Επίσκεψη στο πάρκο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Κόνιτσας

• Στο ΚΠΕ Κόνιτσας οι μαθητές αρχικά παρακολούθησαν μια παρουσίαση σχετικά με τη γεωμορφολογία της περιοχής, δηλαδή τα βουνά και τα ποτάμια της, την πανίδα και τη χλωρίδα των υγροτόπων της, πήραν πολλές πληροφορίες σχετικά με το Γεωπάρκο Βίκου-Αώου, την αρχιτεκτονική των οικισμών της περιοχής αυτής που είναι συναφής με τη γεωμορφολογία και τα εδάφη της και ασχολήθηκαν με δραστηριότητες και παιχνίδια γνωριμίας με το χώρο.

Πλησιάζοντας στην Κόνιτσα

Επίσκεψη στο κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Κόνιτσας

Ενημέρωση από τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ

Σύμφωνα με τον διεθνώς καθιερωμένο ορισμό υγρότοποι είναι « ελώδεις περιοχές, βάλτη και υγροί τυρφώνες φυσικοί ή τεχνητοί, μόνιμοι ή πρόσκαιροι, με στάσιμο ή τρεχούμενο γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό νερό καθώς και θαλάσσιες περιοχές που το βάθος τους, κατά την άμπωτη, δεν ξεπερνά τα έξη μέτρα».

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ

Φυσικοί υγρότοποι μπορεί να είναι τα ρηχά θαλασσινά νερά, τα δέλτα και οι εκβολές των ποταμών, τα αλμυρά έλη, οι κλειστές ή ανοιχτές λιμνοθάλασσες, οι παράκτιοι θαμνώνες με υγροτοπικά φυτά κ.ά. Επίσης ο όρος υγρότοπος περιλαμβάνει τους ποταμούς και τα ρυάκια, τις λίμνες, τα έλη, τα υγρά λιβάδια, τους καλαμώνες καθώς και τα παραλίμνια ή παραποτάμια δάση και θαμνώνες.

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ

• Με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας, άπειροι μικροοργανισμοί (πλαγκτόν κ.ά.) αναπτύσσονται μέσα στο νερό εποικοδομώντας υπολείμματα νεκρών φυτικών ή ζωικών οργανισμών που κατακάθονται στον βυθό. Οι μικροοργανισμοί αυτοί αποτελούν στη συνέχεια τη βασική τροφή για μεγαλύτερους ασπόνδυλους οργανισμούς (προνύμφες, έντομα, καρκινοειδή κ.ά.) που, κι αυτοί, με τη σειρά τους, γίνονται τροφή για σπονδυλόζωα (αμφίβια, ψάρια κ.ά.), τα οποία τέλος αποτελούν τροφή για ακόμη μεγαλύτερα ζώα (πουλιά, θηλαστικά κ.ά.)

• Ταυτόχρονα, ένα άλλο μέρος των αποικοδομούμενων υπολειμμάτων χρησιμεύει ως πηγή θρεπτικών στοιχείων για τα υδρόβια φυτά, που με τη σειρά τους και με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας έχουν την ικανότητα να επεξεργάζονται ανόργανες ουσίες μετατρέποντάς τες σε ζωντανή ύλη, δηλ. σε βιομάζα, μεγάλο μέρος της οποίας καταναλώνεται από φυτοφάγα ζώα.

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ

ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

• Οι υγρότοποι με τη μεγάλη ικανότητά τους να μετατρέπουν τη φωτεινή ενέργεια σε βιομάζα, αποτελούν, μαζί με τα τροπικά δάση, τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα της γης.

• Η ανθρώπινη παρέμβαση, συχνά υπερβολική και αλόγιστη ιδιαίτερα μετά τον 18οαι. προκάλεσε αρνητικές επιπτώσεις στα υγροτοπικά οικοσυστήματα επιδρώντας στην βιοποικιλότητα και στην παραγωγικότητα.

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ

• Στη περιοχή της Ηπείρου υπάρχουν εξαιρετικής σημασίας υγρότοποι , όπως: ο Αμβρακικός, το Δέλτα του Λούρου, ο Αχέροντας, με το Δέλτα και τα στενά, η λίμνη Ζηρού, κα.

ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

Γεωπάρκο Βίκου - Αώου

Η ευρύτερη περιοχή του Βίκου – Αώου εξαιτίας της μεγάλης γεωλογικής και γεωμορφολογικής της αξίας, την 1η Οκτωβρίου 2010, χαρακτηρίστηκε ως Γεωπάρκο Βίκου – Αώουκαι εντάχθηκε στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Αποτελεί πλέον το 4ο αναγνωρισμένο Γεωπάρκο της χώρα μας στο οποίο περιλαμβάνονται το φαράγγι του Βίκου και του Βοϊδομάτη, η χαράδρα του Αώου, τα όρη Τύμφη, Τραπεζίτσα, Σμόλικας και Κλέφτης, η περιοχή της ένωσης των ποταμών Αώου, Βοϊδομάτη, Σαραντάπορου και οι ιαματικές πηγές Καβασίλων και Αμαράντου, το μεγαλύτερο τμήμα του Γεωπάρκου βρίσκεται εντός των ορίων του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου.

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΒΙΚΟΥ-ΑΩΟΥ

Γεωπάρκο Βίκου - Αώου

Το ορεινό ασβεστολιθικό σύμπλεγμα της Τύμφης σμιλεύτηκε από το νερό εκατομμύρια χρόνια πριν δημιουργώντας το φημισμένο φαράγγι του Βίκου και την χαράδρα του Αώου. Τα πετρώματα που δημιουργήθηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια στο βυθό της θάλασσας , τώρα, μετά από σύνθετες γεωλογικές διεργασίες, βρίσκονται σε υψόμετρα που ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα. Τα αρχαιότερα πετρώματα, ηλικίας 210 εκατομμυρίων χρόνων, αποκαλύπτονται στην χαράδρα του Αώου και είναι οι γκριζόμαυροι δολομιτικοί ασβεστόλιθοι (ασβεστόλιθοι Βίγλας).

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΒΙΚΟΥ-ΑΩΟΥ

«Ο Δρυμός των μεγάλων κορυφών»

• Το πάρκο είναι αλλιώς γνωστό και με την ονομασία “Ο Δρυμός των μεγάλων κορυφών”. Βόρειο όριο του Δρυμού είναι η χαράδρα του Αώου και το νότιο όριο το φαράγγι του Βίκου. Μέσα στον Δρυμό βρίσκονται 4 οικισμοί. Είναι τα χωριά Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο, το Μονοδέντρι και ο Βίκος, όπου βρίσκεται και το ομώνυμο φαράγγι. Περιμετρικά στα όρια του Δρυμού βρίσκονται άλλα 6 χωριά του Ζαγορίου: η Αρίστη, ο Αγ. Μηνάς, η Βίτσα, το Καπέσοβο, το Βραδέτο και το Βρυσοχώρι. Επίσης η πόλη της Κόνιτσας και τα χωριά Καλλιθέα και Κλειδωνιά.

Οι δύο μεγάλοι ποταμοί, ο Αώος και ο Βοϊδομάτης με τους παραπόταμούς τους, χαράζουν βαθιά τους ασβεστόλιθους, δημιουργώντας φαράγγια μοναδικής αισθητικής. Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τα άφθονα νερά και το εξαιρετικό μικροκλίμα δημιουργούν ιδανικές συνθήκες διαβίωσης, γι'αυτό και από την προϊστορική περίοδο οι άνθρωποι βρήκαν καταφύγιο στις σπηλιές (βραχοσκεπές) του φαραγγιού. Τα ευρήματα στις βραχοσκεπές Κλειδί και Μποïλα, στον κάτω ρου του Βοïδομάτη, μαρτυρούν πλούσια ανθρώπινη δραστηριότητα πριν από 14.000-13.000 χρόνια πριν από σήμερα.

Το κλίμα εμφανίζει σημαντικές ιδιαιτερότητες, που απορρέουν από το πολυσχιδές ανάγλυφο, τις θεαματικές υψομετρικές μεταβολές και τη θέση της περιοχής σε σχέση με τις ακτές του Ιονίου. Οι κλιματικές μεταβολές καθορίζουν και τον τύπο της βλάστησης. Σον ορεινό όγκο της Τύμφης, που χαρακτηρίζεται από έντονη υψομετρική διαβάθμιση (από τα 400 μ. ως τα 2.400 μ.) απαντάται ποικιλία κλιματικών τύπων, με ανάλογη επίπτωση στον τύπο της βλάστησης.

Γεωπάρκο Βίκου - Αώου

Το φαράγγι του Βίκου θεωρείται από τα μεγαλύτερα και πιο εντυπωσιακά ασβεστολιθικά φαράγγια της Ευρώπης. Έχει μήκος 12 χλμ., πλάτος που κυμαίνεται μεταξύ 200μ. και 1.5 χλμ. και μέγιστο βάθος 1200μ.

Στο βάθος του κυλούν τα νερά του Βίκου, παραπόταμου του Βοϊδομάτη. Το τελείωμα του φαραγγιού βρίσκεται κάτω από το χωριό Βίκος του Δυτικού Ζαγορίου, σημείο απ’ όπου πηγάζει ο ποταμός Βοϊδομάτης. Η χαράδρα του ποταμού Βοϊδομάτη αποτελεί τη συνέχεια του φαραγγιού του Βίκου.

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΒΙΚΟΥ-ΑΩΟΥ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ:

Από τη Βιοκοινότητα

(Χλωρίδα, Πανίδα, μικρόβια κ.ά.)

Από τον Βιότοπο

(Έδαφος, νερό, Φως, Αέρα, Κλίμα)

ΔΑΣΙΚΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Παραγωγοί: Συνθέτουν μόνοι τους την τροφή τους με τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης χρησιμοποιώντας την ηλιακή ενέργεια. Πράσινα φυτά

Πρωτογενείς καταναλωτές Φυτοφάγα ζώα

Δευτερογενείς καταναλωτές Σαρκοφάγα ζώα

Τριτογενείς καταναλωτές Κορυφαία αρπακτικά Σαρκοφάγα ζώα

ΔΑΣΙΚΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Οικολογική πυραμίδα

Αλπικοί Τρίτωνες

ΡΟΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Η ενέργεια εισέρχεται διαμέσου των παραγωγών, με τη φωτοσύνθεση, και «διανέμεται» στους υπόλοιπους οργανισμούς του οικοσυστήματος, μέσα από τις τροφικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Η πορεία αυτή χαρακτηρίζεται ως ροή ενέργειας.

Οι ζώνες βλάστησης του Εθνικού Δρυμού

• Στην παρόχθια ζώνη υπάρχουν πλατάνια, ιτιές και σκλήθρα. • Σε υψόμετρο 400-650 μέτρων εμφανίζονται πουρνάρια στη

χαράδρα του Αώου, του Βοΐδομάτη και στο φαράγγι του Βίκου. Στην ίδια ζώνη συναντάμε κουμαριές, φράξο, φυλίκι, γάβρο, κέδρα.

• Στα 1000 περίπου μέτρα συναντούμε φυλλοβόλα, όπως βελανιδιές, σφενδάμια, γάβρους, κρανιές κ.ά.

• Μικτά δάση κωνοφόρων και φυλλοβόλων με έλατα, πεύκα και βελανιδιές βρίσκονται σε υψόμετρο 750-1000μ.

• Στη χαράδρα του Αώου στα υψόμετρα από 1000 ως 1600μ. Απλώνονται δάση με μαυρόπευκο, ελάτη και οξιά.

• Από τα 1600 ως τα 2000μ. Εκτείνεται η ζώνη των ψυχρόβιων κωνοφόρων με πεύκα, έλατα και ρόμπολα.

• Τα υποαλπικά και αλπικά λιβάδια απλώνονται από τα 2000μ. Και πάνω.

Φαράγγι Βίκου-Μοναστήρι Αγ. Παρασκευής

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΚΛΕΙΔΩΝΙΑΣ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ Φυσικοχημικοί παράμετροι του ποταμού Βοϊδομάτη Βάλαμε μέσα στο ποτάμι ένα θερμόμετρο και διαπιστώσαμε ότι η θερμοκρασία του νερού ήταν περίπου 100C και ότι το PH κυμαίνεται μεταξύ 7,3-8,5 που σημαίνει ότι είναι πολύ καθαρό γι’ αυτό και ζει σ’ αυτό το νερό η πέστροφα. Ο ποταμός Βοϊδομάτης πηγάζει από τον ορεινό όγκο της Τύμφης. Η σημαντικότερη από τις πηγές του ποταμού βρίσκεται στην έξοδο του υψηλού τμήματος του Φαραγγιού του Βίκου, κάτω από το χωριό Βίκος Ζαγορίου, όπου το ποτάμι παίρνει την κυρίως μορφή του.

Όχθες του Βοΐδομάτη

Ίχνη σπηλαίου προϊστορικής εποχής

Ο ΒΟΪΔΟΜΑΤΗΣ

Δρακόλιμνη Τύμφης

ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΒΙΚΟΥ-ΑΩΟΥ

ΠΑΝΙΔΑ ΚΑΙ ΧΛΩΡΙΔΑ ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΙΝΔΟΥ

Αντί Επιλόγου…

• «Είμαστε ένα μέρος της γης, κι αυτή, πάλι, ένα κομμάτι από εμάς. Τα ευωδιαστά λουλούδια είναι οι αδερφές μας. Το ελάφι, το άλογο, ο μεγάλος αετός είναι αδερφοί μας.

• …Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό: η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο, ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Όλα τα πράγματα είναι αλληλένδετα, όπως το αίμα ενώνει μια οικογένεια. Ένα πράγμα που ξέρουμε εμείς-και που ο λευκός άνθρωπος θα ανακαλύψει ίσως κάποτε- είναι ότι ο Θεός μας είναι ο ίδιος Θεός. Ίσως να σκέφτεστε να τον αποκτήσετε τώρα, όπως θέλετε ν’ αποκτήσετε τη γη μας, αλλά δεν μπορείτε. Είναι ο Θεός του ανθρώπου και το έλεός του είναι το ίδιο και για τον λευκό και για τον ερυθρόδερμο άνθρωπο. Αυτή η γη είναι πολύτιμη για τον άνθρωπο, και όταν τη βλάπτει είναι σα να δείχνει περιφρόνηση στον Δημιουργό».

• Τα παραπάνω αποσπάσματα προέρχονται από την απάντηση που έστειλε το 1855 ο αρχηγός των Ινδιάνων στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος είχε ζητήσει ν’ αγοράσει ένα τμήμα της γης τους.