Εισαγωγή

Πολλοί είναι οι ειδικοί εκείνοι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η μελισσοκομία αναπτύχθηκε πρώτα από τους Έλληνες και διαδόθηκε μέσω αυτών στον υπόλοιπο κόσμο. Άλλοι, κυρίως αρχαιολόγοι, πως διαδόθηκε από την Αίγυπτο στην Κρήτη και από εκεί στην υπόλοιπη Ελλάδα. Όποια όμως και να είναι η αλήθεια, το βέβαιο είναι πως η αρχή της χάνεται στα σκοτάδια της μυθικής εποχής. “Το αρχαιότερο πρόσωπο το οποίο εμφανίζεται στην μελισσοκομική σκηνή είναι ένα μυθικό πρόσωπο , ο Αρισταίος, για τον οποίον τόσο συχνά ακούμε να γίνεται λόγος. Ποιος λοιπόν ήταν ο Αρισταίος και τι έκανε για την μελισσοκομία;

Από την μυθολογία πληροφορούμαστε ότι ο Αρισταίος υπήρξε μία από τις σπουδαίες εκείνες προσωπικότητες που ευεργέτησαν την ανθρωπότητα, όπως ο Προμηθέας, ο Ηρακλής και άλλοι. Και όπως ο Προμηθέας έδωσε στους ανθρώπους την άγνωστη έως τότε φωτιά και ο Ηρακλής ανδραγάθησε για το καλό των ανθρώπων, έτσι και ο Αρισταίος έκανε εξίσου πολλές και χρήσιμες ευεργεσίες , γιατί δίδαξε στους ανθρώπους όλες τις αγροτικές τέχνες, μεταξύ των οποίων και τη μελισσοκομία, τέχνη που οι άνθρωποι δεν γνώριζαν έως τότε. Για αυτές τις μεγάλες υπηρεσίες του ο Αρισταίος υψώθηκε τόσο πολύ στην εκτίμηση του αρχαίου κόσμου της Ελλάδας, ώστε έφτασε να λατρευτεί σαν θεός.. Κατά την μυθολογία, ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της νύμφης Κυρήνης, ο δε ποιητής Πίνδαρος στις Ωδές του (ΙΧ 60-65) λέει ότι όταν γεννήθηκε από την νύμφη Κυρήνη, οι θεές Ήρα και Γη τον πήραν στα γόνατά τους και έβαλαν στο στόμα του σταγόνες νέκταρος και αμβροσίας, την τροφή δηλαδή των θεών, και με τον τρόπο αυτό τον μετέβαλαν σε αθάνατο για να φέρει χαρά και δώρα στους θνητούς. Ήταν λοιπόν υπαρκτό πρόσωπο ο Αρισταίος; Γιατί όχι! Δεν είναι καθόλου παράλογο να πιστεύουμε ότι όλα τα μυθικά πρόσωπα υπήρξαν κοινοί θνητοί , διακρίθηκαν όμως για την ευφυΐα τους και για άλλα χαρίσματα και ευεργεσίες στους ανθρώπους, οι οποίοι από τον μεγάλο τους θαυμασμό τους λάτρευαν σαν θεούς ή ημίθεους.”1

Μέρος Α΄

Ιστορική εξέλιξη της μελισσοκομίας

Από την μυθική εποχή του Αρισταίου έως και σήμερα ο άνθρωπος ποτέ δεν σταμάτησε να εκμεταλλεύεται την μέλισσα και τα προϊόντα που αυτή παράγει. Ωστόσο, η μελισσοκομία εξελίχθηκε ως επιχείρηση μόλις τους τελευταίους 3 αιώνες. “ Από τα μέσα του 19ου αιώνα (1850) , όταν έγιναν οι σπουδαιότερες μελισσοκομικές εφευρέσεις, δηλαδή η κυψέλη με τα κινητά πλαίσια, οι τεχνητές κηρήθρες και ο μελιτοεξαγωγέας, η μελισσοκομία απέκτησε τη σπουδαιότητα που δεν είχε από τους αρχαίους χρόνους μέχρι την εποχή εκείνη.

Σε παλαιότερες εποχές αυτοί που καταπιάνονταν με τη μελισσοκομία ήταν : α) φυσιοδίφες, β) χωρικοί και γ) ελάχιστοι ερασιτέχνες. Από αυτές τις τρεις κατηγορίες μπορεί κανείς να πει ότι μόνο οι χωρικοί είχαν τη μελισσοκομία ως μικροεπιχείρηση ή καλύτερα ως δευτερεύουσα απασχόληση για την εξασφάλιση του μελιού της χρονιάς για την οικογένειά τους. Οι επιδιδόμενοι στην μελισσοκομία ως αποκλειστικό βιοποριστικό μέσο ήταν τότε σχεδόν ανύπαρκτοι και για άλλους λόγους, κυρίως όμως γιατί η επίβλεψη ενός μεγάλου αριθμού σμηνών μέσα στις κυψέλες παλαιού συστήματος ήταν πολύ δύσκολη και κατά συνέπεια δεν μπορούσε η εργασία να αποδώσει αρκετά κέρδη ώστε να προσελκύσει τον επιχειρηματία. Αργότερα όμως, όταν έγινε στην Αμερική από τον Λάνγκστροθ (Langstroth) η εφεύρεση της κυψέλης με τα κινητά πλαίσια και αυξήθηκε πολύ η απόδοση της κυψέλης, με την εύκολη επίβλεψη σημαντικού αριθμού κυψελών, πολλοί Αμερικανοί μελισσοκόμοι μεταπήδησαν από την τάξη των ερασιτεχνών και των γεωργών στην τάξη των επαγγελματιών και πολύ σύντομα, με την εφαρμογή των αναφερθέντων εφευρέσεων, βρίσκουμε στην Αμερική μελισσοκόμους που αριθμούν τις κυψέλες τους κατά χιλιάδες και την ετήσια παραγωγή τους με τόνους και βαγόνια”2.

Έτσι, με το πέρασμα των χρόνων οι εφευρέσεις και η νέα γνώση που αυτές επέφεραν μεταδόθηκαν στον υπόλοιπο κόσμο με αποτέλεσμα την ταχεία διάδοση της μελισσοκομίας ως επιχείρηση πλέον.

Ωστόσο, εκείνο που γνωρίζουν λίγοι άνθρωποι ακόμα και σήμερα είναι το πόσο θετική είναι η επίδραση των μελισσών σε ολόκληρο τον πλανήτη και κατά συνέπεια σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς που κατοικούν σε αυτόν.

Οι θετικές επιδράσεις στο περιβάλλον και στον άνθρωπο

Αρχικά, είναι σημαντικό να τονιστεί η συνεισφορά των μελισσών στην γονιμοποίηση των φυτών ή αλλιώς στην επικονίαση τους. Το 20 % της παγκόσμιας επικονίασης γίνεται από όλα τα υπόλοιπα έντομα και το υπόλοιπο 80% μόνο από τις μέλισσες. Η μέλισσες λοιπόν είναι οι κύριοι επικονιαστές των φυτών και χάρη σε αυτές υπάρχει η σημερινή αφθονία σε οπωροκηπευτικά προϊόντα. “ Μπορεί να εκτιμηθεί ότι το 15% περίπου του διαιτολογίου φυτικής προέλευσης των αναπτυγμένων χωρών προέρχεται από φυτά που στηρίζονται ή διευκολύνονται από την επικονίαση των εντόμων. Ακόμα όμως και τα ζώα που τα προϊόντα τους καταναλώνετε, στηρίζουν το δικό τους διαιτολόγιο κατά την παραγωγική διαδικασία σε εντομόφιλες πηγές τροφής (μηδικές, τριφύλλια, κτλ. ) σε ποσοστό 50%”3.

Δυστυχώς όμως, ακόμα και σήμερα, στην εποχή της γνώσης και της πληροφορίας, λίγοι είναι εκείνοι οι οποίοι πραγματικά γνωρίζουν τον όρο “επικονίαση” και συνεπώς το πόσο σημαντική είναι αυτή για την ζωή του πλανήτη μας. Βέβαια ένας άλλος παράγοντας για την άγνοια αυτή του σύγχρονου ανθρώπου είναι η απομάκρυνση του από την φύση. Η βιομηχανική επανάσταση εκτός των άλλων συνεπειών της στο περιβάλλον είχε και μία άλλη αρνητική συνέπεια, την αστικοποίηση. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός του πλανήτη εγκαταστάθηκε στις μεγαλουπόλεις με αποτέλεσμα να “ξεχάσει” να συμβιώνει με την φύση.

“Η πρακτική της επικονίασης των καλλιεργειών, που εμφανίστηκε παράλληλα με την εξέλιξη της σύγχρονης αγροκαλλιέργειας, μας είναι γνωστή μόλις από τον προηγούμενο αιώνα. Εξάλλου, υπάρχουν πολύ λίγα δεδομένα, ακόμα κι εμπειρικά, για να κατευθύνουν τον μελισσοκόμο που ασχολείται με την επικονίαση. Για την ακρίβεια, η επικονίαση των καλλιεργειών, θεωρούνταν εδώ και πολύ καιρό ως μια πρόσθετη δραστηριότητα, που πραγματοποιούσε ο μελισσοκόμος για να εξυπηρετήσει τους γύρω αγρότες”4.

Εκτός όμως από την επικονίαση που συντελείται κυρίως από τις μέλισσες, είναι σημαντικό να γίνει αναφορά στα ίδια τα προϊόντα που παράγει αυτό το εκπληκτικό έντομο. Οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν

ακούνε την λέξη μέλισσα, το πρώτο πράγμα που σκέπτονται είναι το μέλι.

Στην πραγματικότητα όμως, αυτοί που ασχολούνται με την μελισσοκομία γνωρίζουν πως υπάρχουν κι άλλα εξίσου σημαντικά και ίσως ακόμα πιο ωφέλιμα για τον άνθρωπο προϊόντα της κυψέλης. Έτσι, στην μεγάλη αυτή “γκάμα” της μέλισσας προστίθενται η γύρη, ο βασιλικός πολτός, το κερί, η πρόπολη, ακόμα και το ίδιο το δηλητήριο το οποίο υπόσχεται πολλά στην σύγχρονη ιατρική.

Ξεκινώντας από το μέλι, το οποίο είναι και το “βασικό προϊόν της κυψέλης, χρησιμοποιείται ανέκαθεν για τις θρεπτικές, θεραπευτικές και πνευματικές του ιδιότητες. Μίγμα φυτικής και ζωικής προέλευσης, αποτελεί ουσία μεγάλης ενεργητικής αξίας. Η μέλισσα παίρνει το νέκταρ των λουλουδιών που περικλείει σάκχαρα, νερό βιταμίνες και μεταλλικά άλατα. Πρόκειται για μια περιεκτική μορφή του επεξεργασμένου χυμού.

Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε πως μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Γερμανία, στην περιοχή Ruhr, μια από τις πιο μολυσμένες ζώνες της χώρας, έδειξε πως οι μέλισσες επέλεγαν προσεχτικά τα συστατικά με την μικρότερη περιεκτικότητα τοξικών βαρέων μετάλλων και πως το μέλι που περισυλλέχθηκε είχε πολύ μικρή περιεκτικότητα δηλητηριωδών ουσιών. Η μέλισσα, αυτοσυντηρούμενη, παρασκευάζει τα πιο αγνά προϊόντα, ακόμα και κάτω από τις χειρότερες συνθήκες, και παράλληλα προστατεύει κι εμάς. Το μέλι έχει ποικίλες θεραπευτικές δράσεις, ανάλογα με την φυτική του προέλευση, σε όλα τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος : ανάπτυξη, ανοσοποιητικό σύστημα, πεπτικό σύστημα. Δρουν επίσης στο δέρμα σαν επουλωτικά για φυσιολογικές και επιμολυσμένες πληγές ή για εγκαύματα”5.

Η θετική όμως επίδραση της μέλισσας πάνω στον ανθρώπινο οργανισμό δεν σταματά μόνο στο μέλι και τις ιδιότητες του. Η γύρη των λουλουδιών που συλλέγεται από την μέλισσα έχει επίσης εξαιρετικές ιδιότητες. Η σύνθεση της ποικίλει ανάλογα με την ανθική καταγωγή. Πάντως σε γενικές γραμμές η γύρη περιέχει πρωτεΐνες, γλυκίδια, μεταλλικά στοιχεία, λιπίδια, πολλά ιχνοστοιχεία και σχεδόν όλες τις βιταμίνες. “Με μια τέτοια σύνθεση, δεν είναι εκπληκτικό το ότι η γύρη θεωρείται ένα μέγιστο διατροφικό συμπλήρωμα. Πιστεύεται ότι 100 γρ. γύρης αντιστοιχούν σε 500 γρ. βοδινό κρέας ή σε 7 αυγά. Θα χρειαζόταν μόνο 30 γρ. για να καλυφθούν οι ημερήσιες διατροφικές ανάγκες αν ήταν δυνατό να αντληθούν όλα τα ενεργά συστατικά της. Οι βασικές της

ιδιότητες κάνουν τη γύρη ένα γενικό τονωτικό καθώς και ένα φυσικό εξισορροπητικό. Ενδείκνυται ιδιαίτερα για καταστάσεις κόπωσης, γαστρο-εντερικά προβλήματα (ανορεξίες, δυσκοιλιότητες, κολίτιδες κ.τ.λ.) και για γεννητικο-ουρητικά προβλήματα (προστατίτιδα, κολιβακίλωση). Επίσης βελτιώνει τη γενική κατάσταση τονώνοντας τις φυσικές άμυνες του οργανισμού, του επιτρέπει να προστατεύεται από τις επιθέσεις των βακτηρίων και των ιών και βοηθάει στην ρύθμιση του μεταβολισμού”6.

Μία ακόμα τροφή που παράγεται από τις μέλισσες και έχει πολύ υψηλή διατροφική αξία είναι ο βασιλικός πολτός. Όπως υποδεικνύει και το όνομά του, είναι η αποκλειστική τροφή της βασίλισσας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ζωή της μέλισσας (εργάτριας) κυμαίνεται από 40 έως 120 ημέρες ενώ της βασίλισσας 4 έως 6 χρόνια. Η διαφορά τους είναι ότι η μεν πρώτη τρέφεται με μέλι και γύρη ενώ η δεύτερη με βασιλικό πολτό και γύρη. “Ο βασιλικός πολτός αποτελεί μέρος των διατροφικών συμπληρωμάτων.

Ωστόσο, οι επενέργειες του είναι τόσο γρήγορες και σημαντικές που θα μπορούσε να αφομοιωθεί εύκολα και σε μορφή φαρμάκου. Είναι ένα ισχυρό αναζωογονητικό , που μπορεί να επιδράσει σε πολλές ζωτικές λειτουργίες και που δίνει στον οργανισμό μας μια σειρά από στοιχεία άμεσα αφομοιώσιμα και απαραίτητα για τη λειτουργία του. Οι γιατροί συνιστούν αυτό το προϊόν για να βελτιώσουν τη βιολογική μας ανθεκτικότητα. Τονώνει την ψυχική διάθεση και έχει την ιδιότητα να φέρνει ευφορία μειώνοντας ταυτόχρονα την ευσυγκινησία. Έτσι, χαρίζει τόνωση στα ηλικιωμένα άτομα και σε όσους βρίσκονται σε ανάρρωση, ενώ ξαναδίνει την όρεξη σε μικρά παιδιά. Η κατανάλωσή του επιταχύνει την ανάνηψη από σωματικές και νευρικές κοπώσεις και βοηθά στην καταπολέμηση καταθλιπτικών καταστάσεων”7.

“Πρόσφατα, οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι ο βασιλικός πολτός είναι ένα βοήθημα θεραπείας και ανάρρωσης. Είτε έχουμε να κάνουμε με εξασθένιση του οργανισμού, είτε έχουμε να κάνουμε με κάποιους πόνους που προέρχονται από καταπόνηση του σώματος, ή από κάποια χειρουργική επέμβαση ή από τραυματισμό, έχει αποδειχθεί ότι ο βασιλικός πολτός επιταχύνει τη διαδικασία της ανάρρωσης. Επίσης ανακουφίζει τον πόνο σε ένα τέτοιο βαθμό που να μας επιτρέπει να αποφύγουμε άλλα φάρμακα, μερικά από τα οποία αναμφίβολα βοηθούν, αλλά που μπορεί επίσης να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες”8.

Φαρμακευτικές δράσεις έχει και ένα άλλο προϊόν που παράγει η μέλισσα, το γνωστό σε όλους μας, κερί. Το κερί παράγεται μόνο από την μέλισσα και εκτός από την λατρευτική του χρήση χρησιμοποιείται επίσης σαν επουλωτικό και υπό την μορφή καταπλασμάτων στη ρευματολογία. Σε εσωτερική χρήση, υπό την μορφή κομματιών σε κάψουλες ασκεί ευεργετική δράση σε μερικές περιπτώσεις διάρροιας και δυσκοιλιότητας. Διαθέτει επίσης αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες”9.

Όμως αυτό το έντομο το οποίο παράγει τόσο χρήσιμα και ωφέλιμα πράγματα τα οποία εκμεταλλεύεται καλώς ή κακώς ο άνθρωπος ίσως να μην είχε επιβιώσει τόσα εκατομμύρια χρόνια εάν δεν είχε στην διάθεση του την πανίσχυρη πρόπολη. Ένα ισχυρό φυσικό αντιβιοτικό με το οποίο οι μέλισσες ξεπερνούν όλες τις ασθένειες που μπορεί να τις προσβάλουν. Η πρόπολη αποτελείται από ρητίνες που συλλέγουν οι εργάτριες μέλισσες και περιέχει επίσης νερό, κερί και βάλσαμα. Οι χρήσεις της πρόπολης στην κοσμετολογία και την φαρμακευτική είναι άπειρες. Αυτή η εκπληκτική ουσία είναι ικανή να καταπολεμήσει έως 70 ιούς και βακτήρια. “Συνηθέστερα τη χρησιμοποιούμε στην ωτορινολαρυγγολογία (αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα, ρινίτιδες, ιγμορίτιδες, ωτίτιδες), στη στοματολογία ( στοματίτιδες, ουλίτιδες, οδοντικές μολύνσεις…) και στην δερματολογία. Οι αντιμικροβιακές ιδιότητες της πρόπολης, κυρίως η αποτελεσματικότητα της ως μυκητοκτόνο και ως αντιβιοτικό, είναι πολύ γνωστές. Επιπλέον, έχει μια αναισθητική ιδιότητα και επουλωτικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις. Αυξάνοντας τον κυτταρικό μεταβολισμό, ευνοεί την επούλωση των πληγών και την αναζωογόνηση κακώσεων”10.

Παρ’ όλα αυτά, εκείνο το προϊόν που παράγεται από τις μέλισσες και έχει την μεγαλύτερη φαρμακευτική δράση και κατά συνέπεια είναι ακόμα πιο απαραίτητο από όλα τα υπόλοιπα, είναι το δηλητήριο. Στην αρχαία Ελλάδα τα διάφορα δηλητήρια θεωρούνταν ταυτόχρονα και φάρμακα, εάν φυσικά χορηγούνταν στις κατάλληλες δόσεις. Μάλιστα θεωρούνταν και τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα. Η μελισσοθεραπεία όπως την ονομάζουμε σήμερα με την συστηματική χορήγηση δηλητηρίου είναι πολύ διαδεδομένη σε χώρες όπως η Κούβα, η Ινδία, η Κίνα αλλά και η Η.Π.Α. “Τον τέταρτο αιώνα π.Χ. ο Ιπποκράτης κάνει λόγο γι’ αυτή και επίσης αναφέρεται και ο Καρλομάγνος και ο Ιβάν ο Τρομερός κατέφευγαν σε αυτή για να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις αρθρίτιδας.

Σήμερα, τα αποτελέσματα είναι απτά και οι εξήντα χιλιάδες άνθρωποι που θεραπεύτηκαν από αυτή τη διαδικασία στις Η.Π.Α.

μπορούν να μαρτυρήσουν την αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου. Το δηλητήριο ασκεί την δράση του κυρίως στους ρευματισμούς, τις παθήσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, σε ορισμένα έλκη και τους καρκίνους του δέρματος. Ωστόσο, ο ιατρικός κόσμος αρνείται πάντα τη χρήση του και στα μεγάλα εργαστήρια δεν αρέσει και πολύ να κάνουν λόγο για τις εξαιρετικές αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες του δηλητηρίου. Μήπως η γιγαντιαία αγορά που αντιπροσωπεύουν τα φάρμακα αυτού του τύπου στη δυτική κοινωνία μας ευθύνεται σε κάτι”11;

Βλέποντας κανείς όλες αυτές τις “παροχές” της μελισσοκομίας στον άνθρωπο, θα περίμενε πως εμείς οι ίδιοι θα εξαρτιόμασταν από αυτό το έντομο. Παρ ‘όλα αυτά η ανθρώπινη επέμβαση στη φύση (γενετικά τροποποιημένοι σπόροι, χρήση φαρμάκων, καμένες εκτάσεις, φυτά υπό εξαφάνιση, μόλυνση ατμόσφαιρας κ.α.) οδήγησαν την μέλισσα σε κατάσταση εξάρτησης από την συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στη φύση. “Δεν μπορούμε να πούμε ότι ο άνθρωπος είχε ποτέ μέλημα τη διατήρηση σχέσης ισορροπίας με τη φύση. Μια τέτοια γενίκευση και προσπάθεια απόδοσης ηθικών κριτηρίων σε άλλες κουλτούρες ή στο μακρινό παρελθόν, δεν θα ήταν παρά ένας ρομαντισμός εκ’ μέρους μας, απόρροια της σημερινής συνειδητοποίησης της καταστροφής που έχει προκαλέσει η ανθρώπινη επέμβαση στο περιβάλλον. Ωστόσο, πρέπει με σαφήνεια να τονίσουμε ότι ενώ μέχρι πρότινος η ανθρώπινη κοινωνία μετασχημάτιζε το φυσικό περιβάλλον, σήμερα πλέον με την άναρχη εκμετάλλευση του, το αφανίζει”12.

Φυσικά, όσο μειώνονται οι δασικές εκτάσεις παγκοσμίως, τόσο περισσότερο θα κινδυνεύει και η μέλισσα αφού τα φυτά τα οποία θα της παρέχουν τροφή σιγά σιγά θα εξαφανίζονται.

Βιβλιογραφία Α΄ μέρους1. Νικολαΐδης Νικόλαος., (2005). Μελισσοκομία ( Σύγχρονες

μέθοδοι εντατικής εκμετάλλευσης, έκδοση 8η), Αθήνα, σελ. 31

2. Νικολαΐδης Νικόλαος., (2005). Μελισσοκομία ( Σύγχρονες μέθοδοι εντατικής εκμετάλλευσης, έκδοση 8η), Αθήνα, σελ. 31

3. Μπίκος Θανάσης., (1987). Γύρω από την γύρη, εκδ. Ψύχαλου, Αθήνα, σελ 22

4. Clement Henri., (2007). Σύγχρονη μελισσοκομία, εκδ. Ψύχαλου, Αθήνα, σελ. 130

5. Domerego Roch.,(2002), Οι μέλισσες θεραπεύουν, εκδ. Ψύχαλου, Αθήνα, σελ. 139, 141

6. Clement Henri., (2007). Σύγχρονη μελισσοκομία, εκδ. Ψύχαλου, Αθήνα, σελ. 366, 394

7. Clement Henri., (2007). Σύγχρονη μελισσοκομία, εκδ. Ψύχαλου, Αθήνα, σελ. 370

8. Stein Irene., (1986). Βασιλικός πολτός, εκδ. Διόπτρα, Αθήνα, σελ. 139

9. Domerego Roch.,(2002), Οι μέλισσες θεραπεύουν, εκδ. Ψύχαλου, Αθήνα, σελ. 153

10. Βλ. υποσημ.7, σελ. 373,374

11.Domerego Roch.,(2002), Οι μέλισσες θεραπεύουν, εκδ. Ψύχαλου, Αθήνα, σελ. 151

12.Ανθοπούλου Θεοδοσία κ.α., (2005). Περιβάλλον και κοινωνία - μύθοι και πραγματικότητα, εκδ. Gutenberg, Aθήνα, σελ. 84

Μέρος Β΄

Η μελισσοκομία σε οικονομικούς όρους

Α. Η παραγωγή μελιού σε παγκόσμιο επίπεδο

Σύμφωνα με την μελέτη που έχει ήδη πραγματωθεί είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς ότι η μέλισσα είναι ένα από τα ελάχιστα παραγωγικά έντομα που μπορεί ο άνθρωπος να εκμεταλλευτεί. Η μελισσοκομία ως κλάδος της πρωτογενούς παραγωγής αποτελεί για πολλές χώρες του κόσμου σημαντική πηγή οικονομικών και περιβαλλοντικών ωφελειών.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε άρθρο του καθηγητή Ν. Εμμανουήλ, που δημοσιεύτηκε σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδικτυακό χώρο της Πεμπτουσίας: «Σε παγκόσμιο επίπεδο παράγονται περί το 1,5 εκατομμύρια τόνοι μελιού από 65 εκατομμύρια κυψέλες. Η Κίνα με 400.000 τόνους μελιού αποτελεί την πρώτη δύναμη στην παραγωγή του προϊόντος αυτού με δεύτερη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία παράγει περί τους 200.000 τόνους (13% της παγκόσμιας παραγωγής).»1

Με αυτές τις κουβέντες εντοπίζεται μία χαώδη διαφορά σε παραγωγική δύναμη ανάμεσα ενός κράτους και μιας ηπείρου. Δηλαδή, είναι δεδομένη με βάση αυτά τα στοιχεία ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αύξησης των παραγωγικών δυνατοτήτων της Ευρώπης, μιας και η ευρωπαϊκή μέλισσα αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό είδος.

Ακόμη, αν συνυπολογίσει κανείς την αξία αυτών των όγκων παραγωγής μπορεί να εντοπιστεί πόσο σημαντική είναι η παραγωγή και εξαγωγή των προϊόντων της μελισσοκομίας, αφού οι 400.000 τόνοι παραγωγής της Κίνας έχουν αξία περίπου 800.000.000$., ενώ οι 200.000 τόνοι της Ε.Ε. έχουν αξία 400.000.000$. Στο διεθνές χρηματιστήριο η μέση τιμή του μελιού είναι σχετικά χαμηλή, μόλις 1.9$, για αυτό είναι πιο εύκολη η εξαγωγή του, όμως αυτό δεν συνεπάγεται με τα υπόλοιπα παράγωγα της μελισσοκομίας (βασιλικό πολτό, γύρη, κερί, πρόπολη).

Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια “στην Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγονται ετησίως 220.000 τόνους μελιού και εξάγονται 93.000 τόνοι. Καταναλώνονται συνολικά 327.000 τόνους, γεγονός που δείχνει ότι η κατανάλωση μελιού κατά άτομο είναι μόνο 660 γραμμάρια.”2. Οι αντίστοιχοι αριθμοί της Ελλάδας είναι σαφώς μικρότεροι σε κατά κεφαλήν κατανάλωση, μόλις 1,6 γραμμάρια.

Β. Η παραγωγή μελιού στην Ελλάδα

“Στην Ελλάδα η παραγωγή μελιού σαν οικονομικός τομέας πρωτογενούς παραγωγής είναι μικρή αφού καλύπτει μόλις το 2,4% της αξίας της ζωικής παραγωγής και 0,55% της αξίας της αγροτικής παραγωγής”3. Στον αντίποδα ,όμως δεν μπορεί να συνυπολογιστεί σε αξία και η σημασία της στην αύξηση της γεωργικής και της δασικής παραγωγής μέσω της επικονίασης λόγο το είναι δίνει πολλαπλάσια προστιθέμενη αξία.

Μάλιστα, όπως έχει ήδη αναφερθεί ότι η Ελλάδα είναι χώρα με πανάρχαια μελισσοκομική παράδοση. Έτσι, σήμερα παρότι οι άνθρωποι που ασχολούνται επαγγελματικά με τη μελισσοκομία, η παραγωγή της χώρας είναι υψηλή αφού με τους 20.000 τόνους που παράγει αντιστοιχεί στο 1,3% της παγκόσμιας παραγωγής4.

Ακόμη, στην Ελλάδα εισάγονται 2.000 τόνοι και εξάγονται περίπου 1.000 τόνους μελιού. Αυτό σε απόλυτους αριθμούς σημαίνει ότι η κατανάλωση στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλή, μόλις 1,6 ή 1,7gr/άτομο, που είναι εξίσου χαμηλή, αφού είναι μόλις 660gr/άτομο. Με βάση αυτά τα στατιστικά μπορεί να αναγνωριστεί ότι τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη υπάρχουν πολλά περιθώρια εξέλιξης του κλάδου. Άρα, είναι ένας οικονομικός τομέας «παρθένος»,λόγο της λιγοστής ενασχόλησης με τη μελισσοκομία σε επαγγελματικό επίπεδο.

Επίσης, στον πίνακα 1 είναι ορατό ότι “στην Ελλάδα φαίνεται ότι ενώ η αύξηση σε παραγωγή μελιού ετησίως ανέρχεται σε 3%, ενώ η αντίστοιχη αύξηση σε αριθμό κυψελών είναι 0,3% και η κατά έτος αύξηση στην παραγωγικότητα είναι 2,5%”5. Δηλαδή, η αύξηση της παραγωγής δεν οφείλεται στην αύξηση των αριθμών των κυψελών, αλλά στην αύξηση της παραγωγικότητας των εγχώριων μελισσοκόμων.

Με τα προαναφερόμενα δημιουργείται η εξής απορία, αν όντως η μελισσοκομία και ο οικονομικός εξαγωγικός προσανατολισμός της θα μπορούσε να αποτελέσει “πυλίδα εξόδου από την οικονομική κρίση”6. Η απάντηση της απορίας αυτής είναι κάτι παραπάνω από προφανής αφού αν αυξηθεί η παραγωγή των μελισσοκομικών προϊόντων, θα αυξηθεί το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, αλλά μέσω της επικονίασης του περιβάλλοντός των μελισσών, που θα είναι αυξημένη, θα έχουμε και αύξηση όλων των αγροτικών προϊόντων.

Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί ότι ο κλάδος είναι ιδιαίτερος, τόσο σε οικονομικά μεγέθη όσο και σε περιβαλλοντικό

επίπεδο. Οι εγχώριοι και ευρωπαϊκοί φορείς έχουν αντιληφθεί την αξία του κλάδου και ως εκ τούτου έχουν σχεδιαστεί ειδικά προγράμματα για την ενίσχυση της μελισσοκομίας δίνοντας, μάλιστα, επιδοτήσεις μέσω των υπουργείων Αγροτικής Ανάπτυξης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΕΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ ΚΥΨΕΛΕΣ (ΑΡΙΘΜΟΣ) ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΕ ΧΛΓ/ΚΥΨΕΛΗΚΟΣΜΟΣ ΕΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΕΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΕΕ ΕΛΛΑΔΑ

1981 934.521 126.487 10.616 53.252.261 11.537.828 1.191.000 17.5 11.0 8.91982 990.987 153.086 11.349 54.226.200 11.716.591 1.165.049 18.3 13.1 9.71983 1.054.434 159.050 10.903 55.174.983 11.845.961 1.197.500 19.1 13.4 9.11984 994.786 145.866 11.786 56.463.890 12.365.112 1.197.501 17.6 11.8 9.81985 1.002.014 128.105 10.400 57.962.223 12.703.850 1.237.298 17.3 10.1 8.41986 1.107.682 151.830 11.350 57.633.292 15.534.845 1.239.127 19.2 12.1 9.21987 1.150.430 150.135 11.177 58.046.956 12.599.904 1.237.298 19.8 11.9 9.01988 1.176.454 154.688 11.167 58.581.561 11.652.571 1.254.116 20.1 13.3 8.91989 1.146.069 177.447 12.060 59.740.407 11.798.767 1.254.000 19.2 15.0 9.61990 1.180.561 155.202 11.496 59.641.813 11.420.759 1.216.000 19.8 13.6 9.51991 1.226.075 147.187 13.873 61.002.877 10.693.996 1.201.000 20.1 13.8 11.61992 1.118.000 154.035 12.898 57.688.907 11.298.444 1.215.000 19.4 13.6 10.61993 1.137.987 176.474 12.595 56.484.105 11.598.236 1.209.000 20.1 15.2 10.41994 1.118.707 165.917 13.807 56.072.438 11.259.478 1.203.000 20.0 14.7 11.51995 1.153.177 176.696 14.625 56.361.406 10.990.307 1.230.000 20.5 16.1 11.91996 1.103.638 155.382 14.280 56.352.782 11.049.200 1.229.790 19.6 14.1 11.61997 1.158.506 157.544 13.751 56.701.443 10.882.832 1.248.208 20.4 14.5 111998 1.191.230 166.06 14.460 57.302.862 10.952.614 1.263.234 20.8 15.2 11.41999 1.243.078 171.211 14.241 58.698.847 10.987.627 1.283.733 21.2 15.6 11.12000 1.255.185 167.314 14.356 59.380.719 11.078.917 1.289.572 21.1 15.1 11.12001 1.264.605 180.04 17.632 60.333.104 11.361.642 1.293.280 21.0 15.8 13.62002 1.283.709 176.528 15.700 61.717.967 11.338.521 1.294.000 20.8 15.6 12.12003 1.334.163 198.024 15.700 61.938.082 11.273.706 1.294.086 21.5 17.6 12.12004 1.369.788 205.235 15.911 63.308.329 11.445.319 1.302.244 21.6 17.9 12.22005 1.410.317 197.020 16.267 63.580.552 11.640.520 1.313.677 22.2 16.9 12.42006 1.511.560 205.235 16.218 65.139.835 11.835.263 1.331.007 23.2 17.4 12.22007 1.465.634 196.061 17.690 64.649.028 11.892.086 1.315.000 22.7 16.5 13.52008 1.496.416 196.464 17.690 64.463.016 11.460.399 1.315.000 23.2 17.1 13.5

FAQ,2010

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

ΧΩΡΑ ΕΤΟΣ ΤΙΜΗ ΣΕ $/ΧΛΓ2005 2006 2007 ΜΟ

ΚΟΣΜΟΣΕΞΑΓΩΓΕΣ(ΧΛΓ) 424.380.000 423.812.000 409.497.000 419.230.000ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ(ΧΛΓ) 424.571.000 440.842.000 421.092.000 428.835.000ΕΛΛΕΙΜΜΑ(ΧΛΓ) 191.000 17.030.000 11.595.000 9.605.000ΕΞΑΓΩΓΕΣ($) 717.224.000 811.013.000 902.524.000 810.254.000 1.93ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ($) 737.512.000 816.377.000 912.427.000 822.105.000 1.92ΕΛΛΕΙΜΜΑ($) 20.288.000 5.364.000 9.903.000 11.852.000ΕΕΕΞΑΓΩΓΕΣ(ΧΛΓ) 84.504.000 91.521.000 104.001.000 93.342.000ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ(ΧΛΓ) 221.536.000 219.724.000 218.513.000 219.924.000ΕΛΛΕΙΜΜΑ(ΧΛΓ) 137.032.000 128.203.000 114.512.000 126.582.000ΕΞΑΓΩΓΕΣ($) 247.974.000 263.525.000 338.794.000 283.431.000 3.04ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ($) 429.557.000 445.569.000 521.929.000 465.685.000 2.12ΕΛΛΕΙΜΜΑ($) 181.583.000 182.044.000 183.135.000 182.254.000ΕΛΛΑΔΑΕΞΑΓΩΓΕΣ(ΧΛΓ) 653.000 467.000 533.000 551.000ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ(ΧΛΓ) 2.680.000 2.410.000 2.774.000 2.621.000ΕΛΛΕΙΜΜΑ(ΧΛΓ) 2.027.000 1.943.000 2.241.000 2.070.000ΕΞΑΓΩΓΕΣ($) 3.666.000 2.855.000 3.678.00 3.400.000 6.17ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ($) 7.520.000 6.640.000 8.891.000 7.684.000 2.93ΕΛΛΕΙΜΜΑ($) 3.854.000 3.785.000 5.213.000 4.284.000

FAQ, 2010

Οι παραπάνω πίνακες περιέχουν κάποια αριθμητικά δεδομένα σχετικά με την εξέλιξη της μελισσοκομίας στον κόσμο, Ε.Ε. και Ελλάδα στον πίνακα 1. Στο πίνακα 2 υπάρχουν αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τις εισαγωγές, εξαγωγές μελιού στον κόσμο, Ε.Ε. και Ελλάδα. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία αυτά είναι διακριτό ότι η παραγωγή του μελιού ανά τον κόσμο δεν επιδέχεται μεγάλες μεταβολές είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Όμως, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ότι υπάρχει μια σταθερή άνοδο και ως προς τη ζήτηση, αλλά και ως προς τη προσφορά. Άρα, είναι σίγουρα ότι ως οικονομικός κλάδος, η μελισσοκομία, έχει μια ιδιαίτερη δυναμική που είναι εύκολα εκμεταλλέυσιμη και ιδιαίτερα αποδοτική, αφού το ελληνικό μέλι εξάγεται με 6.17$/κιλό. Επομένως, είναι ορθό να θεωρηθεί ως μια “πυλίδα εξόδου από την οικονομική κρίση”7.

Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι ελληνικοί φορείς έχουν ήδη αντιληφθεί τη δυναμική που προσδίδει το μέλι με τον εξαξωγικό προσανατολισμό. Αυτό φαίνεται πρώτον από τη δράση του υπουργείου

αγροτικής ανάπτυξης μέσω επιδοτήσεων των μελισσοκόμων, νέων κυρίως, ώστε να ωθήσει τη δημιουργία ενός ισχυρού εξαγωγικού προϊόντος, και δεύτερον μέσω σεμιναρίων για συνεχή εκπαίδευση των νεοεισελθόντων μελισσοκόμων, αλλά και δια βίου μάθηση ώστε να τονοθεί ακόμα η παραγωγή σε αυτούς που είναι ήδη στην παραγωγική διαδικασία.8

ΜΟΛΥΝΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΙΣΣΑ

Το περιβάλλον και η μέλισσα έχουν αμοιβαία αλληελξάρτηση, λόγο του ότι οι μέλισσες ως έντομα επικονιαστές είναι πολύ σημαντικά για τα οικοσυστήματα. Επομένως, αν το περιβάλλον έχει υποστεί πάσης φύσεως μόλυνση είναι δεδομένο ότι και ο πληθυσμός των μελισσών θα μειωθεί ή θα εξαφανιστεί.

Σε αυτό το σημείο θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί ότι η μόλυνση αποτελεί τον κύριο παράγοντα της αυξημένης θνησιμότητας των μελισσών. Όταν αναφέρεται η μόλυνση εννοείται ένα φάσμα περιπτώσεων που περιλαμβάνει από τις συνήθειες του ανθρώπου έως την ατμοσφαιρκή ρύπανση.

Το πόσο σημαντικό είναι η επικονίαση αρκεί μόνο να σκεφτούμε ότι “από τις 100 φυτικές ποικιλίες που παρέχουν το 90% της ανθρώπινης τροφής, πάνω από τα 70 γονιμοποιούνται μέσω των μελισσών”9. Ακόμη όπως αναφέρει ο διευθυντής του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ Achim Steiner: “Oι άνθρωποι έχουν την ψευδαίσθηση πως τον 21ο αιώνα έχουν την τεχνολογική δυνατότητα να είναι ανεξάρτητοι από την φύση. Οι μέλισσες όμως, δείχνουν πως σε ένα κόσμο 7 δισεκκατομυρίων, η εξάρτησή μας από την φύση γίνεται μεγαλύτερη κι όχι μικρότερη από πριν”10.

Σύμφωνα λοιπόν, με το άρθρο του Γιάννη Κυριακάκη «η σταδιακή εξαφάνιση των μελισσών απειλεί την επιβίωση του ανθρώπινου είδους» υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν τη μείωση των μελισσών. Ως επικύνδυνους παράγοντες αναφέρει:

1. Νέα είδη από ιογεννείς μήκυτες που είναι θανατηφόροι για τις μέλισσες και άλλους γονιμοποιητές, μεταναστεύοντας από περιοχή σε περιοχή λόγω της έντασης και επέκτασης των μεταφορών του παγκόσμιου εμπορίου.

2. Την ταυτόχρονη εξαφάνιση περίπου 20.000 ειδών λουλουδιών, από τα οποία εξαρτάται η τροφή των μελισσών, τις επόμενες δεκαετίες.

3. Η αυξημένη χρήση χημικών στην αγροτική παραγωγή επιβεβαιωμένα καταστρέφει τις μέλισσες αφού αδυνατίζει το ανοσιολογικό τους σύστημα. Επίσης επηρεάζουν τον προσανατολισμό, την μνήμη, τον μεταβολισμό του εγκεφάλου, ενώ κάποια χημικά καταστρέφουν και τα φυτά που χρειάζονται οι μέλισσες για να τραφούν.

4. Η ατμοσφαιρική ρύπανση, η μόλυνση του αέρα, εμπλέκεται στη δυνατότητα των μελισσών να βρουν τα άνθη των φυτών, αφού μυρωδιές που στα 1800 ταξίδευαν ως και 800 μέτρα μακρυά, σήμερα δεν ξεπερνούν τα 200 μέτρα από τα λουλούδια που τις ελκύουν.

5. Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία από πηγές, όπως τα ηλεκτροφόρα σύρματα, επίσης επηρεάζουν τις μέλισσες, οι οποίες διαθέτουν μικρούς κοιλιακούς κρυστάλλους στο σώμα τους που περιέχουν μόλυβδο.

6. Τα παράσιτα και μικροοργανισμοί όπως το σκουλήκι Verroa που τρέφεται από υγρά μέλισσας, και ένα μικρό σκαθάρι που καταστρέφει κυψέλες όπου αποθηκεύεται μέλι και γύρη.

7. Ανταγωμισμός από “ εξωγήινα είδη”- δολοφόνοι όπως η αφρικανοποημένη μέλισσα στις ΗΠΑ ή η ασιατική σφήκα που τρέφεται με ευρωπαϊκές μέλισσες που παράγουν μέλι.

8. Η κλιματική αλλαγή, η οποία αν συνεχιστεί, θα επιδεινώσει πολλούς από τους παράγοντες, αφού αλλάζουν οι περιόδοι ανθοφορίας και βροχών, επηρεάζοντας αποφασιστικά την ποιότητα και την ποσότητα από το διαθέσιμο νέκταρ.11

Τι πραγματικά όμως συμβαίνει; “ Οι επιστήμονες τείνουν τελικά να πιστεύουν ότι πρόκειται για συνδυασμό παραγόντων που έχουνα αυτό το καταστροφικό αποτέλεσμα στα τόσο περίπλοκα χρυσόμαυρα έντομα. Οι μέλισσες είναι κοινωνικά έντομα και επικοινωνούν σχεδόμ απόλυτα η μία με την άλλη. Είναι, λοιπόν, πιθανό μια μικρή αλλαγή ή παρεμβολή, να χάλασε την επικοινωνία και να αποδιοργάνωσε το σύστημα οδηγώντας και στην καταστροφή του. Το θέμα είναι ότι οι μέλισσες αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα. Οι μέλισσες υπό κανονικές συνθήκες

αποφεύγουν τη μόλυνση για να μη μεταφέρουν οτιδήποτε τοξικό στην κυψέλη για αυτό και οι εποιστήμονες τις θεωρούν περιβαλλοντικό δείκτη. Όπου υπάρχουν μέλισσες δεν υπήρχε πρόβλημα.”12

Τέλος, με τα προαναφερόμενα συνεπάγεται ότι οι πληθυσμοί των μελισσών θα συνεχίσουν να μειώνονται, αν δεν υπάρξει κάποια δραστική αντιμετώπιση του φαινομένου της εξαφάνισής τους. Άλλωστε μην ξεχνάμε και τη φράση του Νομπελίστα φυσικού Αλμπερτ Αϊνστάιν ότι: “χωρίς μέλισσες το ανθρώπινο είδος θα έχει ακόμα τέσσερα χρόνια ζωής”.13

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η τέχνη των μελισσών υπήρχε πολύ πριν ο άνθρωπος καταφέρει να την εκμεταλλευτεί ως προς τα προϊόντα της και να αντιληφθεί τις θετικές επιδράσεις που έχει στο περιβάλλον.

Χαρακτηριστικά, έχει αναφερθεί στην εργασία αυτή ότι η τέχνη της μελισσοκομίας ξεκίνησε από τον μύθο του Αρισταίου, υπάρχουν όμως αναφορές ότι υπήρχε μελισσοκομία στην Αρχαία Αίγυπτο κι όχι μόνο στην Αρχαία Ελλάδα. Ουσιαστικά, η εκμετάλλευση της μελισσοκμίας γινόταν από την αρχαιότητα. Ωστόσο, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Σε αυτό μπορούν να δωθούν διάφορες ερμηνείες, η πιο ορθή είναι από πολύ νωρίς κατάλαβαν τη σηματικότητά τους, με αποτέλεσμα να μεταλαμπαδεύουν τη γνώση τους από γενιά σε γενιά. Είναι κάτι παραπάνω από προφανές ότι η τέχνη έχει παραμείνει κατά τη διάρκεια των αιώνων σε περιόπτη θέση, δείχνει δηλαδή την ιδιαίτερη σημασία που έχει για την ανθρωπότητα. Όχι μόνο για τη θετική επιρροή που ασκεί στο περιβάλλον, αλλά και με τις ευεργετικές ιδιότητες των προϊόντων της μελισσοκομίας για τον άνθρωπο.

Ακόμη, σήμερα είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή της μελισσοκομίας στην οικονομία ως ένας δυναμικός οικονομικός κλάδος. Αφού, εξηγήσαμε ότι έχει μία συνεχή και σταθερή αύξηση ανά τον κόσμο.

Τέλος, τα τελευαταία χρόνια λόγο της αύξησης ζήτησης για τα περισσότερα αγαθά έχει αξηθεί η χρήση τοξικών με αποτέλεσμα η μελισσοκομία να βρίσκεται σε μια εμπόλεμη ζώνη. Όμως, δεν είναι μόνο

η αύξηση των τοξικών, αλλά και η γενικότερη μόλυνση του περιβάλλοντος λόγο της τεχνολογικής εξέλιξης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα με μια σειρά από ενέργειες που θα επιτρέψουν στις μέλισσες να βοηθήσουν το περιβάλλον και την ανθρωπότητα στην επιβίωση τους.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

Σε αυτό το σημείο της εργασίας είναι χρήσιμο να δωθούν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές ως προς την αντιμέτωπιση του οξυμένου προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι πληθυσμοί των μελισσών ανά το κόσμο. Πιο συγκεκριμένα η Greenpeace στην ιστοσελίδα που έχει αφιερώσει για τις μέλισσες, savethebees.gr, προτείνει τα εξής:

1. Την απαγόρευση της χρήσης των φυτοφαρμάκων που αφανίζουν τις μέλισσες και την τροφή μας, ξεκινώντας από τις πιο επικίνδυνες και τοξικές ουσίες.

2. Τη βελτίωση της προστασίας των φυσικών βιοτόπων μέσα και γύρω από τις αγροτικές περιοχές, καθώς και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας στις αγροτικές εκτάσεις και καλλιέργειες.

3. Τη στήριξη και προώθηση των αγροτικών πρακτικών που ωφελούν την επικονίαση στα αγροτικά συστήματα.

4. Την αύξηση της χρηματοδότησης για έρευνα, ανάπτυξη και εφαρμογή των βιώσιμων γεωργικών πρακτικών.14

Αυτές είναι μερικές υποδείξεις που είναι σχετικά πιο εφαρμόσιμοι. Μάλιστα, με την προστάθεια όλη της Ευρώπης μέσω της Greenpeace και της εκστρατεία της για να σωθούν οι μέλισσες πέτυχαν κάτι πολύ σημαντικό. Αυτό είναι “ η απαγόρευση τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων από την πλειοψηφία των κρατών μελών της Ε.Ε.”15. Η

απόφαση αυτή δείχνει αν μη τι άλλο τη κατεύθυνση που θα πρέπει να έχουμε και με το γεγονός ότι το πλήθος μπορεί ενωμένο να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων.

By kaylsas.wordpress.com

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το αντικέιμενο της εργασίας έχει δύο κατευθύνσεις: Εν πρώτοις γίνεται μία θεωρητική προσέγγιση για την ιστορία της μελισσοκομία και για τις ευεργετικές ιδιότητές της τόσο στο περιβάλλον όσο και στον άνθρωπο μέσω των προϊόντων της και αφετέρου δίνεται μία διάσταση της μελισσοκομίας ως ένας δυναμικός οικονομικός κλάδος, που μπορεί να λειτουργήσει ως εφαλτήριο για οικονομική μεγέθυνση της χώρας. Ακόμα, γίνεται αναφορά για τα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα πλήθη των μελισσών. Τέλος, δίνονται κάποιες εν δυνάμει τρόποι αντιμετώπισης του περιβαλλοντικού προβλήματος ώστε να είναι εφικτός ο στόχος του να σώσουμε τις μέλισσες. Μην ξεχνάμε ότι “ από τη μέρα που θα εξαφανιστούν οι μέλισσες η ανθρωπότητα θα έχει μόνο τέσσερα χρόνια ζωής”, όπως τόνισε ο φυσικός επιστήμονας Albert Ainstein.

Βιβλιογραφία Β΄ μέρους

1. http://www.pemptousia.gr/2013/03/πυλίδα-εξόδου-από-την- οικονομική-κρίση

2. http://basilakakis.files.wordpress.com/2013/10/oikonomikh- anacebbcf85cf83ceb7-cebcceb5cebbceb9.pdf

3. http://gym-metax.evr.sch.gr/ergasiesmathiton/melissa.pdf 4. http://basilakakis.files.wordpress.com/2013/10/oikonomikh-

anacebbcf85cf83ceb7-cebcceb5cebbceb9.pdf5. http://www.pemptousia.gr/2013/03/πυλίδα-εξόδου-από-την-

οικονομική-κρίση6. http://www.pemptousia.gr/2013/03/πυλίδα-εξόδου-από-την-

οικονομική-κρίση7. http://www.pemptousia.gr/2013/03/πυλίδα-εξόδου-από-την-

οικονομική-κρίση8. http://www.epidotisimag.gr/2013/09/epidotisi-melissokomia/ 9. http://antisomata.wordpress.com/2011/03/13

άρθρο του κ. Γιάννη Κυριακάκη10.http://antisomata.wordpress.com/2011/03/13 11.http://antisomata.wordpress.com/2011/03/13 12. http://parnitha.pblogs.gr/melisses-to-hroniko-mias-exafanishs.html13.http://savethebees.gr/ 14.http://savethebees.gr/ 15.econews.gr/2013/12/0816.πίνακας 1 FAQ,201017.πίνακας 2 FAQ,2010