Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες - Τζων Στάινμπεκ

ΟΔΡΟΜΟΣ

ΜΕ τΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ

τζων Στάινμπεκ, Ο δρdμος με τις φάμπρικες

Τίτλος πρωτοτύπου:

John Steinbeck, Canneιy Roιv, 1945

Μετάφραση: Κοσμάς Πολίτης

Εξώφυλλο: Μαγιού Τρικεριώτη

ΕΙΔΙΚΉ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

ΤΖΩΝ ΣΤΑΪΝΜΠΕΚ

Ο ΔΡΟΜΟΣ

ΜΕ ΤΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ

Μετάφραση

ΚΟΣΜΑΣ ΠΟΛΠΗΣ

ΕΛΕΥΘΈΡΟΤΥΠΙΑ

20Uό

ΤΖΩΝ ΣΤΑΪΝΜΠΕΚ

Ο τζων Στάινμπεκ γεννήθηκε στο Σαλίνας της Καλιφόρνια το 1902 και πέ

θανε το 1968 Νέα Υόρκη. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, χωρίς ποτέ να ολοκληρώ

σει τις σπουδές του. Πρωτοεμφανίστηκε στον κόσμο των γραμμάτων με το

έργο Η χρυσή κούπα (Cup of Gold, 1929), ένα μυθιστόρημα που είχε για πρωταγωνιστή τον πειρατή Χένρι Μόργκαν. Ακολούθησαν η συλλογή aφη

γημάτων Ουράνιες βοσκές (τhe Pαstures of Heαven, 1932), όπου οι ήρωες εί

ναι γεωργοί της Καλιφόρνια, καθώς και το aφήγημα Σ' έναν άγνωστο θεό

(Το α God Unknown, 1933). Μεγάλη επιτυχία γνώρισαν τα έργα του Η πεδιάδα της Τορτίγια (Tortίlla Flat, 1935), μια χαριτωμένη περιγραφή της ζωής των κατοίκων του Μοντερέι, και Αμφίβολη μάχη (In Dubioιιs Battle, 1936), στο οποίο περιγράφει μια απεργία εργατών, με φόντο μια καταπιεσμένη και

άθλια ύπαρξη. Στο έργο Άνθρωποι και ποντίκια ( Of Mίce and Men, 1937) πε

ριγράφεται η περιπέτεια δύο απλών εργατών που υποχρεώνονται από τις

περιστάσεις να περιπλανηθούν από το ένα εργοστάσιο στο άλλο, σε αναζή

τηση εργασίας. Τον ίδιο χρόνο που εκδόθηκε το βιβλίο, ο συγγραφέας το α

νέβασε και ως θεατρικό έργο, με μεγάλη επιτυχία. Μετά το μυθιστόρημα Η

μακριά κοιλάδα (The Long Valley, 1938) έγραψε ίσως το καλύτερο έργο του ,

Τα σταφύλια της οργής (The Grapes ofWrath, 1939), που τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ. Σε αυτό περιγράφονται οι περιπέτειες μιας οικογένειας γε

ωργών από την Καλιφόρνια, που ψάχνουν για δουλειά. Στο μυθιστόρημα

αυτό ο Στάινμπεκ ασχολείται με την επιθυμία για μια μόνιμη κατοικία και το

αίτημα για την ισότητα των ανθρώπων. Αργότερα, στη διάρκεια του Β' Πα

γκοσμίου Πολέμου, ο Στάινμπεκ έγραψε μια σειρά από έργα με διαφορετι

κή θεματολογία. Ειδικότερα, Το φεγγάρι έπεσε (The Moon ίs Down, 1942) είναι ο τίτλος ενός από τα πρώτα βιβλία που αναφέρονταν στην ευρωπα·ίκή

Αντίσταση, ενώ το Κάποτε έγινε ένας πόλεμος (Once There Wαs α Wαr, 1958) είναι μια συλλογή δημοσιογραφικού υλικού από το Μέτωπο. Παράλληλα, ε

ξέδωσε έργα που χαρακτηρίζονται από μια σπάνια περιγραφική δύναμη και

τα οποία γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Ανάμεσα σε αυτά ήταν Ο δρόμος με τις

φάμπρικες (Cαnnery Row, 1945), Το μαργαριτάρι (The Pearl, 1947), Το κόκ

κινο πουλάρι (τhe Red Pony, 1949) και Ανατολικά της Εδέμ (Eαst of Eden , 1952). Αν και γνώρισε μεγαλύτερη επιτυχία στην Ευρώπη παρά στην πατρίδα του, ο Στάινμπεκ ήταν ένας από τους συγγραφείς που συνέβαλαν τα μέγι

στα στην εκλα"lκευση της αμερικανικής λογοτεχνίας.

Η θεματολογία του ακολουθεί δύο βασικές κατευθύνσεις. Η πρώτη αφο

ρά ιστορίες απλο"ίκών aυθόρμητων ανθρώπων, που τους κυβερνούν αποκλει

στικά οι βιολογικοί νόμοι, όπως οι χαρούμενοι παϊσάνος στην Πεδιάδα της

Τορτίγια και ο γίγαντας Λένι στο Άνθρωποι και ποντίκια (1937)· η δεύτερη α-

8 τzΩΝ Σ'ΓΑΪΝΜΠΕΚ

φορά την ταξική πάλη, την οποία ο Στάινμ:ιτεκ βλέπει ως αγώνα μιας ομάδας

απλών και αγαθών ανθρώπων εναντίον μιας χούφτας διεφθαρμένων εγωι

στών· τέτοιες περιπτώσεις είναι ο αγώνας των εργατών της Αμφίβολης μάχης,

της οικογένειας τζόουντ στα Σταφύλια της οργής (1939) και οι ήρωες του Ανατολικά της Εδέμ (1952). Τα θέματα αυτά αποκαλύπτουν ένα ζωηρό ενδιαφέρον για τον άνθρωπο που είναι υποταγμένος στους νόμους της φύσης και

της κοινωνίας, καθώς και την ανησυχία του για τις τύχες της aνθρωπότητας

στη βιομηχανική κοινωνία. Ο συγγραφέας εμμένει στη θεματολογία αυτή, συ

χνά με σπάνια περιγραφική δύναμη, αλλά και με μια υπερβολική αισθηματο

λογία, που κάποτε λειτουργεί εις βάρους του αισθητικού αποτελέσματος.

Πολλά από τα έργα του διασκευάστηκαν και για τον κινηματογράφο.

Σημαντικότερα από αυτά είναι Τα σταφύλια της οργής, που γυρίστηκε σε

σκηνοθεσία του τζον Φορντ (1940), και Ανατολικά της Εδέμ, σε σκηνοθεσία του Ελίας Καζάν (1955). Ο ίδιος διασκεύασε για τον κινηματογράφο έργα του, ανάμεσα στα οποία Το μαργαριτάρι και Το κόκκινο πουλάρι, ενώ έγρα

ψε πρωτότυπα σενάρια για τις ταινίες Το λησμονημένο χωριό (The Forgotten Vιllage, 1941) του Χέρμπερτ Κλάιν και Βίβα Ζαπάτα! (Vινα Zapata!, 1952) του Ελίας Καζάν. Το 1962 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.

Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες

Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες στο Μοντερέυ στην Καλιφόρνια

είναι ένα ποίημα, μια βρωμισιά, έχει ένα δικό του φως, ένα έ

ντονο χρώμα, είναι κάτι πολύ συνηθισμένο μα κι ένα όνειρο

μαζί, μια νοσταλγία. Κάτι το σκόρπιο και το συγκεντρωμένο,

σίδερα, τενεκέδες, σκουριά και πελεκούδια, το στρώσιμο του

δρόμου όλο γούβες, παντού κουλούρες τα σκοινιά, κόφες λα

χανικά, φάμπρικες για σαρδέλες του κουτιού, καταγώγια, τα

βέρνες και μπορντέλα, μικρομάγαζα, εργαστήρια χημικά, πα

λιοξενοδοχεία. Κάποιος είπε πως στο δρόμο τούτο κατοικούν «πόρνες, ρουφιάνοι, χαρτοπαίχτες, μπάσταρδοι» -εννοούσε,

δηλαδή, πως κατοικούν άνθρωπο ι λογής λογής. Αν τους κοίτα

ζε όμως από μιαν άλλη χαραμάδα, ίσως τότε να 'χε πει πως κατοικούν «άγγελοι, άγιοι και οσιομάρτυρες» -και πάλι θα

εννοούσε το ίδιο.

Τα γριγριά, όταν πετύχουν οι καλάδες και πιάσουν πολύ

ψάρι, μπαίνουν την αυγή μες στο λιμάνι φορτωμένα με σαρδέ

λα, βαριά και aργοκίνητα, σφυρίζοντας με τις σειρήνες ολοέ

να. Οι παραφορτωμένες βάρκες σιμώνουν στην ακρογιαλιά, εκεί που οι φάμπρικες απλώνουν τις aποβάθρες τους, ίδιες ου

ρές μέσα στη θάλασσα. Το σχέδιο είναι καμωμένο με πολλή

σοφία, γιατί αν οι aποβάθρες βρίσκονταν από το μέρος της

στεριάς και οι φάμπρικες μες στο νερό για να δεχτούν τις σαρ

δέλες, τότε τα έτοιμα κουτιά θα βγαίνανε από το μέρος της ου

ράς και -τουλάχιστον σε όσους έχουν φαντασία- θα προξε

νούσαν ακόμη περισσότερη αηδία ... Λοιπόν, αφού ξεφορτωθούν οι σαρδέλες, αρχίζουν να μπουρίζουν οι φάμπρικες, και

τότε όλοι μέσα στην πολιτεία, άντρες και γυναίκες, ντύνονται

[jιαστικά και κατεβαίνουν τρέχοντας να πιάσουν δουλειά στις;

10 τzΩΝ ΣΤΑΪΝΜΠΕΚ

φάμπρικες. Οι ιδιοκτήτες φτάνουν μέσα σε αυτοκίνητα λου

στραρισμένα και γυαλιστερά, καθώς και το ανώτερο προσωπι

κό -λογιστές, επόπτες, επιθεωρητές- και όλοι χάνονται μες

στα γραφεία. Ξεχύνονται από την πολιτεία μαυριδεροί ιταλιά

νοι, κινέζοι, πολωνοί, άντρες και γυναίκες φορούν παντελό

νια, ρούχα από καουτσούκ και μια ποδιά μουσαμαδένια. Πάνε

να καθαρίσουν τη σαρδέλα, να την κόψουν, να την ψήσουν και

να τη συσκευάσουν μέσα σε κουτιά. Ολόκληρος ο δρόμος βου

ίζει και αναδεύεται, φωνές, τρεξίματα, ομιλίες, το ψάρι κυλάει

έξω από τις βάρκες, ίδιος aσημένιος ποταμός, κι όσο αδειά

ζουν οι βάρκες, τόσο ψηλώνουν πάνω στο νερό. Κι οι φάμπρι

κες βουίζουν, τραντάζονται και τρίζουν, ώσπου και η τελευ

ταία σαρδέλα να καθαριστεί, να κοπεί, να ψηθεί, να μπει μες

στα κουτιά· τότε ξαναμπουρίζουν οι φάμπρικες και οι κουρα

σμένοι μαυριδεροί ιταλιάνοι, οι κινέζοι, οι πολωνοί, άντρες

και γυναίκες, με τα νερά να στάζουν από πάνω τους και να

βρωμούν ψαρίλα, τραβούν και σκορπάνε στην ανηφοριά, χά

νονται μες στην πολιτε ία, κι ο Δρόμος με τις Φάμπρικες γίνε

ται πάλι όπως ήταν -ήσυχος, μαγεμένος. Ξαναβρίσκει μονο

μιάς τα φυσικά του. Μερικοί αλήτες, που είχαν aποτραβηχτεί

κάτω από το μαύρο κυπαρίσσι, ξαναβγήκανε στη φόρα και πή γαν να καθίσουν πάνω στις σκουριασμένες σωλήνες που κεί

τονταν μες στη μεγάλη μάντρα. Τα κορίτσια ξεπρόβαλαν από

της Ντόρας για να χαρούν λίγο ήλιο -αν υπάρχει, βέβαια, τέ

τοιο πράγμα. Ο Δόκτορας βγήκε από το Βιολογικό Εργαστή

ριο κι αργοπερνάει το δρόμο για ν' αγοράσει δυο μπουκάλια

μπίρα στου Λη Τσονγκ το μαγαζί. Ο Ανρί, ο ζωγράφος, τρι

γυρνάει στα χορταριασμένα χέρσα και οσμίζεται σαν κυνη

γιάρικο σκυλί μες στα παλιόσκοινα που είναι απορριγμένα ε

κεί πέρα, να βρει ένα κομμάτι ξύλο ή ένα κομμάτι σίδερο που

του χρειάζονται για τη βάρκα που σκαρώνει. Έπειτα πέφτει

το βραδάκι, ανάβει το φανάρι μπρος στης Ντόρας -ίδιο κόκκι

νο φεγγάρι που φωτάει ολονυχτίς το Δρόμο με τις Φάμπρικες.

Μερικοί επισκέπτες φτάνουν στο Βιολογικό Εργαστήριο για

ν' aνταμώσουν τον Δόκτορα, κι αυτός ξαναπερνάει το δρόμο

για ν' αγοράσει πέντε μπουκάλια μπίρα στου Λη Τσονγκ το μαγαζί.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ τΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 11

Πώς μπορεί κανένας να περιγράψει ολοζώντανα το ποίη

μα, τη βρώμα και τη δυσωδία, το βουητό, 'll το ξεχωριστό εκεί

νο φως, το έντονο χρώμα, το όνειρο -και κάτι το πολύ συνηθι

σμένο; Όσοι έτυχε να κάνουν συλλογή από ζούδια του νερού,

ξέρουν κάτι μικρά πλατιά σκουλήκια, τόσο λεπτά, που είναι α

δύνατο να τα πιάσε ις ολάκερα, γιατί μόλις τ' αγγίξεις συστρέ

φονται και σπάζουν . Πρέπει να τα aφήσεις να συρθούν και να

γλιστρήσουν μονάχα τους ώς τη λεπίδα που κρατάς, να τα ση

κώσεις τότε με προφύλαξη και να τα ρίξεις μέσα στη γυάλα με

το θαλασσινό νερό. Ίσως και τούτο το βιβλίο να πρέπει να

γραφτεί μ' έναν παρόμοιο τρόπο -ν' aφήσεις τη διήγηση να

ξεγλιστρήσει μονάχη της μέσα στις σελίδες του.

1

Του Λη Τσονγκ το μαγαζί, αν και καθόλου νοικοκυρεμένο, ή

ταν θαύμα για να κάνεις τις προμήθειές σου. Μια κάμαρα στε

νόχωρη και παραφορτωμένη -μα έβρισκες εκεί ό,τι χρειάξεσαι για να περάσεις μια ζωή ευχάριστη : ρούχα, τρόφιμα νωπά

και σε κονσέρβες, πιοτά, καπνό, εργαλεία της ψαρικής, διά

φορα μηχανήματα, βάρκες, σκοινιά, κασκέτα, μπριζόλες χοι

ρινές. Στου Λη Τσονγκ μπορούσες ν' αγοράσεις παντούφλες,

κιμονό μεταξωτά, ουίσκι, πούρα και τσιγάρα. Μπορούσες να

κάνεις κάθε λογής κομπίνα. Το μόνο πράγμα που δεν προμή

θευε ο Λη Τσονγκ μπορούσες να το βρεις στης Ντόρας, δυο

βήματα πιο πέρα.

Το μαγαζί άνοιγε την αυγή, και δεν έκλεινε ώσπου να ξοδευτεί και η τελευταία δεκάρα που απόμενε για ξόδεμα σε ό

λη την περιοχή. Όχι πως ήταν τσιγκούνης ο Λη Τσανγκ. Δεν ή

ταν τσιγκούνης, μα όταν ένας άνθρωπος ήθελε να ξοδέψει τα

λεφτά του, πάντα ο Λη βρισκόταν πρόθυμος να τα εισπράξει.

Η θέση του μες στην κοινότητα τον παραξένευε -όσο μπορού

σε να παραξενευτεί ο Λη. Με τον καιρό και με τα χρόνια, ο

καθένας στο Δρόμο με τις Φάμπρικες κατάντησε να γίνει χρε

οφειλέτης του. Ποτέ δε β ίαζε τους πελάτες να πληρώσουν, μα

όταν ο λογαριασμός ανέβαινε πολύ, τότε ο Λη τους έκοβε την

πίστωση. Έτσι ο πελάτης, αντί να σκαρφαλώνει το ύψωμα για

να ψωνίσει από άλλο μαγαζί, μέσα στην πόλη, προτιμούσε να

πληρώσει ή προσπαθούσε τουλάχιστο να κάμει ό,τι μπορεί.

Ο Λ η είχΕ ολοστρόγγυλο πρόσωπο και ευγενικούς τρόπους.

Μιλούσε τα αγγλικά με κάποιο στόμφο, μα δεν πρόφερνε ποτέ

το ρ. Όταν ξεσπούσαν ταραχές στην Καλιφόρνια και τα βάζανε

με τους κίτρινους, τύχαινε πότε πότε να επικηρυχτεί και το κε-

14 ΤΖΩΝ ΣτΑΪΝΜΠΕΚ

φάλι του Λη Τσονγκ. Τότε το 'σκαγε κρυφά στο Σαν Φραντσίσκο κι από μεν ε κλεισμένος σ' ένα νοσοκομείο ώσπου περνούσε

η μπόρα. Κανένας δεν ήξερε πού κρύβει τα λεφτά του . Ίσως να

μην τα κρατούσε απάνω του. Ίσως και η μόνη του περιουσία να

ΊΊταν οι απλήρωτες συναλλαγματικές. Ζούσε όμως καλά, και

τον σεβόταν η γειτονιά ολάκερη. Έκανε πίστωση στην πελα

τεία του, μα ώς ένα βαθμό, δίχως να το παραξηλώνει και να

φτάνει στο γελοίο. Βέβαια, έκανε κάποτε και λάθη πάνω στη

δουλειά -ωστόσο, με κάποια καλή θέληση, έβρισκε πάντα τρό

πο να βγάζει κι απ' τα λάθη του όφελος . Κάτι τέτοιο του είχε τύ

χει με το Πάλας-Χάνι-Ψησταριά· κάθε άλλος εκτός απ' τον Λη

Τσονγκ θα θεωρούσε την επιχείρηση εκείνη σαν καθαρή ζημιά. Η συνηθισμένη θέση του Λη Τσονγκ μέσα στο μαγαζί βρι

σκόταν πίσω από τον πάγκο με τα πούρα, ένα κατάστιχο ζερ

βά του, δεξιά του το aριθμητήριο με τις ξύλινες μπαλίτσες.

Μέσα στη χαμηλή γυάλινη βιτρίνα ήταν aραδιασμένα τα τσι

γάρα και τα πούρα -όλες οι μάρκες, Ντώρχαμ , Ντιούκς, Τα

Πέντε Αδέλφια- και πίσω του, πάνω dtα ράφια, κάθε λογής

μπουκάλια με πιοτά. Παλιό Γκρην Ρίβερ, παλιό Τάουν Χάουζ,

παλιό Κόλονελ, και το πιο εξαιρετικό απ' όλα: παλιό Τένεση, έ

να ουίσκι εγγυημένο τεσσάρων μηνών, πολύ φτηνό, που όλος ο

κόσμος το γνώριζε με τ' όνομα Παλιοπάπουτσα του τένις. Είχε μια σπουδαία αιτία ο Λ η Τσονγκ να χωρίζει με το κορμί του

το ουίσκι από την πελατεία : τύχαιναν μερικοί έξυπνοι πελά

τες, που πάσχιζαν ν' αποσπάσουν την προσοχή του σε άλλη με

ριά του μαγαζιού. Τα ξαδέρφια του, τ' ανίψια του, οι γιοι του,

οι νύφες του, εξυπηρετούσαν την πελατεία, μα ο Λ η δεν άφηνε

ποτέ τη θέση του πίσω από τον πάγκο με τα πούρα. Για γρα

φείο τού χρησίμευε το γυάλινο καπάκι της βιτρίνας . Ακου

μπούσε τα παχουλά του χέρ ια πάνω στο γυαλί, τα δάχτυλά του

μοιάζανε με λουκάνικα. Στο μεσιανό του αριστερού χεριού

φορούσε μια χοντρή μαλαματένια βέρα και χτύπαγε μ' αυτήν

αθόρυβα το χιλιοτριμμένο λάστιχο που είχε μπροστά του για

να μετράει τα κέρματα. Τα χείλια του Λη Τσανγκ ήταν παχιά

και πλαδαρά, το χαμόγελό του έπαιρνε από τα χρυσά του δό

ντια μια λάμψη πλούσια και θερμή . Φορούσε μισά ματογυά

λια, μόνο για το κάτω μέρος του ματιού, και όταν ήθελε να


κοιτάξει κάτι σε απόσταση, αναγκαζόταν να ρίχνει πίσω το κεφάλι. Όλους τους λογαριασμούς, τόκους, προεξοφλήσεις, προσθέσεις, αφαιρέσεις, τους έκανε με το aριθμητήριο, σπρώ

χνοντας τις μπαλίτσες με τα παχουλά του δάχτυλα, χωρίς αυτό

να εμποδίζει το μαυράδι του ματιού του να τριγυρνά εδώ κι ε

κεί μέσα στο μαγαζί, και τα χρυσά του δόντια να χαμογελούν

στους πελάτες.

Ένα βραδινό, έτσι όπως στεκόταν στη συνηθισμένη του

θέση, πάνω σ' ένα μάτσο εφημερίδες για να μην κρυώνουν τα

πόδια του, αναλογιζόταν με ακεφιά κάποια δουλειά που συμ

φώνησε το ίδιο απόγευμα και που είχε για επακόλουθο να κλείσει αργότερα μιαν άλλη συμφωνία. Βγαίνοντας από το μα

γαζί, αν πάρεις το δρόμο λοξά μέσ' από τη χορταριασμένη μά

ντρα με τους σκουριασμένους χοντροσωλήνες, που είναι πα

ραπεταμένοι εκεί από τις γύρω φάμπρικες, βρίσκεις ένα μονο

πατάκι χαραγμένο μέσα στην αγριάδα. Ακολουθώντας το πιο

πέρα από το κυπαρίσσι, κι αφού περάσεις τη σιδερογραμμή ώς το δρομάκο που 'ναι στερεωμένος με παλούκια, φτάνεις σ'

ένα μακρόστενο χαμώγι που χρησίμευε σαν αποθήκη για λι

πάσματα φτιαγμένα από σάπια ψάρια. Όλο κι όλο ένα μεγάλο δωμάτιο με κεραμοσκεπή, ιδιοκτησία κάποιου κύριου Οράτι

ου Άμπεβιλ που βρισκόταν σε μεγάλες οικονομικές στενοχώ

ριες. Ο Οράτιος είχε δυο γυναίκες κι έξι παιδιά, και -πες μ' ε

πιχειρήματα, πες με παρακάλια- κατάφερε μέσα σε λίγα χρό

νια να γίνει ο μεγαλύτερος χρεώστης του Λη Τσονγκ σ' ολό

κληρο το Μοντερέυ. Μπαίνοντας στο μαγαζί εκείνο το απόγευμα, το κουρασμένο του μούτρο χλόμιασε μόλις αντίκρισε

την αυστηρή έκφραση του Λη. Ο Οράτιος ακούμπησε τις χού

φτες του πάνω στο τζάμι της βιτρίνας με τα πούρα. «Θαρρώ πως σου χρωστάω πολλά λεφτά» του λέει δίχως

περιστροφές.

Τα χείλια του Λη ανασηκώθηκαν και γυαλίσανε τα δόντια

του , γιατί δεν το περίμενε πως θ' άρχιζε την κουβέντα έτσι α

πλά. Κούνησε το κεφάλι του με σοβαρότητα, περίεργος να δει

πού πρόκειται να καταλήξει. Ο Οράτιος πέρασε τη γλώσσα του πάνω στα χείλια, από τη

μιαν άκρη ώς την άλλη.

16 ΠΩΝ ΣΤΑΪΝΜΠΕΚ

«Δε θέλω να στερήσω τα παιδιά μου από τίποτα» του λέει.

Βάζω στοίχημα πως θ' αρνηθείς να μου δώσεις ένα πακέτο μέ

ντες.

Ο Λη συμφώνησε με το συμπέρασμα που είχε βγάλει ο άλλος.

«Χρωστάς πολλά» .

«Ξέρεις το κτήμα μου πέρα από το μονοπάτι, την αποθήκη

με το λίπασμα» .

Ο Λη κούνησε το κεφάλι του πως ξέρει. Το λίπασμα ήταν

δικό του.

«Πες πως σου το 'δινα. Θα ξοφλούσα;» ρώτησε ο Οράτιος.

Ο Λη Τσονγκ έγειρε πίσω το κεφάλι και τον κοίταξε μέσ'

από τα μισά του ματογυάλια. Στο μυαλό του αναδεύονταν λο

γαριασμοί και το δεξί του χέρι μετακινούσε τις μπαλίτσες του

αριθμητήριου. Σκέφτηκε πως η οικοδομή δεν είχε την παραμι

κρή αξία, μα ίσως κάτι ν' άξιζε το οικόπεδο, μπορεί να το αγο

ράσει κάποια φάμπρικα που θα 'θελε να μεγαλώσει τις δου

λειές της .

«Ξόφλα το λογαριασμό, λοιπόν, και θα σου κάνω τη μετα

γραφή» του λέει ο Οράτιος σαν να βιαζόταν να τελειώνει. «Δε χρειάζονται χαρτιά» είπε ο Λη. Θα σου δώσω εξό

φληση.

Η συμφωνία τέλειωσε με αξιοπρέπεια και ο Λη Τσονγκ

κέρασε ένα ποτήρι Παλιοπάπουτσα του τένις . Έπειτα ο Ορά

τιος Άμπεβιλ ξεκίνησε και πήγαινε καμαρωτός μέσ' από το με

γάλο γήπεδο, πέρασε το κυπαρίσσι, από το μονοπάτι έφτασε

στο χαμώγι που δεν ήταν πια δικό του, κι εκεί πέρα τίναξε τα

μυαλά του στον αέρα, πάνω σ' ένα σωρό λιπάσματα. Μόλο

που δεν έχει καμιά σχέση με την ιστορία τούτη, πρέπει να πού

με πως σε κανένα απ' τα παιδιά του Άμπεβιλ, είτε από τη μια

γυναίκα είτε από την άλλη , δε λείψανε από τότε οι μέντες.

Ας ξαναγυρίσουμε όμως σ' εκείνη τη βραδιά. Ο Οράτιος

ήταν ευχαριστημένος, γέμιζε μπάλσαμο η καρδιά του και οι

δυο γυναίκες του κάθονταν αγκαλιασμένες στα σκαλοπάτια

του σπιτιού (ήταν αγαπημένες αναμεταξύ τους, ακόμη ώσπου

τέλειωσε η κηδεία, μα έπειτα μοιραστήκανε τα παιδιά και δεν

ξαναμιλήσανε η μια στην άλλη). Ο Λη Τσονγκ στεκόταν πίσω


από τη βιτρίνα με τα πούρα. Με τα μαύρα μάτια του ανασκο

πούσε τον εαυτό του, ήσυχα και λυπητερά, όπως το συνηθί

ζουν οι κινέζοι. Καταλάβαινε πως δεν μπορούσε παρά να κά

νει τη συμφωνία εκείνη για το χρέος, μα ωστόσο θα 'θελε να

μην την είχε κάμει. Ήταν βαθιά χαραγμένο μέσα στη νοοτρο

πία και στην αντίληψη του Λη πως ένας άνθρωπος έχει το α

πόλυτο δικαίωμα ν' αυτοκτονήσει, μα ίσως ένας φίλος θα μπο

ρούσε να εμποδίσει ένα τέτοιο τέλος . Έκανε τα έξοδα της κηδείας κι έστειλε ένα καλάθι γεμάτο τρόφιμα στις δυο aπαρη

γόρητες χήρες του Οράτιου Άμπεβιλ.

Τώρα το χαμώγι του Άμπεβιλ απόμεινε γερό, ιδιοκτησία

του Λ η Τσονγκ -καλή σκέπη, το πάτωμα γερό, με δυο παράθυ

ρα και πόρτα. Ήταν όμως γεμάτο λίπασμα, και η μπόχα κατα

ντούσε aνυπόφερτη . Ο Λη Τσανγκ σκέφτηκε μια στιγμή να το

κάνει αποθήκη για τα πράγματα του μαγαζιού, μα το μετάνιωσε αμέσως. Βρισκόταν σε πολύ aπόμερη τοποθεσία και ήταν

εύκολο να τρυπώσει κανείς απ' το παράθυρο και να τα κλέψει.

Έτσι όπως συλλογιόταν όλα τούτα χτυπώντας με το δαχτυλίδι

του το λάστιχο, άνοιξε η πόρτα και μπήκε ο Μακ. Ο Μακ ήταν ο

αρχηγός και ο πιο ηλικιωμένος μιας παρέας -τους εκμεταλλευ

όταν κιόλα ώς ένα σημείο- που τα μέλη της δεν είχαν ούτε οικο

γένεια, ούτε λεφτά, ούτε καμιά φιλοδοξία, εκτός φαt, πιοτό και

καλοπέραση. Μα ενώ συμβαίνει πολλοί άνθρωποι που αγαπούν

την καλοπέραση, να ψάχνουν άδικα δεξιά ζερβά ή και να πέ

φτουν έξω, ο Μακ και οι φίλοι του περιμένανε την ευκαιρία δί

χως βιάση, και όταν κάποτε τους λάχαινε, τη χαιρόντανε με όλο

τους το χουζούρι. Την παρέα την αποτελούσαν ο Μακ, ο Φου

ντούκα, που ήταν χεροδύναμος, ο Έντη, στη χάση και στη φέ

ξη μπάρμαν στη Λα Ίντα, ο Χιούγκη και ο Τζόουνς που μαζώ

νανε πότε πότε βατράχους και γατιά για το Βιολογικό Εργα

στήριο. Όλοι τους είχαν για μόνιμη κατοικία τους μεγάλους

σκουριασμένους σωλήνες που κείτονταν στο γήπεδο, πλάι στου Λ η Τσανγκ το μαγαζί. Για να είμαστε εξηγημένοι, κατοι

κούσαν μέσα στους σωλήνες μόνο σαν έκανε υγρασία, μα όταν

1Ίταν καλός καιρός, ζούσαν κάτω από τον ίσκιο του κυπαρισσι

ού, στο μικρό υψωματάκι καταμεσής του γηπέδου. Τα κλωνιά

γέρνανε και σχημάτιζαν ένα είδος τσαντιριού: μπορούσαν να

18 ΤΖΩΝ Στ ΑΪΝΜΠΕΚ

μένουν ξαπλωμένοι κάτω από εκεί και να κοιτάζουν τη φασα

ρία και την κίνηση του Δρόμου με τις Φάμπρικες.

Ο Λη Τσονγκ έκανε μια ανεπαίσθητη κίνηση καθώς είδε

να μπαίνει ο Μακ, και με το μάτι έφερε βόλτα όλο το μαγαζί

για να βεβαιωθεί πως δεν μπήκανε μαζί του ο Έντη, ο Φου

ντούκα, ο Τζόουνς ή ο Χιούγκη , να τριγυρνάνε γύρω στις πρα

μάτειες .

Ο Μακ έπαιζε μ' ανοιχτά χαρτιά ξέροντας από πριν πως

θα κερδίσει την παρτίδα. «Λψ> του λέει, «εγώ κι ο Έντη κι όλα τα παιδιά μάθαμε

πως το σπίτι του Άμπεβιλ έγινε δικό σου». Ο Λ η κούνησε το κεφάλι του καταφατικά και περίμενε να

δει τη συνέχεια.

«Εγώ κι οι φίλοι μου σκεφτήκαμε να σου προτείνουμε να

κουρνιάσουμε εκεί μέσα. Θα φυλάμε το χτήμα σου» πρόσθεσε γρήγορα γρήγορα. «Δε θ' αφήσουμε κανένα να πατήσει ή να

σου κάνει τίποτα ζημιές. Ποιος ξέρει, μπορεί τίποτα ξένα παι

διά να σπάσουν τα παράθυρα, καταλαβαίνεις, ή και να βάλουν

φωτιά, σαν δεν υπάρχει ψυχή να το φυλάει».

Ο Λη έγειρε το κεφάλι πίσω, κοίταξε κατάματα τον Μακ

μέσ' από τα μισά ματογυάλια, και αργοπαίζανε τα δάχτυλά του

όσο σκεφτόταν . Η ματιά του Μακ ήταν καλοπροαίρετη και φιλική. Ο Λ η Τσονγκ ένιωσε μέσα του σαν μια διάθεση να υποχω

ρήσει, το μυαλό του ξεγλιστρούσε, ίδιο ένα γατί, ανάμεσα σε

κάμπους με αγκάθια. Κάτι γλύκαινε μέσα του, κάτι σαν αίσθη

μα φιλανθρωπίας. Σκέφτηκε όλες τις δυνατότητες -όχι, μάλλον

τις πιθανότητες, και τα δάχτυλά του παίζανε ακόμη αργά. Σκέ

φτηκε πως, αν αρνιόταν στον Μακ, θα κινδυνεύανε τα τζάμια

του σπιτιού, ναι, θα γίνονταν θρύψαλα. Και πως αν ο Μακ του

το ζητούσε μια δεύτερη φορά, κι αυτός πάλι αρνιόταν, τότε χαι

ρέτα μού τα· έβλεπε κιόλας κάτι μικρές φλόγες να τριγυρνάνε

το χαμώγι και οσμιζόταν από τώρα τα καμένα. Και βέβαια, ο

Μακ και η παρέα του θα καμώνονταν πως πασχίζανε να σβή

σουν την πυρκαγιά. Τα δάχτυλα του Λη μείνανε ακούνητα πά

νω στο λάστιχο του ταμείου. Είχε νικηθεί -και το 'ξερε καλά. Του από μεν ε μονάχα να σώσει τα προσχήματα, ο Μα κ οπωσδή

ποτε θα φαινόταν γενναιόδωρος πάνω σ' αυτό το ζήτημα.


«Θες να το νοικιάσεις; Να ζεις εκεί σαν σε ξενοδοχείο;»

ρώτησε ο Λη.

Ο Μακ χαμογέλασε και δείχτηκε aνοιχτοχέρης .

«Ωραία ιδέα!» του λέει. «Και βέβαια θα το νοικιάσω. Πό

σο ζητάς;»

Ο Λη σκέφτηκε πως όσα και να συμφωνούσαν δε θα

'παιρνε ποτέ ούτε δεκάρα. Γιατί λοιπόν να μη ζητήσει ένα γε

ρό ποσό;

«Πέντε δολάρια τη βδομάδα» .

Ο Μακ αποφάσισε να παίξει το ρόλο του ώς το τέλος.

«Πρέπει πρώτα να το συζητήσω με τα παιδιά» είπε με ύ-

φος διστακτικό. «Δεν το κατεβάζεις στα τέσσερα δολάρια τη

βδομάδα;»

«Πέντε δολάρια» είπε ανένδοτος ο Λη.

«Πάει καλά, θα δω τι λένε τα παιδιά» .

Έτσι κλείστηκε η συμφωνία και όλοι μείναν ευχαριστημέ

νοι. Μπορεί κάποιοι να σκεφτούν πως ζήμιωσε ο Λη, ο ίδιος

όμως είχε διαφορετική ιδέα . Ούτε σπάσαν τα παράθυρα, ούτε

έπιασε φωτιά το σπίτι. Βέβαια, οι νοικάρηδες δεν πληρώσανε

ποτέ τους ούτε δεκάρα για το νοίκι, αν τους τύχαινε όμως να

βρεθούν με λεφτά -και τους τύχαινε αρκετά συχνά- ποτέ δεν

τους περνούσε από το μυαλό να τα ξοδέψουν αλλού και όχι στου Λ η Τσονγκ το μαγαζί. Έγιναν πελάτες τακτικοί, μα είχαν

κι άλλες ιδιότητες. Αν κάποιος μεθυσμένος έκανε φασαρία μέσα στο μαγαζί, αν κατέβαινε η μορταρία του Νέου Μοντε

ρέυ με διάθεση να πλιατσικολογήσει, αρκούσε στον Λη Τσονγκ

να βάλει μια φωνή , κι αμέσως τρέχανε οι νοικάρηδές του να

τον βοηθήσουν. Υπακούανε στον ηθικό νόμο πως είναι άπρε

πο να κλέψεις αυτόν που σ' ευεργέτησε. Τα πράγματα που έ

σωζε ο Λ η μ' αυτό τον τρόπο -κονσέρβες, γάλα ή καρπούζιαείχαν πολύ μεγαλύτερη αξία από το νοίκι που δεν έπαιρνε.

Και στο κάτω κάτω, δεν τον ενδιέφερε αν οι κλεψιές πλήθαι

ναν ολοένα στα άλλα μαγαζιά του Νέου Μοντερέυ.

Έτσι, τα παιδιά κουβαλήθηκαν στο χαμώγι και το λίπασμα

μεταφέρθηκε αλλού. Δε μαθεύτηκε ποτέ ποιός το πρωτοβά

φτισε με τ' όνομα που του απόμεινε από τότε: Πάλας-Χάνι

Ψησταριό. Μέσα στις σωλήνες και κάτω από ιυ κυπuι_Jίuσι δεν

20 ΤΖΩΝ ΣΤΑΪΝΜΠΕΚ

υπήρχε χώρος για έπιπλα και άλλα διάφορα μπιχλιμπίδια, που

αποτελούσαν όχι το γνώρισμα μονάχα, μα και το άκρο άωτο

του πολιτισμού μας. Μια όμως και εγκαταστάθηκαν στο Πά

λας-Χάνι, βάλθηκαν να το επιπλώσουν. Σημειώθηκε πρώτα η

παρουσία μιας καρέκλας, έπειτα ένα στρίποδο, έπειτα μια

δεύτερη καρέκλα. Κάποιο κατάστημα κιγκαλερίας προμήθεψε

καλόβολα έναν τενεκέ κόκκινη μπογιά, πολύ καλόβολα, γιατί

ούτε που το πήρε είδηση ο μαγαζάτορας. Και καθετί που έ

μπαινε στο σπίτι -τραπέζι, καρέκλα ή ό,τι άλλο- το βάφανε α

πό καινουργής, κι έτσι όχι μόνο έδειχνε πιο όμορφο μα κατα

ντούσε και αγνώριστο αν τύχαινε να πέσει στα μάτια του παλι

ού ιδιοκτήτη. Το Πάλας-Χάνι-Ψησταριά άρχισε λοιπόν να εκ

πληρώνει τον προορισμό του. Τα παιδιά κάθονταν μπροστά

στην πόρτα του σπιτιού και άφηναν τη ματιά τους να πλανιέται

πάνω απ' το μονοπάτι, πάνω από το γήπεδο, ίσαμε το δρόμο

και ίσαμε την πρόσοψη του Βιολογικού Εργαστηρίου -και τη

νύχτα ακουγόταν από το εργαστήριο η μουσική ώς εδώ πάνω.

Μπορούσαν με το μάτι να παρακολουθούν τον Δόκτορα σαν

έβγαινε να πάει στου Λη Τσονγκ το μαγαζί για ν' αγοράσει

μπίρα. Και ο Μακ έλεγε κάθε τόσο:

«Αυτός ο Δόκτορας είναι μάλαμα παιδί. Κάτι πρέπει να

κάνουμε για δαύτον».

2

Ο λόγος είναι ένα σύμβολο κι ένα χάρμα που ρουφάει ανθρώ

πους και τοπία, δέντρα, φυτά, φάμπρικες και πεκινέζικα σκυ

λάκια. Τότε το Αντικείμενο γίνεται ο Λόγος και ξανά πάλι το

Αντικείμενο, αλλά στημονιασμένο τώρα και υφασμένο πάνω

σ' ένα σχέδιο φανταστικό. Ο Λόγος ρουφάει το Δρόμο με τις

Φάμπρικες, τον χωνεύει κι έπειτα τον ξερνάει -κι ο Δρόμος

τότε παίρνει τη λάμψη της πράσινης στεριάς και του πελάγου

που καθρεφτίζει τα ουράνια. Ο Λη Τσονγκ είναι κάτι παρα

πάνω από ένας κινέζος μαγαζάτορας. Έτσι πρέπει να 'ναι.

Ίσως να μη βρίσκεται καλά ισορροπημένος και ν' απόμεινε

μετέωρος -ένας πλανήτης aσιατικός που μια τον συγκρατεί

πάνω στην τροχιά του η έλξη του Λάο Τσε και μια τον ξεμα

κραίνει από τον Λάο Τσε ή κεντρόφυγη δύναμη του εμπορι

κού κατάστιχου και του αριθμητήριου με τις μπαλίτσες- έτσι

κρέμεται μετέωρος ο Λη Τσονγκ, κλωθογυρίζοντας ανάμεσα σε διάφορες πραμάτειες και φαντάσματα. Σκληρόκαρδος σαν

πρόκειται για ένα κουτί κονσέρβα με μπιζέλι και μαλακός σαν

πρόκειται για τα οστά του πάππου του . Γιατί ο Λη Τσονγκ α

νάσκαψε τον τάφο στο κινέζικο κοιμητήρι και ξέθαψε τα κι

τρινισμένα οστά και το κρανίο, που είχε πάνω του ακόμα κολλημένα τα γέρικα γκρίζα μαλλιά. Ο Λη συσκεύασε μέσα σ' ένα

κιβώτιο τα οστά, όλα τα οστά, μηριαία, κνημικά, τις ωλένες, το

κρανίο καταμεσής και τρόγυρα τους σπόνδυλους και τα λεκανι

κά οστά και τα καμπυλωτά πα"tδια. Έπειτα μπαρκάρισε τον συ

σκευασμένο και εύθραυστο παππού του και τον έστειλε ν' ανα

παυτεί επιτέλους στα χώματα που αγιάσανε οι πρόγονοί ταυ. Το ίδιο uαι ο Μακ με τα παιδιά κλωθογυρίζουν πάνω στην

τQοχιά τους. Είναι οι Αρι:;τές, οι Χάρeς και η Ομορψιd μέσα


στο πολυάσχολο, σωρό-κουβαριασμένο και ηλίθιο Μοντερέυ,

το εγκόσμιο Μοντερέυ, όπου οι φοβισμένοι και πεινασμένοι

άνθρωποι χαλούν τα στομάχια τους αγωνιώντας να εξασφαλί

σουν λίγη τροφή, άνθρωποι που διψούν για αγάπη και όμως

καταστρέφουν ό,τι aξιαγάπητο υπάρχει τρόγυρά τους. Ο Μακ

και τα παιδιά είναι η Ομορφιά, οι Αρετές και οι Χάρες. Μέσα

σ' έναν κόσμο που τον διαφεντεύουν οι χολιασμένοι τίγρεις,

που τον aυλακώνουν με το πέρασμά τους οι μανιασμένοι ταύ

ροι και τον εποπτεύουν τυφλά τσακάλια, ο Μακ και τα παιδιά

τρώνε και πίνουν διακριτικά με συντροφιά τις τίγρεις, μερεύ

ουν τους μανιασμένους ταύρους, μαζεύουν τα ψίχουλα να θρέ

ψουν τους γλάρους του Δρόμου με τις Φάμπρικες. Τι αν ο άνθρωπος κερδίσει τον κόσμο όλον και όμως υποφέρει από έλ

κος γαστρικό, έχει πρησμένο τον προστάτη και πάσχει από δι

πλωπία; Ο Μακ και τα παιδιά δεν πιάνονται σε δόκανα, περνούν πλάι στη φόλα δίχως να την αγγίξουν, ξεφεύγουν από τη

θηλιά και αψηφούν μιαν ολάκερη γενιά παγιδευμένη, δηλητηριασμένη, δεμένη χειροπόδαρα, που ωστόσο τους προγκάει

και τους αποκαλεί ανάξιους, στιγματισμένους, κακορίζικους,

κλέφτες, αλήτες, παλιανθρώπους. Ο πατήρ ημών ο εν τη φύ

σει, που χαρίζει ζωή στον αγριόγατο και στο κοινό ποντίκι,

στη μύγα, στην αράχνη και στο σκόρο, πρέπει να 'χει μιαν ά

πειρη και παντοδύναμη αγάπη για τους κηλιδωμένους, για τους ανάξιους και τους αλήτες, για τον Μακ και τα παιδιά.

Αρετές, χάρες, τεμπελιά και μια ζωή με ουσία. Πάτερ ημών ο

εν τη φύσει.

3

Του Λη Τσονγκ το μαγαζί βρίσκεται στα δεξιά του αδειανού γηπέδου (μόλο που κανένας δεν ξέρει γιατί το λένε αδειανό

μια κι είναι στοιβαγμένα εκεί πέρα παλιοκάζανα, σκουρια

σμένοι σωλήνες, ξυλεία και σωροί μπιντόνια των πέντε γαλο

νιών). Πίσω από κει, ψηλά, περνά η σιδερογραμμή πλάι στο Πάλας-Χάνι. Αριστερά στο γήπεδο, στην άκρη, στέκεται σε

μνό και επίσημο το πορνείο της Ντόρας Φλουντ: ένα σπίτι με

παλαιικό ρυθμό, τίμιο, καθαρό και καθωσπρέπει, όπου ο κα

θένας μπορεί να πιει ένα ποτήρι μπίρα με την παρέα του . Δεν

πρόκειται για κανένα πρόστυχο παλιόσπιτο -είναι ένα σπίτι με αρχές και με παράδοση που το ίδρυσε η Ντόρα και το δια

τηρεί στο ύψος του και σε περιωπή. Μες στα πενήντα χρόνια

που το δούλεψε -τρόφιμη στην αρχή κι έπειτα θεία- δείχτηκε

γυναίκα με ξεχωριστά χαρίσματα, ψυχικάρα, τίμια, με τακτ,

μα και με κάποιο πνεύμα ρεαλιστικό, κι έτσι κατόρθωσε να τη

σέβονται και να την εκτιμούν όσοι άντρες είχαν αντίληψη,

μόρφωση και καλή καρδιά. Και για τον ίδιο λόγο τη μισούν οι

διεστραμμένες και λάγνες κυρίες που οι άντρες τους μπορεί

να σέβονται την οικογενειακή εστία, μα δεν της βρίσκουν και μεγάλα θέλγητρα.

Η Ντόρα είναι μια μεγαλοκαμωμένη γυναίκα με πυρόξαν

θα μαλλιά, που έχει ξεχωριστή προτίμηση για τα βερνίλ φου

στάνια. Κρατά ένα τίμιο σπίτι, για όλα τιμή ορισμένη , δε σερ

βίρει δυνατά ποτά, ούτε επιτρέπει πρόστυχα λόγια και καβγά

δες . Απ' τα κορίτσια της, μερικές δεν έχουν και πολλή δουλειά

εξαιτίας της ηλικίας τους, μα η Ντόρα δεν τις διώχνει, μόλο

που, όπως το συνηθίζει να λέει, δεν ποφτώνουν ούτε τρεις φο

ρές το μήνα κι όμως εξακολουθούν να π~οιδοομιάζουν tρrιζ


φορές τη μέρα τακτικά. Η Ντόρα σε μια στιγμή ερωτικής τρυ

φερότητας, τ' ονόμασε Εστιατόριο του Σημαιοφόρου -και διη

γούνται διάφορα εύθυμα περιστατικά για κάτι ξένους, που πή

ραν την επιγραφή τοις μετρητοίς και μπήκανε στο σπίτι με

πρόθεση να γευματίσουν. Σε ομαλές περιστάσεις το σπίτι έχει

δώδεκα κορίτσια -μαζί με τις ηλικιωμένες- ένα μάγειρα γραι

κό, κι ακόμη κάποιον που, σύμφωνα με τα επίσημα καθήκοντά

του, είναι φύλακας του σπιτιού, μα που αναλαβαίνει και άλλες

λεπτές και επικίνδυνες αποστολές. Σταματάει τους καβγάδες,

διώχνει τους μεθυσμένους, καταπραiJνει τους υστερισμούς, για

τρεύει τον πονοκέφαλο και διαχειρίζεται το μπαρ. Επιδένει

τις κοψιές και τα κατάγματα, όλη τη μέρα κάνει παρέα με τους

πολισμάνους και, μια που τα περισσότερα κορίτσια του σπιτι

ού ανήκουν στην αίρεση της Χριστιανικής Επιστήμης, τους

διαβάζει κάθε Κυριακή πρωί αποσπάσματα από το κατηχητι

κό βιβλίο Επιστήμη και Υγεία. Ο προκάτοχός του, όπως θα

δούμε παρακάτω, δεν ήταν άνθρωπος αρκετά ισορροπημένος και είχε κακά υστερνά, ο Άλφρεντ όμως όχι μόνο μπόρεσε ν'

αντέξει σ' ένα τέτοιο περιβάλλον, μα κατόρθωσε να το εξυψώ

σει στο δικό του επίπεδο. Ξέρει ποιοι άνθρωποι ταιριάζει να

'ρχονται στο σπίτι και ποιοι όχι. Ξέρει καλύτερα από κάθε άλ

λον τα οικογενειακά τού καθενός μέσα στο Μοντερέυ.

Όσο για τη Ντόρα, περνά μια ύπαρξη αλαφιασμένη. Μια

και ο νόμος -τουλάχιστον το γράμμα του νόμου- τη θεωρεί

παράνομη, την καταδιώκει αμείλικτα. Για το παραμικρό της κλείνουν το σπίτι: για ένα καβγαδάκι, αν τύχει κάποιος να με

θύσει, αν ακουστούν πρόστυχα λόγια ή για οποιαδήποτε αφορμή. Κι αφού είναι παράνομη, πρέπει να δείχνεται πολύ α

νοιχτοχέρα σαν πρόκειται για φιλανθρωπικό σκοπό. Όλοι την εκμεταλλεύονται. Όταν η αστυνομία διοργανώνει τον ετήσιο

χορό της για το «Ταμείον Συντάξεων, Αστυνομικών», ενώ οι

άλλοι συνεισφέρουν ένα δολάριο μονάχα, η Ντόρα πρέπει να

δώσει τουλάχιστον πενήντα. Όταν το Εμπορικό Επιμελητήριο αποφάσισε να εξωρα'ί:σει τον κήπο του, οι έμποροι δώσανε πέ

ντε δολάρια ο καθένας, μα η Ντόρα υποχρεώθηκε να δώσει εκατό. Το ίδιο συμβαίνει και σε κάθε παρόμοια περίσταση, για

τον Ερυθρό Σταυρό, για το Κοινωνικό Ταμείο, για τους Προ-


σκόπους: η συνεισφορά της Ντόρας, που προέρχεται από την

τιμή της αμαρτίας, αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο ποσό μες

στον κατάλογο. Μα την εποχή που δεν πηγαίνανε καλά οι δου

λειές στο Μοντερέυ, η Ντόρα είχε αναλάβει κι άλλες υποχρε

ώσεις εκτός απ' τις συνηθισμένες. Στο Δρόμο με τις Φάμπρι

κες είδε τα παιδάκια να πεινούν, τους άντρες να μην έχουν

δουλειά, τις γυναίκες να 'ναι aπελπισμένες. Συμπόνεσε τη δυ

στυχία τούτη και για δυο χρόνια πλ1Ίρωνε δεξιά ζερβά όσα

χρωστούσαν στο φούρναρη και στο μπακάλη, τόσο που λίγο έ

λειψε κι η ίδια να χρεοκοπήσει. Τα κορίτσια της Ντόρας έχουν

καλή ανατροφή. Στο δρόμο, αποφεύγουν να χαιρετούν τους ά

ντρες ακόμη κι αν είναι τακτικοί πελάτες του σπιτιού.

Προτού αναλάβει ο Άλφυ τα καθήκοντα του φύλακα, συνέβη στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου μια τραγωδία που έκα

με όλο τον κόσμο να θλιφτεί. Ο Γουίλιαμ, ο προκάτοχος του

Άλφυ, ήταν άνθρωπος μελαγχολικός και aποτραβηγμένος. Τη

μέρα, σαν δεν είχε δουλειά, βαριόταν να κάμει παρέα με τα

κορίτσια. Στεκόταν στο παράθυρο και κοίταζε τον Μακ με τα

παιδιά να κάθονται στο γήπεδο πάνω στις σωλήνες, τα πόδια κρεμασμένα μέσα στις μολόχες, να λιάζονται συζητώντας ήρε

μα και φιλοσοφικά πάνω σε ασήμαντα ζητήματα που είχαν γι' αυτούς μεγάλο ενδιαφέρον. Τους έβλεπε να βγάζουν κάθετό

σο μια μπουκάλα ουίσκι Παλιοπάπουτσα του Τένις, να σκου

πίζουν με το μανίκι το στόμα της μπουκάλας, και να πίνουν

διαδοχικά, ο ένας ύστερα απ' τον άλλο. Ο Γουίλιαμ λαχταρού

σε να πάει κι εκείνος στην παρέα τους. Βγήκε μια μέρα και

πήγε να καθίσει πλάι τους πάνω στη σωλ1Ίνα. Μεμιάς σταμά

τησε η κουβέντα κι έπεσε μία στενόχωρη βουβαμάρα. Ο Γουί

λιαμ σηκώθηκε σε λίγο, ξαναγύρισε στο Εστιατόριο του Ση

μαιοφόρου και είδε απ' το παράθυρο πως ξανάρχισε η κουβέντα. Ένιωσε μια μεγάλη θλίψη, το μούτρο του σκοτείνιασε και

κάτι αναδευόταν στο μυαλό του.

Την άλλη μέρα ξαναπήγε φέρνοντας μαζί του κι ένα μπου

κάλι ουίσκι. Ο Μακ και τα παιδιά ήπιανε το ουίσκι, δεν ήταν

δα τόσο κουτοί να μην το πιουν, μα η μόνη κουβέντα που aνταλλάξανε ήταν «στην υγειά σου» και «με το καλό».

Σε λίγο ξαναγύρισε ο Γουίλιαμ στο Εστιατόριο του Σημαι-


οφόρου, στάθηκε πάλι στο παράθυρο και άκουσε τον Μακ να

λέει φωναχτά:

«Δε μ' αρέσουν παρέες με ρουφιάνους».

Δεν ήθελε να πει πως ο Γουίλιαμ ήταν τέτοιος, εννοούσε

μονάχα πως δεν του άρεσε η παρέα του.

Μα ο Γουίλιαμ παρεξήγησε τα λόγια του και ράγισε η καρδιά του . Δεν τον καταδέχονταν οι αλήτες, τον θεωρούσαν

κοινωνικά πολύ κατώτερό τους . Ο Γουίλιαμ είχε πάντα τη συ

νήθεια να κάνει τον έλεγχο του εαυτού του. Έβαλε το καπέλο

του, βγήκε από το σπίτι και προχώρησε στην παραλία ώς πέρα

από το Φάρο . Στάθηκε στο μικρό περιποιημένο κοιμητήρι, ε

κεί που ακούγεται ακατάπαυστι;:ι ο αντίλαλος της θάλασσας.

Μαύρες συλλογές αναδεύονταν μες στο μυαλό του Γουίλιαμ.

Κανένας δεν τον αγαπούσε. Κανένας δε νοιαζόταν γι' αυτόν .

Όσο κι αν λέει τον εαυτό του φύλακα, δεν ήταν πραγματικά

παρά ένας ρουφιάνος -ένας παλιορουφιάνος, ό,τι χειρότερο

υπάρχει μες στον κόσμο. Έπειτα, σκέφτηκε πως κι αυτός είχε

το δικαίωμα να ζήσει ευτυχισμένος όσο και κάθε άλλος άν

θρωπος, ναι, το 'χε το δικαίωμα. Τον πήρε ο θυμός, γύρισε πί

σω βιαστικά -μα ο θυμός του ξεθύμανε μεμιάς σαν έφτασε στο

Εστιατόριο του Σημαιοφόρου κι ανέβηκε τη σκάλα. Είχε πλα

κώσει κιόλα το βραδάκι, μία ρομβία έπαιζε το Ασημί Φεγyάρι και ο Γουίλιαμ θυμήθηκε πως ήταν το αγαπημένο τραγούδι της

μοναδικής γυναίκας που του δόθηκε, που έπειτα τον παράτη

σε, παντρεύτηκε με κάποιον άλλο και χάθηκε απ' τα μάτια του

για πάντα. Το τραγούδι τον γέμισε θλίψη. Η Ντόρα καθόταν

στο σαλόνι κι έπινε το τσάι της, όταν παρουσιάστηκε μπροστά

της ο Γουίλιαμ.

«Τι τρέχει; Μπας κι είσαι άρρωστος;» τον ρώτησε .

«Όχι» της αποκρίθηκε. «Τι ποσοστά έχω να παίρνω; Ν ιώ

θω σαρακιασμένος. Έτσι μου 'ρχεται να σκοτωθώ».

Η Ντόρα, στον καιρό της, έτυχε να γνωρίσει πολλούς νευ

ρασθενικούς. Θεωρούσε πως είχε το καθήκον να τους βγάλει

από το νου μια τέτοια ιδέα.

«Και δεν πας να κόψεις το λαιμό σου!» του λέει στ' αστεία.

«Μονάχα μη μ' ανακατώνεις».

Σφίχτηκ~ η καρδιά του Γουίλιαμ, τα μd:τια του θολώσανε.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΠΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 27

Βγήκε με αργό βήμα, κατέβηκε στο χολ και χτύπησε στην πόρ

τα της Εύας Φλάνεγκαν. Η Εύα είχε κόκκινα μαλλιά, κάθε

βδομάδα ξομολογιόταν και μεταλάβαινε. Ήταν πολύ θρήσκα

μα και πολύ μπεκρού. Όταν μπήκε ο Γουίλιαμ, καθόταν κι έ

βαφε τα νύχια της, μα τα 'χε κάμει θάλασσα με το βερνίκι. Αυ

τός κατάλαβε πως ήταν πιωμένη, ποτέ η Ντόρα δεν άφηνε να

δουλέψει ένα κορίτσι που τα 'χε τραβηγμένα. Τα δάχτυλά της

ήταν βαμμένα ώς τη μέση απ' το βερνίκι. Δεν τα κατάφερνε

και τα 'βαλε με τον Γουίλιαμ.

«Τι θες εδώ;» του λέει θυμωμένη. Πήρε τον Γουίλιαμ ο θυμός.

«Θα σκοτωθώ!» της λέει αγριεμένος.

Η Εύα έβαλε τις φωνές:

«Μη! Μη! Δε θα το κάμεις! Είναι μεγάλη αμαρτία! Μη!

Για το Θεό!» -κι έπειτα λέει: «Τι παλιοκαμώματα είναι αυτά!

Θα γίνεις αφορμή να μας κουβαληθεί εδώ μέσα η αστυνομία, τώρα ίσα ίσα που μου περισσεύουν λίγα παραδάκια να γυρίσω

στο Σαιντ Λούις! Μπάσταρδε! Τιποτένιε!»

Είχε φύγει κιόλα ο Γουίλιαμ κι εκείνη εξακολουθούσε να τον βρίζει .

Πήγε στην κουζίνα. Ήταν βαριεστημένος από τις γυναί

κες. Μα τούτος ο Γραικός εδώ, ο μάγειρας, δεν πολυσκοτιζόταν για δαύτες. Φορούσε μια μακριά ποδιά, με τα μανίκια του

ανασηκωμένα, και τηγάνιζε χοιρινές μπριζόλες, γυρίζοντάς

τες από τη μία κι από την άλλη μ' ένα μυτερό σουβλί.

«Γειά σου, Κιτς!» του κάνει. «Πώς τα πας;»

Οι μπριζόλες τσιτσιρίζανε μες στο τηγάνι.

«Κι εγώ δεν ξέρω, Λούη» αποκρίθηκε ο Γουίλιαμ. «Είναι

φορές που συλλογιέμαι πως το καλύτερο που έχω να κάμω εί

ναι τούτο» χραπ! -και πέρασε το δάχτυλό του πάνω στο λα

ρύγγι.

Ο Γραικός ακούμπησε το σουβλί πάνω στο τζάκι κι ανασκούμπωσε τα μανίκια του ακόμα πιο ψηλά:

«Κιτς, θες να σου πω καθαρά τι σκέφτομαι; Σκέφτομαι

πως όποιος μιλά γι' αυτοκτονία, δεν το κάνει» .

Ο Γουίλιαμ άπλωσε το χέρι του και πήρε το σουβλί. Βύθισε τη ματιά του μέσα στα μαύρα μάτια του Γραικού και eίδe


πως δεν τον πίστευε και πως τον διασκεδάζανε τα λόγια του.

Μα σιγά σιγά τα μάτια του Γραικού θολώσανε κι ανησύχησαν.

Ο Γουίλιαμ είδε την αλλαγή, πως τώρα πίστευε ο Γραικός πως

είναι άξιος να το κάμει, πως είναι aποφασισμένος να τ(') κά

μει. Και μόλις το 'δε αυτό μέσα στα μάτια του Γραικού, κατά

λαβε πως ήταν πια υποχρεωμένος να κάμει μια χειρονομία

που τώρα πια φαινόταν τόσο aταίριαστη! Σήκωσε το χέρι του

που κρατούσε το σουβλί και χτυπήθηκε κατάστηθα. Τι εύκολα

που τρυπήθηκε η καρδιά πέρct και πέρα!

Ο Γουίλιαμ ήταν ο προκάτοχος του Άλφρεντ. Όλοι τον α

γαπούν τον Άλφρεντ. Όποτε του καπνίσει πάει και κάθεται με

τον Μακ και τα παιδιά. Κι ακόμα πάει και τους βλέπει ώς και

στο Πάλας-Χάνι.

4

Το βραδάκι, κατά το σούρουπο, συνέβη κάτι πολύ παράδοξο

στο Δρόμο με τις Φάμπρικες. Είχε βασιλέψει ο ήλιος μα τα

φανάρια δεν ήταν ακόμη αναμμένα. Μια σύντομη ώρα, γκριζωπή και ήρεμη. Ένας γέρος κινέζος κατέβηκε το λόφο, πέρα

σε μπρος από το Πάλας-Χάνι, πήρε το μονοπάτι και βγήκε α

πό το γήπεδο. Φορούσε ένα παλιό πλακουτσωτό ψαθάκι, πα

ντελόνι και σακάκι από ντρίλι ριγωτό και χοντροπάπουτσα με

τη μια σόλα ξεχαρβαλωμένη, και όπως περπατούσε χτύπαγε η

σόλα καταγής: φλιπ-φλαπ, φλιπ-φλαπ. Κράταγε στο χέρι του

ένα κλειστό καλάθι από καλάμι. Το μούτρο του ήταν λιπόσαρ

κο, μαυριδερό, ρυτιδωμένο, τα γέρικα μάτια του ολόμαυρα, ώς

και το aσπράδι ακόμα του ματιού, βαθιά χωμένα μέσα στις

κόγχες σαν να κοιτάζανε από τρύπες. Παρουσιάστηκε το σού

ρουπο και διάβηκε το δρόμο περνώντας ανάμεσα στο Βιολογι

κό Εργαστήριο και τη Μεγάλη Φάμπρικα. Έφτασε στη στενή

ακρογιαλιά κι εξαφανίστηκε ανάμεσα στα σίδερα και τα δο

κάρια που dnηρίζουν τις aποβάθρες. Κανένας δεν τον ξανάδε ώς τα χαρά~ατα.

Μα τα χαράματα, την ώρα που έχουν σβήσει κιόλα τα φα

νάρια, πριν καλοφέξει ακόμα η μέρα, ο κινέζος ξεπρόβαλε

μέσ' απ' τα σίδερα και τα δοκάρια και ξαναπέρασε το δρόμο .

Το καλάθι του ήταν βαρύ κι έσταζε νερά. Η ξεχαρβαλωμένη

σόλα του χτύπαγε ολοένα καταγ~ς: φλιπ-φλαπ. Πήρε την ανηφοριά της πολιτείας, βγήκε στο δεύτερο δρόμο, χώθηκε στο ά

νοιγμα μιας μάντρας και ούτε ξαναφάνηκε ώς το βράδυ . Μέ

σα στοv ύπνο τους οι άνθρωποι ακούσαν τη σόλα να χτυπάει -φλιπ-φλαπ, φλιπ-φλαπ- και ξυπνήσανε για μια στιγμή. Αυτό

γινόταν χρόνια και χρόνια μα κανένας δεν μπορούσε ακόμη


να το συνηθίσει. Μερικοί νόμιζαν πως περνάει ο Θεός, οι γέροι πως περνάει ο Θάνατος, μονάχα τα παιδιά ήταν βέβαια

πως ο διαβάτης είναι ένας κινέζος γεροντάκος πολύ aστείος

και διασκεδαστικός -έτσι είναι πάντα τα παιδιά, καθετί γέρι

κο και παράξενο το βρίσκουν αστείο. Μα ωστόσο δεν τολμού

σαν να τον προγκίσουν, ή να τον κορο"ίδέψουν, γιατί ο γέρος

έσερνε μαζί του κάποιον αλλόκοσμο αέρα που τα -iρόμαζε. Μονάχα ένα παιδί δέκα χρονώ, όμορφο και παλικαράς, ο

Άντυ από τη Σάλινα, τόλμησε να τα βάλει με το γερο-κινέζο.

Βρισκόταν περαστικός στο Μοντερέυ μαζί με τους γονείς του

και μόλις είδε τον κινέζο να διαβαίνει, ένιωσε να φουντώνε ι

το φιλότιμό του και πως είχε υποχρέωση να τον πειράξει. Μα

και τον Άντυ ακόμη, όσο κι αν ήταν παλικαράς, τον φόβιζε ο

αλλόκοσμος αέρας του κινέζου. Τον παρακολουθούσε με το

μάτι κάθε βράδυ και μέσα του παλεύαν το φιλότιμο κι ο φό

βος. Μα ένα βράδυ πΊΊρε το κουράγιο του με τα δυο χέρια και πήγε το κατόπι τραγουδώντας με μια ψιλή παράτονη φωνή:

Ο κιvέζος ο Τσιv-Τσοv

καθόταν στη σούδα,

ένας aράπης σίμωσε,

του κόβει την πλεξούδα.

Ο γέρος στάθηκε και γύρισε να δει. Σταμάτησε κι ο Άντυ .

Τα βαθιά ολόμαυρα μάτια κοιτάζανε τον Άντυ, σαν να σάλε

ψαν τα χείλια . Ό,τι συνέβη τότε, ποτέ δεν μπόρεσε ο Άντυ να

το εξηγήσει ούτε να το ξεχάσει. Τα μάτια μεγάλωναν, μεγάλω

ναν ολοένα, ώσπου σκεπάσανε ολάκερο το κορμί κι εξαφανί

στηκε ο κινέζος. Απόμεινε μονάχα ένα μάτι, ένα πελώριο μαύ

ρο μάτι, μεγάλο σαν μια πόρτα εκκλησιάς. Ο Άντυ κοίταξε μέσ' από τη μαύρη πόρτα που ήταν διάφανη και φωτερή και

είδε ν' απλώνεται ένας κάμπος πλατύς κι ερημικός, aπέρα

ντος, μόνο που τέλειωνε σε μια βουνοσειρά φαντασμαγορική,

κάθε βουνό ήταν σκαλισμένο σαν το κεφάλι αγελάδας ή σκυ-

λιού και όλος ο τόπος γεμάτος μανιτάρια. Ολάκερος ο κάμπος

σκεπασμένος με σπανή αγριάδα, με ξεροβούνια εδώ κι εκεί. Σε κάθε ξεροβούνι καθόταν, στην κορφή, μια μαύρη καρακά-


ξα. Κι ήταν τόση μοναξιά -τόσο μια παγωμένη ερημιά, που ο

Άντυ άρχισε το αναφιλητό, γιατί βρισκόταν ολομόναχος στον

κόσμο, δίχως κανέναν, μοναχός του, ολομόναχος. Ο Άντυ έ

κλεισε τα μάτια του για να μη βλέπει πια την ερημιά, και όταν

τα ξανάνοιξε, είδε πως βρίσκεται καταμεσής του Δρόμου με

τις Φάμπρικες, ο κινέζος προχωρούσε ανάμεσα στο Βιολογικό

Εργαστήριο και τη Μεγάλη Φάμπρικα και η ξεχαρβαλωμένη

σόλα του χτύπαγε ολοένα καταγής: φλιπ-φλαπ, φλιπ-φλαπ.

Μονάχα ο Άντυ τόλμησε να κάνει ένα τέτοιο πράγμα, και ούτε

που το ξανατόλμησε δεύτερη φορά.

5

Αντίκρυ στο αδειανό γήπεδο βρισκόταν το Βιολογικό Εργα

στήριο . Δεξιά του, διαγώνια, του Λ η Τσονγκ το μαγαζί και στα

ζερβά του, πάλι διαγώνια, το Εστιατόριο του Σημαιοφόρου -το σπίτι, δηλαδή, της Ντόρας. Το Βιολογικό Εργαστήριο είχε δο

σοληψίες με κάτι πολύ όμορφες και περίεργες πραμάτειες.

Πουλάει ζούδια θαλασσινά, σφουγγάρια, χιτωνωτά, ανεμωνο

ειδή, σταυρούς της θάλασσας, αρχάστερα, υμενάστερα, δίβολ

βα, γαστερόποδα, κοιλέντερα, σκουλήκια και κοχλίδια, φα

ντασμαγορικούς ονειροφάντες, ανθόζωα της θάλασσας, γυ

μνόκλωνα, τακτόκλωνα, νεροσκαντζόχοιρους νυχάτους και αγκαθωτούς, καβούρια και παγούρους, ιππόκαμπους, στρείδια

που ανοιγοκλείνουν με κρότο, και κάτι άλλα τόσο διάφανα

που μόλις ρίχνουν έναν ίσκιο . Το Βιολογικό Εργαστήριο που

λάει ακόμη και κοριούς, αράχνες και σαλίγκαρους, ποντίκια,

κροταλίες, μέλισσες και ζουζούνια. Όλα τούτα είναι για πού

λημα. Έχει ακόμα και αγέννητα ανθρωπάκια -έμβρυα δηλα

δή- άλλα ολάκερα μέσα σε γυάλες κι άλλα κομμένα σε λεπτές

φετούλες και μονταρισμένα σε τελάρο ανάμεσα σε δυο γυα

λιά. Υπάρχουν εκεί μέσα και σκυλόψαρα για να σπουδάζουν οι φοιτητές: το αίμα είναι στραγγισμένο από τις αρτηρίες και

τις φλέβες και αντικαταστάθηκε με κίτρινη και θαλασσιά μπο

γιά, έτσι που να μπορούν μ' ένα νυστέρι να παρακολουθούν

την κυκλοφορία. Βρίσκεις ακόμη και βατράχους και γατιά με

χρωματισμένες φλέβες και αρτηρίες. Μπορείς να παραγγεί

λεις ό,τι ζωντανό υπάρχει μες στον κόσμο και να 'σαι βέβαιος

πως θα σου το προμηθέψει το Βιολογικό Εργαστήριο. Είν' ένα κτίριο χαμηλό, με πρόσοψη πάνω στο δρόμο. Στο

υπόγειο βρίσκεται η αποθήκη, ράφια και ράφια φορτωμένα


γυάλες με μπαλσαμωμένα ζώα. Κι ένα δωμάτιο γεμάτο εργα

λεία που χρησιμεύουν για το μπαλσάμωμα. Από την πίσω αυλή

περνάς σ' ένα μεγάλο υπόστεγο, θεμελιωμένο πάνω σε κολό

νες μες στη θάλασσα, με θέα τον ωκεανό. Εδώ είναι aραδια

σμένες οι δεξαμενές για τα μεγάλα ζώα, τα σκυλόψαρα, τις

ρέτουλες και τα χταπόδια, το κάθε είδος χωριστά. Από το δρόμο ανεβαίνεις κατευθείαν στο γραφείο. Ένα τραπέζι με σω

ρούς φάκελα, χαρτιά, γράμματα που περιμένουν απάντηση α

πό καιρό . Σε μια γωνιά το χρηματοκιβώτιο με την πόρτα του

ορθάνοιχτη. Κάποτε κλείστηκε το χρηματοκιβώτιο κατά λάθος

και κανένας δεν ήξερε το συνδυασμό της κλειδαριάς για να το

ξανανοίξει. Το μόνο που είχε μέσα ήταν ένα κουτί σαρδέλες

ανοιγμένο κι ένα κομμάτι ροκφόρ. Μα ώσπου να γράψουν στο

εργοστάσιο για το συνδυασμό και να λάβουν την απάντηση,

χάλασε το ροκφόρ και οι σαρδέλες και σκυλοβρώμησε ο τό

πος. Το περιστατικό αυτό έκανε τον Δόκτορα να δίνει την α

κόλουθη συμβουλή σε όποιον είχε λόγο να εκδικηθεί μια τρά

πεζα: «Νοίκιασε μια θυρίδα, κλείσε μέσα ένα φρέσκο σολομό

και ταξίδεψε μακριά για έξι μήνες». Το πάθημα, ωστόσο, του έγινε μάθημα και δεν ξανάβαλε τρόφιμα μέσα στο χρηματοκι

βώτιο. Τα φυλάει τώρα μέσα στη βιβλιοθήκη του γραφείου.

Σ' ένα δωμάτιο πίσω από το γραφείο είναι το ενυδρείο με

τα ζωντανά θαλασσινά, οι πάγκοι της δουλειάς, τα μικροσκό

πια, ντουλάπια με φάρμακα, γυαλιά για έρευνες εργαστηρια

κές, μικροί κινητήρες ντήζελ και χημικά παρασκευάσματα.

Διάφορες οσμές ξεχύνονται μέσ' από το δωμάτιο -φορμαλίνη, ξερό χταπόδι, θαλασσινό νερό, μεντόλ, κιτρικό οξύ, φαινικό,

μυρωδιές από στρατσόχαρτο, άχερα, σκοινιά, χλωροφόρμιο,

αιθέρα, οξυγόνο από τους κινητήρες, λεπτή μυρωδιά χάλυβα

κι από αιθέριο λάδι που χρησιμεύει για τα μικροσκόπια, οσμή

λαδιού μπανάνας, καουτσούκ, μυρίζει ακόμη και παπούτσια,

μάλλινες κάλτσες που στεγνώνουν- σε ανακατώνουν η διαπε

ραστική οσμή του κροταλία και η απαίσια μπόχα που βγάζουν

τα ποντίκια. Από την πίσω πόρτα τρυπώνουν κι άλλες μυρω

διές: με την άμπωτη μυρίζει κατακάθι από σάπια φύκια και βυθό της θάλασσας, με την παλίρροια το αλάτι κι ο αφρός.

Το γραφείο συγκοινωνεί αριστερά με τη βιβλιοθήκη. Οι

34 ΤΖΩΝ ΣΊΆΪΝΜΠΕΚ

τοίχοι τρόγυρα όλο ντουλάπια, ψηλά ώς το ταβάνι, γεμάτα με λογής λογής βιβλία, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, ποιήματα, έργα

θεατριΚά. Κοντά στον τοίχο ένας μεγάλος φωνόγραφος και

πλάι του χιλιάδες δίσκοι aραδιασμένοι. Μπρος στο παράθυρο

ένα κόκκινο ντιβάνι, στους τοίχους και πάνω στα ντουλάπια

διάφορες λιθογραφίες από έργα του Ντωμιέ, του Γκράχαμ,

του Τιτσιάνο, του Ντα Βίντσι και του Πικάσο, του Νταλί και

του Γκρος, καρφιτσωμένες στο ύψος του ματιού για να μπορεί

να τις κοιτάζει όποιος το 'χει όρεξη. Μες στο μικρό δωμάτιο υ

πάρχουν πάγκοι και καρέκλες και, βέβαια, το κρεβάτι. Πέφτει

αρκετά στενόχωρο το δωμάτιο, μα έτυχε ωστόσο να χωρέσει

πάνω από σαράντα καλεσμένους.

Πίσω από τούτο το δωμάτιο (πες το βιβλιοθήκη, αίθουσα

μουσικής, κρεβατοκάμαρα ή ό,τι άλλο σου κατέβει) βρίσκεται

μια στενόμακρη κουζίνα. Έχει γκάζι, ένα καζάνι για νερό κι

ένα μεγάλο νεροχύτη. Όπως είπαμε, διάφορα τρόφιμα είναι

φυλαγμένα στα ντουλάπια του γραφείου. Για την κουζίνα έχουν απομείνει τα πιατικά, και το λίπος και τα λαχανικά, όλα

μέσα σε βιβλιοθήκες με τζαμένιες πόρτες. Όχι από καπρίτσιο. Έτσι έτυχε . Από το ταβάνι της κουζίνας κρέμονται χοιρομέ

ρια, σαλάμια και ξερά χταπόδια. Πίσω από την κουζίνα είναι

η τουαλέτα και το μπάν ιο. Μια σωλήνα έσταζε πέντε ολάκερα

χρόνια, ώσπου βρέθηκε κάποιος γνωστικός και βούλωσε την

τρύπα μ' ένα κομμάτι μαστίχα μασημένη .

Ο Δόκτορας είναι ιδιοκτήτης και διευθυντής του Βιολογι

κού Εργαστηρίου. Μάλλον κοντός, μα ξεγελνάει το ανάστημά

του, γιατί έχει aτσαλένια μπράτσα και σαν τον πάρε ι ο θυμός

δε χωρατεύει. Άφησε γενάκι, το πρόσωπό του παίρνει μια έκ

φραση Χριστού και σάτυρου μαζί, μα φανερώνει μεγάλη ειλι

κρίνεια. Λένε πως βοήθησε πολλά κορίτσια που βρέθηκαν σε

δύσκολη περίσταση . Έχει χέρια χειρούργου, ψυχραιμία και

καλή καρδιά. Τα σκυλιά του δρόμου τον κοιτάζουν στα μάτια

και του χαμογελούν. Στην ανάγκη μπορεί να σκοτώσει ό,τι και να 'ναι, μα δεν αγγίζει ούτε μια τρίχα για γούστο ή από κέφι.

Μόνο που έχει μια μανία : φοβάται μη βραχούν τα μαλλιά του, κι έτσι, χειμώνα καλοκαίρι, φοράει ένα καπέλο από αδιάβρο

χο. Μπορεί να μπει μες στο νερό ώς το λαιμό αλλά τον πιάνει


πανικός κι αν πέσει μόνο μια σταγόνα πάνω στο κεφάλι του.

Ο Δόκτορας ήταν ένα στοιχείο απαραίτητο στο Δρόμο με

τις Φάμπρικες -κι ο ίδιος ακόμη αγνοούσε ώς ποιο σημείο εί

χε καταντήσει απαραίτητος. Φιλοσοφία, επιστήμη, τέχνη , όλα

πηγάζουν από κείνον . Τα κορίτσια της Ντόρας πρωτακούσαν

στο Βιολογικό Εργαστήριο μουσική βυζαντινή και άσμα γρη

γοριανό. Διάβαζε στον Λ η Τσανγκ τη φιλοσοφία του Λι Πο σε

αγγλική μετάφραση. Ο Ανρί, ο ζωγράφος, πρωτάκουσε από το στόμα του τη Βίβλο των Κεκοιμημέvωv και τόσο συγκινήθηκε

που αποφάσισε ν' αλλάξει τη μανιέρα του . Ο Ανρί συνήθιζε

να ζωγραφίζει με κόλλα, με σιδεροσκουριά και με φτερά του

κόκορα, μα, όπως είπαμε, άλλαξε από τότε τη μανιέρα του και άρχισε να ζωγραφίζει αποκλειστικά με καρυδόφλουδα. ΟΔό

κτορας άκουγε υπομονετικά όλες τις aνοησίες του κόσμου και

κατάφερνε στο τέλος να τις μετουσιώνει σ' ένα είδος γνώσης

και σοφίας. Το νου του δεν τον έκλειναν ορίζοντες, και η συ

μπάθειά του για τους άλλους ήταν απεριόριστη και ακέρια.

Μιλούσε στα παιδιά για πράγματα πολύ σπουδαία και βαθιά

ώστε να μπορούν να τον καταλάβουν. Ζούσε μέσα σ' έναν κό

σμο θαυμαστό και ονειρεμένο . Ήταν φιλήδονος σαν κούνε

λος, μαριόλος σαν το διάβολο . Όλος ο κόσμος τού χρωστούσε κάποια υποχρέωση. Και όποιος τον έβαζε στο νου του, σκε

φτόταν αμέσως: «Αλήθεια, κάτι πρέπει να κάνω για τον Δό

κτορα» .

6

Ο Δόκτορας μαζώνει τα θαλασσινά του στη λιμνοθάλασσα

που σχηματίζεται άκρη άκρη στη χερσόνησο. Είν' ένας τόπος

μαγικός: σαν έρχεται η παλίρροια κοχλακούν τα νερά, το κύ

μα σπάζει και περιχάει τα βράχια, η σημαδούρα σφυρίζει στ'

ανοιχτά, κι η θάλασσα φουσκώνει aφρισμένη και γαλατερή

και αναδεύεται από τα ψάρια που ξεχύνονται μες στη λαγού

βα. Μα σαν aποτραβιέται πίσω, η λιμνοθάλασσα με το μικρό

της κόσμο ξαναβρίσκουν την ομορφιά τους. Τα νερά είναι ο

λοκάθαρα, ο βυθός παίρνει παραμυθένια όψη, τα ψαράκια

πάνε βιαστικά σέρνοντας πίσω τους το γόνο, αγωνίζονται να

βρουν λίγη τροφή, παρατάνε τ' αυγά τους πάνω στ' αμμουδε

ρά. Τα καβούρια προχωρούν παζαβλά μέσ' απ' τα φύκια που

αργοσαλεύουν κάτω από την επιφάνεια του νερού. Οι σταυροί

της θάλασσας κολλούν με τις βεντούζες τους πάνω στις aχιβά

δες, κι έπειτα, σιγά σιγά, με μια δύναμη απίστευτη, ανασηκώ

νονται και αποσπούν τη λεία τους από τα βράχια. Και τότε ξε

προβάλλει το στομάχι τους για να τυλίξει την τροφή. Λογής

λογής φυτόζωα, γυμνόκλωνα, πιτσιλωτά, πορτοκαλιά, μακρόλιγνα, γλιστρούν πάνω στα βράχια με περίσσια χάρη, ανεμίζο

ντας τους αιθέριους χιτώνες τους, ίδιες σπανιόλες μπαλαρίνες.

Μαύρα χέλια βγάζουν το κεφάλι τους μέσ' από χαραμάδες και

παραφυλάνε τη λεία τους. Τα στρείδια χτυπούν τις μασέλες

τους με κρότο. Όλα ξεχωρίζουν καθαρά σαν μέσ' από γυαλί.

Κάτι μοναχικά καβούρια τρέχουν, ίδια σκανταλιάρικα παιδιά,

πάνω στον άμμο του βυθού. Ένα τους βρήκε κάποιο ξένο ό

στρακο αδειανό, του άρεσε καλύτερα από το δικό του, γυμνώ

νεται για μια στιγμή, εκθέτοντας το τρυφερό κορμί του στον ε

χθρό, και πάει να χωθεί μες στον καινούριο θώρακα. Ένα κύ-

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 37

μα σπάζει πάνω απ' τη φραγή, αναταράζει τα ήσυχα νερά για μια στιγμή και ανακατώνε ι μπουρμπουλίθρες μέσα στη λιμνο

θάλασσα. Έπειτα ησυχάζει πάλι το νερό και ξαναγίνεται καθάριο, διάφανο και ύπουλο σαν πρώτα. Κάποιο καβούρι κόβει

με τις τσιμπίδες του το πόδι ενός άλλου καβουριού. Οι ανεμώ

νες του νερού ανοίγουν τα πολύχρωμα λουλούδια τους διά

πλατα και προσκαλούν τα κουρασμένα ζούδια να ξαποστά

σουν για λίγο μέσα στην αγκαλιά τους, που είναι τόσο ελκυστι

κή -πράσινη, κόκκινη, γαλάζια, τρυφερή- κι αv τύχει να δεχτεί την πρόσκληση κάποια καραβιδούλα ή κάποιο καβουράκι, τότε σι ανεμώνες κλείνουν τ' aνθοπέταλα με βιάση, παρα

λύουν το ζούδι τρυπώντας το με κάτι · βελονάκια γεμάτα με

ναρκωτικό, κι έπειτα, με τα καυστικά υγρά τους, το λιώνουν

σιγά σιγά και το χωνεύουν.

Ο άλλος δολοφόνος, το χταπόδι, ξεπροβάλλει προχωρώ

ντας σερπετά κι αθόρυβα, ίδιο μια γκρίζα καταχνιά, και όσο

τα μοχθηρά του μάτια, ίδια τραγίσια, ρίχνουν γύρω την ψυχρή

τους λάμψη, όλο αλλάζει εμφάνιση: πότε μοιάζει με θάμνο του

νερού, πότε με βράχο, πότε μ' ένα κομμάτι σάπιο κρέας. Έτσι

γλιστράει σιγανά εκεί που μια καβουρομάνα ταtζει τα μικρά

της, και όσο τη σιμώνει, τόσο ανάβει από τη λύσσα η κίτρινη

ματιά του και ροδίζει το κορμί του απ' την προσδοκία. Ξάφ

νου, ορθώνεται στις μύτες, πάνω στα πλοκάμια, σαν αγριόγα

τος που πάει να χιμήξει. Πηδάει πάνω στην καβουρομάνα, ξε

τινάζει ένα μαύρο υγρό, κι εκεί, μες στο κουβάριασμα και τη θολούρα, τη σκοτώνει. Στις ξέρες, έξω από το νερό, τα μύδια

βγάζουν μπουρμπουλίθρες από το κλειστό καβούκι τους, τα

στρείδια στεγνώνουν στον ήλιο. Στα βράχια πέσανε μαυρόμυ

γες κοπαδιαστές που τρώνε ό,τι τους λάχει. Ο αέρας είναι γε

μάτος μυρωδιές: μια τσουχτερή οσμή ιωδίου από φύκια, οι

σκελετοί απ' τις σουπιές και τα ξερά κοχλίδια μυρίζουν ασβέ

στη, όλη η θαλασσινή πανίδα, το ψαρίσιο αυγό και το ψαρίσιο

σπέρμα σκορπούν τη δυνατή τους μυρωδιά. Στο aπάγκιο, σε

μια στεγνή μεριά, οι σταυροί της θάλασσας ξεχύνουν σπέρμα και αυγά μέσ' απ' τα σκέλια τους. Βαραίνα τον αέeα μ.ια

πλούσια μυρωδιά ζωής, χώνεψης και θανάτου, γέννησης και

σαπίλας. Πάνω από τη φραγή σκάζει aρμυρός αφρός απ' τον

38 τzΩΝ ΣτΑ1ΝΜΠΕΚ

ωκεανό που περιμένει τη φουσκοθαλασσιά για να ξεσπάσει

πάλι μέσα στη λιμνοθάλασσα. Μουγκρίζει θλιβερά πίσω απ'

τα βραχάκια σαν ταύρος που δε χάνει την υπομονή του . Στη λιμνοθάλασσα δουλεύει ο Δόκτορας με βοηθό του τον

Φουντούκα. Ετούτος κάθεται με τον Μακ στο Πάλας-Χάνι. τ'

όνομά του το χρωστάει στην τύχη - έτσι πέρασε κι όλη του τη

ζωή: στην τύχη . Η μάνα του έκαμε εφτά παιδιά μέσα σε οχτώ

χρόνια. Ο Φουντούκα ήταν το όγδοο παιδί, μα δε φαινόταν

καθαρά το φύλο του και η μάνα του έμεινε αμφίβολη αν γέν

νησε αγόρι ή κορίτσι. Ήταν βαριεστημένη κιόλα να τρέχει τό

σα χρόνια εδώ κι εκε ί για να μπορέσει να θρέψει και να ντύ

σει εφτά παιδιά και τον πατέρα τους μαζί. Έκαμε ό,τι περνού

σε από το χέρ ι της για να κερδίσει μερικά λεφτά -έφτιανε

χάρτινα λουλούδια, μάζευε μανιτάρια, έθρεφε κουνέλια και

τα μεταπουλούσε- και όλο το διάστημα ο άντρας της καθόταν

σε μια κουνιστή πολυθρόνα και τη βοηθούσε μόνο με λόγια

και με συμβουλές. Είχε μια θεία που τη λέγανε Φουντούκα,

μεσίτρα σε ασφάλειες ζωής. Έβγαλε, λοιπόν, Φουντούκα, το

όγδοο παιδί της πριν καταλάβει πως ήταν αγόρι -και όταν το

κατάλαβε το 'χε πια τόσο συνηθίσει το όνομα που δε σκοτίστη

κε να του το αλλάξε ι. Ο Φουντούκα μεγάλωσε, πήγε οχτώ χρό

νια στο σχολε ιό, μα δεν κατάφερε να μάθε ι τίποτα. Λένε πως

τα σχολειά στρεβλώνουν το μυαλό των παιδιών, μα φαίνεται

πως ο Φουντούκα δεν ήταν αρκετά επιμελής κι έτσι τη γλίτω

σε. Ούτε στρεβλώθηκε, μα ούτε κι έμαθε τα κλάσματα και

τους δεκαδικούς . Του άρεσε ν' ακούει τους άλλους να του κου

βεντιάζουν -όχι πως πρόσεχε τι λέγανε, μα έτσι, για ν' ακούει

μονάχα τον τόνο της φωνής τους . Πού και πού έκανε μια ερώ

τηση, όχι για ν' ακούσει την απόκριση, μονάχα έτσι, για να

κρατά η κουβέντα. Ήταν εικοσιέξι χρονώ, με φυσιογνωμία

ευχάριστη, μαύρα μαλλιά, πρόθυμος, χεροδύναμος και τίμιος .

Βοηθούσε συχνά τον Δόκτορα και τα κατάφερνε πολύ καλά.

Τα δάχτυλά του γαντζώνανε σαν τα πλοκάμια του χταποδιού

και σφίγγανε όπως οι ανεμώνες. Πατούσε με σιγουριά πάνω στα γλιστερά βραχάκια και του άρεσε να κυνηγάει τα ζούδια.

Την ώρα της δουλειάς ο Δόκτορας φορούσε το αδιάβροχο κα

πέλο του και ψηλές μπότες από καουτσούκ, ο Φουντούκα ό-

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΊΊΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 39

μως τριγυρνούσε με πάνινα παπούτσια και μ' ένα κοστούμι α

πό γαλάζιο ντρίλι. Μαζεύανε σταυρούς της θάλασσας. Ο Δό

κτορας είχε πάρει μια παραγγελία για τρακόσους.

Ο Φουντούκα ξεκόλλησε από το βυθό της λιμνοθάλασσας έναν κοκκινωπό σταυρό και τον έχωσε μέσα στο σακί του που

ήταν σχεδόν γεμάτο.

«Είμαι περίεργος να μάθω τι τους κάνουν» μουρμούρισε .

«Ποιούς;» ρώτησε ο Δόκτορας.

«Τους σταυρούς της θάλασσας. Εσύ, άλλος λόγος, τους

πουλάς. Τους βάζεις μέσα σ' ένα βαρέλι και τους στέλνεις. Μα

τι να τους κάνουν μια και δεν τρώγονται;»

«Κάνουν μελέτες πάνω σ' αυτούς» του αποκρίθηκε με υπο

μονή.

Θυμήθηκε πως είχε αποκριθεί στην ίδια ερώτηση του Φου

ντούκα πάνω από δώδεκα φορές ώς τώρα. Μα ο Δόκτορας εί

χε μια συνήθεια που δεν μπορούσε να την ξεκάνει: ν' aποκρί

νεται σε ό,τι τον ρωτάνε, γιατί φρονούσε, πως για να ρωτά ο άλ

λος θα πει πως περιμένει μιαν απόκριση. Μ' αυτό τον τρόπο

σκεφτόταν ο Δόκτορας. Ο ίδιος ρωτούσε μόνο σαν ήθελε να

μάθει κάτι και δεν μπορούσε να φανταστεί πως υπάρχει άν

θρωπος που ρωτά χωρίς να 'χει όρεξη να μάθει. Μα ο Φουντού

κα, που ρωτούσε μόνο και μόνο για να γίνεται κουβέντα, είχε

το σύστημα να εκμεταλλεύεται μιαν απόκριση, για να προκαλέ

σει μια δεύτερη απόκριση. Έτσι, κρατούσε η κουβέντα .

«Μα τι μελέτες κάνουν πάνω σ' αυτούς; Είναι σταυροί της

θάλασσας, τίποτα παραπάνω. Υπάρχουν μιλιούνια τέτοιοι ε

δώ χάμω. Θα μπορούσα να μαζέψω ένα ολάκερο μιλιούνι» .

«Έχουν περίπλοκο και ενδιαφέροντα οργανισμό» είπε ο

Δόκτορας. Κι έπειτα, προορίζονται για τα μεσόγεια, για το

Βορειοδυτικό Πανεπιστήμιο.

Ο Φουντούκα έβαλε σε ενέργεια το κόλπο του:

«Καλά, δεν έχουν σταυρούς της θάλασσας εκεί χάμω;»

«Δεν έχουν θάλασσα».

«Α, έκανε ο Φουντούκα ψάχνοντας κιόλα να βρει μιαν αφορμή για να κάνει κι άλλη ερώτηση που να μη φαίνεται ολό

τελα ξεκάρφωτη .

Δεν του άρεσε να ξεψυχάει έτσι μια κουβέντα. Μα δε βρή-

40 ΤΖΩΝ ΣΤΑΪΝΜΙΙΕΚ

κε γρήγορα την αφορμή που ζητούσε. Τον πρόλαβε ο Δόκτο

ρας με μια δική του ερώτηση. Στον Φουντούκα δεν άρεσε ούτε αυτό : σήμαινε πως θα 'πρεπε να ψάξει το μυαλό του για να

βρει μιαν απόκριση -κι ένα τέτοιο ψάξιμο στο μυαλό του Φου

ντούκα ήταν σαν να ψάχνεις κάτι μέσα σ' ένα μουσείο αδεια

νό. Επικρατούσε μεγάλη ακαταστασία μέσα στο μυαλό του.

Δεν ξεχνούσε τίποτα, δε σκοτιζόταν όμως να βάλει το μυαλό

του σε μια τάξη. Όλα ήταν ριγμένα εκεί μέσα φίρδην μίγδην. Ο Δόκτορας τον ρώτησε:

«Πώς τα πάτε με το Πάλας-Χάνι;»

Ο Φουντούκα σκάλιζε τα μαλλιά του με τα δάχτυλα ώσπου

βρήκε την απόκριση.

«Καλούτσικα» του λέει. «Θαρρώ πως πρόκειται να μας

κουβαληθεί κι ο Γκάυ . Τον δέρνει άσχημα η γυναίκα του . Δε

θα τον ένοιαζε να τον χτυπάει άμα είναι ξύπνιος, μα εκείνη

περιμένει πότε θα τον πάρει ο ύπνος κι έπειτα του τις κοπανά.

Δεν του πολυαρέσει αυτός ο τρόπος. Είναι υποχρεωμένος να

σηκώνεται κι αυτός και να τη δέρνει, κι αφού τη δείρει και

πλαγιάσει και τον πάρει ο ύπνος, τότε πάει εκείνη και τον ξα

ναδέρνει. Δεν μπορεί να κλείσει μάτι, λίγο να ξαποστάσει, γι'

αυτό αποφάσισε να μας κουβαληθεί». -«Καινούριο κόλπο της λεγάμενης» είπε ο Δόκτορας. «Ώς

τώρα συνήθιζε να παίρνει όρκο στο δικαστήριο πως τη δέρνει

ο άντρας της κι έτσι τον έχωνε στο φρέσκο».

«Ναι, μα προτού να χτίσουν τις καινούριες φυλακές στη

Σάλινα. Τον χώνανε στο φρέσκο για ένα μήνα και δεν έβλεπε

την ώρα πότε να ξαναβγεί. Μα οι καινούριες φυλακές έχουν

όλες τις ανέσεις, θέρμανση, ραδιόφωνο, κρεβάτια με σομιέ,

και ο διευθυντής είναι καλό παιδί. Μια και βρίσκεται μέσα ο

Γκάυ, δεν εννοεί να το κουνήσει από κει. Τόσο πολύ χουζούρεψε στη φυλακή, που η γυναίκα του δε θέλει να του ξαναδώ

σε ι αυτή την ευχαρίστηση . Για τούτο σοφίστηκε να τον αρχινά

στο ξύλο μόλις τον πάρει ο ύπνος. Αυτό τον εκνευρίζει, καθώς

λέει. Το ξέρεις καλά όσο κι εγώ πως δεν του κάνει κέφι του

Γκάυ να τη δέρνει. Το κάνει μόνο από φιλότιμο. Μα κουρά

στηκε το χέρι του να δέρνει, για τούτο αποφάσισε να μας κου

βαληθεί».


Τα κύματα σπάζανε κιόλα πάνω από τη φραγή της λιμνο

θάλασσας. Ανέβαινε η φουσκοθαλασσιά ολοένα, τα νερά κυ

λούσαν σαν ποταμάκια μέσ' από τα βράχια. Σηκώθηκε δυνατό

αεράκι, η σημαδούρα σφύριζε, γύρω στο ακρωτήρι αλυχτού

σαν οι φώκιες. Ο Δόκτορας έσπρωξε προς τα πίσω το αδιά

βροχο καπέλο του.

«Μαζέψαμε αρκετούς σταυρούς» λέει αργά. «Άκου, Φου

ντούκα» πρόσθεσε αμέσως, «ξέρω πως έχεις μέσα στο σακί

σου, κάτω κάτω, πέντ' έξι αγριόπαπιες που απαγορεύεται το

κυνήγι τους αυτή την εποχή. Αν τύχει και σου τις πιάσει ο φύ

λακας, να πεις πως είναι δικές μου, πως εγώ τις σκότωσα, μια

κι έχω την άδεια για το Εργαστήριο, κατάλαβες;»

«Να πάρει ο διάβολος» είπε ο Φουνtούκα.

«Άκου, παιδί μου» ξανάπε ο Δόκτορας με καλοσύνη, «υ

πόθεσε πως έχω πραγματικά την άδεια, μα ο φύλακας μπορεί να βρίσκει πως το παρακάνω. Υπόθεσε πως του περνά μια ι

δέα πως τις σκοτώνω για να τις φάω κι όχι για τη δουλειά

μου».

«Να πάρει ο διάβολος» μουρμούρισε ο Φουντούκα. «Το ίδιο συμβαίνει και με το φωτιστικό οινόπνευμα. Είναι

πολύ καχύποπτοι στο μονοπώλιο. Υποψιάζονται πως το πίνω,

όλο τον κόσμο τον υποψιάζονται».

«Τι, δεν το πίνεις;»

«Όχι πολύ συχνά. Του προσθέτουν μια χημική ουaία με α

παίσια γεύση, είναι μεγάλη φασαρία να κάθεσαι να το λαμπι

κάρεις».

«Δεν έχει και τόσο άσχημη γεύση» παρατήρησε ο Φου

ντούκα. «Εγώ κι ο Μακ ήπιαμε μια ρουφηξιά τις προάλλες. Τι

είναι αυτό που βάζουν μέσα;»

Ο Δόκτορας έκανε ν' απαντήσει, μα πήρε είδηση πως εί

ναι πάλι κόλπο του Φουντούκα για να κρατά η κουβέντα.

«Πάμε» του λέει .

Πήρε στον ώμο το σακί του με τους σταυρούς της θάλασ

σας δίχως να του ξαναμιλήσει για τις παράνομες αγριόπαπιες.

Ο Φουντούκα τον ακολούθησε πάνω στο γλιστερό μονοπάτι. Στο διάβα τους, τα καβουράκια παραμέριζαν και σκορπούσαν

δεξιά ζερβά.

42 ΤΖΩΝ ΣΤ ΑΪΝΜΠΕΚ

Ο Φουντούκα σκέφτηκε πως είναι προτιμότερο να ξεχα-

στούν οι αγριόπαπιες, κι έπιασε άλλο θέμα: «0 ζωγράφος ξανάρθε στο Πάλας-Χάνι».

«Ναι;» έκαμε ο Δόκτορας.

«Βέβαια. Είχε φτιάξει τα πορτρέτα ολονών μας με φτερά του κόκορα και τώρα ήρθε και λέει πως πρέπει να τα ξανα

φτιάξει με καρυδόφλουδες. Λέει πως άλλαξε τη -τή μα ... - τη μανιέρα του. Έτσι τη λέει».

Ο Δόκτορας γέλασε.

«Και η βάρκα του πώς πάει; Την πολεμάει ακόμα;»

«Και βέβαια. Μόνο που της αλλάζει σχέδιο κι αυτηνής. Δε

μου λες, Δόκτορα, μην είναι χαλασμένος;»

Ο Δόκτορας κατέβασε το σακί από τον ώμο του και το α

κούμπησε χάμω, για να ξεκουραστεί. «Χαλασμένος;» του λέει. «Μου φαίνεται πως είναι χαλα

σμένος όσο είμαστε κι εμείς . Μόνο πως η τρέλα του πάει αλ

λού».

Ο Φουντούκα δεν είχε φανταστεί ποτέ του ένα τέτοιο

πράγμα. Μέσα σε μια στιγμή ανασκόπησε τον εαυτό του και

τη ζωή του και βρήκε πως όλα τα καμώματά του ήταν λογικά.

Σίγουρα πρόκειται για παρεξήγηση. Σαν να τον πειράξανε λιγάκι τα λόγια του Δόκτορα.

«Καλά, και η βάρκα του;» είπε κάπως απότομα. «Πάνε τώρα εφτά χρόνια που την έχει στα σκαριά. Απ' την πολυκαιρία

είχαν σαπίσει τα μαδέρια και τώρα την ξανάφτιαξε από μπε

τόν . Μόλις κάνει πως κοντεύει να τελειώσει, τη χαλνάει και

φτου από ξαναρχής. Είναι χαλασμένος, σου λέω. Εφτά χρόνια

μια βάρκα!»

Ο Δόκτορας είχε καθίσει κατάχαμα κι έβγαζε τις καου

τσουκένιες μπότες του.

«Δε νιώθεις τίποτα» του λέει. «0 Ανρί αγαπάει τις βάρκες μα φοβάται τη θάλασσα».

«Τι τη θέλει τότε τη βάρκα;»

«Αγαπάει τις βάρκες» ξανάπε ο Δόκτορας. «Υπόθεσε πως

τη σκαρώνει τη βάρκα του επιτέλους. Τότε ο καθένας θα του

λέει: "μια και τη σκάρωσες γιατί δεν τη ρίχνεις και στη θάλασ

σα;" Αν όμως τη ρίξει στη θάλασσα, θα πρέπει να μπει κι ο ί-


διος μες στη βάρκα. Μα φοβάται το νερό. Προτιμά λοιπόν να

την αφήνει ατέλειωτη για να μην είναι αναγκασμένος να τη βάλει στο νερό».

Ο Φουντούκα παρακολούθησε ώς ένα σημείο το συλλογι

σμό, μα τον παράτησε πριν φτάσει στο συμπέρασμα. Έψαχνε

πάλι να βρει κάποιο άλλο θέμα.

«Μου φαίνεται πως είναι χαλασμένος» μουρμούρισε μο

νάχα.

Πάνω στο μαυρόχωμα, εκεί που φύτρωνε το μπούζι, σέρ

νονταν οι βρωμούσες και ανασήκωναν τις ουρίτσες τους . Ο

Φουντούκα ευγνωμονούσε την παρουσία τους μια και του χρη

σιμέψανε για να 'βρει άλλο θέμα.

«Κοίτα τις βρωμούσες!» κάνει στον Δόκτορα.

«Πολύ ενδιαφέροντα ζουζούνια» του λέει αυτός.

«Γιατί σηκώνουν τον πισινό τους στον αέρα;»

Ο Δόκτορας έβγαλε τις μάλλινες κάλτσες που φορούσε

και τις έχωσε μέσα στις μπότες. Έπειτα πήρε μέσ' από την

τσέπη του ένα ζευγάρι στεγνές και κάτι μαλακά παντουφλά

κια .

«Δεν ξέρω» του αποκρίθηκε. «Τις παρατηρούσα τώρα τε

λευταία. Είναι πολύ αδιάντροπα ζώα και μια από τις πιο μεγά

λες αδιαντροπιές τους είναι να σηκώνουν την ουρά τους στον

αέρα. Κανένα βιβλίο δεν αναφέρει για ποιο λόγο μας δεί

χνουν τον πισινό τους».

Ο Φουντούκα αναποδογύρισε μια βρωμούσα με τη μύτη

του βρεμένου παπουτσιού του . Το ζούδι κουνούσε τα ποδάρια του σπασμωδικά και αγωνιζόταν να ξαναγυρίσει στα ίσια.

«Κατά τη δική σου ιδέα, για ποιο λόγο σηκώνουν την ουρά

τους;» ρώτησε τον Δόκτορα.

«Αν δε γελιέμαι, κάνουν την προσευχή τους».

«Τι!» έκαμε μ' έκπληξη ο Φουντούκα.

«Αυτό που είναι παράξενο, δεν είναι πως σηκώνουν την

ουρά τους» είπε ο Δόκτορας. «Αυτό που είναι πραγματικά πα

ράξενο, παράξενο σε απίστευτο βαθμό, είναι πως εμείς το

βρίσκουμε παράξενο. Όλα τα κρίνουμε σύμφωνα με το δικό

μας μέτρο και με τις δικές μας συνήθειες. Αν κάναμε κι εμείς

κάτι τόσο παράξενο και ανεξήγηlίο, ίσως να σήμαινε πως με


τον τρόπο αυτό κάνουμε την προσευχή μας. Γιατί να μην υπο

θέσουμε λοιπόν πως κι οι βρωμούσες κάνουν την προσευχή

τους με τον ίδιο τρόπο;»

«Ας του δίνουμε από δω χάμω» είπε ο Φουντούκα.

7

Το Πάλας-Χάνι προόδευε σιγά σιγά. Ο Μακ, ο Φουντούκα, ο

Έντη, ο Χιούγκη και ο Τζόουνς το θεωρούσαν στην αρχή κάτι

σαν καταφύγιο από τη βροχή και τον αέρα, ή ένα μέρος για να

πηγαίνουν σαν κλείνανε τα καπηλειά ή σαν δεν ήταν καλοδεχτούμενοι αλλού. Μια κάμαρα μακρόστενη που μόλις τη φώτι

ζαν δυο μικρά παράθυρα, και οι σανιδένιοι τοίχοι μυρίζανε

σαπιόψαρο από το λίπασμα που είχε μείνει εκεί μέσα. Δεν το

αγαπούσαν και πολύ σαν πρωτομπήκανε. Μα ο Μακ δεν άργησε να καταλάβει πως χρειάζεται να γίνει κάποια διοργάνω

ση, να μπει μια τάξη, προπάντων μια και πρόκειται για υπο

κείμενα της δικής τους περιωπής. Στα γυμνάσια, ο στρατός χρησιμοποιεί πολλές φορές κα

μουφλαρισμένα κάρα και ξύλινα κανόνια, αντί τανκς και πυ

ροβολικό. Έτσι, αρχίζοντας με τα ψεύτικα όπλα, οι aρειμάνι

οι στρατιώτες θα συνηθίσουν να χειρίζονται μια μέρα και τ' α

ληθινά.

Κι ο Μα κ πήρε μια κιμωλία και σχεδίασε στο πάτωμα πέ

ντε ορθογώνια, το καθένα δυο μέτρα μάκρος κι ένα μέτρο

πλάτος, και μέσα σε κάθε ορθογώνιο έγραψε κι ένα όνομα.

Έτσι έφτιαξε τα κρεβάτια. Ο καθένας είχε απαραβίαστα δι

καιώματα πάνω στο τετράγωνό του, μα το υπόλοιπο δωμάτιο

απόμενε κοινό για όλους. Τις πρώτες μέρες παίζανε χαρτιά

καθισμένοι ανακούρκουδα και κοιμόντανε κατάχαμα. Ίσως η

κατάσταση αυτή να εξακολουθούσε για πάντα αν δεν τύχαινε

ν' αλλάξει ο καιρός. Άρχισε μια νεροποντή που κράτησε ολά

κερο μήνα, σωστός κατακλυσμός, ποτέ δεν είχε ξαναγίνει τέ

τοιο πράγμα. Η βροχή τούς ανάγκάσε να μένουν κλε ισμένοι μες στο σπίτι τον περισσότερο καιρό και βαρέθηκαν πια να


κάθονται κατάχαμα και να κοιτάνε τα γυμνά ντουβάρια. Έγι

νε όμως αιτία ν' αγαπήσουν το σπίτι μια κι ήταν το μοναδικό

τους καταφύγιο σε τούτη την περίσταση. Κι ακόμα είχε τη χά

ρη πως ο νοικοκύρης δεν τους ενόχλησε ποτέ με την παρουσία του . Ποτέ δεν πάτησε το πόδι του ο Λ η Τσανγκ. Κάποιο απόγευμα ο Χιούγκη κουβάλησε κι ένα κρεβάτι εκστρατείας με

σκισμένο καραβόπανο κι έκανε δυο ώρες για να ράψει τη σκι

σιά με σπάγκο από αρμίδι. Εκείνη τη νύχτα οι άλλοι ζηλέψανε

τον Χιούγκη: αυτοί ξαπλώσανε κατάχαμα όπως πάντα και τον κοιτάζανε που χώθηκε στο κρεβάτι του, τεντώθηκε μ' ένα βα

θύ αναστεναγμό ανακούφισης και δεν άργησε να πιάσει το ροχαλητό, ενώ αυτοί στριφογυρίζανε ακόμα πάνω στα σκληρά

σανίδια.

Την άλλη μέρα έφτασε ο Μακ λαχανιασμένος από τον α

νήφορο, φορτωμένος με κάτι σκουριασμένες σούστες, και

βάλθηκε να φτιάξει ένα ντιβάνι. Τότε ξυπνήσανε κι οι άλλοι

από τη νάρκη τους. Όλοι πέσανε σε συναγωνισμό μεταξύ τους για να εξωρα"tσουν το Πάλας-Χάνι, τόσο που προτού περά

σουν λίγοι μήνες το σπίτι βρέθηκε επιπλωμένο με το παραπά

νω. Χαλιά στο πάτωμα, καρέκλες, άλλες με τρύπιο κάθισμα κι

άλλες γερές, μια ξαπλωτήρα που ο Μακ την έβαψε ολοκόκκι

νη, τραπέζια, ένα ρολόι του τοίχου δίχως πλάκα και δίχως ε

λατήριο και ρόδες. Οι τοίχοι aσπρίστηκαν κι έφεξε το δωμάτιο. Κρεμάσανε και ζωγραφιές από ρεκλάμες, οι περισσότε

ρες παριστάνανε μια ξανθή κοπέλα που κράταγε στο χέρι ένα

μπουκάλι κόκα-κόλα. Έκανε κι ο Ανρί την εισφορά του: δυο πίνακες απ' την περίοδο της κοκορόφτερης μανιέρας του. Σε

μια γωνιά ένα βάζο με χάρτινα λουλούδια επιχρυσωμένα·

στον τοίχο, πλάι στο ρολόι, μερικά φτερά παγονιού καρφωμέ

να σε σχήμα βεντάλιας .

Τώρα και κάμποσο καιρό ψάχνανε για μια σόμπα. Τέλος, βρήκανε μια του γούστου τους: μια πελώρια σόμπα μαντεμέ

νια, περασμένη με μίνιο ασημί, πλουμισμένη με λουλούδια νι

κελένια τρόγυρα στο φουρνέλο. Μα ήταν τόσο μεγάλη και βα

ριά που δυσκολεύονταν να την κλέψουν. Ούτε πείστηκε ο μα

γαζάτορας να τους τη δώσει για τη χήρα με τα δέκα ορφανά

που σκαρφίστηκε ο Μακ την τελευταία στιγμή. Ζητούσε ακα-

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΏΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 47

τέβατα ενάμισι δολάριο, τα παζάρια κράτησαν τρεις μέρες και στο τέλος υποχώρησε στα ογδόντα σεντς. Τα παιδιά κλείσανε τη συμφωνία και υπογράψανε γραμμάτιο για ογδόντα σεντς

που ίσως να μένει ακόμη aπλήρωτο. Το μαγαζί βρισκόταν κο

ντά στη θάλασσα και η σόμπα είχε βάρος πάνω από τρακόσες

λίμπρες. Ο Μακ και ο Χιούγκη παιδεύτηκαν δέκα μέρες για

να βρούν κάποιον να τη μεταφέρει τζάμπα, και μόνο σαν a πελπίστηκαν πως δε βρίσκεται κανένα κορόιδο, αποφάσισαν

να κάνουν οι ίδιοι τη μεταφορά. Βάλαν τρεις μέρες για να τη

σύρουν ώς το Δρόμο με τις Φάμπρικες -πέντε μίλια απόστα

ση- κι όλη τη νύχτα ξαγρυπνούσαν πλάι στη σόμπα να φυλάνε

βάρδια. Μα όταν την εγκατέστησαν πια στο Πάλας-Χάνι-Ψη

σταριά, ήταν μεγαλείο. Τα νικέλινα λουλούδια της γυαλοκο

πούσαν, ίδια χρυσή μασέλα. Δούλευε μια χαρά η σόμπα, το

δωμάτιο ζεστάθηκε, το φουρνέλο ήταν θαύμα. Και πάνω στο

καπάκι της μπορούσαν να ψήνουν κι αυγά.

Τώρα ήταν περήφανοι για το Πάλας-Χάνι: γίνηκε σπίτι επιτέλους. Ο Έντη ανέβασε περικοκλάδες με χωνάκια τρόγυ

ρα στους τοίχους. Ο Φουντούκα βρήκε κάτι σπάνιες φούξιες,

τις φύτεψε μέσα σε μπιντόνια των πέντε γαλονιών και τις aρά

διασε στην είσοδο, που έγινε τώρα επίσημη και αρκετά φα

νταχτερή . Το αγάπησαν όλοι τους το Πάλας-Χάνι, φτάσανε

μάλιστα στο σημείο να το σαρώνουν πότε πότε . Οικτίρανε ό

σους δεν είχαν σπίτι, ένα μικρό αποκούμπι, νιώθαν περήφανοι για το δικό τους . Για να το επιδείξουν, φιλοξενούσαν καμιά

φορά κανένα φίλο τους για μια δυο μέρες.

Ο Έντη έκανε χρέη αναπληρωματικού μπάρμαν στη Λα

Ίντα. Αντικαθιστούσε τον τακτικό μπάρμαν, τον Γουάιτυ, που

το 'σκαζε όποτε μπορούσε με την πρόφαση κάποιας αρρώ

στιας. Σύμπτωση, όποτε τον αντικαθιστούσε ο Έντη, κάνανε

φτερά και κάμποσα μπουκάλια. Μα ο Γουάιτυ δεν αγαπούσε

τις μιζέριες και ήθελε τον Έντη να τον αντικαθιστά μια και ή

ταν βέβαιος (δε λαθευόταν σ' αυτό) πως ο Έντη δε φιλοδο

ξούσε να του πάρει τελειωτικά τη θέση. Ο Έντη δεν μπορούσε

να ριζώσει σε καμιά θέση, ούτε σε καμιά δουλειά . Όσο για τα

πιοτά, βρήκε ακόμη έναν τρόπο για να μη ζημιώνει και πολύ

το μπαρ: είχε μια μεγάλη μπουκάλα με χωνί κάτω από τον πά-

l... >-


γκο κι έχυνε εκεί μέσα όλα τ' aποπίματα, λογής λογής. Και ό

ταν καμιά παρέα γλεντζέδες γινόταν στουπί στο μεθύσι και δεν τον παίρνανε είδηση, έχυνε μέσα στη μπουκάλα και ολά

κερα ποτήρια από τα πληρωμένα. Έτσι, όταν ξαναγύριζε στο

Πάλας-Χάνι, κουβαλούσε μαζί του ένα πολύ περίεργο κο~

κτέιλ, που η συνηθισμένη βάση του ήταν ρακί, μπίρα, διάφορα κρασιά, ουίσκι, τζιν και ρούμι. Αν όμως κανένας πελάτης, υ

περβολικά μπλαζέ, παράγγελνε ανιζέτ ή κουαντρό ή aψέντι,

τότε το κοκτέιλ είχε μια φινέτσα ολότελα ξεχωριστή, προπάντων όταν πρόσθετε ο Έντη και λίγη αγκοστούρα. Καλή βρα

διά-κακή βραδιά, ο Έντη μάζωνε ώς τρία τέταρτα του γαλονιού. Τον ικανοποιούσε και το αίσθημα πως κανέναν δε ζημιώ

νει, γιατί παρατήρησε πως όποιος έχει τη διάθεση να μεθύσει,

μεθάει και με μισό ποτήρι όπως μεθάει αν πιει και ολάκερο

μπουκάλι. Φτάνει να 'χει τη διάθεση.

Έτσι λοιπόν οι συγκάτοικοι του Έντη εκτιμούσαν πολύ

την παρουσία του στο Πάλας-Χάνι. Δεν του αναθέτανε ποτέ καμιά δουλειά μέσα στο σπίτι -μάλιστα μια φορά ο Φουντού

κα του έπλυνε τέσσερα ζευγάρια κάλτσες.

Το απόγευμα, την ώρα που ο Φουντούκα δούλευε με το

Δόκτορα στη λιμνοθάλασσα, τ' άλλα παιδιά κάθονταν γύρω

στη σόμπα και κουτσοπίνανε το τελευταίο κατασκεύασμα του Έντη. Καθόταν μαζί τους κι ο Γκάυ, το καινούριο μέλος της

παρέας. Ο Έντη τράβηξε μια ρουφηξιά και πλατάγισε τα χεί

λια του.

«Είναι περίεργο αυτό που συμβαίνει στο σερβίρισμα»

τους λέει. «Να, πάρε ψες το βράδυ. Τουλάχιστον δέκα πελάτες

παράγγειλαν aψέντι. Άλλες φορές τυχαίνει να μη σερβίρεις

ούτε δυο aψέντια μέσα σ' ένα μήνα. Η γρεναντίνα δίνει αυτή την ιδιαίτερη γεύση απόψε στο πιοτό».

Ο Μακ ρούφηξε το ποτήρι του και το ξαναγέμισε.

«Ναι» συμφώνησε κι αυτός, «τα μικρά πράγματα είναι που

φέρνουν μεγάλο αποτέλεσμα» . , Κοίταξε τους άλλους να δει ποια εντύπωση έκανε το από

φθεγμά του. Μονάχα ο Γκάυ κατάλαβε το νόημα.

«Σίγουρα είναι όπως το λες» του κάνει.

«Πού τριγυρνάει σήμερα ο Φουντούκα;» ρώτησε ο Μακ.


«Πήγε με τον Δόκτορα να μαζέψουν σταυρούς της θάλασ

σας>> του αποκρίθηκε ο Ί'ζόουνς.

Ο Μακ κούνησε το κεφάλι του με ύφος σοβαρό:

«Αυτός ο Δόκτορας είναι μάλαμα παιδί. Το 'χει για τίποτα

να σε κεράσει ένα ποτήρι. Τότε που κόπηκα με περιποιήθηκε

σαν τι! Κάθε μέρα μου άλλαζε τον επίδεσμο . Μάλαμα παιδί».

Οι άλλοι κουνούσαν το κεφάλι τους πως συμφωνούν.

«Πάει καιρός τώρα που σπάζω το κεφάλι μου τι θα μπο

ρούσαμε να κάνουμε για δαύτον. Κάτι καλό, να βρούμε κάτι

να του αρέσει>>.

«Να του βρούμε μια γυναίκα» πρότεινε ο Χιούγκη.

«Από γυναίκες δα!» έκανε ο τζόουνς. «Δεν του λείπουν .

Μπορείς να 'σαι σίγουρος γι' αυτό σαν βλέπεις κλεισμένες τις

κουρτίνες κι ακούς να παίζει το φωνόγραφο σαν όργανο της

εκκλησιάς».

Ο Μακ αποπήρε τον Χιούγκη:

«Γιατί δεν τον βλέπεις να γυρίζει μέρα μεσημέρι μες στο

δρόμο με τσίτσιδες γυναίκες, γι' αυτό θαρρείς πως το 'ριξε

στην ακράτεια;>>

«Τι θα πει ακράτεια;» ρώτησε ο Έντη.

«Να, σαν δεν πηγαίνεις με γυναίκες» αποκρίθηκε ο Μακ . . «Εγώ νόμιζα πως είναι κάτι που έχει σχέση με τα ούρα»

είπε ο Ί'ζόουνς.

Σωπάσανε . Ο Μακ άλλαξε θέση πάνω στην ξαπλωτήρα. Ο

Χιούγκη έπαψε να κουνιέται πίσω μπρος με την καρέκλα του.

Κοιτάζανε αόριστα μπροστά τους, έπειτα γυρίσανε τα μάτια

τους στον Μακ.

«Χμ» ξερόβηξε ο Μακ.

«Τι είδος γλέντι λες πως θ' άρεσε στον Δόκτορα» είπε ο

Έντη.

«Δεν υπάρχουν πολλά είδη» αποκρίθηκε ο τζόουνς. «Φοβάμαι πως δε θ' αρέσει στον Δόκτορα το κοκτέιλ της

μπουκάλας» είπε συλλογισμένα ο Μακ.

«Πώς μπορείς να το ξέρεις; Δεν τον κεράσαμε ποτέ απ' τη

μπουκάλα» παρατήρησε ο Χιούγκη.

«Το ξέρω» είπε ο Μακ. «Ο Δόκτορας είναι καλομαθημέ

νος. Ένα πρωινό είδα και μπήκε στο σπίτι του μια γυναίκα

50 ΎΖΩΝ ΣΓΑΪΝΜΠΕΚ

που ήταν πλούσια ντυμένη, φόραγε και γούνα. Παραφύλαξα

ώς τις δύο το απόγευμα να τη δω να ξαναβγεί, μα δε βαριέσαι,

τίποτα! Κι όλο το διάστημα δε σώπασε η μουσική με τ' όργανο.

Άκου με που σου λέω, δεν του κάνει το κοκτέιλ μας» -και ξα

ναγέμισε ωστόσο το ποτήρι του.

«Στο τρίτο ποτηράκι παίρνεις το συνήθειο» είπε ο Χιούγκη.

«Όχι» επέμεινε ο Μακ «δεν κάνει για τον Δόκτορα. Να

'τανε ουίσκι, τότε , ναι!»

«Αγαπάει τη μπίρα» είπε ο Ί'ζόουνς. «Κάθε ώρα και στιγ

μή πάει στου Λη για ν' αγοράσει μπίρα, πολλές φορές και μες

στη νύχτα».

«Σαν αγοράζεις μπίρα γελιέσαι στο ζύγι» του λέει ο Μακ.

«Πόσο οινόπνευμα έχει, οχτώ τα εκατό; Χαλνάς τα λεφτά σου

για ενενήντα δυο τα εκατό νερό, μπογιά, κριθάρι και άλλα τέ

τοια παλιοπράγματα. Δε μου λες, Έντη, σαν θα ξαναπάς, στη

Λα Ίντα, σαν τύχει κι αρρωστήσει πάλι ο Γουάιτυ, θα μπορέ

σεις να βάλεις στο χέρι πέντ' έξι μπουκάλια ουίσκι;»

«Σίγουρα θα μπορέσω» αποκρίθηκε ο Έντη. «Εύκολο

πράγμα. Μόνο που θα 'ναι για τελευταία φορά. Θα το καταλάβουν και θα στερέψε η κότα με τα αυγά. Έχω μια ιδέα πως ο

'Γζόνι με υποψιάζεται. Τις προάλλες μου λέει: "σα να μου μυ

ρίζει εδώ μέσα ποντικός"».

«Έχεις δίκιο» είπε ο 'Γζόουνς. «Μην τη χάσεις τέτοια θέ

ση. Αν τύχει, ας πούμε, και τα τινάξει ο Γουάιτυ, πας εκεί χά

μω μια βδομάδα ώσπου να βάλουν άλλον στη θέση του. Η γνώ

μη μου είναι πως θα πρέπει ν' αγοράσουμε ουίσκι για το Δό

κτορα μια και θ' αποφασίσουμε να του κάνουμε το γλέντι. Πό

σο η μπουκάλα το ουίσκι;» «Δεν ξέρω» αποκρίθηκε ο Χιούγκη . «Εγώ ένα ποτηράκι πί

νω στη χάση και στη φέξη. Άμα κερνάς ουίσκι, όλοι γίνονται φί

λοι σου -μα σαν το 'χεις λιγοστό, πίνε το καλύτεοα μονάχος». «Χρειάζονται λεφτά για να κάνουμε το γλέντι για το Δό

κτορα» είπε ο Μακ. «Πρέπει να 'ναι πρώτης τάξεως το γλέντι, παντού φτωχοί μα στο πανηγύρι πλούσιοι. Πρέπει να 'χουμε

και γλυκά. Πότε είναι τα γενέθλιά του;» «Δε χρειάζεται να 'ναι τα γενέθλιά του για να κάνουμε το

γλέντι» παρατήρησε ο 'Γζόουνς.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ τJΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 51

«Δε λέω, μα είναι ωστόσο πιο πρεπούμενο» είπε ο Μακ.

«Φαντάζομαι πως θα πάνε δέκα με δώδεκα δολάρια για ένα

γλέντι της προκοπής, δίχως να ντροπιαστούμε».

Κοιταχτήκανε μεταξύ τους μπας και βρουν κάποια λύση .

Ο Χιούγκη πρότεινε μια ιδέα:

«Η Μεγάλη Φάμπρικα ζητάει εργάτες».

«Όχι» τον έκοψε απότομα ο Μακ. «Έχουμε μια υπόληψη

και δεν πρέπει να τη χάσουμε . Εμείς σαν πιάνουμε δουλειά, δεν

την παρατάμε στο άψε σβήσε, μένουμε και ολάκερο μήνα στη

δουλειά. Για τούτο βρίσκουμε πάντα δουλειά σαν τύχει και ανα

γκαστούμε. Αν μένουμε όμως μονάχα για μια μέρα ή δυο, τότε

θα δουν πως δεν είμαστε να μας εμπιστευτούν μια δουλειά κι έ

τσι πάει καλιά της η υπόληψη . Κανένας δε θα μας θελήσει πια» .

Οι άλλοι συμφωνήσανε πως έχει δίκιο .

«Σα να μου φαίνεται πως θα πιάσω δουλειά για κάνα δυο

μήνες -Νοέμβρη κι ένα μέρος του Δεκέμβρη» είπε ο τζόουνς.

«Δε θα 'ναι άσχημα να 'χουμε λίγα παραδάκια τα Χριστούγεν

να. Μια γαλοπούλα, ε , τι λέτε;»

«Βρε πού να πάρει! Γαλοπούλα!» έκανε ο Μακ. «Μωρέ

ξέρω ένα μέρος που έχει κοπάδια γαλοπούλες, στο Κάρμελ

Βάλεϋ!»

«Στο Κάρμελ Βάλεϋ» επανέλαβε κι ο Χιούγκη. «Καθώς ξέρετε, δούλεψα για τον Δόκτορα εκεί πάνω, μάζωνα χελώ

νες, καραβίδες και βατράχους. Πληρωνόμουν μια πεντάρα κά

θε βάτραχο».

«Το ίδιο κι εγώ» είπε ο Γκάυ . «Μού έτυχε να μαζώξω πε

ντακόσιους βατράχους τη φορά» .

«Φtάνει να χρειάζεται και σήμΕρα βατράχους~~ είπε ο

Μακ, «τότε η δουλε ιά μας ε ίναι τελειωμένη. Μια εκδρομούλα

ώς το Κάρμελ Βάλεϋ και κάναμε το γλέντι για τον Δόκτορα.

Μόνο να μη μάθει για πο ιο σκοπό τα θέμε τα λεφτά» .

Επικρατούσε μια συγκίνηση μέσα στο Πάλας-Χάνι, μια ή

συχη συγκίνηση.

«Γκάυ» έκανε ο Μακ, «για ρίξε μια ματιά στο δρόμο να

δεις αν γύρισΕ το αυτακίνητο του Δόuτορω>.

Ο Γκάυ rι:αράτησε το ποτήρι του και ;ιτήγε να ιωιτάξει. «ΔΕ

γύρισe ακόμα» εί:rι:ε.


«Όπου και να 'ναι θα γυρίσει» απάντησε ο Μακ. «Ελάτε

τώρα να τα πούμε. Να τι θα κάνουμε, το σχέδιό μου για την ε

πιχείρηση ... »

8

Τον Απρίλη του 1932, το καζάνι της Μεγάλης Φάμπρικας χάλασε για τρίτη φορά μέσα σε δυο βδομάδες και τότε το συμβούλιο της εταιρείας -το αποτελούσαν ο κύριος Ράντολφ και

μια στενοδακτυλογράφος- αποφάσισε πως συμφέρει πιο πολύ

ν' αγοράσουν ένα καινούριο καζάνι παρά να σταματά η δου

λειά τόσο συχνά. Σαν έφτασε το καινούριο καζάνι, μεταφέραν

το παλιό στο αδειανό γήπεδο που βρίσκεται ανάμεσα στο

Εστιατόριο του Σημαιοφόρου και του Λη Τσονγκ το μαγαζί

και το αποθέσανε πάνω σε τραβέρσες για να μείνει εκεί ώ

σπου ν' αποφασίσει για την τύχη του ο κύριος Ράντολφ. Βγά

λανε μόνο τις σωληνώσεις, για ν' αντικαταστήσουν μ' αυτές άλλες φθαρμένες σωληνώσεις στις μηχανικές εγκαταστάσεις

της φάμπρικας. Το καζάνι έμοιαζε τώρα με ατμομηχανή του

παλιού καιρού που της αφαιρέσανε τις ρόδες. Είχε μπροστά

μια μεγάλη πόρτα και στο πλάι μια μικρότερη για τη φωτιά.

Με τον καιρό κοκκίνισε από τη σκουριά, οι μολόχες ψηλώσαν

γύρω του θρεμμένες από τη σκουριά που ξεφλουδούσε και λί

παζε τη γης . Μια aνθισμένη μυρτιά σκαρφάλωσε στα πλάγια

και μοσχοβολούσε τρόγυρα ο δυόσμος. Κάποιος πέταξε εκεί

χάμω μια ρίζα από μανόλια, το δέντρο με τα σαρκώδη φύλλα

ψήλωνε ολοένα και τα μεγάλα του λευκά λουλούδια γέρνανε

πάνω από την πορτούλα του καζανιού σκορπώντας μες στη νύ

χτα μιαν ευωδιά ερωτική που ανατάραζε τα σπλάχνα, μιαν αλ

λόκοσμη ευωδιά, γλυκιά και λιγωμένη.

Το 1935, ο κύριος και η κυρία Σαμ Μαλόυ μετακομίσανε μες στο καζάνι. Το διαμέρισμα ήταν ευρύχωρο και προφυλαγ

μένο. Η αλήθεια είναι, πως για να μπει κανένας έπρεπε να

συρθεί με την κοιλιά, μια κι έμπαινε όμως χωρούσε να σταθεί


ορθός καταμεσής και ήταν πολύ όμορφα εκεί μέσα, ζεστά και δίχως υγρασία. Φέρανε κι ένα στρώμα, το ζόρισαν για να πε

ράσει απ' την πορτούλα, κι έτσι εγκαταστάθηκαν για καλά. Ο

κύριος Μαλόυ ένιωθε πολύ ευτυχισμένος με την καινούρια

κατοικία, το ίδιο και η κυρία Μαλόυ για κάμποσο καιρό.

Λίγο πιο εκεί απ' το καζάνι βρίσκονταν και κάτι πελώριες σωλήνες, ίδιες μικρά τουνέλια, και τούτες από τη Μεγάλη Φά

μπρικα. Στο τέλος του 1937 τα γριγριά πιάσανε πολύ ψάρι, ό

λες οι φάμπρικες δούλευαν στα γεμάτα, ήρθανε κι εργάτες από άλλα μέρη κι έτσι παρουσιάστηκε μεγάλη έλλειψη από κα

τοικίες. Τότε ο κύριος Μαλόυ είχε την έμπνευση να νοικιάζει

τις σωλήνες στους εργένηδες, το νοίκι που ζητούσε ήταν πολύ

μικρό. Έφτιαξε χωρίσματα με πισσόχαρτο και με ύφασμα και τις μεταμόρφωσε σε αναπαυτικά διαμερίσματα, ίδιες κουκέ

τες καραβιού -μόνο που όσοι είχαν τη συνήθεια να κοιμούνται

καθιστοί, έπρεπε ή να την αλλάξουν ή ν' αλλάξουν κατοικία. Μερικοί παραπονέθηκαν πως τους ενοχλούσαν τα ροχαλητά

έτσι που aντιλαλούσαν μέσα στις σωλήνες και τους εμπόδιζαν να κοιμηθούν. Γενικά όμως ο κύριος Μαλόυ ήταν ευχαριστη

μένος με τη δουλίτσα που είχε σκαρώσει και με τα λεφτά που

κέρδιζε.

Και η κυρία Μαλόυ ήταν ευχαριστημένη, μα όταν ο σύζυγός της έγινε ιδιοκτήτης κι επιχειρηματίας άρχισε πια ν' αλλά

ζει. Πρώτα πρώτα, κουβάλησε ένα μικρό χαλάκι, έπειτα έφε

ρε ένα μαστέλο, έ'τειτα μια λάμπα με ένα πολύχρωμο μεταξω

τό αμπαζούρ. Μια μέρα, σύρθηκε όπως πάντα με την κοιλιά

μες στο καζάνι, σηκώθηκε ορθή και λέει λίγο λαχανιασμένη:

«Στου Χόλμαν πουλάνε με έκπτωση μπερντέδες, από αλη

θινή νταντέλα, με κρόσσια πράσινα και τριανταφυλλιά -το

ζευγάρι 1 δολάριο και 98 μαζί με το κοντάρι». Ο κύριος Μαλόυ ανακάθισε πάνω στο στρώμα.

«Μπερντέδες; Στο Θεό σου, τι θα τους κάνεις τους μπερ

ντέδες!~~ «Μ' αρέσουν τα όμορφα πράγματα» είπε η κυρία Μαλόυ.

«Πάντα μ' άρεσε να στολίζω το σπιτικό για να το βρίσκεις ό

μορφο» .

Τα χείλια της τρέμανε σαν να 'θελε να κλάψει.


«Αγάπη μου» της φώναξε ο Σαμ. «Μπερντέδες; Γιατί όχι;

Μ' αρέσουν κι εμένα οι μπερντέδες. «Μόνο 1 δολάριο και 98» είπε η κυρία Μαλόυ με τρεμου

λιαστή φωνή. «Τσιγκουνεύεσαι για 1 δολάριο και 98» -κι όλο ρουφούσε με τη μύτη κι αναδευόταν το στέρνο της.

«Δεν τσιγκουνεύομαι» της λέει ο κύριος Μαλόυ, «μονάχα

πες μου, αγάπη μου, για όνομα του Χριστού, τι σου χρειάζο

νται οι μπερντέδες; Δεν έχουμε παράθυρα να τους κρεμά

σεις» .

Η κυρία Μαλόυ έβαλε τα κλάματα κι ο Σαμ την κράταγε

στην αγκαλιά του και την παρηγορούσε .

«Αχ» έλεγε μ' αναφιλητά, «ποτέ οι άντρες δε μας νιώθουν,

ποτέ δεν μπαίνουν στη θέση μας, ποτέ τους δε μας νιώθουν .. . » Κι ο Σαμ κειτόταν πλάι της κι όλο της χάιδευε την πλάτη,

όλο τη χάιδευε, όλο τη χάιδευε, ώσπου την πήρε ο ύπνος.

9

Επιτέλους γύρισε το αυτοκίνητο με τον Δόκτορα και τον Φου

ντούκα. Ο Μακ και τα παιδιά, μισοκρυμμένοι πίσω από την

πόρτα, τους παρακολουθούσαν που ξεφόρτωναν τα σακιά με

τους σταυρούς της θάλασσας. Δεν πέρασε πολλή ώρα και ο

Φουντούκα πήρε το μονοπάτι για το Πάλας-Χάνι. Το ντρίλι

του ήταν μούσκεμα ώς πάνω από τα γόνατα και στις μεριές που στέγνωνε απόμενε aσπριδερό από τις αλατιές. Κάθισε στην κουνιστή, λίγο βαρύς από την κούραση, κι έβγαλε τα βρε

μένα του παπούτσια.

«Πώς τα πάει ο Δόκτορας;» ρώτησε ο Μακ.

«Φίνα. Μόνο που δεν έχουν νόημα τα λόγια του. Ξέρεις τι

μου 'λεγε για τις βρωμούσες; Όχι, καλύτερα να μη σ' το πω».

«Ήταν στα κέφια του;»

«Και βέβαια. Μαζέψαμε πάνω από διακόσια ζούδια».

«Τ είναι καλύτερα, να πάμε όλοι μαζί;» μονολόγησε ο Μακ

σαν να ρώταγε τον εαυτό του. Έδωσε αμέσως ο ίδιος την απά

ντηση: «Όχι, μπορεί να του μπουν ψύλλοι στ' αυτιά, καλύτερα

να πάει ένας μας μονάχα».

«Τι τρέχει;» ρώτησε ο Φουντούκα.

«Έχουμε το σχέδιό μας» αποκρίθηκε ο Μακ. «Θα πάω εγώ

να του το πω με τρόπο. Περιμένετέ με, θα γυρίσω σε λιγάκι».

Ο Μακ βγήκε από το σπίτι και κατηφόρισε το μονοπάτι. Ο

κύριος Μαλόυ καθόταν πάνω σ' ένα τούβλο μπρος στο καζάνι.

«τι γίνεσαι, βρε Σαμ;» ρώτησε ο Μακ. «Καλούτσικα».

«Τι γίνεται η κυρά;»

«Καλούτσικα» ξανάπε ο κύριος Μαλόυ. «Ξέρεις κανένα

τρόπο που να κολλάει σίδερο με ύφασμα;»

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΊΊΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 57

Σε άλλη περίσταση, ο Μακ θα 'βαζε τα δυνατά του για να λύσει αυτό το πρόβλημα, σήμερα όμως ήταν βιαστικός.

«Όχι» του λέει.

Από το γήπεδο διάβηκε στο δρόμο και μπήκε στα υπόγεια

του Βιολογικού Εργαστηρίου .

Ο Δόκτορας είχε βγάλει το καπέλο του μια και δεν υπήρχε

καμιά πιθανότητα να βραχεί το κεφάλι του, εκτός αν έσπαζε μια από τις σωλήνες. Ήταν απασχολημένος ν' αδειάζει τα

βρεμένα σακιά και ν' απλώνει τους σταυρούς της θάλασσας

πάνω στο τσιμεντένιο πάτωμα. Τα ζούδια κουνούσαν τα σκέλια τους και τινάζονταν, ψάχνοντας να πιαστούν από κάπου

όπως συνηθίζουν μέσα στο νερό. Μα δε βρίσκανε παρά τον

εαυτό τους. Ο Δόκτορας τα τοποθετούσε στη γραμμή, το έ

να πλάι στο άλλο: σιγά σιγά μερέψανε, πάψανε να ταράζο

νται και απόμειναν ήσυχα στο πάτωμα, ίδια συμμετρικά αστέ

ρια. Το μυτερό γενάκι του Δόκτορα είχε ιδρώσει από τη δουλειά και γυάλιζε κατάμαυρο. Σήκωσε τη ματιά του και κοίτα

ξε τον Μακ λίγο ανήσυχα. Όχι πως φοβόταν τίποτα μπελά

δες, μα ωσtόσο η παρουσία του Μακ δεν ήταν πάντα δίχως

m1μασία.

«Είσαι καλά;» ρώτησε ο Μακ.

«Περίφημα» του αποκρίθηκε υποψιασμένα.

«Τα 'μαθες για τη Φύλις Μάε; Ξέρεις, το κορίτσι από της

Ντόρας. Χτύπησε κάποιο μεθυσμένο κι αυτός τη δάγκωσε στη

χούφτα, πρήστηκε το χέρι της ώς τον αγκώνα. Το δόντι του χώ

θηκε μες στο κρέας της, όπως τη δάγκωσε, μου το 'δειξε η Φύλις, είναι από πλατίνα. Δε μου λες, Δόκτορα, τα ψεύτικα δό

ντια είναι φαρμακερά;»

«Ό,τι βγαίνει από το στόμα του ανθρώπου είναι φαρμα

κερό» είπε ο Δόκτορας τονίζοντας τα λόγια του. «Την είδε ο

γιατρός;»

«Της το 'δεσε ο Άλφυ>>.

«Θα της δώσω να βάλει πάνω ουλτρασεπτίνα>> είπε οΔό

κτορας και περίμενε να δει πού θα κατέληγε ο Μακ. Καταλά

βαινε πως κάτι τρέχει με τον Μακ, και τούτος ήξερε πως το 'χε

καταλάβει ο Δόκτορας.

«Δόκτορα>> του λέει, «μήπως χρε ιάζεσαι τίποτα ζούδια;»


Ο Δόκτορας ανάσανε με ανακούφιση. Ωστόσο φάνηκε επιφυλακτικός.

«Γιατί ρωτάς;»

«Να σου πω, Δόκτορα>> του λέει εμπιστευτικά. «Εγώ και

τα παιδιά έχουμε ανάγκη από λεφτά, μεγάλη ανάγκη . Τα θέμε

για καλό σκοπό, σαν να λέμε για άγιο σκοπό>>. «Για το χέρι της Φύλις Μάε;»

Ο Μακ λογάριασε πως ίσως να ταίριαζε κι αυτό για πρόφα

ση. Τη ζύγιαζε μέσα στο νου του, μα την παράτησε στο τέλος. «Για τη Φύλις; Όχι. Για κάτι ακόμη πιο σπουδαίο. Για κά

τι, ας πούμε, διαφορετικό. Εγώ και τα παιδιά σκεφτήκαμε πως αν χρειάζεσαι τίποτα ζούδια θα μπορούσαμε να τα μαζέψου

με, να βγάλουμε κι εμείς δυο τρεις δεκάρες».

Η πρότασή του φαινόταν αθώα. Ο Δόκτορας aράδιασε α

κόμα μερικούς σταυρούς στο πάτωμα.

«Ίσως να μου χρειαστούν καμιά τρακοσαριά βάτραχοι>> του

λέει. «Θα τους μάζωνα ο ίδιος, μα πρέπει να φύγω απόψε για

τη Λα Γιόλα. Με τη φουσκοθαλασσιά θα 'χει πολλά χταπόδια>>. «Η παλιά τιμή για τους βατράχους;» ρώτησε ο Μακ. «Μια

πεντάρα το κομμάτι;»

«Η παλιά τιμή>> αποκρίθηκε ο Δόκτορας.

Ο Μακ πηδούσε από τη χαρά του. «Δόκτορα, μη σκοτίζεσαι για τους βατράχους, να 'σαι ήσυ

χος, θα σου μαζέψουμε όσους θες. Ξέρω ένα περίφημο μέρος

για βατράχους, το Κάρμελ Βάλεϋ>>.

«Πάει καλά» είπε ο Δόκτορας, «θα πάρω όσους μαζέψετε,

μα μου χρειάζονται μονάχα ώς τρακόσοι».

«Να 'σαι ήσυχος, μη χολοσκάς. Δικοί σου θα 'ναι όσοι μα

ζέψουμε, κι εφτακόσοι κι οχτακόσοι>>.

Τώρα που καθησύχασε τον Δόκτορα, ένα συννεφάκι πέρασε πάνω στο πρόσωπο του Μακ.

«Δόκτορα» του λέει, «μπας και υπάρχει καμιά ελπίδα να

πάμε στο Βάλεϋ με το αυτοκίνητό σου;»

«Καμιά» του αποκρίθηκε . «Σου είπα πως φεύγω απόψε

για τη Λα Γιόλα, θα πάω με τ' αυτοκίνητο».

«Α» έκανε ο Μακ με απογοήτευση. «Τότε καλά, μη νοιάζε

σαι γι' αυτό. Μπορεί να πάρουμε το καμιονάκι του Λη Τσανγκ>>.


Το πρόσωπό του σαν να κατσούφιασε ακόμη περισσότερο.

«Δόκτορα, μπορείς να μας μετρήσεις δυο τρία δολάρια για

προκαταβολή; Ο Λη Τσονγκ δε θα μας δώσει και μπενζίνα μα

ζί με το καμιονάκι» .

«Όχι» του λέει ξερά.

Την είχε ξαναπάθει κι έβαλε γνώση από τότε. Είχε δώσει

μια προκαταβολή στον Γκάυ για να του φέρει χελώνες, μα έτυχε ίσια ίσια να πάει φυλακή ο Γκάυ εξαιτίας της γυναίκας του

και ούτε χελώνες ούτε τίποτα.

«Έτσι που ήρθανε τα πράγματα δεν ξέρω αν θα μπορέ

σουμε να πάμε» είπε λυπημένα ο Μακ.

Του Δόκτορα, ωστόσο, του χρειάζονταν οι βάτραχοι. Πά

σχισε να βρει μια λύση -όχι, βέβαια, μια λύση φιλανθρωπική .

«Να τι θα κάμω» του λέει. «Θα σου δώσω ένα σημείωμα

για το πρατήριο της μπενζίνας , για δέκα γαλόνια. Σύμφωνοι;»

«Σύμφωνοι, η δουλειά μας πάει πρίμα. Θα ξεκινήσουμε αύ

ριο πρωί πρωί. Ώσπου να ξαναγυρίσεις από τη Λα Γιόλα θα

σου 'χουμε μαζώξει όσους βατράχους δεν ξανάδες στη ζωή σου». Ο Δόκτορας έγραψε ένα σημείωμα για το πρατήριο της

μπενζίνας και το 'δωσε στον Μακ. Αυτουνού τα χείλια πηγαί

νανε ώς τ' αυτιά του από τη χαρά.

«Μπορείς να κοιμηθείς ήσυχος απόψε, Δόκτορα» του λέει.

«Τελειωμένη δουλειά, θα σου φέρουμε ολάκερα καθίκια γε

μάτα βατράχους» .

Τον αποχαιρέτησε κι έφυγε. Ο Δόκτορας, ωστόσο, από

μεινε λίγο aνήσυχος. Οι δοσολοψίες του με τον Μακ και τα

παιδιά, μόλο Που παρουσιάζανε μεγάλο ενδιαφέρον, σπάνια του βγαίναν σε καλό . Θυμήθηκε με ακεφιά τότε που ο Μακ

του πούλησε δεκαπέντε γάτους και ώς το βράδυ παρουσιάστη

καν τ' αφεντικά των γάτων, ένας ένας, και τους πήραν πίσω.

Είχε ρωτήσει τον Μακ:

«Πά)ς f:τι,χs; όλοι οι γuιυι να 'ναι αρσενικοί; >> «Είναι δ ική μου ι:cpεύρεση» του λέει, «μα θα σου την εκμυ

στηρευτώ εσένα μια κι είσαι καλός φίλος. Παίρνεις μια μεγά

λη κλούβα Και βάζεις μέσα -όχι δόλωμα, ούτε ψωμί, ούτε τυρί- βάζεις μέσα μια γάτα θηλυκιά. Αυτό 'ναι κι όχι άλλο, πιάνεις έτσι όσους aρσενικούς υπάρχουν στον κόσμο» .


Ο Μακ φεύγοντας από του Δόκτορα, πήγε κατευθείαν στου

Λ η Τσονγκ το μαγαζί. Η κυρία Λη έκοβε φέτες χοιρομέρι επά

νω σε μια χοντρή σανίδα. Μια ξαδέρφη της κατσάρωνε φύλλα

μαρουλιού, όπως οι κοπέλες κατσαρώνουν τα μαλλιά τους με το

δάχτυλο. Μια γάτα κοιμόταν πάνω σε μια κόφα πορτοκάλια. Ο

Λη Τσονγκ στεκόταν στη συνηθισμένη θέση του, πίσω από τον

πάγκο με τα πούρα και μπρος από τα ράφια με τα διάφορα πιο

τά. Καθώς είδε τον Μακ να μπαίνει, τα δάχτυλά του παίξανε

μια ιδέα πιο γρήγορα πάνω στο λάστιχο του ταμείου. Ο Μακ μίλησε δίχως περιστροφές.

«Λη>> του λέει, «Ο Δόκτορας έχει σκοτούρες . Έλαβε μια

παραγγελία για βατράχους από το Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Μεγάλη δουλειά, καταλαβαίνεις, πολλά λεφτά και μεγάλη τι

μή για τον Δόκτορα. Μα έλα που είναι αναγκασμένος να φύ

γει απόψε κιόλα για κάτω, στη Λα Γιόλα. Εγώ και τα παιδιά

του υποσχεθήκαμε να δώσουμ' ένα χέρι, με κατάλαβες, πρέπει

να βοηθάς τους φίλους σου, έτσι δέν είναι; -προπάντων ένα

παιδί μάλαμα όπως ο Δόκτορας. Βάζω στοίχημα πως είναι απ'

τους καλύτερους πελάτες σου, θα σου κάνει ξόδεψη ώς εβδο

μήντα ογδόντα δολάρια το μήνα -πώς;»

Ο Λη Τσονγκ δε μιλούσε, περίμενε να δει πού θα καταλή

ξει ο άλλος. Το δάχτυλό του κουνήθηκε πάνω στο λάστιχο του ταμείου, λίγο τρεμουλιαστά, σαν τεντωμένη γατίσια ουρά.

Ο Μακ άνοιξε τα χαρτιά του:

«Μας δανείζεις εκείνο το παλιό καμιονάκι, να πάμε ώς το

Κάρμελ Βάλεϋ να μαζώξου με βατράχους για τον Δόκτορα, για

το χρυσό παιδί, τον Δόκτορα;»

Ο Λη Τσονγκ χαμογέλασε θριαμβευτικά.

«Καμιόνι δεν πορπατάει» του λέει. «Χαλασμένο».

Η απάντηση αυτή κλόνισε τον Μακ, μα όχι για πολύ. Ακούμπησε πάνω στον πάγκο το σημείωμα του Δόκτορα για

τη μπενζίνα.

«Να» του λέει, «κοίτα! Ο Δόκτορας τους χρειάζεται τους

βατράχους. Η μπενζίνα είναι για να πάω να φέρω τους βατρά

χους. Δεν μπορώ να τον αφήσω αβοήθητο. Κι ο Γκάυ ξέρει να

οδηγά, κανένας δεν του παραβγαίνει. Αν τα καταφέρει και το φτιάξει το καμιονάκι σου, μας το δανείζεις;»


Ο Λη έγειρε πίσω το κεφάλι για να μπορεί να κοιτάζει τον

Μακ μέσ' από τα μισά ματογυάλια. Η πρόταση του Μακ δεν

είχε τίποτα το ύποπτο. Ο Γκάυ ήταν πραγματικά ένας καλός ο

δηγός, η εντολή για τη μπενζίνα ήταν απόδειξη πως ο Μακ έ

λεγε την αλήθεια. Κι εξάλλου, με τα χάλια που έχει το καμιο

νάκι, αδύνατο να πάρει μπρος.

«Πόσο καιρό θα λείψετε;» τον ρώτησε.

«Μπορεί μισή μέρα, μπορεί και ολάκερη τη μέρα. Εξαρτιέται από τους βατράχους».

Καλύτερα να 'λειπε ο μπελάς, μα ωστόσο δεν μπορούσε να

κάμει διαφορετικά ο Λη. Μυριζόταν κάποιον κίνδυνο, ήξερε πως θα το μετανιώσει.

«Εντάξει» του λέει στο τέλος.

«Πάει καλά» έκανε ο Μακ. «Ήξερα πως ο Δόκτορας μπο

ρεί να λογαριάζει σ' εσένα. Πάω να φωνάξω τον Γκάυ να δει

το καμιονάκι».

Έκανε να φύγει.

«Αλήθεια» του λέει ξαναγυρίζοντας, «ξέρεις, ο Δόκτορας

πληρώνει τους βατράχους μια πεντάρα το κομμάτι. Θα του μα

ζώξουμε καμιά οχτακοσαριά. Μας δίνεις βερεσέ ένα μπουκά

λι Παλιοπάπουτσα του Τένις ώσπου να γυρίσουμε μαζί με τους

βατράχους;»

«Όχι» του το 'κοψε ο Λη Τσονγκ.

10

Ο Φράνκη θα ήταν ώς έντεκα χρονώ σαν πρωτοπάτησε στο

Βιολογικό Εργαστήριο. Μια ολάκερη βδομάδα στεκόταν έξω από την πόρτα του υπόγειου και κοίταζε. Μια μέρα δρασκέλι

σε το κατώφλι και στάθηκε από το μέσα μέρος. Πέρασαν άλ

λες δέκα μέρες πριν πάρει την απόφαση να προχωρήσει πα

ραμέσα. Είχε μεγάλα μάτια, πελώρια. Τα μαλλιά του, κατά

μαυρα, ήταν aχτένιστα και βρώμικα, και τα χέρι του λιγδωμέ

να. Έπιασε από χάμω ένα κομμάτι κάρβουνο και το 'ριξε στον

τενεκέ των σκουπιδιών, έπειτα απόμεινε και κοίταζε τον Δό

κτορα που κολλούσε ετικέτες επάνω στις γυάλες με τα κόκκι

να χιτωνωτά. Στο τέλος, ήρθε κι ακούμπησε τα βρώμικα δάχτυλά του πάνω στον πάγκο. Έβαλε τρεις βδομάδες για να

φτάσει ώς αυτού , από κείνη τη μέρα, όμως, πήρε θάρρος κι ερ

χόταν τακτικά για να χαζεύει τον Δόκτορα όσο εργαζόταν.

Κάποτε επιτέλους του μίλησε ο Δόκτορας:

«Πώς σε λένε , παιδί μου;»

«Φράνκη>> .

«Πού κάθεσαι;»

«Εκεί πάνω» κι έδειξε κατά το μέρος της aνηφοριάς .

«Γιατί δε βρίσκεσαι στο σχολειό σου;»

«Δεν πάω σχολειό» .

«Γιατί δεν πας;»

«Δε με θένε».

«Τα χέρια σου είναι βρώμικα, ποτέ σου δεν πλένεσαι;»

Ο Φράνκη φάνηκε να παραξενεύτηκε με τα λόγια του Δόκτορα. Πήγε στο νιπτήρα κι έπλυνε τα χέρια του. Κάθε μέρα έ

κανε το ίδιο, πήγαινε στο νιπτήρα κι έπλενε τα χέρια του.

Δεν είχε πολλά λόγια ο μικρός. Ο Δόκτορας τηλεφώνησε


κι εξακρίβωσε πως του είπε την αλήθεια: δεν τον θέλαν στο

σχολειό. Δεν έπαιρνε καθόλου τα μαθήματα και φαίνεται πως

το μυαλό του δε δούλευε πολύ καλά. Για τούτο δεν τον θέλαν

στο σχολειό. Δεν ήταν ηλίθιος, ούτε επικίνδυνος, θα 'πρεπε να

τον είχαν βάλει σε κανένα ίδρυμα ειδικό, μα ίσως οι γονιοί

του να μην είχαν λεφτά. Ο Φράνκη περνούσε τώρα ολάκερη

τη μέρα του στο Βιολογικό Εργαστήριο, καμιά φορά κοιμόταν κιόλα εκε ί τη νύχτα, κουλουριασμένος μέσα στην κάσα με τα

κάρβουνα. Ποιος ξέρει τι οικογενειακοί καβγάδες γίνονταν

στο σπίτι του και το 'σκαγε ο μικρός.

«Γιατί έρχεσ' εδώ;» τον ρώτησε ο Δόκτορας. «Εσύ δε με δέρνεις, ούτε μου δίνεις πεντάρες».

«Σε δέρνουν στο σπίτι;»

«Όλοι την ώρα έρχονται οι θειοί στο σπίτι. Άλλοι με δέρ

νουν και μου λένε να ξεκουμπιστώ, άλλοι μου δίνουν μια πε

ντάρα και μου λένε να ξεκουμπιστώ» .

«Πού βρίσκεται ο πατέρας σου;»

«Είναι πεθαμένος» είπε αόριστα ο Φράνκη.

«Η μάνα σου;»

«Κάνει παρέα με τους θειούς».

Ο Δόκτορας του κούρεψε το κεφάλι με την ψιλή μηχανή κι

έτσι ο Φράνκη απαλλάχτηκε από τις ψείρες . Του αγόρασε και

στου Λη Τσανγκ μια φόρμα και μια ριγωτή φανέλα. Το παιδί

τα 'χασε από τη χαρά του, γίνηκε σκλάβος του.

«Σ' αγαπώ» του λέει μια μέρα, «να 'ξερες πόσο σ' αγαπώ!»

Έκανε ό,τι μπορούσε για να φανεί χρήσιμος. Σάρωνε κά

θε μέρα το εργαστήριο, μα δεν τα κατάφερνε ωστόσο. Κάτι

πήγαινε στραβά, δεν μπορούσε να καθαρίσει το πάτωμα στην

εντέλεια. Θέλησε να βοηθήσει τον Δόκτορα που ταξινομούσε

τις καραβίδες κατά μέγεθος . Έπρεπε να τις παίρνει από τον κουβά και να τις διαλέγει σύμφωνα με το μέγεθος, τοποθετώ

ντας χωριστά τις καραβίδες των τριών ιντσών, αλλού τις καρα

βίδες των τεσσάρων ιντσών και ολοένα έτσι. Προσπάθησε για ώρα, τον περιέλουσε ο ιδρώτας, τίποτε όμως, δεν μπορούσε να

τα καταφέρει! Οι διαστάσεις ήταν αδύνατο να χωρέσουν στο

μυαλό του καημένου του Φράνκη .

«Άκουσε, Φράνκη>> του έλεγε ο Δόκτορας, «βάζε τις πλάι


στο δάχτυλό σου για να μετράς το μάκρος τους. Να, για δες.

Αυτή εδώ είναι ίσια με το δάχτυλό σου, ψάξε τώρα μέσα στον κουβά και όσες είναι ίσια με το δάχτυλό σου βάζε τις μαζί».

Ξαναδοκίμασε ο Φράνκη, μα δεν μπορούσε πάλι να τα καταφέρει. Σαν ανέβηκε ο Δόκτορας στο γραφείο του, ο Φράνκη

κουλουριάστηκε μέσα στην κάσα του και δεν το κούνησε από

εκεί όλο το απόγευμα. Ήταν καλό παιδί ο Φράνκη, αγαθό και καλόκαρδο. Έμα

θε ν' ανάβει τα πούρα του Δόκτορα και ήθελε να καπνίζει ο

Δόκτορας όλη την ώρα, για να 'χει την ευκαιρία να του ανάβει

τα πούρα του. Μα πάνω απ' όλα ήταν ενθουσιασμένος σαν είχε ο Δόκτο

ρας καλεσμένους. Κοπέλες και άντρες κάθονταν και κουβεντιάζανε, ο μεγάλος φωνόγραφος έπαιζε μουσική. Τότε η καρδιά

του Φράνκη χτυπούσε δυνατά, διάφορες εικόνες, όμορφες, πα

ραμυθένιες, προβάλλαν αόριστα μες στο μυαλό του. Κουλουριαζόταν σε μια γωνιά πίσω από μια καρέκλα και, κρυμμένος εκεί

πέρα, μπορούσε να βλέπει και ν' ακούει. Όταν γελούσαν οι άλ

λοι για κάποιο αστείο, γελούσε και ο Φράνκη σιγανά πίσω από

την καρέκλα του δίχως να καταλαβαίνει γιατί γελούν οι άλλοι.

Και όταν η συντροφιά έπιανε συζήτηση πάνω σε σπουδαία ζητή

ματα και θεωρίες, τότε σοβάρευε ο Φράνκη, σμίγανε τα φρύδια του και σ' όλο του το πρόσωπο ζωγραφιζόταν μια ένταση.

Κάποιο απόγευμα έκανε κάτι θαρραλέο, απελπιστικά

θαρραλέο. Ο Δόκτορας είχε μερικούς καλεσμένους, μια μικρή

συντροφιά, ο ίδιος βρισκόταν στην κουζίνα για να σερβίρει τη μπίρα στα ποτήρια. Ο Φράνκη άδραξε ένα γεμάτο ποτήρι, έ

τρεξε στο γραφείο και το 'δωσε σε μια κοπέλα.

«Ω, ευχαριστώ» είπε η κοπέλα και του χαμογέλασε. «Ναι, ο Φράνκη με βοηθά σε όλα» είπε κι ο Δόκτορας

μπαίνοντας στο γραφείο. · Ο Φράνκη δεν μπόρεσε να τα ξεχάσει τέτοια λόγια. Τα

'φερνε όλο στο νου του, τα ξανάφερνε, αναπαράσταινε και τη

σκηνή, πώς πήρε το ποτήρι και το πρόσφερε στην κοπέλα κι ε

κείνη του λέει: «Ω, ευχαριστώ» κι ο Δόκτορας τότε λέει: «Με

βοηθά σε όλα -ο Φράνκη με βοηθά σε όλα- βέβαια, με βοηθά

ο Φράνκη, ο Φράνκη>> -και τότε πήρε την απόφαση!


Κατάλαβε πως ο Δόκτορας θα 'χει πάλι καλεσμένους, μια

μεγάλη συντροφιά, γιατί αγόρασε χοιρινό και πολλά μπουκάλια

μπίρα. Τον βοήθησε να καθαρίσει όλο το πάνω πάτωμα. Μα

τούτο ήταν τίποτα, μες στο μυαλό του Φράνκη ωρίμαζε κάποιο

μεγάλο σχέδιο, ήταν κιόλα σαν να 'βλεπε μπροστά στα μάτια του

όλες τις λεπτομέρειες. Το μελετούσε το σχέδιό του ολάκερη τη

μέρα και το 'βρισκε πως ήταν πολύ όμορφο και τέλειο σε όλα.

Έφτασε η ώρα που ήρθανε οι καλεσμένοι -κυρίες, κύριοι,

κοπέλες- και κάθισαν στο μπροστινό δωμάτιο.

Ο Φράνκη περίμενε πότε θ' απομείνει μόνος μέσα στην

κουζίνα. Ο Δόκτορας αργούσε με τα σερβιρίσματα, μα επιτέ

λους έφυγε απ' την κουζίνα Κι έκλεισε την πόρτα. Ο Φράνκη άκουγε από την κουζίνα τις κουβέντες και το φωνόγραφο να

παίζει. Τότε, ήσυχα και καλά, πήρε πρώτα το δίσκο, έπειτα έ

βγαλε από το ντουλάπι τα ποτήρια δίχως να σπάσει ούτε ένα,

τα γέμισε μπίρα, περίμενε ώσπου να καταcπαλάξει λιγάκι ο α

φρός, κι ύcπερα τα ξαναγέμισε ώς επάνω.

Τώρα όλα ήταν έτοιμα. Πήρε μια βαθιά ανάσα και άνοιξε

την πόρτα. Γύρω του βουίζανε οι ομιλίες και η μουσική. Πήρε

το δίσκο με τη μπίρα και δρασκέλισε την πόρτα. Ήξερε τι

πρέπει να κάμει. Πήγε κατευθείαν στην κοπέλα που τον ευχα

ρίστησε την περασμένη φορά -και ξαφνικά, εκεί, μπροστά

της, γίνηκε ό,τι γίνηκε: τα χέρια του πιάσαν να τρεμουλιάζουν,

οι μυώνες χαλαρώσανε, ζητούσαν μια βοήθεια, μα το μυαλό

του είχε σαστίσει και αδρανούσε, ο δίσκος ξέφυγε από τα χέ

ρια του και κύλησε μαζί με τα ποτήρια πάνω στο φουστάνι της

κοπέλας. Ο Φράνκη απόμεινε χαζός για μια στιγμή, έπειτα γύ

ρισε την πλάτη και το 'βαλε cπα πόδια. Μέσα στο γραφείο επικρατούσε απόλυτη σιωπή, δεν έ

βγαινε ούτε άχνα. Τον ακούσαν που κατέβηκε τη σκάλα και

πήγε στο κελάρι, έπειτα έναν κούφιο κρότο, κάτι σαν να κα

τρακυλούσε, ύστερα τίποτα πια. Ησυχία.

Ο Δόκτορας κατέβηκε κι αυτός δίχως να βιάζεται και πήγε

στο κελάρι. Ο Φράνκη βρισκόταν cπον πάτο της κασέλας, με

όλο το κάρβουνο σωριασμένο πάνω του. Ο Δόκτορας cπάθηκε για μια cπιγμή και τον κοιτούσε που μυξόκλαιγΕ, ύστερα ανέ

βηκε ήσυχα ήσυχα να ξαναβρεί τη συντροφιά.

11

Το καμιονάκι του Λη Τσονγκ (ένα Φορντ μοντέλο τ) είχε μια

ένδοξη ιστορία. Το 1923 ήταν αυτοκίνητο επιβατηγό, ιδιοκτησία του Δόκτορα Ο. τ. Γουώτερς. Το μεταχειρίστηκε πέντε

χρόνια κι έπειτα το πούλησε σε κάποιον που ανακατευόταν με

ασφαλιστικές δουλειές και που τον λέγαν Ρατλ. Ο κύριος Ρατλ

δεν ήταν άνθρωπος προσεχτικός . Έτρεχε σαν τρελός με το

φορντάκι. Ο κύριος Ρατλ έπινε τα σαββατόβραδα κι αυτό είχε

θλιβερές συνέπειες για το αυτοκίνητο. Τα φτερά στραβώσανε

και σπάσανε. Το παράκανε κιόλα πατώντας το πεντάλι, οι

μπάντες τραβούσαν το διάβολό τους κι έπρεπε να τις αλλάζει

κάθε τόσο. Όταν ο κύριος Ρατλ καταχράστηκε κάποιο στρογ

γυλό ποσό από έναν πελάτη και δραπέτευσε στο Σαν Χοσέ, η

αστυνομία τον έπιασε μέσα σε δέκα μέρες μαζί με μια ξανθιά

και φανταχτερή κοπέλα που τον συνόδευε.

Η καροσερί του αυτοκινήτου είχε πια τέτοια χάλια, που ο

κατοπινός ιδιοκτήτης του το 'κοψε στη μέση και του πρόσθεσε

πίσω ένα κασόνι.

Ο παρακατοπινός ιδιοκτήτης έβγαλε το μπροστινό μέρος

μαζί με τον προφυλακτήρα για τον άνεμο. Το χρησιμοποιούσε

για να σέρνει τα δίχτυα του από τη θάλασσα (ψάρευε καλαμα

ράκια) και του άρεσε να τον φυσάει στο πρόσωπο το μελτεμά

κι. Τον λέγανε Φράνσις Αλμόνες και περνούσε μια στενόχωρη

ζωή, γιατί ποτέ του δεν είχε καταφέρει να κερδίζει όσα του

χρειάζονταν για να ζήσει. Πάντα κάτι πιο λίγο. Είχε κληρο

νομήσει από τον πατέρα του λίγα λεφτά, μα όσο κι αν δού

λευε, όσο κι αν πρόσεχε τη δουλειά του, τα λεφτά λιγοστεύαν χρόνο με το χρόνο, μήνα με το μήνα, ώσπου εξανεμίστηκαν ο

λότελα.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΏΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 67

Το καμιονάκι πέρασε στα χέρια του Λη Τσονγκ για εξό

φληση κάποιου λογαριασμού.

Στη σημερινή του κατάσταση, το καμιονάκι δεν παρουσία

ζε τίποτα περισσότερο από τέσσερις ρόδες και τη μηχανή -μια μηχανή τόσο σκεβρωμένη, τόσο παλιά και καταχθόνια που έ

πρεπε να την πλησιάσεις με χίλιες προφυλάξεις. Μα ο Λη

Τσονγκ την περιφρόνησε και παράτησε το καμιονάκι στην πί

σω αυλή του μαγαζιού, μες στις τσουκνίδες και τις αγριομολό

χες που μεγάλωναν και μπλέκανε στ' αξόνια. Οι πίσω ρόδες

είχαν λάστιχα μα οι μπροστινές του ακουμπούσαν πάνω σε

πλίθες για ισορροπία.

Ίσως όλα τα παιδιά που μένανε στο Πάλας-Χάνι να ήταν

άξια να καταφέρουν τη μηχανή να ξεκινήσει, γιατί όλοι τους

είχαν κάποια πραχτική και ξέρανε να οδηγούν· ο Γκάυ όμως

ήταν οδηγός ανώτερης ποιότητας. Θα μπορούσαμε να πούμε

aριστοτέχνης, αν η έκφραση δεν ήταν πολύ φτωχή. Υπάρχουν

άνθρωποι που ρίχνουν μια ματιά στη μηχανή, την αφουγκρά

ζονται, την ψαχουλεύουν, γυρίζουν μια βιδούλα -και η μηχανή αρχίζει αμέσως να δουλεύει. Και άλλοι που στα χέρια τους

τρέχει καλύτερα το αυτοκίνητο . Λοιπόν ο Γκάυ συγκέντρωνε όλες τούτες τις καπατσοσύνες. Τα χέρια του είχαν ευκινησία,

σιγουριά και γνώση. Στο Βιολογικό Εργαστήριο διόρθωνε

τους κινητήρες με το λεπτεπίλεπτο μηχανισμό. Αν ήθελε, θα

μπορούσε να δουλεύει ολοχρονίς στις φάμπρικες, γιατί στη

βιομηχανία τούτη -που εννοεί να κερδίζει κάθε χρόνο εκατό

τα εκατό- οι μηχανές δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία όσο οι

μανούβρες για τις φορολογικές καταστάσεις. Το όνειρο κάθε

ιδιοκτήτη φάμπρικας θα 'τανε να μπορούσε να φτιάνει τις κον

σέρβες της με διπλογραφικές εγγραφές. Χρησιμοοιούσαν πα

λιομηχανές σε ελεεινή κατάσταση, που είχαν ακατάπαυτα α

νάγκη απ' τις φροντίδες του Γκάυ.

Ο Μακ ξύπνησε τα παιδιά νωρίς νωρίς. Ήπιαν τον καφέ

τους και ξεκινήσανε αμέσως για το μέρος όπου στεκόταν το

καμιονάκι, μισοχωμένα μέσα στην αγριάδα. Ο Γκάυ άρχισε αμέσως τη δουλειά δίνοντας μια κλοτσιά στις μπροστινές ρόδες.

«Άμε να δανειστείτε μια τρόμπα και να φουσκώσετε τα

λάστιχα» λέει στους άλλους.


Έπειτα έχωσε μια βέργα στο ντεπόζιτο της μπενζίνας, κά

τω από το κάθισμα. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, βρήκε πως

είχε ακόμα ώς ένα δάχτυλο μπενζίνα. Τότε ο Γκάυ καταπιά

στηκε με τη μηχανή. Έβγαλε το κουτί με τα σύρματα, τους έξυ

σε στις άκριες, έσφιξε την τάπα και τα ξανάβαλε στη θέση τους. Εξέτασε να βεβαιωθεί πως η μπενζίνα καίγεται καλά

στη μηχανή, πως δεν παγώσανε οι σωλήνες και πως δε σκου

ριάσαν τα πιστόνια.

Στο μεταξύ έφτασε η τρόμπα κι έτσι ο Έντη με τον Τζόουνς βάλθηκαν να φουσκώσουν τα λάστιχα.

Ο Γκάυ όλο και μουρμούριζε όσο δούλευε. Έβγαλε τα

μπουζί, έξυσε κι αυτονών τις άκριες και ξεβίδωσε το καρβου

νάκι. Έπειτα έχυσε λίγη μπενζίνα μέσα σε κάθε κύλινδρο και

ξανάβαλε τα μπουζί στη θέση τους. Ανασήκωσε τη μέση του ε

πιτέλους.

«Χρειαζόμαστε δυο μπαταρίες. Για κοιτάξτε στου Λη

Τσανγκ».

Πήγε ο Μακ για τις μπαταρίες, μα ξαναγύρισε αμέσως μ'

ένα κατηγορηματικό όχι από μέρους του Λη Τσανγκ.

Ο Γκάυ έπεσε σε βαθιά συλλογή.

«Ξέρω πού υπάρχουν μπαταρίες» τους λέει, «και μάλιστα

σε καλή κατάσταση. Μα δεν πάω ατός μου να τις πάρω».

«Πού;» ρώτησε ο Μακ.

«Στο κελάρι του σπιτιού μου, μ' αυτές δουλεύει το κουδού

νι της πόρτας . Αν κανένας από σας το λέει η καρδιά του να

τρυπώσει στο κελάρι δίχως να τον πάρει είδηση η γυναίκα

μου ... Είναι πάνω στο ράφι, ζερβά μόλις θα μπεις. Μόνο, για

το Θεό, να μην το πάρει χαμπάρι η γυναίκα μου».

Κάνανε όλοι μαζί συμβούλιο κι ο κλήρος έπεσε στον

Έντη. Αυτός ξεκίνησε να πάει.

«Αν τύχει και σε πιάσει η γυναίκα μου μην πεις πως σ' έ

στειλα εγώ» του φώναξε ο Γκάυ. Στο μεταξύ δοκίμαζε τα φρένα. Το ένα πεντάλι δεν ακου

μπούσε ώς χάμω σαν το πάτησε , τούτο σήμαινε πως η μπάντα

ήταν σε αρκετά καλή κατάσταση. Το άλλο πεντάλι ακουμπούσε ώς χάμω, λοWΙiόν τα φρtνα δΕ δούλΕυαν. Η ρΕβiρσα ωστόσο λειτουργούσε, και σ' ένα Φορντ μοντέλο Τ, η ρεβέρσα είναι


το παν για να γλιτώσεις από την κατρακύλα. Αν σου σπάσει το φρένο, κάνεις όπισθεν με τη ρεβέρσα. Κι αν τύχει να μην παίρ

νει τον ανήφορο η μηχανή, τότε, αν η ρεβέρσα είναι στην εντέ

λεια, γυρίζεις το αυτοκίνητο τα πίσω μπρος και ανεβαίνεις τον

ανήφορο κωλώνοντας. Ο Γκάυ βρήκε πως η ρεβέρσα δούλευε

καλά κι έτσι όλα θα πηγαίναν πρίμα.

Ο Έντη γύρισε φέρνοντας τις μπαταρίες δίχως να του τύ

χει τίποτα κι αυτό ήταν καλό σημάδι για την επιχείρηση. Η γυ

ναίκα του Γκάυ βρισκόταν στην κουζίνα, ο Έντη την άκουσε

που πηγαινοερχόταν, μα εκείνη δεν τον άκουσε που ψαχούλευε μες στο κελάρι. Για κάτι τέτοια ήταν μάνα ο Έντη.

Ο Γκάυ τοποθέτησε τις μπαταρίες και πάτησε το κουμπί. «Γύρνα κανένας σας τη μανιβέλα» λέει στα παιδιά.

Ο Γκάυ έκανε το θαύμα του, τον έστειλε στη γη ο Θεός για

τις δουλειές αυτές ~ίδιος ο άγιος Φανούριος για όσα πράγμα

τα εδώ κάτω έχουν ρόδες, πιστόνια και γρανάζια, ένας άγιος

Φανούριος για τα πεντάλια, τις σωλήνες και τα σύρματα. Κι αν

κάποτε συμβεί μια μέρα, να δούμε όλα τα ξεχαρβαλωμένα

Μπουίκ, Ντε Σότο, Σεβρολέτ, Όβερλαντ, Ώστεν και φορντάκια να δοξολογούν το Θεό σε χορωδία, αιτία γι' αυτό θα 'ναι ο

Γκάυ και οι όμοιοί του.

Μια στροφή της μανιβέλας, μια μικρή στροφούλα -κι η μη

χανή άρχισε πάλι να δουλεύει, έπειτα σταμάτησε κι έπειτα πά

λι έβαλε μπρος. Κάτι ψαχούλεψε ο Γκάυ και το φορντάκι του Λη Τσανγκ άρχισε να κλοτσά και να τραντάζεται από ευχαρί

στηση, σαν να 'χε καταλάβει πως δούλευε για κάποιον που το

νιώθει και το αγαπά.

Απομένανε μονάχα κάτι μικρολεπτομέρειες το καμιονάκι

δεν είχε άδεια κυκλοφορίας, ούτε φώτα. Μα τα παιδιά ρίξανε,

τάχα έτσι, τυχαία, ένα τσουβάλι πάνω στην πίσω πλάκα, για να μη φαίνεται ο αριθμός και πασαλείψανε τη μπροστινή με λά

σπη για τον ίδιο λόγο. Τα εφόδια που πήρανε μαζί τους δεν ή

ταν και πολύ βαριά: μερικές aπόχες με μακρύ χερούλι για να

μαζώνουν τους βατράχους και κάμποσους μεγάλους σάκους.

Γενικά, οι άνθρωποι που πάνε να κυνηγήσουν στην εξοχή,

παίρνουν μαζί τους τρόφιμα και πιοτά -μα ο Μακ είχε διαφορετικές ιδέες. Σκέφτηκε, με το δίκιο του, πως τα τρόφιμα μας

70 τzΩΝ ΣτΑΪΝΜΠΕΚ

έρχονται από την εξοχή κι έτσι, όλες όλες οι προμήθειες που

πήρανε μαζί τους, ήταν δυο καρβέλια κι ό,τι απόμεινε από το περιεχόμενο της χιλιάρας του Έντη. Η παρέα σκαρφάλωσε

στο αυτοκίνητο, ο Γκάυ στο τιμόνι και πλάι του ο Μακ. Στρί

ψανε τη γωνία μπρος από του Λ η Τσανγκ το μαγαζί και κατη

φόρισαν μέσ' από το γήπεδο προσέχονας να μη χτυπήσει το

αυτοκίνητο πάνω στα σκόρπια παλιοσιδερικά. Ο κύριος Μα

λόυ καθόταν πλάι στο καζάνι του και τους χαιρέτησε από μακριά καθώς περνούσαν. Ο Γκάυ πήρε τη στροφή προσεχτικά

γιατί τα μπροστινά λάστιχα βρίσκονταν σε κακή κατάσταση,

πολυτριμμένα και όλο ξέφτια. Όσο κι αν γίνανε γοργά οι προετοιμασίες, ήταν κιόλα περασμένο μεσημέρι.

Το καμιονάκι στάθηκε μπροστά στο πρατήριο μπενζίνας

του Ρεντ Γουίλιαμς. Ο Μακ έβγαλε το σημείωμα και του το

'δωσε.

«0 Δόκτορας» του λέει, «δεν κράταγε πάνω του λιανά. Δώσε μας, λοιπόν, πέντε γαλόνια κι ένα δολάριο μετρητά αντί

δέκα γαλόνια που σου γράφει. Έτσι μου 'πε να σου πω. Ήταν

βιαστικός να πάει για κάτω, έχει μια σπουδαία υπόθεση».

Ο Ρεντ χαμογέλασε:

«Μακ, ξέρεις πως ο Δόκτορας δεν τα χάβει κάτι τέτοια.

Δεν είναι άνθρωπος κουτός, φαντάστηκε το κόλπο σου και μου τηλεφώνησε ψες βράδυ».

«Καλά ντε, βάλε και τα δέκα γαλόνια» έκανε ο Μακ. «Στάσου μια στιγμούλα. Ρίξε μονάχα πέντε, τ' άλλα πέντε μας

τα δίνεις μέσα στο μπιντόνι, ξέρεις, τα μπιντόνια των πέντε

γαλονιών που 'ναι σφραγισμένα.

Ο Ρεντ πάλι χαμογέλασε:

«Κι αυτό το κόλπο το πρόβλεψε ο Δόκτορας» .

«Καλά ντε, ρίχνε και τα δέκα να τελειώνουμε! Και στράγ

γα το σωλήνα, ε ;»

Για να μην περάσουν μέσ' από το Μοντερέυ πήραν τα πα

ρασόκακα. Όχι για τίποτ' άλλο, μόνο και μόνο από λεπτότητα

για την άδεια της τροχαίας και για τα φανάρια που δεν είχε το

αυτοκίνητο. Φτάνει που κι έξω απ6 την π6λη, ώσπου ν' ανεβούν το Κάρμελ Χιλ και να κατεβούν στη ρεματιά -τέσσερα

μίλια σωστά- είχαν φόβο μήπως aνταμώσουν κανένα πολι-


σμάνο. Θα ησυχάζανε πια σαν μπαίνανε στον απόμερο δρόμο

του Κάρμελ Βάλεϋ. Ο Γκάυ πήρε την ανηφοριά πατώντας το

πεντάλι. Στα πενήντα μέτρα στάθηκε, γύρισε το αυτοκίνητο τα

πίσω μπρος, ξανακατέβηκε το λόφο, κι έπειτα έβαλε πάλι μπρος με τη ρεβέρσα. Το καμιονάκι ξαναπήρε τον ανήφορο,

μα πισώκωλα τούτη τη φορά.

Το νερό έβραζε μέσα στο ραντιατέρ -μα πολλοί που είναι

ειδικοί για τα φορντάκια μοντέλο Τ έχουν τη γνώμη πως μια

τέτοια μηχανή δουλεύει στην εντέλεια μόνο σαν βράζει το νερό.

Θα 'πρεπε κάποιος να βρεθεί να γράψει μια σοφή πραγ

ματεία για την ηθική, σωματική και αισθητική επίδραση που έ

χουν τα φορντάκια μοντέλο τ πάνω στον αμερικανικό λαό.

Δυο γενιές αμερικάνοι ασχολήθηκαν περισσότερο με το φορ

ντάκι παρά με τη γυναικεία κλειτορίδα, μάθανε καλύτερα το

σύστημα του μηχανισμού του παρά το πλανητικό σύστημα. Με

το μοντέλο Τ χάθηκε ακόμα ώς ένα βαθμό και το αίσθημα της

ιδιοκτησίας. Οι κρίκοι δεν ήταν πια ιδιοκτησία κανενός και ό

ποιος έβρισκε μια τρόμπα για τα λάστιχα την έκανε δική του.

Μες στην περίοδο αυτή, τα περισσότερα παιδιά ήρθανε στον

κόσμο από σύλληψη μέσα σ' ένα μοντέλο Τ και όχι λίγα γεννή

θηκαν μέσα σ' ένα φορντάκι. Τόσο κακόπαθε ο θεσμός της

αγγλοσαξονικής εστίας, που από τότε δεν ξαναπήρε πια τα

πάνω του.

Το καμιονάκι σκαρφάλωσε αποφασιστικά το Κάρμελ Χιλ,

όλο πισώκωλα, πέρασε το τζακ Πηκ, μα όπως έκανε μια τε

λευταία προσπάθεια για ν' ανέβει την πιο απότομη πλαγιά, η μηχανή του άρχισε να μην τραβά καλά, κόμπιασε κι έπειτα

σταμάτησε. Το φορντάκι φαινόταν πολύ ήσυχο τώρα που στα

μάτησε η μηχανή . Ο Γκάυ ωστόσο τ' άφησε να κατηφορίσει λί

γα μέτρα και το πλεύρισε στην αρχή του δρόμου του τζακ Πηκ.

«Τι τρέχει;» ρώτησε ο Μακ.

«Μου φαίνεται πως φταίει το καρμπυρατέρ» είπε ο Γκάυ .

Η μηχανή φυσομανούσε και πήγαινε να σπάσει από την υ-

περθέρμανση, και ο ατμός ξεθύμανε σφυρίζοντας απ' τη σωλήνα, ίδια η ανάσα του κροκόδειλου.

Το καρμπυρατέρ του μοντέλου Τ δεν είναι περίπλοκο, μα


πρέπει όλα τα κομμάτια του να λειτουργούν στην εντέλεια.

Έχει μια βαλβίδα με βελόνα και η μύτη της βελόνας πρέπeι να

βρίσκεται ακριβώς πάνω στην τρύπα της βαλβίδας, διαφορετι

κά δε δουλεύει το καρμπυρατέρ.

Ο Γκάυ έπιασε τη βελόνα και είδε πως η μύτη της ήταν

σπασμένη.

«Βρε πώς γίνεται να σπάσει!» aπόρησε.

«Της κάνανε μάγια» είπε ο Μακ. «Αυτό 'ναι δίχως άλλο,

μάγια. Μπορείς να τη φτιάξεις;»

«Όχι, να πάρει ο διάβολος. Πρέπει να βρω μιαν άλλη».

«Πόσο στοιχίζει;»

«Ένα δολάριο πάνω κάτω η καινούρια. Εικοσιπέντε σέ-

ντσια η μεταχειρισμένη».

«Έχεις ένα δολάριο;»

«Έχω, μα δε θα μου χρειαστεί».

«Έλα, τρέχα λοιπόν να βρεις μιαν άλλη. Θα περιμένουμε

εδώ χάμω» .

«Και να θέτε δεν μπορείτε να το κουνήσετε από δω».

Βγήκε από το αυτοκίνητο, προχώρησε λιγάκι και στάθηκε

στη μέση του δρόμου. Σε όποιο αυτοκίνητο περνούσε, του έκα

νε νόημα να σταματήσει. Επιτέλους το τέταρτο αυτοκίνητο

σταμάτησε. Τα παιδιά τον παρακολουθούσαν με το μάτι, τον

είδαν που ανέβηκε στο ξένο αυτοκίνητο και ξεκίνησε για να

'βρει άλλη βελόνα. Κάνανε ώς έξι μήνες να τον ξαναδούν.

Πόσες άπειρες πιθανότητες υπάρχουν στον κόσμο! Πώς έ

γινε και χάλασε το αυτοκίνητο που παρέλαβε τον Γκάυ; Αν ο Γκάυ δεν ήξερε από αυτοκίνητα, δε θα καθόταν να το διορθώ

σει και να ξεκινήσει πάλι για το Μοντερέυ. Αν δεν το 'χε διορ

θώσει, ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου δε θα τον έπαιρνε στου

Τζίμυ Μπρούσια να τον κεράσει ένα πιοτό. Και πώς έτυχε να

γιορτάζει ο τζίμυ τα γενέθλιά του, τη μέρα εκείνη ίσα ίσα;

Από τα εκατομμύρια τις πιθανότητες που υπάρχουν στον κό

σμο, σύμπτωση να τύχουν ακριβώς αυτές που γινήκανε αιτία

να χώσουν τον Γκάυ στη φυλακή της Σάλι να. Ο Σπάρκυ Ενέα κι ο Τόνι Κολέτι, που 'τανε στα μαχαίρια, τα 'χανε ξαναφτιά

ξει μεταξύ τους και γιορτάζαν με τον τζίμυ τα γενέθλιά του.

Μπήκε στο μαγαζί και η αναπόφευκτη κοπέλα. Ένα οργανέτο


έγινε κι αυτό συνένοχος. Ο καινούριος φίλος του Γκάυ ήξερε

κάποιο καινούριο κόλπο για να τα βγάζει πέρα στους καβγά

δες -μια λαβή από το μετακάρπιο του χεριού- θέλησε να μά

θει τη λαβή στον Σπάρκυ, μα πάνω στην επίδειξη του 'σπασε

το χέρι. Βρέθηκε μπροστά κι ένας τζαναμπέτης πολισμάνος.

Όλα τούτα ήταν λεπτομέρειες που δεν είχαν ούτε ειρμό ούτε σχέση μεταξύ τους , και όμως όλα οδηγούσαν προς μια μοναδι

κή κατεύθυνση. Το πεπρωμένο δεν ήθελε να πάει ο Γκάυ για

βατράχους και, για να του φέρει εμπόδιο, έκανε όλη αυτή τη

φασαρία, μάζωξε όλους αυτούς τους ανθρώπους, συσσώρεψε

όλα αυτά τα περιστατικά. Και όταν το γλέντι έφτασε στο κατα

κόρυφο και σπάσαν τη βιτρίνα του παπουτσάδικου του Χόλ

μαν για να δοκιμάσουν τα παπούτσια, μονάχα ο Γκάυ δεν πήρε είδηση πως κάπου μες στην πόλη έπιασε πυρκαγιά, μονάχα

ο Γκάυ δεν κούνησε από τη θέση του . Και σαν ήρθε η αστυνο

μία τον βρήκε να κάθεται μοναχός μέσα στη βιτρίνα και να

φοράει στο ένα του πόδι ένα παπούτσι από καστόρι και στ' άλλο ένα παπούτσι λουστρινένιο.

Τα παιδιά είχαν απομείνει να τον περιμένουν πλάι στο κα

μιονάκι. Σαν βράδιασε, ανάψαν μια μικρή φωτιά γιατί έκανε

ψυχρούλα. Φυσούσε από τη θάλασσα, το αεράκι σιγοτραγου

δούσε μέσα στις φυλλωσιές των πεύκων πάνω απ' τα κεφάλια τους . Ξαπλώθηκαν πάνω στα πευκοβέλονα και κοιτάζανε ψη

λά τον ουρανό μέσ' από τα κλωνιά. Είπανε μια κουβέντα και

για τον Γκάυ, πως φαίνεται να δυσκολεύτηκε ώσπου να 'βρει

τη βελόνα -έπειτα, σιγά σιγά, πάψανε να μιλούν για τον Γκάυ. «Κάποιος μας θα 'πρεπε να 'χει πάει μαζί του» είπε ο Μακ.

Θα 'τανε ώς δέκα η ώρα όταν σηκώθηκε ο Έντη.

«Είναι κάποιο γιαπί εδώ κοντά, πάνω στο λόφο» λέει

στους άλλους. «Πάω να ρίξω μια ματιά μη βρίσκεται κανένα

περισσευούμενο φορντάκι» .

12

Το Μοντερέυ έχει μια παλιά λογοτεχνική παράδοση. Θυμάται

με περηφάνια πως ο Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον έζησε αρκετό

καιρό εδώ πέρα. Σίγουρα η τοπογραφία του Νησιού με τους

Θησαυρούς έχει κάτι από τ' ακρογιάλια τούτα. Τον τελευταίο καιρό ήρθανε μερικοί λογοτέχνες για να περιηγηθούν το Κάρ

μελ, μα ωστόσο η νεώτερη λογοτεχνία δεν είναι ζουμερή όσο η

παλιά, τα «γράμματα» χάσανε την πρωτινή αξιοπρέπειά τους.

Συνέβη λοιπόν και αναστατώθηκε η πολιτεία με την προσβολή

που γίνηκε σε κάποιον συγγραφέα. Το περιστατικό είχε σχέ

ση με το θάνατο του τζόσουα Μπίλινγκς, του μεγάλου χιουμορίστα.

Στη θέση που είναι χτισμένο το καινούριο ταχυδρομείο ή

ταν πριν μια σούδα γεμάτη νερό που είχε κι ένα γεφυράκι.

Από τη μια μεριά της σούδας βρισκόταν ένα παλιό κτίριο από

πλίθες κι από την άλλη το σπίτι του γιατρού που ξεγεννούσε,

γιάτρευε και πέθαινε τον κόσμο. Είχε σπουδάσει στη Γαλλία,

έκανε πειράματα με ζώα και είχε ειδικευτεί να ταριχεύει τα

κορμιά των πεθαμένων. Μερικοί από την πολιτεία είχαν τη

γνώμη πως η ταρίχευση είναι μια περιττή αισθηματολογία, άλ

λοι πως τα λεφτά πάνε χαμένα και άλλοι τη θεωρούσαν σαν ιε

ροσυλία, μια και οι άγιες γραφές δεν αναφέρουν τίποτα σχετι

κό. Μα οι πιο πλούσιες οικογένειες πήρανε το συνήθειο σιγά

σιγά και άρχισε να γίνεται της μόδας.

Ένα πρωί, ο γηραλέος κύριος Καριάγκα πήγαινε από το σπίτι του κατά το λόψο, στην οδό Αλβαράντο. Καθώς περνού

σε το γεφυράκι, είδε ένα παιδί κι ένα σκύλο που προσπαθούσαν να βγουν από τη σούδα. Το παιδί κράταγε στο χέρι του ένα συκώτι κι ο σκύλος έσερνε ξοπίσω του κάμποσα μέτρα ε -


ντόσθια μαζί μ' ένα στομάχι. Ο κύριος Καριάγκα σταμάτησε

για να μιλήσει στο παιδί.

«Καλημέρα, παιδί μου» του λέει μ' ευγένεια.

«Καλημέρα σας, κύριε» του αποκρίθηκε ο μικρός -τον

καιρό εκείνο τα παιδιά μιλούσαν με ευγένεια.

«Πού το πας το συκώτι;»

«Θα φτιάξω δόλωμα για να ψαρέψω γαύρους».

Ο κύριος Καριάγκα χαμογέλασε: «Αμ' ο σκύλος; Κι εκείνος θα ψαρέψει γαύρους;»

«Δεν ξέρω. Τα βρήκε όπως κι εγώ, μέσα στη σούδα».

Ο κύριος Καριάγκα πάλι χαμογέλασε, μα ωστόσο το μυα

λό του άρχισε να δουλεύει. Το συκώτι δεν έμοιαζε βοδινό, ή

ταν πολύ μικρό. Ούτε και μοσχαρίσιο, ήταν πολύ κόκκινο. Ού

τε και αρνίσιο. Άρχισε να βάζει ιδέες.

Στη γωνιά πιο εκεί aντάμωσε τον κύριο Ράυαν.

«Πέθανε κανένας την περασμένη νύχτα;» τον ρωτά.

«Όχι, δεν ξέρω να πέθανε κανένας» αποκρίθηκε ο κύριος

Ράυαν.

«Σκοτώθηκε κανένας;»

«Ούτε».

Ξεκινήσανε οι δυο μαζί και ο κύριος Καριάγκα ανέφερε

για το παιδάκι και το σκύλο.

Στο καφενείο ήταν μαζεμένοι κάμποσοι πολίτες και συζητούσαν όπως κάθε πρωί. Ο κύριος Καριάγκα τους διηγήθηκε

όσα είδε, και καθώς τέλειωνε την ιστορία του μπαίνει κι ο α

στυνόμος. Αυτός σίγουρα θα 'ξερε αν είχε πεθάνει κανένας

μέσα στην πολιτεία.

«Κανένας δεν πέθανε στο Μοντερέυ» τους λέει. «Μονάχα

ο Τζόσουα Μπίλινγκς που καθόταν στην εξοχή, στο ξενοδο

χείο Ντελ Μόντε».

Όλοι σωπάσανε, η ίδια σκέψη τριγυρνούσε μέσα στο μυα

λό τους. Ο Τζόσουα Μπίλινγκς ήταν σπουδαίος άνθρωπος, έ

νας μεγάλος συγγραφέας που τίμησε το Μοντερέυ διαλέγοντάς το για να πεθάνει εδώ. Και να που τώρα το σκήνος του a-

τιμάστηκε. Δίχως να χασομεράνε φτιάξανε μια επιτροπή και ξεκίνησαν, επίσημοι και σοβαροί, για το σπίτι του γιατρού που είχε σπουδάσει στη Γαλλία.

76 ΊΖΩΝ ΣτΑΪΝΜΠΕΚ

Χτυπήσανε την πόρτα. Ο γιατρός είχε δουλέψει ώς αργά

τη νύχτα και κοιμόταν ακόμη . Το χτύπημα τον ξύπνησε, πετά

χτηκε από το κρεβάτι και βγήκε όπως ήταν, με τη νυχτικιά του.

Ο κύριος Καριάγκα πήρε το πιο σοβαρό του ύφος:

«Μήπως ταριχέψατε τον Τζόσουα Μπίλινγκς; »

«Πώς; Βέβαια» .

«Και τι κάνατε τα εντόσθιά του;»

«Μα τα 'ριξα στη σούδα, όπως κάνω πάντα».

Τον βάλαν να ντυθεί γρήγορα γρήγορα και τον πήραν βια

στικά μαζί τους στην ακρογιαλιά. Αν το παιδί πρόφτασε κιόλα

να κάνει το συκώτι δόλωμα, θα 'ταν πια πολύ αργά. Έμπαινε

ίσια ίσια σε μια βάρκα την ώρα που έφτασε η επιτροπή . Τ ά

ντερα βρίσκονταν χυμένα πάνω στην αμμουδιά, εκεί που τα

'χε παρατήσει ο σκύλος.

Αναγκάσανε το γιατρό από τη Γαλλία να τα μαζέψει, να τα

πλύνει με όλα τα δείγματα του σεβασμού και να τα καθαρίσει

όσο γίνεται από την άμμο. Υποχρεώθηκε να παραγγείλει με έ

ξοδά του ένα μολυβένιο κιβώτιο, να βάλει μέσα τα εντόσθια

και να τ' αποθέσει στο νεκροσέντουκο του τζόσουα Μπίλινγκς.

Το Μοντερέυ δε θα παραδεχόταν ποτέ ν ' aτιμαστούν τα εντό

σθια ενός τόσο μεγάλου λογοτέχνη.

13

Ο Μακ και τα παιδιά κοιμηθήκανε όμορφα και καλά πάνω

στα πευκοβέλονα. Ο Έντη γύρισε πίσω κοντά που πήγαινε να ξημερώσει. Αναγκάστηκε να κάνει πολύ δρόμο για να 'βρει ένα φορντάκι. Αφού επιτέλους το ανακάλυψε, άρχισε να συλ

λογιέται αν ήταν σωστό να πάρει τη βελόνα -όχι για τίποτ' άλ

λο, μπορούσε και να μην ταίριαζε στη θέση της παλιάς . Απο

φάσισε, λοιπόν, και πήρε το καρμπυρατέρ ολάκερο μαζί με τη βελόνα. Τα παιδιά κοιμόντανε ακόμα και δεν το πήραν είδηση

πως γύρισε ο Έντη . Ξάπλωσε πλάι τους κι αυτός κι αποκοιμή

θηκε κάτω από τα πεύκα με ήσυχη συνείδηση, γιατί όλα τα

φορντάκια μοντέλο Τ έχουν το καλό πως τ' ανταλλακτικά τους, όχι μόνο ταιριάζουν σ' όλες τις ίδιες μηχανές, μα ούτε μπορεί

κανένας να τ' αναγνωρίσει αν είναι δικά τους ή όχι.

Από δω πάνω η θέα είναι όμορφη, ο κόλπος γράφει μια

καμπύλη στα πόδια του βουνού , τ' aφρισμένα κύματα ξεχύνο

νται στην αμμουδιά, τριγύρω απλώνονται οι αμμόλοφοι, και

δεξιά, στο βάθος, ξεχωρίζει ολοκάθαρα η πολιτεία με τα σπί

τια και τη θαλπωρή της.

Ο Μακ σηκώθηκε από τον ύπνο του σαν έφεξε καλά η αυ

γή, διόρθωσε τα παντελόνια του που είχαν τσαλακωθεί κι α

πόμεινε κοιτάζοντας τη θάλασσα. Κάμποσα τρεχαντήρια

μπαίνανε στο λιμανάκι, ένα τάνκερ δεμένο πλάι στον κυματοθραύστη φόρτωνε πετρόλαδο. Πίσω από εκεί που στεκόταν ο

Μακ, σαλεύαν τα κουνέλια μέσα στα χαμόκλαδα. Έπειτα βγή

κε ο 11λιος και ξετίναξε από τον αέρα τη νυχτερινή ψυχρούλα,

σαν να ξετίναξε κάποιο χαλί. Ο Μακ αναρρίγησε σαν ένιωσε την πρώτη ζεστασιά του ήλιου.

Τα παιδιά φάγανε λίγο ψωμί όσο καταγινόταν ο Έντη να

78 'ΓΖΩΝ ΣτΑΪΝΜΠΕΚ

εφαρμόσει το καρμπυρατέρ. Σαν τέλειωσαν, δε χάσαν τον

καιρό τους να γυρίζουν τη μανιβέλα. Βάλθηκαν να σπρώχνουν το φορντάκι ωσότου πήρε φόρα η μηχανή. Ο Έντη κάθισε στο

τιμόνι, ανέβηκαν τον ανήφορο πισώκωλα ώς την κορυφή κι έπειτα κατηφόρισαν ώς πέρα από το Χάτον Φηλντς. Οι αγρια

γκινάρες γεμίζανε το Κάρμελ Βάλεϋ, γκριζοπράσινες κι αγκα

θωτές, κι οι πικροδάφνες γέρνανε αράδα πλάι στο ποτάμι.

Στρίψανε ζερβά το δρόμο -κι αμέσως κιόλα τους χαμογέλασε

η τύχη. Μια κοκκινόκοτα, που είχε ξεφύγει από κάποιο μακρι

νό υποστατικό, περνούσε ήσυχα το δρόμο, μα ο Έντη την κυ

νήγησε για λίγο και κατάφερε να τη χτυπήσει με τη ρόδα του

αυτοκιν1Ίτου . Ο Φουντούκα τη σήκωσε από χάμω και, όπως

τραβούσαν το δρόμο τους, έπιασε να τη μαδά σκορπώντας τα

φτερά στον άνεμο που είχε αρχίσει να φυσάει από τη μεριά

του 'Γζέημσμπουργκ. Ήταν ό,τι χρειαζόταν για να χαθεί και

το παραμικρό aχνάρι: ο άνεμος πήρε μαζί του τα κόκκινα φτε

ρά ώς τους αμμόλοφους κι ακόμα παραπέρα, ώς τη θάλασσα.

Το Κάρμελ είναι ένα χαριτωμένο ποταμάκι. Δεν πάει σε πολύ μάκρος μα έχει ό,τι χρειάζεται σ' ένα ποτάμι. Σκαρφα

λώνει το βουνό, κατρακυλάει για λίγο την πλαγιά, χασομερά

στ' αμμουδερά, πιο πέρα οι όχθες του πλαταίνουν και το κλεί

νουν μέσα σε μια φραγή σαν να 'τανε λιμνούλα, ξεχειλίζει απ'

τη φραγή, γλιστράει κελαρύζοντας πάνω στα λεία βότσαλα και

τις στρογγυλεμένες πέτρες, κυλάει κάτω από μουριές, κι από

εκεί πέρα πέφτει σε λαγούβες και σπηλιές που ζουν πέστρο

φες και καραβίδες. Το χειμώνα οι βροχές το αλλάζουν σε χείμαρρο, σ' ένα ποτάμι αγριεμένο, μα μόλις μπει το καλοκαίρι

γίνεται πάλι τόσο ήσυχο που τα παιδιά τσαλαβουτάνε μέσα

στα νερά του και τότε είναι η εποχή που το τρυγούν οι ψαρά

δες. Τα βατράχια κοιτάνε από τις όχθες με τα φουσκωτά τους

μάτια και οι φτελιές πυκνώνουν τις φυλλωσιές τους. Ζαρκάδια

και αλεπούδες έρχονται και πίνουν στα κρυφά κάθε πρωί και

σούρουπο, και κάπου κάπου κατεβαίνει κι ένας πάνθηρας απ'

το βουνό, σέρνεται πλακουτσωτός με την κοιλιά και γλείφει το

νερό να ξεδιψάσει. Τα αγροκτήματα της εύφορης κοιλάδας διοχετεύουν το νερό από δω πέρα για τους λαχανόκηπους και τα δεντροπερίβολα. Εδώ συχνάζουν οι τσίχλες στα περάσματά


τους και τ' αγρ ιοπερίστερα σφυρίζουν μες στο βραδάκι. Και

τα κουνάβια όλο τριγυρνούν εδώ κοντά ψάχνοντας για βατρά

χους. Είν' ένα ποτάμι τέλειο στο είδος του .

Αφού προχωρήσει το ποτάμι λίγα μίλια μέσα στην κοιλά

δα, οι όχθες του ψηλώνουν και γίνονται απότομες και κρεμα

στές, κάτω από πυκνές φτελιές και αγράμπελη. Εδώ σχηματίζεται μια πράσινη σπηλιά με ήσυχα βαθιά νερά και πλάι της α

πλώνεται μια όμορφη μικρή αμμουδιά, που είναι μια χαρά για

να καθίσεις και να ψήσεις το φα·t σου.

Ο Μακ και τα παιδιά φτάσανε ώς εδώ δίχως κανένα επεισό

διο . Όλα πηγαίνανε καλά. Εδώ είχαν τα βατράχια το λημέρι

τους. Ένας τόπος για να ξαποστάσεις, για να περάσεις μερικές στιγμές ευτυχισμένες. Δεν τους παράτησε η τύχη. Εκτός απ' την

πουλάδα, είχαν μαζί τους κι ένα σακί καρότα που έπεσε από κά

ποιο περαστικό καμιόνι και κάμποσα κρεμμύδια που τα πήραν

απ' το ίδιο καμιόνι αλλά δίχως να 'χουν πέσε ι. Ο Μακ είχε στην

τσέπη του ένα σακουλάκι με καφέ. Η μπουκάλα με το περίφημο

κοκτέιλ ήταν μισογεμάτη, φέρανε μαζί τους και αλάτι και πιπέ

ρι. Ο Μακ και τα παιδιά είχαν πολύ κακή ιδέα για όποιον ταξιδεύει δίχως να 'χει μαζί του αλάτι και πιπέρι και καφέ.

Τα ετοιμάσανε όλα δίχως φασαρίες και βιασύνη. Πάνω σε

τέσσερις μεγάλες πέτρες στήσανε τον αδειανό τενεκέ της

μπενζίνας, τον γέμισαν νερό και ρίξαν μέσα την πουλάδα α

φού την πλύνανε καλά καλά. Ρίξανε και τα κρεμμύδια κι ανά

ψανε μια χαμηλή φωτιά να σιγοψήνεται η πουλάδα. Μονάχα

όσοι. δεν ξέρουν από μαγειρική βάζουν δυνατή φωτιά. Θ' αργούσε βέβαια να βράσει η πουλάδα, ήταν λίγο γέρικη, μα η

παλιά κότα έχει το ζουμί. Τώρα που άρχισε να σιγοβράζει, μο

σχοβολούσε ο τόπος τρόγυρα.

Ο Μακ τους μίλησε με νου και γνώση:

«Η νύχτα είναι η καλύτερη ώρα για βατράχους. Ας πλαγιάσουμε λιγάκι ώσπου να σκοτεινιάσει» .

Έτσι και γίνηκε. Ξαπλώσανε στον ίσκιο και τους πήρε ο ύ

πνος έναν ένα.

Ο Μακ είχε δίκιο. Τα βατράχια δε βγαίνουν τη μέρα, κρύ βονται μες στις φτέρες και πίσω από τις πέτρες και κρυφοκοι

τάνε. Ο καλύτερος τρόπος είναι να τα κυνηγάς τη νύχτα μ' ένα


κλεφτοφάναρο. Για τούτο κοιμηθήκαν τα παιδ ιά ξέροντας πως

θα δουλέψουν ολονυχτίς. Ο Φουντούκα μόνο απόμεινε ξύ

πνιος, για να φροντίζει το φα"t όσο ψήνεται και να ρίχνει κά

που κάπου κι ένα ξυλαράκι στη φωτιά.

Στις ψηλές τούτες όχθες δεν υπάρχουν χρυσαφένια δειλι

νά . Μόλις κρύφτηκε ο ήλιος πίσω τους, κατά τις δύο το απομε

σήμερο, πλάκωσ' ένας ίσκιος τσουχτερός. Οι μουριές ανατρι

χιάσαν με το βραδινό αεράκι. Μικρά νεροσκούληκα γλιστρή

σανε πάνω στα βράχια, κατέβηκαν μες στο νερό και κολυ

μπούσαν με το κεφάλι τους ψηλά, ίδιο σαν περισκόπιο, αφήνο

ντας ξοπίσω τους ένα μικρό αυλάκι. Μια πέστροφα μεγάλη α

ναπήδησε μες στη λαγούβα. Τα κουνούπια και οι σκνίπες, που

αποφεύγουν τον ήλιο, βγήκανε τώρα και βουίζαν πάνω απ' το

νερό. Όλα τα ζούδια που αγαπούν το φως, οι μύγες, οι βρω

μούσες, οι χρυσόμυγες, οι σφήκες, οι μπαμπούροι, κρυφτήκα

νε μες στις φωλιές τους. Κι όπως ο ίσκιος πλάκωσε στην αμ

μουδιά κι ακούστηκε η πρώτη τσίχλα να καλεί το ταίρι της, ξυ

πνήσανε ο Μακ και τα παιδιά. Η πουλάδα είχε ψηθεί και τους

λιγούρευε η μυρωδιά της . Ο Φουντούκα είχε ρίξει μέσα και

δαφνόφυλλα να βράσουν με τα καρότα. Και ο καφές ψηνόταν

σε μια πλα'ίνή φωτιά. Ο Μακ ξύπνησε, σηκώθηκε, τεντώθηκε,

αργοκουνήθηκε να πάει ώς τη λαγούβα, ένιψε το μούτρο του,

έβηξε, έφτυάε, ξέπλυνε το στόμα του, άφησ' έναν αέρα, έσφι

ξε το ζωνάρι του, έξυσε τις γάμπες του, χτένισε τα μαλλιά του

με τα δάχτυλα, ήπιε απ' τη μπουκάλα, ρεύτηκε δυο φορές και

ξανακάθισε πλάι στη φωτιά.

«Ιχ! Μυρωδιά!»

Όλοι οι άντρες κάνουν πάνω κάτω τα ίδια πράγματα μόλις

ξυπν1Ίσουν. Έτσι κι οι άλλοι ακολουθήσαν το παράδειγμα του Μακ και δεν άργησαν να καθίσουν πλάι στη φωτιά. Δεν ξεχά

σανε να πουν και δυο καλά λογάκια στον Φουντούκα. Τούτος

έβγαλε το σουγιά του και τον έμπηξε στο κρέας της πουλάδας.

«Δεν είναι δα και τόσο τρυφερή» τους λέει. «Θα 'πρεπε να

ψήνεται ολάκερη βδομάδα για να μαλακώσει. Μακ, πόσο χρο

νώ την κάνεις;»

«Εγώ 'μαι σαράντα οχτώ χρονώ μα όχι τόσο κάρτικος σαν δαύτη» του λέει ο Μακ.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΦΑΜΠΡJΚΕΣ 81

«Ώς πόσα χρόνια ζει μια κότα;» ρώτησε ο Έντη. «Θέλω να πω, αν δεν της στρίψεις το λαιμό ή αν δεν ψοφήσει από αρ

ρώστια».

«Κανένας δεν το ξέρει» αποκρίθηκε ο Τζόουνς. Περνούσε η ώρα ευχάριστα με την κουβέντα. Η μπουκάλα

έκανε το γύρο της.

«Έντψ> λέει ο Τζόουνς, «μην το πάρεις πως παραπονιέμαι, μονάχα έτσι, μου 'ρθε, ας πούμε, μια ιδέα. Υπόθεσε πως

αντί μια, παίρνεις μαζί σου δυο ή τρεις μπουκάλες άμα θα ξα

ναπάς στο μπαρ. Τη μια για το ουίσκι, την άλλη για κρασί, την

άλλη για μπίρα .. . » Μια στενόχωρη σιωπή ακολούθησε τα λόγια του, σαν γενι

κή αποδοκιμασία.

«Έτσι το 'πα, όχι πως δε μ' αρέσει όπως είναι» είπε γρή

γορα γρήγορα ο 'fζόουνς καταλαβαίνοντας το λάθος του. Και

για να τα μπαλώσει άρχισε τη φλυαρία:

«Μ' αρέσει όπως είναι γιατί έτσι που 'ναι δεν ξέρεις τι εί

δους μεθύσι πρόκειται να κάνεις. Πίνεις ουίσκι, ας πούμε, και

ξέρεις πάνω κάτω τι θα σου 'βγει. Αν είσαι μπελαλής θα πας

γυρεύοντας για καβγά, κι αν είσαι απ' αυτούς που κλαίνε, aρ

χινάς τα κλάματα. Μα τούτο δω το aφιλότιμο» -πρόσθεσε δεί

χνοντας τη μπουκάλα με μια χειρονομία μεγαλόψυχη- «δεν

ξέρεις τι θα σου σκαρώσει, μπορεί να σε κάνει να σκαρφαλώ

σεις σ' ένα πεύκο ή να σε στείλει κολυμπώντας ώς τη Σάντα

Κρουζ. Περίεργο, έ;»

Μασούλαγε τα λόγια του μην ξέροντας πώς να τελειώσει την κουβέντα.

«Μια και ο λόγος για κολύμπι» είπε ο Μακ για ν' αλλάξει

ομιλία και να τον κάνει να σωπάσει, «τι να γίνηκε, βρε παιδιά,

εκείνος ο Μακ Κίνλεϋ Μόραν; Τον θυμόσαστε; Ο βουτηχτής».

«Θυμάμαι» είπε ο Χιούγκη. «Κάναμε κάποτε παρέα οι δυο μας. Έτυχε να βρίσκεται σε αναδουλειά και το 'ριξε στο

πιοτό . Να βουτάς και να πίνεις είναι λίγο ζόρικη δουλειά. Του

τύχανε κι αναποδιές. Είδε κι. απόειδε, πούλησε το σκάφανδρο,

την περικεφαλαία, την αντλία και τα 'πιε τα λεφτά του, έτσι,

μέσα σε μια βδομάδα. Δεν ξέρω τι aπόγινε. Μα δεν ήταν πια

κατάλληλος για δουλειά μετά που βούτηξε για να σώσει εκεί-


νο τον Ταλιάνο από τη σκούνα Τα Δώδεκα Αδέρφια, που τον

παράσυρε η άγκυρα σtον πάτο. Κουφάθηκε από τότε και δεν

ήταν πια κατάλληλος για τη δουλειά. Ο Ταλιάνος γλίτωσε δί

χως καμιά ζημιά».

Ο Μακ ξαναρούφηξε απ' τη μπουκάλα.

«Και όμως έκανε λεφτά τον καιρό που απαγορεύαν τα

πιοτά» τους λέει. Η κυβέρνηση του πλέρωνε εικοσιπέντε δο

λάρια τη μέρα για να βουτά και να κοιτάζει μη ρίξανε μέσα

σtη θάλασσα μπουκάλια με πιοτό. Κι ο Λούης του πλέρωνε

άλλα τρία για κάθε κάσα που δεν έβρισκε -κατάλαβες; Ωσtό

σο, για να ξεγελάει το γκουβέρνο, ανέβαζε κι από μια κάσα κάθε μέρα. Ο Λούης παράβλεπε για τη μικρή ζημιά. Και το

γκουβέρνο ήταν ευχαρισtημένο με τη μια κάσα που ανέβαζε

και δε διόρισε άλλους βουτηχτάδες. Ο Μακ Κίνλεϋ .κέρδισε

πολλά λεφτά».

«Ναι» είπε κι ο Χιούγκη. «Μα ήταν κι αυτός όπως ο πάσα

ένας: βγάζουν δυο δεκάρες κι αμέσως πάει ο νους τους σtην

παντρειά. Χρειάσtηκε να πάρει τρεις γυναίκες, τη μια πάνω τ'

άλλου, ώσπου να τα κάνει έξι κι ένα. Το καταλάβαινα κάθε

φορά που λογάριαζε να παντρευτεί: αγόραζε μια γούνα από

άσπρη αλεπού και μπουμ! -την άλλη μέρα μάθαινα πως πα

ντρεύτηκε».

«Τι να γίνηκε άραγε ο Γκάυ;» ρώτησε ξαφνικά ο Έντη.

Πρώτη φορά μιλούσαν γι' αυτόν.

«Κάτι τέτοιο θα του 'τυχε» είπε ο Μακ. «Δεν μπορείς να

'χεις εμπιστοσύνη σ' έναν παντρεμένο. Πάντα ξαναγυρίζει σtη

γυναίκα του, όσο κι αν τη σιχαίνεται, όσο κι αν του 'ψησε το

ψάρι σtα χείλια. Τα συλλογιέται και τ' αναμασάει, μα όλο ξα

ναγυρίζει κάποια μέρα. Δεν μπορείς να τον εμπισtευτείς. Παράδειγμα ο Γκάυ. Η γυναίκα του τον δέρνει. Μα βάζω σtοίχη

μα πως τρεις μονάχα μέρες να λείψει από κοντά της αρχινά

και συλλογιέται πως ήταν από δικό του φταίξιμο και πάει πί

σω και τα ξαναφτιάνει».

Φάγανε καλά και με όρεξη. Τρυπούσαν με το σουγιά ένα

κομμάτι απ' την πουλάδα, το κρατάγαν έτσι όπως έσταζε ζουμί

ωσότου να κρυώσει, κι έπειτα το ξεκοκάλιζαν με τα δόντια. Φάγανε και τα καρότα και σtο τέλος το μπιντόνι έκανε το γύ-


ρο για να πιουν και το ζουμί. Γύρω τους ζύγωνε το βραδάκι,

σιγανό και ήρεμο σαν μουσική. Οι τσίχλες καλούσαν η μια την

άλλη για να πιουν απ' το ποτάμι. Μες στη λαγούβα χοροπη

δούσαν πέστροφες, τα νεροσκούληκα πλέαν εδώ κι εκεί όσο

λιγόστευε το φως της μέρας και ανακατεύονταν με το σκοτάδι.

Έκανε το γύρο του και το μπιντόνι του καφέ κι έτσι, χορτάτοι

πια και ζεσταμένοι, χωνεύανε σιωπηλοί για λίγη ώρα.

Στο τέλος μίλησε ο Μακ:

«Σιχαίνομαι τους ψεύτες, που να τους πάρει ο διάολος!»

«Για ποιον το λες;» ρώτησε ο Έντη.

«Ένα ψεματάκι αλλάζει, έτσι ας πούμε για να τα βγάλεις

πέρα ή για να γίνεται κουβέντα. Μα σιχαίνομαι όσους λένε

ψέματα στον εαυτό τους».

«Για ποιον το λες;» ξαναρώτησε ο Έντη.

«Το λέω για μένα τον ίδιο, μπορεί ακόμα και για σας.

Όλοι μας είμαστε παστρικά τσανάκια. Με την πρόφαση πως

θα διοργανώσουμε μια γιορτή για τον Δόκτορα, ήρθαμε εδώ

χάμω και την περνάμε φίνα. Ύστερα θα πάμε πίσω και θα πά

ρουμε τα λεφτά που θα μας δώσει ο Δόκτορας. Είμαστε πέντε,

ζωή να 'χουμε, και θα πιούμε βέβαια πέντε φορές όσο θα πιει

ο ίδιος. Να, θέλω να πω, δεν είμαι σίγουρος πως όλο αυτό το

πατιρντί το κάνουμε για να ευχαριστήσουμε τον Δόκτορα. Δεν

είμαι σίγουρος πως δεν το κάν.ουμε για τον εαυτό μας . Κι είναι

τόσο καλός ο Δόκτορας που δεν πάει να του το κάνουμε αυτό,

του Δόκτορα που είναι μάλαμα παιδί. Σαν να γλεντάμε στην

καμπούρα του. Θυμόσαστε τότε που βάλθηκα σώνει και καλά

να τον κάνω να μου δώσει ένα δολάριο. Άρχισα να του λέω

μια ιστορία που σκαρφίστηκα, κι έτσι που την aράδιαζα, κατά

λαβα να πάρει ο διάολος πως είχε μπει στο νόημα πως του λέω

κουραφέξαλα. Σταματάω τότε και του λέω: "Δόκτορα, είναι ό

λα ψέματα όσα σου λέω". Τι κάνει αυτός; Βάζει το χέρι στην τσέπη και βγάζει ένα δολάριο. "Μακ" μου λέει, ''για να σκαρ

φίζεται κανείς τόσες ψευτιές για ένα δολάριο, θα πει πως το 'χει μεγάλη ανάγκη" -και μου δίνει το δολάριο. Του το γύρισα

την άλλη μέρα. Το κράτησα δίχως να το ξοδέψω και του το 'δωσα πίσω την άλλη μέρα».

«0 Δόκτορας ψοφάει για γλέντι>> παρατήρησε ο Φουντού-


κα. «Για τούτο αποφασίσαμε να τον κεράσουμε. Τι διάολο σε

κλετίζεσαι;»

«Δεν ξέρω» είπε ο Μακ. «Θα 'θελα να κάνω κάτι για τον

Δόκτορα δίχως να 'χουμε εμείς τα πιο μεγάλα οφέλητα».

«Τι λέτε, να του κάνουμε ένα δώρο;» πρότεινε ο Χιούγκη.

«Ν' αγοράσουμε μια μπουκάλα ουίσκι, να του τη δώσουμε κι

ας την κάμει εκείνος ό,τι θέλει».

«Σωστή κουβέντα» είπε ο Μακ. «Αυτό θα γίνει, θα του δώ

σουμε το ουίσκι και θα φύγουμε».

«Ξέρεις πολύ καλά τι θα γίνει τότε» λέει ο Έντη. «0 Ανρί κι οι άλλοι θα μυριστούν το ουίσκι κι αντί να 'μαστε μόνο πέ

ντε θα ξεφυτρώσουν καμιά εικοσαριά. Κάποτε μου 'πε ο Δόκτορας πως άμα τηγανίζει μια μπριζόλα, το παίρνουν μυρωδιά

από το Δρόμο με τις Φάμπρικες ώς κάτω στ' ακρωτήρι. Δε

βλέπω το όφελος. Θα 'ναι καλύτερα, όπως το αποφασίσαμε

απ' την αρχή, με το γλεντάκι» .

Ο Μάκ στριφογυρνούσε μέσα στο μυαλό του κι αυτό το ε

πιχείρημα.

«Μπορεί να 'χεις δίκιο» λέει στο τέλος . «Πες όμως πως

του δίναμε κάτι άλλο από ουίσκι, ας πούμε κουμπιά για τα μα

νικέτια με το μονόγραμμά του».

«Κουράδες!» έκανε ο Φουντούκα. «Του Δόκτορα δεν του

αρέσουν τέτοια πράγματα».

Είχε νυχτώσει πια και τ' άστρα λάμπανε ασημιά στον ου

ρανό. Ο Φουντούκα έριξε δυο ξυλάκια στη φωτιά για να μπο

ρούν να βλέπουν τι τους γίνεται. Μια αλεπού αλυχτούσε πάνω

στο βουνό. Μέσα στη νύχτα μυρίζει το θυμάρι. Το νερό κελά

ρυζε πάνω στις ποταμίσιες πέτρες.

Καθώς συλλογιόταν ο Μακ αναποφάσιστος, ακούστηκαν

πατημασιές. Όλοι γυρίσανε να δουν ποιος είναι. Ένας άντρας

κοντόχοντρος και μαυριδερός σίμωνε κατά δω. Κρατούσε μια

καραμπίνα και τον ακολουθούσε ένα σκυλί του κυνηγιού.

«τι διάβολο γυρεύετε εδώ πέρα» τους ρωτά. «Τίποτα» είπε ο Μακ.

<Πο μέρος είναι ιδιωτικό . Δεν επιτρέπεται ούτε ψάρεμα, ούτε κυνήγι, ούτε φωτιές, ούτε κατασκήνωση. Πάρτε τα πράγ

ματά σας, σβήστε τη φωτιά και δρόμο!»


Ο Μακ πήρε ύφος ταπεινό:

«Δεν το 'ξερα, καπετάνιο μου» του λέει. «Στην τιμή μου,

καπετάνιο, δεν είδαμε ούτε μια ταμπέλα».

«Παντού είναι ταμπέλες, πώς δεν τις είδατε».

«Καπετάνιο μου, είναι λάθος δικό μας και να μας συμπαθάς».

Πήγε πιο κοντά κι εξέτασε με μια ματιά τον πλαδαρό αν-

θρωπάκο.

«Είσαι στρατιωτικός, αφεντικό, έτσι δεν είναι; Το κατάλα

βα μεμιάς. Οι στρατιωτικοί έχουν λεβεντιά, κρατάνε το κορμί

τους τεντωμένο. Έκανα χρόνια στο στρατό και ξέρω. Το κα

τάλαβα μεμιάς πως είσαι στρατιωτικός».

Ο άνθρωπος τέντωσε το κορμί του, έτσι ανεπαίσθητα, μα

ωστόσο η στάση του πήρε κάτι το πιο aρειμάνιο.

«Δεν επιτρέπω ν' ανάβουν φωτιές στο κτήμα μου» του λέει.

«Είπαμε να μας συμπαθάς» του κάνει ο Μακ. «Θα φύγου

με αμέσως, καπετάνιο μου. Δεν ήρθαμε για τίποτα κακό, δου

λεύουμε για ένα μεγάλο επιστημονικό σκοπό. Ήρθαμε να μα

ζέψουμε βατράχους, κατάλαβες, πειράματα για τον καρκίνο.

Μας στείλαν να μαζέψουμε βατράχους».

Ο άνθρωπος φάνηκε να διστάζει. «Τι τους κάνουν τους βατράχους;» ρώτησε.

«Να σου εξηγ1Ίσω, αφεντικό. Μπολιάζουν τους βατράχους

με καρκίνο και μελετάνε την πορεία της αρρώστιας, καθώς λέ

νε. Έχουν μεγάλη ανάγκη από βατράχους. Αν όμως σ' ενο

χλούμε, καπετάνιο μου, να φύγουμε αμέσως. Αν το ξέραμε

πως το μέρος ήταν δικό σου, δε θα πατούσαμε εδώ χάμω».

Ξαφνικά, ο Μακ έκανε τάχα πως τώρα πρωτοβλέπει το

σκυλί.

«Πρώτης τάξεως σκυλί, μα το σταυρό!» έκανε μ' ενθουσια

σμό. «Ίδια η Νόλα που πήρε πέρσι το βραβείο στη Βιρτζίνια.

Είναι απ' τη Βιρτζίνια, καπετάνιε;»

«Ναι, απ' τη Βιρτζίνια. Μα είναι κουτσή. Έχει μια πληγή

στο δεξί της ώμο».

«Μπορcό να την εξετάσω, καπετάνιε;» του λέει παρακαλε

στικά. <<Έλα δω, κοπέλα μου, έλα δω, μικρή μου».

Το σκυλί σήκωσε πρώτα το μουσούδι του και κοίταξε το α

φεντικό του, έπειτα σίμωσε δειλά τον Μακ.


«Ρίξε δυο τρεις κλάρες στη φωτιά για να μπορώ να δω»

λέει στον Φουντούκα. «Η πληγή βρίσκεται ψηλά και δε φτάνει να τη γλείψει» εί

πε ο καπετάνιος σκύβοντας κι αυτός πάνω από τον Μακ για

να κοιτάξει.

Ο Μακ ζούληξε την πληγή κι έβγαλε λίγο πύο. «Χμ» κάνει, «είχα κι εγώ ένα σκυλί και ψόφησε από κάτι

τέτοιο. Δεν είναι πολύς καιρός που γέννησε, έτσι δεν είναι;»

«Ναι» του λέει, «έξι κουτάβια. Της έβαλα ιώδιο πάνω στην

πληγή».

«Το ιώδιο δεν κάνει τίποτα . Έχεις μαγνησία στο σπίτι;»

«Πώς, ολάκερη μποτίλια» .

«Κάν' της ένα ζεστό κατάπλασμα με μαγνησία και βάλτο

πάνω στην πληγή. Είναι αδύναμη ακόμα από τη γέννα. Θα 'ναι

κρίμα ν' αρρωστήσει τώρα. Θα ψοφήσουν και τα κουτάβια».

Το σκυλί κοίταξε τον Μακ βαθιά μέσα στα μάτια κι έπειτα

του έγλειψε το χέρι.

«Άκουσε, καπετάνιε, θα κοιτάξω εγώ για το κατάπλασμα.

Η μαγνησία είναι ένα κι ένα» .

Ο καπετάνιος χάιδεψε το κεφάλι του σκυλιού.

«Ξέρεις» λέει του Μακ, «έχω μια δεξαμενή κοντά στο σπί

τι μου γεμάτη βατράχους. Δεν πάτε ώς εκεί; Χαλάνε τον κό

σμο όλη τη νύχτα και δε μ' αφήνουν να κλείσω μάτι. Δεν τους

ξεκάνετε μια και βρεθήκατε εδώ χάμω;» «Καλοσύνη σου, καπετάνιε. Η επιστήμη θα σου το χρω

στάει. Μα πρώτ' απ' όλα το κατάπλασμα για το σκυλί. Ακού

στε εδώ» λέει στους άλλους, «σβήστε τη φωτιά, μα καλά, να μη

μείνει ούτε μια σπίθα, κι έπειτα καθαρίστε τις βρωμισιές που κάνατε. Εγώ μαζί με τον καπετάνιο θα πάμε για τη Νόλα.

Ελάτε άμα τελειώσετε» .

Ο Μακ κι ο καπετάνιος φύγανε μαζί. Ο Φουντούκα έριξε

άμμο πάνω στη φωτιά για να σβήσει.

«Βάζω στοίχημα, παιδιά» τους λέει, «φτάνει να το 'θελε ο

Μακ και θα γινόταν πρόεδρος της δημοκρατίας». «Και τι tια 'βγαζε μ' αυτό;» παρατήρησε ο τζόουνς. «Δε

σπάζεις κέφι με το προεδριλίκι>>.

14

Την αυγή, είναι μια μαγεία ο Δρόμος με τις Φάμπρικες. Στο

πρωινό σύθαμπο, πριν βγει ακόμα ο ήλιος, ο δρόμος φαίνεται

σαν να κρέμεται · μετέωρος μέσα στο ασημένιο φως, έξω από

την έννοια του χρόνου. Σβήσαν τα φανάρια, το πράσινο γρα

σίδι παίρνει ένα χρώμα ζωηρό . Οι λαμαρίνες απ' τις φάμπρι

κες γυαλίζουν με αποχρώσεις μαργαριταρένιες και μεταλλι

κές . Την ησυχία του δρόμου δεν την ταράξανε ακόμη τ' αυτοκίνητα, ούτε η πρόοδο και η δουλειά. Τα κύματα φλοισβίζουν

ανάμεσα στους στύλους κάτω από τις aποβάθρες . Είναι μια

περίοδος γαλήνης και ησυχίας, διαβαίνε ι αδειανός ο χρόνος.

Οι γάτες γλιστρούν από τους μαντρότοιχους ίδιες πηχτές στα

λαματιές, ψάχνοντας χάμω για πεταμένες ψαροκεφαλές. Τα

πρωινά σκυλιά περνούν σιωπηλά και μ' όλο τους το μεγαλείο

μυρίζοντας προσεχτικά εδώ κι εκεί να βρουν πού να κατουρή

σουν. Οι γλάροι αργοπερνούν κατά δω και κάθονται στις στέ

γές περιμένοντας ν' αρπάξουν τ' απορρίμματα της μέρας. Έτσι

κάθονται και περιμένουν πάνω στις στέγες, ο ένας κολλητά

στον άλλο. Στα βράχια μακριά, κοντά εκεί που βρίσκεται το

ναυτικό φυλάκιο, ακούγονται οι φώκιες ν' αλυχτούν ίδια κλα

ψιάρικα σκυλιά . Ο αέρας είναι δροσερός. Μέσα στους κήπους

ξεμυτίζουν οι μοσχοπόντικοι πάνω στο υγρό και σβολιασμένο

χώμα και κουβαλούν λουλουδάκια στις φωλιές τους. Πού και

πού περνά και κάποιος άνθρωπος, τόσο σπάνια που φαίνεται

ακόμη πιο ερημικό το μέρος. Ένα από τα κορίτσια της Ντόρας

γυρίζει πια στο σπίτι αφού πέρσε τη νυχτιά με κάποιον παρα

λή που δεν του κάνει κέφι να πηγαίνει στο Εστιατόριο του Ση

μαιοφόρου. Η περπατησιά της είναι κουρασμένη και το φτιασίδι έλιωσε πάνω στο πρόσωπό της. Ο Λ η ΤσnνγΧ φF'QVF. ι . τnν


τενεκέ με τα σκουπίδια και τον ακουμπάfι πάνω στο πεζούλι. Ο γερο-κινέζος βγαίνει από τη θάλασσα ικαι παίρνει την ανη

φοριά -κι οι ξεχαρβαλωμένες σόλες του χτυπάν φλιπ-φλαπ,

φλιπ-φλαπ. Αυτοί που φυλάνε ολονυχτίς τις φάμπρικες, ζαρώ

νουν τα μάτια τους τώρα που έφεξε η αυγή . Ο μπράβος του

σπιτιού της Ντόρας στέκεται στην πόρτα, τεντώνεται με χασμουρητά και ξύνει την κοιλιά του. Μέσ' από τις σωλήνες που

κοιμούνται οι νοικάρηδες του κυρίου Μαλόυ βγαίνει ένα υπο

χθόνιο ροχαλητό. Είναι η μαργαριταρένια ώρα -η στιγμή ανά

μεσα στη μέρα και τη νύχτα, που σταματά το διάβα του ο χρόνος και στοχάζεται τον εαυτό του.

Ένα τέτοιο πρωινό και μέσα σ' ένα τέτοιο φως, δυο φα

νταράκια κατέβαιναν ήσυχα το δρόμο μαζί με δυο κοπέλες.

Είχανε βγει από το μπαρ και νιώθαν όλοι τους πολύ κουρα

σμένοι και πολύ ευτυχισμένοι. Οι κοπέλες ήταν παχουλές, γε

ρές, με στήθια φουσκωτά, κάπως ξεμαλλιασμένες. Φορούσαν

εμπριμέ φουστάνια, τσαλακωμένα τώρα πια, κολλητά πάνω

στις στρογγυλάδες του κορμιού . Οι κοπέλες είχαν στο κεφάλι

στρατιωτικά πηλήκια, η μια το 'χε ριγμένο πίσω που πήγαινε

να πέσει, η άλλη το φορούσε κατεβασμένο μες στα μάτια.

Ήταν δυο κοπέλες με παχιά χείλια και πλατιές μύτες και νιώ

θανε πολύ κουρασμένες.

Τα φανταράκια είχαν τα χιτώνια ξεκουμπωμένα, τις ζώνες

περασμένες κάτω από τις επωμίδες και φορούσαν στο κεφάλι

τα καπέλα των κοριτσιών: το ένα ήταν κανοτιέ από κίτρινη ψάθα μ' ένα μπουκέτο μαργαρίτες πάνω στον τεπέ, το άλλο

πλεχτό και του κρεμόνταν τρόγυρα γαλάζιες φούντες από σε

λοφάν. Κρατιόντανε από το χέρι και πηγαίνανε κουνώντας τα

ενωμένα χέρια τους μια πάνω και μια κάτω. Ο φαντάρος που

πήγαινε στην άκρη κρατούσε δυο μπουκάλια μπίρα. Πηγαίνα

νε ήσυχα πάνω στο δρόμο μέσα στο μαργαριταρένιο φως. Γλε

ντούσανε όλη τη νύχτα και τώρα νιώθαν ευχαριστημένοι, χαμογελούσαν σαν τα μικρά παιδιά, κοιταζόντουσαν μεταξύ

τους κι όλο χαμογελούσαν και κουνούσαν τα ενωμένα χέρια τους μια πάνω και μια κάτω. Καθώς περνούσαν μπρος από της

Ντόρας φώναξαν ένα «Γειά σου!» στο μπράβο που στεκόταν

μπροστά στην πόρτα ξύνοντας την κοιλιά του. Αφουγκραστή-


κανε για λίγο τα ροχαλητά που βγαίναν από τις σωλήνες και βάλαν τα γέλια. Στάθηκαν στου Λ η Τσανγκ το μαγαζί χασομε

ρώντας να κοιτάζουν τη βιτρίνα με τις διάφορες πραμάτειες,

τρόφιμα, εργαλεία, υφάσματα, όλα μαζί σωρό κουβάρι. Πάντα με τα χέρια ενωμένα και σέρνοντας τα πόδια τους φτάσανε

στο τέλος του δρόμου και στρίψανε στη σιδερογραμμή . Οι κο

πέλες ανέβηκαν να περπατήσουν πάνω στα σίδερα και οι φα

ντάροι τις κρατούσαν από τη μέση μην τύχει και γλιστρήσουν.

Έπξ:ιτα κατέβηκαν στο νεώριο και από εκεί τραβήξανε στο

πάρκο του ναυτικού φυλάκιου. Εκεί βρίσκεται μια μικρή αμμουδιά κλεισμένη μες στα βράχια. Τα πρωινά κυματάκια ερ

χόντανε μουρμουριστά και γλείφαν την ακρογιαλιά, κι από τις

ξέρες πέρα έφτανε ώς εδώ μια λεπτή μυρωδιά φύκι και αλισά

χνη . Καθώς οι τέσσερίς τους φτάσανε στην αμμουδιά, μια ξε

σκλίδα ήλιου έσκασε πάνω από τη λοφοσειρά, έφτασε ώς κά

τω στην αβάλη, χρύσωσε το νερό κι έδωσε στα βραχάκια μια

κίτρινη γυαλάδα. Οι κοπέλες κάθισαν σεμνά κατάχαμα στην

αμμουδιά και ισιώσαν τα φουστάνια τους που ήταν τσαλακω

μένα. Ο ένας φανταράκος άνοιξε τα μπουκάλια και ήπιανε ό

λοι στη σειρά, έπειτα ξαπλώσανε οι δυο άντρες, ακουμπήσανε

τα κεφάλια τους πάνω στα γόνατα των κοριτσιών και απόμει

ναν στη στάση αυτή να τις γλυκοκοιτούν από χαμηλά -και μες

στα μάτια ολονών χαμογελούσε αμοιβαία κάποιο κουρασμέ

νο, ειρηνικό κι εξαίσιο μυστικό .

Από το ναυτικό φυλάκιο ακούστηκε το γάβγισμα κάποιου

σκυλιού: φαίνεται πως τους είδε ο φύλακας -ένας μελαχρινός

άντρας με παρουσιαστικό κοινό- καθώς και το σκυλί του.

Έβαλε μια φωνή από εκεί πάνω, μα όπως αυτοί δεν το κουνή

σαν απ' τη θέση τους, κατέβηκε ώς την αμμουδιά μαζί με το σκυλί που εξακολουθούσε ν' αλυχτάει μονότονα.

«Δεν ξέρετε πως είναι απαγορευμένη ζώνη; Δίν' τε του α

πό δω!»

Τα φανταράκια ούτε προσέξανε την παρουσία του. Εξακο

λουθούσαν να χαμογελούν στις κοπέλες κι αυτές να τους χα'ί

δεύουν τα μαλλιά . Τέλος, ο ένας φαντάρος γύρισε το κεφάλι

του με μια κίνηση αργή κι ακούμπησε το μάγουλό του πάνω στα

σκέλια της κοπέλας. Χαμογέλασε καλόκαρδα στο φύλακα.


«Ξέρεις πως μου τα ζάλισες;» του λέει σ' ένα τόνο ήρεμο

και ξανασήκωσε τα μάτια του για να κοιτάξει την κοπέλα.

Ο ήλιος έκαιγε πάνω στα ξανξά μαλλιά της κι εκείνη έξυνε

απαλά το αυτί του φανταράκου. Ούτε το πήρανε είδηση πώς έ

φυγε ο φύλακας.

15

Σα φτάσαν τα παιδιά στο αγρόχτημα, βρήκαν τον Μακ μες

στην κουζίνα. Η σκύλα κειτόταν πάνω στο πλευρό κι ο Μακ

γονατισμένος πλάι της κρατούσε πάνω στην πληγή ένα πανί

βουτηγμένο σε μαγνησία. Τα κουτάβια βολοδέρναν ανάμεσα

στα σκέλια της, μεγάλα πια και παχουλά, πασχίζοντας να τρα

βήξουν λίγο γάλα. Η σκύλα κοίταξε τον Μακ και του λέει με

την υπομονετική ματιά της.

«Βλέπεις τι γίνεται με τ' αφεντικό μου; Προσπαθώ να του

πω, μα εκείνος δεν καταλαβαίνει».

Ο καπετάνιος κράταγε μια λάμπα κι έφεγγε του Μακ.

«Πώς τα πάει;» τον ρώτησε.

«Δε θα σου μάθω βέβαια εγώ τη δουλειά σου, αφεντικό»

του λέει ο Μακ, «μα η γνώμη μου είναι πως θα 'πρεπε να τ' α

ποκόψεις τα μικρά . Δεν της απόμεινε ούτε σταλαγματιά γάλα

και της κομματιάζουν άδικα τις ρώγες».

«Το ξέρω» είπε ο καπετάνιος. «Θα 'πρεπε να τα 'χα πνίξει

και να κρατήσω μόνο ένα. Μα είμαι κι εγώ πνιγμένος στη δου

λειά . Ο κόσμος δε νοιάζεται όπως πρώτα για τα σκυλιά του

κυνηγιού. Τώρα ενδιαφέρεται μονάχα για σκυλιά του καναπέ, για πεκινέζικα και για λουλού».

«Το ξέρω» είπε ο Μακ, «και όμως για έναν άντρα δεν έχει

άλλο από ένα σκυλί του κυνηγιού. Δεν ξέρω τι έχει πάθει τώρα ο κόσμος. Δε μου λες, αφεντικό, δε θα τα πνίξεις όμως τώ

ρα πια που μεγάλωσαν;»

«Να σου πω» του λέει ο καπετάνιος, «από τότε που η γυ

ναίκα μου ανακατεύεται στα πολιτικά, δεν ξέρω τι μου γίνε

ται. Πάω να τρελαθώ. Τη βγάλαν βουλευτίνα, και όσο δε συνεδριάζει η Βουλή, όλο yυρίζ~ι r;δώ κι εκε( και βγάζει Μγους.


Τις λίγες μέρες που βρίσκεται στο σπίτι τις περνάει μελετώ

ντας και συντάσσοντας καινούρια νομοσχέδια.

«Σε λυπάμαι, κακομοίρη -δηλαδή, θέλω να πω, θα 'χεις

μεγάλη μοναξιά. Όπως λέγαμε, να 'χα κι εγώ ένα τέτοιο σκυ

λάκι» πρόσθεσε σηκώνοντας από χάμω ένα από τα κουτάβια.

«Στοιχηματίζω πως μέσα σε τρία χρόνια θά σου 'φτιαχνα ένα

περίφημο σκυλί του κυνηγιού».

«Θες να σου δώσω ένα;» τον ρώτησε ο καπετάνιος.

Ο Μακ σήκωσε το κεφάλι και τον κοίταξε:

«Δηλαδή , τι θες να πεις, πως θα μου χαρίσεις ένα κουτάβι;

Θεούλη μου, και βέβαια θέλω!»

«Πάρε αυτό που κρατάς» του λέει ο καπετάνιος. «Φαίνε

σαι πως νιώθεις από σκυλιά του κυνηγιού» .

Τα παιδιά στέκονταν μες στην κουζίνα και βγάζαν συμπε

ράσματα για την κατάσταση. Ήταν φανερό πως έλειπε η κυρία του σπιτιού -τ' αδειανά κουτιά από κονσέρβες, το τηγάνι

που απόμενε άπλυτο με κολλημένα εδώ κι εκεί τσουρουφλι

σμένα aσπράδια του αβγού, τα ψίχουλα που ήταν γεμάτο το

τραπέζι, το κουτί με τα φυσέκια παρατημένο πάνω στο πανε

ράκι του ψωμιού, όλα μαρτυρούσαν την απουσία της γυναίκας.

Ωστόσο, τα λευκά κουρτινάκια στο παράθυρο, τα ράφια που

ήταν στρωμένα με χαρτί και οι δυο μικρές πετσέτες που κρέ

μονταν σ' ένα καρφί, δηλώναν πως μια γυναίκα πέρασε από

δω. Μα ο Μακ και τα παιδιά νιώθαν ενδόμυχα πολύ ευχαρι

στημένοι που η γυναίκα δε βρισκόταν στο σπίτι γιατί είχαν μια

ένστιχτη απέχθεια για το είδος τις γυναίκες που στρώνουν

χαρτιά στα ράφια και κρεμάζουν πετσετάκια . Ξέραν πως οι

γυναίκες αυτές είναι συμφορά για ένα σπιτικό , γιατί όλο σκοτίζουν τον άντρα με περιποιήσεις κι εννοούν να γίνουν σύ

ντροφοι του βίου του, ενώ θα 'ταν προτιμότερο να κοιτάζαν

περισσότερο τον εαυτό τους και να φροντίζαν να 'ναι πιο ελ

κυστικές. Για όλα τούτα ήταν πολύ ευχαριστημένοι που έλειπε

από το σπίτι.

Ο καπετάνιος, ωστόσο, ένιωθε τον εαυτό του υποχρεωμένο στον Μακ και στα παιδιά. Δεν ήθελε να τους αφήσει να φύ

γουν τόσο γρήγορα.

«Να σας πω» τους λέει με κάποιο δισταγμό, «έχω μια ιδέα.


Να πάρετε κάτι για να ζεσταθείτε πριν πάτε για τους βατρά

χους. Ε, τι λέτε ; »

Οι άλλοι κοίταξαν τον Μακ που φαινόταν να 'χει πέσε σε

μεγάλη συλλογή πάνω σ' αυτή την πρόταση.

«Α» λέει αυτός, «το 'χουμε πρόγραμμα να μη βάζουμε τί

ποτα στο στόμα μας σαν βγαίνουμε για έπιστημονική δουλειά .

Ας είναι όμως» πρόσθεσε βιαστικά από το φόβο του μήπως το

μετανιώσει ο καπετάνιος, «για το χατίρι σου πίνω μια γουλιά.

Όσο για τα παιδιά, είναι δική τους δουλειά, ας κάνουν όπως

ξέρουν».

Και τα παιδιά μείνανε σύμφωνοι πως για το χατίρι του δέ

χονταν να πιουν μια γουλιά. Ο καπετάνιος πήρε ένα φαναράκι

και κατέβηκε στο κελάρι. Τον άκουγαν από πάνω που μετακι

νούσε κάσες και σε λίγο ανέβηκε σηκώνοντας στα χέρια του έ

να βαρελάκι των πέντε γαλονιών. Το απίθωσε πάνω στο τρα

πέζι.

«Το 'χω φυλαγμένο από τον καιρό της ποτοαπαγόρευσης»

τους λέει. «Ουίσκι, από καθαρό κριθάρι -έχω μια ιδέα να το

δοκιμάσουμε , αρκετά πάλιωσε. Ακόμα λίγο και θα ξεχάσω πως υπάρχει. Καταλαβαίνετε, η γυναίκα μου ... » κι έκοψε τη

φράση του γιατί ήταν φανερό πως είχαν καταλάβει.

Ο καπετάνιος ξεβούλωσε το βαρελάκι και κατέβασε ποτή

ρια από το ράφι που ήταν στρωμένο με το νταντελωτό χαρτί.

Είναι δύσκολο να πιεις μονάχα μια γουλιά από ένα ολάκερο βαρελάκι των πέντε γαλονιών, για τούτο αναγκάστηκαν να γε

μίσουν τα νεροπότηρά τους ώς τη μέση. Περίμεναν με ευγέ

νεια να γεμίσει κι ο καπετάνιος το δικό του, έπειτα ευχηθήκα

νε: «Καλό ταξίδι» και το κατεβάσαν μονορούφι. Πλατάγισαν

τη γλώσσα τους, γλείψανε τα χείλια τους , και η ματιά τους πή

ρε μια έκφραση αλαργινή .

Ο Μακ κοίταζε το αδειανό ποτήρι του σαν να 'τανε γραμ

μένος εκεί μέσα κάποιος ιερός χρησμός. Έπειτα σήκωσε τα

μάτια του:

«Δεν μπορείς να πεις, δε βρίσκεις τέτοιο πράγμα μποτιλιαρισμένο».

Ανάσαινε βαθιά.

«Τι τα θες, δε μου 'τυχε να ξαναπιώ τέτοιο ουίσκι».


Ο καπετάνιος φαινόταν πως ευχαριστήθηκε. Η ματιά του

χάιδευε το βαρελάκι.

«Ναι» τους λέει, «Κι εγώ το βρίσκω πολύ επιτυχημένο. Θα μου κάνετε το χατίρι να πιείτε ακόμη μια γουλιά;»

Ο Μακ ξανακοίταξε μες στο ποτήρι του.

«Ας είναι, μια γουλιά μονάχα. Δε γεμίζεις καλύτερα ένα

κανάτι να το 'χουμε πρόχειρο; Χύνεται χάμω έτσι που το βά

ζεις από το βαρέλι, ένα ένα ποτήρι». Μόνο αφού πέρασαν δυο ώρες, θυμήθηκαν για ποιο σκο

πό είχαν έρθει εδώ πάνω.

Η δεξαμενή με τους βατράχους ήταν τετράγωνη: πενήντα

πόδια πλάτος, εβδομήντα μάκρος και τέσσερα πόδια βάθος. Είχαν φυτρώσει λειχήνες τρόγυρα στο χαμηλό πεζούλι, ένα μι

κρό αυλάκι έφερνε το νερό μες στη δεξαμενή που διοχετευό

ταν πάλι με αυλάκια προς το δεντροπερίβολο. Η δεξαμενή ή

ταν γεμάτη βατράχους, χιλιάδες από δαύτους βρίσκονταν εκεί

μέσα, αναδεύονταν μες στο νερό, πηδούσαν, κοάζανε, και ξεκουφαίνανε τη νύχτα. Τραγουδούσαν στ' αστέρια, στο λειψό

φεγγάρι, στο γρασίδι που το ανέμιζε ο κατεβατός. Ξεφωνίζαν

την αγάπη τους και αλληλοβρίζονταν οι αρσενικοί. Τα παιδιά

προχώρησαν προς τη δεξαμενή μες στο σκοτάδι. Ο καπετάνιος κρατούσε ένα κανάτι γεμάτο ουίσκι και ο καθένας είχε το

ποτήρι του. Τους είχε προμηθέψει και ηλεκτρικά φαναράκια

της τσέπης για να κάνουν τη δουλειά τους . Ο Χιούγκη και ο

Τζόουνς φέρνανε μαζί τους κάτι μεγάλους σάκους -και όπως

πλησιάσανε όλοι μαζί και φτάσανε πλάι στη δεξαμενή, τους

πήραν είδηση οι βατράχοι και από εκεί που αλάλαζε η νύχτα

με το φωνοκόπι τους, έπεσε μια απόλυτη σιωπή. Ο Μακ μαζί

με τα παιδιά και με τον καπετάνιο κάθισαν κατάχαμα να πι

ουν ακόμη μια γουλιά και να καταστρώσουν το σχέδιο της εκ

στρατε ίας .

Μέσα στις χιλιάδες χρόνια που οι βάτραχοι και οι άνθρω

ποι ζήσανε μαζί μέσα στον ίδιο κόσμο, θα 'τυχε βέβαια οι άν

θρωποι να βγουν κυνήγι για βατράχους. Έτσι, σ' αυτό το διάστημα, έγινε πια παραδεχτό ένα μόνιμο σύστημα για το κυνήγι

των βατράχων. Ο άνθρωπος τους πλησιάζει αθόρυβα -όπως

νομίζει- κρατώντας ένα δίχτυ, ένα καμάκι, ένα τόξο ή iνα

0 ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ τΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 95

τουφέκι και -σύμφωνα με το παραδεγμένα σχέδιο- οι βάτρα

χοι πρέπει να κάθονται ήσυχα ήσυχα, πολύ ήσυχα, και να πε

ριμένουν, να περιμένουν ώς την τελευταία στιγμή που θα ρίξει

το δίχτυ του ή το καμάκι ή που θα πιέσει τη σκανδάλη -και τότε

μ' ένα πήδημα βουτάνε στο νερό, φτάνουν στον πάτο κι εκεί πέ

ρα περιμένουν πάλι ώσπου να ξαναφύγει ο άνθρωπος. Έτσι γί

νεται, αυτό γινόταν από πάντα, κι οι βάτραχοι έχουν όλο το δί

κιο να πιστεύουν πως έτσι θα συμβαίνει πάντα. Πότε πότε το δί

χτυ πέφτει κάπως γρήγορα, το καμάκι πετυχαίνει στο ψαχνό, το

τουφέκι σκοτώνει κάποιο βάτραχο, μα όλα τούτα είναι μέσα

στους κανόνες και μες στο πλαίσιο του παιχνιδιού και τα 'χουν

συνηθίσει πια οι βάτραχοι. Αλλά πώς μπορούσαν να προβλέψουν την καινούρια μέθοδο του Μακ; Πώς να προβλέψουν τη

φρίκη που επακολούθησε; Τα φώτα που λάμψανε ξαφνικά, τις

φωνές, το ποδοβολητό; Οι βάτραχοι βουτήξαν μ' έναν πήδο στο

νερό και κολυμπήσανε σαν τρελοί ώς τον πάτο. Τότε μπήκαν κι οι άνθρωποι μες στο νερό κι αρχίσαν να πατάνε όπου λάχαινε,

τσαλαπατούσαν ό,τι βρισκόταν κάτω από τα πόδια τους δεξιά

ζερβά, παντού μες στη δεξαμενή. Οι βάτραχοι αναγκάστηκαν ν'

αλλάξουν θέση και κολυμπούσαν για να ξεφύγουν απ' το τρελό

κυνηγητό. Οι βάτραχοι κολυμπούν γρήγορα και με τέχνη μα δεν έχουν αντοχή. Κατέβηκαν στον πάτο και στριμώχτηκαν στα ά

κρα της δεξαμενής, μα οι άγριες ποδάρες τούς ακολουθούσαν

αδυσώπητα. Μερικοί βάτραχοι τα χάσανε απ' την τρομάρα

τους, πλατσουρίζανε μες στο νερό, χώθηκαν ανάμεσα στα πό

δια των ανθρώπων κι έτσι μπόρεσαν να ξεγλιστρήσουν και να

γλιτώσουν. Μα το μεγάλο πλήθος αποφάσισε να εγκαταλείψει εκείνη τη δεξαμενή για πάντα, να βρει ένα καινούριο καταφύ

γιο σε κάποια άλλη χώρα που δε συμβαίνουν τέτοια πράγμα

τα. Σαν ένα κύμα βγήκαν στην όχθη, μικροί, μεγάλοι, αρσενι

κοί και θηλυκοί, πράσινοι, κίτρινοι, καφετιοί άρχισαν να σέρ

νονται, να σκαρφαλώνουν, να πηδούν σαν τρελοί μες στο γρα

σίδι, σωρό κουβάρι, ανάκατα, να καβαλούν ο ένας τον άλλο.

Και τότε -άλλη φρίκη!- τα φαναράκια τους ανακάλυψαν. Οι

άνθρωποι βγήκαν από το νερό και τους μάζευαν σαν να 'ταν

χαμοκέρασα ή πατάτες. Τους ρίχναν δέκα δέκα, πενηνταριές

ολάκερες μες στα σακιά που όλο και γεμίζαν με βατράχους

:\1

L >-


κουρασμένους, τρομαγμένους, που σφαδάζανε και πιτσιλού

σαν με νερό, δίχως να τους απομένει πια καμιά ελπίδα. Μερικοί τα κατάφεραν και ξέφυγαν, όπως κι οι άλλοι στη δεξαμε

νή. Αλλά ποτέ στην ιστορία των βατράχων δεν έγινε τέτοιο με

γάλο μάζωμα. Οκάδες βάτραχοι, ολάκερα καντάρια -δεν τους

μετρήσανε, μα σίγουρα, θα ήταν ώς έξι εφτά κατοσταριές. Ο

Μακ, ευχαριστημένος από τη δουλειά, έδεσε τα σακιά. Όλοι

τους ήταν μούσκεμα, τα νερά στάζανε από πάνω τους κι έκανε

πολλή ψύχρα. Για να μην αρπάξουν κανένα κρυολόγημα, ή

πιαν ακόμη μια γουλιά πριν ξαναγυρίσουν στο σπίτι.

Είναι αμφίβολο αν ο καπετάνιος είχε περάσει άλλοτε τόσο ευχάριστες στιγμές. Ένιωθε τον εαυτό του υποχρεωμένο στον

Μακ και στα παιδιά. Κι αργότερα, όταν τα κουρτινάκια της

κουζίνας πιάσανε φωτιά και τη σβήσανε με τις πετσέτες, τους

είπε να μην κακοκαρδίζουν για τόσο μικρό πράγμα. Θα το θε

ωρούσε ακόμα για τιμή δική του κι αν καίγανε ολάκερο το

σπίτι, φτάνει να κάνανε το κέφι τους.

«Η γυναίκα μου είναι θαύμα» τους λέει. «Θαύμα γυναίκα!

Κρίμα που δε γεννήθηκε άντρας -αν ήταν άντρας δε θα την εί

χα παντρευτεί» .

Γέλασε μονάχος του μ' αυτό που είπε. Το ξανάπε ακόμα

τρεις τέσσερις φορές και πήρε την απόφαση να το θυμάται για

να το λέει και σ' όλους τους γνωστούς του. Γέμισε ένα μπουκά

λι με ουίσκι και το 'δωσε στον Μακ. Είχε όρεξη να φύγει από το σπίτι, να πάει να καθίσει μαζί με τα παιδιά στο Πάλας-Χά

νι. Ήταν βέβαιος, τους λέει, πως θα τους εκτιμούσε πολύ και η γυναίκα του αν τύχαινε να τους γνωρίσει. Στο τέλος ξαπλώθη

κε κατάχαμα κι αποκοιμήθηκε με το κεφάλι του ακουμπισμέ

νο πάνω στα κουτάβια. Ο Μακ και τα παιδιά ήπιαν ακόμα μια γουλιά και τον κοιτάζανε μ' όλο το σοβαρό τους.

«Βρε παιδιά» τους λέει ο Μακ, «μου το χάρισε ή όχι το

μπουκάλι το ουίσκι; Τ ακούσατε και σεις;»

«Σίγουρα σου το χάρισε» αποκρίθηκε ο Έντη, «τον άκου

σα που το 'πε».

~~Μου χάρισε κι ένα κουτάβι;»

«~ίγουρα. Είμαστε όλοι μάρτυρες, τ' ακούσαμε. Γιατί ρω

τάς;»


«Μα το Θεό, ποτέ μου δε γέλασα ένα μεθυσμένο. Ρωτώ για

να 'μαι σίγουρος και να μην το 'χω στη συνείδησή μου. Τώρα

πρέπει να του δίνουμε. Ξέρεις τι γίνεται σαν θα ξυπνήσει; Μπο

ρεί να τα βάλει με μας, καλύτερα να μη μας βρει μπροστά του».

Κοίταξε τις καμένες κουρτίνες, το πάτωμα περιχυμένο με

ουίσκι και με τα κατουρλιά των κουταβιών, τη λίγδα του λαρ

διού που είχε απομείνει πάνω στο φουρνέλο. Έπειτα π1Ίγε στα

κουτάβια και τα εξέταζε προσεχτικά: ψαχούλευε το σκελετό

τους, κοίταζε τα μάτια τους και τις μασέλες, στο τέλος σήκωσε

από χάμω ένα θηλυκό με όμορφες βούλες, με μυτίτσα καφετιά

και βαθυκίτρινα μάτια.

«Έλα μαζί μου, αγάπη μου» του λέει. Σβ1iσανε και τη λάμπα για τον κίνδυνο της πυρκαγιάς. Κα

θώς βγαίνανε από το σπίτι, ρόδιζε η αυγή.

«Ποτέ μου ώς τώρα δεν έκαμα τόσο όμορφη εκδρομή» εί

πε ο Μακ. «Μόνο που ανατριχιάζω άμα συλλογιέμαι τι θα γί

νει σαν θα γυρίσει πίσω η γυναίκα του» .

Το κουτάβι κλαψούριζε όπως το κρατούσε. Το 'βαλε κάτω

από το σακάκι του.

«Θα γίνει όμορφη σκυλίτσα, δε θ' αργήσει να με συνηθίσει» .

Προχώρησαν προς το μέρος που είχαν αφήσει το αυτοκί

νητο.

«Να μην ξεχνάμε όμως πως ό,τι κάναμε το κάναμε για τον

Δόκτορα» τους λέει ακόμα. «Τυχερός άνθρωπος, όλα πήγαν

καλά».

16

Ίσως ποτέ ώς τώρα τα κορίτσια της Ντόρας να μην είχαν τόση

πολλή δουλειά όσο το Μάρτη τούτο που πέτυχαν οι καλάδες

και γυρίσαν πίσω τα γριγριά με άφθονη σαρδέλα. Δεν ήταν

μόνο που το ψάρι κυλούσε σαν ασήμι όπως κυλούσε και το

χρήμα. Ήρθε κι ένα καινούριο σύνταγμα και όλο κάτι ψωνί

ζαν οι φαντάροι ώσπου να εγκατασταθούν οριστικά. Μόνο που τύχανε αναποδιές στη Ντόρα, τώρα που ίσια ίσια έπεσε

δουλειά και δεν πρόφταινε την πελατεία: η Ευα Φλάνεγκαν πήρε άδεια και πήγε στο Σαιντ Λούις, η Φύλις Μάε έσπασε το

πόδι της βγαίνοντας από το καράβι στο Σάντα Κρουζ, κι η

Έλση Δίκωλη δεν ήταν άξια για τίποτα, της έλειπε το κέφι για

τη δουλειά τώρα που βάλθηκε να νηστέψει ολάκερο εννιάμε

ρα. Οι ψαράδες -το τσούρμο από τα γριγριά- μπαινοβγαίνανε στο σπίτι όλο το απόγευμα με τις τσέπες τους γεμάτες λεφτά.

Μπαρκάρουν το σούρουπο και δουλεύουν ολονυχτίς κι έτσι

τους απομένει μόνο το απόγευμα για να διασκεδάσουν. Το

βράδυ έρχονταν οι φαντάροι από το καινούριο σύνταγμα, παί

ζαν το οργανέτο, έπιναν κόκα-κόλα και παίρναν τα κορίτσια

-όλα τούτα βερεσέ ώσπου να πληρωθούν το βδομαδιάτικο. Η

Ντόρα είχε πάλι φασαρίες με τα φορολογικά, μπερδεμένη

στον παράδοξο τούτο γρίφο: ο νόμος να θεωρεί το επάγγελμά της παράνομο και να τη φορολογεί ωστόσο για το παράνομο

επάγγελμά της. Κοντά στους άλλους ήταν και οι τακτικοί πε

λάτες, οι μόνιμοι πελάτες που συχνάζανε στο σπίτι της από

χρόνια, οι εργάτες που δούλευαν στα νταμάρια, οι καβαλάρη

δες από τα βουκολιά, οι σιδηροδρομικοί -αυτοί μπαίνουν από

την κύρια είσοδο- και οι ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι και οι κυριότεροι έμπορο ι της πόλης, που μπαίνανε από την πίσω

- Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 99

πόρτα και είχαν στη διάθεσή τους ιδιαίτερα σαλόνια ντυμένα

με κρετόνι.

Ένας τρομερός μήνας, όπως και να το πάρεις -και ίσια ί

σια, μαζί με τ' άλλα, έπεσε και επιδημία γρίπης. Απλώθηκε σ' όλη την πόλη. Την έπαθε η κυρία Τάλμποτ και η κόρη της, και οι δυο τους στο ξενοδοχείο Σαν Κάρλος. Την έπαθε ο Τομ

Γουόρκ. Την έπαθε ο Μπέντζαμιν Πήμποντυ και η γυναίκα

του. Επίσης και η εξοχότητά της η Μαρία Αντόνια Φηλντ. Κρεβατώθηκε κι όλη η οικογένε ια Γκρος.

Οι γιατροί του Μοντερέυ -μόλο που ήταν αρκετοί για τις

συνηθισμένες aρρώστιες, για τα δυστυχήματα και για τις νευ

ρασθένειες- κοντεύανε να τρελαθούν. Τους έπνιγε η δουλειά και δεν προφταίνανε την πελατεία τους που, κι αν υποθέσουμε

ακόμη πως άφηνε το λογαριασμό aπλήρωτο, είχε τουλάχιστον

αρκετά λεφτά για να πληρώσει. Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες,

που οι κάτοικοί του είναι από ράτσα πιο γερή, άργησε να την

πάθει, μα ωστόσο την άρπαξε κι αυτός στο τέλος. Τα σχολειά κλείσανε, δεν απόμεινε οικογένεια που να μην aρρωστήσουν

όλοι, τα παιδιά και οι γονιοί. Η επιδημία δεν ήταν θανατερή,

όπως το 1917, μα είχε μια τάση να προσβάλει τους μαστοειδείς αδένες των παιδιών. Οι γιατροί δεν ξέρανε ποιον να πρωτο

κοιτάξουν, κι εξάλλου ο Δρόμος με τις Φάμπρικες δεν είχε

φήμη καλοπληρωτή.

Ο Δόκτορας του Βιολογικού Εργαστηρίου δεν είχε το δικαίωμα να εξασκεί το επάγγελμα του γιατρού. Δεν ήταν όμως

δικό του φταίξιμο αν όλοι από τη γειτονιά ερχόντανε να του ζητήσουν συμβουλή. Δίχως να το καταλάβει, βρέθηκε μπλεγμένος στην υπόθεση, έτρεχε από χαμόγι σε χαμόγι να θερμο

μετρά τους άρρωστους, να τους πηγαίνει γιατρικά, να δανείζεται κουβέρτες από τον ένα για τον άλλο, να κουβαλάει φαγητό

από σπίτι σε σπίτι, να περιποιείται τα παιδιά που του εμπι

στεύονταν οι μανάδες με τα πυρετιασμένα μάτια που τον κοι

τούσαν μ' ευγνωμοσύνη. Μα δεν είχε δέκα χέρια και αναγκα

ζόταν πότε πότε να τηλεφωνάει για να 'ρθει ένας γιατρός σαν

ήταν επείγουσα η περίπτωση -και για τις οικογένειες ήταν επείγουσες όλες οι περιπτώσεις. Ο Δόκτορας δεν έβρισκε ώρα

να κοιμηθεί, τρεφόταν με μπίρα και με σαρδέλες του κουτιού.


Μια μέρα που πήγε στου Λ η Τσόγκ το μαγαζί για ν' αγοράσει

μπίρα aντάμωσε τη Ντόρα που ψώνιζε αγκράφες.

«Φαίνεσαι κουρασμένος» είπε η Ντόρα.

Ο Δόκτορας το παραδέχτηκε:

«Πραγματικά, είμαι κουρασμένος. Δεν έκλεισα μάτι ολά

κερη βδομάδα».

«Το ξέρω» αποκρίθηκε η Ντόρα. «Μαθαίνω πως η επιδη

μία πάει άσχημα. Μας ήρθε και σε πολύ κακή εποχή».

«Τουλάχιστον δεν πέθανε κανένας ώς τώρα. Μα μερικά

παιδιά είναι πολύ βαριά, όλα τα παιδιά του Ράνσελ πάθαν μα

στοειδίτιδα».

«Μπορώ να βοηθήσω σε τίποτα;» ρώτησε τον Δόκτορα η

Ντόρα.

«Και βέβαια μπορείς. Ο κόσμος είναι τρομαγμένος, βρί

σκεται σε απελπισία. Να, πάρε τους Ράνσελ, δεν έχουν κανέ

να να τους βοηθήσει, να τους παρηγορήσει. Αν μπορούσες εσύ

ή κάποιο απ' τα κορίτσια σου να τους κρατήσει λίγη συντρο

φιά; Αυτό θα 'ταν κάτι ... »

Η Ντόρα ήταν πονόψυχη στο βάθος, μόλο που όταν το κα

λούσε η ανάγκη γινόταν πιο σκληρή κι από ατσάλι. Πήγε στο

Εστιατόριο του Σημαιοφόρου και τα διοργάνωσε . Έβαλε το

γραικό μάγερα να φτιάξει ένα καζάνι σούπα με ζουμί και του

παράγγειλε να 'ναι πάντα γεμάτο το καζάνι. Τα κορίτσια θέ

λαν να κοιτάξουν τη δουλειά τους, μα τις ανάγκασε να πηγαί

νουν στα σπίτια για να περιποιούνται τις οικογένειες -και ό

που πηγαίνανε φέρναν μαζί τους κι ένα κανάτι σούπα. Συμ

βουλευόταν τον Δόκτορα κι έστελνε τα κορίτσια στα σπίτια

που είχαν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Και σ' όλο αυτό το διάστη

μα, η δουλειά στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου είχε φτάσει

πια στο κατακόρυφο. Το οργανέτο δε σταματούσε να παίζει.

Το τσούρμο απ' τις ψαρόβαρκες, καθώς και οι φαντάροι κά

νανε ουρά. Τα κορίτσια, μόλις τέλειωναν τη δουλειά τους,

παίρναν ένα κανάτι σούπα και τρέχανε πότε στους Ράνσελ,

πότε στους ΜακΚάρθυ, πότε στους Φέρια. Πολλές φορές που

μένανε για να φυλάγουν τα παιδιά, τις έπαιρνε ο ύπνος πάνω

στην καρέκλα. Πάψανε πια να βάζουν φτιασίδι για την ώρα

της δουλειάς. Δεν ήταν ανάγκη. Ακόμα και η Ντόρα είπε πως


θα 'τανε στο χέρι της , αν ήθελε να 'χει όλους τους aρσενικούς

από τα σπιτικά που πήγαινε. Τα κορίτσια του Εστιατορίου του Σημαιοφόρου δε θυμόντανε να τους είχε πέσει ποτέ άλλοτε τό

ση πολλή δουλειά. Όλοι χαρήκανε ωστόσο σαν πέρασε η επι

δημία.

17

Ο Δόκτορας, μόλο που ήταν κοινωνικός και είχε πολλούς φί

λους, αγαπούσε πολύ τη μοναξιά. Ο Μακ ίσως να το πρόσεξε

περισσότερο από κάθε άλλον. Μέσα σε μια συντροφιά, οΔό

κτορας φαινόταν σαν aποξενωμένος. Όταν σκοτείνιαζε, κλεί

νανε οι κουρτίνες κι άρχιζε ο φωνόγραφος να παίζει τη γρη

γοριανή του μουσική, ο Μακ συν1Ίθιζε να παρακολουθεί με το μάτι από το Πάλας-Χάνι τι γίνεται στο Βιολογικό Εργαστήριο.

Ήξερε πως ο Δόκτορας θα 'χε κάποια κοπέλα, μα ένιωθε ω

στόσο πως ακόμη και κοντά σε μια κοπέλα ο Δόκτορας θα

βρισκόταν ολομόναχος. Ο Δόκτορας ήταν νυχτοπούλι. Τα φώ

τα μένανε αναμμένα όλη τη νύχτα, κι όμως αυτός δεν πλάγιαζε

ούτε τη μέρα. Μέρα νύχτα δε σταματούσε η μουσική. Κάποιες

φορές, σαν ήταν όλα θεοσκότεινα κι έλεγες πως τον πήρε πια

ο ύπνος, ακούγονταν ξαφνικά να βγαίνουν από τα παραθύρια

του Βιολογικού Εργαστηρίου κρυστάλλινες παιδιάστικες φω

νές του εκκλησιαστικού χορού της Καπέλα Σιξτίνα.

Ο Δόκτορας ήταν αναγκασμένος να 'χει πάντα μια μεγάλη

συλλογή από ζούδια θαλασσινά. Γύριζε πέρα δώθε σ' όλη την

ακρογιαλιά για να τα μαζεύει, στα βράχια και στις αμμουδιές.

Ήξερε πού να βρει ό,τι του χρειαζόταν, το κάθε μέρος είχε

την ειδικότητά του: εδώ γαρίδες, εκεί χταπόδια, σκουλήκια

παραπέρα, χιτωνωτά πιο εδώ . Ήξερε πού και πότε θα τα βρει,

μα δεν ήταν πάντα εύκαιρος να πάει τον καιρό που πρέπει μια και η Φύση τα κρατάει κρυμμένα και τα παρουσιάζει μόνο κά

θε τόσο. Ο Δόκτορας έπρεπε όχι μόνο να γνωρίζει πότε είχε άμπωτη και φουσκοθαλασσιά, μα και πότε ήταν κατάλληλη

στιγμή για κάθε μέρος της ακρογιαλιάς. Τότε φόρτωνε στο αυ

τοκίνητο τα εργαλεία του, τις γυάλες, τα μπουκάλια, τα φάρ-


μακα, τις πλάκες, και ξεκινούσε να πάει στην αμμουδιά, στις

ξέρες ή στα βράχια, εκεί που θα 'βρισκε τα ζούδια που χρεια

ζόταν.

Τώρα είχε μια παραγγελία χταποδάκια, και το πιο κοντινό

μέρος που θα τα 'βρισκε ήταν η ενδιάμεση ζώνη της παλίρροι

ας προς το μέρος της Λα Γιόλα, ανάμεσα Λος Άντζελες και

Σαν Ντιέγκο. Δηλαδή πεντακόσια μίλια να πάει κι άλλα τόσα

να γυρίσει, κι έπρεπε να φτάσει πάνω στην ώρα που θ' aπο

τραβιόταν η θάλασσα.

Τα χταποδάκια ζουν ανάμεσα στις μεγάλες πέτρες που

φωλιάζουν στην άμμο. Όπως είναι ακόμα νεαρά κι όχι αρκετά

ξεθαρρεμένα, προτιμούν να ζουν σε βυθούς που να 'χουν πολ

λές σπηλιές, μικρές σκισμάδες στη λάσπη για να κρύβονται α

πό τα μεγάλα ζώα που τα κυνηγούν και για να προφυλάγονται

από τα κύματα. Μα σε τέτοιους βυθούς υπάρχουν κι εκατομ

μύρια γαρίδες κι έτσι ο Δόκτορας θα μπορούσε να μαζέψει κι

απ' αυτές για να 'χει πάντα ένα μεγάλο απόθεμα.

Η άμπωτη θ' άρχιζε στις 5 και 17' το πρωί της Πέμπτης. Α ν ο Δόκτορας ξεκινούσε από το Μοντερέυ την Τετάρτη το πρωί,

θα πρόφταινε να 'ναι στην ώρα του την άλλη μέρα. Θα 'θελε

να πάρει μαζί του και κάποια συντροφιά, μα έτυχε να 'ναι όλοι

φευγάτοι ή να 'χουν δουλειά. Ο Μακ και τα παιδιά βρίσκο

νταν στο Κάρμελ Βάλεϋ για να μαζέψουν βατράχους. Τρεις

νεαρές γυναίκες, που θα του έκανε ευχαρίστηση να τις έχει

συντροφιά, δεν μπορούσαν να λείψουν από τη δουλειά τους

στη μέση της βδομάδας. Ο Ανρί, ο ζωγράφος, βρισκόταν απα

σχολημένος επειδή τα καταστήματα Χόλμαν αντί να χρησιμο

ποιήσουν για ρεκλάμα έναν άνθρωπο-κονταροσημαία (που να

κάθεται στην κορυφή του κονταριού) χρησιμοποίησαν έναν

άνθρωπο-κονταροπατινίστα: δηλαδή, στήσανε πάνω στην τα

ράτσα ένα ψηλό κοντάρι, στην κορυφή του κονταριού τοποθέ

τησαν μια μικρή στρογγυλή εξέδρα, κι εκεί πάνω ένας άνθρω

πος με πατίνια πατινάριζε αδιάκοπα φέρνοντας γύρο στην ε

ξέδρα. Βρισκόταν κιόλα mη θέση αυτή τρεις μέρες και τρεις

νύχτες για να πετύχει ένα καινούριο ρεκόρ για «πατι·νάρισμα

πάνω σε μια εξέδρα στην κορυφή ενός κονταριού» . Το προηγούμενο ρεκόρ ήταν 127 ώρες, ώστε του απομένανε ακόμη αρ-


κετές. Ο Ανρί χάζευε τον πατινίστα από το πρατήριο μπενζίνας του Ρεντ Γουίλιαμς. Απόμενε σαν μαγεμένος απ' το θέα

μα. Συλλογιόταν να ζωγραφίσει μια πελώρια αφηρημένη σύν

θεση που θα την αποκαλούσε: «Το υποσυνείδητο όνειρο ενός

κονταροπατινίστα». Για τούτο δεν μπορούσε ν' απουσιάσει α

πό την πόλη όσο ο άνθρωπος βρισκόταν ψηλά εκεί πάνω.

Ισχυριζόταν πως υπάρχουν φιλοσοφικά ενδεχόμενα στα κο

νταροπατινάρισμα που κανένας ακόμη δεν τα 'χε ερευνήσει.

Χάζευε ψηλά, καθισμένος σε μια καρέκλα που την έγερνε πί

σω και η ράχη της ακουμπούσε στη λαμαρίνα που έκρυβε την

πόρτα του αποχωρητηρίου του μαγαζιού του Ρεντ Γουίλιαμς.

Είχε το μάτι του καρφωμένο στην εναέρια εξέδρα και Ίlταν έ

ξω από κάθε συζήτηση πως δεν μπορούσε να συνοδέψει τον

Δόκτορα στη Λα Γιόλα. Έτσι, λοιπόν, ο Δόκτορας αναγκά

στηκε να πάει μονάχος γιατί η άμπωτη δεν περίμενε.

Νωρίς το πρωί συμμάζεψε τα πράγματά του. Έβαλε σε μια

μικρή βαλίτσα μιαν αλλαξιά aσπρόρουχα και σε μιαν άλλη τα

εργαλεία και τις σύριγγες. Έπειτα χτένισε το μαύρο του γενά

κι, το περιποιήθηκε, βεβαιώθηκε πως τα μολύβια του βρίσκο

νται στην τσεπούλα του πουκάμισου και ο φακός στην τσέπη

του παντελονιού. Στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου έβαλε τις

κάσες με τους δίσκους, τα μπουκάλια, τις γυάλινες πλάκες, τά

φάρμακα, τα λαστιχένια υποδήματα και μια κουβέρτα. Αφού τα ταχτοποίησε όλα μες στο σπίτι, έκλεισε την πόρτα δίχως να

την κλειδώσει και κατά τις εννιά ξεκίνησε για το ταξίδι.

Ο Δόκτορας χασομερούσε στα ταξίδια του, πήγαινε πιο

σιγά παρά ο άλλος κόσμος. Ταξίδευε με μικρή ταχύτητα και

σταματούσε κάθε τόσο για να φάει λουκάνικα. Καθώς περ

νούσε τη Λεωφόρο του Φάρου χαιρέτησε από μακριά ένα

σκυλί που τον κοιτούσε και χαμογελούσε. Πριν βγει ακόμη α

πό το Μοντερέυ, ένιωσε να πεινά και στάθηκε στου Χέρμαν

για να φάει λουκάνικα και να πιει ένα μπουκάλι μπίρα. Καθώς έτρωγε, θυμήθηκε μια κουβέντα που του είχε κάνει ο

Μπλέιζντελ, ο ποιητής.

«Τρελαίνεσαι για μπίρα» του είχε πει. «Στοιχηματίζω πως

θ' ανακατώνεις μπίρα ώς και στο γάλα σου~~.

Ανόητη κουβέντα, μα ωστόσο από τη μέρα εκείνη του μπή-


κε μια ιδέα στο μυαλό: σαν τι γεύση να 'χει ένα τέτοιο ανακά

τωμα -και του ξαναερχόταν στο μυαλό κάθε φορά που έπινε μπίρα. Θα 'κοβε το γάλα; Θα 'πρεπε να προσθέσει λίγη ζάχα

ρη; Ίσως να 'μοιαζε με παγωτό. Η ιδέα δεν του έβγαινε απ' το

μυαλό. Ήπιε τη μπίρα του και πλήρωσε τον Χέρμαν αποφεύγοντας να κοιτάξει προς το μέρος που βρίσκονταν aραδιασμέ

να τα μπουκάλια για τα μιλκ-σέικ. Σκέφτηκε πως αν κατέβαινε

σε κανένα να παραγγείλει ένα ποτήρι μπίρα με γάλα, θα ήταν

προτιμότερο να το παραγγείλει σε μια πόλη που να είναι ά

γνωστος -διαφορετικά θα διατρέχει τον κίνδυνο να καλέσουν

την αστυνομία. Κι έπειτα, ένας άνθρωπος με γένι είναι πάντα

λίγο ύποπτος. Δε θα μπορούσε να δικαιολογηθεί πως άφησε

μούσι γιατί απλούστατα του αρέσει να 'χει μούσι -θα τον υπο

ψιαζόταν ο κόσμος. Θα 'πρεπε να εφεύρει κάποια δικαιολο

γία, λόγου χάρη πως το πηγούνι του είναι παραμορφωμένο α

πό μια ουλή. Τον καιρό που ο Δόκτορας σπούδασε στο πανε

πιστήμιο του Σικάγου, είχε κουραστεί από την πολλή μελέτη,

εκτός που του έτυχε και μια ερωτική απογοήτευση. Για όλα

τούτα σκέφτηκε πως θα τον ωφελούσε μια μακρινή οδοιπορία.

Ξεκίνησε μ' ένα σακίδιο στον ώμο, διέσχισε την Ιντιάνα, το

Κεντάκι, τη Βόρεια Καρολίνα, τη Γεωργία, έφτασε ώς τη Φλό

ριντα. Απ' όπου πέρασε, όλοι όσους aντάμωνε -αγρότες, βου

νήσιοι, άνθρωποι που ζούσαν στα λιβάδια, ψαράδες- όλοι τον

ρωτούσαν για ποιο λόγο οδοιπορούσε.

Επειδή αγαπούσε να λέει την αλήθεια, προσπάθησε να

τους εξηγήσει τι συμβαίνει. Τους είπε πως είχε πάθει νευρα

σθένεια κι ακόμη πως επιθυμούσε να επισκεφτεί τα μέρη εκεί

να και να νιώσει τη μυρωδιά της γης, να κοιτάξει το χορτάρι,

τα πουλιά, τα δέντρα, να χαρεί τη φύση, και πως για όλα τούτα ο καλύτερος τρόπος ήταν να περιοδεύει πεζός. Μα δεν τους

καλάρεσε που ακούσαν την αλήθεια. Σουφρώσανε τα φρύδια

τους, κουνούσαν το κεφάλι τους με δυσπιστία κι άλλοι χαμογε

λάσανε ειρωνικά για να του δείξουν πως ξέρανε πως λέει ψέ

ματα και πως τα ψέματά του τους διασκεδάζουν. Μερικοί πάλι

φοβηθήκαν για τις θυγατέρες ή για τα γουρούνια τους και τον διατάξανε, αν θέλει το καλό του, να του δίνει από εκε ί όσο μπορεί πιο γρήγορα.


Έτσι αποφάσισε να μην ξαναπεί την αλήθεια. Τους διηγή

θηκε πως είχε βάλει στοίχημα και πως αν έφτανε στο τέρμα,

θα κέρδιζε εκατό δολάρια. Τότε όλοι τον πιστέψανε και του

φερθήκανε με συμπάθεια. Τον καλούσαν να φάει, να κοιμηθεί

στο σπίτι τους, του ευχηθήκανε καλή επιτυχία και, γενικά, δείχνανε πως τον εκτιμούσαν. Ο Δόκτορας, ωστόσο, εξακολου

θούσε ν' αγαπάει την αλήθεια, μόλο που ήξερε πως δεν την αγαπά όλος ο κόσμος και πως είναι μια επικίνδυνη ερωμένη.

Ο Δόκτορας δε σταμάτησε στη Σάλι να για να φάει λουκά

νικα. Σταμάτησε όμως στη Γκονζάλες, στο Κίνγκ Σίτυ και στο

Πάσο Ρόμπλες. Στη Σάντα Μαρία έφαγε κι ήπιε μια διπλή με

ρίδα γιατί ο δρόμος ήταν αρκετά μακρύς από τη Σάντα Μαρία

ώς τη Σάντα Μπάρμπαρα. Στη Σάντα Μπάρμπαρα έφαγε σού

πα, μαρούλι, μπιζέλια σαλάτα, ρόστο με πουρέ, μηλόπιτα, ροκφόρ, ήπιε κι έναν καφέ, γέμισε το ντεπόζιτο της μπενζίνας κι

έπειτα πήγε στην τουαλέτα. Ένιψε το πρόσωπό του, χτένισε το

γένι του και όταν ξαναγύρισε στο αυτοκίνητό του το βρήκε

τριγυρισμένο από κάμποσους της «προσκολλήσεως» που τον

περίμεναν .

«Πάτε νότια, κύριε ; »

Ο Δόκτορας είχε αρκετή πείρα κι ήξερε πως έπρεπε να

διαλέξει με προσοχή ποιόν θα 'παιρνε μαζί του. Είναι προτι

μότερο να παραλάβεις έναν πολυταξιδεμένο γιατί κάθεται ή

συχα στη θέση του δίχως να κουβεντιάζει. Οι άπειροι από τα

ξίδια νομίζουν πως έχουν υποχρέωση να σε διασκεδάζουν, τά

χα με τις φλυαρίες τους: κάποιος απ' αυτούς του είχε βγάλει

την ψυχή ανάποδα σ' ένα ταξίδι. Λοιπόν, αφού διαλέξεις το

συνταξιδιώτη σου, καλό είναι να πάρεις ορισμένες προφυλά

ξεις λέγοντας, λόγου χάρη, πως πας κάπου εκεί κοντά. Έτσι,

αν ο άνθρωπος που διάλεξες το 'χει να βγει ενοχλητικός, του

λες πως έφτασες στο τέρμα και τον παρατάς. Μπορεί όμως να

σου τύχει και κάποιος που αξίζει. Ο Δόκτορας επιθεώρησε με

γρήγορη ματιά αυτούς που περιμέναν και διάλεξε κάποιον λι

γνό με μπλάβα φορεσιά που έμοιαζε να 'ναι έμπορος. Είχε

δυο βαθιές ρυτίδες πλάι στο στόμα και μάτια σκούρα και σκεφτικά.

Κοίταξε τον Δόκτορα με κάποια δυσπιστία:

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ τΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ

«Πάτε νότια, κύριε;»

«Ναι, κάπου εδώ κοντά» του αποκρίθηκε.

«Μπορείτε να με πάρετε μαζί σας;»

«Μπείτε μέσα» του λέει ο Δόκτορας.

107

Σα φτάσανε στη Βεντούρα, ο Δόκτορας σταμάτησε μια στιγ

μή για να πιει μόνο λίγη μπίρα επειδή δεν ήταν πολλή ώρα που

είχε γευματίσει . Ο άγνωστος δεν είχε πει ούτε λέξη ώς τώρα.

«Πίνετε μια μπίρα;» τον ρώτησε ο Δόκτορας.

«Όχι» του λέει, «και θα μου επιτρέψετε να σας μιλήσω έ

ξω απ' τα δόντια: δε βρίσκω καλή την ιδέα να πίνει ένας που

οδηγεί αυτοκίνητο. Δε μ' ενδιαφέρει για τη ζωή σας, κάντε τη

ό,τι θέλετε, μα το αυτοκίνητο είναι ένα επικίνδυνο όπλο στα

χέρια ενός μεθυσμένου».

Του κακοφάνηκε του Δόκτορα.

«Κατέβα κάτω αμέσως» του λέει με ήρεμη φωνή.

«Τι!»

«Θα σου σπάσω τα μούτρα αν δεν κατέβεις ώσπου να με

τρήσω δέκα -ένα, δύο, τρία ... » Ο άνθρωπος πήδηξε τρομαγμένος έξω από τ' αυτοκίνητο.

«Έτσι, ε;» του κάνει σαν βρέθηκε πάνω στο δρόμο. «Θα

φωνάξω την αστυνομία να σε συλλάβει!»

Ο Δόκτορας άνοιξε το κουτί με τα εργαλεία κι έβγαλε ένα

λοστό. Ο άλλος είδε τη χειρονομία και το 'βαλε στα πόδια.

Ο Δόκτορας, ακόμα συγχυσμένος, κατέβηκε από το αυτο-

κίνητο και μπήκε σ' ένα μπαρ.

Η σερβιτόρα, μια όμορφη ξανθιά, του χαμογέλασε:

«Τι διατάζει ο κύριος; »

«Μπίρα με γάλα».

«Πώς;»

Να πάρει ο διάολος -τι τώρα, τι αργότερα; Καλύτερα να

ξεμπερδεύει. «Με κορο"ίδεύετε;» τον ρώτησε η ξανθιά.

Ο Δόκτορας καταλάβαινε πως δεν μπορούσε να της εξη

γήσει, να της πει την αλήθεια . «Τ~χω μια ;ιuθηuη» της λέει. «Διπαλυχαιτοκορμοεκτομία,

έτσι την ονομάζουν οι γιατροί. Μου παράγγειλαν να πίνω μπί

ρα με γάλα».


«Κι εγώ που νόμιζα πως με κορο"ίδεύετε!» του λέει χαμο

γελαστά. «Μονάχα πείτε μου πώς ανακατώνετε το γάλα με τη

μπίρα, δε μου 'τυχε να ξαναφτιάξω. Δεν ·ήξερα πως είστε άρ

ρωστος».

«Πολύ άρρωστος, μπορεί να πάω και στα χειρότερα. Βάλε

λίγο γάλα και ανακάτωσε μαζί μισή μποτίλια μπίρα. Την άλλη

μισή δώσε μου να την πιω σ' ένα ποτήρι -δε θα βάλεις ζάχαρη

στο γάλα».

«Φαίνεται να 'ναι αηδία» είπε η ξανθιά.

«Το 'χω πια συνηθίσει, πάνε δεκαεφτά χρόνια που το πίνω».

18

Ο Δόκτορας ταξίδευε δίχως να βιάζεται. Στη Βεντούρα έφτασε πολύ αργά το απόγευμα. Έφαγε σε κάποιο μπαρ ένα σά

ντουιτς με τυρί κι έπειτα πήγε στην τουαλέτα. Εξάλλου, λογά

ριαζε να κάνει ένα λουκούλειο γεύμα στο Λος Άντζελες. Ήταν

πια σκοτεινά σαν μπήκε στο Λος Άντζελες. Πήγε σ' ένα εστια

τόριο που το γνώριζε από άλλοτε και στρώθηκε στο φαγητό:

κοτόπουλο, πατάτες σωτέ, ζεστά παξιμάδια με μέλι, μια διπλή μερίδα μηλόπιτα, και ροκφόρ. Γέμισε το θερμός του με ζεστό

καφέ, παράγγειλε να του ετοιμάσουν έξι σάντουιτς χοιρομέρι

και αγόρασε δυο μπουκάλες μπίρα -όλα τούτα για το αυριανό

του πρόγευμα.

Ένα ταξίδι με αυτοκίνητο τη νύχτα δεν είναι και τόσο δια

σκεδαστικό. Δεν υπάρχουν σκυλιά στο δρόμο, το μόνο που

μπορείς να δεις είναι ό,τι φωτίζουν μπροστά σου οι προβολείς.

Ο Δόκτορας πάτησε ταχύτητα για να τελειώνει πια κι έφτασε

στη Λα Γιόλα κατά τις δύο το πρωί. Διέσχισε την πόλη και πή

ρε τον κατήφορο προς την ακρογιαλιά. Εκεί σταμάτησε, έφα

γε ένα σάντουιτς, ήπιε λίγη μπίρα, έσβησε τα φώτα και κου

λουριάστηκε στο κάθισμά του για να κοιμηθεί.

Δεν του χρειαζόταν ξυπνητήρι. Είχε -τ;όσο μεγάλη πείρα που μπορούσε να νιώσει και στον ύπνο του πότε θ' άρχιζε η ά

μπωτη. Ξύπνησε πιάτα χαράματα και παρατήρησε πως το νε

ρό aποτραβιόταν κιόλα και χαμήλωνε ώς τις μεγάλες πέτρες

του βυθού. Ήπιε λίγο καφέ, ένα μπουκάλι μπίρα, κι έφαγε

τρία σάντουιτς.

Η θάλασσα aποτραβιόταν σιγά σιγά. Οι μεγάλες πέτρες αρχίσαν πια να φαίνονται, σαν να ψηλώσαν πάνω στα νερά,

καθώς υποχωρούσε ο ωκεανός άφηνε εδώ κι εκεί μικρές λα-


γούβες με νερό, βρεμένα φύκια, λειχήνες και σφουγγάρια, ιρι

δισμούς γαλάζιους, κόκκινο ζωηρό και καφετί. Ο βυθός είναι σκεπασμένος με την απίστευτη συγκομιδή της θάλασσας, θρύ

ψαλα από κοχλίδια, ψαροκόκαλα, σκελετοί από σουπιές, καβούκια, ο βυθός ολάκερος μοιάζει με νεκροταφείο φαντασμα

γορικό που αναδεύεται από το πάνε κι έλα κι από τα σκαρφα

λώματα των ζωντανών.

Ο Δόκτορας έβαλε τα λαστιχένια του υποδήματα και στερέ

ωσε το αδιάβροχο καπέλο πάνω στο κεφάλι του . Πήρε τους

κουβάδες, τις γυάλες, το λοστό, έβαλε τα σάντουιτς στη μια τσέ

πη και το θερμός στην άλλη και κατέβηκε από τα βράχια, για να

προχωρήσει πάνω στο βυθό που άφηνε ελεύθερο η θάλασσα.

Έπιασε τη δουλειά, με το λοστό του αναποδογύριζε τις πελώ

ριες πέτρες και κάπου κάπου έχωνε σαν αστραπή το χέρι του

μέσα στο ακίνητο νερό και ανάσερνε μεμιάς ένα χταποδάκι που

στριφογύριζε από τη λύσσα του και ξέρναγε μελάνι. Το 'ριχνε

μέσα σ' έναν κουβά με θαλασσινό νερό μαζί με τ' άλλα που είχε

πιάσει, μα το καινουριοφερμένο εξακολουθούσε να 'ναι τόσο

λυσσασμένα που έπιανε καβγά με τ' άλλα του αδέρφια.

Η δοvλειά πήγαινε καλά, είχε πιάσει κιόλα εικοσιτρία

χταποδάκια, μαζί κι ένα σωρό γαρίδες που τις έριχνε σ' άλλον

κουβά. Όσο υποχωρούσε η θάλασσα, εκείνος την ακολουθού

σε καταπόδι και στο μεταξύ προχώρησε η αυγή και πρόβαλε ο

ήλιος . Το πλάτωμα του βυθού είχε μιαν έκταση ώς διακόσια

μέτρα, περα από εκεί άρχιζε μια σειρά βράχια σκεπασμένα με

λειχήνες κι αμέσως πίσω τα νερά βαθctίνανε απότομα. Ο Δόκτορας εξακολούθησε τη δουλειά του πλάι στα βράχια. Είχε

μαζέψει πια ό,τι του χρειαζόταν και περνούσε τώρα τον καιρό

του κοιτάζοντας κάτω από τις πέτρες, έσκυβε χαμηλά και πα

ρακολουθούσε από κοντά μες στις λαγούβες με τ' aστραφτερά

μωσα·ίκά, τη θαλασσινή ζωή που αναδευόταν εκεί μέσα. Σιγά

σιγά ξεπέρασε τα βράχια κι ήρθε στο έξω μέρος, εκεί που τα

μεγάλα φύκια κρέμονται από ψηλά μες στο νερό. Πάνω στα

βράχια ήταν κολλημένοι κόκκινοι σταυροί της θάλασσας, το

νερό τα τριγυρνούσΕ και ανΕβοκατέβαινε ανυπόμονα περιμέ

νοντας την ώρα που θα φουσκώσει πάλι και θα τα ξεπεράσει.

Ανάμεσα σε δυο βράχια κάτι ξάσπρισε για μια στιγμή και πά-


λι το σκεπάσανε τα φύκια. Ο Δόκτορας σκαρφάλωσε στις γλι

στερές πέτρες, πιάστηκε πάνω εκεί όσο μπορούσε πιο γερά, έ

σκυψε, και με το χέρι του παραμέρισε τα φύκια για να δει. Μεμιάς aπολιθώθηκε στη θέση που βρισκόταν. Από εκεί μέσα

τον κοιτούσε ένα προσωπάκι κοριτσιού, όμορφο και χλομό, με

μαλλιά κατάμαυρα. Τα μάτια της ορθάνοιχτα, η ματιά καθά

ρια, το πρόσωπο δεν είχε πάθει την παραμικρή αλλοίωση, γύ

ρω στο κεφαλάκι της κυμάτιζαν ανάλαφρα τα μαύρα της μαλ

λιά. Το κορμί της δε φαινόταν, πιασμένο ανάμεσα στα βράχια.

Τα χείλια είχαν απομείνει μισάνοιχτα, μέσ' από εκεί γυαλίζα

νε τα δόντια, σε όλο το προσωπάκι της ήταν χυμένη μια γαλή

νη. Βρισκόταν μόλις κάτω από το νερό και οι μαρμαρυγές προσθέτανε μιαν αίγλη . Ο Δόκτορας αφαιρέθηκε να το κοιτά

ζει, το προσωπάκι τού εντυπώθηκε σαν καυτερή εικόνα.

Σήκωσε αργά το χέρι του κι άφησε τα φύκια να ξαναπέ

σουν και να σκεπάσουν το προσωπάκι. Η καρδιά του χτυπού

σε δυνατά, το λαρύγγι του τον έσφιγγε. Μάζεψε τους κουβά

δες του, τις γυάλες, το λοστό, και ξεκίνησε αργά πάνω στα γλι

στερά βράχια κατά την ακρογιαλιά. Μπροστά του πήγαινε το κοριτσίστικο προσωπάκι. Κάθισε πάνω στην ξερή αμμουδιά κι

έβγαλε τα υποδήματα. Μέσα στον κουβά τα χταποδάκια στέ

κονταν ορθά, όσο μπορούσε πιο μακριά το ένα από το άλλο. Μια μουσική αντηχούσε μέσα στ' αυτιά του Δόκτορα, ένας ή

χος από φλάουτο, γλυκός και διαπεραστικός, έπαιζε μια μελω

δία που δεν μπορούσε να τη συγκρατήσει, και πλάι σ' αυτή,

σαν συνοδεία, ο βαρύς αχός από το αφρισμένο κύμα που ανα

δεύεται. Το φλάουτο ανέβαινε ψηλά σε σφαίρες aσύλληπτες

από την ακοή και εξακολουθούσε ώς εκεί πάνω η απίθανη με

λωδία. Ο Δόκτορας αναρρίγησε, τα μάτια του δακρύζανε , α

πόμεινε σαν να κοιτούσε μιαν απόκοσμη ομορφιά. Τα μάτια

της κοπέλας ήταν ανοιχτόγκριζα και λάμπανε ολοκάθαρα, τα

μαύρα της μαλλιά κυμάτιζαν ανάλαφρα πάνω στο πρόσωπό της. Μια εικόνα έξω από χρόνο. Απόμεινε στη θέση εκείνη, το

πρώτο πάφλασμα του νερού πάνω στις ξέρες ειδοποιούσε πως

όπου να 'ναι θα ξαναρχόταν η φουσκοθαλασσιά. Απόμεινε στη θέση εκείνη κι aφουγκραζόταν τη μουσική όσΩ ανέβαινε η

θάλασσα και σκέπαζε τις πέτρες. Με το χέρι του χτυπούσε το


ρυθμό, το aπόκοσμο φλάουτο έπαιζε μέσα στο μυαλό του. Τα

μάτια της ήταν ανοιχτόγκριζα, τα χείλια της χαμογελούσαν α

νασαίνοντας μέσα σε μιαν ουράνια έκσταση.

Μια φωνή εκεί πλάι τον ξανάφερε στον εαυτό του. Ένας άνθρωπος στεκόταν από πάνω του.

«Ψαρεύεις;»

«Όχι, κάνω συλλογή».

«Τι είναι αυτά εκεί μέσα;»

«Χταποδάκια».

«Δεν ήξερα πως έχει χταπόδια εδώ χάμω. Και όμως όλη

μου τη ζωή εδώ την πέρασα.

«Θα 'πρεπε να 'χες ψάξει» αποκρίθηκε ο Δόκτορας με ύ

φος αφηρημένο.

«Δε μου λες, σου συμβαίνει τίποτα; Φαίνεσαι άρρωστος>>.

Οι νότες του φλάουτου ψηλώσανε πάλι, τις συνοδεύαν τώ

ρα βιολοντσέλα και η θάλασσα όλο ανέβαινε και ξεχυνόταν

στην ακρογιαλιά. Ο Δόκτορας aποτίναξε τη μουσική θέλοντας

ν' aπαλλαχτεί από δαύτη, ν' aπαλλαχτεί από το προσωπάκι της κοπέλας, ν' aπαλλαχτεί από το ρίγος του κορμιού του, απ' όλα.

«Έχει αστυνομικό σταθμό εδώ κοντά;>>

«Στην πόλη, όχι εδώ. τι τρέχει;>>

«Βρήκα ένα κορμί στις ξέρες».

«Πού ακριβώς;>>

«Να, εκεί κάτω -είναι πιασμένο ανάμεσα στα βράχια. Μια

κοπέλα».

«Ξέρεις, δίνουν αμοιβή σ' όποιον βρει ένα πτώμα. Δε θυ

μάμαι το ποσό».

Ο Δόκτορας σηκώθηκε και μάζεψε τα πράγματά του.

«Θέλεις να μου κάνεις τη χάρη να ειδοποιήσεις εσύ την α

στυνομία; Δε νιώθω πολύ καλά>>.

«Ταράχτηκες, αυτό είναι. Δε μου λες, είναι σε ... κακή κα

τάσταση! Αποσυνθεμένο, φαγωμένο από τα ψάρια;»

Ο Δόκτορας κοίταζε αλλού.

«Πάρε την αμοιβή εσύ» του λέει πηγαίνοντας να μπει στο

αυτοκίνητο. Δεν τη θέλω». Μόνο η μελωδία του φλάουτου λαλούσε ακόμα σιγανά μες

στο μυαλό του.

19

. Από όσα είχαν σκαρφιστεί ώς τώρα τα καταστήματα Χόλμαν, τίποτα δεν προκάλεσε τόσο ευνο·ίκά σχόλια όσο ο άνθρωπος

κονταροπατινίστας. Μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει, πατινάριζε

αδιάκοπα γύρω τριγύρω στη μικρή εξέδρα πάνω στο κοντάρι και οι κάτοικοι μπορούσαν ακόμη να τον παρακολουθούν και

τη νύχτα, καθώς ξεχώριζε σκούρος πάνω στο φωτεινό ουρανό,

και να βεβαιωθούν πως δεν παράτησε τη θέση του. Ωστόσο

προσέξανε όλοι πως κάθε νύχτα ανέβαινε μια σιδερένια βέρ

γα από το κέντρο της εξέδρας κι ο άνθρωπος πιανόταν πάνω

σ' αυτή. Συμφώνησαν όμως πως τούτο δεν έχει σημασία μια

και απόμενε ορθός. Το μεγάλο γεγονός τράβηξε πολύ κόσμο

κι από το Τζέημσμπουργκ κι απ' όλη την ακτή ώς πέρα το

Γκράιμς Πόιντ. Από τη Σάλι να φτάσανε ολάκερα μπουλούκια,

μάλιστα η «Εμπορική Εταιρεία των Παραγωγών της Σάλινα»

έκανε μια προσφορά στον πατινίστα να εμφανιστεί στη Σάλι

να την ερχόμενη φορά κι έτσι, αν κατόρθωνε να σπάσει το δι

κό του ρεκόρ, θα κέρδιζε η Σάλινα το καινούριο παγκόσμιο

ρεκόρ. Μια και δεν υπήρχαν πολλοί κονταροπατινίστες κι αυ

τός εδώ ήταν ίσως ο καλύτερος, είχε πολλές πιθανότητες να

σπάσει το δικό του το παγκόσμιο ρεκόρ.

Τα καταστ1Ίματα Χόλμαν επωφελήθηκαν από την παρά

σταση και κάνανε χρυσές δουλειές . Διοργανώσανε ταυτόχρο

να τέσσερις «ευκαιρίες»:- μία ευκαιρία «λευκών», μία ευκαι

ρία «υπολειμμάτων», μία ευκαιρία «μαγειρικών σκευών» και

μία άλλη «αγγειοπλαστικής». Και το πλήθος στεκόταν στο δρό

μο παρακολουθώντας τον άνθρωπο να πατινάρει πάνω στη μι

κρή εξέδρα.

Τη δεύτερη μέρα ο πατινίστας έστειλε κάτω μήνυμα πως


κάποιος τον πυροβολεί μ' ένα ντουφέκι με πεπιεσμένο αέρα.

Η αστυνομία έβαλε σ' ενέργεια την τριγωνομετρία και δεν άρ

γησε ν' ανακαλύψει το φταίχτη: ήταν ο γιατρός Μέριβε'ίλ, ένας

γεροντάκος, που πυροβολούσε κρυμμένος πίσω από τις κουρτίνες του γραφείου του. Υποσχέθηκε πως θα πάψει να πυρο

βολεί κι η αστυνομία σταμάτησε κάθε ενέργεια. Ήταν από τα

εξοχότερα μέλη της Μασονικής Στοάς.

Ο Ανρί, ο ζωγράφος, εξακολουθούσε να κάθεται στην κα

ρέκλα του έξω από το πρατήριο του Ρεντ Γουίλιαμς. Εξέτασε

κάθε φιλοσοφική άποψη σχετικά με την παράσταση, κι έφτα

σε στο συμπέρασμα, πως θα 'πρεπε να εγκαταστήσει στο σπίτι

του μια παρόμοια εξέδρα και να πειραματιστεί ο ίδιος. Λίγο

πολύ όλος ο κόσμος μες στην πόλη επηρεάστηκε από τον πατι

νίστα. Παράτησαν τις δουλε ιές και τρέχανε στου Χόλμαν. Ο

Μακ και τα παιδιά πήγαν να δουν κι αυτοί το θέαμα, σταθήκα

νε, μια στιγμή κι έπειτα γυρίσανε αμέσως στο Πάλας-Χάνι-Ψη

σταριά. Βρήκαν ανόητο να χάνουν εκεί πέρα τον καιρό τους.

Τα καταστήματα Χόλμαν εγκαταστήσαν στη βιτρίνα τους

ένα διπλό κρεβάτι. Εκεί θα κατέβαινε να κοιμηθεί ο πατινί

στας -δίχως να βγάλει τα πατίνια- αφού θα 'σπαζε το παγκό

σμιο ρεκόρ. Το όνομα της φίρμας ήταν γραμμένο σε μιa μικρή καρτέλα δεμένη στα κάγκελα του κρεβατιού.

Σ' όλη την πόλη σχολιάζανε και συζητούσαν για το αθλητι

κό ετούτο γεγονός, μα ωστόσο αποφεύγαν ν' αναφέρουν το

πιο ενδιαφέρον ζήτημα, αυτό που τους απασχολούσε όλους.

Κανένας δε μιλούσε πάνω σ' αυτό, κι όμως τριγυρνούσε μέσα

στο μυαλό τους . Αυτό συλλογιόταν η κυρία Τρόλατ καθώς έ

βγαινε από το Σκωτσέζικο Αρτοποιείο κρατώντας μια χαρτο

σακούλα με τσουρέκια. Το ίδιο και ο κύριος Χολ που είχε το

κατάστημα για είδη αντρικά. Οι τρεις δεσποινίδες Γουίλοφ

μπυ ανατρίχιαζαν μόλις το βάζαν στο μυαλό τους .

Μα περισσότερο απ' όλους στενοχωριόταν ο Ρίτσαρντ

Φροστ, ένας κύριος πολύ του κόσμου. Δεν απόμενε ήσυχος ού

τε στιγμή. Όλη νύχτα την Τετάρτη είχε στενοχώρια, και την

Πέμπτη στριφογύριζε στο κρεβάτι του. Την Παρασκευή το βράδυ μέθυσε κι έδειρε τη γυναίκα του. Εκείνη κλαψούρισε

για λίγο κι έπειτα προσποιήθηκε πως κοιμάται. Τον πήρε εί-


δηση ωστόσο που ξεγλίστρησε απ' το κρεβάτι και πήγε στην

κουζίνα να ξαναπιεί. Έπειτα τον άκουσε που ντύθηκε ήσυχα

και βγήκε από το σπίτι. Τότε ξανάβαλε τα κλάματα γιατί ψαν

βέβαιη πως πήγαινε στης Ντόρας.

Ο Ρίτσαρντ, με βήμα σταθερό, κατέβηκε το λόφο με τα

πεύκα κι έφτασε στη λεωφόρο του Φάρου, από εκεί πέρα έ

στριψε ζερβά και βγήκε στα καταστήματα Χόλμαν. Είχε το μπουκάλι στην τσέπη του και μόλις έφτασε μπρος στο κατά

στημα το 'βγαλε και τράβηξε μια ρουφηξιά. Τα φανάρια του

δρόμου είχαν σβήσει, η πολιτεία ήταν έρημη, δε σάλευε ψυχή.

Ο Ρίτσαρντ στάθηκε καταμεσής του δρόμου και κοίταξε ψηλά.

Ξεχώρισε στα σκοτεινά το μοναχικό άνθρωπο εκεί πάνω,

στην κορυφή του κονταριού. Τράβηξε μια δεύτερη ρουφηξιά. Έβαλε τα χέρια του γύρω στο στόμα σαν χωνί και φώναξε

βραχνά: «Ει! .. » Καμιά απόκριση. «Ει!» ξαναφώναξε πιο δυ νατά και κοίταξε τριγύρω ανήσυχα μη φάνηκε κανένας αστυ

νομικός .

Μια αδύναμη φωνούλα κατέβηκε από τον ουρανό:

«Τι τρέχει;»

Ο Ρίτσαρντ ξανάσμιξε τις χούφτες του γύρω στο στόμα:

«Δε μου λες, πώς ποφτώνεις ... -πώς αποπατάς;» «Έχω εδώ πάνω ένα καθίκι» αποκρίθηκε η φωνΊi . Ο Ρίτσαρντ ξαναγύρισε από τον ίδιο δρόμο. Πήρε τη λεω

φόρο του Φάρου, ανέβηκε το λόφο με τα πεύκα, έφτασε στο

σπίτι του και μπήκε μέσα. Καθώς ξεντυνόταν κατάλαβε πως η

γυναίκα του ήταν ακόμα ξύπνια γιατί πάντα όταν κοιμόταν ρο

χάλιζε λιγάκι. Ανέβηκε στο κρεβάτι, εκείνη του έκανε θέση να

πλαγιάσει δίπλα της. «Έχει ένα καθίκι εκεί πάνω» της είπε ο Ρίτσαρντ.

20

Πολύ πριν από το μεσημέρι το καμιονάκι μοντέλο Τ κυλούσε

θριαμβευτικά στο Δρόμο με τις Φάμπρικες, πηδούσε τις λα

γούδες και σκαρφάλωνε μέσ' από τα χέρσα ώς την παλιά του θέση, πίσω από του Λ η Τσονγκ το μαγαζί. Τα παιδιά βάλαν τα

φρένα στις μπροστινές ρόδες, στραγγίξανε όση μπενζίνα είχε

απομείνε ι, φορτωθήκαν τα σακιά με τους βατράχους και πή

ρανε το δρόμο για το Πάλας-Χάνι. Μα ο Μακ -όσο τα παιδιά

καταγίνονταν ν' ανάψουν τη σόμπα- βγήκε πάλι και κατέβηκε

να κάνει στον Λη Τσονγκ μια επίσημη επίσκεψη. Τον ευχαρί

στησε με αξιοπρέπεια για το δανεικό καμιονάκι, και του μίλη σε για τη μεγάλη επιτυχία που είχε η εκδρομή τους, και για τις

εκατοσταριές βατράχους που μαζέψανε . Ο Λη χαμογελούσε

ντροπαλά περιμένοντας το αναπόφευκτο που θα επακολου

θούσε .

«Τώρα ποιος μας μιλά;» του λέει ο Μακ μ' ενθουσιασμό.

«Ο Δόκτορας θα μας πληρώσει μια πεντάρα κάθε βάτραχο,

πιάσαμε ώς χίλιους».

Ο Λη έκανε νόημα με το κεφάλι πως το ξέρει, όλος ο κόσμος το 'ξερε πως η τιμή για τους βατράχους ήταν σταθερή .

«0 Δόκτορας λείπε ι τώρα» πρόσθεσε ο Μακ. «Χριστούλη

μου, πώς θα χαρεί σαν δε ι τόσους βατράχους! »

Ο Λ η έκανε πάλι νόημα με το κεφάλι. Το 'ξερε πως έλειπε

ο Δόκτορας, ήξερε ακόμα και πού θα καταλήξει ο Μακ.

«Αλήθεια» του λέει αυτός -έτσι, σαν να το σκέφτηκε πάνω

στην ώρα- «είμαστε κάπως στενοχωρημένοι από λεφτά, δεν

ξέρω πώς μας έτυχε». Είχε το ύφος σαν να 'θελε να πει πως ήταν κάτι ασυνήθι

στο γι' αυτούς.


«Δεν έχει ουίσκι» αποκρίθηκε ο Λη Τσανγκ και χαμογέ

λασε.

Ο Μακ προσβλήθηκε:

«Ποιος σου μίλησε για ουίσκι; Έχουμε ολάκερο ένα γαλό

νι ουίσκι, τέτοιο ουίσκι δεν το γευτήκανε τα χείλια σου ακόμα,

ένα γαλόνι ξέχειλο που να πάρει ο διάβολος, μα το Θεό! Αλήθεια» εξακολούθησε, «εγώ και τα παιδιά σε καλούμε να πιεις

μια ρουφηξιά μαζί μας. Μου παράγγειλαν να σου το πω».

Ο Λ η χαμογέλασε ευχαριστημένος. Για να τον καλούν ση

μαίνει πως είχαν πραγματικά ουίσκι.

«Μ' αρέσει να μιλάω ντόμπρα» συνέχισε ο Μακ. «Εγώ και

τα παιδιά είμαστε μάλλον στενοχωρημένοι και μάλλον πεινα

σμένοι τούτη τη στιγμή. Ξέρεις πως η τιμή για τούς βατράχους

είναι είκοσι βάτραχοι ένα δολάριο. Μα ο Δόκτορας λείπει

και, όπως σου το 'πα, είμαστε πεινασμένοι. Σκεφτήκαμε λοι

πόν εσένα, και για να μη ζημιώσεις σου προτείνουμε ν' αγορά

σεις τους βατράχους: εικοσιπέντε βατράχους ένα δολάριο . Θα 'χεις κέρδος πέντε βατράχους στο δολάριο και κάνουμε όλοι

τη δουλειά μας».

«Όχι» αποκρίθηκε ο Λη. «Λεφτά όχι».

«Άκουσε Λη, το λάδι σου θα πέσει μέσα στη μαγειριά σου ·

χρειαζόμαστε κάτι μικροπράγματα. Θα σου τα εξηγήσω: αποφασίσαμε να διοργανώσουμε ένα γλεντάκι για τον Δόκτορα.

Έχουμε τα πιοτά, θα θέλαμε όμως και λίγο χοιρομέρι, κάτι τέ

τοιο. Είναι τόσο χρυσό παιδί ο Δόκτορας -για θυμήσου, τότε

που πονούσε το δόντι της γυναίκας σου, εκείνος δεν της έδωσε λάβδανο;»

Ο Μακ τον είχε κιόλα καταφέρει. Ο Λ η, πραγματικά, ήταν καταϋποχρεωμένος στον Δόκτορα. Μόλο που δεν καταλάβαι

νε σύμφωνα με ποια λογική θα 'πρεπε να ξεπληρώσει στον Μακ την υποχρέωση που είχε στον Δόκτορα.

«Δε θέλουμε να σου δώσουμε τους βατράχους για ενέχυ

ρο» εξακολούθησε ο Μακ. «Θα τους παραδώσουμε στα χέρια

σου, να 'ναι δικοί σου, εικοσιπέντε βατράχους για κάθε δολά

ριο πραμάτειες που θα μας πουλήσεις, και κοντά στ' άλλα σε καλούμε από τώρα στο γλεντάκι».

Ο Λη ψαχούλιζε την πρ6ταση μες στο μυαλό του σαν ένας;


ποντικός που ψαχουλίζει μέσα σ' ένα ντουλάπι με τυρί. Δεν έ

βλεπε κανένα κίνδυνο, ήταν μια τίμια πρόταση. Οι βάτραχοι

δεν παραλλάζανε από μετρητά μια και τους προόριζαν για τον

Δόκτορα, η τιμή τους ήταν μόνιμη και θα 'χε διπλό όφελος: πέ

ντε βατράχους το δολάριο και ξέχωρα το κέρδος από τις πρα

μάτειες που θα τους πουλούσε. Έπειτα μόνο να βεβαιωθεί

πως υπάρχουν οι βάτραχοι.

«Πάμε να δω τους βατράχους» λέει στο τέλος.

Στην πόρτα του Πάλας-Χάνι ήπιε ένα ποτήρι από το περί

φημο ουίσκι, έπειτα επιθεώρησε τα σακιά με τους βατράχους

κι έκλεισε τη συμφωνία. Έβαλε όμως έναν όρο: να παραλάβει μόνο ζωντανούς βατράχους. Ο Μακ έβαλε πενήντα βατράχους

μέσα σ' ένα δοχείο και με τη συνοδεία του Λη τους πήγε ώς το μαγαζί κι αγόρασε για δυο δολάρια χοιρομέρι, αυγά και ψωμί.

Ο Λη, προεξοφλώντας πως η δουλειά θα μεγαλώσει, ανέ

βασε από το υπόγειο ένα μεγάλο κιβώτιο, άδειασε τους βα

τράχους μέσα εκεί και τους σκέπασε μ' ένα βρεμένο τσουβάλι

για να νιώθουν στο στοιχείο τους.

Και πραγματικά, μεγάλωσε η δουλειά. Κατέβηκε ο Έντη

και αγόρασε πούρα για την αξία δυο βατράχων. Λίγο αργότε

ρα ήρθε ο 'Γζόουνς και του κακοφάνηκε πως η τιμή της κόκα

κόλα ανέβηκε από ένα βάτραχο σε δύο. Και όσο προχωρούσε

η μέρα τόσο ανέβαιναν οι τιμές. Το καλύτερο φιλέτο, λόγου

χάρη, δεν μπορούσε να στοιχίζει περισσότερο από δέκα βα

τράχους η λίμπρα, και όμως, ο Λη ζητούσε δώδεκα βατράχους

και μισό. Τα ροδάκινα κονσέρβα φτάσανε σε δυσθεώρητα ύ

ψη: οχτώ βατράχους για ένα κουτί, Νο 2. Ο Λη τους ξεζούμιζε. Είναι ωστόσο βέβαιο, πως το νομισματικό αυτό σύστημα δε θα περνούσε ούτε στου Χόφμαν ούτε στη Μικρή Αγορά, κι έτσι

τα παιδιά ήταν υποχρεωμένα, θέλοντας και μη, να συμμορφώ

νονται με τις τιμές που απαιτούσε ο Λη. Γεννηθήκανε δυσαρέ

σκειες, μάλιστα θύμωσε ο Έντη, που εποφθαλμιούσε από καιρό κάτι κίτρινες μεταξωτές κορδέλες, όταν του είπε ο Λη πως

αν δε συμφωνεί να τις πληρώσει τριαντατρείς βατράχους, να

πάει να τις προμηθευτεί αλλού. Η απληστία δηλητηρίαζε τη συμφωνία που είχαν κάνει. Πλήθαιναν οι δυσαρέσκειες, πλή

θαιναν όμως και οι βάτραχοι μες στο κιβώτιο του Λ η.


Μα όπως κι αν είναι, το δηλητήριο δεν προχώρησε βαθιά

γιατί ο Μακ και τα παιδιά δεν ήταν συμφεροντολόγοι. Ποτέ

δεν εκτιμούσαν τις διασκεδάσεις τους ανάλογα με όσα ξοδεύανε, ούτε τον εαυτό τους σύμφωνα με το λογαριασμό τους

στην Τράπεζα, ούτε τις ερωτοδουλειές τους κατά το πόσο τους

στοιχίζανε . Τους δυσαρεστούσε κάπως η εκμετάλλευση του

Λη, μα τους παρηγορούσε η σκέψη, πως μέσα στο στομάχι

τους πλέανε, για δυο δολάρια, χοιρομέρι και αυγά μέσα σ' έ

ναν ωκεανό ουίσκι. Καθισμένοι ο καθένας πάνω στην ιδιόχτη

τη καρέκλα του και μέσα στο δικό τους σπίτι, καμαρώνανε την

Αγαπούλα που μάθαινε να πίνει γάλα του κουτιού μέσα σ' ένα

αδειανό κουτί από σαρδέλες. Η Αγαπούλα ήταν και θ' απόμενε μια σκυλίτσα πολύ ευτυχισμένη γιατί οι πέντε άντρες είχαν

ο καθένας και μια δική του θεωρία για την ανατροφή ενός

σκυλιού -θεωρίες που ερχόντανε σε τόσο μεγάλη σύγκρουση

αναμεταξύ τους, ώστε η Αγαπούλα καταντούσε να μην πάρει καμιάν ανατροφή. Από την αρχή φάνηκε πως ήταν μια σκυλί

τσα με πρόωρη θηλυκότητα: πλάγιαζε με όποιον της έδινε να

φάει το τελευταίο κομμάτι. Φτάσανε στο σημείο να κλέβουν

για χατίρι της, κοιτάζανε ποιος να την ξελογιάσει. Κάποτε κάποτε μένανε σύμφωνοι και οι πέντε πως δεν υποφέρεται η κα

τάσταση και πως η Αγαπούλα πρέπει να συνηθίσει στην πειθαρχία, μα πάνω στη συζήτηση για τη μέθοδο που θα 'πρεπε

να εφαρμόσουν, ξεχνούσαν την απόφαση που είχαν πάρει.

Και οι πέντε τους ήταν ερωτευμένοι με την Αγαπούλα. Ακόμα

και τις μικρές λιμνούλες που άφηνε στο πάτωμα τις βρίσκανε

χαριτωμένες. Σκοτίζανε όλους τους γνωστούς μιλώντας για

την εξυπνάδα της -και θα τη σκοτώναν σίγουρα από υπερσιτι

σμό αν δεν ήταν η ίδια πολύ πιο λογική από κείνους .

Ο Τζόουνς της ετοίμασε ένα κρεβατάκι μέσα στο χαλα

σμένο εκκρεμές, μα η σκυλίτσα δεν το χρησιμοποίησε ποτέ.

Κοιμόταν με τον έναν ή με τον άλλο, κατά το καπρίτσιο της.

Έτρωγε τις κουβέρτες, ξέσκιζε τα στρώματα, σκορπούσε τα

πούπουλα μέσ' από τα μαξιλάρια. Ήταν κοκέτα με τ' αφεντι

κά της και ερέθιζε την αμοιβαία ζήλια τους. Της βQίσκανε όλα τα χαρίσματα.

Κάθονταν, λοιπόν, και οι πέντε το απομεσήμερο εκείνο,


καπνίζοντας, χωνεύοντας, φιλοσοφώντας, έπιναν πού και πού

και μια γουλιά ουίσκι από τη μπουκάλα. Και κάθε φορά θύμι

ζε ο ένας στον άλλο πως ήταν προορισμένο για τον Δόκτορα

και πως έπρεπε να το φυλάξουν. «Πότε φαντάζεστε πως θα γυρίσει;» ρώτησε ο Έντη .

«Πάντα γυρίζει κατά τις οχτώ ή εννιά το βράδυ» αποκρί

θηκε ο Μακ. Πρέπει τώρα να σκεφτούμε πότε θα τον φιλέ

ψουμε. Είμαι της ιδέας να γίνει απόψε.

«Βέβαια» συμφώνησαν και οι άλλοι.

«Μα ίσως να γυρίσει κουρασμένος» είπε ο Φουντούκα.

«Έρχεται από μακρινό ταξίδι».

«Δε βαριέσαι» λέει ο Ί'ζόουνς, «τίποτε δεν ξεκουράζει ό

σο ένα καλό γλεντάκι. Κάποτε μου 'τυχε να 'μαι τόσο κουρα

σμένος που μου πέφτανε τα παντελόνια μου, πήγα σ' ένα γλεντάκι κι αναστήθηκα».

«Πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά» είπε ο Μακ. «Πού θα δώ

σουμε το γλέντι, εδώ πέρα;»

«Η αλήθεια είναι πως ο Δόκτορας αγαπάει τη μουσική .

Δεν παρατάει το φωνόγραφο σαν έχει συντροφιά στο σπίτι

του. Μπορεί να ευχαριστηθεί πιο πολύ αν μαζευτούμε στο δι

κό του σπίτι» .

«Καλή ιδέα» παρατήρησε ο Μακ, «θα 'πρεπε όμως να 'ναι

ένα είδος σαρπράιζ-πάρτι. Μα τι διάολο γλέντι θα διοργανώ

σουμε μόνο μ' ένα μπουκάλι ουίσκι;»

«Αν στολίζαμε τα δωμάτια με γιρλάντες;» πρότεινε ο Χιού

γκη. «Κάτι όπως στην Εθνική Γιορτή ή των Αγίων Πάντων» .

Ο Μακ κοίταζε μπροστά του σαν να οραματιζόταν.

«Χιούγκη>> λέει στο τέλος, «θαρρώ πως το βρήκες. Δε σε

φανταζόμουν άξιο για μια τέτοια ιδέα, μα τούτη τη φορά το πέτυχες».

Η φωνή του γίνηκε ρεμβή, αλάργεψε η ματιά του:

«Μπορώ να το φανταστώ: ο Δόκτορας γυρίζει κουρασμέ

νος . Φτάνει στο σπίτι του και το βλέπει φωτισμένο. Φαντάζε

ται πως κάποιος έκανε διάρρηξη και μπήκε. Ανεβαίνει τη σκά

λα βιαστικά και βρίσκεται μπροστά σε κάτι φαντασμαγορικό, παραμυθένιο. Παντού γιρλάντες και κορδέλες, και πάνω στο τραπέζι μια μεγάλη τούρτα. Χριστούλη μου! Θα καταλάβει τό-


τε μονομιάς πως για κείνον γινήκανε όλα αυτά, για να τον τι

μήσουμε με μια γιορτή . Έχω και μιαν ιδέα : να κρυφτούμε για

να μην καταλάβει αμέσως ποιος τα διοργάνωσε , κι έπειτα να

φανερωθούμε όλοι μαζί και να ζητωκραυγάσουμε. Φαντάσου τη χαρά του! Χιούγκη , μα το Θεό, μου φαίνεται παράξενο πώς

το σκαρφίστηκες».

Ο Χιούγκη κοκκίνισε. Την ιδέα του την πήρε από τη γιορ

τή που δόθηκε την τελευταία πρωτοχρονιά στη Λα Ίντα, στο

μπαρ που υπηρετούσε, αν είναι όμως να 'χει την ίδια επιτυχία

δεν υπάρχε ι λόγος να μην την παρουσιάσει για δική του.

«Έτσι μου 'ρθε στο νου πως θα 'ναι όμορφα με τις γιρλά

ντες» τους λέει.

«Πρώτης τάξεως ιδέα» είπε ο Μακ, «και άμα τελειώσει το

γλεντάκι θα πω στον Δόκτορα πριν φύγουμε, πως ήταν δική

σου».

Όλοι τους απόμειναν σε μιαν έκσταση. Μες στο μυαλό

τους συγκρίνανε το στολισμένο εργαστήριο με μια γιορτή που

είχε δοθεί στο ξενοδοχείο Ντελ Μόντε . Πάνω σ' αυτό ήπιανε

ακόμη δυο ποτηράκια ουίσκι.

Του Λη Τσανγκ το μαγαζί ήταν καλά οργανωμένο. Άλλα μαγαζιά, λόγου χάρη, προμηθεύονται τον Οχτώβρη κίτρινες

και κόκκινες γιρλάντες , μάσκες, χάρτινα λουλούδια και άλλα τέτοια. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τη γιορτή των Αγίων Πά

ντων, κι έπειτα όλα τούτα εξαφανίζονται. Ίσως να τα πουλάνε

όλα, ή να πετάνε όσα περισσεύουν, το βέβαιο είναι πως αν θελήσεις ν' αγοράσεις τον Ιούνιο, δεν τα βρίσκεις πουθενά. Το ί

διο συμβαίνει και με όσα ξοδεύονται στην Εθνική Γιορτή, ση

μαίες, κορδέλες, πυροτεχνήματα, ρουκέτες. Το Γενάρη πια δε

βρίσκεις τίποτα, κανένας δεν ξέρει τι γινήκαν, πού τα κρύψανε . Μα ο Λη Τσανγκ είχε άλλο σύστημα. Στου Λη Τσανγκ μπο

ρούσες ν' αγοράσεις το Νοέμβρη παιχνιδάκια του Αγίου Βα

λεντίνου και τον Αύγουστο χάρτινα λουλούδια και δεντράκια

κερασιάς από χαρτόνι. Του μένανε ακόμη από τις τράκες που

είχε προμηθευτεί το 1920. Μυστήριο πού τα 'κρυβε όλα τούτα

μια και το μαγαζί του ήταν τόσο μικρό. Φύλαγε κοστούμια του

μπάνιου από την εποχή που ήταν της μόδας να κολυμπούν οι

κυρίες με φουστάνι κάτω από το γόνατο, με μαύρες κάλτσες

122 ΤΖΩΝ ΣΊΑΪΝΜΠΕΚ

και τουρμπάνι. Είχε σούστες που πιάνανε τα παντελόνια κάτω

κάτω όσοι πήγαιναν με ποδήλατο την προ'ίστορική εποχή, κο

πανέλια για νταντέλες, κοκαλάκια του Μα-Ζογκ, εθνόσημα με

την επιγραφή «Πόλεμος κατά της Ισπανίας» και σημαιούλες που μοίραζαν σε όσους φαντάρους φεύγαν για την Ευρώπη

στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμη και αναμνηστικά μπι

μπλό από τη Διεθνή Έκθεση του Παναμά του 1915. Ο Λη είχε και κάποιο άλλο ιδιαίτερο σύστημα στη δουλειά του: ποτέ δε

ρεκλαμάριζε ευκαιρίες, ποτέ δεν ξεπουλούσε υπόλοιπα ούτε

κατέβαζε τις τιμές. Μια πραμάτεια που στοίχιζε τριάντα σεντς

το 1912 είχε την ίδια τιμή και τώρα, μόλο που μερικοί πελάτες βρίσκανε πως οι ποντικοί και ο σκόρος είχαν υποβιβάσει την

αξία της. Δε δεχόταν καμιά συζήτηση. Αν ήθελες όμως να στολίσεις μιαν αίθουσα -ας πούμε το εργαστήριο του Δόκτορα

δίχως να πολυσκοτίζεσαι για το γούστο ή το ρυθμό της διακό

σμησης, το μόνο κατάλληλο μέρος για ν' αποταθείς 1Ίταν του

Λ η Τσονγκ το μαγαζί.

Ο Μακ και τα παιδιά το ξέρανε, μα ωστόσο τους λέει ο

Μα κ:

«Πού θ' αγοράσουμε την τούρτα; Ο Λη Τσανγκ έχει μονά

χα μπισκοτάκια .

Ο Χιούγκη, που πήρε θάρρος από την πρώτη του επιτυχία,

έκανε μια καινούρια πρόταση :

«Γιατί να μην τη φτιάξει ο Έντη; Ήταν για ένα φεγγάρι

βοηθός του μάγειρα στο ξενοδοχείο Σαν Κάρλος».

Ο Έντη διαμαρτυρήθηκε πως ποτέ στη ζωή του δεν έφτιαξε τούρτα. Μα ο Μακ τον έπιασε με το φιλότιμο:

«Θα ευχαριστηθεί ο Δόκτορας να φάει τούρτα φτιαγμένη

από το χέρι σου. Θα 'ναι μια τούρτα με καρδιά και με αγάπη,

όχι σαν τις αηδίες που πουλάν στα ζαχαροπλαστεία».

Όσο χαμήλωνε το φως της μέρας, καθώς και το ουίσκι μέ

σα στο κανάτι, τόσο ανέβαινε ο ενθουσιασμός. Πλήθαιναν τα

πάνε κι έλα στου Λη Τσονγκ. Άδειασε το ένα σακί από βατράχους, ενώ το κιβώτιο του Λη Τσονγκ γέμιζε ολοένα. Κατά τις

έξι δεν απόμενε ούτ~ γουλιά ουίσκι μέσα στο μπουκάλι και αναγκάστηκαν ν' αγοράσουν από τη μάρκα Παλιοπάπουτσα του Τένις, προς δεκαπέντε βατράχους το μικρό μπουκάλι, μα

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ 'ΓΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 123

οι διακοσμητικές γιρλάντες και τα χαρτένια μπιχλιμπίδια κει

τόταν σωρός χάμω στο πάτωμα του Πάλας-Χάνι -μίλια ολάκε

ρα γιρλάντες που θυμίζανε διάφορες επίσημες γιορτές, ακόμα

και μερικές που πέρασε η μόδα τους και που κανένας πια δεν

τις γιορτάζει.

Στο μεταξύ, ο Έντη δεν παρατούσε από το μάτι του τη σό

μπα, γιατί εκεί πάνω ψηνόταν η τούρτα μέσα σε μια λεκάνη. Η

συνταγή για το γλύκισμα ήταν τυπωμένη πάνω στο φακελάκι

της μαγιάς και η επιτυχία της ήταν εγγυημένη από την εται

ρεία. Ωστόσο, από την αρχή κιόλα, συμβαίνουν κάτι πράγματα

περίεργα. Μόλις τέλειωσε το χτύπημα, η ζύμη άρχισε ν' ανε

βαίνει και να κοχλακά σαν να παλεύαν μέσα της χιλιάδες ζούδια, και άμα τη βάλαν πάνω στη φωτιά σηκώθηκε μια πελώρια φούσκα, ίδιο μπαλόνι, που όσο πήγαινε μεγάλωνε, ώσπου έ

σκασε, και τότε κατακάθισε η ζύμη αφήνοντας στη μέση μια

λακούβα. Ο Έντη έφτιαξε κι άλλο ζυμάρι και γέμισε την τρύ

πα, μα η τούρτα εξακολουθούσε να φέρνεται πολύ περίεργα.

Το κάτω μέρος της καιγόταν κι έβγαζε καπνό, ενώ το πάνω α

νεβοκατέβαινε κάνοντας μπουρμπουλίθρες που σκάζαν κάθε

τόσο.

Όταν πια ο Έντη την έβγαλε από τη φωτιά για να κρυώ

σει, έμοιαζε με εικόνα φουτουριστική: κάτι σαν πεδίο μάχης πάνω σ' ένα στρώμα λάβας.

Η τούρτα δε στάθηκε τυχερή. Όσο τα παιδιά στολίζανε το

εργαστήριο του Δόκτορα, η Αγαπούλα την ανακάλυψε και α

φού έφαγε όσο μπόρεσε, κουλουριάστηκε πάνω σ' ό,τι από

μεινε κι αποκοιμήθηκε μακάρια.

Ο Μακ και τα παιδιά είχαν κουβαλήσει στο εργαστήριο

τις γιρλάντες, τις μάσκες, τα χάρτινα λουλούδια, τις κορδέλες

-κόκκινες, λευκές, γαλάζιες, όλες μαζί ανάκατες. Με τους τε

λευταίους βατράχους που είχαν απομείνει, αγοράσανε ακόμη

ένα μπουκάλι Παλιοπάπουτσα του Τένις και δυο γαλόνια κόκ

κινο κρασί.

Ο Δόκτορας αγαπάει το κρασί καλύτερα κι από τη μπίρα,

είπε ο Μακ.

Ο Δόκτορας δεν κλείδωνε ποτέ το εργαστήριο. Είχε τις δι

κές του αρχές: πως η κλειδαριά δεν εμπόδισε ποτέ έναν κλέ-

124 ΤΖΩΝ Στ ΑΪΝΜΠΕΚ

φτη να κάνει μια διάρρηξη, πως στο βάθ_ος οι άνθρωποι είναι

τίμιοι και, τελικά, πως κανένας κλέφτης δεν ενδιαφερόταν για

τέτοιου είδους πράγματα. Εκείνα που είχαν αξία ήταν τα βιβλία του, οι σημειώσεις του, τα χειρουργικά εργαλεία και τα

μικροσκόπια -ένας επαγγελματίας κλέφτης θα τα περιφρο

νούσε. Η θεωρία του ήταν σωστή όσο είχε να κάνει με κλέ

φτες, διαρρήκτες και κλεπτομανείς, δεν είχε όμως σκεφτεί τον

κίνδυνο από τους φίλους. Όταν έλειπε, του «δανείζονταν» συχνά διάφορα βιβλία, οι κονσέρβες κάνανε φτερά κι έτυχε κά

ποιες φορές, γυρίζοντας αργά στο σπίτι, να βρει άλλον στο

κρεβάτι του.

Τα παιδιά ακούμπησαν τις γιρλάντες στο διάδρομο. Ο Μακ σταμάτησε με μια χειρονομία:

«Τι θα ευχαριστούσε πιο πολύ τον Δόκτορα;» τους ρώτησε.

«Το πιοτό».

«Όχι».

«Η διακόσμηση του σπιτιού;» ρώτησε ο Χιούγκη που ένιωθε κάποια ευθύνη μια κι ψαν δική του ιδέα.

«Όχι» ξανάπε ο Μακ. «Οι βάτραχοι, να τι θα τον ευχαρι

στούσε περισσότερο απ' όλα. Ώσπου να 'ρθει ο Δόκτορας,

μπορεί να κλείσει ο Λη Τσονγκ το μαγαζί του και τότε δε θα μπορέσει να τους δει απόψε, θα πρέπει να περιμένει ώς αύ

ριο. Όχι λοιπόν» έβγαλε μια φωνή ο Μακ, «Οι βάτραχοι πρέ

πει να 'ρθουν εδώ, καταμεσής της κάμαρας, και πάνω τους να

μπει μια επιγραφή: "Καλωσόρισες, Δόκτορα"».

Η επιτροπή που έκανε την πρόταση στον Λη, βρέθηκε

μπροστά σε μια κατηγορηματική άρνηση . Το υποψιασμένο του

μυαλό ανησυχούσε . Του εξηγήσανε πως μια και ήταν καλε

σμένος κι εκείνος στη γιορτή, θα μπορούσε να επιβλέπει την ι

διοκτησία του, κανένας δεν του αμφισβητούσε την κυριότητά

της. Ο Μακ του έδωσε και μιαν απόδειξη πως είναι δικοί του

οι βάτραχοι του Λη, κι έτσι δε χωρούσε πια καμιά αμφιβολία.

Όταν οι διαμαρτυρίες του Λη άρχισαν να μαλακώνουν,

μεταφέρανε στο εργαστήριο το κιβώτιο με τους βατράχους, το

στόλισαν με πολύχρωμες κορδέλες και γράψαν με ιώδιο την επιγραφή πάνω σ' ένα χαρτόνι. Νιώθανε κεφάτοι τώρα που εί

χαν πιει όλο το ουίσκι. Κρεμάσανε παντού γιρλάντες και χάρ-


τι να λουλούδια. Οι περασι;ικοί το πήραν είδηση πως κάτι ετοι

μάζεται, μπήκαν κι αυτοί σι;ο σπίiι, και άλλοι τρέξανε σι:ου Λ η για ν' αγοράσουν κι άλλα πιοτά. Ήρθε και ο Λη Τσονγκ για

λίγο, μα όπως το στομάχι του δε σήκωνε πολύ πιοτό, έκανε ε

μετό και αναγκάσι:ηκε να φύγει. Κατά τις έντεκα ψήσανε τις

μπριζόλες και τις φάγανε. Ψαχουλεύοντας τους δίσκους του

φωνόγραφου, βρήκανε κάμποσα εμβατήρια για πνευσι:ά, ένα

άλμπουμ του Κάουντ Μπέισυ -και αβάντι μούζικα. Τα γκαρί

σματα ακούγονταν από τη Λα Ίντα ίσαμε το νεώριο. Μερικοί

πελάτες του σπιτιού της Ντόρας νομίσαν κατά λάθος πως το

Βιολογικό Εργασι:1Ίριο είναι κι αυτό ένα σπίτι αυτού του εί

δους και ανέβηκαν τη σκάλα με γέλια και φωνές. Οι καλεσμέ

νοι καταφέραν να τους διώξουν, μα μόνο αφού παλέψανε σκληρά μαζί τους με γροθιές και με κλοτσιές: το αποτέλεσμα

ήταν, να ξεχαρβαλωθεί η εξώπορτα και να σπάσουν δυο πα

ράθυρα. Ποτήρια και κανάτια γίνανε θρύψαλα. Ο Φουντούκα

περιχύθηκε με το περιεχόμενο του τηγανιού και κάηκε άσχη

μα, το λίπος λέκιασε το πάτωμα.

Κατά τη μιάμιση απ' τα μεσάνυχτα μπήκε στο εργαστήριο

κάποιος μεθυσμένος κι εκφράσι:ηκε προσβλητικά για την υπό

ληψη του Δόκτορα. Ο Μακ, με μια γροθιά, που ακόμα ο κόσμος

τη θυμάται και τη συζητά, τον έκανε να χάσει την ισορροπία του. Ο μεθυσμένος σι;ριφορύρισε κι έπεσε πάνω στους βατρά

χους μέσα στο κιβώτιο . Κάποιος που βάλθηκε ν' αλλάξει μια

πλάκα στο φωνόγραφο, κατάφερε να σπάσει το ελατήριο .

Κανένας δε μελέτησε ακόμη την ψυχολογία μιας γιορτ1Ίς

που βρίσκεται σι;ο τέλος της. Ύ σι:ερα από τις φωνές, τη φασα

ρία και το νταβαντούρι ακολουθεί μια μικρή σιωπή κι όλα τε

λειώνουν μεμιάς, οι καλεσμένοι φεύγουν, άλλος εδώ άλλος ε

κεί, αφήνοντας μια νέκρα.

Το εργαστήριο απόμεινε κατάφωτο. Η εξώπορτα έγερνε

σπασμένη. Τό πάτωμα γεμάτο θρύψαλα γυαλιά. Σκόρπιες οι

πλάκες του φωνόγραφου, άλλες σπασμένες, άλλες ραγισμέ

νες. Χάμω, πάνω στις βιβλιοθήκες, κάτω από το κρεβάτι, πιά

τα με περισσέματα από φαγιά και από λίπος παγωμένο. Ποτήρια κείτονταν θλιμμένα πάνω σι;ο πλευρό τους. Κάποιος που

θέλησε να σκαρφαλώσει σι:α ράφια της βιβλιοθήκης, έφερε

126 ΤΖ~Ν ΣΤΑΪΝΜΠΕΚ

κάτω ένα ολάκερο κομμάτι και τα βιβλία σωριασμένα ανάκατα στο πάτωμα, ξέφυλλα και με ξεγδαρμένες ράχες. Ο τόπος

άδειασε, τέλειωσε πια το γλέντι.

Από το σπασμένο κιβώτιο ξεπήδησ' ένας βάτραχος και κά

θισε στα πισινά του, κοιτάζοντας τριγύρω αν υπάρχει ασφά

λεια. Τον ακολούθησε ένας δεύτερος. Μυριζόταν το υγρό αγε

ράκι που έμπαινε από την πόρτα κι από τα σπασμένα τζάμια. Ο ένας βάτραχος κάθισε πάνω στην καρέκλα με την επιγραφή

«Καλωσόρισες, Δόκτορα». Έπειτα και οι δυο τους, με δειλά

πηδήματα, πήγανε ώς την πόρτα.

Για αρκετό διάστημα ένα ποτάμι βάτραχοι κατέβαιναν πη

δηχτά τη σκάλα του σπιτιού . Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες πλημμύρισε βατράχους. Ένα ταξί που έφερνε στης Ντόρας κάποιο

πελάτη aργοπορημένο, πλάκωσε πέντε βαράχους κάτω από

τις ρόδες του. Οι άλλοι σκορπίσανε πριν φέξει ακόμη η αυγή.

Μερικοί ανακαλύψανε τους οχετούς, άλλοι τραβήξανε στο λό

φο που βρίσκεται το υδραγωγείο, άλλοι κατά τη σούδα και άλ

λοι κρυφτή κανε μες στο χορτάρι της μεγάλης μάντρας.

Τα φώτα λαμποκοπούσαν μέσα στο έρημο εργαστήριο .

21

Στο πίσω δωμάτιο του εργαστηρίου, τα λευκά ποντίκια τρέχα

νε ανήσυχα εδώ κι εκεί μες στο κλουβί τους τσιρίζοντας αδιά

κοπα. Στη γωνιά μιας χωριστής κλούβας η ποντικομάνα κειτό

ταν πάνω στο πλευρό κοιτάζοντας τριγύρω με άγρια και νευ

ρική ματιά όσο τη βυζαίναν τα τυφλά παιδιά της. Μέσα στην κλούβα των φιδιών οι κροταλίες έμεναν ακίνη

τοι με το πηγούνι ακουμπισμένο πάνω στο κουλουριασμένο

τους κορμί, τα μαύρα τους μάτια καρφωμένα ολόισια μπρο

στά, θολά και θυμωμένα. Σ' άλλο κλουβί, ένα τερατόμορφο

τζίλα, με δέρμα ίδιο σακί καρουλιασμένο, ανασηκωνόταν με

αργές κινήσεις και γαντζωνόταν βαρύ και νωθρό πάνω στο

σύρμα. Μέσα στα ενυδρεία, τ' ανθόζωα, οι ανεμώνες, ανοίγα

νε διάπλατα, με πράσινα και βυσσινιά πλοκάμια κι ανοιχτο

πράσινα στομάχια . Οι μικρές αντλίες στριφογυρίζανε ανάλα

φρα και διοχετεύαν το θαλασσινό νερό που ξεχυνόταν σφυρί

ζοντας μες στις δεξαμενές κι άφηνε μια σειρά μικρούλες

μπουρμπουλίθρες κάτω από την επιφάνεια. Ήταν η μαργαριταρένια ώρα της αυγής. Ο Λη Τσανγκ εί

χε ακουμπήσει τον τενεκέ με τα σκουπίδια πάνω στο πεζούλι.

Ο μπράβος του σπιτιού της Ντόρας στεκόταν στο κατώφλι κι

έξυνε την κοιλιά του. Ο Σαμ Μαλόυ βγήκε aρκουδίζοντας απ' το καζάνι του, κάθισε πάνω σε μια ξύλινη τραβέρσα κι από

μεινε κοιτάζοντας τον ουρανό που χλόμιαζε στο μέρος της α

νατολής. Πίσω από τα βράχια, κοντά στο ναυτικό φυλάκιο, οι

φώκιες αλυχτούσαν μονότονα. Ο γερο-κινέζος βγήκε από τη

θάλασσα κρατώντας το καλάθι του που έσταζε νερά και πήρε τον ανήφορο με τις ξεκαρφωμένες σόλες του: φλιπ-φλαπ,

φλιπ-φλαπ.


Ένα αυτοκίνητο έστριψε αργά στο Δρόμο με τις Φάμπρι

κες κι ο Δόκτορας σταμάτησε μπροστά στο Βιολογικό Εργα

στήριο. Τα μάτια του ήταν κόκκινα και κουρασμένα. Έμεινε

λίγη ώρα εκεί, μέσα στο αυτοκίνητο, για ν' aπαλλαχτούν τα νεύρα του απ' την εντύπωση του δρόμου. Έπειτα βγήκε από το

αυτοκίνητο. Καθώς αντηχήσανε τα βήματά του πάνω στα σκα

λιά, οι κροταλίες ξετύλιξαν τη διχάλωτή τους γλώσσα έξω από το στόμα κι aφουγκράζονταν τον ερχομό του . Τα ποντίκια χο

ροπηδούσαν τρελά μες στα κλουβιά. Ο Δόκτορας ανέβηκε.

Στάθηκε παραξενεμένος μπροστά στην ξεχαρβαλωμένη πόρ

τα και τα σπασμένα τζάμια. Η κούρασή του εξαφανίστηκε με μιάς. Έτρεξε μέσα, πήρε βόλτα τις κάμαρες προσέχοντας να μην πατήσει τα σπασμένα γυαλικά. Έσκυψε, μάζεψε από χάμω μια σπασμένη πλάκα του φωνόγραφου και κοίταξε την επι

γραφή της :

Στο πάτωμα της κουζίνας, το χυμένο λίπος είχε ασπρίσει

πια. Τα μάτια του Δόκτορα βγάζανε κόκκινες αστραπές απ' το

θυμό του . Κάθισε στο κρεβάτι, έγειρε το κεφάλι πάνω στο βα

θουλωμένο στέρνο του, το κορμί του είχε μιαν ελαφριά ταλά

ντευση από τη λύσσα που τον έδερνε. Ξαφνικά, πήδησε ορθός

και γύρισε τη μανιβέλα του φωνόγραφου . Έβαλε μια πλάκα

και κατέβασε τη βελόνα. Μόνο κάτι σαν μουγκρητό βγήκε από εκεί μέσα. Σήκωσε τη βελόνα, σταμάτησε το γύρισμα της πλά

κας και ξανακάθισε πάνω στο κρεβάτι.

Στη σκάλα σαν ν' ακούστηκε κάτι σαν περπάτημα και σε

λίγο παρουσιάστηκε ο Μακ. Το μούτρο του ήταν αναμμένο.

Μπήκε λίγο διστακτικά και στάθηκε καταμεσής της κάμαρας.

«Δόκτορα .. . Εγώ και τα παιδιά ... »

Στην αρχή, ο Δόκτορας. φάνηκε σαν να μην πρόσεξε την

παρουσία του. Έπειτα σηκώθηκε αιτότnμπ και πήγb ?tα'Ι:απ:άνω του. υ Μπκ nπισθοχώρησc .

«hσε(ς το κάνατε ; >>

«Να, eγώ και τα παιδιά .. . » Η γροΑιά του Δόκτορα, μικρή μα σκληρή σαν ατσάλι, του

κοπάνησε το στόμα. Τα μάτια του Δόκτορα eίχαν μια κόκκινη

φλnγα σαν του λυσσασμέvuυ αγριμιού . U Μακ {πι::σ~> κατάχα μα. Δε χωρdτευε η γρnΑιιΊ του Δόκτορα. Τα χt-ίλια του Μακ


είχαν σκιστεί, ένα από τα μπροστινά του δόντια κρεμόταν

προς τα μέσα.

«Σήκω πάνω!»

Ο Μακ σηκώθηκε με δυσκολία. Τα χέρια του κρεμόντανε

άτονα. Με ψυχρό υπολογισμό, σαν τιμωρία, ο Δόκτορας του κοπάνησε ακόμη μια γροθιά στο στόμα. Τα χείλια του Μακ

ματώσανε, ένα ποταμάκι ~αίμα κύλησε πάνω στο σαγόνι. Ο

Μακ έγλειψε το αίμα απο τα χείλια του.

«Κούνα τα χέρια σου, λοιπόν! Υπερασπίσου! Δεν έχεις ντιπ φιλότιμο, πουτάνας γιε!» του φώναξε ο Δόκτορας. Του

κοπανάει ακόμη μια κι ακούστηκε ο τριγμός απ' τα σπασμένα

δόντια. Το κεφάλι του Μακ ταλαντευόταν, μα ωστόσο κατάφερε

να σταθεί στα πόδια του. Τα χέρια του απόμειναν πάντα κρε

μασμένα.

«Βάρα, Δόκτορα» του λέει παζαβλά μέσ' από τα σκισμένα

χείλια του. «Βάρα όσο θες. Μου αξίζει».

Ο Δόκτορας κατάλαβε πως είχε νικηθεί.

«Πουτάνας γιε» του λέει με παράπονο, «Παλιοπουτάνας

γιε».

Ξανακάθισε στο κρεβάτι και κοίταζε τη ματωμένη του

γροθιά.

Κάθισε και ο Μακ σε μια καρέκλα και τον κοίταζε με ορ

θάνοιχτα και λυπημένα μάτια. Δε σκούπισε καν το αίμα που ε

ξακολουθούσε να τρέχει πάνω στο σαγόνι του. Μέσα στο κε

φάλι του Δόκτορα, μια μουσική aρχινούσε να τονίζεται, το μονότονο πρελούντιο του Μοντεβέρντι, Hor ch' el Ciel e la Teπa, το θλιμμένο και καρτερικό μοιρολόι του Πετράρχη για το χα

μό της Λάουρας. Μέσ' από τη μουσική που δονούσε την ατμό

σφαιρα και το μυαλό του, ο Δόκτορας ξεχώριζε το πληγωμένο

στόμα του Μακ με τα σπασμένα δόντια. Ο Μακ καθόταν α

κούνητος σαν ν' άκουγε κι αυτός την ίδια μελωδία. Ο Δόκτο

ρας έριξε μια ματιά στο μέρος που κάποτε βρισκόταν η πλάκα

με τη μουσική του Μοντεβέρντι και ξαναθυμήθηκε πως ο φω

νόγραφος ήταν σπασμένος.

Σηκώθηκε.

«Πήγαινε να πλύνεις τα μούτρα σου» λέει στον Μακ.


Έπειτα κατέβηκε, βγήκε από το σπίτι και πήγε στου Λη

Τσονγκ. Ο Λη του έδωσε δυο μπουκάλια παγωμένη μπίρα και

πήρε τα λεφτά δίχως να τολμά να τον κοιτάξε ι, ούτε να πει μια

λέξη. Ο Δόκτορας ξαναγύρισε στο σπίτι του.

Στο μεταξύ ο Μακ βρισκόταν στην τουαλέτα και καθάριζε το πρόσωπό του από τα αίματα . Ο Δόκτορας γέμισε ένα ποτήρι

μπίρα κρατώντας το λοξά για να μην ανέβει ο κολάρος του α

φρού ώς πάνω. Γέμισε κι ένα δεύτερο ποτήρι. Σαν γύρισε ο

Μακ σκουπίζοντας ακόμη τα χείλια του με την πετσέτα, ο Δό

κτορας του έδειξε το ποτήρι με μια κίνηση του κεφαλιού. Ο

Μακ κατέβασε το μισό ποτήρι μονορούφι, αναστέναξε βαθιά κι

απόμεινε κοιτάζοντας τη μπίρα. Ο Δόκτορας είχε πιει κιόλα τη

δική του . Ξαναγέμισε τα δυο ποτήρια και κάθισε στο κρεβάτι.

«Τι συνέβη;» ρώτησε απλά.

Ο Μακ στεκόταν με σκυμμένο κεφάλι, μια στάξη αίμα έ

πεσε στο ποτήρι του. Ξανασκούπισε τα χείλια του με την πε

τσέτα .

«Εγώ και τα παιδιά θέλαμε να σε τιμήσουμε με μια γιορτή.

Λέγαμε πως θα γύριζες ψες βράδυ».

Ο Δόκτορας κούνησε το κεφάλι του.

«Καταλαβαίνω». «Δεν τα καταφέραμε όπως πρέπει: Τώρα το μετανιώνω,

μα τι το όφελος; Θα το μετανιώνω σ' όλη μου τη ζωή. Πάντα έ

τσι μου τυχαίνει, όλα μου πάνε στραβά».

Κατέβασε μια ρουφηξιά κι έπειτα εξακολούθησε:

«Είχα κι εγώ γυναίκα, ήμουνα παντρεμένος. Το ίδιο και

τότε, ό,τι και να 'κανα πήγαινε στραβά. Καλό έκανα, μου

'βγαινε φαρμάκι. Ρεγάλο να της έκανα, έβγαινε σκάρτο. Μόνο

στενοχώριες είχε η καημένη από μένα. Δε νταγιαντούσε πια. Ό,τι δουλειά και να 'πιανα πήγαινε στραΒά. Γι' αυτό κι εγώ α

ποφάσισα να μη δουλέψω πια, να το ρίξω στο καQnγκιοζιλίκι, έτσι, για να διασκεδάζω τα παι.?\ιά».

Ο Δόκτορας κούνησε πάλιτu κεφάλι του. Η μουσική βολόδεονε μες στο ιιυαλό του, eνα πα~uπονο, ένα καρτερι.~.ό ~ιοιρολόι.

«Καταλαβα{νω».

«Καλά έκανες και μου τιs ?~οπάνησΕς» εξακολούi:Jησε ο


Μακ. «Συλλογιόμουνα: ίσως αυτό μου γίνει μάθημα, θα το θυ

μάμαι σ' όλη μου τη ζωή! Μα δε βαριέσαι, ποτέ μου δε θα βά

λω γνώση. Δόκτορα» πρόσθεσε με έμφαση , «το 'κανα με την ι

δέα πως θα ευχαριστιόμαστε όλοι μας με το γλεντάκι που ετοι

μάσαμε, κι εγώ, κι εσύ, και τα παιδιά».

Κοίταξε την καταστροφή τριγύρω τbυ κουνώνταςτο κεφάλι.

«Το ίδιο κι όταν ζούσα με τη γυναίκα μου, μα όχι σε τέτοιο

σημείο».

«Καταλαβαίνω» είπε πάλι ο Δόκτορας.

Άνοιξε ακόμη ένα μπουκάλι μπίρα και γέμισε τα ποτήρια.

«Δόκτορα, εγώ και τα παιδιά θα 'ρθουμε να καθαρίσουμε

το σπίτι, θα πληρώσουμε όλα τα σπασμένα κι αν πρέπει ακόμη

να δουλέψουμε ολάκερη ζωή».

Ο Δόκτορας κούνησε αργά το κεφάλι του και σκούπισε τη

μπίρα πάνω στα μουστάκια του.

«Όχι» του λέει, «θα φροντίσω εγώ. Προτιμώ να μην ανα

κατευτείτε» .

«Δόκτορα, σσυ λέω πως θα τα ξεπληρώσω».

«Όχι, Μακ, δε θα τα ξεπληρώσεις. Δε λέω, θα σεκλετίζεσαι για κάμποσο καιρό, μα δε θα ξεπληρώσεις τίποτα. Η ζη

μιά είναι μεγάλη, τρακόσα δολάρια και πάνω. Το βλέπεις κι ε

σύ πως δεν μπορείς να τα πληρώσεις. Θα σεκλετίζεσαι γιακάμποσο καιρό, δε λέω, μπορεί και να περάσουν δυο και τρία

χρόνια, ώσπου να το ξεχάσεις. Μα όσο για να πληρώσεις, μην

το βάζει ο νους σου».

«Θαρρώ πως έχεις δίκιο» είπε ο Μακ. «Σίγουρα έχεις δί-

κιο , που να πάρει ο διάολος. Τι θα γίνει τώρα;»

«Ας τα ξεχάσουμε όλα».

Ο Μακ τέλειωσε τη μπίρα του και σηκώθηκε .

«Σ' αφήνω, Δόκτορα».

«Στο καλό. Δε μου λες, Μακ, τι aπόγινε η γυναίκα σου; »

«Δεν ξέρω. Το 'σκασε».

Κατέβηκε τη σκάλα και πήρε το δρόμο για το Πάλας-Χάνι.

Ο Δόκτορας τον παρακολουθούσε από το παράθυρο. Έπειτα,

με μια κουρασμένη χειρονομία, ανάσυρε ένα μάτσο χάρτινα λουλούδια, μέσ' από το καζάνι του νερού. Απασχολήθηκε ολά

κερη μέρα για να βάλει κάποια τάξη στην κατάντια του σπιτιού.

22

Ο Ανρί, ο ζωγράφος, δεν ήταν γάλλος, ούτε και τον λέγανε Ανρί. Καλά καλά δεν ήταν ούτε ζωγράφος. Είχε τόσο πολύ

παραγεμίσει το κεφάλι του με ιστορίες του Καρτιέ Λατέν ώ

στε καταντούσε να ζει στο περιβάλλον εκείνο, μόλο που δεν

πάτησε ποτέ το πόδι του στο Παρίσι. Παρακολουθούσε με ζω

ηρό ενδιαφέρον την κίνηση του Νταντα'ίσμού και τις διάφορες

αιρέσεις του, τις εκπληκτικά γυναικίστικες aντιζηλίες, τους

φανατισμούς, τις διάφορες σχολές με τα ερεβώδη προγράμμα

τα που γεννιόντανε και παρακμάζανε αμέσως. Τον αηδίαζε η

παλιά τεχνική με τα χιλιοτριμμένα της μέσα. Μια εποχή τού

κατέβηκε να καταργήσει την προοπτική. Τον άλλο χρόνο πα

ράτησε το κόκκινο, ακόμη και σαν βάση για το βυσσινί. Στο

τέλος, παράτησε και τη ζωγραφική. Δεν μπορεί κανείς να ξέ

ρει αν ήταν καλός ή κακός ζωγράφος γιατί τον aπορροφούσαν

με τόσο πάθος τα διάφορα καλλιτεχνικά ρεύματα, που δεν του

απόμενε αρκετός καιρός για να ζωγραφίζει. Η αξία της ζωγραφικής του αμφισβητείται: οι εικόνες που

είχε φτιάξει με φτερά του κόκορα και με καρύδια δεν ήταν

αρκετό κριτήριο. Ήταν όμως υπέροχος ναυπηγός, ένας θαυ

μάσιος τεχνίτης . Πρι \ι από χρόνια, σαν άρχισε να σκαρώνει τη

βάρκα του, ζούσε κάτω από μια σκηνή ώσπου να φτιάξει την

καμπίνα για να μπορέσει να κατοικήσει εκεί μέσα. Αφού την τtλe;ιωσΕ ύμως, πεονούσε τον πεeισσότερο καιρό του μες uτη

βάcκα. Η βάρ?tα έμοιαζε μάλλον να 'ναι πελεκημένη με το uκαρπέλο παρά ναυπηγημένη πάνω σε σκαριά. Είχε μάκρος

τριανταπέντε πόδια και οι γοαμμές της βρίσκονταν πάντα σΕ

μια ρευστή κατάσταση. Για iνα διάuτημα η πλώρη της 1Ίταν

ψηλή και σουβλερή και η πcύμνη της τετράγωνη και χαμηλή,


έτσι που θύμιζε τορπιλοβόλο. Μιαν άλλη φορά έμοιαζε αόριστα με καραβέλα του Κολόμβου . Ο Ανρί δεν είχε λεφτά για να

αγοράσει τα υλικά, περνούσαν μήνες ώσπου να κατορθώσει

να βρει μια σανίδα, ένα κομμάτι σίδερο ή μια ντουζίνα βίδες. Μα δε σκοτιζόταν για τούτο, το ενάντιο, εΠιθυμούσε να μην

τελειώσει ποτέ η βάρκα του.

Η βάρκα ήταν ακουμπισμένη σ' ένα πευκοφυτεμένο μέρος

που είχε νοικιάσει ο Ανρί πέντε δολάρια το χρόνο. Ο ιδιοκτή

της έμεινε ικανοποιημένος γιατί με το νοίκι που έπαιρνε πλή

ρωνε το φόρο. Η βάρκα κειτόταν πάνω σε μια βάση από μπε

τόν, μια σκοινένια σκάλα κρεμόταν από την κουπαστή, εκτός

από τις ώρες που ο Ανρί βρισκόταν μες στη βάρκα. Τότε ανά

σερνε τη σκοινένια σκάλα και την ξανακατέβαζε αν τύχαινε να 'ρθει καμιά επίσκεψη. Η καμπινίτσα είχε έναν ταπετσαρι

σμένο καναπέ, αυτού πάνω κοιμόταν ο Ανρί κι αυτού κάθο

νταν οι επισκέπτες. Την επίπλωση τη συμπλήρωνε ένα τραπέζι

που δίπλωνε και μια λάμπα που κρεμόταν από το ταβάνι. Όλα

μέσα στη βάρκα ήταν στέρεα και καλοδουλεμένα, ε ίχε βάλει

μήνες και μήνες για να τα σχεδιάσει και να τα δουλέψει.

Ο Ανρί είχε ιδιοσυγκρασία μονόχνωτη και ζοφερή. Φο

ρούσε μπερέ -μόλο που πέρασε πια η μόδα- κάπνιζε μια πίπα

με σχήμα εξωτικό και τα μαύρα του μαλλιά τού πέφταν μες

στα μάτια . Είχε πολλούς φίλους που τους ταξινομούσε γενικά

QΈ δυο κατηγορίες: εκείνους που τον τρέφανε κι εκείνους που

ήταν υποχρεωμένος να τους τρέφει ο ίδιος. Δεν έδωσε όνομα

στη βάρκα του, περίμενε να την τελειώσει πρώτα κι έπειτα να σκεφτεί πώς θα τη βγάλει.

Πάνε δέκα χρόνια που ο Ανρί κατοικεί στη βάρκα του και όλο τη μερεμετίζει. Σ' αυτό το διάστημα παντρεύτηκε δυο φο

ρές, χώρια που είχε και μερικές εξώγαμες σχέσεις. Όλες οι

νεαρές αυτές γυναίκες τον παράτησαν για την ίδια αιτία: η κα

μπινούλα έπεφτε πολύ μικρή για δυο ανθρώπους. Τις δυσαρεστούσε να χτυπάνε το κεφάλι τους στο ταβάνι όταν σηκώνο

νταν και νιώθανε την έλλειψη μιας τουαλέτας. Μια τουαλέτα

καραβιού δε θα μπορούσε να λειτουργήσει μέσα σε μια βάρκα φουνταρισμένη στη στεριά και ο Ανρί δεν παραδεχόταν να

βάλει στο καράβι του μια τουαλέτα στεριανή. Αυτός κι η φιλε-


νάδα του ήταν αναγκασμένοι να ξαλαφρώνουν κάτω από τα

πεύκα. Έτσι λοιπόν οι ερωμένες του τον παρατούσαν η μια

μετά την άλλη.

Κάτι πολύ περίεργο συνέβη του Ανρί -ίσα ίσα μόλις που

τον είχε παρατήσει μια κοπέλα που τη λέγανε Αλίκη. Όποτε

τον παρατούσε μια κοπέλα κι απόμενε μονάχος, κρατούσε για

ένα διάστημα ένα πένθος τυπικό, μόλο που, στην πραγματικότητα, ένιωθε ανακούφιση που απόμενε μονάχος. Μπορού

σε να ξαπλώνει πιο αναπαυτικά πάνω στο καναπεδάκι χωρίς

να το μοιράζεται με άλλον, να τρώει ό,τι θέλει κι όποτε του κα

τέβαινε. Και το κυριότερο, γλίτωνε για ένα διάστημα από τις

ακατάπαυτες βιολογικές λειτουργίες του γυναικείου οργα

νισμού .

Κάθε φορά που απόμενε ζωντοχήρος είχε τη συνήθεια ν'

αγοράζει μια χιλιάρα κρασί, να ξαπλώνει πάνω στο καναπε

δάκι και να το ρίχνει στο πιοτό. Έκλαιγε και λιγάκι, έτσι όπως

βρισκόταν ολομόναχος, κι αυτό του έδινε μια αίσθηση εξαιρε

τικά ηδονική και τον παρηγορούσε. Σε τέτοιες περιστάσεις α

πάγγελνε και ποιήματα του Ρεμπώ με πολύ κακή γαλλική προ

φορά, μόλο που θαύμαζε κι ο ίδιος πόσο εύκολα κυλούσαν οι

στίχοι από το στόμα του.

Το περίεργο περιστατικό συνέβη πάνω σε μια πένθιμη σπονδή για την εγκατάλειψή του από την Αλίκη. Ήταν νύχτα,

η λάμπα του αναμμένη, το κρασί άρχιζε κιόλα να κάνει την ε

νέργειά του, όταν ξαφνικά ένιωσε μια ξένη παρουσία μέσα στην καμπίνα. Κοίταξε με προφύλαξη δεξιά ζερβά και στο τέ

λος ανακάλυψε πως στην άλλη άκρια της καμπίνας καθόταν έ

νας νέος με διαβολική μορφή, νόστιμος και μελαχρινός. Τα

μάτια του λάμπανε από εξυπνάδα και πονηριά, τα δόντια του

γυαλίζανε ολόασπρα. Το πρόσωπό του είχε μια έκφραση ελ

κυστική και τρομερή μαζί. Πλάι του καθόταν ένα ξανθό αγο

ράκι, λίγο μεγαλύτερο από μωρό. Ο νέος κοίταζε το παιδί κα

τάματα και το παιδί τον κοίταξε κι αυτό χαρούμενο, χαμογε

λώντας, σαν να περίμενε να συμβεί κάτι εξαιρετικά ευχάριστο και θαυμαστό. Τότε ο νέος γύρισε και κοίταξε τον Ανρί, χαμο

γέλασε κι έφερε πάλι τη ματιά του στο παιδί. Έβγαλε από την

πάνω αριστερή τσέπη του σακακιού του ένα ξυράφι, το άνοι-


ξε, και με μια κίνηση του κεφαλιού έδειξε το παιδί στο πλάι

του . Ακούμπησε το χέρι του πάνω στα κατσαρά μαλλιά, το

παιδί χαμογέλασε χαρούμενα, και τότε ο νέος τού ανασήκωσε

το πηγούνι και του έκοψε πέρα για πέρα το λαρύγγι, όσο το

παιδάκι εξακολουθούσε να γελά. Ο Ανρί ούρλιαζε από την

τρομάρα του, πέρασε πολλή ώρα ώσπου ν' αντιληφθεί πως εί

χαν εξαφανιστεί ο νέος και το παιδί.

Ο Ανρί, μόλις ξανάρθε κάπως στον εαυτό του , πετάχτηκε

από την καμπίνα, πήδησε κάτω από τη βάρκα και πήρε τον κα

τήφορο μέσ' από τα πεύκα. Περιπλανήθηκε πολλές ώρες ώ

σπου στο τέλος βρέθηκε στο Δρόμο με τις Φάμπρικες.

Μπήκε αλαφιασμένος στο Βιολογικό Εργαστήριο και βρή

κε τον Δόκτορα να καταγίνεται με τα σπλάχνα του γατιού. Ο Δόκτορας εξακολουθούσε τη δουλειά του όσο του διηγόταν ο

Ανρί την ιστορία του. Όταν τέλειωσε, κοίταξε τον Ανρί από

κοντά για να ξεχωρίσει αυτό που έβλεπε στα μάτια του: τι ή

ταν, φόβος ή θεατρινισμός; Ξεχώρισε πως ήταν μάλλον φόβος .

«Λες να 'τανε φάντασμα;» ρώτησε ο Ανρί. «Μια αντανά

κλαση από κάτι που συνέβη πραγματικά ή μήπως κάποια φρί

κη φροϋδική ανάβλυσε από μέσα μου; Ή μήπως μου 'χει στρίψει ολότελα; Το 'δα σου λέω, με τα μάτια μου. Γίνηκε μπροστά

μου, το είδα όπως σε βλέπω και με βλέπεις!» «Δεν ξέρω» αποκρίθηκε ο Δόκτορας.

«Δεν έρχεσαι μαζί μου μήπως φανερωθεί ξανά;»

«Καλύτερα όχι. Αν το δω κι εγώ και πρόκειται για φάντα-

σμα, θ' αγριευτώ από το φόβο μου γιατ( δεν πιστεύω στα φα

ντάσματα. Κι αν τύχει να το δεις μονάχα εσύ κι όχι εγώ, τότε

θα πει πως είναι φαντασία σου και θ' aρχίσεις ν' αμφιβάλλεις

για το λογικό σου».

«τι πρέπει να κάνω λοιπόν; Αν το ξαναδώ, είμαι βέβαιος

πως θα πεθάνω. Κατάλαβες πώς σου το 'πα, δε μοιάζει με φονιά, είναι συμπαθητικοί και οι δυο, κι αυτός και το παιδί. Και

όμως, χραπ! έκοψε το λαρύγγι του παιδιού. Σου λέω πως το εί

δα με τα μάτια μου».

«Δεν ξiρω» ξανάπε ο Δόκτορας. «Δεν είμαι ούτε ψυχίατρος ούτε φαντασιοκόπος. Ούτε ήμουνα ποτέ, ούτε θα γίνω

και στο μέλλον».


Μια κοριτσίστικη φωνή ακούστηκε μες στο υπόγειο:

«Δόκτορα, μπορώ να μπω;»

«Έλα μέσα» είπε ο Δόκτορας.

Ήταν μια κοπέλα νόστιμη κι πεταχτή. Ο Δόκτορας τη σύ

στησε στον Ανρί.

«Βρίσκεται σ' ένα δίλημμα» λέει στην κοπέλα. «Ένα από

τα δυο: ή είδε φάντασμα ή τον τυραννά η συνείδησή του. Δεν μπορεί να το ξεδιαλύνει. Διηγήσου της, Ανρί».

Ο Ανρί ξαναδιηγήθηκε την ιστορία του. Τα μάτια της κο

πέλας πετούσαν σπίθες.

«Τι τρομερό!» του λέει σαν τέλειωσε. «Δεν είδα ποτέ μου

φάντασμα, ούτε ξέρω καν τη μυρωδιά του. Πάμε να δόύμε μήπως και ξανάρθει!»

Τα μούτρα του Δόκτορα ξινίσανε λιγάκι, καθώς τους έβλε

πε να φεύγουν οι δυο μαζί. Τα 'θελε και τα 'παθε.

Η κοπέλα δεν είδε το φάντασμα, της άρεσε όμως ο Ανρί κι έμεινε μαζί του πέντε μήνες. Ωσότου η στενόχωρη καμπίνα κι

η έλλειψη καμπινέ την αναγκάσανε να φύγει;

23

Ένας βραχνάς βάραινε πάνω στο Πάλας-Χάνι. Αποτραβήχτη

κε από εκεί μέσα και η παραμικρή χαρά. Ο Μακ γύρισε από

το Βιολογικό Εργαστήριο με κομμένα χείλια και σπασμένα

δόντια. Δεν έπλυνε το μούτρο του, το άφησε όπως ήταν με τα αίματα, σαν είδος aυτοτιμωρίας. Ξάπλωσε στο κρεβάτι, τρά

βηξε τα σκεπάσματα πάνω απ' το κεφάλι του κι απόμεινε ολά

κερη τη μέρα δίχως να σηκωθεί. Και η καρδιά του ήταν τσακισμένη όπως και το στόμα του . Ανασκόπησε όλες τις κακές

πράξεις που είχε κάνει στη ζωή του -ό,τι κι αν είχε κάνει φαινόταν κακό. Τον μαράζωνε η θλίψη για όλα τούτα.

Ο Χιούγκη και ο Τζόουνς κάθονταν κοιτάζοντας αόριστα

μπροστά τους, έπειτα σηκώθηκαν άκεφοι και πήγαν στη Με

γάλη Φάμπρικα για να ζητήσουν δουλειά . Τους προσλάβανε

αμέσως.

Ο Φουντούκα ένιωθε aπελπισμένος, τόσο που κατέβηκε

στο Μοντερέυ με το ζωνάρι κρεμασμένο για καβγά. Τσακώ

θηκε μ' ένα φαντάρο κι άφησε να τις φάει επίτηδες -ανακου

φίστηκε λιγάκι τρώγοντας ξύλο από κάποιον που σ' άλλη περί

σταση θα τον νικούσε με το μικρό του δαχτυλάκι.

Η Αγαπούλα ήταν η πιο ευτυχισμένη απ' όλη την παρέα.

Πέρασε τη μέρα της κάτω από το κρεβάτι του Μακ τραγανίζο

ντας τα παπούτσια του. Έξυπνη σκυλίτσα και με κοφτερά δο

ντάκια. Ο Μακ μες στη θολούρα της απελπισίας του, έσκυψε

δυο φορές, έβαλε το χέρι του κάτω από το κρεβάτι, τη σήκωσε

από χάμω και την έχωσε κάτω από τα σκεπάσματα για να του

κρατάει συντροφιά, μα και τις δυο φορές του ξέφυγε η Αγα

πούλα και ξαναπήγε κάτω από το κρεβάτι για ν' αποτελειώσει

το τραγάνισμα των παπουτσιών.


Ο Έντη τράβηξε για τη Λα Ίντα να βρει το φίλο του τον μπάρμαν και να ξεσπάσει λιγάκι κουβεντιάζοντας μαζί του.

Ήπιε δυο τρία ποτηράκια και του δανείστηκε κάτι λιανά: τα χρησιμοποίησε για να παίξει στο οργανέτο, πέντε φορές κατά

σειρά, το τραγούδι Μελαγχολική μικρούλα.

Ο Μακ και τα παιδιά είχαν καταντήσει aπόκληροι της κοινωνίας. Το ξέρανε και νιώθαν πως τους άξιζε. Όλες τους οι κα

λές προσπάθειες είχαν ξεχαστεί. Κανένας δεν ανάφερε ούτε

και πήρε υπόψη πως το γλέντι εκείνο που είχε φέρει την καταστροφή, προοριζόταν για τον Δόκτορα. Η θλιβερή ιστορία κυ

κλοφόρησε σ' όλη την πόλη, παντού μιλούσαν για το περιστατι

κό: στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου και στις φάμπρικες, ακό

μη ώς και στη Λα Ίντα οι μεθυσμένοι συζητούσαν με αγανάχτη

ση πάνω σ' αυτό. Ο Λη Τσόγκ απόφευγε κάθε σχόλιο, θεωρού

σε τον εαυτό του εμπορικά μειωμένο. Από στόμα σε στόμα πα

ραφουσκώνανε τα γεγονότα με ανακρίβειες: τους κατηγορού

σαν πως κλέψανε τα χρήματα και τα πιοτά, πως από σκοπού

παραβιάσανε το εργαστήριο για να το καταστρέψουν συστημα

τικά. Οι «καλώς πληροφορημένοι» υποστήριζαν την άποψη τού

τη. Οι μπεκρήδες της Λα Ίντα κάνανε τη σκέψη να πάνε να

τους σακατέψουν-στο ξύλο για να μάθουν πως δεν μπορούν ατι

μώρητα να φέρνονται στον Δόκτορα με τέτοιο τρόπο.

Μόνο η φήμη πως έχουν aτσαλένια μπράτσα έσωσε τον

Μακ και τα παιδιά απ' το λιντσάρισμα. Πολλοί, που δεν είχαν

καμιά σχέση με την αρετή, ένιωθαν τώρα ενάρετοι συγκρίνο

ντας τον εαυτό τους με τον Μακ και την παρέα του. Η χειρότε

ρη γλώσσα ήταν ο Τομ Σέλιγκαν γιατί του κακοφάνηκε πως

δεν τον είχαν καλέσει στο γλεντάκι ... Ο Μακ και τα παιδιά βρίσκονταν πια στο περιθώριο της

κοινωνίας. Ο Σαμ Μαλόυ δεν καταδέχτηκε ούτε να γυρίσει να

τους δει, καθώς περνούσαν μπρος από το καζάνι του. Αποτρα

βήχτηκαν, κλείστηκαν στον εαυτό τους, δεν υπήρχε πια κανέ

νας τρόπος ν' αποκατασταθεί η υπόληψή τους. Ο κοινωνικός

εξοστρακισμός έχει για συνέπεια δυο είδη αντίδρασης: ή ξα

νάρχεσαι στον εαυτό σου και γίνεσαι καλύτερος, ή τα βάζεις με την κοινωνία και όσο πας χειροτερεύεις. Η τελευταία περί

πτωση είναι η πιο συνηθισμένη.


Ο Μακ και τα παιδιά ταλαντεύονταν ανάμεσα στην αρετή

και στην κακία. Ήταν όλο γλύκα και καλοσύνη με την Αγαπούλα, μονοιάζαν μεταξύ τους και παραβλέπανε ο ένας για

τον άλλο. Αφού πέρασε η πρώτη αντίδραση βάλθηκαν να κα

θαρίσουν το Πάλας-Χάνι-Ψησταριά, να το κάνουν να λάμπει

από την πάστρα. Γυαλίσανε τους μπρούντζους της θερμά

στρας, πλύνανε τα ρούχα τους και τις κουβέρτες. Τα οικονομι

κά τους πηγαίνανε καλά, ζούσαν με τα λεφτά που βγάζανε ο Χιούγκη και ο Ί'ζόουνς, ό,τι τους χρειαζόταν το αγόραζαν από

τη Μικρή Αγορά γιατί τους ήταν αδύνατο να υποφέρουν την ε

πιτιμητική ματιά του Λη.

Μες στην περίοδο αυτή, ο Δόκτορας έκανε μια παρατήρηση

που ίσως να 'τανε αληθινή, μια κι έλειπε όμως ένα δεδομένο από

το συλλογισμό του, δεν είναι βέβαιο αν ήταν και σωστή. Στις 4 Ιουλίου, τη μέρα της Εθνικής Γιορτής, καθόταν στο εργαστήριο

κι έπινε μπίρα με τον Ρίτσαρντ Φροστ. Έπιναν μπίρα κι ακούγαν

στο φωνόγραφο κάτι καινούριες πλάκες του Σκαρλάτι, κοιτάζο

ντας έξω από το παράθυρο. Μπροστά στο Πάλας-Χάνι λιάζο

νταν ο Μακ και τα παιδιά, καθισμένοι πάνω σ' ένα σωρό τραβέρ

σες. Τα πρόσωπά τους ήταν γυρισμένα κατά το εργαστήριο.

«Πρόσεξέ τους» είπε ο Δόκτορας, «είναι σωστοί φιλόσο

φοι. Έχω μια ιδέα πως ο Μακ και τα παιδιά ξέρουν ό,τι κι αν

συνέβη στον κόσμο από καταβολής και ίσως ό,τι κι αν πρόκει

ται ακόμα να συμβεί. Νομίζω πως ζουν πιο σοφά από κάθε άλ

λον . Τα χρόνια τούτα που δέρνει όλο τον κόσμο η φιλοδοξία, η

νευρικότητα και η απληστία, αυτοί δεν νοιάζονται για τίποτε.

Όσοι πετύχαν στη ζωή τους -όπως συνηθίσαμε να λέμε- είναι

άνθρωποι aρρωστημένοι και με βαριά συνείδηση, ενώ ο Μακ

και τα παιδιά έχουν περίφημη υγεία και καθάριο μέτωπο -κα. θάριο κατά ένα περίεργο τρόπο. Μπορούν να κάνουν ό,τι τους αρέσει, να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους δίχως να τις καμουφλάρουν πίσω από διάφορες προφάσεις και δικαιολογίες» .

Η μακρυλογία τού στέγνωσε τόσο το λαρύγγι που αναγκάστηκε ν' αδειάσει το ποτήρι του ώς κάτω. Χαμογέλασε και λέει:

«Δεν υπάρχει καλύτερο πιοτό από τη μπίρα» .

«Μου φαίνεται πως δε διαφέρουν από τον άλλο κόσμο» είπε ο Ρίτσαρντ Φροστ. «Μόνο που είναι aπένταροι».


«Είναι στο χέρι τους να βρουν λεφτά, αρκεί να το θέλουν.

Ο Μακ είναι ιδιοφυ'Lα, όλοι τους είναι πολύ έξυπνοι, μπορούν ν' αποκτήσουν ό,τι επιθυμούν. Μα ίσα ίσα, ξέροντας την πραγ

ματική αξία που έχει κατά βάθος κάθε πράγμα, φυλάγονται

απ' τις επιθυμίες τους».

Αν ο Δόκτορας ήξερε σε πόσο μεγάλη απελπισία βρισκόταν ο Μακ και τα παιδιά, θ' απόφευγε να κάνει τη δήλωση που

ακολούθησε. Αλλά κανένας δεν του είχε μιλήσει για το διωγμό

που τους είχε κηρύξει η κοινωνία.

Γέμισε πάλι το ποτ1Ίρι του.

«Μπορώ να σου αποδείξω αυτά που λέω» εξακολούθησε.

«Τους βλέπεις εκεί που κάθονται γυρισμένοι κατά δω; Λοιπόν

σε μισή ώρα πάνω κάτω θα περάσει από τη λεωφόρο του Φά

ρου η παρέλαση για την Εθνική Γιορτή. Φτάνει να γυρίσουν

λίγο πιο δεξιά το κεφάλι τους, για να μπορέσουν να τη δουν

καθώς θα περνά -ή να περπατήσουν λιγάκι, μονάχα δυο γω

νίες πιο κάτω, για να την παρακολουθήσουν από κοντά. Στοι

χηματίζω ένα μπουκάλι μπίρα πως δε θα σαλέψουν το κεφάλι

τους ούτε μια μοίρα».

«Ας παραδεχτούμε πως θα γίνει όπως το λες» αποκρίθηκε

ο Ρίτσαρντ Φροστ. <Πι aποδείχνεται μ' αυτό;»

«Τι aποδείχνεται; Αποδείχνεται πως ξέρουν πώς θα 'ναι η

παρέλαση. Πως μπροστά μπροστά θα πηγαίνει το αυτοκίνητο

του δημάρχου στολισμένο με σημαιούλες και κορδέλες. Έπει

τα θα 'ρχεται ο Λονγκ Μπομπ, πάνω στο άσπρο άλογο κρατώ

ντας τη σημαία. Θα ακολουθούν οι δημοτικοί σύμβουλοι και

πίσω τους μια διλοχία στρατιώτες, έπειτα οι μασόνοι με κόκκι

νες ομπρέλες, οι Να'ίστές Ιππότες με άσπρα φτερά στο κεφάλι

και με γυμνά σπαθιά, έπειτα οι Ιππότες του Κολόμβου -κι αυ

τοί με γυμνά σπαθιά, μόνο που θα φορούν κόκκινα φτερά. Θα · παίζει και η στρατιωτική μπάντα. Ο Μακ και τα παιδιά τα ξέρουν όλα τούτα, τα 'χουν ξαναδεί, δεν τους ενδιαφέρουν πια».

«Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μη θέλει να δει μια παρέ-

λαση>>. «Στοίχημα λοιπόν;»

«Στοίχημα».

«Συμβαίνει κάτι πολύ ;π;ερίεργο~~ συνέχισε ο Δόκτορας.


«Οι αρετές που θαυμάζουμε, η καλοσύνη, η γενναιοδωρία, η

ανοιχτή καρδιά, η τιμιότητα, η κατανόηση, τα καλά αισθήμα

τα, όλα αυτά συντείνουν στο ν' αποτύχει ένας άνθρωπος μέσα στην κοινωνία. Και το αντίθετο, αυτά που σιχαινόμαστε, η πο

νηριά, η απληστία, η γλισχρότητα, ο εγωισμός κι η συμφερο

ντολογία οδηγούν ολόισια στην επιτυχία. Κι ενώ από τη μια θαυμάζουμε τις αρετές, από την άλλη αγαπάμε τα κέρδη που

μας δίνουν οι κακίες».

«Ποιος θα 'θελε να 'ναι καλός και όμως να πεινά;» είπε ο

Ρίτσαρντ Φροστ.

«Μα δεν είναι ζήτημα πείνας . Πρόκειται για κάτι πολύ

διαφορετικό. Το να πουλάμε την ψυχή μας "ίνα κερδίσωμεν

τον κόσμον όλον" κατάντησε μια γενική και απαράβατη αρχή

που την ακολουθούμε όλοι εκούσια -υπάρχουν όμως και εξαι

ρέσεις. Παντού μέσα στον κόσμο βρίσκεται ακόμη κάποιος

Μακ. Αντάμωσα έναν τέτοιο σε μια πολιτεία του Μεξικού·

πουλούσε γιάτσο. Έναν άλλο στην Αλάσκα: ήταν θηρευτής.

Καθώς ξέρεις, θελήσανε να διοργανώσουν για χατίρι μου μια

μικρή γιορτή, μα όλα τους πήγανε στραβά. Ωστόσο το κάναν

για να μ' ευχαριστήσουν, αυτό το αίσθημα τους παρακίνησε.

Να, για πρόσεξε, δεν είναι η μουσική που ακούγεται;»

Γέμισε γρήγορα τα ποτήρια :και πλησιάσανε οι δυο τους στο παράθυρο.

Ο Μακ και τα παιδιά εξακολουθούσαν να κάθονται στην ίδια θέση πάνω στις πλίθες. Η μουσική έπαιζε στη λεωφόρο

του Φάρου, τα κτίρια τρόγυρα στέλνανε τον αντίλαλο. Το αυ

τοκίνητο του δημάρχου διέσχισε τη λεωφόρο σκορπίζοντας α

διάκοπα κορδέλες -πίσω του ο Λονγκ Μπομπ, με τη σημαία

πάνω στ' άλογο, έπειτα κατά σειρά η μουσική, ο στρατός, οι

μασόνοι, οι Να"ίστές, οι Ιππότες του Κολόμβου. Ο Ρίτσαρντ

και ο Δόκτορας σκύψανε να δουν, μα η ματιά τους δεν παρα

τούσε και τους άλλους που κάθονταν πάνω στις τραβέρσες.

Ούτε ένας δε γύρισε το κεφάλι του . Η παρέλαση πέρασε και χάθηκε στο βάθος. Ο Δόκτορας άδειασε το ποτήρι του, χα

μογέλασε και λέει στον Φροστ:

«Δεν υπάρχει καλύτερο πιοτό από τη μπίρα>>.

«Ποια μάρκα προτιμάς;» τον ρώτησε ο άλλος.


«Την ίδια, όπως αυτή που ήπιαμε» του αποκρίθηκε κοιτάζοντας μ' ένα χαμόγελο τον Μακ και τα παιδιά πάνω στο λόφο.

Μπορεί να λέει κανένας όσο θέλει: «Κι αυτό θα περάσει,

όλα θα ξεχαστούν» και άλλες τέτοιες παρηγοριές όσο δεν είναι μπλεγμένος ο ίδιος. Αν σου τύχει όμως, τότε βλέπεις πως

τίποτα δεν περνά και πως κανένας δεν ξεχνάει και πως όλα

μένουν όπως ήταν . Ο Δόκτορας αγνοούσε την πίκρα που τρα

βούσαν οι ένοικοι του Πάλας-Χάνι και την αυτοκριτική που υ

πονόμευε το ηθικό τους, διαφορετικά θα 'κανε κάτι για να

τους βοηθήσει. Και ο Μακ και τα παιδιά δεν ξέρανε ποια αι

σθήματα είχε ο Δόκτορας απέναντί τους, ειδεμή θα σηκώνανε

κεφάλι γιατί τους ενδιαφέρανε μονάχα τα αισθήματα του Δό

κτορα.

Όλα πηγαίνανε στραβά, το πονηρό είχε ριζώσει. Ο Σαμ

Μαλόυ έδερνε τη γυναίκα του κάθε τόσο κι εκείνη όλο έκλαι

γε. Τα κλάματά της ακούγονταν πνιγμένα μέσ' απ' το καζάνι,

σαν να βγαίνανε βαθιά μέσ' απ' τη θάλασσα. Φαίνεται πως ο

Μακ και τα παιδιά ήταν η αιτία του καβγά. Ο μπράβος του

Εστιατόριου του Σημαιοφόρου πέταξε στο δρόμο ένα μεθύστακα, ίσως κάπως απότομα, γιατί τον συμμάζεψαν από χάμω

με τα παtδια του σπασμένα. Ο Άλφρεντ αναγκάστηκε να πάει

τρεις φορές στη Σάλι να ώσπου να καταφέρει ν' ακυρωθεί η αγωγή. Ποτέ δεν του είχε τύχει τέτοιο πράγμα, πάντα οι τρόποι

του ήταν καλοί κι ευγενικοί.

Και το άκρο άωτο, μερικές aξιότιμες κυρίες απαιτήσανε

να κλείσει το «κρησφύγετο της αμαρτίας» -το σπίτι δηλαδή της Ντόρας- για να προστατευτεί η αμερικανική νεολαία. Μια

τέτοια κίνηση γινόταν κάθε χρόνο τακτικά μες στη νεκρή περίοδο που μεσολαβούσε ανάμεσα στην Εθνική Γιορτή και την

τοπική εμποροπανήγυρη. Η Ντόρα συνήθιζε να κλείνει για

μια βδομάδα το Εστιατόριο του Σημαιοφόρου ώσπου να περά

σει ο σάλος. Το κακό δεν ήταν μεγάλο, το ενάντιο μάλιστα, ό

λοι ξεκουράζονταν για λίγο, επισκευάζανε τα υδραυλικά και

ασπρίζανε τους τοίχους. Τούτη όμως τη χρονιά, οι κυρίες ση

κώσανε σωστή σταυροφορία και ζητούσαν «την κεφαλήν επί

πίνακι». Αιτία ήταν ο εκνευρισμός τους από τη μονοτονία του

καλοκαιριού. Τα πράγματα είχαν φτάσει σε δυσάρεστο ση-


μείο, τόσο που οι ενδιαφερόμενοι αναγκάστηκαν ν' αποκαλύ

ψουν στις κυρίες το όνομα του ιδιοκτήτη του «οίκου της αμαρ

τίας» , να τους ανακοινώσουν το νοίκι που εισπράττει και να

τους δώσουν να καταλάβουν τις δυσάρεστες συνέπειες που θα

είχε το κλείσιμο του σπιτιού. Αυτό δείχνει πόσο ήταν σοβαρή

η απειλή για το κλείσιμο.

Ωστόσο το σπίτι της Ντόρας απόμεινε κλειστό για δυο ολά

κερες βδομάδες και στο διάστημα αυτό γινήκαν τρία επαρχιακά

συνέδρια στο Μοντερέυ. Το κλείσιμο μαθεύτηκε, όπως ήταν φυ

σικό, σ' όλη την επαρχία και αποφασίστηκε για τον επόμενο

χρόνο να γίνουν τα συνέδρια σε άλλη πόλη. Τα πράγματα δεν

πήγαιναν καλά. Ο Δόκτορας αναγκάστηκε να δανειστεί από την

τράπεζα για να επιδιορθώσει τις ζημιές και ν' αντικαταστήσει τα

σπασμένα γυαλικά. Ο Έλμερ Ρεκάτι αποκοιμήθηκε πάνω στη

σιδερογραμμή και το τρένο του έκοψε τα δυο του πόδια. Μια ξαφνική θύελλα παράσυρε ένα γριγρί και τρεις από τις βάρκες

με τις λάμπες και τις έριξε στην αμμουδιά του Ντελ Μόντε.

Δεν υπάρχει εξήγηση για όλες τούτες τις αναποδιές. Κα

θένας κατηγορεί τον εαυτό του, οι άνθρωποι ξαναθυμούνται

μέσα στο σκοτισμένο τους μυαλό τις αμαρτίες που κάναν στα

κρυφά και συλλογιούνται μήπως φταίνε αυτοί για το κακό που

γίνεται. Ο ένας λέει πως φταίνε οι κηλίδες του ήλιου, ο άλλος

δεν το παραδέχεται και ξεφουρνίζει το νόμο των πιθανοτήτων.

Ακόμα και οι γιατροί δε μέναν ευχαριστημένοι· aφθονούσαν

βέβαια οι aρρώστιες μα καμιά δεν ήταν προσοδοφόρα. Οι άρρωστοι γιατρεύονταν γρήγορα μ' ένα καλό καθάρσιο ή με κά-

. ποιο ιδιοσκεύασμα. Αρρώστησε κι η Αγαπούλα. Ήταν μια χαρά πριν αρρω

στήσει, παχουλή και ζωηρή, μα πέντε μέρες πυρετός την έκανε

κουρέλι. Η μυτίτσα της, από καφετιά, χλόμιασε στο τριαντα

φυλλί και άσπρισε η γλωσσίτσα της. Κοίταζε με πυρετιασμένα μάτια και το κορμάκι της αναταραζόταν από ρίγη. Δεν έτρω

γε, δεν έπινε, η παχουλή κοιλίτσα της μαζεύτηκε και κόλλησε στο ραχοκόκαλο, στην ουρίτσα της ξεχώριζαν οι σπόνδυλοι έ

νας ένας. Ήταν φανερό πως έπασχε από μαρασμό.

Όλοι στο Πάλας-Χάνι μένανε πανικόβλητοι, τρέμανε για την Αγαπούλα που τους είχε γίνει απαραίτητη. Ο Χιούγκη κι ο


Τζόουνς παράτησαν τη δουλειά στη φάμπρικα για να βρίσκονται ολημερίς κοντά της . Καθένας τους τη φύλαγε με τη σειρά .

Της βάζανε βρεμένα πανιά πάνω στο κεφάλι, μα εκείνη όσο πήγαινε χειροτέρευε και αδυνάτιζε. Στο τέλος, μόλο που το

διάβημα δεν τους ήταν καθόλου ευχάριστο, αποφάσισαν να

στείλουν τον Φουντούκα και τον Τζόουνς να ρωτήσουν τον

Δόκτορα. Τον βρήκανε σκυμμένο πάνω σ' ένα χάρτη που έδει

χνε τις παλίρροιες, και όσο καταγινόταν μ' αυτόν έτρωγε κιό

λα το φα't του: μια κονσέρβα που ενώ έγραφε απέξω «κοτό

πουλο», το κυριότερο συστατικό της ήταν αγγούρια. Τους φά

νηκε πως τους κοίταξε με κάποια ψυχρότητα.

«Ήρθαμε για την Αγαπούλα» του λένε . «Είναι άρρωστη».

«Τι έχει;»

«0 Μακ λέει πως υποφέρει από μαράζι». «Δεν είμαι κτηνίατρος» είπε ο Δόκτορας, «δεν ξέρω από

τέτοια».

«Δόκτορα, δε θα μπορούσες να ρίξεις μια ματιά;» παρα

κάλεσε ο Φουντούκα. «Είναι πολύ άρρωστη».

Το αποφάσισε και πήγε . Οι άλλοι στέκονταν τριγύρω του

όσο έξέταζε την Αγαπούλα. Κοίταξε τα μάτια της, τα ούλα της,

έβαλε το θερμόμετρο στ' αυτί της για να δει αν είχε πυρετό.

Ψαχούλεψε τα πλευρά της και το ραχοκόκαλο που ξεπετού σαν απ' την αδυναμία.

«Δεν τρώει;» ρώτησε ο Δόκτορας.

«Ούτε μπουκιά».

«Πρέπει να την τα·tσετε με το ζόρι ζουμί, αυγά και μουρου

νόλαδο».

Τους φάνηκε πως το ύφος του ήταν ψυχρό και επαγγελματι

κό. Εκείνος ξαναγύρισε στους χάρτες του και στο κοτόπουλο.

Ο Μακ και τα παιδιά στρώθηκαν στη δουλειά. Ετοιμάσανε

ζουμί από κρέας, το βράσαν και το ξαναβράσαν ώσπου γίνηκε δυνατό σαν ουίσκι. Της κρατούσαν τη γλώσσα και της το χύ

ναν κατευθείαν μέσα στον οισοφάγο, το ίδιο και για το μου

ρουνόλαδο . Κάθε δύο ώρες της δίνανε να πιει νερό. Πρωτύτερα τη φυλάγανε με τη σειρά ένας ένας, τώρα την ξαγρυπνούσαν <iλnι. μcιζί_ Κr'ί.Αnντην cιμ ίλητοι και περιμένανε μήπως εκ

δηλωθεί καμιά κρίση.


Η κρίση εκδηλώθηκε πρωί πρωί. Οι άλλοι μισοκοιμούνταν πάνω στις καρέκλες τους, μόνο η ματιά του Μακ δεν παρατούσε τη σκυλίτσα. τ' αφτιά της κουνήσαν δυο φορές και ανάσα

νε βαθιά . Έπειτα, τρέμοντας από την αδυναμία, μπόρεσε και

στυλώθηκε σιγά σιγά στα πόδια της, σύρθηκε ώς την πόρτα, ή

πιε τέσσερις γουλιές νερό κι έπεσε χάμω εξαντλημένη από την

κούραση .

Ο Μακ έβαλε μια φωνή και ξύπνησε τους άλλους. Απ' τη χαρά τους δεν ξέρανε τι κάνουν, χόρευαν, φωνάζανε, γελού

σαν. Οι φωνές τους φτάσανε ώς κάτω, τις άκουσε ο Λη Τσονγκ

την ώρα που έβγαζε τον τενεκέ με τα σκουπίδια, τις άκουσε ο

Άλφρεντ, ο μπράβος του σπιτιού της Ντόρας, και νόμισε πως είχαν κάποιο γλέντι στα παιδιά .

Κατά τις εννιά η Αγαπούλα είχε φάει κιόλα ένα σκληρό

αυγό κι ένα πιάτο κρέμα. Το μεσημέρι πια ήταν φανερό πως

πάχαινε . Την άλλη μέρα είχε κέφι για παιχνίδια και σε μια

βδομάδα γίνηκε εντελώς καλά. Η γρουσουζιά επιτέλους θα περνούσε, το φανερώνανε

διάφορα σημάδια. Το γριγρί ανασύρθηκε από την αμμουδιά

δίχως πολλές ζημιές. Ειδοποιήσανε τη Ντόρα πως μπορεί να

ξανανοίξει το Εστιατόριο του Σημαιοφόρου . Ο Ερλ Γουέικ

φηλντ έπιασε ένα γοφάρι με δυο κεφάλια και το πούλησε στο Ζωολογικό Μουσείο για οχτώ δολάρια. Η γρουσουζιά περ

νούσε, πάει πια. Στο Βιολογικό Εργαστήριο κλείστηκαν οι

κουρτίνες τη νύχτα εκείνη και η γρηγοριανή μουσική δεν έπα

ψε ώς τις δύο το πρωί, έπειτα σταμάτησε και δε βγήκε κανέ

νας απ' το σπίτι. Τα καλά αισθήματα υπερισχύσανε στην καρ

διά του Λ η Τσονγκ, συγχώρεσε τον Μακ και τα παιδιά και, με ανατολίτικη γενναιοδωρία, ξέγραψε το χρέος των βατράχων

που τον είχε πονοκεφαλιάσει από την αρχή. Και για να τους α

ποδείξει τα αισθήματά του πήρε ένα μπουκάλι Παλιοπάπουτσα του τένις και τους το πήγε ο ίδιος. Είχε προσβληθεί από

τις δοσοληψίες τους με τη Μικρή Αγορά, μα τώρα πια όλα ξε

χαστήκαν. Η επίσκεψη του Λη είχε συμπέσει με την πρώτη κα

ταστρεπτική διάθεση που έδειξε η Αγαπούλα ύστερα από την

αρρώστια της. Την παραχα'ίδεύανε όλοι, κανένας δεν τη μά

λωνε. Καθώς έμπαινε με το δώρο του ο Λη, εκείνη βρισκόταν

146 τzΩΝ ΣΊ'ΑΪΝΜΠΕΚ

απασχολημένη να τραγανίζει το μοναδικό ζευγάρι παπούτσια που είχε ο Φουντούκα, ενώ τ' αφεντικά της την καμαρώνανε

χαρούμενοι κι ευτυχισμένοι.

Ο Μακ δεν πήγαινε ποτέ στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου

σαν πελάτης. Του φαινόταν σαν ένα είδος αιμομιξία επειδή εί

χε κάποιο σύνδεσμο σ' ένα άλλο παρόμοιο σπίτι λίγο πιο έξω

από το γήπεδο του μπέηζ-μπολ. Παρουσιάστηκε στην είσοδο

και ρώτησε τον Άλφρεντ. «Είναι μέσα η Ντόρα;»

«Τι τη θες;»

«Κάτι έχω να της πω».

«Σαν τι;»

«Δε θα σου δώσω λογαριασμό που να πάρει .. . » «Καλά ντε! Δεν είπαμε να θυμώνεις! Πάω να δω αν μπο

ρεί να σε δεχτεί».

Σε λίγο ξαναγύρισε και τον οδήγησε στην κάμαρα της

Ντόρας. Τη βρήκε να κάθεται στο γραφείο. Τα πορτοκαλιά μαλλιά της ήταν όλο μπούκλες. Κρατούσε ένα στυλό και κατα

γινόταν να βάλει σε τάξη τα βιβλία της . Φορούσε μια ρόμπα

χτυπητό τριανταφυλλί με νταντέλες Ότο λαιμό και στα μανίκια. Καθώς μπήκε ο Μακ, γύρισε προς το μέρος του. Ο Μακ περί

μενε ώσπου έφυγε ο Άλφρεντ και ξανάκλεισε την πόρτα. Η Ντόρα τον κοίταξε κάπως υποψιασμένα.

«Λοιπόν» του λέει στο τέλος, «σε τι μπορώ να σου φανώ

χρήσιμη;»

«Κυρά μου, να για τι πρόκειται» κόμπιασε ο Μακ. «Θ' ά

κουσες βέβαια τι καταφέραμε στου Δόκτορα πριν από λίγο

καιρό» .

Η Ντόρα ακούμπησε το στυλό πάνω σ' ένα τασάκι.

«Ναι, κάτι άκουσα» του λέει.

«Κυρά μου να, θες πίστεψέ το, θες μην το πιστέψεις, όλα

αυτά γινήκανε γιατί θελήσαμε να διοργανώσουμε μια μικρή

γιορτή για να τιμήσουμε τον Δόκτορα. Μονάχα που άργησε να

'ρθει και όλα πήγαν στραβά».

«Ναι, κάτι τέτοιο έμαθα κι εγώ. Μα τι χρειάζομαι σε όλα

αυτά;»

«Να, εγώ και τα παιδιά σκεφτήκαμε ν' αποταθούμε σε λό-

0 ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ 147

γου σου. Ξέρεις πόσο εκτιμάμε τον Δόκτορα. Σκεφτήκαμε πως

θα μπορούσες να μας δώσεις μιαν ιδέα με ποιο τρόπο να του

δείξουμε τα αισθήματά μας».

«Χμ» έκανε η Ντόρα.

Έγειρε πίσω στην καρέκλα του γραφείου, σταύρωσε τα

πόδια της και ίσιωσε τη ρόμπα πάνω στα γόνατά της. Πήρε έ

να τσιγάρο, το άναψε κι έμεινε σκεφτική για λίγο .

«Άκου» του λέει, «δώσατε μια γιορτή χωρίς να 'ναι παρών

ο Δόκτορας. Γιατί δε δίνετε μιαν άλλη, που να 'ναι κι αυτός

παρών;»

«Χριστούλη μου!» έλεγε αργότερα ο Μακ μιλώντας με· τα

παιδιά. «Να ιδέα μια φορά! Σου είναι όμως μια διαβολογυναί

κα! Δε μου φαίνεται καθόλου παράξενο πώς τα κατάφερε να

γίνει θεία. Σου είναι μια διαβολογυναίκα!»

24

Η Μαίρη Τάλμποτ, η κυρία Τομ Τάλμποτ δηλαδή, ήταν πολύ

νόστιμη γυναίκα. Είχε κόκκινα μαλλιά με πράσινες aνταύγει

ες, χρυσαφί δέρμα με γαλαζοπράσινες φλεβίτσες και γαλαζο

πράσινα μάτια με χρυσαφιές κουκίδες . Το πρόσωπό της ήταν

τριγωνικό, με εξογκωμένα μήλα, πελώρια μάτια και σουβλερό

σαγόνι. Είχε γάμπες και πόδια χορεύτριας, μακρόστενα κι ευ

κίνητα, σαν περπατούσε νόμιζες πως δεν άγγιζε τη γης. Μες

στη συγκίνησή της -και συγκινιόταν πολύ συχνά- το πρόσωπό

της γινόταν χρυσοκόκκινο. Σίγουρα κάποια προμάμη της ήταν

μάγισσα.

Περισσότερο απ' όλα στον κόσμο η Μαίρη Τάλμποτ αγα

πούσε τις συναναστροφές. Της άρεσε να καλεί και να την κα

λούν. Η Μαίρη δεν μπορούσε να καλεί συχνά γιατί ο Τομ Τάλ

μποτ δεν είχε αρκετά λεφτά, κατάφερνε όμως να την καλούν οι

άλλοι. Τηλεφωνούσε με όλο το θάρρος σε μια φίλη της: «Δε σου

φαίνεται πως είναι πια καιρός να δώσεις μια συναναστροφή;»

Η Μαίρη γιόρταζε τα γενέθλιά της έξι φορές το χρόνο, διοργάνωνε χορούς, σαρπράιζ-πάρτι κι εκδρομές. Την παρα

μονή τα Χριστούγεννα, το σπίτι της είχε μεγάλη κίνηση γιατί η

Μαίρη ετοιμαζόταν να πάει σε κάποια συναναστροφή. Με τον

ενθουσιασμό της κατάφερνε να παρασύρει και τον άντρα της.

Τ' απογεύματα, όταν ο Τομ βρισκόταν στη δουλειά του, η

Μαίρη διοργάνωνε πότε πότε τσάγια και καλούσε τα γατιά της γειτονιάς. Έβγαζε ένα σερβίτσιο για κούκλες, μάζωνε ένα

πλήθος γάτες κι έστηνε μαζί τους aτέλειωτες κουβέντες. Της

άρεσε πολύ αυτό το παιχνίδι, ένα είδος σάτιρα που την παρη

γορούσε πως δεν είχε πολύ όμορφες τουαλέτες και αρκετά λε

φτά. Τον περισσότερο καιρό οι Τάλμποτ απομeναν κυρίολΕ-


κτικά πανί με πανί και όμως η Μαίρη τα κατάφερνε να δίνει

συναναστροφές.

Δεν ήταν δύσκολο για τη Μαίρη. Μπορούσε να μεταδώσει

το κέφι της, να κολλήσε ι κέφι όλο τον κόσμο -και μεταχειριζό

ταν το χάρισμά της σαν όπλο ενάντια στην απελπισία που πα

ραμόνευε να πνίξει τον άμοιρο τον Τομ. Αυτό ένιωθε και κα

θήκον της: να διώχνει από τον Τομ την απελπισία γιατί ήταν

βέβαιη πως κάποια μέρα θα γύριζε η τύχη και θα πηγαίνανε

καλά οι δουλειές του . Τις περισσότερες φορές κατόρθωνε να

διώξει τις μαύρες στοχασιές -κάποτε όμως τη νικούσαν και κυριεύανε τον Τομ. Τότε αυτός καθόταν κατσούφης ενώ η

Μαίρη έκανε το παν για να δημιουργήσει μια χαρούμενη α

τμόσφαιρα.

Μια πρώτη του μήνα που είχε φτάσει ο λογαριασμός της ε

ταιρείας του νερού, που έπρεπε να πληρωθεί το νοίκι του σπι

τιού και είχαν επιστραφεί σαν aπαράδεχτα διάφορα σκίτσα κι

ένα χειρόγραφο από το περιοδικό Νεοϋορκέζος, ο Τομ, άρρω

στος κιόλα με γρίπη, πήγε στην κρεβατοκάμαρα κι έπεσε στο

κρεβάτι. Η Μαίρη το πήρε είδηση -σα να ξεγλίστρησε η μαύρη του

ακεφιά κάτω από την πόρτα και μέσ' από την κλειδαρότρυπα

καί μπήκε ανάλαφρα στην κάμαρα. Κρατούσε ένα μπουκέτο

μενεξέδες.

«Μύρισε» του λέει βάζοντας το μπουκέτο κάτω από τη μύ

τη του.

Το μύρισε δίχως να πε ι μιλιά.

«Ξέρεις τι μέρα είναι σήμερα;» τον ρώτησε κι αναδιφούσε

στο μυαλό της να βρει κάποια γιορτή.

«Γιατί δεν το παίρνουμε απόφαση;» της λέει ο Τομ. «Είμα

στε κατεστραμμένοι, βουτηγμένοι στα χρέη . Γιατί να ξεγελάμε

τον εαυτό μας;»

«Έχεις λάθος» του αποκρίθηκε η Μαίρη. «Μην ξεχνάς

πως είμαστε λιγάκι μάγοι, πως διαθέτουμε μαγικά μέσα -θυ

μnσαι τα δέ1"'α δολάρια που βρήκες μέσα σ' ένα βιβλίο; Θυμάσαι τότε που ο ξάδερφός σου μας έστειλε πέντε δολάρια δίχως να το περιμsνουμε; Τίποτe; κακό δεν μπορεί να μας συμβεί».

«Και όμως μας συμβαίνει. Λυπάμαι που στο λέω, μα δεν


μπορώ πια να κρατηθώ. Βαρέθηκα να περιμένω και να ξεγε

λώ τον εαυτό μου με όνειρα και φαντασίες. Θα 'θελα για μια

φορά κάτι πραγματικό -για μια φορά τουλάχιστον».

«Σκεφτόμουνα ίσα ίσα να καλέσω κόσμο απόψε» είπε η

Μαίρη.

«Με τι λεφτά; Δε θα κόψεις πάλι κανένα χοιρομέρι από

καμιά ρεκλάμα περιοδικού για να το σερβίρεις μέσα στην πια

τέλα; Βαρέθηκα πια τα παιδιάστικα καμώματα, δε με διασκε

δάζουν πια, με θλίβουν» .

«Θα μπορούσα να καλέσω λίγο κόσμο» επέμενε η Μαίρη.

«Όχι πολλές φασαρίες ούτε βραδινά φορέματα. Σήμερα είναι

η επέτειος που ιδρύθηκε η Κοινωνία των Εθνών -ούτε καν

σου πέρασε από το νου».

«Άδικα μιλάς. Λυπάμαι που δεν μπορώ να εξαρθώ στο ύ

ψος που απαιτεί μια τέτοια επέτειος. Δε μου κάνεις τη χάρη να

του δίνεις απο δω και να μ' aφήσεις ήσυχο, λέω εγώ; Αλλιώς

είμ' άξιος να σε καταχερίσω». Κατάλαβε πως ήταν ικανός να το κάμει. Έφυγε ήσυχα ή

συχα κι έκλεισε την πόρτα, κι ο Τομ γύρισε από την άλλη μεριά του κρεβατιού κι έχωσε ανάμεσα στα μπράτσα το κεφάλι

του. Την άκουγε που ψαχούλευε στο πλα·ίνό δωμάτιο.

Η Μαίρη στόλισε την πόρτα με διάφορες παλιατσαρίες, α

mΊμένιες φούσκες, χρυσά μπαλάκια, έγραψε και πάνω σ' ένα

μεγάλο χαρτόνι μια επιγραφή: «Καλωσόρισες, ηρωικέ μας

Τομ». Αφουγκράστηκε στην πόρτα μα δεν άκουσε κανένα θό

ρυβο . Κάπως άκεφα πήρε ένα σκαμνί, έστρωσε πάνω ένα τρα

πεζομαντιλάκι, τοποθέτησε στη μέση το μπουκέτο της μέσα σ'

ένα ποτήρι κι έβγαλε τα κουκλίστικα φλιτζανάκια. Πήγε στην κουζίνα, έβαλε τσάι μέσα στην τσαγιέρα και μια κατσαρόλα

με νερό πάνω στη φωτιά. Έπειτα βγήκε στην αυλή.

Η Ψιψίνα Ράντολφ λιαζόταν μπροστά στο φράχτη.

«Δεσποινίς Ράντολφ» της φώναξε η Μαίρη, «κάλεσα μερι

κές φίλες για το τσάι, θέλετε να 'ρθετε κι εσείς;»

Η Ψιψίνα Ράντολφ κυλίστηκε ηδονικά πάνω στη ράχη και ξάπλωσε στη ζεστασιά του ήλιου.

«Όχι πιο α(?yά από τιs τiσσεριs» τηs λέι':ι ακόμα η Μαίρη, «γιατί θα πάω με τον άντρα μου στην υποδοχή που θα γί-


νει στη δημαρχία για την επέτειο της Κοινωνίας των Εθνών» .

Πήγε στο πίσω μέρος του σπιτιού , εκεί που οι βατομουριές

σκαρφάλωναν στο φράχτη . Η Ψιψίνα Κασίνι καθόταν στα πι

σινά της νιαουρίζοντας από ενδόμυχη ευχαρίστηση, και κου

νώντας την ουρά.

«Κυρία Κασίνι» άρχισε η Μαίρη μα σταμάτησε αμέσως

σαν είδε με τι καταγινόταν η γάτα.

Η Ψιψίνα Κασίν ι είχε πιάσει έναν ποντικό. Τον χτυπούσε

ανάλαφρα με το ένα της πόδι και τον άφηνε να φύγει. Ο ποντι

κός σερνόταν παραλυμένος απ' το φόβο του και καθώς έκανε

να κρυφτεί μες στις βατομουριές, η γάτα τον πρόφταινε aπλώ

νοντας το πόδι, έμπηγε στη ράχη του τα νύχια της και τον ξα

νατραβούσε πίσω. Ο ποντικός έτρεμε σύγκορμος και σπαρτα

ρούσε και η ουρά της γάτας ανατιναζόταν από την ηδονή.

Ο Τομ μισοκοιμόταν σαν άκουσε να τον φωνάζουν επανει

λημμένα. Πετάχτηκε ορθός κι έβαλε μια φωνή:

«Τι τρέχει; Πού είσαι;»

Άκουσε τη Μαίρη που έκλαιγε. Έτρεξε στην αυλή και είδε

τι συμβαίνει.

«Γύρίσε το κεφάλι σου από την άλλη» της λέει και μ' ένα

ξύλο σκότωσε τον ποντικό. Η Ψιψίνα Κασίνι σκαρφάλωσε ψη

λά στο φράχτη κι από εκεί πάνω τον κοίταζε αγριεμένη. Ο

Τομ της έριξε μια πέτρα που τη χτύπησε στην κοιλιά και την πέταξε από την άλλη μεριά του φράχτη.

Η Μαίρη είχε μπει στο σπίτι και μισόκλαιγε ακόμη.

Γέμισε την τσαγιέρα και την έφερε στο τραπέζι.

«Κάθισε εκεί» λέει ο Τομ.

Κάθισε κατάχαμα μπροστά στο σκαμνί.

«Μπορώ να 'χω ένα μεγάλο φλιτζάνι αντί αυτό το παιχνιδάκι;» ρώτησε τη γυναίκα του.

«Δε φταίει η Ψιψίνα Κασίνι» είπε η Μαίρη. «Τέτοια φυσι

κά έχουν οι γάτες, τι φταίει αυτή; Ω Τομ, θα πρέπει όμως να

την ξανακαλέσω, όχι αμέσως τώρα βέβαια, να περάσουν λίγες. μέρες. Δεν πειράζει πως στενοχωρέθηκα λιγάκι».

Τον κοίταξε προσεχτικά και διαπίστωσε πως το μέτωπό

•ου t;Cχε ξεζαρώσει και πως μαλάκωσε η ματιά του.

«Από την άλλη όμως θα 'μαι πολύ απασχολημένη με τις


γιορτές για την επέτειο της Κοινωνίας των Εθνών, δεν ξέρω τι

να πρωτοκάνω».

Η Μαίρη Τάλμποτ έδωσε τη χρονιά εκείνη μια δεξίωση

που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ενδιαφέρουσα».

«Ε, λέγανε οι καλεσμένοι, να δεις που το μωρό θα γεννη

θεί γλεντζές!»

25

Όλοι στο Δρόμο με τις Φάμπρικες, όπως και όλοι οι κάτοικοι

του Μοντερέυ, νιώσανε πως κάτι έχει αλλάξει. Δεν είναι βέ

βαια σωστό να 'ναι κανείς προληπτικός και να πιστεύει στην

καλοτυχιά και στην κακοτυχιά, σrους οιωνούς και σε σημεία

και τέρατα. Κανένας πια δεν τα πιστεύει. Δεν είναι όμως και

καλό να τα περιφρονούμε και νd. παίζουμε μ' αυτά -κανένας

δεν τολμά να κάνει τέτοιο πράγμα. Όπως όλος ο κόσμος, έτσι

και οι κάτοικοι του Δρόμου με τις Φάμπρικες περιφρονούνε

τις προλήψεις, μα ωστόσο κανένας δε θα τολμούσε να περάσει

κάτω από ανεμόσκαλα ή ν' ανοίξει ομπρέλα μες στο σπίτι. Ο

Δόκτορας, σαν αγνός επιστήμονας που ήταν, δεν είχε καμιά

πρόληψη -και όμως του κακοφάνηκε κάποτε που γυρίζοντας

στο σπίτι του αργά τη νύχτα, βρήκε πάνω στ;ο κατώφλι ένα

μπουκέτο άσπρα λουλούδια. Οι περισσότεροι στο Δρόμμο με

τις Φάμπρικες περιφρονούν τις προλήψεις μα και καταγίνο

νται μ' αυτές όλη τους τη ζωή.

Δε χωρούσε καμιά αμφιβολία στο μυαλό του Μακ πως είχε πέσει γρουσουζιά στο Πάλας-Χάνι. Είχε αναλύσει όλα τα

περιστατικά του αποτυχημένου γλεντιού και διαπίστωσε πως

από την αρχή ώς το τέλος το κυνηγούσε η κακοριζικιά, πως η

κακοτυχιά είχε πέσει πάνω του σαν ένα σμάρι σφήκες. Μια

και σου μπει στο νου μια τέτοια ιδέα, το καλύτερο που έχεις

να κάνεις είναι να κουρνιάσεις ώσπου να περάσει το κακό. Ό,τι άλλο χαι να κάνεις, δεν ωφελεί. Όχι πως ο Μακ ήταν προληπτικός!

Τώρα, eνα cίδος χαράς και ανακούφισης άρχισε ν' απλc6-

νεται στο Δρόμο με τις Φάμπρικες. Και πρώτα πρώτα ο Δόκτορας είχε μια σει(?ά επιτυχίεs δCχως να κάνει καμιά ΠQΟ-


σπάθεια γι' αυτό: διάφορες νόστιμες κυρίες τον επισκέφτηκαν

στο εργαστήριο . Η σκυλίτσα στο Πάλας-Χάνι μεγάλωσε και

ψήλωσε σαν μοσχομπιζελιά και, όπως ήταν από ράτσα με κλη ρονομικά προσόντα, φρόντιζε μόνη της για την ανατροφή της.

Αηδίαζε πια να λερώνει μέσα στην κάμαρα και συνήθισε να

βγαίνει έξω για όλες τις δουλειές της . Ήταν φανερό πως η Αγαπούλα θα γινόταν μια χαριτωμένη σκύλα.

Η καλοριζικιά δεν άφησε μεριά να μην τρυπώσει στο Δρό

μο με τις Φάμπρικες. Έφτασε ακόμη ώς το μπακάλικο του

Χέρμαν, απλώθηκε ώς το ξενοδοχείο Σαν Κάρλος. Την ένιωσε

ώς κι ο Τζίμυ Μπρούσια, καθώς και ο τραγουδιστής του μπαρ. Ακόμη και ο Σπάρκυ Έβη από τη χαρά του έδειρε τρεις και

νουριοφερμένους πολισμάνους. Προχώρησε ώς τις φυλακές της Σάλινα κι έτσι ο Γκάυ -που τα περνούσε ώς τώρα όμορφα

και καλά παίζοντας ντάμα με το διευθυντή κι αφήνοντάς τον

να κερδίζει όλες τις παρτίδες- σήκωσε ξαφνικά κεφάλι και δε ματάχασε άλλο παιχνίδι. Έχασε όμως τα προνόμια που είχε

αποκτήσει, μα τούτο δεν τον πείραζε μια και ξανάγινε άντρας

σωστός.

Επηρεάστηκαν ώς και οι φώκιες και αλυχτούσαν τώρα σ'

έναν τόνο που θα χαροποιούσε την καρδιά του Ποσειδώνα.

Κάτι κοριτσάκια που μελετούσαν κατήχηση, βάλαν ξαφνικά

τα γέλια δίχως κανένα λόγο. Ίσως κάποιος ερασιτέχνης ντετέ

κτιβ να κατόρθωνε ν' ανακαλύψει την εστία της χαράς και της

κακοκεφιάς. Η τριγωνομετρία θα μπορούσε ίσως να επισημά

νει για επίκεντρο το Πάλας-Χάνι-Ψησταριά. Η αλήθεια είναι

πως το Πάλας-Χάνι πλημμύριζε από καλοκεφιά. Ο Μακ και

τα παιδιά ήταν οι κύριοι υπαίτιοι. Ο τζόουνς σηκώθηκε από

την καρέκλα του, χόρεψε κλακέτες και πάλι ξανακάθισε. Ο

Φουντούκα χαμογελούσε στον αέρα. Η ευθυμία εκεί μέσα ή

ταν τόσο γενική και διάχυτη, που ο Μάκ δυσκολευόταν να την κυριαρχήσει και να τη συγκεντρώσει στο αντικείμενο που την

είχε προκαλέσει. Ο Έντη, που εργάστηκε αρκετό διάστημα τη

Λα Ίντα, τώρα τελευταία, όλο και αποθήκευε σπουδαίες υποσχέσεις. Δεν έχυνε πια μπίρα στη χιλιάρα, έλεγε πως η μπίρα

δίνει άνοστη γe;ύση στο κ,οιniιλ. Ο Σαμ Μαλόυ φύτεψε περικοκλάδες με χωνάκια γύρω στο


καζάνι του. Έφτιαξε μια μικρή πέργκολα και καθόταν συχνά

το βραδινό εκεί από κάτω μαζί με τη γυναίκα του. Εκείνη έ

πλεκε με το κροσέ ένα σκέπασμα του κρεβατιού.

Η ευθυμία τρύπωσε και στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου.

Οι δουλειές πηγαίνανε καλά. Το πόδι της Φύλις Μάε μπήκε

στη θέση του και όπου να 'ναι θα ξανάπιανε δουλειά. Η Εύα

Φλάνεγκαν ήταν ευχαριστημένη που γύρισε από το Σαιντ

Λούις. Έκανε πολλή ζέστη εκεί πέρα και η διαμονή δεν της

φάνηκε τόσο ευχάριστη όσο τη θυμόταν απ' τα παλιά. Μα ή

ταν πολύ πιο νέα τότε που είχε περάσει τόσο ευχάριστα εκεί

κάτω.

Η είδηση πως πρόκειται πάλι να δοθεί μια καινούρια γιορ

τή για τον Δόκτορα, δεν ξέσπασε απότομα. Όλοι κάτι μαντεύ

ανε ή κάτι ξέρανε μα το aφήνανε να ωριμάσει, κι όλο μεγάλω

νε το περιστατικό αυτό μέσα στη φαντασία τους.

Ο Μακ είχε πρακτικό μυαλό.

«Την τελευταία φορά θαρρείς πως γίνηκε με το ζόρι» λέει στα παιδιά. «Μια γιορτή πρέπει να διοργανώνεται αγάλι αγά

λι, σαν να 'ρχεται από εαυτού της».

«Μα επιτέλους πότε;» ρώτησε ανυπόμονα ο τζόουνς.

«Δεν ξέρω» αποκρίθηκε ο Μακ.

«Είδος σαρπράιζ-πάρτι;» ρώτησε ο Φουντούκα.

«Θα 'ταν καλύτερα έτσι, έτσι θα 'πρεπε να γίνει».

Η Αγαπούλα κουβάλησε μια μπάλα του τένις, που τη βρή

κε κάπου, ο Μακ την πέταξε από την πόρτα και η σκυλίτσα έ

τρεξε να την πιάσει. «Αν ξέραμε τουλάχιστον πότε είναι τα γενέθλιά του» είπε

ο Φουντούκα.

Ο Μακ απόμεινε μ' ανοιχτό στόμα. Πάντα του aπορούσε

πού έβρισκε τέτοιες ιδέες ο Φουντούκα.

«Μα το Θεό, Φουντούκα, έχεις μια ιδέα πρώτης! Όλος ο

κόqμος δέχεται δώρα στα γενέθλιά του, μοναδική ευκαιρία.

Πρέπει να μάθουμε πότε πέφτουν».

«Εύκολο πράγμα» παρατήρησε ο Χιούγκη. «Να ρωτήσου

μΕ τον ίδιω~. «Διάολε, θα καταλάβει τότε για τι πρόκειται. Όποιον και

να ρωτήσεις πότε πέφτουν τα γενέθλιά του, προπάντων αν του


'χεις καταφέρει κάτι όπως αυτό που καταφέραμε του Δόκτο

ρα, θα καταλάβει αμέσως για ποια αιτία τον ρωτάς. Ωστόσο, κάτι θα ξεψαχνίσω από τον ίδιο.

«Θα 'ρθω μαζί σου» του λέει ο Φουντούκα.

«Όχι, αν πάμε οι δυο μαζί θα του μπουν ψύλλοι στ' αυτιά».

«Και όμως, διάολε, ήταν δική μου ιδέα».

«Το ξέρω, και κάποια μέρα θα το πω στον Δόκτορα πως ή-

ταν δική σου ιδέα. Ωστόσο, καλύτερα να πάω μονάχος». «Δε μου λες, ξεθύμωσε;» ρώτησε ο Έντη.

«Και βέβαια, είμαστε πάλι αρκαντάσηδες».

Ο Μακ βρήκε τον Δόκτορα στο υπόγειο. Φορούσε μια μα

κριά λαστιχένια ποδιά και λαστιχένια γάντια για να προφυλά

ξει τα χέρια του από τη φορμόλη. Διοχέτευε με μια σύριγγα χρωματιστό υγρό μέσα στις φλέβες και τις αρτηρίες ενός νεα

ρού σκυλόψαρου. Ένας μικρός μύλος με κινητήρα ανακάτωνε

το γαλάζιο υγρό. Το κόκκινο βρισκόταν κιόλα έτοιμο μέσα στη

σύριγγα. Τα λεπτά δάχτυλα του Δόκτορα δούλευαν με ακρί

βεια, χώνανε τη βελόνα κάτω από την επιδερμίδα στο μέρος που έπρεπε, πιέζανε το έμβολο και το χρωματισμένο υγρό χυ

νόταν μέσα στις φλέβες. Έβαλε καταμέρος το ψάρι, θα το ξα

νάπιανε αργότερα για να χύσει το γαλάζιο υγρό στις αρτηρίες .

Τα σκυλόψαρα είναι καλά για τη μελέτη της κυκλοφορίας.

«Γεια χαρά, Δόκτορα» του λέει ο Μακ. «Πολλή δουλειά;»

«Όση χρειάζεται. Πώς πάει το κουτάβι;» «Περίφημα. Δίχως εσένα, Δόκτορα, θα 'χε ψοφήσει».

Για μια στιγμή πέρασε του Δόκτορα μια υποψία, μα ξεγλί

στρησε αμέσως κι έφυγε από το μυαλό του. Γνώριζε καλά τον

Μα κ και γι' αυτό τα κομπλιμέντα του τον κάνανε πάντα επιφυ

λακτικό. Μα ο τόνος της φωνής του έδειχνε μόνο ευγνωμοσύ

νη κι εξάλλου ήξερε ο Δόκτορας πόσο αγαπούσε τη σκυλίτσα οΜακ. ·

«Πώς πάνε τα πράγματα στο Πάλας-Χάνι;»

«Περίφημα. Αποκτήσαμε δυο καινούριες καρέκλες. Δεν

έρχεσαι καμιά βολτούλα ώς εκεί πάνω, Δόκτορα; Είναι όμορ

φα όπως τα φτιάξαμε».

«Θα περάσω καμιά μέΕ?α. Η χιλιάρα του Έντη γεμίζει χαι

πάει;>>


«Και βέβαια. Έπαψε να βάζει μπίρα και μου φαίνετqι πιο

γευστικό, σαν πιο πικάντικο».

Και πρωτύτερα ήταν πικάντικο» παρατήρησε ο Δόκτορας.

Ο Μακ έκαμε υπομονή. Περίμενε ν' αρχίσει πρώτα ο Δό

κτορας την ομιλία σχετικά με τη γιορτή, και αν γινόταν όπως

το περίμενε, τότε ο Δόκτορας θα υποψιαζόταν λιγότερο για την

επίσκεψή του. Αυτή τη μέθοδο ακολουθούσε πάντα ο Μακ.

«Πάει καιρός που δεν aντάμωσα τον Φουντούκα, είναι άρ-

ρωστος ;»

«Όχι» αποκρίθηκε ο Μακ.

Θεώρησε πως ήρθε η στιγμή να μπει στο θέμα.

«Το ενάντιο» εξακολούθησε, «Πάει περίφημα. Τσακώθη

καν με τον Χιούγκη , μια βδομάδα τώρα που κρατά ο καβγάς

τους».

Δίστασε λιγάκι.

«Και να δεις που τσακώθηκαν για κάτι που ούτε ο ένας ξέ

ρει ούτε ο άλλος. Εγώ δεν πήρα μέρος γιατί κι εγώ δεν ξέρω

από τέτοια. Εκείνοι λένε πως ξέρουν, και να δεις που λίγο έ

λειψε να πιαστούν στα γερά.

«Πάνω σε τι τσακώθηκαν;» ρώτησε ο Δόκτορας.

«Να, ο Φουντούκα όλο αγοράζει από κείνες τις φυλλάδες

που εξηγούν τ' άστρα και την τύχη, κάτι σαν καζαμίες. Ο Χιούγκη λέει πως είναι κουταμάρες όλα τούτα και πως τον κο

ρο.ίδεύουν τον Φουντούκα και του πουλάνε τις φυλλάδες. Ο

Φουντούκα πάλι λέει, φτάνει να ξέρεις πότε γεννήθηκε ένας

άνθρωπος για να του πεις την τύχη του. Εγώ δε νιώθω από τέ

τοια. Εσύ, Δόκτορα, τι λες;»

«Είμαι μάλλον με την γνώμη του Χιούγκη>> του αποκρίθηκε .

Έπιασε πάλι τη σύριγγα, την έπλυνε από το κόκκινο υγρό και τη γέμισε με το γαλάζιο.

«Ακόμα λίγο να πιαστούν στα γερά ψες το βράδυ» εξακολούθησε την ιστορία του ο Μακ. «Μ' είχαν ρωτήσει πότε γεν

νήθηκα, τους είπα πως γεννήθηκα στις 12 του Απρίλη και τότε ο Φουντούκα πάει κι αγοράζει έναν καζαμία και μου τον δια

βάζει. Δεν μπορώ να πω, κάπου κάπου βγαίναVΕ σωστά όσα μου 'λεγε. Μα τα περισσότερα ήταν καλά και ο καθένας πι

στεύει ό,τι καλό του λένε για τον εαυτό του. Έλεγε πως είμαι


παλικάρι, καλόκαρδος και συμπαθητικός και ο Φουντούκα τα

βεβαίωνε πως είναι αλήθεια όλα αυτά. Ποιά ημερομηνία είναι

τα γενέθλιά σου, Δόκτορα;»

Έτσι που τον ρώτησε στο τέλος, το πράγμα ερχόταν φυσι

κό. Θα μπορούσες να ορκιστείς πως δεν ήταν παγίδα. Μα ο

Δόκτορας γνώριζε από καιρό τον Μακ και τα συστήματά του.

Διαφορετικά, θα του έλεγε πως τα γενέθλιά του είναι στις 18 Δεκεμβρίου και όχι, όπως του είπε στις 27 Οκτωβρίου.

«Στις 27 Οκτωβρίου» του λέει. «Ρώτησε τον Φουντούκα τα καθέκαστα» .

«Μπορεί να 'ναι κουταμάρα, μα ο Φουντούκα ωστόσο επι

μένει πως βγαίνουν σωστά. Θα πω του Φουντούκα να κοιτάξει».

Αφού έφυγε ο Μακ, ο Δόκτορας έσπαζε το κεφάλι του, να

βρει τι σημαίναν όλα τούτα. Κατάλαβε πως κάτι τρέχει, γνώρι

ζε την τακτική του Μακ και τα τερτίπια του. Απορούσε τι χρει

αζόταν την πληροφορία που τον ρώτησε . Μόνο αργότερα, σαν

άρχισε πια η φήμη να κυκλοφορεί, τα συναρμολόγησε όλα ο

Δόκτορας. Ένιωσε κάπως ξαλαφρωμένος 1

γιατί είχε υποψια

στεί πως κάτι ετοιμαζόταν να του σκαρώσεΙ ο Μακ.

26

Τα δυο παιδιά παίζανε στο νεώριο, εκεί που καλαφατίζουν τις

ψαρόβαρκες. Μια γάτα πήδησε κάτω από το μαντρότοιχο, τα

δυο παιδιά παράτησαν αμέσως το παιχνίδι τους και τρέξαν να την κυνηγήσουν πάνω στη σιδερογραμμή. Πιάσανε να γεμί

ζουν τις τσέπες τους με σκύρα, στο μεταξύ όμως τους ξέφυγε η

γάτα μέσα στην ψηλή αγριάδα που φύτρωνε ολόγυρα. Ωστό

σο, τα παιδιά φυλάξανε τις πέτρες που μαζώξανε γιατί βρήκα

νε πως ήταν κατάλληλες για πετονιές. Μπορούσε να παρου

σιαστεί περίσταση να τις χρειαστούν . Στρίψανε για κάτω και

όπως περνούσαν από το Δρόμο με τις Φάμπρικες ρίξανε μια

πέτρα στην μπροστινή λαμαρίνα της Φάμπρικας του Μόρντεν.

Κάποιος βγήκε ξαφνιασμένος στο παράθυρο κι έτρεξε μεμιάς

κατά την πόρτα, μα τα παιδιά το βάλαν στα πόδια. Πριν φτάσει καν στην πόρτα είχαν κρυφτεί πίσω από ένα φράχτη. Ούτε

σ' εκατό χρόνια δε θα μπορούσε να το ανακαλύψει.

«Στοιχηματίζω πως κι όλη τη ζωή του να 'ψαχνε δε θα μας

έβρισκε» είπε ο 'Γζόε.

Βαρέθηκαν να μένουν κρυμμένα μια και δεν τα κυνηγούσε

πια κανένας. Σηκώθηκαν κι εξακολούθησαν τον περίπατό

τους στο Δρόμο με τις Φάμπρικες. Σταθήκανε αρκετή ώρα

μπρος στου Λη Τσονγκ το μαγαζί και τρώγαν με τα μάτια τα

κατσαβίδια, τα πριόνια, τα σκουφιά και τις μπανάνες. Έπειτα

πήγαν και κάθισαν αντίκρυ, στο κατώφλι του Βιολογικού

Εργαστηρίου .

<<Ξέρεις» λέει ο Τζόε, «αυτός που κάθεται εδώ μέσα, φυ

λάει μωρουδάκια μiσα σΕ γυάλες;». «Σαν τι μωρουδάκια;» ρώτησε ο Γουίλαρντ.

«Να, όπως είναι τα μωρά πριν γεννηθούν>>.

160 ΤΖΩΝ Σ'Γ ΑΪΝΜΠΕΚ

«Δε σε πιστεύω».

«Αλήθεια σου λέω. Τα είδε ο Σπραγκ και λέει πως είναι

τοσαδά μικρά και πως έχουν χεράκια, ποδαράκια και ματά

κια. Τίποτα δεν τους λείπει».

«Έχουν και μαλλιά;» ρώτησε ο Γουίλαρντ. «0 Σπραγκ δε μίλησε για μαλλιά». «Έπρεπε να τον είχες ρωτήσει. Μου φαίνεται πως λέει

ψέματα».

«Καλύτερα να μη σ' ακούσει πως τον είπες ψεύτη».

«Μπορείς να του το πεις από μέρους μου. Κανέναν σας δε

φοβάμαι, ούτε εσένα φοβάμαι ούτε αυτόν. Έλα ρε, αν σου βα

στάει».

Ο τζόε δεν αποκρίθηκε.

«Έλα ρε, αν σου βαστάει -μπας και μίλησες» του κάνει ο

άλλος.

«Όχι» του λέει ο τζόε. «Σκεφτόμουνα, δεν είναι καλύτερα

ν' ανεβούμε και να ρωτήσουμε αυτόν εδώ μέσα να μας πει αν

φυλάει μωρά μέσα σε γυάλες; Μπορεί να μας τα δείξει κιόλα, φτάνει να τα 'χει, βέβαια».

«Δεν είναι μέσα. Όποτε βρίσκεται μέσα, το αυτοκίνητό

του περιμένει έξω από την πόρτα. Σου λέω πως είναι ψέματα

και πως ο Σπραγκ είναι ένας ψεύτης. Κι εσύ 'σαι ψεύτης. Έλα, ρε, αν σου βαστάει».

Μα ο άλλος δεν είχε όρεξη για καβγά. Ο Γουίλαρντ ανα

γκάστηκε να γίνει πιο προκλητικός:

«Ψεύτης και φοβητσιάρης, να τι είσαι. Έλα, ρε, αν σου

βαστάει».

Ο Τζόε πάλι δεν κουνήθηκε . Ο Γουίλαρντ άλλαξε τακτική:

«Πού είναι ο πατέρας σου;»

«Πέθανε» εCπε ο τζόε. «Ναι; Πώς έτυχε να μην τ' ακούσω! Κι από τι πέθανε;»

Ο Τζόε δίστασε. Ήξερε πως ο Γουίλαρντ ήταν εν1Ίμερος,

αν του έλεγε όμως πως το ξέρει, θα 'πρεπε να τσακωθεί μαζί του. Κι ο τζόε φοβόταν τον Γουίλαρντ. ·

«Αυτοκ .. . Σκοτώθηκε μοναχός του». «Ναι;» έκανε ο Γουίλαρντ σαν να τ' άκουγε για πρώτη φο

ρά. «Και με τι σκοτώθηκε;»

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ τΙΣ ΦΑΜΠΡ!ΚΕΣ 161

«Πήρε ποντικοφάρμακο».

Ο Γουίλαρντ έβαλε τα χάχανα: «Τι νόμισε δηλαδή, πως ήταν ποντίκι;»

Ο Ί'ζόε γέλασε κι αυτός λιγάκι, έτσι κομμένα, για το αστείο.

«Αυτό είναι, πήρε τον εαυτό του για ποντίκι», φώναξε ο Γουίλαρντ. «Δε μου λες, μπας περπατούσε κιόλα με τα τέσσε

ρα, έτσι -κοίτα εδώ, τζόε- σαν ποντίκι; Μπας ζάρωνε και τη μύτη του έτσι; Μπας είχε και μακριά ουρά;»

Όσο τα 'λεγε σπαρταρούσε από τα γέλια.

«Και γιατί δεν έπαιρνε καλύτερα μια φάκα και να χώσει

μέσα το κεφάλι του;»

Ο Γουίλαρντ το 'χε παρακάνει. Δοκίμασε κι άλλο αστείο.

«Σαν τι έμοιαζε αφού πήρε το ποντικοφάρμακο; Μην ήταν

έτσι;»

Έκλεισε τα μάτια του, άνοιξε το στόμα του και κρέμασε τη γλώσσα του.

«Ψυχομαχούσε ολάκερη τη μέρα» είπε ο τζόε. «Ξεψύχησε

πια τα μεσάνυχτα. Ράγιζε η καρδιά μου να τον βλέπω».

«Γιατί σκοτώθηκε;» ρώτησε ο Γουίλαρντ.

«Δεν έβρισκε δουλειά. Ένα χρόνο έψαχνε και δεν μπόρα

γε να βρει. Ξέρεις το πιο περίεργο; Την άλλη μερα που πέθανε ήρθε κάποιος να του προτείνει μια δουλειά».

Ο Γουίλαρντ έκανε πάλι να ξαναρχίσει τ' αστεία του:

«Είμαι σίγουρος πως έπαιρνε τον εαυτό του για ποντίκι».

Μα και στον ίδιο ακόμα φάνηκε ανούσιο το αστείο.

Ο τζόε σηκώθηκε με τα χέρια στις τσέπες. Είχε δει να

γυαλίζει μια πεντάρα πλάι στη νεροσωλήνα και πήγε να την πάρει, μα πρόφτασε ο Γουίλαρντ, του καθίζει μια σπρωξιά και τη μαζώνει από χάμω.

«Εγώ την είδα πρώτος» διαμαρτυρήθηκε ο τζόε. «Δική

μου είναι η πεντάρα!»

«Έλα ρε, αν σου βαστάει» του κάνει ο άλλος. «Δεν πας

καλύτερα να πιεις κι εσύ ποντικοφάρμακο;»

27

Ο Μακ και τα παιδιά -η Αρετή, η Μακαριότητα, η Ομορφιά.

Στο Πάλας-Χάνι, εδώ που μένανε, ήταν σαν την πέτρα που πέ

φτει μέσα στο νερό κι οι κύκλοι όλο απλώνονται, φτάνουν στο

Δρόμο με τις Φάμπρικες κι ακόμα παραπέρα, στην ακρογια

λιά, σ' όλο το Μοντερέυ και ώς το Κάρμελ Χιλ.

«Τη φορά τούτη» λέει ο Μακ, «είμαστε σίγουροι πως δε θα

λείψει ο ίδιος από τη γιορτή. Αν λείψει θα την αναβάλουμε». «Διάλεξες το μέρος;» ρώτησε ο 'Γζόουνς.

Ο Μακ έγειρε την καρέκλα πίσω ώσπου ακούμπησε στον τοίχο και κρέμασε τα πόδια του από τη μια κι από την άλλη.

«Αυτό συλλογιέμαι» αποκρίθηκε. «Θα μπορούσε να γίνει εδώ, στο Πάλας-Χάνι, μα τι λογής σαρπράιζ-πάρτι θα 'τανε

για τον Δόκτορα; Κι έπειτα εκείνου του αρέσει το δικό του

σπίτι, τρελαίνεται για το φωνόγραφό του».

Σούφρωσε τα φρύδια:

«Δεν ξέρω ποιος έσπασε το φωνόγραφο την τελευταία φο

ρά. Μην τύχει όμως και τον αγγίξει κανένας την ερχόμενη φο

ρά γιατί θα 'χει να κάνει μαζί μου».

«Μάλλον στο σπίτι του να γίνει» πρότεινε ο Χιούγκη.

Όπως είπαμε, το νέο δε μαθεύτηκε ξαφνικά. Διαδόθηκε

αγάλι αγάλι. Κανένας δεν ήταν καλεσμένος μα όλοι θα πηγαίνανε. Η 27 Οκτωβρίου απόμενε μαρκαρισμένη με κόκκινο μολύβι μες στο μυαλό ολονών. Και λογάριαζαν τι δώρο να του

πάνε μια και γιόρταζε τα γενέθλιά του .

Ας πάρουμε τα κορίτσια της Ντόρας. Όλες τους έτυχε να

'χουν πάει κάποτε στο Βιολογικό Εργαστήριο, άλλη για να του ζητήσει κάποια συμβουλή, άλλη για κάποιο γιατρικό ή για να

του κρατήσει λίγη συντροφιά έτσι, όχι επαγγελματικά. Όλες


γνώριζαν το κρεβάτι του. Ήταν σκεπασμένο με μια κόκκινη

κουβέρτα, ξεθωριασμένη και παλιά, που 'χε ραμμένες πάνω

της ουρές από αλεπούδες, γεμάτη άμμο και αγκάθια γιατί την

έπαιρνε πάντα μαζί του σ' όλα τα ταξίδια . Τα λεφτά του τα ξό

δευε για να πλουτίσει το εργαστήριο με διάφορες συσκευές και εργαλεία κι έτσι δεν του ήρθε ποτέ η ιδέα ν ' αγοράσει ένα

καινούριο σκέπασμα του κρεβατιού. Τα κορίτσια της Ντόρας

βάλθηκαν να του φτιάξουν ένα πουπουλένιο πάπλωμα με κομ

μάτια από μεταξωτά υφάσματα που τους είχαν περισσέψει. Και όπως τα περισσότερα προέρχονταν από εσώρουχα Κι από

τα βραδινά φουστάνια, το πάπλωμα σπιθοβολούσε από χρώ

ματα λογής λογής, γαλάζιο, κερασί, ώχρα, τριανταφυλλί, κίτρι

νο ανοιχτό. Δούλευαν πάνω σ' αυτό τα πρωινά και το απογευ

ματάκι, προτού γυρίσουν οι ψαρόβαρκες και ξεχυθεί το τσούρμο. Έτσι, με τη συνεργασία και με την κοινή προσπά

θεια που καταβάλανε όλες τους, λείψανε οι καβγάδες και οι

aντιζηλίες που συνηθούνται πάντα στα μπορντέλα.

Ο Λη Τσονγκ ξεκαταχώνιασε ένα μακρύ κομπολόι με τρά

κες κι ένα σακί με κινέζικα φάρμακα. Κατά τη γνώμη του ήταν

απαραίτητα για να πετύχει μια γιορτ11.

Ο Σαμ Μαλόυ είχε φυλαγμένες από καιρό διάφορες πα

λιατσαρίες. Ήξερε πως τα παλιά έπιπλα και τα παλιά βάζα,

γυάλινα ή από τερακότα, που στον καιρό τους δεν άξιζαν τίποτα, όλο γίνονταν και πιο πολύτιμα όσο περνούσαν τα χρόνια

και αντιπροσώπευαν σεβαστά ποσά, δυσανάλογα μεγάλα σε

σχέση με τη χρησιμότητα ή με την ομορφιά τους. Είχε μάθει

πως μια παλιά καρέκλα πουλήθηκε πεντακόσα δολάρια. Μάζευε λοιπόν εξαρτήματα από παλιά αυτοκίνητα, βέβαιος πως

κάποια μέρα η συλλογή του , αφού τον κάνει πρώτα πλούσιο,

θα στολίσει τα καλύτερα μουσεία, το κάθε της κομμάτι ακου

μπισμένο πάνώ σε μαύρη βελουδένια στρώση. Ο Σαμ, αφού σκέφτηκε πολύ πάνω σ' αυτό το ζήτημα, έβγαλε κι επιθεώρησε

το θησαυρό του που τον φύλαγε κλειδωμένο μέσα σ' ένα μεγά

λο κιβώτιο πίσω από το καζάνι. Αποφάσισε να χαρίnτι στον

Δόκτορα ένα αJτό τα ιι.rιλ1:iτερα Χομμάτια τη; συλλογψ) τuυ: έvα 1rιστόνι από μια Μπουίκ του 191fi. Το γ11άλισε καλά χαλά

ώσπόυ κατάντησε να μοιάζει με εξάρτημα αρχαίας πανο-


πλίας. Το τοποθέτησε μέσα σ' ένα κουτί φοδραρισμένο με μαύρο πανί, έργο των χεριών του .

Ο Μακ και tα παιδιά εξετάσανε βαθιά το ζήτημα και φτάσαν στο συμπέρασμα πως ο Δόκτορας είχε πάντα μεγάλη ανά

γκη από γάτους και πως δυσκολευόταν να τους βρει. Ο Μακ έ

φερε την κλούβα με το χώρισμα, δανείστηκε μια θηλυκιά σε

ενδιαφέρουσα κατάσταση κι έστησε την παγίδα κάτω από το

κυπαρίσσι, στην πιο ψηλή μεριά του γηπέδου. Κάθε βράδυ

πλήθαιναν οι γάτοι που πιάνανε μ' αυτό τον τρόπο και τους το

ποθετούσαν σε μιαν άλλη κλούβα μέσα στο Πάλας-Χάνι. Ο

Τζόουνς αναγκαζόταν να πηγαίνε ι στις φάμπρικες δυο φορές

τη μέρα για να μαζώνει ψαροκεφαλές για τους τρόφιμους που

φυλάγανε στην κλούβα. Ο Μακ λογάριαζε πως εικοσιπέντε

γάτοι θα 'ταν το καλύτερο δώρο που θα μπορούσαν να προ

σφέρουν στον Δόκτορα.

«Δε χρειάζονται στολίδια και διακοσμήσεις τούτη τη φο

ρά» αποφάνθηκε ο Μακ. «Ένα γερό γλέντι με άφθονα πιοτά» .

Η φήμη για τη γιορτή που ετοιμαζόταν έφτασε ώς τον

Γκάυ, στις φυλακές της Σάλι να. Κατάφερε να πάρει άδεια από

το διευθυντή της αστυνομίας για τη νύχτα εκείνη και του δα

νείστηκε δυο δολάρια για το λεωφορείο, πηγαιμό κι επιστροφή. Τον καλόπιανε όσο μπορούσε, του έκανε διάφορα θελή

ματα. Ο διευθυντής δεν ήταν αχάριστος, προπάντων καθώς

πλησιάζανε οι εκλογές -ο Γκάυ τον είχε πείσει για την επιρ

ροή του σ' όλη την περιφέρεια . Κι έπειτα ήταν στο χέρι του

Γκάυ να δυσφημίσει, αν ήθελε, τις φυλακές της Σάλινα. Ο Ανρί σκέφτηκε ξαφνικά πως τα μαξιλαράκια με τις πο

λύχρωμες καρφίτσες ήταν μια καλλιτεχνική εκδήλωση που εί

χε φτάσει στο κορύφωμά της πριν από εξήντα χρόνια και πως ήταν κρίμα που παραμελήθηκε από τότε. Ξαναζωντάνεψε την

καλλιτεχνική αυτή εκδήλωση και είδε μ' ενθουσιασμό τι μπο

ρούσαν ν' αποδώσουν οι χρωματιστές καρφίτσες. Το σχέδιο

της εικόνας δεν έμενε ποτέ τελειωτικό -μπορούσες να τ' αλλά

ξεις όποτε και όπως σου κατέβαινε τοποθετώντας τις καρφί

-tσες διαφορετικά πάνω στο μαξιλάρι. Καταγινόταν να ετοιμά

σει διάφορες τέτοιες εικόνες για μία ατομική του έκθεση σαν

άχουσε να γίνεται λόγος για τη γιορτή του Δόκτορα. Παράτη-


σε μεμιάς τη δική του ασχολία και βάλθηκε να φτιάξει ένα γι

γάντιο μαξιλάρ ι για τον Δόκτορα. Ένα πολύπλοκο και προ

κλητικό σχέδιο με καρφίτσες πράσινες, κίτρινες και γαλάζιες

-όλα τα ψυχρά χρώματα- και θα το ονόμαζε : Προκαμβριανή

Εντύπωση .

Ο Έρικ, φίλος του Ανρί, ένας κουρέας με μόρφωση που έ

κανε συλλογή από την πρώτη έκδοση βιβλίων που δεν είχαν

δεύτερη έκδοση και που οι συγγραφείς τους δεν τολμήσανε να

γράψουν και δεύτερο βιβλίο, αποφάσισε να χαρίσει στον Δό

κτορα μια κωπηλατική μηχανή, το μερίδιό του από τη χρεοκο

πία κάποιου πελάτη του που του χρωστούσε τριών χρόνων ξυ

ριστικά και κόψιμο μαλλιών. Η κωπηλατική μηχανή βρισκόταν

σε λαμπρή κατάσταση γιατί κανένας δεν την είχε μεταχειρι

στεί -κανένας δε μεταχειρίζεται κωπηλατικές μηχανές.

Η συνωμοσία έπαιρνε μεγάλη έκταση , τα σούρτα-φέρτα

παίρνανε και δίνανε, όλοι συζητούσαν για δώρα, για πιοτά,

ρωτούσαν ποια ώρα θ' άρχιζε η γιορτή και μείνανε σύμφωνοι

πως πρέπει να το κρατήσουν μυστικό από τον Δόκτορα. Ο ΔόΚτορας, όταν πρωτοπήρε είδηση πως κάτι συμβαίνει,

δεν κατάλαβε πως πρόκειται γι' αυτόν. Σαν έμπαινε στου Λη Τσονγκ το μαγαζί σταματούσαν οι ομιλίες. Στην αρχή νόμισε

πως οι άνθρωποι του δείχνανε ψυχρότητα. Απόρησε όταν διάφοροι τον ρωτήσανε τι σκόπευε να κάνει στις 27 Οκτωβρίου, εί

χε ξεχάσει στο μεταξύ πως είπε στον Μακ πως τη μέρα εκείνη

είχε τα γενέθλιά του . Θα τον ενδιέφερε να μάθει το ωροσκόπιο

της ψεύτικης ημερομηνίας της γέννησής του, μα όπως ο Μακ

δεν του ξαναμίλησε γι' αυτό, του βγήκε από τη μνήμη ολότελα.

Κάποιο βραδάκι, μπήκε να πιει ένα ποτήρι μπίρα στο Κα

φενείο του Ανήφορου, γιατί του άρεσε η μπίρα του βαρελιού

που είχε αυτό το καφενείο, και όπως τη διατηρούσε στην κα

τάλληλη θερμοκρασία. Ήπιε το πρώτο ποτήρι στο πόδι, και σαν κάθισε για να ευχαριστηθεί καλύτερα το δεύτερο, άκουσε

κάποιο μεθυσμένο να μιλάει με τον ιδιοκτήτη. «Θα πας κι εσύ στο γλέντι;»

«Σε ποιο γλέντι;>>

«Να» του λέει εμπιστευτικά, «ξέρεις τον Δόκτορα, αυτόν που κάθεται στο Δρόμο με τις Φάμπρικες;»


Ο ιδιοκτήτης του καφενείου κοίταξε τριγύρω του μέσα

στην αίθουσα.

«Λοιπόν» του λέει ο μεθυσμένος, «ετοιμάζουν κάποιο με-

γάλο γλέντι για τα γενέθλιά του».

«Ποιοι;»

«Όλος ο κόσμος» .

Ο Δόκτορας στριφογύριζε μες στο κεφάλι του ό,τι άκουσε.

Ο μεθυσμένος τού ήταν άγνωστος .

Το νέο που έμαθε τον τάραξε. Ευχαριστήθηκε με την ιδέα

πως κάτι του ετοιμάζουν, τον έπιασε όμως τρεμούλα στη θύμη

ση του τελευταίου γλεντιού . Τώρα καταλάβαινε κι εκείνο που τον ρώτησε ο Μα κ και τη

σιωπή που ακολουθούσε μόλις παρουσιαζόταν κάπου. Τα συλ

λογιόταν όλα αυτά τη νύχτα καθισμένος πλάι στο γραφείο του.

Συλλογιόταν τι θα 'πρεπε να κλειδώσει, τι να προφυλάξει για

να μην το καταστρέψουν όπως την τελευταία φορά.

Την άλλη μέρα κιόλα άρχισε να προετοιμάζεται. Τις καλύ

τερες πλάκες του φωνόγραφου τις έβαλε στο πίσω δωμάτιο,

θα μπορούσε να τις κλειδώσει εκεί μέσα. Τοποθέτησε στο ίδιο

δωμάτιο και καθετί άλλο εύθραυστο. Τα πρόβλεπε από πριν -ήξερε πως οι καλεσμένοι δε θα φέρνανε φαt μαζί τους και

πως τα πιοτά θα σώνονταν αμέσως. Με βήμα κάπως βαριεστη

μένο ανέβηκε ώς τη Μικρή Αγορά, εκεί ο χασάπης ήταν άν

θρωπος με αντίληψη. Συζήτησαν μαζί, κι ο Δόκτορας αγόρασε

οχτώ κιλά κρέας, πέντε κιλά ντομάτες, δώδεκα μαρούλια, έξι

καρβέλια ψωμί, ένα κουτί βούτυρο, ένα βάζο μαρμελάδα φράουλα, πέντε γαλόνια κρασί και τέσσερα μπουκάλια δυνατό ουί

σκι, μόλο που δεν ήταν από την καλύτερη μάρκα. Άφησε δα

που θα 'χε φασαρίες με την τράπεζα στο τέλος του μήνα. Ακό

μη τρία τέσσερα τέτοια γλεντάκια και θα του κάνανε κατάσχε

ση το εργαστήριο.

Στο μεταξύ τα σχέδια και οι προετοιμασίες παίρνανε και

δίνανε στο Δρόμο με τις Φάμπρικες. Ο Δόκτορας είχε δίκιο:

κανένας δε σκέφτηκε για φαι, ο καθένας όμως έβαζε καταμέ

ρος κι από μια μπουκάλα. Τα δώρα πλήθαιναν, το ίδιο και οι χαλωμένοι -χι ο χατάλογος, αν υπήρχε τtτοιος, θα 'μοιαtε με απογραφή. Στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου τα κορίτσια συ-


ζητούσαν τι θα φορέσουν. Μια και δε θά δούλευαν τη βραδιά

εκείνη, προτιμούσαν να μη φορέσουν τα όμορφα μακριά φο

ρέματα που τα θεωρούσαν σαν επίσημη στολή για να εξα

σκούν το επάγγελμά τους. Αποφάσισαν να βάλουν τα φορέμα

τα περιπάτου. Το πράγμα ωστόσο δεν ήταν και πολύ απλό. Η Ντόρα επέμενε πως μερικά κορίτσια πρέπει να μείνουν στο

σπίτι, για τους τακτικούς πελάτες. Έτσι, τα κορίτσια χωρίστη

καν σε συνεργεία, το κάθε συνεργείο θα 'μενε ώσπου να 'ρθει

το άλλο να το αντικαταστήσει. Τραβήξανε τον κόμπο ποιο συ

νεργείο θα πήγαινε πρώτο στη γιορτή γιατί αυτές που θα το α

ποτελούσαν θα 'χαναν το προνόμιο να δώσουν στον Δόκτορα

το καινούριο πάπλωμα. Ήταν σχεδόν έτοιμο, το 'χανε απλωμένο στην τραπεζαρία. Η κυρία Μαλόυ παράτησε το πλέξιμό

της κι έφτιανε τώρα έξι πετσετάκια να τα χαρίσει στον Δόκτο

ρα για ν' ακουμπάει πάνω τα ποτήρια της μπίρας. Είχε περά

σει πια η πρώτη έξαψη, τώρα ο Δρόμος με τις Φάμπρικες συγκεντρωνόταν στον εαυτό του για τη μεγάλη μέρα. Δεκαπέντε

γάτοι περιμένανε στο Πάλας-Χάνι μέσα στο κλουβί και εκνευ

ρίζανε την Αγαπούλα κάθε νύχτα με τα νιαουρίσματά τους.

28

Αργά ή γρήγορα θα μάθαινε κι ο Φράνκη για τη γιορτή που ε~ τοιμαζόταν. Πάντα ο Φράνκη τριγύριζε εδώ κι εκεί, χωνόταν

στις πέτρες δίχως να τον παίρνει κανένας είδηση, ούτε κανέ

νας ήταν βέβαιος αν άκουγε τι λέγανε ή όχι. Άκουσε, ωστόσο,

που μιλούσάν για τη γιορτή και για τα δώρα που ετοιμάζανε κι

άρχισε να τον πλημμυρίζει κάτι σαν αίσθημα λαχτάρας. Στη βιτρίνα του χρυσοχοείου του Ί'ζέικομπ βρισκόταν από

καιρό το ωραιότερο πράγμα που υπάρχει στον κόσμο: ένα ρολόι από μαύρο αχάτη , με χρυσή πλάκα μπρος. Μα η καθαυτό

ομορφιά του ήταν το αγαλματάκι που στεκόταν στην κορυφή

του ρολογιού, ο Αι-Γιώργης καβαλάρης σκοτώνοντας το δρά

κοντα. Ο δράκοντας κε ιτόταν ανάσκελα, με τα πόδια στον αέ

ρα, και η λόγχη του Αι-Γιώργη του τρύπαγε το στήθος. Ο

Άγιος φορούσε την πανοπλία του, είχε ανασηκωμένο τον προ

φυλακτήρα της περικεφαλαίας και καβαλούσε ένα βαρβάτο ά

λογο με παχιά καπούλια. Κρατούσε το δράκοντα καρφωμένο

καταγής. Μα το θαύμα ήταν πως είχε γενάκι που τον έκανε να

μοιάζει κάπως με τον Δόκτορα.

Ο Φράνκη περιδιάβαζε συχνά στην οδό Αλβαράντο για να

στέκεται μπροστά στη βιτρίνα και να κοιτάζει το αριστούργη

μα. Το 'βλεπε ώς και στον ύπνο του, ονειρευόταν πως ψαχου

λεύει με τα δάχτυλά του το μπρούντζο με τις πλούσιες γραμμές . Είχε περάσει κιόλας πολύς καιρός που το καμάρωνε, σαν

έτυχε ν' ακούσει για τις γιορτές και για τα δώρα.

Ο Φράνκη χασομέρησΕ περισσότερο από μια ώρα μπρο

στά στη βιτρίνα, πάνω στο πεζοδρόμιο, πριν πάρει την απόφα

ση να μπει μες στο κατάστημα.

«Ναι;» τον ρώτησε ο κύριος Ί'ζέικομπ.


Ο Φράνκη πάγωσε από τη ματιά του, ξέροντας κιόλας πως

όλη του η περιουσία δεν ήταν πάνω από εφτά δεκάρες. «Πόσο στοιχίζει αυτό εκεί;» ρώτησε απότομα.

«Ποιο;»

«Αυτό εκεί».

<Πο ρολόι; Πενήντα δολάρια, μαζί με το άγαλμα εβδομή

ντα πέντε».

Ο Φράνκη ξαναβγήκε από το κατάστημα δίχως να πει άλ

λη λέξη. Πήγε στην ακροθαλασσιά, κούρνιασε κάτω από μια βάρκα αναποδογυρισμένη και κοίταζε τα κυματάκια. Το

μπρούντζινο αγαλματάκι δεν του έβγαινε από το νου, όλο και

το 'βλεπε μπροστά του. Δεν μπορούσε να ησυχάσει, έπρεπε ν'

αποκτήσει το αριστούργημα. Τα μάτια του βγάζανε αστραπές

καθώς το συλλογιόταν.

Έμεινε κουρνιασμένος κάτω από τη βάρκα ολάκερη τη μέ

ρα, τη νύχτα πια σηκώθηκε από εκεί και τράβηξε για την οδό Αλβαράντο . Ανεβοκατέβηκε το δρόμο κάμποσες φορές, ο κό

σμος μπαινόβγαινε στους κινηματογράφους, άλλοι πηγαίνανε

στα καμπαρέ. Ανεβοκατέβαινε το δρόμο δίχως να κουραστεί ή

να νυστάξει γιατί το αριστούργημα του έκαιγε τα σωθικά. Ο κόσμος πια λιγόστεψε , γίνηκε aραιός, ο δρόμος ερημώ

θηκε, φύγανε και τ' αυτοκίνητα που περίμεναν πελατε ία κι η

πόλη αποκοιμήθηκε .

Ένας αστυφύλακας πήγε κοντά στον Φράνκη .

«Τι δουλειά έχεις εδώ;» τον ρώτησε.

Ο Φράνκη το 'βαλε στα πόδια, έστριψε τη γωνία και κρύ

φτηκε πίσω από ένα βαρέλι. Στις δυόμιση το πρωί ξετρύπωσε

απ' τον κρυψώνα του, πήγε στην πόρτα του Τζέικομπ και δοκί

μασε το πόμολο. Η πόρτα ήταν κλειδωμένη. Ο Φράνκη ξανα

γύρισε στο βαρέλι του, κρύφτηκε από πίσω και άρχισε να συλ

λογιέται. Ένα σπασμένο σιδερικό κειτόταν πλάι στο βαρέλι.

Έσκυψε και το μάζεψε .

Στην αναφορά του ο αστυφύλακας έλεγε πως άκουσε κά

ποιο κρότο, έτρεξε να δει, και βρήκε σπασμένο το τζάμι της

βιτρίνας του 'Γζέικομπ. Είδε κάποιον που έτρεξε, τον κατα

δίωξε και κατόρθωσε να τον πιάσει. Έτρεχε γερά μόλο που

κράταγε στα χέρια του το ρολόι με το άγαλμα, κοντά τριάντα


κιλά. Λίγο ακόμα και θα του ξέφευγε, καλά που μπήκε κατά

λάθος σ' ένα αδιέξοδο, αλλιώς δε θα τον έπιανε. Την άλλη μέρα ο αστυνόμος πήρε τον Δόκτορα στο τηλέ

φωνο:

«Έρχεστε μια στιγμή ώς εδώ; Θέλω να σας μιλήσω».

Του παρουσιάσανε τον Φράνκη, είχε κακά χάλια, βρώμι

κος και κουρελιάρης. Τα μάτια του ήταν κόκκινα, μα το πρό

σωπό του είχε απομείνει ζωηρό, μάλιστα σαν να χαμογέλασε

του Δόκτορα μόλις τον είδε.

«Τι σου συμβαίνει, Φράνκη;» ρώτησε ο Δόκτορας.

«Έκανε διάρρηξη στο κατάστημα του τζέικομπ την περα

σμένη νύχτα» είπε ο αστυνόμος. «Είδαμε κιόλα τη μητέρα του

και της μιλήσαμε. Λέει πως δε φταίει εκείνη αν το παιδί δεν

ξεκολλάει από κοντά σας». «Φράνκη, δεν έπρεπε να το κάνεις» του λέει ο Δόκτορας.

Σκεφτόταν το αναπότρεπτο που θα επακολουθούσε. Μια

πέτρα βάραινε πάνω στην καρδιά του.

«Μπορείτε να τον απολύσετε αν σας εγγυηθώ;~~ ρώτησε

τον αστυνόμο.

«Δεν πιστεύω να το επιτρέψει ο ανακριτής» αποκρίθηκε ο

αστυνόμος. «Έχουμε και μια έκθεση ιατροδικαστική. Φαίνε

ται πως το μυαλό του ... » «Ναι, ξέρω».

«Ξέρετε βέβαια και τι θα συμβεί σαν μεγαλώσει;»

«Ναι, ξέρω» ξανάπε ο Δόκτορας και όλο βάραινε η πέτρα

πάνω στην καρδιά του.

«0 γιατρός λέει πως είναι προτιμότερο να τον κλείσουμε. Πρωτύτερα δεν μπορούσαμε, τώρα όμως που έχει στη ράχη

του ένα έγκλημα νομίζω κι εγώ πως είναι προτιμότερο». Ο Φράνκη παρακολουθούσε τη συζήτηση, το χαμόγελο χά-

θηκε από τα χείλη του.

«Τι έκλεψε;» ρώτησε ο Δόκτορας.

«Ένα μεγάλο ρολόι κι ένα μπρούντζινο άγαλμα». «Θα τα πληρώσω εγώ».

<<Δε χρειάζεται, τα βρήκαμε. Για πρώτη φορά θα μπορού

σαμε να παραβλέψουμε, δε θ' αργήσει όμως να το επαναλάβει. Το ξέρετε πολύ καλά».


«Ναι, το ξέρω» αποκρίθηκε με χαμηλή φωνή ο Δόκτορας. «Μα ίσως να 'χε κάποιο λόγο για να κάμει ένα τέτοιο πράγμα.

Φράνκη» τον ρώτησε «γιατί το 'καμες;»

Ο Φράνκη τον κοίταξε κάμποση ώρα μες στα μάτια.

«Σ' αγαπώ» του λέει.

Ο Δόκτορας βγήκε από το τμήμα βιαστικός σαν να τον κυ

νηγούσαν, μπήκε στο αυτοκίνητό του και πήγε να μαζέψει ό

στρακα μες στις σπηλιές, κάτω από το ακρωτήρι.

29

Στις 27 Οκτωβρίου, στις τέσσερις το απόγευμα, ο Δόκτορας είχε τελειώσει με κάτι μέδουσες που καταγινόταν να βάζει μέσα

σε γυάλες. Έπλυνε το κανάτι με τη φορμόλη, καθάρισε τις τσι

μπίδες, έβγαλε τα λαστιχένια γάντια του και τα πασπάλισε με

ταλκ. Ανέβηκε στο πάνω πάτωμα, τάισε τα ποντίκια και κλεί

δωσε στο πίσω δωμάτιο τις πλάκες του φωνόγραφου και τα μι

κροσκόπια που είχε βάλε ι καταμέρος. Έπειτα σκέφτηκε την

κατάσταση . Τύχαινε φορές να θέλει κάποιος καλεσμένος να

πάει να παίξει με τους κροταλίες. Ωστόσο, με τις προφυλάξεις

που πήρε, είχε την ελπίδα πως η αποψινή γιορτή δε θα 'ταν

καταστρεπτικ1Ί, δίχως να καταντήσει όμως και μονότονη.

Έβαλε στη φωτιά να ψήσει έναν καφέ, στο φωνόγραφο

την πλάκα με τη Μεγάλη Φούγκα , και πήγε στο λουτρό να κά

νει την ψυχρολουσία του. Τα κατάφερε πολύ γρήγορα, είχε

κιόλα ντυθεί και άρχισε να πίνει τον καφέ του προτού φτάσει

στο τέλος η πλάκα με τη Φούγκα.

Απ' το παράθυρο έριξε μια ματιά στο γήπεδο και στο Πά

λας-Χάνι, δεν παρατήρησε όμως καμιά κίνηση. Δεν ήξερε ποι

οι και πόσοι θα 'ρχόντανε στο σπίτι του για το γλεντάκι. Κατα

λάβαινε όμως πως τον κατασκοπεύανε, το 'χε προσέξει όλη τη

μέρα. Δεν είχε δει κανέναν, μα ένιωθε πως παρακολουθούσαν

κάθε κίνησή του. Ετοιμάζανε λοιπόν ένα σαρπράιζ-πάρτι, μια έκπληξη, να τον προκαταλάβουν απροειδοποίητο -θα 'πρεπε

κι αυτός να παίξει το ρόλο του ώς το τέλος, να προσποιηθεί

πως τίποτα δεν πήρε είδηση, και ν' ακολουθήσει τις καθημερι

νές του συνήθειες σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Βγήκε από το

σπίτι, πήγε αντίκρυ στου Λ η Τσόγκ κι αγόρασε δυο μπουκάλια

μπίρα. Όλοι στο μαγαζί κάναν τον αδιάφορο, με ανατολίτικη


προσποίηση -ώστε θα 'ρχόντανε κι αυτοί. Γύρισε στο εργα

στήριο, ήπιε ένα πρώτο ποτήρι μπίρα για να ξεδιψάσει κι έ

πειτα ένα δεύτερο για να την ευχαριστηθεί. Το γήπεδο και ο

δρόμος ήταν πάντα έρημα.

Ο Μακ και τα παιδιά βρίσκονταν στο Πάλας-Χάνι με την

πόρτα αμπαρωμένη. Όλο το απομεσήμερο άναβε κάργα η σό

μπα για να ζεσταίνει νερό για το λουτρό τους. Βάλανε ακόμα

και την Αγαπούλα στο λουτρό και της φόρεσαν ένα κόκκινο

κολάρο .

«Πότε λες να ξεκινήσουμε;» ρώτησε ο Φουντούκα.

«Μου φαίνεται όχι πριν από τις οχτώ» αποκρίθηκε ο Μακ.

«Μα δε βλέπω το λόγο γιατί να μην πιούμε μια γουλιά στο με

ταξύ, έτσι, για να ζεσταθούμε».

«Και πώς θα ζεσταθεί ο Δόκτορας στο μεταξύ;» ρώτησε ο

Χιούγκη. «Λέω να του πάω μια μπουκάλα, έτσι, σαν να μη

συμβαίνει τίποτα» .

«Όχι» του λέει ο Μακ. «Ο Δόκτορας πήγε πριν από λίγο

στου Λη Τσονγκ για να αγοράσει μπίρα».

«Λες να το πήρε είδηση;» «Δε γίνεται, από πού κι ώς πού!»

Δυο γάτοι πιάσανε άγρια συζήτηση μέσα στην κλούβα, όλο

το γατολό ι πήρε αμέσως μέρος με ξεφωνητά και με καμπυλωμένες ράχες. Οι γάτοι πληθύνανε στο μεταξύ, γινήκανε εικο

σιένας, μα ο Μακ και τα παίδιά πέσανε έξω στους υπολογισμούς τους .

«Και πώς θα κουβαλήσουμε τους γάτους;» λέει ο Φουντού

κα. Η κλούβα είναι πολύ μεγάλη. Δε χωράει να περάσει από

την πόρτα.

«Θα τους αφήσουμε εδώ πέρα» του αποκρίθηκε ο Μακ.

«Μην ξεχνάς τι γίνηκε με τους βατράχους. Θα πούμε στον Δό

κτορα πως τους φυλάμε στη διάθεσή του και όποτε θέλει να

'ρθει να τους πάρει».

Σηκώθηκε από τη θέση του κι έπιασε τη χιλιάρα του Έντη: Στις πέντε και μισή ο γερο-Κινέζος κατέβηκε το Μφο

-φλιπ-φλαπ, φλιπ-φλαπ πέρασc -to yήπcδο, διάβψ~e το δρόμο κι εξαφανίστηκε ανάμεσα στο Βιολογικό Εργαστήριο και τη

Μεγάλη Φάμπρικα.


Τα κορίτσια της Ντόρας είχαν πια ετοιμαστεί. Τραβήξανε

τον κόμπο για τα διαδοχικά συνεργεία, το ένα θ' αντικαθι

στούσε το άλλο κάθε μια ώρα.

Η Ντόρα ήταν μεγαλείο. Τα καινουριοβαμμένα της μαλλιά

σχημάτιζαν ένα πορτοκαλί σγουρό οικοδόμημα πάνω στο κε

φάλι της. Φορούσε τη βέρα της και πάνω στο στήθος μια μεγά

λη διαμαντένια καρφίτσα. Το φουστάνι της, από άσπρο μετα

ξωτό, είχε πάνω σχεδιασμένες μαύρες καλαμιές.

Όλα πια ήταν έτοιμα. Εκείνες που θα μένανε στο σπίτι για

την πελατεία, φορούσαν μακριά βραδινά φορέματα, ενώ αυ

τές που θα πηγαίνανε στου Δόκτορα, είχαν βάλει κοντά φου

στάνια εμπριμέ που τις κάνανε πολύ κομψές και νόστιμες. Το

πάπλωμα περίμενε στο μπαρ μέσα σ' ένα μεγάλο χαρτονένιο

κιβώτιο. Ο μπράβος γκρίνιασε λιγάκι γιατί αποφασίστηκε να

μην πάει στο γλέντι -κάποιος έπρεπε να 'χει έγνοια του σπιτι

ού. Κάθε κοπέλα φύλαγε κρυμμένη από μια μπουκάλα -μόλο

που ήταν απαγορευμένο από τους κανόνες- και περίμενε να

πιει δυο γουλιές πριν ξεκινήσουν, για να πάρει δύναμη.

Η Ντόρα, μ' όλη της τη μεγαλοπρέπεια πήγε στο γραφείο

κι έκλεισε πίσω της την πόρτα. Έβγαλε ένα μπουκάλι από το

συρτάρι, γέμισε ένα ποτήρι, και το κατέβασε. Μα το μπουκάλι χτύπησε πάνω στο ποτήρι, κάποιο απ' τα κορίτσια που κρυφά

κουγε απέξω άκουσε τον ήχο κι έτρεξε να το πει στις άλλες.

Τώρα που είχε πιει και η Ντόρα, δε θα μπορούσε πια να κατα

λάβει από τα χνώτα τους αν ήπιανε κι αυτές ή όχι. Τα κορίτσια

τρέξανε στις κάμαρές τους κι έβγαλαν τα μπουκάλια τους στη

φόρα. Το σούρουπο είχε πλακώσει στο Δρόμο με τις Φάμπρικες, η γκριζωπή ώρα που χωρίζει τη μέρα από τη νύχτα. Η Φύ

λις Μάε ανασήκωσε λιγάκι την κουρτίνα στο παράθυρο του

σαλονιού.

«Βλέπεις τίποτε;» ρώτησε η Ντόρις.

«Ναι, άναψε το φως. Κάθεται σε μια πολυθρόνα κι έχει το

ύφος να διαβάζει. Χριστούλη μου, όλο διαβάζει αυτός ο άνθρω

πος, θα χαλάσει πια τα μάτια του. Κρατά ένα ποτήρι μπίρα».

~~Ε, τότΕ ας πιούμΕ μια γουλιά κι εμείς;» είπε n Ντόοιc. Η Φ-όλις Μ&:ε κούτσαινε λιγάκι ακόμη, μα η ξεκούραση

την ι::ίχε ωφελήσει κι ήταν φρέσκια φρέσκια.


«Δεν είναι αστείο;» λέει στις άλλες. «Κάθεται και διαβά

ζει και ούτε περνάει από το νου του τι του μέλλεται» .

«Ποτέ δεν ήρθε εδώ για ... τη δουλειά» παρατήρησε με κά

ποια πίκρα η Ντόρις .

«Να σου πω» είπε η Φύλις Μάε. «Πολλοί δεν έρχονται

γιατί δε θένε να πληρώσουν. Τους στοιχίζει βέβαια περισσό

τερο αλλιώς, μα φαντάζονται πως έχει κάποια διαφορά».

«Ποιος ξέρει, μπορεί να του αρέσουν πιο πολύ».

«Ποιες;»

«Όλες αυτές που πάνε στο σπίτι του».

«Ναι, βέβαια, μπορεί. Πήγα κι εγώ μα ούτε μ' άγγιξε, ούτε

τοσοδά».

«Και βέβαια. Μα αυτό δε σημαίνει πως αν δεν δούλευες ε

δώ δε θα σου ριχνόταν».

«Θες να πεις, δηλαδή, πως δεν του αρέσει το επάγγελμά μας;»

«Όχι, δε θέλω να πω αυτό. Ίσως να φαντάζεται πως μια κο

πέλα που το 'χει επάγγελμα είναι με διαφορετικό σουλούπι».

Ήπιαν ε ακόμη ένα ποτηράκι.

Η Ντόρα ήπιε κι αυτή ένα ποτήρι ακόμη στο γραφείο της

και ξανακλείδωσε το συρτάρι. Διόρθωσε τα μαλλιά της στον

καθρέφτη, επιθεώρησε το κόκκινο βερνίκι των νυχιών της κι έπειτα κατέβηκε στο μπαρ. Ο Άλφρεντ έκαμε μούτρα. Όχι

πως είπε τίποτα ή πως η έκφραση του προσώπου του έδειχνε

δυσαρέσκεια, μα ωστόσο ήταν φανερό πως έκαμε μούτρα. Η

Ντόρα τον κοίταξε με ψυχρή ματιά:

«Φαντάζεσαι πως σ' αδικώ, έτσι δεν είναι;»

«Όχι» αποκρίθηκε «τίποτα δε φαντάζομαι». Η Ντόρα ερεθίστηκε.

«Α έτσι ε, τίποτα δε φαντάζεσαι; Μίλα καθαρά, θες να

μείνεις εδώ ή ν' αλλάξεις σπίτι;»

«Δεν είπα τίποτα» της λέει με ύφος παγωμένο.

Ακούμπησε τους αγκώνες του πάνω στο μπάνιο κι εξέταζε

τον εαυτό του μέσα στον aντικρινό καθρέφτη.

«Πήγαινε» της λέει «να διασκεδάσεις. Εγώ θα φροντίσω για όλα εδώ. Δεν είναι ανάγκη να στενοχωριέσαι».

Η Ντόρα μαλάκωσε.

176 ΤΖΩΝ Σ'ΓΑΪΝΜΠΕΚ

«Άκου, Άλφρεντ, το ζήτημα είναι πως δεν πρέπει να μείνει

το σπίτι δίχως άντρα. Τυχαίνει κι ένας μεθυσμένος κάνει φα

σαρίες, τα κορίτσια δε θα μπορέσουν να τον κάνουν ζάφτι. Αρ

γότερα όμως θα μπορούσες να 'ρθεις και να ρίχνεις πού και

πού και μια ματιά στο σπίτι από το παράθυρο. Πώς σου φαίνε

ται; Θα μπορούσες να ρίχνεις μια ματιά μην τύχει τίποτα».

«Πάει καλά, θα 'θελα βέβαια να 'ρθω κι εγώ». Η άδεια που του είχε δώσει, τον έκανε ν' αλλάξει ύφος.

«Μπορεί να πεταχτώ πιο ύστερα για μια στιγμούλα. Ψες

τη νύχτα ίσα ίσα είχαμε κάποιο μεθυσμένο που έκαμε φασα

ρία . Τι να σου πω, Ντόρα, σαν να 'χασα τη σιγουριά μου από

τότε που έσπασα τα πλευρά εκεινού του άλλου. Δεν μπορώ πια να κουμαντάρω τον εαυτό μου. Θα σπάσω κανενού τα

μούτρα και θα με κουβαλάνε μέσα». I «Πρέπει να ξεκουραστείς λιγάκι. Σκέφτομαι πως θα μπο

ρούσε να 'ρθει στη θέση σου ο Μακ κι έτσι να ξεκουραστείς

για δυο βδομάδες».

Δε χωράει δεύτερος λόγος, η Ντόρα ήταν μια θαυμάσια

θεία, γεννημένη για το επάγγελμα.

Αντίκρυ, στο εργαστήριο, ο Δόκτορας ήπιε κι ένα ποτήρι

ουίσκι, πάνω από τη μπίρα του. Τον συγκινούσε λίγο η ιδέα πως διοργανώνουν μια γιορτή για να τον τιμήσουν . Έβαλε στο

φωνόγραφο την πλάκα με την Παβάν σε μια πεθαμένη πριγκι

πέσσα . Ένιωσε να τον κυριεύει μια συγκίνηση, κάτι σαν θλί

ψη . Η αισθηματική κατάσταση που βρισκόταν, τον έκαμε να

βάλει έπειτα το Δάφνις και Χλόη. Το κομμάτι αυτό είχε κά

ποιο μέρος που του θύμιζε κάτι άλλο. Στην Αθήνα, πριν από τη

μάχη του Μαραθώνα, είχαν δει να σηκώνεται ένα σύννεφο

σκόνη στο Θριάσιο πεδίο κι ακούσαν κλαγγή από aρματωσιές και τον Ελευσίνιο Ύμνο. Μια τέτοια εικόνα του θύμιζε το

κομμάτι που είχε βάλει στο φωνόγραφο .

Αφού τέλειωσε η πλάκα ήπιε ακόμα ένα ουίσκι. Συλλογί

στηκε να βάλει το εμβατήριο Μπράντεμπουργκ -θα τον έβγαζε από τη γλυκερή και νοσηρή διάθεση; Έτσι του αρέσει να 'ναι!

«Θα παίξω ό,τι μ' αρέσει!» λέει φωναχτά. «Τη Σονάτα του

Σεληνόφωτος ή Το κορίτσι με τα ξέπλεκα μαλλιά. Δεν είμαι άνθρωπος ελεύθερος;»


Ήπιε ακόμα ένα ουίσκι κι έβαλε στο φωνόγραφο την πλά

κα με τη Σονάτα του Σεληνόφωτος. Από δω που καθόταν μπορούσε να δει τη φωτερή επιγραφή της Λα Ίντα, μια ν' ανάβει,

μια να σβήνει. Ξαφνικά, φωτίστηκε ο δρόμος: είχε ανάψει το

φανάρι μπροστά στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου.

Ένα σμάρι μεγάλα έντομα πέσανε πάνω στο φανάρι κι έ

πειτα κυλίστηκαν χάμω αναδεύοντας τα πόδια τους και κου

νώντας τις κεραίες. Μια γατούλα πήγαινε μονάχη πάνω στα

κεραμίδια ψάχνοντας περιπέτειες . Αναρωτιόταν τι ν ' απογί

νανε οι γάτοι που δίναν στη ζωή τόσο μεγάλο ενδιαφέρον και

κάνανε τις νύχτες φαντασμαγορικές.

Ο κύριος Μαλόυ βγήκε aρκουδίζοντας από την καζανό

πορτα να δει αν άρχισε ο κόσμος να πηγαίνει στη γιορτή. Στο

Πάλας-Χάνι τα παιδιά κοιτούσαν με ανυπομονησία ν' αργογυ

ρίζουν οι μαύρες βελόνες του ξυπνητηριού.

30

Δεν έχει αρκετά μελετηθεί η ιδιοσυγκρασία μιας γιορτής. Και

όμως, όλοι παραδέχονται πως μια γιορτή έχει και την παθολο

γία της, πως έχει μια υπόσταση ατομική που ίσως να 'ναι και

διεστραμμένη. Επίσης, είναι γενικά παραδεγμένα πως σπάνια μια γιορτή τραβά το δρόμο της σύμφωνα με το προδιαγεγραμ

μένο σχέδιο. Φυσικά το τελευταίο τούτο δεν εφαρμόζεται στις

μελαγχολικές δουλικές συναναστροφές που διεξάγονται κάτω από την αυστηρή ματιά και τον κυρίαρχο έλεγχο μιας στρί

γκλας καρακάξας οικοδέσποινας. Δεν είναι συναναστροφές

αυτές, μοιάζουν μάλλον με επιδείξεις που είναι τόσο aυθόρ

μητες όσο κι ένας κοιλόπονος κι έχουν τόσο ενδιαφέρον όσο

και τα αποτελέσματά του.

Βέβαια, ο καθένας στο Δρόμο με τις Φάμπρικες θα προ

σπάθησε να φανταστεί πώς θα 'τανε η γιορτή -φωνές, συγχα

ρητήρια, χαιρετισμοί, θόρυβος και άφθονο κέφι. Δεν άρχισε

όμως έτσι. Στις οχτώ ακριβώς, ο Μακ και τα παιδιά, ολοκάθαροι και καλοχτενισμένοι, πήρανε τα μπουκάλια τους, κατέβη

καν το μονοπάτι πάνω από τη σιδερογραμμή, πέρασαν το γή

πεδο, βγήκανε στο δρόμο και ανέβηκαν στο Βιολογικό Εργαστήριο. Οι κινήσεις τους ήταν λίγο αδέξιες. Ο Δόκτορας τους

άνοιξε την πόρτα κι ο Μακ, μαζεμένος, ξεφούρνισε μεμιάς το

λογίδριο που είχε ετοιμάσει:

«Μια κι ήρθε έτσι κι είναι σήμερα τα γενέθλιά σου, εγώ

και τα παιδιά σου ευχόμαστε χρόνια πολλά κι ευτυχισμένα και

πιάσαμε εικοσιένα γάτους που σου τους φυλάμε για ρεγάλο».

Τέλειωσε το λογύδριο . Στέκονταν όλοι στο πάνω πάνω

σκαλοπάτι, δίχως να τολμούν να προχωρήσουν.

«Περάστε μέσα» τους λέει ο Δόκτορας. «Μα είναι μια ...


μια ... σωστή έκπληξη. Δε φανταζόμουν πως ξέρετε ότι είναι σήμερα τα γενέθλιά μου».

«Όλο γάτοι αρσενικοί» πρόφτασε κι είπε ο Φουντούκα.

«Δεν τους φέραμε μαζί μας, τους φύλάμε».

Κάθισαν όλοι με αξιοπρέπεια. Κανένας δε μιλούσε.

«Λοιπόν» λέει ο Δόκτορας, «μια κι ήρθατε, λέτε να πιούμε

μια γουλιά;»

«Κάτι φέραμε μαζί μας» είπε ο Μακ κι έδειξε τα τρία

μπουκάλια του Έντη . «Δεν πρόσθεσα μπίρα τούτη τη φορά» είπε κι αυτός .

Ο Δόκτορας, που δεν του άρεσε και πολύ το περιεχόμενο

της χιλιάρας, βρήκε μια πρόφαση. «Όχι» τους λέει «εγώ κερνάω. Έτυχε να 'χω λίγο ουίσκι».

Καθώς πίναν το ουίσκι, γουλιά γουλιά και καθωσπρέπει,

φτάσανε τα κορίτσια με τη Ντόρα. Του παρουσιάσανε το πά

πλωμα. Ο Δόκτορας το άπλωσε πάνω στο κρεβάτι. Αληθινά,

ήταν όμορφο. Ήπιαν όλοι μαζί ένα ποτηράκι.

Έπειτα ήρθαν ο κύριος και η κυρία Μαλόυ με τα δώρα τους.

«Στοιχηματίζω πως πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν την αξία

που θα 'χει κάποια μέρα» είπε ο Σαμ Μαλόυ δίνοντάς του το

πιστόνι μοντέλο Μπουίκ 1916. «Ούτε τρία τέτοια δε βρίσκεις πια σ' όλο τον κόσμο».

Όλο ερχόντανε και άλλοι. Ο Ανρί έφερε το μαξιλάρι με

τις καρφίτσες, ένα μέτρο επί ένα και είκοσι. Έκανε να βγάλει

ένα λόγο πάνω στην καινούρια εκδήλωση της τέχνης μα τον ε

μπόδιζε η φασαρία. Ήρθαν ο κύριος και η κυρία Γκάυ. Ο Λη

Τσονγκ παρουσίασε τις τράκες και τα κινέζικα φαναράκια.

Τα φαναράκια είχαν πολλή πέραση. Έπειτα ήρθαν μερικοί α

πό τη Λα Ίντα, μάλλον άγνωστοι. Το κέφι άρχισε να γενικεύε

ται. Η Ντόρα καθόταν σε μια ψηλή καρέκλα που έμοιαζε με

θρόνο, φεγγοβολούσαν τα πορτοκαλιά μαλλιά της. Κρατούσε

με πολλή χάρη το ποτήρι της, με το μικρό δαχτυλάκι στον αέ

ρα, και είχε το μάτι πάνω στα κορίτσια για να φέρονται όπως

πρέπει. Ο Δόκτορας έβαλε στο φωνόγραφο μια πλάκα χορού

και πήγε στην κουζίνα για τις μπριζόλες .

Ο πρώτος καβγάς δεν πήγε άσχημα. Κάποιος από κείνους

που ήρθαν από τη Λα Ίντα έκαμε μιαν ανήθικη πρόταση σ' έ-


να από τα κορίτσια της Ντόρας. Αυτή διαμαρτυρήθηκε προ

σβλημένη και τότε ο Μακ και τα παιδιά, από σεβασμό για το

σπίτι, τον πέταξαν έξω στο άψε σβήσε δίχως να γίνει καμιά

ζημιά. Αυτό ανύψωσε το ηθικό τους. Στην κουζίνα, ο Δόκτορας τηγάνιζε τις μπριζόλες, έκοψε

πατάτες κι ένα σωρό φέτες ψωμί. Βρισκόταν στα κέφια του .

Ο Μακ επιστατούσε προσωπικά μην πάθει τίποτα ο φωνό

γραφος. Είχε βρει μερικές πλάκες με τραγούδια και χορούς.

Άρχισε ο χορός, το γλέντι δυνάμωνε ολοένα. Ο Έντη χόρεψε

κλακέτες. Ο Δόκτορας είχε πάρει μαζί του στην κουζίνα ένα

μπουκάλι κι έπινε κάθε τόσο . Τα κέφια του πηγαίνανε θαυμά

σια. Σαν έφερε τις μπριζόλες τον υποδέχτηκε μια γενική έκπληξη. Κανένας δεν είχε όρεξη, μα ωστόσο δεν έμεινε ούτε έ

να κομματάκι μέσα στην πιατέλα. Με το φαt βάρυναν κάπως

τα στομάχια, πέσανε όλοι σε μια χαύνωση, κάτι το μελαγχολι

κό πλανιόταν μέσα στο δωμάτιο. Το ουίσκι είχε τελειώσει και

ο Δόκτορας έφερε τις χιλιάρες το κρασί.

Η Ντόρα πάνω από το θρόνο, κούνησε το χέρι της:

«Δόκτορα, παίξε μας κάτι από την όμορφη μουσική που

συνηθίζεις . Μα το Χριστό, αηδίασα ν' ακούω στο σπίτι το ορ

γανέτο κάθε βράδυ».

Τότε ο Δόκτορας έβαλε το Άρντο και το Άμορ του Μοντε

βέρντι. Οι καλεσμένοι κάθονταν ήσυχα, συγκεντρωμένοι στον

εαυτό τους. Ξεχείλιζε η ομορφιά της Ντόρας. Ανέβηκαν δυο

καινουριοφερμένοι και μπήκαν στο δωμάτιο ήσυχα ήσυχα, δί

χως να κάνουν ταραχή. Ο Δόκτορας ένιωθε να τον κυριεύει

μια ευχάριστη μελαγχολία. Όλοι απόμειναν σιωπηλοί σαν τέ

λειωσε η μουσική. Ο Δόκτορας άνοιξε ένα βιβλίο κι έπιασε να διαβάζει με φωνή βαθιά και καθαρή:

Ακόμη τώρα,

όταν θυμάμαι τη λεμονόστηθη μικρούλα,

το χρυσαφένιο προσωπάκι που ακόμη λάμπει

ολόιδιο αστέρι, το φλογισμένο της κορμί

το πληγωμένο από την καυτερή του έρωτα σαiτα,

πρώτη απ ' όλες σε νιάτα και ομορφιά-

θάβεται η καρδιά μου ζωντανή στα χιόνια.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΦΑΜΠΡΙΚΕΣ


αν η παιδούλα με τα μάτια του λωτού

ερχόταν, βαριά με πόθο ερωτικό της νιότης,

θα την αδράξουν τα δυο μου πεινασμένα χέρια

κι από το στόμα της θα πιω το δυνατό κρασί όπως η κλέφτρα μέλισσα ρουφάει

το μέλι από το νούφαρο.


να την έβλεπα να κείτεται

με μάτια ορθάνοιχτα, γαλαζωμένα απ' το ξαγρύπνι, με μάγουλα να καίνε ώς το χλομό aυτάκι της

απ' τον πυρετό του χωρισμού μας,

ο έρωτάς μου θα την τύλιγε με λουλουδένια δάση

κι η νύχτα θα γινόταν ο μαυρομάλλης εραστής επάνω

στο κορμί της μέρας.


181

τα μάτια μου που δεν τη βλέπουν πια, όλο και ζωγραφίζουν

την εικόνα της χαμένης μου παιδούλας. Ω μπούκλες χρυσαφιές,

που παίζανε πάνω σε μάγουλα σαν άνθη της μαγνόλιας,

ω δέρμα ολόλευκο, σαν άγραφο κατεβατό,

που πάνω του τα χείλια μου γράψανε εξαίσιες ωδές

από φιλιά, μα τώρα πια τίποτα δε θα γράψουν.


ο θάνατος μου στέλνει τη θύμηση από τα ματοκλάδια που

πεταρι1;αν πάνω στα φωτερά της μάτια, το λεπτό κορμάκι

που το δάμαζε χαρούμενο η κούραση του έρωτα,

του κόρφου της τους ρόδινους aνθούς, όπως σαλεύανε από το

πέπλο, κι αλίμονο,

τα πορφυρά της χείλια που τα 'χα σημαδέψει για δικά μου.

Ακόμη τlί>ραι και στα δυο παζάρια φλυαρούν για την αδυναμία της,

που είχε τόση δύναμη να μ' αγαπ1jσει. Άνθρωποι μικ!]υί,

που αyοράtουν και ποvλάνεΎια λF.φτri_ πκΛ.Πf1πι του παeά,


ζαρώνουν με πονηριά σακουλιασμένα μάτια. Όμως κανένας πρίγκιπας που διαφεντεύει πολιτείες θαλασσινές

δεν αξιώθηκε μαζί της να πλαγιάσει. Μοναχική μικρούλα μου, ταίριασες πάνω μου σαν φόρεμα χυτό. Παιδούλα μου.


λαχταρώ το χάδι απ ' τα σκιστά της βελουδένια μάτια,

τα χαμογελαστά θλιμμένα μάτια

που κλείνοντας, τα ματοκλάδια ρίχνανε ίσκιο απαλό

σα να της φανερώνανε μιαν άλλη όψη ομορφιάς,

λαχταρώ τα δροσερά και μυρωμένα χείλια,

τα κατσαρά μαλλιά, σαν τον καπνό ανάερα,

δάχτυλα ξωτικά, γέλιο από πράσινα πετράδια.


θυμάμαι την ήσυχη ομιλία σου-

οι δυο ψυχές μας ενωμένες, το χέρι σου χάιδευε τα μαλλιά μου, τα χείλια σου, πλάι στα δικά μου χείλια,

τα τριγυρ[ζαν ζωντανές οι θύμησες:

Είδα τις ιερές χορεύτριες της Ράτι να δίνονται στον έρωτα στου

φεγγαριού τη χάρή,

έπειτα να ξαπλώνουν σε χαλιά κάτω από ένα χρυσό λυχνάρι

και να κοιμούνται ξέγνοιαστες η καθεμιά τους όπως λάχει.*

Η Φύλις Μάε έκλαιγε φανερά, η Ντόρα σκούπιζε τα μάτια

της . Ο ρυθμός του στίχου είχε παρασύρει τον Φουντούκα και

δεν πρόσεχε το νόημα. Κάτι σαν παγκόσμια θλίψη άγγιζε την

ψυχή ολονών. Καθένας θυμόταν κάποια παλιά του αγάπη, κά

ποιο παλιό μεράκι.

«Χριστούλη μου, τι όμορφο που ήταν!» είπε ο Μακ. «Μου

θυμίζει κάποια που ... » -μα δεν τέλειωσε τη φράση του. Γέμισαν τα ποτήρια με κρασί κι έπιναν δίχως να μιλάνε.

Όλοι πέσανε σε ρεμβασμό. Ο Έντη πήγε στο πλα"ίνό δωμάτιο,

χόρεψε μια στιγμή κλακέτες, ξαναγύρισε και κάθισε στη θέση του. Η συντροφιά έχανε τη ζωηρότητά της, σιγά σιγά θ' απο-

* Παλιό ινδικό ποίημα .


κοιμούνταν όλοι -μα ξάφνου ακούσtηκαν πηδήματα σtη σκά

λα και κάποιος να φωνάζει:

«Πού 'ναι τα κορίτσια;»

Ο Μακ σηκώθηκε με κάποια ανακούφιση και πήγε γρήγο

ρα στην πόρτα. Ένα χαμόγελο ζωήρεψε τα πρόσωπα του Χιού

γκη και του 'Γζόουνς.

«Ποια κορίτσια ζητάτε;» ρώτησε ο Μακ σε ήπιο τόνο. «Εδώ δεν είναι το μπορντέλο; Ο αμαξάς μας είπε πως έχει

εδώ κάπου ένα μπορντέλο». «Κάνεις λάθος, κύριος» του αποκρίθηκε ο Μακ μ' ένα χα

ρούμενο χαμόγελο.

«Καλά, και τι είναι εκείνες οι κοπέλες;»

Πιαστήκανε στα χέρια . Ήταν το τσούρμο ενός ψαράδικου

απ' το Σαν Πέδρο, γερά παιδιά που ξέρανε από γροθιές. Με

την πρώτη βρέθηκαν κιόλα μέσα σtο δωμάτιο. Κάθε κορίτσι

της Ντόρας είχε βγάλει ένα παπούτσι και το κρατούσε από τη

μύτη. Μες στον καβγά βαράγανε κι αυτές καμιά με το τακούνι

πάνω στα κεφάλια. Η Ντόρα έτρεξε στην κουζίνα και γύρισε

κρατώντας μια μηχανή του κιμά . Ώς και ο Δόκτορας πήρε μέ

ρος με κέφι και καρδιά κραδαίνοντας το πισtόνι της Μπουίκ του 1916.

Πρώτης τάξεως καβγάς. Ο Φουντούκα γλίmρησε, και πριν

προφτάσει να σηκωθεί, έφαγε δυο κλοτσιές στα μούτρα. Η σό

μπα γίνηκε κομμάτια. Το τσούρμο είχε στριμωχτεί σε μια γω

νιά και αμυνόταν με τους τόμους της βιβλιοθήκης . Μα σιγά σι

γά τους σπρώξαν έξω. Τα δυο μπροστινά παράθυρα είχαν

σπάσει. Ξαφνικά παρουσιάστηκε ο Άλφρεντ. Είχε ακούσει

τον καβγά και το κακό, κι έφτασε κρατώντας μια ρακέτα, το α

γαπημένο του όπλο. Ο καβγάς εξακολουθούσε με λύσσα πάνω

mις σκάλες και mo δρόμο και πέρα ώς το γήπεδο. Η εξώπορ

τα πάλι κρεμόταν ξεχαρβαλωμένη. Το πουκάμισο του Δόκτο

ρα είχε σκιστεί, ο ώμος του έσταζε αίμα από κάποια τσα

γκρουνιά. Ο εχθρός είχε αποκρουστεί ώς τα μέσα του γηπέ

δου σαν ακούστηκαν οι σειρήνες. Οι καλεσμένοι του Δόκτορα μόλις πρόφτασαν να γυρίσουν πίσω στο εργαστήριο, να βά

λουν στη θέση της την πόρτα όπως όπως, και να σβήσουνε τα

φώτα πριν φτάσει το αυτοκίνητο της αστυνομίας. Οι αστυνομι-


κοί δε βρήκανε κανέναν, μα η συντροφιά καθόταν στα σκοτεινά με συγκρατημένα γέλια και έπιναν κρασάκι. Το συνεργείο

άλλαξε στο Εστιατόριο του Σημαιοφόρου. Οι καινουριοφερμέ

νες ήρθανε με κέφι και τότε άναψε το γλέντι. Γυρίσανε κι οι αστυνομικοί, είδανε τι συμβαίνει, έγλειψαν τα χείλια τους κι α

πόμειναν κι αυτοί. Ο Μακ και τα παιδιά πήραν το αυτοκίνητο της αστυνομίας, πήγανε στου τζίμυ Μπρούσια, για ν' αγορά

σουν κρασί και φέρανε μαζί τους και τον Ί'ζίμυ. Η φασαρία του

γλεντιού ακουγόταν από τη μιαν άκρη ώς την άλλη του Δρόμου

με τις Φάμπρικες. Έμοιαζε μ' επανάσταση, με οδομαχία. Το

τσούρμο απ' το ψαράδικο του Σαν Πέδρο ήρθε κι αυτό, ζήτησε

συγνώμη κι ενώθηκε με την παρέα. Τους έκαναν μιαν υποδοχή

λαμπρή, τους αγκαλιάζανε και τους φιλούσαν. Μια γυναίκα που κατοικούσε πέντε γωνίες πιο πέρα, τηλεφώνησε στην αστυ

νομία να παραπονεθεί για το θόρυβο, μα το τμήμα ήταν έρημο

από αστυνομικούς. Οι αστυνομικοί έχασαν το αυτοκίνητο μα το

βρήκανε την άλλη μέρα παρατημένο στην ακρογιαλιά. Ο Δό

κτορας καθόταν σταυροπόδι στο τραπέζι χτυπώντας ρυθμικά

τα δάχτυλα πάνω στο γόνατό του. Η Φύλις Μάε με τον Μακ

κυλιόντουσαν στο πάτωμα. Από τα σπασμένα παράθυρα έ

μπαινε το δροσερό θαλασσινό αεράκι. Τότε κάποιος άναψε ό

λες μαζί τις τράκες που είχε φέρει ο Λη Τσόγκ.

31

Ένας μοσχοπόντικας διάλεξε για κατοικία τις πυκνές μολόχες

μέσα στο γήπεδο, πλάι στο Δρόμο με τις Φάμπρικες. Το μέρος

ήταν τέλειο. Οι φουντωμένες βαθυπράσινες μολόχες ψηλώσα

νε σγουρές και όπως ωριμάζανε, κρεμούσαν κίτρινα κομπαράκια πάνω από τη γης. Και το χώμα ήταν τέλειο για να σκα

φτεί ένα λαγούμι μοσχοπόντικα, μαύρο και μαλακό και λίγο

λασπιασμένο για να μην κατρακυλά και ούτε τα λαγούμια να παθαίνουν καθίζηση. Ο μοσχοπόντικας ήταν παχουλός, οι τσέ

πες μέσα στα μάγουλά του πάντα γεμάτες με τροφή . Τ aυτά

κια του, καθαρά και όμορφα, τα ματάκια του μικρούτσικα και

μαύρα σαν το κεφάλι παλαιικής καρφίτσας. Τα μπροστινά του

πόδια σκάβανε με δύναμη, η τρίχα του πάνω στην πλάτη α

πλωνόταν καφετιά γυαλιστερή, πιο aνοιχτόχρωμη στο στήθος, πυκνή και μαλακιά. Είχε κίτρινα δόντια, γαμψά και μακρου

λά, και κοντή ουρίτσα. Ένας όμορφος μοσχοπόντικας στο άνθος της ζωής του .

Βρήκε κατάλληλο μέρος κι άρχισε να σκάβει τη φωλιά του

πάνω σ' ένα υψωματάκι -από δω πάνω θα μπορούσε; κρυμμέ

νος μέσα στις μολόχες, να κοιτάζει τα καμιόνια που διασταυ

ρώνανε το Δρόμο με τις Φάμπρικες. Μπορούσε να παρακο

λουθεί τα πόδια του Μακ και των παιδιών όταν περνούσαν για

να πάνε στο Παλάς-Χάνι. Όσο προχωρούσε πιο βαθιά στο

σκάψιμο, τόσο του άρεσε το μέρος, γιατί κάτω από το μαυρό

χωμα βρήκε μεγάλα βράχια. Έχτισε την αποθήκη του κάτω α

πό ένα βράχο κι έτσι, όσο κι αν έβρεχε, το λαγούμι δεν είχε φόβο να γκρεμίσει. Εδώ θα μπορούσε να πολλαπλασιάσει τη

γενιά του και να μεγαλώσει το λαγούμι από κάθε διεύθυνση τριγύρω.


Ευχαριστήθηκε πολύ όταν πρωτόβγαλε το κεφαλάκι του α

πό την τρύπα κάποιο πρωινό. Ο ήλιος πρόβαλε κι οι πρώτες

του aχτίδες τον λούσαν με φως πρασινωπό ανάμεσα απ' τις μολόχες, τρυπώσανε ώς μέσα στο λαγούμι και το ζεστάνανε ό

μορφα. Ξάπλωσε εκεί μπροστά μ' όλο του το χουζούρι. Αφού έσκαψε τη μεγάλη αποθήκη με τις τέσσερις εξόδους

κι έφτιαξε και το στεγανό διαμέρισμα, άρχισε ν' αποθηκεύει τις τροφές. Έκοβε μόνο τα πιο τρυφερά βλαστάρια, στο μέγε

θος που ήθελε, τα κατέβαζε μέσα στην τρύπα και τα τοποθε

τούσε όμορφα όμορφα και τακτικά στην αποθήκη , έτσι που να

μην ανάψουν και σαπίσουν. Δεν μπορούσε να βρει πιο κατάλ

ληλο μέρος για να οργανώσει τη ζωή του. Τριγύρω δεν υπήρ

χαν περιβόλια, κανένας κίνδυνος να στήσουν οι άνθρωποι πα

γίδες να τον πιάσουν. Οι γάτες aφθονούσαν, μα ήταν τόσο χορτασμένες από τις ψαροκεφαλές και τα εντόσθια που πε

τούσαν οι φάμπρικες, που είχαν παρατήσει το κυνήγι από και

ρό. Το έδαφος ήταν αμμουδερό, τα νερά κατασταλάζανε δί

χως να σχηματίζουν λιμνούλες. Ο μοσχοπόντικας δούλεψε α

κατάπαυστα ώσπου γέμισε την αποθήκη του μέχρι τα μπούνια.

Έπειτα έφτιαξε δωματιάκια για τα παιδιά που θα γεννιόντα

νε . Σε λίγα χρόνια χιλιάδες μοσχοπόντικοι απ' τη γενιά του θα σκορπίζανε σ' όλη τη χώρα με κέντρο την οικογενειακή εστία

που είχε φτιάξει.

Μα ο μοσχοπόντικας άρχισε ν' ανησυχεί όσο περνούσε ο

καιρός: ούτε μια θηλυκιά δε φάνηκε τριγύρω. Καθόταν στην

είσοδο της τρύπας του κάθε πρωί κι έβγαζε στριγκλιές, που δεν τις παίρνει βέβαια το αυτί του ανθρώπου, μα τις ακούν οι

άλλοι μοσχοπόντικοι ώς βαθιά μέσα στη γη. Κι όμως, ούτε μια

θηλυκιά δε φανερώθηκε . Μες στην ανυπομονησία του αποφά

σισε και πήρε τον ανήφορο ψάχνοντας δεξιά ζερβά ώσπου

βρήκε μιαν άλλη φωλιά φτιαγμένη από μοσχοπόντικα. Στάθη

κε στην είσοδο κι έβγαλε μια στριγκλιά προκλητική. Άκουσε

ένα ψαχούλεμα μέσα στην τρύπα και του 'ρθε ώς τη μύτη η μυ

ρωδιά της θηλυκιάς, μα ξάφνου ένας πελώριος μοσχοπόντι

κας, αγριεμένος, χίμηξε πάνω του και του καθίζει μια δαγκω

ματιά που τον έκανε να το βάλει στα πόδια ώς τη φωλιά του και να μείνει τρεις μέρες ξαπλωμένος ώσπου να γειάνει η πλη-


γή. Η ερωτική επιχείρηση του στοίχισε δυο δάχτυλα του μπρο

στινού ποδιού.

Ωστόσο δεν έχασε την υπομονή του, καθόταν και στρίγκλι

ζε μπροστά στην όμορφη φωλιά που είχε φτιάξΕι, μα ούτε μια

θηλυκιά δε φανερώθηκε. Αναγκάστηκε να φύγει από κει, να

πάει αρκετά πιο πέρα, σ' ένα περιβόλι με ντάλιες, όπου κάθε

βράδυ στήνανε οι άνθρωποι παγίδες.

32

Ο Δόκτορας ξύπνησε βαρύς από τον ύπνο, σαν άνθρωπος που

βρίσκεται μες στο νερό και δυσκολεύεται να βγει. Το μυαλό του aποτίναζε το λήθαργο, μα πάλι έπεφτε σε μιαν υπνηλία.

Τα γένια του ήταν γεμάτα κοκκινάδι από κραγιόν. Άνοιξε με

δυσκολία το ένα μάτι, τον θάμπωσε το πάπλωμα με τα ζωηρά

του χρώματα, και το ξανάκλεισε μεμιάς. Σε λιγάκι ξανάνοιξε

τα μάτια του. Από το πάπλωμα η ματιά του πήγε ώς το πάτωμα,

στα σπασμένα πιατικά που ήταν σωριασμένα στη γωνιά, στα

αναποδογυρισμένα ποτήρια πάνω στο τραπέζι, στα χυμένα

κρασιά, στα βιβλία του που, όπως κείτονταν πεσμένα, μοιάζα

νε σαν σκοτωμένες πεταλούδες. Το πάτωμα ήταν σπαρμένο με

κόκκινα σγουρά χαρτάκια και όλο το δωμάτιο μύριζε μπαρού

τι από τις τράκες. Από την ανοιχτή πόρτα είδε τα πιάτα στοι

βαγμένα μέσα στην κουζίνα, το νεροχύτη πηχτό από κόκαλα

και λίπος, το πάτωμα γεμάτο αποτσίγαρα. Με τη μυρωδιά του

μπαρουτιού ανακατώνονταν κι άλλες μυρωδιές: ένας λεπτός

συνδυασμός από κρασί, ουίσκι και αρώματα. Καταμεσής στο

πάτωμα ένας μικρός σωρός από φουρκέτες.

Ανασηκώθηκε αργά, και ακουμπώντας στον αγκώνα του,

κοίταξε από το σπασμένο τζάμι του παράθυρου. Ο Δρόμος με

τις Φάμπρικες ήταν ηλιόλουστος και ήρεμος. Η πόρτα του καζανιού του Σαμ ήταν ανοιχτή , του Παλάς-Χάνι απόμενε κλει

σμένη. Ένας άνθρωπος κοιμόταν μακάρια ξαπλωμένος μέσα

στο γρασίδι, στο μεγάλο γήπεδο. Το Εστιατόριο του Σημαιο

φόρου θεόκλειστο, πόρτες και παράθυρα.

Ο Δόκτορας σηκώθηκε να πάει στην τουαλέτα και, περνώ

ντας από την κουζίνα, άναψε το καζανάκι του γκαζιού για το ζεστό νερό . Έπειτα ξαναγύρισε στην κάμαρά του, κάθισε


στην άκρη του κρεβατιού και κοίταζε τριγύρω τα συντρίμμια.

Χτυπούσαν οι καμπάνες της εκκλησίας. Σαν άρχισε το νερό να

κοχλακά, έκανε το μπάνιο του, φόρεσε ένα κοστούμι από γαλάζιο ντρίλι κι ένα πουκάμισο φανελένιο. Του Λ η Τσονγκ το μαγα

ζί φαινόταν κλειστό. Μα ο Λη Τσονγκ είδε από μέσα πως ο Δόκτορας στεκόταν στην πόρτα, πήρε ένα μπουκάλι παγωμένη μπί

ρα και του την πήγε. Ο Δόκτορας έβγαλε και τον πλήρωσε.

«Καλά;» ρώτησε ο Λη.

Τα μάτια του ήταν κάπως κοκκινισμένα.

«Καλά!» του αποκρίθηκε ο Δόκτορας και μπήκε μέσα με

την παγωμένη μπίρα.

Έφτιαξε ένα σάντουιτς με βούτυρο για να το φάει πίνο

ντας τη μπίρα. Κανένας περαστικός στο δρόμο, απόλυτη ησυ

χία . Κάτι σαν μουσική βούιζε μέσα στο κεφάλι του , βtόλες και

βιολοντσέλα. Μια δροσερή μουσική, απαλή, καταπραϋντική ,

δίχως να 'χει τίποτα το ξεχωριστό. Αφουγκραζόταν τη μουσι

κή τρώγοντας το σάντουιτς και πίνοντας τη μπίρα. Αφού την Ίl

πιε , πήγε στην κουζίνα κι έπλυνε όσα πιατικά είχαν απομείνει.

Έξυνε το σαπούνι κι έχυνε ζεστό νερό από πάνω, η σαπουνά

δα πύργωσε aφρισμένη και λευκή. Έπειτα μάζεψε όσα γυαλι

κά ήταν γερά και τα 'χωσε μέσα στη σαπουνάδα. Τα πιάτα

κολλούσαν το ένα με τ' άλλο από τη γλίνα και τις σάλτσες.

Ό,τι έπλενε, τό 'βαζε χωριστά. Έπειτα ξεκλείδωσε το πίσω

δωμάτιο κι έφερε μερικές από τις πλάκες του φωνόγραφου

που είχε κρύψει -αυτές με τη γρηγοριανή μουσική- κι έβαλε

στο μηχάνημα ένα Πάτερ Ημών κι ένα Ο Αμνός του Θεού. Οι

αγγελικές φωνές χυθήκανε aπόκοσμες μέσα στο εργαστήριο,

γλυκές και αγνότατες . Ο Δόκτορας εξακολούθησε να πλένει

τα ποτήρια προσέχοντας να μη χτυπούν το ένα με τ' άλλο και

ταράζουν την υμνωδία. \οι παιδιάστικες φωνές ανεβοκατέβαιναν, aπαλές, μελωδικές, άφταστες σε διαύγε ια και πλούτο.

Σαν τέλειωσε η πλάκα, ο Δόκτορας σκούπισε τα χέρια του κι

έκλεισε το φωνόγραφο. Παρατήρησε πως είχε πέσει κάποιο

βιβλίο κάτω από το κρεβάτι, το σήκωσε από χάμω και ξανακά

θισε στην άκρη του κρεβατιού. Έπιασε να διαβάζει, σιγά σιγά τα χείλια του άρχισαν να κινιούνται, και σε λιγάκι διάβαζε

φωναχτά, με αργή φωνή, τονίζοντας τις λέξεις :



μ ' αρέσει να μιλώ με τους σοφούς

που δώσανε τα νιάτα τους στη σκέψη.

Όμως, ακούγοντας τα λόγια τους, δε βρήκα

τη νοστιμάδα που είχαν τα λογάκια της παιδούλας μου,

ανάκατο ψιθύρισμα προτού μας πάρει ο ύπνος:

σοφά λογάκια, έξυπνα λογάκια

που κυλούσαν σαν το νερό και τα ζωήρεψε η θέρμη της αγάπης.

Μέσα στο νεροχύτη κρύωνε η λευκή σαπουνάδα και σκά

ζανε οι φούσκες μ' έναν ψίθυρο. Κάτω από τις aποβάθρες α

νέβαινε η φουσκοθαλασσιά και σπάζανε τα κύματα ψηλά στα βράχια.


θυμάμαι πως αγάπησα τα κυπαρίσσια και τα ρόδα,

τα γαλανά ψηλά βουνά, τα γκρΓςα βοσκοβούνια

και τον αχό της θάλασσας. Μια μέρα

είδα μάτια παράξενα, χέρια σαν πεταλούδας.

Για χάρη μου πετούσαν τρυγόνια απ' το θυμάρι

και τα παιδιά λουζόντανε μέσα σε ποταμάκια.

Ο Δόκτορας έκλεισε το βιβλίο. Άκουγε τα κύματα να σπά

νε κάτω από τις aποβάθρες και τα λευκά ποντίκια να χαρχα

λεύουν μέσα στο κλουβί. Πήγε στην κουζίνα και κοίταξε αν

κρύωσε το νερό στο νεροχύτη. Άφησε να τρέξει από τη βρύqη

κι άλλο ζεστό νερό. Μιλούσε τώρα με το νεροχύτη, με τα λευ

κά ποντίκια, με τον εαυτό του:


ξέρω πως χάρηκα θερμή τη γεύση της ζωής

πίνοντας από χρυσοπράσινα κροντήρια στο μεγάλο πανηγύρι.

Κάποια εποχή παλιά, που έσβησε και πάει,

aτένισα λευκότατο καθώς αναδινόταν μέσ' από την παιδούλα μου

-ro πeοωώνιο φω>;.

~κούπισΕ τα μάτιcι του με τη ράχη του χι,:ριού του . Τα λrυ-


κά ποντίκια σαλεύανε και ψαχούλευαν μέσα στα κλουβιά. Οι

κροταλίες απομένανε κουλουριασμένοι και ήσυχοι πίσω απ'

το γυαλί, κοιτάζοντας αόριστα μπροστά τους με τα θολά και

θυμωμένα μάτια τους.

Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες - Τζων Στάινμπεκ

Documents

Transcript of Ο Δρόμος με τις Φάμπρικες - Τζων Στάινμπεκ