ς _δ�'θη νpμ�ν�μα'kσzη μ@ αaτ0νx ε^'ε κρ?ψει κ/τω (π* τ`ν (σπ�δα τ�υ bναδ�'τυ, μ@ τ* Dπ�:� 4α�νικp περι�πλε4ε τ*ν Φρ?νωνα κα; τ*ν_�0νευσεx κα; (πελευθ�ρωσε τ`ν �ιλ�νικ�?μενη περι�'k. 8Aργ0-τερα Cμως, γρ/�ει D 8Aπ�λλ0δωρ�ς στp «Xρνικ�» τ�υ, �5 8Aθη-να:�ι διε4εδ�κησαν τ* gδα��ς αaτ* (π* τ�+ς Mυτιληνα��υς κα;_κλkθη yς διαιτητ`ς D Περ�ανδρ�ς, D Dπ�:�ς κα; τ* _πεδ�κασεστ�+ς 8Aθηνα��υς.

75. �Oπωσδkπ�τε, �5 Mυτιληνα:�ι _τ�μησαν τ0τε _4αιρετικLςτ*ν Πιττακ* κα; τ�] _νεπιστε?θησαν τ`ν _4�υσ�α. �O Πιττακ*ς_κρ/τησε τ`ν _4�υσ�α _π; δ�κα gτη, κα; (��] _τακτ�π��ησε τ*π�λ�τευμα, κατ�θεσε τ`ν (ρ'k, g[ησε δ@ (κ0μη _π; δ�κα gτη. O5Mυτιληνα:�ι τ�] παρε'uρησαν κα; μ�αν περι�'k, τ`ν Dπ��αCμως αaτ*ς (�ι�ρωσε στ�+ς θε�?ς, κα; τuρα D τ0π�ς αaτ*ςλ�γεται Πιττ/κει�ς. �O Σωσικρ/της (να��ρει Cτι _κρ/τησε γιpτ*ν wαυτ0 τ�υ bνα μικρ* τμ�μα κα; ε^πε Cτι τ* μισ* ε^ναι περισ-σ0τερ� (π* τ* Dλ0κληρ�. 8Hρνkθη _4 &λλ�υ τp 'ρkματα π�+ τ�]πρ�σ��ερε D Kρ�:σ�ς, λ�γ�ντας Cτι g'ει διπλ/σια (π* Cσα θ�λει.Δι0τι ε^'ε κληρ�ν�μkσει τ*ν (δελ�0 τ�υ π�+ π�θανε &τεκν�ς.


– 107 –

78. Περ; τ* 600 π.X.79. E^'ε νικkσει στ* παγκρ/τι�, π�+ Qταν (γuνισμα π/λης κα; πυγμ�ς.

ΠITTAKOΣ

Πιττακ�ς SYρραδ�υ Mυτιληνα(ς. �ησ� δ# Δ\ρις τ�νπατ$ρα α]τ\ Θρ9:κα εDναι (FGrH 76 F 75). fτς μετ"τ1ν 'Aλκα�υ γενFμενς �δελ�1ν M$λαγρν καθε(λετ�ν τ�ς Λ$σ�υ τ=ρανννL κα� περ� τ�ς 'Aιλε�τιδςaρας μαμ$νων 'Aθηνα�ων κα� Mυτιληνα�ων /στρατE-γει μ#ν α]τFς, 'Aθηνα�ων δ# Φρ=νων παγκρατιαστWς'Oλυμπιν�κης. συν$θετ δW μνμα�σαι πρ�ς α]τFνLκα� δ�κτυν �ων `π� τWν �σπ�δα λαθρα�ως περι$�αλετ�ν Φρ=νωνα, κα� κτε�νας �νεσaσατ τ� ωρ�ν. jστε-ρν μ$ντι �ησ�ν 'AπλλFδωρς /ν τ(ς Xρνικ(ς (FGrH244 F 27) διαδικασθ�ναι τ*ς 'Aθηνα�υς περ� τ\ωρ�υ πρ�ς τ*ς Mυτιληνα�υς, �κ=ντς τ�ς δ�κηςΠερι�νδρυ, ?ν κα� τ(ς 'Aθηνα�ις πρσκρ(ναι.

TFδε δ' dν τ�ν Πιττακ�ν 3συρ1ς /τ�μησαν C Mυτι-ληνα(ι, κα� τWν �ρWν /νεε�ρισαν α]τ01. V δ# δ$κα �τηκατασgν κα� ε3ς τ�!ιν �γαγgν τ� πλ�τευμα, κατ$θεττWν �ρWν κα� δ$κα /πε��ω �λλα. κα� aραν α]τ01 �π$-νειμαν C Mυτιληνα(ιL V δ# Cερ"ν �ν�κεν, eτις ν\ν Πιτ-τ�κεις καλε(ται. Σωσικρ�της δ$ �ησιν (FHG iv. 502) bτιGλ�γν �πτεμFμενς ��η τ� eμισυ τ\ παντ�ς πλε(νεDναι. �λλ" κα� Kρ�συ διδFντς ρEματα ]κ /δ$!ατ,ε3πgν �ειν Rν /�=λετ διπλ�σιαL �παιδς γ"ρ τ�δελ-�\ τελευτEσαντς κεκληρνμηκ$ναι.


– 106 –

74

75

76. �H Παμ��λη (να��ρει στ* δε?τερ� -ι-λ�� τLν «SYπμνη-μ�των» της Cτι τ*ν γυι0 τ�υ, τ*ν Tυρρα:�, τ*ν _σκ0τωσε μ@ τσε-κ�?ρι bνας 'αλκε?ς, μ�σα σ8 bνα κ�υρε:� στ`ν K?μηx κα; Cτι �5κ/τ�ικ�ι συν�λα-αν τ*ν ��ν�α κα; τ*ν gστειλαν στ*ν Πιττακ0.8Aλλp αaτ0ς, (��] _πληρ��ρkθη σ'ετικLς, τ*ν &�ησε _λε?-θερ�, λ�γ�ντας Cτι «j συγγνuμη ε^ναι (νuτερη (π* τ`ν μετ/-ν�ια».

Kατp τ*ν �Hρ/κλειτ�, Cταν gπεσε εFς 'ε:ρας τ�υ D 8Aλκα:�ς80,τ*ν &�ησε _λε?θερ�, λ�γ�ντας Cτι «j συγγνuμη ε^ναι (νuτερητ�ς _κδικkσεως».

8Eν τ�L μετα4+ ((π�-λ�πων στ* δημ0σι� συμ��ρ�ν) _θ�σπισεν0μ�υς, συμ�uνως πρ*ς τ�+ς Dπ��υς D διαπρ/ττων (δ�κημαμεθυσμ�ν�ς τιμωρε:ται μ@ διπλ/σια π�ιν` (π* _κε:ν�ν π�+ δια-πρ/ττει τ* αaτ* (δ�κημα νη�/λι�ςx κα; τ�]τ� γιατ; 3π�ρ'ε π�λ+κρασ; στ* νησ�. �Yπ/ρ'�υν δ@ κα; τp (κ0λ�υθα γνωμ�λ�γικpρητ/ τ�υ: «E^ναι δ?σκ�λ�, νp ε^ναι κανε;ς καλ0ς». T* (να��ρεικα; D Πλ/των στ*ν ΠρωταγFρα81: « 8Aπ�ναντι στ`ν (ν/γκη �sτε�5 θε�; ε^ναι δυνατ*ν νp (ντισταθ�]ν».

77. 8Aκ0μη ε^πε: «�H δια'ε�ρισις τ�ς _4�υσ�ας (π�δεικν?ει τ*π�ι*ν τ�] (νθρuπ�υ. 8Eρωτηθε;ς π�ι0 ε^ναι τ* καλ?τερ�πρUγμα, (πεκρ�θη: «T* νp _κτελz�ς τ`ν _ργασ�α σ�υ στ`ν wκ/-στ�τε στιγμk». Στ*ν Kρ�:σ� π�+ τ*ν ρuτησε π�ιp ε^ναι j μεγ�στη(ρ'k, ε^πε: «�H τ�] π�ικ�λ�υ 4?λ�υ», _νν�Lν τ*ν ν0μ�. 8Eπ�σηςgλεγε Cτι �5 ν�κες πρ�πει νp _πιτυγ'/νωνται &νευ α5ματ�'υσ�ας.Στ*ν Φωκαϊκ0, π�+ εa'αριστε:τ� νp λ�γzη Cτι πρ�πει νp (να[η-τ�]με τ*ν �θικ* &νθρωπ�, ε^πεx «�ν τ*ν θ�λzης π�λ+ �θικ0, δ@νθp τ*ν -ρz�ς». Πρ*ς τ�+ς [ητ�]ντας νp μ/θ�υν, τ� ε^ναι πι* εa'/-ριστ�, ε^ναι D «'ρ0ν�ς» τ�+ς ε^πεx κα; Cτι τ* «μ�λλ�ν» ε^ναι σκ�-τειν0, πιστ` j «γ�» κα; &πιστη j «θ/λασσα».


– 109 –

80. �O π�ιητ`ς 8Aλκα:�ς Qταν _μπαθ`ς π�λιτικ*ς (ντ�παλ�ς τ�] Πιττακ�],γι8 αaτ* κα; τ*ν ε^'ε _4�ρ�σει.

81. 345 D.

Παμ��λη δ$ �ησιν /ν τ01 δευτ$ρ0ω τ1ν SYπμνημ�των(FHG iii. 521), oς τ�ν υC�ν α]τ\ Tυρρα(ν καθEμενν/π� κυρε�υ /ν K=μnη αλκε=ς τις π$λεκυν /μ�αλgν �ν$-λι. τ1ν δ# Kυμα�ων πεμψ�ντων τ�ν �ν$α τ01 Πιττακ01,μαθFντα κα� �πλ=σαντα ε3πε(ν, «συγγνaμη μεταν�αςκρε�σσων». SHρ�κλειτς δ$ �ησιν, 'Aλκα(ν `πε�ρινλα�Fντα κα� �πλ=σαντα ��ναι, «συγγνaμη τιμωρ�αςκρε�σσων».

NFμυς δ# �θηκεL τ01 μεθ=ντι, /"ν �μ�ρτnη, διπλ�νεDναι τWν _ημ�ανL zνα μW μεθ=ωσι, πλλ\ κατ" τWν ν�σνyνυ γινμ$νυ. εDπ$ τε αλεπ�ν /σθλ�ν �μμεναιL f κα�Σιμων�δης μ$μνηται (Page 542) λ$γωνL «�νδρ' �γαθ�ν�λαθ$ως γεν$σθαι αλεπFν, τ� Πιττ�κειν». μ$μνηταια]τ\ κα� Πλ�των /ν ΠρωταγFρ9α (345d)L «�ν�γκ9α δ’]δ# θε� μ�νται».

Kα� «�ρW �νδρα δε�κνυσιν». /ρωτηθε�ς δ$ πτε τ��ριστν , «τ� παρ�ν εd πιε(ν». κα� `π� Kρ�συ τ�ς�ρW μεγ�στη, «P τ\ πικ�λυ», ��η, «!=λυ», σημα�νωντ�ν νFμν. �λεγε δ# κα� τ"ς ν�κας �νευ αzματς πι-ε(σθαι. ��η δ# κα� πρ�ς τ�ν Φωκαϊκ�ν ��σκντα δε(ν_ητε(ν σπυδα(ν �νθρωπν, «�ν λ�αν», ��η, «_ητn�ς, ]ε`ρEσεις». κα� πρ�ς τ*ς πυνθανμ$νυς τ� ε]�ριστν,«ρFνς», ��ηL ��αν$ς, «τ� μ$λλν»L πιστFν, «γ�»L �πι-στν, «θ�λασσα».


– 108 –

76

77

78. 8Eπ�σης gλεγε: �5 συνετ�; &νθρωπ�ι �ρ�ντ�[�υν νp πρ�λ/--�υν τ;ς δυσ'�ρειες, �5 δ@ θαρραλ��ι, πρ�πει, �ν συμ-�]ν, νp τ;ςδι�ρθuσ�υν. M` πρ�αναγγ�λλzης αaτ* π�+ μ�λλεις νp κ/μzης,_τ0νι[εx γιατ�, &ν δ@ν τ* κατα��ρzης, θp γελ�ι�π�ιηθz�ς. M` περι-πα�[zης καν�να γιp τ`ν (τυ'�α τ�υ, δι0τι θp τιμωρηθz�ς (π* τ�+ςθε�?ς. \Oταν σ�] _μπιστευθ�]ν κ/τι νp τ* �υλ/4zης, πρ�πει νpτ* 4αναδuσzης. M` κακ�λ�γz�ς τ*ν ��λ� σ�υ, (λλ8 �sτε κα; τ*ν_'θρ0 σ�υ. Np (σκz�ς τ`ν εaσ�-εια. Np ε^σαι συνετ0ς. Np λ�γzηςτ`ν (λkθεια, νp g'zης _ντιμ0τητα, πε:ρα, _πιτηδει0τητα, �ιλικ@ςσ'�σεις κα; _πιμ�λεια.

8Aπ* τp π�ιkματ/ τ�υ τ* πι* διαδεδ�μ�ν� ε^ναι τ* (κ0λ�υθ�:

T*ν κακ*ν τ*ν &νθρωπ� πρ�πει νp τ*ν πλησι/[zηςκρατLντας τ04� κα; �αρ�τρα μ@ -�λη.Δι0τι καμμιp _μπιστ�σ?νη δ@ν _μπν��υντp λ0για π�+ -γα�ν�υν (π* τ* στ0μα τ�υ,_πειδ` μ�σα στ`ν καρδι/ τ�υ (στ*ν ν�] τ�υ)κλε�νει δ�-�υλη σκ�ψι.

79. VEγραψε κα; w4ακ0σια _λεγειακp gπη, κα; σ@ πε[* λ0γ�bνα -ι-λ�� γιp τ�+ς ν0μ�υς, π�+ πρ�ωρ�[�νταν γιp τ�+ς π�λ:τες.

�Hταν σαρ/ντα _τLν κατp τ`ν τεσσαρακ�στ`ν δευτ�ραν8Oλυμπι/δα, κα; π�θανε _π; 8Aριστ�μ�ν�υς, τ* τρ�τ� gτ�ς τ�ςπεντηκ�στ�ς δευτ�ρας 8Oλυμπι/δ�ς (570), [kσας 3π@ρ τp w-δ�-μkκ�ντα gτη (Qταν πιp π�λ+ γ�ρ�ντας). Kα; _π/νω στ*ν τ/��π�+ gγραψαν τp w4�ς:

�H 5ερ` Λ�σ-�ς, π�+ τ*ν _γ�ννησε,_δL gθαψε τ*ν Πιττακ0, μ@ δ/κρυαπ�+ τ�] πρ�π�υν82.

Δικ0 τ�υ ε^ναι τ* (π0�θεγμα: «Np διακρ�νzης τ`ν κατ/λληληεaκαιρ�α».


– 111 –

82. Bλ. Παλατ�νη 'Aνθλγ�α, II, 3.

<Eλεγ$ τε συνετ1ν μ#ν �νδρ1ν, πρ�ν γεν$σθαι τ" δυσερ�,πρν�σαι bπως μW γ$νηταιL �νδρε�ων δ$, γενFμενα εdθ$σθαι. «? μ$λλεις πρ�ττειν, μW πρFλεγεL �πτυgν γ"ργελασθEσnη». �τυ�αν μW Gνειδ�_ειν, ν$μεσιν α3δFμενν.παρακαταθEκην λα�Fντα �πδ\ναι. ��λν μW λ$γεινκακ1ς, �λλ" μηδ# /θρFν. ε]σ$�ειαν �σκε(ν. σω�ρσ=νην�ιλε(ν. �λEθειαν �ειν, π�στιν, /μπειρ�αν, /πιδε!ιFτητα,Jταιρ�αν, /πιμ$λειαν.

T1ν δ# 9�δμ$νων α]τ\ μ�λιστα ε]δκ�μησε τ�δε(Bergk iii. 198)L

�ντα ρW τF!α κα� 3δFκν �αρ$τρανστε�ειν πτ� �1τα κακFν.πιστ�ν γ"ρ ]δ#ν γλ1σσα δι" στFματςλαλε( διFμυθν �υσακαρδ�nη νFημα.

'Eπ�ησε δ# κα� /λεγε(α �πη J!ακFσια, κα� `π#ρ νFμωνκαταλγ�δην τ(ς πλ�ταις.

<Hκμα_ε μ#ν dν περ� τWν τεσσαρακστWν δευτ$ραν'Oλυμπι�δαL /τελε=τησε δ' /π� 'Aριστμ$νυς τ01 τρ�τ0ω�τει τ�ς πεντηκστ�ς δευτ$ρας 'Oλυμπι�δς, �ι*ς `π#ρ�τη J�δμEκντα, �δη γηραιFς. κα� α]τ01 /π� τ\ μνEμα-τς /πιγ$γραπται τFδε (App. Anth. ii. 3)L

3κε�ις δακρ=ις � γειναμ$να κατακλα�ειΠιττακ�ν eδ' Cερ" Λ$σ�ς <�π�θ�μενν>.

�πF�θεγμα α]τ\L καιρ�ν γν1θι.


– 110 –

78

79

�Yπ�ρ4ε κα; &λλ�ς Πιττακ0ς, D Dπ�:�ς Qταν ν�μ�θ�της, Cπωςλ�γει D Φα-ωρ:ν�ς στ* πρLτ� -ι-λ�� τLν «'Aπμνημνευμ�των»τ�υ, κα; D Δημkτρι�ς στ`ν συγγρα�k τ�υ «�Oμaνυμι», π�+ τ*νε^παν κα; «μικρ*» (πρ*ς δι/κρισι).

80. �O Kαλλ�μα'�ς στp «'Eπιγρ�μματ�» τ�υ διηγε:ται τp w4�ς,σ'ετικLς μ@ bνα ν��ν π�+ _[kτησε τ`ν συμ-�υλ` τ�] σ��],πρ�κειμ�ν�υ νp νυμ�ευθz�:

\Eνας 4�ν�ς 8Aταρνε�της ρωτ�]σε τ*ν Πιττακ* τ*ν Mυτιλη-να��, τ*ν γυι* τ�] �Yρραδ��υ: Γηραι@ &ρ'�ντα, πρ�κειμ�ν�υ νpνυμ�ευθL, μ�] πρ�4ενε?�υν δυ* κ�π�λλεςx μ@ τ`ν μ�α εvμαστεστ`ν vδια σειρp (π* (π0ψεως πλ�?τ�υ κα; γ�ν�υςx j &λλη ε^ναι(νuτερk μ�υ. Π�ιp ε^ναι καλ?τερη; Π�ς μ�υ τ`ν γνuμη σ�υ,π�ιp πρ�πει νp νυμ�ευθL; �O δ@ Πιττακ*ς _σkκωσε τ* μπα-στ�?νι τ�υ, τ* γερ�ντικ0 τ�υ Cπλ�, κα; τ�] ε^πε: Aaτp _κε: τpπαιδιp θp σ�] (παντkσ�υν. (Tp παιδιp πετ�]σαν τ;ς σ-�]ρεςτ�υς σ8 bνα εaρ?'ωρ� σταυρ�δρ0μι). Παρακ�λ�?θησ� τα, τ�]ε^πε.

Aaτ*ς π�γε κ�ντp κα; τp παιδιp gλεγαν: « Στ`ν δικk σ�υσ-�?ρα με:νε». \Aμα τp &κ�υσε αaτ/, D 4�ν�ς (πε�/σισε νp(π�μακρυνθ� (π* τ* (νuτερ� σπ�τι, (κ�λ�υθkσας τ`ν πρ�ειδ�-π��ησι83 τLν παιδιLν, κα; τ`ν κ0ρη τ`ν Fσ0τιμη πρ*ς αaτ*ν τ`νg�ερε στ* σπ�τι τ�υ. VEτσι λ�ιπ*ν κα; σ+ Δ�ων, στ`ν δικk σ�υμε:νε. (�O τελευτα:�ς στ�'�ς πρ��ανLς (��ρU σ@ παρ0μ�ια περ�-πτωσι).

81. 8Aπ* καημ* Cμως �α�νεται τp ε^πε αaτ/. Δι0τι j γυνα:κατ�υ π�+ Qταν (π* (νuτερ� γ�ν�ς — Qταν (δελ�` τ�] Πενθ�λ�υ,υ5�] τ�] Δρ/κ�ντ�ς — τ�] _��ρετ� π�λ+ περι�ρ�νητικ/.

�O 8Aλκα:�ς τ*ν gλεγε σαρ/π�δα κα; σ/ραπ�ν, _πειδ` gσερνετ* π0δι τ�υ, γιατ; ε^'ε πλατυπ�δ�α. T*ν gλεγε κα; 'ειρ�π0δη γιpτp σκασ�ματα π�+ ε^'ε στp π0δια, π�? τp gλεγαν 'ειρ/δες. Γα?-ρηκα, τ*ν gλεγε, γιατ; Cλ� 3περη�ανευ0ταν. Φ?σκωνα δ@ κα;


– 113 –

83. KληδFνα: κληδ0νι.

Γ$γνε δ# κα� �τερς Πιττακ�ς νμθ$της, uς �ησιΦα�ωρ(νς /ν 'Aπμνημνευμ�των πρaτ0ω (FHG iii. 577)κα� ΔημEτρις /ν SOμων=μις, ?ς κα� μικρ�ς πρσηγ-ρε=θη.

T�ν δ' dν σ��ν λ$γετα� πτε νεαν�σκ0ω συμ�υλευ-μ$ν0ω περ� γ�μυ τα\τα ε3πε(ν, Y �ησι Kαλλ�μας /ντ(ς 'Eπιγρ�μμασι (Pf. I)L

[ε(νς 'Aταρνε�της τις �νEρετ Πιττακ�ν jτωτ�ν Mυτιληνα(ν, πα(δα τ�ν SYρρ�δινL

�ττα γ$ρν, διFς με καλε( γ�μςL P μ�α μ#ν δWν=μ�η κα� πλ=τ0ω κα� γενεn� κατ' /μ$L

P δ' Jτ$ρη πρ�$�ηκε. τ� λaϊν; ε3 δ' �γε σ=ν μι�=λευσν, πτ$ρην ε3ς `μ$ναιν �γω.

εDπενL V δ# σκ�πωνα, γερντικ�ν bπλν, �ε�ρας,�νιδε, κε(ν� σι π:ν /ρ$υσιν �πς.

C δ’ �ρ' `π� πληγn�σι θ"ς �$μ�ικας �ντες�στρε�ν ε]ρε�nη πα(δες /ν� τριFδ0ω.

κε�νων �ρε, �ησ�, μετ' yνια. v μ#ν /π$στηπλησ�νL C δ' �λεγνL τWν κατ" σαυτ�ν �λα.

τα\τ' �+ων V !ε(νς /�ε�σατ με�_νς yκυδρ�!ασθαι, πα�δων κληδFνα συνθ$μενς.

τWν δ' Gλ�γην oς κε(νς /ς 3κ�ν �γετ ν=μ�ην,jτω κα� σ=, Δ�ων, τWν κατ" σαυτ�ν �λα.

Δκε( δ' /κ διαθ$σεως α]τ" ε3ρηκ$ναι. ε]γενεστ$ρα γ"ρα]τ01 dσα P γυνE, /πειδEπερ cν Δρ�κντς �δελ�W τ\Πενθ�λυ, σ�Fδρα κατεσ�αρε=ετ α]τ\.

T\τν 'Aλκα(ς (Lobel–Page 429) σαρ�πδα μ#ν κα�σ�ραπν �πκαλε( δι" τ� πλατ=πυν εDναι κα� /πισ=ρειντg πFδεL ειρπFδην δ# δι" τ"ς /ν τ(ς πσ� �αγ�δας, �ςειρ�δας /κ�λυνL γα=ρηκα δ# oς ε3κ� γαυρι1νταL


– 112 –

80

81

γ/στρωνα, _πειδ` Qταν πα'?σαρκ�ς. 8Aλλp τ*ν gλεγε κα; [��-δ�ρπ�δα, δι0τι [�]σε 'ωρ;ς λυ'ν/ριx κα; (γ/συρτ�ν, δι0τι Qταν(τημ�λητ�ς κα; ρυπαρ0ς. Γυμναστικ` γι8 αaτ*ν Qταν νp (λ�θzησιτ/ρι (μ@ τ*ν 'ειρ0μυλ�), Cπως (να��ρει D Kλ�αρ'�ς D �ιλ0σ�-��ς.

E^ναι δικk τ�υ κα; j κ/τωθι σ?ντ�μη _πιστ�λk:

O ΠITTAKOΣ ΠPOΣ TON KPOIΣON

«M@ παρακαλε:ς νp gλθω στ`ν Λυδ�α, γιp νp FδL τp πλ�?τησ�υ. 8Eγ~ Cμως, �ν κα; δ@ν τp ε^δα, g'ω πεισθ� Cτι D υ5*ς τ�]8Aλυ/ττη (D Kρ�:σ�ς) ε^ναι D πλ�υσιuτερ�ς _κ τLν -ασιλ�ων.Kα; �ν gλθω στ;ς Σ/ρδεις, τ�π�τε περισσ0τερ� δ@ν θp κερδ�σω.Δι0τι (π* 'ρkματα δ@ν g'ω (ν/γκη, (λλp Cσα g'ω (π�κτkσειε^ναι (ρκετp κα; γιp τ�+ς ��λ�υς μ�υ. Παρ8 Cλα τα]τα, θp gλθωγιp νp συναναστρα�L bνα �ιλ04εν� &νθρωπ�».

5. BIAΣ

82. �O B�ας D Πριηνε+ς84 Qταν υ5*ς τ�] Tευτ/μ�υ κα; _θεω-ρε:τ� 3π* τ�] Σα?ρ�υ D κ�ρυ�α:�ς _κ τLν wπτp σ��Lν. Λ�γεταιCτι κατkγετ� (π* πλ�?σια �Fκ�γ�νεια, (λλp D Δ�]ρις Fσ'υρ�[εταιCτι rπλLς εFργ/[ετ� σ@ πλ�?σι� σπ�τι. �O Φαν0δικ�ς π/λι (να��-ρει Cτι _4ηγ0ρασε δ?� κ�π�λλες αF'μαλuτ�υς (π* τ`ν Mεσσην�α,τ;ς (ν�θρεψε, τ;ς _πρ��κισε, κα; τ;ς gστειλε στ�+ς γ�νε:ς στ`νMεσσkνη. 8Aργ0τερα, Cταν ε3ρ�θη στ`ν 8Aθkνα (π* τ�+ς rλιε:ς D'αλκ�]ς τρ�π�δας, π�+ (να��ραμε πρ�ηγ�υμ�νως, μ@ τ`ν _πι-γρα�`«Np δ�θz� στ*ν σ��0», D μ@ν Σ/τυρ�ς (να��ρει Cτι �5κ�π�λλες 7 D πατ�ρας τ�υς, κατ8 &λλ�υς, Cπως (να��ρει κα; DΦαν0δικ�ς, παρ�υσι/σθηκαν στ`ν γενικ` συν�λευσι τ�] λα�]κα; ε^παν Cτι D B�ας ε^ναι D σ��uτερ�ς, (��] (�ηγkθησαν τp


– 115 –

'�υν (κρι-ε:ς πληρ��ρ�ες γιp τ`ν (ρ'ιτεκτ�νικ` τLν πλ�υσ�ων σπιτιLνκατp τ`ν (ρ'αι0τητα.

�=σκωνα δ# κα� γ�στρωνα bτι πα*ς cνL �λλ" μWν κα�_�δρπ�δαν oς �λυννL �γ�συρτν δ# oς /πισεσυρ-μ$νν κα� �υπαρFν. τ=τ0ω γυμν�σιν σ(τν �λε(ν, uς�ησι Kλ$αρς V �ιλFσ�ς (Wehrli iii. fg. 71).

Kα� α]τ\ /στιν /πιστFλιν τιFνδε (Hercher 491)L

Πιττακ�ς Kρ�σ0ω

K$λεα� με Cκν$εσθαι /ς Λυδ�ην, bπως σι τ�ν iλ�νyδιμιL /γg δ# κα� μW Gρε�ς π$πεισμαι τ�ν 'Aλυ�ττεωπα(δα τ1ν �ασιλEων πλυρυσFτατν π$λειν. ]δ$ν τεπλ$ν �μμιν Cκμ$νις /ς Σ�ρδιςL ρυσ\ γ"ρ ] δε=-μεθα, �λλ" π$παμαι �ρκια κα� τ(ς /μ(ς Jτ�ρις. �μπαςδ' z!μαι, oς �νδρ� !ε�ν0ω γεν�μην τι συνFμιλς.

BIAΣ

B�ας Tευτ�μυ Πριηνε=ς, πρκεκριμ$νς τ1ν Jπτ"`π� Σατ=ρυ (FHG iii. 162). τ\τν C μ#ν πλ=σιν,Δ\ρις δ# (FGrH 76 F 76) π�ρικFν �ησι γεγν$ναι.ΦανFδικς δ# (FGrH 397 F 4b) κFρας α3μαλaτυςλυτρωσ�μενν Mεσσην�ας θρ$ψαι τε oς θυγατ$ρας κα�πρ(κας /πιδ\ναι κα� ε3ς τWν MεσσEνην �πστε(λαι τ(ςπατρ�σιν α]τ1ν. ρFν0ω δ# /ν τα(ς 'AθEναις, oς πρε�ρη-ται, τ\ τρ�πδς ε`ρεθ$ντς `π� τ1ν �λι$ων, τ\ αλ-κ\, /πιγρα�Wν �ντς «τ01 σ�01», Σ�τυρς μ$ν �ησιπαρελθε(ν τ"ς κFρας—C δ# τ�ν πατ$ρα α]τ1ν, oς κα�ΦανFδικς—ε3ς τWν /κκλησ�αν, κα� ε3πε(ν τ�ν


– 114 –

84. Γ?ρω στp 570 π.X. �H Πριkνη Qταν π0λις τ�ς M. 8Aσ�ας, -�ρε�ως τ�ςMιλkτ�υ, κτισμ�νη μ@ γεωμετρικ* σ'�δι�, κα; τp _ρε�πια τ�ς Dπ��ας μUς παρ�-

82

Cσα καλp gκαμε γι8 αaτ@ς. Kα; D τρ�π�δας (πεστ/λη εFς αaτ0ν.8Aλλp D B�ας ε^πε Cτι σ��*ς ε^ναι D 8Aπ0λλων, κα; δ@ν τ*ν _δ�'θη.Kατ8 &λλ�υς, τ*ν (�ι�ρωσε στ*ν �Hρακλ� στ`ν Θk-α, _πειδ`Qταν (π0γ�ν�ς Θη-α�ων (π��κων π�+ _γκατεστ/θησαν στ`νΠριkνη, κατp τ`ν μαρτυρ�αν τ�] Φαν�δ�κ�υ.

83. Λ�γεται (κ0μη πuς, Cταν D 8Aλυ/ττης85 π�λι�ρκ�]σε τ`νΠριkνη, D B�ας _π/'υνε δ?� μ�υλ/ρια κα; τp _4απ�λυσε στ*στρατ0πεδ�. Bλ�π�ντας D 8Aλυ/ττης Cτι κα; τp [Lα (κ0μαε3ρ�σκ�ντ� σ@ καλ` κατ/στασι, _τρ0μα4ε, (πε�/σισε νp λ?σzητ`ν π�λι�ρκ�α, κα; gστειλε bνα (γγελια�0ρ�. �O B�ας g�τια4εσωρ�+ς (π* &μμ�, g-αλε _π/νω κα; λ�γ� σιτ/ρι, κα; τ�+ς gδει4εστ*ν (πεσταλμ�ν�. Πληρ��ρηθε;ς αaτp D 8Aλυ/ττης _πρ0τεινεεFρkνη στ�+ς Πριηνε:ς. Kατ0πιν, Cταν πρ�σεκ/λεσε τ*ν B�αντανp π/zη στ`ν αaλ` τ�υ, αaτ*ς (πkντησε: «ΣυνιστL στ*ν 8Aλυ/ττηνp τρuzη κρεμμ?δια (δηλ. νp κλα�zη»).

84. 8Eπ�σης λ�γεται Cτι Qταν κα; 5κανuτατ�ς δικηγ0ρ�ς. 8Aλλpμ0ν�ν γιp δ�καιες 3π�θ�σεις 'ρησιμ�π�ι�]σε τ`ν δ?ναμι τLνλ0γων τ�υ. Aaτ* g'ει 3π8 tψιν τ�υ κα; D Δημ0δικ�ς D Λ�ρι�ς,Cταν λ�γzη:

�Aν σ�] τ?'Sη νp 3περασπισθz�ς καμμ�α (γωγk,νp συνηγ�ρkσzης κατp τ*ν τρ0π�ν π�+ _�ηρμ0[ετ�στ`ν Πριkνη.

Kαι D �IππLνα4 _κ�ρ/[εται yς w4�ς: «Συνηγ�ρ�α Fσ'υρ0τερηκα; (π* τ�] B�αντ�ς τ�] Πριην�ως».

Π�θανε κατp τ*ν (κ0λ�υθ� τρ0π�: \Oταν, 3π�ργηρως πλ��ν,Qταν συνkγ�ρ�ς σ@ κ/π�ια δ�κη, μ0λις _τελε�ωσε τ*ν λ0γ� τ�υ,gκλινε τ* κε�/λι τ�υ στ`ν (γκαλιp τ�] _γγ0ν�υ τ�υ. 8A��]yμ�λησε κα; D (ντ�παλ�ς, κα; �5 δικαστ@ς _δικα�ωσαν τ*ν 3π*τ�] B�αντ�ς -�ηθ�?μεν�ν, _λ?θη j συνεδρ�ασις, Dπ0τε D σ��*ςε3ρ�θη νεκρ*ς στ`ν (γκαλιp τ�] παιδι�].


– 117 –

85. 8Aλυ/ττηςx -ασιλε+ς τ�ς Λυδ�ας, πατ�ρας τ�] Kρ��σ�υ.

B�αντα σ�Fν, διηγησαμ$νας, τ" καθ' Jαυτ�ς. κα� �πε-στ�λη V τρ�πυςL κα� V B�ας 3δgν ��η τ�ν 'AπFλλω σ��νεDναι, ]δ# πρσEκατ. C δ# λ$γυσιν /ν ΘE�αις τ01SHρακλε( α]τ�ν �ναθε(ναι, /πε� �πFγνς cν Θη�α�ων�πικ�αν ε3ς ΠριEνην στειλ�ντων, uσπερ κα� ΦανFδικFς�ησι.

Λ$γεται δ# κα� 'Aλυ�ττυ πλιρκ\ντς ΠριEνηντ�ν B�αντα πιEναντα δ= PμιFνυς /!ελ�σαι ε3ς τ� στρα-τFπεδνL τ�ν δ# συνιδFντα καταπλαγ�ναι <τ�> μ$ρι κα��λFγων διατε�νειν α]τ1ν τWν ε]θ$νιαν. κα� /�υλEθησπε�σασθαι, κα� ε3σ$πεμψεν �γγελν. B�ας δ# σωρ*ςψ�μμυ $ας κα� �νωθεν σ(τν περι$ας �δει!ε τ01�νθρaπ0ωL κα� τ$λς μαθgν V 'Aλυ�ττης ε3ρEνην /σπε�-σατ πρ�ς τ*ς Πριην$ας. θ:ττν δ' α]τ01 π$μψαντι πρ�ςτ�ν B�αντα zνα eκι παρ' α]τFν, «/γa δ$», �ησ�ν,«'Aλυ�ττnη κελε=ω κρFμμυα /σθ�ειν [yσν τ01 κλα�ειν]».

Λ$γεται δ# κα� δ�κας δεινFτατς γεγν$ναι ε3πε(ν. /π'�γαθ01 μ$ντι τn� τ1ν λFγων 3σ=ϊ πρσερ�τ. bθεν κα�ΔημFδκς V Λ$ρις τ\τ α3ν�ττεται λ$γων (Diehl 6)L

&ν τ=nης κρ�νων δικ�_ευ τWν Πριην�ην δ�κην.κα� SIππ1να! � (Diehl 73)

κα� δικ�_εσθαι B�αντς τ\ Πριην$ως κρε(σσν.

T\τν dν κα� /τελε=τα τ�ν τρFπν. δ�κην γ"ρ `π$ρτινς λ$!ας �δη `π$ργηρως `π�ρων μετ" τ� καταπα\σαιτ�ν λFγν �π$κλινε τWν κε�αλWν ε3ς τ*ς τ\ τ�ς θυγα-τρ�ς υC\ κFλπυςL ε3πFντς δ# κα� τ\ δι' /ναντ�ας κα�τ1ν δικαστ1ν τWν ψ��ν /νεγκFντων τ01 `π� τ\ B�α-ντς �ηθυμ$ν0ω, λυθ$ντς τ\ δικαστηρ�υ νεκρ�ς /ντ(ς κFλπις ε`ρ$θη.


– 116 –

83

84

85. �H π0λις τ*ν gθαψε μεγαλ�πρεπLς κα; στ*ν τ/�� gγρα-ψαν τp w4�ς:

Στp δ�4ασμ�να 'uματα τ�ς Πριkνης,τ�?τη j π�τρα σκεπ/[ει τ*ν B�αντα,μεγ/λ� στ�λ�δι τ�ς 8Iων�ας.

8Aλλp _με:ς _γρ/ψαμε τp (κ0λ�υθα:

8EδL (ναπα?εται D B�ας π�+ �ρεμα τ*ν g�ερεD �Eρμ�ς στ*ν \Aδη, γ�ρ�ντα (σπρ�μ/λλη.8A��] 3περασπ�σθηκε σθεναρp στ* δικαστkρι�bνα ��λ� τ�υ, gγειρε στ*ν �μ� τ�] παιδι�] τ�υ,κα; κ�ιμkθηκε τ*ν αFuνι� �πν�86.

�O B�ας gγραψε κα; 2000 στ�'�υς, Cπ�υ 3πεδε�κνυε τ*ν τρ0-π�ν μ@ τ*ν Dπ�:�ν j 8Iων�α θp �μπ�ρ�]σε νp _πιτ?'zη π�λ+3ψηλ* _π�πεδ� εaημερ�ας. 8Aπ* τp τραγ�?δια τ�υ πλ��ν δημ�-�ιλ@ς ε^ναι τ* (κ0λ�υθ�:

Np ε^σαι (ρεστ*ς σ8 Cλ�υς τ�+ς συμπ�λ:τες σ�υ.…87 σ8 Dπ�ιαδkπ�τε π0λι κι8 �ν μ�νzηςx …δι0τι gτσι κερδ�[εις τ`ν εaγνωμ�σ?νη τ�υς.8Aντιθ�τως j Fσ'υρ�γνωμ�σ?νη π�λλ@ς ��ρ@ς στ/θηκε (��ρμ` �δυνηρLν συνεπειLν.

86. 8Eπ�σης ε^πε: T* νp γεννηθz� κανε;ς γερ�δεμ�ν�ς ε^ναι gργ�τ�ς �?σεωςx (λλp τ* νp �μπ�ρz� κανε;ς νp λ�γzη C,τι συμ��ρειστ`ν πατρ�δα, ε^ναι vδι�ν τ�ς ψυ'�ς κα; τ�ς λ�γικ�ς. �H (�θ�ν�α3λικLν (γαθLν �μπ�ρε: νp πρ��λθzη κα; (π* τυ'α:α περιστα-τικ/. E^ναι δυστυ'kς, gλεγε, _κε:ν�ς π�+ δ@ν �μπ�ρε: νp3π��ρzη μιp δυστυ'�αx κα; ε^ναι μιp ψυ'ικ` (ρρuστια τ* νpθ�λSη κανε;ς (δ?νατα πρ/γματα κα; τ* νp ν�μ�[zη Cτι δ@ν πρ�πεινp τ*ν _νδια��ρ�υν τp δεινp τ�] &λλ�υ.


– 119 –

86. Bλ. Παλατ�νη 8Aνθ�λ�γ�α, VII, 91.87. 8EδL 3π/ρ'ει κεν* στ* κε�μεν�.

Kα� α]τ�ν μεγαλπρεπ1ς �θαψεν P πFλις, κα� /π$-γραψαν (A. Pal. vii. 90)L

κλειν(ς /ν δαπ$δισι ΠριEνης �=ντα καλ=πτειeδε B�αντα π$τρη, κFσμν <Iωσι μ$γαν.

�λλ" κα� Pμε(ς (A. Pal. vii. 91)L

τn�δε B�αντα κ$κευθα, τ�ν �τρ$μας �γαγεν SEρμ�ς ε3ς 'A�δην, πλι01 γEραϊ νι�Fμενν.

εDπε γ�ρ, εDπε δ�κην Jτ�ρυ τινFςL εDτ' �πκλινθε�ςπαιδ�ς /ς �γκαλ�δας μακρ�ν �τεινεν jπνν.

'Eπ�ησε δ# περ� 'Iων�ας, τ�να μ�λιστα tν τρFπνε]δαιμν�η, ε3ς �πη δισ�λια. τ1ν δ# 9�δμ$νων α]τ\ε]δκ�μησε τ�δε (Bergk iii. 199)L

�στ(σιν �ρεσκε π:σιν /ν πFλει<…> αyκε μ$νnηςLπλε�σταν γ"ρ �ει �ρινL α]θ�δης δ# τρFπςπλλ�κι �λα�ερ"ν /!$λαμψεν �ταν.

Kα� τ� μ#ν 3συρ�ν γεν$σθαι τ�ς �=σεως �ργνL τ� δ#λ$γειν δ=νασθαι τ" συμ�$ρντα τn� πατρ�δι ψυ�ς yδινκα� �ρνEσεως. ε]πρ�αν δ# ρημ�των πλλ(ς κα� δι"τ=ην περιγ�νεσθαι. �λεγε δ# �τυ� εDναι τ�ν �τυ�αν μW�$ρνταL κα� νFσν ψυ�ς τ� τ1ν �δυν�των /ρ:ν, �λλ-τρ�ων δ# κακ1ν �μνημFνευτν εDναι.


– 118 –

85

86

8Eρωτηθε;ς τ� ε^ναι δ?σκ�λ�, (πεκρ�θη: «T* νp 3π��ρzηκανε;ς (4ι�πρεπLς μιp μετα-�λ` τ�ς τ?'ης πρ*ς τ* 'ειρ0τερ�».K/π�τε π�+ συντα4�δευε σ@ πλ�:� μ@ (σε-ε:ς κα; _κινδ?νευαν(π* τ`ν τρικυμ�α, αaτ�; &ρ'ισαν νp κ/ν�υν _πικλkσεις στ�+ςθε�?ς. «Σταματ�στε», τ�+ς ε^πε, «μ` σUς καταλ/-�υν Cτι ε^στε_δL μ�σα». 8Eρωτηθε;ς 3π* (σε-�]ς, τ� πρUγμα ε^ναι j εaσ�-εια,δ@ν yμιλ�]σε. \Oταν D &λλ�ς _[kτησε νp μ/θzη τ*ν λ0γ� π�+ δ@ν(παντ�]σε, «γιατ; ρωτUς γιp πρ/γματα», τ�] ε^πε, «π�+ δι0λ�υδ@ν σ@ (��ρ�]ν».

87. 8Eρωτηθε;ς τ� ε^ναι γλυκ+ στ*ν &νθρωπ�, «j _λπ�δα», ε^πε.E^ναι πι* εa'/ριστ� νp δικ/[zης μιp 3π0θεσι μετα4+ δ?� _'θρLνσ�υ παρp μετα4+ δ?� ��λων σ�υ. Δι0τι (π* τ�+ς ��λ�υς σ�υ Dbνας Dπωσδkπ�τε θp γ�νzη _'θρ0ς σ�υ, _νL (π* τ�+ς _'θρ�?ςσ�υ D bνας θp γ�νη ��λ�ς σ�υ. 8Eρωτηθε;ς μ@ π�ιp (πασ'0λησιjδ�ν�[εται πι* π�λ+ D &νθρωπ�ς, (πkντησε: «Mα[ε?�νταςλε�τ/». 8Eπ�σης gλεγε Cτι πρ�πει νp ρυθμ�[ωμε τp τ�] -��υ μαςμ@ τ`ν πρ��πτικ` Cτι θp [kσωμε κα; π�λλp κα; λ�γα gτη κα; �5σ'�σεις μ@ τ�+ς συνανθρuπ�υς μας νp ε^ναι τ�τ�ιες, �στε νp μ`_πισ?ρ�υν -λ/-η στ`ν _νδε'�μ�νη περ�πτωσι μεταστρ��ςαaτLν (π* �ιλικLν σ@ _'θρικ@ς (κα; �ιλε:ν yς μισkσ�ντας)x δι0τι�5 πι* π�λλ�; &νθρωπ�ι ε^ναι κακ��88.

88. 8Eπ�σης συνε-�?λευε κατp w4�ς: Σκ�ψ�υ καλ/, πρ�τ�]_πι'ειρkσzης κ/τιx (λλp lμα τ* (πε�/σισες, νp _πιμ�νzης σταθερpστ`ν _π�τευ4� τ�υ. Np μ` Dμιλ�ς γρkγ�ραx ε^ναι σημ/δι τρ�λλας.Np ε^σαι συνετ0ς, λ�γικ0ς. Np παραδ�'εσαι τ`ν �παρ4ι θεLν89.Np μ` _παινz�ς (ν/4ι� &νθρωπ�, _πειδ` g'ει πλ�?τη. Np κερ-δ�[zης τp [ητkματ/ σ�υ μ@ τ`ν πειθ~ κα; t'ι μ@ τ`ν -�α. \O,τικαλ* κ/νεις, νp τ* (π�δ�δzης στ�+ς θε�?ς. VE'ε τ`ν σ��α yς_�0δι�, στ* τα4�δι (π* τp νι/τα στp γερ/ματαx γιατ; ε^ναι τ* πι*(σ�αλ@ς (π8 Cλα τp (π�κτkματα.


– 121 –

EFσαγωγ`) wρμηνε?ει: Np παραδ�'εσαι τ`ν �παρ4ι τLν θεLν. Admit theexistence of the gods. �O Γ/λλ�ς μετα�ραστ`ς (π�δ�δει: Γιp τ�+ς θε�+ς νpDμιλ�ς, Cπως rρμ0[ει στ�+ς θε�?ς.

/ρωτηθε�ς τ� δυσερ$ς, «τWν /π� τ� ε(ρν», ��η, «μετα-�λWν ε]γεν1ς /νεγκε(ν». συμπλ$ων πτ# �σε�$σι, ει-μα_μ$νης τ�ς νεgς κ�κε�νων τ*ς θε*ς /πικαλυμ$-νων, «σιγ:τε», ��η, «μW αyσθωνται `μ:ς /νθ�δε πλ$ν-τας». /ρωτηθε�ς `π� �σε�\ς �νθρaπυ τ� πτ$ /στινε]σ$�εια, /σ�γα. τ\ δ# τWν α3τ�αν τ�ς σιγ�ς πυθμ$νυ,«σιωπ1», ��η, «bτι περ� τ1ν ]δ$ν σι πρσηκFντωνπυνθ�νnη».

'Eρωτηθε�ς τ� γλυκ* �νθρaπις, «/λπ�ς», ��η. eδιν�λεγε δικ�_ειν μετα!* /θρ1ν & ��λων. τ1ν μ#ν γ"ρ��λων π�ντως /θρ�ν �σεσθαι τ�ν �τερν, τ1ν δ# /θρ1ντ�ν �τερν ��λν /ρωτηθε�ς τ� πι1ν �νθρωπς τ$ρπε-ται, ��η, «κερδα�νων». �λεγ$ τε τ�ν ��ν jτω μετρε(ν oςμισEσνταςL τ*ς γ"ρ πλε�στυς εDναι κακ=ς.

Συνε�=λευ$ τε RδεL «�ραδ$ως /γε�ρει τ(ς πραττ-μ$νιςL ? δ' tν �λnη, �ε�α�ως τηρ1ν δι�μενε. MW τα*λ�λειL μαν�αν γ"ρ /μ�α�νει. / �ρFνησιν �γ�πα. περ� θε1νλ$γε oς ε3σ�ν. �ν�!ιν �νδρα μW /πα�νει δι" πλ\τν.πε�σας λα�$, μW �ιασ�μενς. b τι tν �γαθ�ν πρ�ττnης, ε3ςθε*ς �ν�πεμπε. /�Fδιν �π� νεFτητς ε3ς γ�ρας �να-λ�μ�ανε σ��ανL �ε�αιFτερν γ"ρ τ\τ τ1ν �λλων κτη-μ�των».


– 120 –

88. O5 γνωμικ@ς ρkσεις τ�] B�αντ�ς τ*ν _μ�αν�[�υν &νθρωπ� μ@ -αθειpκα; πικρp γνLσι τLν (νθρuπωνx _4 αFτ�ας τ�?τ�υ, ε^'ε καταλk4ει στ`ν (παι-σι�δ�4�α.

89. Περ� θε1ν λ$γε, oς ε3σ�ν: �O R. Hisks, μετα�ραστ`ς τ�] παρ0ντ�ς (-λ.

87

88

Mνε�α τ�] B�αντ�ς κ/μνει κα; D �IππLνα4, Cπως εvπαμε κα;πρ�ηγ�υμ�νως, (λλp κα; D δυσκ�λ�ϊκαν�π��ητ�ς κα; (παιτη-τικ*ς �Hρ/κλειτ�ς τ*ν _πkνεσε _4αιρετικLς, (��] gγραψε τpw4�ς: «Στ`ν Πριkνη _γεννkθη D B�ας, D υ5*ς τ�] Tευτ/μ�υ, τ�]Dπ��υ �5 παρατηρkσεις ε^ναι (νuτερες παντ*ς &λλ�υ». O5Πριηνε:ς τ�] (�ι�ρωσαν κα; τ�μεν�ς, τ* λεγ0μεν� Tευτ/μει�ντ�μεν�ς. Δικ0 τ�υ ε^ναι τ* (π0�θεγμα: O5 περισσ0τερ�ι &νθρω-π�ι ε^ναι κακ��.

6. KΛEOBOYΛOΣ

89. �O Kλε0-�υλ�ς90 D γυι*ς τ�] Eaαγ0ρ�υ, Qταν (π* τ`νΛ�νδ� (τ�ς P0δ�υ), D Δ�]ρ�ς Cμως λ�γει Cτι κατkγετ� (π* τ`νKαρ�α (τ�ς M. 8Aσ�ας). Mερικ�; (ν/γ�υν τ`ν καταγωγk τ�υ στ*ν�Hρακλ�. oε'uρι[ε γιp τ`ν δ?ναμι κα; τ`ν �μ�ρ�ι/ τ�υ κα;_σπ�?δασε �ιλ�σ��α στ`ν Avγυπτ�. 8Aπ�κτησε κα; θυγατ�ρα,τ`ν Kλε�-�υλ�νη, π�+ 3π�ρ4ε π�ιkτρια w4αμ�τρων αFνιγμ/των,κα; τ`ν Dπ��α (να��ρει κα; D Kρατ:ν�ς στ* Dμuνυμ� δρUμα τ�υ,π�+ τ* τιτλ��ρε: στ*ν πληθυντικ* (ριθμ0 (δηλαδ` Kλε-�υλ(ναι). Aaτ*ς (νακα�νισε κα; τ* 5ερ*ν τ�ς 8AθηνUς π�+ ε^'ε(νεγε�ρει D Δανα0ς. VEγραψε κα; τραγ�?δια κα; γρ��υς (π�τε-λ�?μενα (π* 3000 στ�'�υς.

90. Aaτ*ς, λ�γ�υν, _π��ησε κα; τ* _π�γραμμα γιp τ*ν M�δα:

E^μαι '/λκινη παρθ�ν�ς κα; g'ω τ�π�θετηθ� _π/νω στ*μνημε:� τ�] M�δα. \Ωσπ�υ θp κυλ/zη τ* νερ* κα; θ8 (νθ�[�υντp ψηλp δ�νδρα, κα; θp λ/μπzη (νε-α�ν�ντας στ*ν �aραν* D�λι�ς κι8 j λαμπρ` σελkνη, κα; θp τρ�'�υν τp π�τ/μια κα; θ8(ναταρ/σσεται μ@ τ*ν κυματισμ0 της j θ/λασσα, μ�ν�ντας_δL π/νω στ*ν π�λ?κλαυστ� τ/�� τ�υ, θ8 (ναγγ�λλω στ�+ςδια-/τες Cτι _δL g'ει τα�� D M�δας91.


– 123 –

90. Γ?ρω στp 500 π.X.91. Bλ. Παλατ�νη 8Aνθ�λ�γ�α, VII, 153.

M$μνηται τ\ B�αντς κα� SIππ1να!, oς πρε�ρηται (§84 sup.), κα� V δυσ�ρεστς SHρ�κλειτς (DK 22 B 39)μ�λιστα α]τ�ν /πnEνεσε γρ�ψαςL /ν ΠριEνnη B�ας /γ$νετV Tευτ�μεω, f πλ$ων λFγς & τ1ν �λλων. κα� C Πριη-νε(ς δ# α]τ01, τ$μενς καθι$ρωσαν τ� Tευτ�μειν λεγFμε-νν. �πε�θ$γ!ατL C πλε(στι κακ�.

KΛEOBOYΛOΣ

KλεF�υλς E]αγFρυ Λ�νδις, oς δ# Δ\ρις, K�ρ(FGrH 76 F 77)L �νιι δ# ε3ς SHρακλ$α �να�$ρειν τ� γ$νςα]τFνL �aμnη δ# κα� κ�λλει δια�$ρειν, μετασε(ν τε τ�ς /νA3γ=πτ0ω �ιλσ��ας. γεν$σθαι τε α]τ01 θυγατ$ρα Kλε-�υλ�νην, α3νιγμ�των J!αμ$τρων πιEτριαν, @ς μ$μνηταικα� Kρατ(νς /ν τ01 Vμων=μ0ω δρ�ματι, πληθυντικ1ς /πι-γρ�ψας (Kock I 39). �λλ" κα� τ� Cερ�ν τ�ς 'Aθην:ς �να-νεaσασθαι α]τ�ν κτισθ#ν `π� Δανα\. fτς /π�ησεν9�σματα κα� γρ��υς ε3ς �πη τρισ�λια.

Kα� τ� /π�γραμμ� τινες τ� /π� M�δ9α τ\τFν �ασιπι�σαι (A. Pal. vii. 153, Cert. Hom. et Hes. 25 Allen. etc)L

αλκ� παρθ$νς ε3μ�, M�δα δ' /π� σEματι κε(μαι.�στ' tν jδωρ τε ν�nη κα� δ$νδρεα μακρ" τεθEλnη,}$λιFς τ' �νιgν λ�μπnη, λαμπρ� τε σελEνη,κα� πταμ� γε �$ωσιν, �νακλ=_nη δ# θ�λασσα,α]τ\ τn�δε μ$νυσα πλυκλα=τ0ω /π� τ=μ�0ω,�γγελ$ω παρι\σι, M�δας bτι τn�δε τ$θαπται.


– 122 –

89

90

�Ως (π0δει4ι (Cτι _γρ/�η (π* τ*ν Kλε0-�υλ�) ��ρ�υν τ*κατωτ�ρω �σμα τ�] Σιμων�δ�υ:

Π�ι*ς &νθρωπ�ς π�+ 3πακ�?ει στ`ν �ρ0νησι θp �μπ�-ρ�]σε νp _παιν�σzη τ*ν Kλε0-�υλ� τ*ν κ/τ�ικ� τ�ς Λ�νδ�υ,Cταν αaτ*ς (ντιπαρα-/λλzη πρ*ς τ�+ς αFων�ως ρ��ντας π�τα-μ�+ς κα; πρ*ς τp _αρινp &νθη, κα; πρ*ς τ`ν �λ0γα τ�] jλ��υκα; τ�ς 'ρυσ�ς σελkνης, κα; πρ*ς τ;ς θαλ/σσιες δ�νες τ`νδ?ναμι τ�ς (λιθ�νης _πιτυμ-�ας) στkλης. Δι0τι Cλα αaτp ε^ναι(σθεν�στερα (π* τ`ν δ?ναμι τLν θεLν. T* μ/ρμαρ� Cμως τ*θρυμματ�[�υν (κ0μη κα; τp (νθρuπινα '�ρια. 8Aπ* μωρ*λ�ιπ*ν &νθρωπ� πρ��ρ'εται αaτ` j σκ�ψις.

Δ@ν �μπ�ρε: νp ε^ναι τ�] �Oμkρ�υ τ* _π�γραμμα, δ�θ�ντ�ς Cτιαaτ*ς ε^ναι κατp π�λλp gτη πρ�γεν�στερ�ς τ�] M�δα.

91. Φ�ρεται δ@ yς δικ0 τ�υ στp «SYπμνEματα» τ�ς Παμ��ληςκα; τ* κ/τωθι αvνιγμα:

E^ναι bνας πατ�ρας μ@ δuδεκα γυι�?ςx D καθ�νας g'ει δ?��ρ@ς τρι/ντα θυγατ�ρες, μ@ _4 Dλ�κλkρ�υ (ντ�θετη tψι.VAλλες ε^ναι &σπρες κα; &λλες μα]ρες.�Aν κα; ε^ναι (θ/νατες, Cμως Cλες πεθα�ν�υν.

E^ναι τ* gτ�ς.8Aπ* τp τραγ�?δια τ�υ τp πι* δημ��ιλ� ε^ναι τp (κ0λ�υθα:

O5 στερkσεις ε^ναι j μ�:ρα τLν θνητLν κα; τ* πλ�θ�ς τLν λ0γωνx(λλp μ@ τ*ν καιρ* _πιτυγ'/νεται _π/ρκεια. Np σκ�πτεσαι κ/τικαλ0. Np μ` ε^σαι (περ�σκεπτ�ς 7 (γρ�:κ�ς. E^πε (κ0μη Cτι πρ�-πει νp νυμ�ε?�υμε τ;ς θυγατ�ρες μας σ@ νεαρ` μ@ν jλικ�α, (λλpνp g'�υν �δη μυαλ* γυνα�κας. �Yπ�δει4ε Cτι πρ�πει νp μ�ρ�u-νωμε κα; τp κ�ρ�τσια. Πρ�πει νp κ/νωμε καλ* στ*ν ��λ� μας,gλεγε, γιp νp τ*ν κ/νωμε περισσ0τερ� ��λ�x κα; στ*ν _'θρ0 μας,γιp νp τ*ν κ/νωμε ��λ�. Δι0τι πρ�πει νp _4�υδετερuνωμε (π*μ@ν τ�+ς ��λ�υς τ`ν μ�μ�k, (π* δ@ τ�+ς _'θρ�+ς τ`ν _πι-�υλk.


– 125 –

�$ρυσι δ# μαρτ=ριν Σιμων�δυ 9�σμα, bπυ �ησ� (Page581)L

τ�ς κεν α3νEσειε νF0ω π�συνς Λ�νδυ να$ταν KλεF�υλν�εν�ις πταμ(ς �νθεσ� τ' ε3αριν(ς�ελ�υ τε �λγ� ρυσ$ας τε σελ�ναςκα� θαλασσα�αισι δ�νnης �ντιθ$ντα μ$νς στ�λας;Yπαντα γ"ρ /στι θε1ν eσσωL λ�θν δ#κα� �ρFτει παλ�μαι θρα=ντιL μωρ\ �ωτ�ς Yδε �υλ�.

] γ"ρ εDναι SOμEρυ τ� /π�γραμμα, πλλ(ς �τεσι πρ-$ντς, �ασ�, τ\ M�δα.

Φ$ρεται δ' α]τ\ /ν τ(ς Παμ��λης SYπμνEμασι (FHGiii. 521) κα� αyνιγμα τ(ν (A. Pal. xiv. 101)L

εOς V πατEρ, πα(δες δυκα�δεκα. τ1ν δ# Jκ�στ0ωπα(δες δ�ς τρι�κντα δι�νδια εDδς �υσαιLαC μ#ν λευκα� �ασιν 3δε(ν, αC δ' αdτε μ$λαιναιL�θ�νατι δ# τ' /\σαι, �π�θιν=θυσιν Yπασαι.

�στι δ' V /νιαυτFς.

T1ν δ# 9�δμ$νων ε]δκ�μησεν α]τ\ τ�δε (Bergk iii.201)L

'Aμυσ�α τ� πλ$ν μ$ρς /ν �ρτ(σιλFγων τε πλ�θςL �λλ' V καιρ�ς �ρκ$σει.�ρFνει τι κεδνFνL μW μ�ταις † �αρις γιν † $σθω.

��η δ# δε(ν συνικ�_ειν τ"ς θυγατ$ρας, παρθ$νυς μ#ντWν Pλικ�αν τ� δ# �ρνε(ν γυνα(καςL `πδεικν*ς bτι δε(παιδε=εσθαι κα� τ"ς παρθ$νυς. �λεγ$ τε τ�ν ��λν δε(νε]εργετε(ν, bπως μ:λλν nc ��λςL τ�ν δ# /θρ�ν ��λνπιε(ν. �υλ�σσεσθαι γ"ρ τ1ν μ#ν ��λων τ�ν ψFγν, τ1νδ# /θρ1ν τWν /πι�υλEν.


– 124 –

91

92. \Oταν -γα�νzης (π* τ* σπ�τι σ�υ, νp g'zης πρ�γραμματ�σειτ� μ�λλεις ν/ κ/μzης κι8 Cταν γυρ�σzης, κ/με bνα λ�γαριασμ0 τ�] τ�gκαμες. Π�ραν τ�?των συνιστ�]σε νp (σκ�]με τ* σLμα μας. Npπρ�τιμ�]με νp (κ�]με μUλλ�ν, παρp νp λ�με π�λλp (νp εvμαστε�ιλ�μαθε:ς μUλλ�ν παρp (μαθε:ς). Np λ�με π/ντ�τε καλp λ0για(νp μ` κακ�λ�γ�]με). Np δι/κεισαι �ιλικLς πρ*ς τ`ν (ρετ` κα;_'θρικLς πρ*ς τ`ν κακ�α. Np (π��ε?γzης νp κ/μνzης (δικ�α.Στ�+ς π�λ:τες (στ*ν λα*) νp λ�γωμε τp &ριστα.

Np εvμεθα (νuτερ�ι τ�ς jδ�ν�ς. Np μ` κ/νωμε τ�π�τε διp τ�ς-�ας. Np δ�δωμε παιδε�α στp τ�κνα μας. Np τερματ�[ωμε τ`νg'θρα. Np μ` κ/νωμε �ιλ��ρ�νkσεις στ`ν γυνα:κα μας �sτε νpτ`ν μαλuνωμε, _νuπι�ν 4�νωνx δι0τι τ* πρLτ� δε�'νει μωρ�α κα;τ* &λλ� παρα�ρ�σ?νη. M` τιμωρz�ς μεθυσμ�ν� 3πηρ�τη, δι0τι�α�νεται κι8 D vδι�ς μεθυσμ�ν�ς. Np πα�ρνωμε γυνα:κα (π* τ`νδικk μας κ�ινωνικ` τ/4ιx δι0τι �ν π/ρωμε (π* (νωτ�ρα τ/4ι, δ@νθp (π�κτkσωμε συγγενε:ς παρp (��ντες.

93. Np μ` γελSUς μ@ τ�+ς σκωπτ�μ�ν�υς, δι0τι θp πρ�καλ�σzηςτ`ν (π�'θει/ τ�υς. Eaτυ'Lν, νp μ` ε^σαι _πηρεασμ�ν�ς, (λα[uνxκα; νp μ` ταπεινuνεσαι, Cταν ε3ρ�σκεσαι σ@ δυσκ�λ�α. M/θε νp(ντιμετωπ�[zης μ@ θ/ρρ�ς τ;ς μετα-�λ@ς τ�ς τ?'ης.

Π�θανε γηραι0ς, (��] g[ησε _π; w-δ�μkκ�ντα gτη. Kα; gγρα-ψαν γι8 αaτ*ν τ�]τ� τ* _πιτ/�ι�:

T*ν σ��*ν &νδρα Kλε0-�υλ�ν (π�θαν0ντα,κλα�ει τ�?τη _δL j πατρ�ς τ�υ j Λ�νδ�ς,π�+ τ`ν κρατε: στ`ν (γκαλι/ της j θ/λασσα.

Δικ0 τ�υ Qταν τ* (π0�θεγμα: �H μετρι�π/θεια ε^ναι π�λ+καλ* πρUγμα. VEστειλε κα; στ*ν Σ0λωνα τ`ν (κ0λ�υθ� _πι-στ�λk:

O KΛEOBOYΛOΣ ΠPOΣ TON ΣOΛΩNA

«VE'εις -ε-α�ως π�λλ�+ς ��λ�υς κα; δ?νασαι νp κατ�ικkσzηςεFς �5�νδkπ�τε μ�ρ�ς τ�] κ0σμ�υ. 8Eγ~ Cμως g'ω τ`ν γνuμη Cτικαταλληλ�τ/τη κατ�ικ�α γιp τ*ν Σ0λωνα ε^ναι j Λ�νδ�ςx δι0τι σ@


– 127 –

Kα� bταν τις /!�nη τ�ς 3κ�ας, _ητε�τω πρFτερν τ� μ$λλειπρ�σσεινL κα� bταν ε3σ$λθnη π�λιν, _ητε�τω τ� �πρα!ε.συνε�=λευ$ τε εd τ� σ1μα �σκε(νL �ιλEκν εDναιμ:λλν & �ιλFλαλνL �ιλμαθ� μ:λλν & �μαθ�Lγλ1σσαν εr�ημν yσεινL �ρετ�ς 3κε(ν εDναι, κακ�ας�λλFτρινL �δικ�αν �ε=γεινL πFλει τ" �$λτιστα συμ�υ-λε=εινL Pδν�ς κρατε(νL ��9α μηδ#ν πρ�ττεινL τ$κνα παι-δε=εινL /θρ"ν διαλ=ειν. γυναικ� μW �ιλ�ρνε(σθαι,μηδ# μ�εσθαι, �λλτρ�ων παρFντωνL τ� μ#ν γ"ρ �νιαν,τ� δ# μαν�αν σημα�νει. 3κ$την π�ρινν μW κλ�_ειν,δκε(ν γ"ρ παρινε(ν. γαμε(ν /κ τ1ν Vμ�ωνL tν γ"ρ /κτ1ν κρειττFνων λ��nης, �ησ�, δεσπFτας κτEσnη τ*ς συγ-γεν$ας. MW /πιγελ:ν τ(ς σκωπτμ$νιςL �πεθEσεσθαι γ"ρ τ=-τις. ε]τυ1ν μW yσθι `περE�ανςL �πρEσας μW ταπει-ν\. τ"ς μετα�λ"ς τ�ς τ=ης γεννα�ως /π�στασ �$ρειν.

'Eτελε=τησε δ# γηραιFς, �τη �ι*ς J�δμEκνταL κα�α]τ01 /πεγρ��η (A. Pal. vii. 618)L

�νδρα σ��ν KλεF�υλν �π�θ�μενν καταπενθε(eδε π�τρα Λ�νδς πFντ0ω �γαλλμ$νη.

'Aπε�θ$γ!ατL μ$τρν �ριστν. κα� ΣFλωνι /π$στειλενjτω

KλεF�υλς ΣFλωνι

Πλλ� μ$ν τιν �ασιν �ταρι κα� Dκς π�ντηL �αμ� δ#/γgν πτανεστ�ταν /σε(σθαι ΣFλωνι τ"ν Λ�νδν


– 126 –

92

93

αaτ`ν 3π/ρ'ει δημ�κρατ�α. Kα; j ν�σ�ς κε:ται εFς κεντρικ*νσημε:�ν τ�] πελ/γ�υς. 8EδL, Cταν κατ�ικz�ς, δ@ν g'εις νp��-ηθz�ς καμμ�α _ν�ργεια τ�] Πεισιστρ/τ�υx κα; ��λ�ι σ�υ (π*κ/θε μ�ρ�ς θp gλθ�υν σ8 _σ�να».

7. ΠEPIANΔPOΣ

94. �O Περ�ανδρ�ς92, D γυι*ς τ�] Kυψ�λ�υ, Qταν K�ρ�νθι�ςκα; (π0γ�ν�ς τLν �HρακλειδLν. E^'ε νυμ�ευθ� τ`ν Λυσ�δη, π�+('αϊδευτικp) τ`ν gλεγε M�λισσα. �H Λυσ�δη Qταν κ0ρη τ�]τυρ/νν�υ τLν 8Eπιδαυρ�ων Πρ�κλ��υς κα; τ�ς 8Eρισθενε�ας, jDπ��α π/λι Qταν κ0ρη τ�] 8Aριστ�κρ/τ�υς κα; (δελ�` τ�] 8Aρι-στ�δkμ�υ, �5 Dπ�:�ι κυριαρ'�]σαν _�8 Cλης σ'εδ*ν τ�ς 8Aρκα-δ�ας, Cπως (να��ρει D �Hρακλε�δης D Π�ντικ*ς στ`ν Περ� �ρ�ςσυγγρα�k τ�υ. 8Aπ* τ`ν Λυσ�δη (π�κτησε δ?� γι�?ς, τ*νK?ψελ� κα; τ*ν Λυκ0�ρ�να, (π* τ�+ς Dπ��υς D μικρ0τερ�ςQταν συνετ0ς, (λλp D μεγαλ?τερ�ς Qταν &μυαλ�ς. \Yστερα (π*'ρ0νια, �5 παλλακ�δες τ�υ δι�-αλαν τ`ν γυνα:κα τ�υ π�+ Qτανgγκυ�ς, κα; αaτ0ς, g4αλλ�ς (π* τ*ν θυμ0 τ�υ, τ`ν _γκρ�μισε (π*τ`ν σκ/λα 7 τ�ς κατ��ερε Fσ'υρp λακτ�σματα, �στε αaτ`3π�κυψε. Mετ/, τ;ς παλλακ�δες τ;ς gκαυσε [ωνταν�ς.

95. T*ν γυι0 τ�υ τ*ν Λυκ0�ρ�να, π�+ _λυπε:τ� γιp τ`νμητ�ρα τ�υ, τ*ν _4uρισε στ`ν K�ρκυρα. \Oταν πιp _γ�ρασε,gστειλε νp τ*ν π/ρzη γιp νp τ�] (ναθ�σzη τ`ν τυρανν�α. 8Aλλp τ*νπρ0λα-αν �5 Kερκυρα:�ι, �5 Dπ�:�ι _�0νευσαν τ*ν Λυκ0�ρ�να.8Oργισθε;ς _κ τ�?τ�υ D τ?ρανν�ς, συν�λα-ε τp παιδιp αaτLν93

κα; τp gστειλε στ*ν -ασιλ�α τ�ς Λυδ�ας 8Aλυ/ττη γιp νp τpεaν�υ'�σzη. 8Aλλp διερ'0μεν� τ* πλ�:� (π* τ`ν Σ/μ�, �5 ν��ι gκα-μαν gκκλησι στ`ν \Hρα, κα; �5 Σ/μι�ι τ�+ς (πελευθ�ρωσαν.

Kα; D Περ�ανδρ�ς (π�γ�ητευθε;ς (π�θανε, γ�ρ�ς πιp �γδ0-


– 129 –

92. �O Περ�ανδρ�ς διετ�λεσε τ?ρανν�ς (π* τ* 625 bως τ* 585.93. Bλ�πε Γ�υ=λ Nτυρ/ντ, gνθ8 (νωτ., σ. 108.

δαμκρατεμ$ναν. κα� � ν:σς πελαγ�α, �νθα 3κ$ντι]δ#ν δειν�ν /κ Πεισιστρ�τω. κα� τ� �ταρι δ# Jκ�στ-θεν π"ρ τ* �ασ\νται.

ΠEPIANΔPOΣ

Περ�ανδρς Kυψ$λυ Kρ�νθις �π� τ\ τ1ν SHρα-κλειδ1ν γ$νυς. fτς γEμας Λυσ�δην, {ν α]τ�ς M$λισ-σαν /κ�λει, τWν Πρκλ$υς τ\ 'Eπιδαυρ�ων τυρ�ννυκα� 'Eρισθενε�ας τ�ς 'Aριστκρ�τυς παιδFς, �δελ��ς δ#'AριστδEμυ θυγατ$ρα, C σεδ�ν π�σης 'Aρκαδ�ας/π�ρ!αν, uς �ησιν SHρακλε�δης V Πντικ�ς /ν τ01 Περ��ρ�ς (Wehrli vii. fg. 144), πα(δας /! α]τ�ς /π�ησε δ=,K=ψελν κα� ΛυκF�ρναL τ�ν μ#ν νεaτερν συνετFν,τ�ν δ# πρεσ�=τερν ��ρνα. ρFν0ω δW `π' Gργ�ς �αλgν`π��θρ0ω & λακτ�σας τWν γυνα(κα �γκυν dσαν �π$-κτεινε, πεισθε�ς δια�λα(ς παλλακ�δων, �ς jστερν�καυσε.

TFν τε πα(δα �πεκEρυ!εν ε3ς K$ρκυραν λυπ=μενν/π� τn� μητρ�, 00R iνμα ΛυκF�ρων. �δη δ# /ν γEρ9α καθε-στgς μετεπ$μπετ α]τ�ν bπως παραλ��nη τWν τυρανν�δαL?ν �θ�σαντες C Kερκυρα(ι διερEσαντ. bθεν Gργι-σθε�ς �πεμψε τ*ς πα(δας α]τ1ν πρ�ς 'Aλυ�ττην /π'/κτμn�L πρσσ=σης δ# τ�ς νεgς Σ�μ0ω, Cκετε=σαντεςτWν >Hραν `π� τ1ν Σαμ�ων διεσaθησαν.


– 128 –

94

95

ντα _τLν. �O Σωσικρ/της λ�γει Cτι (π�θανε 41 'ρ0νια πρ;ν (π*τ*ν Kρ�:σ� κα; πρ* τ�ς 49ης 8Oλυμπι/δ�ς94. �O �Hρ0δ�τ�ς (να-��ρει στ* πρLτ� -ι-λ�� τ�ς SIστρ�ας τ�υ, Cτι D Περ�ανδρ�ς3π�ρ4ε �ιλ�4εν�?μεν�ς τ�] τυρ/νν�υ τLν Mιλησ�ων Θρασυ--�?λ�υ95.

96. �O 8Aρ�στιππ�ς, π/λι, στ* πρLτ� -ι-λ�� τ�] gργ�υ τ�υ«Περ� παλαι:ς τρυ��ς» (δηλ. γιp τ`ν εaμ/ρεια, τ`ν 'λιδ` τLνπαλαιLν96), γρ/�ει γι8 αaτ*ν Cτι τ*ν _ρωτε?θηκε j μητ�ρα τ�υKρ/τεια κα; συν�υσια[0ταν μα[� τ�υ κρυ�/x κα; Cτι κα; αaτ*ςαFσθαν0ταν (π0λαυσι (π* αaτ*ν τ*ν δεσμ0. (λλ/, Cταν gγινεγνωστ* αaτ0, gγινε (νυπ0��ρ�ς σ@ Cλ�υς, (π* τ*ν (-/στα'τ�π0ν� γιp τ`ν (π�κ/λυψι. 8E4 &λλ�υ D VE��ρ�ς (�ηγε:ται Cτιgτα4ε bνα 'ρυσ* &γαλμα, �ν νικ�]σε στp 8Oλ?μπια μ@ τ*τ�θριππ� lρμα τ�υ. Πρ/γματι _ν�κησε, (λλp δ@ν ε^'ε τp (παι-τ�?μενα 'ρkματα, Dπ0τε σ@ κ/π�ια w�ρτk, Cταν ε^δε τ;ς γυνα:κεςστ�λισμ�νες, τ�+ς π�ρε Cλα τp κ�σμkματα, κα; gστειλε τ* τ/μα.

Λ�γεται (κ0μη, Cτι, _πειδ` �θελε νp μ` γ�νzη γνωστ*ς D τ/��ςτ�υ, μη'ανε?θηκε τ* w4�ς: _�uνα4ε δ?� ν��υς, κα; (��] τ�+ςgδει4ε bνα δρ0μ�, τ�+ς δι�τα4ε νp -γ�]ν τ`ν ν?κτα, κα; νp σκ�-τuσ�υν κα; νp θ/ψ�υν τ*ν πρLτ�ν π�+ θp συναντkσ�υν.VEπειτα δι�τα4ε &λλ�υς τ�σσερις νp σκ�τuσ�υν κα; νp κ/ψ�υντ�+ς πρuτ�υςx κα; _ν συνε'ε�Sα δι�τα4ε &λλ�υς περισσ0τερ�υς νpκ/μ�υν τ* vδι� στ�+ς πρηγ�?μεν�υς. Kα; gτσι, Cταν παρ�υσι/-σθηκε D vδι�ς στ�+ς πρuτ�υς, _��νε?θη (π* αaτ�?ς. O5 K�ρ�ν-θι�ι gγραψαν γι8 αaτ*ν _π/νω σ8 bνα κεν�τ/�ι� τp w4�ς:


– 131 –

κν?ει στ*ν Περ�ανδρ� τ*ν τρ0π� μ@ τ*ν Dπ�:� θp (παλλ/σσεται (π* τ�+ςπ�λιτικ�?ς τ�υ (ντιπ/λ�υς.

96. Πρ-λ. Wilamowitz, Antigonos von Karystos, σ. 48.

Kα� ?ς (FGrH 244 F 332a) �θυμEσας /τελε=τησεν, �δηγεγνgς �τη GγδEκντα. Σωσικρ�της δ$ �ησι (FHG iv.502) πρFτερν Kρ�συ τελευτ�σαι α]τ�ν �τεσιτεσσαρ�κντα κα� Jν�, πρ� τ�ς τεσσαρακστ�ς /ν�της'Oλυμπι�δς. τ\τν SHρFδτς /ν τn� πρaτnη (i. 20) !$νν�ησ�ν εDναι Θρασυ�=λ0ω τ01 Mιλησ�ων τυρ�νν0ω.

Φησ� δ# 'Aρ�στιππς /ν πρaτ0ω Περ� παλαι:ς τρυ��ςπερ� α]τ\ τ�δε, oς �ρα /ρασθε(σα P μEτηρ α]τ\ Kρ�-τεια συν�ν α]τ01 λ�θραL κα� ?ς eδετ. �ανερ\ δ# γεν-μ$νυ �αρ*ς π:σιν /γ$νετ δι" τ� �λγε(ν /π� τn� �ωρ9:.�λλ" κα� <E�ρς (FGrH 70 F 178) Cστρε( oς εr!αιτ, ε3νικEσειεν 'Oλ=μπια τεθρ�ππ0ω, ρυσ\ν �νδρι�ντα �να-θε(ναιL νικEσας δ# κα� �πρ1ν ρυσ�υ, κατ� τινα Jρ-τWν /πιaριν κεκσμημ$νας 3δgν τ"ς γυνα(κας π�ντα��ε�λετ τ�ν κFσμν, κα� �πεμψε τ� �ν�θημα.

Λ$γυσι δ$ τινες oς θελEσας α]τ\ τ�ν τ��ν μWγνωσθ�ναι, τι\τFν τι /μηανEσατ. δυσ�ν /κ$λευσενεαν�σκις, δε�!ας τιν" VδFν, /!ελθε(ν ν=κτωρ κα� τ�ν�παντEσαντα �νελε(ν κα� θ�ψαιL �πειτα �αδ�_ειν �λλυςτε κατ" τ=των τ$τταρας, κα� �νελFντας θ�ψαιL π�λιν τεκατ" τ=των πλε�νας. κα� jτως α]τ�ς τ(ς πρaτις/ντυgν �νnηρ$θη. Kρ�νθιι δ# /π� τι κεντ��ιν /π$-γραψαν α]τ01 τFδε (A. Pal vii. 619)L


– 130 –

94. �H 49η 8Oλυμπιpς (ντιστ�ι'ε: στp gτη 584 – 580.95. Bλ�πε κατωτ�ρω τ`ν _πιστ�λ` τ�] Θρασυ-�?λ�υ, μ@ τ`ν Dπ��α 3π�δει-

96

97. T�?τη j περι-αλλ�μ�νη (π* θ/λασσα γ� τ�ς πατρ�δας τ�υK�ρ�νθ�υ g'ει _δL στ`ν (γκαλι/ της τ*ν κ�ρυ�α:� στ*νπλ�]τ� κα; τ`ν σ��α Περ�ανδρ�97.

�Yπ/ρ'ει κα; τ* (κ0λ�υθ� δικ0 μας _πιτ/�ι� γι8 αaτ0ν:

Np μ` σ@ στεν�'ωρz� τ* Cτι δ@ν _πιτυγ'/νεις αaτ* π�+λα'ταρUςx (λλp νp ε^σαι εa'αριστημ�ν�ς μ@ C,τι σ�] δ�δει Dθε0ς. Δι0τι (π* τ`ν στεν�'uρια τ�υ D Περ�ανδρ�ς π�θανε,_πειδ` δ@ν _π�τυ'ε _κε:ν� π�+ λα'ταρ�]σε98.

Δικ0 τ�υ ε^ναι κα; τ* ρητ0: τ�π�τε νp μ` κ/νzης (π�κλειστικpγιp νp κερδ�σzης 'ρkματα. Δι0τι πρ�πει τp _πιτρεπτp κ�ρδη νpκερδ�[zη κανε�ς. VEγραψε κα; bνα διδακτικ* π��ημα (SYπθEκας)(π* 2000 στ�'�υς. 8Eπ�σης ε^πε Cτι _κε:ν�ι π�+ θ�λ�υν νp ε^ναι(σ�αλε:ς, Cταν κυ-ερν�]ν τυραννικLς, πρ�πει νp περι�ρ�υ-ρ�]νται (π* τ`ν (γ/πη τ�] λα�] κα; t'ι (π* τp Cπλα. K/π�τε,Cταν ρωτkθηκε γιατ; κυ-ερνU τυραννικLς, (πεκρ�θη: «Δι0τι, εvτεwκ�υσ�ως (π�μακρυνθL τ�ς _4�υσ�ας εvτε -ια�ως, αaτ* συνεπ/-γεται κ�νδυν�». VEλεγε _π�σης κα; τp w4�ς: E^ναι καλ* πρUγμα jjσυ'�α. 8Eπικ�νδυν� j θρασ?της. T* κ�ρδ�ς ε^ναι αFσ'ρ099. �Hδημ�κρατ�α ε^ναι καλ?τερη (π* τ`ν τυρανν�α. O5 (π�λα?σειςπαρ�ρ'�νται, (λλp �5 τιμ@ς ε^ναι (θ/νατες.

98. \Oταν εaτυ'z�ς νp ε^σαι μετρι0�ρων, κα; Cταν δυστυ'z�ς, νpε^σαι �ρ0νιμ�ς, συνετ0ς. Kα; στ�+ς εaτυ'�]ντας κα; στ�+ς δυστυ-'�]ντας ��λ�υς σ�υ νp ε^σαι D vδι�ς. �Aν gδωσες τ*ν λ0γ� σ�υ γιpκ/τι, νp τ*ν κρατSUς. Np μ` (π�καλ?πτzης τp μυστικ/. Np μ` _πι-κρ�νzης μ0ν�ν _κε�ν�υς π�+ κ/ν�υν λ/θη, (λλp πρ�σπ/θησε νp(π�τρ�ψzης κι8 _κε�ν�υς π�+ μ�λλ�υν νp κ/μ�υν λ/θη.

Aaτ*ς πρLτ�ς ε^'ε πρ�σωπικ` �ρ�υρp κα; μετ�τρεψε τ`νκυ-�ρνησ� τ�υ σ@ τυρανν�δα. Δ@ν &�ηνε δ@ νp _γκαθ�σταται_λε?θερα Cπ�ι�ς �θελε στ`ν π0λι, καθ8 � (να��ρ�υν D VE��ρ�ςκα; D 8Aριστ�τ�λης. VHκμασε περ; τ`ν 38ην 8Oλυμπι/δα κα;παρ�μεινε τ?ρανν�ς _π; σαρ/ντα 'ρ0νια.


– 133 –

πλ=τυ κα� σ��ης πρ=τανιν πατρ�ς eδε KFρινθςκFλπις �γι�λις γ� Περ�ανδρν �ει.

�στι κα� Pμ1ν (A. Pal. vii. 620)L

μE πτε λυπEσnη σε τ� μE σε τυε(ν τινςL �λλ"τ$ρπε π:σιν Vμ1ς Oσι δ�δωσι θεFς.

κα� γ"ρ �θυμEσας σ��ς Περ�ανδρς �π$σ�η,jνεκεν ]κ �τυεν πρE!ις @ς �θελεν.

T=τυ /στ� κα� τ� Mηδ#ν ρημ�των �νεκα πρ�ττεινLδε(ν γ"ρ τ" κερδαντ" κερδα�νειν. /π�ησε δ# κα� `πθE-κας ε3ς �πη δισ�λια. εDπ$ τε τ*ς μ$λλντας �σ�αλ1ςτυραννEσειν τn� ε]ν�9α δρυ�ρε(σθαι, κα� μW τ(ςbπλις. κα� πτε /ρωτηθε�ς δι" τ� τυραννε(, ��η, «bτι κα�τ� Jκυσ�ως �πστ�ναι κα� τ� ��αιρεθ�ναι κ�νδυνν�$ρει». �λεγε δ# κα� τ�δεL καλ�ν Pσυ�αL /πισ�αλ#ς πρ-π$τειαL κ$ρδς α3σρFνL <…> δημκρατ�α κρε(ττντυρανν�δςL αC μ#ν Pδνα� �θαρτα�, αC δ# τιμα� �θ�νατιL/ ε]τυ1ν μ#ν μ$τρις yσθι, δυστυ1ν δ# �ρFνιμςL ��λιςε]τυ\σι κα� �τυ\σι V α]τ�ς yσθιL ? tν VμλγEσ9ης,διατEρειL λFγων �πρρEτων /κ�ρ"ν μW πι\L μWμFνν τ*ς �μαρτ�νντας, �λλ" κα� τ*ς μ$λλνταςκFλα_ε.

Ofτς πρ1τς δρυ�Fρυς �σε, κα� τWν �ρWν ε3ςτυρανν�δα μετ$στησεL κα� ]κ εyα /ν �στει _�ν τ*ς �υ-λμ$νυς, καθ� �ησιν <E�ρς (FGrH 70 F 179) κα� 'Aρι-σττ$λης (Rose 516 'Aθπ. 16, 3). �κμα_ε (FGrH 244 F332b) δ# περ� τWν τριακστWν GγδFην 'Oλυμπι�δα, κα�/τυρ�ννησεν �τη τετταρ�κντα.


– 132 –

97. Bλ. Παλατ�νη 8Aνθ�λ�γ�α, VII, 619.98. Aaτ0θι, VII, 620.99. T* κε�μεν� _δL, πρ��ανLς ε^ναι _λλιπ�ςx γιατ; δ@ν μπ�ρε: νp ε^ναι κ/θε

κ�ρδ�ς αFσ'ρ0.

97

98

99. �O Σωτ�ων, D �Hρακλε�δης κα; j Παμ��λη στ* π�μπτ�-ι-λ�� τLν «SYπμνημ�των» της γρ/��υν Cτι 3π�ρ4αν δ?�Περ�ανδρ�ι, D τ?ρανν�ς κα; D σ��*ς π�+ Qταν (π* τ`ν 8Aμ-ρα-κ�α. Aaτ* τ* -ε-αιuνει κα; D Nε/νθης D Kυ[ικην0ς, π�+ πρ�σθ�-τει Cτι Qταν κα; _4/δελ��ι. �O 8Aριστ�τ�λης λ�γει Cτι D K�ρ�νθι�ςQταν D σ��0ς, D Πλ/των Cμως δ@ν τ* παραδ�'εται100.

Δικ0 τ�υ ε^ναι τ* (π0�θεγμα: M@ τ`ν &σκησι _πιτυγ'/νεται jτελει0της. VHθελε δ@ κα; στ*ν 8Iσθμ* (τ�ς K�ρ�νθ�υ) νp (ν��4zηδιuρυγα101.

Φ�ρεται _π�σης yς δικk τ�υ κα; j κ/τωθι _πιστ�λk:

O ΠEPIANΔPOΣ ΠPOΣ TOYΣ ΣOΦOYΣ

«8O�ε�λω π�λλ@ς '/ρες στ*ν Π?θι� 8Aπ0λλωνα π�+ συναντη-θkκατε Cλ�ι μα[�. Kα; εs'�μαι, �5 _πιστ�λ�ς μ�υ νp σUς ��ρ�υνκα; στ`ν K0ρινθ�, Cπ�υ, καθ~ς γνωρ�[ετε, θp σUς κ/μω μ�α παλ-λαϊκ` 3π�δ�'k. Mαθα�νω Cτι π�ρυσι πkγατε στ;ς Σ/ρδεις, στ`ναaλ` τ�] Λυδ�] -ασιλ�ως. Tuρα μ` διστ/σετε νp _πισκε�θ�τεκα; τ*ν &ρ'�ντα τ�ς K�ρ�νθ�υ. Δι0τι κα; �5 K�ρ�νθι�ι μ@ μεγ/λητ�υ 'αρp θp σUς Fδ�]ν νp _πισκ�πτεσθε τ*ν �^κ� τ�] Περι/ν-δρ�υ».

O ΠEPIANΔPOΣ ΠPOΣ TON ΠPOKΛEA102

100. «8Eγ~ μ@ν (κ�υσ�ως gκαμα τ*ν �0ν� τ�ς συ[?γ�υ μ�υ.8Eσ+ Cμως _σκεμμ�νως (δικε:ς, στρ��ντας τ* μ:σ�ς τ�] παιδι�]μ�υ _ναντ��ν μ�υ. Λ�ιπ*ν 7 θp σταματkσzης τ`ν σκληρ` μετα'ε�-ρισι τ�] παιδι�] μ�υ 7 _γ~ D vδι�ς θp σ@ _κδικηθL. Δι0τι -ε-α�ως_γ~ D vδι�ς g'ω _4ιλεωθ� γιp τ`ν θυγατ�ρα σας, (��] gθεσαστ`ν πυρp μα[; μ@ τ* σLμ/ της κα; τ*ν 5ματισμ* Cλων τLνγυναικLν τ�ς K�ρ�νθ�υ».

Σ@ αaτ*ν δ�, (πεστ/λη 3π* τ�] Θρασυ-�?λ�υ j (κ0λ�υθ�ς_πιστ�λk:


– 135 –

102. �O Πρ�κλ�ς Qταν πεθερ*ς τ�] Περι/νδρ�υ. �H _πιστ�λ` θεωρε:ται(π0κρυ�η κα; τ* κε�μεν0 της ε^ναι (λλ�ιωμ�ν� κα; (μ��-�λ�.

Σωτ�ων δ# κα� SHρακλε�δης (Wehrli vii, fg. 145) κα� Παμ-��λη /ν τ01 π$μπτ0ω τ1ν SYπμνημ�των (FHG iii. 521) δ=�ασ� Περι�νδρυς γεγν$ναι, τ�ν μ#ν τ=ραννν, τ�ν δ#σ��ν κα� 'Aμ�ρακιaτην. τ\τ κα� Nε�νθης �ησ�ν VKυ_ικηνFς (FGrH 84 F 19), �νεψι=ς τε εDναι �λλEλις. κα�'Aρισττ$λης μ#ν (Rose 517) τ�ν Kρ�νθιFν �ησι εDναι τ�νσ�FνL Πλ�των δ# (Prot. 343a) r �ησιν.

T=τυ /στ�L Mελ$τη τ� π:ν. �θελε δ# κα� τ�ν 'Iσθμ�νδιρ=!αι. �$ρεται δ# α]τ\ κα� /πιστλE (Hercher 408)L

Περ�ανδρς τ(ς Σ�(ς

Πλλ" �ρις τ01 Πυθ( 'AπFλλωνι τ\ ε3ς �ν /λθFνταςε`ρε(ν. �!\ντ� τε κα� /ς KFρινθν τα� /μα� /πιτλα�. /γgνδ# `μ:ς �πδ$μαι, oς yστε α]τ�, bτι δαμτικaτατα.πε=θμαι oς π$ρυτι /γ$νετ `μ1ν �λ�α παρ" τ�ν Λυδ�ν/ς Σ�ρδεις. �δη �ν μW Gκνε(τε κα� παρ' /μ# �ιτ�ν τ�νKρ�νθυ τ=ραννν. `μ:ς γ"ρ κα� �σμενι iψνταιKρ�νθιι �ιτε\ντας /ς Dκν τ�ν Περι�νδρυ.

Περ�ανδρς Πρκλε(

'Eμ�ν μ#ν �κ=σιν τ:ς δ�μαρτς τ� �γςL τ* δ# Jκgντ01 παιδ� με �π θυμ\ πιEσαις �δικε(ς. & �ν πα\σντ"ν �πEνειαν τ1 παιδFς. & /γgν τ* �μυν\μαι. κα� γ"ρδWν κα� α]τ�ς πιν"ς �τισα τ�ν τ9: θυγατρ�, συγκατακα=-σαις α]τ9: τ" πασ:ν Kρινθι:ν εzματα.

<Eγραψε δ# α]τ01 κα� Θρασ=�υλς jτω (Hercher787)L


– 134 –

100. �O Περ�ανδρ�ς μνημ�νε?εται στp Πλιτικ" τ�] 8Aριστ�τ�λ�υς(-ι-λ��ν E, κε�. 4, 1304 α 32), t'ι Cμως yς bνας (π* τ�+ς wπτp σ��?ς. Στ*νΠρωταγFρα τ�] Πλ/των�ς (343 A), Cπ�υ (να��ρ�νται �5 wπτp σ��, δ@ν3π/ρ'ει τ* tν�μα τ�] Περι/νδρ�υ, (λλ8 (ντ8 αaτ�] (να��ρεται D M?σων.

101. �O Περ�ανδρ�ς _σ'εδ�ασε νp διαν��4zη τ`ν διuρυγα π�+ τuρα wνuνειτ�+ς δ?� κ0λπ�υς, (λλp �5 μη'ανικ�� τ�υ _θεuρησαν τ* gργ� (κατ0ρθωτ�.

99

100

O ΘPAΣYBOYΛOΣ ΠPOΣ TON ΠEPIANΔPON

«Δ@ν (πkντησα στ*ν κkρυκ/ σ�υ (σ8 C,τι μ@ ρuτησε)x (λλpτ*ν π�ρα κα; τ*ν π�γα σ8 bνα 'ωρ/�ι μ@ σιτ/ρι κα; κτυπLνταςμ@ τ* μπαστ�?νι μ�υ gκ�-α τ�+ς πι* ψηλ�+ς στ/'εις. �Hτανδ�πλα μ�υ, κα; θp σ�] πz� C,τι &κ�υσε κα; ε^δε. T* vδι� νp κ/μzηςκι8 _σ?, �ν θ�λzης νp Fσ'υρ�π�ιkσzης τ`ν (π�λυταρ'�α σ�υ. Npθανατuνzης τ�+ς _4�'�ντες (π* τ�+ς π�λ:τες, εvτε ε^ναι 7 t'ι_'θρ�� σ�υ. Γιατ; σ8 bνα (π�λυταρ'ικLς κυ-ερνLντα &νθρωπ�(κ0μη κι8 bνας ��λ�ς πρ�πει νp ε^ναι �π�πτ�ς».

8. ANAXAPΣIΣ O ΣKYΘHΣ

101. �O 8Aν/'αρσις D Σκ?θης Qταν γυι*ς τ�] Γν�?ρ�υ κα;(δελ�*ς τ�] -ασιλ�ως τLν ΣκυθLν Kαδ�υ=δα. �H μητ�ρα τ�υCμως Qταν �Eλλην�δα, γι8 αaτ* κα; yμιλ�]σε δ?� γλLσσες.VEγραψε bνα π��ημα (π* 800 στ�'�υς περ; τLν θεσμLν στ�+ςΣκ?θες κα; τ�+ς \Eλληνες. 8Aνα��ρικp μ@ τ`ν rπλ0τητα τ�ς[ω�ς κα; τ*ν π0λεμ�. M@ τ`ν εFλικρ�νει/ τ�υ δ@ κα; τ`ν παρρη-σ�α τ�υ (παρρησιαστkς), gδωκε (��ρμ` νp γεννηθz� κα; j παρ�ι-μ�α: «Np Dμιλ�ς yς Σκ?θης», δηλ. μ@ παρρησ�α.

Kατp τ*ν Σωσικρ/τη, Qλθε στ`ν 8Aθkνα περ; τ`ν 47ην 8Oλυ-μπι/δα103, _π; Eaκρ/τ�υς. �O \Eρμιππ�ς (�ηγε:ται Cτι, Cταν π�γεστ`ν �Fκ�α τ�] Σ0λων�ς, παρkγγειλε σ8 bνα 3πηρ�τη νp πz� σ8αaτ*ν Cτι ε3ρ�σκεται στ`ν εvσ�δ� D 8Aν/'αρσις, κα; θp �θελε νpτ*ν δz�, κα; _pν ε^ναι δυνατ*ν νp γ�νzη �ιλ�4εν�?μεν0ς τ�υ.

102. �O 3πηρ�της τp διε-�-ασε αaτp στ*ν Σ0λωνα, (π* τ*νDπ�:�ν gλα-ε τ`ν _ντ�λ` νp τ�] (παντkσzη Cτι μ0ν�ν στ`ν δικkτ�υ τ`ν πατρ�δα μπ�ρε: νp �ιλ�4εν�ται. 8AνταπαντLν, D 8Aν/-'αρσις ε^πε Cτι κι8 αaτ*ς στ`ν πατρ�δα τ�υ ε3ρ�σκεται κα; g'ει τ*δικα�ωμα νp ε^ναι �ιλ�4εν�?μεν�ς. �O Σ0λων καταπλαγε;ς (π*τ`ν wτ�ιμ0τητα τ�+ πνε?ματ0ς τ�υ τ*ν _δ�'θη κα; τ*ν gκαμε _πι-στkθι� ��λ� τ�υ.


– 137 –

Θρασ=�υλς Περι�νδρ0ω

T01 μ#ν κEρυκι σε\ ]δ#ν `πεκριν�μηνL �γαγgν δ#α]τ�ν /ς λEιν, τ*ς `περ�υ$ας τ1ν �στα=ων ��δ0ωπα�ων �πεθ$ρι_ν, Vμαρτ$ντς /κε�νυ. κα� σι �ναγ-γελ$ει ε3 /π$ρι b τι μεν �κ=σειεν & yδι. σ* δ# π�ειjτως, &ν γ' /θ$λnης καρτ=νασθαι τWν α3συμνητ�ηνL τ*ς/!Fυς τ1ν πλιτ$ων /!α�ρειν, &ν τ$ τις /θρFς τι �α�-νηται, &ν τε μE. jππτς γ"ρ �νδρ� α3συμνEτnη κα� τ1ντις Jτ�ρων.

ANAXAPΣIΣ

'Aν�αρσις V Σκ=θης Γν=ρυ μ#ν cν υCFς, �δελ��ςδ# Kαδυ�δα τ\ Σκυθ1ν �ασιλ$ως, μητρ�ς δ# SEλλην�-δςL δι� κα� δ�γλωττς cν. fτς /π�ησε τ1ν τε παρ"τ(ς Σκ=θαις νμ�μων κα� τ1ν παρ" τ(ς >Eλλησιν ε3ςε]τ$λειαν ��υ κα� τ" κατ" πFλεμν �πη GκτακFσια.παρ$σε δ# κα� ��ρμWν παριμ�ας δι" τ� παρρησιαστWςεDναι, τWν �π� Σκυθ1ν ��σιν.

Λ$γει δ# α]τ�ν Σωσικρ�της (FHG iv. 502) /λθε(ν ε3ς'AθEνας κατ" τWν τεσσαρακστWν J�δFμην 'Oλυμπι�δα/π� �ρντς E]κρ�τυς. >Eρμιππς δ# (FHG iii. 40)πρ�ς τWν ΣFλωνς 3κ�αν ��ικFμενν τ1ν θεραπFντωντιν� κελε\σαι μην\σαι bτι παρε�η πρ�ς α]τ�ν 'Aν�αρσιςκα� �=λιτ α]τ�ν θε�σασθαι, !$νς τε, ε3 OFν τε, γεν$-σθαι.

Kα� V θερ�πων ε3σαγγε�λας /κελε=σθη `π� τ\ ΣFλω-νς ε3πε(ν α]τ01, bτιπερ /ν τα(ς 3δ�αις πατρ�σι !$νυς πι-\νται. �νθεν V 'Aν�αρσις Jλgν ��η ν\ν α]τ�ν /ν τn�πατρ�δι εDναι κα� πρσEκειν α]τ01 !$νυς πιε(σθαι. V δ#καταπλαγε�ς τWν JτιμFτητα ε3σ$�ρησεν α]τ�ν κα� μ$γι-στν ��λν /πιEσατ.


– 136 –

101

102

\Oταν _π�στρεψε (ργ0τερα στ`ν Σκυθ�α, gδωσε τ`ν _ντ?-πωσι, λ0γ�ω τ�] _νθ�υσιασμ�] τ�υ γιp κ/θε τι τ* �Eλληνικ0, Cτι(π�-λ�πει νp (νατρ�ψzη τ�+ς _θνικ�+ς θεσμ�?ς. Γι8 αaτ0, τ�4ευ-θε;ς 3π* τ�] (δελ��] τ�υ σ@ κυνkγι, (π�θανε (��] ε^πε Cτι «γιpτ`ν wτ�ιμ0τητα τ�] πνε?ματ0ς μ�υ _σuθην κα; (νεδε�'θην στ`ν�Eλλ/δα, γιp τ*ν �θ0ν� Cμως _'/θηκα μ�σα στ`ν vδια τ`νπατρ�δα». Mερικ�; λ�γ�υν Cτι _��νε?θη καθ8 �ν στιγμ`ν gκαμνε�Eλληνικ@ς 5ερ�τελεστ�ες.

103. 8Eγρ/ψαμε κα; jμε:ς τ* (κ0λ�υθ� _πιτ/�ι� γι8 αaτ0ν104:

\Oταν _π�στρεψε D 8Aν/'αρσις στ`ν Σκυθ�α,�στερα (π* μακρp τα4�δια, πρ��τρεπεCλ�υς νp [�]ν κατp τp �Eλληνικp �θη.Δ@ν ε^'ε (κ0μα τελειuσει τ�] λ0γ�υ τ�υκα; bνα �τερωτ* -�λ�ς τ*ν lρπα4ε κα;τ*ν g�ερε στ�+ς (θαν/τ�υς.

Δικk τ�υ ε^ναι j ρ�σις Cτι τp (μπ�λια κ/ν�υν τριLν εFδLν στα-�?λια τ�ς jδ�ν�ς τ* bνα, τ* δε?τερ� τ�ς μ�θης, κα; τ* τρ�τ� τ�ς(ηδ�ας. 8Aπ�ρ�]σε δ�, πLς στ`ν �Eλλ/δα λαμ-/ν�υν μ�ρ�ς στ�+ς(γLνες �5 εFδkμ�νες, κα; (π�ν�μ�υν τp -ρα-ε:α �5 μ` εFδkμ�νες.8Eρωτηθε�ς, πLς δ@ν θp γιν0ταν κανε;ς �ιλ�π0της, «&ν», (π�κρ�-θηκε, «g'zη πρ* ��θαλμLν τ;ς (σ'ημ�ες π�+ κ/ν�υν _κε:ν�ι π�+μεθ�]ν». 8Eπ�σης (π�ρ�]σε, πLς �5 \Eλληνες, π�+ _πι-/λλ�υνκυρuσεις κατp τLν 3-ρι[0ντων κα; -ιαι�πραγ�?ντων, τιμ�]ντ�+ς (θλητ�ς, _πειδ` κτυπ�]ν D bνας τ*ν &λλ�ν. \Oταν gμαθε Cτιτ* π/'�ς τ�] πλ��υ ε^ναι τ�σσερα δ/'τυλα, «τ0σ�», ε^πε, «(π�-'�υν κα; �5 _πι-/τες τ�υ (π* τ*ν θ/νατ�».

104. T* λ/δι gλεγε ε^ναι bνα �/ρμακ� π�+ πρ�καλε: τρ�λλα,(��], lμα τρι�τ�]ν μ8 αaτ* �5 (θλητ�ς, συμπερι��ρ�νται (ναμε-τα4? τ�υς σpν τρελλ��. 8Eπ�σης, gλεγε, πLς γ�νεται νp (παγ�ρε?-σ�υν τ* ψ�μα κα; νp ψε?δωνται δημ�σ�Sα στ;ς τα-�ρνες; 8Aκ0μη(π�ρ�]σε, πLς �5 \Eλληνες, στp συμπ0σι/ τ�υς, στ`ν (ρ'`


– 139 –

104. Παλατ�νη 'Aνθλγ�α, VII, 92.

Mετ" ρFνν δ# παραγενFμενς ε3ς τWν Σκυθ�αν κα�δκ1ν τ" νFμιμα παραλ=ειν τ�ς πατρ�δς πλ*ς �ν /ντ01 Jλλην�_ειν, τ!ευθε�ς /ν κυνηγεσ�0ω πρ�ς τ�δελ�\τελευτ9:, ε3πgν δι" μ#ν τ�ν λFγν /κ τ�ς SEλλ�δςσωθ�ναι, δι" δ# τ�ν �θFνν /ν τn� 3κε�9α �πλ$σθαι. �νιιδ# τελετ"ς SEλληνικ"ς /πιτελ\ντα διαρησθ�ναι.

Kα� �στιν Pμ1ν ε3ς α]τFν (A. Pal. vii. 92)L

/ς Σκυθ�ην 'Aν�αρσις bτ' �λυθε, πλλ" πλανηθε�ςπ�ντας �πειθε �ι\ν �θεσιν SEλλαδικ(ς.

τ�ν δ' �τι μ\θν �κραντν /ν� στμ�τεσσιν �νταπτην�ς /ς �θαν�τυς eρπασεν �κα δFνα!.

Ofτς τWν �μπελν εDπε τρε(ς �$ρειν �FτρυςL τ�νπρ1τν Pδν�ςL τ�ν δε=τερν μ$θηςL τ�ν τρ�τν �ηδ�ας.θαυμ�_ειν δ# ��η π1ς παρ" τ(ς >Eλλησιν �γων�_νταιμ#ν C τεν(ται, κρ�νυσι δ# C μW τεν(ται. /ρωτηθε�ς π1ς]κ tν γ$νιτF τις �ιλπFτης, «ε3 πρ� G�θαλμ1ν», εDπεν,«�ι τ"ς τ1ν μεθυFντων �σημσ=νας». θαυμ�_ειν τε�λεγε π1ς C >Eλληνες νμθετ\ντες κατ" τ1ν `�ρι_F-ντων, τ*ς �θλητ"ς τιμ1σιν /π� τ01 τ=πτειν �λλEλυς.μαθgν τ$τταρας δακτ=λυς εDναι τ� π�ς τ�ς νεaς,τσ\τν ��η τ\ θαν�τυ τ*ς πλ$ντας �π$ειν.

T� �λαιν μαν�ας ��ρμακν �λεγε δι" τ� �λει�μ$-νυς τ*ς �θλητ"ς /πιμα�νεσθαι �λλEλις. «π1ς», �λε-γεν, «�παγρε=ντες τ� ψε=δεσθαι /ν τα(ς καπηλε�αις�ανερ1ς ψε=δνται;» κα� θαυμ�_ειν �ησ� π1ς >Eλληνες�ρFμενι μ#ν /ν μικρ(ς π�νυσι, πλησθ$ντες δ# /ν


– 138 –

103. Στp 591–588 π.X.

103

104

π�ν�υν σ@ μικρp π�τkρια, κι8 lμα γεμ�σ�υν τ* στ�μ/'ι, π�ν�υν σ@μεγ/λα. Στp (γ/λματ/ τ�υ 3π/ρ'ει j w4�ς _πιγρα�k: «Npσυγκρατz�ς τ`ν γλLσσα σ�υ, τ`ν λαιμαργ�α σ�υ, κα; τ`ν σε4�υα-λικ` Dρμk σ�υ».

8Eρωτηθε;ς �ν 3π/ρ'�υν στ`ν Σκυθ�α αaλ��, «�sτε (μπ�λιαCμως», ε^πε. Στ`ν _ρuτησι, π�ιp πλ�:α ε^ναι (σ�αλ�στερα,«_κε:να π�+ ε^ναι (νεσυρμ�να στ`ν 4ηρ/», ε^πε. 8Aλλp κα; τ�]τ�τ* περιεργ0τατ� ε^πε Cτι ε^δε στ�+ς \Eλληνες: Cτι τ*ν καπν* τ*ν(�kν�υν στ* -�υν* κα; κ�υ-αλ�]ν στ`ν π0λι τp 4?λα105. 8Eρω-τηθε;ς π�ι�� ε^ναι περισσ0τερ�ι, �5 [ωνταν�; 7 �5 πεθαμ�ν�ι, (π�-κρ�θηκε: ΠρLτα πρ�πει νp μ�] πz�ς, σ@ π�ιp κατηγ�ρ�α -/[εις_κε�ν�υς π�+ τα4ιδε?�υν στ`ν θ/λασσα».

105. \Oταν bνας 8Aθηνα:�ς τ*ν κατηγ0ρησε Cτι ε^ναι Σκ?θης,τ�] ε^πε: «Γιp μ�να (π�τελε: ντρ�π` j πατρ�δα, (λλp _σ+ (π�τε-λε:ς D vδι�ς ντρ�π` γιp τ`ν πατρ�δα». 8Eρωτηθε�ς, π�ι0 πρUγμαε^ναι καλ* κα; κακ* μα[�, «j γλLσσα» ε^πε. Kαλ?τερα, gλεγες,ν&'zης bνα μ0ν�ν (λλp μεγ/λης (4�ας ��λ�ν, παρp π�λλ�+ς'ωρ;ς καμμιp (4�α. T`ν 8Aγ�ρp τ`ν θεωρ�]σε yς τ*ν τ0π� π�+g'ει πρ�σδι�ρισθ� γιp τ`ν (μ�ι-α�α (π/τη κα; τ`ν πλε�νε4�α.\Oταν σ8 bνα συμπ0σι�, τ*ν g-ρισε κ/π�ι�ς νεαρ0ς, τ�] ε^πε:«Παλληκ/ρι μ�υ �ν τuρα π�+ ε^σαι ν��ς, δ@ν -αστSUς τ* πι�τ0,Cταν γερ/σzης, θp ε^σαι νερ�κ�υ-αλητkς».

Kατ/ τινας, αaτ*ς _�ε]ρε τ`ν &γκυρα κα; τ*ν τρ�'* π�+ 'ρη-σιμ�π�ιε:ται στ`ν (γγει�πλαστικk.

Σ@ αaτ*ν (π�δ�δεται κα; j (κ0λ�υθ�ς _πιστ�λk:

O ANAXAPΣIΣ ΠPOΣ TON KPOIΣON

«8Eγu, -ασιλε] τ�ς Λυδ�ας, g'ω �θ/σει στ`ν 'uρα τLν �Eλλk-νων, γιp νp μ/θω τp �θη κα; τ;ς (σ'�λ�ες τ�υς. Δ@ν g'ω καθ0λ�υ(ν/γκη (π* 'ρυσ0x (λλp μ�] ε^ναι (ρκετ* νp _πιστρ�ψω στ`νΣκυθ�α τελει0τερ�ς. Θp gλθω Cμως στ;ς Σ/ρδεις, θεωρLν σπ�υ-δα:� πρUγμα νp τ?'ω τ�ς _κτιμkσεuς σ�υ».


– 141 –

105. 8Eνν�ε: τp 4υλ�κ/ρ-�υνα.

μεγ�λις. /πιγρ��εται δ# α]τ\ τα(ς ε3κFσιL γλaσσης,γαστρFς, α3δ�ων κρατε(ν. /ρωτηθε�ς ε3 ε3σ�ν /ν Σκ=θαιςα]λ�, εDπεν, «�λλ' ]δ# �μπελι». /ρωτηθε�ς τ�να τ1νπλ�ων ε3σ�ν �σ�αλ$στερα, ��η, «τ" νενεωλκημ$να». κα�τ\τ ��η θαυμασιaτατν Jωρακ$ναι παρ" τ(ς >Eλλη-σιν, bτι τ�ν μ#ν καπν�ν /ν τ(ς iρεσι καταλε�πυσι, τ" δ#!=λα ε3ς τWν πFλιν κμ�_υσι. /ρωτηθε�ς πFτερι πλε�υςε3σ�ν, C _1ντες & C νεκρ�, ��η, «τ*ς dν πλ$ντας π\τ�θης;»

'Oνειδι_Fμενς `π� 'Aττικ\ bτι Σκ=θης /στ�ν, ��η,«�λλ' /μ\ μ#ν iνειδς P πατρ�ς, σ* δ# τ�ς πατρ�δς»./ρωτηθε�ς τ� /στιν /ν �νθρaπις �γαθFν τε κα� �α\λν,��η, «γλ1σσα». κρε(ττν �λεγεν �να ��λν �ειν πλλ\�!ιν & πλλ*ς μηδεν�ς �!�υς. τWν �γρ"ν oρισμ$νν��η τFπν ε3ς τ� �λλEλυς �πατ:ν κα� πλενεκτε(ν. `π�μειρακ�υ παρ" πFτν `�ρισθε�ς ��η, «μειρ�κιν, /"νν$ς �ν τ�ν Dνν ] �$ρnης, γ$ρων γενFμενς jδωρyσεις».

Efρε δ' ε3ς τ�ν ��ν �γκυρ�ν τε κα� κεραμικ�ν τρFν,uς τινες.

Kα� /π$στειλεν Rδε (Hercher 105)L

'Aν�αρσις Kρ�σ0ω

'Eγa, �ασιλε\ Λυδ1ν, ��(γμαι ε3ς τWν τ1ν SEλλEνων,διδαθησFμενς �θη τ" τ=των κα� /πιτηδε=ματα. ρυ-σ\ δ' ]δ#ν δ$μαι, �λλ' �πFρη με /πανEκειν /ς Σκ=-θας �νδρα �με�ννα. eκω γ\ν /ς Σ�ρδεις, πρ� μεγ�λυπι=μενς /ν γνaμnη τι γεν$σθαι.


– 140 –

105

9. MYΣΩN

106. �O M?σων106 τ�] Στρ?μων�ς κατkγετ�, Cπως (να��ρει DΣωσικρ/της, -ασι[0μεν�ς σ@ μαρτυρ�α τ�] �Eρμ�ππ�υ, (π* τ`νX�να, bνα 'ωρι* τ�ς Ovτης τ�ς Λακων�ας, κα; (νεγνωρ�[ετ� yςbνας _κ τLν wπτp σ��Lν. Λ�γεται _π�σης Cτι D πατ�ρας τ�υ Qταντ?ρανν�ς. 8A�ηγ�]νται δ�, π~ς Cταν D 8Aν/'αρσις ρuτησε τ`νΠυθ�α �ν 3π/ρ'zη κανε;ς πι* σ��*ς (π8 αaτ0ν, j Πυθ�α gδωσετ`ν (π/ντησι107 π�+ (να��ραμε πρ�ηγ�υμ�νως στ`ν -ι�γρα��ατ�] Θαλ�, Cταν τ`ν vδια _ρuτησι gκαμε D X�λων:

E^ναι D M?σων (π* τ`ν X�να τ�ς Ovτης.Aaτ*ς σ@ 3περ-α�νει σ@ σ��α κα; θ/ρρ�ς.

8Aπ* περι�ργεια, π�γε στ* 'ωρι* κα; ε3ρ�κε τ*ν M?σωνα, νpπρ�σαρμ0[zη, μ�σα στ* μεσ�καλ0καιρ�, τ`ν 'ειρ�λα-` στ* (λ�τριτ�υ. «Mp δ@ν ε^ναι, M?σων, τuρα j _π�'` γιp τ* (λ�τρι».«8Aκρι-Lς τuρα, ε^ναι j _π�'` νp τ* _πιδι�ρθuσω», (πεκρ�θη.

107. �Ως πρ*ς τ*ν 'ρησμ0, &λλ�ι λ�γ�υν Cτι &ρ'ι[ε μ@ τ;ςλ�4εις «8Hτε:0ν τιν/ �ημι» ((ντ; δηλ. OFτα:�ν), κα; _γεννkθη[kτημα π�ι*ς ε^ναι αaτ*ς D M?σων D 8Hτε:�ς. �O Παρμεν�δηςλ�γει Cτι j 8Hτε�α ε^ναι δ�μ�ς τ�ς Λακωνικ�ς, στ*ν Dπ�:�ν (ν�κεD M?σων. �O Σωσικρ/της στ;ς «Διαδ$ς» τ�υ λ�γει Cτι (π* τ*νπατ�ρα τ�υ ε^ναι 8Hτε:�ς, κα; (π* τ`ν μητ�ρα τ�υ Xηνε?ς. �OEaθ?�ρων, D γυι*ς τ�] �Hρακλε�δ�υ τ�] Π�ντικ�], λ�γει CτιQταν Kρητικ0ςx _πειδ` j 8Hτε�α ε^ναι π0λις τ�ς Kρkτης. �O δ@8Aνα4�λα�ς τ*ν θεωρε: 8Aρκ/δα.

T*ν (να��ρει δ@ κα; D �IππLνα4 yς w4�ς:

Kα; D M?σων π�+ D 8Aπ0λλων τ*ν (νεκkρυ4εyς τ*ν σω�ρ�ν�στατ� Cλων τLν (νδρLν.


– 143 –

107. 8Aνελε(ν: (νειπε:ν (δι0ρθωσις).

MYΣΩN

M=σων Στρ=μωνς, uς �ησι Σωσικρ�της (FHG iv. 502)>Eρμιππν (FHG iii. 39) παρατιθ$μενς, τ� γ$νς Xηνε=ς,�π� κaμης τιν�ς O3ταϊκ�ς & Λακωνικ�ς, σ*ν τ(ς Jπτ"καταριθμε(ται. �ασ� δ# α]τ�ν κα� τυρ�ννυ πατρ�ς εDναι.λ$γεται δW πρFς τινς 'Aνα�ρσιδς πυνθανμ$νυ εy τιςα]τ\ σ�aτερς εyη, τWν Πυθ�αν ε3πε(ν Yπερ πρε�ρηται/ν τ01 Θαλ\ ��0ω `π#ρ X�λωνς (§ 30).

O3τα(ν τιν� �ημι M=σωνα /ν Xην� γεν$σθαισ\ μ:λλν πραπ�δεσσιν �ρηρFτα πευκαλ�μnησι.

πλυπραγμνEσαντα δ# /λθε(ν ε3ς τWν κaμην κα� ε`ρε(να]τ�ν θ$ρυς /$τλην �ρFτρ0ω πρσαρμFττντα, κα�ε3πε(ν, «�λλ', � M=σων, ] uρα ν\ν �ρFτρυ». «κα�μ�λα», εDπεν, «uστε /πισκευ�_ειν».

<Aλλι δ# τ�ν ρησμ�ν jτως �ειν �ασ�, «'Hτε(Fν τιν��ημι»L κα� _ητ\σι τ� /στιν V 'Hτε(ς. Παρμεν�δης μ#ν dνδ�μν εDναι Λακωνικ�ς, bθεν εDναι τ�ν M=σωνα. Σωσι-κρ�της δ' /ν Διαδα(ς (FHG iv. 503), �π� μ#ν πατρ�ς'Hτε(ν εDναι, �π� δ# μητρ�ς Xην$α. E]θ=�ρων δ' V SHρα-κλε�δυ τ\ Πντικ\, Kρ�τ� �ησιν εDναιL 'Hτε�αν γ"ρπFλιν εDναι KρEτης. 'Aνα!�λας δ' 'Aρκ�δα (cf. FHG ii. 84sub fin.).

M$μνηται δ' α]τ\ κα� SIππ1να! ε3πaν (Diehl 61)L

κα� M=σων ?ν SΩπFλλων�νε(πεν �νδρ1ν σω�ρν$στατν π�ντων.


– 142 –

106. Περ; τ* 600 π.X.

106

107

108. �O 8Aριστ04εν�ς λ�γει στp «SIστρικ" σταυλγEματα»τ�υ, Cτι δ@ν δι��ερε κα; π�λ+ (π* τ*ν T�μωνα108 κα; τ*ν 8Aπkμα-ντ�, (��] Qταν μισ/νθρωπ�ς. T*ν ε^δαν στ`ν Σπ/ρτη, σ8 bνα_ρημικ* μ�ρ�ς, νp γελ/zη μ0ν�ς τ�υ. \Oταν 4α�νικp παρ�υσι/-σθηκε κ/π�ι�ς κα; τ*ν ρuτησε γιατ; γελ�]σε μ0ν�ς τ�υ«(κρι-Lς γι8 αaτ0», ε^πε (δηλ. _πειδ` Qταν μ0ν�ς τ�υ). �O 8Aρι-στ04εν�ς σημειuνει τ*ν λ0γ� γιp τ*ν Dπ�:�ν παρ�μεινε (�ανkς:δι0τι δ@ν κατkγετ� (π* μ�αν π0λι, (λλp (π* bνα 'ωρι0, κι8 αaτ*(σkμαντ�. 8Eπειδ` Qταν &γνωστ�ς, μερικ�; συγγρα�ε:ς, _κτ*ς(π* τ*ν Πλ/τωνα τ*ν �ιλ0σ��, (π�δ�δ�υν στ*ν Πεισ�στρατ�τ*ν τ?ρανν� τp δικ/ τ�υ εa�υ�λ�γkματα. 8Eπειδ` D Πλ/των τ*ν(να��ρει στ*ν ΠρωταγFρα109, Cπ�υ τ*ν τ�π�θετε: (ντ; τ�]Περι/νδρ�υ στ*ν κατ/λ�γ� τLν wπτp σ��Lν.

Συνkθι[ε νp λ�γzη Cτι δ@ν πρ�πει νp _ρευν�]με τp γεγ�ν0τακ/τω (π* τ* �Lς τLν _πι'ειρημ/των, (λλp τp _πι'ειρkματακ/τω (π* τ* �Lς τLν γεγ�ν0των. Γιατ; δ@ν γ�ν�νται _4 αFτ�αςτLν _πι'ειρημ/των τp γεγ�ν0τα, (λλp τp _πι'ειρkματα πρ�σαρ-μ0[�νται στp γεγ�ν0τα.

Π�θανε σ@ jλικ�α _νενkντα wπτp _τLν.

10. EΠIMENIΔHΣ

109. �O 8Eπιμεν�δης110, σ?μ�ωνα μ@ Cσα γρ/�ει D Θε0π�μπ�ςκα; π�λλ�; &λλ�ι συγγρα�ε:ς, Qταν γυι*ς τ�] Φαιστ��υx κατ8&λλ�υς, τ�] Δωσι/δα, κα; κατ8 &λλ�υς τ�] 8Aγησ/ρ'�υ. �HτανKρητικ*ς (π* τ`ν Kνωσ0, μ�λ�ν0τι τp μακριp μαλλι/ τ�υ δ@νgδιδαν τ`ν _ντ?πωσι Kρητικ�]. K/π�τε π�+ τ*ν gστειλε D πατ�-ρας τ�υ νp ψ/4zη γιp κ/π�ι� πρ0-ατ� στ* 'ωρ/�ι, περιεπλα-νkθη κα; εFσ�λθε σ@ bνα σπkλαι�, Cπ�υ κατεκλ�θη κα; κ�ιμkθηκε


– 145 –

«T�μων» κα; «Σα�!πηρ», «T�μων V 'Aθηνα(ς». Δ@ν πρ�πει νp συγ'�εται μ@ τ*νπ�λ+ μεταγεν�στερ� T�μωνα τ*ν σιλλ�γρ/�� (3�ς αF~ν π.X.).

109. 343 A.110. Περ; τ* 600 π.X.

'AριστF!ενς δ$ �ησιν /ν τ(ς σπρ�δην (Wehrli ii, fg.130) ] πFρρω T�μωνς α]τ�ν κα� 'Aπημ�ντυ γεγν$-ναιL μισανθρωπε(ν γ�ρ. G�θ�ναι γ\ν /ν Λακεδα�μνιμFνν /π' /ρημ�ας γελ1νταL ��νω δ$ τινς /πιστ�ντςκα� πυθμ$νυ δι" τ� μηδεν�ς παρFντς γελ9:, ��ναι, «δι'α]τ� τ\τ». �ησ� δ' 'AριστF!ενς bτι �νθεν κα� �δ!ςcν, bτι μηδ# πFλεως, �λλ" κaμης, κα� τα\τα ��αν\ς.bθεν δι" τWν �δ!�αν α]τ\ κα� τ" α]τ\ τινας Πεισι-στρ�τ0ω περιθε(ναι τ01 τυρ�νν0ω, ωρ�ς Πλ�τωνς τ\�ιλσF�υ. μ$μνηται γ"ρ α]τ\ κα� fτς /ν τ01 Πρωτα-γFρ9α (343a), �ντ� Περι�νδρυ θε�ς α]τFν.

<E�ασκε δ# μW /κ τ1ν λFγων τ" πρ�γματα �λλ' /κ τ1νπραγμ�των τ*ς λFγυς _ητε(ν.L ] γ"ρ �νεκα τ1νλFγων τ" πρ�γματα συντελε(σθαι, �λλ' �νεκα τ1ν πραγ-μ�των τ*ς λFγυς.

Kατ$στρεψε δ# �ι*ς �τη Jπτ" κα� /νενEκντα.

EΠIMENIΔHΣ

'Eπιμεν�δης, καθ� �ησι ΘεFπμπς (FGrH 115 F 67 a)κα� �λλι συν�, πατρFς μ#ν cν Φαιστ�υ, C δ#Δωσι�δα, C δ# 'Aγησ�ρυ. KρWς τ� γ$νς �π� Kνωσ\,καθ$σει τ�ς κFμης τ� εDδς παραλλ�σσων. fτFς πτεπεμ�θε�ς παρ" τ\ πατρ�ς ε3ς �γρ�ν /π� πρF�ατν, τ�ςVδ\ κατ" μεσημ�ρ�αν /κκλ�νας `π' �ντρ0ω τιν� κατεκι-μEθη Jπτ" κα� πεντEκντα �τη. διαναστ"ς δ# μετ" τα\τα/_Eτει τ� πρF�ατν, νμ�_ων /π' Gλ�γν κεκιμ�σθαι. oςδ# ] εjρισκε, παρεγ$νετ ε3ς τ�ν �γρFν, κα� μετεσκευ-ασμ$να π�ντα καταλα�gν κα� παρ' Jτ$ρ0ω τWν κτ�σιν,


– 144 –

108. �O T�μων, D (π�κληθε;ς Mισ/νθρωπ�ς, g[ησε στ`ν 8Aθkνα τ*ν 5�ναFLνα π.X κα; Qταν πλ�υσιuτατ�ς, γλεντ[@ς κα; γενναι0δωρ�ς. 8Aλλp j κατ0πιν(πuλεια τ�ς περι�υσ�ας τ�υ κα; j �θικ` κατ/πτωσις τLν συγ'ρ0νων τ�υ τ�]_ν�πνευσαν -αθ?τατ� μ:σ�ς κατp τ�] (νθρωπ�ν�υ γ�ν�υς. Πρ-λ. Λ�υκιαν�]

108

109

_π; πενkντα wπτp gτη. \Oταν _4?πνησε, &ρ'ισε π/λι νp ψ/'νzη γιpτ* πρ0-ατ�, γιατ; _ν0μι[ε Cτι ε^'ε π/ρει bνα μικρ0 3πν/κ�.Kαθ~ς δ@ν τt-ρισκε, κα; g-λεπε τp π/ντα (λλαγμ�να γ?ρω τ�υκα; τ* 'ωρ/�ι νp τ* g'zη &λλ�ς, _π�στρεψε στ`ν π0λι (π�ρημ�-ν�ς. VE�θασε στ* σπ�τι τ�υ κα; τ*ν ρωτ�]σαν π�ι0ς ε^ναι. T�λ�ς-ρ�κε τ*ν νεuτερ� (δελ�0 τ�υ, γ�ρ�ντα �δη, (π* τ*ν Dπ�:�νgμαθε Cλην τ`ν (λkθεια. T* πρUγμα μαθε?τηκε (π* Cλ�υς τ�+ς\Eλληνες, π�+ τ*ν _θεuρησαν yς π�λ+ (γαπητ* στ�+ς θε�?ς.

110. Γι8 αaτ* κα; Cταν �5 8Aθηνα:�ι πρ�σε-λkθησαν (π* λ�ιμ*κα; j Πυθ�α 'ρησμ�δ0τησε Cτι πρ�πει νp καθαρισθz� j π0λιςgστειλαν bνα πλ�:� στ`ν Kρkτη μ@ τ*ν Nικ�α τ�] Nικηρ/τ�υ γιpνp πρ�σκαλ�σ�υν τ*ν 8Eπιμεν�δη. Πραγματικ/, αaτ*ς Qλθε στ`ν8Aθkνα κατp τ`ν 46ην 8Oλυμπι/δα111, _καθ/ρισε τ`ν π0λι κα;_σταμ/τησε τ*ν λ�ιμ0, μ@ τ*ν w4�ς τρ0π�: Π�ρε μερικp πρ0-ατα,&σπρα κα; μα]ρα, κα; τp π�γε στ*ν VAρει� Π/γ�. 8Eκε: τp &�ησε_λε?θερα, νp πUνε Cπ�υ θ�λ�υν, (��] _πρ0στα4ε νp παρακ�-λ�υθkσ�υν π�] θp κ�ιμηθz� τ* καθ�να, κα; _κε: νp κ/μ�υν θυσ�αστ*ν τ�πικ* θε0. Kα; gτσι _σταμ/τησε τ* κακ0. Γι8 αaτ* κα;σkμερα ε3ρ�σκει κανε;ς (νp τ�+ς δkμ�υς τLν 8AθηνLν (νων?-μ�υς -ωμ�?ς, κατ/λ�ιπ� τ�] τ0τε γεν�μ�ν�υ _4ιλασμ�]. VAλλ�ισυγγρα�ε:ς (να��ρ�υν Cτι τ�+ς ε^πε Cτι αFτ�α τ�] κακ�] ε^ναι τ*Kυλuνει�ν &γ�ς, κα; τ�+ς 3π�δει4ε πLς θp τ* (π�μακρ?ν�υν.Kα; γι8 αaτ* _θυσι/σθησαν δ?� ν��ι, D Kρατ:ν�ς κα; D Kτησ�-ι�ς,κα; j π0λις (πηλλ/γη (π* τ`ν συμ��ρ/.

111. O5 8Aθηνα:�ι _ψk�ισαν νp τ�] δ�θz� bνα τ/λαντ�112 σ@'ρ�μα κα; bνα πλ�:� νp τ*ν π/zη π/λι στ`ν Kρkτη. Osτε τp 'ρk-ματα _δ�'θη, (λλp κα; συν�ψε σ?μ�ων� �ιλ�ας κα; συμμα'�αςμετα4+ τLν Kνωσ�ων κα; τLν 8Aθηνα�ων.

Δεν _π�ρασε Cμως π�λ+ς καιρ*ς (�8 Cτ�υ _π�στρεψε στ*σπ�τι τ�υ κα; π�θανε, σ@ jλικ�α wκατ*ν πενkντα wπτp _τLν, Cπως


– 147 –

112. \Eνα τ/λαντ� Qταν π�λ+ μεγ/λ� π�σ0ν. (ντιστ�ι'�]σε παλαι0τεραπρ*ς 300.000 περ�π�υ δρα'μ�ς.

π�λιν @κεν ε3ς �στυ διαπρ=μενς. κ�κε( δ# ε3ς τWν Jαυ-τ\ ε3σιgν 3κ�αν περι$τυε τ(ς πυνθανμ$νις τ�ς εyη,�ως τ�ν νεaτερν �δελ��ν ε`ρgν τFτε �δη γ$ρνταiντα, π:σαν �μαθε παρ' /κε�νυ τWν �λEθειαν. γνωσθε�ςδ# παρ" τ(ς >Eλλησι θε�ιλ$στατς εDναι `πελE�θη.

>Oθεν κα� 'Aθηνα�ις τFτε λιμ01 κατεμ$νις �ρη-σεν P Πυθ�α καθ�ραι τWν πFλινL C δ# π$μπυσι να\ν τεκα� Nικ�αν τ�ν Nικηρ�τυ ε3ς KρEτην, καλ\ντες τ�ν'Eπιμεν�δην. κα� ?ς /λθgν 'Oλυμπι�δι τεσσαρακστn��κτnη /κ�θηρεν α]τ1ν τWν πFλιν κα� �παυσε τ�ν λιμ�ντ\τν τ�ν τρFπν. λα�gν πρF�ατα μελαν� τε κα� λευκ"�γαγε πρ�ς τ�ν <Aρειν π�γν. κ�κε(θεν εyασεν 3$ναι O�=λιντ, πρστ�!ας τ(ς �κλ=θις �νθα tν κατακλ�-νι α]τ1ν �καστν, θ=ειν τ01 πρσEκντι θε01L κα� jτωλ�!αι τ� κακFν. bθεν �τι κα� ν\ν �τιν ε`ρε(ν κατ" τ*ςδEμυς τ1ν 'Aθηνα�ων �ωμ*ς �νων=μυς, `πFμνηματ�ς τFτε γενμ$νης /!ιλ�σεως. C δ# τWν α3τ�αν ε3πε(ν τ\λιμ\ τ� Kυλaνειν �γς σημα�νειν τε τWν �παλλαγEνLκα� δι" τ\τ �πθανε(ν δ= νεαν�ας, Kρατ(νν κα� Kτη-σ��ιν, κα� λυθ�ναι τWν συμ�ρ�ν. 'Aθηνα(ι δ# τ�λα-ντν /ψη��σαντ δ\ναι α]τ01 κα� να\ν τWν /ς KρEτην�π�!υσαν α]τFν. V δ# τ� μ#ν �ργ=ριν ] πρσEκατL�ιλ�αν δ# κα� συμμα�αν /πιEσατ Kνωσ�ων κα� 'Aθη-να�ων.


– 146 –

111. T* 595–592 π.X.

110

111

λ�γει D Φλ�γων στ* «Περ� μακρ��ων» -ι-λ�ων τ�υ. Kατp τ�+ςKρ�τες, g[ησε _π; 299 gτη, D δ@ oεν��/νης D K�λ��uνι�ς λ�γειCτι &κ�υσε π~ς π�θανε σ@ jλικ�α 154 _τLν.

112. VEγραψε κα; bνα π��ημα γιp τ`ν γ�νεσι τLν K�υρkτωνκα; τLν K�ρυ-/ντων κα; μ�α Θε�γ�ν�α, (π�τελ�?μενα συν�-λικLς (π* 5.000 στ�'�υς. 8Eπ�σης bνα π��ημα γιp τ`ν ναυπkγησιτ�ς 8Aργ�]ς κα; γιp τ* τα4�δι τ�] 8I/σ�ν�ς τ`ν K�λ'�δα, (π*6500 στ�'�υς. 8Eπ�σης gγραψε κα; σ@ πε[* λ0γ� «Περ� θυσι1ν κα�τ\ /ν KρEτnη πλιτε=ματς», yς κα; bνα π��ημα «Περ� M�νω κα�Pαδαμ�νθυς», (π�τελ�?μεν� (π* 4000 στ�'�υς. Στ`ν 8Aθkνα(νkγειρε τ* 5ερ*ν τLν ΣεμνLν (τLν Eaμεν�δων), Cπως μαρτυρε:D Λ0-ων στ* «Περ� πιητ1ν» gργ� τ�υ. Λ�γεται δ�, Cτι 3π�ρ4ε DπρLτ�ς π�+ _καθ/ρισε σπ�τια κα; 'ωρ/�ια, κα; πρLτ�ς π�+�δρυσε 5ερ/. Mερικ�; 3π�στηρ�[�υν, Cτι δ@ν κ�ιμkθηκε, (λλprπλLς (πεσ?ρθη στ`ν �παιθρ� _π; yρισμ�ν�ν 'ρ0ν�ν (σ'�λ�?-μεν�ς νp συλλ�γzη -0τανα.

Φ�ρεται δ@ yς Fδικk τ�υ κα; μιp _πιστ�λ` πρ*ς τ*ν Σ0λωνατ*ν ν�μ�θ�τη, περι�'�υσα bνα σ?στημα διακυ-ερνkσεως π�? DM�νως _σ'εδ�ασε γιp τ�+ς Kρητικ�?ς. Πλ`ν Cμως D Δημkτρι�ς DM/γνης, στ* περ; Dμων?μων π�ιητLν κα; συγγρα��ων gργ�τ�υ, πειρUται ν8 (π�δε�4zη Cτι j _πιστ�λ` ε^ναι μεταγεν�στερηκα; Cτι δ@ν ε^ναι γραμμ�νη σ@ κρητικ` δι/λεκτ�, (λλp σ@ (ττικk,κα; μ/λιστα σ@ ν�α (ττικk. 8Eγ~ Cμως ε3ρ�κα κα; &λλη _πιστ�λk,π�? g'ει yς w4�ς:

O EΠIMENIΔHΣ ΠPOΣ TON ΣOΛΩNA

113. «M` (π�θαρρ?νεσαι, ��λε μ�υ. Δι0τι, �ν D Πεισ�στρατ�ςε^'ε πλk4ει (νθρuπ�υς συνηθισμ�ν�υς στ`ν δ�υλε�α κα; �5Dπ�:�ι δ@ν ε^'αν δι�ικηθz� π�τ@ μ@ καλ�+ς ν0μ�υς, θp _4ησ�/λι[εγιp π/ντα τ`ν _4�υσ�α, _4ανδραπ�δ�[�ντας τ*ν λα0. 8Aλλp _δL3πεδ�?λωσε t'ι (ν/νδρ�υς, (λλp (νθρuπ�υς π�+ μ@ π0ν� κα;ντρ�π` θυμ�]νται τ;ς πρ�ειδ�π�ιkσεις τ�] Σ0λων�ς, κα; �5


– 149 –

Kα� /πανελθgν /π' yκυ μετ' ] πλ* μετEλλα!εν, uς�ησι Φλ$γων /ν τ01 Περ� μακρ��ων (FGrH 257 F 38),�ι*ς �τη Jπτ" κα� πεντEκντα κα� JκατFνL oς δ# Kρ�τεςλ$γυσιν, Jν�ς δ$ντα τριακFσιαL oς δ# [εν��νης VKλ�aνις �κηκ$ναι �ησ� (DK 21 B 20), τ$τταραπρ�ς τ(ς πεντEκντα κα� JκατFν.

'Eπ�ησε δ# KυρEτων κα� Kρυ��ντων γ$νεσιν κα�θεγν�αν, �πη πεντακισ�λια, 'Aργ\ς ναυπηγ�αν τε κα�'I�σνς ε3ς KFλυς �πFπλυν �πη J!ακισ�λια πεντακF-σια. συν$γραψε δ# κα� καταλγ�δην περ� θυσι1ν κα� τ�ς/ν KρEτnη πλιτε�ας κα� περ� M�νω κα� SPαδαμ�νθυς ε3ς�πη τετρακισ�λια. Cδρ=σατ δ# κα� παρ’ 'Aθηνα�ις τ�Cερ�ν τ1ν Σεμν1ν θε1ν, uς �ησι ΛF�ων V 'Aργε(ς /ν τ01Περ� πιητ1ν (Crön. 16). λ$γεται δ# κα� πρ1τς 3κ�ας κα��γρ*ς καθ�ραι κα� Cερ" Cδρ=σασθαι. ε3σ� δ’ C μW κι-μηθ�ναι α]τ�ν λ$γυσιν, �λλ" ρFνν τιν" /κπατ�σαι�σλ=μενν περ� �ι_τμ�αν.

Φ$ρεται δ’ α]τ\ κα� /πιστλW πρ�ς ΣFλωνα τ�ν ν-μθ$την, περι$υσα πλιτε�αν {ν δι$τα!ε Kρησ� M�νως.�λλ" ΔημEτρις V M�γνης /ν τ(ς Περ� Vμων=μωνπιητ1ν τε κα� συγγρα�$ων διελ$γειν πειρ:ται τWν /πι-στλWν oς νεαρ"ν κα� μW τn� Kρητικn� �ωνn� γεγραμμ$νην,'Aτθ�δι δ# κα� τα=τnη ν$9α. /γg δ# κα� �λλην εfρν /πι-στλWν �υσα jτωςL

'Eπιμεν�δης ΣFλωνι

Θ�ρρει, � Jτα(ρε. α3 γ"ρ �τι θητευFντεσσιν 'Aθηνα�ιςκα� μW ε]νμημ$νις /πεθEκατ Πεισ�στρατς, εD$ κατ"ν �ρ"ν �ε�, �νδραπδι!�μενς τgς πλιEταςL ν\ν δ#] κακgς �νδρας δυλ1ταιL τ� μεμν�μενι τ:ς ΣFλω-νς μαν=σις �γλιFντι πεδ’ α3σ=νας ]δ# �νε!\νταιτυρανν=μενι. �λλ’ αy κα Πεισ�στρατς κατασ$θnη τ"ν


– 148 –

112

113

Dπ�:�ι δ@ν θp (νε'θ�]ν νp τυρανν�]νται. 8Aλλ8 _pν D Πεισ�στρα-τ�ς κατ�στη κ?ρι�ς τ�ς π0λεως, Cμως δ@ν θp �μπ�ρ�σzη νp μετα--ι-/σzη τ`ν _4�υσ�α στp παιδι/ τ�υ. Γιατ; ε^ναι δ?σκ�λ� &νθρω-π�ι π�+ g[ησαν _λε?θερ�ι κα; μ@ (ρ�στ�υς ν0μ�υς, νp παραμε�-ν�υν _π; μακρ*ν 3π0δ�υλ�ι. \Oσ�ν (��ρSU σ@ _σ�να, μ` περι-πλανUσαι, (λλp gλα σ8 _μ�να, στ`ν Kρkτη, Cπ�υ δ@ν 3π/ρ'ει _πι-κ�νδυν�ς μ�ν/ρ'ης. 8Eν�L τα4ιδε?�ντας διαρκLς, ��-�]μαιμkπως π/θzης καν�να κακ0, _κ μ�ρ�υς ��λων τ�υ (τ�] Πεισι-στρ/τ�υ)».

114. Aaτ* Qταν τ* περιε'0μεν� τ�ς _πιστ�λ�ς. 8Eπ; πλ��ν, DΔημkτρι�ς γρ/�ει Cτι, κατ/ τινα παρ/δ�σιν, D 8Eπιμεν�δης ε^'ελ/-ει παρp τLν Nυμ�Lν κ/π�ι� gδεσμα, π�+ τ* _�?λασσε μ�σασ@ ν?'ι (π* -0δι κα; (π* τ* Dπ�:� ρ�υ��]σε (π* λ�γ�. Δ@ν ε^'εκενuσεις �sτε τ*ν ε^δε π�τ@ καν�νας νp τρuzη. T*ν (να��ρει κα;D T�μαι�ς στ* δε?τερ� -ι-λ�� τ�υ. Mερικ�; λ�γ�υν Cτι �5 Kρ�τεςgκαμναν σ8 αaτ* θυσ�ες, σpν νp Qταν θε0ςx γιατ�, λ�γ�υν, Qτανκα; δι�ρατικuτατ�ς. Bλ�π�ντας π.'. τ* πλησ��ν τLν 8AθηνLνλιμαν/κι τ�ς M�υνι'�ας113, ε^πε στ�+ς 8Aθηνα��υς Cτι καθ0λ�υδ@ν 3π�πτε?�νται π0σα κακp μ�λλει νp τ�+ς πρ�4ενkσzη τ*'ωρι* αaτ0x (λλιLς μ@ τp δ0ντια θp τ* κατεδ/�ι[αν. Kα; αaτpτp ε^πε, τ0σα 'ρ0νια πρ;ν (π* τp συμ-/ντα. 8Aνα��ρεται _π�σηςCτι 3π�ρ4ε D πρLτ�ς π�+ (πεκ/λεσε τ*ν wαυτ0 τ�υ AFακ0114, κα;πρ�ε:πε στ�+ς Λακεδαιμ�ν��υς Cτι θp νικηθ�]ν (π* τ�+ς 8Aρκ/-δες κα; Fσ'υρι[0ταν Cτι g[ησε π�λλ@ς [ω�ς.

115. �O Θε0π�μπ�ς γρ/�ει στp «Θαυμ�σι�» τ�υ, Cτι, Cταναaτ*ς �σ'�λε:τ� μ@ τ`ν (ν�γερσι τ�] 5ερ�] τLν Nυμ�Lν, (κ�?-σθηκε μιp �ων` _4 �aραν�] π�+ τ�] gλεγε: «8Eπιμεν�δη, t'ι 5ερ*τLν Nυμ�Lν, (λλp τ�] Δι0ς». �O αaτ*ς συγγρα�ε+ς (να��ρει Cτιπρ�ε:πε στ�+ς Kρητικ�+ς κα; τ`ν �ττα, π�?, Cπως κα; πρ�ηγ�υμ�-νως ε^πα, θp 3��σταντ� �5 Λακεδαιμ0νι�ι (π* τ�+ς 8Aρκ/δες. Kα;πραγματικ/, αaτ�; συνετρ�-ησαν κ�ντp στ*ν 8Oρ'�μεν0.

Tp γηρατει/ τ�υ διkρκεσαν _π; τ0σες jμ�ρες, Cσα Qταν κα; τp'ρ0νια π�+ _κ�ιμkθη (στ* σπkλαι�)x gτσι λ�γει D Θε0π�μπ�ς. �O


– 151 –

πFλιν, ] μ"ν /ς πα(δας τEνω �λπμαι τ� κρ�τς z!εσθαιLδυσμ�ανν γ"ρ �νθρaπως /λευθερι�!αντας /ν τεθμ(ς�ρ�στις δ=λως @μεν. τ* δ# μW �λ:σθαι, �λλ’ �ρπε /ςKρEτην πθ’ �μ$L τυτ: γ"ρ ]κ /σε(τα� τιν δειν�ς VμFναρςL α3 δ$ πη /π’ �λατε�9α /γκ=ρσωντ� τι τ� τEνω��λι, δειμα�νω μE τι δειν�ν π�θnης.

Kα� fτς μ#ν Rδε. �ησ� δ# ΔημEτριFς τινα Cστρε(νoς λ��ι παρ" Nυμ�1ν �δεσμ� τι κα� �υλ�ττι /ν ηλn��FςL πρσ�ερFμενFς τε κατ' Gλ�γν μηδεμι9: κεν\σθαι�πκρ�σει μηδ# G�θ�να� πτε /σθ�ων. μ$μνηται α]τ\κα� T�μαις /ν τn� δευτ$ρ9α (FGrH 566 F 4). λ$γυσι δ$τινες bτι Kρ�τες α]τ01 θ=υσιν oς θε01L �ασ� γ"ρ κα�<πρ> γνωστικaτατν γεγν$ναι. 3δFντα γ\ν τWν Mυ-νι�αν παρ' 'Aθηνα�ις �γνε( ��ναι α]τ*ς bσων κακ1ναyτιν �σται τ\τ τ� ωρ�ν α]τ(ςL /πε� κtν τ(ςGδ\σιν α]τ� δια�ρ�σαιL τα\τα �λεγε τσ=τις πρFτε-ρν ρFνις. λ$γεται δ# oς κα� πρ1τς α]τ�ν A3ακ�νλ$γι, κα� Λακεδαιμν�ις πρε�πι τWν `π' 'Aρκ�δωνYλωσιν πρσπιηθ�να� τε πλλ�κις �να�ε�ιωκ$ναι.

ΘεFπμπς δ' /ν τ(ς Θαυμασ�ις (FGrH 115 F 69),κατασκευ�_ντς α]τ\ τ� τ1ν Nυμ�1ν Cερ�ν �αγ�ναι�ωνWν /! ]ραν\, 'Eπιμεν�δη, μW Nυμ�1ν, �λλ" ΔιFςLKρησ� τε πρειπε(ν τWν Λακεδαιμν�ων @τταν `π' 'Aρκ�-δων, καθ�περ πρε�ρηταιL κα� δW κα� /λE�θησαν πρ�ς'Oρμεν01.


– 150 –

113. Kε�μεν� (μ��-�λ�.114. \Eνας (π* τ�+ς τρε:ς δικαστ@ς τ�] \Aδ�υ.

114

115

Mυρωνιαν0ς, _4 &λλ�υ, (να��ρει στ�+ς «SOμ�υς» τ�υ Cτι �5Kρ�τες τ*ν gλεγαν K�?ρητα. T* σLμ/ τ�υ τ* δια�υλ/σσ�υν �5Λακεδαιμ0νι�ι, εFς _κτ�λεσιν κ/π�ι�υ 'ρησμ�], Cπως λ�γει DΣωσ�-ι�ς D Λ/κων.

�Yπ�ρ4αν δ@ κα; δ?� &λλ�ι 8Eπιμεν�δαιx D γενεαλ0γ�ς115, κα;_κε:ν�ς π�+ gγραψε γιp τ`ν P0δ� σ@ δωρικ` δι/λεκτ�.

11. ΦEPEKYΔHΣ

116. �O Φερεκ?δης D Σ?ρι�ς116 Qταν γυι*ς τ�] B/θυ�ς κα; διε-τ�λεσε μαθητ`ς τ�] Πιττακ�], Cπως μαρτυρε: στ;ς «Διαδ$ς»τ�υ D 8Aλ�4ανδρ�ς. ΠρLτ�ς αaτ0ς, κατp Θε0π�μπ�ν, gγραψεπερ; �?σεως κα; θεLν117.

Π�λλp δ@ κα; θαυμαστp λ�γ�νται περ; αaτ�]. Mιp jμ�ρα π.'.,π�+ gκανε τ*ν περ�πατ0 τ�υ στ`ν (κρ�γιαλιp τ�ς Σ/μ�υ ε^δεbνα καρ/-ι π�+ (ρμ�νι[ε μ@ �sρι� &νεμ�, κα; ε^πε Cτι σ@ λ�γ� θp-�υλι/4zηx κα; πραγματικ/, δ@ν πρ0λα-ε νp (π�τελειuσzη τ*νλ0γ� τ�υ, κα; τ* καρ/-ι _-�?λια4ε μπρ�στp στp μ/τια τ�υ. 8Eπ�-σης, (��] gπιε νερ* π�+ &ντλησαν (π* bνα πηγ/δι, ε^πε Cτι σ@τρε:ς jμ�ρες θp γ�νzη σεισμ0ς — κα; πραγματικ/ gγινε. VAλλ�τε,πηγα�ν�ντας στ`ν 8Oλυμπ�α, _πεσκ��θη τ*ν Περ�λα� τ*ν ��λ�τ�υ στ`ν Mεσσkνη κα; τ*ν συνε-�?λευε νp �?γzη μα[; μ@ τ`ν�Fκ�γ�νει/ τ�υ, (λλ8 αaτ*ς δ@ν τ*ν &κ�υσε, j δ@ Mεσσkνη κατε-λk�θη.


– 153 –

SEπτ�μυς (κ/τι παραπλkσι� πρ*ς &ντρ� g'�ν wπτ/, �τ�ι π�λλ@ς κρ?πτες).�Hταν ε^δ�ς μυστικιστικ�ς θε�γ�ν�ας. Πρ-λ. κα; Croiset, �Iστ�ρ�α 8Aρ'. �Eλλ.Λ�γ�τε'., wλλ. μετ/�ρ. σ. 349 κ. w., Cπ�υ δ�δεται κα; j _4kγησις, γιατ; μ�'ρι τ0τεδ@ν _'ρησιμ�π�ιkθη D πε[*ς λ0γ�ς, (λλp μ0ν�ν D π�ιητικ0ς.

Γηρ:σα� τ' /ν τσα=ταις Pμ$ραις α]τ�ν bσαπερ �τηκατεκιμEθηL κα� γ"ρ τ\τF �ησι ΘεFπμπς. Mυρω-νιαν�ς δ# /ν SOμ�ις (FHG iv. 454) �ησ�ν bτι K=ρηταα]τ�ν /κ�λυν Kρ�τεςL κα� τ� σ1μα α]τ\ �υλ�ττυσιΛακεδαιμFνιι παρ' Jαυτ(ς κατ" τι λFγιν, uς �ησιΣωσ��ις V Λ�κων (FGrH 595 F 15).

ΓεγFνασι δ# κα� 'Eπιμεν�δαι �λλι δ=, b τε γενεαλF-γς κα� τρ�τς V Δωρ�δι γεγρα�gς περ� SPFδυ.

ΦEPEKYΔHΣ

Φερεκ=δης B��υς Σ=ρις, καθ� �ησιν 'Aλ$!ανδρς/ν Διαδα(ς (FGrH 273 F 85), Πιττακ\ διακEκεν.τ\τFν �ησι ΘεFπμπς (FGrH 115 F 71) πρ1τν περ��=σεως κα� θε1ν [>Eλλησι] γρ�ψαι.

Πλλ" δ# κα� θαυμ�σια λ$γεται περ� α]τ\. κα� γ"ρπαρ" τ�ν α3γιαλ�ν τ�ς Σ�μυ περιπατ\ντα κα� να\ν]ριδρμ\σαν 3δFντα ε3πε(ν oς ] μετ" πλ* καταδ=-σεταιL κα� /ν G�θαλμ(ς α]τ\ καταδ\ναι. κα� �νιμηθ$ντς/κ �ρ$ατς jδατς πιFντα πρειπε(ν oς ε3ς τρ�τηνPμ$ραν �σιτ σεισμFς, κα� γεν$σθαι. �νιFντα τε /! 'Oλυ-μπ�ας ε3ς MεσσEνην τ01 !$ν0ω Περιλ�0ω συμ�υλε\σαι/!ικ�σαι μετ" τ1ν 3κε�ωνL κα� τ�ν μW πεισθ�ναι, Mεσ-σEνην δ# Jαλωκ$ναι.


– 152 –

115. Συγγρα�ε+ς γενεαλ�γιLν.116. �O Φερεκ?δης Qταν τεσσαρακ�ντ�?της κατp τ* 540 π.X.117. VOντως, τ* _ν λ0γ�ω gργ�ν ε^ναι _κ τLν (ρ'αι�τ�ρων μνημε�ων τ�ς

�Eλληνικ�ς πε[�γρα��ας, _πιγρα�0μεν� κατp τρ0π� παρ/4εν� κα; σκ�τειν0:

116

117. Kα; στ�+ς Λακεδαιμ�ν��υς ε^πε, Cπως (να��ρει D Θε0-π�μπ�ς στp «Θαυμ�σι�» τ�υ, νp μ` τιμ�]ν �sτε τ*ν 'ρυσ* �sτετ*ν &ργυρ�. Aaτ` τ`ν _ντ�λ` τ�] τ`ν ε^'ε δuσει στ*ν �πν� τ�υ D�Hρακλ�ς, D Dπ�:�ς τ`ν vδια ν?κτα ε^'ε διατ/4ει τ�+ς -ασιλε:ς νp3πακ�?�υν στ*ν Φερεκ?δη. Mερικ�; συγγρα�ε:ς τp (π�δ�δ�υναaτp στ*ν Πυθαγ0ρα.

118. �O \Eρμιππ�ς _4 &λλ�υ διηγε:ται Cτι κατp τ;ς παραμ�ν@ςπ�λ�μ�υ μετα4+ 8E�εσ�ων κα; Mαγνησ�ων, _πιθυμLν D Φερεκ?-δης νp νικkσ�υν �5 8E��σι�ι, ρuτησε τ*ν πρLτ�ν π�+ συνkντησε,(π* π�] Qτανx κα; (��] _κε:ν�ς τ�] ε^πε Cτι ε^ναι (π* τ`νVE�εσ�, «τρ/-α με», τ�] λ�ει, «(π* τp π0δια, κα; πkγαιν� μεστ`ν περι�'` τLν Mαγνησ�ων, κα; π@ς στ�+ς συμπατριLτες σ�υ,μετp τ`ν ν�κη, νp μ@ θ/ψ�υν _κε:x Cτι αaτ` ε^ναι j τελευτα�α _πι-θυμ�α τ�] Φερεκ?δη». Aaτ0ς _4ετ�λεσε τ`ν παραγγελ�αx κα; τ`νwπ�μ�νη _πιτεθ�ντες �5 8E��σι�ι, _ν�κησαν τ�+ς Mαγνησ��υς. Kα;τ*ν Φερεκ?δη, π�+ τ*ν ε3ρ�καν νεκρ0, τ*ν gθαψαν _κε: π�+3π�δει4ε, μ@ τ;ς μεγαλ?τερες τιμ�ς. Kατ8 &λλη _κδ�'k, (��] π�γεστ�+ς Δελ��?ς, αaτ�κτ0νησε ρι�θε;ς (π* τ* -�υν* Kωρ?κι�. �O8Aριστ04εν�ς, Cμως, στ`ν «Περ� ΠυθαγFρυ κα� τ1ν γνωρ�μωνα]τ\» συγγρα�k τ�υ λ�γει Cτι π�θανε (π* (ρρuστια κα; τ*νgθαψε D Πυθαγ0ρας στ`ν Δ�λ�. VAλλ�ι π/λι λ�γ�υν Cτι π�θανε,_πειδ` ε^'ε ψειρι/σειx κα; Cτι τ0τε π�γε D Πυθαγ0ρας νp τ*ν Fδz�κα; σpν τ*ν ρuτησε πLς ε^ναι, αaτ*ς g-γαλε (π* τ`ν π0ρτα τ*δ/κτυλ0 τ�υ κα; τ�] (πεκρ�θη: «T* 'ρLμα τ�ς _πιδερμ�δ�ς μ�υθp σ�] τ* πz�». 8Aπ* τ0τε j �ρ/σις αaτ` 'ρησιμ�π�ιε:ται (π*τ�+ς γραμματικ�+ς μ@ τ`ν gνν�ια «π/ει στ* 'ειρ0τερ�», κα;σ�/λλ�νται Cσ�ι τ`ν 'ρησιμ�π�ι�]ν μ@ (ντ�θετη gνν�ια. 8Aκ0μηgλεγε Cτι �5 θε�; �ν�μ/[�υν τ`ν τρ/πε[α «θυωρ0ν»118.

119. �O VAνδρων D 8E��σι�ς λ�γει Cτι 3π�ρ4αν δ?� Σ?ρι�ιΦερεκ?δαι, D bνας (στρ�ν0μ�ς κα; D &λλ�ς θε�λ0γ�ς, γυι*ς τ�]B/-υ�ς, στ*ν Dπ�:�ν _μαθkτευσε κι8 D Πυθαγ0ρας. �O 8Eρατ�-


– 155 –

118. Aaτ*ς π�+ λαμ-/νει �ρ�ντ�δα γιp τ;ς θυσ�ες.

Kα� Λακεδαιμν�ις ε3πε(ν μEτε ρυσ�ν τιμ:ν μEτε�ργυρν, uς �ησι ΘεFπμπς /ν Θαυμασ�ις (FGrH 115F 71)L πρστ�!αι δ# α]τ01 iναρ τ\τ τ�ν SHρακλ$α, ?νκα� τ�ς α]τ�ς νυκτ�ς τ(ς �ασιλε\σι κελε\σαι Φερεκ=δnηπε�θεσθαι. �νιι δ# ΠυθαγFρ9α περι�πτυσι τα\τα.

Φησ� δ' >Eρμιππς (FHG iii. 40) πλ$μυ συνεστ1τς'E�εσ�ις κα� M�γνησι �υλFμενν τ*ς 'E�εσ�υςνικ�σαι πυθ$σθαι τιν�ς παριFντς πFθεν εyη, τ\ δ'ε3πFντς «/! 'E�$συ,» «�λκυσFν με τ�νυν,» ��η, «τ1νσκελ1ν κα� θ#ς ε3ς τWν τ1ν MαγνEτων aραν, κα� �π�γ-γειλFν συ τ(ς πλ�ταις μετ" τ� νικ�σαι α]τFθι μεθ�ψαιL /πεσκη�$ναι τε τα\τα. Φερεκ=δην». V μ#ν <dν>�πEγγειλενL C δ# μετ" μ�αν /πελθFντες κρατ\σι τ1νMαγνEτων, κα� τ�ν τε Φερεκ=δην μεταλλ�!ανταθ�πτυσι α]τFθι κα� μεγαλπρεπ1ς τιμ1σιν. �νιι δ$�ασιν /λθFντα ε3ς Δελ�*ς �π� τ\ Kωρυκ�υ iρυςα`τ�ν δισκ�σαι. 'AριστF!ενς δ' /ν τ01 Περ� ΠυθαγFρυκα� τ1ν γνωρ�μων α]τ\ (Wehrli ii. fg. 14) �ησι νσEσανταα]τ�ν `π� ΠυθαγFρυ τα��ναι /ν ΔEλ0ω. C δ# �θειρι�-σαντα τ�ν ��ν τελευτ�σαιL bτε κα� ΠυθαγFρυ παραγε-νμ$νυ κα� πυνθανμ$νυ π1ς διακ$ιτ, δια�αλFντατ�ς θ=ρας τ�ν δ�κτυλν ε3πε(ν, «ρ+ δ�λα»L κα�τ]ντε\θεν παρ" τ(ς �ιλλFγις P λ$!ις /π� τ1ν ειρF-νων τ�ττεται, C δ' /π� τ1ν �ελτ�στων ρaμενι διαμαρ-τ�νυσιν. �λεγ$ τε bτι C θε� τWν τρ�πε_αν θυωρ�νκαλ\σιν (DK 7 B 12).

<Aνδρων δ' V 'E�$σιFς (FHG ii. 347) �ησι δ= γεγν$-ναι Φερεκ=δας Συρ�υς, τ�ν μ#ν �στρλFγν, τ�ν δ#


– 154 –

117

118

119

σθ�νης Cμως 3π�στηρ�[ει Cτι bνας μ0ν�ν Σ?ρι�ς Φερεκ?δης3π�ρ4ε κι8 bνας &λλ�ς 8Aθηνα:�ς, γενεαλ0γ�ς αaτ0ς.

Σu[εται δ@ τ�] Φερεκ?δ�υ κα; τ* -ι-λ�� π�+ συν�γραψε, τ�]Dπ��υ j (ρ'` g'ει yς w4�ς: «�O Zε+ς κα; D Xρ0ν�ς 3π�ρ'ανπ/ντ�τε, καθ~ς κα; j Xθ�ν�η (δηλ. j Γ�)x j Xθ�ν�η π�ρε τ*tν�μα Γ�, _πειδ` D Zε+ς τ�ς gδωσε yς δLρ� τ`ν γ� (δηλ. bναπ�πλ� π�+ _π/νω τ�υ Qταν κεντημ�νη j Γ�119). Σu[εται δ@ κα;bνα jλιακ* yρ�λ0γι� στ`ν ν�σ� Σ]ρ�, π�+ τ* ε^'ε �τι/4ει αaτ0ς.

120. �O Δ�]ρις _4 &λλ�υ λ�γει στ* δε?τερ� -ι-λ�� τLν «SΩρ1ν»τ�υ Cτι _π; τ�] τ/��υ τ�υ g'ει γρα�� τ* (κ0λ�υθ� _π�γραμμα:

Σ@ μ�να ε^ναι συγκεντρωμ�νη Cλη j σ��α.Περισσ0τερη Cμως θp 3π/ρ'zη στ*ν Πυθαγ0ρα.Γιατ; 3περ�'ει Cλων στ`ν �Eλληνικ` γ�.Kα; δ@ν λ�γω ψ�μματα, λ�γ�ντας αaτ/.

�O δ@ VIων D X:�ς λ�γει περ; αaτ�] τp w4�ς:

Πρ�ικισμ�ν�ς μ@ (νδρ�πρ�πεια κα; σεμν0τητα,(κ0μη κα; μετp τ*ν θ/νατ0 τ�υ, j ψυ'k τ�υ [� εaτυ'ισμ�νη.�O σ��*ς Cμως Πυθαγ0ρας γιp Cλα τp (νθρuπινα [ητkματα ε^'ε κα; _δ�δα4ε �ρθ@ς γνLμες.

121. �Yπ/ρ'ει κα; δικ0 μας _π�γραμμα, σ@ Φερεκρ/τει� μ�τρ�,g'�ν yς w4�ς:

�O 4ακ�υστ*ς Φερεκ?δης,π�+ τ*ν γ�ννησε j Σ]ρ�ς,Cταν τp [ω��ια τ�] &λλα4αντ`ν μ�ρ�k, _[kτησε νp τ*ν(π�θ�σ�υν (μ�σως στ`ν Mαγνησ�α,γιp νp _4ασ�αλ�σzη τ`ν ν�κηστ�+ς γεννα��υς 8E�εσ��υς.


– 157 –

σεως «Zpς μ@ν κα; 'ρ0ν�ς, κ.λπ.», θυμ�[ει μUλλ�ν τ*ν �Hσ��δ� παρp τ*ν Πλ/-τωνα. E^ναι τp πρLτα διστακτικp -kματα τ�ς �Eλληνικ�ς πε[�γρα��ας, π�+(γων�[εται νp _λευθερωθz� (π* τ*ν π�ιητικ* λ0γ�.

θελFγν υC�ν B��υς, 0R κα� ΠυθαγFραν σλ�σαι.'Eρατσθ$νης δ' (FGrH 241 F 10) �να μFνν, κα� �τερν'Aθηνα(ν, γενεαλFγν.

Σa_εται δ# τ\ Συρ�υ τF τε �ι�λ�ν ? συν$γραψεν,f P �ρEL Z"ς μ#ν κα� XρFνς cσαν �ε� κα� Xθν�ηLXθν�9η δ# iνμα /γ$νετ Γ� /πειδW α]τn� Z"ς γ�ν γ$ραςδιδ( (DK 7 B I). σa_εται δ# κα� PλιτρFπιν /ν Σ=ρ0ω τn�νEσ0ω.

Φησ� δ# Δ\ρις /ν τ01 δευτ$ρ0ω τ1ν SΩρ1ν (FGrH 76 F22) /πιγεγρ��θαι α]τ01 τ� /π�γραμμα τFδε (A. Pal. vii. 93)

τ�ς σ��ης π�σης /ν /μ� τ$λςL &ν δ$ τι πλε(νΠυθαγFρnη τvμ01 λ$γε τα\θ' bτι πρ1τς �π�ντων�στιν �ν' SEλλ�δα γ�νL ] ψε=δμαι 0Rδ' �γρε=ων.

<Iων δ' V X(Fς �ησιν περ� α]τ\ (Diehl 5)L

�ς ? μ#ν }νρ$nη τε κεκασμ$νς }δ# κα� α3δ(κα� �θ�μενς ψυn� τερπν�ν �ει ��τν,

εyπερ ΠυθαγFρης /τ=μως V σ��ς περ� π�ντων�νθρaπων γνaμας εDδε κα� /!$μαθεν.

<Eστι κα� Pμ1ν jτως �ν τ01 μ$τρ0ω τ01 Φερεκρατε�0ωL

τ�ν κλειν�ν Φερεκ=δην?ν τ�κτει πτ# Σ=ρς/ς �θε(ρας λFγς /στ�ν�λλ�!αι τ� πρ�ν εDδς,θε(να� τ' ε]θ* κελε=εινMαγνEτων, zνα ν�κην


– 156 –

119. �O Tσ�λλερ γρ/�ει σ'ετικLς τp w4�ς (gνθ. (νωτ. σ. 23): �O Zpς νυμ�ε?-εται τ`ν Xθ�ν�η κα; τ�ς 'αρ�[ει bνα μεγ/λ� π�λ?'ρωμ� π�πλ�, π�? π/νω τ�υQταν κεντημ�να j Γ� κι8 D 8Ωκεαν*ς (vγηνFς)». 8E4 &λλ�υ τ* ��ς τ�ς �ρ/-

120

121

�Hταν αaτ* bνας 'ρησμ0ς, π�+μ0ν�ς αaτ*ς _γνuρι[ε. Kα;π�θανε δ�πλα σ@ _κε�ν�υς.�Aν λ�ιπ*ν αaτ* ε^ναι (λkθεια, τ0τεD σ��*ς &νθρωπ�ς ε^ναι ��λιμ�ς,κα; Cταν [z� κα; Cταν δ@ν 3π/ρ'zη.

E3ρ�σκετ� _ν [ωz� κατp τ`ν 59ην 8Oλυμπι/δα120 κα; gστειλετ`ν κατωτ�ρω _πιστ�λk:

O ΦEPEKYΔHΣ ΠPOΣ TON ΘAΛHN121

122. «Σ�] εs'�μαι νp καλ�πεθ/νης, Cταν, -�-αια, θp gλθη j�ρα σ�υ.

8Eγu, Cταν π�ρα τp γρ/μματ/ σ�υ, �μ�υν πιp &ρρωστ�ς,γεμUτ�ς ψε:ρες κα; 3ψηλ* πυρετ0. �Ωστ0σ�, gδωσα _ντ�λ` στ�+ς3πηρ�τες μ�υ, μετp τ*ν _ντα�ιασμ0 μ�υ, νp σ�] στε�λ�υν τpγραπτ/ μ�υ. �Aν τp _γκρ�νzης κι8 _σ+ κα; �5 &λλ�ι σ��, �ρ0ντισενp _κδ�θ�]νx �ν δ@ν τp _γκρ�νετε, μ` τp _κδ�δzης. Γιατ; κι _γ~ Dvδι�ς δ@ν ε^μαι 5καν�π�ιημ�ν�ς (π8 αaτ/. Δ@ν ν�μ�[ω &λλωστεCτι περι�'�υν μ�α (π�λ?τως (κρι-� &π�ψι τLν πραγμ/των �sτεFσ'υρ�[�μαι Cτι γνωρ�[ω τ`ν (λkθειαx (λλp rπλLς ε^πα C,τι�μπ�ρε: νp εFπz� bνας θε�λ�γLν &νθρωπ�ς. Tp &λλα πρ�πειμ0ν�ς τ�υ D καθ�νας νp τp συμπερ/νzηx δι0τι μ0ν�ν 3π�δε�4ειςgδωσα κα; t'ι -ε-αι0τητες.

Kατα-αλλ0μεν�ς Dλ��να περισσ0τερ�ν (π* τ`ν ν0σ�, δ@ν_π�τρεψα νp μπz� στ* δωμ/τι0 μ�υ �sτε γιατρ*ς �sτε ��λ�ςΠερ�μεναν στ`ν π0ρτα κα; ρωτ�]σαν γιp τ`ν 3γε�α μ�υ.VE-γαλα τ0τε τ* δ/κτυλ0 μ�υ κα; τ�+ς gδει4α π0σ� μ@ ε^'ε τσα-κ�σει τ* κακ0. Kα; τ�+ς ε^πα: σ@ δ?� jμ�ρες θp gλθ�υν γιp τ`νκηδε�α τ�] Φερεκ?δ�υ».


– 159 –

γ0νων κ�σμ�γ�νιLν κα; τLν πρuτων πρ�σπαθειLν τ�ς �ιλ�σ��ικ�ς σκ�ψεως(-λ. Genaille, gνθ. (νωτ., τ0μ. A, σ. 249).

δ�η τ(ς 'E�$σιγεννα�ις πλιEταις.cν γ"ρ ρησμFς, ?ν n�δειμ\νς, τ\τ κελε=ωνLκα� θνEσκει παρ' /κε�νις.cν dν τ\τ' �ρ' �ληθ$ςL&ν nc τις σ��ς iντως,κα� _1ν /στιν iνησις,|ταν μηκ$θ' `π�ρnη.

Γ$γνε (FGrH 244 338a) δ# κατ" τWν πεντηκστWν κα�/ν�την 'Oλυμπι�δα. κα� /π$στειλεν Rδε (Hercher 460)·

Φερεκύδης Θαλ n�

Ed θνEσκις bταν τι τ� ρεgν eκnη. ν\σFς με κατα-λελ��ηκε δεδεγμ$νν τ" παρ" σ$ γρ�μματα. �θειρ1ν�θυν π:ς κα� με εDεν }π�αλς. /π$σκηψα δ' Rν τ(σιν3κιEτnησιν, /πEν με καταθ�ψωσιν, /ς σ# τWν γρα�Wν /ν$-γκαι. σ* δ# �ν δκιμaσnης σ*ν τ(ς �λλις σ�(ς, jτωμιν ��ννL &ν δ# ] δκιμaσητε, μW �Eνnης. /μ� μ#ν γ"ρrκω &νδανεν. �στι δ# ]κ �τρεκη�η πρηγμ�των ]δ'`π�σμαι τ�ληθ#ς ε3δ$ναιL Yσσα δ' tν /πιλ$γnη θελ-γ$ωνL τ" �λλα ρW ν$εινL Yπαντα γ"ρ α3ν�σσμαι. τn� δ#ν=σ0ω πιε_Fμενς /π� μ:λλν rτε τ1ν τινα 3ητρ1ν rτετ*ς Jτα�ρυς /σι$μηνL πρσεστε1σι δ# τn� θ=ρnη κα�ε3ρμ$νις Vκ(Fν τι εyη, διε�ς δ�κτυλν /κ τ�ς κλη�θρης�δει!' tν oς �θυν τ\ κακ\.


– 158 –

120. Γ?ρω στp 540 π.X.121. �H _πιστ�λ` -�-αια ε^ναι πλαστk. Δε�'νει Cμως, Cπως �ρ�ν�]ν �5 Janet

κα; Séailles, τ*ν σ?νδεσμ� π�+ 3π�ρ'ε γιp τ�+ς (ρ'α��υς μετα4+ τLν πρωτ�-

122

Aaτ�; λ�ιπ*ν ε^ναι �5 (π�κληθ�ντες σ��, μετα4+ τLνDπ��ων μερικ�; συγγρα�ε:ς, συγκαταλ�γ�υν κα; τ*ν Πεισ�-στρατ� τ*ν τ?ρανν�. VHδη, θp πρ�πει νp Dμιλkσωμε περ; τLν�ιλ�σ0�ωνx κα; θp πρ�πει νp (ρ'�σωμε (π* τ`ν 8Iωνικ` �ιλ�σ�-��α, τ�ς Dπ��ας (ρ'ηγ�της 3π�ρ4ε D Θαλ�ς, κα; τ�] Dπ��υ τ`νδιδασκαλ�α παρηκ�λ�?θησε D 8Aνα4�μανδρ�ς.


– 161 –

κα� πρε(πα α]τ(σι eκειν /ς τWν `στερα�ην /π� τ"ςΦερεκ=δεω τα��ς.

Kα� fτι μ#ν C κληθ$ντες σ��, Oς τινες κα� Πεισ�-στρατν τ�ν τ=ραννν πρσκαταλ$γυσι. λεκτ$ν δ#περ� τ1ν �ιλσF�ωνL κα� πρ1τFν γε �ρκτ$ν �π� τ�ς'Iωνικ�ς �ιλσ��ας, @ς καθηγEσατ Θαλ�ς, f διEκυ-σεν 'Aνα!�μανδρς.


– 160 –

BIBΛION B

1. ANA�IMANΔPOΣ

1. �O �Aνα�μανδρ�ς122 τ�� Πραι�δ�υ �ταν Mιλ�σι�ς. A�τ�ς�ς �ρ�� κα" στ�ι�ε$� τ%ν &ντων θεωρ��σε τ� )πειρ�ν123 (τ� �πε-ρι,ριστ�), �ωρ"ς 4μως ν5 πρ�σδι�ρ�67η 95ν α�τ� ε:ναι ; ��ρ, τ�<δωρ = κ�τι )λλ�. �Ωσα?τως @ρ�ν��σε 4τι τ5 μCν μDρη μεταE�λ-λ�νται, �λλ5 τ� 4λ�ν παραμDνει �μετ�Eλητ�νF 4τι G γJ, σ@αιρ�-ειδ�ς �Kσα, εLρ�σκεται στ�ν μDση τ�� σ?μπαντ�ς, 9πD��υσα θDσικDντρ�υF κα" 4τι G σελ�νη δCν Q�ει δικ, της @%ς, �λλ5 @ωτ�6εται�π� τ�ν Rλι�F �λλ5 4τι κι� ; Rλι�ς δCν ε:ναι μικρ,τερ�ς �π� τ�νγJ κα" ε:ναι καθαρSτατ� π�ρ.

2. �Eπ�σης πρ%τ�ς 9@ε�ρε κα" τ�ν γνSμ�να124 (δε�κτη �ρ�λ�-γ��υ) π�V τ�ν 9γκατDστησε 9π�νω στ5 Gλιακ5 �ρ�λ,για στ�νΛακεδα�μ�να, 4πως �να@Dρει ; ΦαEωρ$ν�ς στ�ν «Παντ�δαπνIστ�ρ αν» τ�υ, κα" ; ;π�$�ς Qδει�νε τ5 Gλι�στ�σια κα" τ"ς Xσημε-ρ�εςF κατεσκε?ασε δC κα" �ρ�λ,για τ�� τ��υ. �Eπ�σης πρ%τ�ς9σ�εδ�ασε ��ρτη τJς γJς 4π�υ πρ�σδιSρι6ε τ�ν περ�μετρ� τJςηρYς κα" τJς θαλ�σσης, κι� Q@τιαε κα" μι5 Lδρ,γεια σ@α$ρα.

Περιληπτικ� Qκθεσις τ%ν δ�ασι%ν τ�υ 9κ τ?�ης περιJλθεεXς �ε$ρας τ�� Aπ�λλ�δSρ�υ τ�� Aθηνα��υF ; ;π�$�ς 9π" πλD�νλDγει εXς τ5 «Xρ�νικ�» τ�υ 4τι κατ5 τ� δε?τερ�ν Qτ�ς τJς 58ης�Oλυμπι�δ�ς (τ� 546) �ταν 64 9τ%ν, κα" 4τι μετ� ]λ�γ�ν �πDθανε,�ταν δC 40 9τ%ν 4ταν στ�ν Σ�μ� �ταν τ?ρανν�ς ; Π�λυκρ�της.ΛDγ�υν 4τι κ�π�τε π�V τραγ�?δησε κα" 9γDλασαν τ5 παιδι�, εXς

– 163 –

124. �O �Hρ,δ�τ�ς (II, 109) γρ�@ει 4τι �a γνSμ�νες 9�ρησιμ�π�ι��ντ� bδη�π� τ�Vς BαEυλων��υς κα" Xαλδα��υς.

II

ANA�IMANΔPOΣ

�Aνα� μανδρ�ς Πρα�ι�δ�υ Mιλ�σι�ς. ��τ�ς ��ασκεν�ρ�ν κα� στ�ι�ε��ν τ� !πειρ�ν, �" δι�ρ #ων �%ρα &'δωρ & !λλ� τι. κα� τ( μ)ν μ%ρη μετα+�λλειν, τ� δ) π-ν�μετ�+λητ�ν ε/ναι. μ%σην τε τν γ1ν κε�σθαι, κ%ντρ�υτ��ιν 3π%��υσαν, �4σαν σ�αιρ�ειδ15 τν τε σελ�νην ψευ-δ��α1, κα� �π� 8λ �υ �ωτ #εσθαι5 �λλ( κα� τ�ν 9λι�ν�"κ 3λ�ττ�να τ1ς γ1ς, κα� καθαρ:τατ�ν π;ρ.

E�ρεν δ) και γν:μ�να πρ<τ�ς κα� �στησεν 3π� τ<νσκι�θ�ρων 3ν Λακεδα μ�νι, καθ� �ησι Φα+ωρ�ν�ς 3νΠαντ�δαπ?1 @στ�ρ Bα (FHG iii. 58I), τρ�π�ς τε κα� Dσημε-ρ ας σημα ν�ντα5 κα� Fρ�σκGπια κατεσκεHασε.

Kα� γ1ς κα� θαλ�σσης περ μετρ�ν πρ<τ�ς �γραψεν,�λλ( κα� σ�α�ραν κατεσκεHασε. τ<ν δ) �ρεσκGντωνα"τJ< πεπ� ηται κε�αλαι:δη τν �κθεσιν, ?L π�υ περι%-τυ�εν κα� �Aπ�λλGδωρ�ς N �Aθηνα��ς (FGrH 244 F 29 et

339)· Oς κα �ησιν α"τ�ν 3ν τ��ς Xρ�νικ��ς τJ< δευτ%ρJω�τει τ1ς πεντηκ�στ1ς PγδGης �Oλυμπι�δ�ς 3τ<ν ε/ναιR��κ�ντα τεττ�ρων κα� μετ� Pλ γ�ν τελευτ1σαι [�κμ�σα-ντ� πη μ�λιστα κατ( Π�λυκρ�την τ�ν Σ�μ�υ τHραν-

– 162 –

122. 611–546 π.X.123. Bλ. TσDλλερ, Qνθ� �νωτ., σ. 33–35, 4π�υ κα" λεπτ�μερ�ς �ν�λυσις τ%ν

θεωρι%ν τ�� Aναιμ�νδρ�υ.

1

2

E�ρ�ς τ�υ, eμα τ� Qμαθε ε:πε: «gAρα, γι5 ν� �ρDσω στ5 παιδι�,πρDπει ν5 μ�θω ν5 τραγ�υδ% καλ?τερα».

�YπJρε κι� )λλ�ς �Aνα�μανδρ�ς, aστ�ρικ,ς, Mιλ�σι�ς κι�α�τ,ς, π�V Qγραψε σC Xωνικ� δι�λεκτ�.

2. ANA�IMENHΣ

3. �O �AναιμDνης125 ; Mιλ�σι�ς τ�� E�ρυστρ�τ�υ διετDλεσεμαθητ�ς τ�� Aναιμ�νδρ�υ. Mερικ�" συγγρα@ε$ς λDγ�υν 4τιπαρηκ�λ�?θησε κα" τ�ν διδασκαλ�α τ�� Παρμεν�δ�υ. A�τ�ςθεωρ��σε �ς πρSτη �ρ�� τ� )πειρ�ν (�περι,ριστ�ν) κα" τ�ν�Dρα126. �Eπ�σης ε:πε 4τι τ5 )στρα δCν κιν��νται κ�τω �π� τ�νγJ, �λλ5 γ?ρω �π� τ�ν γJ. gEγρα@ε δD, σC jπλJ κα" �πDριττ�Xωνικ� δι�λεκτ�.

Kατ5 τ�ν μαρτυρ�α τ�� Aπ�λλ�δSρ�υ, �ταν στ�ν �κμ� τJςGλικ�ας τ�υ (περ�π�υ 40 9τ%ν) κατ5 τ�ν eλωσι τ%ν Σ�ρδεων,πDθανε δC τ�ν 63ην �Oλυμπι�δα (528–525).

�YπJραν κα" )λλ�ι δ?� �AναιμDναι �π� τ�ν Λ�μψακ�, ;lνας ρ�τωρ κι� ; eλλ�ς aστ�ρικ,ς, ; ;π�$�ς �ταν γυι�ς τJς �δελ-@Jς τ�� ρ�τ�ρ�ς π�V Qγραψε τ"ς πρ�εις τ�� Aλε�νδρ�υ. �O�AναιμDνης ; @ιλ,σ�@�ς Qστειλε κα" τ"ς �κ,λ�υθες δ?� 9πιστ�-λDς:

O ANA�IMENHΣ ΠPOΣ TON ΠYΘAΓOPA

4. «�O ΘαλJς τ�� Eαμ?�υ πDθανε στ5 γηρατει� τ�υ �π� lναπαρ�εν� δυστ?�ημα. E:�ε 9Dλθει, 4πως συν�θι6ε, μC τ�νLπηρDτρι� τ�υ, γι5 ν5 παρατηρ�σ7η τ5 )στρα. Kα" 9νo% Qκαμνε τ"ςπαρατηρ�σεις τ�υ, Qπεσε σ� lνα γκρεμ,, τ�� ;π��υ ε:�ε λησμ�-

ΔΙqΓΕΝqΥΣ ΛΑΕΡΤΙqΥ «ΒΙqΙ ΦΙΛqΣqΦΩΝ» – BIBΛION B

– 165 –

παρ�, 4πως ; ΘαλJς, lνα π�ι�τικ5 �ρισμDν� στ�ι�ε$�. yOμως π�λι διαλDγειτDτ�ι� στ�ι�ε$�, π�V ν5 τ�� ταιρι�6�υν �a EασικCς Xδι,τητες τJς �ναιμαν-δρικJς πρSτης �ρ�Jς.

ν�ν]. τ�Hτ�υ �ασ�ν B!δ�ντ�ς καταγελ�σαι τ( παιδ�ρια,τ�ν δ) μαθGντα ��ναι, «+%λτι�ν �4ν 8μ�ν B�στ%�ν δι( τ(παιδ�ρια».

Γ%γ�νε δ) κα� !λλ�ς �Aνα� μανδρ�ς @στ�ρικGς, κα�α"τ�ς Mιλ�σι�ς, τ?1 �I�δι γεγρα�:ς.

ANAVIMENHΣ

�Aνα�ιμ%νης E"ρυστρ�τ�υ, Mιλ�σι�ς, Yκ�υσεν �Aνα�ι-μ�νδρ�υ. �νι�ι δ) κα� Παρμεν δ�υ �ασ�ν �κ�;σαι α"τGν.��τ�ς �ρ�ν �%ρα ε/πε κα� τ� !πειρ�ν. κινε�σθαι δ) τ(!στρα �"� Zπ� γ1ν, �λλ( περ� γ1ν. κ%�ρητα τε λ%�ει�I�δι \πλ?1 κα� �περ ττJω.

Kα� γεγ%νηται μ%ν, καθ� �ησιν �Aπ�λλGδωρ�ς (FGrH244 F 66), περ� τν Σ�ρδεων ^λωσιν, 3τελεHτησε δ) τ?1R�ηκ�στ?1 τρ τ?η �Oλυμπι�δι.

ΓεγGνασι δ) κα� !λλ�ι δH�, Λαμψακην� , _�τωρ κα�@στ�ρικGς, Oς �δελ�1ς υ@�ς `ν τ�; _�τ�ρ�ς τ�; τ(ς �Aλε-��νδρ�υ πρ��εις γεγρα�Gτ�ς.

O�τ�ς δ N �ιλGσ��ς, κα� 3π%στειλεν aδε (Hercher106)5

�Aνα�ιμ%νης ΠυθαγGρ?η

Θαλ1ς �E�αμH�υ 3π� γ�ρως �"κ εcπ�τμ�ς �d�εται5ε"�ρGνης, eσπερ 3:θει, ^μα τ?1 �μ�ιπGλJω πρ�ϊgν 3κ τ�;α"λ �υ τ( !στρα 3θηε�τ�5 κα�—�" γ(ρ 3ς μν�μην

ΒΙΒΛΙqΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

– 164 –

125. T� 546 π.X. �ταν στ�ν �κμ� τJς Gλικ�ας τ�υ (40 9τ%ν).126. Δια@Dρει �π� τ�ν �Aνα�μανδρ� στ� 4τι γι5 �ρ�ικ� στ�ι�ε$� δCν

E�6ει, 4πως 9κε$ν�ς, τ�ν )πειρη �ωρ"ς κανDνα πι� πDρα πρ�σδι�ρισμ� <λη,

3

4

ν�σει τ�ν <παρι. gEτσι περιγρ�@�υν �a Mιλ�σι�ι τ� τDλ�ς τ��σ�@�� στρ�ν,μ�υ τ�υς. �Eμε$ς 4μως �a μαθητDς τ�υ |ς �ναμι-μνησκSμεθα τ�� νδρ,ς, τ5 παιδι� μας καθ}ς κα" �a μαθητDςμας, κα" |ς 9νθυμ�?μεθα τ5 λ,για τ�υ. Στ�ν �ρ�� κ�θε συ6ητ�-σεως |ς �να@ερSμεθα στ�ν ΘαλJ».

Kα" μι5 )λλη:

O ANA�IMENHΣ ΠPOΣ TON ΠYΘAΓOPA

5. «Πι� Qυπν�ς �π� μYς 9@�νης, �@�� μεταν�στευσες �π�τ�ν Σ�μ� στ�ν Kρ,τωνα, 4π�υ 6Jς 9ν εXρ�ν7η. Γιατ" 9δ% �a γυι�"τ�� AXακD�ς �περγ�6�νται διαρκ%ς κακ�, κα" �π� τ�Vς Mιλησ�-�υς δCν λε�π�υν �a τ?ρανν�ι. Φ,E�ς κα" τρ,μ�ς ε:ναι γι5 μYς κα"; EασιλεVς τ%ν M�δων, |ν δCν πληρSσ�υμε τ�Vς @,ρ�υς. �Aλλ5�a gIωνες ε:ναι lτ�ιμ�ι ν5 �π�δυθ��ν σC π,λεμ� 9ναντ��ν τ%νM�δων, γι5 τ�ν 9λευθερ�α 4λωνF κι�eμα �ρ��σ7η, δCν Lπ�ρ�ει πι5γι5 μYς 9λπ�δα σωτηρ�ας. Π%ς λ�ιπ�ν ; �AναιμDνης θ5 Q�η&ρει ν5 παρατηρ7J τ5 )στρα, 4ταν κ�θε στιγμ� θ5 τ�ν �πειλ7J ;θ�νατ�ς = G Lπ�δ�?λωσις; �Eνo% 9σV ε:σαι ε�πρ,σδεκτ�ς �π�τ�Vς Kρ�τωνιYτες, καθ}ς κα" �π� τ�Vς )λλ�υς �Iταλι%τεςF κα"Qρ��νται ν5 παρακ�λ�υθ�σ�υν τ�ν διδασκαλ�α σ�υ, �κ,μη κα"�π� τ�ν Σικελ�α».

3. ANA�AΓOPAΣ

6. �O �Aνααγ,ρας τ�� HγησιE�?λ�υ = τ�� E�E�?λ�υ127,

κατ�γετ� �π� τ"ς Kλα6�μενDς. ΔιετDλεσε μαθητ�ς τ�� AναιμD-ν�υς κα" ε:ναι ; πρ%τ�ς π�V 9τ�π�θDτησε ν��ν στ�ν <λη. T�σ?γγραμμ� τ�υ, γεμYτ� γλυκ?τητα κα" μεγαλ�πρDπεια128, �ρ��6ει�ς �Jς: «yOλα τ5 πρ�γματα (�a EασικCς <λες) �σαν μα6�. Kατ,-πιν �λθε ; ν��ς κα" τ5 QEαλε σC τ�ι». Γι� α�τ� κα" (�a σ?γ�ρ�ν��


– 167 –

στ�ν μεγαλ�πρDπεια, α�τ� ]@ε�λεται σC α�τ�ν τ�ν ��σ�α τ%ν πραγμ�των (Qνθ��νωτ., σ. 362).

�θετ�—θηεHμεν�ς 3ς τ� κρημν<δες 3κ+(ς καταπ πτει.Mιλησ �ισι μ)ν νυν N αDθερ�λGγ�ς 3ν τ�ιJ<δε κε�ται τ%λει.8μ%ες δ) �@ λεσ�ην<ται α"τ� τε μεμν:μεθα τ�; �νδρGς,�h τε 8μ%ων πα�δ%ς τε κα� λεσ�ην<ται, 3πιδε�ι �μεθα δ��τι τ��ς 3κε ν�υ λGγ�ις. �ρ� μ%ντ�ι παντ�ς τ�; λGγ�υΘαλ?1 �νακε σθω.Kα� π�λιν (Hercher 106)5 / �Aνα�ιμ%νης ΠυθαγGρ?η

E"+�υλGτατ�ς Lς 8μ%ων, μεταναστ(ς 3κ Σ�μ�υ 3ςKρGτωνα, 3νθ�δε εDρην%εις. �@ δ) ADακ%�ς πα�δες !λαστακακ( �ρδ�υσι κα� Mιλησ �υς �"κ 3πιλε π�υσι αDσυμν1ται.δειν�ς δ) 8μ�ν κα� N M�δων +ασιλεHς, �"κ Yν γε 3θ%λωμενδασμ��ρ%ειν5 �λλ( μ%λλ�υσι δ �μ�� τ1ς 3λευθερ ης\π�ντων jIωνες M�δ�ις κατ στασθαι 3ς πGλεμ�ν5 κατα-στ-σι δ) �"κ%τι 3λπ�ς 8μ�ν σωτηρ ης. κ<ς kν �4ν �Aνα�ιμ%-νης 3ν θυμJ< �τι ��ι αDθερ�λ�γ%ειν, 3ν δε ματι 3gν Pλ%-θρ�υ & δ�υλ�σHνης; σm δ) ε/ καταθHμι�ς μ)ν Kρ�τω-νι�τ?ησι, καταθHμι�ς δ) κα� τ��σι !λλ�ισι �Iταλι:τ?ησι5 ��ι-τ%�υσι δ) τ�ι λεσ�ην<ται κα� 3κ Σικελ ης.

�Aνα�αγGρας Hγησι+�Hλ�υ & E"+�Hλ�υ, Kλα#�μ%νι�ς.��τ�ς Yκ�υσεν �Aνα�ιμ%ν�υς, κα� πρ<τ�ς τ?1 'λ?η ν�;ν 3π%-στησεν, �ρ��μεν�ς �'τω τ�; συγγρ�μματ�ς, n 3στιν 8δ%ωςκα� μεγαλ��ρGνως 8ρμηνευμ%ν�ν (DK 59 B I) 5«π�ντα �ρ�ματα `ν Nμ�;»5


– 166 –

127. Περ" τ� 500–428 π.X.128. �H γλυκ?της τ�υ, παρατηρε$ ; Croiset, πρ�Dρ�εται κυρ�ως 9κ τJς

�IωνικJς διαλDκτ�υ, τ�ν ;π��α μετε�ειρ�6ετ� ; �Aνααγ,ρας. yOσ�ν �@�ρ�Y

5

6

τ�υ) τ�ν �πεκ�λ�υν (9μπαικτικ%ς) ; N��ς129F κα" ; T�μωνQγραψε περ" α�τ�� στ�Vς Σ λλ�υς130 τ�υ τ5 �Jς:

�O �Aνααγ,ρας λDγει 4τι κ�π�υ εLρ�σκεταιlνας γερ�δεμDν�ς Rρωας, ; N��ς, δι,τισ� α�τ�ν ν��ς, π�V α@νικ5 εσηκSθηκεκι� 4λα τ5 9τακτ�π��ησε, π�V πρ%τα �ταν lνασυγκε�υμDν� σ?μ@υρμα.

7. �Hταν περι@αν�ς λ,γoω τJς ε�γεν��ς καταγωγJς κα" τ��πλ�?τ�υ τ�υ, �λλ5 κα" λ,γoω τJς μεγαλ�@ρ�σ?νης τ�υ, καθ� 4σ�νπαρε�Sρησε τ�ν πατρικ� περι�υσ�α τ�υ στ�Vς δικ�?ς τ�υ. Δι,τιτ�ν κατηγ,ρησαν 4τι τ�ν παραμελε$, ;π,τε τ�Vς ε:πε: «Γιατ"λ�ιπ�ν δCν τ�ν @ρ�ντ�6ετε 9σε$ς �a �δι�ι;» Kα" τελικ5 �πεσ?ρθη,�@�σιωθε"ς στ�ν @υσικ� Qρευνα, μακρ5ν τ%ν π�λιτικ%ν πραγ-μ�των. Kα" 4ταν τ�ν ρSτησε κ�π�ι�ς: «ΔCν ν�ι�6εσαι γι5 τ�νπατρ�δα;», «M� EλαστημYς», τ�� ε:πε, δε��ν�ντας τ�ν ��ραν,F«9γ} Q�ω τ�ν μεγαλ?τερη Qγν�ια γι5 τ�ν πατρ�δα».

�Eπ�σης λDγεται 4τι κατ5 τ�ν δι�Eασι τJς θαλ�σσης Lπ� τ��Dρ�υ, �ταν ε�κ�σι 9τ%ν, κα" 4τι Q6ησε 9π" �Eδ�μ�ντα δ?� �ρ,-νια. �O �Aπ�λλ,δωρ�ς λDγει στ5 Xρ�νικ� τ�υ, 4τι 9γενν�θη κατ5τ�ν 70�ν �Oλυμπι�δα131, κα" πDθανε τ� πρ%τ� Qτ�ς τJς 88ης132.gAρ�ισε δC ν5 @ιλ�σ�@7J στ�ν �Aθ�να 9π" Kαλλ��υ σC Gλικ�α 209τ%ν, 4πως �να@Dρει ; Δημ�τρι�ς ; ΦαληρεVς στ� σ?γγραμμ�τ�υ «�Aρ�Gντων �ναγρα��», 4π�υ, λDγ�υν, διDμεινε 9π" τρι�νταQτη.


– 169 –

αν�@ερε στ�ν 6ω�, σC π�λV Qυπνη κα" παι�νιδι�ρικη μ�ρ@�, τ�ν σιλλ�γρα-@�α, π�V τ�ν ε:�ε 9γκαινι�σει ; �εν�@�νης.

131. 500–497 π.X.132. τ� 428 π.X.

ε/τα ν�;ς 3λθgν α"τ( διεκGσμησε. παρ� κα� N�;ς 3πε-κλ�θη, κα �ησι περ� α"τ�; T μων 3ν τ��ς Σ λλ�ις �'τω(Diels 24)5

κα π�υ �Aνα�αγGρην ��σ� �μμεναι, !λκιμ�ν 9ρωN�;ν, nτι δ νG�ς α"τJ< Oς 3�απ νης 3πεγε ραςπ�ντα συνεσ��κωσεν Nμ�; τεταραγμ%να πρGσθεν.

O�τ�ς ε"γενε Bα κα� πλ�HτJω δια�%ρων `ν, �λλ( κα�μεγαλ��ρ�σHν?η, nς γε τ( πατρJ<α τ��ς �Dκε �ις παρε�:-ρησε. αDτιαθε�ς γ(ρ Zπ� α"τ<ν Fς �μελ<ν, «τ �4ν», ��η,«�"� Zμε�ς 3πιμελε�σθε;» κα� τ%λ�ς �π%στη κα� περ� τντ<ν �υσικ<ν θεωρ αν `ν, �" �ρ�ντ #ων τ<ν π�λιτικ<ν.nτε κα� πρ�ς τ�ν εDπGντα, «�"δ%ν σ�ι μ%λει τ1ς πατρ -δ�ς;», «ε"��μει», ��η, «3μ�� γ(ρ κα� σ�Gδρα μ%λει τ1ςπατρ δ�ς», δε �ας τ�ν �"ρανGν.

Λ%γεται δ) κατ( τν V%ρ��υ δι�+ασιν εdκ�σιν 3τ<νε/ναι, +ε+ιωκ%ναι δ) R+δ�μ�κ�ντα δH�. �ησ� δ� �Aπ�λλG-δωρ�ς 3ν τ��ς Xρ�νικ��ς (FGrH 244 F 31) γεγεν1σθαια"τ�ν τ?1 R+δ�μηκ�στ?1 �Oλυμπι�δι, τεθνηκ%ναι δ) τJ<πρ:τJω �τει τ1ς Pγδ�ηκ�στ1ς PγδGης. Yρ�ατ� δ) �ιλ�σ�-�ε�ν �Aθ�νησιν 3π� Kαλλ �υ, 3τ<ν εdκ�σιν pν, eς �ησιΔημ�τρι�ς N Φαληρεmς 3ν τ?1 τ<ν �Aρ�Gντων �ναγρα�?1(FGrH 228 F 2), �νθα κα� �ασιν α"τ�ν 3τ<ν διατρ�ψαιτρι�κ�ντα.


– 168 –

129. T��τ� Lπενθυμ�6ει τ�ν @ρ�σι τ�� Gassendi πρ�ς τ�ν KαρτDσι�(Descartes): «O esprit» (Croiset, Qνθ� �νωτ. σ. 363).

130. Σ�λλ�ι (πειρα�τικ5 π�ι�ματα): ; T�μων ; Φλι�σι�ς (3�ς αX}ν π.X.),

7

8. A�τ�ς Qλεγε 4τι ; Rλι�ς ε:ναι πυρακτωμDνη πDτρα κα" 4τιε:ναι μεγαλ?τερ�ς �π� τ�ν Πελ�π,ννησ�. gAλλ�ι �π�δ�δ�υνα�τ� τ�ν �ντ�ληψι στ�ν T�νταλ�. Γι5 τ�ν σελ�νη Qλεγε 4τι κατ�ι-κε$ται κα" Q�ει κα" λ,@�υς κα" @αρ�γγια. �Ως (πρ%τες) �ρ�CςQθετε τ5 ;μ�ι�γενJ μ,ρια (Nμ�ι�μ%ρειαι). Γιατ�, 4πως ; �ρυσ�ςσυν�σταται �π� τ5 λεγ,μενα ψ�γματα (κ�μματ�κια), Qτσι �π�μικρ5 σωματ�δια συγκρ�τε$ται 4λ� τ� σ?μπαν. �Ως �ρ�� τJςκιν�σεως τ�π�θετ��σε τ�ν N��νF �π� δC τ5 σSματα, τ5 μCνEαρDα, 4πως G γJ, καταλαμE�ν�υν τ�ν κ�τω περι��, τ5 9λα-@ρ�, 4πως τ� π�ρ, τ�ν )νω, τ� δC <δωρ κα" ; ��ρ τ�ν μDση. Γι�α�τ� G θ�λασσα QλαEε 9νδι�μεση θDσι 9π" τJς γJς G ;π��α ε:ναιπλατει�, �@�� 9ατμ�σθηκαν Lπ� τ�ν 9π�ρειαν τ�� Gλ��υ τ5Lγρ�133.

9. T� )στρα, κατ� �ρ��ς, 9κιν��ντ� ;ρι6�ντ�ως (γ?ρω στ�νδ�σκ� τJς ΓJς134), εXς τρ,π�ν �στε τ� διαδ��ικ%ς @αιν,μεν�ντμJμα στ�ν κ�ρυ@� τJς ΓJς �ταν ; ��ρ�νι�ς π,λ�ςF κα" �ργ,-τερα α�τ�ς QλαEε κεκλιμDνη θDσι (κα" �π� τ,τε �a τρ��ιDς τ�υςσ�ηματ�6�υν γων�α μC τ� 9π�πεδ� τJς γη�νης 9πι@ανε�ας). �OΓαλα�ας ε:ναι �νταν�κλασις @ωτ�ς τ%ν )στρων στ5 ;π�$α δCνπD@τει τ� @%ς τ�� Gλ��υ. Oa κ�μJτες ε:ναι μ�α )θρ�ισις πλα-νητ%ν, π�V 9κπDμπ�υν @λ,γες. Oa δι�ττ�ντες ε:ναι lνας ε:δ�ςσπινθ�ρων π�V 9κτιν�σσ�νται �π� τ�ν �Dρα. Oa )νεμ�ι γ�ν�νται,δι,τι �ραιSνει ; �Dρας �π� τ�ν 9π�δρασι τ�� Gλ��υ. Oa Eρ�ντCςε:ναι σ?γκρ�υσις νε@%ν κα" �a �στραπCς E�αιη τριE� α�τ%ν. Oaσεισμ�" ε:ναι καταE?θισις �Dρ�ς 9ντ�ς τJς γJς

T5 6%�α γ�ν�νται �π� τ�ν �ν�μιι θερμ,τητ�ς, Lγρασ�ας κα"κ�π�ιας γη�νης ��σ�αςF κατ,πιν δD, �ναπαρ�γ�νται τ� lνα �π�τ� )λλ�F τ5 �ρσενικ5 �π� τ�ν δει5 πλευρ5 κα" τ5 θηλυκ5 �π�τ�ν �ριστερ�135.


– 171 –

�νακ�λυψις τ�� δανε��υ @ωτ�ς τJς σελ�νης κα" G 9ελικτικ� περ" τJς 6ωJςτ%ν 6Sων κα" τ%ν �νθρSπων �ντ�ληψις—Qκαμαν τ�ν �Aνααγ,ρα ταυτ��ρ,-νως K�πDρνικ� κα" ΔαρE$ν� τJς 9π��Jς τ�υ» (Qνθ� �νωτ., σ. 352).

O�τ�ς �λεγε τ�ν 9λι�ν μHδρ�ν ε/ναι δι�πυρ�ν κα�με #ω τ1ς Πελ�π�νν�σ�υ5 �@ δ% �ασι T�νταλ�ν5 τν δ)σελ�νην �Dκ�σεις ��ειν, �λλ( κα� λG��υς κα� ��ραγγας.�ρ�(ς δ) τ(ς Nμ�ι�μερε ας5 καθ�περ γ(ρ 3κ τ<ν ψηγμ�-των λεγ�μ%νων τ�ν �ρυσ�ν συνεστ�ναι, �'τως 3κ τ<νNμ�ι�μερ<ν μικρ<ν σωμ�των τ� π-ν συγκεκρ σθαι. κα�ν�;ν μ)ν �ρ�ν κιν�σεως5 τ<ν δ) σωμ�των τ( μ)ν +αρ%ατ�ν κ�τω τGπ�ν Fς τν γ1ν, τ( δ) κ�;�α τ�ν !νω 3πι-σ�ε�ν Fς τ� π;ρ5 'δωρ δ) κα� �%ρα τ�ν μ%σ�ν. �'τω γ(ρ3π� τ1ς γ1ς πλατε ας �cσης τν θ�λασσαν Zπ�στ1ναι,διατμισθ%ντων Zπ� τ�; 8λ �υ τ<ν Zγρ<ν.

T( δ� !στρα κατ� �ρ�(ς μ)ν θ�λ�ειδ<ς 3νε�θ1ναι, eστεκατ( κ�ρυ�ν τ1ς γ1ς τ�ν �ε� �αινGμεν�ν ε/ναι πGλ�ν,'στερ�ν δ) τν �γκλισιν λα+ε�ν. κα� τ�ν γαλα� αν �ν�-κλασιν ε/ναι �ωτ�ς <τ<ν Zπ�> 8λ �υ μ καταλαμπ�μ%-νων [τ<ν] !στρων. τ�mς δ) κ�μ�τας σHν�δ�ν πλανητ<ν�λGγας ��ι%ντων5 τ�Hς τε διB�ττ�ντας �u�ν σπινθ1ρας�π� τ�; �%ρ�ς �π�π�λλεσθαι. �ν%μ�υς γ γνεσθαι λεπτυ-ν�μ%ν�υ τ�; �%ρ�ς Zπ� τ�; 8λ �υ. +ρ�ντ(ς σHγκρ�υσιννε�<ν5 �στραπ(ς �κτριψιν νε�<ν5 σεισμ�ν Zπ�νGστησιν�%ρ�ς εDς γ1ν.

ZJ<α γ νεσθαι 3� Zγρ�; κα� θερμ�; κα� γε:δ�υς,'στερ�ν δ) 3� �λλ�λων5 κα� !ρρενα μ)ν �π� τ<ν δε�ι<ν,θ�λεα δ) �π� τ<ν �ριστερ<ν.


– 170 –

133. T�ν ΓJ στ�ν �ρ�� τ�ν @αντα6,ταν μαλακ� σ5ν λ�σπη.134. Π�V τ�ν @αντα6,ταν, 4πως �a �ρ�α$�ι gIωνες, σ5 μι5 9π�πεδη τ�Eλα

π�V κρατιDται στ�ν �Dρα.135. �O �Aμερικαν�ς aστ�ρικ�ς Γ�υ�λλ Nτυρ5ντ παρατηρε$ σ�ετικ%ς τ5

�Jς: «A�τ5 τ5 9πιτε?γματα — G θεμελ�ωσις τJς μετεωρ�λ�γ�ας, G ]ρθ� 9�-γησις τ%ν 9κλε�ψεων, G λ�γικ� Lπ,θεσις τ�� σ�ηματισμ�� τ%ν πλανητ%ν, G

8

9

10. ΛDγ�υν 4τι πρ�ε$πε τ�ν πτ%σι μετεωρ�λ�θ�υ, π�V Qγινεστ�Vς AXγ�ς Π�ταμ�?ς, π�V ε:πε 4τι θ5 πDσ7η �π� τ�ν Rλι�. Γι�α�τ� κα" ; E�ριπ�δης, π�V �ταν μαθητ�ς τ�υ, λDγει στ�ν «Φα%-θ�ντ�» τ�υ 4τι ; «Rλι�ς ε:ναι �ρυσ�ς E%λ�ς». �Aλλ5 κα" 4τανπJγε στ�ν �Oλυμπ�α, 9κ�θισε @�ρ%ντας lνα δερμ�τιν� πανω-@,ρι, γιατ�, ε:πε, 4τι θ5 EρD7ηF κα" πραγματικ5 QEρεε. ΣC 9κε$ν�νπ�V τ�ν ρSτησε |ν τ5 E�υν5 τJς Λαμψ�κ�υ θ5 γ�ν�υν κ�π�ιαGμDρα θ�λασσα, «EεEα�ως», ε:πε, «μ,ν�ν π�V α�τ� θ5 �ρειασθ7J�ρ,ν�».

�Eρωτηθε"ς γιατ" 9γενν�θη, «γι5 ν5 9ρευν%», ε:πε, «τ�ν Rλι�,τ�ν σελ�νη κα" τ�ν ��ραν,». ΣC 9κε$ν�ν π�V τ�� ε:πε: �Eστερ�-θης τ�Vς �Aθηνα��υς», �πεκρ�θη: «ΔCν τ�Vς 9στερ�θην 9γS,9κε$ν�ι 9στερ�θησαν 9μ��». yOταν ε:δε τ�ν τ�@� τ�� MαυσSλ�υ(τ� περ�@ημ� Mαυσωλε$�), ε:πε: «τ�@�ς π�λυτελ�ς ε:ναι τ�σημ�δι μιYς περι�υσ�ας π�V μετεEλ�θη σC πDτρες». ΣC κ�π�ι�νπ�V παρεπ�νε$τ� 4τι πεθα�νει σC Dν�ν τ,π�,«�π� παντ��», τ��ε:πε, «4μ�ια ε:ναι G κατ�Eασις στ�ν yAδη».

11. Φα�νεται δC 4τι πρ%τ�ς α�τ�ς �πε@�νθη, 4πως μαρτυρε$ς; ΦαEωρ$ν�ς στ�ν «Παντ�δαπν Iστ�ρ αν» τ�υ, 4τι τ5 π�ι�-ματα τ�� Oμ�ρ�υ ε:ναι μ�α πραγματε�α περ" �ρετJς κα" δικαι�-σ?νης κα" 4τι G θDσις τ�υ α�τ� Lπεστηρ�6ετ� κα" �π� τ�ν @�λ�ντ�υ Mητρ,δωρ� τ�ν Λαμψακην,, π�V πρ%τ�ς διερε?νησε τ�ν@υσικ� διδασκαλ�α τ�� π�ιητ��.

�Eπ" πλD�ν ; �Aνααγ,ρας ε:ναι ; πρ%τ�ς π�V 9Dδωσε EιEλ��μC διαγρ�μματα136. �O Σιλην�ς �να@Dρει στ� πρ%τ� EιEλ�� τ%ν«Iστ�ρι<ν» τ�υ, 4τι 9π" )ρ��ντ�ς Δημ?λ�υ137 Qπεσε μι5 πDτρα�π� τ�ν ��ραν,F κα" 4τι ; �Aνααγ,ρας ε:πε 4τι 4λα τ5 ��ρ�νιασSματα σ?γκεινται �π� πDτρεςF συγκρατ��νται δC στ�ν θDσιτ�υς δι5 τJς σ@�δρYς περιδιν�σεως, κα" |ν �αλαρωθ7J G 9π�α�τ%ν 9π�δρασις τJς 9κ τJς περιστρ�@Jς παραγ�μDνης δυν�-μεως, θ5 κατακρημνισθ��ν.


– 173 –

Φασ� δ� α"τ�ν πρ�ειπε�ν τν περ� ADγ�ς π�ταμ�mςγεν�μ%νην τ�; λ θ�υ πτ<σιν, Oν ε/πεν 3κ τ�; 8λ �υπεσε�σθαι. nθεν κα� E"ριπ δην, μαθητν wντα α"τ�;,�ρυσ%αν +<λ�ν εDπε�ν τ�ν 9λι�ν 3ν τJ< Φα%θ�ντι (783 N2).�λλ( κα� εDς �Oλυμπ αν 3λθGντα 3ν δερματ νJω καθ σαι, Fςμ%λλ�ντ�ς 'σειν5 κα� γεν%σθαι. πρGς τε τ�ν εDπGντα, εD τ(3ν Λαμψ�κJω wρη �σται π�τ) θ�λαττα, �ασ�ν εDπε�ν, «3�νγε N �ρGν�ς μ 3πιλ π?η». 3ρωτηθε ς π�τε εDς τ γεγ%ννη-ται, «εDς θεωρ αν», ��η, «8λ �υ κα� σελ�νης κα� �"ρα-ν�;». πρ�ς τ�ν εDπGντα, «3στερ�θης �Aθηνα ων,» «�" μ)ν�4ν», ��η, «�λλ� 3κε�ν�ι 3μ�;». Dδgν τ�ν Mαυσ:λ�υτ��ν ��η, «τ��ς π�λυτελς λελιθωμ%νης 3στ�ν �"σ αςεdδωλ�ν». πρ�ς τ�ν δυσ��ρ�;ντα nτι 3π� �%νης τελευτB-,«παντα�Gθεν», ��η, «Nμ� α 3στ�ν 8 εDς B^δ�υ κατ�+ασις».

Δ�κε� δ) πρ<τ�ς, καθ� �ησι Φα+ωρ�ν�ς 3ν Παντ�-δαπ?1 @στ�ρ Bα (FHG iii. 581), τν Oμ�ρ�υ π� ησιν �π��-νασθαι ε/ναι περ� �ρετ1ς κα� δικαι�σHνης5 3π� πλε��ν δ)πρ�στ1ναι τ�; λGγ�υ MητρGδωρ�ν τ�ν ΛαμψακηνGν,γν:ριμ�ν wντα α"τ�;, Oν κα� πρ<τ�ν σπ�υδ�σαι τ�;π�ιητ�; περ� τν �υσικν πραγματε αν. πρ<τ�ς δ) �Aνα-�αγGρας κα� +ι+λ �ν 3�%δωκε συγγρα�1ς. �ησ� δ)Σιλην�ς 3ν τ?1 πρ:τ?η τ<ν Iστ�ρι<ν (FGrH 27 F 2) 3π�!ρ��ντ�ς ΔημHλ�υ λ θ�ν 3� �"ραν�; πεσε�ν5 τ�ν δ) �Aνα-�αγGραν εDπε�ν Fς nλ�ς N �"ραν�ς 3κ λ θων συγκ%�ιτ�5τ?1 σ��δρB- δ) περιδιν�σει συνεστ�ναι κα� �νεθ%ντακατενε�θ�σεσθαι.


– 172 –

10

11

137. ΔημHλ�υ: Δη(μ�τ�ων�ς) μ?λ�υ (Diels). gAρ�ων μC τDτ�ι� &ν�μα ε:ναι)γνωστ�ς. gIσως τ5 γρ�μματα—μ?λ�υ ε:ναι ε�ωριστ� λDις, κα" θDλει ν5 π7J4τι G πDτρα π�V Qπεσε �ταν σ5ν «μυλ,πετρα».

136. Συγγρα�1ς (παραλλαγα�): Δι5 γρα@Jς (μετ5) διαγρα@Jς (Diels)9κδ��ναι EιEλ��ν aστ�ρ��σι: διδασκαλ�α κα" γρα@�. Bλ. Πλ�υτ�ρ��υ Nικ ας,κε@. 23.

12. �Ως πρ�ς τ�ν δ�κη τ�υ, δια@�ρετικ5 πρ�γματα λDγ�νται.�O μCν Σωτ�ων στ� σ?γγραμμ� τ�υ «Διαδ�� τ<ν �ιλ�σG�ων»γρ�@ει 4τι κατηγγDλθη Lπ� τ�� KλDων�ς 9π" �θε��α, δι,τι 9δ�δα-σκε 4τι ; Rλι�ς (π�V ; λα�ς τ�ν θεωρ��σε �κ,μη θε�) ε:ναι δι�-πυρ�ς Eρ��ς. �Aλλ5 τ�ν Lπεστ�ριε ; ΠερικλJς π�V �ταν μαθη-τ�ς τ�υ, κα" τ�� 9πεEλ�θη π�ιν� πDντε ταλ�ντων κα" 9�ρ�α. �OΣ�τυρ�ς 4μως στ�Vς «B �υς» τ�υ λDγει 4τι G Qγκλησις LπεEλ�θηLπ� τ�� Θ�υκυδ�δ�υ, π�V �ταν π�λιτικ�ς �ντ�παλ�ς τ�� Περι-κλD�υςF κα" 4τι κατηγ�ρε$τ� &�ι μ,ν�ν γι5 �θε�α �λλ5 κα" γι5μηδισμ� (4τι δηλ. �ταν Περσ,@ιλ�ς)F κα" 4τι 9ρ�μην κατεδικ�-σθη εXς θ�νατ�ν.

13. yOταν δC ταυτ��ρ,νως τ�� ν�γγειλαν τ�ν καταδ�κη τ�υκα" τ�ν θ�νατ� τ%ν παιδι%ν τ�υ, γι5 μCν τ�ν καταδ�κη τ�υ ε:πε4τι «πρ� π�λλ�� G @?σις Q�ει καταδικ�σει εXς θ�νατ�ν κι� 9μDνακα" τ�Vς δικαστDς μ�υ»F γι5 δC τ�ν θ�νατ� τ%ν παιδι%ν τ�υ ε:πε:«gHερα 4τι θνητ5 τ5 9γDννησα». gAλλ�ι, 4μως, α�τ� τ� �π�δ�-δ�υν στ�ν Σ,λωνα κα" )λλ�ι στ�ν �εν�@%ντα. yOτι τ5 Qθαψε μCτ5 �δια τ�υ τ5 �Dρια, τ� EεEαιSνει ; Δημ�τρι�ς ; ΦαληρεVς στ�EιEλ�� τ�υ «Περ� γ�ρως».

�O yEρμιππ�ς, π�λι, λDγει στ�Vς «B �υς» τ�υ 4τι 9νεκλε�σθηστ"ς @υλακDς, γι5 ν5 9κτελεσθ7J. T,τε �@�� παρ�υσι�σθηκε ;ΠερικλJς στ�ν λα,, 9ρSτησε, 95ν Q��υν καμμι5 κατηγ�ρ�α εXςE�ρ�ς τ�υ (τ�� ΠερικλD�υς ) γι5 τ�ν 6ω� τ�υ. gO�ι, ε:παν: «gE,λ�ιπ,ν, 9γ} ε:μαι μαθητ�ς τ�υ. M� παρασυρθJτε �π� διαE�λCςκα" σκ�τSσετε τ�ν )νθρωπ�F πεισθJτε σC μDνα κα" �@Jστε τ�ν9λε?θερ�». Kα" τ�ν )@ησαν.

14. �Aλλ5 ; �Aνααγ,ρας, μ� δυν�μεν�ς ν5 Lπ�με�ν7η α�τ�ντ�ν πρ�σE�λ�, α�τ�κτ,νησε. �O �IερSνυμ�ς 4μως στ� δε?τερ�EιEλ�� «T<ν σπ�ρ�δην Zπ�μνημ�των» τ�υ λDγει 4τι τ�ν παρ�υ-σ�ασε ; ΠερικλJς στ� δικαστ�ρι�, κα" �ταν τ,σ� 9ηντλημDν�ςκα" καταEεEλημDν�ς �π� τ�ν �ρρSστια, �στε μYλλ�ν �π�συμπ,νια τ�ν )@ησαν 9λε?θερ� παρ5 �π� καν�νικ� �θSωσ�τ�υ. A�τ5 λ�ιπ�ν ε:ναι 4σα λDγ�νται γι5 τ�ν δ�κη τ�υ.


– 175 –

Περ� δ) τ1ς δ κης α"τ�; δι��ρα λ%γεται. Σωτ ων μ)νγ(ρ �ησιν 3ν τ?1 Διαδ��?1 τ<ν �ιλ�σG�ων Zπ� Kλ%ων�ςα"τ�ν �σε+ε ας κριθ1ναι, διGτι τ�ν 9λι�ν μHδρ�ν �λεγεδι�πυρ�ν5 �π�λ�γησαμ%ν�υ δ) Zπ)ρ α"τ�; Περικλ%�υςτ�; μαθητ�;, π%ντε ταλ�ντ�ις #ημιωθ1ναι κα� �υγα-δευθ1ναι. Σ�τυρ�ς δ� 3ν τ��ς B �ις (FHG iii. 163) Zπ�Θ�υκυδ δ�υ �ησ�ν εDσα�θ1ναι τν δ κην, �ντιπ�λιτευ�-μ%ν�υ τJ< Περικλε�5 κα� �" μGν�ν �σε+ε ας �λλ( κα�μηδισμ�;5 κα� �πGντα καταδικασθ1ναι θαν�τJω. nτε κα��μ��τ%ρων α"τJ< πρ�σαγγελ%ντων, τ1ς τε καταδ κης,κα� τ1ς τ<ν πα δων τελευτ1ς, εDπε�ν περ� μ)ν τ1ς καταδ -κης nτι !ρα «κ�κε νων κ�μ�; π�λαι 8 �Hσις κατεψη� -σατ�», περ� δ) τ<ν πα δων, nτι «?Yδειν α"τ�mς θνητ�mςγενν�σας». �@ δ� εDς ΣGλωνα τ�;τ� �να�%ρ�υσιν, !λλ�ι εDςVεν��<ντα. τ�;τ�ν δ) κα� θ�ψαι τα�ς Dδ αις �ερσ�να"τ�mς Δημ�τριGς �ησιν N Φαληρεmς 3ν τJ< Περ� γ�ρως(FGrH 228 F 38). zEρμιππ�ς δ� 3ν τ��ς B �ις (FHG iii. 43)�ησ�ν nτι καθε ρ�θη 3ν τJ< δεσμωτηρ Jω τεθνη�Gμεν�ς.Περικλ1ς δ) παρελθgν ε/πεν εd τι ��υσιν 3γκαλε�ν αZτJ<κατ( τ�ν + �ν5 �"δ)ν δ) εDπGντων, «κα� μν 3γ:», ��η,«τ�Hτ�υ μαθητ�ς εDμι5 μ �4ν δια+�λα�ς 3παρθ%ντες �π�-κτε νητε τ�ν !νθρωπ�ν, �λλ� 3μ�� πεισθ%ντες !�ετε». κα��ε θη5

�"κ 3νεγκgν δ) τν '+ριν Rαυτ�ν 3��γαγεν. Iερ:νυ-μ�ς δ� 3ν τJ< δευτ%ρJω τ<ν Σπ�ρ�δην Zπ�μνημ�των(Hiller ix) �ησ�ν nτι N Περικλ1ς παρ�γαγεν α"τ�ν 3π� τ�δικαστ�ρι�ν διερρυηκGτα κα� λεπτ�ν Zπ� νGσ�υ, eστε3λ%Jω μ-λλ�ν & κρ σει ��εθ1ναι. κα� τ( μ)ν περ� τ1ς δ κηςα"τ�; τ�σα;τα.


– 174 –

12

13

14

Φα�νεται 4τι κα" στ�ν Δημ,κριτ� ε:�ε γεννηθJ μ�α �πD�θεια9ναντ��ν τ�υ, λ,γoω τJς �π�τυ��ας τ�υ ν5 Qλθ7η σC 9πικ�ινων�αμC α�τ,ν. Tελικ5 �πεσ?ρθη στ�ν Λ�μψακ�, 4π�υ κα" πDθανεyOταν �a )ρ��ντες τJς π,λεως τ�ν ρSτησαν π�ι� �ταν G τελευ-τα�α τ�υ 9πιθυμ�α, «ν� �@�ν�υν τ5 παιδι�», τ�Vς ε:πε, «ν5 πα�-6�υν κ�θε �ρ,ν�, τ�ν μJνα π�V θ5 πεθ�ν7η». Kα" τ� Qθιμ� α�τ�τηρε$ται κα" σ�μερα.

15. yAμα πDθανε, �a Λαμψακην�" τ�� Qκαμαν �ι�πρεπJκηδε�α κα" στ�ν τ�@� τ�υ QEαλαν τ�ν �κ,λ�υθη 9πιγρα@�:

�Eδ% �ναπα?εται ; �Aνααγ,ρας,π�V γι5 τ�ν ��ρ�νι� κ,σμ� εLρJκετ�ν �λ�θεια.

�A@ιερSσαμε κι� 9με$ς σ� α�τ�ν lνα 9π�γραμμα:

Γιατ" ε:πε π}ς ; Rλι�ς ε:ναι πυρι@λεγ�ς μY6αα�τ� Qμελλε ν5 τ� πληρSσ7η μC τ�ν 6ω� τ�υ.T�ν 9γλ?τωσε ; @�λ�ς τ�υ ; ΠερικλJς,�λλ5 α�τ,ς, μC τ�ν E��θεια τJς σ�@�ας τ�υ,�νSδυνα 9γκατDλειψε τ�ν 6ω�.

�YπJραν κα" )λλ�ι τρε$ς �Aνααγ,ραι (γι5 τ�Vς ;π��υς, σCκανDνα συγγρα@Dα δCν εLρJκα πλ�ρη στ�ι�ε$α). �O lνας �τανρ�τωρ τJς σ��λJς τ�� Iσ�κρ�τ�υςF ; )λλ�ς �γαλματ�π�ι�ς π�Vτ�ν �να@Dρει ; �Aντ�γ�ν�ςF ; τρ�τ�ς �ταν γραμματικ,ς, μαθητ�ςτ�� Zην�δ,τ�υ.

4. APXEΛAOΣ

16. �O �Aρ�Dλα�ς138, γυι�ς τ�� Aπ�λλ�δSρ�υ = τ�� M�δων�ςκατ� )λλ�υς, �ταν �Aθηνα$�ς = Mιλ�σι�ς. �YπJρε μαθητ�ς τ��Aνααγ,ρ�υ κα" διδ�σκαλ�ς τ�� Σωκρ�τ�υς. Πρ%τ�ς α�τ�ς


– 177 –

138. Περ" τ� 450 π.X. BλDπε κα" Hermann Diels, Doxographi Graeci, σελ.439.

jEδ��ε δ% πως κα� Δημ�κρ τJω �πε�θ<ς 3σ�ηκ%ναι�π�τυ�gν τ1ς πρ�ς α"τ�ν κ�ιν�λ�γ ας. κα� τ%λ�ς �π�-�ωρ�σας εDς Λ�μψακ�ν α"τGθι κατ%στρεψεν. nτε κα�τ<ν �ρ�Gντων τ1ς πGλεως ��ι�Hντων τ +�Hλεται α"τJ<γεν%σθαι, ��ναι, «τ�mς πα�δας 3ν Ja kν �π�θ�ν?η μην� κατ��τ�ς πα #ειν συγ�ωρε�ν». κα� �υλ�ττεται τ� �θ�ς κα� ν;ν.

Tελευτ�σαντα δ α"τ�ν �θαψαν 3ντ μως �@ Λαμψακη-ν�� κα� 3π%γραψαν (A. Pal. vii. 94).

3νθ�δε, πλε�στ�ν �ληθε ας 3π� τ%ρμα περ�σας�"ραν �υ κGσμ�υ, κε�ται �Aνα�αγGρας.

�στι κα� 8μ<ν εDς α"τGν (A. Pal. vii. 95)5

{%λι�ν πυρGεντα μHδρ�ν π�τ) ��σκεν Zπ�ρ�ειν,κα� δι( τ�;τ� θανε�ν μ%λλεν �Aνα�αγGρας5

�λλ� N � λ�ς Περικλ1ς μ)ν 3ρHσατ� τ�;τ�ν, N δ’ αZτ�ν3��γαγεν +ιGτ�υ μαλθακ ?η σ�� ης.

ΓεγGνασι δ) κα� !λλ�ι τρε�ς �Aνα�αγGραι, aν [3ν�"δεν� π�ντα, �λλ’] N μ)ν `ν _�τωρ, �Iσ�κρ�τει�ς5 N δ��νδριαντ�π�ιGς, �� μ%μνηται �Aντ γ�ν�ς5 !λλ�ς γραμμα-τικ�ς Zην�δGτει�ς.

APXEΛAOΣ

�Aρ�%λα�ς �Aθηνα��ς & Mιλ�σι�ς, πατρ�ς �Aπ�λλ�δ:-ρ�υ, Fς δ% τινες, M δων�ς, μαθητς �Aνα�αγGρ�υ, διδ�-σκαλ�ς Σωκρ�τ�υς. ��τ�ς πρ<τ�ς 3κ τ1ς �Iων ας


– 176 –

15

16

μετD@ερε �π� τ�ν �Iων�α στ�ν �Aθ�να τ�ν @υσικ� @ιλ�σ�@�α κα"�πεκλ�θη @υσικ,ς, δι,τι LπJρε ; τελευτα$�ς �ντιπρ,σωπ�ς τJς@υσικJς @ιλ�σ�@�ας, G ;π��α μC τ�ν Σωκρ�τη, παρε�Sρησε τ�νθDσι της στ�ν �θικ�. Kα" α�τ�ς 4μως @α�νεται 4τι �σ��λ�θη μCτ�ν �θικ�. Δι,τι Q�ει διατυπSσει @ιλ�σ�@ικCς �ντιλ�ψεις περ"τ%ν ν,μων, περ" τ�� ρα��υ κα" τ�� δικα��υ. A�τ5 τ5 παρDλαEε; Σωκρ�της, κα" 9πειδ� τ5 η�ησε, 9θεωρ�θη ; �δι�ς εLρετ�ςα�τ%ν. �Iσ�υρ�6ετ� 4τι δ?� ε:ναι �a αXτι�λ�γ�ες τJς γενDσεως (τJς9λε?σεως στ�ν <παρι), G θερμ,της κα" τ� ψ��ς. Kα" 4τι τ5 6o%απρ�Jλθαν 9κ τJς Xλ?�ςF κα" τ� δ�και� κα" τ� αXσ�ρ,, τ� π�ταπ,,Lπ�ρ��υν, &�ι 9κ @?σεως, �λλ� 9κ συνηθε�ας, συμEατικ%ς.

17. �H θεωρ�α τ�υ Q�ει �ς �Jς: Kαθ}ς 9ατμ�6εται τ� νερ��π� τ�ν θερμ,τητα, 4σ� πηγα�νει πρ�ς τ5 κ�τω λ,γoω τJς πυρS-δ�υς συστ�σεSς τ�υ, δημι�υργε$ γJ (στερε5 σSματα)F καθ� 4σ�νδC διαστDλλεται κα" περιρρDει, γενν�Y �Dρα. Γι� α�τ� G γJ συγκρα-τε$ται �π� τ�ν �Dρα, ; δC �Dρας �π� τ�ν κ?κλωσι 9κ μDρ�υς τ��πυρ,ς. �Eπ�σης λDγει 4τι τ5 QμEια &ντα γεννι��νται �π� θερμ� γJκα" XλVν π�V μ�ι�6ει μC γ�λα, κα" ε:ναι σ5ν τρ�@�. Kατ5 τ�ν �δι�τρ,π� G γJ παρ�γαγε κα" τ�ν )νθρωπ�. Πρ%τ�ς �πε@�νθη 4τι G@ων� γεννYται κατ,πιν πλ�εως τ�� Dρ�ς κα" 4τι G θ�λασσα9δημι�υργ�θη στ5 κ�ιλSματα, διυλι6�μDνη δι5 μDσ�υ τJς γJς.TDλ�ς @ρ�ν��σε 4τι μεγαλ?τερ� )στρ� ε:ναι ; Rλι�ς κα" 4τι τ�σ?μπαν ε:ναι �πDραντ�, �περι,ριστ�.

�YπJραν κα" )λλ�ι τρε$ς �Aρ�Dλα�ι: ; τ�π�γρ�@�ς π�V περιD-γραψε τ"ς �%ρες π�V 9πDρασε ; �AλDανδρ�ςF 9κε$ν�ς π�VQγραψε «τ( περ εργα τ1ς �Hσεως», κι� lνας )λλ�ς, ρ�τωρ, π�VQγραψε lνα 9γ�ειρ�δι� γι5 τ�ν τD�νη τ�υ.


– 179 –

τν �υσικν �ιλ�σ�� αν μετ�γαγεν �Aθ�να#ε, κα�3κλ�θη �υσικGς, παρ� κα� �λη�εν 3ν α"τJ< 8 �υσικ�ιλ�σ�� α, Σωκρ�τ�υς τν {θικν εDσαγαγGντ�ς. ��ικενδ) κα� ��τ�ς ^ψασθαι τ1ς {θικ1ς. κα� γ(ρ περ� νGμωνπε�ιλ�σG�ηκε κα� καλ<ν κα� δικα ων5 παρ� �� λα+gνΣωκρ�της τJ< α"�1σαι εDς τ� <!κρ�ν> εZρε�ν Zπελ��θη.�λεγε δ) δH� αDτ ας ε/ναι γεν%σεως, θερμ�ν κα� ψυ�ρGν.κα� τ( #J<α �π� τ1ς DλH�ς γεννηθ1ναι5 κα� τ� δ και�νε/ναι κα� τ� αDσ�ρ�ν �" �Hσει �λλ( νGμJω.

O δ) λGγ�ς α"τJ< �'τως ��ει. τηκGμενGν �ησι τ� 'δωρZπ� τ�; θερμ�;, καθ� μ)ν εDς τ� <μ%σ�ν δι( τ�>πυρ<δες συν σταται, π�ιε�ν γ1ν5 καθ� δ) περιρρε�, �%ραγενν-ν. nθεν 8 μ)ν Zπ� τ�; �%ρ�ς, N δ) Zπ� τ1ς τ�;πυρ�ς περι��ρ-ς κρατε�ται. γενν-σθαι δ% �ησι τ( #J<α3κ θερμ1ς τ1ς γ1ς κα� Dλmν παραπλησ αν γ�λακτι �u�ντρ��ν �νιε σης5 �'τω δ κα� τ�mς �νθρ:π�υς π�ι1σαι.πρ<τ�ς δ) ε/πε �ων1ς γ%νεσιν τν τ�; �%ρ�ς πλ1�ιν. τνδ) θ�λατταν 3ν τ��ς κ� λ�ις δι( τ1ς γ1ς {θ�υμ%νην συνε-στ�ναι. μ%γιστ�ν τ<ν !στρων τ�ν 9λι�ν, κα� τ� π-ν !πει-ρ�ν.

ΓεγGνασι δ) κα� !λλ�ι τρε�ς �Aρ�%λα�ι5 N �ωρ�γρ��ςτ1ς Zπ� �Aλε��νδρ�υ πατηθε σης γ1ς, N τ( �Iδι��υ1 π�ι�-σας, !λλ�ς τε�ν�γρ��ς _�τωρ.


– 178 –

17

5. ΣΩKPATHΣ

18. �O Σωκρ�της139 �ταν γυι�ς τ�� Σω@ρ�ν�σκ�υ π�V �τανγλ?πτης κα" τJς ΦαιναρDτης π�V �ταν μαμ�, 4πως λDει ; Πλ�-των στ�ν «Θεα τητ�ν». �Hταν �Aθηνα$�ς, �π� τ�ν δJμ� τJς �Aλω-πεκJς. Φα�νεται 4τι συνεργα6,ταν μC τ�ν E�ριπ�δηF γι� α�τ� ;Mνησ�μα��ς γρ�@ει:

T��τ� ε:ναι τ� νD� δρYμα τ�� E�ριπ�δ�υ,μC τ�ν τ�τλ� «ΦρHγες». Γι� α�τ� τ5 @ρ?γανατ5 9πρ�μ�θευσε ; Σωκρ�της.

�Aκ,μη λDγει τ�ν E�ριπ�δη «μι5 μη�αν� π�V τ�ν 9στερDωσε ;Σωκρ�της». �O Kαλλ�ας 9π�σης γρ�@ει στ�?ς «Πεδ1τες» τ�υ:

A. Γιατ" παρακαλ% τ,ση 9πισημ,της, γιατ" τ,σ� Lψηλ�@ρ�-νε$ς;

B. Γιατ" μ�� ε:ναι 9πιτετραμμDν�F ; Σωκρ�της ε:ναι α�τι�ς.

Kα" ; �Aριστ�@�νης λDγει στ"ς «Nε�%λες»:

A�τ�ς ε:ναι π�V @τι��νει γι5 τ�ν E�ριπ�δητ"ς γεμYτες @λυαρ�α σ�@Cς τραγoωδ�ες.

19. Kατ� τινας, LπJρε μαθητ�ς τ�� Aνααγ,ρ�υ, καθ}ς 9π�-σης κα" τ�� Δ�μων�ς, 4πως EεEαιSνει τ"ς «Διαδ��%ς» τ�υ ; �AλD-ανδρ�ς. Mετ5 τ�ν καταδ�κη τ�� Aνααγ,ρα, παρηκ�λ�?θησετ5 μαθ�ματα τ�� Aρ�ελ��υ τ�� Φυσικ��, τ�� ;π��υ LπJρεκα" 9ρSμεν�ς, 4πως EεEαιSνει ; �Aριστ,εν�ς. �O Δ��ρις Xσ�υρ�-6εται 4τι στ�ν �ρ�� ταν δ��λ�ς κα" 9ργ�σθηκε �ς λιθ�,�ς.Mερικ�" λDγ�υν 4τι δικ, τ�υ Qργ� ε:ναι �a X�ριτες στ�ν �Aκρ,-π�λι, π�V �πεικ�ν�6�νται ντυμDνες. Γι� α�τ� κα" ; T�μων λDγειστ�Vς «Σ λλ�υς» τ�υ:


– 181 –

139. 469–399 π.X.

Σωκρ�της Σω�ρ�ν σκ�υ μ)ν `ν υ@�ς λιθ�υργ�; κα�Φαιναρ%της μα ας, Fς κα� Πλ�των 3ν Θεαιτ�τJω (I49a)�ησ ν, �Aθηνα��ς, τ<ν δ�μων �Aλωπεκ1θεν. 3δGκει δ)συμπ�ιε�ν E"ριπ δ?η5 nθεν Mνησ λ��ς �'τω �ησ (Kocki. 218)5

ΦρHγες 3στ� καιν�ν δρ-μα τ�;τ� E"ριπ δ�υ,…Ja κα� Σωκρ�της

τ( �ρHγαν� Zπ�τ θησι.

κα� π�λιν (Kock i. 218), «E"ριπ δας σωκρατ�γGμ��υς».κα� Kαλλ ας Πεδ�ταις (Kock i. 696)·

A. T δ σm σεμν κα� �ρ�νε�ς �'τω μ%γα;B. jE�εστι γ�ρ μ�ι5 Σωκρ�της γ(ρ αdτι�ς.

�Aριστ��νης Nε�%λαις (Kock i. 490)5

E"ριπ δ?η δ� N τ(ς τραγJωδ ας π�ι<ντ(ς περιλαλ�Hσας ��τGς 3στι, τ(ς σ��ς.

�Aκ�Hσας δ) �Aνα�αγGρ�υ κατ� τινας, �λλ( κα� Δ�μω-ν�ς, Fς �Aλ%�ανδρ�ς 3ν Διαδ��α�ς (FGrH 273 F 86), μετ(τν 3κε ν�υ καταδ κην δι�κ�υσεν �Aρ�ελ��υ τ�; �υσι-κ�;5 �� κα� παιδικ( γεν%σθαι �ησ�ν �AριστG�εν�ς (Wehrliii. fg. 52a). Δ�;ρις (FGrH 76 F 78) δ) κα� δ�υλε;σαι α"τ�νκα� 3ργ�σασθαι λ θ�υς5 ε/να τε α"τ�; κα� τ(ς 3ν �κρ�-πGλει X�ριτας �νι� �ασιν, 3νδεδυμ%νας �cσας. nθεν κα�T μωνα 3ν τ��ς Σ λλ�ις (Diels 25) εDπε�ν5


– 180 –

18

19

ΣC τDτ�ια �πDκλινε ; λιθ�,�ς, �λλα κα"@λ?αρ�ς γ?ρω �π� τ�Vς ν,μ�υς, ; μ�γ�ς τJς �Eλλ�δ�ς,; 9@ευρDτης λεπτ�λ,γων 9πι�ειρημ�των, �λευαστ�ςμC λεπτ�Vς λ,γ�υς, μισ�αττικ�ς στ�ν εXρωνικ� τ�υ

ταπειν�@ρ�σ?νη.

Δι,τι πραγματικ� �ταν δειν�ς κα" στ�ν ρητ�ρικ�, 4πως μαρ-τυρε$ ; �Iδ�μενε?ς.

20. Oa Tρι�κ�ντα (τ?ρανν�ι) τ�� πηγ,ρευσαν ν5 διδ�σκ7ητ�ν τD�νη τ%ν λ,γων, 4πως �να@Dρει ; �εν�@%ν. Kα" ; �Aριστ�-@�νης τ�ν διακωμωδε$ 4τι 9μ@αν�6ει τ5 κακ5 πρ�γματα �ς 9α�-ρετα. �O ΦαEωρ$ν�ς λDγει στ�ν «Παντ�δαπν @στ�ρ αν» τ�υ, 4τιπρ%τ�ς ; Σωκρ�της μα6" μC τ�ν μαθητ� τ�υ AXσ��νη 9δ�δαε τ�ντD�νη τJς ρητ�ρικJς. A�τ� τ� γρ�@ει κα" ; �Iδ�μενεVς στ� EιEλ��τ�υ περ" τ%ν Σωκρατικ%ν.

Πρ%τ�ς 9π�σης LπJρε π�V Qκανε συ6ητ�σεις γι5 τ�ν συμπε-ρι@�ρ� μας στ�ν 6ω� (9ν �ντιθDσει δηλ. πρ�ς τ�Vς πρ�ηγ�?με-ν�υς @ιλ�σ,@�υς π�V �σ��λ��ντ� μC τ�ν @ιλ�σ�@�α τJς@?σεως), κα" πρ%τ�ς 9κ τ%ν @ιλ�σ,@ων κατεδικ�σθη εXς θ�να-τ�ν κα" 9ετελDσθη. �O �Aριστ,εν�ς τ�� Σπινθ�ρ�υ λDγει 4τι ε:�εκα" �ρ�ματα, τ5 ;π�$α 9τ,κι6ε, κα" �@�� 9,δευε τ5 κDρδη, π�λιτ5 ανατ,κι6ε.

21. �O Δημ�τρι�ς ; Bυ6�ντι�ς διηγε$ται 4τι ; Kρ�των τ�ν9πJρε �π� τ� 9ργαστ�ρι� κα" τ�� Qδωσε μι5 καλ� μ,ρ@ωσι, δι,τι�ταν μαγεμDν�ς μC τ�ν ψυ�ικ� ]μ�ρ@ι� τ�υF 4τι @ρ�ν��σε π}ς�a θεωρ�ες γι5 τ�ν @?σι δCν μYς �@�ρ��ν, κα" γι� α�τ� συ6ητ��σετ5 �θικ5 6ητ�ματα στ5 9ργαστ�ρια κα" στ�ν �γ�ρ�F κα" 4τιQλεγε π}ς πρDπει ν5 9ρευν��με,

yO,τι ε:ναι κακ� κα" καλ� γι5 lνα σπ�τι140,

Π�λλCς @�ρDς, 4ταν 9ντ�νSτερα παρ�υσ�α6ε τ5 9πι�ειρ�ματ�τ�υ, τ�ν γρ�νθ�κ�π��σαν κα" �π�σπ��σαν τρ��ες �π� τ� σ%μα


– 183 –

140. Στ��ς τ�� Oμ�ρ�υ στ�ν �Oδ?σσεια, δ, 392.

3κ δ� !ρα τ<ν �π%κλινεν N λα�G�ς, 3νν�μ�λ%σ�ης,Eλλ�νων 3πα�ιδGς, �κρι+�λGγ�υς �π��νας,μυκτρ _ητ�ρGμυκτ�ς, Zπαττικ�ς εDρωνευτ�ς.

`ν γ(ρ κα� 3ν τ��ς _ητ�ρικ��ς δεινGς, eς �ησι κα� �Iδ�με-νεHς (FGrH 338 F 16)· �λλ( κα� �@ τρι�κ�ντα α"τ�ν 3κ:-λυσαν τ%�νας διδ�σκειν λGγων, eς �ησι Vεν��<ν (Mem.I. ii. 31). κα� �Aριστ��νης (Nubes 112 sq.) α"τ�ν κωμJωδε�Fς τ�ν 9ττω λGγ�ν κρε ττω π�ι�;ντα. κα� γ(ρ πρ<τ�ς,eς �ησι Φα+ωρ�ν�ς 3ν Παντ�δαπ?1 @στ�ρ Bα (FHG iii.583), μετ( τ�; μαθητ�; ADσ� ν�υ _ητ�ρεHειν 3δ δα�ε5λ%γει δ) τ�;τ� κα� �Iδ�μενεmς 3ν τJ< Περ� τ<ν Σωκρα-τικ<ν (FGrH 338 F 16). κα� πρ<τ�ς περ� + �υ διελ%�θηκα� πρ<τ�ς �ιλ�σG�ων καταδικασθε�ς 3τελεHτα. �ησ� δ�α"τ�ν �AριστG�εν�ς N Σπινθ�ρ�υ (Wehrli ii. fg. 59) κα��ρηματ σασθαι. τιθ%ντα γ�;ν τ� +αλλGμεν�ν κ%ρμα�θρ� #ειν5 ε/τ� �ναλ:σαντα π�λιν τιθ%ναι.

Kρ τωνα δ� �ναστ1σαι α"τ�ν �π� τ�; 3ργαστηρ �υκα� παιδε;σαι τ1ς κατ( ψυ�ν ��ριτ�ς 3ρασθ%ντα Δημ�-τριGς �ησιν N Bυ#�ντι�ς. γνGντα δ) τν �υσικν θεωρ ανμηδ)ν ε/ναι πρ�ς 8μ-ς, τ( {θικ( �ιλ�σ��ε�ν 3π τε τ<ν3ργαστηρ ων κα� 3ν τ?1 �γ�ρB-5 κ�κε�να δ) ��σκειν#ητε�ν,

nττι τ�ι 3ν μεγ�ρ�ισι κακGν τ� �γαθGν τε τ%τυκται.

π�λλ�κις δ) +ιαιGτερ�ν 3ν τα�ς #ητ�σεσι διαλεγGμεν�νκ�νδυλ #εσθαι κα� παρατ λλεσθαι, τ� πλ%�ν τε γελ-σθαι


– 182 –

20

21

τ�υ. Kα" κατ5 τ� μεγαλ?τερ� δι�στημα τ%ν συ6ητ�σεων, τ�νπεριγελ��σαν κα" τ�ν ταπε�νωνανF 4λα δC α�τ5 α�τ�ς τ5L@�στατ� μC �νεικακ�α.

Γι� α�τ� κα" 4ταν λακτισθε"ς δCν �ντDδρασε, κα" κ�π�ι�ς �π�-ρ��σε, τ�� ε:πε: «�Aν μC κλωτσ��σε lνας γ�ϊδαρ�ς, θ5 τ�νπ�γαινα στ� δικαστ�ρι�;». A�τ5 μYς τ5 διηγε$ται ; Δημ�τρι�ς.

22. ΔCν Qν�ιωσε τ�ν �ν�γκη ν5 ταιδDψ7η, 4πως Qκαναν �aπερισσ,τερ�ι @ιλ,σ�@�ι, 9κτ�ς 4ταν 9στρατε?ετ�. T�ν Lπ,λ�ι-π�ν �ρ,ν� Qμενε στ�ν �Aθ�να, διε�γων ]?τατες συ6ητ�σεις,&�ι γι5 ν5 �λλ�7η τ�ν γνSμη τ%ν συν�μιλητ%ν τ�υ, �λλ5 γι5 ν5τ�Vς μ�θ7η ν5 πρ�σπαθ��ν ν5 εLρ�σκ�υν τ�ν �λ�θεια. ΛDγ�υν4τι ; E�ριπ�δης τ�� Qδωσε τ�ν πραγματε�α τ�� Hρακλε�τ�υ, γι5ν5 π7J τ�ν γνSμη τ�υ, κι� α�τ�ς (�@�� τ�ν �νDγνωσε) �π�ντησε:«yOσα κατ�λαEα ε:ναι 9α�ρετα, Lπ�θDτω κι� 4σα δCν κατ�λαEαF�ρει�6εται 4μως lνα Δ�λι� κ�λυμEητ�»141.

23. �E@ρ,ντι6ε κα" γι5 τ�ν 9�σκησι τ�� σSματ,ς τ�υ κα" τ�κρατ��σε σC καλ� κατ�στασι. gEλαEε μDρ�ς κα" στ�ν 9κστρατε�ατJς �Aμ@ιπ,λεως142, κα" Qσωσε στ�ν μ��η τ�� Δηλ��υ πα�ρν�νταςστ�ν �μ, τ�υ τ�ν �εν�@%ντα, π�V ε:�ε πDσει �π� τ� )λ�γ�143.T,τε, 9νo% 4λ�ι �a �Aθηνα$�ι τ� ε:�αν E�λει στ5 π,δια, α�τ�ς �πι-σθ��ωρ��σε bρεμα, γυρ�6�ντας π,τε–π,τε κα" �γρι�κυττ�6�-ντας lτ�ιμ�ς ν5 �ντεπιτεθ7J, 95ν L@�στατ� 9π�θεσι. �Eπ�σης QλαEεμDρ�ς κα" στ�ν 9κστρατε�α κατ5 τJς Π�τιδα�ας144, 4π�υ πJγε δι5ηρYς. T,τε, λDγ�υν, Qμεινε 4λην τ�ν ν?�τα &ρθι�ς στ�ν �διαστ�σι EυθισμDν�ς σC σκDψεις, κα" 9κε$ QλαEε τ� EραEε$� τJς�νδρε�ας, π�V τ� παρε�Sρησε στ�ν �AλκιEι�δη, τ�� ;π��υ �τανκα" 9ραστ�ς, λDγει ; �Aρ�στιππ�ς στ� τDταρτ� EιEλ�� τJς πραγμα-τε�ας τ�υ «Περ� παλαι-ς τρυ�1ς». �O gIων ; X$�ς λDγει 4τι, 4ταν�ταν νD�ς, 9τα�δεψε μα6" μC τ�ν �Aρ�Dλα� στ�ν Σ�μ�. ΠJγε κα"στ�Vς Δελ@�?ς, λDγει ; �Aριστ�τDλης. �Aκ,μη πJγε κα" στ�ν�Iσθμ,, 4πως μαρτυρε$ ; ΦαEωρ$ν�ς στ� πρ%τ� EιEλ�� τ%ν«�Aπ�μνημ�νευμ�των» τ�υ.


– 185 –

κατα�ρ�ν�Hμεν�ν5 κα� π�ντα τα;τα �%ρειν �νε�ικ�κως.nθεν κα� λακτισθ%ντα, 3πειδ {ν%σ�ετ�, τιν�ς θαυμ�σαν-τ�ς, εDπε�ν, «εD δ% με wν�ς 3λ�κτισε, δ κην kν α"τJ< 3λ�γ-�αν�ν;» κα� τα;τα μ)ν N Δημ�τρι�ς.

�Aπ�δημ ας δ) �"κ 3δε�θη, καθ�περ �@ πλε �υς, πλνεD μ στρατεHεσθαι �δει. τ� δ) λ�ιπ�ν α"τGθι μ%νων �ιλ�-νεικGτερ�ν συνε#�τει τ��ς πρ�σδιαλεγ�μ%ν�ις, �"� eστε��ελ%σθαι τν δG�αν α"τ�Hς, �λλ� eστε τ� �ληθ)ς 3κμα-θε�ν πειρ-σθαι. �ασ� (Wehrli xi. Aristo fg. 30) δ’ E"ριπ -δην α"τJ< δGντα τ� Hρακλε τ�υ σHγγραμμα 3ρ%σθαι, «τ δ�κε�;» τ�ν δ) ��ναι, «� μ)ν συν1κα, γεννα�α5 �/μαι δ)κα� � μ συν1κα5 πλν Δηλ �υ γ% τιν�ς δε�ται κ�λυμ+η-τ�;».

�Eπεμελε�τ� δ) κα� σωμασκ ας, κα� `ν ε"%κτης. 3στρα-τεHσατ� γ�;ν εDς �Aμ� π�λιν5 κα� Vεν��<ντα �� hππ�υπεσGντα 3ν τ?1 κατ( Δ�λι�ν μ��?η δι%σωσεν Zπ�λα+:ν.nτε κα� π�ντων �ευγGντων �Aθηνα ων α"τ�ς {ρ%μα �νε-�:ρει, παρεπιστρε�Gμεν�ς 8συ�?1 κα� τηρ<ν �μHνασθαιεd τις �@ 3π%λθ�ι. 3στρατεHσατ� δ) κα� εDς Π�τ δαιαν δι(θαλ�ττης5 πε#?1 γ(ρ �"κ 3ν1ν τ�; π�λ%μ�υ κωλH�ντ�ς.nτε κα� με�ναι νυκτ�ς nλης 3�� Rν�ς σ��ματ�ς α"τ�ν�ασ . κα� �ριστεHσαντα α"τGθι παρα�ωρ1σαι �Aλκι+ι�δ?ητ�; �ριστε �υ5 �� κα� 3ρασθ1να �ησιν α"τ�ν �Aρ στιπ-π�ς 3ν τετ�ρτJω Περ� παλαι-ς τρυ�1ς. jIων δ) N X��ς(FGrH 392 F 9) κα� ν%�ν wντα εDς Σ�μ�ν σmν �Aρ�ελ�Jω�π�δημ1σαι5 κα� Πυθ:δε 3λθε�ν �Aριστ�τ%λης (Rose 2)�ησ ν5 �λλ( κα� εDς �IσθμGν, Fς Φα+ωρ�ν�ς 3ν τJ< πρ:τJωτ<ν �Aπ�μνημευμ�των (FHG iii. 578).

�Hν δ) κα� Dσ�υρ�γν:μων κα� δημ�κρατικGς, Fς


– 184 –

141. Oa Δ�λι�ι �σαν δειν�" κ�λυμEητDς.142. T� 422. Bλ. Πλ�των�ς �Aπ�λ�γ α Σωκρ�τ�υς, 28 E.143. T� 424.144. MεταV 432 κα" 429.

22

23

24. �Hταν δC κα" σταθερ�� αρακτJρ�ς )νθρωπ�ς κα" δημ�-κρατικ,ς, 4πως �π�δεικν?εται �π� τ� 4τι (μC κ�νδυν� τJς 6ωJςτ�υ) �ρν�θη ν5 Lπακ�?σ7η στ�Vς περ" τ�ν Kριτ�αν (]λιγαρ�ικ�Vςδεσπ,τες) π�V τ�ν διDτααν ν5 συλλ�E7η (μα6" μC )λλ�υς) τ�νπλ�?σι� ΛD�ντα τ�ν Σαλαμ�νι�, κα" ν5 τ�ν π�7η σ� α�τ�Vς γι5 ν5τ�ν 9κτελDσ�υν145. �Aλλ5 κα" μ,ν�ς α�τ�ς 9ναντιSθηκε στ�νκαταδ�κη τ%ν δDκα στρατηγ%ν146, κα" 9ν% μπ�ρ��σε ν5 δραπε-τε?σ7η �π� τ�ν @υλακ�, δCν τ� θDλησεF κα" 9μ�λωσε τ�Vς @�λ�υςτ�υ π�V Qκλαιγαν κα" τ�Vς �πη?θυνε τ�Vς LπDρ��υς 9κε�ν�υςλ,γ�υς μDσα στ�ν @υλακ�.

�Eπ" πλD�ν, ε:�ε �νεαρτησ�α �αρακτJρ�ς κα" �ι�πρDπεια.Kα" 4ταν ; �AλκιEι�δης, 4πως διηγε$ται G Παμ@�λη στ� lEδ�μ�EιEλ�� τ%ν «Yπ�μνημ�των» της, θDλησε ν5 τ�� δSσ7η lνα μεγ�λ��Xκ,πεδ�, γι5 ν5 �Xκ�δ�μ�ση σπ�τι, τ�� ε:πε: «�Aν ε:�α �ν�γκη�π� παπ�?τσια, κα" μ�� Qδιδες lνα ;λ,κληρ� δDρμα γι5 ν5@τι�ω lνα 6ευγ�ρι, δCν θ)μ�υν καταγDλαστ�ς |ν τ� Qπαιρνα;».

25. Π�λλCς @�ρDς, EλDπ�ντας τ� πλJθ�ς τ%ν πραγμ�των π�Vπωλ��νται, �να@ων��σε: «Π,σων πραγμ�των δCν Q�ω 9γ} �ν�-γκη!».

Kα" διαρκ%ς �π�γγελλε τ�Vς �Jς στ��υς:

T5 �σημικ5 κα" G π�ρ@?ραε:ναι �ρ�σιμα γι5 τ� θDατρ�, &�ι γι5 τ�ν 6ω�147.

Περι@ρ,νησε δC κα" τ�ν �Aρ�Dλα� τ�ν Mακεδ,να κα" τ�νΣκ,πα τ�ν KρανSνι� κα" τ�ν E�ρ?λ�� τ�ν Λαρισα$�, καθ� 4σ�ν��τε τ5 δ%ρα τ�υς 9δD�θη ��τε συγκατDνευσε ν5 τ�Vς 9πισκε-@θ7J. E:�ε δC τ,σ� καλ� τ�ι στ�ν 6ω� τ�υ, π�?, 9νo% �a �Aθηνα$�ιπ�λλCς @�ρCς πρ�σεEλ�θησαν �π� λ�ιμSδεις ν,σ�υς, α�τ�ς δCν�ρρSστησε.

26. �O �Aριστ�τDλης λDγει 4τι 9νυμ@ε?θη δ?� γυνα$κες. Πρ%τα


– 187 –

147. �O Στ�Eα$�ς �π�δ�δει α�τ�Vς τ�Vς στ��υς στ�ν Φ�λημ�, κωμικ� π�ι-ητ� τ�� 4�υ αX%ν�ς.

δ1λ�ν �κ τε τ�; μ ε/�αι τ��ς περ� Kριτ αν κελεH�υσιΛ%�ντα τ�ν Σαλαμ νι�ν, !νδρα πλ�Hσι�ν, �γαγε�ν πρ�ςα"τ�mς eστε �π�λ%σθαι5 �λλ( κα� μGν�ς �π�ψη� σα-σθαι τ<ν δ%κα στρατηγ<ν. κα� 3ν�ν α"τJ< �π�δρ-ναι τ1ςε@ρκτ1ς μ 3θελ1σαι5 τ��ς τε κλα �υσιν α"τ�ν 3πιπλ1�αικα� τ�mς καλλ στ�υς λGγ�υς 3κε ν�υς δεδεμ%ν�ν διαθ%-σθαι.

A"τ�ρκης τε `ν κα� σεμνGς. κα� π�τε �Aλκι+ι�δ�υ,καθ� �ησι Παμ� λη 3ν τJ< R+δGμJω τ<ν Yπ�μνημ�των(FHG iii. 521), διδGντ�ς α"τJ< �:ραν μεγ�λην hνα �Dκ�δ�-μ�σηται �Dκ αν ��ναι, «κα� εD Zπ�δημ�των �δει κα� +Hρ-σαν μ�ι 3δ δ�υς hν� 3μαυτJ< Zπ�δ�ματα π�ιησα μην,καταγ%λαστ�ς kν `ν λα+:ν».

Π�λλ�κις δ� ��ρ<ν εDς τ( πλ�θη τ<ν πιπρασκ�μ%-νων �λεγε πρ�ς α"τGν, «πGσων 3γg �ρε αν �"κ ��ω». κα�συνε�)ς 3κε�να �νε�θ%γγετ� τ( Dαμ+ε�α (Kock ii. 512)5

τ( δ� �ργυρ:ματ� 3στ�ν 9 τε π�ρ�HραεDς τ�mς τραγJωδ�mς �ρ�σιμ�, �"κ εDς τ�ν + �ν.

Zπερε�ρGνησε δ) κα� �Aρ�ελ��υ τ�; MακεδGν�ς κα�ΣκGπα τ�ι Kρανων �υ κα� E"ρυλG��υ τ�; Λαρισσα �υ,μ�τε �ρ�ματα πρ�σ%μεν�ς παρ� α"τ<ν μ�τε παρ� α"τ�mς�πελθ:ν. εcτακτGς τε `ν τν δ αιτ�ν �'τως eστε π�λλ�-κις �Aθ�νησι λ�ιμ<ν γεν�μ%νων μGν�ς �"κ 3νGσησε.


– 186 –

145. Bλ. Πλ�των�ς �Aπ�λ�γ α Σωκρ�τ�υς, 41 C E, κα" �εν�@%ντ�ς �Aπ�-λ�γ α κα" �Eλληνικ�.

146. Πρ,κειται γι5 τ�ν καταδ�κη εXς θ�νατ�ν τ%ν δDκα στρατηγ%ν, π�V |νκα" 9ν�κησαν στ�ν ναυμα��α τ%ν �Aργιν�υσ%ν (406), κατεδικ�σθησαν, γιατ"δCν 9@ρ,ντισαν ν5 περισυλλD�υν κα" ν5 θ�ψ�υν τ�Vς νεκρ�?ς. �O Σωκρ�της,Πρ,εδρ�ς (Πρ?τανις) τ,τε τJς B�υλJς (τ�� δικαστηρ��υ), τ5 QEαλε μC τ�ν�γριεμDν� &�λ�.

24

25

τ�ν �ανθ�ππη, �π� τ�ν ;π��αν �πDκτησε τ�ν Λαμπρ�κλJF κατ,-πιν τ�ν MυρτS, τ�ν κ,ρη τ�� δικα��υ �Aριστε�δ�υ, π�V τ�ν 9νυμ-@ε?θη �ωρ"ς πρ�$κα, κα" �π� τ�ν ;π��α �πDκτησε τ�ν Σω@ρ�ν�-σκ� κα" τ�ν MενDεν�. gAλλ�ι λDγ�υν 4τι πρ%τα 9νυμ@ε?θη τ�νMυρτSF μερικ�" 4μως συγγρα@ε$ς, μεταV τ%ν ;π��ων κα" ;Σ�τυρ�ς κα" ; �IερSνυμ�ς ; P,δι�ς, Xσ�υρ�6�νται 4τι τ"ς ε:�ε κα"τ"ς δ?� συγ�ρ,νως. Δι,τι λDγ�υν 4τι �a �Aθηνα$�ι, γι5 ν5 α�η-θ��ν �a γενν�σεις π�V ε:�αν παρ�υσι�σει με�ωσι λ,γoω λειψαν-δρ�ας, ε:�αν ψη@�σει ν,μ� δυν�μει τ�� ;π��υ θ5 νυμ@ευ,τανκανε"ς μ�α �Aθηνα�α, �λλ5 θ5 μπ�ρ��σε ν5 κ�ν7η παιδι5 κα" μCμι5 )λλη. A�τ� Qκαμε κα" ; Σωκρ�της.

27. �Hταν aκαν�ς ν5 περι@ρ�ν7J κι� 9κε�ν�υς π�V τ�ν διακωμω-δ��σαν. Kα" �ταν Lπερ�@αν�ς γι5 τ�ν jπλJ 6ω� τ�υ κα" δCν6ητ��σε �π� κανDνα �ρ�ματα. Συν�θι6ε ν5 λD7γη 4τι 4π�ι�ςτρSει μC &ρει δCν �ρει�6εται καρυκε?ματαF κα" 9κε$ν�ς π�Vπ�νει μC ε��αρ�στησι, δCν περιμDνει τ� πι�τ� π�V δCν ε:ναι μπρ�-στ� τ�υF κα" 4τι 4π�ι�ς Q�ει λιγSτερες �ν�γκες, εLρ�σκεται πλη-σιDστερα στ�Vς θε�?ς. yOλα α�τ5 τ5 9σατ?ρι6αν �a κωμικ�" π�ι-ητDς, �λλ�, �ωρ"ς ν5 τ� καταλαEα�ν�υν, τ�ν 9παιν��σαν.

�O �Aριστ�@�νης148 π.�. 9κ@ρ�6εται Qτσι:

�Ω )νθρωπε π�V δικαι�λ�γημDνα 9πεθ?μησεςτ�ν μεγ�λη σ�@�α,

π,σ� ε�τυ�ισμDνη θ5 ε:ναι G 6ω� σ�υ �ν�μεσα στ�Vς�Aθηνα��υς κα" τ�Vς yEλληνες.

�Aν Q�7ης μν�μη κα" σκDψι κα" σκληραγωγημDν��αρακτJρα,

κι� |ν δCν κ�υρ�6εσαι ��τε καθιστ�ς ��τε Eαδ�6�ντας ��τεLπ�@Dρεις �π� τ� κρ?� ��τε 9πιθυμε$ς πρ�γε?ματα

κα" �πD�εις �π� τ� κρασ" κα" τ�ν π�λυ@αγ�α, κι� �π� 4λατ5 �ν,ητα πρ�γματα.


– 189 –

Φησ� δ� �Aριστ�τ%λης (Rose 93) δH� γυνα�κας α"τ�ν�γαγ%σθαι5 πρ�τ%ραν μ)ν Vανθ ππην, 3� Lς α"τJ< γεν%-σθαι Λαμπρ�κλ%α5 δευτ%ραν δ) Mυρ:, τν �Aριστε δ�υτ�; δικα �υ θυγατ%ρα, 9ν κα� !πρ�ικ�ν λα+ε�ν, 3� Lςγεν%σθαι Σω�ρ�ν σκ�ν κα� Mεν%�εν�ν. �@ δ) πρ�τ%ρανγ1μαι τν Mυρτ: �ασιν5 �νι�ι δ) κα� �μ��τ%ρας ��εινNμ�;, aν 3στι Σ�τυρGς τε (FHG iii. 163) κα� Iερ:νυμ�ς NPGδι�ς (Hiller, xxvi. 3). �ασ� γ(ρ +�υληθ%ντας �Aθηνα -�υς δι( τ� λειπανδρε�ν συναυ�1σαι τ� πλ1θ�ς, ψη� σα-σθαι γαμε�ν μ)ν �στν μ αν, παιδ�π�ιε�σθαι δ) κα� 3�Rτ%ρας5 nθεν τ�;τ� π�ι1σαι κα� Σωκρ�την.

�Hν δ� @καν�ς κα� τ<ν σκωπτGντων α"τ�ν Zπερ�ρ-ν.κα� 3σεμνHνετ� 3π� τ?1 ε"τελε Bα, μισθGν τε �"δ%ναεDσεπρ��ατ�. κα� �λεγεν 9διστα 3σθ ων 9κιστα wψ�υπρ�σδε�σθαι5 κα� 9διστα π νων 9κιστα τ� μ παρ�νπ�τ�ν �ναμ%νειν5 κα� 3λα� στων δεGμεν�ς �γγιστα ε/ναιθε<ν. τ�;τ� δ� 3ν%σται κα� παρ( τ<ν κωμJωδ�π�ι<νλα+ε�ν, �� λανθ�ν�υσιν Rαυτ�mς δι� aν σκ:πτ�υσιν 3παι-ν�;ντες α"τGν. �Aριστ��νης μ)ν �'τως (Nubes 412–17).

� τ1ς μεγ�λης 3πιθυμ�σας σ�� ας !νθρωπε δικα ωςFς ε"δα μων παρ� �Aθηνα �ις κα� τ��ς zEλλησι

δι��εις.ε/ γ(ρ μν�μων κα� �ρ�ντιστ�ς, κα� τ� ταλα πωρ�ν

�νεστιν3ν τ?1 γν:μ?η, κ�cτε τι κ�μνεις �cθ’ Rστgς �cτε

+αδ #ων,�cτε _ιγ<ν !�θει λ αν, �cτ� �ρ στων 3πιθυμε�ς,�dν�υ τ� �π%�ει κ�δη�αγ ας κα� τ<ν !λλων �ν��των.


– 188 –

148. Στ��ι �π� τ�ν κωμoωδ�α Nε�%λαι, 412–417.

26

27

28. �Eπ�σης ; �Aμειψ�ας149, παρ�υσι�6�ντ�ς τ�ν στ�ν σκην� μCτριμμDν� πανω@,ρι, λDγει:

A. �Hλθες κα" σV στ�ν παρDα μας, Σωκρ�τη, π�V ε:σαι �π�τ�Vς λ�γ�υς 9κλεκτ�?ς, �λλ5 κα" π�λV μαται,δ��ς;BDEαια, 9σV ε:σαι σκληραγωγημDν�ς. �Aπ� π�� πJρες τ�ν�λα$να;

B. A�τ� G )θλια κατ�στασ�ς σας ε:ναι <Eρις 9ναντ��ν τ%ν 9πι-δι�ρθωτ%ν 9νδυμ�των.

A. A�τ,ς, �κ,μη κα" 4ταν πεθα�ν7η �π� τ�ν πε$να, δCν 9νν�ε$ν5 κ�λακε?σ7η κανDνα.

A�τ�ν τ�ν Lπερη@�νεια κα" τ�ν Lψηλ�@ρ�σ?νη τ�υ τ�ν�6εικα" ; �Aριστ�@�νης, 4ταν λDγ7η:

�Yπερ�@αν�ς περνYς στ�Vς δρ,μ�υς κα" λ��κυττ�6εις κα"υπ,λυτ�ς π�λλCς κακ�υ��ες Lπ�μDνεις κα" μYς ρ��νεις περι@ρ�-νητικCς ματιDς150.

�Aν κα" κ�π�τε, πρ�σαρμ�6,μεν�ς πρ�ς τ�ν περ�στασι, ντυ-ν,ταν κα" κ�μψ�, 4πως τ�ν EλDπ�υμε στ� ΣυμπGσι�151 τ�� Πλ�-των�ς, 4ταν πηγα�ν7η στ� σπ�τι τ�� Aγ�θων�ς.

29. E:�ε δC τ�ν aκαν,τητα κα" ν5 πρ�τρDπ7η κα" ν5 �π�τρDπ7η�π� κ�τι. yOπως Qγινε μC τ�ν Θεα�τητ� κατ5 τ�ν μαρτυρ�α τ��Πλ�των�ς, μC τ�ν ;π�$�ν �@�� συ6�τησαν περ" 9πιστ�μης, στ�τDλ�ς τ�� 9νDπνευσε μεγ�λ� 9νθ�υσιασμ� γι5 τ5 θDματα α�τ�.T�ν E�θ?@ρ�να π�V ε:�ε καταγγε�λει τ�ν πατDρα τ�υ γι5�νθρωπ�κτ�ν�α, �@�� Qκανε μα6� τ�υ λ�γες συ6ητ�σεις περ";σ��υ, τ�ν �πDτρεψε �π� τ�ν 9νDργεια α�τ�. T�ν δC Λ?σιν τ�νQκαμε �θικSτατ� μC τ"ς πρ�τρ�πDς τ�υ. Δι,τι �ταν aκαν�ς ν5�ντλ7J 9πι�ειρ�ματα �π� τ5 γεγ�ν,τα. gEκαμε δC κα" τ�ν γυι,τ�υ τ�ν Λαμπρ�κλJ, π�V �γρ�ευε στ�ν μητDρα τ�υ, ν5 αXσθ�νε-ται ντρ�πιασμDν�ς, 4πως λDγει κ�π�υ κα" ; �εν�@%ν.


– 191 –

150. �Aπ� τ"ς Nε�%λες, 362.151. Bλ. ΣυμπGσι�ν, 174 A.

�Aμειψ ας δ� 3ν τρ +ωνι (Kock i. 672) παρ�γων α"τ�ν�ησ�ν �'τως5

Σ:κρατες �νδρ<ν +%λτιστ� Pλ γων, π�λλJ< δ) ματαιG-ταθ�, 9κεις

κα� σm πρ�ς 8μ-ς. καρτερικ�ς γ� ε/. πGθεν !ν σ�ι�λα�να γ%ν�ιτ�;

B. τ�υτ� τ� κακ�ν τ<ν σκυτ�τGμων κατ� 3π�ρειανγεγ%νηται.

A. ��τ�ς μ%ντ�ι πειν<ν �'τως �"π:π�τ� �τλη κ�λα-κε;σαι.

τ�;τ� δ� α"τ�; τ� Zπερ�πτικ�ν κα� μεγαλG�ρ�ν 3μ�α νεικα� �Aριστ��νης λ%γων �'τως (Nuber 362 sq)5

nτι +ρενθHει τ� 3ν τα�σιν Nδ��ς, κα� τ��θαλμgπαρα+�λλεις, κ�νυπGδητ�ς κακ( πGλλ� �ν%�ει,κ(ν 8μ�ν σεμν�πρ�σωπε�ς.

κα τ�ι 3ν �τε πρ�ς τ�mς καιρ�mς \ρμ�ττGμεν�ς κα�λαμπρ( {μπ σ�ετ�5 καθ�περ 3ν τJ< Πλ�των�ς Συμπ�σ Jω(174a) παρ� �Aγ�θωνα +αδ #ων.

Iκαν�ς δ� �μ�Gτερα `ν, κα� πρ�τρ%ψαι κα� �π�τρ%-ψαι. eσπερ τ�ν Θεα τητ�ν περ� 3πιστ�μης διαλε�θε�ς�νθε�ν �π%πεμψε, καθ( κα� Πλ�των �ησ ν (Theaet.142cd, 180c). E"θH�ρ�να δ) τJ< πατρ� γραψ�μεν�ν �εν�-κτ�ν ας δ κην (Euth. 4a) περ� Nσ �υ τιν( διαλε�θε�ς �π�-γαγε. κα� τ�ν ΛHσιν δ) {θικ:τατ�ν 3π� ησε πρ�τρ%ψας.`ν γ(ρ @καν�ς �π� τ<ν πραγμ�των τ�mς λGγ�υςεZρ σκειν. 3ν%τρεψε δ) κα� Λαμπρ�κλ%α τ�ν υ@�ν τ?1μητρ� �γριαινGμεν�ν, eς π�υ κα� Vεν��<ν εdρηκε (Mem.II. ii. I sq.).


– 190 –

149. Π�ιητ�ς τJς �ρ�α�ας κωμoωδ�ας, π�V �να@Dρεται �π� τ�ν �Aριστ�-@�νη στ�Vς Bατρ��υς, 14.

28

29

T�ν Γλα?κωνα, τ�ν �δελ@� τ�� Πλ�των�ς, π�V bθελε ν5π�λιτευθ7J, τ�ν �πDτρεψε, δι,τι τ�� Qλειπε G πε$ρα, 4πως �να@D-ρει ; �εν�@%ν. �AντιθDτως, 9νεθ�ρρυνε τ�ν Xαρμ�δη, �@�� ε:�ετ5 πρ�σ,ντα γι� α�τ� τ� Qργ�152.

30. �Eπ" πλD�ν, 9?ψωσε τ� @ρ,νημα τ�� στρατηγ�� I@ικρ�-τ�υς, δε��ν�ντας σ� α�τ�ν τ�Vς μα�ητικ�Vς πετειν�Vς τ�� κ�υ-ρDως Mειδ��υ, π�V κτυπ��σαν τ"ς @τερ��γες πρ�ς πρ,κλησιτ%ν πετειν%ν τ�� Kαλλ��υ. Kα" γι5 τ�ν �δι�, 6ητ��σε ; Γλαυκω-ν�δης ν5 τ�ν διατηρ�σ7η τ� κρ�τ�ς, σ5ν κ�π�ι�ν @ασιαν� =παγSνι.

�Eπ�σης Qλεγε 4τι �π�ρ��σε γι5 τ� 4τι ; καθDνας μπ�ρε$ε�κ�λα ν5 π7J π,σα �κριE%ς πρ,Eατα Q�ει, &�ι 4μως κα" π,σ�υς@�λ�υς: τ,ση σημασ�α δ�δ�υμε στ� θDμα α�τ,. BλDπ�ντας δC τ�νE�κλε�δη ν5 9πιδ�δεται στ�ν μελDτη τ%ν σ�@ιστικ%ν 9πι�ειρημ�-των, τ�� παρετ�ρησε: «A�τ�, E�κλε�δη, θ5 μπ�ρDσ7ης ν5 τ5μετα�ειρισθ7Jς μC τ�Vς σ�@ιστDς, &�ι 4μως κα" μC τ�Vς �νθρS-π�υς». Δι,τι θεωρ��σε )�ρηστη α�τ� τ�ν λεπτ�λ�γ�α, 4πως μYςτ� �π�δεικν?ει κα" ; Πλ�των στ�ν E"θHδημ�.

31. ΔCν 9δD�θη τ�Vς δ�?λ�υς π�V τ�Vς πρ�σD@ερε ; Xαρμ�-δης, γι5 ν5 Q�7η �π� α�τ�Vς εXσ,δημα. O�τε στ�ν ]μ�ρ@ι5 τ��AλκιEι�δ�υ Qδωσε σημασ�α, κατ5 τ�ν μαρτυρ�α �ρισμDνων συγ-γρα@Dων. Kα" θεωρ��σε τ�ν σ��λ� (δηλ. τ"ς �ρες π�V ; )νθρω-π�ς �περ�σπαστ�ς �π� τ�ν Eι�τικ� μDριμνα �μπ�ρε$ ν5 9πιδ�θ7Jστ�ν �πασ�,λησι π�V λα�ταρ�Y), �σ5ν τ� καλ?τερ� 9κ τ%ν �π�-κτημ�των. �Eπ�σης Qλεγε &τι lνα μ,ν�ν καλ� Lπ�ρ�ει, �a ]ρθCςγνSσεις (3πιστ�μη)F κα" lνα μ,ν�ν κακ,, G �μ�θεια153. �Oπλ��τ�ς κα" G ε�γεν�ς καταγωγ� ��δ,λως πρ�σπ�ρ�6�υν στ�νκ�τ��, τ�υς ��αF �π’ 9ναντ�ας, ε:ναι κ�τι κακ,. yOταν κ�π�ι�ςτ�� ε:πε 4τι ; �AντισθDνης ε:ναι �π� μητDρα Θρ�κισσα, «μ5 9σV


– 193 –

)ι�ς ��τε @ρ,νιμ�ς, ν�μ�6ει �στ,σ� π}ς ε:ναι. Kαθ}ς λ�ιπ�ν δCν ν�μ�6ει 4τιστερε$ται τ�π�τα, δCν 9πιθυμε$ 9κε$ν� π�V δCν �ντιλαμE�νεται 4τι τ�� λε�πει.

κα� ΓλαHκωνα μ)ν τ�ν Πλ�των�ς �δελ��ν θ%λ�ντα π�λι-τεHεσθαι �π%στησε δι( τ� �πε ρως ��ειν, eς �ησιVεν��<ν (Mem. III. vi. I sq.)· Xαρμίδην δ) τ�"ναντ �ν��ντα �Dκε ως 3π%στησεν (Mem. III. vii. I sq.).

�Eπ1ρε δ) κα� εDς �ρGνημα �I�ικρ�την τ�ν στρατηγGν,δε �ας α"τJ< τ�; κ�υρ%ως Mειδ �υ �λεκτρυGνας �ντ �ντ<ν Kαλλ �υ πτερυ�αμ%ν�υς. κα� α"τ�ν Γλαυκων δης{� �υ τ?1 πGλει περιπ�ιε�ν καθ�περ �ασιαν�ν wρνιν &τα:.

jEλεγε δ) Fς θα;μα τ� μ)ν �καστ�ν εDπε�ν kν _Bαδ ωςnσα ��ει, � λ�υς δ� �"κ kν Pν�μ�σαι NπGσ�υς κ%κτηται5�'τως Pλιγ:ρως ��ειν περ� α"τ�Hς. Nρ<ν δ� E"κλε δην3σπ�υδακGτα περ� τ�mς 3ριστικ�mς λGγ�υς, «� E"κλε -δην», ��η, «σ��ιστα�ς μ)ν δυν�σ?η �ρ1σθαι, �νθρ:π�ιςδ) �"δαμ<ς». !�ρηστ�ν γ(ρ Jpετ� ε/ναι τν περ� τα;ταγλισ�ρ�λ�γ αν, Fς κα� Πλ�των 3ν E"θυδ�μJω �ησ ν.

Xαρμ δ�υ τε �Dκ%τας α"τJ< διδGντ�ς, hν� �π� α"τ<νπρ�σ�δεH�ιτ�, �"� εhλετ�5 κα� τ� κ�λλ�ς Zπερε�δεν �Aλκι-+ι�δ�υ κατ� τινας. κα� 3π?�νει σ��λν Fς κ�λλιστ�ν κτη-μ�των, καθ( κα� Vεν��<ν 3ν Συμπ�σ Jω �ησ ν (iv. 44).�λεγε δ) κα� �ν μGν�ν �γαθ�ν ε/ναι, τν 3πιστ�μην, κα� �νμGν�ν κακGν, τν �μαθ αν5 πλ�;τ�ν δ) κα� ε"γ%νειαν�"δ)ν σεμν�ν ��ειν, π-ν δ) τ�"ναντ �ν κακGν. εDπGντ�ςγ�;ν τιν�ς α"τJ< Fς εdη �Aντισθ%νης μητρ�ς


– 192 –

152. Bλ. �εν�@%ντ�ς �Aπ�μνημ�νεHματα, III 7.153. �O Πλ�των γρ�@ει σ�ετικ%ς στ� ΣυμπGσι�, 204: Γιατ" α�τ� �κριE%ς

ε:ναι τ� κακ� τJς �μαθε�ας, τ� 4τι 9νo% ; �μαθ�ς δCν ε:ναι ��τε �ρα$�ς ��τε

30

31

9ν,μι6ες», τ�� ε:πε, «4τι lνας τDτ�ι�ς ε�γεν�ς μπ�ρ��σε ν5 γεν-νηθ7J �π� δ?� �Aθηνα��υς γ�νε$ς;» Πρ�Dτρεψε τ�ν Kρ�τωνα ν59αγ�ρ�σ7η τ�ν Φα�δωνα ; ;π�$�ς, 4ταν αX�μαλωτ�σθηκε, ε:�επεριπDσει σC 9ευτελιστικ� δ�υλε�α, κα" τ�ν Qκαμε (τ�ν Φα�-δωνα) @ιλ,σ�@�.

32. �Aλλ5 κα" ν5 πα�67η λ?ρα 9μ�θαινε παρ� 4λα τ5 γηρατει�τ�υ, λDγ�ντας 4τι δCν ε:ναι καθ,λ�υ �πρεπCς ν5 μαθα�ν7η κανε"ς9κε$να π�V δCν Dρει. �Aκ,μη, συν�θι6ε τακτικ5 ν5 ��ρε?7η, 4πωςδιηγε$ται ; �εν�@%ν στ� «ΣυμπGσιG» τ�υ, @ρ�ν%ν 4τι G )σκησιςα�τ� συντελε$ στ�ν ε�ε�α τ�� σSματ�ς. �Eπ�σης συν�θι6ε ν5λDγ7η 4τι τ� δαιμGνι�ν154 τ�� @ανDρωνε τ5 μDλλ�ντα ν5 τ�� συμ-E��νF 4τι lνα καλ� εκ�νημα δCν ε:ναι EDEαια μικρ� πρYγμα,4μως ε:ναι μι5 μικρ� στρ�@� στ�ν σκ�λα (9ν σ�Dσει δηλαδ�πρ�ς τ� σ?ν�λ� τ�� Qργ�υ)F κα" 4τι τ�π�τε δCν bερε, 9κτ�ς �π�α�τ� τ� �δι�, δηλ. 9κτ�ς �π� τ� 4τι ε:�ε 9π�γνωσι τJς �μ�θει�ςτ�υ155. �Eπ�σης Qλεγε 4τι 4σ�ι δ�δ�υν π�λλ5 γι5 lνα πρSϊμ�καρπ,, θα �π�γ�ητευθ��ν 4ταν ; καρπ�ς α�τ�ς θ5 ε:ναι στ�ν9π�� τ�υ. yOταν ρωτ�θηκε κ�π�τε, π�ι� ε:ναι G Xδι�6�υσα σ�lνα νD�ν �ρετ�, «τ� ν5 �π�@ε?γ7η κ�θε LπερE�λ�», ε:πε. («T�μηδCν )γαν»). �Aκ,μη Qλεγε, 4τι πρDπει ν5 σπ�υδ�67η κανε"ς γεω-μετρ�α, μD�ρι τ�� σημε��υ π�V ν5 καταμετρ�Y τ�ν Qκτασι π�Vμπ�ρε$ ν5 παραλ�E�η = ν5 παραδSσ7η κανε�ς.

33. yOταν )κ�υσε ν5 λDγη ; E�ριπ�δης στ�ν «Acγη»156 περ"τJς �ρετJς, 4τι

καλ?τερ� ε:ναι α�τ5 τ5 6ητ�ματαν5 τ5 �@�ν7η κανε"ς κα" ν5 μ� τ5 9ρευν�Y,

σηκSθηκε κι� Q@υγε �π� τ� θDατρ�, �@�� ε:πε 4τι ε:ναι γελ�$� ν5�να6ητ7J κανε"ς lνα δ��λ� τJς �ρεσκε�ας τ�υ τ�ν ;π�$�ν δCν τ��ε:ναι ε�κ�λ� ν5 �νε?ρ7η �ντιθDτως 4μως ν5 �@�ν7η τ�ν �π�ρ�α


– 195 –

155. gEλεγε «yEν �:δα, 4τι ��δCν �:δα».156. Bλ. E�ριπ�δ�υ �Hλ%κτρα, 379.

ΘρB�ττης, «σm δ� Jp�υ», ��η, «�'τως kν γεννα��ν 3κ δυε�ν�Aθηνα ων γεν%σθαι;» Φα δωνα δ) δ� αD�μαλωσ αν 3π��Dκ�ματ�ς καθ�μεν�ν πρ�σ%τα�ε Kρ τωνι λυτρ:σασθαι,κα� �ιλGσ��ν �πειργ�σατ�.

�Aλλ( κα� λυρ #ειν 3μ�νθανεν Yδη γηραιGς, μηδ)νλ%γων !τ�π�ν ε/ναι � τις μ �/δεν 3κμανθ�νειν. �τι τε�ρ�ε�τ� συνε�%ς, τ?1 τ�; σ:ματ�ς ε"ε� Bα λυσιτελε�ν8γ�Hμεν�ς τν τ�ιαHτην γυμνασ αν, Fς κα� Vεν��<ν 3νΣυμπ�σ Jω �ησ ν (ii. 16–20). �λεγε δ) κα� πρ�σημα νειν τ�δαιμGνι�ν τ( μ%λλ�ντα α"τJ<5 τG τε ε4 !ρ�εσθαι μικρ�νμ)ν μ ε/ναι, παρ( μικρ�ν δ%5 κα� εDδ%ναι μ)ν μηδ)ν πλνα"τ� τ�;τ� [εDδ%ναι]. τ�Hς τε τ( �:ρια π�λλ�; 3ωνημ%-ν�υς �π�γιν:σκειν �λεγεν εDς τ(ς eρας 3λθε�ν. κα π�τε3ρωτηθε ς, τ ς �ρετ ν%�υ, «τ� μηδ)ν !γαν», ε/πεν. ��α-σκ% τε δε�ν γεωμετρε�ν μ%�ρι kν τις μ%τρJω δHνηται γ1νπαραλα+ε�ν κα� παραδ�;ναι.

E"ριπ δ�υ δ� 3ν τ?1 α"τ�; εDπGντ�ς περ� �ρετ1ς(Electra 379),

κρ�τιστ�ν εDκ1 τα;τ� ��ειμ%να,

�ναστ(ς 3�1λθε, ��σας γελ��ν ε/ναι �νδρ�π�δ�ν μ)νμ εZρισκGμεν�ν ��ι�;ν #ητε�ν, �ρετν δ� �'τως 3-ν


– 194 –

154. Πρ�@αν%ς, G δι�ρατικ,της τ�υ, �a 9μπνε?σεις τJς μεγαλ�@υ�ας τ�υ.BλDπε TσDλλερ (Qνθ� �νωτ., σ. 124), 4π�υ παρD�εται 9�γησις γι� α�τ, τ� «9σω-τερικ� μαντε$�» τ�� @ιλ�σ,@�υ.

32

33

τ�υ γι5 τ� 4τι, 9νo% �a γλ?πτες λαμE�ν�υν πρ,ν�ια �στε τ� μ�ρ-μαρ� ν5 μ�ι�67η 9ντελ%ς μC τ�ν )νθρωπ�, �a �δι�ι δCν καταE�λ-λ�με καμμι5 @ρ�ντ�δα, �στε ν5 μ� @αινSμαστε 4μ�ι�ι μC τ�μ�ρμαρ�. Συνιστ��σε δC στ�Vς νD�υς ν5 καθρε@τ�6ωνταιτακτικ,, πρ�ς τ�ν σκ�π,, 95ν μCν ε:ναι )σ�ημ�ι, ν5 @ρ�ντ�6�υνν5 9πικαλ?πτ�υν τ�ν �σ��μι� τ�υς μC μ,ρ@ωσι.

34. K�π�τε πρ�σεκ�λεσε σC δε$πν� πλ�υσ��υς, κα" 9πειδ� G�ανθ�ππη (G γυνα$κα τ�υ) ντρεπ,ταν, «μ� σκ�τ�6εσαι» τJς ε:πεF«|ν μCν ε:ναι λ�γικ�" )νθρωπ�ι, θ5 @ερθ��ν καλ�F |ν ε:ναιπαλι�νθρωπ�ι, δCν ��6ει τ�ν κ,π� ν5 στεν��ωρι,μαστε». Oa)λλ�ι, Qλεγε, 6��ν γι5 ν5 τρ%νε, α�τ�ς 4μως Qτρωγε γι5 ν5 67J.Γι5 τ� μ� �ι,λ�γ� πλJθ�ς τ%ν �νθρSπων Qλεγε 4τι μ�ι�6ει, σ5νκ�π�ι�ς ν5 θεωρ7J κ�Eδηλ� lνα τετρ�δρα�μ�, �λλ5 lνα σωρ��π� τDτ�ια κDρματα ν5 τ5 �π�δD�εται �ς γν�σια. yOταν ; AXσ��-νης τ�� ε:πε «ε:μαι @τω��ς κα" δCν Q�ω τ�π�τε, σ�� δ�δω 4μωςτ�ν �αυτ, μ�υ», «δCν καταλαEα�νεις λ�ιπ,ν», τ�� πεκρ�θη, 4τιμ�� κ�νεις τ� μεγαλ?τερ� δ%ρ�;». ΣC 9κε$ν�ν π�V παρεπ�νε$τ�4τι, �@’ 4τ�υ �a Tρι�κ�ντα (τ?ρανν�ι) κατDλαE�ν τ�ν 9�υσ�α,α�τ�ς περι@ρ�νε$ται, ε:πε: «α�τ� λ�ιπ�ν ε:ναι 4λ� κι� 4λ� π�V σCστεν��ωρε$;».

35. ΣC 9κε$ν�ν π�V τ�� ε:πε, «εXς θ�νατ�ν σC κατεδ�κασαν �a�Aθηνα$�ι», «κα" 9κε�ν�υς G @?σις» τ�� ε:πε. gAλλ�ι α�τ� τ� �π�-δ�δ�υν στ�ν �Aνααγ,ρα. yOταν G γυνα$κα τ�υ τ�� ε:πε «)δικαπεθα�νεις», «μ�πως», τJς ε:πε, «θ5 bθελες ν5 πεθ�νω δ�καια;».yOταν τ�� 9@�νη π}ς στ�ν <πν� τ�υ κ�π�ι�ς τ�� ε:πε:

Mετ5 δυ� GμDρες θ5 πYς στ�ν ε�@�ρη Θεσσαλ�α157,

ε:πε τ�� AXσ��νη: «Mετ5 δ?� GμDρες θ5 πεθ�νω». yOταν πλη-σ�α6ε G μDρα ν5 πι7J τ� κSνει�158, κα" ; �Aπ�λλ,δωρ�ς bθελε ν5τ�� δSσ7η lνα �ρα$� Qνδυμα γι5 ν5 πεθ�ν7η μDσα σ� α�τ,, «π%ς


– 197 –

σ�Jμα τ%ν σπ,ρων τ�υ π�V �ταν κων�ειδε$ςF τ�Vς στDγνωναν κα" τ�Vς διD-λυαν μDσα σC νερ,.

�π�λωλ%ναι. 3ρωτηθε�ς πGτερ�ν γ�μαι & μ�, ��η, «O kνα"τ<ν π�ι�σ?ης, μεταγν:σ?η». �λεγ% τε θαυμ�#ειν τ<ν τ(ςλιθ νας εDκGνας κατασκευα#�μ%νων τ�; μ)ν λ θ�υ πρ�-ν�ε�ν nπως Nμ�ιGτατ�ς �σται, αZτ<ν δ� �μελε�ν, Fς μNμ� �υς τJ< λ θJω �α νεσθαι. {� �υ δ) κα� τ�mς ν%�υςσυνε�)ς κατ�πτρ #εσθαι, hν� εD μ)ν καλ�� ε/εν, !�ι�ιγ γν�ιντ�5 εD δ� αDσ�ρ� , παιδε Bα τν δυσε δειαν 3πικαλH-πτ�ιεν.

Kαλ%σας 3π� δε�πν�ν πλ�υσ �υς, κα� τ1ς Vανθ ππηςαDδ�υμ%νης ��η, «θ�ρρει5 εD μ)ν γ(ρ ε/εν μ%τρι�ι, συμπε-ριενε�θε�εν !ν5 εD δ) �α;λ�ι, 8μ�ν α"τ<ν �"δ)ν μελ�σει».�λεγ% τε τ�mς μ)ν !λλ�υς �νθρ:π�υς #1ς hν� 3σθ �ιεν5α"τ�ν δ) 3σθ ειν hνα #J:η. πρ�ς τ� �"κ ��ιGλ�γ�ν πλ1θ�ς��ασκεν nμ�ι�ν εd τις τετρ�δρα�μ�ν �ν �π�δ�κιμ�#ωντ�ν 3κ τ<ν τ�ι�Hτων σωρ�ν Fς δGκιμ�ν �π�δ%��ιτ�.ADσ� ν�υ δ) εDπGντ�ς, «π%νης εDμ� κα� !λλ� μ)ν �"δ)ν��ω, δ δωμι δ% σ�ι 3μαυτGν», «�ρ� �4ν», ε/πεν, «�"καDσθ�ν?η τ( μ%γιστ� μ�ι διδ�Hς;» πρ�ς τ�ν �π�δυσπε-τ�;ντα 3π� τJ< παρ�ρ-σθαι NπGτε 3παν%στησαν �@ τρι�-κ�ντα, «�ρα», ��η, «μ�τι σ�ι μεταμ%λει;»

Πρ�ς τ�ν εDπGντα, «θ�νατGν σ�υ κατ%γνωσαν �Aθη-να��ι», «κ�κε νων», ε/πεν, «8 �Hσις». �@ δ) τ�;τ� �Aνα�α-γGραν �ασ ν. τ1ς γυναικ�ς εDπ�Hσης, «�δ κως �π�θν�-σκεις», «σm δ%», ��η, «δικα ως 3+�Hλ�υ;» wναρ δG�αςτιν( α"τJ< λ%γειν (II. I 363),

Yματ κεν τριτ�τJω Φθ ην 3ρ +ωλ�ν hκ�ι�,

πρ�ς ADσ� νην ��η, «εDς τρ την �π�θαν�;μαι». μ%λλ�ντ τεα"τJ< τ� κ:νει�ν π εσθαι �Aπ�λλGδωρ�ς @μ�τι�ν 3δ -


– 196 –

157. Στ��ς τ�� Oμ�ρ�υ στ�ν �Iλι�δα, IX, 363.158. Φαρμ�κι μC τ� ;π�$� 9γ�ν�ντ� �a 9κτελDσεις. T� κατεσκε?α6αν �π� τ�

δηλητηρι%δες @υτ� κSνει� (κ�ιν%ς μαγκ�?τα). �Ων�μ�σθηκε κSνει� �π� τ�

34

35

γ�νεται», τ�� ε:πε, «τ� δικ, μ�υ Qνδυμα ν5 ε:ναι καλ� γι5 ν5 6%μ� α�τ,, κα" ν5 μ� ε:ναι καλ� γι5 ν5 πεθ�νω;». yOταν τ�� ε:παν4τι ; τ�δε σC κακ�λ�γε$, «�π,μεν� ε:ναι», ε:πε, «�@�� δCν Qμαθεν5 λDγ7η καλ5 λ,για».

36. yOταν ; �AντισθDνης γ?ρισε Qτσι τ�ν μανδ?α τ�υ, �στε ν5@α�νεται τ� σ��σιμ�, «EλDπω», τ�� ε:πε, «τ�ν μαται�δ��α σ�υ�π� τ"ς τρ?πες τ�� μανδ?α σ�υ». yOταν τ�� ε:παν: «ΣC Eρ�6ει9κε$ν�ς 9κε$»F «&�ι», ε:πε, «γιατ" �ρει�6�νται δυ� γι5 ν5 γ�ν7η μι5@ιλ�νεικ�α». Θεωρ��σε �ναγκα$� κα" �ρ�σιμ� ν5 L@�σταται τ�νκριτικ� τ%ν κωμικ%ν π�ιητ%νF γιατ�, |ν 9πικρ�ν�υν σ@�λματαπ�V πραγματικ5 κ�ναμε, μYς δ�ν�υν �@�ρμ� ν5 τ5 δι�ρθSσωμεF|ν &�ι, �a 9πικρ�σεις τ�υς δCν μYς �@�ρ��ν. Γι5 τ�ν �ανθ�ππη, G;π��α, �@�� τ��συρε π�λλ�, <στερα τ�ν κατDEρεε, ε:πε: «ΔCνσYς Qλεγα 9γ} 4τι G �ανθ�ππη, μετ5 τ"ς Eρ�ντCς θ5 καταλ�7ηστ�ν Eρ��;»159. Στ�ν �AλκιEι�δη π�V τ�� ε:πε «4τι ε:ναι �νυπ,-@�ρη G �ανθ�ππη μC τ"ς στριγγλιDς της», «�λλ5 9γ} συν�θισα»,τ�� π�ντησε, «σ5ν ν5 �κ�?ω συνε�%ς τ� τρ�ιμ� τJς τρ��α-λ�ας». «Kι� 9σ?», τ�� ε:πε, «Lπ�@Dρεις τ�ν @ασαρ�α π�V κ�ν�υν�a �Jνες;» «Nα�, �λλ5 μ�� κ�ν�υν α�γ5 κα" �ην,π�υλα»F «κι�9μDνα G �ανθ�ππη μ�� κ�νει παιδι�».

37. yOταν κ�π�τε 9ν μDσ7η �γ�ρ�Y G �ανθ�ππη τ�� QEγαλεEια�ως τ� aμ�τι�, κα" �a γνSριμ�� τ�υ τ�ν συνεE�?λευαν ν5 τJςδSσ7η μερικCς σ@αλι�ρες, α�τ�ς ε:πε: «BDEαια, γι5 ν5 κ�νετε σε$ς��6ι κα" ν5 λDτε» — «�π�νω της, Σωκρ�τη!» — «�Aπ�νω τ�υ,�ανθ�ππη!». MC μι5 σκληρ� γυνα$κα, Qλεγε, πρDπει κανε"ς ν5συ67J 4πως �a aππε$ς μC τ5 6ωηρ5 )λ�γα. «yOπως 9κε$ν�ι», 9τ,-νι6ε, «|ν τ5 δαμ�σ�υν, ε�κ�λα �ντιμετωπ�6�υν τ� )λλα, Qτσι κι�9γS, μC τ�ν συντρ�@ι5 τJς �ανθ�ππης θ5 μ�θω ν5 πρ�σαρμ,6ω-μαι Qναντι τ%ν )λλων �νθρSπων».


– 199 –

159. �H �ανθ�ππη ε:�ε �ρκετ5 στριμμDν� �αρακτJρα, |ν θ5 πρDπει ν5πιστDψ�υμε τ�ν �εν�@%ντα: «�H πι� �νυπ,@�ρη γυνα$κα π�V Lπ�ρ�ει, π�VLπJρε κα" θ5 Lπ�ρ7η π�τD». γρ�@ει στ� ΣυμπGσιG τ�υ.

δ�υ καλGν, hν� 3ν 3κε νJω �π�θ�ν?η. κα� nς, «τ δ%», ��η, «τ�3μ�ν @μ�τι�ν 3μ+ι<ναι μ)ν 3πιτ�δει�ν, 3ναπ�θανε�ν δ)�"� ;» πρ�ς τ�ν εDπGντα, «κακ<ς N δε�ν� σε λ%γει», «καλ<ςγ�ρ», ��η, «λ%γειν �"κ �μαθε».

Στρ%ψαντ�ς δ) �Aντισθ%ν�υς τ� διερρωγ�ς τ�; τρ +ω-ν�ς εDς τ�"μ�αν)ς, «Nρ<σ�υ», ��η, «δι( τ�; τρ +ων�ς τνκεν�δ�� αν». πρ�ς τ�ν εDπGντα, «�" σ�� λ�ιδ�ρε�ται Nδε�να;», «�"� », ��η5 «3μ�� γ(ρ �" πρGσεστι τα;τα». �λεγεδ) τ��ς κωμικ��ς δε�ν 3π τηδες Rαυτ�ν διδGναι5 εD μ)ν γ�ρτι τ<ν πρ�σGντων λ%�ειαν, δι�ρθ:σ�νται5 εD δ� �c, �"δ)νπρ�ς 8μ-ς. πρ�ς Vανθ ππην πρGτερ�ν μ)ν λ�ιδ�ρ�;σαν,'στερ�ν δ) κα� περι�%ασαν α"τJ<, «�"κ �λεγ�ν», ε/πεν,«nτι Vανθ ππη +ρ�ντ<σα κα� 'δωρ π�ι�σει;» πρ�ς �Aλκι-+ι�δην εDπGντα Fς �"κ �νεκτ 8 Vανθ ππη λ�ιδ�ρ�;σα,«�λλ� �γωγ�», ��η, «συνε θισμαι, καθαπερε� κα� τρ��ιλ ας�κ�Hων συνε�%ς. κα� σm μ%ν», ε/πε, «�ην<ν +�:ντων�ν%�Bη;» τ�; δ) εDπGντ�ς, «�λλ� μ�ι J�( κα� νε�ττ�mςτ κτ�υσι», «κ�μ� », �ησ , «Vανθ ππη παιδ α γεννB-».

Π�τ) α"τ1ς 3ν �γ�ρB- κα� θ�Dμ�τι�ν περιελ�μ%νηςσυνε+�Hλευ�ν �@ γν:ριμ�ι �ερσ�ν �μHνασθαι5 «ν Δ �»,ε/πεν, «hν� 8μ<ν πυκτευGντων �καστ�ς Zμ<ν λ%γ?η, ε4Σ:κρατες, ε4 Vανθ ππη;» �λεγε συνε�ναι τρα�ε Bα γυναικ�καθ�περ �@ @ππικ�� θυμ�ειδ%σιν hππ�ις. «�λλ� Fς 3κε�ν�ι»,�ησ , «τ�Hτων κρατ�σαντες _Bαδ ως τ<ν !λλων περιγ ν�-νται, �'τω κ�γg Vανθ ππ?η �ρ:μεν�ς τ��ς !λλ�ις �νθρ:-π�ις συμπεριενε�θ�σ�μαι».


– 198 –

36

37

Γι5 τ�Vς �ρα��υς α�τ�Vς λ,γ�υς κα" πρ�εις τ�υ 9π7ηνDθηδημ�σ��α Lπ� τJς Πυθ�ας, G ;π��α 9ρωτηθε$σα Qδωσε στ�ν Xαι-ρε@%ντα τ�ν περ�@ημ� �π�ντησι:

�Aπ� 4λ�υς ; Σωκρ�της ε:ναι σ�@Sτερ�ς.

38. A�τ� LπJρε αXτ�α ν5 τ�ν @θ�ν�σ�υν π�ρα π�λ?F κα"κυρ�ως δι,τι 9στηλ�τευε 9κε�ν�υς π�V ε:�αν μεγ�λη XδDα γι5 τ�ν�αυτ, τ�υς, π�? τ�Vς 9�αρακτ�ρι6ε �ν��τ�υς, μεταV τ%ν;π��ων κα" τ�ν gAνυτ�, 4πως μαρτυρε$ ; Πλ�των στ�νM%νωνα160. A�τ,ς, EαρDως @Dρων τ�ν �λευασμ� τ�� Σωκρ�τ�υς,πρ%τα 9ηρDθισε 9ναντ��ν τ�υ τ�Vς περ" τ�ν �Aριστ�@�νην,Qπειτα κατDπεισε κα" τ�ν MDλητ� ν5 τ�ν καταγγε�λ7η 9π" �θε�ακα" 4τι δια@θε�ρει τ�Vς νD�υς. T�ν καταγγελ�α τ�ν Qκαμε ;MDλητ�ς, συν�γ�ρ�ς δC τJς κατηγ�ρ�ας LπJρε ; Π�λ?ευκτ�ς,4πως EεEαιSνει ; ΦαEωρ$ν�ς στ�ν «Παντ�δαπ @στ�ρ α» τ�υ.T�ν λ,γ� τ�ν συνDταε ; Π�λυκρ�της ; σ�@ιστ�ς κατ� τινας,κατ� )λλ�υς δC ; gAνυτ�ς. Πρ�ετ��μασε δC 4λα τ5 �π�δεικτικ5στ�ι�ε$α ; Λ?κων ; δημαγωγ,ς.

39. �O �AντισθDνης γρ�@ει στ� Qργ� τ�υ «Διαδ��α� �ιλ�σG-�ων» κα" ; Πλ�των στ�ν «�Aπ�λ�γ α», 4τι τρε$ς LπJραν �aκατ�γ�ρ�ι τ�� Σωκρ�τ�υς �O gAνυτ�ς, ; Λ?κων κα" ; MDλητ�ςF; gAνυτ�ς 9κπρ�σωπ��σε τ5 συμ@Dρ�ντα τ%ν τε�νιτ%ν κα" τ%νπ�λιτικ%ν, ; Λ?κων τ%ν ρητ,ρων, ; δC MDλητ�ς τ%ν π�ιητ%ν –4λες �a κατηγ�ρ�ες �νθρSπων π�V ; Σωκρ�της διDσυρε. �OΦαEωρ$ν�ς, 9 )λλ�υ, λDγει στ� πρ%τ� EιEλ�� τ%ν «�Aπ�μνημ�-νευμ�των» τ�υ 4τι δCν ε:ναι �ληθ�ς ; λ,γ�ς π�V συνDταε ;Π�λυκρ�της κατ5 τ�� Σωκρ�τ�υςF δι,τι, λDγει, �να@Dρει σCα�τ�ν τ5 Lπ� τ�� K,νων�ς 9κ νD�υ �νεγερθDντα τε��η (τ5Mακρ5 Tε��η π�V lνωναν τ�ν ΠειραιY μC τ�ν �Aθ�να), 9νo% α�τ�Qγινε lι �ρ,νια μετ5 τ�ν θ�νατ� τ�� Σωκρ�τ�υς. Kα" πραγμα-τικ5 Qτσι Q��υν τ5 πρ�γματα161.


– 201 –

Tα;τα δ κα� τ�ια;τα λ%γων κα� πρ�ττων πρ�ς τ1ςΠυθ ας 3μαρτυρ�θη, Xαιρε�<ντι �νελ�Hσης 3κε�ν� δτ� περι�ερGμεν�ν (Schol. Arethae ad Apol. 21a, Schol. Ar.Nub. 144)

�νδρ<ν \π�ντων Σωκρ�της σ��:τατ�ς.

�A�� δ κα� 3�θ�ν�θη μ�λιστα5 κα� δ κα� nτι δι�λεγ�ετ�mς μ%γα �ρ�ν�;ντας 3�� Rαυτ��ς Fς �ν��τ�υς, καθ�-περ �μ%λει κα� jAνυτ�ν, Fς κα� 3ν τJ< Πλ�τωνGς 3στιM%νωνι (89e–95a). ��τ�ς γ(ρ �" �%ρων τ�ν Zπ� Σωκρ�-τ�υς �λευασμ�ν πρ<τ�ν μ)ν 3π�λειψεν α"τJ< τ�mς περ��Aριστ��νην, �πειτα κα� M%λητ�ν συν%πεισεν �πεν%-γκασθαι κατ� α"τ�; γρα�ν �σε+ε ας κα� τ<ν ν%ων δια-�θ�ρ-ς. �πην%γκατ� μ)ν �4ν τν γρα�ν N M%λητ�ς,ε/πε δ) τν δ κην Π�λHευκτ�ς, eς �ησι Φα+ωρ�ν�ς 3νΠαντ�δαπ?1 @στ�ρ Bα (FHG iii. 583)5 συν%γραψε δ) τ�νλGγ�ν Π�λυκρ�της N σ��ιστ�ς, eς �ησιν zEρμιππ�ς(FHG iii. 43)5 & jAνυτ�ς, eς τινες5 πρ�ητ� μασε δ) π�νταΛHκων N δημαγωγGς.

�Aντισθ%νης δ� 3ν τα�ς τ<ν Φιλ�σG�ων Διαδ��α�ς(FGrH 508 F 4) κα� Πλ�των 3ν �Aπ�λ�γ Bα (23e sq.) τρε�ςα"τ�; κατηγ�ρ1σα �ασιν, jAνυτ�ν κα� ΛHκωνα κα�M%λητ�ν5 τ�ν μ)ν jAνυτ�ν Zπ)ρ τ<ν δημι�υργ<ν κα� τ<νπ�λιτικ<ν Pργι#Gμεν�ν5 τ�ν δ) ΛHκωνα Zπ)ρ τ<ν _ητG-ρων5 κα� τ�ν M%λητ�ν Zπ)ρ τ<ν π�ιητ<ν, ��ς ^παντας NΣωκρ�της δι%συρε. Φα+ωρ�ν�ς δ% �ησιν 3ν τJ< πρ:τJωτ<ν �Aπ�μνημ�νευμ�των (FHG iii. 578) μ ε/ναι �ληθ1τ�ν λGγ�ν τ�ν Π�λυκρ�τ�υς κατ( Σωκρ�τ�υς5 3ν α"τJ<γ�ρ, �ησ , μνημ�νεHει τ<ν Zπ� KGνων�ς τει�<ν �ναστα-θ%ντων, � γ%γ�νεν �τεσιν �� τ1ς τ�; Σωκρ�τ�υς τελευτ1ς'στερ�ν. κα� �στιν �'τως ��ν.


– 200 –

160. 95 A.161. T5 τε��η �ν�ικ�δ�μ�θηκαν τ� 393, 9νo% ; Σωκρ�της πDθανε τ� 399.

38

39

40. yOσ�ν �@�ρ�Y στ�ν Qν�ρκη διαEεEα�ωσι στ�ν 9ν λ,γoω δ�κη,κα" G ;π��α κα" τSρα @υλ�σεται στ� Mητρo%�ν, 4πως λDγει ;ΦαEωρ$ν�ς, διελ�μEανε τ5 �Jς: «�O ΠιτθεVς MDλητ�ς τ��Mελ�τ�υ κατ�γγειλε κα" 9ν,ρκως διεEεEα�ωσε κατ5 τ�� Σωκρ�-τ�υς τ�� Σω@ρ�ν�σκ�υ 9κ τ�� δ�μ�υ �AλωπεκJς τ5 �κ,λ�υθα: ;Σωκρ�της ε:ναι Qν��ς, �ρν�?μεν�ς ν5 �ναγνωρ�σ7η τ�Vς θε�Vςπ�V �ναγνωρ�6ει τ� κρ�τ�ς, κα" �ς εXσηγ�?μεν�ς νDες θε,τητεςFε:ναι 9π" πλD�ν Qν��ς, δι,τι δια@θε�ρει τ�Vς νD�υς. �H πρ�τειν�-μDνη 9ναντ��ν τ�υ π�ιν� ε:ναι θ�νατ�ς». T,τε ; Λυσ�ας τ��Qγραψε τ�ν �π�λ�γ�α τ�υ, κα" ; @ιλ,σ�@�ς, �@�� τ�ν �νDγνωσε,τ�� ε:πε: «Kαλ�ς ε:ναι ; λ,γ�ς σ�υ, �λλ5 δCν μ�� ταιρι�6ει9μDνα». Γιατ" �ταν δικηγ�ρ�στικ�ς μYλλ�ν παρ5 @ιλ�σ�@ικ,ς.«M5 π%ς γ�νεται», τ�� ε:πε ; Λυσ�ας, «ν5 ε:ναι καλ�ς κα" ν5 μ�σ�� ταιρι�67η;». «ΔCν Lπ�ρ��υν κα" καλ5 9νδ?ματα κα" Lπ�δ�-ματα», τ�� ε:πε, «π�V 9μDνα ν5 μ� ε:ναι κατ�λληλα;».

41. �O �I��στ�ς ; TιEεριεVς διηγε$ται στ� EιEλ�� τ�υ τ� τιτλ�@�-ρ�?μεν� «T� Στ%μμα», πSς, 4ταν διε�γετ� G δ�κη, ; Πλ�των�νDEηκε στ� EJμα, κα" ε:πε: «NεSτερ�ς ε:μαι �π� 4σ�υς π�V �νD-Eηκαν στ� EJμα, κα" ε:πε: �λλ5 �a δικαστCς @Sνααν �μDσως«κατDEα! κατDEα!». �O Σωκρ�της 9ν τDλει162 κατεδικ�σθη μC 281ψ�@�υς, κατ5 πλει�ψη@�αν. yOταν �a δικαστCς συ6ητ��σαν τ�π�ιν� = πρ,στιμ� πρDπει ν5 τ�� 9πιEληθ7J, α�τ�ς �ντεπρ,τεινε163

ν5 πληρSσ7η ε�κ�σι πDντε δρα�μCς. �O E�E�υλ�δης EεEαιSνει 4τιπρ�σD@ερε 100 δρα�μDς. �H �ντιπρ,τασις α�τ� πρ�εκ�λεσεταρα�� μεταV τ%ν δικαστ%ν, ;π,τε α�τ�ς 9δ�λωσε: «Γι5 τ"ςLπηρεσ�ες μ�υ (πρ�ς τ�ν π,λι) G π�ιν� π�V πρDπει ν5 μ�� 9πι-Eληθ7J ε:ναι ν5 συντηρ��μαι στ� Πρυτανε$�ν δημ�σ��α δαπ�ν7η»(4πως �ταν τ,τε τ� Qθιμ� γι5 τ"ς διασημ,τητες)164.


– 203 –

λ��σε τ�Vς δικαστCς ν5 τρ�π�π�ι�σ�υν τ�ν �π,@ασ� τ�υς. �O Σωκρ�της 9�ρη-σιμ�π��ησε α�τ� τ� δικα�ωμα, �λλ5 κατ5 τ�ν δικ, τ�υ �π,τ�μ� τρ,π�.

164. Δηλ. �ντ" ν5 τ�ν καταδικ�σ�υν, ν5 τ�ν �νακηρ?�υν δημ,σι� ε�ερ-γDτη.

H δ� �ντωμ�σ α τ1ς δ κης τ�;τ�ν ε/�ε τ�ν τρGπ�ν5�νακε�ται γ(ρ �τι κα� ν;ν, �ησ� Φα+ωρ�ν�ς (FHG iii.578), 3ν τJ< MητρJ:ω5 «τ�δε 3γρ�ψατ� κα� �ντωμGσατ�M%λητ�ς Mελ�τ�υ Πιτθεmς Σωκρ�τει Σω�ρ�ν σκ�υ�Aλωπεκ1θεν5 �δικε� Σωκρ�της, ��ς μ)ν 8 πGλις ν�μ #ειθε�mς �" ν�μ #ων, �τερα δ) καιν( δαιμGνια εDσηγ�Hμε-ν�ς5 �δικε� δ) κα� τ�mς ν%�υς δια�θε ρων. τ μημα θ�να-τ�ς». N δ� �4ν �ιλGσ��ς, Λυσ �υ γρ�ψαντ�ς �π�λ�γ ανα"τJ<, διαναγν�mς ��η, «καλ�ς μ)ν N λGγ�ς, � Λυσ α, �"μν \ρμGττων γ� 3μ� ». δηλαδ γ(ρ `ν τ� πλ%�ν δικα-νικ�ς & 3μ�ιλGσ��ς. εDπGντ�ς δ) τ�; Λυσ �υ, «π<ς, εDκαλGς 3στιν N λGγ�ς, �"κ !ν σ�ι \ρμGττ�ι;» ��η, «�" γ(ρκα� @μ�τια καλ( κα� Zπ�δ�ματα εdη kν 3μ�� ν�ρμ�στα».

Kριν�μ%ν�υ δ� α"τ�; �ησιν �I�;στ�ς N Tι+εριεmς 3ν τJ<Στ%μματι (FGrH 734 F I) Πλ�τωνα �να+1ναι 3π� τ� +1μακα� εDπε�ν, «νε:τατ�ς pν, � !νδρες �Aθηνα��ι, τ<ν 3π� τ�+1μα �να+�ντων»5 τ�mς δ) δικαστ(ς 3κ+�1σαι,«Kατ�+α, κατ�+α» — τ�υτ%στι κατ�+ηθι. N δ� �4ν κατε-δικ�σθη διακ�σ αις Pγδ��κ�ντα μιB- πλε �σι ψ��ις τ<ν�π�λυ�υσ<ν5 κα� τιμωμ%νων τ<ν δικαστ<ν τ �ρ παθε�να"τ�ν & �π�τ�σαι, π%ντε κα� εdκ�σιν ��η δρα�μ(ς �π�τ -σειν. E"+�υλ δης μ)ν γ(ρ RκατGν �ησιν Nμ�λ�γ1σαι5θ�ρυ+ησ�ντων δ) τ<ν δικαστ<ν, «�νεκα μ%ν», ε/πε, «τ<ν3μ�� διαπεπραγμ%νων τιμ<μαι τν δ κην τ1ς 3ν πρυτα-νε Jω σιτ�σεως».


– 202 –

162. zOτ� �4ν: ; δ� �Kν.163. �Eπειδ� κατ5 τ�ν πρSτη ψη@�@�ρ�α δCν συνεκεντρSθη G �παιτ�υ-

μDνη πλει�ψη@�α γι5 ν5 κηρυ�θ7J Qν��ς, ; �θηναϊκ�ς ν,μ�ς 9πDτρεπε σ� α�τ�τ�ν περ�πτωσι στ�ν κατηγ�ρ�?μεν� ν5 κ�ν7η μι5 �ντιπρ,τασι, π�V πρ�σκα-

40

41

42. T,τε �a δικαστCς τ�ν κατεδ�κασαν εXς θ�νατ�ν, μC μεγαλ?-τερη κατ5 ]γδ,ντα ψ�@�υς πλει�ψη@�α. Kα" �@�� @υλακ�-σθηκε, Qπιε μετ5 �π� λ�γες GμDρες τ� κSνει�, Qπειτα �π� 9α�-ρετη κα" πλ�ρη �θικ�� περιε��μDν�υ συνδι�λει, 4πως μYς πλη-ρ�@�ρε$ ; Πλ�των στ�ν Φα δωνα. �Aλλ5 κα" lνα παιYνα λDγ�υν4τι συνDθεσε (στ�ν @υλακ�), π�V )ρ�ι6ε Qτσι:

�Aπ��αιρετ% τ�ν �Aπ,λλωνα κα" τ�ν gAρτεμι,τ� ακ�υστ� 6ευγ�ρι.

�O Δι�νυσ,δωρ�ς 4μως λDγει, π}ς δCν ε:ναι δικ,ς τ�υ ; παι�-νας. gE@τιαε κι� lνα, &�ι κα" π�λV 9πιτυ�ημDν� μ�θ� γι5 τ�νA�σωπ�, π�V )ρ�ι6ε Qτσι:

�O A�σωπ�ς κ�π�τε ε:πε στ�Vς κατ��κ�υς τJς K�ρ�νθ�υ ν5 μ�κρ�ν�υν τ�ν �ρετ� σ?μ@ωνα μC τ�ν σ�@�α τJς λαϊκJς δικαι�-σ?νης.

43. Kα" α�τ�ς μCν Q@υγε �π� τ�ν κ,σμ�. Oa �Aθηνα$�ι 4μωςγρ�γ�ρα 9μετ�ν�ιωσαν τ,σ�, π�V Qκλεισαν τ"ς παλα$στρες κα"τ5 γυμναστ�ρια. Kα" τ�Vς μCν )λλ�υς (κατηγ,ρ�υς) τ�Vς 9Sρι-σαν, τ�ν δC MDλητ� τ�ν κατεδ�κασαν εXς θ�νατ�ν. T�ν δCΣωκρ�τη τ�ν 9τ�μησαν μC ��λκιν� )γαλμα π�V τ� δημι�?ργησε ;Λ?σιππ�ς, κα" τ� ;π�$� 9τ�π�θDτησαν στ� Π�μπε$� (στ�να�θ�υσα τ%ν π�μπ%ν). T�ν gAνυτ�, π�V κατD@υγε στ�ν �Hρ�-κλεια, τ�ν �δια GμDρα τ�ν Qδιωαν �a κ�τ�ικ�ι. Kα" &�ι μ,ν�νστ�ν περ�πτωσι τ�� Σωκρ�τ�υς, �λλ5 κα" σC π�λλCς )λλες περι-πτSσεις, �a �Aθηνα$�ι 9μετ�ν�ιωσαν γι5 τ�ν τρ,π� κατ5 τ�ν;π�$� 9ν�ργησαν. Δι,τι κα" τ�ν yOμηρ�, 4πως �να@Dρει ; �Hρα-κλε�δης, κατεδ�κασαν �ς παρ�@ρ�να σC πρ,στιμ� πεν�νταδρα�μ%ν, κα" γι5 τ�ν Tυρτα$� Qλεγαν 4τι ε:ναι 9κτ�ς �αυτ��, κα"τ�ν �Aστυδ�μαντα πρ"ν �π� τ�ν AXσ�?λ� καθ}ς κα" τ�Vς περ"α�τ�ν π�ιητCς 9τ�μησαν μC ��λκιν� )γαλμα165.


– 205 –

165. T� κε�μεν� 9δ% @α�νεται <π�πτ�, π�ντως ε:ναι 9σ@αλμDν�.

Kα� �� θ�νατ�ν α"τ�; κατ%γνωσαν, πρ�σθ%ντες!λλας ψ��υς Pγδ��κ�ντα. κα� δεθε�ς μετ� �" π�λλ(ς8μ%ρας �πιε τ� κ:νει�ν, π�λλ( καλ( κ�γαθ( διαλε�θε ς,� Πλ�των 3ν τJ< Φα δων �ησιν. �λλ( κα� παι-να κατ�τινας 3π� ησεν, �� 8 �ρ��5

Δ�λι� jAπ�λλ�ν �α�ρε, κα� jAρτεμι, πα�δε κλεειν:.

Δι�νυσGδωρ�ς δ% �ησι μ ε/ναι α"τ�; τ�ν παι-να(FHG ii. 84). 3π� ησε δ) κα� μ;θ�ν ADσ:πει�ν �" π�νυ3πιτετευγμ%νως, �� 8 �ρ��5

AdσωπGς π�τ� �λε�ε K�ρ νθι�ν !στυ ν%μ�υσιμ κρ νειν �ρετν λα�δ κJω σ�� ?η.

O μ)ν �4ν 3� �νθρ:πων `ν5 �Aθηνα��ι δ� ε"θmς μετ%-γνωσαν, eστε κλε�σαι κα� παλα στρας κα� γυμν�σια. κα�τ�mς μ)ν 3�υγ�δευσαν, Mελ�τ�υ δ) θ�νατ�ν κατ%γνω-σαν. Σωκρ�την δ) �αλκ?1 εDκGνι 3τ μησαν, �ν �θεσαν 3ντJ< Π�μπε Jω, Λυσ ππ�υ ταHτην 3ργασαμ%ν�υ.jAνυτGν τε3πιδημ�σαντα α"θημερ�ν 3�εκ�ρυ�αν Hρακλε<ται. �"μGν�ν δ� 3π� Σωκρ�τ�υς �Aθηνα��ι πεπGνθασι τ�;τ�,�λλ( κα� 3π� πλε στων nσων. κα� γ(ρ zOμηρ�ν καθ��ησιν Hρακλε δης (Wehrli vii. fg. 169), πεντ�κ�ντα δρα�-μα�ς Fς μαινGμεν�ν 3#ημ ωσαν, κα� Tυρτα��ν παρακG-πτειν �λεγ�ν, κα� �Aστυδ�μαντα πρGτερ�ν τ<ν περ�ADσ�Hλ�ν 3τ μησαν εDκGνι �αλκ?1.


– 204 –

42

43

44. �O E�ριπ�δης τ�Vς ντρ�πι�6ει στ�ν τραγoωδ�α τ�υ «Παλα-μ�δης», μC τ��τα τ5 λ,για: «�Eσκ�τSσατε, 9σκ�τSσατε τ�ν π�ν-σ�@�, τ� �θo%� �ηδ,νι τ%ν M�υσ%ν π�V κανDνα δCν 9νω-�λ��σε». A�τ5 λDγ�νται 9ν πρ�κειμDνoω. �O Φιλ,��ρ�ς 4μωςλDγει 4τι ; E�ριπ�δης πDθανε πρ"ν �π� τ�ν Σωκρ�τη.

�Eγενν�θη, 4πως μαρτυρε$ ; �Aπ�λλ,δωρ�ς στ5 «Xρ�νικ�»τ�υ, 9π" �A@εψ�ων�ς κατ5 τ� τDταρτ�ν Qτ�ς τJς 77ης �Oλυμπι�-δ�ς (469–468), τ�ν lκτη τ�� Θαργηλι%ν�ς π�V �a �Aθηνα$�ικαθαρ�6�υν τ�ν π,λι κα" λDγ�υν �a Δ�λι�ι 4τι 9γενν�θη G gAρτε-μις. ΠDθανε τ� πρ%τ� Qτ�ς τJς 95ης �Oλυμπι�δ�ς (400–399), σCGλικ�α �Eδ�μ�ντα 9τ%ν. T5 �δια λDγει κι� ; Δημ�τρι�ς ; Φαλη-ρε?ς. Mερικ�" συγγρα@ε$ς 4μως Lπ�στηρ�6�υν 4τι πDθανε ��-ντα 9τ%ν.

45. Kα" �a δ?� LπJραν μαθητCς τ�� Aνααγ,ρ�υ, κα" α�τ�ςκα" ; E�ριπ�δης, π�V 9γενν�θη κατ5 τ� πρ%τ�ν Qτ�ς τJς 75ης�Oλυμπι�δ�ς (480–479) 9π" Kαλλι�δ�υ ()ρ��ντ�ς).

Kατ5 τ�ν γνSμη μ�υ ; Σωκρ�της Qκαμε συ6ητ�σεις κα" 9π"@υσικ%ν θεμ�των, 4π�υ διετ?πωσε γν%μες κα" περ" πρ�ν��ας,σ?μ@ωνα μC 4σα λDγει κα" ; �εν�@%ν, ; ;π�$�ς 4μως δηλSνει4τι μ,ν�ν 9π" �θικ%ν θεμ�των συ6ητ��σε. �Aλλ5 κα" ; Πλ�τωνστ�ν «�Aπ�λ�γ α»166, �να@ερ,μεν�ς στ�ν �Aνααγ,ρα κα" μερι-κ�Vς )λλ�υς @υσικ�?ς, λDγει α�τ�ς 9κε$να π�V ; Σωκρ�της�παρνε$ται, |ν κα" 4λα τ5 E�6η στ� στ,μα τ�� Σωκρ�τ�υς.

�O �Aριστ�τDλης διηγε$ται 4τι κ�π�ι�ς M�γ�ς �π� τ�ν Συρ�α,π�V �λθε στ�ν �Aθ�να, πρ�ε$πε 4τι κ�ντ5 στ5 )λλα τ5 δειν5 π�V�πειλ��σαν τ�ν Σωκρ�τη θ5 ε:�ε κα" E�αι� τDλ�ς.


– 207 –

166. Πλ. �Aπ�λ. 26 D.

E"ριπ δης δ) κα� Pνειδ #ει α"τ��ς 3ν τJ< Παλαμ�δειλ%γων (588 N2),

3κ�νετ� 3κ�νετε τ(νπ�νσ��ν, <� Δανα� ,>τ(ν �"δ)ν �λγHν�υσαν �ηδGνα μ�υσ-ν.

κα� τ�δε μ)ν aδε. ΦιλG��ρ�ς (FGH 328 F 221) δ% �ησιπρ�τελευτ1σαι τ�ν E"ριπ δην τ�; Σωκρ�τ�υς.

�Eγενν�θη δ%, καθ� �ησιν �Aπ�λλGδωρ�ς 3ν τ��ς Xρ�νι-κ��ς (FGrH 244 F 34), 3π� �A�εψ ων�ς τJ< τετ�ρτJω �τει τ1ςR+δ�μηκ�στ1ς R+δGμης �Oλυμπι�δ�ς, Θαργηλι<ν�ς �κτ?η,nτε καθα ρ�υσιν �Aθηνα��ι τν πGλιν κα� τν jAρτεμινΔ�λι�ι γεν%σθαι �ασ ν. 3τελεHτησε δ) τJ< πρ:τJω �τει τ1ς3νενηκ�στ1ς π%μπτης �Oλυμπι�δ�ς, γεγ�νgς 3τ<ν R+δ�μ�-κ�ντα. τα"τ� �ησι κα� Δημ�τρι�ς N Φαληρεmς (FGrH 228 F10). �νι�ι γ(ρ R��κ�ντα 3τ<ν τελευτ1σαι α"τGν �ασιν.

�Aμ�Gτερ�ι δ� Yκ�υσαν �Aνα�αγGρ�υ, κα� ��τ�ς κα� E"ρι-π δης, Oς κα� τJ< πρ:τJω �τει τ1ς R+δ�μηκ�στ1ς π%μπτης�Oλυμπι�δ�ς 3γενν�θη 3π� Kαλλι�δ�υ.

Δ�κε� δ% μ�ι κα� περ� τ<ν �υσικ<ν N Σωκρ�της διειλ%-�θαι nπ�υ γε κα� περ� πρ�ν� ας τιν( διαλ%γεται, καθ��ησι κα� Vεν��<ν (Mem. I. iv. 6), κα τ�ι περ� μGνων τ<ν{θικ<ν π�ιε�σθαι τ�mς λGγ�υς α"τ�ν εDπ:ν (Mem. I. i.16). �λλ( κα� Πλ�των 3ν τ?1 �Aπ�λ�γ α (26de) μνησθε�ς�Aνα�αγGρ�υ κα� !λλων τιν<ν �υικ<ν, � Σωκρ�της�ρνε�ται, περ� τ�Hτων α"τ�ς λ%γει, κα περ �νατιθε�ςπ�ντα Σωκρ�τει.

Φησ� δ� �Aριστ�τ%λης (Rose 32) μ�γ�ν τιν( 3λθGντα 3κΣυρ ας εDς �Aθ�νας τ� τε !λλ� καταγν<ναι τ�; Σωκρ�τ�υςκα� δ κα� + αι�ν �σεσθαι τν τελευτν α"τJ<.


– 206 –

44

45

46. �A@ιερSσαμε κα" 9με$ς σC α�τ�ν τ�Vς κ�τωθι στ��υς:

Π$νε λ�ιπ�ν τSρα, Σωκρ�τη, στ� παλ�τι τ�� Δι,ςFγιατ" |ν πραγματικ5 σ�@� σC �ν,μασε ; θε,ς,G σ�@�α ε:ναι θε,ς. Γιατ" 9σV μC jπλ,τηταδD�θηκες τ� κSνει� �π� τ� στ,μα σ�υ.

�Oε$α κριτικ� κατ� α�τ�� σκ��σε ; �Aντ��ς ; Λ�μνι�ς,4πως �να@Dρει ; �Aριστ�τDλης στ� «Περ� π�ιητικ1ς» EιEλ�� τ�υ(κε@. 3), κα" ; μ�ντις �Aντι@%ν, 4πως �κριE%ς 9πDκρινε τ�νΠυθαγ,ρα ; K?λων ; Kρ�τωνι�τηςF κα" τ�ν yOμηρ� 9ν 6ω7J, ;Σ?αγρ�ς, κα" μετ5 τ�ν θ�νατ, τ�υ ; �εν�@�νης ; K�λ�@Sνι�ςFκα" τ�ν �Hσ��δ� 9ν 6ω7J ; KDρκωψ, κα" μετ5 τ�ν θ�νατ, τ�υ ;πρ�ανα@ερθε"ς �εν�@�νηςF κα" τ�ν Π�νδαρ� ; �Aμ@ιμDνης ;Ko%�ςF κα" τ�ν ΘαλJ ; Φερεκ?δης, τ�ν B�αντα ; Σ�λαρ�ς ;Πριηνε?ς, τ�ν Πιττακ� ; �Aντιμεν�δας κα" ; �Aλκα$�ς, τ�ν �Aνα-αγ,ρα ; Σωσ�Eι�ς κα" τ�ν Σιμων�δη ; Tιμ�κρDων.

47. �Eκ τ%ν διαδε�θDντων α�τ%ν �a ;π�$�ι λDγ�νται Σωκρατι-κ��, κ�ρυ@α$�ι �σαν ; Πλ�των, ; �εν�@%ν κα" ; �AντισθDνηςFκα" 9κ τ%ν κατ�ν�μα6�μDνων δDκα στ�ν πατρ�παρ�δ�τ� κατ�-λ�γ�, πλD�ν διακεκριμDν�ι LπJραν τDσσαρες, ; AXσ��νης, ; Φα�-δων, ; E�κλε�δης κα" ; �Aρ�στιππ�ς167. Θ5 πρDπει πρ%τα ν5 μιλ�-σωμε γι5 τ�ν �εν�@%ντα, Qπειτα γι5 τ�ν �AντισθDνη γ?ρω �π�τ�Vς Kυνικ�?ς, κατ,πιν γι5 τ�Vς Σωκρατικ�?ς, κα" μετ5 ν5περ�σωμε στ�ν Πλ�τωνα, γιατ" �π� α�τ�ν �ρ��6�υν �a δDκα σ��-λDς, κα" α�τ�ς �δρυσε τ�ν πρSτη �Aκαδ�μεια. A�τ� λ�π�ν θ5ε:ναι G σειρ5 π�V θ5 �κ�λ�υθ�σωμε.

�YπJρε κα" )λλ�ς Σωκρ�της, aστ�ρικ,ς, π�V Qγραψε Περι�-γησι τ�; jAργ�υςF κι� )λλ�ς περιπατητικ,ς, 9κ Bιθυν�ας, κα")λλ�ς π�V Qγραψε �Eπιγρ�μματαF τDλ�ς ; Σωκρ�της ; Ko%�ς,π�V Qγραψε γι5 τ5 ]ν,ματα τ%ν θε%ν.


– 209 –

AXσ��νης, Φα�δων, E�κλε�δης, �Aρ�στιππ�ς κ.λπ.… ε:θ� �<τω περ" Πλ�των�ς,9πε" κατ�ρ�ει τ%ν (@ερ�μDνων) δDκα αaρDσεων.

jEστι δ) κα� 8μ<ν εDς α"τ�ν �'τω (A. Pal. vii. 96)5

π�ν% νυν 3ν Δι�ς pν, � Σ:κρατες5 ` σε γ(ρ wντωςκα� σ��ν ε/πε θεGς, κα� θε�ς 8 σ�� η.πρ�ς γ(ρ �Aθηνα ων κ:νει�ν \πλ<ς σm 3δ%�ω5α"τ�� δ� 3�%πι�ν τ�;τ� τεJ< στGματι.

T�HτJω τις, καθ� �ησιν �Aριστ�τ%λης 3ν τρ τJω Περ� π�ι-ητικ1ς (Rose 75), 3�ιλ�νε κει �Aντ λ��ς Λ�μνι�ς κα��Aντι�<ν N τερατ�σκGπ�ς, Fς ΠυθαγGρBα KHλων Kρ�τω-νι�της5 κα� ΣHαγρ�ς Oμ�ρJω #<ντι, �π�θανGντι δ) Vεν�-��νης N K�λ��:νι�ς5 κα� K%ρκωψ HσιGδJω #<ντι,τελευτ�σαντι δ) N πρ�ειρημ%ν�ς Vεν��νης5 κα� Πιν-δ�ρJω �Aμ�ιμ%νης N KJ<�ς5 Θ�λητι δ) ΦερεκHδης κα� B α-ντι Σ�λαρ�ς ΠριηνεHς5 ΠιττακJ< �Aντιμεν δας κα��Aλκα��ς, �Aνα�αγGρBα Σωσ +ι�ς, κα� Σιμων δ?η Tιμ�-κρ%ων.

T<ν δ) διαδε�αμ%νων α"τ�ν τ<ν λεγ�μ%νων Σωκρα-τικ<ν �@ κ�ρυ�αιGτατ�ι μ)ν Πλ�των, Vεν��<ν, �Aντισθ%-νης5 τ<ν δ) �ερ�μ%νων δ%κα �@ διασημGτατ�ι τ%σσαρες,ADσ� νης, Φα δων, E"κλε δης, �Aρ στιππ�ς. λεκτ%�ν δπρ<τ�ν περ� Vεν��<ντ�ς, ε/τα περ� �Aντισθ%ν�υς 3ν τ��ςκυνικ��ς, �πειτα περ� τ<ν Σωκρατικ<ν, ε/θ� �'τω περ�Πλ�των�ς, 3πε� κατ�ρ�ει τ<ν δ%κα α@ρ%σεων κα� τνπρ:την �Aκαδ�μειαν α"τ�ς συνεστ�σατ�. 8 μ)ν �4ν �κ�-λ�υθ α τ�;τ�ν 3�%τω τ�ν τρGπ�ν.

Γ%γ�νε δ) κα� �τερ�ς Σωκρ�της, @στ�ρικGς, περι�γησινjAργ�υς γεγρα�:ς5 κα� !λλ�ς περιπατητικGς, BιθυνGς5κα� �τερ�ς 3πιγραμμ�των π�ιητ�ς5 κα� N KJ<�ς, 3πικλ�-σεις θε<ν γεγρα�:ς.


– 208 –

167. T� κε�μεν� θ5 �ταν σα@Dστερ�, 95ν διετυπ��τ� κατ5 τ�ν �κ,λ�υθ�τρ,π�: T%ν δC διαδεαμDνων α�τ�ν �a κ�ρυ@αι,τατ�ι μCν Πλ�των, �εν�@%ν,�AντισθDνης. T%ν δC (λεγ�μDνων Σωκρατικ%ν) �a διασημ,τατ�ι τDσσαρες,

46

47

6. �ENOΦΩN

48. �O �εν�@%ν168 ; γυι�ς τ�� Γρ?λλ�υ �ταν �Aθηνα$�ς, �π�τ�ν δJμ� τJς �Eρ�ε�αςF �ταν δC σεμν�ς κα" 9αιρετικ5 &μ�ρ@�ς.ΛDγ�υν 4τι ; Σωκρ�της τ�ν συν�ντησε σC lνα στεν� δρ,μ�, π�Vτ�ν Q@ραε μC τ�ν ρ�Eδ� τ�υ κα" τ�ν 9μπ,δισε ν5 περ�σ7η,9ρωτ%ν π�� 9πωλ��ντ� δι�@�ρα �ρ�σιμα πρ�γματα. Kα" 4ταν ;�εν�@%ν �π�ντησε, τ�ν ρSτησε κα" π�λι π�� 9γ�ν�ντ� καλ�" κα"9ν�ρετ�ι �a )νθρωπ�ι. Kα" 9πειδ� ; �εν�@%ν δCν bερε, ;Σωκρ�της ε:πε: «�Aκ�λ�?θησD με λ�ιπ�ν κα" θ5 μ�θ7ης». Kα"Qκτ�τε ; �εν�@%ν Qγινε μαθητ�ς τ�� Σωκρ�τ�υς. Kα" πρ%τ�ς9κρ�τησε σημειSσεις τ%ν συν�μιλι%ν π�V ε:�ε μC τ�ν Σωκρ�τη,κα" τ"ς 9Dδωσε σC EιEλ�� Lπ� τ�ν τ�τλ� �Aπ�μνημ�νεHματα.�Aλλ5 κα" πρ%τ�ς Qγραψε aστ�ρ�α τ%ν @ιλ�σ,@ων.

49. �O �Aρ�στιππ�ς στ� τDταρτ� EιEλ�� τJς συγγρα@Jς τ�υ«Περ� παλαι-ς τρυ�1ς» γρ�@ει 4τι ; �εν�@%ν �ταν 9ραστ�ς τ��Kλειν�αF κα" σ�ετικ5 ε:πε κα" τ5 �Jς: «Γι5 μDνα πι� ε��ριστ��π� 4λα τ5 �ρα$α πρ�γματα τ�� κ,σμ�υ ε:ναι ν5 EλDπω τ�νKλειν�α. Kαλ?τερα ν5 ε:μαι τυ@λ�ς γι5 4λα τ5 )λλα, παρ5 γι5τ�ν EλDπω. Kα" �ρωστ% τ�ν μεγαλ?τερη ��ρι στ�ν GμDρα κα"στ�ν Rλι� π�V μ�� αναπαρ�υσι�6�υν τ�ν Kλειν�α».

Φ�λ�ς δC τ�� K?ρ�υ Qγινε κατ5 τ�ν �κ,λ�υθ� τρ,π�. E:�ε lνα9πιστ�θι� @�λ� π�V �ν�μα6,ταν Πρ,εν�ς, �π� τ�ν B�ιωτ�α,μαθητ�ς τ�� Γ�ργ�α τ�� Λε�ντ�ν�υ κα" @�λ�ς τ�� K?ρ�υ. A�τ,ς,διαμDνων στ"ς Σ�ρδεις, στ�ν A�λ� τ�� K?ρ�υ, Qστειλε στ�ν�εν�@%ντα στ�ν �Aθ�να γρ�μμα, κα" τ�ν καλ��σε ν5 γ�ν7η @�λ�ςτ�� K?ρ�υ169.


– 211 –

169. Σα@Dστερα 9ιστ�ρε$ τ5 πρ�γματα ; �δι�ς ; �εν�@%ν στ� EιEλ�� τ�υ«K?ρ�υ �Aν�Eασις», Γ� κε@. 1, 4–10.

VENOΦΩN

Vεν��<ν ΓρHλλ�υ μ)ν `ν υ@Gς, �Aθηνα��ς τ<ν δ�μων�Eρ�ιεHς5 αDδ�μων δ) κα� ε"ειδ%στατ�ς εDς Zπερ+�λ�ν.τ�HτJω δ) 3ν στενωπJ< �ασιν �παντ�σαντα Σωκρ�τηνδιατε�ναι τν +ακτηρ αν και κωλHειν παρι%ναι, πυνθανG-μεν�ν π�; πιπρ�σκ�ιτ� τ<ν πρ�σ�ερ�μ%νων �καστ�ν5�π�κριναμ%ν�υ δ) π�λιν πυθ%σθαι π�; δ) καλ�� κ�γα-θ�� γ ν�νται !νθρωπ�ι5 �π�ρ�σαντ�ς δ%, «�π�υ τ� νυν»,��ναι, «κα� μ�νθανε». κα� τ�"ντε;θεν �κρ�ατς Σωκρ�-τ�υς `ν. κα� πρ<τ�ς Zπ�σημειωσ�μεν�ς τ( λεγGμενα εDς�νθρ:π�υς Yγαγεν, �Aπ�μνημ�νεHματα 3πιγρ�ψας.�λλ( κα� @στ�ρ αν �ιλ�σG�ων πρ<τ�ς �γραψε.

Kα� α"τGν �ησιν �Aρ στιππ�ς 3ν τετ�ρτJω Περ�παλαι-ς τρυ�1ς 3ρασθ1ναι Kλειν �υ5 πρ�ς Oν κα� τα;ταεDπε�ν5 «ν;ν 3γg Kλειν αν 9δι�ν μ)ν θε<μαι & τ!λλαπ�ντα 3ν �νθρ:π�ις καλ�5 τυ�λ�ς δ) τ<ν !λλων π�ντωνδε�α μην kν & Kλειν �υ Rν�ς wντ�ς γεν%σθαι5 !�θ�μαι δ)κα� νυκτ� κα� 'πνJω, nτι 3κε�ν�ν �"� NρJ<5 8μ%ρBα δ) κα�8λ Jω τν μεγ στην ��ριν �/δα, nτι μ�ι Kλειν αν �να�α -ν�υσιν».

KHρJω δ) � λ�ς 3γ%νετ� τ�;τ�ν τ�ν τρGπ�ν. `ν α"τJ<συν�θης ΠρG�εν�ς wν�μα, γ%ν�ς B�ι:τι�ς, μαθητς μ)νΓ�ργ �υ τ�; Λε�ντ ν�υ, � λ�ς δ) KHρJω. ��τ�ς 3ν Σ�ρδεσιδιατρ +ων παρ( τJ< KHρJω �πεμψεν εDς �Aθ�νας 3πιστ�λνVεν��<ντι, καλ<ν α"τ�ν hνα γ%νηται KHρJω � λ�ς.


– 210 –

168. 426 (;) — 354 π.X.

48

49

50. �O �εν�@%ν Qδειε τ�ν 9πιστ�λ� στ�ν Σωκρ�τη κα" 96�τησετ�ν συμE�υλ� τ�υ, α�τ�ς δC τ�� συνDστησε ν5 π�7η στ�Vς Δελ-@�?ς, ν5 συμE�υλευθ7J τ�ν θε,170. �O �εν�@%ν Lπ�κ�υσε κα" πJγεστ�Vς Δελ@�Vς �λλ5 δCν ρSτησε |ν πρDπει ν5 π�7η στ�ν K�ρ�,�λλ5 π%ς θ5 Qκανε καλ� τα�δι πρ�ς τ5 9κε$. Γι� α�τ� ; Σωκρ�τηςτ�ν κατDκρινε, �λλ� �στ,σ� τ�ν συνεE�?λευσε ν5 π�7η.

�O �εν�@%ν Q@θασε στ�ν A�λ� τ�� K?ρ�υ κα" Qγινε @�λ�ςτ�υ στ�ν �δι� Eαθμ� μC τ�ν Πρ,εν�. yOσ�ν �@�ρ�Y στ5 4σα Qγι-ναν κατ5 τ�ν 9κστρατε�α (�Aν�+ασις) κα" τ�ν 9πιστρ�@� (K�θ�-δ�ς), 9παρκ%ς μYς τ5 διηγε$ται ; �δι�ς171. ΔιDκειτ� δC 9�θρικ%ςπρ�ς τ�ν MDνωνα τ�ν Φαρσ�λι�, γενικ� εναγ� κατ5 τ�ν9κστρατε�αF τ�ν ;π�$�ν κα" 9ευτDλι6ε λDγ�ντ�ς τ�υ 4τι ε:�εε�ν��υμDν�υς, μεγαλ?τερ�υς �π� τ�ν �δι� στ�ν Gλικ�α. �Aλλ5 κα"κ�π�ι�ν �Aπ�λλων�δη τ�ν 9κ�ρ,ϊδευε, 9πειδ� ε:�ε τρυπ�σει τ5α�τι� τ�υ.

51. Mετ5 τ�ν 9κστρατε�α, τ"ς συμ@�ρCς στ�ν Π,ντ�, κα" τ"ςπαρασπ�νδ�ες τ�� EασιλDως τ%ν �Oδρυσ%ν Σε?θ�υ, 9πDστρεψεστ�ν �Aσ�α κα" 9νDταε τ�ν στρατ� τ�� K?ρ�υ �ς μισθ�@�ρικ�στ�ν Lπηρεσ�α τ�� Aγησιλ��υ, τ�� EασιλDως τ%ν Λακεδαιμ�-ν�ων, μC τ�ν ;π�$�ν ε:�ε μεγ�λη @ιλ�α. T�τε �a �Aθηνα$�ι τ�νκατηγ,ρησαν 9π" λακωνισμo% κα" τ�ν 9κ�ρυαν 9,ριστ�. yOταν�ταν στ�ν gE@εσ�, 9πειδ� ε:�ε lνα μεγ�λ� π�σ�ν �ρημ�των,Qδωσε τ5 μισ5 στ�ν aερDα τJς �AρτDμιδ�ς Mεγ�Eυ6� ν5 τ5@υλ�7η lως 4τ�υ 9πανDλθ7ηF κα" 95ν δCν 9πανDλθ7η ν5 κ�μ7η)γαλμα τ� ;π�$� ν5 �@ιερSσ�7η στ�ν θε,F τ5 )λλα μισ5 τ5 9�ρησι-μ�π��ησε γι5 ν5 στε�λ7η �@ιερSματα στ�Vς Δελ@�?ς. �Aπ� τ�νgE@εσ� 9πDστρεψε στ�ν �Eλλ�δα, μα6" μC τ�ν �Aγησ�λα�, δι,τιτ�ν ε:�ε καλDσει G κυEDρνησις ν5 διεαγ�γ7η τ�ν π,λεμ� 9ναντ��ντ%ν ΘηEα�ων. T,τε �a Λακεδαιμ,νι�ι τ�� παρε�Sρησαν τ��ωμα τ�� πρ�Dν�υ172.


– 213 –

172. T� ��ωμα τ�� Πρ�Dν�υ �ταν �ν�λ�γ� μC τ�ν θDσι τ�� σημεριν��ΠρεσEευτ��, �λλ5 συνωδευ,ταν �π� π�λλ5 πρ�ν,μια κα" τιμDς.

O δ) τν 3πιστ�λν δεικνHει Σωκρ�τει κα� σHμ+�υλ�ν?8ρε�τ�. κα� Oς �π%στειλεν α"τ�ν εDς Δελ��mς �ρησGμεν�ντJ< θεJ<5 πε θεται Vεν��<ν5 9κει παρ( τ�ν θεGν5 πυνθ�νει�"�� εD �ρ �πι%ναι πρ�ς K;ρ�ν, �λλ� nπως5 3�� Ja κα�Σωκρ�της α"τ�ν ?{τι�σατ� μ%ν, συνε+�Hλευσε δ) 3�ελ-θε�ν. κα� Oς γ νεται παρ( KHρJω, κα� τ�; Πρ��%ν�υ � λ�ς�"� Lττ�ν `ν α"τJ<. τ( μ)ν �4ν !λλα τ( κατ( τν �ν�+α-σιν γενGμενα κα� τν κ�θ�δ�ν @καν<ς α"τ�ς 8μ�ν διη-γε�ται. 3�θρ<ς δ) δι%κειτ� πρ�ς M%νωνα τ�ν Φαρσ�λι�ν,παρ( τ�ν �ρGν�ν τ1ς �να+�σεως τ�ν �εναγGν5 nτε κα�λ�ιδ�ρ<ν α"τGν �ησιν αZτ�; με #�σι κε�ρ1σθαι παιδι-κ��ς. �λλ( κα� �Aπ�λλων δ?η τιν� Pνειδ #ει τετρ1σθαι τ(�τα.

Mετ( δ) τν τ� �ν�+ασιν κα� τ(ς 3ν τJ< ΠGντJω συμ-��ρ(ς κα� τ(ς παρασπ�νδ�σεις τ(ς ΣεHθ�υ τ�; τ<ν�Oδρυσ<ν +ασιλ%ως Lκεν εDς �Aσ αν πρ�ς �Aγησ λα�ν τ�νΛακεδαιμ�ν ων +ασιλ%α, μισθ�; τ�mς KHρ�υ στρατι:ταςα"τJ< παρασ�:ν5 � λ�ς τ� `ν εDς Zπερ+�λ�ν. παρ� Oνκαιρ�ν 3π� ΛακωνισμJ< �υγν Zπ� �Aθηνα ων κατεγν:-σθη. γενGμεν�ς δ� 3ν �E�%σJω κα� �ρυσ �ν ��ων, τ� μ)ν9μισυ Mεγα+H#Jω δ δωσι τJ< τ1ς �Aρτ%μιδ�ς @ερε� �υλ�τ-τειν �ως kν 3παν%λθ�ι5 εD δ) μ�, !γαλμα π�ιησ�μεν�ν�ναθε�ναι τ?1 θεJ<5 τ�; δ) 8μ σε�ς �πεμψεν εDς Δελ��mς�ναθ�ματα. 3ντε;θεν `λθεν εDς τν Eλλ�δα μετ� �Aγησι-λ��υ, κεκλημ%ν�υ εDς τ�ν πρ�ς Θη+α �υς πGλεμ�ν. κα�α"τJ< πρ��εν αν �δ�σαν �@ ΛακεδαιμGνι�ι.


– 212 –

170. �O Σωκρ�της ε:�ε 9πι@υλ�εις, δι,τι 9πρ,κειτ� ν5 γ�νη @�λ�ς Gγεμ,ν�ςπ�V ε�ν��σε τ�Vς ΣπαρτιYτες.

171. T5 διαδραματισθDντα κατ5 τ"ς 9ν λ,γoω 9πι�ειρ�σεις τ5 9ιστ�ρε$ ;�εν�@%ν στ� EιEλ�� τ�υ KHρ�υ �Aν�+ασις κα" K�θ�δ�ς τ<ν Mυρ ων.

50

51

52. �Eδ% )@ησε τ�ν �Aγησ�λα�, κα" συνε��6ων τ� τα�δι τ�υ,9πDρασε στ�ν Σκιλλ��ντα, lνα �ωρι� τJς �Hλε�ας κ�ντ5 στ�νπ,λι. Mα6� τ�υ �ταν κα" G σ?6υγ,ς τ�υ Φιλωσ�α, 4πως λDγει ;Δημ�τρι�ς ; M�γνης, κα" �a δ?� γυι�� τ�υ Γρ?λλ�ς κα" Δι,δωρ�ς,4πως �να@Dρει ; Δε�ναρ��ς στ� EιEλ�� τ�υ γι5 τ�ν �π�στασ�ατ�� εν�@%ντ�ς, π�V τ�Vς Qλεγαν κα" Δι�σκ�?ρ�υς. yOταν �λθε; Mεγ�Eυ6�ς μC τ�ν ε�καιρ�α τJς ��ρτJς κα" Q@ερε τ5 �ρ�ματα, ;�εν�@%ν �γ,ρασε κα" �@ιDρωσε στ�ν θε5 μι5 τ�π�θεσ�α π�VδιαρρDεται �π� τ�ν π�ταμ� Σελιν��ντα, π�V Q�ει τ� �δι� &ν�μα μCτ�ν π�ταμ� τJς �E@Dσ�υ. gEκτ�τε, περν��σε τ�ν καιρ, τ�υκυνηγ%ντας, κ�ν�ντας τραπD6ια στ�Vς @�λ�υς τ�υ, κα" γρ�@�-ντας τ5 aστ�ρικ� τ�υ EιEλ�α. �O Δε�ναρ��ς λDγει 4τι κα" σπ�τι κα"κτJμα τ�� Qδωσαν �a Λακεδαιμ,νι�ι173.

53. �Eπ�σης λDγεται 4τι ; Φυλ�π�δας ; Σπαρτι�της τ�� Qστειλε�ς δ%ρ� δ�?λ�υς π�V ε:�ε αX�μαλωτ�σει �π� τ�ν Δ�ρδαν� ν5τ�Vς διαθDσ7η 4πως bθελε. �Aκ,μη �να@Dρεται 4τι τ,τε �a �Hλε$�ι9εστρ�τευσαν 9ναντ��ν τ�� Σκιλλ��ντ�ς, κα" 9πειδ� )ργησανν5 Qλθ�υν �a Λακεδαιμ,νι�ι, �a �Hλε$�ι 9κυρ�ευσαν τ�ν κωμ,-π�λι. Oa γυι�" τ�� εν�@%ντ�ς, μα6" μC λ�γ�υς LπηρDτες, Q@υγανστ� ΛDπρε�, 9νo% ; �δι�ς, εLρισκ,μεν�ς στ�ν gHλιδα, πJγε μετ5στ� ΛDπρε� γι5 τ5 παιδι�, κι� �π� 9κε$ 4λ�ι μα6" κατD@υγαν στ�νK,ρινθ�, 4π�υ κα" 9γκατεστ�θησαν μ�ν�μως. Kαθ}ς 9ν τo%μεταV �a �Aθηνα$�ι ε:�αν λ�Eει τ�ν �π,@ασι ν5 E�ηθ�σ�υνστρατιωτικ%ς τ�Vς Λακεδαιμ�ν��υς, ; �εν�@%ν Qστειλε τ�Vςγι�?ς τ�υ στ�ν �Aθ�να ν5 στρατευθ��ν πρ�ς Lπερ�σπισι τJςΣπ�ρτης.

54. Γιατ�, 4πως �να@Dρει ; Δι�κλJς στ�Vς «B �υς τ<ν �ιλ�σG-�ων», ε:�αν 9κπαιδευθJ στ�ν �δια τ�ν Σπ�ρτη. Kα" ; μCν Δι,δω-ρ�ς 9πDστρεψε σ%�ς κα" �EλαE�ς �π� τ�ν μ��η, �ωρ"ς ν5 πρ�7ητ�π�τε τ� �ι�σημε�ωτ�F ε:�ε κα" γυι,, π�V ε:�ε τ� &ν�μα τ��


– 215 –

173. T�ν 6ω� τ�υ στ�ν Σκιλλ��ντα, μι5 κωμ,π�λι στ5 ν,τια τJς �Oλυμπ�ας,τ�ν περιγρ�@ει ; �δι�ς ; �εν�@%ν στ�ν KHρ�υ �Aν�+ασι, EιEλ. Γ�, κε@. 5, 8–13.

�Eντε;θεν 3�σας τ�ν �Aγησ λα�ν Lλθεν εDς Σκιλλ�;ντα,�ωρ �ν τ1ς �Hλε ας Pλ γ�ν τ1ς πGλεως �π%��ν. εhπετ� δ)α"τJ< κα� γHναι�ν wν�μα Φιλησ α, καθ� �ησι Δημ�τρι�ςN M�γνης (FHG iv. 382), κα� δH� υ@ε�ς, ΓρHλλ�ς κα� ΔιG-δωρ�ς, eς �ησι Δε ναρ��ς 3ν τJ< πρ�ς Vεν��<ντα �π�-στασ �υ, �� κα� ΔιGσκ�υρ�ι 3πεκαλ�;ντ�. ��ικ�μ%ν�υ δ)τ�; Mεγα+H#�υ κατ( πρG�ασιν τ1ς πανηγHρεως, κ�μι-σ�μεν�ς τ( �ρ�ματα �ωρ �ν 3πρ ατ� κα� καθι%ρωσε τ?1θεJ<, δι� �� π�ταμ�ς �ρρει Σελιν�;ς, Nμ:νυμ�ς τJ< 3ν�E�%σJω. τ�"ντε;θεν διετ%λει κυνηγετ<ν κα� τ�mς � λ�υςRστι<ν κα� τ(ς @στ�ρ ας συγγρ��ων. �ησ� δ� N Δε ναρ��ςnτι κα� �Dκ αν κα� �γρ�ν α"τJ< �δ�σαν ΛακεδαιμGνι�ι(Baiter–Sauppe, vol. ii. p. 338a, I–12).

’Aλλ( κα� Φυλ�π δαν τ�ν Σπαρτι�την �ασ�ν α"τJ<π%μψαι α"τGθι δωρε(ν �νδρ�π�δα αD�μ�λωτα 3κ Δαρ-δ�ν�υ5 κα� τ�ν διαθ%σθαι α"τ( Fς {+�Hλετ�5 �Hλε �υς τεστρατευσαμ%ν�υς εDς τ�ν Σκιλλ�;ντα [κα�] +ραδυνGν-των Λακεδαιμ�ν ων 3�ελε�ν τ� �ωρ �ν. nτε κα� τ�mςυ@%ας α"τ�; εDς Λ%πρε�ν Zπε�ελθε�ν μετ� Pλ γων �Dκετ<ν,κα� α"τ�ν Vεν��<ντα εDς τν �Hλιν πρGτερ�ν, ε/τα κα�εDς Λ%πρε�ν πρ�ς τ�mς πα�δας, κ�κε�θεν σmν α"τ��ς εDςKGρινθ�ν διασωθ1ναι κα� α"τGθι κατ�ικ1σαι. 3ν τ�HτJωδ) ψη�ισαμ%νων �Aθηνα ων +�ηθε�ν Λακεδαιμ�ν �ις�πεμψε τ�mς πα�δας εDς τ(ς �Aθ�νας στρατευσ�μ%ν�υςZπ)ρ τ<ν Λακεδαιμ�ν ων.

Kα� γ(ρ 3πεπα δευντ� α"τGθι 3ν τ?1 Σπ�ρτ?η, καθ��ησι Δι�κλ1ς 3ν τ��ς B �ις τ<ν �ιλ�σG�ων. N μ)ν �4νΔιGδωρ�ς �"δ)ν 3πι�αν)ς πρ��ας 3κ τ1ς μ��ης �νασ:-#εται, κα� α"τJ< υ@�ς Nμ:νυμ�ς γ νεται τ�δελ�J<. N δ)


– 214 –

52

53

54

�δελ@�� τ�υ. �O Γρ?λλ�ς 4μως, 9ντεταγμDν�ς στ� aππικ� — �τανG μ��η τJς Mαντινε�ας174 — 9π�λDμησε γεννα$α κα" 9@�νε?θη,4πως �να@Dρει ; gE@�ρ�ς στ� εXκ�στ� πDμπτ� EιEλ�� τ�υ �Eπ"κε@αλJς τ�� aππικ�� ταν ; Kη@ισ,δωρ�ς, γενικ�ς δC �ρ�ηγ�ς�ταν ; �Hγησ�λα�ς. Στ�ν μ��η α�τ� 9@�νε?θη κι� ; �EπαμεινSν-δας (; �ρ�ηγ�ς τ%ν ΘηEα�ων). �O �εν�@%ν τ,τε συνDπεσε ν5κ�ν7η θυσ�α, @Dρων 9π" τJς κε@αλJς τ�υ στD@αν�ν. yAμα τ��ν�γγελαν τ�ν θ�νατ� τ�� γυι�� τ�υ, QEγαλε τ� στε@�νιF �λλ5Qπειτα, σ5ν Qμαθε 4τι 9π�λDμησε γεννα$α, τ� ανα@,ρεσε π�λι.

55. Mερικ�" λDγ�υν 4τι ��τε κ)ν δ�κρυσε, �λλ5 ε:πε: «gHερα4τι τ�ν 9γDννησα θνητ,». �O �Aριστ�τDλης λDγει 4τι π�μπ�λλ�ιQγραψαν 9γκSμια κα" 9πιτ?μEια 9πιγρ�μματα γι5 τ�ν Γρ?λλ�,�π�δ�δ�ντες κα" στ�ν πατDρα τ�ν μερ�δα π�V τ�� νJκε. �OyEρμιππ�ς στ� «Περ� Θε��ρ�στ�υ» EιEλ�� τ�υ EεEαιSνει 4τι κα"; �Iσ�κρ�της Qγραψε 9γκSμι� γι5 τ�ν Γρ?λλ�. �O T�μων 4μωςπεριγελY τ�ν �εν�@%ντα μC α�τ�Vς τ�Vς στ��υς:

�Aδ?ναμα γραπτ5 Lπ�ρ��υν δ?� κα" τρ�α κα" περισσ,-τερα, σ5ν τ�� εν�@%ντ�ς = τ�� AXσ��ν�υ, π�V δCν Q��υν τ�νδ?ναμι ν5 πε�θ�υν.

yOσ�ν �@�ρ�Y λ�ιπ�ν στ�ν 6ω� τ�υ, τDτ�ια LπJρε. �Hτανστ�ν �κμ� τJς Gλικ�ας τ�υ (=40 9τ%ν περ�π�υ) κατ5 τ� τDταρτ�Qτ�ς τJς 94ης �Oλυμπι�δ�ς175, QλαEε δC μDρ�ς στ�ν 9κστρατε�ατ�� K?ρ�υ (KHρ�υ �Aν�+ασις) 9π" )ρ��ντ�ς �εναινDτ�υ, lνα�ρ,ν� πρ"ν πεθ�ν7η ; Σωκρ�της.

56. �AπDθανε, καθ}ς μαρτυρε$ ; Kτησικλε�δης176 ; �Aθηνα$�ςστ�ν κατ�λ�γ, τ�υ τ%ν �ρ�,ντων κα" �Oλυμπι�νικ%ν, τ� πρ%τ�Qτ�ς τJς 105ης �Oλυμπι�δ�ς (360–359), 9π" )ρ��ντ�ς Kαλλιμ�-δ�υ, τ�ν καιρ� π�V κα" ; Φ�λιππ�ς, ; γυι�ς τ�� Aμ?ντα, �νJλθεστ�ν θρ,ν� τ%ν Mακεδ,νων. ΠDθανε στ�ν K,ρινθ�, 4πως μαρ-τυρε$ ; Δημ�τρι�ς ; M�γνης, σC Eαθι5 γηρατει�. �Hταν �π�


– 217 –

175. 401–400.176. Kτησικλε�δης, δι,ρθ. Wilamowitz.

ΓρHλλ�ς τεταγμ%ν�ς κατ( τ�mς @ππ%ας—`ν δ) 8 μ��ηπερ� Mαντ νειαν—Dσ�υρ<ς �γωνισ�μεν�ς 3τελεHτησεν,eς �ησιν jE��ρ�ς 3ν τ?1 π%μπτ?η κα� εDκ�στ?1 (FGrH, 70 F85)5 Kη�ισ�δ:ρ�υ μ)ν @ππαρ��;ντ�ς, Hγησ λεω δ)στρατηγ�;ντ�ς. 3ν ταHτ?η τ?1 μ��?η κα� �Eπαμειν:νδας�πεσε. τηνικα;τα δ κα� τ�ν Vεν��<ντ� �ασι θHειν3στεμμ%ν�ν5 �παγγελθ%ντ�ς δ� α"τJ< τ�; θαν�τ�υ �π�-στε�αν:σασθαι5 �πειτα μαθGντα nτι γεννα ως, π�λιν3πιθ%σθαι τ�ν στ%�αν�ν.

jEνι�ι δ) �"δ) δακρ;σα �ασιν α"τGν5 �λλ( γ(ρεDπε�ν, «?Yδειν θνητ�ν γεγεννηκ:ς». �ησ� δ� �Aριστ�τ%λης(Rose 68) nτι 3γκ:μια κα� 3πιτ��ι�ν ΓρHλλ�υ μυρ �ι nσ�ισυν%γραψαν, τ� μ%ρ�ς κα� τJ< πατρ� �αρι#Gμεν�ι. �λλ(κα� zEρμιππ�ς 3ν τJ< Περ� Θε��ρ�στ�υ (FHG iii. 46) κα��Iσ�κρ�την ΓρHλλ�υ �ησ� 3γκ:μι�ν γεγρα�%ναι. T μων δ�3πισκ:πτει α"τ�ν 3ν τ�Hτ�ις (Diels 26)5

�σθενικ� τε λGγων δυ(ς & τρι(ς & �τι πρGσσω,�u�ς Vειν��Gων 9τ� ADσ� ν�υ �"κ �πιθς <dς>γρ�ψαι.

Kα� N μ)ν + �ς α"τJ< τ�ιGσδε. Yκμα#ε (FGrH 244 F 343)δ) κατ( τ� τ%ταρτ�ν �τ�ς τ1ς τετ�ρτης κα� 3νενηκ�στ1ς�Oλυμπι�δ�ς, κα� �να+%+ηκε σmν KHρJω 3π� !ρ��ντ�ςVεναιν%τ�υ Rν� πρGτερ�ν �τει τ1ς Σωκρ�τ�υς τελευτ1ς.

Kατ%στρεψε δ%, καθ� �ησι Στησικλε δης N �Aθηνα��ς3ν τ?1 τ<ν �Aρ�Gντων κα� �Oλυμπι�νικ<ν �ναγρα�?1(FGrH 245 F 3), �τει πρ:τJω τ1ς π%μπτης κα� Rκατ�στ1ς�Oλυμπι�δ�ς, 3π� !ρ��ντ�ς Kαλλιμ�δ�υ, 3�� κα�Φ λιππ�ς N �AμHντ�υ MακεδGνων `ρ�ε. τ%θνηκε δ� 3ν K�ρ νθJω, eς �ησι Δημ�τρι�ς N M�γνης, Yδη δηλαδ


– 216 –

174. �H μ��η Qγινε τ�ν �I�?λι� τ�� 236 μC τ�Vς ΘηEα��υς κι� 9σημε�ωσε τ�τDλ�ς τJς Gγεμ�ν�ας τ%ν ΘηE%ν.

55

56

π�σης �π,ψεως )ι�ς )νθρωπ�ς, κατ� 9��ν δC �ς aππε?ς,κυνηγ�ς κα" στρατιωτικ�ς GγDτης, 4πως κατα@α�νεται �π� τ5γραπτ� τ�υ. �Hταν κα" ε�σεE�ς κα" @�λ�ς τ%ν θυσι%ν, κα" aκαν�ςν5 �ρμηνε?7η τ�Vς �Xων�Vς κα" �κ�λ�υθ��σε 9πακριE%ς τ�παρ�δειγμα τ�� Σωκρ�τ�υς.

gEγραψε περ" τ5 σαρ�ντα EιEλ�α, τ5 ;π�$α )λλ�ι δια@�ρε-τικ5 κατατ�σσ�υν. ΦDρ�υν δC α�τ5 τ�Vς κ�τωθι τ�τλ�υς:

57. �Aν�+ασις177, γι5 τ�ν ;π��α συνDγραψε περ�ληψι κατ5EιEλ��ν, &�ι 4μως κα" γι5 τ� 4λ� Qργ�.

KHρ�υ Παιδε αEλληνικ(�Aπ�μνημ�νεHματαΣυμπGσι�νODκ�ν�μικ�ςΠερ� @ππικ1ςKυνηγετικ�ςIππαρ�ικ�ς�Aπ�λ�γ α Σωκρ�τ�υςΠερ� εDσ�δημ�τωνI%ρων & Περ� Tυρανν ας�Aγησ λα�ς�Aθηνα ων κα� Λακεδαιμ�ν ων Π�λιτε α (π�λ τευμα)

Γι5 τ�ν τελευτα�α πραγματε�α ; Δημ�τρι�ς ; M�γνης Xσ�υρ�-6εται 4τι δCν ε:ναι τ�� εν�@%ντ�ς. ΛDγεται 9π�σης 4τι α�τ�ς9δημ�σ�ευσε κα" Qκαμε ακ�υστ5 τ5 EιEλ�α τ�� Θ�υκυδ�δ�υ, τ5;π�$α �σαν )γνωστα, κα" μπ�ρ��σε ν5 τ5 �Xκει�π�ιηθ7J178. �Aπε-καλε$τ� �Aττικ M�;σα γι5 τ� συναρπαστικ� λεκτικ, τ�υ <@�ς.Γι� α�τ� κα" LπJρ�ε κ�π�ια �ντι6ηλ�α μεταV α�τ�� κα" τ��Πλ�των�ς, 4πως θ5 π��με στ� περ" Πλ�των�ς κε@�λαι�.

58. �Yπ�ρ��υν κα" σC τ��τ� �@ιερωμDνα Xδικ� μας 9πιγρ�μ-


– 219 –

τ5 «Eλληνικ�» τ�υ συνD�ισε τ�ν aστ�ρ�α τJς �Eλλ�δ�ς 9κε$ 4π�υ τ�ν ε:�ε�@�σει ; Θ�υκυδ�δης κα" τ�ν Q@ερε �ς τ�ν μ��η τJς Mαντινε�ας.

γηραι�ς @καν<ς5 �νρ τ� τ� !λλα γεγ�νgς �γαθ�ς κα� δκα� � λιππ�ς κα� �ιλ�κHνηγ�ς κα� τακτικGς, Fς 3κ τ<νσυγγραμμ�των δ1λ�ν5 ε"σε+�ς τε κα� �ιλ�θHτης κα�@ερε�α διαγν<ναι @καν�ς κα� Σωκρ�την #ηλ:σας�κρι+<ς.

Συν%γραψε δ) +ι+λ α πρ�ς τ( τετταρ�κ�ντα, !λλων!λλως διαιρ�Hντων5

Tν τ� �Aν�+ασιν,Lς κατ( +ι+λ �ν μ)ν 3π� ησε πρ�� μι�ν, nλης δ) �c5 κα�KHρ�υ Παιδε αν κα�Eλληνικ( κα��Aπ�μνημ�νεHματα5ΣυμπGσιGν τε κα�ODκ�ν�μικ�ν κα� Περ� @ππικ1ς κα�Kυνηγετικ�ν κα�Iππαρ�ικGν,�Aπ�λ�γ αν τε Σωκρ�τ�υς κα�Περ� πGρων κα�I%ρωνα & TυραννικGν,�Aγησ λαGν τε κα��Aθηνα ων κα� Λακεδαιμ�ν ων Π�λιτε αν,

9ν �ησιν �"κ ε/ναι Vεν��<ντ�ς N M�γνης Δημ�τρι�ς.λ%γεται δ� nτι κα� τ( Θ�υκυδ δ�υ +ι+λ α λανθ�ν�νταZ�ελ%σθαι δυν�μεν�ς α"τ�ς εDς δG�αν Yγαγεν. 3καλε�τ�δ) κα� �Aττικ M�;σα γλυκHτητι τ1ς Rρμηνε ας5 nθεν κα�πρ�ς �λλ�λ�υς #ηλ�τHπως ε/��ν α"τGς τε κα� Πλ�των,Fς 3ν τJ< περ� Πλ�των�ς λ%��μεν.


– 218 –

177. �H γνωστ� «K?ρ�υ �Aν�Eασις».178. �H παρ�δ�σις α�τ� ε:ναι �μ@�E�λη. T� EDEαι�ν ε:ναι 4τι ; �εν�@%ν μC

57

ματα, διατυπ�?μενα κατ5 τ�ν �κ,λ�υθ� τρ,π�:

ΔCν πJγε ; �εν�@%ν στ�Vς ΠDρσες μ,ν�ν ��ριν τ��K?ρ�υ, �λλ5 κα" 6ητ%ντας τ�ν )ν�δ� στ�ν κατ�ικ�α τ�� Δι,ς.Γιατ" �π�δε��ν�ντας 4τι τ5 κατ�ρθSματα τ%ν �Eλλ�νων ε:ναι�π�τDλεσμα τJς παιδε�ας τ�υς, 9θ?μισε τ� π,σ� καλ� πρYγμα�ταν G σ�@�α τ�� Σωκρ�τ�υς.

Kα" τ� �κ,λ�υθ� γι5 τ"ς συνθJκες τ�� θαν�τ�υ τ�υ:

�Aν κι� 9σDνα, �εν�@%ν, σC 9Sρισαν �a συμπ�λ$τες τ��Kρανα�� κα" τ�� KDκρ�π�ς, 9πειδ� bσ�υν @�λ�ς τ�� K?ρ�υF4μως σC 9δD�θη G @ιλ,ενη K,ρινθ�ς, π�V σ�� Qγινε πηγ�ε��αριστ�σεων, κα" �πε@�σισες 9κε$ ν5 με�ν7ης.

59. �Aλλ�� εLρJκα 4τι bκμασε περ" τ�ν 89ην �Oλυμπι�δα179,μα6" μC τ�Vς )λλ�υς Σωκρατικ�?ςF ; δC gIστρ�ς EεEαιSνει 4τι9κηρ?�θη 9,ριστ�ς μC ψ�@ισμα τ�� E�E�?λ�υ κα" �νεκλ�θη μCψ�@ισμα τ�� Xδ��υ.

�YπJραν �πτ5 9ν 4λoω �εν�@%ντες: Πρ%τ�ς α�τ�ς π�V 9ετ�-σαμεF δε?τερ�ς ; �Aθηνα$�ς, �δελ@�ς τ�� Πυθ�στρ�τ�υ π�VQγραψε τ�ν «Θηση�δα» κα" ; ;π�$�ς μεταV )λλων Qγραψε κα"τ�ν Eι�γρα@�α τ�� EπαμεινSνδ�υ κα" τ�� Πελ�π�δ�υ. Tρ�τ�ςlνας Xατρ�ς K%�ς. TDταρτ�ς 9κε$ν�ς π�V Qγραψε τ�ν aστ�ρ�α τ�V�Aνν�Eα. ΠDμπτ�ς lνας συγγρα@εVς μυθ�λ�γημ�των. yEκτ�ςlνας �γαλματ�π�ι�ς �π� τ�ν Π�ρ�, κα" lEδ�μ�ς lνας π�ιητ�ςτJς �Aρ�α�ας Kωμoωδ�ας.

7. AIΣXINHΣ

60. �O AXσ��νης180 �ταν γυι�ς τ�� Xαρ�ν�υ τ�� λλαντ�π�ι��,κα" κατ� )λλ�υς τ�� Λυσαν��υ. �Hταν �Aθηνα$�ς π�λ�της, κα"


– 221 –

179. 424–420.180. Περ" τ� 400 π.X. ΔCν πρDπει ν5 συγ�Dεται μC τ�ν ρ�τ�ρα AXσ��νη, τ�ν

�ντ�παλ� τ�� Δημ�σθDν�υς.

jEστι δ) κα� εDς τ�;τ�ν 8μ<ν 3πιγρ�μματα τ�;τ�ν ��-ντα τ�ν τρGπ�ν (A. Pal. vii. 97)5

�" μGν�ν 3ς Π%ρσας �ν%+η Vεν��<ν δι( K;ρ�ν,�λλ� !ν�δ�ν #ητ<ν 3ς Δι�ς 9τις !γ�ι,

παιδε ης παρ� R1ς Eλληνικ( πρ�γματα δε �ας,Fς καλ�ν 8 σ�� η μν�σατ� Σωκρ�τε�ς.

!λλ�, Fς 3τελεHτα (A. Pal. vii. 98)5

εD κα� σ%, Vεν��<ν, Kρανα�; K%κρ�πGς τε π�λ�ται�εHγειν κατ%γνων, τ�; � λ�υ ��ριν KHρ�υ5

�λλ( KGρινθ�ς �δεκτ� �ιλG�εν�ς, ?L σm �ιληδ<ν�'τως �ρ%σκ?η5 κε�θι κα� μ%νειν �γνως.

E�ρ�ν δ� �λλα�Gθι �κμ�σαι α"τ�ν περ� τν 3ν�την κα�Pγδ�ηκ�στν �Oλυμπι�δα σmν τ��ς !λλ�ις Σωκρατικ��ς,κα� jIστρ�ς (FGrH 334 F 32) �ησ�ν α"τ�ν �υγε�ν κατ(ψ��ισμα E"+�Hλ�υ, κα� κατελθε�ν κατ( ψ��ισμα τ�;α"τ�;.

ΓεγGνασι δ) Vεν��<ντες Rπτ�5 πρ<τ�ς α"τ�ς ��τ�ς5δεHτερ�ς �Aθηνα��ς, �δελ��ς Nικ�στρ�τ�υ τ�; τνΘηση�δα πεπ�ιηκGτ�ς, γεγρα�gς !λλα τε κα� + �ν �Eπα-μειν:νδ�υ κα� Πελ�π δ�υ5 τρ τ�ς Dατρ�ς KJ<�ς5 τ%ταρτ�ς@στ�ρ αν �Aννι+αϊκν γεγρα�:ς5 π%μπτ�ς μυθ:δη τερα-τε αν πεπραγματευμ%ν�ς5 �κτ�ς Π�ρι�ς, �γαλματ�π�ιGς5�+δ�μ�ς κωμJωδ ας �ρ�α ας π�ιητ�ς.

AIΣXINHΣ

ADσ� νης Xαρ ν�υ �λλαντ�π�ι�;, �@ δ) Λυσαν �υ,


– 220 –

58

59

60

9ργατικ�ς �π� τ�ν νεανικ� Gλικ�α τ�υ. Γι� α�τ� π�τC δCν �πεμα-κρ?νθη �π� τ�ν Σωκρ�τη, ; ;π�$�ς Qλεγε: «M,ν�ν ; γυι�ς τ��λλαντ�π�ι�� Dρει ν5 μC 9κτιμ�σ7η». A�τ�ς κι� &�ι ; Kρ�των,λDγει ; �Iδ�μενε?ς, συνDστησε στ�ν Σωκρ�τη ν5 δραπετε?σ7η. �OΠλ�των 4μως E�6ει τ5 λ,για α�τ5 (περ" δραπετε?σεως) στ�στ,μα τ�� Kρ�των�ς, �@�� ; AXσ��νης μYλλ�ν �ταν @�λ�ς τ��Aριστ�ππ�υ. Kατηγ�ρε$τ� δC ; AXσ��νης κα" δ� Lπ� τ�� Mενεδ�-μ�υ τ�� EρετριDως 4τι �a περισσ,τερ�ι δι�λ�γ�� τ�υ δCν �σανδικ�� τ�υ, �λλ5 τ�� Σωκρ�τ�υς, π�V τ�Vς Qπαιρνε �π� τ�ν �αν-θ�ππη. �E α�τ%ν, �a λεγ,μεν�ι �κD@αλ�ι181 Q��υν lνα π�λV πλα-δαρ� <@�ς κα" δCν παρ�υσι�6�υν τ�ν Σωκρατικ� ρωμαλε,τηταFκα" κατ5 τ�ν Πεισ�στρατ� τ�ν �E@Dσι� δCν ε:ναι τ�� AXσ��ν�υ.

61. Kα" �π� τ�Vς �πτ5 διαλ,γ�υς τ�� AXσ��ν�υ182, �a περισσ,-τερ�ι, λDγει ; Περσα$�ς, ε:ναι τ�� Πασι@%ντ�ς τ�� Eρετρικ��, ;;π�$�ς τ�Vς κατDταε μεταV τ%ν διαλ,γων τ�� AXσ��ν�υ.�Eκτ�ς τ�?των, ; AXσ��νης 9�ρησιμ�π��ησε �ς πηγ� τ�ν «Mικρ�νK;ρ�ν», τ�ν «Hρακλ%α τ�ν 3λ�σσω» κα" τ�ν «�Aλκι+ι�δη» τ��AντισθDν�υς, καθ}ς κα" διαλ,γ�υς )λλων π�ιητ%ν. �Oπωσ-δ�π�τε, 9κε$ν�ι �a δι�λ�γ�ι τ�� AXσ��ν�υ π�V @Dρ�υν τ�ν σ@ρα-γ�δα τ�� Σωκρατικ�� bθ�υς ε:ναι �πτ�: πρ%τ�ς (�ρ�ν�λ�γικ%ς)N Mιλτι�δης, κα" γι� α�τ� κ�πως πι� �δ?ναμ�ς, Qπειτα N Kαλ-λ ας, N �A� ��ς, 8 �Aσπασ α, N �Aλκι+ι�δης, N TηλαHγης κα" NP νων183.

62. ΛDγ�υν 4τι λ,γoω �Xκ�ν�μικ%ν δυσ�ερει%ν πJγε στ�ν Σικε-λ�α στ�ν A�λ� τ�� Δι�νυσ��υ184F κα" 4τι ; μCν Πλ�των (π�V �τανκι�α�τ�ς 9κε$), τ�ν περι@ρ,νησε, τ�ν συνDστησε 4μως στ�ν Δι�-


– 223 –

τι�ς, π�V G �ρ�αι,τητα 9γνSρισε �πτ�, σC λ�γα μ5 Lπ�λ�γ�σιμα τμ�ματα δια-τηρημDν�υς, διαλ,γ�υς τ�υ». M5 κι� α�τ�ς δCν �ταν κανDνας δημι�υργικ�ςστ��αστ�ς (Qνθ� �νωτ., σελ. 134).

184. Δι�ν?σι�ςF τ?ρανν�ς τ%ν Συρακ�υσ%ν. Πρ,κειται γι5 τ�ν Δι�ν?σι�τ�ν νεSτερ�, π�V τ� 367 διεδD�θη τ�ν Δι�ν?σι� τ�ν πρεσE?τερ�.

�Aθηνα��ς, 3κ ν%�υ �ιλGπ�ν�ς5 δι� κα� Σωκρ�τ�υς �"κ�π%στη. nθεν �λεγε, «μGν�ς 8μ-ς �/δε τιμ-ν N τ�; �λλαν-τ�π�ι�;». τ�;τ�ν ��η �Iδ�μενεmς (FGrH 338 F 17) 3ν τJ<δεσμωτηρ Jω συμ+�υλε;σαι περ� τ1ς �υγ1ς Σωκρ�τει,κα� �" Kρ τωνα5 Πλ�τωνα δ%, nτι `ν �Aριστ ππJω μ-λλ�ν� λ�ς, Kρ τωνι περιθε�ναι τ�mς λGγ�υς. διε+�λλετ� δ� NADσ� νης κα� μ�λισθ� Zπ� Mενεδ�μ�υ τ�; �Eρετρι%ως Fςτ�mς πλε στ�υς διαλGγ�υς wντας Σωκρ�τ�υς Zπ�+�λ-λ�ιτ�, λαμ+�νων παρ( Vανθ ππης5 aν �@ μ)ν καλ�Hμεν�ι�κ%�αλ�ι σ�Gδρ� εDσ�ν 3κλελυμ%ν�ι κα� �"κ 3πι�α ν�ντεςτν Σωκρατικν ε"τ�ν αν5 ��ς κα� Πεισ στρατ�ς N �E�%-σι�ς �λεγε μ ε/ναι ADσ� ν�υ.

Kα� τ<ν Rπτ( δ) τ�mς πλε στ�υς Περσα�Gς �ησι (SVFi. 457) Πασι�<ντ�ς ε/ναι τ�; �Eρετρικ�;, εDς τ�mς ADσ� -ν�υ δ) κατατ��αι. �λλ( κα� τ<ν �Aντισθ%ν�υς τGν τεμικρ�ν K;ρ�ν κα� τ�ν Hρακλ%α τ�ν 3λ�σσω κα� �Aλκι-+ι�δην κα� τ�mς τ<ν !λλων δ) 3σκευ:ρηται. �@ δ � �4ντ<ν ADσ� ν�υ τ� Σωκρατικ�ν `θ�ς �π�μεμαγμ%ν�ι εDσ�νRπτ�5 πρ<τ�ς Mιλτι�δης, δι� κα� �σθεν%στερGν πως ��ει5Kαλλ ας, �A� ��ς, �Aσπασ α, �Aλκι+ι�δης, TηλαHγης,P νων.

Φασ� δ� α"τ�ν δι� �π�ρ αν 3λθε�ν εDς Σικελ αν πρ�ςΔι�νHσι�ν, κα� Zπ� μ)ν Πλ�των�ς παρ��θ1ναι, Zπ� δ�


– 222 –

181. �Aκ%�αλ�ι5 9πειδ� δCν ε:�αν στ�ν �ρ�� μι5 περ�ληψι 4πως συν�θι6αν�a �ρ�α$�ι.

182. BλDπε τ�ν �μDσως κατωτDρω σημε�ωσι.183. �O TσDλλερ παρατηρε$ 9ν πρ�κειμDνoω τ5 �Jς: «Πι� σωστ5 (�π� τ�ν

�εν�@%ντα) @α�νεται π}ς τ�ν κατ�λαEε (τ�ν Σωκρ�τη) ; ADσ� νης ; Σ@�τ-

61

62

ν?σι� ; �Aρ�στιππ�ς, στ�ν ;π�$� Qδωσε μερικ�Vς διαλ,γ�υς, κα"πJρε δ%ρα. �Oταν 9πDστρεψε κατ,πιν στ�ν �Aθ�να, δCν 9τ,λμησεν5 διδ�7η @ιλ�σ�@�α, λ,γoω τJς μεγ�λης 9κτιμ�σεως π�V ε:�αντ,τε �a περ" τ�ν Πλ�τωνα κα" τ�ν �Aρ�στιππ�. �Aσ��λ�θηκε ν5παραδ�δ7η μαθ�ματα 9π� �μ�ιE7J κα" ν5 γρ�@7η λ,γ�υς δικανι-κ�Vς (δηλ. λ,γ�υς π�V 9κ@ων��σαν �a δι�δικ�ι στ5 δικαστ�ρια).ΣC α�τ� τ�ν �πασ�,λησι �να@Dρεται τ� σκ%μμα τ�� T�μων�ς:

«�H τ,σ� �δ?ναμη ν5 πε�θη δ?ναμις τ�� AXσ��ν�υ».

ΛDγ�υν 4τι, 4ταν κ�π�τε Eρισκ,ταν σC μεγ�λη �νD�εια, ;Σωκρ�της τ�� ε:πε ν5 δανεισθ7J �π� τ�ν �αυτ, τ�υ, 9λαττSν�-ντας τ�ν μερ�δα τJς τρ�@Jς τ�υ. T�Vς διαλ,γ�υς τ�υ θεωρ��σε<π�πτ�υς κι� ; �Aρ�στιππ�ς. Γι� α�τ� κ�π�τε π�V δι�Eα6ε διαλ,-γ�υς τ�υ στ5 MDγαρα, τ�ν κ�ρ,ϊδεψε λDγ�ντ�ς τ�υ: «�Aπ� π��τ5 πJρες α�τ�, κλD@τη;».

63. �O Π�λ?κριτ�ς στ� πρ%τ� EιEλ�� τJς «�Iστ�ρ ας τ�; Δι�-νυσ �υ» �να@Dρει 4τι συ6��σε μC τ�ν τ?ρανν� μD�ρι τJς 9κδιS-εως τ�?τ�υ κα" τJς 9παν,δ�υ τ�� Δ�ων�ς στ"ς Συρακ��σες κα"4τι μα6� τ�υ �ταν κα" ; τραγικ�ς π�ιητ�ς Kαρκ�ν�ς. �Aπ�δ�δεταιδC στ�ν AXσ��νη κα" μι5 9πιστ�λ� πρ�ς τ�ν Δι�ν?σι�. �Hταν κα"στ�ν ρητ�ρικ� �ρκ�?ντως 9ησκημDν�ς, �ς κατα@α�νεται 9κ τJς�π�λ�γ�ας π�V συνDταε γι5 τ�ν πατDρα τ�� στρατηγ�� Φα�α-κ�ς, κα" 9 9κε�νης γι5 τ�ν Δ�ωνα. �Eμιμε$τ� δC σC μDγιστ� Eαθμ�τ�ν Γ�ργ�α τ�ν Λε�ντ$ν�. �O Λυσ�ας ε:�ε γρ�ψει λ,γ� κατ� α�τ��,π�V τ�ν 9τιτλ�@,ρησε «Περ� συκ��αντ ας». �Eκ τ�?των καθ�-σταται πρ,δηλ�ν 4τι ε:�ε κα" κ�π�ια ρητ�ρικ� aκαν,τητα.M,ν�ν lνας μαθητ�ς α�τ�� @Dρεται, ; �Aριστ�τDλης ; M�θ�ς,4πως τ�ν Qλεγαν μC τ� παρSνυμ, τ�υ.


– 225 –

�Aριστ ππ�υ συσταθ1ναι5 δGντα δ% τινας τ<ν διαλGγωνδ<ρα λα+ε�ν. �πειτ� ��ικGμεν�ν �Aθ�να#ε μ τ�λμ-νσ��ιστεHειν, ε"δ�κιμ�Hντων τGτε τ<ν περ� Πλ�τωνα κα��Aρ στιππ�ν. 3μμ σθ�υς δ� �κρ��σεις π�ιε�σθαι5 ε/τα συγ-γρ��ειν λGγ�υς δικανικ�mς τ��ς �δικ�υμ%ν�ις5 δι� κα�τ�ν T μωνα εDπε�ν 3π� α"τ�;5

9 τ� ADσ� ν�υ �"κ �πιθς <dς>γρ�ψαι.

�ασ� δ� α"τJ< λ%γειν Σωκρ�την, 3πειδ�περ 3πι%#ετ� Zπ�πεν ας, παρ� Rαυτ�; δανε #εσθαι τ<ν σιτ ων Z�αιρ�;ντα.τ�Hτ�υ τ�mς διαλGγ�υς κα� �Aρ στιππ�ς Zπ:πτευεν. 3νγ�;ν Mεγ�ρ�ις �ναγιν:σκ�ντ�ς α"τ�; �ασι σκ<ψαιεDπGντα, «πGθεν σ�ι, λ?ηστ�, τα;τα;»

Φησ� δ) Π�λHκριτ�ς N Mενδα��ς 3ν τJ< πρ:τJω τ<νΠερ� Δι�νHσι�ν (FGrH 559 F 1.) !�ρι τ1ς 3κπτ:σεωςσυμ+ι<ναι α"τ�ν τJ< τυρ�ννJω κα� �ως τ1ς Δ ων�ς εDςΣυρακ�Hσας καθGδ�υ, λ%γων ε/ναι σmν α"τJ< κα� Kαρκ -ν�ν τ�ν τραγJωδι�π�ιGν. �%ρεται δ) κα� 3πιστ�λ πρ�ςΔι�νHσι�ν ADσ� ν�υ. `ν δ) κα� 3ν τ��ς _ητ�ρικ��ς @καν<ςγεγυμνασμ%ν�ς5 Fς δ1λ�ν �κ τε τ1ς �π�λ�γ ας τ�;πατρ�ς Φα ακ�ς τ�; στρατηγ�; κα� Δ ων�ς. μ�λιστα δ)μιμε�ται Γ�ργ αν τ�ν Λε�ντ�ν�ν. κα� Λυσ ας δ) κατ�α"τ�; συν%γραψε λGγ�ν, περ� συκ��αντ ας 3πιγρ�ψας53� aν δ1λ�ν nτι κα� _ητ�ρικGς τις `ν. γν:ριμ�ς δ� α"τ�;�%ρεται εuς, �Aριστ�τ%λης N M;θ�ς 3πικληθε ς.


– 224 –

63

64. �Aπ� 4λ�υς τ�Vς Σωκρατικ�Vς διαλ,γ�υς ; Πανα�τι�ς θεω-ρε$ �ληθε$ς185 τ�Vς διαλ,γ�υς τ�� Πλ�των�ς, τ�� εν�@%ντ�ς,τ�� AντισθDν�υς κα" τ�� AXσ��ν�υF �μ@ιE�λλει γι5 τ�Vς διαλ,-γ�υς τ�� Φα�δων�ς κα" τ�� E�κλε�δ�υ, τ�Vς )λλ�υς δC τ�Vς�π�ρρ�πτει 4λ�υς.

�YπJραν ]κτ} AXσ��ναι: 1. �O 9ετα6,μεν�ςF 2. �O συγγρα@εVς9γ�ειριδ�ων ρητ�ρικJςF 3. �O ρ�τωρ, ; �ντ�παλ�ς τ�� Δημ�σθD-ν�υςF 4. yEνας �π� τ�ν �Aρκαδ�α μαθητ�ς τ�� Iσ�κρ�τ�υςF 5.yEνας Mυτιληνα$�ς, π�V τ�ν �π�καλ��σαν μ�στιγα τ%ν ρητ,-ρωνF 6. yEνας �π� τ�ν Nε�π�λι, @ιλ,σ�@�ς �Aκαδημαϊκ,ς,μαθητ�ς κα" ε�ν��?μεν�ς τ�� Mελανθ��υ τ�� P�δ��υF 7. yEναςMιλ�σι�ς, π�λιτικ�ς συγγρα@ε?ςF 8. yEνας �νδριαντ�π�ι,ς.

8. APIΣTIΠΠOΣ

65. �O �Aρ�στιππ�ς186 �ταν �π� τ�ν Kυρ�νη187, κα" στ�ν �Aθ�να�λθε, 4πως μYς πληρ�@�ρε$ ; AXσ��νης, 9πειδ� τ�ν πρ�σε�λκυσεG @�μη τ�� Σωκρ�τ�υς. Παραδ�δων μαθ�ματα, 4πως �να@Dρει; περιπατητικ�ς Φαν�ας ; �EρDσι�ς, LπJρε ; πρ%τ�ς �π� τ�VςΣωκρατικ�Vς π�V πJρε �μ�ιE�, κα" Qστειλε �ρ�ματα στ�νδ�σκαλ, τ�υ188. gAλλη @�ρ5 Qστειλε στ�ν Σωκρ�τη ε�κ�σι μνYς,�λλ5 ; Σωκρ�της τ�� τ"ς 9πDστρεψε, λDγ�ντας 4τι δCν τ�� 9πD-τρεπε τ� δαιμ,νι� ν5 τ"ς δε�θ7J. �Hταν πρ�γματι κ�τι π�V τ�νστεν��ωρ��σε π�λ?. O�τε ; �εν�@%ν διDκειτ� @ιλικ%ς πρ�ς τ�ν�Aρ�στιππ�. Γι� α�τ� παρ�υσι�6ει τ�ν Σωκρ�τη ν5 �πευθ?ν7ηκατ5 τ�� Aριστ�ππ�υ τ�ν κατ5 τJς Gδ�νJς λ,γ�ν τ�υ189. �Aλλ5κα" ; Θε,δωρ�ς τ�ν 9κ�κισε στ� «Περ� α@ρ%σεων» Qργ� τ�υ,καθ}ς κα" ; Πλ�των στ� «Περ� ψυ�1ς», 4πως ε�παμε κα" �λλ��.


– 227 –

186. Περ" τ� 435–350.187. �H Kυρ�νη, �Eλληνικ� �π�ικ�α στ�ν �A@ρικ�, δυτικ%ς τJς AXγ?πτ�υ,

�ταν πλ�?σι� μDρ�ς κα" κDντρ� διαμετακ�μιστικ�� 9μπ�ρ��υ.188. Bλ. �εν�@%ντ�ς �Aπ�μνημ�νεHματα, EιEλ��ν δε?τερ�ν, κε@. 1, 8–9.189. A�τ,θι.

Π�ντων μ%ντ�ι τ<ν Σωκρατικ<ν διαλGγων Πανα τι�ς(Fowler 49) �ληθε�ς ε/ναι δ�κε� τ�mς BΠλ�των�ς,Vεν��<ντ�ς, �Aντισθ%ν�υς, ADσ� ν�υ5 διστ�#ει δ) περ� τ<νΦα δων�ς κα� E"κλε δ�υ, τ�mς δ) !λλ�υς �ναιρε� π�ντας.

ΓεγGνασι δ� ADσ� ναι Pκτ:5 πρ<τ�ς α"τ�ς ��τ�ς5 δεHτε-ρ�ς δ� N τ(ς τ%�νας γεγρα�gς τ(ς _ητ�ρικ�ς5 τρ τ�ς N _�τωρN κατ( Δημ�σθ%νην5 τ%ταρτ�ς �Aρκ�ς, μαθητς �Iσ�κρ�τ�υς5π%μπτ�ς Mυτιληνα��ς, Oν κα� _ητ�ρ�μ�στιγα 3κ�λ�υν5�κτ�ς Nεαπ�λ της, �ιλGσ��ς �AκαδημαϊκGς, Mελανθ �υτ�; P�δ �υ μαθητς κα� παιδικ�5 �+δ�μ�ς Mιλ�σι�ς, π�λι-τικ�ς συγγρα�εHς5 wγδ��ς �νδριαντ�π�ιGς.

APIΣTIΠΠOΣ

�Aρ στιππ�ς τ� μ)ν γ%ν�ς `ν Kυρηνα��ς, ��ιγμ%ν�ς δ��Aθ�να#ε, καθ� �ησιν ADσ� νης (Dittmar 49), κατ( κλ%�ςΣωκρ�τ�υς. ��τ�ς σ��ιστεHσας, eς �ησι Φαιν ας N περι-πατητικ�ς N �Eρ%σι�ς (FHG ii. 299), πρ<τ�ς τ<ν Σωκρα-τικ<ν μισθ�mς εDσεπρ��ατ� κα� �π%στειλε �ρ�ματα τJ<διδασκ�λJω. κα π�τε π%μψας α"τJ< μν-ς εdκ�σι παλιν-δρGμ�υς �λα+εν, εDπGντ�ς Σωκρ�τ�υς τ� δαιμGνι�να"τJ< μ 3πιτρ%πειν5 3δυσ�%ραινε γ(ρ 3π� τ�HτJω.Vεν��<ν τ� ε/�ε πρ�ς α"τ�ν δυσμεν<ς5 δι� κα� τ�ν κατ(τ1ς 8δ�ν1ς λGγ�ν Σωκρ�τει κατ� �Aριστ ππ�υ περιτ%θει-κεν. �" μν �λλ( κα� ΘεGδωρ�ς 3ν τJ< Περ� α@ρ%σεων3κ�κισεν α"τ�ν κα� Πλ�των 3ν τJ< Περ� ψυ�1ς (Pbd. 59c),Fς 3ν !λλ�ις εDρ�καμεν.


– 226 –

185. �Aληθε$ς: δηλ. δ�δ�υν �ληθJ εXκ,να τJς πρ�σωπικ,τητας κα" τJς π�λι-τε�ας τ�� Σωκρ�τ�υς. Δι,τι γι5 @ιλ�σ�@ικ� θεωρ�α τ�� Σωκρ�τ�υς μYλλ�νδCν �μπ�ρε$ ν5 γ�ν7η λ,γ�ς. �O TσDλλερ γρ�@ει σ�ετικ%ς: «�Aι�πιστ,τερεςπηγCς γι5 τ�ν Xδι,ρρυθμη π�λιτε�α τ�� Σωκρ�τ�υς πρDπει ν5 θεωρηθ��νσ�εδ�ν �π�κλειστικ5 τ�� Πλ�των�ς G �Aπ�λ�γ α, �a παλαι,τερ�� τ�υ δι�λ�-γ�ι, κι� G ;μιλ�α τ�� AλκιEι�δ�υ στ� ΣυμπGσι� (215 A — 222 B), ; �εν�@%ν κι�; �Aριστ�τDλης, 4σ� δCν Qρ��νται σC �ντ�θεσι μC τ�ν πλατωνικ� Qκθεσι» (Qνθ��νωτDρω, σελ. 125).

64

65

66. gHερε ν5 πρ�σαρμ,6εται σC κ�θε μDρ�ς, σC κ�θε �ρ,ν�,σC κ�θε πρ,σωπ�, κα" ν5 πα�67η καταλλ�λως τ� μDρ�ς τ�υ σCκ�θε περ�στασι. Γι� α�τ� ε:�ε τ�ν ε�ν�ια τ�� Δι�νυσ��υ περισσ,-τερ� �π� τ�Vς )λλ�υς, δυν�μεν�ς π�ντ�τε ν5 στρD@7η τ�ν κατ�-στασι πρ�ς τ�ν καλ?τερ� της )π�ψι. Γιατ" �πελ�μEανε τ�νGδ�ν� τ%ν παρ,ντων πραγμ�των κα" δCν 9πι6ητ��σε 9πιπ,νωςτ�ν �π,λαυσι τ%ν μ� παρ,ντων190. Γι�α�τ� ; Δι�γDνης (;Kυνικ�ς) τ�ν Qλεγε +ασιλικ� σκυλ . �O δC T�μων 9μυκτ�ρισε τ�νκαλ�πDρασ� τ�υ, μC τα�τα τ5 λ,για:

Σ5ν τ�� Aρ�στιππ�υ τ�ν λεπτ� @?σι,π�V κατ,πιν �να6ητ��σε πλ�νη τJς αXσθ�σεως191.

Διηγ��νται 4τι κ�π�τε παρ�γγειλε κα" τ�� γ,ρασαν μι5πDρδικα 50 δρα�μDς. Kι� 4ταν κ�π�ι�ς τ�ν κατηγ,ρησε γι� α�τ,,τ�� ε:πε: «�EσV �σ@αλ%ς, δCν θ5 Qδιδες ��τε lνα ]E�λ�» κα"4ταν ; )λλ�ς �π�ντησε κατα@ατικ%ς, α�τ�ς τ�� ε:πε: « Γι5 μDνα50 δρα�μCς ε:ναι lνας ]E�λ,ς».

67. K�π�τε π�V ; Δι�ν?σι�ς τ�� ε:πε ν5 διαλD7η μι5 �π� τρε$ς�τα$ρες, α�τ�ς τ"ς πJρε κα" τ"ς τρε$ς λDγ�ντας: «Kι� ; Π�ρις 9δυ-σκ�λε?θη ν5 δSσ7η τ�ν πρ�τ�μησ� τ�υ στ�ν μι5 �π� τ"ς τρε$ς». T"ςπJγε 4μως, λDγ�υν, �ς τ�ν π,ρτα κα" τ"ς )@ησε. T,σ� �ταν 9πιρ-ρεπ�ς κα" στ� ν5 διαλDγ7η κα" στ� ν5 περι@ρ�νJ. Γι� α�τ� κ�π�τε; Στρ�των, κατ� )λλ�υς ; Πλ�των, τ�� ε:πε 4τι «9σV μ,ν�ν Q�ειςτ�ν aκαν,τητα ν5 καμαρSν7ης κα" μC καλ� Qνδυμα κα" μC κ�υ-ρDλι». K�π�τε ; Δι�ν?σι�ς τ�ν Q@τυσε, κι� α�τ�ς τ� �νD�θη. Σ5ντ�ν κατηγ,ρησε κ�π�ι�ς γι� α�τ� ; �Aρ�στιππ�ς ε:πε: «Oa ψαρ�-δες Lπ�μDν�υν τ�ν Lγρασ�α τJς θ�λασσας γι5 lναν κωEι,, κι�9γ} ν5 μ� Lπ�με�νω ν5 ραντισθ% μ� lνα 6εστ� π�τ,, πρ�κειμD-ν�υ ν5 Q�ω lναν γλ�ν�;192».


– 229 –

G τυ@λ� «Eι�μDριμνα», 4πως λDει κι� ; X�ϊντεγκερ.191. �O �Aρ�στιππ�ς @ρ�ν��σε 4τι �a αXσθ�σεις δCν μYς δ�δ�υν τ�ν πραγμα-

τικ,τητα τ�� 9ωτερικ�� κ,σμ�υ. ΠρEλ. κα" κατωτDρω, παρ�γρ. 92.192. Bλ%νν�ς: ε:ναι τ� ψ�ρι π�V κ�ιν%ς λDγεται γλ�ν�ς b γλ�νι.

�Hν δ) @καν�ς \ρμGσασθαι κα� τGπJω κα� �ρGνJω κα�πρ�σ:πJω, κα� π-σαν περ στασιν \ρμ�δ ως Zπ�κρ να-σθαι5 δι� κα� παρ( Δι�νυσ Jω τ<ν !λλων ε"δ�κ μειμ-λλ�ν, �ε� τ� πρ�σπεσ�ν ε4 διατιθ%μεν�ς. �π%λαυε μ)νγ(ρ 8δ�ν1ς τ<ν παρGντων, �"κ 3θ�ρα δ) πGνJω τν �πG-λαυσιν τ<ν �" παρGντων5 nθεν κα� Δι�γ%νης +ασιλικ�νκHνα �λεγεν α"τGν. N δ) T μων παρ%�αγεν Fς θρυπτGμε-ν�ν, �Zτωσ πως εDπ:ν (Diels 27)5

�u� τ’ �Aριστ ππ�υ τρυ�ερ �Hσις �μ�α�Gωντ�ςψεHδη.

τ�;τGν �ασ π�τε κελε;σαι π%ρδικα πεντ�κ�νταδρα�μ<ν �νηθ1ναι5 αDτιασαμ%ν�υ δ% τιν�ς, «σm δ� �"κ!ν», ε/πεν, «P+�λ�; τ�;τ�ν 3πρ ω;» 3πινεHσαντ�ς δ%,«τ�σ�;τ�ν», ��η, «3μ�� δHνανται α@ πεντ�κ�ντα δρα�-μα ». Δι�νυσ �υ δ) π�τε τρι<ν Rταιρ<ν �"σ<ν μ αν 3κλ%-�ασθαι κελεHσαντ�ς, τ(ς τρε�ς �π�γαγεν εDπ:ν, «�"δ)τJ< Π�ριδι συν�νεγκε μ αν πρ�κρ�ναι». �παγαγgνμ%ντ�ι, �ασ ν, α"τ(ς !�ρι τ�; θυρ<ν�ς �π%λυσεν. �'τως`ν κα� Rλ%σθαι κα� κατα�ρ�ν1σαι π�λHς. διG π�τε Στρ�-τωνα, �@ δ) Πλ�τωνα, πρ�ς α"τ�ν εDπε�ν, «σ�� μGνJωδ%δ�ται κα� �λαν δα ��ρε�ν κα� _�κ�ς». Δι�νυσ �υ δ)πρ�σπτHσαντ�ς α"τJ< {ν%σ�ετ�. μεμψαμ%ν�υ δ% τιν�ς,«ε/τα �@ μ)ν \λιε�ς», ε/πεν, «Zπ�μ%ν�υσι _α νεσθαι τ?1θαλ�ττ?η hνα κω+ι�ν θηρ�σωσιν5 3γg δ) μ �ν�σ�ωμαικρ�ματι _ανθ1ναι hνα +λ%νν�ν λ�+ω;»


– 228 –

190. T� σ�@� συμE�υλ� γι5 τ�ν 9π�� μας, 4π�υ ; μDσ�ς )νθρωπ�ς ρ��νε-ται σC ]δυνηρ� κα" πλ�ρη στερ�σεων πρ�σπ�θεια γι5 ν5 9ασ@αλ�σ7η μελλ�-ντικCς �π�λα?σεις, τ"ς ;π�$ες κι� |ν τ"ς 9πιτ?�7η, θ5 ε:ναι �ν�καν�ς ν5 τ"ς �αρ7J,γιατ" 9ν τo% μεταV θ5 Q�7η γ�νει σαρ�Eαλ�. Παρ�υσι�6εται δηλ. τ�?τη G τρα-γικ� �ντ�@ασις: 9ν ]ν,ματι τJς 6ωJς ν5 καταστρDψ7η κανε"ς τ�ν 6ω� τ�υ. E:ναι

66

67

68. K�π�τε, περν%ντας �π� τ�ν Δι�γDνη τ�ν στιγμ� π�Vα�τ�ς Qπλενε �,ρτα, ; Δι�γDνης τ�ν 9πε�ραε λDγ�ντ�ς τ�υ: «gAνε:�ες μ�θει ν5 τρD@εσαι μC �,ρτα, δCν θ5 9γ?ρι6ες στ"ς α�λCς τ%ντυρ�ννων». «Kι’ 9σ?», τ�� πεκρ�θη ; �Aρ�στιππ�ς, «)ν bερεςν5 6Jς μC τ�ν κ,σμ�, δCν θ5 Qπλενες �,ρτα». yOταν ρωτ�θηκε τ�9κDρδισε �π� τ�ν @ιλ�σ�@�α, «τ� 4τι μπ�ρ% μC θ�ρρ�ς ν5 9πι-κ�ινων�σω μC τ�ν καθDνα», ε:πε. �Eπικριν,μεν�ς κ�π�τε γιατ"6��σε μC �λιδ� κα" π�λυτDλεια, ε:πε: «�Aν α�τ� �ταν κακ,, δCνθ5 γιν,ταν στ"ς ��ρτCς τ%ν θε%ν». yOταν ρωτ�θηκε, τ� 9π" πλD�νQ��υν �a @ιλ,σ�@�ι, ε:πε: « Kα" 4λ�ι �a ν,μ�ι |ν καταργηθ��ν,9με$ς π�λι κατ5 τ�ν �δι� τρ,π� θ5 6��με».

69. yOταν ρωτ�θηκε �π� τ�ν Δι�ν?σι�, γιατ" �a μCν @ιλ,σ�@�ιπηγα�ν�υν στ"ς π,ρτες τ%ν πλ�υσ�ων, �a πλ�?σι�ι 4μως δCνπηγα�ν�υν στ"ς π,ρτες τ%ν @ιλ�σ,@ων, �π�ντησε: «Γιατ" �a @ιλ,-σ�@�ι Dρ�υν τ� θDλ�υν, 9νo% �a πλ�?σι�ι δCν Dρ�υν». Kα" σ5ν�π�ντησε κατα@ατικ%ς ; Πλ�των, τ�� ε:πε: «gAμ� α�τ�ς 6Jπ�λυτελDστερα �π� μDναF )ρα, τ�π�τε δCν 9μπ�δ�6ει ν5 67J κανε"ςκα" π�λυτελ%ς κα" 9ντ�μως». yOταν ρωτ�θηκε σC τ� δια@Dρ�υν �aπεπαιδευμDν�ι �π� τ�Vς �παιδε?τ�υς, ε:πε: «yOσ� δια@Dρ�υν τ59κγυμνασμDνα )λ�γα �π� τ5 �γ?μναστα». yOταν κ�π�τε, �@��εXσJλθαν στ� σπ�τι μιYς �τα�ρας μα6" μC μερικ�Vς νεαρ�?ς, ;lνας �π� α�τ�Vς 9κ�κκ�νισε, ; �Aρ�στιππ�ς ε:πε: «Nτρ�π� δCνε:ναι τ� ν5 εXσDλθ7η κανε"ς 9δ%, �λλ5 τ� ν5 μ� μπ�ρ7J ν5 Eγ7J»193.

70. yOταν κ�π�ι�ς τ�� Qκαμε λ,γ� γι5 κ�π�ι� πρ,Eλημα κα"τ�� 96�τησε ν5 τ� λ?σ7η, ; �Aρ�στιππ�ς τ�� ε:πε: «T� 6ητYς,�αμDνε, ν5 λ?σω lνα πρ,Eλημα, π�V κα" δεμDν� μYς δημι�υργε$τ,σα 6ητ�ματα;». Kαλ?τερα, Qλεγε, ν5 ε:ναι κανε"ς 6ητι�ν�ςπαρ5 �πα�δευτ�ςF δι,τι �a μCν 6ητι�ν�ι Q��υν �ν�γκη �ρημ�των,9νo% �a �πα�δευτ�ι Q��υν �ν�γκη 9ανθρωπισμ��. �YEρι6,μεν�ςκ�π�τε, δCν 9στ�θη ν� �παντ�σ7ηF κι� 4ταν ; LEριστ�ς τ�υ τ�� ε:πε«γιατ" @ε?γεις;», «γιατ�», τ�� ε:πε, «τ�ν μCν 9�υσ�α γι5 ν5 Eρ�67ης,


– 231 –

193. Δηλ. τ� ν5 μ� μπ�ρ7J κανε"ς ν5 9�υσι�67η τ5 π�θη τ�υ.

ΠαριGντα π�τ) α"τ�ν λ��ανα πλHνων Δι�γ%νης�σκωψε κα �ησιν, «εD τα;τα �μαθες πρ�σ�%ρεσθαι, �"κkν τυρ�ννω α"λ(ς 3θερ�πευες». N δ%, «κα� σH», ε/πεν,«εdπερ ?Yδεις �νθρ:π�ις Nμιλε�ν, �"κ kν λ��ανα �πλυ-νες». 3ρωτηθε�ς τ α"τJ< περιγ%γ�νεν 3κ �ιλ�σ�� ας, ��η,«τ� δHνασθαι π-σι θαρρ�Hντως Nμιλε�ν». Pνειδι#GμενGςπ�τ� 3π� τJ< π�λυτελ<ς #1ν, «εD τ�;τ’», ��η, «�α;λGν 3στιν,�"κ kν 3ν τα�ς τ<ν θε<ν R�ρτα�ς 3γ νετ�».

�Eρωτηθε ς π�τε τ πλ%�ν ��υσιν �@ �ιλGσ��ι, ��η,«3(ν π�ντες �@ νGμ�ι �ναιρεθ<σιν, Nμ� ως +ι:σ�μεν».3ρωτηθε�ς Zπ� Δι�νυσ �υ δι( τ �@ μ)ν �ιλGσ��ι 3π� τ(ςτ<ν πλ�υσ ων θHρας �ρ��νται, �@ δ) πλ�Hσι�ι 3π� τ(ς τ<ν�ιλ�σG�ων �"κ%τι, ��η, «nτι �@ μ)ν dσασιν aν δ%�νται, �@δ� �"κ dσασιν». [Pνειδι#GμενGς π�τ� 3π� τJ< π�λυτελ<ς #1νZπ� Πλ�των�ς, ��η, «�ρα �α νετα σ�ι Δι�νHσι�ς �γα-θGς;» τ�; δ� Nμ�λ�γ�σαντ�ς, «κα� μ�ν», ��η, «#?1 3μ�;π�λυτελ%στερ�ν5 eστ� �"δ)ν κωλHει κα� π�λυτελ<ς κα�κακ<ς #1ν».] 3ρωτηθε�ς τ νι δια�%ρ�υσιν �@ πεπαιδευμ%-ν�ι τ<ν �παιδεHτων, ��η, «Jaπερ �@ δεδαμασμ%ν�ι hππ�ιτ<ν �δαμ�στων». εDσι:ν π�τε εDς Rτα ρας �Dκ αν κα� τ<νσmν α"τJ< μειρακ ων τιν�ς 3ρυθρι�σαντ�ς, «�" τ� εDσελ-θε�ν», ��η, «�αλεπGν, �λλ( τ� μ δHνασθαι 3�ελθε�ν».

Adνιγμ� τιν�ς α"τJ< πρ�τε ναντ�ς κα� εDπGντ�ς,«λ;σ�ν,» «τ , � μ�ταιε», ��η, «λ;σαι θ%λεις O κα� δεδεμ%-ν�ν 8μ�ν πρ�γματα παρ%�ει;» !μειν�ν ��η 3παιτε�ν &�πα δευτ�ν ε/ναι5 �@ μ)ν γ(ρ �ρημ�των, �@ δ� �νθρωπι-σμ�; δ%�νται. λ�ιδ�ρ�HμενGς π�τε �νε�:ρει5 τ�;


– 230 –

68

69

70

τ�ν Q�εις 9σ?, �λλ5 τ�ν 9�υσ�α ν5 μ� σ� �κ�?ω, τ�ν Q�ω 9γS».yOταν κ�π�ι�ς τ�� ε:πε, γιατ" EλDπει π�ντ�τε τ�Vς @ιλ�σ,@�υςστ"ς π,ρτες τ%ν πλ�υσ�ων, �πεκρ�θη: «γιατ" κι� �a γιατρ�"εLρ�σκ�νται π�ντ�τε στ"ς π,ρτες τ%ν �ρρSστωνF �λλ5 δCν θ5πρ�τιμ��σε κανε"ς ν5 ε:ναι )ρρωστ�ς παρ5 ν5 γιατρε?7η».

71. K�π�τε π�V 9τα�δευε στ�ν K,ρινθ� δι5 θαλ�σσης κα")ρ�ισε τρικυμ�α, 9@�E�θη. ΣC 9κε$ν�ν π�V τ�� ε:πε 4τι «9με$ς �ajπλ�$ )νθρωπ�ι δCν @�Eηθ�καμε, 9νo% 9σε$ς ;λ,κληρ�ι @ιλ,σ�-@�ι δειλι�6ετε», τ�� π�ντησε: «ΔCν �γωνι��με κι� �a δυ� γι54μ�ια 6ω�». ΣC κ�π�ι�ν π�V Lπερη@ανε?ετ� γι5 τ�ν π�λυμ�-θει� τ�υ, ε:πε: «yOπως δCν Q��υν καλ?τερη Lγε�α 9κε$ν�ι π�Vτρ%νε (κα" γυμν�6�νται) π�λ?, �π� 9κε�ν�υς π�V τρ%νε 4σα�ρει�6�νται, Qτσι ��τε 9κε$ν�ι π�V διαE�6�υν π�λλ�, �λλ59κε$ν�ι π�V διαE�6�υν τ5 �ρ�σιμα Q��υν μεγαλ?τερη ��α».Στ�ν δικηγ,ρ� π�?, �@�� συνηγ,ρησε κα" 9κDρδισε μι5 Lπ,θεσ�τ�υ στ5 δικαστ�ρια, τ�� ε:πε «τ� σC �@Dλησε G μαθητε�α σ�υστ�ν Σωκρ�τη», �π�ντησε: «Kατ5 τ��τ�, 4τι καθ�στανταιπιστευτ5 τ5 9πι�ειρ�ματα π�V 9�ρησιμ�π��ησε πρ�ς Lπερ�σπισ�μ�υ».

72. gEδιδε τ"ς καλ?τερες συμE�υλCς στ�ν κ,ρη τ�υ �Aρ�τη κα"τ�ν 9ασκ��σε ν5 περι@ρ�ν7J τ� περιττ,. yOταν ρωτ�θηκε �π�κ�π�ι�ν κατ5 τ� θ5 γ�ν7η καλ?τερ�ς ; γυι,ς τ�υ, |ν μ�ρ@ωθ7J,�πεκρ�θη: «�Aν &�ι τ�π�τε )λλ�, π�ντως πηγα�ν�ντας στ� θDα-τρ�, δCν θ5 ε:ναι σ5ν μι5 πDτρα, 9π�νω σC μι5ν )λλη». yEνας 96�-τησε �π� τ�ν �Aρ�στιππ� ν5 κ�ν7η τ�� γυι�� τ�υ μαθ�ματα, κι�4ταν ; @ιλ,σ�@�ς τ�� 96�τησε πεντακ,σιες δρα�μCς κι� α�τ�ςε:πε: «μC τ,σα �ρ�ματα πα�ρνω lνα δ��λ�194». « Π�ρε», τ�� ε:πε,«κα" θ5 Q�7ης δ?�». gEλεγε 4τι δε�,ταν �ρ�ματα �π� τ�Vς @�λ�υςτ�υ, &�ι γι5 ν5 τ5 �ρησιμ�π�ι�σ7η ; �δι�ς �λλ5 γι5 ν5 τ�Vς


– 233 –

194. Δηλ. πα�ρνω τ,σα 6o%α, 4πως θ5 λDγαμε σ�μερα.

δ� 3πιδι:κ�ντ�ς εDπGντ�ς, «τ �εHγεις;», «nτι», �ησ , «τ�;μ)ν κακ<ς λ%γειν σm τν 3��υσ αν ��εις, τ�; δ) μ �κ�H-ειν 3γ:». εDπGντ�ς τιν�ς Fς �ε� τ�mς �ιλ�σG��υς +λ%π�ιπαρ( τα�ς τ<ν πλ�υσ ων θHραις, «κα� γ(ρ �@ Dατρ� »,�ησ , «παρ( τα�ς τ<ν ν�σ�Hντων5 �λλ� �" παρ( τ�;τG τιςkν �λ�ιτ� ν�σε�ν & DατρεHειν».

EDς KGρινθ�ν α"τJ< πλ%�ντ π�τε κα� �ειμα#�μ%νJωσυν%+η ταρα�θ1ναι. πρ�ς �4ν τ�ν εDπGντα, «8με�ς μ)ν �@Dδι<ται �" δεδ� καμεν, Zμε�ς δ� �@ �ιλGσ��ι δειλι-τε»,«�" γ(ρ περ� Nμ� ας», ��η, «ψυ�1ς �γωνι<μεν �καστ�ι».σεμνυν�μ%ν�υ τιν�ς 3π� π�λυμαθε Bα ��η, «eσπερ �"� �@τ( πλε�στα 3σθ �ντες κα� γυμνα#Gμεν�ι Zγια ν�υσιμ-λλ�ν τ<ν τ( δ%�ντα πρ�σ�ερ�μ%νων, �'τως �"δ) �@π�λλ( �λλ� �@ �ρ�σιμα �ναγιν:σκ�ντ%ς εDσι σπ�υδα��ι».πρ�ς τ�ν Zπ)ρ α"τ�; λ�γ�γρ��ν δ κην εDπGντα κα�νικ�σαντα, �πειτα ��σκ�ντα πρ�ς α"τGν, «τ σε pνησεΣωκρ�της;», ��η, «τ�;τ�, τ�mς λGγ�υς, ��ς ε/πας Zπ)ρ3μ�;, �ληθε�ς ε/ναι».

T( !ριστα Zπετ θετ� τ?1 θυγατρ� �Aρ�τ?η, συνασκ<να"τν Zπερ�πτικν τ�; πλε �ν�ς ε/ναι. 3ρωτηθε�ς ZπGτιν�ς τ α"τ�; N υ@�ς �με νων �σται παιδευθε ς, «κα� εDμηδ) !λλ�», ε/πεν, «3ν γ�;ν τJ< θε�τρJω �" καθεδ�σεταιλ θ�ς 3π� λ θJω». συνιστ�ντ�ς τιν�ς α"τJ< υ@�ν ?Yτησεπεντακ�σ ας δρα�μ�ς5 τ�; δ� εDπGντ�ς, «τ�σ�Hτ�υ δHνα-μαι �νδρ�π�δ�ν �ν�σασθαι»,


– 232 –

71

72

διδ�7η σC π�ι5 πρ�γματα πρDπει ν5 διαθDτ�υν τ5 �ρ�ματ� τ�υς.Kατακριν,μεν�ς 4τι σC κ�π�ια δ�κη τ�υ 9�ρησιμ�π��ησε δικη-γ,ρ�, ε:πε: «μ5 κα" 4ταν κ�νω τραπD6ι, �ρησιμ�π�ι% μ�γειρα».

73. yOταν κ�π�τε τ�ν �ν�γκα6ε ; Δι�ν?σι�ς ν5 π7J κ�τι @ιλ�σ�-@ικ,, «ε:ναι γελ�$�» ε:πε, «τ�ν μCν τD�νη τJς ;μιλ�ας �π� μDνα ν56ητ�Yς ν5 μ�θ7ης, τ� π,τε 4μως πρDπει ν5 ;μιλ7J κανε"ς ν5 θDλ7ης ν5μ�� τ� μ�θ7ης 9σ?». �A@�� 9θ?μωσε ; Δι�ν?σι�ς μC τ�ν �π�ντησια�τ� κα" τ�ν διDταε ν5 καθ�σ7η τελευτα$�ς στ� τραπD6ι, α�τ�ς τ��ε:πε: «�Aσ@αλ%ς θ5 9πιθυμ�σατε ν5 �π�νε�μετε μ�α τιμητικ� δι�-κρισι στ�ν τελευτα�α θDσι». Σ� lνα, π�V 9καυ�Yτ� 4τι ε:ναι σπ�υ-δα$�ς κ�λυμEητ�ς, ε:πε: « ΔCν ντρDπεσαι ν5 περη@ανε?εσαι γι5aκαν,τητα π�V Q��υν τ5 δελ@�νια;». yOταν ρωτ�θηκε κ�π�τε σC τ�δια@Dρει ; σ�@�ς τ�� μ� σ�@��, ε:πε: « Στε$λD τ�υς κα" τ�Vς δυ�γυμν�?ς, σC �γνSστ�υς, κα" θ5 τ� μ�θ7ης». ΣC κ�π�ι�ν π�V9καυ�Yτ� 4τι π�νει π�λV �λλ5 δCν μεθ�ει, «τ�ν aκαν,τητα α�τ�»,τ�� ε:πε, «τ�ν Q��υν κα" τ5 μ�υλ�ρια».

74. ΣC κ�π�ι�ν π�V τ�ν κατηγ,ρησε 4τι συ6J μC μι5 �τα�ραε:πε: « ΔCν μ�� λDς, EλDπεις καμμι5 δια@�ρ5 μεταV �ν�ς σπιτι��4π�υ κ�θισαν π�λλ�" κα" �ν�ς σπιτι�� π�V δCν 9κ�θισε κανD-νας;»

— gO�ι. «MεταV �ν�ς πλ��υ π�V 9τα�δευαν �ιλι�δες, κα"�ν�ς πλ��υ π�V δCν 9τα�δευε κανDνας;» — Kαθ,λ�υ. «gAρα,δCν Lπ�ρ�ει δια@�ρ5 ��τε μεταV τ�� ν5 συ6J μC γυνα$κα π�VδCν τ�ν Q�ει κανDνας )λλ�ς». Πρ�ς 9κε$ν�ν π�V τ�ν κατηγ�-ρ��σε 4τι, μαθητ�ς α�τ�ς τ�� Σωκρ�τ�υς, Qπαιρνε �ρ�ματα γι5τ5 μαθ�ματα π�V παρDδιδε, ε:πε: «Kα" EDEαια πα�ρνωF γιατ" ;Σωκρ�της, �π� τ� @αγητ� κα" τ� κρασ" π�� τ�� στDλνανε, λ�γ�κρατ��σε, κα" τ� )λλα τ5 9πDστρε@εF δι,τι ε:�ε τρ�@�δ,τες τ�Vςπλ�υσιSτερ�υς �Aθηνα��υς, 9νo% 9γ} Q�ω μ,ν�ν τ�ν δ��λ, μ�υE�τυ��δη π�V κι� α�τ�ν τ�ν �γ,ρασα».


– 235 –

«πρ ω», ��η, «κα� ��εις δH�». �ργHρι�ν ε/πε παρ( τ<νγνωρ μων λαμ+�νειν, �"� �ν� α"τ�ς �ρJ<τ�, �λλ� �ν� 3κε�ν�ιεDδε�εν εDς τ να δε� �ρ1σθαι τ��ς �ργυρ �ις. Pνειδι#GμενGςπ�τε nτι δ κην ��ων 3μισθ:σατ� _�τ�ρα, «κα� γ�ρ», ��η,«nταν δε�πν�ν ��ω, μ�γειρ�ν μισθ�;μαι».

�Aναγκα#GμενGς π�τε Zπ� Δι�νυσ �υ εDπε�ν τι τ<ν 3κ�ιλ�σ�� ας, «γελ��ν», ��η, «εD τ� λ%γειν μ)ν παρ� 3μ�;πυνθ�νJ?η, τ� δ) πGτε δε� λ%γειν σH με διδ�σκεις». 3π�τ�HτJω δ διαγανακτ�σαντα τ�ν Δι�νHσι�ν �σ�ατ�να"τ�ν κατακλ�ναι5 κα� τGν, «3νδ��Gτερ�ν», ��ναι, «τ�ντGπ�ν {θ%λησας π�ι1σαι». α"��;ντGς τιν�ς 3π� τJ<κ�λυμ+-ν, «�"κ αDσ�Hν?η», ε/πεν, «3π� δελ��ν�ς �ργ�ις�λα#�νευGμεν�ς;» 3ρωτηθε ς π�τε τ νι δια�%ρει N σ��ςτ�; μ σ��;, ��η, «εDς �γν<τας τ�mς δH� γυμν�mς �πG-στειλ�ν κα� εdσ?η». α"��;ντGς τιν�ς 3π� τJ< π�λλ( π νεινκα� μ μεθHσκεσθαι, «τ�;τ� κα� 8μ �ν�ς», �ησ .

Πρ�ς τ�ν αDτι:μεν�ν nτι Rτα ρBα συν�ικε�, «�ρ� γε»,εDπε�ν, «μ τι διεν%γκαι <kν> �Dκ αν λα+ε�ν 3ν ?L π�λλ� π�τε Bpκησαν & μηδε ς;» εDπGντ�ς δ) �c, «τ δ) πλε;σαι 3ννη� ?L μυρ �ι π�τ) 3ν%πλευσαν & μηδε ς;» «�"δαμ<ς». «�"δ�!ρα γυναικ », ��η, «συνε�ναι ?L π�λλ�� κ%�ρηνται &μηδε ς». πρ�ς τ�ν αDτι:μεν�ν nτι Σωκρ�τ�υς μαθητς �ν�ργHρι�ν λαμ+�νει, «κα� μ�λα». ε/πε5 «κα� γ(ρ Σωκρ�της,πεμπGντων α"τJ< τινων κα� σ�τ�ν κα� �/ν�ν, Pλ γα λαμ+�-νων τ( λ�ιπ( �π%πεμπεν5 ε/�ε γ(ρ ταμ ας τ�mς πρ:τ�υς�Aθηνα ων, 3γg δ� E"τυ� δην �ργυρ:νητ�ν».


– 234 –

73

74

75. Συ6��σε κα" μC τ�ν �τα�ρα Λα�δα, γρ�@ει ; Σωτ�ων στ�δε?τερ� EιEλ�� τ%ν Διαδ��<ν τ�υ. Σ� 9κε�ν�υς π�V τ�ν κατηγ�-ρ��σαν γι� α�τ,, ε:πε: «�E�υσι�6ω τ�ν Λα�δα κα" δCν 9�υσι�-6�μαι �π� α�τ�F κα" 4τι δCν ε:ναι G �π�� π� τ"ς �π�λα?σεις τ�καλ?τερ�, �λλ5 τ� ν5 τ"ς 9λDγ��η κανε"ς κα" ν5 μ� Lπ�τ�σσεται σ�α�τDς. ΣC 9κε$ν�ν π�V τ�ν κατDκρινε γι5 τ"ς παν�κριEες λι��υ-διCς π�V �γ,ρα6ε, ε:πε: «9σ?, �σ@αλ%ς, δCν θ5 Qδιδες ��τε τρε$ςδεκ�ρες γι� α�τ�»F κα" �@�� 9κε$ν�ς �π�ντησε κατα@ατικ%ς, ;@ιλ,σ�@�ς πρ�σDθεσε: «ΔCν ε:μαι πι5 λ�ιπ�ν 9γ} @ιλ�δ�ν�ς,�λλ5 9σV ε:σαι @ιλ�ργυρ�ς». yOταν κ�π�τε ; Σ$μ�ς, ; δια�ειρι-στ�ς τ�� Δι�νυσ��υ, τ�� Qδει�νε τ5 π�λυτελJ κα" στρωμDνα μCμ�ρμαρα σπ�τια τ�υ — �ταν �π� τ�ν Φρυγ�α κα" 9λεειν�ς)νθρωπ�ς — ; @ιλ,σ�@�ς τ�ν Q@τυσε στ� πρ,σωπ�. yOτανα�τ�ς διεμαρτυρ�θη, «δCν εLρJκα», τ�� ε:πε, «καταλληλ,τερ�μDρ�ς ν5 @τ?σω».

76. yOταν ; XαρSνδας, κατ� )λλ�υς ; Φα�δων, ρSτησε, π�ι,ςε:ναι 9δ% μυρωμDν�ς, τ�� ε:πε, «9γ} ; κακ,τυ��ς, κα" ; πι� κακ,-τυ��ς �π� μDνα EασιλεVς τ%ν Περσ%ν. �Aλλ5 λ�Eε Lπ� &ψιν σ�υ4τι, 4πως κανDνα �π� τ5 )λλα 6o%α195 δCν δ�δει λ�γαριασμ� γι5lνα μει�νDκτημ� τ�υ, Qτσι 9νεργε$ κι� ; )νθρωπ�ς. �Aλλι%ς, κακ�νκακ%ς θα 9α@αν�6�νταν �a κ�ναιδ�ι (θηλυπρεπε$ς) π�V @τι�-�ν�υν γι5 μYς καλ� )ρωμα». yOταν ρωτ�θηκε π%ς πDθανε ;Σωκρ�της, ε:πε; «yOπως θ5 bθελα ν5 πεθ�νω κι� 9γS».

77. yOταν εXσJλθε μι5 GμDρα στ� σπ�τι τ�υ ; σ�@ιστ�ς Π�λ?-εν�ς, κα" ε:δε γυνα$κες κα" πλ�?σι� @αγ�π,τι, )ρ�ισε ν5 τ�νκατακρ�ν7ηF κατ,πιν 4ταν ; @ιλ,σ�@�ς τ�� πρ,τεινε ν5 καθ�σ7ηκι� α�τ,ς, κι� 9κε$ν�ς 9δD�θη, τ�� ε:πε: «T� λ�ιπ�ν μC κατηγ�-ρ��σες, γιατ�, 4πως �π�δεικν?εται, �a 9πικρ�σεις σ�υ δCν �@ω-ρ��σαν στ� πλ�υσι�π�ρ�� γε�μα, �λλ5 τ5 Q�δα». K�π�τε,4πως �να@Dρει ; B�ων στ"ς «Διατρι+%ς» τ�υ, Eαδ�6�ντας μα6" μC


– 237 –

195. Oa �ρ�α$�ι μC τ�ν λDι 6o%�ν 9νν��ν κ�θε QμEι�ν &ν, �π�μDνως κα"τ�ν )νθρωπ�.

�E�ρ1τ� κα� Λα�δι τ?1 Rτα ρBα, καθ� �ησι Σωτ ων 3ν δευ-τ%ρJω τ<ν Διαδ��<ν. πρ�ς �4ν τ�mς μεμ��μ%ν�υς α"τJ<��η, «��ω [Λα�δα], �λλ� �"κ ��μαι5 3πε� τ� κρατε�ν κα�μ 8ττ-σθαι 8δ�ν<ν !ριστ�ν, �" τ� μ �ρ1σθαι». πρ�ςτ�ν Pνειδ σαντα α"τJ< π�λυτελ1 Pψων αν, «σm δ� �"κ !ν»,��η, «τριω+Gλ�υ τα;τ� 3πρ ω;» Nμ�λ�γ�σαντ�ς δ%,«�"κ%τι τ� νυν», ��η, «�ιλ�δ�ν�ς 3γ:, �λλ( σm �ιλ�ργυ-ρ�ς». Σ μ�υ π�τ) τ�; Δι�νυσ �υ ταμ �υ π�λυτελε�ς�dκ�υς α"τJ< κα� λιθ�στρ:τ�υς δεικνHντ�ς — `ν δ) Φρm�κα� wλεθρ�ς — �να�ρεμψ�μεν�ς πρ�σ%πτυσε τ?1 wψει5τ�; δ� �γανακτ�σαντ�ς, «�"κ ε/��ν», ε/πε, «τGπ�ν 3πιτη-δειGτερ�ν».

Πρ�ς Xαρ:νδαν εDπGντα, �@ δ) πρ�ς Φα δωνα, «τ�ς Nμεμυρισμ%ν�ς;», «3γ:», �ησ ν, «N κακ�δα μων, κ�μ�;κακ�δαιμ�ν%στερ�ς N Περσ<ν +ασιλεHς. �λλ� nρα μ Fς�"δ)ν τ<ν !λλων #J:ων παρ( τ�;τG τι 3λαττ�;ται, �'τως�"δ� !νθρωπ�ς. κακ�� κακ<ς δ� �πGλ�ιντ� �@ κ ναιδ�ι,�hτινες καλ�ν 8μ�ν !λειμμα δια+�λλ�υσιν». <πρ�ς Πλ�-τωνα Pνειδ σαντα τν π�λυτ%λειαν, «�Aρα», ��η, «�α νε-τα σ�ι Δι�νHσι�ς �γαθGς;» τ�; δ� Nμ�λ�γ�σαντ�ς, «κα�μ�ν,» ��η, «#?1 3μ�; π�λυτελ%στερ�ν5 eστ� �"δ)ν κωλHεικα� π�λυτελ<ς κα� καλ<ς #1ν».> 3ρωτ:μεν�ς π<ς �π%-θανε Σωκρ�της ��η, «Fς kν 3γg ε"�α μην». Π�λυ�%ν�υπ�τ) τ�; σ��ιστ�; εDσελθGντ�ς πρ�ς α"τ�ν κα� θεασαμ%-ν�υ γυνα�κ�ς τε κα� π�λυτελ1 Pψων αν, �πειτα αDτιασα-μ%ν�υ, μικρ�ν διαλιπ:ν, «δHνασαι», �ησ , «κα� σm σ�με-ρ�ν μεθ� 8μ<ν γεν%σθαι;» τ�; δ� 3πινεHσαντ�ς, «τ �4ν»,��η, «3μ%μ��υ; ��ικας γ(ρ �" τν Pψων αν �λλ( τ� �ν�-λωμα αDτι-σθαι». τ�; δ) θερ�π�ντ�ς 3ν NδJ< +αστ�#�-ντ�ς �ργHρι�ν κα� +αρυν�μ%ν�υ, eς �ασιν �@ περ� τ�νB ωνα 3ν τα�ς Διατρι+α�ς, «�πG�εε»,


– 236 –

75

76

77

τ�ν LπηρDτη τ�υ π�V κ�υEαλ��σε �ρ�ματα, τ5 ;π�$α 4μως τ�ν9E�ραιναν196, «πDταD τα», τ�� ε:πε, «τ5 περισσευ,μενα κα" κρ�-τησε 4σα μπ�ρε$ς ν5 κ�υEαλ�σ7ης». Tαιδε?�ντας κ�π�τε, κα"�ντιλη@θε"ς 4τι εLρ�σκεται σC πειρατικ� καρ�Eι, )ρ�ισε ν5μετρ�7η τ5 �ρ�ματ� τ�υF Qπειτα Qκαμε π}ς τ��α τ�� Qπεσαν στ�νθ�λασσα, κι� QEαλε τ"ς @ωνDς. Πρ�στ�θεται 4τι ε:πε π}ς καλ?-τερα ε:ναι ν5 �αθ��ν α�τ5 γι5 ν5 γλυτSσ7η ; �Aρ�στιππ�ς, παρ5ν5 π�7η ; �Aρ�στιππ�ς γι� α�τ�. yOταν ; Δι�ν?σι�ς τ�ν ρSτησεκ�π�τε γιατ� πJγε σ� α�τ,ν, �π�ντησε: «Γι5 ν5 τ�� μεταδSσ7η 4,τιQ�ει κα" ν5 π�ρ7η 4,τι δCν Q�ει».

78. Kατ� )λλη 9κδ��, �π�ντησε �ς �Jς: «yOταν ε:�α �ν�γκησ�@�ας, π�γαινα στ�ν Σωκρ�τηF τSρα π�V Q�ω �ν�γκη �ρημ�-των, Qρ��μαι σC σDνα». Kατηγ�ρ��σε τ�Vς �νθρSπ�υς 4τι, πρ�-κειμDν�υ ν5 �γ�ρ�σ�υν τ5 σκε?η τ�υς, τ5 9ετ�6�υν μC πρ�-σ��, 4μως δCν Q��υν lνα καν�νικ� πρ,τυπ� γι5 ν5 κρ�ν�υν τ�ν6ω�. gAλλ�ι �π�δ�δ�υν τ�ν παρατ�ρησι α�τ� στ�ν Δι�γDνη.yOταν κ�π�τε ; Δι�ν?σι�ς, π�V ε:�ε παραπιJ, διDταε καθDνας�π� τ�Vς συνδαιτυμ,νες ν5 ��ρDψ7η @�ρ%ντας lνα π�ρ@υρ�@,ρεμα, ; μCν Πλ�των �ρν�θη λDγ�ντας:

ΔCν μπ�ρ% ν5 @�ρDσω γυναικε$� Qνδυμα197.

�O �Aρ�στιππ�ς 4μως τ� ντ?θηκε, κα" lτ�ιμ�ς ν5 ��ρDψ7η, ε:πεε�στ��α τ�Vς �Jς στ��υς τ�� E�ριπ�δ�υ:

Kα" μDσα στ5 &ργια τ%ν Eακ�ικ%ν ��ρτ%ν G �ληθιν� σω@ρ�σ?νη δCν πρ,κειται ν5 δια@θαρ7J198.

79. K�π�τε παρακαλ��σε τ�ν Δι�ν?σι� γι5 κ�π�ι�ν @�λ� τ�υ,κα" 9πειδ� δCν 9πετ?γ�ανε τ� α�τημ� τ�υ, Qπεσε στ5 π,δια τ�υ.ΣC 9κε$ν�ν, π�V τ�ν Qψεε γι� α�τ,, ε:πε: «ΔCν @τα�ω 9γS, �λλ5 ;Δι�ν?σι�ς, π�V Q�ει τ� α�τι� τ�υ στ5 π,δια τ�υ». yOταν εLρισκ,-μεν�ς στ�ν �Aσ�α συνελ�@θη �π� τ�ν �Aρτα@Dρνη τ�ν σατρ�πη,κα" κ�π�ι�ς τ�� ε:πε: «E:σαι ε�θυμ�ς σ� α�τ� τ�ν περ�στασι;»


– 239 –

198. A�τ,θι 317.

��η, «τ� πλ%�ν κα� nσ�ν δHνασαι +�στα#ε». πλ%ων π�τ)3πε� τ� σκ��ς �γνω πειρατικGν, λα+gν τ� �ρυσ �ν {ρ θ-μει5 �πειτα εDς θ�λατταν Fς μ θ%λων παρακατ%+αλε κα�δ1θεν �νJ:μω�εν. �@ δ) κα� 3πειπε�ν �ασιν α"τ�ν Fς !μει-ν�ν τα;τα δι� �Aρ στιππ�ν & δι( τα;τα �Aρ στιππ�ν �π�λ%-σθαι. Δι�νυσ �υ δ% π�τ� 3ρ�μ%ν�υ 3π� τ 9κ�ι, ��η 3π� τ�μεταδ:σειν aν ��ει κα� μεταλ�ψεσθαι aν μ ��ει.

jEνι�ι δ� �'τως �π�κρ νασθαι, «NπGτε μ)ν σ�� ας 3δε-Gμην, Lκ�ν παρ( Σωκρ�την5 ν;ν δ) �ρημ�των δεGμεν�ςπαρ( σ) 9κω». κατεγ νωσκε τ<ν �νθρ:πων Fς τ( σκεHημ)ν 3ν τα�ς �γ�ρασ αις κ�μπ�Hντων, τ�mς δ) + �υς εDκ1δ�κιμα#Gντων5 �@ δ) τ�;τ� Δι�γ%ν�υς �ασ ν. κα π�τεπαρ( πGτ�ν κελεHσαντ�ς Δι�νυσ �υ �καστ�ν 3ν π�ρ-�υρB- 3σθ1τι Pρ��σασθαι, τ�ν μ)ν Πλ�τωνα μ πρ�σ%-σθαι, εDπGντα (Eur. Bacch 836)5

�"κ kν δυνα μην θ1λυν 3νδ;ναι στ�λ�ν.

τ�ν δ� �Aρ στιππ�ν λα+Gντα κα� μ%λλ�ντα Pρ��σασθαιε"στG�ως εDπε�ν (Eur. Bacch. 317 sq.).

κα� γ(ρ 3ν +ακ�εHμασιν�4σ� 9 γε σ:�ρων �" δια�θαρ�σεται.

ΔεGμενGς π�τε περ� � λ�υ Δι�νυσ �υ κα� μ 3πιτυγ��-νων εDς τ�mς πGδας α"τ�; �πεσε5 πρ�ς �4ν τ�ν 3πισκ:-ψαντα, «�"κ 3γ:», �ησ ν, «αdτι�ς, �λλ( Δι�νHσι�ς N 3ντ��ς π�σ� τ(ς �κ�(ς ��ων». διατρ +ων 3ν �Aσ Bα κα�λη�θε�ς Zπ� �Aρτα�%ρν�υ τ�; σατρ�π�υ πρ�ς τ�ν εDπGν-τα, «κα� aδε θαρρε�ς;», »πGτε γ�ρ», ε/πεν, «� μ�ταιε,


– 238 –

196. T5 �ρ�ματα τ,τε �σαν 4λα μετ�λλινα, γι� α�τ� κι� 9E�ραιναν.197. Bλ. E�ριπ�δ�υ B�κ�αι, 836.

78

79

«�Aμ� π,τε, �ν,ητε», τ�� ε:πε, «πρDπει ν5 ε:μαι περισσ,τερ�ε�θυμ�ς, |ν &�ι τSρα π�V πρ,κειται ν5 συ6ητ�σω μC τ�ν �Aρτα-@Dρνη;». Kατ� α�τ,ν, �a λαμE�ν�ντες μ,ν�ν τ�ν συν�θη 9πιστη-μ�νικ� μ,ρ@ωσι199, �λλ5 �γν��ντες τ�ν @ιλ�σ�@�α, ;μ�ι�6�υνμC τ�Vς μνηστJρες τJς Πηνελ,πηςF δι,τι EεEα�ως κι� 9κε$ν�ι μπ�-ρ��σαν ν5 Q��υν τ�ν Mελανθ} κα" τ�ν Π�λυδSρα, κα" ;π�ιαδ�-π�τε )λλη �π� τ"ς LπηρDτριες, �λλ5 τ�ν κυρ�α δCν μπ�ρ��-σανν5 τ�ν νυμ@ευθ��ν.

80. K�τι παρ,μ�ι� ε:πε κα" ; �Aρ�στων: ; �OδυσσεVς κατSρ-θωσε (6ωνταν�ς) κα" κατDEηκε στ�ν yAδη, κα" ε:δε 4λ�υς σ�εδ�ντ�Vς πεθαμDν�υς, κα" συνε6�τησε μα6� τ�υς, �λλ5 τ�ν Eασ�λισσαδCν τ�ν ε:δε.

�Eπανερ�,μεθα στ�ν �Aρ�στιππ�. yOταν ρωτ�θηκε τ� πρDπειν5 διδ�σκωνται τ5 παιδι�, «4,τι», ε:πε, «θ5 τ�Vς �ρησιμε?σ7η4ταν μεγαλSσ�υν». ΣC 9κε$ν�ν π�V τ�ν κατDκρινε 4τι )@ησε τ�νΣωκρ�τη κα" πJγε στ�ν Δι�ν?σι�, �π�ντησε: «Στ�ν Σωκρ�τη9πJγα ��ριν παιδε�ας, στ�ν δC Δι�ν?σι� ��ριν παιδιYς». yOτανε:�ε μα6Dψει π�λλ5 �ρ�ματα �π� τ"ς παραδ,σεις τ�υ, τ�νρSτησε μι5 GμDρα ; Σωκρ�της: «Π�� τ5 εLρJκες τ,σα π�λλ�;».«�Eκε$ π�V εLρJκες κι� 9σV τ5 λ�γα» τ�� π�ντησε.

81. yOταν μ�α �τα�ρα τ�� ν�γγειλε 4τι ε:�ε με�νει Qγκυ�ς �π�α�τ,ν, 9κε$ν�ς �π�ντησε 4τι τJς ε:ναι �δ?νατ�ν ν5 �π�@ανθ7J4τι α�τ�ς ε:ναι ; πατDρας, 4πως τJς ε:ναι �δ?νατ�ν ν5 π7J,<στερα �π� lνα περ�πατ� στ� δ�σ�ς, π�ι� �γκ�θι τ�ν γκρα-τσ�?νισε. ΣC 9κε$ν�ν π�V τ�ν κατηγ,ρησε 4τι �ρν�θη τ�ν γυι,τ�υ, �σ5ν ν5 μ� πρ��ρ�ετ� �π� α�τ,ν, ε:πε: « Kα" τ5 @λDματακι� �a ψε$ρες �π� μYς πρ�Dρ��νται, �στ,σ� 4μως 9πειδ� ε:ναι)�ρηστα, τ5 πετYμε 4σ� γ�νεται μακρ?τερα». �Eπειδ� 9δD�θη 9κμDρ�υς τ�� Δι�νυσ��υ lνα π�σ�ν �ρημ�των, 9νo% ; Πλ�των 9δD-


– 241 –

199. �Eγκυκλ ων παιδευμ�των: Oa 9πιστJμες π�V �ν�κ�υν στ�ν «9γκ?κλι�νπαιδε�αν», �a artes liberales: γραμματικ�, �ριθμητικ�, �στρ�λ�γ�α, μ�υσικ�.

θαρρ�σαιμι kν μ-λλ�ν & ν;ν, nτε μ%λλω �Aρτα�%ρν?η δια-λ%�εσθαι;» τ�mς τ<ν 3γκυκλ ων παιδευμ�των μετασ�G-ντας, �ιλ�σ�� ας δ) �π�λει�θ%ντας Nμ� �υς �λεγεν ε/ναιτ��ς τ1ς ΠηνελGπης μνηστ1ρσι5 κα� γ(ρ 3κε ν�υςMελανθg μ)ν κα� Π�λυδ:ραν κα� τ(ς !λλας θεραπα νας��ειν, π�ντα δ) μ-λλ�ν & α"τν τν δ%σπ�ιναν δHνασθαιγ1μαι.

T� δ� nμ�ι�ν κα� �Aρ στων (SVF i. 349)5 τ�ν γ(ρ �Oδυσ-σ%α κατα+�ντα εDς B^δ�υ τ�mς μ)ν νεκρ�mς π�νταςσ�εδ�ν Rωρακ%ναι κα� συντετυ�ηκ%ναι, τν δ) +ασ λισ-σαν α"τν μ τεθε-σθαι.

O δ� �4ν �Aρ στιππ�ς 3ρωτηθε�ς τ να 3στ�ν � δε� τ�mςκαλ�mς πα�δας μανθ�νειν, ��η, «�uς !νδρες γενGμεν�ι�ρ�σ�νται». πρ�ς τ�ν εDπGντα 3ν αDτ Bα Fς �π� Σωκρ�-τ�υς πρ�ς Δι�νHσι�ν �λθ�ι, «�λλ( πρ�ς Σωκρ�την μ%ν»,ε/πεν, «`λθ�ν παιδε ας �νεκεν, πρ�ς δ) Δι�νHσι�ν παι-δι-ς». 3� Nμιλ ας α"τJ< �ρηματισαμ%νJω �ησ� Σωκρ�της,«πGθεν σ�ι τ�σα;τα;» κα� nς, «nθεν σ�ι τ( Pλ γα».

Eτα ρας εDπ�Hσης πρ�ς α"τGν, «3κ σ�; κυ<», «�"μ-λλ�ν», ��η, «γιν:σκεις & εD δι� Nλ�σ�� νων D�;σα ��α-σκες Zπ� τ�;δε κεκεντ1σθαι». ?{τι�σατG τις α"τ�ν τ�νυ@�ν �π�ρριπτ�;ντα eσπερ �"κ 3� Rαυτ�; γεγ�νGτα5 κα�nς, «κα� τ� �λ%γμα», �ησ , «κα� τ�mς �θε�ρας 3� 8μ<νdσμεν γεννωμ%ν�υς, �λλ� ��ρε�α wντα Fς π�ρρωτ�τω_ιπτ�;μεν». 3νδε��μεν�ς τ� �ργHρι�ν παρ( Δι�νυσ �υ,Πλ�των�ς !ραντ�ς +ι+λ �ν, πρ�ς τ�ν αDτιασ�μεν�ν,«3γ: μ)ν γ�ρ», ε/πεν, «�ργυρ ων, Πλ�των δ)


– 240 –

80

81

�θη ν5 π�ρ7η lνα EιEλ��, κα" 9πεκρ�θη �π� κ�π�ι�ν γι� α�τ,, ε:πε:«�Eν�ργησα Qτσι, γιατ" 9γ} Q�ω �ν�γκη �π� �ρ�ματα, 9νo% ;Πλ�των Q�ει �ν�γκη �π� EιEλ�α». ΣC 9κε$ν�ν π�V τ�ν ρSτησε γι5π�ι, πρYγμα 9πικρ�νεται �π� τ�ν Δι�ν?σι�, ε:πε «γι5 τ� 4τι �a)λλ�ι τ�ν 9πικρ�ν�υν».

82. K�π�τε π�V 6ητ��σε �ρ�ματα �π� τ�ν Δι�ν?σι�, κι’9κε$ν�ς τ�� ε:πε: «M5 δCν ε:πες 4τι ; σ�@�ς δCν Q�ει �ν�γκη �π�τ�π�τε;». «Δ%σε», τ�� ε:πε, «κα" μετ5 τ� συ6ητ��με κι� α�τ,». Kα"�@�� τ�� Qδωσε, «EλDπεις», τ�� ε:πε, «π}ς τSρα δCν στερ��μαιτ�π�τε;» (�@�� Q�ω �ρ�ματα). Στ5 λ,για τ�� Δι�νυσ��υ:

yOπ�ι�ς πρ�σ@ε?γει σ� lνα τ?ρανν�,γ�νεται δ��λ�ς τ�υ, )ν κα" 9γενν�θη 9λε?θερ�ς,

�π�ντησε:

ΔCν γ�νεται δ��λ�ς, )ν πJγε 9λε?θερ�ς.

gEτσι τ��λ��ιστ�ν γρ�@ει ; Δι�κλJς στ� «Περ� + ων �ιλ�σG-�ων» Qργ� τ�υF δι,τι )λλ�ι �π�δ�δ�υν τ� �νDκδ�τ� α�τ� στ�νΠλ�τωνα.

83. K�π�τε π�V �ργ�σθηκε μC τ�ν AXσ��νη, δCν 9πDρασε π�λVςκαιρ,ς, κα" τ�� ε:πε: «ΔCν θ5 συμ@ιλιωθ��με καμμι5 @�ρ�, κα"δCν θ5 πα?σωμε τ"ς �ν�ησ�ες, �λλ5 θ5 περιμDν�υμε �σπ�υ ν5μYς συμ@ιλιSσ�η κανDνας 9π�νω στ� πι�τ,;». E:μαι σ?μ@ων�ς,�ταν G �π�ντησις, κα" ; �Aρ�στιππ�ς πρ�σDθεσε: «M� ε�ν�YςπSς, |ν κα" μεγαλ?τερ�ς, �λθα πρ%τα 9γS». «EKγε σ�υ», ε:πε ;AXσ��νης, «μ5 τ�ν yHρα, Q�εις �π,λυτ� δ�και�F ε:σαι κατ5 π�λV�νSτερ,ς μ�υF γιατ" 9γ} )ρ�ισα τ�ν Q�θρα κι� 9σV �ρ��6εις τ�ν@ιλ�α». A�τ5 λ�ιπ�ν λDγ�νται γι5 τ�ν �Aρ�στιππ�.

�YπJραν δC τDσσαρες �Aρ�στιππ�ι: yEνας ; περ" �� ; λ,γ�ς,κα" δε?τερ�ς 9κε$ν�ς π�V Qγραψε τ5 περ" �Aρκαδ�αςF τρ�τ�ς ;�Aρ�στιππ�ς ; μητρ�δ�δακτ�ς, Qγγ�ν�ς τ�� πρSτ�υF κα" τDταρτ�ςlνας @ιλ,σ�@�ς τJς NDας �Aκαδημε�ας.


– 243 –

+ι+λ ων 3στ�ν 3νδε�ς». πρ�ς τ�ν εDπGντα τ ν�ς �νεκα3λ%γ�εται παρ( Δι�νυσ �υ, «�� νεκα», �ησ ν, «�@ !λλ�ι3λ%γ��υσιν».

jHτει Δι�νHσι�ν �ργHρι�ν, κα� nς, «�λλ( μν ��ης �"κ�π�ρ�σειν τ�ν σ��Gν». N δ� Zπ�λα+:ν, «δGς», ε/πε, «κα�περ� τ�Hτ�υ #ητ<μεν». δGντ�ς δ%, «NρB-ς», ��η, «nτι �"κ{πGρηκα;» εDπGντ�ς πρ�ς α"τ�ν Δι�νυσ �υ (Soph. 789N2)5

nστις γ(ρ eς τHρανν�ν 3μπ�ρεHεται,κε ν�υ �στ� δ�;λ�ς, κkν 3λεHθερ�ς μGλ?η5

Zπ�λα+:ν,

�"κ �στι δ�;λ�ς, kν 3λεHθερ�ς μGλ?η.

τ�;τ� Δι�κλ1ς �ησιν 3ν τJ< Περ� + ων �ιλ�σG�ων5 !λλ�ιγ(ρ εDς Πλ�τωνα �να�%ρ�υσιν.

�Oργισθε�ς πρ�ς ADσ� νην μετ� �" π�λH, «�" διαλλα-�θησGμεθα, �" παυσGμεθα», ε/πε, «ληρ�;ντες, �λλ� �να-μενε�ς �ως kν 3π� τ1ς κHλικ�ς 8μ-ς διαλλ��?η τις;» κα� nς,«!σμεν�ς», ��η. «μνημGνευε τ� νυν», ε/πεν N �Aρ στιππ�ς,«nτι σ�ι πρGτερ�ς πρεσ+Hτης �ν πρ�σ1λθ�ν». κα� NADσ� νης, «ε4γε, ν τν zHραν, ε"λGγως ε/πας, 3πε� π�λλJ<μ�υ +ελτ ων Zπ�ρ�εις5 3γg μ)ν γ(ρ ��θρας, σm δ) �ιλ ας!ρ�εις». κα� τα;τα μ)ν εDς α"τ�ν �να�%ρεται.

ΓεγGνασι δ� �Aρ στιππ�ι τ%σσαρες5 περ� �� τε N λGγ�ς,κα� δεHτερ�ς N τ( περ� �Aρκαδ ας γεγρα�:ς5 τρ τ�ς Nμητρ�δ δακτ�ς, θυγατριδ�;ς τ�; πρ:τ�υ5 τ%ταρτ�ς N 3κτ1ς νεωτ%ρας �Aκαδημε ας.


– 242 –

82

83

T�� Kυρηναϊκ�� @ιλ�σ,@�υ (α�τ�� δηλ. π�V 9ετ�σαμε)Lπ�ρ��υν σC κυκλ�@�ρ�α τ5 �Jς συγγρ�μματα: μ�α aστ�ρ�α τJςΛιE?ης σC τρ�α EιEλ�α, π�V �πεστ�λησαν στ�ν Δι�ν?σι�F κα" lναQργ�ν περιD��ν τ�Vς κ�τωθι ε�κ�σι πDντε διαλ,γ�υς, π�V ε:ναιγραμμDν�ι, )λλ�ι σC �ττικ�, κα" )λλ�ι σC δωρικ� δι�λεκτ�:

84. �Aρτ�+α#�ς.Πρ�ς τ�mς ναυαγ�Hς.Πρ�ς τ�mς 3��ρ στ�υς.Πρ�ς πτω�Gν.Πρ�ς τν Λα�δα.Πρ�ς τ�ν Π<ρ�ν.Πρ�ς τν Λα�δα, γι( τ�ν καθρ%�τη.Eρμε ας.jOνειρ�.Πρ�ς τ�ν 3π� κε�αλ1ς τ1ς κHλικ�ς τ�; συμπ�σ �υ κατ(

3λευθ%ραν μετα��ρ(νΦιλGμηλ�ς.Πρ�ς τ�mς � λ�υς.Πρ�ς 3κε ν�υς π�m τ�ν μ%μ��νται nτι ��ει παλι� κρασ�

κα� �ιλεν�δες.Πρ�ς 3κε ν�υς π�m τ�ν μ%μ��νται nτι #1 μ) �λιδ κα�

π�λυτ%λεια.�Eπιστ�λ πρ�ς τν κGρη τ�υ �Aρ�τη.Πρ�ς τ�ν εDς �Oλυμπ αν πρ�π�ν�Hμεν�ν.�Eρ:τησις.jAλλη �Eρ:τησις.�Eπ καιρη συγγρα� πρ�ς τ�ν Δι�νHσι�ν.jAλλη γι( τ� !γαλμα.jAλλη γι( τν κGρη τ�; Δι�νυσ �υ.Πρ�ς 3κε�ν�ν π�m 3νGμι#ε nτι Rτ�ιμ�#εται.Πρ�ς 3κε�ν�ν π�m Yθελε ν( δ δ?η συμ+�υλ%ς.


– 245 –

T�; δ Kυρηναϊκ�; �ιλ�σG��υ �%ρεται +ι+λ α τρ αμ)ν @στ�ρ ας τ<ν κατ( Λι+Hην, �πεσταλμ%να Δι�νυσ Jω5�ν δ) 3ν Ja δι�λ�γ�ι π%ντε κα� εdκ�σιν, �@ μ)ν �Aτθ δι �@ δ)Δωρ δι διαλ%κτJω γεγραμμ%ν�ι, �hδε5

�Aρτ�+α#�ς,Πρ�ς τ�mς ναυαγ�Hς,Πρ�ς τ�mς �υγ�δας,Πρ�ς πτω�Gν,Πρ�ς Λα�δα,Πρ�ς Π<ρ�ν,Πρ�ς Λα�δα περ� τ1ς κατGπτρ�υ,Eρμε ας,�EνHπνι�ν,Πρ�ς τ�ν 3π� τ1ς κHλικ�ς,ΦιλGμηλ�ς,Πρ�ς τ�mς �Dκε �υςΠρ�ς τ�mς 3πιτιμ<ντας nτι κ%κτηται �/ν�ν παλαι�ν

κα� Rτα ρας,Πρ�ς τ�mς 3πιτιμ<ντας nτι π�λυτελ<ς Pψωνε�,�Eπιστ�λ πρ�ς �Aρ�την τν θυγατ%ρα,Πρ�ς τ�ν εDς �Oλυμπ αν γυμν�#�ντα RαυτGν,�Eρ:τησις,jAλλη �Eρ:τησις,Xρε α πρ�ς Δι�νHσι�ν,jAλλη 3π� τ1ς εDκGν�ς,jAλλη 3π� τ1ς Δι�νυσ �υ θυγατρGς,Πρ�ς τ�ν �DGμεν�ν �τιμ�#εσθαι,Πρ�ς τ�ν συμ+�υλεHειν 3πι�ειρ�;ντα.


– 244 –

84

Mερικ�" λDγ�υν 4τι Qγραψε κα" lι διατριECς (δ�κ�μια), 9νo%)λλ�ι, μεταV τ%ν ;π��ων κα" ; Σωσικρ�της ; P,δι�ς, Lπ�στηρ�-6�υν 4τι δCν Qγραψε καμμι5 διατριE�.

85. Σ?μ@ωνα μC 4σα �ναγρ�@ει ; Σωτ�ων στ� δε?τερ� EιEλ��τ�υ κα" ; Πανα�τι�ς, Lπ�ρ��υν δικDς τ�υ �a �Jς πραγματε$ες:

Περ� παιδε ας.Περ� �ρετ1ς.Πρ�τρεπτικ�ς (EDσαγωγ εDς τν �ιλ�σ�� αν).�Aρτ�+α#�ς.Nαυαγ� .�E�Gριστ�ι.�E� +ι+λ α Διατρι+<ν.Tρ α +ι+λ α 3πικα ρων συγγρα�<ν.Πρ�ς τν Λα�δα.Πρ�ς τ�ν Π<ρ�ν.Πρ�ς τ�ν Σωκρ�την.Περ� τH�ης200.

�Aπε@α�νετ� δD, 4τι σκ�π�ς τJς 6ωJς ε:ναι G jπαλ� κ�νησις,4ταν EDEαια α�τ� Q�η �ντ�κτυπ� στ�ν α�σθησι201.

�A@�� bδη περιγρ�ψαμε τ�ν 6ω� τ�υ, |ς πρ�E��με τSρα σCμ�α 9πισκ,πησι τ%ν 9 α�τ�� πρ�ελθ,ντων Kυρηναϊκ%ν @ιλ�σ,-@ων, �a ;π�$�ι �πεκ�λ�υν �αυτ�?ς, �a μCν Hγησιακ�Hς, �a δC�Aννικερε �υς, κα" �a )λλ�ι Θε�δωρε �υς. ΔCν θ5 πρDπει ν5παραλε�ψωμε κα" τ�Vς πρ�ελθ,ντας �π� τ�ν Φα�δωνα, 9κ τ%ν;π��ων κ�ρυ@α$�ι LπJραν �a �Eρετρικ� .


– 247 –

σκληρ� κι� ;ρμητικ� τ�� π,ν�υ. gAν λε�π7η κ�θε κ�νησις = ε:ναι �δ?νατη κι��παρατ�ρητη, δCν ν�ιSθ�υμε ��τε Gδ�ν� ��τε π,ν�. �H �νωτDρω �π,@ασιςσυν�ψ�6ει τ"ς Gδ�νιστικCς δ�ασ�ας μC τ"ς ;π�$ες �σ��λ��νται �a �π,μενεςπαρ�γρα@�ι π�V �να@Dρ�νται στ�Vς δια@,ρ�υς Kυρηναϊκ�?ςF κα" ε:ναι,�σ@αλ%ς, παρ�εν�, π%ς παρεμE�λλ�νται 9δ% ; Φα�δων κα" �a �Eρετρικ��.ΠρEλ. κα" KικDρων�ς De officiis, III, 33.

jEνι�ι δ) κα� διατρι+<ν α"τGν �ασιν �� γεγρα�%ναι,�@ δ� �"δ� nλως γρ�ψαι5 aν 3στι κα� Σωσικρ�της N PGδι�ς(FGrH 461 T 3).

Kατ( δ) Σωτ �να 3ν δευτ%ρJω κα� Πανα τι�ν (Fowler51) �στιν α"τJ< συγγρ�μματα τ�δε5

Περ� παιδε ας,Περ� �ρετ1ς,Πρ�τρεπτικGς,�Aρτ�+α#�ς,Nαυαγ� ,Φυγ�δες,Διατρι+<ν ��,Xρει<ν τρ α,Πρ�ς Λα�δα,Πρ�ς Π<ρ�ν,Πρ�ς Σωκρ�την,Περ� τH�ης.

T%λ�ς δ� �π%�αινε τν λε αν κ νησιν εDς αdσθησιν �να-διδ�μ%νην.

Hμε�ς δ� 3πειδ τ�ν + �ν �νεγρ�ψαμεν α"τ�;, �%ρεν;ν δι%λθωμεν τ�mς �π� α"τ�; Kυρηναϊκ�Hς, �h τινες Rαυ-τ�mς �@ μ)ν Hγησιακ�Hς, �@ δ) �Aννικερε �υς, �@ δ) Θε�-δωρε �υς πρ�σωνGμα#�ν. �" μν �λλ( κα� τ�mς �π�Φα δων�ς, aν τ�mς κ�ρυ�αι�τ�τ�υς �Eρετρικ�Hς.


– 246 –

200. Kατ5 TσDλλερ (Qνθ� �νωτ. σ. 142), �ταν γν�σι�, τ� μεγαλ?τερ� τ��λ�-�ιστ�ν μDρ�ς �π� τ5 συγγρ�μματα π�V �π�δ�δ�υν στ�ν �Aρ�στιππ�.

201. �O �Aρ�στιππ�ς @ρ�ν��σε 4τι κ�θε α�σθησις Q�ει τ�ν λ,γ� της σC μι5κ�νησι. �Aν α�τ� ε:ναι jπαλ�, γεννYται τ� συνα�σθημα τJς Gδ�νJς, |ν ε:ναι

85

86. �Iδ�V G διαδ�� τ%ν 9ν λ,γω @ιλ�σ,@ων: τ�ν �Aρ�στιππ�νδιεδD�θη G κ,ρη τ�υ �Aρ�τη, ; AXθ��ψ Πτ�λεμαεVς κα" ; �Aντ�-πατρ�ς ; Kυρηνα$�ςF τ�ν �Aρ�τη διεδD�θη ; �Aρ�στιππ�ς ; 9πι-κληθε"ς μητρ�δ�δακτ�ς, κα" α�τ�ν ; Θε,δωρ�ς, ; γνωστ�ς �ς)θε�ς, κα" κατ,πιν �ς «θε,ς». T�ν �Aντ�πατρ� διεδD�θη ; �Eπιτι-μ�δης ; Kυρηνα$�ς, α�τ�ν ; ΠαραιE�της, κα" α�τ�ν ; �Hγησ�ας ;πεισιθ�νατ�ς202 κα" ; �Aνν�κερις, π�V �πηλευθDρωσε τ�ν Πλ�-τωνα203.

yOσ�ι �κ�λ�?θησαν τ�ν διδασκαλ�α τ�� Aριστ�ππ�υ, κα" �a;π�$�ι �ν�μ�σθηκαν Kυρηναϊκ� , Lπεστ�ρι6αν τ"ς �Jς δ�α-σ�ες: �Yπ�ρ��υν, Qλεγαν, δ?� συναισθ�ματα, ; π,ν�ς κα" GGδ�ν�, κα" 4τι τ� συνα�σθημα τJς Gδ�νJς γεννYται �π� τ�νjπαλ� κ�νησι, τ�� δC π,ν�υ �π� τ�ν σκληρ� κα" ;ρμητικ�κ�νησιF 4τι δCν δια@Dρει G μι5 Gδ�ν� �π� τ�ν )λλη ��τε Lπ�ρ�ειGδ�ν� πι� ε��ριστη �π� μ�α )λληF κα" 4τι G μCν Gδ�ν� ε:ναι 9πι-θυμητ� �π� 4λα τ5 6o%α204, ; δC π,ν�ς μισητ,ς.

87. �Aλλ5 9νν��ν τ�ν σωματικ� Gδ�ν�, π�V τ�ν θεωρ��ν κα"�ς τελικ� σκ�π,, σ?μ@ωνα μC 4σα �ναγρ�@ει ; Πανα�τι�ς στ�ν«Περ� τ<ν α@ρ%σεων» συγγρα@� τ�υ, κα" &�ι jπλ%ς τ�ν γαλ�νητ�� θυμικ�� (καταστηματικ 8δ�ν) π�V πρ�Dρ�εται �π� τ�νκατ�ργησι τ%ν �λγηδ,νων κα" ε:ναι lνα ε:δ�ς �ν��λησ�ας, π�Vτ�ν Lπ�στηρ�6ει ; �Eπ�κ�υρ�ς κα" τ�ν θεωρε$ τελικ� σκ�π,. �E)λλ�υ @ρ�ν��σαν 4τι δια@Dρει ; τελικ�ς σκ�π�ς �π� τ�ν ε�δαι-μ�ν�α. Δι,τι τελικ�ς σκ�π�ς ε:ναι G 9π" μDρ�υς Gδ�ν�, 4π�υ9μπερικλε��νται κα" α�τCς π�V 9πDρασαν κα" α�τCς π�V θ5Qλθ�υν.


– 249 –

203. �EπιστρD@�ντας �π� τ�ν Σικελ�α, ; Πλ�των �πεEιE�σθη στ�ν A�γιναG ;π��α εLρ�σκετ� σC π,λεμ� μC τ�Vς �Aθηνα��υς. Oa AXγινJτες τ�ν �δ�γησανστ�ν �γ�ρ5 τ%ν δ�?λων γι5 ν5 τ�ν πωλ�σ�υν. ELρDθη 4μως ; @�λ�ς τ�υ ;�Aνν�κερις, π�V 9πλ�ρωσε κα" τ�ν �πελευθDρωσε.

204. Zo%α 9δ% ε:ναι 4λα τ5 Qν6oωα &ντα, �π�μDνως κα" ; )νθρωπ�ς.

jE�ειν δ) �'τως5 �Aριστ ππ�υ δι�κ�υσεν 8 θυγ�τηρ�Aρ�τη κα� ADθ �ψ Πτ�λεμαεmς κα� �Aντ πατρ�ς Kυρη-να��ς5 �Aρ�της δ) �Aρ στιππ�ς N μητρ�δ δακτ�ς 3πικλη-θε ς, �� ΘεGδωρ�ς N !θε�ς, ε/τα θεGς5 �Aντιπ�τρ�υ δ’�Eπιτιμ δης Kυρηνα��ς, �� Παραι+�της, �� Hγησ ας Nπεισιθ�νατ�ς κα� �Aνν κερις N Πλ�τωνα λυτρωσ�μεν�ς.

O@ μ)ν �4ν τ1ς �γωγ1ς τ1ς �Aριστ ππ�υ με ναντες κα�Kυρηναϊκ�� πρ�σαγ�ρευθ%ντες δG�αις 3�ρ<ντ� τ�ιαH-ταις5 δH� π�θη Z� σταντ�, πGν�ν κα� 8δ�ν�ν, τν μ)νλε αν κ νησιν, τν 8δ�ν�ν, τ�ν δ) πGν�ν τρα�ε�αν κ νησιν.μ δια�%ρειν τε 8δ�νν 8δ�ν1ς, μηδ) 9διGν τι ε/ναι5 κα�τν μ)ν ε"δ�κητν π-σι #J:�ις, τ�ν δ� �π�κρ�υστικGν.

Hδ�νν μ%ντ�ι τν τ�; σ:ματ�ς, �ν κα� τ%λ�ς ε/ναι,καθ� �ησι Πανα τι�ς (Fowler 12) 3ν τJ< Περ� τ<ν α@ρ%-σεων, �" τν καταστηματικν 8δ�νν τν 3π� �ναιρ%σει�λγηδGνων κα� �u�ν ��λησ αν, 9ν N �Eπ κ�υρ�ς �π�δ%-�εται κα� τ%λ�ς ε/να �ησιν. δ�κε� δ� α"τ��ς κα� τ%λ�ςε"δαιμ�ν ας δια�%ρειν. τ%λ�ς μ)ν γ(ρ ε/ναι τν κατ(μ%ρ�ς 8δ�ν�ν, ε"δαιμ�ν αν δ) τ� 3κ τ<ν μερικ<ν 8δ�ν<νσHστημα, αuς συναριθμ�;νται κα� α@ παρJω�ηκυ�αι κα� α@μ%λλ�υσαι.


– 248 –

202. �O �Hγησ�ας ε:�ε �πελπισθ7J γι5 κ�θε aκαν�π��ησι �π� θετικ� �π,-λαυσι κα" διεκ�ρυττε π}ς ε:ναι �πρ,σιτη G ε�τυ��α. T� σ?γγραμμ� τ�υ «�Aπ�-καρτερ%ν» κι� �a διαλDεις τ�υ στ�ν �Aλε�νδρεια ε:�αν γι5 συνDπεια τ,σεςα�τ�κτ�ν�ες μDσα στ�Vς �κρ�ατDς τ�υ, π�V τ�ν ε:παν «πεισιθ�νατ�». κι� ;Πτ�λεμα$�ς B� �πηγ,ρευσε τ�ν συνD�ισ� τ�υς.

86

87

88. �Eπ" πλD�ν G Gδ�ν�, G �π,λαυσις, ε:ναι α�τ� καθ� �αυτ� 9πι-θυμητ�, 9νo% G ε�δαιμ�ν�α δCν ε:ναι καθ� �αυτ� 9πιθυμητ� �λλ5γι5 τ"ς 9π" μDρ�υς �π�λα?σεις. �Aπ,δειις δC 4τι τελικ�ς σκ�π�ςε:ναι G �π,λαυσις, ε:ναι τ� 4τι, 9νστικτωδ%ς, �π� παιδι5 �λκυ,-μεθα �π� α�τ�ν, κα" eμα τ�ν 9πιτ?�ωμε, δCν �π�6ητ��με πι5τ�π�τε )λλ�, 9νo% τ�π�τε δCν �π�@ε?γ�με, 4σ� τ�ν �ντ�θετη πρ�ςα�τ� �λγηδ,να. Θεωρ��σαν δC τ�ν �π,λαυσι σ5ν κ�τι καλ,,Qστω κα" |ν πρ�Dρ�εται �π� �πρεπJ συμπερι@�ρ�, 4πως �να@D-ρει ; �Iππ,E�τ�ς στ�ν «Περ� α@ρ%σεων» συγγρα@� τ�υ. Δι,τι 9νδε-��μDνως G πρYις (μC τ�ν ;π��α �π�κτ��με �π,λαυσι) ν5 ε:ναι)τ�πη, G 9 α�τJς &ντως πρ�κ?πτ�υσα �π,λαυσις ε:ναι α�τ� καθ��αυτ� 9πιθυμητ� κα" �γαθ,205.

89. �H �π�υσ�α τ�� π,ν�υ, π�V θDλει ; �Eπ�κ�υρ�ς, δCν ε:ναικατ� α�τ�Vς �π,λαυσιςF ��τε G �π�υσ�α τJς �π�λα?σεως ε:ναιπ,ν�ς. Γιατ" κα" τ5 δυ,, �π,λαυσις κα" π,ν�ς, Lπ�ρ��υν 9ντ�ςτJς κιν�σεως, G δC �π�υσ�α τ�� π,ν�υ (�π�ν α) κα" τJς Gδ�νJς(�ηδ�ν α), δCν ε:ναι κ�νησις, δι,τι G �π�ν�α ε:ναι σ5ν μι5 κατ�-στασις �νθρSπ�υ π�V κ�ιμYται. �Eπ�σης λDγ�υν 4τι �μπ�ρε$�ρισμDν�ι )νθρωπ�ι ν5 μ� θDλ�υν τ�ν �π,λαυσι �π� διατρ�@�.ΔCν πρ�Dρ��νται 4μως 4λες �a ψυ�ικCς �π�λα?σεις κα" �a �λγη-δ,νες �π� π�θη παν�μ�ι,τυπα μC τ5 σωματικ�. Γιατ" �μπ�ρε$9π" παραδε�γματι G jπλJ ε�ημερ�α τJς πατρ�δ�ς ν5 πρ�καλDσ�ησC κ�π�ι�ν μι5 τDτ�ια �αρ�, �σ5ν ν5 ε:ναι ; �δι�ς ε�τυ�ισμDν�ς.�Aλλ5 ��τε �π� καλCς �ναμν�σεις = πρ�σδ�κ�ες, Qλεγαν, �μπ�ρε$ν5 πρ�Dλθ7η �π,λαυσις, 4πως bθελε ; �Eπ�κ�υρ�ςF δι,τι μC τ�νπ�ρ�δ� τ�� ρ,ν�υ 9ασθενε$ G συναισθηματικ� κ�νησις.


– 251 –

yOλα 4σα διηγ��νται γι5 κ�λακε$ες κα" �αμDρπειες τ�� Aριστ�ππ�υ Qναντιτ�� Δι�νυσ��υ δCν ε:ναι �σως παρ5 μ�θ�ς γι5 ν5 9αρθ7J G �νωτερ,της τ��Πλ�των�ς (π�V κι� α�τ�ς ε:�ε π�ει στ�ν α�λ� τ�� Δι�νυσ��υ).

E/να τε τν μερικν 8δ�νν δι� αZτν α@ρετ�ν5 τν δ�ε"δαιμ�ν αν �" δι� αZτ�ν, �λλ( δι( τ(ς κατ( μ%ρ�ς8δ�ν�ς. π στιν δ� ε/ναι τ�; τ%λ�ς ε/ναι τν 8δ�νν τ��πρ�αιρ%τως 8μ-ς 3κ πα δων J�κει<σθαι πρ�ς α"τ�ν,κα� τυ�Gντας α"τ1ς μηθ)ν 3πι#ητε�ν μηθ%ν τε �'τω �εH-γειν Fς τν 3ναντ αν α"τ?1 �λγηδGνα. ε/ναι δ) τν 8δ�νν�γαθ�ν κkν �π� τ<ν �σ�ημ�τ�των γ%νηται, καθ� �ησινIππG+�τ�ς 3ν τJ< Περ� α@ρ%σεων. εD γ(ρ κα� 8 πρ-�ις !τ�-π�ς εdη, �λλ� �4ν 8 8δ�ν δι� αZτν α@ρετ κα� �γαθGν.

H δ) τ�; �λγ�;ντ�ς Zπε�α ρεσις, Fς εdρηται παρ� �Eπι-κ�HρJω, δ�κε� α"τ��ς μ ε/ναι 8δ�ν�5 �"δ) 8 �ηδ�ν α�λγηδ:ν. 3ν κιν�σει γ(ρ ε/ναι �μ�Gτερα, μ �cσης τ1ς�π�ν ας & τ1ς �ηδ�ν ας κιν�σεως, 3πε� 8 �π�ν α �@�νε�καθεHδ�ντGς 3στι κατ�στασις. δHνασθαι δ) �ασι κα� τν8δ�ν�ν τινας μ α@ρε�σθαι κατ( διαστρ��ν5 �" π�σαςμ%ντ�ι τ(ς ψυ�ικ(ς 8δ�ν(ς κα� �λγηδGνας 3π� σωματι-κα�ς 8δ�να�ς κα� �λγηδGσι γ νεσθαι. κα� γ(ρ 3π� ψιλ?1 τ?1τ1ς πατρ δ�ς ε"ημερ Bα eσπερ τ?1 Dδ Bα �αρ(ν 3γγ νεσθαι.�λλ( μν �"δ) κατ( μν�μην τ<ν �γαθ<ν & πρ�σδ�κ αν8δ�ν�ν �ασιν �π�τελε�σθαι5 nπερ Yρεσκεν �Eπικ�HρJω(Usener 453). 3κλHεται γ(ρ τJ< �ρGνJω τ� τ1ς ψυ�1ςκ νημα.


– 250 –

205. E�δαμε στ�ν Eι�γρα@�α τ�� Aριστ�ππ�υ, 4τι ; @ιλ,σ�@�ς α�τ�ς 9κ�-λ�κευε τ�Vς τυρ�νν�υς κα" 9ευτελι6,ταν, γι5 ν5 πα�ρν7η �ρ�ματα. Φα�νεται4μως 4τι 4λα α�τ5 ε:ναι �νακριEJ. �O διαπρεπ�ς Γ�λλ�ς �λληνιστ�ς LéonRobin, στ� σ?γγραμμ� τ�υ La pensée Grecque κ.λπ. σ. 204, παρατηρε$ τ5 �Jς:

88

89

90. �Aκ,μη @ρ�ν��σαν 4τι ��τε �π� μ,νη τ�ν 4ρασι = τ�ν�κ�� δημι�υργ��νται �π�λα?σεις, καθ� 4σ�ν, 9κε�ν�υς π�Vμιμ��νται θρ�ν�υς ε��αρ�στως τ�Vς �κ��με, Lπ�@Dρ�με 4μως,4ταν �κ��με �ληθιν�Vς θρ�ν�υς. Kα" θεωρ��σαν μDσες κατα-στ�σεις τ�ν �ηδ�ν�α κα" τ�ν �π�ν�α. yOμως παρεδD��ντ� σ5νπ�λV �νSτερες τ"ς σωματικCς �π�λα?σεις �π� τ"ς ψυ�ικDς, κα"π�λV �ειρ,τερ�υς τ�Vς σωματικ�Vς π,ν�υς �π� τ�Vς ψυ�ικ�?ςFγι� α�τ� κα" 9πιE�λλ�νται μεγαλ?τερες π�ινCς γι5 σωματικCςEλ�Eες. Δι,τι θεωρ��σαν δυσκ�λSτερ� τ� ν5 π�ν7J κανε�ς, κα"@υσικSτερ� τ� ν5 παραδ�δεται σC �π�λα?σεις. Γι� α�τ� κα" Qδι-δαν μεγαλ?τερη πρ�σ�� στ� σ%μα παρ5 στ� πνε�μα. Γι5 τ�νλ,γ� α�τ,, |ν κα" Lπεστ�ρι6αν 4τι G Gδ�ν� ε:ναι καθ� �αυτ� 9πι-θυμητ�, �πD@ευγαν �στ,σ� Gδ�νCς π�V περιε$�αν μι5 ]δυνηρ�πλευρ�. �H συσσSρευσις Gδ�ν%ν πρ�ς δημι�υργ�α ε�δαιμ�ν�ας9@α�νετ� σ� α�τ�Vς δυσκ�λωτ�τη 9πι�ε�ρησις.

91. ΔCν 9δD��ντ� 9 )λλ�υ τ�ν )π�ψι 4τι ; κ�θε σ�@�ς 6Jε��ριστα, κα" ; κ�θε �ν,ητ�ς ]δυνηρ�, �λλ5 4τι τ��τ� συμEα�-νει �ς 9π" τ� πλε$στ�ν. �Aρκε$ δC κα" μ�α Gδ�ν� ν5 9πιτ?�7η κανε�ς,γι5 ν5 ε:ναι ε�τυ�ισμDν�ς. ΠαραδD��νται, EDEαια, 4τι G @ρ,νη-σις, G σ?νεσις, ε:ναι καλ� πρYγμα, δCν ε:ναι, 4μως, α�τ� 9πιθυ-μητ� α�τ� καθ� �αυτ�, �λλ5 γι5 τ5 καλ5 9πακ,λ�υθα π�V Q�ει.yOτι τ�ν @�λ� τ�ν Q��με �π� κ�π�ια �ν�γκη, �@�� EεEα�ως κα"lνα μDρ�ς τ�� σSματ,ς μας τ� θDλ�με μD�ρι τ�ν στιγμ� π�V μYςε:ναι �ρ�σιμ�. yOτι �ρισμDνες �ρετCς Lπ�ρ��υν κα" στ�Vς )μυα-λ�υς. yOτι G σωματικ� )σκησις συντελε$ στ�ν �π,κτησι τJς�ρετJς. yOτι ; σ�@�ς δCν θ5 @θ�ν�σ7η ��τε θ5 9ρωτευθ7J = θ5 Q�7ηδεισιδαιμ�ν�εςF δι,τι 4λα α�τ5 γ�ν�νται �π� κεν�δ��α. Θ5λυπηθ7J 4μως κα" θ5 @�Eηθ7J, �@�� α�τ5 ε:ναι @υσικCς καταστ�-σεις. Kα" τ5 πλ�?τη θ5 τ5 δD�εται �ς συντελεστικ5 �π�λα?σεωςκα" &�ι �ς α�τ5 καθ� �αυτ5 9πιθυμητ�206.


– 253 –

γικ� �ντ�@ασι ν5 EλDπ�υν τ5 πλ�?τη κα" τ�ν περι�υσ�α �ς α�τ�σκ�π� κα" &�ισ5ν μDσα ε�6ω�ας κα" �αρYς.

Λ%γ�υσι δ) μηδ) κατ( ψιλν τν nρασιν & τν �κ�νγ νεσθαι 8δ�ν�ς. τ<ν γ�;ν μιμ�υμ%νων θρ�ν�υς 8δ%ως�κ�H�μεν, τ<ν δ) κατ� �λ�θειαν �ηδ<ς. μ%σας τε κατα-στ�σεις �νGμα#�ν �ηδ�ν αν κα� �π�ν αν. π�λm μ%ντ�ιτ<ν ψυ�ικ<ν τ(ς σωματικ(ς �με ν�υς ε/ναι, κα� τ(ςP�λ�σεις �ε ρ�υς τ(ς σωματικ�ς. nθεν κα� ταHταις κ�λ�-#εσθαι μ-λλ�ν τ�mς \μαρτ�ν�ντας. �αλεπ:τερ�ν γ(ρ τ�π�νε�ν, �DκειGτερ�ν δ) τ� 9δεσθαι Zπελ�μ+αν�ν. �νθενκα� πλε �να �Dκ�ν�μ αν περ� θ�τερ�ν 3π�ι�;ντ�. δι� κα�καθ�αZτν α@ρετ1ς �cσης τ1ς 8δ�ν1ς τ( π�ιητικ( 3ν ων8δ�ν<ν P�ληρ( π�λλ�κις 3ναντι�;σθαι5 Fς δυσκ�λ:τα-τ�ν α"τ��ς �α νεσθαι τ�ν �θρ�ισμ�ν τ<ν 8δ�ν<ν ε"δαι-μ�ν αν π�ι�υσ<ν.

�Aρ%σκει δ� α"τ��ς μ�τε τ�ν σ��ν π�ντα 8δ%ως #1ν,μ�τε π�ντα �α;λ�ν 3πιπGνως, �λλ( κατ( τ� πλε�στ�ν.�ρκε� δ) κkν κατ( μ αν πρ�σπ πτ�υσαν 8δ%ως 3παν�γ?η.τν �ρGνησιν �γαθ�ν μ)ν ε/ναι λ%γ�υσιν, �" δι� Rαυτν δ)α@ρετ�ν, �λλ( δι( τ( 3� α"τ1ς περιγινGμενα5 τ�ν � λ�ντ1ς �ρε ας �νεκα5 κα� γ(ρ μ%ρ�ς σ:ματ�ς, μ%�ρις kνπαρ?1, �σπ�#εσθαι. τ<ν �ρετ<ν 3ν ας κα� περ� τ�mς!�ρ�νας συν στασθαι. τν σωματικν !σκησιν συμ+�λ-λεσθαι πρ�ς �ρετ1ς �ν�ληψιν. τ�ν σ��ν μ�τε �θ�ν�-σειν μ�τε 3ρασθ�σεσθαι & δεισιδαιμ�ν�σειν5 γ νεσθαιγ(ρ τα;τα παρ( κενν δG�αν. λυπ�σεσθαι μ%ντ�ι κα��+�σεσθαι5 �υσικ<ς γ(ρ γ νεσθαι. κα� τ�ν πλ�;τ�ν δ)π�ιητικ�ν 8δ�ν1ς ε/ναι, �" δι� αZτ�ν α@ρετ�ν wντα.


– 252 –

206. Φα�νεται 4τι LπJρ�αν κα" τ,τε )νθρωπ�ι π�V περιDπιπταν στ�ν τρα-

90

91

92. �Eπ�σης Xσ�υρ�6�ντ� 4τι τ5 συναισθ�ματα ε:ναι �ντιληπτ�,&�ι 4μως κα" τ5 �ντικε�μενα �π� τ5 ;π�$α πρ�Dρ��νται.�Aπε$�αν �π� τ�ν σπ�υδ� τJς @?σεως, λ,γoω τJς ;λ�@�νερης�EεEαι,τητ�ς τηςF �σ��λ��ντ� 4μως μC διερευν�σεις γ?ρω �π�τ�ν Λ�γικ�, λ,γoω τJς �ρησιμ,τητ,ς τ�υς. �O MελDαγρ�ς στ� δε?-τερ� EιEλ�� τ�υ «Περ� δ��<ν» κα" ; Kλειτ,μα��ς στ� πρ%τ�«Περ� α@ρ%σεων» EεEαιSν�υν 4τι α�τ�" θεωρ��σαν )�ρηστη τ�νΦυσικ� κα" τ�ν Διαλεκτικ�, δι,τι μπ�ρε$ κανε"ς κ�λλιστα κα"�ρα$α ν5 ;μιλ7J, κα" �πηλλαγμDν�ς �π� δεισιδαιμ�ν�ες ν5 ε:ναι,κα" �π� τ,ν @,E� τ�� θαν�τ�υ ν5 ε@?γ7η, 4ταν μ�θ7η τ�ν θεω-ρ�α τ�� καλ�� κα" τ�� κακ��.

93. �E )λλ�υ τ�π�τε δCν ε:ναι 9κ @?σεως δ�και�, Qντιμ� =αXσ�ρ,, �λλ5 α�τ5 ε:ναι γενν�ματα τJς συμE�σεως κα" τJς συνη-θε�ας. �O καλ�ς )νθρωπ�ς 4μως δCν θ5 κ�μ�η τ�π�τε )τ�π�, �@��Q�ει Lπ� &ψιν τ�υ τ"ς 9πιEαλλ,μενες κυρSσεις κα" τ"ς 9αναστ�-σεις π�V θ5 πρ�κληθ��ν. �Aκ,μη Qλεγαν 4τι ; σ�@�ς Lπ�ρ�ειπραγματικ�. Kαι 4τι δCν ε:ναι 9@ικτ� πρ,�δ�ς στ�ν @ιλ�σ�@�α��τε στ5 )λλα θDματα. �Eπ�σης Lπεστ�ρι6αν 4τι δCν ε:ναι 4μ�ιαε�α�σθητ�ι στ�ν π,ν� 4λ�ι �a )νθρωπ�ι κα" 4τι �a αXσθ�σεις δCν�π�δ�δ�υν π�ντ�τε τ�ν πραγματικ,τητα.

Oa λεγ,μεν�ι �Hγησιακ�" π�λι υa�θετ��σαν κι� α�τ�" τ�Vς�δι�υς τελικ�Vς σκ�π�?ς, δηλαδ� τ�ν Gδ�ν� κα" τ�ν π,ν�. Kατ5τ�ν )π�ψ� των, δCν Lπ�ρ�ει ��τε ε�γνωμ�σ?νη ��τε @ιλ�α ��τεε�εργεσ�α, δι,τι α�τ5 δCν τ5 9πιθυμ��με γι5 τ5 �δια, �λλ5 γι5τ�ν �ν�γκη π�V τ5 Q��με, G ;π��α, eμα λε�ψ�η, ��τε 9κε$να Lπ�ρ-��υν.

94. Φρ�ν��σαν 4τι G ε�δαιμ�ν�α ε:ναι 9ντελ%ς �δ?νατ� ν59πιτευ�θ7J. T� σ%μα μαστ�6εται �π� τ,σες ταλαιπωρ�ες, G ψυ��συμπ�σ�ει μC τ� σ%μα κα" ταρ�σσεται, κα" τυ�α$α περιστατικ5μYς �αλ��ν τ5 σ�Dδια. Γι5 τ�Vς λ,γ�υς α�τ�?ς, G ε�δαιμ�ν�αε:ναι �νD@ικτη. �Eπιθυμητ5 ε:ναι κα" G 6ω� κα" ; θ�νατ�ς.T�π�τε δCν θεωρ��σαν 9κ @?σεως ε��ριστ� = δυσ�ρεστ�.gAλλ�ι αXσθ�ν�νται ε��αρ�στησι κα" )λλ�ι δυσαρDσκεια �π� τ5


– 255 –

T� τε π�θη καταληπτ�. �λεγ�ν �4ν α"τ�, �"κ �� aνγ νεται. �� σταντ� δ) κα� τ<ν �υσικ<ν δι( τν 3μ�αιν�-μ%νην �καταληψ αν5 τ<ν δ) λ�γικ<ν δι( τν ε"�ρηστ αν9πτ�ντ�. M%λεαγρ�ς δ� 3ν τJ< δευτ%ρJω Περ� δ��<ν κα�KλειτGμα��ς 3ν τJ< πρ:τJω Περ� α@ρ%σε:ν �ασιν α"τ�mς!�ρηστα 8γε�σθαι τG τε �υσικ�ν μ%ρ�ς κα� τ� διαλεκτι-κGν. δHνασθαι γ(ρ κα� ε4 λ%γειν κα� δεισιδαιμ�ν ας3κτ�ς ε/ναι κα� τ�ν περ� θαν�τ�υ �G+�ν 3κ�εHγειν τ�ν<τ�ν> περ� �γαθ<ν κα� κακ<ν λGγ�ν 3κμεμαθηκGτα.

Mηδ%ν τε ε/ναι �Hσει δ και�ν & καλ�ν & αDσ�ρGν, �λλ(νGμJω κα� �θει. N μ%ντ�ι σπ�υδα��ς �"δ)ν !τ�π�ν πρ��ειδι( τ(ς 3πικειμ%νας #ημ ας κα� δG�ας5 ε/ναι δ) τ�νσ��Gν. πρ�κ�π�ν τε �π�λε π�υσι κα� 3ν �ιλ�σ�� Bα κα�3ν τ��ς !λλ�ις. �ασ� δ) κα� λυπε�σθαι !λλ�ν !λλ�υμ-λλ�ν, κα� τ(ς αDσθ�σεις μ π�ντ�τε �ληθεHειν. �@ δ)Hγησιακ�� λεγGμεν�ι σκ�π�mς μ)ν ε/��ν τ�mς α"τ�Hς,8δ�νν κα� πGν�ν. μ�τε δ) ��ριν τι ε/ναι μ�τε �ιλ αν μ�τεε"εργεσ αν, δι( τ� μ δι� α"τ( τα;τα α@ρε�σθαι 8μ-ςα"τ�, �λλ( δι( τ(ς �ρε ας α"τ<ν, aν �π�υσ<ν μηδ�3κε�να Zπ�ρ�ειν.

Tν ε"δαιμ�ν αν nλως �δHνατ�ν ε/ναι5 τ� μ)ν γ(ρσ<μα π�λλ<ν �ναπεπλ1σθαι παθημ�των, τν δ) ψυ�νσυμπαθε�ν τJ< σ:ματι κα� ταρ�ττεσθαι, τν δ) τH�ηνπ�λλ( τ<ν κατ� 3λπ δα κωλHειν, eστε δι( τα;τα �νHπαρ-κτ�ν τν ε"δαιμ�ν αν ε/ναι. τ�ν τε #ων κα� τ�ν θ�νατ�να@ρετGν. �Hσει τ� �"δ)ν 8δm � �ηδ)ς Zπελ�μ+αν�ν5 δι( δ)σπ�νιν & �ενισμ�ν & κGρ�ν τ�mς μ)ν 9δεσθαι,


– 254 –

92

93

94

�δια �ντικε�μενα, �ν�λ�γα μC τ� )ν τ5 στερ��νται b τ5 Q��υν σC�@θ�ν�α = σπαν�ως τ5 �π�λαμE�ν�υν. �H πεν�α κα" τ5 πλ�?τηδCν Q��υν καμμι5 σ�Dσι μC τ�ν Gδ�ν�F �@�� δCν �π�λαμE�ν�υνδια@�ρετικ5 �a πλ�?σι�ι �π� τ�Vς @τω��?ς.

95. �Eπ�σης τ� ν5 ε:ναι κανε"ς δ��λ�ς = 9λε?θερ�ς, ε�γεν��ς =ταπεινJς καταγωγJς, δι�σημ�ς = �@αν�ς, δι,λ�υ δCν Eαρ?νειστ�ν Lπ�λ�γισμ� τJς Gδ�νJς. Kα" γι5 μCν τ�ν )@ρ�να, G 6ω� Q�ειπλε�νεκτ�ματα, γι5 τ�ν @ρ,νιμ� 4μως ε:ναι κ�τι �δι�@�ρ�. �Oσ�@�ς θ5 ;δηγηθ7J σC κ�θε πρYι τ�υ �π� τ5 δικ� τ�υ τ5 συμ@D-ρ�ντα, �@�� κανDνα )λλ�ν δCν θεωρε$ Xσ�ι,ν τ�υ. Kα" |ν�κ,μη Lπ�τεθ7J 4τι καρπ��ται �π� τ�ν )λλ�ν τ5 μεγαλ?τεραπλε�νεκτ�ματα, π�λι δCν τ5 θεωρε$ �ντ�ια 9κε�νων π�V α�τ�ςπαρD�ει.

�AπDρριπταν κα" τ"ς αXσθ�σεις, δι,τι δCν παρD��υν �κριEε$ςγνSσεις, @ρ�ν��σαν 4τι πρDπει ν5 πρ�ττωμε κ�θε τι π�V μYς@α�νεται ε�λ�γ�. gEλεγαν 4τι πρDπει ν5 τυγ��ν�υν συγγνSμηςτ5 σ@�λματα, δι,τι δCν τ5 κ�ν�υμε μC τ�ν θDλησ� μας, �λλ5 �να-γκασμDν�ι �π� κ�π�ι� π�θ�ς. Kα" ν5 μ� μισ��με, �λλ5 μYλλ�νν5 δια@ωτ�6ωμε καλ?τερα. Kα" ; σ�@�ς δCν �π�6ητε$ τ,σ� ν59πιτ?�7η τ�ν �π,λαυσι 4σ� ν5 �π�@?γ�η τ�ν π,ν� θDτων �ςσκ�π�ν ν5 67J �ωρ"ς π,ν�, σωματικ� = ψυ�ικ,. T��τ� EεEα�ως9πιτυγ��νεται �π� 9κε�ν�υς π�V δCν κ�ν�υν καμμι5 δι�κρισιμετα? τ%ν �ντικειμDνων π�V παρ�γ�υν Gδ�ν�.

96. Oa �Aννικ%ρει�ι, π�λι, κατ5 μCν τ5 )λλα συμ@ων��σαν μCτ"ς �π,ψεις τ%ν πρ�ηγ�υμDνωνF 4μως α�τ�" παρεδD��ντ� στ�ν6ω� κα" τ�ν @ιλ�α κα" τ�ν ε�γνωμ�σ?νη κα" τ�ν πρ�ς τ�Vς γ�νε$ςσεEασμ� κα" 4τι πρDπει ν5 κ�μωμε κ�τι κα" γι5 τ�ν πατρ�δα. Γι�α�τ� ; σ�@,ς, κι� 4ταν θ5 Q�7η 9ν��λ�σεις, π�λι θ5 ε:ναι ε�τυ�ι-σμDν�ς, Qστω κα" |ν ]λ�γες �π�λα?σεις τ�� π�μDν�υν. �H ε�τυ-��α τ�� @�λ�υ δCν ε:ναι γι5 τ�ν �δια 9πιθυμητ�, �@�� ε:ναιαXσθητ� στ�ν πλησ��ν τ�υ. �H μ,ρ@ωσις δCν ε:ναι aκαν� ν5 μYς9μπνε?σ�η 9μπιστ�σ?νη κα" ν5 συντελDσ7η, �στε ν5 �νυψωθ��μεLπερ�νω τJς γνSμης τ�� πλ�θ�υς.


– 257 –

τ�mς δ� �ηδ<ς ��ειν. πεν αν κα� πλ�;τ�ν πρ�ς 8δ�ν1ςλGγ�ν ε/ναι �"δ%ν5 μ γ(ρ δια�ερGντως 9δεσθαι τ�mςπλ�υσ �υς & τ�mς π%νητας.

Δ�υλε αν 3π σης 3λευθερ Bα �δι��ρ�ν πρ�ς 8δ�ν1ςμ%τρ�ν, κα� ε"γ%νειαν δυσγενε Bα, κα� δG�αν �δ�� Bα. κα�τJ< μ)ν !�ρ�νι τ� #1ν λυσιτελ)ς ε/ναι, τJ< δ) �ρ�ν μJω�δι��ρ�ν. τGν τε σ��ν Rαυτ�; �νεκα π�ντα πρ��ειν5�"δ%να γ(ρ 8γε�σθαι τ<ν !λλων 3π σης !�ι�ν α"τJ<. κkνγ(ρ τ( μ%γιστα δ�κ?1 παρ� τ�υ καρπ�;σθαι, μ ε/ναι�ντ��ια aν α"τ�ς παρ σ�ει. �ν?�ρ�υν δ) κα� τ(ς αDσθ�-σεις, �"κ �κρι+�Hσας τν 3π γνωσιν, τ<ν τ� ε"λGγως �αι-ν�μ%νων π�ντα πρ�ττειν. �λεγ�ν τ( \μαρτ�ματα συγ-γν:μης τυγ��νειν5 �" γ(ρ RκGντα \μαρτ�νειν, �λλ� τινιπ�θει κατηναγκασμ%ν�ν. κα� μ μισ�σειν, μ-λλ�ν δ)μεταδιδ��ειν. τGν τε σ��ν �"� �'τω πλε�ν�σειν 3ν τ?1τ<ν �γαθ<ν α@ρ%σει, Fς 3ν τ?1 τ<ν κακ<ν �υγ?1, τ%λ�ςτιθ%μεν�ν τ� μ 3πιπGνως #1ν μηδ) λυπηρ<ς5 O δ περι-γ νεσθαι τ��ς �δια��ρ�σασι περ� τ( π�ιητικ( τ1ς8δ�ν1ς.

O@ δ� �Aννικ%ρει�ι τ( μ)ν !λλα κατ( τα"τ( τ�Hτ�ις5�π%λιπ�ν δ) κα� �ιλ αν 3ν + Jω κα� ��ριν κα� πρ�ς γ�ν%αςτιμν κα� Zπ)ρ πατρ δ�ς τι πρ��ειν. nθεν δι( τα;τα, κkνP�λ�σεις �ναδ%�ηται N σ��Gς, �"δ)ν Lττ�ν ε"δαιμ�ν�-σει, κkν Pλ γα 8δ%α περιγ%νηται α"τJ<. τ�ν τε τ�; � λ�υε"δαιμ�ν αν δι� αZτν μ ε/ναι α@ρετ�ν5 μηδ) γ(ραDσθητν τJ< π%λας Zπ�ρ�ειν5 μ ε/να τε α"τ�ρκη τ�νλGγ�ν πρ�ς τ� θαρρ1σαι κα� τ1ς τ<ν π�λλ<ν δG�ηςZπερ�νω γεν%σθαι5


– 256 –

95

96

97. Θ5 πρDπει δC ν5 συνηθ�6ωμε ν5 �νθιστ�μεθα στ�ν πρ�π�λλ�� ρι6ωμDνη μDσα μας @α?λη δι�θεσι. Kα" ν5 μ� �να6η-τ��με τ�ν @�λ�ν μ,ν�ν γι5 τ�ν �@ελιμ,τητ� τ�υ — δι,τι eμαα�τ� 9κλε�ψ7η σταματ�Y κα" ; δεσμ�ς μC α�τ,ν — �λλ5 �π� καλ5αXσθ�ματα, ��ριν τ%ν ;π��ων ν5 L@ιστ�μεθα κα" κακ�π�θειες.�Aν κα" �a @ιλ,σ�@�ι α�τ�" Qθεταν τ�ν Gδ�ν� �ς σκ�π, κα" 9στε-ν��ωρ��ντ� γι5 τ�ν στDρησ� της. �Ωστ,σ� 9δD��ντ� ε��αρ�στωςν5 Lπ�@Dρ�υν ��ριν τ�� @�λ�υ των.

�Eκε$ν�ι π�λι, π�V �πεκλ�θησαν Θε�δ:ρει�ι, QλαEαν τ�ν]ν�μασ�α τ�υς �π� τ�ν Θε,δωρ� π�V �νD@ερα πι� π�νω, κα"υa�θDτησαν τ"ς διδασκαλ�ες τ�υ. A�τ�ς �πDρριπτε 9 ;λ�κλ�ρ�υτ"ς περ" θε%ν δ�ασ�ες. ELρJκα κα" lνα, &�ι ε�κατα@ρ,νητ�EιEλ�� τ�υ, π�V @Dρει τ�ν τ�τλ� «Περ� θε<ν». �Aπ� α�τ,, λDγ�υνQλαEε ; �Eπ�κ�υρ�ς τ5 περισσ,τερα �π� 4σα ε:πε.

98. yOπως �να@Dρει ; �AντισθDνης στ� EιEλ�� τ�υ «Φιλ�σG�ωνδιαδ��α », ; Θε,δωρ�ς παρακ�λ�?θησε κα" τ�ν διδασκαλ�α τ��AννικDριδ�ς κα" τ�� Δι�νυσ��υ τ�� διαλεκτικ��. Σ5ν LπDρτατ�καλ� κα" κακ, θεωρ��σε τ�ν �αρ5 κα" τ�ν λ?πη, π�V πρ�Dρ��νταιG μCν πρSτη �π� τ�ν @ρ,νησι κα" G δε?τερη �π� τ�ν �@ρ�σ?νη.


– 259 –

δε�ν δ� �νεθ #εσθαι δι( τν 3κ π�λλ�; συντρα�ε�σαν 8μ�ν�αHλην δι�θεσιν. τGν τε � λ�ν μ δι( τ(ς �ρε ας μGν�ν�π�δ%�εσθαι aν Zπ�λειπ�υσ<ν μ 3πιστρ%�εσθαι, �λλ(κα� παρ( τν γεγ�νυ�αν εcν�ιαν, Lς �νεκα κα� πGν�υςZπ�μενε�ν. κα τ�ι τιθ%μεν�ν 8δ�νν τ%λ�ς κα� ��θGμεν�ν3π� τJ< στ%ρεσθαι α"τ1ς nμως Rκ�υσ ως Zπ�μενε�ν δι(τν πρ�ς τ�ν � λ�ν στ�ργ�ν.

O@ δ) Θε�δ:ρει�ι κληθ%ντες τν μ)ν Pν�μασ αν �σπα-σαν �π� Θε�δ:ρ�υ τ�; πρ�γεγραμμ%ν�υ, κα� δGγμασιν3�ρ�σαντ� τ��ς α"τ�;. `ν δ� N ΘεGδωρ�ς παντ�πασιν�ναιρ<ν τ(ς περ� θε<ν δG�ας5 κα� α"τ�; περιετH��μεν+ι+λ Jω 3πιγεγραμμ%νJω Περ� θε<ν, �"κ ε"κατα�ρ�ν�τJω53� �� ασιν �Eπ κ�υρ�ν λα+Gντα τ( πλε�στα εDπε�ν.

jHκ�υσε δ) κα� �Aννικ%ριδ�ς N ΘεGδωρ�ς κα� Δι�νυ-σ �υ τ�; διαλεκτικ�;, καθ� �ησιν �Aντισθ%νης 3ν Φιλ�-σG�ων διαδ��α�ς (FGrH 508 F 5). τ%λ�ς δ� Zπελ�μ+ανε�αρ(ν κα� λHπην5 τν μ)ν 3π� �ρ�ν�σει, τν δ� 3π� ��ρ�-σHν?η5


– 258 –

97

98

�Aγαθ5 θεωρ��σε τ�ν @ρ,νησι κα" τ�ν δικαι�σ?νη, κακ5 τ5�ντ�θετα πρ�ς α�τ�, κα" 9νδι�μεσα τ�ν Gδ�ν� κα" τ�ν π,ν�.�AπDρριπτε τ�ν @ιλ�α γι5 τ�ν λ,γ� 4τι α�τ� δCν Lπ�ρ�ει ��τεμεταV τ%ν �@ρ,νων ��τε μεταV τ%ν σ�@%ν. Δι,τι στ�Vς μCνπρSτ�υς, μ,λις λε�ψ7η G �ν�γκη, 9α@αν�6εται κα" G @ιλ�αF �a δεσ�@��, δ�θDντ�ς 4τι ε:ναι α�τ�ρκεις, δCν Q��υν �ν�γκη �π�@�λ�υς. �Eπ" πλD�ν Lπεστ�ρι6ε 4τι ε:ναι λ�γικ� ; 9ν�ρετ�ς ν5 μ�διακινδυνε?η τ�ν 6ω� τ�υ γι5 τ�ν πατρ�δαF δι,τι δCν θ5 πρDπει ν5�π�E�λ7η τ�ν @ρ,νησι, ��ριν �@ελε�ας τ%ν �@ρ,νων.

99. gEλεγε 4τι πατρ�δα τ�υ ε:ναι ; κ,σμ�ς (κ�σμ�π�λ�της). κα"4τι κα" κλ�π� κα" μ�ι�ε�α κα" aερ�συλ�α �μπ�ρε$ ν5 κ�μ7η κανε"ςσC κατ�λληλη ε�καιρ�α, �@�� κανDνα �π� α�τ5 δCν ε:ναι 9κ@?σεως αXσ�ρ,, �λλ5 �π�τελ��ν jπλJ πρ�κατ�ληψι π�V 9θε-σπ�σθη γι5 ν5 συγκρατ��νται �a )@ρ�νες. �Aπρ�καλ?πτως δC�μπ�ρε$ ; σ�@�ς κα" �ωρ"ς τ�ν παραμικρ� σεEασμ� πρ�ς τ"ςπεριστ�σεις ν5 κ�μν7η �ρJσι ε�ν��υμDνων. �Eν πρ�κειμDνoω μετε-�ειρ�6ετ� 9πι�ειρ�ματα σ5ν τ5 �κ,λ�υθα: «Mι5 Qμπειρη στ�νγραμματικ� γυνα$κα θ5 πρDπει ν5 �ρησιμ�π�ιJται γι5 τ"ς γνS-σεις της στ�ν γραμματικ�;». «Nα�». «Kα" lνα �γ,ρι = lνας νεαν�-σκ�ς, π�V Dρ�υν γραμματικ�, θ5 πρDπει


– 261 –

�γαθ( δ) �ρGνησιν κα� δικαι�σHνην, κακ( δ) τ(ς 3να-ντ ας ��εις, μ%σα δ) 8δ�νν κα� πGν�ν. �ν?�ρει δ) κα��ιλ αν, δι( τ� μ�τ� 3ν !�ρ�σιν α"τν ε/ναι, μ�τ� 3ν σ��ς.τ��ς μ)ν γ(ρ τ1ς �ρε ας �ναιρεθε σης κα� τν �ιλ αν3κπ�δgν ε/ναι5 τ�mς δ) σ��mς α"τ�ρκεις Zπ�ρ��νταςμ δε�σθαι � λων. �λεγε δ) κα� εcλ�γ�ν ε/ναι τ�ν σπ�υ-δα��ν Zπ)ρ τ1ς πατρ δ�ς μ 3�αγαγε�ν αZτGν5 �" γ(ρ�π�+αλε�ν τν �ρGνησιν �νεκα τ1ς τ<ν ��ρGνων ��ε-λε ας.

E/να τε πατρ δα τ�ν κGσμ�ν. κλ%ψειν τε κα� μ�ι�εH-σειν κα� @ερ�συλ�σειν 3ν καιρJ<5 μηδ)ν γ(ρ τ�Hτων �HσειαDσ�ρ�ν ε/ναι, τ1ς 3π� α"τ��ς δG�ης αDρ�μ%νης & σHγκει-ται �νεκα τ1ς τ<ν ��ρGνων συν��1ς. �ανερ<ς τε τ��ς3ρωμ%ν�ις !νευ π�σης Z��ρ�σεως �ρ�σεσθαι τ�νσ��Gν. δι� κα� τ�ι�Hτ�υς λGγ�υς {ρ:τα5 «�ρ� γε γυνγραμματικ �ρ�σιμ�ς kν εdη παρ� nσ�ν γραμματικ� 3στι;»«να ». «κα� πα�ς κα� νεαν σκ�ς <γραμματικ�ς> �ρ�σιμ�ςkν εdη παρ� nσ�ν γραμματικGς 3στι;» «να ». «�"κ�;ν κα�γυν καλ �ρησ μη kν εdη παρ� nσ�ν καλ� 3στι, κα� πα�ςκα� νεαν σκ�ς καλ�ς �ρ�σιμ�ς kν εdη παρ� nσ�ν καλGς3στι;» «να ». «κα� πα�ς !ρα κα� νεαν σκ�ς


– 260 –

99

ν5 �ι�π�ι��νται �π� τ�ν )π�ψι α�τ�». «Nα�». «TSρα, κα" μι5γυνα$κα &μ�ρ@η δCν θ5 πρDπει ν5 ε:ναι �ρ�σιμη σ5ν &μ�ρ@η, κι�lνα &μ�ρ@� �γ,ρι = νD�ς δCν θ5 πρDπει ν5 �ρησιμ�π�ηθ��ν γι5τ�ν ]μ�ρ@ι� τ�υς;». «Nα�». «gAρα, θ5 πρDπει ν5 �ρησιμ�π�ι-��νται κα" γι5 τ�ν Qρωτα».

100. A�τ5 παραδε�,μεν�ς, κατDληγε στ� συμπDρασμα: «�O�ρησιμ�π�ι%ν α�τ�ν τ�ν Qρωτα καθ� 4σ�ν ε:ναι �ρ�σιμ�ς δCνδιαπρ�ττει σ@�λμα, 4πως δCν θ5 διDπραττε σ@�λμα ; �ρησιμ�-π�ι%ν τ�ν ]μ�ρ@ι5 �π� τ�ν )π�ψι π�V ε:ναι �ρ�σιμη». MCα�τ�ν τ�ν τρ,π� �πεδε�κνυε τ�ν )π�ψ� τ�υ.

Φα�νεται 4τι ε:�ε �π�κληθJ θε�ς συνεπε��α τJς �κ�λ�?θ�υ9ρωτ�σεως τ�� Στ�λπων�ς: «E:σαι, Θε,δωρε, πραγματικ�, α�τ�π�V δηλSνεις 4τι ε:σαι;». Mετ5 τ�ν κατα@ατικ� �π�ντησ� τ�υ ;Στ�λπων 9ηκ�λ�?θησε: «ΛCς π}ς ε:σαι κα" θε,ς;». Kα" σ5ν τ�παρεδD�θη: «�στε λ�ιπ�ν ε:σαι θε,ς», ε:πε. �O Θε,δωρ�ς τ� 9δD-�θη α�τ� ε��αρ�στως, ; δC Στ�λπων �αμ�γελαστ�ς τ�� ε:πε: «MCτDτ�ι�ν συλλ�γισμ,, κατεργ�ρη, θ5 ;μ�λ�γ�σ7ης 4τι ε:σαι κα"καλιακ�?δα, κα" ��λια δυ� )λλα πρ�γματα».

101. K�π�τε π�V ; Θε,δωρ�ς ε:�ε καθ�σει πλ�ϊ στ�ν aερ�@�-ντη E�ρυκλε�δη, τ�ν ρSτησε: «ΔCν μ�� λDς, E�ρυκλε�δη, π�ι��ε:ναι �σεEε$ς Qναντι τ%ν μυστηρ�ων;». Kα" �@�� α�τ�ς τ�� π�-ντησε, «9κε$ν�ι π�V τ5 �π�καλ?πτ�υν στ�Vς �μ?ητ�υς», «κι�9σ?», τ�� ε:πε, «ε:σαι �σεE�ς, �@�� τ5 9ηγε$ς στ�Vς �μ?ητ�υς».Παρ� ]λ�γ�ν 4μως ν5 πρ�σα�θ7J 9νSπι�ν τ�� Aρε��υ Π�γ�υ, |νδCν τ�ν 9γλ?τωνε ; Δημ�τρι�ς ; Φαληρε?ς. �O �Aμ@ικρ�της4μως στ� «Περ� 3νδG�ων �νδρ<ν» EιEλ�� τ�υ λDγει 4τι κατεδικ�-σθη ν5 πι7J τ� κSνει�.


– 263 –

καλ�ς πρ�ς τ�;τ� kν εdη �ρ�σιμ�ς πρ�ς O καλGς 3στι;»«να ».

«jEστι δ) �ρ�σιμ�ς πρ�ς τ� πλησι�#ειν;» aν δεδ�μ%-νων 3π1γεν5 «�"κ�;ν εd τις πλησιασμJ< �ρJ<τ� παρ� nσ�ν�ρ�σιμGς 3στι, �" διαμαρτ�νει5 �"δ’ !ρα εD κ�λλει �ρ�-σαιτ� παρ’ nσ�ν �ρ�σιμGν 3στι, διαμαρτ�σεται». τ�ια;τα!ττα διερωτ<ν dσ�υε τJ< λGγJω.

Δ�κε� δ) θε�ς κληθ1ναι, Στ λπων�ς α"τ�ν 3ρωτ�σαν-τ�ς �'τως5 «�ρ� γε, ΘεGδωρε, O �?ς ε/ναι, τ�;τ� κα� ε/;»3πινεHσαντ�ς δ%, «�?ς ε/ναι θεGν». τ�; δ� Nμ�λ�γ�σα-ντ�ς, «θε�ς ε/ !ρα», ��η. δε�αμ%ν�υ δ� �σμ%νως, γελ�σας�ησ ν, «�λλ�, � μG�θηρε, τJ< λGγJω τ�HτJω κα� κ�λ�ι�ς kνNμ�λ�γ�σειας ε/ναι κα� !λλα μυρ α».

O δ� �4ν ΘεGδωρ�ς πρ�σκαθ σας π�τ) E"ρυκλε δ?ητJ< @ερ��ντ?η, «λ%γε μ�ι», ��η, «E"ρυκλε δη, τ νες εDσ�ν�@ �σε+�;ντες περ� τ( μυστ�ρια;» εDπGντ�ς δ� 3κε ν�υ, «�@τ��ς �μυ�τ�ις α"τ( 3κ�%ρ�ντες», «�σε+ε�ς !ρα», ��η,«κα� σH, τ��ς �μυ�τ�ις διηγ�Hμεν�ς». κα� μ%ντ�ι παρ� Pλ -γ�ν 3κινδHνευσεν εDς jAρει�ν ��θ1ναι π�γ�ν, εD μ Δημ�-τρι�ς N Φαληρεmς α"τ�ν 3ρρHσατ�. �Aμ�ικρ�της δ� 3ν τJ<Περ� 3νδG�ων �νδρ<ν �ησι κ:νει�ν α"τ�ν πιε�νκαταδικασθ%ντα (FHG iv. 300).


– 262 –

100

101

102. Kατ5 τ�ν παραμ�ν� τ�υ πλησ��ν τ�� Πτ�λεμα��υ τ��Λ�γ�υ, �πεστ�λη Lπ� α�τ�� πρεσEευτ�ς στ�ν Λυσ�μα��. Kα"σ5ν �μιλ��σε 9κε$ μC παρρησ�α, «δCν μ�� λDς, Θε,δωρε», τ��ε:πε ; Λυσ�μα��ς, «δCν ε:σαι σV π�V σ� Qδιωαν �π� τ�ν�Aθ�να;». « Σωστ5 ε:σαι πληρ�@�ρημDν�ς», τ�� ε:πεF «πρ�γματιG π,λις τ%ν �Aθηνα�ων, 9πειδ� δCν μπ�ρ��σε ν5 μC Lπ�@Dρ7η, μC9πDταε 4πως G ΣεμDλη τ�ν Δι,νυσ�». «K?τταε ν5 μ� αναDλ-θης 9δ%», τ�� ε:πε ; Λυσ�μα��ς. «Kα" EDEαια δCν θ5 Qλθη», �πε-κρ�θη, «|ν δCν μC στε�λη ; Πτ�λεμα$�ς».

yOταν ; M�θρας, ; θησαυρ�@?λα τ�� Λυσιμ��υ, π�V παρ�-στατ� στ�ν συν�ιμιλ�α τ�� ε:πε, «9σV @α�νεσαι ν5 �γν�7Jς, &�ιμ,ν�ν τ�Vς θε�?ς, �λλ5 κα" τ�Vς Eασιλε$ς», «π%ς τ�Vς �γν�%»,τ�� ε:πε, «�@�� EλDπω 9σDνα �ς μισητ� στ�Vς θε�?ς;». ΛDγ�υν4τι κ�π�τε περν%ντας �π� τ�ν K,ρινθ� μC π�λλ�Vς μαθητDςτ�υ, συν�ντησε τ�ν κυνικ� Mητρ�κλJ τ�ν στιγμ� π�V


– 265 –

Διατρ +ων δ) παρ( Πτ�λεμα Jω τJ< Λ�γ�υ �πεστ�ληπ�θ� Zπ� α"τ�; πρ�ς Λυσ μα��ν πρεσ+ευτ�ς. nτε κα� παρ-ρησια#�μ%ν�υ �ησ�ν N Λυσ μα��ς, «λ%γε μ�ι, ΘεGδωρε,�" σm ε/ N 3κπεσgν �Aθ�νηθεν;» κα� nς, «Pρθ<ς �κ�κ�ας58 γ(ρ τ<ν �Aθηνα ων πGλις �" δυναμ%νη με �%ρειν,eσπερ 8 Σεμ%λη τ�ν ΔιGνυσ�ν, 3�%+αλε». π�λι δ� εDπGντ�ςτ�; Λυσιμ��υ, «+λ%πε nπως μ παρ%σ?η πρ�ς 8μ-ς �τι»,«�"κ !ν», ��η, «kν μ Πτ�λεμα��ς �π�στε λ?η». M θρ�υδ) τ�; δι�ικητ�; τ�; Λυσιμ��υ παρεστ<τ�ς κα�εDπGντ�ς, «��ικας σm μ μGν�ν θε�mς �γν�ε�ν �λλ( κα�+ασιλ%ας», «π<ς», ε/πεν, «�γν�<, nπ�υ γε κα� θε��ς σε3�θρ�ν ε/ναι ν�μ #ω;» �ασ� δ% π�τε 3ν K�ρ νθJω παρ%ρ�ε-σθαι α"τ�ν συ�ν�mς 3παγGμεν�ν μαθητ�ς, Mητρ�κλ%αδ) τ�ν κυνικ�ν σκ�νδικας πλHν�ν-


– 264 –

102

Qπλενε τ5 λα�ανικ� τ�υ, κα" ; ;π�$�ς τ�� ε:πε: «�EσV ; σ�@ιστ�ςδCν θ5 ε:�ες �ν�γκη �π� τ,σ�υς μαθητDς, |ν ε:�ες μ�θει ν5πλDν�ης λα�ανικ�». «Kι� 9σ?», τ�� π�ντησε, «δCν θ5 �ρησιμ�π�ι-��σες α�τ5 τ5 λα�ανικ�, |ν bερες ν5 67Jς μC τ�ν κ,σμ�». Παρ,-μ�ι� �νDκδ�τ�, 4πως ε�παμε κα" πρ�ηγ�υμDνως, �π�δ�δεται κα"στ�ν Δι�γDνη μC τ�ν �Aρ�στιππ�.

103. TDτ�ι�ς λ�ιπ�ν �ταν ; �αρακτ�ρας τ�� Θε�δSρ�υ κα" τ�περιE�λλ�ν τ�υ. Στ� τDλ�ς �πεσ?ρθη στ�ν Kυρ�νη, 4π�υ συνD-6ησε κα" μC τ�ν M�γα, κα" 9ακ�λ�?θησε ν5 �π�λα?7η π�σης9κτιμ�σεως. T�ν πρSτη @�ρ5 π�V τ�ν 9Sρισαν, ε:πε τ��τ� τ��αριτωμDν�: «Kαλ5 κ�νετε, )νδρες Kυρηνα$�ι, π�V μC 9�ρ�6ετε�π� τ�ν ΛιE?η στ�ν �Eλλ�δα».

104. Θε,δωρ�ι LπJραν ε�κ�σι: 1. �O Σ�μι�ς, γυι�ς τ�� P��-κ�υ. A�τ�ς ε:ναι π�?, πρ�κειμDν�υ ν5 κτ�σ�υν τ�ν να� τJς �E@D-σ�υ, συνDστησε ν5 E�λ�υν κ�ρE�υνα κ�τω �π� τ5 θεμDλιαF γιατ"τ� Qδα@�ς �ταν Lγρ,, �λλ5 δ�θDντ�ς 4τι τ5 κ�ρE�υνα ε:ναι lναστερε� Lλικ� π�V δCν Q�ει μDσα υλSδεις ��σ�ες, θ5 �ντD��η στ�νLγρασ�α207. 2. �O Kυρηνα$�ς, γεωμDτρης, π�V τ�ν


– 267 –

207. zE�ειν: gE�ειν.

τα εDπε�ν, «σm N σ��ιστς �"κ kν τ�σ�Hτων ��ρ?η#εςμαθητ<ν, εD λ��ανα �πλυνες»5 τ�ν δ� Zπ�λα+Gντ� εDπε�ν,«κα� σm εdπερ �νθρ:π�ις ?Yδεις Nμιλε�ν, �"κ kν τ�Hτ�ιςτ��ς λα��ν�ις 3�ρ<.«τ� nμ�ι�ν �να�%ρεται, καθ�περπρ�ε ρηται, κα� εDς Δι�γ%νην κα� �Aρ στιππ�ν.

T�ι�;τ�ς μ)ν N ΘεGδωρ�ς κ�ν τ�Hτ�ις. τελευτα��ν δ�εDς Kυρ�νην �πελθgν κα� M�γBα συμ+ι�mς 3ν π�σ?η τιμ?1διετ%λει τυγ��νων. �νθεν τ� πρ<τ�ν 3κ+αλλGμεν�ς λ%γε-ται ��ρι%ν τι εDπε�ν5 �ησ� γ(ρ, «καλ<ς π�ιε�τε, !νδρεςKυρηνα��ι, 3κ τ1ς Λι+Hης εDς τν Eλλ�δα με 3��ρ #�-ντες».

ΘεGδωρ�ι δ) γεγGνασιν εdκ�σι5 πρ<τ�ς Σ�μι�ς, υ@�ςP� κ�υ. ��τGς 3στιν N συμ+�υλεHσας !νθρακαςZπ�τεθ1ναι τ��ς θεμελ �ις τ�; 3ν �E�%σJω νε:5 καθHγρ�υγ(ρ wντ�ς τ�; τGπ�υ τ�mς !νθρακας ��η τ� �υλ<δες�π�+αλGντας α"τ� τ� στερε�ν �παθ)ς ��ειν 'δατι. δεH-τερ�ς Kυρηνα��ς, γεωμ%τρης, �� δι�κ�υσε Πλ�των5 τρ -


– 266 –

103

104

)κ�υσε ; Πλ�των. 3. �O @ιλ,σ�@�ς π�V �να@Dραμε πρ�ηγ�υμD-νως. 4. �O @ερ,μεν�ς �ς συγγρα@εVς �ν�ς �ρα��υ EιEλ��υ περ"9ασκ�σεως τJς @ωνJς. 5. �Eκε$ν�ς π�V 9πραγματε?θη περ" τ%νν�μ�θετ%ν208, �ρ��6�ντας �π� τ�ν TDρπανδρ�. 6. yEνας Στωϊκ,ς.7. �Eκε$ν�ς π�V 9πραγματε?θη τ5 περ" Pωμα�ων. 8. �O Συρακ,-σι�ς π�V Qγραψε περ" Tακτικ%ν (περ" τJς τD�νης τ�� π�λDμ�υ).9. �O Bυ6�ντι�ς, περ�@ημ�ς γι5 τ�Vς π�λιτικ�?ς τ�υ λ,γ�υς. 10.yEνας )λλ�ς, 9π�σης περ�@ημ�ς, π�V τ�ν �να@Dρει ; �Aριστ�τD-λης στ�ν συγγρα@� τ�υ «�Eπιτ�μ τ<ν ρητGρων». 11. �OΘηEα$�ς, �νδριαντ�π�ι,ς. 12. yEνας 6ωγρ�@�ς, π�V τ�ν �να@D-ρει ; Π�λDμων. 13. yEνας �Aθηνα$�ς 6ωγρ�@�ς γι5 τ�ν ;π�$�νγρ�@ει ; Mην,δ�τ�ς. 14. �O �E@Dσι�ς, lνας 6ωγρ�@�ς π�V τ�ν�να@Dρει ; Θε�@�νης στ� «Περ� γρα�ικ1ς» (6ωγρα@ικJς)EιEλ�� τ�υ. 15. yEνας π�ιητ�ς 9πιγραμμ�των. 16. yEνας π�VQγραψε περ" τ%ν π�ιητ%ν. 17. yEνας γιατρ,ς, μαθητ�ς τ�� Aθ�-ναι�υ. 18. �O X$�ς, Στωϊκ�ς @ιλ,σ�@�ς. 19. �O Mιλ�σι�ς, Στωϊκ�ς@ιλ,σ�@�ς κι� α�τ,ς. 20. yEνας τραγικ�ς π�ιητ�ς.


– 269 –

τ�ς N πρ�γεγραμμ%ν�ς �ιλGσ��ς5 τ%ταρτ�ς �� τ� �ωνα-σκικ�ν �%ρεται +ι+λ �ν π�γκαλ�ν5 π%μπτ�ς N περ� τ<νν�μ�π�ι<ν πεπραγματευμ%ν�ς, �ρ��μεν�ς �π� Tερπ�ν-δρ�υ5 �κτ�ς στωικGς5 �+δ�μ�ς N τ( περ� Pωμα ωνπεπραγματευμ%ν�ς5 wγδ��ς ΣυρακGσι�ς, περ� τακτικ<νγεγρα�:ς5 �νατ�ς Bυ#�ντι�ς, �πG λGγων π�λιτικ<ν5δ%κατ�ς Nμ� ως, �� Aριστ�τ%λης μνημ�νεHει δι( τ1ς 3πι-τ�μ1ς τ<ν _ητGρων (Rose I38)5 Rνδ%κατ�ς Θη+α��ς�νδριαντ�π�ιGς5 δωδ%κατ�ς #ωγρ��ς, �� μ%μνηταιΠ�λ%μων (FHG iii. 135)5 τρισκαιδ%κατ�ς #ωγρ��ς,�Aθηνα��ς, Zπ)ρ �� γρ��ει MηνGδ�τ�ς (FGrH 541 F 3)5τεσσαρεσκαιδ%κατ�ς �E�%σι�ς, #ωγρ��ς, �� μ%μνηταιΘε��νης 3ν τJ< Περ� γρα�ικ1ς (FHG iii. 316)5 πεντεκαι-δ%κατ�ς π�ιητς 3πιγραμμ�των5 Rκκαιδ%κατ�ς γεγρα-�gς περ� π�ιητ<ν5 Rπτακαιδ%κατ�ς DατρGς, �Aθηνα �υμαθητ�ς5 Pκτωκαιδ%κατ�ς X��ς, �ιλGσ��ς στωικGς53ννεακαιδ%κατ�ς Mιλ�σι�ς, κα� α"τ�ς στωικ�ς �ιλGσ�-��ς5 εDκ�στ�ς π�ιητς τραγJωδ ας.


– 268 –

208. �O gAγγλ�ς μετα@ραστ�ς τ�� παρ,ντ�ς R. Hicks (Bλ. EXσ.) @ρ�νε$ 4τιπρ,κειται περ" μ�υσικ�συνθετ%ν (Qνθ� �νωτ., τ,μ�ς I, σ. 233).

Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Α' - Διογένης Λαέρτιος

Documents

Transcript of Βίοι φιλοσόφων, Τόμος Α' - Διογένης Λαέρτιος