Ρέμα Πικροδάφνης

Στασινού 14, 11635 Αθήνα τηλ:2103463537 www.cpd-consultants.gr [email protected]

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Ρεμάτων

VS

Ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε!

Εδώ και δεκαετίες πλέον, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, έχει καταληχθεί από τον επιστημονικό

κόσμο ότι τα ρέματα, τα ποτάμια και γενικώς τα υδάτινα οικοσυστήματα πρέπει να αποτελούν

αντικείμενα ολοκληρωμένου σχεδιασμού και διαχείρισης.

Αυτό γενικά επιτυγχάνεται με μια διεπιστημονική προσέγγιση σε τρία επίπεδα σχεδιασμού:

Α) Λεκάνη απορροής. Στόχος είναι η μείωση της ποσότητας και της ταχύτητας με την οποία τα

νερά της βροχής θα καταλήξουν στον υδάτινο αποδέκτη, έτσι ώστε να απαιτείται ο ελάχιστος

βαθμός επεμβάσεων σε αυτόν για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων. Σημαντικά

πράγματα μπορούν να γίνουν επίσης αναφορικά με την ποιότητα των νερών αυτών, μέσα από

τον έλεγχο των χρήσεων γης, των εστιών ρύπανσης κτλ.

Β) Παραρεμάτια Ζώνη. Ένα ρέμα δεν είναι μόνο η κοίτη του και ότι «βρέχουν» οι γραμμές

πλημμύρας γύρω από αυτό. Το ρέμα είναι ένα σύνθετο οικοσύστημα, το οποίο εφόσον διατρέχει

αστική περιοχή περιλαμβάνει στην προβληματική του και ολόκληρα τμήματα του αστικού ιστού,

όμορους ελεύθερους χώρους, μεταφορικές συνδέσεις, παραγωγικές δραστηριότητες και τοπικές

κοινωνίες.

Γ) Κοίτη Ρέματος. Η διαχείριση της κοίτης είναι ένα σύνθετο τεχνικό πρόβλημα όταν πρέπει να

ισορροπήσει ανάμεσα στην ασφαλή υδραυλική επίλυση και την υπεύθυνη περιβαλλοντική

προστασία. «Λύσεις» σαν και αυτές που θα προτείνονταν για τα πρανή ενός αυτοκινητοδρόμου,

εδώ δεν μπορεί να έχουν ικανοποιητική εφαρμογή.

Στην περίπτωση του ρέματος Πικροδάφνης στη νότια Αθήνα, όλα αυτά έχουν συζητηθεί και

τεκμηριωθεί ήδη προ δεκαετίας με πλήθος ερευνών του ΕΜΠ, του ΕΛΚΕΘΕ και άλλων

επιστημονικών φορέων. Επίσης, έχουν απορριφθεί επανειλημμένα από τους θεσμικούς φορείς

και τα τοπικά και οικολογικά κινήματα μελέτες που αντιμετώπιζαν το ρέμα άλλοτε ως οδική και

άλλοτε ως υδραυλική τεχνική υποδομή, αγνοώντας τις περιβαλλοντικές, πολεοδομικές,

κοινωνικές και οικονομικές του διαστάσεις.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, μας κάνει αλγεινή εντύπωση που εκπονούνται ακόμα με

ευθύνη της Περιφέρειας χρυσοπληρωμένες μελέτες (1,2 εκ. ευρώ), οι οποίες διεκδικούν μάλιστα

να υλοποιηθούν με συνοπτικές διαδικασίες (χωρίς διαβούλευση αν ήταν εφικτό), όταν έχουν

δεχθεί δριμεία κριτική μετρώντας ήδη μια δεκαετία «ωρίμανσης».

Αναφερόμαστε στην «Μελέτη Ανάπλασης Ρέματος Πικροδάφνης (από Λ.Βουλιαγμένης έως

εκβολή)», η οποία από τον τρόπο που προκηρύχθηκε έφερε τα ακόλουθα σοβαρά σφάλματα:

1) Εξέταζε αποσπασματικά το ρέμα, σε μια παραρεμάτια ζώνη, της οποίας τα όρια δεν

τεκμηριώνονταν και δεν προσδιορίστηκαν με ιδιαίτερη επιτυχία, χωρίς θεώρηση της

σχέσης του με τον αστικό ιστό και αγνοώντας την ανάγκη διαχείρισης του συνόλου της

λεκάνης απορροής του και όχι απλά εκτίμησης των παροχών που απορρέουν από αυτήν.


2) Δεν περιλάμβανε πολεοδομική μελέτη ή τουλάχιστον πολεοδομική

θεώρηση για την επίλυση των σοβαρών πολεοδομικών συγκρούσεων αναφορικά με τις

χρήσεις γης, τους όρους δόμησης και το γεγονός ότι το ρυμοτομικό σχέδιο της περιοχής

αγνοεί πλήρως το ρέμα, θεωρώντας το λεωφόρο.

3) Δεν ζητούσε από τους μελετητές υδραυλικών και γεωτεχνικών μελετών να εξετάσουν

εξαντλητικά (και όχι διεκπεραιωτικά, όπως φαίνεται από την ΜΠΕ του έργου) τις

εναλλακτικές λύσεις υδραυλικής διαχείρισης (λεκάνες ανάσχεσης, τοπικές εκτροπές σε

σημεία στενώσεων, ανάκτηση καλυμμένων κλάδων του ρέματος κτλ), όπως και τις

εναλλακτικές φυσικές μεθόδους συγκράτησης των πρανών (π.χ. κλαδοπλέγματα,

ξύλινους πασσάλους, εξυγίανση του εδάφους από μπάζα και ανάπτυξη φυτεύσεων με

πλούσιο ριζικό σύστημα, αναβαθμούς με φυσικά υλικά και παραδοσιακούς τρόπους

δόμησης).

4) Δεν περιλάμβανε μια στοιχειώδη κοινωνική προσέγγιση, ούτε και αντιμετώπιση του

ζητήματος αποκατάστασης της στέγης των ανθρώπων που θα ξεσπιτωθούν στις λιγοστές

περιπτώσεις κατοικιών που θα πρέπει να απομακρυνθούν για λόγους ασφάλειας.

5) Δεν είχε ως στόχο να βρει λύσεις ικανοποιητικές για τη συνέχιση της δραστηριότητας

των παραγωγικών μονάδων που βρίσκονται δίπλα στο ρέμα, έτσι ώστε αφενός να μην

κλείσουν, αφετέρου να μην ρυπαίνουν το ρέμα (ακόμα και με μετεγκατάσταση σε

οργανωμένους υποδοχείς βιοτεχνικών δραστηριοτήτων εντός του Δήμου).

6) Ανέθετε την περιβαλλοντική αξιολόγηση των προτεινόμενων παρεμβάσεων στο

ανεπαρκές εργαλείο των ΜΠΕ, χωρίς να απαιτεί την συμμετοχή στην ομάδα μελέτης έστω

κάποιων εξειδικευμένων επιστημόνων σε θέματα υδάτινων οικοσυστημάτων.

7) Ανέθετε την διαδικασία ευρύτερης ενημέρωσης και συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας

στον σχεδιασμό του έργου, στις διαδικασίες διαβούλευσης για την έγκριση των

περιβαλλοντικών όρων.

Η προκήρυξη λοιπόν της Μελέτης αυτής πριν μια δεκαετία από την τότε Νομαρχία Αθηνών, όχι

μόνο αγνοούσε την έννοια της «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης», αλλά έβαζε την «ανάπλαση»

μπροστά από την δημιουργία όλων εκείνων των αναγκαίων προϋποθέσεων για την εκκίνηση μιας

σοβαρής και καταληκτικής συζήτησης επί αυτής.

Το επιστέγασμα της πλήρους αποτυχίας αυτής της αντίληψης ήρθε φυσικά σήμερα, με την

παράδοση εκ μέρους των αναδόχων κάποιων μελετών που βρίσκονται πολύ χαμηλότερα από τον

ήδη χαμηλό πήχη που έθετε η προκήρυξη της μελέτης, κάτι που μπορεί να διακρίνει ακόμα και

ένας φοιτητής αρχιτεκτονικής διαβάζοντας διαγωνίως το masterplan της αρχιτεκτονικής μελέτης

και αντιπαραβάλοντάς το με την πραγματικότητα.

Αρκεί να πούμε ότι:

� Προτείνεται η κατεδάφιση δεκάδων κατοικιών (ενίοτε και ολόκληρων γειτονιών) και η

απομάκρυνση πλήθους δραστηριοτήτων χωρίς να τεκμηριώνεται ούτε ότι απειλούνται

από την πλημμύρα, ούτε ότι είναι αυθαίρετες, ούτε ότι αποτελούν προϊόν καταπάτησης

δημόσιας γης. Δεν δίνονται βασικά στοιχεία για αυτές (πόσες είναι, πόσοι διαμένουν σε

αυτές, τι ποιότητα και παλαιότητα κατασκευής έχουν κτλ), ούτε και προτείνονται τρόποι

διαχείρισης του τεράστιου κοινωνικού ζητήματος που προκύπτει. Απλά καλύπτονται με

μια πράσινη μπογιά στα σχέδια και αποσιωπούνται πλήρως στη ΜΠΕ, αποφεύγοντας

επιμελώς να δώσουν συνημμένες αεροφωτογραφίες σε αντιπαραβολή με τα σχέδια της

πρότασης.


� Προτείνεται η κοπή 776 υφιστάμενων δέντρων (~25% του συνόλου),

με το γνωστό αντιεπιστημονικό επιχείρημα (πράσινης «αντιπαροχής») της φύτευσης

πολλαπλάσιων σε πιο κατάλληλες θέσεις.

� Αγνοούνται πλήρως οι όμοροι κοινόχρηστοι χώροι και οι κοινωφελείς υποδομές και δεν

παρουσιάζονται συνδέσεις με τον αστικό ιστό, δηλαδή το ρέμα σχεδιάζεται έξω από το

βασικό πολεοδομικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται. Προφανώς δεν προτείνονται πιο

ριζικές πολεοδομικές παρεμβάσεις στους όρους δόμησης και τις χρήσεις γης της

παραρεμάτιας περιοχής, καθώς αυτά θεωρούνται «εξωσυμβατικά» αντικείμενα, ενώ η

περιοχή αυτή δεν αποτυπώνεται επαρκώς ούτε στο υπόβαθρο της μελέτης.

� Υπάρχουν σοβαρά τεχνικά λάθη, τα οποία δείχνουν ότι δεν λήφθηκε υπόψη επαρκώς

ούτε καν το ανάγλυφο, τα όμορα κτίσματα, το οδικό δίκτυο και το τοπίο στην στενή

κλίμακα της κοίτης και της παραρεμάτιας ζώνης.

� Δεν δίνονται λεπτομέρειες για τις αρχιτεκτονικές διαμορφώσεις, ούτε καν κάποιες

χαρακτηριστικές τομές σε συνδυασμό με τις τεχνικές παρεμβάσεις στα πρανή και την

υφιστάμενη δόμηση, για να γίνει σαφές στο κοινό ποιο είναι το έργο (ποσοτικά και

ποιοτικά).

� Δεν αποτυπώνεται η ιστορική κοίτη του ρέματος, παρότι αποτελεί υποχρέωση του

μελετητή υδραυλικών έργων στο πλαίσιο της μελέτης οριοθέτησης, την στιγμή που

αποτελεί κεντρικό αίτημα από μερίδα των κατοίκων η επαναφορά του ρέματος στην

ιστορική του διαδρομή. Δεν υπονοούμε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει λύση κάτι τέτοιο,

αλλά τουλάχιστον πρέπει να συζητηθεί και να τεκμηριωθεί που και γιατί δεν είναι εφικτό

(αν δεν είναι).

Αναρωτιόμαστε, λοιπόν, αφενός γιατί είναι γραφικοί και παράλογοι οι «ακτιβιστές» και οι

«οικολόγοι» που προτίθενται να προσφύγουν ενάντια στο Έργο, όπως και για τη σπουδή των

προϊστάμενων των αρμόδιων υπηρεσιών (Δ/νση Τεχνικών Έργων) για να προλάβουν να

«κλείσουν» και να κατασκευάσουν το έργο, το οποίο κατά δήλωσή τους είναι τόσο σημαντικό για

την ασφάλεια, την οικολογική αναβάθμιση και την πολεοδομική ανασυγκρότηση της περιοχής.

Καλούμε τους πολιτικούς τους προϊστάμενους να επανεξετάσουν σοβαρά το θέμα, να

συμβουλευτούν τις υπόλοιπες υπηρεσίες της Περιφέρειας (π.χ. Δ/νση Περιβάλλοντος) που έχουν

μακρόχρονη και εξειδικευμένη εμπειρία στα υδάτινα οικοσυστήματα, να εμπιστευτούν τα

επιστημονικά ιδρύματα της χώρας που έχουν εκπονήσει πολύ σοβαρές εργασίες τόσο για τα

ρέματα γενικώς, όσο και ειδικώς για το ρέμα της Πικροδάφνης, να διαβουλευτούν με ειλικρίνεια

και υπομονή με τους Δήμους, τους τοπικούς φορείς και την τοπική κοινωνία, καθώς δεν είναι

ιδιαίτερα σοφό να αναλάβουν την βαρύτατη ευθύνη για έναν εντελώς άστοχο σχεδιασμό των

προκατόχων τους.

Κοσμάς Αναγνωστόπουλος

πολιτικός μηχανικός

συγκοινωνιολόγος - πολεοδόμος MSc

Ρέμα Πικροδάφνης

Documents

Transcript of Ρέμα Πικροδάφνης