ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

1

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Εργασία

Με τον όρο εργασία εννοούμε τη συστηματική προσπάθεια του

ανθρώπου (χειρωνακτική ή πνευματική), που σκοπό έχει την παραγωγή

αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών για την ικανοποίηση όλων των αναγκών

του.

Η εργασία αποτελεί συνειδητή και ηθελημένη παραγωγική

δραστηριότητα του ατόμου, καθώς με την εργασία ο άνθρωπος εκδηλώνει τις

δημιουργικές του ικανότητες και κλίσεις.

Λέγοντας ανάγκη εννοούμε την αίσθηση έλλειψης η οποία συνοδεύεται

από μια επιθυμία ικανοποίησης και εκπλήρωσης της στο άτομο. Τα μέσα τα

οποία ικανοποιούν τις ανθρώπινες ανάγκες καλούνται αγαθά.

Μια συγκροτημένη κοινωνία χαρακτηρίζεται από το πλήθος και την

ποιότητα των αγαθών που παρέχει για να ικανοποιήσει τις ανάγκες των

μελών της (πολιτών).

Τα αγαθά που προκύπτουν ως αποτέλεσμα μιας παραγωγικής διαδικασίας

ονομάζονται προϊόντα. Για να γίνει δυνατή η παραγωγή των αγαθών, είναι

απαραίτητο να συγκεντρωθούν και να συνδυαστούν κατάλληλα ορισμένα

μέσα που λέγονται συντελεστές παραγωγής. Οι συντελεστές παραγωγής είναι

οι φυσικοί πόροι, το κεφάλαιο και η εργασία.

Η εργασία έχει καθοριστική σημασία για τη διαβίωση και εξέλιξη του

ατόμου. Οργάνωση εργασίας ονομάζουμε τον τρόπο με τον οποίο οι

άνθρωποι και τα μέσα παραγωγής συνδυάζονται, έτσι ώστε η εργασία να

γίνεται περισσότερο αποδοτική, με ασφάλεια και λιγότερο κόπο.

Επάγγελμα είναι η χρήσιμη προς το κοινωνικό σύνολο εργασία, που

προσφέρεται έναντι ορισμένης αμοιβής. Ο εργαζόμενος αποκτά

επαγγελματισμό (επαγγελματική νοοτροπία και αντίληψη) όταν ασκεί το

επάγγελμα του με γνώση, συνέπεια, υπευθυνότητα, ηθική και σοβαρότητα,

παράγοντες που αποτελούν τις κατάλληλες επαγγελματικές στάσεις.

Το σύνολο των ανθρώπων που επιθυμούν να προσφέρουν και είναι

ικανοί προς εργασία καλείται εργατικό δυναμικό.

Εργασιακό περιβάλλον είναι ο χώρος μέσα στον οποίο ο εργαζόμενος

αναπτύσσει την παραγωγική και επαγγελματική του δραστηριότητα. Το

2

εργασιακό περιβάλλον εντάσσεται και βρίσκεται σε διαρκή αλληλεπίδραση με

το κοινωνικό περιβάλλον, το οποίο εξελίσσεται σύμφωνα με τις

οικονομικοτεχνολογικές εξελίξεις και τη δυναμική των κοινωνικών ομάδων

που το απαρτίζουν. Ανάλογα προς τις μεταβολές αυτές επέρχονται και με-

ταβολές στο εργασιακό περιβάλλον (για παράδειγμα μεγαλύτερη έμφαση

στην ποιότητα των προϊόντων ή υπηρεσιών, λήψη μέτρων για την προστασία

του περιβάλλοντος, δικαιώματα των εργαζομένων, κ.λπ.).

Έτσι, το άτομο συμμετέχει στο οργανωμένο κοινωνικό σύστημα ως

πολίτης, και στο εργασιακό περιβάλλον ως εργαζόμενος. Με το διττό αυτό

ρόλο, επηρεάζεται αλλά και διαμορφώνει το οργανωμένο κοινωνικό σύστημα

αλλά και το εργασιακό περιβάλλον, καθώς αναπτύσσονται σε αυτά έντονα οι

ανθρώπινες σχέσεις.

Το εργασιακό περιβάλλον περιλαμβάνει όλα εκείνα τα στοιχεία, τις

ενέργειες, τις δραστηριότητες, τις διαδικασίες και τις αλληλεξαρτήσεις που

διαμορφώνονται σ ' ένα συγκεκριμένο εργασιακό χώρο και έχουν άμεση

επίδραση στην παραγωγικότητα και αποδοτικότητα της εργασίας

Χώροι εργασίας θεωρούνται εκείνοι που προορίζονται να περιλάβουν

θέσεις εργασίας μέσα στα κτίρια της επιχείρησης ή/και της εγκατάστασης.

Στους χώρους εργασίας περιλαμβάνεται και κάθε άλλο μέρος στην περιοχή

της επιχείρησης ή/και της εγκατάστασης στο οποίο ο εργαζόμενος έχει

πρόσβαση στο πλαίσιο της εργασίας του. Σε αυτούς τους χώρους εργασίας

εφαρμόζονται προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας.

Εργονομία είναι η επιστήμη που μελετά την αλληλεπίδραση ανθρώπου-

συστήματος εργασίας καν προσπαθεί να προσαρμόσει την εργασία στον

άνθρωπο. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει:

στο σχεδιασμό εύχρηστων και λειτουργικών μέσων, θέσεων και χώρων

εργασίας στη βελτιστοποίηση της ασφάλειας και προστασίας των

εργαζόμενων

στην αύξηση της αποδοτικότητας τους μέσω της προσαρμογής της

εργασίας στις ανάγκες των εργαζομένων.

Η εργονομία μελετά την ιδανική σχέση του εργαζομένου με την εργασία

που αυτός κάνει, καθώς και των μέσων που χρησιμοποιεί (εργαλεία,

μηχανήματα, συσκευές, κ.ά.), έτσι ώστε η εργασία να γίνεται όσο το

δυνατόν περισσότερο αποδοτική με λιγότερο κόπο.

3

Η εργονομία ασχολείται με τη θέση και την απόδοση των μηχανημάτων

σ ' ένα χώρο εργασίας, με το φωτισμό, τη θέρμανση και την ψύξη των χώρων

εργασίας, το θόρυβο, κ.λπ.

Επιδιώκει να επιτύχει τα βέλτιστα αποτελέσματα, αξιοποιώντας

ταυτόχρονα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τόσο τις δυνατότητες των

μηχανών, όσο και τις ικανότητες του ανθρώπινου σώματος.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών, λαμβάνει υπόψη διάφορες

παραμέτρους όπως την ανατομία του ανθρώπινου σώματος, τη φύση της

εργασίας, το φύλο του εργαζομένου, την ψυχολογία του, κ.λπ., έτσι ώστε να

προσαρμοστεί η εργασία στον άνθρωπο, προκειμένου να επιτευχθεί

ισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων του συστήματος εργασίας και των

ικανοτήτων του εργαζομένου.

Για την επίτευξη, κατά το εφικτό, ισορροπίας μεταξύ των προσόντων

του εργαζομένου και της εργασίας, απαιτείται ανάλυση των απαιτήσεων και

σχεδιασμός του συστήματος εργασίας (θέση εργασίας, οργάνωση,

εξοπλισμός, περιβάλλον κ.λπ.) με βάση εργονομικές προδιαγραφές,

κατάλληλη επιλογή του εργαζομένου έτσι ώστε οι ικανότητες και τα

προσόντα του να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της εργασίας, καθώς και

κατάρτιση και εκπαίδευση του εργαζομένου στα θέματα της εργασίας του.

Στην ευρύτερη του έννοια το εργασιακό περιβάλλον περιλαμβάνει

επιπλέον όλα τα ζητήματα που αναφέρονται στα δικαιώματα και τις

υποχρεώσεις των εργαζομένων, στις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων και

εργοδοτών, στον κοινωνικό διάλογο, στους τρόπους πρόσβασης στην αγορά

εργασίας, κ.ά.

Προδιαγραφές ποιότητας είναι τα προκαθορισμένα χαρακτηριστικά

και ιδιότητες που θα πρέπει να πληροί ένα προϊόν που πρόκειται να παραχθεί

ή ένα έργο που πρόκειται να πραγματοποιηθεί.

Με τις προδιαγραφές η εργασία διενεργείται υπό συγκεκριμένα δεδομένα

και τα τελικά προϊόντα έχουν καθορισμένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες.

Για τις προδιαγραφές ποιότητας λαμβάνονται υπόψη το κόστος

παραγωγής, ο βαθμός ασφάλειας του προϊόντος, η χρησιμότητα του, η

αύξηση της παραγωγικότητας καθώς και το προσδοκώμενο κέρδος.

Με τον όρο παραγωγικότητα εννοούμε τον αριθμό των προϊόντων που

παράγονται στη μονάδα του χρόνου.

4

Η αύξηση της παραγωγικότητας συνεπάγεται την παραγωγή προϊόντων

καλύτερης ποιότητας, μεγαλύτερης ποσότητας, μικρότερου κόστους και

μεγαλύτερης ασφάλειας, εάν τηρούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις.

Μετά την καθιέρωση των προδιαγραφών, ακολουθεί ο έλεγχος του

προϊόντος.

Η διαδικασία ελέγχου ενός προϊόντος ή έργου, για να διαπιστωθεί κατά

πόσο αυτά τηρούν ορισμένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες (προδιαγραφές),

ονομάζεται έλεγχος ποιότητας ή ποιοτικός έλεγχος.

Ο έλεγχος ποιότητας διεξάγεται κατά τη φάση της παραγωγής προϊόντος

ή εκτέλεσης έργου, ενώ θα πρέπει να πραγματοποιείται διαρκώς και εγκαίρως

έτσι ώστε να προληφθεί η παραγωγή ελαττωματικών προϊόντων και η

κατασκευή κακοτεχνιών σε έργα.

Η επιχείρηση

Ο άνθρωπος εξασκεί την εργασία του είτε μόνος του (αυτόνομη σχέση

εργασίας), είτε ως μέλος μιας επιχείρησης.

Ως επιχείρηση εννοούμε ένα σύστημα διαπροσωπικών σχέσεων, μεταξύ

ανθρώπων που διαχειρίζονται δεδομένα μέσα, με σκοπό να εκτελέσουν ένα

συγκεκριμένο έργο κάτω από μια καθορισμένη οργανωτική δομή.

Επιχείρηση θεωρείται κάθε οικονομική μονάδα που παράγει υλικά

προϊόντα ή υπηρεσίες συνδυάζοντας κατάλληλα τους συντελεστές παραγωγής

(κεφάλαιο, εργασία, εγκαταστάσεις), προκειμένου να επιτύχει τους στόχους

της.

Τα κριτήρια κατάταξης των επιχειρήσεων διακρίνονται σε γενικά και

ειδικά. Ορισμένα από τα βασικά κριτήρια ταξινόμησης σχετίζονται με:

• τον τομέα παραγωγικής δραστηριότητας

• το ιδιοκτησιακό καθεστώς

• τη νομική μορφή

• το μέγεθος της επιχείρησης

• τη γεωγραφική έκταση της δραστηριότητας πιο συγκεκριμένα:

∆ιάκριση σύμφωνα με τον τομέα παραγωγικής δραστηριότητας

Σύμφωνα με αυτό το κριτήριο διακρίνουμε τις επιχειρήσεις σε:

α. Πρωτογενούς παραγωγής: Στον τομέα αυτό ανήκουν δραστηριότητες

με τις οποίες αποκτώνται αγαθά, όπως αυτά παρέχονται από τη φύση

5

(έδαφος, υπέδαφος). ∆εν μεσολαβεί καμία επεξεργασία τους. Περιλαμβάνει

δραστηριότητες όπως είναι η εξόρυξη πρώτων υλών και καυσίμων, η

γεωργία, η κτηνοτροφία, η δασοκομία, η μελισσοκομία και η αλιεία. Τέτοια

προϊόντα είναι το αργό πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, το ξύλο, τα

μεταλλεύματα, τα αγροτικά προϊόντα, τα ψάρια, το μέλι, κ.ά.

β. ∆ευτερογενούς παραγωγής: Στον τομέα αυτόν ανήκουν

δραστηριότητες με τις οποίες παράγονται αγαθά από την επεξεργασία ή

μεταποίηση των προϊόντων του πρωτογενούς τομέα. Αυτά τα προϊόντα

αποτελούν τον κύριο όγκο των αγαθών που χρησιμοποιούνται ως ενδιάμεσα

ή τελικά προϊόντα. Οι επιχειρήσεις που ανήκουν στο δευτερογενή τομέα

παραγωγής διακρίνονται σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες. Ο δευτερογενής

τομέας είναι γνωστός και ως τομέας της μεταποίησης και της βιομηχανίας.

γ. Τριτογενούς παραγωγής ή Τομέα υπηρεσιών: Στον τομέα αυτόν

ανήκουν δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για να φτάσουν στον

καταναλωτή τα προϊόντα των άλλων δύο τομέων παραγωγής. Περιλαμβάνει

δραστηριότητες που αφορούν τις μεταφορές, το εμπόριο, τις τραπεζικές και

ασφαλιστικές εργασίες, τις τηλεπικοινωνίες, την παραγωγή ηλεκτρικής

ενέργειας, τις δημόσιες υπηρεσίες. Στον τομέα αυτό ανήκουν και οι

υπηρεσίες που παρέχουν το σχολείο, το τουριστικό γραφείο, ο γιατρός, ο

φυσιοθεραπευτής, ο δικηγόρος, ο ηθοποιός και άλλα επαγγέλματα, καθώς και

η Αστυνομία, τα ∆ικαστήρια, κ.ά., που ασχολούνται με τον έλεγχο της

νόμιμης δραστηριότητας.

∆ιάκριση σύμφωνα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς είναι βασικό κριτήριο διάκρισης των

επιχειρήσεων. Με βάση αυτό το κριτήριο οι επιχειρήσεις διακρίνονται σε:

δημόσιες, δημοτικές, ιδιωτικές και μικτές επιχειρήσεις.

α. ∆ημόσιες επιχειρήσεις: Στις επιχειρήσεις αυτές κύριος ιδιοκτήτης είναι

το κοινωνικό σύνολο, που εκπροσωπείται από το κράτος.

β. ∆ημοτικές επιχειρήσεις: Είναι οι επιχειρήσεις που ιδρύουν οι

οργανισμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτές έχουν ως σκοπό να

εξυπηρετήσουν ανάγκες της τοπικής κοινωνίας.

γ. Ιδιωτικές επιχειρήσεις: Είναι οι επιχειρήσεις στις οποίες οι ιδιοκτήτες

είναι ιδιώτες. Αποτελούν τον κύριο όγκο των επιχειρήσεων και είναι

κερδοσκοπικές.

6

δ. Μικτές επιχειρήσεις: Μικτές επιχειρήσεις είναι εκείνες στις οποίες την

κυριότητα κατέχει κατά ένα μέρος το κράτος και κατά το υπόλοιπο ιδιώτες.

Τα μέρη αυτά δεν είναι υποχρεωτικό να μετέχουν ισότιμα. Η σύμπραξη

γίνεται με τη συμμετοχή των μερών κατά τη σύσταση της εταιρείας. Μπορεί,

όμως, να προκύψει και με μερική ιδιωτικοποίηση (πώληση μέρους των

μετοχών του κράτους σε ιδιώτες) ή με μερική κρατικοποίηση (πώληση

μέρους των μετοχών των ιδιωτών στο κράτος).

∆ιάκριση σύμφωνα με τη νομική μορφή

Σύμφωνα με τη νομική τους υπόσταση οι επιχειρήσεις διακρίνονται σε

ατομικές και εταιρικές επιχειρήσεις, ή πιο απλά εταιρίες.

∆ιάκριση σύμφωνα με το μέγεθος

Σύμφωνα με αυτό το κριτήριο, οι επιχειρήσεις διακρίνονται σε μικρές,

μεσαίες και μεγάλες. Κυριότερα κριτήρια μεγέθους είναι:

• Ο αριθμός των απασχολούμενων. Ο μεγάλος ή μικρός αριθμός των

εργαζομένων σε μια επιχείρηση αποτελεί σίγουρα ένα χαρακτηριστικό του

μεγέθους της. Τα όρια του κριτηρίου αυτού διαμορφώνονται ανάλογα με το

μέγεθος της οικονομίας και τον κλάδο της επιχείρησης. Στη χώρα μας,

γενικά, οι επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται μικρές όταν απασχολούν από 1 έως

20 άτομα, μεσαίες όταν απασχολούν από 20 έως 100 άτομα και μεγάλες όταν

απασχολούν πάνω από 100 άτομα.

• Το μέγεθος των εργασιών, ή πιο απλά ο τζίρος.

• Ο όγκος της παραγωγής. Το κριτήριο αυτό μπορεί να αποτιμάται σε

μονάδες του παραγόμενου προϊόντος ή σε αξίες.

Η εγκατεστημένη ισχύς. Είναι κριτήριο από το οποίο προκύπτει το

μέγεθος της ισχύος του εξοπλισμού που χρησιμοποιεί μια επιχείρηση για την

παραγωγή της.

β Το επενδυτικό κεφάλαιο. Οι κτιριακές και ηλεκτρομηχανολογικές

εγκαταστάσεις, ο εξοπλισμός, οι αποθηκευτικοί χώροι, οι χώροι γραφείων,

κ.ά., αποτελούν ένδειξη του μεγέθους της επιχείρησης.

Οι σπουδαιότερες λειτουργίες μιας επιχείρησης είναι η παραγωγική, η

εμπορική και τ. οικονομική.

Τα κυριότερα οργανωτικά χαρακτηριστικά της επιχείρησης είναι η

διάρθρωση της και η ιεραρχία.

∆εν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο διάρθρωσης μιας επιχείρησης

7

αλλά ορισμένες γενικές αρχές οι οποίες προκύπτουν από τις εκάστοτε

ανάγκες τις επιχείρησης. Οι ανάγκες αυτές μπορεί να είναι:

• Η παραγωγή αγαθών, ο μετασχηματισμός δηλαδή των πρώτων υλών

σε προϊόντα χρήσιμα στο κοινωνικό σύνολο, ή η παροχή υπηρεσιών.

• Θέματα που αφορούν τους εργαζομένους, όπως προσλήψεις

προσωπικού, επιμόρφωση στελεχών, κ.λπ.

• Οι προμήθειες, δηλαδή οι αγορές πρώτων υλών, μηχανημάτων, κ.λπ.

• Οι πωλήσεις, δηλαδή οι έρευνες αγοράς, η διαφήμιση, η τεχνική

εξυπηρέτηση των πελατών, κ.λπ.

• Η οικονομική διαχείριση, δηλαδή οι εισπράξεις, οι πληρωμές, η

λογιστική διαχείριση, κ.λπ.

• Η προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, δηλαδή

η πρόληψη ατυχημάτων, η υγιεινή, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας,

κ.λπ.

• Η προστασία του περιβάλλοντος.

Με την ιεραρχία καθορίζονται και περιγράφονται οι αρμοδιότητες και οι

ευθύνες κάθε θέσης ή τμήματος εργασίας.

Κάθε εργαζόμενος σε μια επιχείρηση έχει ορισμένα καθήκοντα, εξουσίες

και ευθύνες. Με τον όρο καθήκον εννοείται κάθε ανατιθέμενη εργασία που

πρέπει να εκτελεστεί. Εξουσία είναι η δικαιοδοσία για ελεύθερη επιλογή και

χρήση των μέσων και των μεθόδων για την εκτέλεση μιας εργασίας.

Ευθύνη είναι η υποχρέωση που αναλαμβάνει ο εργαζόμενος για να

ολοκληρώσει μια εργασία σύμφωνα με τις προδιαγραφές ποιότητας, τον

προκαθορισμένο χρόνο, την προκαθορισμένη ποσότητα και κόστος. Μέσα απ '

την οργάνωση της επιχείρησης, οι θέσεις εργασίας ή τα τμήματα

σχηματίζουν την διοικητική πυραμίδα και κατατάσσονται σε κατώτερα,

μεσαία και ανώτερα κλιμάκια. Τα καθήκοντα, οι εξουσίες και οι ευθύνες των

κατωτέρων κλιμακίων αποτελούν υποδιαιρέσεις εξουσιών και ευθυνών των

ανωτέρων κλιμακίων.

Η εταιρία

Οι εταιρίες ομαδοποιούνται σε κατηγορίες ανάλογα με το κριτήριο

επιλογής. Με βάση τον Αστικό Κώδικα και ανάλογα με τον επιδιωκόμενο

σκοπό οι εταιρίες διακρίνονται σε:

• αστικές

8

• εμπορικές

Αστικές λέγονται οι εταιρίες που ο σκοπός τους μπορεί να είναι

πολιτιστικός, επιστημονικός, κοινωνικός, θρησκευτικός, κ.ά., όχι όμως

εμπορικός.

Εμπορικές λέγονται εκείνες οι εταιρίες που ο σκοπός τους είναι η

επιδίωξη του κέρδους μέσω εμπορικών πράξεων. Εμπορικές είναι και εκείνες

οι εταιρίες που από τον νόμο χαρακτηρίζονται έτσι, άσχετα από το

αντικείμενο τους. Για παράδειγμα, όλες οι Ανώνυμες Εταιρίες

χαρακτηρίζονται από το νόμο ως Εμπορικές. Οι εταιρίες διακρίνονται σε:

• Προσωπικές

• Κεφαλαιουχικές

• συλλογικές

Στις προσωπικές εταιρίες κυρίαρχο ρόλο παίζει η προσωπικότητα των

εταίρων (παραδείγματα τέτοιων εταιριών είναι η Ομόρρυθμος και η

Ετερόρρυθμος Εταιρία).

Στις κεφαλαιουχικές εταιρίες κυρίαρχο ρόλο παίζει το κεφάλαιο τους,

δηλαδή οι εισφορές των εταίρων (παραδείγματα τέτοιων εταιριών είναι η

Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης και η Ανώνυμη Εταιρία).

Μορφή συλλογικής εταιρίας είναι ο Συνεταιρισμός, όπου ο αριθμός των

συνεταίρων μεταβάλλεται, και που έχει ως σκοπό την προαγωγή των

οικονομικών συμφερόντων των μελών του. Άλλη μορφή συλλογικής εταιρίας

είναι η Συμπλοιοκτησία, κατά την οποία οι συμπλοιοκτήτες εκμεταλλεύονται

ένα πλοίο με σκοπό το κέρδος. Οι κυριότερες μορφές-είδη εταιριών που

έχουν νομική υπόσταση είναι:

Ομόρρυθμη εταιρία (Ο.Ε.)

1. Συμμετέχουν δύο ή περισσότερα πρόσωπα με κεφάλαια, περιουσιακά

στοιχεία ή και μόνο με προσωπική εργασία. Αντικείμενο εισφοράς αποτελεί η

χρήση μόνο περιουσιακών στοιχείων, χωρίς να δοθεί η κυριότητα τους.

2. Συμφωνία με την οποία ένας ή περισσότεροι από τους εταίρους

αποκλείονται από τα κέρδη ή απαλλάσσονται από τις ζημιές είναι άκυρη.

Συμφωνία για συνεισφορά από κάποιον εταίρο μόνο της εργασίας του, χωρίς

να συμμετέχει στις ζημιές, είναι ισχυρή.

3. Απαιτείται καταστατικό που περιέχει:

το ονοματεπώνυμο, τη διανομή και ιδιότητα των εταίρων

9

(δραστηριότητα, εκπροσώπηση, διαχείριση),

τα κεφάλαια και τη συμμετοχή των εταίρων,

το σκοπό και τη διάρκεια σύστασης εταιρίας.

4. Στο τέλος της χρήσεως θα προσδιορισθεί το αποτέλεσμα (κέρδος ή

ζημιά) και θα αποδοθεί στους εταίρους σύμφωνα με το καταστατικό.

5. Η Ο.Ε. διαλύεται αν:

τελειώσει η διάρκεια σύστασης,

επιτευχθεί ο σκοπός,

συμφωνήσουν όλοι οι εταίροι,

καταγγελθεί από έναν εταίρο,

πτωχεύσει ένας από τους εταίρους, εκτός αν υπάρχει διαφορετική

πρόβλεψη στο καταστατικό.

Ετερόρρυθμη εταιρία (Ε.Ε)

1. Συμμετέχουν δύο ή περισσότερα πρόσωπα (όπως στην ομόρρυθμη),με

τη μόνη διαφορά ότι τουλάχιστον ένας από τους εταίρους (που ονομάζεται

ομόρρυθμος) ευθύνεται απεριόριστα και με την ατομική του περιουσία για τα

χρέη της εταιρίας. Υπάρχουν και οι ετερόρρυθμοι εταίροι που ευθύνονται για

τα χρέη και τις ζημίες της εταιρίας μέχρι το ποσό της εισφοράς τους.

2. Απαιτείται καταστατικό που περιέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που

αφορούν και την ομόρρυθμη εταιρία.

3. ∆ιαχειριστές αναλαμβάνουν ομόρρυθμοι εταίροι. Αν αναλάβει

ετερόρρυθμος εταίρος τη διαχείριση, τότε ευθύνεται ως ομόρρυθμος.

4. Στο τέλος της χρήσεως προσδιορίζεται το αποτέλεσμα και αποδίδεται

στους εταίρους, όπως ορίζει το καταστατικό.

5. Η διάλυση της Ε.Ε. γίνεται όπως στην Ο.Ε.

Αφανής ή Συμμετοχική εταιρία

1. ∆ημιουργείται από δύο τουλάχιστον άτομα.

2. Αφορά συνήθως μεμονωμένες εμπορικές πράξεις μεταξύ αυτών που

συμμετέχουν στην εταιρία.

3. ∆εν αποτελεί νομικό πρόσωπο ούτε απαιτείται καταστατικό.

4. ∆εν έχει εταιρική περιουσία.

5. Η σύμβαση που υπογράφεται από αυτούς που συμμετέχουν προβλέπει

δικαιώματα και υποχρεώσεις που αφορούν μόνο τους συμμετέχοντες.

6. Η πιο συνηθισμένη περίπτωση αφανούς εταιρίας είναι ο ένας από τους

10

εταίρους να βιομηχανοποιεί προϊόντα στον τόπο παραγωγής και ο άλλος να

κάνει την πώληση στον τόπο κατανάλωσης.

Συνεταιρισμός

1. Απαιτούνται τουλάχιστον επτά άτομα για την ίδρυση και κατά τη

διάρκεια λειτουργίας του.

2. Κάθε συνεταίρος μπορεί να αποχωρεί από το συνεταιρισμό

συναποκομίζοντας τη μερίδα του, χωρίς να διαλύεται ο συνεταιρισμός (αρκεί

να παραμένουν επτά μέλη).

3. Το κεφάλαιο του συνεταιρισμού μπορεί να είναι μεταβλητό.

4. Απαιτείται καταστατικό.

5. Τα διοικητικά όργανα του συνεταιρισμού είναι:

Η Γενική Συνέλευση.

Το ∆ιοικητικό Συμβούλιο.

Το Εποπτικό Συμβούλιο.

6. Οι συνεταιρισμοί διακρίνονται ανάλογα με το σκοπό σε:

α Προμηθευτικούς.

β Παραγωγικούς.

γ Πιστωτικούς.

ανάλογα με την ιδιότητα των ιδρυτών σε:

α Αγροτικούς (απαιτούνται 50 άτομα).

β Αστικούς.

ανάλογα με την ευθύνη των μελών στα χρέη ή τις ζημιές του

συνεταιρισμού σε:

α Περιορισμένης ευθύνης (οι εταίροι ευθύνονται ως ένα ποσοστό).

β Απεριόριστης ευθύνης (οι εταίροι ευθύνονται αλληλέγγυα και

απεριόριστα).

Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.)

1. Στην Ε.Π.Ε. δεν υπάρχουν τα μειονεκτήματα των προσωπικών

εταιρειών (Ο.Ε. ή Ε.Ε.) που προκύπτουν από την απεριόριστη και προσωπική

ευθύνη των ομόρρυθμων εταιρειών, αλλά ούτε και τα μειονεκτήματα των

Α.Ε. που προκύπτουν από τον απρόσωπο χαρακτήρα τους. Στην Ε.Π.Ε.

έχουμε περιορισμένη την ευθύνη των εταίρων αλλά και έντονο τον

προσωπικό δεσμό μεταξύ τους.

2. Απαιτείται καταστατικό και συνήθως μεγαλύτερο κεφάλαιο από την

11

Ο.Ε. ή την Ε.Ε. Όμως, το μισό του κεφαλαίου που απαιτείται μπορεί να

καλυφθεί με εισφορά σε είδος.

3. Τα όργανα διοίκησης της Ε.Π.Ε. είναι:

Π η γενική συνέλευση των εταίρων,

Π οι διαχειριστές (ένας ή περισσότεροι).

4. Ο τρόπος διανομής των κερδών, η διάλυση και οποιαδήποτε

τροποποίηση της εταιρίας ρυθμίζεται με καταστατικό.

Ανώνυμη Εταιρία (Α.Ε.)

1. Είναι η πιο σύνθετη και πολυπρόσωπη εταιρία. Απαιτείται μεγάλο

κεφάλαιο για την ίδρυση της (ορίζεται κάθε φορά με νόμο).

2. Το μετοχικό κεφάλαιο της Α.Ε. διαιρείται σε ίσα μερίδια, τις μετοχές,

που διακρίνονται σε πολλά είδη.

3. Η Α.Ε. χαρακτηρίζεται από την έλλειψη άμεσου προσωπικού

ενδιαφέροντος ειδικά. από τους μικρομετόχους για την πραγματοποίηση

εταιρικού σκοπού.

4. Τα διοικητικά όργανα της Α.Ε. είναι:

• η γενική συνέλευση,

• το διοικητικό συμβούλιο, Π οι τακτικοί ελεγκτές.

5. Απαιτείται καταστατικό που προβλέπει τον τρόπο διανομής των

κερδών, επέκταση, διάλυση και εκκαθάριση της εταιρίας.

6. Τα κυριότερα θέματα της Γενικής Συνέλευσης είναι:

• η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου

• η διάθεση των κερδών

• η τροποποίηση του καταστατικού

• η εκλογή οργάνων διοίκησης

• η έγκριση ισολογισμού, κ.ά.

Συμβάσεις εργασίας

Το Άρθρο 22 του Συντάγματος αναφέρει ότι: Ή εργασία αποτελεί

δικαίωμα και τελεί υπό την προστασία του κράτους μεριμνώντος δια την

δημιουργία συνθηκών απασχολήσεως πάντων των πολιτών και την ηθική και

υλική εξύψωση του εργαζομένου αγροτικού και αστικού πληθυσμού ".

Στο άρθρο αυτό γίνεται σαφές ότι η εργασία αποτελεί κοινωνικό

δικαίωμα και προστατεύεται από το εργατικό δίκαιο.

Ένα άτομο είναι σε θέση να εργάζεται και να παρέχει την εργασία του

12

είτε για δικό του λογαριασμό είτε για λογαριασμό κάποιου άλλου, έναντι

αμοιβής. Κάθε εργαζόμενος που εξασκεί ένα επάγγελμα, έχει ουσιαστικά

καθορισμένη και την ειδικότητα του, δηλαδή τον τομέα απασχόλησης του.

Το άτομο που ασκεί εργασία εντελώς ανεξάρτητο, χωρίς καμία

δεσμευτική συμφωνία με άλλον και οργανώνει την εργασία του όπως αυτός

επιθυμεί, ονομάζεται ελεύθερος επαγγελματίας. Το φυσικό ή νομικό πρόσωπο

που έχει συγκροτήσει επιχείρηση για την παροχή υπηρεσιών ή την παραγωγή

και διάθεση προϊόντων, ονομάζεται επιχειρηματίας.

Όταν ένα άτομο εργάζεται παρέχοντας την εργασία του προς άλλον,

τότε τον συνδέει μια έννομη σχέση που καθορίζει τους όρους συνεργασίας.

Οι συμφωνίες που πραγματοποιούνται μεταξύ εργοδοτών και

εργαζομένων και καθορίζουν με σαφήνεια όλους τους όρους της

έννομης σχέσης, ονομάζονται συμβάσεις εργασίας. Μια σύμβαση

εργασίας γίνεται συνήθως γραπτώς. Με τις συμβάσεις εργασίας ο

εργαζόμενος αποκτά ορισμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις προς τον

εργοδότη του, ενώ, αντίστοιχα, ο εργοδότης πρέπει να εξασφαλίζει

ορισμένα στοιχεία προς τον εργαζόμενο.

Οι συμβάσεις εργασίας αφορούν την εξαρτημένη σχέση εργασίας και

κατατάσσονται ως εξής:

• Συλλογική σύμβαση εργασίας. Είναι η συμφωνία που επιτυγχάνεται

μετά από διαπραγματεύσεις μεταξύ των επαγγελματικών ενώσεων των

εργαζομένων και των εργοδοτών (ομοσπονδίες, συνομοσπονδίες,

επαγγελματικές ενώσεις, κ.λπ.) για τον προσδιορισμό των όρων που

αφορούν τις εργασιακές σχέσεις.

• Ατομική σύμβαση εργασίας. Η συμφωνία αυτή ορίζει ότι ο

εργαζόμενος αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει την εργασία του σε

συγκεκριμένο εργοδότη για ορισμένο ή αόριστο χρόνο. Ο εργοδότης, με τη

σειρά του, αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλλει το συμφωνημένο

μισθό.

• Ομαδική σύμβαση εργασίας. Η συμφωνία αυτή καθορίζει ότι μια

ομάδα εργαζομένων με κοινό αντικείμενο εργασίας παρέχει την εργασία της

σε έναν εργοδότη. Η ομαδική

σύμβαση καταρτίζεται από τον εργοδότη και από ένα μέλος της ομάδας, το

οποίο

13

εκπροσωπεί τα υπόλοιπα μέλη.

• Σύμβαση ορισμένου και αορίστου χρόνου. Οι συμβάσεις που

ισχύουν για ένα

συγκεκριμένο καθορισμένο χρονικό διάστημα ονομάζονται συμβάσεις

εργασίας ορισμένου χρόνου. Συμβάσεις αορίστου χρόνου είναι αυτές οι

οποίες δεν καθορίζουν το χρόνο λήξης.

• Σύμβαση έργου. Είναι η συμφωνία που πραγματοποιείται για την

εκτέλεση έναντι αμοιβής ενός συγκεκριμένου έργου. (Άρθρο 81, Αστικού

Κώδικα).

• Εθνικές συμβάσεις. ∆ιακρίνονται στις γενικές εθνικές, οι οποίες είναι

συλλογικές συμβάσεις εργασίας που αφορούν τις σχέσεις εργασίας των

μισθωτών όλης της χώρας, ανεξάρτητα από τον κλάδο που απασχολούνται,

στις εθνικές ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις που αφορούν εργαζομένους

μισθωτούς ορισμένου κλάδου, και στις τοπικές ομοιοεπαγγελματικές

συμβάσεις που αφορούν μισθωτούς ορισμένους κλάδου μιας συγκεκριμένης

πόλης ή περιφέρειας.

Άλλες συμβάσεις είναι:

• Σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών, όπου ο εργαζόμενος εκτελεί

συγκεκριμένη εργασία, καθορίζοντας μόνος του τις συνθήκες (για

παράδειγμα εμπορικοί αντιπρόσωποι, πλασιέ, κ.λπ.)

• Σύμβαση ετοιμότητας, με την οποία ο εργοδότης συμβάλλεται με

εργαζομένους με σκοπό να τους απασχολήσει μόνο όταν παρουσιάζονται

αυξημένες ανάγκες (για παράδειγμα εποχιακή απασχόληση).

• Σύμβαση εργασίας υπό δοκιμή, με την οποία ο εργοδότης, πριν

προσλάβει οριστικά τον εργαζόμενο, τον δοκιμάζει για ορισμένο χρονικό

διάστημα. Εάν η απόδοση του τον ικανοποιεί, οριστικοποιεί τη σύμβαση

εργασίας και τη μετατρέπει σε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας (ο χρόνος

δοκιμής συνυπολογίζεται ως χρόνος πρόσληψης). Εάν την κρίνει ανεπαρκή,

τότε η σύμβαση λύνεται χωρίς καταγγελία και καταβολή

αποζημίωσης.

Σύμβαση δανεισμού, η οποία υπογράφεται μεταξύ δύο επιχειρήσεων,

με τον όρο η μία από τις συμβαλλόμενες να δανείζει προσωπικό στην άλλη,

για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένη εργασία.

Για να είναι μια σύμβαση εργασίας έγκυρη θα πρέπει αυτοί που την

14

καταρτίζουν (εργοδότης, μισθωτός) να βρίσκονται σε σωματική και

πνευματική κατάσταση τέτοια ώστε να μπορούν να φροντίζουν τον εαυτό

τους ή την περιουσία τους, να έχουν συνείδηση των πράξεων τους, να μην

έχουν καταδικαστεί για κακουργηματική πράξη και να διαρκεί ακόμα η ποινή

τους, καινά έχουν το νόμιμο όριο ηλικίας (18ο). Επίσης, τα συμβαλλόμενα

μέρη θα πρέπει να έχουν τη συμβατική ελευθερία να αποφασίζουν ελεύθερα

χωρίς καταναγκασμό.

Υποχρεώσεις από τις συμβάσεις εργασίας

Ο μισθωτός έχει απέναντι στον εργοδότη τις παρακάτω βασικές

υποχρεώσεις:

Υποχρέωση παροχής εργασίας: Ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να

εκτελεί ο ίδιος την εργασία την οποία του έχει αναθέσει ο εργοδότης, εκτός

αν, μετά από συμφωνία με τον εργοδότη ή ανάλογα με τις περιστάσεις,

προκύψει ότι εν μέρει ή στο σύνολο της θα είναι δυνατή η παροχή της

εργασίας από τρίτους ( άρθρο 651 Αστικού Κώδικα).

Υποχρέωση πίστης: Ο εργαζόμενος οφείλει να ενεργεί με τέτοιο τρόπο,

ώστε να εξυπηρετεί την επιχείρηση στην οποία εργάζεται, παραλείποντας

κάθε πράξη ή ενέργεια που είναι δυνατόν να βλάψει τα συμφέροντα του

εργοδότη (εχεμύθεια, καλή συμπεριφορά, συνεργασία με συναδέλφους και

εργοδότη, όχι δυσφήμιση του εργοδότη και των προϊόντων υπηρεσιών, κ.ά.)

Ο εργοδότης έχει τις παρακάτω υποχρεώσεις απέναντι στο μισθωτό:

α) Υποχρέωση καταβολής μισθού: χορηγείται ως αντάλλαγμα για την

εργασία που προσφέρει ο εργαζόμενος σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα

και ανεξάρτητα με το κέρδος ή τη ζημιά των δραστηριοτήτων του εργοδότη.

β) Υποχρέωση πρόνοιας: ο εργοδότης έχει υποχρέωση να ρυθμίζει τα

θέματα εργασίας, τις εγκαταστάσεις, τα μηχανήματα, κ.λπ. (άρθρο 662

Αστικού Κώδικα) καινά λαμβάνει μέτρα προστασίας και πρόνοιας για τη ζωή,

την υγεία και σωματική ακεραιότητα των εργαζόμενων.

γ) Ευθύνη για εργατικά ατυχήματα: οι εργοδότες ευθύνονται για

αποζημίωση των μισθωτών σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος (Ν.

551/1914), με την έννοια ότι αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια της εργασίας

τους ή εξαιτίας της.

δ) Υποχρέωση ίση μεταχείρισης των μισθωτών: κάθε μισθωτός

15

δικαιούται, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, να έχει την ίδια μεταχείριση με τους

συναδέλφους του.

ε) Υποχρέωση για απασχόληση του μισθωτού και υποχρέωση χορήγησης

αδειών: η απασχόληση του μισθωτού εμφανίζεται ως δικαίωμα του εργοδότη.

Όταν δεν απασχολείται ο εργαζόμενος, τότε ο εργοδότης περιέρχεται σε

υπερημερία, εκτός αν του καταβάλλει το μισθό του.

Επίσης, ο εργοδότης υποχρεούνται να μην εκβιάζει το μισθωτό, να μην

προβαίνει σε ανήθικες ή παράνομες πράξεις (ο εργαζόμενος μπορεί να

αρνηθεί χωρίς κυρώσεις), να μην υποχρεώνει το μισθωτό να εξασκεί

επικίνδυνη για την υγεία του εργασία, να απασχολεί το μισθωτό κατά τρόπο

συμβατό με τα προσόντα του, να σέβεται την προσωπικότητα του μισθωτού

και να αποφεύγει την προσβολή της, καθώς και να εξυπηρετεί εύλογες

ανάγκες του μισθωτού (έκτακτες άδειες, προκαταβολή μισθού, κ.λπ.)

Δικαιώματα από τις συμβάσεις εργασίας

Τα δικαιώματα των εργαζομένων είναι τα παρακάτω:

• ∆ικαίωμα πραγματικής απασχόλησης στο πλαίσιο της εργασιακής

σχέσης.

• ∆ικαίωμα στη θέση εργασίας. Το δικαίωμα αυτό καλύπτεται από το

άρθρο 22 παράγραφος 1 του Συντάγματος, το οποίο προστατεύει τον

εργαζόμενο από αυθαίρετες

μεταβολές, στις οποίες ενδέχεται να προβεί ο εργοδότης.

• ∆ικαίωμα επαγγελματικής ανάπτυξης και προόδου. Στην περίπτωση

αυτή εντάσσεται ο θεσμός των προαγωγών, μισθολογικών ή βαθμολογικών.

• ∆ικαίωμα ίσης μεταχείρισης. Αφορά τόσο τον καθορισμό του μισθού,

όσο και τις ίσες ευκαιρίες για εξέλιξη στην επιχείρηση όλων των

εργαζομένων, ανεξάρτητα από το φύλο ή όποια άλλη διάκριση (άρθρο 22,

παράγραφος 2, εδάφιο Β ' Συντάγματος).

ϊ ϊ ∆ικαίωμα στην προσωπικότητα. Η προσωπική ελευθερία και η

αξιοπρέπεια του εργαζομένου είναι απαραβίαστα.

Τα δικαιώματα των εργοδοτών είναι τα παρακάτω:

II ∆ιευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. Συνεπάγεται τη γενική ελευθερία

του εργοδότη να λαμβάνει κάθε μέτρο που έχει σχέση με την παροχή

εργασίας και το οποίο κρίνει ότι είναι κατάλληλο για την καλή οργάνωση της

επιχείρησης του.

16

• Εργοδοτική πειθαρχική εξουσία. Περιλαμβάνει τη δυνατότητα επιβολής

πειθαρχικών ποινών σε όσους από τους εργαζομένους διαταράσσουν την

έννομη τάξη της επιχείρησης και παραβιάζουν τις συμβατικές τους

υποχρεώσεις (άρθρο 1 παρ. 3 Ν.∆.

3789/59). Φορέας της πειθαρχικής εξουσίας είναι ο ίδιος ο εργοδότης ή άλλα

όργανα, που τυχόν προβλέπει το νομικό καθεστώς ή ο κανονισμός

εργασίας(π.χ. πειθαρχικά συμβούλια).

Καταγγελία σύμβασης εργασίας

Μια σύμβαση εργασίας λύνεται:

• Με καταγγελία από τον εργοδότη ή τον εργαζόμενο όταν είναι

σύμβαση αορίστου χρόνου.

• Με λήξη της σύμβασης όταν είναι ορισμένου χρόνου, ή νωρίτερα, με

την καταγγελία της για σοβαρό λόγο.

• Με αμοιβαία συναίνεση εργοδότη και εργαζομένου.

Καταγγελία της σύμβασης είναι η δήλωση ότι ένας εκ των δύο μερών

που έχουν έλθει σε συμφωνία σύμβασης (ο εργοδότης ή ο μισθωτός)

επιθυμεί να λύσει τη σύμβαση.

17

Κατά τη διάρκεια της αδείας, ο εργαζόμενος αμείβεται κανονικά σαν να

εργαζόταν στην επιχείρηση. Στην έννοια συνήθεις αποδοχές περιλαμβάνονται

ο ονομαστικός μισθός και τα κάθε μορφής επιδόματα και προσαυξήσεις. ∆εν

συνυπολογίζονται, μόνο, οι αμοιβές που αφορούν στις εκτός έδρας

μετακινήσεις του εργαζομένου. Ο εργαζόμενος που δικαιούται αδείας αποκτά

ταυτόχρονα και το δικαίωμα λήψης του επιδόματος αδείας (Ν. 4504/66). Για

τους εργαζομένους που αμείβονται με μηνιαίο μισθό το επίδομα διαμορ-

φώνεται στο 1/2 του μισθού τους και για τους εργαζομένους με ημερομίσθιο

ισούται με δεκατρία (13) ημερομίσθια. Οι κανονικές αποδοχές για την

περίοδο της αδείας και το επίδομα καταβάλλονται με την έναρξη της και,

φυσικά, υπόκεινται στις νόμιμες κρατήσεις.

Οι νομοθετικές διατάξεις που καθορίζουν την προστασία και τα μέτρα

βελτίωσης της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων και την πρόληψη

του επαγγελματικού κινδύνου είναι:

Ο Ν. 1568/85 (ΦΕΚ 177/Α/485) "Υγιεινή και Ασφάλεια Εργαζομένων", το

Π.∆. 294 (ΦΕΚ 138/Α/88), ο Ν. 2224/94 και το Π.∆. 17/96 (ΦΕΚ 1IIΑ/96) σε

συμμόρφωση με τις οδηγίες 89/391/ΕΟΚ και 91/383/ΕΟΚ όπως

τροποποιήθηκε με το Π.∆. 159/99.

Οι διατάξεις αυτές έχουν ως αντικείμενο την εφαρμογή μέτρων για την

προαγωγή της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία.

Προς το σκοπό αυτό, περιέχουν γενικές αρχές σχετικά με την πρόληψη των

επαγγελματικών κινδύνων και την προστασία της ασφάλειας και της υγείας,

την εξάλειψη των συντελεστών κινδύνου, των εργατικών ατυχημάτων και

των επαγγελματικών ασθενειών, την ενημέρωση, τη διαβούλευση, την

ισόρροπη συμμετοχή, την κατάρτιση των εργαζομένων και των εκπροσώπων

τους, καθώς και τους κανόνες για την εφαρμογή των γενικών αυτών αρχών.

Οι διατάξεις εφαρμόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και

εργασίες του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, στο πολιτικό προσωπικό των

χώρων εργασίας που εποπτεύονται από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (Π.∆.

289/96 - ΦΕΚ 129/Α/96), στο ∆ημόσιο, τα Ν.Π.∆.∆. και στους Ο.Τ.Α. (Ν.

1836/89 - ΦΕΚ 79/Α/89). ∆εν εφαρμόζονται στις επιχειρήσεις θαλάσσιων

μεταφορών, στο ένστολο προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων και των

σωμάτων ασφαλείας και στο οικιακό υπηρετικό προσωπικό, ενώ ειδικές

18

δεσμευτικές διατάξεις ισχύουν για επιχειρήσεις που αφορούν τον κλάδο

μετάλλων - λατομείων και ορυχείων. Με τις διατάξεις αυτές:

• Ρυθμίζονται τα θέματα οργάνωσης και πρόληψης σε όλα τα

επίπεδα(επιχείρηση, εθνικό και νομαρχιακό επίπεδο) με την καθιέρωση των

θεσμών του Τεχνικού Ασφαλείας (ΤΑ) και Γιατρού Εργασίας (ΓΕ), του

δικαιώματος των εργαζομένων να συστήνουν Επιτροπές Υγιεινής και

Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΥΑΕ), καθώς και τη σύσταση του Συμβουλίου

Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΣΥΑΕ) και των Νομαρχιακών

Επιτροπών Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΝΕΥΑΕ), τα οποία

αποτελούν και τα κυριότερα όργανα άσκησης του κοινωνικού διαλόγου σε

εθνικό και νομαρχιακό επίπεδο αντίστοιχα.

• ∆ιατυπώνονται επίσης οι γενικές αρχές ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού

των χώρων εργασίας καθώς και οι γενικές αρχές προστασίας των

εργαζομένων που εκτίθενται κατά την εργασία σε φυσικούς, χημικούς και

βιολογικούς παράγοντες.

• Εισάγεται η υποχρέωση κατασκευαστών, εισαγωγέων, προμηθευτών

σχετικά με την ασφάλεια των μηχανημάτων.

• Καθιερώνεται η επιβολή διοικητικών κυρώσεων.

Όργανα βελτίωσης συνθηκών εργασίας στην

επιχείρηση

Σύσταση Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας Εργασίας (Ε.Υ.Α.Ε.)

1. Οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από πενήντα (50) άτομα,

έχουν δικαίωμα να συνιστούν επιτροπή υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας,

αποτελούμενη από εκλεγμένους αντιπροσώπους τους στην επιχείρηση. Σε επιχειρήσεις

που απασχολούν από είκοσι (20) έως πενήντα (50) άτομα ορίζεται εκλεγμένος

αντιπρόσωπος των εργαζομένων, για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας στην

επιχείρηση.

Με το άρθρο 3 του Π.∆. 17/96 επεκτείνεται και σε επιχειρήσεις κάτω των 20

ατόμων το δικαίωμα των εργαζομένων να επιλέγουν εκπρόσωπο για την υγιεινή

και την ασφάλεια της εργασίας.

2. Παραρτήματα, υποκαταστήματα, χωριστές εγκαταστάσεις ή αυτοτελείς

εκμεταλλεύσεις, εξαρτημένες από την κύρια επιχείρηση θεωρούνται αυτοτελείς

επιχειρήσεις, εφόσον η απόσταση μεταξύ τους ή από την κύρια επιχείρηση δικαιολογεί τη

19

λειτουργία ιδιαίτερης Ε.Υ.Α.Ε. ή τον ορισμό ιδιαίτερου αντιπροσώπου, κατά την απόφαση

του επιθεωρητή εργασίας στον οποίο μπορεί να προσφύγει κάθε μέρος σε περίπτωση

διαφωνίας. Κατά της απόφασης του επιθεωρητή εργασίας επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον

του κατά τόπο αρμόδιου ειρηνοδίκη κατά τις διατάξεις της πολιτικής δικονομίας περί

εργατικών διαφορών.

3. Η Ε.Υ.Α.Ε. ή ο αντιπρόσωπος είναι όργανο συμβουλευτικό και έχει τις εξής

αρμοδιότητες:

3.1 Μελετά τις συνθήκες εργασίας στην επιχείρηση, προτείνει μέτρα για τη βελτίωση

των συνθηκών αυτών και του περιβάλλοντος εργασίας, παρακολουθεί την

τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας και συμβάλλει στην εφαρμογή τους από τους

εργαζομένους.

3.2 Σε περιπτώσεις σοβαρών εργατικών ατυχημάτων ή σχετικών συμβάντων,

προτείνει τα κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου.

3.3 Επισημαίνει τον επαγγελματικό κίνδυνο στους χώρους ή τις θέσεις εργασίας και

προτείνει μέτρα για την αντιμετώπιση του, συμμετέχοντας έτσι στη διαμόρφωση

της πολιτικής της επιχείρησης, για την πρόληψη ασθενειών που συμβαίνουν σ'

αυτή.

3.4 Ενημερώνεται από τη διοίκηση της επιχείρησης για τα στοιχεία των εργατικών

ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών που συμβαίνουν σ' αυτή.

3.5 Ενημερώνεται για την εισαγωγή στην επιχείρηση νέων παραγωγικών

διαδικασιών, μηχανημάτων, εργαλείων και υλικών, ή για τη λειτουργία νέων εγκαταστά-

σεων σ' αυτή, στο μέτρο που επηρεάζουν τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας της

εργασίας.

3.6 Σε περίπτωση άμεσου και σοβαρού κινδύνου, καλεί τον εργοδότη να λάβει τα

ενδεικνυόμενα μέτρα, χωρίς να αποκλείεται και η διακοπή λειτουργίας

μηχανήματος ή εγκατάστασης ή παραγωγικής διαδικασίας.

3.7 Μπορεί να ζητά τη συνδρομή εμπειρογνωμόνων για τα θέματα υγιεινής και

ασφάλειας της εργασίας, με τη σύμφωνη γνώμη του εργοδότη.

4.Η Ε.Υ.Α.Ε. ή ο αντιπρόσωπος συνεδριάζει με τον εργοδότη ή τον εκπρόσωπο του

μέσα στο πρώτο δεκαήμερο κάθε τριμήνου, σε ημέρα και ώρα που ορίζεται από κοινού,

για τη διευθέτηση των θεμάτων που ανακύπτουν μέσα στην επιχείρηση. Στις κοινές

συνεδριάσεις μετέχουν ο τεχνικός ασφαλείας και ο γιατρός εργασίας της επιχείρησης. Πριν

από την ημέρα της κοινής συνεδρίασης, η Ε.Υ.Α.Ε. ή ο αντιπρόσωπος καθορίζει τα θέματα

τα οποία θα συζητήσει και τα γνωστοποιεί στον εργοδότη τρεις (3) τουλάχιστον εργάσιμες

ημέρες νωρίτερα. Ο εργοδότης γνωστοποιεί στην Ε.Υ.Α.Ε. ή στον αντιπρόσωπο τα θέματα

20

που επιθυμεί να συζητηθούν στην κοινή συνεδρίαση τρεις (3) τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες

πριν από την ημέρα πραγματοποίησης της. Οι παραπάνω γνωστοποιήσεις απευθύνονται

επίσης μέσα στις ίδιες προθεσμίες και προς τον τεχνικό ασφαλείας και το γιατρό εργασίας της

επιχείρησης. Στις συνεδριάσεις αυτές συντάσσονται πρακτικά εις διπλούν και τηρούνται το ένα

αντίτυπο από τον εργοδότη και το άλλο από την επιτροπή ή τον αντιπρόσωπο.

5. Αναφορικά με τον αριθμό μελών, η Ε.Υ.Α.Ε. αποτελείται:

5.1 Από 2 μέλη σε επιχειρήσεις με 51 έως 100 εργαζόμενους.




5.5 Από 6 μέλη σε επιχειρήσεις από 1001 έως 2000 εργαζόμενους.

5.6 Από 7 μέλη σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 2000 εργαζόμενους.

6. Ο εργοδότης οφείλει:

6.1 Να διευκολύνει την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο των εργαζομένων στην άσκηση

των καθηκόντων τους.

6.2 Να ενημερώνει και να παρέχει κάθε στοιχείο που αφορά την επιχείρηση και είναι

σχετικό με το έργο της Ε.Υ.Α.Ε. ή του αντιπροσώπου των εργαζομένων.

7. Εκλογή μελών Ε.Υ.Α.Ε.

7.1 Αν στην επιχείρηση δεν υπάρχουν αντιπρόσωποι ή συμβούλια εργαζομένων, που

προβλέπονται από το νόμο, οι εργαζόμενοι εκλέγουν σε γενική συνέλευση, που

συγκαλείται για το σκοπό αυτόν κάθε δύο χρόνια, τα μέλη της Ε.Υ.Α.Ε. ή τον

αντιπρόσωπο τους, για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, με άμεση και

μυστική ψηφοφορία.

Σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ. 7 του Ν. 1767/88 "Συμβούλια εργαζομένων κ.λ.π."

(ΦΕΚ 63/Α/88), τα Συμβούλια των εργαζομένων, όπου υπάρχουν, υποδεικνύουν τα μέλη

της Ε.Υ.Α.Ε. από τα μέλη τους.

7.2 Η γενική συνέλευση αποτελείται από το σύνολο των εργαζομένων στην

επιχείρηση και βρίσκεται σε απαρτία όταν παρίσταται τουλάχιστον το ήμισυ των εργαζομένων σ' αυτή.

Αν δεν επιτευχθεί αυτή η απαρτία, τότε αρκεί το ένα τρίτο (1/3) των εργαζομένων στην επόμενη

συνέλευση.

Στη γενική συνέλευση απαγορεύεται να παρίστανται και να ψηφίζουν πρόσωπα που δεν είναι

εργαζόμενοι της επιχείρησης.

Η πρώτη γενική συνέλευση συγκαλείται από το ένα εικοστό (1/20) των εργαζομένων και την

προεδρία της αναλαμβάνουν οι τρεις πρώτοι που υ γράφουν την πρόσκληση.

Κάθε, εν συνεχεία της πρώτης, γενική συνέλευση για εκλογές, συγκαλείται και προεδρεύεται,

κατά περίπτωση, από τον αντιπρόσωπο ή τα μέλη της Ε.Υ.Α

21

7.3 Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα να ψηφίσει για τον αντιπρόσωπο ή τα μέλη

Ε.Υ.Α.Ε. και να εκλεγεί στα αξιώματα αυτά.

7.4 Οι υποψήφιοι για την Ε.Υ.Α.Ε. αναγράφονται σε ενιαίο ψηφοδέλτιο με

αλφαβητική σειρά. Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα να ψηφίσει από το ψηφοδέλτιο σους

υποψηφίους, όσος ο αριθμός των μελών της Ε.Υ.Α.Ε. Εκλέγονται οι υποψήφιοι που συγκεντρώνουν

τις περισσότερες ψήφους. Σε περίπτωση ισοψηφίας ακολουθεί κλήρωση. Οι αμέσως επόμενοι σε

αριθμό ψήφων αναδεικνύονται αναπληρωματικά μέλη.

7.5 Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται και προκειμένου

εκλογή αντιπροσώπου υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας.

7.6 Για τον υπολογισμό του αριθμού των μελών της Ε.Υ.Α.Ε. λαμβάνεται υπόψη

αριθμός των εργαζόμενων στην επιχείρηση κατά το χρόνο διεξαγωγής της εκλογής.

7.7 Αίτηση για αναγνώριση ακυρότητας απόφασης γενικής συνέλευσης για εκλογές

ασκείται στο ειρηνοδικείο της περιφέρειας που βρίσκεται η επιχείρηση, μέσα

αποκλειστική προθεσμία δέκα (10) εργάσιμων ημερών από τη λήξη της γενικής

συνέλευσης, από το ένα πέμπτο (1/5) του αριθμού των εργαζομένων καθώς και από όποιον έχει

προσωπικό έννομο συμφέρον.

7.8 Οι εκλογές διεξάγονται από τριμελή εφορευτική επιτροπή που εκλέγεται από

γενική συνέλευση των εργαζομένων. Ο πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής

εκλέγεται από τα μέλη της. Η εφορευτική επιτροπή μεριμνά για τη διεξαγωγή των εκλογών,

καταμετρά τις ψήφους και ανακηρύσσει τους επιτυχόντες.

Τηρεί πρακτικά για τις εκλογές και γνωστοποιεί το αποτέλεσμα τους στους εργαζομένους, στον

εργοδότη και το σωματείο ή τα σωματεία της επιχείρησης.

Υποχρέωση εργοδότη για απασχόληση τεχνικού ασφαλείας και

γιατρού εργασίας Σε όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, ανεξαρτήτως κλάδου

οικονομικής δραστηριότητας και αριθμού εργαζομένων, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να παρέχει στους

εργαζόμενους υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης. Πιο συγκεκριμένα

1. Σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων, ο εργοδότης έχει την

υποχρέωση να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφαλείας.

2. Στις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 εργαζόμενους, ο εργοδότης έχει την

υποχρέωση να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες γιατρού εργασίας. Ως προς την απασχόληση γιατρού

εργασίας ισχύουν και ειδικότερες διατάξεις των Π.∆. 94/87 (ΦΕΚ

54/Α/87),Π.∆.70α/88(ΦΕΚ31/Α/88)και Π.∆.186/95 (ΦΕΚ 97/Α/95). Σύμφωνα με

τις διατάξεις αυτές, στις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζομένους και

χρησιμοποιούν:

22

μόλυβδο

αμίαντο

καρκινογόνες ουσίες

βιολογικούς παράγοντες

και από την αποτίμηση των κινδύνων καταδεικνύεται κίνδυνος για την υγεία ή την ασφάλεια

των εργαζομένων, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες γιατρού

εργασίας.

3. Παραρτήματα, υποκαταστήματα, χωριστές εγκαταστάσεις ή αυτοτελείς εκμεταλλεύσεις,

εξαρτημένες από την κύρια επιχείρηση, θεωρούνται αυτοτελείς επιχειρήσεις, εφόσον απέχουν

μεταξύ τους ή από την κύρια επιχείρηση τόσο, ώστε να δυσχεραίνεται

το έργο του τεχνικού ασφάλειας και του γιατρού εργασίας, κατά την απόφαση του επιθεωρητή

εργασίας στον οποίο μπορεί να προσφύγει κάθε μέρος σε περίπτωση διαφωνίας. Κατά της

απόφασης του επιθεωρητή εργασίας επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον του κατά τόπο αρμόδιου

ειρηνοδίκη κατά τις διατάξεις της πολιτικής δικονομίας περί εργατικών διαφορών.

4. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση πριν από την επιλογή του τεχνικού ασφάλειας ή του γιατρού

εργασίας, να γνωστοποιεί στην τοπική επιθεώρηση εργασίας τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα

τους καθώς και την τυχόν απασχόληση τους σε άλλη επιχείρηση,

τα στοιχεία για το είδος και την οργάνωση της επιχείρησης, τον αριθμό των εργαζομένων και

λοιπές συναφείς πληροφορίες.

5. Η σύμβαση πρόσληψης του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας γίνεται

εγγράφως, και αντίγραφο της κοινοποιείται από τον εργοδότη στην τοπική επιθεώρηση

εργασίας.

6. Ο εργοδότης, για την αποτελεσματικότερη άσκηση των καθηκόντων του τεχνικού

ασφάλειας και του γιατρού εργασίας, θέτει στη διάθεση τους το αναγκαίο βοηθητικό

προσωπικό, χώρους, εγκαταστάσεις, συσκευές και γενικά τα απαραίτητα μέσα, και

βαρύνεται με όλες τις σχετικές δαπάνες.

7. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να διευκολύνει τον τεχνικό ασφάλειας και το γιατρό

εργασίας για την παρακολούθηση μαθημάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης.

8. Ο εργοδότης προκειμένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του για παροχή υπηρεσιών

προστασίας και πρόληψης, δύναται να επιλέξει μεταξύ των περιπτώσεων ανάθεσης των καθηκόντων

τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας σε εργαζόμενους στην επιχείρηση, σε άτομα εκτός επιχείρησης,

σε Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ) ή σε συνδυασμό μεταξύ αυτών των

δυνατοτήτων.

Συμβουλευτικές αρμοδιότητες τεχνικού ασφαλείας

1. Ο τεχνικός ασφαλείας παρέχει στον εργοδότη υποδείξεις και συμβουλές, γραπτά ή

23

προφορικά, σε θέματα σχετικά με την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας και την πρόληψη των εργατικών

ατυχημάτων. Τις γραπτές υποδείξεις ο τεχνικός ασφάλειας καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο της επιχείρησης, το

οποίο σελιδομετρείται και θεωρείται από την επιθεώρηση εργασίας. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να

λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων που καταχωρούνται σ' αυτό το βιβλίο.

2. Ειδικότερα ο τεχνικός ασφαλείας:

2.1 Συμβουλεύει σε θέματα σχεδιασμού, προγραμματισμού, κατασκευής και συντήρησης των

εγκαταστάσεων, εισαγωγής νέων παραγωγικών διαδικασιών, προμήθειας μέσων και εξοπλισμού, επιλογής

και ελέγχου της αποτελεσματικότητας των ατομικών μέσων προστασίας, καθώς και διαμόρφωσης και

διευθέτησης των θέσεων και του περιβάλλοντος εργασίας και γενικά οργάνωσης της παραγωγικής

διαδικασίας.

2.2 Ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των τεχνικών μέσων, πριν από τη

λειτουργία τους, καθώς και των παραγωγικών διαδικασιών και μεθόδων εργασίας

πριν από την εφαρμογή τους, και επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων υγιεινής

και ασφάλειας της εργασίας και πρόληψης των ατυχημάτων, ενημερώνοντας σχετικά τους αρμόδιους

προϊσταμένους των τμημάτων ή τη διεύθυνση της επιχείρησης.

3. Για την επίβλεψη των συνθηκών εργασίας ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση:

3.1 Να επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας από πλευράς υγιεινής και ασφάλειας

της εργασίας, να αναφέρει στον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψη των μέτρων

υγιεινής και ασφάλειας, να προτείνει μέτρα αντιμετώπισης της και να επιβλέπει

την εφαρμογή τους.

3.2 Να επιβλέπει την ορθή χρήση των ατομικών μέσων προστασίας.

3.3 Να ερευνά τα αίτια των εργατικών ατυχημάτων, να αναλύει και να αξιολογεί τα

αποτελέσματα των ερευνών του και να προτείνει μέτρα για την αποτροπή παρόμοιων ατυχημάτων.

3.4 Να εποπτεύει την εκτέλεση ασκήσεων πυρασφάλειας και συναγερμού για τη διαπίστωση

ετοιμότητας προς αντιμετώπιση ατυχημάτων.

4. Για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση, ο τεχνικός ασφαλείας έχει

υποχρέωση:

4.1 Να μεριμνά ώστε οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση να τηρούν τους κανόνες υγιει

νής και ασφάλειας της εργασίας και να τους ενημερώνει και καθοδηγεί για την

αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου που συνεπάγεται η εργασία τους.

4.2 Να συμμετέχει στην κατάρτιση και εφαρμογή των προγραμμάτων εκπαίδευσης

των εργαζομένων σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας.

5. Η άσκηση του έργου του τεχνικού ασφάλειας δεν αποκλείει την ανάθεση σ' αυτόν

από τον εργοδότη και άλλων καθηκόντων, πέρα από το ελάχιστο όριο ωρών απασχόλησης του ως

τεχνικού ασφάλειας.

6. Ο τεχνικός ασφαλείας έχει, κατά την άσκηση του έργου του, ηθική ανεξαρτησία απέναντι στον

εργοδότη και στους εργαζόμενους. Τυχόν διαφωνία του με τον εργοδότη,

24

για θέματα της αρμοδιότητας του, δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της

σύμβασης του. Σε κάθε περίπτωση η απόλυση του τεχνικού ασφαλείας πρέπει να είναι

αιτιολογημένη.

7. Ο τεχνικός ασφαλείας έχει υποχρέωση να τηρεί το επιχειρησιακό απόρρητο.

Συμβουλευτικές αρμοδιότητες ιατρού ασφαλείας 1. Ο γιατρός εργασίας παρέχει υποδείξεις και συμβουλές στον εργοδότη, στους εργαζομένους και

στους εκπροσώπους τους, γραπτά ή προφορικά, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη

σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Τις γραπτές υποδείξεις ο γιατρός εργασίας τις καταχωρεί σε

ειδικό βιβλίο. Ο εργοδότης λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων που καταχωρούνται σ' αυτό

το βιβλίο.

2. Ειδικότερα ο γιατρός εργασίας συμβουλεύει σε θέματα:

2.1 Σχεδιασμού, προγραμματισμού, τροποποίησης της παραγωγικής διαδικασίας, κατασκευής και

συντήρησης εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής

και ασφάλειας της εργασίας.

2.2 Λήψης μέτρων προστασίας, κατά την εισαγωγή και χρήση υλών και προμήθειας

μέσων εξοπλισμού.

2.3 Φυσιολογίας και ψυχολογίας της εργασίας, εργονομίας και υγιεινής της εργασίας,

της διευθέτησης και διαμόρφωσης των θέσεων και του περιβάλλοντος της εργασίας και της οργάνωσης

της παραγωγικής διαδικασίας.

2.4 Οργάνωσης υπηρεσίας παροχής πρώτων βοηθειών.

2.5 Αρχικής τοποθέτησης και αλλαγής θέσης εργασίας για λόγους υγείας, προσωρινά

ή μόνιμα, καθώς και ένταξης ή επανένταξης μειονεκτούντων ατόμων στην παραγωγική διαδικασία,

ακόμη και σε υπόδειξη αναμόρφωσης της θέσης εργασίας.

2.6 ∆εν επιτρέπεται ο γιατρός εργασίας να χρησιμοποιείται, για να επαληθεύει το δικαιολογημένο

ή μη, της απουσίας λόγω νόσου των εργαζομένων.

3. Ο γιατρός εργασίας προβαίνει σε ιατρικό έλεγχο των εργαζομένων σχετικό με τη θέση

εργασίας τους, μετά την πρόσληψη τους ή την αλλαγή θέσης εργασίας, καθώς και σε

περιοδικό ιατρικό έλεγχο κατά την κρίση του επιθεωρητή εργασίας ύστερα από αίτημα της επιτροπής

υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων, όταν τούτο δεν ορίζεται από το νόμο. Μεριμνά για τη

διενέργεια ιατρικών εξετάσεων και μετρήσεων παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος, σε

εφαρμογή των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά. Εκτιμά την καταλληλότητα των εργαζομένων για

τη συγκεκριμένη εργασία, αξιολογεί και καταχωρεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων, εκδίδει

βεβαίωση των παραπάνω εκτιμήσεων και την κοινοποιεί στον εργοδότη. Το περιεχόμενο της

βεβαίωσης πρέπει να εξασφαλίζει το ιατρικό απόρρητο υπέρ του εργαζομένου και μπορεί να ελέχθη

από τους υγειονομικούς επιθεωρητές του Υπουργείου Εργασίας, για την κατοχύρωση του εργαζομένου

25

και του εργοδότη.

4. Επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων προστασίας της υγείας των εργαζομένων και

πρόληψης των ατυχημάτων. Για το σκοπό αυτό:

4.1 Επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας και αναφέρει οποιαδήποτε παράλειψη,

προτείνει μέτρα αντιμετώπισης των παραλείψεων και επιβλέπει την εφαρμογή

τους.

4.2 Επεξηγεί την αναγκαιότητα της σωστής χρήσης των ατομικών μέτρων προστασίας.

4.3 Ερευνά τις αιτίες των ασθενειών που οφείλονται στην εργασία, αναλύει και αξιολογεί τα

αποτελέσματα των ερευνών και προτείνει μέτρα για την πρόληψη των ασθενειών αυτών.

4.4 Επιβλέπει τη συμμόρφωση των εργαζομένων στους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της

εργασίας, ενημερώνει τους εργαζομένους για τους κινδύνους που προέρχονται από την εργασία τους,

καθώς και για τους τρόπους πρόληψης τους.

4.5 Παρέχει επείγουσα θεραπεία σε περίπτωση ατυχήματος ή αιφνίδιας νόσου. Εκτελεί

προγράμματα εμβολιασμού των εργαζομένων με εντολή της αρμόδιας διεύθυνσης υγιεινής της

νομαρχίας, όπου εδρεύει η επιχείρηση.

5. Ο γιατρός εργασίας έχει υποχρέωση να τηρεί το ιατρικό και επιχειρησιακό απόρρητο.

6. Ο γιατρός εργασίας αναγγέλλει μέσω της επιχείρησης στην επιθεώρηση εργασίας ασθένειες

των εργαζομένων που οφείλονται στην εργασία.

7. Ο γιατρός εργασίας πρέπει να ενημερώνεται από τον εργοδότη και τους εργαζομένους

για οποιοδήποτε παράγοντα στο χώρο εργασίας που έχει επίπτωση στην υγεία.

8. Η επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων στον τόπο εργασίας δεν μπορεί να συνεπάγεται

οικονομική επιβάρυνση γι' αυτούς και πρέπει να γίνεται κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας τους.

9. Ο γιατρός εργασίας στα πλαίσια των υποχρεώσεων του και των υποχρεώσεων του

εργοδότη σύμφωνα με τις κείμενες ειδικές διατάξεις, εφόσον η επιχείρηση δε διαθέτει

κατάλληλη υποδομή, έχει υποχρέωση να παραπέμπει τους εργαζομένους για συγκεκριμένες

συμπληρωματικές ιατρικές εξετάσεις.

Οι εξετάσεις αυτές διενεργούνται σε ΕΞΥΠΠ, ή σε κατάλληλες υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα σε

προσδιοριζόμενες από τους Υπουργούς Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, και Υγείας και

Πρόνοιας αρμόδιες μονάδες των ασφαλιστικών οργανισμών ή του Εθνικού Συστήματος Υγείας

(ΕΣΥ).

Στην συνέχεια, ο γιατρός εργασίας λαμβάνει γνώση και αξιολογεί τ' αποτελέσματα των

παραπάνω εξετάσεων. Οι δαπάνες που προκύπτουν απ' την εφαρμογή της παραγράφου αυτής

βαρύνουν τον εργοδότη (Π.∆. Π/96, Άρθρο 4 §13).

Ι0. Για κάθε εργαζόμενο ο γιατρός εργασίας της επιχείρησης τηρεί σχετικό ιατρικό φάκελο.

Επιπλέον καθιερώνεται και περιλαμβάνεται στον ιατρικό φάκελο, ατομικό βιβλιάριο επαγγελματικού

κινδύνου, όπου αναγράφονται τα αποτελέσματα των ιατρικών και εργαστηριακών εξετάσεων, κάθε

φορά που ο εργαζόμενους υποβάλλεται σε αντίστοιχες εξετάσεις.

26

∆ικαιούνται να λαμβάνουν γνώση του φακέλου και του ατομικού βιβλιαρίου του εργαζόμενου οι

υγειονομικοί επιθεωρητές της αρμόδιας επιθεώρησης εργασίας και οι γιατροί του ασφαλιστικού

οργανισμού στον οποίο ανήκει ο εργαζόμενος, καθώς και ο ίδιος ο εργαζόμενος.

Σε κάθε περίπτωση παύσης της σχέσης εργασίας, το βιβλιάριο παραδίδεται στον εργαζόμενο

που αφορά (Π.∆. 17/96, Άρθρο 4, §14).

Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας (τ.ε.) και

γιατρού εργασίας (γ.ε.) και προσόντα αυτών Ο ελάχιστος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, το επίπεδο

γνώσεων και η ειδικότητα τεχνικού ασφαλείας για τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του

άρθρου 1, παρ. 1 του Ν. 1568/1985 (ΦΕΚ 138/Α/21.6.85), καθορίζονται από το Π.∆. 294/88, το

οποίο συμπληρώνεται για τις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόμενους με τις

διατάξεις των παρ. 2 και 3 του άρθρου 4 του Π.∆. 17/96 (ΦΕΚ 11/Α/960).

Σε κάθε περίπτωση απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, ο ελάχιστος

πραγματικός χρόνος ετήσιας απασχόλησης για τον καθένα χωριστά δεν μπορεί να είναι μικρότερος

των:

α) 25 ωρών ετησίως για επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 20 άτομα,

β) 50 ωρών ετησίως για επιχειρήσεις που απασχολούν από 21-50 άτομα,

γ) 75 ωρών ετησίως για επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 50 άτομα.

Ο συνολικός μέγιστος (ετήσιος) πραγματικός χρόνος απασχόλησης ενός τεχνικού ασφαλείας ή

ενός γιατρού εργασίας σε μία ή περισσότερες επιχειρήσεις, δεν μπορεί να υπερβαίνει τον

προβλεπόμενο χρόνο απασχόλησης μισθωτού.

Η διάταξη αυτή δεν αφορά το προσωπικό των Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης, για το

οποίο ισχύουν οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας περί όρων απασχόλησης.

Ο συνολικός ετήσιος χρόνος απασχόλησης του τεχνικού ασφαλείας ή/και του γιατρού εργασίας

ανεξάρτητα από τη σχέση εργασίας τους, η κατανομή του χρόνου αυτού κατά μήνα σύμφωνα με το

άρθρο 3 (παράγραφος 2) του Π.∆. 294/88 καθώς και το ωράριο απασχόλησης τους αναγράφονται

υποχρεωτικά στους πίνακες καταστάσεων εργασίας σύμφωνα με το Π.∆. της 27.6.32, το Ν. 515/70,

κ.λ.π. Τα στοιχεία αυτά αναγράφονται και στις καταστάσεις που αναρτώνται στους χώρους

εργασίας ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να γνωρίζουν τις ώρες παρουσίας του Τεχνικού Ασφαλείας και

του γιατρού Εργασίας στην επιχείρηση.

Κάθε αλλαγή των παραπάνω στοιχείων πρέπει να ανακοινώνεται έγκαιρα στην αρμόδια

Επιθεώρηση Εργασίας.

27

Ελάχιστος πραγματικός χρόνος απασχόλησης τεχνικού

ασφαλείας και γιατρού υπηρεσίας

α). Ο ελάχιστος πραγματικός χρόνος απασχόλησης του τεχνικού ασφαλείας και του

γιατρού εργασίας δεν μπορεί να υπολείπεται των 75 ωρών κατ’ έτος και καθορίζεται για

κάθε μια από τις κατηγορίες επιχειρήσεων, εκμεταλλεύσεων και εργασιών σε ώρες

απασχόλησης ανά εργαζόμενο κατ’ έτος ως εξής :

Α. Κατηγορία Α’

Ώρες ετήσιας απασχόλησης ανά εργαζόμενο

Αριθμός

εργαζομένων

Τεχνικός ασφαλείας Γιατρός εργασίας

Έως 500 3,5

0,8 501 έως 1000 3,0

1001 έως 5000 2,5

5001 και άνω 2,0

Β. Κατηγορία Β’


Αριθμός

εργαζομένων


Έως 1000 2,5

0,6 1001 έως 5000 1,5

5001 και άνω 1,0

Γ. Κατηγορία Γ’



0,4 0,4

Σε κάθε περίπτωση για τον καθένα ξεχωριστά :

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Μέχρι και 20 25 ώρες ετησίως

28

Από 21 μέχρι και 50 50 ώρες ετησίως

Από 51 και άνω 75 ώρες ετησίως

Ο χρόνος απασχόλησης του Τ.Α. και Γ.Ε. κατανέμεται κατά μήνα με κοινή συμφωνία του

εργοδότη και της Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας

Ελάχιστες γενικές προδιαγραφές σχετικά με τη σήμανση

ασφαλείας ή και υγείας στον τόπο εργασίας 1 Οι σημάνσεις ασφάλειας ή και υγείας πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για τη μετάδοση του

μηνύματος ή της πληροφορίας που προσδιορίζεται στο παρόν προεδρικό διάταγμα.

2. Τρόποι σήμανσης

2.1 Μόνιμη σήμανση:

2.1.1 Η σήμανση που σχετίζεται με απαγόρευση, προειδοποίηση και υποχρέωση, καθώς και

εκείνη που αφορά τον εντοπισμό και την αναγνώριση

των μέσων διάσωσης ή βοήθειας, γίνεται με πινακίδες κατά τρόπο μόνιμο.

2.1.2 Η σήμανση που προορίζεται για τον εντοπισμό και την αναγνώριση των

υλικών και των εξοπλισμών καταπολέμησης της πυρκαγιάς, γίνεται κατά μόνιμο

τρόπο με πινακίδες ή και χρώμα ασφάλειας.

2.1.3 Η σήμανση στα δοχεία και στους σωλήνες γίνεται όπως προβλέπεται

παρακάτω (παράγραφος 7).

2.1.4 Η σήμανση πιθανών κινδύνων κρούσεων σε αντικείμενα καθώς και

πτώσεων ατόμων γίνεται κατά μόνιμο τρόπο με χρώμα ασφάλειας ή με

πινακίδες.

2.1.5 Η σήμανση των οδών κυκλοφορίας γίνεται κατά μόνιμο τρόπο με χρώμα

ασφάλειας.

2.2 Περιστασιακή σήμανση:

2.2.1 Η επισήμανση επικίνδυνων συμβάντων, η κλήση ατόμων για μια

συγκεκριμένη ενέργεια καθώς και η επείγουσα απομάκρυνση ατόμων, γίνονται

κατά περιστασιακό τρόπο και λαμβάνοντας υπόψη την εναλλαξιμότητα

και τη συμπληρωματικότητα με φωτεινό σήμα, ηχητικό σήμα ή και

προφορική ανακοίνωση.

2.2.2 Η καθοδήγηση ατόμων που εκτελούν χειρισμούς οι οποίοι ενέχουν

υπαρκτό ή πιθανό κίνδυνο γίνεται κατά τρόπο περιστασιακό με σήματα

δια χειρονομιών ή και προφορική ανακοίνωση.

3.Εναλλαξιμότητα και συμπληρωματικότητα των σημάνσεων

29

3.1 Επί ίσης αποτελεσματικότητας η επιλογή είναι ελεύθερη μεταξύ:

3.1.1. Ενός χρώματος ασφάλειας ή μιας πινακίδας, για την επισήμανση πιθανών κινδύνων

παραπατήματος, ή πτώσης σε διαφορετικό επίπεδο.

3.1.2 Των φωτεινών σημάτων, των ακουστικών σημάτων ή της προφορικής

ανακοίνωσης.

3.1.3 Του σήματος δια χειρονομιών ή της προφορικής ανακοίνωσης.

3.2 Ορισμένοι τρόποι σήμανσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν μαζί όπως:

3.2.1. Φωτεινό σήμα και ηχητικό σήμα.

3.2.2 Φωτεινό σήμα και προφορική ανακοίνωση.

3.2.3 Σήμα δια χειρονομιών και προφορική ανακοίνωση.

4 Οι ενδείξεις που αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα έχουν εφαρμογή σε κάθε

σήμανση που περιλαμβάνει ένα χρώμα ασφάλειας.

Χρώμα Σημασία ή σκοπός Ενδείξεις και διευκρινίσεις

Κόκκινο Κίνδυνος– συναγερμός

Υλικό και εξοπλισμός

Καταπολέμηση πυρκαγιάς

Επικίνδυνες συμπεριφορές

∆ιακοπή, στάση, συστήματα

Επείγουσας διακοπής

Εκκένωση Αναγνώριση και

εντοπισμός

Κίτρινο ή

πορτοκαλοκίτρινο

Προειδοποιητικό σήμα

Έλεγχος

Προσοχή, προφυλακτικά

μέτρα

Μπλε Σήμα υποχρέωσης Συγκεκριμένη συμπεριφορά ή

δράση-υποχρέωση να φέρεται

εξοπλισμός ατομικής

ασφάλειας

Πράσινο Σήμα διάσωσης ή βοήθειας

Κατάσταση ασφαλείας

Πόρτες, έξοδοι, οδοί, υλικά,

θέσεις, χώροι Επιστροφή στην

ομαλή κατάσταση

5 Η αποτελεσματικότητα μιας σήμανσης:

5.1 ∆εν πρέπει να μειώνεται με τον κακό σχεδιασμό, τον ανεπαρκή αριθμό,

την κακή θέση, την κακή κατάσταση ή κακή λειτουργία των μέσων ή

συστημάτων σήμανσης.

5.2. ∆εν πρέπει να μειώνεται με την παρουσία άλλης σήμανσης ή άλλης πηγής

εκπομπής του ίδιου τύπου που επηρεάζει την ορατότητα ή την ακουστότητα, πράγμα που

συνεπάγεται ιδιαίτερα ότι:

30

5.3. Πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση υπερβολικού αριθμού πινακίδων σε άμεση γειτνίαση

μεταξύ τους.

5.4. ∆εν πρέπει να χρησιμοποιούνται συγχρόνως δύο φωτεινά σήματα, τα

οποία μπορούν να συγχέονται.

5.5. ∆εν πρέπει να χρησιμοποιείται φωτεινό σήμα κοντά σε άλλη μη σαφώς

διακρινόμενη φωτεινή πηγή.

5.6 ∆εν πρέπει να χρησιμοποιούνται συγχρόνως δύο ηχητικά σήματα.

5.7. ∆εν πρέπει να χρησιμοποιείται ηχητικό σήμα αν στο περιβάλλοντα χώρο

υπάρχει ιδιαίτερα δυνατός θόρυβος.

6. Τα μέσα και τα συστήματα σήμανσης πρέπει, ανάλογα με την περίπτωση, να

καθαρίζονται, να συντηρούνται, να ελέγχονται και να επισκευάζονται τακτικά, να αντικαθίστανται αν

είναι αναγκαίο, κατά τρόπο ώστε να διατηρούν τις εγγενείς

τους ιδιότητες ή και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά τους.

7. Ο αριθμός και η θέση των μέσων ή των συστημάτων σήμανσης που πρέπει να

εγκατασταθούν, αποτελεί συνάρτηση της σημασίας των υπαρκτών ή πιθανών κινδύνων ή της ζώνης

που πρέπει να καλυφθεί.

8. Για τις σημάνσεις που έχουν ανάγκη πηγής ενέργειας για να λειτουργήσουν πρέπει να

εξασφαλίζεται επικουρική τροφοδοσία σε περίπτωση διακοπής της κανονικής τροφοδοσίας τους, εκτός

εάν με τη διακοπή της εξαφανίζεται και ο κίνδυνος.

9. Ένα φωτεινό ή και ηχητικό σήμα υποδεικνύει, με την ενεργοποίηση του, την έναρξη

κάποιας επιζητούμενης ενέργειας και πρέπει να διαρκεί όσο η ενέργεια το

απαιτεί. Τα φωτεινά και ηχητικά σήματα πρέπει να τίθενται σε ετοιμότητα αμέσως μετά από κάθε

χρησιμοποίηση.

10. Η καλή λειτουργία και πραγματική αποτελεσματικότητα των φωτεινών και ηχητικών

σημάτων πρέπει να ελέγχεται πριν τεθούν σε λειτουργία και στη συνέχεια

αρκετά συχνά.

11. Στην περίπτωση κατά την οποία οι εργαζόμενοι τους οποίους αφορά η σήμανση

έχουν περιορισμένες ακουστικές ή οπτικές ικανότητες ή δυνατότητες, περιλαμβανομένης της

περίπτωσης όπου τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι φέρουν εξοπλισμό ατομικής προστασίας, θα πρέπει

να ληφθούν τα κατάλληλα συμπληρωματικά

μέτρα ή μέτρα υποκατάστασης.

12. Οι χώροι, αίθουσες ή περίβολοι που χρησιμοποιούνται για να αποθηκεύονται οι

επικίνδυνες ουσίες ή παρασκευάσματα σε ικανές ποσότητες πρέπει να επισημαίνονται με κατάλληλη

προειδοποιητική πινακίδα.

6. Ελάχιστες γενικές προδιαγραφές σχετικά με τις

31

πινακίδες σήμανσης 6.1 Εγγενή χαρακτηριστικά.

6.1.1 Η μορφή και τα χρώματα των πινακίδων ορίζονται ανάλογα με το συγκεκριμένο σκοπό

τους (απαγορευτικές πινακίδες, προειδοποιητικές, πινακίδες υποχρέωσης, διάσωσης ή βοήθειας και

σχετικές με το υλικό ή τον εξοπλισμό καταπολέμησης της πυρκαγιάς),

6.1.2 Τα εικονοσύμβολα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο απλά και πρέπει να

παραλείπονται οι άχρηστες, όσον αφορά την κατανόηση τους, λεπτομέρειες.

6.1.3 Τα εικονοσύμβολα που χρησιμοποιούνται μπορεί να ποικίλουν ελαφρά ή

να είναι αναλυτικότερα σε σχέση με τις παραστάσεις υπό τον όρο ότι η

σημασία τους θα είναι ισοδύναμη και ότι δεν θα συγχέεται από διαφορές ή

προσαρμογές.

6.1.4 Οι πινακίδες κατασκευάζονται από υλικό με την καλύτερη δυνατή αντοχή

σε κρούσεις, σε κακές καιρικές συνθήκες και σε δυσμενείς επιδράσεις του

περιβάλλοντος.

6.1.5 Οι διαστάσεις καθώς και τα χρωματομετρικά και φωτομετρικά χαρακτηριστικά των

πινακίδων πρέπει να εξασφαλίζουν την καλή ορατότητα και την

κατανόηση τους.

6.2 Συνθήκες χρήσης.

6.2.1 Οι πινακίδες τοποθετούνται κατ' αρχήν σε κατάλληλο ύψος και σε θέση

ανάλογη με την οπτική γωνία, λαμβανομένων υπόψη ενδεχόμενων εμποδίων, είτε στο σημείο

εισόδου μιας ζώνης γενικού κινδύνου είτε σε άμεση

γειτονία συγκεκριμένου κινδύνου ή επισημαινόμενου αντικειμένου και σε

καλά φωτισμένο, εύκολα προσπελάσιμο και ορατό μέρος.

6.2.2 Με την επιφύλαξη των κειμένων διατάξεων βάσει των οποίων γίνεται εναρμόνιση του

εθνικού μας δικαίου με την οδηγία 89/654/ΕΟΚ "Σχετικά

με τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας", θα πρέπει να

χρησιμοποιούνται σε περίπτωση κακών συνθηκών φυσικού φωτισμού φωσφορίζοντα χρώματα,

ανακλαστικά υλικά ή τεχνητός

φωτισμός.

6.2.3 Η πινακίδα πρέπει να αφαιρείται, όταν η κατάσταση που δικαιολογούσε

την ύπαρξη της παύει να υφίσταται.

Διοικητικές κυρώσεις, (Άρθρα: 24, Ν. 2224/94, και 16,

Ν. 2639/88)

32

Σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προμηθευτή, που πα-

ραβαίνει τις διατάξεις και τις ρυθμίσεις της νομοθεσίας για την υγιεινή και την ασφάλεια της

εργασίας και των προεδρικών διαταγμάτων και των υπουργικών αποφάσεων, που εκδίδονται σε

εκτέλεση της, επιβάλλεται ανεξάρτητα από τις ποινικές κυρώσεις, με αιτιολογημένη πράξη του

ελέγχοντα επιθεωρητή εργασίας και ύστερα από προηγούμενη πρόσκληση του εργοδότη για

παροχή εξηγήσεων:

Πρόστιμο για κάθε παράβαση από πενήντα χιλιάδες (50.000) έως τρία εκατομμύρια

(3.000.000) δραχμές.

Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή

τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης για χρονικό

διάστημα μέχρι (6) ημερών.

Επίσης, ο υπουργός Εργασίας μπορεί, ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση του αρμόδιου

επιθεωρητή εργασίας, να επιβάλλει με απόφαση του:

Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή

τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης για χρονικό

διάστημα μεγαλύτερο των έξι ημερών.

Οριστική διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή

τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης.

Η πράξη επιβολής προστίμου, κατά τα ανωτέρω, είναι απαράδεκτη εάν δεν κοινο-

ποιηθεί με απόδειξη στον παραβάτη, αποτελεί δε έσοδο του ∆ημόσιου.

Ο παραβάτης μπορεί να αμφισβητήσει τη νομιμότητα της πράξης επιβολής των διοι-

κητικών κυρώσεων ασκώντας προσφυγή, μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την κοινοποίηση

της πράξεως, ενώπιον του διοικητικού πρωτοδικείου της έδρας της επιθεώρησης εργασίας.

Η προσφυγή αυτή είναι απαράδεκτη εάν δεν κοινοποιηθεί στην αρμόδια επιθεώρηση

εργασίας μέσα σε δέκα (10) ημέρες από την άσκηση της. Η άσκηση της

προσφυγής έχει ανασταλτικό χαρακτήρα για το 80% του προστίμου. Το υπόλοιπο

20% βεβαιώνεται από την αρμόδια υπηρεσία του Σ.Ε.Π.Ε. με την άσκηση της

εμπρόθεσμης προσφυγής και εισπράττεται από την αρμόδια ∆ημόσια Οικονομική

Υπηρεσία (∆.Ο.Υ.) ως δημόσιο έσοδο.

Μετά την πάροδο της προθεσμίας για την άσκηση της προσφυγής ή μετά την έκδοση

της απόφασης του Πρωτοδικείου, γίνεται διοικητική βεβαίωση του προστίμου από την

επιθεώρηση εργασίας και εισπράττεται από την αρμόδια δημόσια

οικονομική υπηρεσία (∆.Ο.Υ.) ως δημόσιο έσοδο.

Κατά την επιλογή και επιβολή των παραπάνω διοικητικών ποινών λαμβάνονται υπόψη

33

ιδίως:

Η αμεσότητα, η σοβαρότητα και η έκταση του κινδύνου.

Η σοβαρότητα της παράβασης, η τυχόν επαναλαμβανόμενη μη συμμόρφωση στις

υποδείξεις των αρμοδίων οργάνων, οι παρόμοιες παραβάσεις για τις οποίες έχουν

επιβληθεί κυρώσεις στο παρελθόν και ο βαθμός υπαιτιότητας.

Πριν από την επιβολή των παραπάνω διοικητικών κυρώσεων, μπορεί να χορηγηθεί

εύλογη προθεσμία για συμμόρφωση ή να παραταθεί μία μόνο φορά η προθεσμία, αν κριθεί

ότι εκείνη που χορηγήθηκε αρχικά δεν ήταν επαρκής. Εντέλει, ο εργοδότης καλείται για

παροχή γραπτών εξηγήσεων εντός τακτής προθεσμίας.

Η εκτέλεση των διοικητικών κυρώσεων προσωρινής και οριστικής διακοπής γίνεται από

την αρμόδια αστυνομική αρχή.

Με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων που δημοσιεύονται

στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να αυξάνονται τα όρια του προβλεπόμενου

προστίμου.

Ποινικές κυρώσεις, (Άρθρα: 25, Ν. 2224/94, και 17, Ν. 2639/98)

1. Κάθε εργοδότης, κατασκευαστής, παρασκευαστής, εισαγωγέας ή προμηθευτής, που

παραβαίνει από πρόθεση τις διατάξεις της νομοθεσίας για την υγιεινή και την ασφάλεια της

εργασίας και των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται με εξουσιοδότηση

της, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών ή με χρηματική ποινή τουλάχιστον

εκατό χιλιάδων δραχμών ή και με τις δύο αυτές ποινές.

2. Σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων από αμέλεια, οι παραπάνω δράστες

τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή.

3. Η υπόθεση εισάγεται προς εκδίκαση με απευθείας κλήση.

4. Σε περίπτωση αναβολής της δίκης, το δικαστήριο με την απόφαση του ορίζει ρητή

δικάσιμο μέσα σε είκοσι μία (21) ημέρες.

5. Ειδικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που προβλέπουν διαφορετική ποινική

μεταχείριση, εξακολουθούν να ισχύουν.

Μέτρα προστασίας των νέων κατά την εργασία

Εισαγωγή

Τα μέτρα για την προστασία των νέων κατά την εργασία, καθορίζονται με το Π.∆. 62/1988

34

(ΦΕΚ67/Α/26-3-1988), που σκοπό έχει την προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις

94/33/ΕΟΚ της 22ας Ιουνίου 1994 "Για την προστασία των νέων κατά την εργασία" (ΕΕ1216/12),

καθώς και με το Ν. 1837/89 "Για την προστασία των ανηλίκων κατά την απασχόληση και άλλες

διατάξεις".

Οι διατάξεις εφαρμόζονται σε κάθε πρόσωπο ηλικίας κάτω των δεκαοκτώ (18) ετών το οποίο

απασχολείται με οποιαδήποτε μορφής σύμβαση εργασίας ή σχέση εργασίας ή με Ι σύμβαση έργου ή

με σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή αυτοαπασχολείται, πλην των απασχολουμένων με σχέση

ναυτικής εργασίας, στον ναυτιλιακό και τον αλιευτικό τομέα, για τους οποίους εφαρμογή έχουν ειδικές

διατάξεις, ενώ με επιφύλαξη δεν εφαρμόζονται για περιστασιακές και σύντομης διάρκειας ελαφρές

εργασίες που αφορούν τις οικογενειακού χαρακτήρα γεωργικές, δασικές και κτηνοτροφικές

εργασίες.

1. Ορισμοί

α. Νέος (ανήλικος): Κάθε πρόσωπο ηλικίας κάτω των 18 ετών.

β. Παιδί: Κάθε νέος ο οποίος δεν έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας ή ο

οποίος υπόκειται ακόμα σε υποχρεωτική σχολική φοίτηση κατά τις κείμενες περί αυτής

διατάξεις.

γ. Έφηβος: Κάθε νέος ηλικίας τουλάχιστον 15 ετών αλλά κάτω των 18 ετών και ο

οποίος έχει παύσει να υπόκειται σε υποχρεωτική σχολική φοίτηση κατά τις κείμενες περί

αυτής διατάξεις.

δ. Ελαφρά εργασία: Οποιαδήποτε εργασία που εκ της φύσεως των λειτουργιών τις

οποίες περιέχει και των ειδικών συνθηκών υπό τις οποίες αυτή εκτελείται:

δ 1. ∆εν είναι ικανή να βλάψει την ασφάλεια, την υγεία ή την ανάπτυξη των παιδιών,

και

52. Ως εκ της φύσεως της, δεν αποβαίνει σε βάρος της τακτικής σχολικής φοίτησης

τους, της συμμετοχής τους σε προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού ή

επαγγελματικής κατάρτισης εγκεκριμένα απ' την αρμόδια αρχή, ή της ικανότητας τους να

ωφελούνται απ' την εκπαίδευση που τους παρέχεται.

ε. Χρόνος εργασίας: Η χρονική περίοδος παρουσίας του νέου στην εργασία, στη

διάθεση του εργοδότη και κατά την άσκηση της δραστηριότητας ή των καθηκόντων του.

στ. Περίοδος ανάπαυσης: Κάθε χρονική περίοδος εκτός χρόνου εργασίας.

Χρονικά όρια εργασίας - Δραστηριότητες εφήβων

2.1 Ο χρόνος εργασίας των εφήβων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις οκτώ ώρες την

ημέρα και τις σαράντα ώρες την εβδομάδα.

2.2 Ο χρόνος εργασίας των εφήβων που δεν έχουν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας

τους, καθώς και των εφήβων που φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια κάθε τύπου, τεχνικές ή

35

επαγγελματικές σχολές, δημόσιες ή ιδιωτικές αναγνωρισμένες απ' το Κράτος, δεν επιτρέπεται

να υπερβαίνει τις έξι ώρες την ημέρα και τις τριάντα ώρες την εβδομάδα.

2.3 Ο χρόνος που διαθέτει ο έφηβος όταν εργάζεται σ' επιχείρηση, στα πλαίσια ενός

συστήματος εναλλάξ θεωρητικής ή και πρακτικής κατάρτισης ή πρακτικής άσκησης ή

μαθητείας, συνυπολογίζεται στο χρόνο εργασίας.

2.4 Όταν ο έφηβος απασχολείται από περισσότερους εργοδότες, οι ημέρες εργασίας

και οι ώρες εργασίας που πραγματοποιεί αθροίζονται.

2.5 Η ημερήσια εργασία των νέων που φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια κάθε τύπου, σε

δημόσιες ή ιδιωτικές αναγνωρισμένες από το κράτος τεχνικές ή επαγγελματικές σχολές,

αρχίζει ή λήγει δύο τουλάχιστον ώρες μετά τη λήξη ή πριν απ' την έναρξη των μαθημάτων

αντιστοίχως.

2.6 Απαγορεύεται η υπερωριακή απασχόληση των εφήβων.

2.7 Η εργασία των παιδιών απαγορεύεται.

Απαγορεύονται οι εργασίες που συνεπάγονται την ανύψωση φορτίου μεγαλύτερου

από τον παρακάτω πίνακα

ΠΙΝΑΚΑΣ Α Ηλικία Φορτίο που ανυψώνεται ευκαιριακά σε Kg

Άρρενες Θήλεις

14 - 16 10 5

16 - 18 15 10

Οι εργασίες αρρένων ηλικίας μικρότερης των 16 ετών και θηλέων ηλικίας μικρότερης

των 18 ετών που συνεπάγονται την εκτέλεση έργου ( το οποίο αναφέρεται στον παρακάτω

πίνακα Β ) ανύψωσης ή μεταφοράς φορτίου ως συνήθους έργου.

Η ανύψωση και μεταφορά φορτίου μεγαλύτερου από το αναγραφόμενο στον πίνακα

Β που αποτελεί σύνηθες έργο ακόμα κι αν εκτελείται από άρρενες ηλικίας 16-18 ετών

ΠΙΝΑΚΑΣ Β Απόσταση στην οποία

μεταφέρεται το φορτίο σε μέτρα

Ανώτατο επιτρεπτό όριο φορτίου

σε Kg

36

Μέχρι 2 μέτρα 10

Από 2 έως 10 μέτρα 8

Από 10 έως 30 μέτρα 6

Από 30 μέτρα και πάνω 5

Προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους

εργασίας

Εισαγωγή

Οι ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας σε συμμόρφωση με

την Οδηγία 89/654/ΕΟΚ, καθορίζονται με το Π.∆. 16/96 (ΦΕΚ/10Α718-1-96).

Οι διατάξεις εφαρμόζονται επιπλέον των γενικών διατάξεων για την υγιεινή και την ασφάλεια

της εργασίας και των γενικών και ειδικών πολεοδομικών διατάξεων και ειδικών προδιαγραφών

λειτουργίας.

Οι διατάξεις εφαρμόζονται σ' όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού

και δημόσιου τομέα, ανεξαρτήτως κλάδου οικονομικής δραστηριότητας στον οποίο κατατάσσονται.

Οι διατάξεις δεν εφαρμόζονται:

α. Στα μέσα μεταφορών που χρησιμοποιούνται εκτός της επιχείρησης ή και της εγκατάστασης

καθώς και στους χώρους εργασίας εντός των μέσων μεταφοράς.

β. Στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια, γ. Στις εξορυκτικές βιομηχανίες, δ. Στα αλιευτικά

σκάφη.

ε. Στους αγρούς, τα δάση και άλλες εκτάσεις που αποτελούν μέρος γεωργικής ή δασικής

επιχείρησης αλλά τα οποία βρίσκονται εκτός της οικοδομημένης ζώνης της επιχείρησης αυτής.

2. Χρήση χώρων εργασίας

2.1 Οι χώροι εργασίας που χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά μετά την 31η ∆εκεμβρίου

1994 πρέπει να ικανοποιούν τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας.

2.2 Οι χώροι εργασίας που έχουν χρησιμοποιηθεί ήδη πριν από την 1η Ιανουαρίου

1995 πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας, το

αργότερο τρία έτη μετά την ημερομηνία αυτή.

2.3 Στην περίπτωση που οι χώροι εργασίας υφίστανται μετά την 31η ∆εκεμβρίου

1994, μεταβολές, επεκτάσεις ή και μετατροπές, ο εργοδότης λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα ούτως ώστε

οι παραπάνω μεταβολές, επεκτάσεις ή και μετατροπές να

είναι σύμφωνες με τις αντίστοιχες ελάχιστες προδιαγραφές.

2.4 Αναπόσπαστο τμήμα των δικαιολογητικών που υποβάλλονται στις αρμόδιες

37

πολεοδομικές υπηρεσίες για την έκδοση ή αναθεώρηση οικοδομικής αδείας σύμφωνα με τις διατάξεις

για τον τρόπο έκδοσης οικοδομικών αδειών θ' αποτελεί και

βεβαίωση του μελετητή, ότι κατά τα στάδια σύλληψης, επεξεργασίας και εκπόνησης της μελέτης του

έργου έλαβε υπόψη του τις ελάχιστες προδιαγραφές

ασφάλειας και υγείας. Προκειμένου για δημόσια έργα και εφόσον δεν απαιτείται

έκδοση οικοδομικής αδείας, η δήλωση του μελετητή αποτελεί τμήμα της τεχνικής

μελέτης που υποβάλλεται για έγκριση.

2.5 Η παραπάνω υποχρέωση εφαρμόζεται σ' όλα τα ειδικά κτίρια και σ' όλες τις

περιπτώσεις κτιρίων που έχουν ή ενδέχεται να έχουν χώρους εργασίας.

2.6 Πριν την έναρξη λειτουργίας επιχειρήσεων σε χώρους εργασίας που χρησιμο-

ποιούνται για πρώτη φορά ή σε χώρους που υπέστησαν μεταβολές, επεκτάσεις ή

και μετατροπές, ο εργοδότης πρέπει να διαβιβάζει στην αρμόδια επιθεώρηση

εργασίας σχετική γνωστοποίηση στην οποία θα περιέχονται:

α. Η επωνυμία της επιχείρησης.

β. Τα στοιχεία του εργοδότη.

γ. Η ακριβής διεύθυνση της επιχείρησης.

δ. Ο αριθμός των εργαζομένων και

ε. Ο προβλεπόμενος χρόνος έναρξης της λειτουργίας της επιχείρησης στους εν λόγω χώρους.

2.7 Για τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων, ο εργοδότης

πρέπει (παράλληλα με τις διατάξεις του άρθρου 19 του Ν. 1568/85) να φροντίζει:

α. Να διατηρούνται ελεύθεροι τόσο οι διάδρομοι κυκλοφορίας που οδηγούν στις κανονικές

εξόδους κινδύνου, όσο και οι έξοδοι κινδύνου, για να μπορούν να χρησιμοποιούνται ανά πάσα

στιγμή.

β. Για την τεχνική συντήρηση των χώρων εργασίας και των εγκαταστάσεων και συστημάτων και

για την αποκατάσταση το συντομότερο δυνατόν, των ελαττωμάτων που διαπιστώνονται και που

ενδέχεται να βλάψουν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.

γ. Για τον τακτικό καθαρισμό των χώρων εργασίας και των εγκαταστάσεων και συστημάτων

προκειμένου να εξασφαλίζονται ικανοποιητικές συνθήκες υγιεινής.

δ. Για την τακτική συντήρηση και τον έλεγχο λειτουργίας των εγκαταστάσεων και

συστημάτων ασφαλείας, που έχουν προορισμό την πρόληψη ή την εξάλειψη κινδύνων.

2.8 Στα πλαίσια της ενημέρωσης των εργαζομένων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ο

εργοδότης λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε οι εργαζόμενοι και οι

εκπρόσωποι τους να ενημερώνονται για όλα τα ληπτέα μέτρα όσον αφορά την

ασφάλεια και την υγεία στους χώρους εργασίας.

Στα πλαίσια διαβούλευσης και της συμμετοχής των εργαζομένων, σύμφωνα με τις κείμενες

διατάξεις, οι εργοδότες ζητούν τη γνώμη των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους και

διευκολύνουν τη συμμετοχή τους, αναφορικά τα σχετικά θέματα.

38

(. Ελάχιστες προδιαγραφές ασφαλείας και υγείας για τους χώρους εργασίας

3.1 Προκαταρκτική παρατήρηση.

Οι υποχρεώσεις που προβλέπονται στα ακόλουθα εφαρμόζονται κάθε φορά που το απαιτούν τα

χαρακτηριστικά του χώρου εργασίας ή της δραστηριότητας, οι περιστάσεις ή ο κίνδυνος.

3.2 Σταθερότητα, στερεότητα, αντοχή και ευστάθεια.

Τα κτίρια που στεγάζουν χώρους εργασίας πρέπει να έχουν δομή, στερεότητα, αντοχή και

ευστάθεια ανάλογες με το είδος της χρήσης τους και να έχουν κατασκευασθεί σύμφωνα με τις

διατάξεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού και όλων των ∆ομικών Κανονισμών (Αντισεισμικός,

Οπλισμένου Σκυροδέματος, Φορτίσεων, κ.λπ.).

3.3 Ηλεκτρική εγκατάσταση.

3.1.1 Η ηλεκτρική εγκατάσταση σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι σύμφωνη με

τις διατάξεις του «Κανονισμού Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων».

3.1.2 Η εκτέλεση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, η επίβλεψη της λειτουργίας τους

και η συντήρηση τους γίνεται μόνο από πρόσωπα τα οποία έχουν τα

απαραίτητα προσόντα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις περί «Εκτελέσεως,

επιβλέψεως και συντηρήσεως ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων».

4. Οδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου

4.1 Για τις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου εφαρμόζονται:

4.1.1 ΟΝ. 1568/85 άρθρο 18.

4.1.2 Το Π.∆. 71/88 «Κανονισμός Παθητικής Πυροπροστασίας Κτιρίων» (32/Α).

4.1.3 Όλες οι διατάξεις που αφορούν γενικά οδούς διαφυγής, εξόδους κινδύνου

ή προστατευόμενες διαβάσεις και περιέχονται στα διατάγματα περί

ειδικών κτιρίων ή περί κατεδαφίσεων καθώς και στους Κανονισμούς

Πυρασφάλειας, στον Κτιριοδομικό Κανονισμό, κ.λπ.

4.2 Επιπλέον των ανωτέρω ισχύουν και τα ακόλουθα:

4.2.1 Οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει να διατηρούνται ελεύθερες

και να οδηγούν από το συντομότερο δρόμο στο ύπαιθρο ή σε ασφαλή

περιοχή.

4.2.2 Σε περίπτωση κινδύνου, όλες οι θέσεις εργασίας πρέπει να μπορούν να

εκκενώνονται από τους εργαζόμενους γρήγορα και με συνθήκες πλήρους

ασφάλειας.

4.2.3 Ο αριθμός, η κατανομή και οι διαστάσεις των οδών και εξόδων κινδύνου

εξαρτώνται από τη χρήση, τον εξοπλισμό και τις διαστάσεις των χώρων

εργασίας καθώς και από τον μέγιστο αριθμό ατόμων που μπορεί να

βρίσκονται στους χώρους αυτούς.

4.2.4 Οι θύρες κινδύνου πρέπει να ανοίγουν προς τα έξω.

4.2.5 Οι θύρες κινδύνου δεν πρέπει να είναι κλειστές με τρόπο που να μην μπορεί να τις

39

ανοίξει εύκολα και αμέσως κάθε πρόσωπο που θα χρειαστεί

τυχόν να τις χρησιμοποιήσει σε περίπτωση ανάγκης.

4.2.6 Απαγορεύεται να προορίζονται ειδικά σαν θύρες κινδύνου οι συρόμενες και οι

περιστρεφόμενες θύρες.

4.2.7 Οι ειδικές οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει επίσης να επιση-

μαίνονται σύμφωνα με το Π.∆. 105/95 «Ελάχιστες προδιαγραφές για τη

σήμανση ασφάλειας ή και υγείας στην εργασία σε συμμόρφωση με την

οδηγία 92/58/ΕΟΚ». Η σήμανση αυτή πρέπει να τοποθετείται σε κατάλληλα σημεία και να

είναι διαρκής.

4.2.8 Οι θύρες κινδύνου δεν πρέπει να κλειδώνονται. Οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι

κινδύνου, όπως και οι διάδρομοι κυκλοφορίας και οι θύρες

πρόσβασης σ' αυτούς δεν πρέπει να φράσσονται από αντικείμενα, ούτως ώστε

να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανά πάσα στιγμή.

4.2.9 Σε περίπτωση βλάβης του φωτισμού, οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου που

χρειάζονται φωτισμό πρέπει να διαθέτουν εφεδρικό φωτισμό

επαρκούς έντασης.

5. Πυρανίχνευση και πυρόσβεση

5.1 Ανάλογα με τις διαστάσεις και τη χρήση των κτιρίων, τον υπάρχοντα εξοπλισμό, τα

φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά των χρησιμοποιούμενων ουσιών καθώς και τον μέγιστο

αριθμό των ατόμων που μπορούν να βρίσκονται εκεί, οι χώροι εργασίας πρέπει να είναι

εφοδιασμένοι με κατάλληλο και επαρκή εξοπλισμό κατάσβεσης της πυρκαγιάς και εφόσον

χρειάζεται με πυρανιχνευτές και συστήματα συναγερμού.

5.2 Ο μη αυτόματος (χειροκίνητος) εξοπλισμός πυρόσβεσης πρέπει να είναι ευπρόσιτος

και εύχρηστος.

5.3 Πρέπει επίσης να επισημαίνεται σύμφωνα με το Π.∆. 105/95 «Ελάχιστες προδια-

γραφές για τη σήμανση ασφαλείας ή και υγείας στην εργασία σε συμμόρφωση με την οδηγία

92/58/ΕΟΚ». Η σήμανση πρέπει να τοποθετείται σε κατάλληλα σημεία και να είναι διαρκής.

6. Εξαερισμός κλειστών χώρων εργασίας

6.1 Στους κλειστούς χώρους εργασίας πρέπει να υπάρχει επαρκής νωπός αέρας, λαμ-

βανομένων υπόψη των μεθόδων εργασίας και της σωματικής προσπάθειας την οποία

καταβάλουν οι εργαζόμενοι. Στον κατωτέρω πίνακα αναγράφονται ενδεικτικά οι ανάγκες σε

παροχή νωπού αέρα, ανά εργαζόμενο και ώρα συναρτήσει του είδους της εργασίας.

Είδος εργασίας Αέρας σε m3/ώρα και εργαζόμενο

Ως επί το πλείστον καθιστική 20-40

40

Ως επί το πλείστον ελαφριά σωματική 40-60

Ως επί το πλείστον βαριά σωματική >65

6.2 Η ποιότητα του αέρα πρέπει να διασφαλίζεται με βάση τις αρχές της υγιεινής.

6.3 Σε περίπτωση που η ανανέωση του αέρα επιτυγχάνεται με τεχνητά μέσα ή συ-

στήματα (εξαερισμός, κλιματισμός) τότε αυτά πρέπει:

α. Να λειτουργούν συνεχώς.

β. Να διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας.

γ. Κάθε βλάβη του συστήματος να επισημαίνεται κατάλληλα από αυτόματη διάταξη

ενσωματωμένη στο σύστημα ή στο μέσο.

6.4 Εάν χρησιμοποιούνται εγκαταστάσεις κλιματισμού ή μηχανικού εξαερισμού πρέπει να

λειτουργούν κατά τρόπο ώστε ν' αποφεύγεται η έκθεση των εργαζομένων σ' ενοχλητικά

ρεύματα.

6.5 Αποθέσεις και ρύποι στις εγκαταστάσεις κλιματισμού ή μηχανικού εξαερισμού που

ενδέχεται να επιφέρουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζομένων, λόγω μόλυνσης του

εισπνεόμενου αέρα, πρέπει να περιορίζονται άμεσα.

7. Απαγωγή παραγόντων

7.1 Με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 26 του Ν. 1568/85, οι σκόνες, καπνοί,

ατμοί και τα αέρια που δημιουργούνται στους χώρους εργασίας πρέπει κατά περίπτωση να

παρακρατούνται ή ν' απάγονται στο σημείο παραγωγής τους με τα κατάλληλα προς τούτο

μέσα, συστήματα και εγκαταστάσεις, τα οποία πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση

λειτουργίας.

7.2 Οι επιβλαβείς παράγοντες πριν εκδιωχθούν στην εξωτερική ατμόσφαιρα, πρέπει να

υποβάλλονται σε ειδική, ανάλογα με την περίπτωση, επεξεργασία (συμπύκνωση,

κατακρήμνιση, εξουδετέρωση, μεταποίηση δια πυρός, κ.λπ.), ώστε να καθίστανται

αβλαβείς για τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον.

8. Θερμοκρασία των χώρων

8.1 Οι χώροι εργασίας σ' όλη τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας πρέπει να έχουν

θερμοκρασία ανάλογη με τη φύση της εργασίας και τη σωματική προσπάθεια που απαιτείται

για την εκτέλεση της, λαμβανομένων πάντα υπόψη των κλιματολογικών συνθηκών των

εποχών του έτους. Περιοχές θέσεων εργασίας που βρίσκονται υπό την επίδραση υψηλών

θερμοκρασιών που εκλύονται από τις εγκαταστάσεις, πρέπει να ψύχονται μέχρι μια ανεκτή

θερμοκρασία, όσο αυτό είναι πρακτικά δυνατό.

9. Φωτισμός

10.∆άπεδα, τοίχοι, οροφές και στέγες των χώρων

41

11.Παράθυρα και φεγγίτες των χώρων

12.Θύρες και πύλες

13.∆ιάδρομοι κυκλοφορίας

14.Προστασία από πτώσεις και πτώση αντικειμένων

15.Ειδικά μέτρα για τις κυλιόμενες σκάλες και τους κυλιόμενους διαδρόμους

16.∆ιαστάσεις και όγκος αέρα των χώρων. – Χώρος για την ελευθερία κινήσεων στη

θέση εργασίας.

Α. κυβ. μέτ για ως επί το πλείστον καθιστική απασχόλησης

Β. 15 κυβ μέτ για ως επί το πλείστον ελαφριά σωματική απασχόληση

Γ. 18 κυβ μέτ για ως επί το πλείστον βαριά σωματική απασχόληση

17. Χώροι ανάπαυσης

Φωτισμός χώρων εργασίας

Εισαγωγή

Οι απαντήσεις φωτισμού σε χώρους εργασίας καθορίζονται στο Π.∆. 398/94.

Κρίναμε όμως σκόπιμο να προβούμε σε ιδιαίτερη αναφορά σχετικά με το φωτισμό στους

χώρους εργασίας, καθώς εκτιμούμε ότι ο φωτισμός των χώρων και θέσεων εργασίας είναι ιδιαίτερα

σημαντικός παράγοντας των συνθηκών εργασίας.

Ο ανεπαρκής φωτισμός μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα μάτια, ενώ αυξάνει την

κόπωση των εργαζομένων, μειώνοντας έτσι την παραγωγικότητα τους και αυξάνοντας την

πιθανότητα ατυχήματος.

Αντίθετα, ο επαρκής φωτισμός είναι πολύ σημαντικός για την σωστή εστίαση των ματιών στα

αντικείμενα που χρησιμοποιούνται, αλλά και για την μείωση της οπτικής οξύτητας των εργαζομένων.

Να τονίσουμε στο σημείο αυτό ότι ένας εργαζόμενος άνω των 50 ετών χρειάζεται τριπλάσιες περίπου

απαιτήσεις σε φωτισμό από έναν εργαζόμενο νεαρής ηλικίας.

Οι ανάγκες σε φωτισμό σχετίζονται με το είδος της εργασίας, την ικανότητα όρασης του

εργαζομένου και το εργασιακό περιβάλλον.

Το φως της ημέρας είναι αναντικατάστατο μέσο φωτισμού. ∆εν επαρκεί όμως για τις απαιτήσεις

ενός εργασιακού χώρου. Έτσι, συμπληρώνεται από τεχνητό φωτισμό. Η ορθή χρήση του τεχνητού

φωτισμού είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Ο τεχνητός φωτισμός θα πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά φάσματος παραπλήσια του φυσικού

φωτισμού, καθώς επίσης θα πρέπει να διαχέεται, να κατευθύνεται καινά κατανέμεται κατάλληλα.

Σημαντική είναι η επιλογή των κατάλληλων λαμπτήρων.

Στα επόμενα παραθέτουμε ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία που αφορούν το φωτισμό.

42

Πηγές φωτισμού

Οι κυριότερες πηγές φωτισμού είναι:

α Λαμπτήρες πυράκτωσης. Η αρχή λειτουργίας τους στηρίζεται στο φαινόμενο της θέρμανσης

μεταλλικού νήματος με τη βοήθεια ηλεκτρικού ρεύματος.

Από την καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια ποσοστό 10-20% μετατρέπεται σε ωφέλιμη

φωτεινή ενέργεια και το υπόλοιπο σε θερμική ενέργεια (απώλειες).

Έχουν διάρκεια ζωής 600-1.000 ώρες. Σαν πηγές θερμού φωτός, καλύπτουν γενικά όλο το

φάσμα της ορατής ακτινοβολίας και αποδίδουν καλά τα χρώματα.

Έχουν σχετικά μικρή φωτιστική απόδοση: 10-14 lm/W.

β Λαμπτήρες φθορισμού. Είναι λαμπτήρες ηλεκτρικής εκκένωσης σε ατμούς υδραργύρου

χαμηλής πίεσης.

Η μισή περίπου ακτινοβολία, που εμφανίζεται κατά την εκκένωση, ανήκει στην υπεριώδη

περιοχή του φάσματος (αόρατη ακτινοβολία). Αυτή μετατρέπεται σε ορατή με την βοήθεια της

φθορίζουσας ουσίας με την οποία είναι καλυμμένα τα τοιχώματα του λαμπτήρα.

Έχουν μέση διάρκεια ζωής 10.000 ώρες, πέρα από τις οποίες μειώνεται η φωτεινότητα τους

κάτω του 85% και πρέπει να αντικαθίστανται. Η διάρκεια ζωής τους μειώνεται σημαντικά όταν

ανάβουν και σβήνουν συχνά.

Έχουν, σε σύγκριση με τους λαμπτήρες πυράκτωσης, φωτιστική απόδοση περίπου τριπλάσια

(30-32 lm/W).

Υπάρχουν σε πολλές ποιότητες φωτός, αλλά γενικά το φως τους υστερεί στην απόδοση

χρωμάτων σε σχέση με τους λαμπτήρες πυράκτωσης.

γ Λαμπτήρες ατμών υδραργύρου υψηλής πίεσης και λαμπτήρες μικτού φωτισμού. Η

λειτουργία τους στηρίζεται στην εκκένωση ηλεκτρικού τόξου μέσα σε ατμούς υδραργύρου.

Σαν λαμπτήρας εκκένωσης, εκπέμπει ακτινοβολία που υστερεί στο κόκκινο χρώμα, άρα και

στην απόδοση των χρωμάτων των αντικειμένων. Το μειονέκτημα αυτό αντιμετωπίζεται με τη χρήση

φθορίζοντος επιχρίσματος.

Για καλύτερα αποτελέσματα προστίθεται και ένα νήμα πυράκτωσης, οπότε έχουμε το λαμπτήρα

μικτού φωτισμού (από εκκένωση και πυράκτωση).

Η διάρκεια της ζωής γενικά των λαμπτήρων ατμών Hg υψηλής πίεσης είναι περίπου 8.000

ώρες.

δ Λαμπτήρες ατμών Νατρίου χαμηλής πίεσης. Κατασκευάζονται σε σωληνωτή ή απιοειδή

μορφή.

Το πλεονέκτημα τους είναι η μεγάλη τους απόδοση. Εκπέμπουν φως μονοχρωματικό, κίτρινο, στο

φάσμα του οποίου η ευαισθησία του ανθρώπινου ματιού γίνεται μέγιστη.

Το κίτρινο φως είναι κατάλληλο για το φωτισμό των δρόμων, διασταυρώσεων, κ.λ.π, γιατί

επηρεάζεται λιγότερο από τις καιρικές συνθήκες (ομίχλη, βροχή) και παρέχει μεγάλη ευχέρεια όρασης.

43

Οι λαμπτήρες ατμών νατρίου υψηλής πίεσης δίνουν φως χρυσόλευκο και έχουν περίπου διπλάσια

απόδοση από τους λαμπτήρες ατμών υδραργύρου. Χρησιμοποιούνται εκεί που μας ενοχλεί η

μονοχρωματική κίτρινη ακτινοβολία των λαμπτήρων νατρίου χαμηλής πίεσης ή αντικαθιστούν τους

λαμπτήρες ατμών υδραργύρου, όταν απαιτούνται υψηλότερες αποδόσεις.

Συνιστώμενες τιμές φωτισμού για χώρους διαφόρων χρήσεων

ΕΙΔΟΣ ΧΩΡΟΥ ΕΝΤΑΣΗ ΦΩΤΙΣΜΟΥ

[lux]

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ

Χώροι υποδοχής (Living ΓΟΟΓΠ) 150

Τοπικός (ανάγνωση, γραφή, κέντημα, κ.λπ.) 1000-500

ΚΟΥΖΙΝΕΣ

Γενικός Φωτισμός 150

Τοπικά (νιπτήρες, τραπέζια φαγητού) 500-250

Κρεβατοκάμαρες

Γενικός 150

Τοπικός (καθρέπτες, φως ανάγνωσης) 500-250

Λοιποί χώροι, γενικός φωτισμός 150

ΣΧΟΛΕΙΑ

Νηπιαγωγεία 150

∆ημοτικής και μέσης παιδείας

Αίθουσες διδασκαλίας 500-250

Αίθουσες θετικών επιστημών 500-250

Γυμναστήρια 150

Ενδεικτικός και μη εξαντλητικός κατάλογος διαφόρων

εξοπλισμών ατομικής προστασίας

1. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΕΦΑΛΙΟΥ

1.1 Κράνη προστασίας για τη βιομηχανία (κράνη ορυχείων, εργοταξίων, διαφόρων

βιομηχανιών).

1.2 Ελαφρά προστατευτικά καλύμματα για την προστασία του τριχωτού του κεφαλιού

(κασκέτα, σκούφοι, δίχτυα (φιλέδες) με ή χωρίς γείσο).

44

1.3 Προστατευτικά καλύμματα κεφαλιού (σκούφοι, κασκέτα, κουκούλες, κ.λ.π. από

ύφασμα, από επιχρισμένο ύφασμα (μουσαμάς), κ.λ.π.).

2. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΑΚΟΗΣ

2.1 Σφαιρίδια και βύσματα για τα αυτιά.

2.2 Ωτασπίδες που καλύπτουν πλήρως το πτερύγιο του αυτιού.

2.3 Ωτασπίδες που προσαρμόζονται στα προστατευτικά κράνη της βιομηχανίας.

2.4 Ωτασπίδες με δέκτη για βρόγχο επαγωγής χαμηλής συχνότητας.

2.5 Προστατευτικά μέσα κατά του θορύβου εξοπλισμένα με συσκευές

ενδοεπικοινωνίας.

3. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΩΝ ΟΦΘΑΛΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

3.1 Γυαλιά με βραχίονες.

3.2 Γυαλιά-προσωπίδες που καλύπτουν εν μέρει το πρόσωπο.

3.3 Γυαλιά-προστασίας από τις ακτινοβολίες Χ, τις ακτινοβολίες λέιζερ και τις

υπεριώδεις, υπέρυθρες και ορατές ακτινοβολίες.

3.4 Οθόνες προσώπου.

3.5 Προσωπίδες και κράνη για ηλεκτροσυγκόλληση (προσωπίδες που κρατιούνται με το

χέρι, που στηρίζονται με στεφάνι στο κεφάλι ή που προσαρμόζονται στα προστατευτικά

κράνη).

4. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΩΝ ΟΔΩΝ

4.1 ∆ιηθητικές συσκευές που συγκρατούν τις σκόνες, τα αέρια και τις ραδιενεργές

σκόνες.

4.2 Συσκευές που απομονώνουν από τον αέρα του περιβάλλοντος με τροφοδοσία σε

αέρα.

4.3 Αναπνευστικές συσκευές που διαθέτουν κινητή προσωπίδα συγκόλλησης.

4.4 Συσκευές και εξοπλισμοί για δύτες.

4.5 Σκάφανδρα για δύτες.

5. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΡΑΧΙΟΝΩΝ

5.1 Γάντια

5.1.1 Κατά των φυσικών προσβολών, διατρήσεις, κοψίματα, κραδασμοί, κ.λ.π.

5.1.2 Κατά των χημικών προσβολών.

5.1.3 Για ηλεκτρολόγους και για προστασία από τη θερμότητα.

5.2 Γάντια χωρίς διαιρέσεις για τα δάχτυλα εκτός από τον αντίχειρα.

5.3 Καλύπτρες δακτύλων.

45

5.4 Μανσέτες.

5.5 Περικάρπια διαφόρων ειδών.

5.6 Γάντια που αφήνουν ελεύθερα τα άκρα των δαχτύλων.

5.7 Περιχειρίδια δερματεργατών.

6. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΩΝ ΠΟΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΝΗΜΩΝ

6.1 Σκαρπίνια, μποτίνια, χαμηλές μπότες, μπότες ασφαλείας.

6.2 Υποδήματα με σύστημα ταχείας απελευθέρωσης των κορδονιών ή των αγκραφών.

6.3 Υποδήματα με συμπληρωματική προστασία του άκρου του ποδιού.

6.4 Υποδήματα και καλύπτρες υποδημάτων με σόλα ανθεκτική στη θερμότητα.

6.5 Υποδήματα, μπότες και καλύπτρες μποτών για προστασία από τη θερμότητα.

6.6 Υποδήματα, μπότες και καλύπτρες μποτών για προστασία από το κρύο.

6.7 Υποδήματα, μπότες και καλύπτρες μποτών για προστασία από τους κραδασμούς.

6.8 Υποδήματα, μπότες και καλύπτρες μποτών για προστασία από τα ηλεκτροστατικά

φορτία.

6.9 Υποδήματα, μπότες και καλύπτρες μποτών με ηλεκτρική μόνωση.

6.10 Μπότες προστασίας από τις αλυσίδες των αλυσοπριόνων.

6.11 Ξυλοπάπουτσα.

6.12 Επιγονατίδες.

6.13 Προσαρμόσιμα προστατευτικά μέσα της ράχης του ποδιού.

6.14 Γκέτες.

6.15 Αφαιρετές σόλες (κατά της θερμότητας, της διάτρησης ή της εφίδρωσης).

6.16 Βιδωτά καρφιά για πάγο, χιόνι, ολισθηρά εδάφη.

7. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

7.1 Κρέμες προστασίας, αλοιφές.

8. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ ΚΟΡΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΣ

8.1 Γιλέκα, σακάκια και ποδιές προστασίας από τις μηχανικές προσβολές (διάτρηση,

κοψίματα, εκσφενδόνιση λιωμένων μετάλλων, κ.λπ.).

8.2 Γιλέκα, σακάκια και ποδιές προστασίας από τις χημικές προσβολές.

8.3 Θερμαινόμενα γιλέκα.

8.4 Σωσίβια.

8.5 Ποδιές προστασίας από τις ακτινοβολίες Χ.

8.6 Ζώνες συγκράτησης του κορμού.

9. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

9.1 Εξοπλισμός προστασίας από τις πτώσεις.

46

9.1.1 Εξοπλισμός "αντιπτωτικού τύπου" (πλήρης εξοπλισμός που περιλαμβάνει όλα τα

αναγκαία εξαρτήματα για τη χρήση του).

9.1.2 Εξοπλισμός με φρένο "απορρόφησης κινητικής ενέργειας" (πλήρης εξοπλισμός που

περιλαμβάνει όλα τα αναγκαία εξαρτήματα για τη χρήση του).

9.1.3 Συστήματα συγκράτησης του σώματος (εξάρτυση ασφαλείας).

9.2 Ενδυμασίες προστασίας.

9.2.1 Ενδυμασίες εργασίας τύπου "ασφάλειας" (δύο κομματιών και φόρμες).

9.2.2 Ενδυμασίες προστασίας από τις μηχανικές προσβολές (διάτρηση, κοψίματα,

κ.λ.π.).

9.2.3 Ενδυμασίες προστασίας από τις χημικές προσβολές.

9.2.4 Ενδυμασίες προστασίας από τις εκσφενδονίσεις λιωμένων μετάλλων και από την

υπέρυθρη ακτινοβολία.

9.2.5 Ενδυμασίες προστασίας από τη θερμότητα.

9.2.6 Ενδυμασίες προστασίας από το ψύχος.

9.2.7 Ενδυμασίες προστασίας από τη ραδιενεργή μόλυνση.

9.2.8 Ενδυμασίες προστασίας από τις σκόνες.

9.2.9 Ενδυμασίες προστασίας από τα αέρια.

9.2. Οι Ενδυμασίες και εξαρτήματα (περιβραχιόνια, γάντια, κ.λπ.) με φθορίζουσα

επισήμανση, με αντανάκλαση.

9.2.11 Κουβέρτες προστασίας.

Επιδράσεις των χημικών ουσιών και επαγγελματικές

ασθένειες

Οι οδοί διείσδυσης των επικίνδυνων χημικών προϊόντων στον οργανισμό

Η απορρόφηση από τον οργανισμό πραγματοποιείται βασικά με έναν ή περισσότερους

από τους παρακάτω τρόπους : την πέψη, το δέρμα, ή την εισπνοή. Η μορφή του προϊόντος

παίζει σημαντικό ρόλο.

Η απορρόφηση διευκολύνεται ανάλογα με το βαθμό κατακερματισμού των σωματιδίων,

τα οποία, γενικά, όσο πιο λεπτά τόσο πιο επικίνδυνα είναι για τα στερεά, π.χ., σε μορφή

σκόνης, ενώ για τα υγρά σε μορφή αερολύματος.

Πάρα πολλοί παράγοντες καθορίζουν την απορρόφηση. Μεταξύ αυτών: ο βαθμός

κατακερματισμού του προϊόντος, η συγκέντρωση, η διάρκεια της έκθεσης, η χρησιμοποίηση

47

προστατευτικών μέσων, η λιποδιαλυτότητα, του προϊόντος κ.λπ.

Α . Διείσδυση από το στόμα (πεπτική οδός)

Βεβαίως, τα χημικά προϊόντα δεν τα καταπίνουμε εκουσίως. Τις περισσότερες φορές η

διείσδυση από την πεπτική οδό (ή κατάποση) γίνεται κατά λάθος ή από απερισκεψία:

- όταν ένα προϊόν μεταγγίζεται σε ένα άλλο δοχείο με αναρρόφηση, με τη βοήθεια

ενός σιφωνίου, ή ακόμη όταν ένα προϊόν διατηρείται σε δοχείο που

έχει προβλεφθεί για τρόφιμα ή ποτά,

- όταν, αφού έχουμε χειριστεί ένα επικίνδυνο προϊόν, φέρουμε τα χέρια στοστόμα

για να καπνίσουμε, για να φάμε ή ακόμη και για να σκουπιστούμε.

Β. Διείσδυση από το δέρμα (διαδερμική οδός)

Ορισμένα προϊόντα, όπως τα ερεθιστικά και τα διαβρωτικά, επενεργούν τοπικά στο

σημείο της επαφής τους με το δέρμα, τις βλεννογόνους μεμβράνες ή τα μάτια.

Άλλα προϊόντα, που είναι λιποδιαλυτά, επενεργούν στο δέρμα και επιπλέον διαπερνούν

και διαχέονται σε όλο τον οργανισμό ή προκαλούν επίσης διάφορα προβλήματα.

Πρόκειται για διαλύτες που καθαρίζουν το δέρμα, αλλά προκαλούν επίσης και

προβλήματα στα νεφρά, στο συκώτι ή στο νευρικό σύστημα. Όσο για το βενζόλιο, επενεργεί

στο μυελό των οστών. Τα καύσιμα για τα αυτοκίνητα, που έχουν σχετικά μεγάλη

περιεκτικότητα σε βενζόλιο (ελαφρώς μικρότερο του 5%), δεν πρέπει ποτέ να

χρησιμοποιούνται για να πλένονται τα χέρια.

Όλες οι μικρές δερματικές κακώσεις είναι προνομιούχες οδοί διείσδυσης για τα

επικίνδυνα προϊόντα.

Γ. Διείσδυση από τους πνεύμονες (αναπνευστική οδός)

Είναι η πιο συχνή οδός διείσδυσης κατά την εργασία, αφού οι ρυπαντές μπορεί να

έχουν αναμειχθεί πλήρως με τον αέρα που αναπνέουμε. Αυτοί οι ρυπαντές, διασκορπισμένοι

μέσα στην ατμόσφαιρα, διεισδύουν στους πνεύμονες μαζί με τον αέρα που εισπνέουμε.

Αυτό συμβαίνει κατά τη διάρκεια του χειρισμού διαλυτών, χρωμάτων ή κολλών, της

αφαίρεσης μολυβδούχου σκουριάς με φυσητήρα ή ακόμα κατά τη συγκόλληση.

Από τη στιγμή που θα τα εισπνεύσουμε, αυτά τα προϊόντα, μεταφερόμενα από το

αίμα, ξεκινώντας από τους πνεύμονες, μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στα

αναπνευστικά αλλά και σε άλλα όργανα.

2 Επαγγελματικές ασθένειες αναπνευστικού συστήματος

Η επίπτωση που έχουν στην υγεία των εργαζομένων οι διάφορες εισπνεόμενες σκόνες

εξαρτάται από την ποσότητα τους (συγκέντρωση τους, χρόνος έκθεσης εργαζομένων,

συχνότητα και βάθος αναπνευστικών κινήσεων), τις αλλεργικές ή τοξικές ιδιότητες τους

48

(χημική σύνθεση) και το σημείο εναπόθεσης τους στο αναπνευστικό σύστημα [βάθος και

δύναμη εισπνευστικών κινήσεων, διάμετρος αεροφόρων αγωγών, ταχύτητα πτώσης

("αεροδυναμική διάμετρος") των σωματιδίων] . Τα σωματίδια 15-20 μm αποτίθενται κυρίως

στη μύτη και στο στοματοφάρυγγα, τα 7-15 μm στους βρόγχους και τις διακλαδώσεις τους

και τα 0,5-5 μm στις κυψελίδες και τα αναπνευστικά βρογχιόλια (όπου γίνεται ανταλλαγή

αερίων μεταξύ αίματος και αέρα πνευμόνων).

Η απόθεση σωματιδίων σκόνης (κυρίως φυτικής ή ζωικής προέλευσης) έως και τα

τελικά βρογχιόλια μπορεί να προκαλέσει ορισμένες ασθένειες όπως π.χ. βυσσίνωση

(εμφανίζεται στους εργαζόμενους στην κλωστοποίηση βάμβακος), βαγάσσωση (οφείλεται

στην εισπνοή σωματιδίων ζαχαροκάλαμου), πνεύμων των αγροτών - πτηνοτρόφων

(συναντάται κατά τη μεταφορά σιταριού, ξυλείας, χόρτου, χάρτου, απεκκρίσεων πτηνών και

επίσης σ' αυτούς που επεξεργάζονται φτερά, πούπουλα ή δέρματα, κ.λ.π.), βρογχικό άσθμα,

βρογχίτιδα [που χαρακτηρίζονται από σπασμό των βρόγχων (με στένωση του αυλού τους)

και δύσπνοια, έντονο συριγμό]. Παρατηρούνται σε εργαζόμενους βιομηχανιών:

απορρυπαντικών με ένζυμα (π.χ. αλκαλάση), παραγωγής μονωτικών υλικών πολυουρεθάνης

από ισο-κυανιούχες ενώσεις (π.χ. διισοκυανικό τολουένιο), ελαστικών (θυουραμικό δι-

σουλφίδιο, κ.λπ.), κ.λπ.

Η συσσώρευση στερεών σωματιδίων (μη ζωικής προέλευσης) στους πνεύμονες και η

αντίδραση των ιστών σ' αυτά αποτελεί πνευμονοκονίωση. Παραδείγματα

πνευμονοκονιώσεων με ελάχιστη αντίδραση των ιστών είναι αυτές που προκαλούνται από:

κάνεις οξειδίου του κασσιτέρου (stannosis) και του θειικού βαρίου (baritosis). Με μόνιμη

ανάπτυξη ινώδους ιστού στους πνεύμονες είναι: η πυριτίαση (που ευνοεί την ανάπτυξη της

φυματίωσης), που οφείλεται στις κάνεις ελεύθερου διοξειδίου του πυριτίου (μεταλλεία,

λατομεία), η αμιάντωση (asbestosis), που οφείλεται σε εισπνοή ινών αμιάντου (χρυσοτίλη,

αμοσίτη, ανθοφυλλίτη και κροκιδόλιθου) και είναι υπεύθυνη για καρκίνο του πνεύμονα και

για το μεσοθηλίωμα του υπεζωκότος και του περιτοναίου, η τάλκωση, που οφείλεται

στήνει·· σπνοή κόνεων ταλκ, η ανθράκωση που οφείλεται σε κάνεις άνθρακος και προκαλεί

χρόνια βρογχίτιδα, σιλίκωση, κ.λπ.

Συνεχής έκθεση σε περιβάλλον κόνεων αμιάντου, χρωμίου, νικελίου και ραδιενεργών

ορυκτών συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πνευμονικού δέντρου.

Ακόμα, ατμοί και αέρια (διοξείδιο αζώτου, υδρόθειο), που διεισδύουν βαθιά μέχρι το

πνευμονικό παρέγχυμα, μπορούν να προκαλέσουν πνευμονικό οίδημα.

Σχηματικά, η διάγνωση και εκτίμηση της πνευμονοκονίωσης περιλαμβάνει:

• Εξέταση με ακτίνες Χ (μεγάλου σχήματος ακτινογραφία θώρακος, μικρού

49

σχήματος φθοριογραφία. Το ∆ιεθνές Γραφείο Εργασίας έχει τυποποιημένη

μέθοδο για την ταξινόμηση των ακτινολογικών ευρημάτων).

• Έλεγχος λειτουργίας των πνευμόνων (τεστ).

3 Επαγγελματικές ασθένειες δέρματος

Οι παράγοντες που προσβάλλουν το δέρμα συχνότερα είναι οι χημικές ουσίες που

συναντάμε τόσο σε βιομηχανικό όσο και σε γεωργικό εργασιακό περιβάλλον. ∆ρουν συνήθως

προκαλώντας ερεθισμό και αλλεργική ευαισθητοποίηση. Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες

δερματικές βλάβες και τις χημικές ενώσεις που ευθύνονται:

Θυλακίτιδα (από διοξίνη, χλωριωμένους υδρογονάνθρακες), κοκκιωματώδες εξάνθημα

(από αμίαντο, βηρύλλιο, πυριτικά άλατα), εξελκώσεις, (από τριοξείδιο αρσενικού, ενώσεις

ασβεστίου, χρωμιούχα άλατα, ρητίνες), εκζεματοειδής δερματίτιδα (αλκάλια, απορρυπαντικά,

τσιμέντα), αλωπεκία (χρωλοπρένιο), διαταραχές της χροιάς (από ενώσεις ανθρακόπισσας,

οξειδούμενα ρινίσματα μετάλλων ή υδροκινόνη, φαινολικές ενώσεις, κ.λπ.). Καρκίνος του

δέρματος μπορεί να προκληθεί από επαφή με βενζοπυρένιο, λιθανθρακόπισσα, μονομερές

βινυλο-χλωρίδιο (και αγγειοσάρκωμα), ιοντίζουσες ακτινοβολίες, κ.λπ.

Επιβάλλεται χρησιμοποίηση ατομικών μέσων προστασίας και διακοπή της επαφής με τη

συγκεκριμένη ευαισθητοποιό ή ερεθιστική ουσία.

4. Επαγγελματικές ασθένειες του ουροποιητικού συστήματος

Η έκταση της νεφρικής βλάβης συνήθως εξαρτάται από τη συγκέντρωση της τοξικής

ουσίας που επιδρά και από τη διάρκεια έκθεσης. Επαγγελματική τοξική νεφροπάθεια

προκαλούν οι εξής ενώσεις: Ανόργανες: αρσενικό, άλατα σιδήρου, βισμούθιο, φώσφορος και

κυρίως κάδμιο, μόλυβδος, υδράργυρος. Οργανικές: ανιλίνη, ενώσεις αιθυλενίου, μεθυλική

αλκοόλη, τολουένιο, φενόλη, χλωροφόρμιο. Ορισμένες βαρύνουν έμμεσα τη νεφρική

λειτουργία (μέσω κεντρικού νευρικού συστήματος - τετραχλωράνθρακας - ή μέσω

ήπατος). Οι αρωματικές αμίνες α και β-ναφθυλαμίνη, βενζιδίνη και 4-αμινοδιφαινύλιο έχει

αποδειχθεί ότι μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του ουροποιητικού συστήματος (της νεφρικής

πυέλου, του ουρητήρας και κυρίως της ουροδόχου κύστεως). Στις ουσίες αυτές εκτίθενται

εργαζόμενοι σε βαφεία, χρώματα, ελαστικά, πλαστικά, καλώδια, φωταέριο, κ.λπ.

Στις παραπάνω περιπτώσεις επιβάλλεται η προληπτική ανάλυση ούρων

(συμπεριλαμβάνονται έλεγχος νεφρικής λειτουργίας, ουροποιητικού συστήματος και ηπατικής

λειτουργίας).

5. Επαγγελματικές ασθένειες αίματος

Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες χημικές ουσίες που μπορούν να προκαλέσουν

αιματολογική βλάβη: ανιλίνη, αρσίνη, αρσενικό, βενζόλιο, μόλυβδος (ανόργανες ενώσεις του),

50

μονοξείδιο του άνθρακα, τρινιτροτολουένιο, ψευδάργυρος. Επίσης, οι ακτινοβολίες

προκαλούν λευχαιμία.

Υποχρεωτικός περιοδικός αιματολογικός έλεγχος (εξέταση της συγκέντρωσης της

ψευδαργυροπρωτοπορφυρίνης των ερυθρών, που εμποδίζει τη σύνθεση του αίματος).

6. Επαγγελματικές ασθένειες νευρικού συστήματος

Ο τραυματισμός και η έλλειψη οξυγόνου είναι δύο φανερές αιτίες βλάβης του

νευρικού συστήματος. Υπάρχουν όμως και ορισμένες νευροτοξικές χημικές ουσίες που

συναντάμε στο εργαστηριακό περιβάλλον, π.χ. ανιλίνη, αρσενικό, βρομιούχο μεθύλιο,

γλυκόλες, διθειάνθρακας, μαγγάνιο, κετόνες, μόλυβδος και ενώσεις του, όπως και

υδράργυρος, μονοξείδιο του άνθρακα, οργανοφωσφορικές ενώσεις, υδρόθειο, φενόλες,

κ.λπ.

Προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας κατά την

εργασία με οθόνες Εισαγωγή

Οι "Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας κατά την εργασία με οθόνες

οπτικής απεικόνισης σε συμμόρφωση με την οδηγία του Συμβουλίου 90/270/ΕΟΚ"

καθορίζονται με το Π.∆. 398/94 (Φ.Ε.Κ. 221/Α/19-12-1994).

Οι διατάξεις εφαρμόζονται επιπλέον των γενικών διατάξεων για την υγιεινή και την

ασφάλεια της εργασίας που ισχύουν κάθε φορά.

Οι διατάξεις εφαρμόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του

ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα ανεξαρτήτως κλάδου οικονομικής δραστηριότητας στον

οποίο κατατάσσονται.

Για την εφαρμογή στο ∆ημόσιο, τα ΝΠ∆∆ και ΟΤΑ ισχύουν και οι ιδιαίτερες ρυθμίσεις

της ΚΥΑ 88555/3293/88 (721/Β) "Υγιεινή και ασφάλεια του προσωπικού του ∆ημοσίου,

των ΝΠ∆∆ και των ΟΤΑ" που κυρώθηκε με το άρθρο 39 του Ν. 1836/89 (79/Α)

"Προώθηση της απασχόλησης και της επαγγελματικής κατάρτισης και άλλες διατάξεις".

Οι διατάξεις δεν εφαρμόζονται στο ένστολο προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων και

των σωμάτων ασφαλείας και στο οικιακό υπηρετικό προσωπικό. Στην περίπτωση αυτή

πρέπει να εξασφαλίζεται, όσο αυτό είναι δυνατόν, η ασφάλεια και η υγεία του ως άνω

προσωπικού, έχοντας υπόψη τους στόχους του παρόντος.

Οι διατάξεις δεν είναι υποχρεωτικής εφαρμογής στις κατωτέρω περιοριστικά αναφε-

ρόμενες περιπτώσεις:

51

α) Στις θέσεις οδήγησης οχημάτων ή μηχανημάτων.

β) Στα συστήματα πληροφορικής που είναι πάνω σε μεταφορικά μέσα. Στην περίπτωση

αυτή πρέπει να εξασφαλίζεται, όσο αυτό είναι δυνατόν, η ασφάλεια και η υγεία του ως άνω

προσωπικού, έχοντας υπόψη τους στόχους του διατάγματος.

γ) Στα συστήματα πληροφορικής που προορίζονται κατά προτεραιότητα για χρήση από

το κοινό.

δ) Στα συστήματα που αποκαλούνται "φορητά", εφόσον δεν χρησιμοποιούνται επί μα-

κρόν σε θέση εργασίας.

ε) Στις αριθμομηχανές, στις ταμειακές μηχανές και σε ανάλογο εξοπλισμό που διαθέτει

μια μικρή οθόνη φωτεινών χαρακτήρων για οπτική παρουσίαση δεδομένων ή μετρήσεων, η

οποία είναι απαραίτητη για την άμεση χρησιμοποίηση αυτού του εξοπλισμού.

στ)Στις γραφομηχανές κλασικού τύπου, τις λεγόμενες "γραφομηχανές με παράθυρο".

1. Ορισμοί

Οθόνη οπτικής απεικόνισης: Κάθε αλφαριθμητική ή γραφική οθόνη που αποτελεί

τμήμα εξοπλισμού επεξεργασίας, αναπαραγωγής ή οπτικής παρουσίασης στοιχείων

ανεξάρτητα από την χρησιμοποιούμενη μέθοδο.

Θέση εργασίας: Το σύνολο του εξοπλισμού που περιλαμβάνει οθόνη οπτικής απεικό-

νισης, εφοδιασμένο ενδεχομένως με πληκτρολόγιο ή άλλη διάταξη εισόδου δεδομένων, ή /

και με λογισμικό που καθορίζει τη διασύνδεση χρήστη-συσκευής, με προαιρετικά εξαρτήματα,

με περιφερειακά, περιλαμβανομένων και μονάδας δισκετών, τηλεφώνου, ταλαντωτή

/αποταλαντωτή, εκτυπωτή, αναλογίου για έγγραφα, καθίσματος και τραπεζιού εργασίας ή

άλλης επιφάνειας εργασίας, καθώς και το άμεσο περιβάλλον εργασίας.

Εργαζόμενος: Κάθε πρόσωπο που απασχολείται από έναν εργοδότη με σχέση εργα-

σίας, συμπεριλαμβανομένων των ασκούμενων και των μαθητευόμενων, ο οποίος χρησιμοποιεί

τακτικά και κατά ένα μη αμελητέο τμήμα της κανονικής του εργασίας, οθόνη οπτικής

απεικόνισης.

2. Εκτίμηση κινδύνων στις θέσεις εργασίας

2.1 Στα πλαίσια της υποχρέωσης του εργοδότη, να έχει στη διάθεση του μία γραπτή

εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των

εργαζομένων, ο εργοδότης προβαίνει σε ανάλυση των θέσεων εργασίας με σκοπό την

αξιολόγηση των συνθηκών ασφάλειας και υγείας που παρουσιάζουν για τους εργαζομένους

του, ιδίως σε ό,τι αφορά τους ενδεχόμενους κινδύνους για την όραση, τα σωματικά

προβλήματα και την πνευματική καταπόνηση των εργαζομένων. Κατά την ανάλυση αυτή

λαμβάνονται επίσης υπόψη τα προ βλήματα των ιδιαίτερα ευαίσθητων ομάδων κινδύνου.

52

2.2 Οι εργοδότες οφείλουν να λαμβάνουν τα ενδεδειγμένα μέτρα για την θεραπεία

των κινδύνων που διαπιστώνονται με βάση την ανωτέρω εκτίμηση, λαμβάνοντας υπόψη

τις σωρευτικές επιπτώσεις και το συνδυασμό των διαπιστουμένων κινδύνων.

2.3 Οι εργοδότες ζητούν από τους κατασκευαστές, εισαγωγείς και κάθε είδους

προμηθευτές οθονών οπτικής απεικόνισης, κάθε αναγκαία πληροφορία για την εκτίμηση

κινδύνων.

2.4 Οι κατασκευαστές, εισαγωγείς και κάθε είδους προμηθευτές οθονών οπτικής

απεικόνισης υποχρεούνται:

2.4.1 Να διαθέτουν στην αγορά οθόνες οπτικής απεικόνισης κατασκευασμένες

σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις για την υγεία και την ασφάλεια της εργασίας

και τους κανόνες της επιστήμης και της τεχνικής.

2.4.2 Να παρέχουν γραπτές πληροφορίες και οδηγίες στην ελληνική γλώσσα για

τους κινδύνους που είναι δυνατόν να δημιουργηθούν κατά τη χρήση των

προϊόντων τους, καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισης αυτών των

κινδύνων.

2.4.3 Να παρέχουν στους εργοδότες τις αναγκαίες πληροφορίες.

2.5 Οι εργοδότες οφείλουν να λαμβάνουν τα ενδεδειγμένα μέτρα ώστε οι θέσεις

εργασίας που τίθενται σε λειτουργία για πρώτη φορά, να πληρούν τις ελάχιστες

προδιαγραφές που αναφέρουμε παρακάτω.

2.6 Οι εργοδότες οφείλουν να λαμβάνουν τα ενδεδειγμένα μέτρα ώστε οι θέσεις

εργασίας που έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία, να προσαρμοστούν έτσι ώστε να πληρούν τις

ελάχιστες προδιαγραφές της επομένης παραγράφου 3.

2.7 Στα πλαίσια της ενημέρωσης των εργαζομένων, οι εργαζόμενοι ή /και οι

εκπρόσωποι τους ενημερώνονται για όλα τα θέματα τα σχετικά με την υγεία και την

ασφάλεια στις θέσεις εργασίας τους.

Στα πλαίσια της εκπαίδευσης των εργαζομένων, ο εργοδότης διασφαλίζει ότι, σε κάθε

εργαζόμενο με οθόνες οπτικής απεικόνισης παρέχεται εκπαίδευση για τον τρόπο χρήσης

πριν από την έναρξη της εργασίας και κάθε φορά που η οργάνωση της θέσης εργασίας

τροποποιείται ουσιαστικά.

2.8 Ο εργοδότης υποχρεούται να σχεδιάζει την δραστηριότητα του εργαζόμενου

κατά

τρόπον ώστε η καθημερινή εργασία σε οθόνες οπτικής απεικόνισης να διακόπτεται περιοδικά

53

με διαλείμματα ή αλλαγές δραστηριότητας, που θα περιορίζουν το

φόρτο εργασίας στην οθόνη οπτικής απεικόνισης.

Ο εργοδότης διαβουλεύεται με τους εργαζομένους ή /και τους εκπροσώπους τους για

τον σχεδιασμό και την οργάνωση της εργασίας.

2.9 Στα πλαίσια της διαβούλευσης και της συμμετοχής των εργαζομένων, οι εργοδότες

ζητούν τη γνώμη των εργαζομένων ή /και των εκπροσώπων τους και διευκολύνουν τη

συμμετοχή τους.

2.10 Στα πλαίσια της επίβλεψης της υγείας των εργαζομένων, ο εργοδότης έχει την

υποχρέωση να εξασφαλίζει ότι, κάθε εργαζόμενος υπόκειται σε ιατρικές εξετάσεις της όρασης

και του μυοσκελετικού συστήματος κατά την πρόσληψη και στη συνέχεια μία φορά τον χρόνο,

καθώς και όταν οι εργαζόμενοι αισθάνονται ενοχλήσεις που μπορεί να οφείλονται στην

εργασία τους.

Ο εργοδότης παρέχει στους εργαζόμενους ειδικά γυαλιά εφόσον καθίστανται αναγκαία

και εφόσον τα συνήθη γυαλιά δεν είναι κατάλληλα ή αποτελεσματικά για την συγκεκριμένη

εργασία.

Για τις ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες κινδύνου θα πρέπει να υπάρχει συμπληρωματική

ενημέρωση και μέριμνα για την καλύτερη αντιμετώπιση προβλημάτων, που προκαλούνται

από την εργασία με οθόνες οπτικής απεικόνισης.

Για τις έγκυες γυναίκες θα πρέπει να υπάρχει συμπληρωματική ενημέρωση καν μέριμνα

για την καλύτερη αντιμετώπιση προβλημάτων, ψυχολογικών κυρίως κατά τα πρώτα στάδια

της κύησης, και εργονομικών, κυρίως στα μεταγενέστερα, που προκαλούνται από την

εργασία με οθόνες οπτικής απεικόνισης.

3. Ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές

3.1 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

3.1.1 Γενική Παρατήρηση

Η χρήση αυτή καθ' εαυτή του εξοπλισμού δεν πρέπει να συνεπάγεται κίνδυνο για τους

εργαζόμενους.

3.1.2 Οθόνη οπτικής απεικόνισης

3.1.2.1 Οι χαρακτήρες στην οθόνη πρέπει να είναι ευκρινείς, καθαρά διαμορφωμένοι

και να έχουν αρκετά μεγάλες διαστάσεις. Ανάμεσα στους χαρακτήρες και μεταξύ των

γραμμών πρέπει να υπάρχει επαρκές διάστημα.

3.1.2.2 Η εικόνα στην οθόνη πρέπει να είναι σταθερή χωρίς να τρεμοπαίζει ή να

εμφανίζει άλλες μορφές αστάθειας.

3.1.2.3 Η φωτεινότητα και η αντίθεση της λαμπρότητας (contrast) μεταξύ των

54

χαρακτήρων και του βάθους πρέπει να μπορούν να ρυθμίζονται εύκολα

από τον χρήστη της οθόνης και να προσαρμόζονται εύκολα στις συνθήκες του

περιβάλλοντος.

3.1.2.4 Η οθόνη πρέπει να μπορεί να περιστρέφεται και η κλίση της να ρυθμίζεται

ελεύθερα και εύκολα, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του χρήστη. Προς τούτο μπορεί

να χρησιμοποιηθεί ξεχωριστή βάση στήριξης για την οθόνη ή ρυθμιζόμενο τραπέζι.

3.1.2.5 Η τοποθέτηση της οθόνης σε σχέση με τις φωτεινές πηγές του χώρου εργασίας

πρέπει να εξασφαλίζει την αποφυγή αντανακλάσεων στην οθόνη.

3.1.3 Πληκτρολόγιο

3.1.3.1 Το πληκτρολόγιο πρέπει να είναι ρυθμιζόμενης κλίσης και ανεξάρτητο

από την οθόνη, έτσι ώστε να δίδεται η δυνατότητα στον εργαζόμενο να

λαμβάνει μία άνετη στάση η οποία να ελαχιστοποιεί την κόπωση των

βραχιόνων ή των χεριών του.

3.1.3.2 Ο ελεύθερος χώρος μπροστά από το πληκτρολόγιο πρέπει να είναι αρκετός για

να μπορεί ο χρήστης να στηρίζει τα χέρια και τους βραχίονες

του.

3.1.3.3 Η επιφάνεια του πληκτρολογίου πρέπει να είναι θαμπή ώστε να αποφεύγονται οι

αντανακλάσεις.

3.1.3.4 Η διάταξη του πληκτρολογίου και τα χαρακτηριστικά των πλήκτρων

πρέπει να διευκολύνουν τη χρήση του πληκτρολογίου.

3.1.3.5 Τα σύμβολα των πλήκτρων πρέπει να είναι ευκρινή και να είναι ευανάγνωστα

από την κανονική στάση εργασίας.

3.1.4 Τραπέζι ή επιφάνεια εργασίας

3.1.4.1 Το τραπέζι ή η επιφάνεια εργασίας πρέπει να έχει χαμηλή ανακλαστικότητα,

κατάλληλο ύψος, επαρκείς διαστάσεις και να προσφέρει ευελιξία

όσον αφορά την επιλογή της θέσης της οθόνης, του πληκτρολογίου, του

αναλογίου και του βοηθητικού εξοπλισμού.

3.1.4.2 Το αναλόγιο πρέπει να είναι ευσταθές, ρυθμιζόμενο, καινά τοποθετείται

έτσι ώστε να περιορίζονται στο ελάχιστο οι ενοχλητικές κινήσεις του

κεφαλιού και των ματιών του χρήστη.

3.1.4.3 Πρέπει να υπάρχει επαρκής ελεύθερος χώρος, ώστε οι εργαζόμενοι να

μπορούν να παίρνουν άνετη στάση.

3.1.5 Κάθισμα εργασίας

3.1.5.1 Το κάθισμα εργασίας πρέπει να παρέχει ευστάθεια στον εργαζόμενο, ελευθερία

55

κινήσεων, και να του εξασφαλίζει άνετη στάση.

3.1.5.2 Το ύψος του καθίσματος πρέπει να είναι ρυθμιζόμενο.

3.1.5.3 Η πλάτη του καθίσματος πρέπει να έχει τη δυνατότητα προσαρμογής

όσον αφορά το ύψος και την κλίση της.

3.1.5.4 Στους εργαζόμενους διατίθεται και υποπόδιο.

3.2 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

3.2.1 Χώρος

Η θέση εργασίας πρέπει να διαρρυθμίζεται έτσι ώστε να εξασφαλίζει επαρκή χώρο για να

επιτρέπει στον εργαζόμενο να αλλάζει τη στάση του σώματος του και να ποικίλει τις κινήσεις

του κατά την εργασία.

3.2.2 Φωτισμός

3.2.2.1 Ο γενικός και τοπικός φωτισμός πρέπει να εξασφαλίζουν ικανοποιητικές

συνθήκες φωτισμού και κατάλληλη αντίθεση λαμπρότητας (contrast) μεταξύ της οθόνης και του

οπτικού πεδίου γύρω από αυτή, λαμβανομένων

υπόψη της φύσης της εργασίας και των οπτικών αναγκών του χρήστη.

3.2.2.2 Πρέπει να αποφεύγονται η πρόκληση θάμβωσης και οι ενοχλητικές ανακλάσεις

πάνω στην οθόνη ή σε κάθε άλλη επιφάνεια, με κατάλληλη διευθέτηση των χώρων και των

θέσεων εργασίας αφενός και με σωστή επιλογή των τεχνικών χαρακτηριστικών του τεχνητού

φωτισμού αφετέρου.

3.2.3 Ανακλάσεις και θάμβωση

3.2.3.1 Οι θέσεις εργασίας πρέπει να είναι διευθετημένες έτσι ώστε οι φωτεινές

πηγές, όπως τα σώματα φωτισμού, τα παράθυρα και τα άλλα ανοίγματα,

τα διαφανή ή ημιδιαφανή τοιχώματα, καθώς και οι ανοιχτόχρωμες επιφάνειες εξοπλισμών ή

τοίχων να μην προκαλούν θάμβωση καινά μη δημιουργούν ανακλάσεις επί της οθόνης.

3.2.3.2 Τα παράθυρα πρέπει να είναι εξοπλισμένα με κατάλληλο σύστημα ρυθμιζόμενης

κάλυψης, για την ρύθμιση του φωτός ημέρας που προσπίπτει

στη θέση εργασίας.

3.2.4 Θόρυβος

Ο θόρυβος που προέρχεται από τον εξοπλισμό των θέσεων εργασίας πρέπει να

λαμβάνεται υπόψη κατά την επιλογή και την διευθέτηση του εξοπλισμού με τέτοιο τρόπο,

ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν θα περισπάται η προσοχή και δεν θα δυσχεραίνεται η νοητική

εργασία και η επικοινωνία.

3.2.5 Θερμότητα

Ο εξοπλισμός των θέσεων εργασίας δεν πρέπει να παράγει υπερβολική θερμότητα, η

56

οποία θα μπορούσε να προκαλέσει δυσφορία στους εργαζόμενους.

3.2.6 Υγρασία

Η υγρασία πρέπει να ρυθμίζεται και να διατηρείται σε ικανοποιητικό επίπεδο.

3.2.7 Ακτινοβολίες

Κάθε ακτινοβολία, εκτός από το ορατό τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, πρέπει

να περιορίζεται σε αμελητέα επίπεδα ώστε να αποκλείονται δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία

και την ασφάλεια των εργαζομένων.

3.2.8 Ηλεκτροστατικό Πεδίο

Πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλα τεχνικά μέτρα για την αποφυγή δυσμενών

επιπτώσεων εκ της δημιουργίας ηλεκτροστατικού πεδίου μεταξύ οθόνης και χρήστη.

3.3 ∆ΙΑΣΥΝ∆ΕΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΠΣΤΗ/ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Για την ανάπτυξη, την επιλογή, την αγορά και την τροποποίηση λογισμικού καθώς και

για τον σχεδιασμό των εργασιών που απαιτούν χρήση οθονών οπτικής απεικόνισης, ο

εργοδότης θα λαμβάνει υπόψη τα εξής:

3.3.1 Το λογισμικό πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στην εργασία που θα

πραγματοποιείται.

3.3.2 Το λογισμικό πρέπει να είναι εύχρηστο καινά μπορεί ενδεχομένως, να

προσαρμόζεται στο επίπεδο γνώσεων και εμπειρίας του χρήστη.

3.3.3 Κανένα σύστημα ποσοτικού ή ποιοτικού ελέγχου της παραγόμενης εργασίας δεν

επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί εν αγνοία των εργαζομένων.

3.3.4 Τα συστήματα πρέπει να παρέχουν επαναπληροφόρηση στους χειριστές επί των

ενεργειών τους και ειδικότερα το λογισμικό θα πρέπει να προφυλάσσει τους χρήστες από τις

συνέπειες των πιθανών λαθών τους (π.χ. παρέχοντας τους κατάλληλες προειδοποιήσεις και

πληροφορίες).

3.3.5 Τα συστήματα πρέπει να παρουσιάζουν τις πληροφορίες σε μορφή και ρυθμό

προσαρμοζόμενο στους χειριστές και να μην εμφανίζονται σημαντικές πληροφορίες στα άκρα

της οθόνης.

3.3.6 Πρέπει να εφαρμόζονται οι βασικές αρχές της εργονομίας λογισμικού ιδίως στην

επεξεργασία πληροφοριών από ανθρώπους.

3.4 ΑΛΛΑΓΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ∆ΙΑΛΕΙΜΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

3.4.1 Εφόσον δεν είναι εφικτό να οργανώνεται η εργασία με τέτοιο τρόπο ώστε

φυσιολογικά να μπορεί ο εργαζόμενος να την εναλλάσσει με άλλες μορφές εργασίας, είναι

χρήσιμο να εξασφαλίζονται στον εργαζόμενο διαλείμματα εργασίας ανά δίωρο, ανάλογα με το

είδος της εργασίας. Σε καμία περίπτωση τα διαλείμματα αυτά δεν πρέπει να συσσωρεύονται.

57

3.4.2 Ο χρόνος απομάκρυνσης του εργαζόμενου από τη θέση εργασίας με οθόνες οπτικής

απεικόνισης (είτε για διάλειμμα εργασίας είτε για αλλαγή δραστηριότητας)

μπορεί να είναι έως 15 λεπτά ανά δίωρο.

4. Συνιστώμενα χαρακτηριστικά εξοπλισμού και θέσεων εργασίας.

Εισαγωγική παρατήρηση.

Τα παρακάτω αναφερόμενα χαρακτηριστικά του εξοπλισμού και των θέσεων εργασίας

δεν θεσπίζονται ως υποχρεωτικά αλλά αναφέρονται ως συνιστώμενα:

4.1 Οθόνη

4.1.1 Μέγεθος χαρακτήρων: Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα επιλογής του μεγέθους

των χαρακτήρων. Συνιστάται να επιλέγεται μέγεθος χαρακτήρων μεγαλύτερο των

3,5 mm για απόσταση χρήστη-οθόνης 50 cm και μεγαλύτερο των 4,3 mm για απόσταση

χρήστη-οθόνης 70 cm.

4.1.2 Απόσταση μεταξύ γραμμών: Συνιστάται να υπάρχει η δυνατότητα ρύθμισης της

απόστασης μεταξύ των γραμμών.

4.1.3 Παρουσίαση χαρακτήρων: Συνιστάται η χρήση σκούρων χαρακτήρων σε

ανοιχτόχρωμη οθόνη.

4.2 Φωτισμός

4.2.1 Ο φωτισμός πρέπει να είναι φυσικός.

4.2.2 Εφόσον χρησιμοποιούνται λαμπτήρες φθορισμού συνιστάται να είναι τριφασικής

ή διφασικής συνδεσμολογίας.

4.2.3 Αντίθεση λαμπρότητας (contrast).

4.2.3.1 Η αντίθεση λαμπρότητας μεταξύ επιφανειών στο κεντρικό οπτικό πεδίο

του χρήστη να είναι μικρότερη του 3:1.

4.2.3.2 Το κεντρικό οπτικό πεδίο να είναι λαμπρότερο από τον γύρω χώρο.

4.2.3.3 Η αντίθεση λαμπρότητας μεταξύ επιφανειών στο κεντρικό οπτικό πεδίο

και στον γύρω χώρο να είναι μικρότερη του 10:1.

4.2.3.4 Η αντίθεση λαμπρότητας μεταξύ επιφανειών του γύρο3 χώρου να είναι

μικρότερη του 10:1.

4.2.3.5 Η αντίθεση λαμπρότητας μεταξύ επιφάνειας φωτιστικών σωμάτων και

του χώρου γύρω τους να είναι μικρότερη του 20:1.

4.2.3.6 Ο μέγιστος λόγος λαμπροτήτων οπουδήποτε στο δωμάτιο να είναι μικρότερος

του 40:1.

4.2.3.7 Η γωνία ευθείας φωτιστικών σωμάτων και ματιών χρήστη προς το οριζόντιο

58

επίπεδο να είναι μεγαλύτερη των 40 μοιρών.

4.2.4 Μέσο επίπεδο φωτισμού: Το μέσο επίπεδο φωτισμού πρέπει να είναι όσο το

δυνατόν ψηλότερο αλλά να τηρούνται τα όρια του contrastί και να αποφεύγεται η

θάμβωση.

4.2.5 Παρατηρήσεις:

4.2.5.1 Με ανοιχτόχρωμη οθόνη είναι δυνατόν να επιτευχθούν και επίπεδα φωτισμού

1000 lux. Συνιστώνται πάντως μεγαλύτερα των 500-700 lux.

4.2.5.2 Με σκουρόχρωμη οθόνη τα επίπεδα φωτισμού περιορίζονται αναγκαστικά από

την ανάγκη οριοθέτησης των αντιθέσεων λαμπρότητας. Και για

σκουρόχρωμη οθόνη συνιστάται να επιδιώκεται επίπεδο φωτισμού μεγαλύτερο των 300

lux.

4.2.5.3 Το απαιτούμενο μέσο επίπεδο φωτισμού μεγαλώνει σημαντικά με την

αύξηση της μέσης ηλικίας των απασχολουμένων.

4.2.5.4 Οι αναγραφόμενες τιμές φωτισμού αφορούν τον συντηρούμενο φωτισμό

και όχι τον φωτισμό κατά την έναρξη λειτουργίας της εγκατάστασης.

4.3 Θόρυβος

Το υπόβαθρο θορύβου από τον εξοπλισμό των θέσεων εργασίας να είναι μικρότερο

των 50 < dΒ.

4.4 Θερμοκρασία - υγρασία

4.4.1 Υγρασία: Η τιμή της σχετικής υγρασίας να είναι μεταξύ 50% και 70%.

4.4.2 Ταχύτητα αέρα: Ενδεικτικά η τιμή για την ταχύτητα ρευμάτων αέρα να είναι:

μικρότερη από 0,1 m/s για θ=20°C..

μικρότερη από 0,3 m/s για θ=26°C

4.4.3 Θερμοκρασία σφαιρικού θερμομέτρου: Συνιστάται η θερμοκρασία σφαιρικού

θερμομέτρου να είναι μεταξύ 20°C και 26°C .

4.4.4 Οι θερμοκρασιακές διαφορές μεταξύ σημείων του χώρου εργασίας να είναι

μικρότερες των 2°C

4.4.5 Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες συνιστώνται κατά τις ψυχρές ημέρες και οι

υψηλότερες κατά τις θερμές.

4.4.6 Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να συνδυάζονται με τις υψηλότερες τιμές

σχετικής υγρασίας. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες είναι καλό να συνδυάζονται με

τις χαμηλότερες τιμές της σχετικής υγρασίας.

Βασικό κριτήριο για το συνδυασμό θερμοκρασίας-σχετικής υγρασίας πρέπει να είναι η

59

αίσθηση της πλειοψηφίας των εργαζομένων.

4.5 Ηλεκτροστατικό πεδίο

Αν οι δυσμενείς επιπτώσεις δεν αναιρούνται με την υγρασία, την καθαρότητα των

χώρων εργασίας και την χρήση αντιστατικών επιφανειών, τότε μπορούν να τοποθετούνται

εμπρός από την οθόνη γειωμένα φίλτρα αγώγιμων ινών με επιφάνεια μικρής

ανακλαστικότητας. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή του φίλτρου, το οποίο πρέπει

αφενός να αναιρεί το ηλεκτροστατικό πεδίο και αφετέρου να βελτιώνει ή να μη χειροτερεύει

την αναγνωσιμότητα της οθόνης.

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Documents

Transcript of ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ