Ιστορία Γενικής Παιδείας Γ» Λυκείου- Ορισμοί

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α” Η Ευρώπη και ο κόσμος τον 19ο αιώνα (1815 – 1871)

1.ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΗΣ ΒΙΕΝΝΗΣ (1814-1815)

Παλινόρθωση : η πολιτική της επαναφοράς της απόλυτης μοναρχίας, μετά την οριστική ήττα του Ναπολέοντα

«παλαιό καθεστώς» : το πολιτικό και κοινωνικό καθεστώς στη Γαλλία πριν την Γαλλική Επανάσταση

Λαός : πολιτική κοινότητα-το σύνολο των πολιτών ενός κράτους

Έθνος : πολιτιστική κοινότητα- σύνολο ανθρώπων που εμφανίζουν κοινά χαρακτηριστικά (καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία, ιστορική συνείδηση κ.λπ.)

Ιερή Συμμαχία : πολιτικός και στρατιωτικός συνασπισμός των μεγάλων δυνάμεων, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του τσάρου Αλέξανδρου Α” στη Βιέννη το 1815, μετά την οριστική ήττα του Ναπολέοντα, ως ανάχωμα στις δυνάμεις που προωθούσαν αρχές εθνικής αυτοδιάθεσης και λαϊκής κυριαρχίας

Ευρωπαϊκή Συμφωνία : σύστημα ασφαλείας που υιοθέτησαν οι μεγάλες πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις της Ευρώπης μετά το συνέδριο της Βιέννης με βασικό στόχο την εδραίωση των απολυταρχικών καθεστώτων και τη δίωξη-καταστολή κάθε φιλελεύθερου κινήματος.

2.ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Εθνικά κινήματα : κινήσεις μεταξύ ανθρώπινων κοινοτήτων με κοινή γλώσσα ή/και θρήσκευμα, με διακριτές παραδόσεις και ιστορία, με αντίληψη κοινής ταυτότητας μεταξύ των μελών τους, οι οποίες κοινότητες επιδίωκαν την ανεξαρτησία τους από την εξουσία άλλης διακριτής ενότητας.

Φιλελεύθερα κινήματα : κινήσεις που προωθούσαν συνταγματικούς και κοινοβουλευτικούς θεσμούς για την εξασφάλιση των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών.

3.Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 – ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Παλιγγενεσία : επιστροφή από το θάνατο, αναγέννησηΙερός Λόχος : στρατιωτική μονάδα που συγκροτήθηκε το 1821 από τον Αλέξ. Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και πολέμησε στο Δραγατσάνι. Συστήθηκε από νεαρούς εθελοντές-σπουδαστές των ελληνικών παροικιών των Ηγεμονιών και του ελλ. σχολείου της Οδησσού. Πήρε το όνομά της απ” τον αρχαίο Ιερό Λόχο των Θηβών.

Φιλελληνικό κίνημα: κίνημα υποστήριξης της Ελλ. Επανάστασης, που εκδηλώθηκε σε πολλές ευρωπαίκές χώρες (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ρωσία,Πολωνία). Πήρε τη μορφή οικονομικής βοήθειας, ηθικής ενίσχυσης, προσωπικής συμμετοχής και αυτοθυσίας. Πηγές του φιλελλληνισμού θεωρούνται η αγάπη για την κλασική Ελλάδα, ο θαυμασμός για τα επιτεύγματα των επαναστατημένων Ελλήνων, ο αποτροπιασμός για τις τουρκικές βιαιότητες και η ιδεολογία του φιλελευθερισμού.

Μεγάλη Ιδέα : εθνική πολιτική που αποσκοπούσε στην απελευθέρωση των ιστορικών ελληνικών χώρων και των τόπων γενικά όπου κατοικούσαν Έλληνες. Πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο « Μεγάλη Ιδέα » ο πολιτικός Ιωάννης Κωλέττης (1844)

Αλύτρωτοι Έλληνες: οι Έλληνες που κατοικούσαν εκτός της ελληνικής επικράτειας και προσέβλεπαν

στην ένωση των περιοχών όπου διέμεναν με τον ελλ.κρατικό κορμό.

Πατερναλιστικό σύστημα: σύστημα διοίκησης/εξουσίας ^ προστατευτική στάση του κράτους απέναντι στους πολίτες με στόχο την επιβολή έμμεσου αλλά απόλυτου ελέγχου στις λαϊκές διεκδικήσεις.

4.ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ (1830-1881)

Εγγυήτριες δυνάμεις ή προστάτιδες δυνάμεις : η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία αναλαμβάνουν την προστασία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους εγγυώμενες την εδαφική του ακεραιότητα, την εθνική ανεξαρτησία και το μοναρχικό καθεστώς.

Αλυτρωτισμός : εθνική πολιτική με στόχο την απελευθέρωση των αλύτρωτων ιστορικών ελληνικών τόπων και την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας.

Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ελλάδος: το εκκλησιαστικό καθεστώς κατά το οποίο η Εκκλησία της Ελλαδος από το 1833 αυτονομείται διοικητικά από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.αρχή της δεδηλωμένης: θεμελιώδης αρχή λειτουργίας του κοινοβουλευτικού συστήματος.Την εισήγαγε στην Ελλάδα ο Χ.Τρικούπης το 1875. Σύμφωνα μ’αυτή το κόμμα που πλειοψηφεί στις εκλογές θα πρέπει, για να κυβερνήσει, να έχει εξασφαλισμένη(«δεδηλωμένη») την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας της Βουλής.

5.ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Ο ΚΡΙΜΑΪΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Ανατολικό ζήτημα : το διεθνές ζήτημα (σύνολο στρατιωτικών και διπλωματικών συγκρούσεων)που προκλήθηκε από τη βαθμιαία συρρίκνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (17ος αι. και μετά) και την πλήρωση του κενού στα Βαλκάνια και την Εγγύς Ανατολή (δηλ.το πρόβλημα της διαδοχής στα εδάφη της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας).

Πύλη ( ή Υψηλή Πύλη ) : ονομασία της οθωμανικής κυβέρνησης από την πύλη στην είσοδο του κτιριακού συμπλέγματος που στέγαζε τις κεντρικές διοικητικές υπηρεσίες της Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη (πρβλ. Λευκός Οίκος)

Τανζιμάτ(1839-1878): πολιτικές μεταρρυθμίσεις υπέρ των θρησκευτικών μειονοτήτων που επιβλήθηκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία από τις Μεγάλες Δυνάμεις

Χάτι Χουμαγιούν: επίσημο οθωμανικό έγγραφο που φέρει την ιδιόχειρη υπογραφή του Σουλτάνου

6.Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Αγροτική οικονομία : ο τύπος της οικονομίας που βασίζεται στην πρωτογενή παραγωγή αγαθών και ιδίως τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, την υλοτομία κ.λπ.

Δευτερογενής τομέας παραγωγής : ο τομέας της οικονομίας που αφορά τη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων· η βιοτεχνική και βιομηχανική παραγωγή.

Παραγωγική μονάδα : κάθε μονάδα που αναπτύσσει οικονομική δραστη-ριότητα και είναι σε θέση να παράγει οικονομικά αγαθά.

Παραγωγικό σύστημα : ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται ένα έργο, μια δραστηριότητα κ.λπ. που αποβλέπει στην παραγωγή αγαθών.

Εργοστασιακό σύστημα : το παραγωγικό σύστημα στο οποίο η παραγωγή αγαθών πραγματοποιείται με τη χρησιμοποίηση μηχανών.

Κατά κεφαλήν εισόδημα : οικονομικός δείκτης με τον οποίο προσδιορίζεται το βιοτικό επίπεδο των πολιτών μιας χώρας. Προκύπτει διαιρώντας το εθνικό εισόδημα της χώρας αυτής με τον αριθμό του συνολικού πληθυσμού της.

Εμπορική Επανάσταση : η περίοδος της ευρωπαϊκής οικονομικής επέκτασης, της αποικιοκρατίας και του μερκαντιλισμού (1520- 1650).0ι εξερευνήσεις του 15ου και 16ου αι.επέτρεψαν στις ευρωπαϊκές δυνάμεις να δημιουργήσουν εκτεταμένα δίκτυα διεθνούς εμπορίου και να συγκεντρώσουν μεγάλες ποσότητες πλούτου.

8.Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Ιμπεριαλισμός (< λατ.λ.imperium): η πολιτική των ισχυρών χωρών για παγκόσμια οικονομική & εδαφική κυριαρχία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β” Από τον 19ο στον 20ο αιώνα (1871-1914)

1.Η ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑΣ

Μεσσιανισμός : η εναπόθεση των ελπίδων για διέξοδο από μια κρίση στη σωτήρια δράση υποτιθέμενης

χαρισματικής προσωπικότητας (μεσσίας).

Βρετανική Κοινοπολιτεία (ίδρυση 1926) : εθελοντική ένωση 53 ανεξάρτητων κρατών, πρώην αποικιών της Βρετανικής Αυτοκρατορίας με κοινή γλώσσα εργασίας την αγγλική.

4.ΕΘΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

Πανσλαβισμός : πνευματική & πολιτική κίνηση του 19ου αι. και των αρχών του 20ου αι. στηριγμένη στην κοινή ιστορική κληρονομιά των Σλάβων· αποσκοπούσε στη συνένωση όλων των σλαβικών λαών των Βαλκανίων, υπό την αιγίδα της Ρωσίας, και μέσω αυτής στην πραγματοποίηση του ρωσικού ονείρου για διέξοδο στη Μεσόγειο.

Εξαρχία : η ανεξάρτητη Βουλγαρική Εκκλησία, που ιδρύθηκε το 1870, όταν αποσπάστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Νεότουρκοι : νεαροί αξιωματικοί του σουλτανικού στρατού, καλλιεργημένοι και με ευρωπαϊκή στρατιωτική παιδεία. Στα τέλη του 19ου αι. δημιούργησαν την οργάνωση «Ένωση και Πρόοδος» με σκοπό την επιβολή μεταρρυθμιστικού προγράμματος στην οθωμανική κοινωνία.

Εθνοκάθαρση : συστηματική φυσική και άλλου είδους εξόντωση εθνοτήτων από την πολιτικά κυρίαρχη εθνότητα ενός κράτους (βλ. γενοκτονίες Αρμενίων, Ποντίων).ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ” Ο Α” Παγκόσμιος πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του

4.ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΙΡΗΝΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ (1919-1920)

Μειονότητα : μικρό τμήμα του πληθυσμού ενός κράτους ή μιας χώρας του οποίου τα μέλη διαφέρουν σε ορισμένα χαρακτηριστικά (π.χ.φυλή, γλώσσα, θρησκεία κτλ.) από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Αναθεωρητισμός : η μεταπολεμική πολιτική των δυσαρεστημένων χωρών (Γερμανίας, Ιταλίας, Ουγγαρίας και Βουλγαρίας), οι οποίες προσπαθούσαν να αναθεωρήσουν το εδαφικό καθεστώς που είχε προκύψει από τις συνθήκες ειρήνης του Α’Παγκοσμίου Πολέμου.

Προσάρτηση : η μονομερής πράξη με την οποία ένα κράτος υπάγει στην εδαφική του κυριαρχία εδάφη που βρίσκονται κάτω από άλλο καθεστώς.

6.HΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Σοβιέτ : εκλεγμένα κυβερνητικά συμβούλια που απάρτιζαν οι αντιπρόσωποι των εργατών, των αγροτών και των στρατιωτών κατά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 στη Ρωσία

Μπολσεβίκοι (= πλειοψηφικοί): τα μέλη της αριστερής πτέρυγας του ρωσικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, οι οποίοι με επικεφαλής το Λένιν, προχώρησαν στην επανάσταση του 1917.

Εθνικοποίηση: η μεταφορά της ιδιοκτησίας μιας ιδιωτικής επιχείρησης ή άλλης ιδιωτικής ιδιοκτησίας σε μια εθνική κυβέρνηση (απαλλοτρίωση ή αναγκαστική πώληση).

Διεθνισμός: δόγμα της μαρξιστικής ιδεολογίας σύμφωνα με το οποίο τελικός στόχος πρέπει να είναι η διεθνής αλληλεγγύη που θα επιτευχθεί με την ένωση των λαών και την κατάργηση των συνόρων, με την επικράτηση των κομμουνιστικών κινημάτων διεθνώς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ” Η Ευρώπη και ο κόσμος κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου

1. HΔΕΚΑΕΤΙΑ 1920-1930

Συλλογική ασφάλεια : βασική αρχή ειρηνικής συνύπαρξης των κρατών στο διεθνές πλαίσιο.Κρατικοποίηση: η διαδικασία κατά την οποία το κράτος αναλαμβάνει να διευθύνει, να λειτουργήσει και να αναπτύξει οικονομικά επιχειρήσεις ή καλλιεργήσιμεςεκτάσεις για λογαριασμό ολόκληρου του λαού.

Φασισμός: πολιτικός όρος ο οποίος δηλώνει το δικτατορικό και ολοκληρωτικό πολιτικό καθεστώς που εφαρμόστηκε στην Ιταλία από το 1922-1945. Ιδρυτής καιηγέτης του υπήρξε ο Μπενίτο Μουσολίνι.

2. ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1923-1930)

Κοινοβουλευτική Δημοκρατία : πολυκομματικό πολιτικό καθεστώς βασιζόμενο στην αρχή της πλειοψηφίας και της λαϊκής κυριαρχίας.

Οικουμενική κυβέρνηση: η κυβέρνηση που σχηματίζεται με πολιτικούς προερχόμενους από το σύνολο των πολιτικών παρατάξεων που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, όταν καμιά πολιτική παράταξη ούτε κάποιος συνασπισμός κομμάτων δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την αυτοδυναμία.

3. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ

Υποτίμηση: η μείωση της συναλλαγματικής αξίας μιας νομισματικής μονάδας σε σχέση με άλλες νομισματικές μονάδες ή σε σχέση με το χρυσό. Η υποτίμηση του νομίσματος καθιστά φθηνότερες τις εξαγωγές μιας χώρας & ακριβότερες τις εισαγωγές και γι’αυτό αναβαθμίζει την ανταγωνιστικότητα της εγχώριας παραγωγής.

Ράιχ: η λέξη στα γερμανικά σημαίνει «βασίλειο» και προέρχεται από τον τίτλο HeiligesRomischesReichDeutscherNation(Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του γερμανικού έθνους) < Πρώτο Ράιχ (862-1806), Δεύτερο Ράιχ (1890-1918,1918-1933), Τρίτο Ράιχ (έδωσε την ονομασία ο Χίτλερ την περίοδο της ναζιστικής δικτατορίας για λόγους προπαγάνδας).

Προπαγάνδα: η συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια διασποράς φημών, με σκοπό τη διαμόρφωση της στάσης της κοινής γνώμης σε συγκεκριμένη κατεύθυνση και με συγκεκριμένους στόχους, προκειμένου να εξυπηρετηθούν πολιτικοί ή άλλοι στόχοι των φορέων ή των προσώπων που την υλοποιούν.

Γκεστάπο: η κρατική μυστική αστυνομία της ναζιστικής Γερμανίας. Υπήρχε πριν αναλάβει την ηγεσία ο Χίτλερ. Επί των ημερών του, μετατράπηκε σε μια τρομοκρατική οργάνωση, που καταδίωκε ανηλεώς οποιονδήποτε φανερό ή μη αντίπαλο του ναζιστικού καθεστώτος.

Ες-Ες (SS< SCHUTZSTAFFEL= ομάδα προστασίας) : η παραστρατιωτική οργάνωση που ξεκίνησε ως προσωπική σωματοφυλακή του Χίτλερ και εξελίχτηκε στον ιδιωτικό στρατό του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος.Προτεκτοράτο: όρος του διεθνούς δικαίου που δηλώνει συγκεκριμένη περιοχή, η οποία ελέγχεται από μία ή περισσότερες προστάτιδες δυνάμεις.

2. Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ

ΠΟΛΕΜΟΥ (1939-1942)

Τακτική του «αστραπιαίου πολέμου»: στρατιωτική τακτική που εφάρμοσαν τα ναζιστικά στρατεύματα, η οποία στηριζόταν στην ταυτόχρονη και εντατική χρήση τεθωρακισμένων, πυροβολικού και αεροπορίας, με στόχο τον αιφνιδιασμό του εχθρού και τη γρήγορη εξουδετέρωσή του.

RAF (RoyalAirForce): η βρετανική αεροπορία κατά το Β’Παγκόσμιο Πόλεμο.

Λουφτβάφε (Luftwaffe): η γερμανική αεροπορία κατά το Β’Παγκόσμιο Πόλεμο.

Bέρμαχτ: οι χερσαίες στρατιωτικές δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας.AfricaKorps: το γερμανικό εκστρατευτικό σώμα που πολεμούσε στη Β.Αφρική κατά το Β” Παγκόσμιο Πόλεμο (1941-1942) υπό τις διαταγές του στρατάρχη Ρόμελ. Αναχαιτίστηκε από τον άγγλο στρατηγό Μοντγκόμερι στο Ελ Αλαμέιν της Αιγύπτου (Νοέμ.1942).

5. ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ – ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

Γενοκτονία (genocide): ο όρος εισάγεται στο διεθνές δίκαιο με τη Σύμβαση του 1948 από τον ΟΗΕ. Είναι η επιδίωξη καταστροφής (συνολικά ή μερικά ) μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας

1. είτε με δολοφονία των μελών της2. είτε με την πρόκληση σοβαρής σωματικής ή διανοητικής βλάβης σε κάποια από τα μέλη της3. είτε με την σκόπιμη επιβολή στην ομάδα δυσμενών συνθηκών ζωής ώστε να επέλθει η φυσική εξόντωσή της4. είτε με την επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην αποτροπή γεννήσεων στο εσωτερικό της & με την υποχρεωτική μεταφορά των παιδιών της ομάδας σε κάποια άλλη.

Γκέτο: χώρος μιας συνοικίας όπου οι Γερμανοί περιόριζαν τους Εβραίους, αφαιρώντας τους κάθε δυνατότητα επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Η ονομασία προέρχεται από ομώνυμη εβραϊκή συνοικία της μεσαιωνικής Βενετίας.

6. OΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΤΩΝ ΝΙΚΗΤΩΝ

Σιδηρούν παραπέτασμα: η νοητή διαχωριστική γραμμή (μετά το Β’Παγκόσμιο Πόλεμο) ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και στα υπόλοιπα κομμουνιστικά κράτη από τη μια πλευρά και από την άλλη στις χώρες της Δυτική Ευρώπης (ΝΑΤΟ). Η πατρότητα του όρου αποδίδεται στον Τσόρτσιλ και σύμφωνα με τη δυτική οπτική καταγγέλλεται ο αυστηρός έλεγχος που έχει επιβληθεί στους λαούς της Αν. Ευρώπης από τα κομμουνιστικά καθεστώτα τους.

Ψυχρός πόλεμος: η μεταπολεμική περίοδος (1950 και μετά), στην οποία κυριαρχούν οι ανταγωνισμοί μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, σε επίπεδο πολιτικής και οικονομικής πολιτικής καθώς και εξοπλισμών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ’. Ο μεταπολεμικός κόσμος

1. Η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ- Η ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΟΗΕ

Τρίτος Κόσμος: το σύνολο των χωρών της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής που προέκυψαν στο πλαίσιο της μεταπολεμικής διαδικασίας για αποαποι- κιοποίηση, εκδημοκρατισμό και

για εθνική χειραφέτηση των χωρών που το προηγούμενο διάστημα βρίσκονταν υπό αποικιακό καθεστώς. Αρχικά ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει όσες χώρες δεν εντάχθηκαν στο δυτικό ή ανατολικό συνασπισμό κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

3. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Πολιτική ειρηνικής συνύπαρξης: πολιτική προσέγγισης ανάμεσα στα δύο αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα (Ανατολικό και Δυτικό) που εγκαινίασε ο Νικίτα Χρουστσόφ μετά το θάνατο του Στάλιν με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης του Ψυχρού πολέμου.

Σύμφωνο της Βαρσοβίας: συμμαχία των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης με την ΕΣΣΔ, που δημιουργήθηκε το 1955 ως απάντηση του ανατολικού συνασπισμού στην προηγούμενη ίδρυση του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ).

Αποσταλινοποίηση: η πολιτική της συστηματικής διαδικασίας εξάλειψης του αυταρχισμού και της

προσωπολατρίας που είχε καλλιεργηθεί στην ΕΣΣΔ την εποχή του Στάλιν, που εισηγήθηκε και

εφάρμοσε ο νέος ηγέτης της χώρας Νικίτα Χρουστσόφ (19541968).Ύφεση: πολιτικός όρος που παραπέμπει στην αποκλιμάκωση της πολιτικής έντασης μεταξύ των δύο συνασπισμών στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

5. Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ:

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Συμβούλιο της Ευρώπης: διεθνής οργανισμός που ιδρύθηκε το Μάιο του 1949 και αποσκοπεί στην ανάδειξη της κοινής ευρωπαϊκής πολιτισμικής κληρονομιάς και στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

7. Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ

Μεταπολίτευση: η μετάβαση της Ελλάδας από τη δικτατορία σε ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό δημοκρατικό καθεστώς. Η Μεταπολίτευση ξεκινάει με την επιστροφή του Κ. Καραμανλή από τη Γαλλία και την ανάληψη της εξουσίας μετά την πτώση της δικτατορίας, στις 24 Ιουλίου 1974.

Υφαλοκρηπίδα: το τμήμα του θαλάσσιου βυθού ενός κράτους το οποίο αποτελεί την ομαλή προέκταση της ακτής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ως το σημείο στο οποίο αυτή διακόπτεται απότομα. Η υφαλοκρηπίδα διακόπτεται εκεί όπου ο βυθός αποκτά απότομη κλίση 30-45ο. Βάσει του διεθνούς δικαίου, η υφαλοκρηπίδα ενός κράτους εκτείνεται στο τμήμα του θαλάσσιου βυθού που βρίσκεται γύρω από τις ακτές του και πέρα από την Αιγιαλίτιδα ζώνη (τα χωρικά ύδατα) μέχρι βάθους 200 μέτρων. Σε αυτή την περιοχή το παράκτιο κράτος μπορεί να ασκεί αποκλειστική εκμετάλλευση.

Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431 π.Χ.-404 π.Χ.)

Αμέσως μετά το αίσιο τέλος των περσικών πολέμων και την αξιοθαύμαστη ενότητα που -παραδόξως- επέδειξαν οι πόλεις-κράτη της κλασικής εποχής, η κατάσταση των πολιτικών πραγμάτων στον ελλαδικό χώρο επανήλθε στην προηγούμενη ρουτίνα του…αλληλοσπαραγμού μεταξύ των ανεξάρτητων πόλεων-κρατών. Οι Έλληνες με τους αγώνες για την υπεράσπιση της ελευθέριας τους απέναντι στους Πέρσες καλλιέργησαν έναν πρώιμο εθνικό δεσμό ανάμεσα τους, εντούτοις δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν και μια αντίστοιχη πολιτική ένωση. Τα πρώτα επικίνδυνα συμπτώματα διχόνοιας εμφανίστηκαν ανάμεσα στις δυο πόλεις που είχαν προσφέρει και τα περισσότερα για την αντιμετώπιση του περσικού κινδύνου, την Αθήνα και τη Σπάρτη. Την πολύπλευρη αυτή διαμάχη ανάμεσα στις δυο πόλεις και τον πόλεμο που ακολούθησε ανάμεσα τους τον εξιστορεί με θαυμαστό τρόπο ο Θουκυδίδης, ένας Αθηναίος πολίτης που έλαβε και ο ίδιος μέρος ως στρατηγός στις πολεμικές

επιχειρήσεις. Γεννημένος στον Αλιμούντα της Αττικής ανάμεσα στο 460 π.Χ. και στο 454 π.Χ. ήταν στην ακμή της η νεότητας του όταν ξέσπασε το 431 π.Χ. ο κατ’ αυτόν «σημαντικότερος από όλους τους έως τότε πολέμους», ο επονομαζόμενος μετέπειτα Πελοποννησιακός πόλεμος.

Οι συμμαχίες του Πελοποννησιακού πολέμου

Ο Θουκυδίδης είναι η βασικότερη πηγή που έχουμε για την περίοδο που ξεκινάει από το 479 π.Χ. μέχρι και το 411 π.Χ., λίγο πριν δηλαδή το τέλος του πολέμου που τοποθετείται το 404 π. Χ. Τα τελευταία 7 χρόνια μας τα εξιστορεί ο Ξενοφώντας στα «Ελληνικά» του, ένα βιβλίο σχετικά με τα γεγονότα από το 411 π.Χ. έως το 362 π.Χ. Ο Θουκυδίδης με το έργο του αυτό οριοθετεί ουσιαστικά την επιστήμη της ιστορίας που κατ’ αυτόν έχει μια δική της νομοτέλεια και είναι ο πρώτος που αντιλαμβάνεται ότι ο παράγοντας τύχη δεν συνδέεται με το υπερφυσικό αλλά αποτελεί ένα αστάθμητο στοιχείο που ο άνθρωπος αδυνατεί να προβλέψει. Η φιλοσοφία του έχει αγκαλιάσει τον ορθολογισμό των προγενέστερων Ιώνων φιλοσόφων στο επίπεδο της αντίληψης και της ερμηνείας των πραγμάτων. Είναι, ή τουλάχιστον προσπαθεί να είναι, αντικειμενικός, είναι ακριβής, διαχωρίζει τα αίτια από τις αφορμές και το κυριότερο ήταν εκεί. Χρησιμοποιεί λογικές μεθόδους, όπως την αυτοψία ή τη διασταύρωση των πηγών του προσπαθώντας να είναι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικός. Σημαντικό επίσης το γεγονός ότι έχει κατανοήσει το μέγεθος και τη σπουδαιότητα του εγχειρήματος του επιθυμώντας αυτό να έχει αιώνια αξία.

Προτομή του Θουκυδίδη

Η αντιπαλότητα ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη εκδηλώθηκε αμέσως μετά τη ναυμαχία της Μυκάλης το 479 π.Χ. όταν έπρεπε να λυθεί το θέμα της προστασίας των πόλεων της Ιωνίας. Η Σπάρτη, μια κατά κύριο λόγο ηπειρωτική δύναμη, αδυνατούσε να συμμετάσχει σε υπερπόντιες περιπέτειες και συνέστησε προσβλητικά στους Ίωνες να εγκαταλείψουν τις πόλεις τους και να

εγκατασταθούν στην κυρίως Ελλάδα. Το αντίπαλο δέος όμως η Αθήνα που διέθετε τις πανίσχυρες τριήρεις και είχε εξασφαλίσει την κυριαρχία στο ανατολικό Αιγαίο, προσφέρθηκε να προστατεύσει τους Ίωνες. Γύρω από αυτήν την ναυτική κυριαρχία η Αθήνα θα ιδρύσει το χειμώνα του 477 π.Χ. τη Συμμαχία της Δήλου, σκοπός της οποίας ήταν η προστασία των πόλεων της Ιωνίας από τους Πέρσες. Όλες οι πόλεις της Ιωνίας, όλα τα νησιά από τη Λέσβο μέχρι τη Ρόδο, οι περισσότερες πόλεις της Προποντίδας και της Χαλκιδικής, οι Κυκλάδες και η Εύβοια εντάχθηκαν στη συμμαχία αυτή. Ο Αριστείδης εκ μέρους των Αθηναίων καθόρισε τους όρους συμμετοχής ο σημαντικότερος εκ των οποίων αφορούσε την εισφορά σε χρήμα σε ένα κοινό ταμείο που στήθηκε στη Δήλο, παλαιό κέντρο της Ιωνικής Αμφικτιονίας. Ο επιθετικός πόλεμος ενάντια στους Πέρσες από τούδε και εξής διεξάγεται από τις αθηναϊκές τριήρεις. Ο στρατηγός Κίμωνας, γιος του Μιλτιάδη, καθαρίζει αρχικά το Αιγαίο από του Σκυριανούς πειρατές τους Δόλοπες ενώ εν συνεχεία το 465 π.Χ. εδραιώνει την ναυτική κυριαρχία των Αθηναίων με τη νίκη του ενάντια στους Πέρσες στις εκβολές του ποταμού Ευρυμέδοντα στην περιοχή της Παμφυλία της Μικράς Ασίας. Από τη μεριά τους οι Σπαρτιάτες παρατηρούν ανήσυχοι και με φθόνο την οχύρωση της Αθήνας με την κατασκευή των μακρών τειχών το 458 π.Χ., παράλληλα με τον καλλωπισμό που εγκαινιάζει ο Περικλής για να αναδείξει το αθηναϊκό μεγαλείο, ασχέτως αν οι σύμμαχοι πλήρωναν το λογαριασμό…

Σταδιακά άρχισε να διαγράφεται ένας έντονος αθηναϊκός ηγεμονισμός που περισσότερο ήταν βάρος για τις συμμαχικές πόλεις παρά προστασία. Έκφανση της δεσποτικής συμπεριφοράς της Αθήνας αποτελεί και η μεταφορά του συμμαχικού ταμείου από την Δήλο στην Αθήνα το 454 π.Χ. και η αφιέρωση του από τον Απόλλωνα στην Αθηνά. Συνέπεια αυτού του ηγεμονισμού ήταν και ο υποβιβασμός πολλών πόλεων σε καθεστώς πλήρους υποτέλειας καθώς και η υποχρέωση τους να αναθέτουν την εκδίκαση των διαφορών τους στα αθηναϊκά δικαστήρια. Το 448 π.Χ. μάλιστα με τον «νόμο περί νομισμάτων» επιβάλουν στους συμμάχους τα αττικά αργυρά νομίσματα και τους υποχρεώνουν να εξάγουν τα προϊόντα τους μόνο στην Αθήνα. Άρχισαν έτσι σταδιακά να εκδηλώνονται ορισμένες αντιδράσεις από τις συμμαχικές πόλεις με αποστασίες, όπως της Νάξου το 469 π.Χ. και της Θάσου το 465 π.Χ., που σε πολλές περιπτώσεις υποδαυλίζονταν από τη Σπάρτη που κατηύθυνε την Πελοποννησιακή συμμαχία. Τέλος σε αυτόν τον, ακήρυχτο κατ’ ουσία, πόλεμο έβαλαν οι Τριακονταετείς Σπονδές το 445 π.Χ. που συνομολογήθηκαν ανάμεσα στις δυο συμμαχίες. Ουσιαστικά εξασφαλιζόταν η μη ανάμειξη του ενός στα πράγματα του αλλού ενώ η Αθήνα παραχωρούσε όλες τις κτήσεις της στην Πελοπόννησο και οι Μεγαρείς γίνονταν σύμμαχοι της Σπάρτης. Από την αρχή όμως φάνηκε πως η Τριακονταετής ειρήνη ήταν επισφαλής. Οι Σπαρτιάτες δεν εγκατέλειψαν στιγμή την στρατηγική τους που ουσιαστικά συνίστατο στο δόγμα ότι αφού αυτοί δεν είχαν τη δυνατότητα να είναι απόλυτοι κυρίαρχοι στην Ελλάδα δεν θα ήταν κανείς… Μια μικρή αφορμή αρκούσε για να ξεσπάσει η υποβόσκουσα αντιπαλότητα ανάμεσα στα μεγαθήρια της κλασικής Ελλάδας. Τον σπινθήρα άναψε η ανάμειξη των Αθηναίων, στο πλευρό των δημοκρατικών Κερκυραίων, στον πόλεμο μεταξύ Κέρκυρας και Κορίνθου σχετικά με την Επίδαμνο και η αντίστοιχη προσφορά βοήθειας των Κορινθίων στην Ποτείδαια που είχε αποστατήσει από την Αθήνα το 432 π.Χ.

Μοντέλο αρχαίας ελληνικής τριήρους, Deutsches Museum, Μόναχο, Γερμανία.

Η πρώτη δεκαετία του πολέμου από το 431 π.Χ. ως το 421 π.Χ. αναφέρεται ως Αρχιδάμειος πόλεμος και ξεκινά με την αιφνιδιαστική επίθεση των Θηβαίων ενάντια στις Πλαταιές και την εισβολή του βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμου στην Αττική την οποία και λεηλατεί. Η τακτική των δυο αντιπάλων είναι ριζικά αντίθετη και σχετίζεται με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του καθενός. Από τη μεριά τους οι Σπαρτιάτες προσπαθούν να παρασύρουν τους Αθηναίους σε ανοιχτές μάχες στην ξηρά, ενώ οι Αθηναίοι προσπαθούν να τις αποφεύγουν. Το πολεμικό σχέδιο του Περικλή συνίστατο στην οχύρωση των Αθηναίων μέσα στα απόρθητα μακρά τείχη, την εγκατάλειψη της υπαίθρου χώρας στις δηώσεις των

Σπαρτιατών και τον απρόσκοπτο εφοδιασμό της πόλης δια θαλάσσης. «Ας αφήσουμε τη γη και τα σπίτια, αλλά ας φυλάξουμε την πολιτεία και τη θάλασσα. Δεν πρέπει να πολεμήσουμε τους Πελοποννήσιους, που πολύ μας ξεπερνούν σε αριθμό, κάτω από την επίδραση του θυμού μας για την απώλεια της ιδιοκτησίας μας.[...] Αν πίστευα ότι θα με ακούγατε θα σας έλεγα: Πηγαίνετε μόνοι σας και καταστρέψτε τα και αποδείξτε στους Πελοποννήσιους ότι τίποτα από αυτά δεν θα σας συγκινήσει. Τέτοια είναι η δύναμη που δίνει η ναυτική ηγεμονία.» (Θουκ. Α 143). Αλλά ο Περικλής είχε υπολογίσει χωρίς τα… μικρόβια. Ο συνωστισμός χιλιάδων πολιτών μέσα στα περιορισμένα όρια των μακρών τειχών και η έλλειψη υποδομών υγιεινής σε μεγάλη κλίμακα δημιούργησαν τις ιδανικές συνθήκες για το ξέσπασμα επιδημίας. Πράγματι το 430 π.Χ. ενσκήπτει στην Αθήνα φοβερή επιδημία, για τη φύση της οποίας μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν, που μέχρι το 427 π.Χ. είχε θερίσει το 1/3 του πληθυσμού μαζί και τον Περικλή.

Η απώλεια του ιθύνοντα νου τον Αθηναίων ήταν το μεγαλύτερο χτύπημα για την πόλη που παραδόθηκε στο εξής στις ορέξεις διαφόρων δημαγωγών της ριζοσπαστικής δημοκρατικής παράταξης όπως ο Κλέωνας και ο Υπέρβολος. Στο πεδίο των επιχειρήσεων το 425 π.Χ. σημειώνεται μια θετική εξέλιξη για τους Αθηναίους αφού καταλαμβάνουν την παραλιακή περιοχή της Πύλου και τη νήσο Σφακτηρία αποκλείοντας εκεί 420 οπλίτες της πελοποννησιακής συμμαχίας, 180 από τους οποίους ήταν γνήσιοι Σπαρτιάτες. Την επόμενη όμως χρονιά το 424 π.Χ. η προσπάθεια των Αθηναίων να κατακτήσουν την Βοιωτία αποτυγχάνει παταγωδώς με τον στρατό του στρατηγού Ιπποκράτη να ηττάται κοντά στο Δήλιον από τον βοιωτάρχη Παγώνδα. Παράλληλα οι Αθηναίοι αρχίζουν να κάνουν σχέδια για την κατάκτηση της Σικελίας και βρίσκουν μια πρώτη ευκαιρία να αναμειχθούν στα εκεί πράγματα στέλνοντας μια δύναμη 20 τριηρών στους Λεοντίνους, με τους οποίους ήταν σύμμαχοι, ενάντια στις Συρακούσες που είχαν υποσχεθεί βοήθεια στους Σπαρτιάτες. Όμως με το συνέδριο ειρήνης στην Γέλα το 424 π.Χ. οι Σικελιώτες ήρθαν σε συνεννόηση μεταξύ τους και οι Αθηναίοι επέστρεψαν άπραγοι στην πόλη τους. Τέλος στα 424 π.Χ. η σημαντικότερη αποικία των Αθηναίων στη Θράκη, η Αμφίπολη, αποστατεί. Ο Θουκυδίδης (ο ιστορικός) και ο Ευκλής στρατηγοί των Αθηναίων αδυνατούν να κινητοποιηθούν έγκαιρα με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της Αμφίπολης να κάνουν δεκτούς τους όρους του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα που περιελάμβαναν ίσα πολιτικά δικαιώματα και εγγύηση των περιουσιών τους. Οι Αθηναίοι ταράχτηκαν από τις απανωτές στρατιωτικές αποτυχίες, έθαψαν τις φιλοπόλεμες φωνές και υπό την ηγεσία του Νικία προσπάθησαν να έρθουν σε διαπραγματεύσεις με τους Πελοποννήσιους που κατέληξαν σε ειρήνη το 421 π.Χ. Η Νικίειος ειρήνη θα είχε διάρκεια 50 χρόνια και οι δυο αντίπαλοι όφειλαν να αποδώσουν όσα εδάφη είχαν καταλάβει στη διάρκεια του πολέμου, με ορισμένες εξαιρέσεις.

Τα μακρά τείχη της Αθήνας.

Η ειρήνη του Νικία θορύβησε πολλούς από τους συμμάχους της Σπάρτης και οδήγησε στη διάλυση της Πελοποννησιακής συμμαχίας με την Κόρινθο, τη Μαντίνεια, την Ήλιδα και το Άργος να δημιουργούν δικό τους συνασπισμό. Η φιλοπολεμική παράταξη στην Αθήνα αναθάρρησε και ενισχύθηκε με την προσθήκη μιας προσωπικότητας που θα σφραγίσει τη μοίρα της Αθήνας. Ο Αλκιβιάδης, ένας νέος άνδρας ευγενούς καταγωγής, ευφυέστατος αλλά χωρίς ηθικές αναστολές αναλαμβάνει να ξυπνήσει το πολεμικό αίσθημα των Αθηναίων με μια εκστρατεία ενάντια στην Επίδαυρο αφού προηγουμένως η Ήλιδα, η Μαντίνεια και το Άργος είχαν συνυπογράψει με την Αθήνα εκατονταετή συμμαχία. Η βοήθεια της Σπάρτης προς την Επίδαυρο ήταν η αφορμή του δεύτερου επεισοδίου του πολέμου. Στην Μαντίνεια το 418 π.Χ. οι Αθηναίοι υπέστησαν νέα ήττα ενώ οι νέοι σύμμαχοι τους επέστρεψαν στην προηγούμενη συμμαχία τους με τη Σπάρτη. Οι Αθηναίοι αρκέστηκαν να υποτάξουν τη Μήλο το 416 π.Χ. προβαίνοντας όμως σε ωμότητες ενάντια στους κατοίκους της, αφού σφαγιάσανε όλους τους άνδρες που ήταν σε στρατεύσιμη ηλικία. Την ίδια χρονιά καταφτάνει στην Αθήνα αντιπροσωπία από την πόλη Έγεστα της Σικελίας ζητώντας στρατιωτική βοήθεια ενάντια στον γειτονικό Σελινούντα, σύμμαχο της Σπάρτης καθώς και αρωγή προς τους Λεοντίνους ενάντια στους Συρακούσιους. Ο Αλκιβιάδης και οι ριζοσπαστικοί δημοκρατικοί ευχαρίστως δέχτηκαν το αίτημα για παροχή βοήθειας και διέβλεψαν την δυνατότητα κυριαρχίας σε όλη τη Σικελία. Εγκατέλειπαν ουσιαστικά το σχέδιο του Περικλή για διατήρηση και όχι επέκταση της αθηναϊκής ηγεμονίας. Έτσι το καλοκαίρι του 415 π.Χ. ένας στόλος από 134

τριήρεις και 6.000 οπλίτες αναχωρεί από την Αθήνα για τη Σικελία με στρατηγούς τον Αλκιβιάδη, τον Νικία και τον Λάμαχο. Το μέγεθος της εκστρατευτικής δύναμης δεν άφηνε κανένα περιθώριο παρερμηνείας: οι Αθηναίοι έρχονταν να κατακτήσουν. Ένα ύποπτο περιστατικό όμως έβαλε σε κίνδυνο ευθύς εξ αρχής την προσπάθεια. Ο Αλκιβιάδης κλήθηκε αιφνιδιαστικά πίσω στην Αθήνα κατηγορούμενος για ιεροσυλία, ότι είχε δηλαδή σπάσει σε κατάσταση μέθης μερικές στήλες του Ερμή που τότε χρησιμοποιούνταν ως οδοδείκτες. Επρόκειτο μάλλον για πολιτική σκευωρία σε βάρος του από πολιτικούς αντιπάλους του. Το κατηγορητήριο στηρίχτηκε στην ομολογία κάποιου Ανδοκίδη που κατονόμαζε μαζί με άλλους και τον Αλκιβιάδη ως «ερμοκοπίδες». Ο ίδιος ο Θουκυδίδης πάντως δηλώνει πως η αλήθεια για το περιστατικό ποτέ δεν μαθεύτηκε. Ουσιαστικά ο ιθύνων νους της εκστρατείας έβγαινε εκτός μάχης από «φίλια πυρά». Η κατάσταση επιδεινώθηκε περισσότερο με την αποστασία του Αλκιβιάδη στους Σπαρτιάτες και την αποστολή στις Συρακούσες μικρής εκστρατευτικής δύναμης Σπαρτιατών υπό τον ευφυή στρατηγό Γύλιππο. Η απόπειρα των Αθηναίων για κατάληψη των Συρακουσών το 414 π.Χ. στέφθηκε με παταγώδη αποτυχία χάρη και στην στρατηγική ανικανότητα του Νικία, που σαν άνθρωπος μπορεί να ήταν αξιαγάπητος στους στρατιώτες αλλά σαν στρατηγός αποδείχτηκε τουλάχιστον ανεπαρκής. Το αποτέλεσμα ήταν να αποδεκατιστεί ο αθηναϊκός στρατός και η εκστρατεία να καταλήξει σε ένα από τα μεγαλύτερα φιάσκο της παγκόσμιας ιστορίας.

Το θέατρο των επιχειρήσεων του πολέμου μεταφέρεται πλέον στο τελευταίο εναπομείναν μέρος που κυριαρχούσε η Αθήνα, το ανατολικό Αιγαίο. Ξεκινάει μάλιστα και η ενεργός συμμετοχή των Περσών στα ελληνικά πράγματα χρηματοδοτώντας τον ελληνικό αλληλοσπαραγμό. Το 412 π.Χ. ξεσηκώνονται σε αποστασία από την Αθήνα πολλές πόλεις του ανατολικού Αιγαίου όπως η Μίλητος, η Τέως και η Φώκαια. Ακολούθως το 409 π.Χ. σπαρτιατική αντιπροσωπεία φτάνει στα Σούσα της Περσίας και καταφέρνει να πείσει τον Βασιλέα να υποστηρίξει την Σπάρτη στον πόλεμο ενάντια στην Αθήνα αναγνωρίζοντας του την κυριαρχία στη Μικρά Ασία. Πράγματι το περσικό χρυσάφι έκανε τη δουλειά του. Ο ιδιοφυής Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος αφού συγκέντρωσε στόλο κατανίκησε τους Αθηναίους στους Αιγός Ποταμούς το 404 π.Χ. και εδραίωσε την σπαρτιατική κυριαρχία σε ένα νευραλγικό για την επιβίωση της Αθήνας σημείο στον Ελλήσποντό. Πλέον ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα για την Αθήνα. Ο Άγις από τη Δεκέλεια και ο Παυσανίας από τον Ισθμό είχαν αποκόψει την πρόσβαση της Αθήνας στην ηπειρωτική Ελλάδα ενώ ο Λύσανδρος καταπλέοντας έξω από τον Πειραιά στραγγάλιζε ουσιαστικά την Αθήνα. Οι Αθηναίοι υπέκυψαν στους ταπεινωτικούς όρους που επέβαλαν οι Σπαρτιάτες, μεταξύ άλλων να εγκαθιδρύσουν ολιγαρχικό πολίτευμα, να γκρεμίσουν τα μακρά τείχη και να καταστρέψουν το ναυτικό τους εκτός από 12 τριήρεις, με τους εχθρούς της δημοκρατίας να πανηγυρίζουν το τέλος του πολέμου υπό την μουσική αυλητρίδων «πιστεύοντας ότι τότε ανέτειλε για την Ελλάδα η μέρα της ελευθερίας» (Ξενοφ. Ελλην. ΙΙ, 2, 23).

Σπαρτιάτης οπλίτης. Αγαλματίδιο του 5ου αι. π.Χ.

Αυτό ήταν και το τέλος του αθηναϊκού μεγαλείου του 5ου π.Χ. αιώνα. Έκτοτε η Αθήνα θα είναι μόνο σκιά του παλαιού εαυτού της. Η σύγκρουση των δυο κυρίαρχων πόλων του ελληνικού κόσμου συμπαρέσυρε στη δίνη του πολέμου όλες τις πόλεις-κράτη του Αιγαίου ακόμη και της Σικελίας. Πολλοί του αποδίδουν τον όρο του «αρχαίου παγκόσμιου πολέμου». Η Αθήνα μετά τον θάνατο του συνετού Περικλή παραδόθηκε στις ορέξεις δημαγωγών που καθένας είχε το δικό του πλάνο για τον πόλεμο. Καθένα από αυτά θα μπορούσε να επιτύχει αλλά η συνεχώς μεταβαλλόμενη πολεμική πολιτική των Αθηναίων επέδρασε καταλυτικά στην έκβαση του πολέμου. Ενώ η πολιτική του Περικλή συνίστατο στην εδραίωση και αναγνώριση της αθηναϊκής ηγεμονίας οι μετέπειτα πολιτικοί ακολούθησαν μια εξουθενωτική και βλακώδη προσπάθεια ιμπεριαλιστικής εξάπλωσης που γονάτισε την πόλη. Εξέλεγαν συνεχώς νέους στρατηγούς οι οποίοι πολλές φορές ήταν απλά ακατάλληλοι για πόλεμο οδηγώντας από τη μια καταστροφή στην άλλη, όπως για παράδειγμα η αποστολή συνολικά τριών αποστολών στη Σικελία που όλες κατέληξαν σε καταστροφή. Επίσης στον απόηχο της επιτυχίας τους στη ναυμαχία στις Αργινούσες

νήσους το 406 π.Χ. εκτέλεσαν τους στρατηγούς τους επειδή, λόγω κακοκαιρίας, δεν περισυνέλεξαν τους νεκρούς από την θάλασσα… Παράλληλα οι πόλεις της συμμαχίας της Δήλου βρήκαν τον εαυτό τους να πέφτει από τον ένα άρπαγα, την Περσία, στον άλλο, την Αθήνα. Οι επαχθείς εισφορές τους αντί να λειτουργούν ανταποδοτικά για την προστασία τους κατέληγαν στην κατασκευή μεγαλεπήβολων έργων τέχνης στην Αθήνα. Ουσιαστικά είχε καταλυθεί δια της συμμαχίας το κυριότερο αγαθό που αυτή υποτίθεται προστάτευε, η ανεξαρτησία των πόλεων-κρατών. Η Σπάρτη από την πλευρά της δεν ενδιαφέρθηκε τόσο για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας των πόλεων-κρατών του ελληνικού κόσμου όσο για την εξασθένιση της Αθήνας. Είναι τόσος ο φθόνος προς την αθηναϊκή ηγεμονία που θα συμμαχήσει και με τον ίδιο το διάβολο, τους Πέρσες, για να κερδίσει τον πόλεμο. Οι δυο κυρίαρχες δυνάμεις του κλασικού ελληνικού κόσμου εν τέλει εξουθενώθηκαν τόσο πολύ από αυτόν τον τριακονταετή πόλεμο που ποτέ πια δεν θα ανακάμψουν πλήρως υποκύπτοντας πρώτα στους Μακεδόνες του Φιλίππου και αργότερα στους Ρωμαίους.

Ο λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ μιλάει στο «Βήμα» για την οικειοποίηση της αρχαιότητας από τον εθνικοσοσιαλισμό και την επικαιρότητα της μελέτης του ιδεολογικού λόγου των ναζί εξαιτίας της ανόδου της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη

Το νεοκλασικιστικό γλυπτό «Προμηθέας» του Αρνο Μπρέκερ, του γλύπτη-εκφραστή των ιδεωδών του Χίτλερ για την τέχνη και την αρχαιοελληνική εκδοχή της σωματικής ρώμης

Προκειμένου να νομιμοποιήσουν την υπεροχή της γερμανικής φυλής οι ναζί μετά την άνοδό τους στην εξουσία επέβαλαν μια διαστρεβλωμένη ανάγνωση των αρχαίων χρόνων.

Οι αρχαίοι Ελληνες ήταν Γερμανοί. Ο Πλάτωνας άριος φιλόσοφος. Η κλασική Αθήνα παρηκμασμένη εξαιτίας της επιμειξίας με κατώτερους λαούς. «Ο εθνικοσοσιαλισμός και η αρχαιότητα» αποτελεί ένα εξαιρετικά επίκαιρο βιβλίο που καταγράφει την ικανότητα του ναζισμού να «αλέθει» μέσω ψευδοεπιστημονικών θεωριών και φυλετικών φληναφημάτων ολόκληρες περιόδους, να διαστρεβλώνει την πολιτεία και τις ιδέες ιστορικών προσωπικοτήτων και να ιδιοποιείται για τη δική του ρατσιστική χρήση το ελληνικό και ρωμαϊκό παρελθόν. Ο 34χρονος συγγραφέας του, λέκτωρ Ιστορίας του

Πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ και μελετητής του ναζισμού Γιοάν Σαπουτό μάς μιλάει για τις χρήσεις της αρχαιότητας και την ανακατασκευή της κατ” εικόνα και ομοίωση των χιτλερικών προτύπων.

Πώς συμβιβάζεται η εικόνα των ναζί που καίνε βιβλία με τους ναζί που επιζητούν να εντάξουν στην κοσμοθεωρία τους την κλασική αρχαιότητα; «Είναι γεγονός ότι το πρώτο πράγμα που περνά από το μυαλό μας όταν μιλάμε για τους ναζί είναι η εικόνα βιβλίων που καίγονται σε πυρές και ανθρώπων αφοσιωμένων στην καταστροφή της ευρωπαϊκής κουλτούρας. Αυτό αληθεύει φυσικά. Οι εθνικοσοσιαλιστές τη θεωρούσαν βλαπτική για τη βόρεια φυλή, της οποίας υποτίθεται ο πολιτισμός κυριαρχούσε στο παρελθόν και σε αυτόν θα έπρεπε να επιστρέψουμε. Οι φυλές, βλέπετε, είχαν υποστεί επιμειξία, είχαν μολυνθεί πολιτισμικά και έπρεπε πλέον να αποκαθαρθούν: ο εξαγνισμός θα πραγματοποιούνταν με την επιστροφή στη γερμανική προϊστορία και την κλασική αρχαιότητα».

Γιατί χρειάζονταν οι ναζί την κλασική αρχαιότητα;«Εκείνο που έλεγαν οι ναζί ήταν ότι οι Ελληνες και οι Ρωμαίοι ήταν Γερμανοί. Και κάθε πολιτισμός που είχε εμφανιστεί ποτέ, οτιδήποτε άξιο λόγου, αποτελούσε εκδήλωση της ιδιοφυΐας της γερμανικής φυλής. Ο Βάλτερ Νταρέ, σημαίνων SS και μετέπειτα υπουργός Γεωργίας, υποστήριζε ότι ως και ο Κομφούκιος ήταν Γερμανός! Η ιδιοποίηση του ελληνικού και ρωμαϊκού παρελθόντος τους επέτρεπε να ισχυρίζονται: «Βλέπετε, οι δικοί μας πρόγονοι δεν ήταν βάρβαροι ή άγριοι, υπήρξαν οι εμπνευστές των μεγαλύτερων δημιουργημάτων της ανθρωπότητας». Η ίδια αρχή, το απαράγραπτο αξίωμα πως οτιδήποτε αξιόλογο, ευγενές και ωραίο αποτελεί δημιουργία του βόρειου πνεύματος, υπαγορεύει ότι ασφαλώς οι Πυραμίδες ή η κομφουκιανή φιλοσοφία αποτελούν πτυχές αυτής της ιδιοφυΐας».

Πώς αυτές οι ψευδοεπιστημονικές απόψεις υποκατέστησαν την ιστορική έρευνα; «Πολλοί γερμανοί ιστορικοί ταυτίστηκαν στη δεκαετία του 1930 με τις εθνικοσοσιαλιστικές θεωρίες για δύο λόγους: ο ένας ήταν επαγγελματικός και καιροσκοπικός, ο άλλος ότι παρόμοιες υποθέσεις κυκλοφορούσαν στον γερμανικό ακαδημαϊκό χώρο από τον 19ο αιώνα. Μιλώ εδώ για τη θέση ότι η κοιτίδα των ινδοευρωπαϊκών φυλών δεν είναι στην πραγματικότητα η Ινδία, αλλά η Γερμανία. Με την άνοδο των ναζί στην εξουσία η υπόθεση μεταβάλλεται σε επίσημη αλήθεια – χωρίς αποδείξεις, φυσικά. Οι ναζί δημιουργούν μόνοι τους αποδείξεις: τα ευρήματα, για παράδειγμα, αρχαιολόγων στην αρχαία Ολυμπία σχετικά με τη δομή των αρχαιοελληνικών ναών συγκρίνονται με αντίστοιχα αγροκτημάτων στο Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν του 19ου αιώνα και από την ομοιότητα των κατόψεων συμπεραίνεται ότι αμφότερα αποτελούν έργα της ίδιας φυλής! Πρόκειται για φαύλο κύκλο, όπου πρώτα θέτεις το συμπέρασμα στο οποίο επιθυμείς να καταλήξεις και στη συνέχεια επιλέγεις τις αποδείξεις που ταιριάζουν – το ακριβώς αντίθετο της επιστημονικής διαδικασίας».Τι ακριβώς νομιμοποιούσε η κλασική αρχαιότητα, όπως χρησιμοποιήθηκε από τον ναζισμό; «Η πρώτη χρήση της κλασικής αρχαιότητας ήταν η επιβεβαίωση του μεγαλείου του γερμανικού πολιτισμού. Η δεύτερη απενοχοποιούσε τη μίμηση των αρχαίων προτύπων, καθώς στη Γερμανία ήδη από τον 18ο αιώνα οι αρχαιοελληνικές και ρωμαϊκές σπουδές είχαν κυρίαρχη θέση τόσο στη μέση εκπαίδευση όσο και στο πανεπιστήμιο, κάτι που προξενούσε αντιδράσεις σε μια μερίδα του πληθυσμού. Η τρίτη αποτελούσε ένα είδος προειδοποίησης για το παρόν: υπέροχοι πολιτισμοί, οι οποίοι όμως είχαν εξαφανιστεί και τα αίτια της παρακμής τους έπρεπε να αποβούν μάθημα για τους Γερμανούς του 20ού αιώνα».Μάθημα ως προς τι; Ποια ήταν, με άλλα λόγια, η προειδοποίηση της Ιστορίας αναφορικά με τη σύγχρονη Γερμανία;«Ο κίνδυνος, αλλά και το δίδαγμα, παράλληλα, ήταν ότι η ουσία της Ιστορίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η πάλη μεταξύ των φυλών. Η βόρεια φυλή των Ελλήνων αντιμετώπισε τους Ασιάτες, εν μέρει Σημίτες, Πέρσες, και οι Μηδικοί Πόλεμοι ήταν στην πραγματικότητα φυλετικές συγκρούσεις, όπως και η αντιπαλότητα μεταξύ Ρώμης και Καρχηδόνας».Αν η στρατοκρατική Σπάρτη υπήρξε το ιδανικό των ναζί, πώς έβλεπαν την κλασική Αθήνα;«Η κλασική Αθήνα για τους ναζί αποτελούσε ένα διαφορετικό στάδιο της Ιστορίας. Η Αθήνα θεωρούνταν αρχικά όμοια με τη Σπάρτη, τόσο ως φυλή όσο και ως πολίτευμα, καθότι αριστοκρατική. Αργότερα όμως η Αθήνα υπονομεύτηκε από τη μετανάστευση και καταστράφηκε από την επιμειξία του αίματος, με αποτέλεσμα μετά τον Πλάτωνα, τον 4ο αιώνα π.Χ., να είναι καταδικασμένη και ήδη νεκρή από φυλετική άποψη».Μιλώντας για τον Πλάτωνα, πώς παρουσιάζονται οι αρχαίοι φιλόσοφοι από ναζιστική σκοπιά;«Η αντιμετώπιση των φιλοσόφων είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα. Ο Πλάτων ήταν ένας καθαρόαιμος βόρειος φιλόσοφος, ξανθός, γαλανομάτης, οπαδός της αριστοκρατίας, αντίπαλος της δημοκρατίας, υπέρ του διαχωρισμού των λαών: για τους ναζί αποτελούσε θιασώτη της Σπάρτης, πολέμιο της

παρακμής και του βιολογικού εκφυλισμού. Ο Σωκράτης, αντίθετα, ήταν Ασιάτης, οπαδός του ατομικισμού σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, τον θιασώτη της κοινότητας του όλου. Και ο Αριστοτέλης ήταν ένας στοχαστής της εποχής της παρακμής. Ωστόσο, ακόμη πιο παρακμιακοί θεωρούνταν οι Στωικοί, επειδή υποστήριζαν τον καθολικό λόγο, την καθολική πόλη, την ανθρωπότητα – κάτι φρικτό για τους ναζί εφόσον άνοιγε τις πύλες για μια παγκόσμια επιμειξία του ανθρώπινου είδους».Στο βιβλίο σας βλέπει κανείς εσωτερικές έριδες στους κύκλους των εθνικοσοσιαλιστών με «γερμανομανείς ναζί» που επιθυμούν τον περιορισμό των κλασικών σπουδών στην εκπαίδευση και «ουμανιστές ναζί» να τις υπερασπίζονται.

«Την υπεράσπιση των κλασικών ανθρωπιστικών σπουδών ανέλαβαν ναζί και μη ναζί ενάντια στους «γερμανομανείς ναζί». Οι «ουμανιστές ναζί», τώρα, είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση, γιατί ο ουμανισμός τους ορίζεται με ρατσιστικούς όρους: «Είμαστε ουμανιστές γιατί η ανθρωπότητα πλέον είμαστε εμείς• τελεία». Οι ξένοι, οι Σλάβοι, οι Ασιάτες, οι εβραίοι, αποκλείονται από αυτήν. Αν ορίσεις με αυτό τον τρόπο την ανθρωπότητα φυσικά είσαι ουμανιστής, γιατί ο ουμανισμός γίνεται πλέον η έκφραση του ναζιστικού πιστεύω».

«Θέλουν να μοιάσουν σε εκείνους που θα τους περιφρονούσαν»

Επηρεάζει η οπτική της κλασικής αρχαιότητας τη γερμανική κατοχή της Ελλάδας μετά το 1941;

«Η γερμανική κατοχή της Ελλάδας είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή, κτηνώδης. Αυτό είχε να κάνει οπωσδήποτε με λόγους ασφαλείας από την πλευρά των Γερμανών, ωστόσο εικάζω προσωπικά και με την απογοήτευση για τον λαό που συναντούν: δεν υπάρχουν οι ξανθοί γαλανομάτηδες των σχολικών βιβλίων αλλά μελαχρινοί άνθρωποι με σκούρα μάτια – «αυτοί είναι Αραβες» γράφουν στις εφημερίδες. Τα SS αναγκάζονται να στείλουν ανθρωπολόγους στη Λακωνία για να βρουν αποδείξεις αν υφίσταται ακόμη η Βόρεια φυλή στην Ελλάδα. Και όταν ανακαλύπτουν χωρικούς με γαλανά μάτια σε χωριά έξω από τη Σπάρτη τους κάνουν άρθρο στο περιοδικό των SS ως τα απομεινάρια των Αρίων. Αλλά οι σύγχρονοι Ελληνες γενικά είναι φυλετικά άξιοι περιφρόνησης, εξ ου και η σκληρότητα απέναντί τους».

Γιατί είναι επίκαιρη σήμερα η μελέτη του ιδεολογικού λόγου των ναζί;«Εξαιτίας της ανόδου της άκρας Δεξιάς, για την οποία ανησυχώ, όπως και όλοι οι υπόλοιποι στην Ευρώπη, στον κόσμο. Το πρόβλημα είναι το ίδιο στην Ελλάδα, στη Γαλλία, στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στη Γερμανία. Το ενδιαφέρον με τη Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα, το κόμμα με τη νεοναζιστική μίμηση της σβάστικας για σύμβολο και τις ομοιότητες με τη νεοναζιστική βία, είναι ότι αποτελείται προφανώς από ανίδεους: οι ναζί θα τους περιφρονούσαν, θα τους θεωρούσαν ανάξιους φυλετικά και πιθανότατα θα τους σκότωναν. Είναι ειρωνικό κάποιοι να θέλουν να μοιάσουν ακριβώς σε εκείνους που θα τους περιφρονούσαν».

Οι εκλογικές αναμετρήσεις στην Ελλάδα : Γ” Ελληνική Δημοκρατία

17 Νοεμβρίου 1974Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κερδίζει τις πρώτες εκλογές μετά την πτώση της χούντας. Το νεοϊδρυθέν κόμμα του, η Νέα Δημοκρατία, λαμβάνει 54,37% των ψήφων και 219 έδρες στη Βουλή. Ακολουθούν η Ένωση Κέντρου με 20,42% και 60 έδρες, το ΠΑΣΟΚ με 13,58% και 13 έδρες, και η Ενωμένη Αριστερά με 9,47% και 8 έδρες.

20 Νοεμβρίου 1977Η ΝΔ αναδεικνύεται και πάλι κυβέρνηση, συγκεντρώνοντας το 41,84% των ψήφων και 171 έδρες. Ακολουθούν το ΠΑΣΟΚ με 25,34% και 93 έδρες, η ΕΔΗΚ με 11,95% και 16 έδρες, το ΚΚΕ με 9,36% και 11 έδρες, η Εθνική Παράταξη με 6,82% και 5 έδρες, η Συμμαχία με 2,72% και 2 έδρες, και οι Νεοφιλελεύθεροι με 1,08% και 2 έδρες.

18 Οκτωβρίου 1981Το ΠΑΣΟΚ, υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και σύνθημα «Αλλαγή», αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας, λαμβάνοντας την ψήφο του 48,07% του εκλογικού σώματος και καταλαμβάνοντας 172 έδρες στη Βουλή. Η ΝΔ περιορίζεται στο 35,87% με 115 έδρες, ενώ το ΚΚΕ εξασφαλίζει το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων που έλαβε μετά την Μεταπολίτευση – 10,93% και 12 έδρες.

2 Ιουνίου 1985Ο Ανδρέας Παπανδρέου κερδίζει και πάλι τις εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 45,82% και 161 έδρες, η ΝΔ 40,84% και 126 έδρες, το ΚΚΕ 9,89% και 12 έδρες, και το ΚΚΕ Εσωτερικού 1,84% και 1 έδρα.

18 Ιουνίου 1989Κανένα κόμμα δεν εξασφαλίζει την πλειοψηφία εδρών στη Βουλή (ΝΔ 44,25% – 145 έδρες, ΠΑΣΟΚ 39,15% – 125 έδρες, Συνασπισμός 13,12% – 28 έδρες, ΔΗΑΝΑ 1,01% – 1 έδρα, Εμπιστοσύνη 0,39% – 1 έδρα). Σχηματίζεται κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ της ΝΔ και του Συνασπισμού -που συγκεντρώνει τα κόμματα της Αριστεράς, συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚΕ- υπό τον Τζανή Τζαννετάκη. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραπέμπεται στο Ειδικό Δικαστήριο για την «υπόθεση Κοσκωτά». Στις 12 Οκτωβρίου αναλαμβάνει καθήκοντα η υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Γρίβα και οδηγεί τη χώρα σε νέες εκλογές.

5 Νοεμβρίου 1989Νικητής των εκλογών αναδεικνύεται ξανά η ΝΔ, χωρίς όμως να εξασφαλίζει και πάλι την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. (ΝΔ 46,19% – 148 έδρες, ΠΑΣΟΚ 40,67% – 128 έδρες, Συνασπισμός 10,97% – 21 έδρες, Οικολόγοι Εναλλακτικοί 0,58% – 1 έδρα, Εμπιστοσύνη 0,38% – 1 έδρα) Οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί -Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Ανδρέας Παπανδρέου και Χαρίλαος Φλωράκης- αποφασίζουν τη σύσταση οικουμενικής κυβέρνησης υπό τον ακαδημαϊκό, καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα. Η κυβέρνηση αυτή θα παραμείνει στην εξουσία έως τον Απρίλιο του 1990.

8 Απριλίου 1990Η Νέα Δημοκρατία λαμβάνει το 46,89% των ψήφων και 150 έδρες στη Βουλή. Ακολουθούν: ΠΑΣΟΚ 38,61% – 123 έδρες, Συνασπισμός 10,28% – 19 έδρες, Οικολόγοι Εναλλακτικοί 0,77 – 1 έδρα, ΔΗΑΝΑ 0,67% – 1 έδρα, Ανεξάρτητοι 1,01% – 4 έδρες, Εμπιστοσύνη 0,45% – 1 έδρα, Πεπρωμένο 0,25% – 1 έδρα. Με τη στήριξη του ενός βουλευτή της ΔΗΑΝΑ προς τη ΝΔ, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σχηματίζει κυβέρνηση, που παραμένει στην εξουσία έως τις 10 Οκτωβρίου 1993.

10 Οκτωβρίου 1993Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές, συγκεντρώνοντας το 46,88% και 170 έδρες στη Βουλή έναντι της ΝΔ που έλαβε 39,30% και 111. Ακολουθούν η Πολιτική Άνοιξη με 4,88% και 10 έδρες και το ΚΚΕ με 4,54% και 9 έδρες. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραμένει στην πρωθυπουργία έως 15 Ιανουαρίου 1995, οπότε αναγκάζεται να αποχωρήσει λόγω της βεβαρημένης κατάστασης της υγείας του. Καθήκοντα πρωθυπουργού αναλαμβάνει, στις 21 Ιανουαρίου, ο Κώστας Σημίτης.

22 Σεπτεμβρίου 1996Το ΠΑΣΟΚ, υπό τον Κώστα Σημίτη, εξασφαλίζει άνετη πλειοψηφία 162 εδρών με ποσοστό ψήφων 41,49%. Δεύτερη έρχεται η ΝΔ με 38,12% και 108 έδρες, τρίτο το ΚΚΕ με 5,61% και 11 έδρες, ενώ στη Βουλή επιστρέφει ο Συνασπισμός με 5,12% και 10 έδρες. Το ΔΗΚΚΙ καταλαμβάνει 9 έδρες με ποσοστό 4,43%.

9 Απριλίου 2000Ο Κώστας Σημίτης επανεκλέγεται στην πρωθυπουργία, έπειτα από μία εκλογική αναμέτρηση που εξελίχθηκε σε «θρίλερ». Έλαβαν: ΠΑΣΟΚ 43,79% – 158 έδρες, ΝΔ 42,74% – 125 έδρες, ΚΚΕ 5,52% – 11 έδρες, Συνασπισμός 3,20% – 6 έδρες.

7 Μαρτίου 2004Έπειτα από 11 χρόνια, η ΝΔ με αρχηγό τον Κώστα Καραμανλή επιστρέφει στην εξουσία. Εξασφαλίζει άνετη πλειοψηφία 165 εδρών με ποσοστό 45,36%, έναντι 40,55% και 117 έδρες του ΠΑΣΟΚ, που πριν από δύο μήνες εξέλεξε ως νέο πρόεδρό του τον Γιώργο Παπανδρέου. Το ΚΚΕ καταλαμβάνει 12 έδρες με ποσοστό 5,90% και ο Συνασπισμός 6 έδρες με 3,26%. Εκτός Βουλής μένει και πάλι το ΔΗΚΚΙ που λαμβάνει 1,79% και ο νεοϊδρυθέν ΛΑ.Ο.Σ. του Γιώργου Καρατζαφέρη με 2,19%.

16 Σεπτεμβρίου 2007Εντολή στον Κώστα Καραμανλή και τη Νέα Δημοκρατία για δεύτερη κυβερνητική θητεία, αλλά με μικρότερη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, λόγω του εκλογικού νόμου. Πανωλεθρία του ΠΑΣΟΚ, που ίδρυσε το 1974 ο Ανδρέας Παπανδρέου. Με αρχηγό τον γιο του, Γεώργιο Παπανδρέου, συγκέντρωσε το μικρότερο ποσοστό του από το 1981. Κέρδη για τα δύο κόμματα της Αριστεράς και είσοδος του ακροδεξιού ΛΑ.Ο.Σ. στη Βουλή. Ρήγμα στον δικομματισμό, καθώς ΝΔ και ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσαν αθροιστικά, όπως και το 1996, λίγο κάτω από το 80% των ψήφων. Τα αποτελέσματα: ΝΔ 41,84% (152 έδρες), ΠΑΣΟΚ 38,10% (102), ΚΚΕ 8,15% (22), ΣΥΡΙΖΑ 5,04% (14), ΛΑΟΣ 3,80% (10) και λοιποί 3,05%.

4 Οκτωβρίου 2009Το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στην εξουσία με πρόεδρο τον Γιώργο Παπανδρέου, ενώ η Νέα Δημοκρατία υφίσταται τη μεγαλύτερη ήττα στην ιστορία της, ανήμερα της 35ης επετείου από την ίδρυσή της. Ο ΛΑΟΣ ενισχύει τα ποσοστά του, σε αντίθεση με το ΚΚΕ που καταγράφει μικρές απώλειες, και τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα που καταφέρνει να εξασφαλίσει την είσοδό του στη Βουλή, παρά τα σημαντικά ενδοπαραταξιακά προβλήματα. Εκτός Βουλής μένουν οι Οικολόγοι – Πράσινοι, με αξιοπρεπές όμως ποσοστό. Αναλυτικά έλαβαν: ΠΑΣΟΚ 43,92% (160 έδρες), ΝΔ 33,48% (91 έδρες), ΚΚΕ 7,54% (21 έδρες), ΛΑΟΣ 5,63% (15 έδρες), ΣΥΡΙΖΑ 4,6% (13 έδρες) και Οικολόγοι – Πράσινοι 2,53%. Ο Κώστας Καραμανλής ανακοινώνει την αποχώρησή του από την ηγεσία της ΝΔ και κινεί τις διαδικασίες διαδοχής του.

Οι εκλογικές αναμετρήσεις στην Ελλάδα : Β” Βασιλευομένη Δημοκρατία

26 Ιανουαρίου 1936Οι εκλογές που οδήγησαν στην επιβολή της μεταξικής δικτατορίας με ευθύνη και των δύο μεγάλων παρατάξεων (Φιλελευθέρων και Λαϊκών). Η απλή αναλογική που εφαρμόστηκε οδήγησε στη μη επίτευξη βιώσιμων κυβερνητικών σχημάτων. Οι εκλογές διενεργήθηκαν μετά το δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935 και τη λαϊκή ετυμηγορία υπέρ της βασιλευομένης δημοκρατίας, προκειμένου η νέα Βουλή να προβεί στις αναγκαίες τροποποιήσεις του Συντάγματος. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη επρώτευσε με το 37,26% των ψήφων και 126 έδρες. Ακολούθησαν το Λαϊκό Κόμμα υπό τον Παναγή Τσαλδάρη (22,10% και 73 έδρες), η Γενική Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωσις (19,89% και 63 έδρες), ο Δημοκρατικός Συνασπισμός υπό τον Γεώργιο Καφαντάρη (4,21% και 11 έδρες), το Κόμμα Ελευθεροφρόνων υπό τον Ιωάννη Μεταξά (3,94% και 7 έδρες), το Μεταρρυθμιστικόν Εθνικόν Κόμμα υπό τον Σωτήριο Γκοτζαμάνη (1,40% και 4 έδρες), η Παλαιοδημοκρατική Ένωσις Κρήτης υπό τον Νικόλαο Κουσουλεράκη (1,08% και 3 έδρες) και το Αγροτικόν Κόμμα Ελλάδος υπό τον Ιωάννη Σοφιανόπουλο (0,77% και 1 έδρα), ενώ οι ανεξάρτητοι συγκέντρωσαν 1 έδρα. Το ΚΚΕ κατέβηκε στις εκλογές με την επωνυμία Παλλαϊκόν Μέτωπον και επικεφαλής τον Νικόλαο Πλουμπίδη, αποσπώντας το 5,76% των ψήφων και 15 έδρες.

31 Μαρτίου 1946 [αναλυτικά...]Ήταν οι πρώτες εκλογές στη χώρα μας μετά το 1936. Είχαν μεσολαβήσει η δικτατορία Μεταξά, το έπος του ’40, η Κατοχή, η Αντίσταση, η Απελευθέρωση, τα Δεκεμβριανά και η Συμφωνία της Βάρκιζας. Αποδείχτηκαν μοιραίες, επειδή η έλλειψη συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων σηματοδότησε την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, οι επιπτώσεις του οποίου ταλαιπώρησαν τη χώρα για τα επόμενα 28 χρόνια. Το πανίσχυρο ΚΚΕ που φλέρταρε με την ένοπλη κατάληψη της εξουσίας απείχε από τις εκλογές, με τη δικαιολογία ότι οι αστικές δυνάμεις είχαν εξαπολύσει κύμα τρομοκρατίας κατά των οπαδών του. Το πρωί της 31ης Μαρτίου οι ψηφοφόροι πήγαν στις κάλπες με το άγγελμα ότι τα ξημερώματα κομμουνιστές αντάρτες υπό τον Καπετάν Μπαρούτα είχαν επιτεθεί στο Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου, με διαταγή του ηγέτη του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη. Κατά τη συμπλοκή σκοτώθηκαν 9 χωροφύλακες και 2 στρατιώτες, που συμμετείχαν στη φρουρά των εκλογικών τμημάτων. Η επίθεση αυτή θεωρείται από πολλούς ως το προοίμιο του Εμφυλίου Πολέμου. Κατά τ” άλλα, οι εκλογές θα γίνουν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα με αναλογικό εκλογικό σύστημα και θα τις κερδίσει η δεξιά και βασιλόφρων «Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων» (Κ. Τσαλδάρης, Σ. Στεφανόπουλος, Ι. Θεοτόκης κ.ά.) με το 55,12% των ψήφων και 206 από τις 376 έδρες της Βουλής. Θα ακολουθήσουν δύο κεντρώοι πολιτικοί σχηματισμοί: η «Εθνική Πολιτική Ένωσις» με ηγέτες τους Σοφοκλή Βενιζέλο, Γεώργιο Παπανδρέου και Παναγιώτη Κανελλόπουλο (19,28% και 67 έδρες) και το Κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη (14, 39% και 54 έδρες). Τα λοιπά κόμματα θα συγκεντρώσουν το 11,21% των ψήφων και 48 έδρες.

5 Μαρτίου 1950Οι πρώτες μετεμφυλιακές εκλογές έγιναν με απλή αναλογική και δεν ανέδειξαν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Πρώτευσε το Λαϊκό Κόμμα του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη (18,80% και 63 έδρες ) και ακολούθησαν: Κόμμα Φιλελευθέρων υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο (17,24% και 56 έδρες), Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου (ΕΠΕΚ) υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα (16,44% και 49 έδρες), Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου (10,67% και 36 έδρες), Δημοκρατική Παράταξις υπό τον Αλέξανδρο Σβώλο (9,70% και 19 έδρες), Πολιτική Ανεξάρτητος Παράταξις υπό τον Κωνσταντίνο Μανιαδάκη (8,15% και 10 έδρες), Μέτωπον Εθνικής Αναδημιουργίας υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο (5,27% και 8 έδρες), Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα (3,65 και 5 έδρες), Παράταξις Αγροτών και Εργαζομένων υπό τον Αλέξανδρο Μπαλτατζή (2,62% και 3 έδρες) και Νέον Κόμμα υπό τον Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη (2.50% και 1 έδρα). Εξελέγησαν και 3 ανεξάρτητοι.

9 Σεπτεμβρίου 1951Η ακυβερνησία οδήγησε σε νέες εκλογές, με την είσοδο στην πολιτική του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου, που ηγήθηκε του Εθνικού Στρατού κατά την τελευταία φάση του Εμφυλίου Πολέμου. Το κόμμα του Εθνικός Συναγερμός συγκέντρωσε το 36,53% των ψήφων και 116 έδρες, χωρίς να επιτύχει αυτοδυναμία, παρά το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που εφαρμόστηκε. Ακολούθησε η ΕΠΕΚ υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα (23,49% και 75 έδρες), το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Σοφοκλή Βενιζέλο (19,04% και 57 έδρες), η νεοσύστατη Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (10,57% και 18 έδρες), το Λαϊκόν Κόμμα υπό τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη (6,66% και 2 έδρες) και ο Συναγερμός Εργατών και Εργαζομένων υπό τον Αλέξανδρο Μπαλτατζή (1,23% και 2 έδρες).

16 Νοεμβρίου 1952Η μη επίτευξη αυτοδυναμίας οδήγησε σε νέες εκλογές, με πλειοψηφικό. Αυτή τη φορά, η νίκη του Παπάγου υπήρξε σαρωτική. Ο «Δημοκρατικός Συναγερμός» συγκέντρωσε το 49,22% των ψήφων και 249 έδρες στη νέα Βουλή, επί συνόλου 314. Ακολούθησε η κεντρώα Ένωση ΕΠΕΚ – Φιλελευθέρων (Νικόλαος Παστήρας, Σοφοκλής Βενιζέλος) με το 34,22% των ψήφων και 61 έδρες, ενώ η ΕΔΑ υπό τον Ιωάννη Πασσαλίδη με το 9,55% των ψήφων δεν κατόρθωσε να εκλέξει βουλευτή. Εξελέγησαν 4 ανεξάρτητοι βουλευτές, ανάμεσά τους ο Γεώργιος Παπανδρέου, που συνεργάστηκε με το κόμμα του Παπάγου.

19 Φεβρουαρίου 1956Με τον θάνατο του Παπάγου (4 Οκτωβρίου 1955), η χώρα απέκτησε νέο πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, καθ” υπόδειξη του Στέμματος. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, αναταράξεις και ανακατατάξεις στα κόμματα. Κύριο χαρακτηριστικό της εκλογικής διαδικασίας, το αποκληθέν υπό του Γεωργίου Παπανδρέου «τριφασικό» εκλογικό σύστημα, που έδωσε την αυτοδυναμία στη νεοσύστατη Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) του Κωνσταντίνου Καραμανλή (47,38% των ψήφων και 167 έδρες), παρότι υστέρησε σε ψήφους από τη Δημοκρατική Ένωση (48,15% των ψήφων και 132 έδρες), που συσπείρωνε δεξιά, κεντρώα και αριστερά κόμματα. 6 έδρες συγκέντρωσαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι.

11 Μαΐου 1958Η ΕΔΑ με αρχηγό τον Ιωάννη Πασσαλίδη αποτέλεσε την έκπληξη των εκλογών και αναδείχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση με το 24,42% των ψήφων και 60 έδρες. Αυτοδύναμη κυβέρνηση σχημάτισε η ΕΡΕ υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή με το 41,16% των ψήφων και 172 έδρες. Ακολούθησαν δύο κεντρώα κόμματα: Οι Φιλελεύθεροι υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Σοφοκλή Βενιζέλο (20,67% και 35 έδρες) και η Προοδευτική Αγροτική Δημοκρατική Ένωσις (ΠΑΔΕ) με το 10,62% και 8 έδρες. Το άλλοτε κραταιό Λαϊκό Κόμμα (Κωνσταντίνος Τσαλδάρης και Παναγιώτης Κανελλόπουλος) στην τελευταία του εμφάνιση σε εθνικές εκλογές συγκέντρωσε το 2,94% των ψήφων μαζί με τους συμμάχους του και 4 έδρες στη νέα Βουλή. 27 έδρες συγκέντρωσαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι.

29 Οκτωβρίου 1961Έμειναν στην ιστορία ως «εκλογές βίας και νοθείας», επειδή σύμφωνα με τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης «ψήφισαν ακόμη και τα δέντρα». Νικήτρια αναδείχθηκε η ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που συγκέντρωσε το 50,80% των ψήφων και 181 έδρες. Ακολούθησαν ο Συνασπισμός Ενώσεως Κέντρου και Κόμματος Προοδευτικών υπό τους Γεώργιο Παπανδρέου και Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη με το 33,65% των ψήφων και 98 έδρες, το Πανδημοκρατικόν Αγροτικόν Μέτωπον (ΕΔΑ και Εθνικόν Αγροτικόν Κόμμα) με το 14,62% των ψήφων και 26 έδρες. 5 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι.

3 Νοεμβρίου 1963Ο «Ανένδοτος Αγώνας» που κήρυξε ο Γεώργιος Παπανδρέου κατά της κυβέρνησης απέφερε καρπούς. Η Ένωση Κέντρου θα κερδίσει την πρωτιά χωρίς να μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου κεντρώα παράταξη θα συγκεντρώσει το 42,04% των ψήφων και 139 έδρες, η ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή θα περάσει στην αντιπολίτευση με το 39,37% των ψήφων και 131 έδρες, η ΕΔΑ με αρχηγό των Ιωάννη Πασσαλίδη 14,34 και 26 έδρες και το Κόμμα των Προοδευτικών με επικεφαλής τον Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη 3,73% και 2 έδρες. 3 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι.

16 Φεβρουαρίου 1964Οι τελευταίες εκλογές πριν από τη Δικτατορία, που αποτέλεσαν θρίαμβο για την Ένωση Κέντρου και τον αρχηγό της Γεώργιο Παπανδρέου με το 52,7% των ψήφων και 180 έδρες. Ακολούθησαν ο Συνασπισμός ΕΡΕ και Κόμματος Προοδευτικών υπό τους Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη (35, 26% και 112 έδρες) και η ΕΔΑ με αρχηγό τον Ιωάννη Πασσαλίδη (11,80% και 20 έδρες). 3 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι.

Οι εκλογικές αναμετρήσεις στην Ελλάδα : Β” Ελληνική Δημοκρατία

7 Νοεμβρίου 1926 [αναλυτικά...]Οι πρώτες εκλογές μετά το 1862, που έγιναν με ψηφοδέλτιο μετά την κατάργηση του σφαιριδίου, με αποτέλεσμα να έχουμε πλήρη στοιχεία για την εκλογική δύναμη των κομμάτων. Οι εκλογές διενεργήθηκαν από τον Γεώργιο Κονδύλη, που ανέτρεψε τη δικτατορία Πάγκαλου. Στις εκλογές δεν πήρε μέρος ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος προτίμησε να μείνει εκτός Ελλάδας και πολιτικής. Πρώτευσε το Κόμμα Ενώσεως Φιλελευθέρων με επικεφαλής των Γεώργιο Καφαντάρη (31,63% των ψήφων και 108 έδρες στη Βουλή). Ακολούθησαν: Λαϊκό Κόμμα υπό τον Παναγή Τσαλδάρη (20,23% και 60 έδρες), Κόμμα Ελευθεροφρόνων υπό τον Ιωάννη Μεταξά (15,76% και 51 έδρες), Κόμμα Δημοκρατικής Ενώσεως υπό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου (6,48% και 17 έδρες), Αγροτικόν Κόμμα Ελλάδος (2,95% και 4 έδρες), Κόμμα Ανεξαρτήτων και Προσφύγων (1,82% και 2 έδρες), Φιλελεύθερον Προσφυγικόν Κόμμα (1,44% και 4 έδρες), Κόμμα Συμπράξεως Συντηρητικών (1,32% και 3 έδρες), Επαρχιακόν Κόμμα (1,01% και 2 έδρες), Συνεργατικόν Αγροτικόν Κόμμα 3 έδρες, Κόμμα Δημοκρατών Φιλελευθέρων (3 έδρες), Κόμμα Εβραϊκής Πολιτικής Ενώσεως (1 έδρα), Κόμμα Εθνικοφρόνων Λαϊκών (1 έδρα), Κόμμα Λαϊκοελευθεροφρόνων (1 έδρα) και ανεξάρτητοι 15 έδρες. Το ΚΚΕ κατήλθε με την επωνυμία Ενιαίο Μέτωπον Εργατών – Αγροτών και συγκέντρωσε το 4,38% των ψήφων και εκπροσωπήθηκε για πρώτη φορά στη Βουλή με 10 βουλευτές, Η απλή αναλογική δεν επέτρεψε τον σχηματισμό αυτοδύναμης κυβέρνησης και τα τέσσερα πρώτα κόμματα (δύο βενιζελικά και 2 αντιβενιζελικά) αποφάσισαν να συνεργαστούν για τη δημιουργία βιώσιμου κυβερνητικού σχήματος.

19 Αυγούστου 1928Οι εκλογές ανέδειξαν κυβέρνηση τετραετίας υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που επανήλθε θριαμβευτικά στην πολιτική. Η αντιβενιζελική παράταξη παρουσιάστηκε διασπασμένη, παρά το πλειοψηφικό σύστημα και καταποντίστηκε. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων συγκέντρωσε το 46,94% των ψήφων και απέσπασε 178 έδρες, έναντι 23,94% και 19 εδρών του Λαϊκού Κόμματος υπό την ηγεσία του Παναγή Τσαλδάρη. Στη Βουλή εκπροσωπήθηκαν ακόμη 8 κόμματα: Εργατικόν – Αγροτικόν Κόμμα υπό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου (6,71% και 20 έδρες), Κόμμα Ελευθεροφρόνων υπό τον Ιωάννη Μεταξά (5,30% και 1 έδρα), Ανεξάρτητοι Βασιλόφρονες (3,79% και 4 έδρες), Κόμμα Εθνικών Δημοκρατικών του Γεωργίου Κονδύλη (2,71% και 9 έδρες), Προοδευτικόν Κόμμα του Γεωργίου Καφαντάρη (2,53% και 3 έδρες), Ανεξάρτητοι Δημοκρατικοί (1,78% και 6 έδρες), Κόμμα Συντηρητικών Δημοκρατικών υπό τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο (1,56% και 5 έδρες) και Κόμμα Προοδευτικής Ενώσεως υπό τον Κωνσταντίνο Ζαβιτσιάνο (1,32% και 5 έδρες). Το ΚΚΕ εμφανίστηκε με την επωνυμία Ενιαίον Μέτωπον, αλλά δεν εξέλεξε βουλευτή, συγκεντρώνοντας το 2,35% των ψήφων.

25 Σεπτεμβρίου 1932Οι εκλογές έγιναν με απλή αναλογική από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και κανένα κόμμα δεν συγκέντρωσε αυτοδύναμη πλειοψηφία. Το Λαϊκόν Κόμμα υπό τον Παναγή Τσαλδάρη πρώτευσε με το 33,80% των ψήφων και 95 έδρες, έναντι 33,42% και 98 εδρών που συγκέντρωσε το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ακολούθησαν: Προοδευτικόν Κόμμα του Γεωργίου Καφαντάρη (8,35% και 15 έδρες), Αγροτικόν Κόμμα του Κωνσταντίνου Ζαβιτσάνου (6.17% και 11 έδρες), Αγροτικόν και Εργατικόν Κόμμα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου (5,89% και 8 έδρες), Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα υπό τον Γεώργιο Κονδύλη (4,07% και 6 έδρες), Κόμμα Ελευθεροφρόνων του Ιωάννη Μεταξά (1,59% και 3 έδρες), Συντηρητικόν Δημοκρατικόν Κόμμα του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου (0,98% και 2 έδρες) και ανεξάρτητοι 2 έδρες. Το ΚΚΕ κατήλθε με την επωνυμία Ενιαίον Μέτωπον Εργατών – Αγροτών και απέσπασε το 4,97% των ψήφων και 10 βουλευτές.

5 Μαρτίου 1933Η ακυβερνησία οδήγησε τον Ελευθέριο Βενιζέλο στη διεξαγωγή νέων εκλογών, με πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα αυτή τη φορά. Η «Ηνωμένη Αντιπολίτευση» των Τσαλδάρη, Κονδύλη, Μεταξά συγκέντρωσε το 46,19% των ψήφων και 136 έδρες, ενώ ο Εθνικός Συνασπισμός των Βενιζέλου, Μυλωνά, Καφαντάρη, Παπαναστασίου, το 46,32% των ψήφων και μόλις 110 έδρες. Οι «Αγροτικοί Συμπράξαντες» του Ιωάννη Σοφιανόπουλου απέσπασαν το 2,01% των ψήφων και 2 έδρες. Το ΚΚΕ με το 6,01% των ψήφων δεν εκπροσωπήθηκε στη Βουλή. Την επομένη των εκλογών εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα με πρωταγωνιστή τον Νικόλαο Πλαστήρα, με σκοπό να εμποδίσει την Ηνωμένη Αντιπολίτευση να σχηματίσει κυβέρνηση. Το κίνημα κατεστάλη, αλλά κατάφερε σοβαρότατο χτύπημα κατά του βενιζελισμού, της συνταγματικής νομιμότητας και της αβασίλευτης δημοκρατίας, για τη σωτηρία της οποίας επιχειρήθηκε.

9 Ιουνίου 1935Με την αποχή των βενιζελικών κομμάτων διεξήχθησαν οι εκλογές, που προκήρυξε η κυβέρνηση Τσαλδάρη – Κονδύλη. Είχε προηγηθεί το αποτυχημένο φιλοβενιζελικό στρατιωτικό κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935 και η δικαστική δίωξη επιφανών βενιζελικών από τους αντιπάλους τους. Η σύμπραξη του Λαϊκού Κόμματος υπό τον Παναγή Τσαλδάρη και του Εθνικού Ριζοσπαστικού Κόμματος υπό τον

Γεώργιο Κονδύλη απέφερε το 65,04% των ψήφων και 287 από τις 300 έδρες της Βουλής. Η Ένωσις Βασιλοφρόνων υπό τους Ιωάννη Μεταξά και Ιωάννη Ράλλη συγκέντρωσε το 14,80% και 13 έδρες, ενώ 5 έδρες προσκυρώθηκαν σε ανεξάρτητους υποψηφίους. Το ΚΚΕ και τα συμπράττοντα κόμματα, παρότι συγκέντρωσαν το 9,59% των ψήφων, δεν εκπροσωπήθηκαν στη Βουλή, λόγω του πλειοψηφικού συστήματος. Στις εκλογές αυτές εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής ο Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής με το ψηφοδέλτιο του Λαϊκού Κόμματος στο νομό Σερρών.