Ο πόνοσ τθσ επιςτροφισ

ΑΓΓΕΛΟ ΜΑΝΟΤΟΠΟΤΛΟ

Ο πόνοσ τθσ επιςτροφισ

ΝΟΣΑΛΓΙΚΕ ΙΣΟΡΙΕ

ΛΑΡΙΑ 2015

© Άγγεινο Μαλνπζόπνπινο, Λάξηζα 2015

Φσηνγξαθία εμσθύιινπ: Ειεάλλα Κνύλνππα

Η ζπιινγή θεηκέλσλ Ο πόνος της επιστρουής δηαηίζεηαη δσξεάλ ζε

κνξθή ςεθηαθνύ βηβιίνπ ζην δηαδίθηπν. Επηηξέπεηαη ε αλαπαξαγσγή

κέξνπο ή όινπ κε αλαθνξά ζηελ πεγή (όλνκα ζπγγξαθέα θαη ηίηιν

ζπιινγήο). Δελ επηηξέπεηαη νπνηαδήπνηε θεξδνζθνπηθή ρξήζε.

ISBN: 978-618-82327-0-9

Αυτό που ζχει σθμασία στθ ηωι δεν είναι τι σου συμβαίνει,

αλλά τι κυμάσαι και πώς το κυμάσαι Γκαμπριέλ Γκαρςία Μάρκεσ

6

Πρόλογοσ

Όηαλ ήκνπλ ζην γπκλάζην, αλαθάιπςα όηη ε ιέμε

«λνζηαιγία» εκπεξηέρεη ηε ιέμε «άιγνο». Μνπ θάλεθε

πνιύ θπζηθό. Η λνζηαιγία πάληα κνπ πξνθαινύζε έλα

είδνο ςπρηθνύ πόλνπ, από εθείλε ηελ ειηθία ήδε. Από ηελ

άιιε, έβιεπα κε απνξία ηνπο άιινπο γύξσ κνπ λα ηελ

απνδεηνύλ θαη λα ηελ απνιακβάλνπλ. Ελ κέξεη

δηθαηνινγνύζα θαη απηή ηε ζηάζε: ε ρξνηά ηνπ πόλνπ πνπ

κνπ πξνθαινύζε ήηαλ ηόζν πεξίεξγε πνπ θη εκέλα κε

εκπόδηδε λα ηελ θαηαηάμσ ζηα δπζάξεζηα ζπλαηζζήκαηα.

Πάληα ηε ζεσξνύζα κία πεξίεξγε θαηάζηαζε. Ίζσο είλαη

ν κόλνο ηξόπνο λα επηζηξέςνπκε ζην παξειζόλ, λα

πξαγκαηνπνηήζνπκε ηνλ λόζην, έζησ θη αλ πξέπεη λα

πιεξώζνπκε σο αληίηηκν ην άιγνο, ηνλ πόλν πνπ πξνθαιεί

ε δηαπίζησζε όηη ε επηζηξνθή δελ είλαη πξαγκαηηθή.

ε ηέηνηεο ζθέςεηο θαηέιεμα λα πεξηπιαληέκαη, όηαλ

θάζηζα λα ζθεθηώ ηη ήηαλ απηό πνπ κε έθαλε λα πάξσ,

από ην αλελεξγό πηα ηζηνιόγηό κνπ, απηά κόλν ηα θείκελα

πνπ ραξαθηήξηδα «λνζηαιγηθά» θαη λα ηα βάισ ζε κία

ζπιινγή. Πεηζηηθή απάληεζε δελ βξήθα. Μάιινλ βξήθα

όηη δελ ππήξρε θαλείο άιινο ιόγνο, πέξα από ηνλ ιόγν

πνπ θάλεη θάπνηνλ λα θαζίζεη θαη λα ηα πηεί κε έλα παιηό

θίιν γηα λα ζπκεζνύλ απηά πνπ έδεζαλ καδί. Αο πνύκε

ινηπόλ όηη παξαθάησ ζα δηαβάζεηε ηζηνξίεο πνπ ζα

κπνξνύζαλ λα είραλ αθεγεζεί ζαξαληάξεδεο πνπ

κεγάισζαλ ζηε Λάξηζα θαη ζπκήζεθαλ ηα παιηά ελ κέζσ

νηλνπνζίαο. Ωζηόζν, είκαη ζίγνπξνο όηη απηά πνπ έρνπλ

λα αθεγεζνύλ –όρη ηόζν νη ίδηεο νη ηζηνξίεο όζν ην άξσκα

7

πνπ απνπλένπλ– ζα είλαη ειθπζηηθέο θαη γη’ απηνύο πνπ

έρνπλ άιιε ειηθία ή θαηαγσγή.

Θα πξνζζέζσ κόλν –ρσξίο λα μέξσ αλ αθνξά

θάπνηνλ– όηη αθεγνύκαη ηζηνξίεο πνπ έδεζα, αιιά όρη

αθξηβώο όπσο ηηο έδεζα. Καιώο ή θαθώο, ε θαληαζία

έπξεπε λα επηζηξαηεπηεί αθελόο γηα λα ηξαβήμεη θαη λα

θξαηήζεη ην ελδηαθέξνλ θη αθεηέξνπ γηα λα ζπκπιεξώζεη

ηα θελά ηεο κλήκεο. Πξόθεηηαη ινηπόλ γηα πξαγκαηηθέο

ηζηνξίεο, παζπαιηζκέλεο κε ιίγε θαληαζία –ζπάληα κε

πεξηζζόηεξε. Γηα παξάδεηγκα ζηελ ηζηνξία ηνπ Υάξε, δελ

έρσ αιιάμεη ηίπνηα. Αληίζεηα, ζην «Ραληεβνύ κε ηελ

ληίβα», κε αθνξκή έλα πξαγκαηηθό πεξηζηαηηθό

δεκηνπξγήζεθε πεξίπνπ έλα δηήγεκα.

Τπάξρεη κία έμππλε πξνηξνπή πξνο ηνπο αλζξώπνπο

πνπ γξάθνπλ: «Πνηέ κελ αθήλεηο ηελ πξαγκαηηθόηεηα λα

ζνπ ραιάζεη κία όκνξθε ηζηνξία». Σελ αθνινύζεζα

πηζηά.

8

H πόλθ μζςα μου - τακμόσ πρώτοσ: Έχω ζνα μυςτικό Όηαλ ηπραίλεη λα πεξπαηάσ κέζα ζηελ πόιε, ηδίσο όηαλ

θάλσ βόιηα ρσξίο πξννξηζκό, κνπ αξέζεη λα παίδσ έλα

παηρλίδη κε ηνλ εαπηό κνπ. Τν «ηη ππήξρε εδώ;». Γηα

παξάδεηγκα, ζηε ζέζε κηαο κνληέξλαο πνιπθαηνηθίαο βιέπσ

πάιη ην λενθιαζηθό πνπ ζπζηάζηεθε γηα ηελ αλνηθνδόκεζή

ηεο. Εθεί πνπ βξίζθεηαη ε πνιπζύρλαζηε θαθεηέξηα

μεπξνβάιιεη έλα βηβιηνπσιείν, απ’ όπνπ αγόξαδα ηα

ζρνιηθά κνπ είδε. Πίζσ από ηελ νξαηή πόιε, ζηγά – ζηγά

μεπεδά από κέζα κνπ κία άιιε πόιε, πνπ ζήκεξα ππάξρεη

κόλν ζηε κλήκε. Όκσο, ζηελ πεξηπιάλεζε ζε απηή ηελ πόιε

κέζα κνπ, ππάξρνπλ θάπνηα ζεκεία-ζηαζκνί πνπ μππλνύλ,

όρη κία απιή ζύκεζε, αιιά πνιύ πην έληνλεο αλακλήζεηο.

ε έλαλ απφ ηνπο πξψηνπο πεδφδξνκνπο πνπ έθηηαμε

ζηελ πφιε έλαο καθαξίηεο ηψξα δήκαξρνο, βξίζθεηαη ε

ηαβέξλα «Νηαβέιεο». Πίζσ απφ ην βαξχγδνππν φλνκα, ηε

βαξηά κπξσδηά ηνπ ςεηνχ θαη ηηο θσλέο ησλ πειαηψλ,

κπνξεί θάπνηνο ζήκεξα κεηά βίαο λα ζπκεζεί ηελ

θαθεηέξηα «Σν κπζηηθφ».

9

πσο νη πεξηζζφηεξεο θαθεηέξηεο ηφηε, δηέζεηε

παηάξη. Δλψ φκσο ην παηάξη αιινχ έπαηδε επηθνπξηθφ

ξφιν (ζπλήζσο ππνθσηηζκέλν θαηαθχγην εξσηεπκέλσλ),

εδψ απνηεινχζε ην θπξίσο κέξνο ηνπ καγαδηνχ. Σν

ηζφγεην είρε ιίγα ηξαπέδηα, ζπλήζσο άδεηα, αιιά ζην

παηάξη γηλφηαλ ην αδηαρψξεην –ηδίσο ηα ζαββαηνθχξηαθα.

Θακψλεο ηνπ ήηαλ καζεηέο θπξίσο ηνπ ζρνιείνπ κνπ

αιιά θαη άιισλ ιπθείσλ. Ήηαλ ην ζηέθη ηνπ

ζαββαηφβξαδνπ, ν απαξαίηεηνο ζηαζκφο κεηά ην ζηλεκά ή

ε πξψηε ζηάζε (ζπαληφηεξα) πξηλ απφ θάπνην κπαξ ή

ληηζθνηέθ.

ηελ πξψηε ιπθείνπ, εγψ θη ν θνιιεηφο κνπ

βξεζήθακε λα ζπκκεηέρνπκε ζε κία κεγάιε παξέα

παηδηψλ απφ έλα άιιν ιχθεην. Ήηαλ φινη ηνπο θαιά

παηδηά. καο δέρζεθαλ κε επραξίζηεζε ζηελ παξέα ηνπο θαη

καο έθαλαλ λα ληψζνπκε ακέζσο πνιχ άλεηα.

Ζ παξέα είρε θάηη πνιχ πξσηφηππν γηα παξέα:

παξαηζνχθιη! Ήηαλ πνιχ κεγάιε, θακηά εηθνζαξηά άηνκα,

θη φπνηνο ηνπο έβιεπε αλαξσηηφηαλ «ηη γίλεηαη εδψ;

θάπνηα βάθηηζε;». Έηζη, φηαλ ζέιακε λα βγνχκε κε

απηνχο, ιέγακε φηη ζα βγνχκε κε ηα «βαθηίζηα».

Ο ζεξβηηφξνο ηνπ Μπζηηθνχ, πνπ έθεξε ην

παξαηζνχθιη Κφθνξαο, θξφληηδε, ρσξίο λα ηνπ ην δεηήζεη

θαλείο, λα βάδεη θάζε άββαην βξάδπ ηέζζεξα-πέληε

ηξαπέδηα ζηε ζεηξά κε ηηο αλάινγεο θαξέθιεο θαη

απέηξεπε άζρεηνπο λα θαζίζνπλ εθεί. ηαλ έλαο

θαηλνχξγηνο πειάηεο πιεζίαδε δηζηαθηηθά πξνο ηα άδεηα

ηξαπέδηα, θάπνηνο παιηφηεξνο ηνπ θψλαδε φηη είλαη

θξαηεκέλα γηα ηα «βαθηίζηα» θαη εθείλνο ηνλ θνηηνχζε

πεξίεξγα λνκίδνληαο φηη φλησο εθεί πξφθεηηαη λα γίλεη ην

«ηξαπέδη» θάπνηαο βάθηηζεο.

10

Με ην πνπ θνιιήζακε ζηελ παξέα, ε ηχρε ηνπ θίινπ

κνπ άλνημε. ρεδφλ ρσξίο λα ην θαηαιάβεη, βξέζεθε λα

έρεη δεζκφ κε κία αξθεηά πξνρσξεκέλε μαλζνχια πνπ ηνπ

έθαλε πξφηαζε θαη ηνλ θίιεζε, ρσξίο απηφο λα

πξνζπαζήζεη ζην παξακηθξφ. Φπζηθά κηα ηέηνηα

ζθαλδαιψδεο ηχρε κνχ πξνθάιεζε δήιηα ζε βαζκφ

θζφλνπ. Σε δήιηα κνπ ελέηεηλαλ νη πεξηγξαθέο ηνπ γηα ηα

θηιηά θαη ηα ράδηα πνπ αληάιιαζζαλ. εγψ δελ είρα θάλεη

πνηέ σο ηφηε δεζκφ.

Σν δηθφ κνπ ελδηαθέξνλ επηθεληξψζεθε ακέζσο ζηελ

Αλζή, κία γιπθηά θνπέια κε ραξαθηεξηζηηθά θφθθηλα

κάγνπια πνπ θαίλνληαλ ζαλ λα είραλ ππνζηεί

απνηπρεκέλν καθηγηάδ. Δγψ ν πεξίεξγνο απηφ ην έβξηζθα

πνιχ ραξηησκέλν. Πξνζπαζνχζα λα θάζνκαη δίπια ηεο

θαη, φηαλ ην θαηάθεξλα, κηινχζακε θπξίσο γηα κνπζηθή

αιιά θαη γηα ηα ζρέδηά καο γηα ην κέιινλ. Μνπ έιεγε φηη

ζέιεη λα πεξάζεη ζηε λνζειεπηηθή ηνπ ζηξαηνχ (ή θάηη

ηέηνην) θη εγψ ηεο έιεγα φηη ζέισ απιά λα πεξάζσ

νπνπδήπνηε γηα λα θχγσ απφ ην ζπίηη. Απηή αγαπνχζε ηα

καζεκαηηθά, ελψ εγψ απφ ηε β΄ γπκλαζίνπ είρα

απνθαζίζεη λα πάσ ζηελ ηξίηε δέζκε γηαηί δελ είρε

καζεκαηηθά, θπζηθή θαη ρεκεία.

πδεηνχζακε θη άιια πνιιά θνηλά ή κε

ελδηαθέξνληα, ελψ εγψ κε αγσλία πξνζπαζνχζα λα

αληρλεχζσ αλ ππήξρε κέζα ζε φια απηά θάπνην

ελδηαθέξνλ γηα κέλα. Σν κφλν πνπ ζα κπνξνχζα λα

ζεσξήζσ θάπσο ζεηηθφ ήηαλ ην γεγνλφο φηη κε φινπο

ραδνγεινχζε θαη έιεγε/έθαλε ζαριακαξίηζεο, ελψ φηαλ

κηινχζε κε κέλα ήηαλ ζνβαξή θαη κεηξεκέλε. Σειηθά ν

θίινο κνπ, πνπ αγαλάθηεζε κε ηε δεηιία κνπ, ςάξεςε ηελ

Καίηε, ηελ θνιιεηή ηεο, θαη έκαζε φηη ε Αλζή

11

ελδηαθέξεηαη γηα κέλα, νπφηε κνπ έδσζε ην πξάζηλν θσο

γηα λα ηεο θάλσ ηελ πξφηαζε ή φπσο ιέγακε ηφηε λα ηεο

δεηήζσ «λα ηα θηηάμνπκε» ή ιατθφηεξα «λα ηεο ηα ξίμσ».

Ζ βξαδηά πνπ ζα ηεο κηινχζα γηα ηνλ έξσηά κνπ ήηαλ

ιίγν επεηζνδηαθή. Ζ Αλζή θαζφηαλ δίπια κνπ

ζηαπξνπφδη, αιιά ζαριακάξηδε κε έλα παηδί πνπ θαζφηαλ

ζην άιιν ηεο πιάη. ε θάπνηα ζηηγκή εθείλνο πιεζίαζε ην

ηζηγάξν ζην πφδη ηεο πξνζπνηνχκελνο φηη ζα ηελ θάςεη. Ζ

Αλζή ελζηηθησδψο ηίλαμε ην πφδη, θιψηζεζε ην ηξαπέδη

θαη θαηέβαζε φ,ηη ππήξρε πάλσ ηνπ. Έγηλε έλαο

ςηινρακφο, αθνχζηεθαλ ηζηξίδεο θνξηηζηψλ, ηξεηο-

ηέζζεξηο θνηηνχζαλ κε απφγλσζε ηνπο ιεθέδεο απφ

θαθέδεο ζηα ξνχρα ηνπο, ε Αλζή έβξηδε ηνλ πιαθαηδή, ν

Κφθνξαο έηξερε αγφγγπζηα κε ην ζθνπγγαξφπαλν… Δγψ

ηε γιχησζα κε ιίγε πνξηνθαιάδα ζην κπαηδάθη. Μεηά

εξέκεζε θάπσο ε θαηάζηαζε θαη ε Αλζή ζηξάθεθε ζε

κέλα. Πάλσ ζηε ζπδήηεζε, κε ξψηεζε αλ είκαη

εξσηεπκέλνο. Απάληεζα «πνιχ». Με ξψηεζε αλ εθείλε ην

μέξεη. Απάληεζα «δελ ηεο ην είπα, αιιά ίζσο λα ην

θαηάιαβε». Με ξψηεζε αλ είλαη απφ ηελ παξέα. Δίπα

«λαη». ην ηέινο βαξέζεθε ην παηρλίδη κε ηηο δέθα

εξσηήζεηο θαη δεηνχζε λα κάζεη πνηα είλαη. Δγψ

ρακνγεινχζα ειηζησδψο θαη ζθεθηφκνπλ πφζν δχζθνιν

είλαη λα πξνθέξεη θαλείο κία ιέμε κε ηξία κφιηο

γξάκκαηα: Εζύ. Σειηθά, αθνχ ηελ έπξεμα ηελ θνπέια, θαη

θνβήζεθα φηη κπνξεί λα γπξλνχζε ηελ θνπβέληα ζηνλ

θαηξφ, ηεο είπα φηη απηή είλαη ην αληηθείκελν ηνπ έξσηά

κνπ. Γέιαζε, κάιινλ απφ ακεραλία. Δγψ ζνβαξφο ηε

ξψηεζα αλ είπα θάηη αζηείν, θαη απάληεζε «φρη». Σφηε

θάπνηνο έδσζε ην ζχλζεκα θαη ζεθσζήθακε λα θχγνπκε.

Απηή απάληεζε πάιη «φρη» ζηελ εξψηεζή κνπ, αιιά εγψ

12

γηα θάπνην ειίζην ιφγν λφκηζα φηη ην «φρη» απαληνχζε

ζηελ πξφηαζή κνπ.

Γπξίδνληαο ζηα ζπίηηα καο, ν θνιιεηφο κνπ έκεηλε

άλαπδνο κφιηο έκαζε γηα ηε ρπιφπηηα. Μάιηζηα είρε

ηζαληηζηεί πεξηζζφηεξν απφ εκέλα, γηαηί λφκηδε φηη ε

Καίηε καδί κε ηελ Αλζή ηνλ δνχιεςαλ ζρεηηθά κε ην

ελδηαθέξνλ ηεο Αλζήο γηα κέλα. Αηζζαλφηαλ φηη είρε

επζχλεο.

«Μα ζνπ νξθίδνκαη, ε Καίηε κνπ είπε φηη ε Αλζή

ελδηαθέξεηαη γηα ζέλα θαη κάιηζηα πεξίκελε ηελ

πξφηαζε», έιεγε θαη μαλαέιεγε πξνζπαζψληαο λα

δηθαηνινγεζεί.

Σν επφκελν άββαην, θαηφπηλ πξνηξνπήο ηνπ θίινπ

κνπ θαη θαζψο ε θνπειηά ηνπ απνπζίαδε εθείλε ηε κέξα,

απνθαζίζακε λα θξαηήζνπκε κνχηξα. Γελ πήγακε λα

θαζίζνπκε κε ηα «βαθηίζηα», αιιά ζε έλα ηξαπέδη

απέλαληη, ρσξίο λα κηιήζνπκε ζε θαλέλα. Φπζηθά ε

ζπκπεξηθνξά καο μέληζε ηελ παξέα. πνηνο εξρφηαλ ζηελ

παξέα, καο θνηηνχζε πεξίεξγα, ξσηνχζε ηνπο άιινπο γηαηί

θαζφκαζηε εθεί, ηνπ απαληνχζαλ φηη δελ μέξεη θαλείο θαη

έπηαλε θη απηφο κία θαξέθια παξαμελεκέλνο. Πην πνιχ

παξαμελεκέλε ήηαλ ε Αλζή, πνπ ζχληνκα έζηεηιε

αληηπξφζσπν ηελ Καίηε γηα λα ξσηήζεη ηη πάζακε.

Ο θίινο κνπ αλέιαβε λα ηεο εμεγήζεη:

«Μνπ είρεο πεη φηη ε Αλζή ελδηαθέξεηαη γηα ηνλ

Άγγειν. Απηφο φκσο ηεο έθαλε πξφηαζε θαη έθαγε

ρπιφπηηα. Πξνθαλψο ζπάηε πιάθα καδί καο. Δκείο ηέηνηα

δελ ηα ζεθψλνπκε θαη δελ μαλαπαηάκε ζηελ παξέα».

Ζ Καίηε ηηλάρηεθε απφ ηελ έθπιεμε:

13

«Πνηα ρπιφπηηα; Δγψ μέξσ φηη ε Αλζή ήξζε ζήκεξα

κε ζθνπφ λα πεη “λαη” ζηνλ Άγγειν θαη ζαο βιέπεη λα

έξρεζηε θαη λα θάζεζηε ζε άιιν ηξαπέδη ζαλ άγλσζηνη!»

Αθνινχζεζαλ λέεο δηαβνπιεχζεηο. H Καίηε πήγε

ζηελ παξέα θη άξρηζε λα κηιά ζηελ Αλζή πνπ έδεηρλε λα

αθνχεη έθπιεθηε. ε ιίγν θαηέθζαζαλ θαη νη δπν ζην

ηξαπέδη καο. Ζ Αλζή κπήθε επηζεηηθά:

«Έια δσ ξε, ζνπ έξημα εγψ ρπιφπηηα;»

«Έηζη θαηάιαβα», ςέιιηζα εγψ.

«Με ξψηεζεο αλ κνπ θάλεθε αζηείν θαη ζνπ είπα

“φρη”. νπ είπα φηη ζα ην ζθεθηψ».

«Καη δελ είπεο φρη;»

«ρη».

«Ση φρη;»

«ρη ζην φρη».

«Σφηε;»

«Γχν αξλήζεηο κία θαηάθαζε»

«Γειαδή;»

«Ναη, αλφεηε».

Πήξακε ηνπο θξαπέδεο ζην ρέξη θαη πήγακε ζηα

«βαθηίζηα». Ζ επάλνδφο καο έγηλε δεθηή κε πεηξάγκαηα:

«Καιψο ηα απνισιφηα πξφβαηα».

«Πνχ ραζήθαηε εζείο;»

«Δδψ απέλαληη ήηαλ».

«Δ, δελ πήγαλ θαη καθξηά».

«Καιά, πέληε ηξαπέδηα παξέα είκαζηε, δελ καο

είδαηε;»

Καζίζακε δίπια θαη ηα ιέγακε. Ζ Καίηε ςηζχξηζε ζηε

δηπιαλή ηεο «ν Άγγεινο θαη ε Αλζή ηα έθηηαμαλ» θαη ην

λέν έθαλε ην γχξν ηεο παξέαο ελ ξηπή νθζαικνχ. ε ιίγν

έλησζα ινμά βιέκκαηα λα καο θνηηάδνπλ θη φζν έβιεπα

14

πνλεξά ρακφγεια γχξσ κνπ ηφζν πην επηπρηζκέλνο

αηζζαλφκνπλ.

Μεηά αλέιαβα λα ηε ζπλνδεχζσ ζην ζπίηη ηεο.

ηακάηεζε γηα λα «θαιελπρηηζηνχκε» δχν ηεηξάγσλα πην

πξηλ γηα ηνλ θφβν ησλ γνληψλ ηεο θαη ησλ γεηηφλσλ.

Πξνζπάζεζα λα επηβιεζψ ζηνλ εαπηφ κνπ πνπ έηξεκε

απφ ηελ αγσλία. Δίρε έξζεη ε ψξα γηα ην πξψην θηιί ηεο

δσήο κνπ.

ηεθφκαζηαλ κπξνζηά ζηελ ηαβέξλα «Σν παξακχζη».

Πίζσ απφ ηηο δηάθαλεο θνπξηίλεο έβιεπα κεζήιηθεο λα

μεθνθαιίδνπλ κπξηδφιεο, ελψ έλα ξεκπέηηθν ζπλφδεπε ηηο

θιαγγέο ησλ καραηξνπήξνπλσλ. Κη φκσο, κνπ θαηλφηαλ ην

πην ξνκαληηθφ ζθεληθφ. Πξηλ πξνιάβσ λα ηελ αγθαιηάζσ,

έλησζα ηα ρέξηα ηεο λα ηπιίγνληαη ζην ζβέξθν κνπ θαη ηα

ρείιε ηεο λα θνιιάλε ζηα δηθά κνπ. Καη ε έθπιεμε

νινθιεξψζεθε φηαλ έλησζα ηε γιψζζα ηεο λα ρψλεηαη

ζην ζηφκα κνπ θαη λα παίδεη κε ηε δηθή κνπ. Απηφ ινηπφλ

ήηαλ ην γαιιηθφ θηιί; Ζ πξψηε κνπ αίζζεζε ήηαλ φπσο

απηή ηνπ θαζπζηεξεκέλνπ Ρέη-Νηάζηηλ Υφθκαλ ζηνλ

«Άλζξσπν ηεο βξνρήο»: πγξφ. Αιιά επράξηζην.

Γπξλψληαο ζην ζπίηη πξνζπαζνχζα λα πεξπαηάσ ρσξίο λα

ρνξνπεδάσ.

Μεξηθέο βδνκάδεο αξγφηεξα ηα ραιάζακε γηα ιφγνπο

πνπ δελ κνπ εμήγεζε πνηέ. Σα «βαθηίζηα» δηαιχζεθαλ

ιίγν αξγφηεξα, ζαλ λα ήηαλ έλα ζθεληθφ κε κφλν ξφιν λα

πιαηζηψζεη ηνλ βξαρχβην δεζκφ καο. Απνδείρζεθε φηη ε

θηιία κεηαμχ ησλ κειψλ ήηαλ ηφζν ραιαξή φζν θαη ν

έξσηαο ηεο Αλζήο γηα κέλα.

Δγψ θη ν θνιιεηφο κνπ εμαθνινπζνχζακε λα

πεγαίλνπκε ζην «Μπζηηθφ» ζ‟ φιε ηε δηάξθεηα ησλ

ιπθεηαθψλ καο ρξφλσλ. Έδεζα θαη ηελ παξαθκή ηνπ, φηαλ

15

νη πειάηεο δελ μεπεξλνχζαλ ηνπο δέθα, ελψ θάπνηε

έπξεπε λα έξζεηο ζηηο 8 γηα λα βξεηο άδεην ηξαπέδη. ηαλ

έθπγε θη ν αγαπεκέλνο καο ζεξβηηφξνο, ν Κφθνξαο,

θαηάιαβα φηη «Σν κπζηηθφ» πέζαηλε. Καη πξάγκαηη, σο

πξσηνεηήο θνηηεηήο, πήγα κηα θνξά γηα λα ζπκεζψ ηα

παιηά θαη βξήθα ηνλ… «Νηαβέιε».

Ζ ηαβέξλα «Σν παξακχζη» ιεηηνπξγεί ίδηα θη

απαξάιιαρηε κέρξη ζήκεξα.

16

Η πόλθ μζςα μου - τακμόσ δεφτεροσ: Χτυποκάρδια ςτθ Νεάπολθ

Ζ Νεάπνιε είλαη κία απφ ηηο πην φκνξθεο ζπλνηθίεο

ηεο Λάξηζαο. Παξφιν πνπ ε θαηνηθία κνπ ήηαλ ελάκηζη

ρηιηφκεηξν καθξηά, πήγαηλα ζην εθεί ιχθεην, εμαηηίαο ελφο

πεξίεξγνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ ηνπηθνχ γξαθείνπ

δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Ζ πιαηεία ηεο ζπλνηθίαο

είλαη κία απφ ηηο πην δεκνθηιείο ηεο πφιεο, ηδίσο ηα

θαινθαίξηα. Πξφζθαηα, ν δήκαξρνο απνθάζηζε λα ηελ

αλακνξθψζεη θαη ην γεγνλφο απηφ κε είρε εμνξγίζεη πξηλ

θαλ μεθηλήζνπλ ηα έξγα. Σφηε θαηάιαβα φηη απηφ πνπ κε

ελφριεζε δελ ήηαλ ε ίδηα ε αλάπιαζε ηεο πιαηείαο, πνπ –

παξά ην πεξηζζφηεξν ηζηκέλην– νθείισ λα νκνινγήζσ φηη

βειηηψζεθε, αιιά κάιινλ ην γεγνλφο φηη είδα λα αιιάδεη

έλα απφ ηα ηειεπηαία ζθεληθά ησλ εθεβηθψλ κνπ

αλακλήζεσλ πνπ είρε κείλεη αλέγγηρην. Ακέηξεηεο

αηζζεκαηηθέο ηζηνξίεο, κε πξσηαγσληζηέο εκέλα ή θίινπο

κνπ, έρνπλ δηαδξακαηηζηεί κε ζθεληθφ απηή ηελ πιαηεία

ηα ηξία ηειεπηαία θαινθαίξηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‟80, ηφηε

πνπ ζπεχδακε εθεί γηα λα βαζαληζηνχκε κε ην αηψλην

παηρλίδη «είκαη εξσηεπκέλνο κε θάπνηα, πνπ ελδηαθέξεηαη

γηα θάπνηνλ άιινλ, ν νπνίνο γνπζηάξεη κία άιιε θ.ν.θ.».

17

Μεηά ην θιείζηκν ησλ ζρνιείσλ, ηνλ Ηνχλην,

εμαθνινπζνχζακε –εγψ θαη ν θνιιεηφο κνπ– λα θάλνπκε

θαζεκεξηλά ηε δηαδξνκή πξνο ηε Νεάπνιε, ηψξα φκσο φρη

κε πξννξηζκφ ην ζρνιείν, αιιά ηελ πιαηεία, θαη φρη πξσί

βέβαηα, αιιά απφγεπκα ή λσξίο ην βξάδπ. Δθεί ζχρλαδαλ

άιισζηε νη ζπκκαζεηέο καο, πνπ ζηελ πιεηνςεθία ηνπο

ήηαλ θάηνηθνη ηεο ζπλνηθίαο.

Σν θαινθαίξη κεηαμχ πξψηεο θαη δεπηέξαο ιπθείνπ

ήκνπλ ζε άζρεκε θαηάζηαζε. Σελ ηειεπηαία κέξα ησλ

πξναγσγηθψλ εμεηάζεσλ είρα θάεη ρπιφπηηα απφ ηελ

Ξέληα θαη κνπ είρε πέζεη… βαξηά. Ζ Δπαλζία, ε θνιιεηή

ηεο, κνπ είρε ππνζρεζεί φηη ην θαινθαίξη, ζηελ πιαηεία, κε

ηε βνήζεηά ηεο ζα κπνξνχζα λα ηεο αιιάμσ γλψκε.

Ζ Δπαλζία ήηαλ ε «πξνμελήηξα» ηεο ηάμεο –γηα λα

κελ πσ ηνπ ζρνιείνπ. Ήηαλ αζρεκνχια αιιά πνιχ θαιή

θνπέια θαη, ράξε ζηνλ επράξηζην θαη θνηλσληθφ

ραξαθηήξα ηεο, είρε έλα ηεξάζηην θχθιν γλσζηψλ θαη

θίισλ. ηαλ θάπνηνο ήζειε λα ηα θηηάμεη κε θάπνηα,

απεπζπλφηαλ ζηελ Δπαλζία. Δθείλε αλαιάκβαλε λα ηνπ

δψζεη ακέζσο (ή λα βξεη ζχληνκα) ηηο απαξαίηεηεο

πιεξνθνξίεο, δειαδή εάλ ε ιεγάκελε ηα έρεη κε θάπνηνλ,

εάλ είλαη απηφλ ηνλ θαηξφ εξσηεπκέλε, εάλ ππάξρνπλ

ειπίδεο θαη, εθφζνλ έθξηλε φηη ην εγρείξεκα ζα είρε αίζηα

έθβαζε, αλαιάκβαλε λα ηνπο θέξεη ζε επαθή ή λα

κεηαθέξεη ηελ πξφηαζε. ηαλ έκαζε γηα ηε ρπιφπηηα απφ

ηελ Ξέληα, κε κάισζε πνπ δελ απεπζχλζεθα πξψηα ζε

απηή γηα λα πξνιεηάλεη ην έδαθνο, αιιά έζησ θαη θαηφπηλ

ενξηήο κνπ έιεγε φηη ηίπνηα δελ είρε ραζεί. Γελ κπνξνχζε

λα πεη ην ίδην φκσο κεηά απφ ιίγεο κέξεο, αθνχ ε Ξέληα

έπηαζε θαινθαηξηλή δνπιεηά ζηε ιάληδα θάπνηνπ θέληξνπ

δηαζθέδαζεο θαη ζα έιεηπε φιν ην θαινθαίξη απφ ηελ

18

πιαηεία. Δληνχηνηο, εγψ θη ν θνιιεηφο κνπ δίλακε θάζε

βξάδπ ην «παξψλ».

Μία απφ εθείλεο ηηο θαινθαηξηλέο βξαδηέο, έλα

εξαζηηερληθφ κνπζηθφ γθξνππάθη έδσζε εθεί κία ζπλαπιία

κε φιεο ηηο ξνθ θαη πνπ επηηπρίεο ηεο επνρήο, δειαδή

ηξαγνχδηα ησλ Παπαθσλζηαληίλνπ, Μειηψθα, αδειθψλ

Καηζηκίρα, Καξβέια, Γηνθαξίλε, Μπνπιά, Ενπγαλέιε,

Αληξέα Μηθξνχηζηθνπ (αλ είζηε πνιχ λένη, κε ζαο

μελίδνπλ ηα ηξία ηειεπηαία νλφκαηα –θάπνηε ήηαλ

κνπζηθνζπλζέηεο θαη ηξαγνπδηζηέο). ηε ζπλαπιία, δίπια

κνπ ζηεθφηαλ ε Δπαλζία θαη δίπια ηεο κία λφζηηκε

θνπέια πνπ ηξάβεμε ηελ πξνζνρή κνπ. Ήηαλ θνληή κε

καχξα θαξέ καιιηά θαη θαηλφηαλ θνιιεηή ηεο Δπαλζίαο,

γηαηί αθνπκπνχζε ζηνλ ψκν ηεο, αιιά κνπ ήηαλ εληειψο

άγλσζηε –ζίγνπξα δελ πήγαηλε ζην ζρνιείν καο. Κάζε

ιίγν θαη ιηγάθη γπξλνχζα ην βιέκκα κνπ πξνο ην κέξνο

ηεο θαη ηε ράδεπα λα ζηγνηξαγνπδάεη θαη λα θνπληέηαη κε

ράξε ζην ξπζκφ ηεο κνπζηθήο.

Σελ άιιε κέξα έηπρε λα κελ πάκε ζηελ πιαηεία. Σελ

κεζεπφκελε ην πξσί, ρηχπεζε ην ηειέθσλν θαη ην ζήθσζε

ε κεηέξα κνπ. Απφ ην άιιν δσκάηην ηελ άθνπζα λα ιέεη:

«Σνλ Άγγειν; Ναη εδψ είλαη. Δζχ πνηα είζαη;»

Μφιηο άθνπζα φηη ρξεζηκνπνίεζε αλησλπκία γέλνπο

ζειπθνχ, ηηλάρηεθα φξζηνο. Κάπνηα θνπέια κε δεηνχζε.

Καη ήκνπλ ηφζν γθαληέκεο, ψζηε ην ζήθσζε ε κάλα κνπ.

Έηξεμα θαη ζρεδφλ ηεο άξπαμα ην αθνπζηηθφ, πξηλ ηε

ξσηήζεη πεξηζζφηεξα θαη κε θάλεη ξεδίιη. Έθιεηζα ηελ

πφξηα ηνπ ζαινληνχ θαη, επεηδή ήμεξα ηε κάλα κνπ ζαλ

λα ηελ γέλλεζα, έβαια ην πφδη κνπ γηα λα ηελ εκπνδίδσ

λα αλνίμεη.

Ήηαλ ε Δπαλζία.

19

«πγγλψκε αλ δεκηνχξγεζα θάπνην πξφβιεκα…»

«ρη, απιψο ε κεηέξα κνπ είλαη ιίγν πεξίεξγε. Ξέξεηο

ηψξα… καλάδεο».

Πξνθαλψο δελ ήμεξε, γηαηί ε δηθηά ηεο κεηέξα έπαηδε

ξφιν γξακκαηέα φηαλ έπαηξλε ηειεθσλήκαηα απφ αγφξηα,

αιιά ζπκθψλεζε.

«Ση θάλεηο;»

«Καιά».

Ήκνπλ πνιχ πεξίεξγνο γηα ην ηειεθψλεκα. Πνηέ πξηλ

ε Δπαλζία δελ κνπ είρε ηειεθσλήζεη θαη ζίγνπξα δελ

έθαλε ηψξα εμαίξεζε γηα λα θάλεη ηππηθέο εξσηήζεηο.

«Πψο θαη δελ ήξζαηε ζηελ πιαηεία ρζεο;»

«Δ, είπακε λα πάκε γηα θαθέ ζην θέληξν θαη κεηά…»

«Κξίκα. Κη εδψ θάπνηα θαίγεηαη γηα ζέλα!»

Δθείλε ηελ θξίζηκε ψξα έλησζα ηελ πφξηα λα κνπ

πηέδεη ην πφδη θαη είδα πίζσ απφ ην θξχζηαιιν ηε ζθηά ηεο

κάλαο κνπ λα πξνζπαζεί λα κπεη ζην ζαιφλη. Εήηεζα

ζπγγλψκε απφ ηελ Δπαλζία, θαπάθσζα ην αθνπζηηθφ,

κηζάλνημα ηελ πφξηα θαη είπα απζηεξά ζηε κάλα κνπ:

«Ση ζεο;»

«Άζε κε λα κπσ, γηαηί θιείλεηο;»

«Γηαηί λα κπεηο;»

«Έρσ δνπιεηά».

«Σψξα βξέζεθε ε δνπιεηά θαη κάιηζηα ζην ζαιφλη;

Να ηελ αλαβάιεηο γηα πέληε ιεπηά».

Έζπξσμα ηελ πφξηα κνπγθξίδνληαο θαη επηπρψο

ππνρψξεζε.

«Γελ κνπ ιεο Δπαλζία, ήηαλ ρζεο ζηε ζπλαπιία ε

ιεγάκελε;»

«Ήηαλ. Πξέπεη λα ηελ πξφζεμεο, εθηφο αλ θνηηνχζεο

εκέλα», είπε γειψληαο πνλεξά.

20

«ηεθφηαλ θνληά ζε ζέλα;»

«Ναη».

«Γίπια ζνπ;» ξψηεζα κε ιαρηάξα.

«ρη αθξηβψο δίπια κνπ. Παξαδίπια κνπ».

«Αααα», έθαλα εγψ κε απνγνήηεπζε.

«Γειαδή εζχ θνηηνχζεο…»

«Αθξηβψο δίπια ζνπ. Σε κειαρξηλή».

Έλα επηθψλεκα έθπιεμεο ηεο μέθπγε θαη κεηά

γέιαζε. Μία άιιε θνξηηζίζηηθε θσλή κέζα απφ ην

δσκάηην ξσηνχζε «ηη έγηλε;» θαη ε Δπαλζία ηεο ςηζχξηζε

«ζα ζνπ πσ κεηά, λα πάζεηο πιάθα».

«Πνηα θνηηνχζεο ξε Άγγειε; Σε Λέλα; Κάηζε θαιά,

απηή είλαη μαδέξθε κνπ».

«Α, γη‟ απηφ είπα πψο θαη είζηε θνιιεηέο, ελψ δελ

είλαη ζπκκαζήηξηα. ε πνην ζρνιείν πάεη;»

«ην 1ν Σξηθάισλ! Γελ είλαη απφ Λάξηζα. Απιά

έξρεηαη θάζε θαινθαίξη ζηε Λάξηζα γηα ιίγεο κέξεο».

«Γειαδή ηε θηινμελείο; Δίλαη εθεί ηψξα;»

«Γίπια κνπ!»

Κφληεςε λα κνπ θχγεη ην ηειέθσλν ζηε ζθέςε φηη

κπνξεί λα κε άθνπγε. Ζ Δπαλζία κε βεβαίσζε φηη δελ

άθνπγε, αιιά ςίζπξνη θαη γειάθηα δίπια ηεο έδεηρλαλ

φηη ε Λέλα είρε θαηαιάβεη φηη ιέγακε γη‟ απηήλ θαη

πέζαηλε λα κάζεη ιεπηνκέξεηεο. κσο ε ζπκκαζήηξηά κνπ,

σο ζνβαξή θαη ππεχζπλε πξνμελήηξα, έκελε ζηαζεξή ζηελ

απνζηνιή ηεο θαη πηζηή ζηνλ εληνιέα ηεο.

«Δμάιινπ είλαη έλα ρξφλν κεγαιχηεξε απφ εκάο! Θα

πάεη Σξίηε ηνπ ρξφλνπ».

«Απηφ είλαη ην κηθξφηεξν πξφβιεκα».

21

«Λνηπφλ, άζε ηψξα ηελ μαδέξθε, λα ζνπ πσ γηα ηελ

παξαδίπια. Απηή είλαη γηα ζέλα. Σε ιέλε Μαίξε θαη είλαη

έλα ρξφλν κηθξφηεξε».

Μνπ ηελ πεξηέγξαςε κε ηα θαιχηεξα ιφγηα, δειαδή

θαιχηεξα θαηά ηελ άπνςή ηεο: ςειή, αδχλαηε, σξαία

κάηηα, καζήηξηα ηνπ είθνζη παξά δχν (απηφ ην είπε γηα

θαιφ;) θαη δήηεζε λα έξζσ ζηελ πιαηεία ην βξάδπ γηα λα

καο ζπζηήζεη. Σεο ην ππνζρέζεθα.

Έθιεηζα ην ηειέθσλν θαη πήγα ζηελ θνπδίλα, φπνπ

καγείξεπε ε κάλα κνπ. Γελ ζα απέθεπγα ηελ

αλαθξηζνχια, νπφηε είπα λα μεκπεξδεχσ.

«Πνηα ήηαλ απηή;» είπε δήζελ αδηάθνξα.

«Μία ζπκκαζήηξηα».

«Καη;»

«Καη ηίπνηα άιιν. Μφλν ζπκκαζήηξηα».

«Πψο θαη ζε πήξε ηειέθσλν;»

«Κάηη ήζειε λα κε ξσηήζεη».

«Ση λα ζε ξσηήζεη;»

«Γηα ηα καζήκαηα».

«Πνηα καζήκαηα; Αθνχ είλαη Ηνχιηνο».

«Μειεηάκε ρεηκψλα – θαινθαίξη εκείο».

«Με θνξντδεχεηο;»

«ρη απαληψ αλάινγα κε ηηο εξσηήζεηο».

«Κνίηα λα κελ μεκπαιηζηείο. Σν κπαιφ ζνπ ζηα

καζήκαηα».

«Πνηα καζήκαηα; Αθνχ είλαη Ηνχιηνο».

(Παξέλζεζε γηα λεφηεξνπο αλαγλψζηεο: Σε ζήκεξνλ

εκέξα φιεο νη κεηέξεο έθεβσλ αγνξηψλ θακαξψλνπλ,

θξπθά ή θαλεξά, φηαλ ν θαλαθάξεο ηνπο έρεη θνπέια θαη

αλεζπρνχλ, θξπθά ή θαλεξά, φηαλ δελ έρεη. Σα πξάγκαηα

φκσο δελ ήηαλ πάληα ηφζν πγηή. Σφηε νη καλάδεο καο

22

αλεζπρνχζαλ φηαλ αζρνινχκαζηαλ κε ηηο θνπέιεο, γηαηί

ήηαλ ζίγνπξεο φηη απηφ ζα επεξέαδε ηελ απφδνζή καο ζηα

καζήκαηα! Σν ελδερφκελν λα κελ ελδηαθεξζνχκε πνηέ γηα

ηηο θνπέιεο θαίλεηαη φηη δελ ηηο απαζρνινχζε –ίζσο λα

κελ πεξλνχζε θαλ απφ ην κπαιφ ηνπο).

Σν βξάδπ ήκνπλ θαινληπκέλνο θαη πεξηπνηεκέλνο,

έηνηκνο γηα ηε γλσξηκία, ε νπνία ηειηθά δελ έγηλε. Ζ

Δπαλζία ήξζε θαη κνπ είπε ζρεδφλ απνινγνχκελε φηη ηε

Μαίξε ηελ πήξαλ νη γνλείο ηεο ζην ρσξηφ ηνπο θαη ζα

εξρφηαλ απφ Γεπηέξα. Μεηά δήηεζε ζπγγλψκε θαη πήγε

ζηελ παξέα ηεο. Δίδα ηε κειαρξηλή μαδέξθε λα κε θνηηά

γηα ιίγν απφ καθξηά.

Σελ άιιε κέξα ην πξσί ε Δπαλζία μαλαπήξε θαη

επηπρψο απηή ηε θνξά ην ζήθσζα εγψ.

«Θα έξζεηο ζήκεξα ζηελ πιαηεία;»

«Καηά πάζα πηζαλφηεηα λαη».

«Α, γηαηί θαη θάπνηα άιιε θαίγεηαη γηα ζέλα».

«Ρε Δπαλζία, κήπσο κε δνπιεχεηο;»

«Γηαηί ην ιεο απηφ;»

«Σφζν θαηξφ θάλσ ζπιινγή απφ ρπιφπηηεο θαη ηψξα

μεηξειάζεθαλ φιεο κε κέλα;»

«Ση λα ζνπ πσ; Δγψ ζνβαξνινγψ».

«Πνηα είλαη απηή ηε θνξά;»

«Ζ δίπια. Ζ αθξηβψο δίπια. Ζ Λέλα».

«Ζ μαδέξθε;»

«Ζ μαδέξθε. Φπζηθά ηεο είπα φηη ηελ θνίηαδεο ζηε

ζπλαπιία θαη ηεο αξέζεηο».

Σν ίδην βξάδπ, θαη πάιη θαινληπκέλνο θαη

πεξηπνηεκέλνο, θαηέθζαζα ζηελ πιαηεία. Δθεί ε Δπαλζία

κνπ ζχζηεζε ηε Λέλα θαη καο άθεζε λα ηα πνχκε. Αιιά

πξηλ πξνιάβνπκε λα πνχκε νηηδήπνηε, κνπ αλαθνίλσζε

23

φηη ζα έθεπγε ζε ιίγεο κέξεο γηα ηελ πφιε ηεο! Γελ

θάλακε ηίπνηα πεξηζζφηεξν απφ θαιή παξέα κε άθζνλε

θνπβέληα, αθνχ κάιηζηα αλαθαιχςακε πνιιά θνηλά. Θα

πήγαηλε ζηελ ηξίηε δέζκε, ήζειε λα πεξάζεη Φηινινγία,

δηάβαδε Καξπσηάθε θαη ζπκπαζνχζε ηνλ θνκκνπληζκφ

αιιά δελ ζπκπαζνχζε θαζφινπ ηνπο ζπκκαζεηέο ηεο πνπ

ήηαλ νξγαλσκέλνη θαη πίζηεπε φηη αλ γξαθφηαλ ζην θφκκα

ζα γηλφηαλ θεξέθσλν. Ξεθφβακε απφ ηελ παξέα, θάλακε

αηέιεησηεο βφιηεο ζηελ πιαηεία θαη φηαλ θνπξαδφκαζηαλ

θαζφκαζηαλ ζε απφκεξα παγθάθηα. Ήηαλ κία επράξηζηε

έθπιεμε, γηαηί ήηαλ πνιχ ψξηκε θαη ζνβαξή, δελ είρε

θακία ζρέζε κε ηηο θνπέιεο πνπ ήμεξα σο ηφηε.

Δλ ησ κεηαμχ ε Μαίξε επέζηξεςε απφ ην ρσξηφ ηεο

θαη φηαλ κε είδε λα βνιηάξσ φιε ηελ ψξα κε ηε Λέλα, ε

Δπαλζία βξέζεθε ζε δχζθνιε ζέζε.

«Δγψ ζνπ δήηεζα λα κνπ ηνλ γλσξίζεηο», ηεο έιεγε

«θη εζχ ηνπ ηα έθηηαμεο κε ηελ μαδέξθε ζνπ;»

Ζ Δπαλζία ηεο απάληεζε φηη κνπ άξεζε ε μαδέξθε

ηεο αιιά απιψο θάλνπκε θαιή παξέα, γηαηί έηζη θη αιιηψο

ε Λέλα ζα έθεπγε γηα ηελ πφιε ηεο ζε ιίγεο κέξεο. Ζ

Λέλα απφ ηελ άιιε κνπ έιεγε φηη αηζζάλεηαη ιίγν άζρεκα,

γηαηί έλησζε φηη κπήθε αλάκεζά καο, κνπ έιεγε φηη ε

Μαίξε είλαη θαιφ θνξίηζη, φηη πξέπεη λα ηε γλσξίζσ

θιπ… Δγψ φκσο, πνπ ελ ησ κεηαμχ, είρα δεη ηε Μαίξε θαη

δελ κε ελζνπζίαζε θαζφινπ, δελ ήζεια. Σειηθά κία κέξα

πνπ πήγακε λα θαζίζνπκε, κεηά απφ άιιε κία βφιηα, ζηελ

παξέα ηεο Δπαλζίαο, είδακε ηε Μαίξε λα θάζεηαη δίπια

ηεο.

«Σψξα», κνπ είπε ε Λέλα ρακνγειψληαο, «ζα ηε

γλσξίζεηο ζεο δελ ζεο».

24

Κάζηζα δίπια ζηελ Δπαλζία θαη πηάζακε θάπνηα

θνπβέληα ζηελ νπνία εηζήιζε ζχληνκα θαη ε Μαίξε. Σφηε

βξήθε επθαηξία θαη ε Δπαλζία λα καο ζπζηήζεη. Δίπακε

θάπνηεο άιιεο ριηαξέο θνπβέληεο θαη ε Μαίξε θαηάιαβε

απνγνεηεπκέλε φηη δελ ελδηαθεξφκνπλ. Κάπνηα ζηηγκή

έλα δσεξφ ζθπιάθη έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ δίπια κνπ

θαη αλαζηάησζε ηνλ ηφπν κε ηα γαβγίζκαηά ηνπ. Ζ

Δπαλζία θνβφηαλ θαη αλέιαβα λα ηελ θαζεζπράζσ:

«Με θνβάζαη δελ ζα ζε θάεη, ην πνιχ λα θάεη εκέλα

πνπ είκαη δίπια ηνπ» ηεο είπα.

Σφηε πεηάρηεθε ε Μαίξε:

«Ση λα θάεη απφ ζέλα; Έηζη θη αιιηψο είζαη πεηζί θαη

θφθαιν». (Σφηε ήκνπλ φλησο).

Καη ακέζσο πήξε ηελ θνιιεηή ηεο θαη ζεθψζεθε

εθλεπξηζκέλε.

ηαλ ε Λέλα ζα έθεπγε γηα ηα Σξίθαια, θηιεζήθακε

ζηαπξσηά θαη ζπκθσλήζακε λα αιιεινγξαθνχκε.

Ο θνιιεηφο κνπ, πνπ κε είρε ράζεη απηέο ηηο κέξεο

πνπ εγψ έθαλα ηηο αηέιεησηεο βφιηεο κε ηε Λέλα, θαζψο

επηζηξέθακε ζηα ζπίηηα καο, δεηνχζε ιεπηνκέξεηεο:

«Ση έγηλε κε ηελ θνληή ηειηθά;»

«Σίπνηα. πσο ζνπ ηα έιεγα. Φεχγεη γηα Σξίθαια».

«Σε θίιεζεο;»

«ην κάγνπιν, ηψξα πνπ ηελ απνραηξέηηζα».

«ην κάγνπιν! Γηαηί φρη ζην ζηφκα;»

«Μα αθνχ δελ ηα θηηάμακε!»

«Γηαηί δελ ηα θηηάμαηε;»

«Ση λα θηηάμνπκε ξε ζπ; Σξεηο κέξεο ήηαλ εδψ φιεο θη

φιεο».

«Καη απηέο ηηο ηξεηο κέξεο ηη έθαλεο;»

«Ση λα θάλσ ζε ηξεηο κέξεο. ρέζε;»

25

«Σξία ζπλερφκελα βξάδηα βνιηάξαηε φιν ην βξάδπ

πάλσ-θάησ καδί. Ση ιέγαηε; Γηα ηνλ Γνχληη Άιελ;»

«Μεηαμχ άιισλ, λαη!» ηνπ απάληεζα πνιχ ζνβαξά.

«Ση λα ζνπ πσ! ‟ απηά ηα ζέκαηα είζαη βιάθαο. Καη

ζα είζαη γηα πάληα»

Κξίλνληαο εθ ησλ πζηέξσλ, νθείισ λα νκνινγήζσ

φηη ε πξφβιεςή ηνπ βγήθε αιεζηλή.

Σνλ ρεηκψλα αιιεινγξαθνχζακε ζηέιλνληαο ν έλαο

ζηνλ άιιν ηα λέα ηνπ θαη ππνγξάθνληαο «κε θηιία θαη

ίζσο θάηη παξαπάλσ» ή θάηη ηέηνηα κέρξη πνπ θάπνηε ε

Δπαλζία, ζε έλα δηάιεηκκα, κνπ αλαθνίλσζε έλα

δπζάξεζην λέν. Ο παηέξαο ηεο Λέλαο είρε ζθνησζεί ζε

εξγαηηθφ αηχρεκα θαη ε Λέλα ήηαλ ζε πνιχ άζρεκε

θαηάζηαζε, γη‟ απηφ θαη δελ ζα κνπ μαλαέγξαθε.

Μεηά απφ κεξηθνχο κήλεο, ηελ Πξσηνρξνληά, ηελ

μαλαβξήθα ζην πάξηη πνπ έθαλε ε Δπαλζία γηα ηα

γελέζιηά ηεο. Ξερψξηδε ζαλ ηε κχγα κέζα ζην γάια. Μέζα

ζε έλα ηζνχξκν πησκέλσλ θαη έμαιισλ εθήβσλ απηή

θαζφηαλ, καπξνθνξεκέλε θη ακίιεηε, ζε κία γσληά.

Κάζηζα δίπια ηεο θαη ην πξψην πξάγκα πνπ κνπ είπε,

αθνχ κε ραηξέηηζε ςπρξά, ήηαλ λα ζβήζσ ην ηζηγάξν κνπ.

Γελ είρε θακία ζρέζε κε ηε Λέλα πνπ γλψξηζα, αιιά ηελ

θαηαιάβαηλα.

Απφ ηφηε κέρξη ζήκεξα, πεξλάσ πνιιά βξάδηα ησλ

θαινθαηξηψλ, φπσο θαη ε πιεηνςεθία ησλ Λαξηζαίσλ,

ζηελ πιαηεία ηεο Νεάπνιεο. Βνιηάξνληαο εθεί κε ηε

ζχδπγν θαη ηα παηδηά, κνπ αξέζεη λα ραδεχσ ηνπο

ζεκεξηλνχο έθεβνπο πνπ απνηεινχλ πάιη ηνπο ζακψλεο

ηεο πιαηείαο. Καπλίδνπλ, θάλνπλ καγθηέο, θνξάλε ξνχρα

πνπ κνπ θαίλνληαη πεξίεξγα, παίξλνπλ χθνο… φια γηα λα

γνεηεχζνπλ ηηο θνπέιεο πνπ ηνπο ηαιαηπσξνχλ κε ηα

26

λάδηα ηνπο. πσο εκείο θάπνηε. Καη ε πιαηεία, παξά ηηο

αλαπιάζεηο ησλ θαηά θαηξνχο δεκάξρσλ, παξακέλεη

πάληα θηιφμελν πιαίζην γηα ηα λεαληθά ρηππνθάξδηα.

27

Η πόλθ μζςα μου - τακμόσ δεφτεροσ: Επιτζλουσ τςόντα!

Κνληά ζην ζπίηη κνπ βξίζθεηαη έλαο παιηφο

θηλεκαηνγξάθνο, ην Αθξνπφι. ε αληίζεζε κε άιινπο

παιηνχο θηλεκαηνγξάθνπο ηεο πφιεο, φηαλ έθιεηζε, δελ

κεηαηξάπεθε ζε θάηη άιιν (π.ρ. ζνχπεξ κάξθεη) θαη είλαη

φπσο ήηαλ ηφηε, αιιά κε ηε δηαθνξά φηη ζθφλε θαιχπηεη

ηα πάληα (γθηζέ, είζνδν, πξνζήθεο) δεκηνπξγψληαο έλα

γθξίδν ζχλνιν. ηελ θνξπθή ηνπ, πάλησο, δηαβάδεηαη

αθφκε ε επηγξαθή απφ λένλ. Δδψ είδα ηελ πξψηε κνπ

πνξλνηαηλία.

Φπζηθά, ην Αθξνπφι δελ παξείρε πάληα ακαξησιά

ζεάκαηα. Ακάξηεζε αξγφηεξα. απφ αλάγθε.

Πξνεγνπκέλσο αθνινχζεζε ηελ ίδηα πνξεία πνπ

πήξαλ ακέηξεηνη θηλεκαηνγξάθνη ζηε ρψξα καο,

πεξλψληαο ζρνιαζηηθά απφ φια ηα ζηάδηα. Σελ επνρή ηνπ

εκπνξηθνχ ζηλεκά βεβαίσο γλψξηζε δφμεο θαη κεγαιεία.

Μεηά ήξζε ε επνρή ηεο ηειεφξαζεο θαη κεηά ε επνρή ηνπ

βίληεν. Ο ηδηνθηήηεο ηνπ πξνζπάζεζε λα επηβηψζεη κε

πξνβνιέο φιεο ηεο ζαβνχξαο πνπ έβγαδε ην Υφιηγνπλη,

αθνχ ηνπ θφζηηδαλ ιηγφηεξν. Σαηλίεο, πνιεκηθέο,

ςεπηνεξσηηθέο, θσκσδίεο γηα… θιάκαηα θαη κπη-κνχβη κε

28

δηεζλψο άγλσζηνπο ζπκκεηέρνληεο (αο κελ πσ

θαιιηηέρλεο). Αθνινχζσο ην αθεληηθφ ηξειάζεθε: δχν

ζηελ ηηκή ηνπ ελφο! Με έλα εηζηηήξην είρεο ην πξνλφκην λα

απνιαχζεηο κία ειιεληθή θσκσδία θαη κία ηαηλία θαξάηε.

ηελ εθεκεξίδα νχηε θαλ αλαθέξνληαλ νη ηίηινη ησλ

ηαηληψλ. Αξθνχζε ε αλαγξαθή: «Διιεληθή θσκσδία θαη

θαξάηε». Φπζηθά ην θνηλφ δελ απμήζεθε, απιά κεηψζεθε

ν κέζνο φξνο ηεο ειηθίαο ηνπ. Ζ πνξεία πξνο ην πνξλφ

ήηαλ αλαπφθεπθηε φπσο θαη ην θιείζηκφ ηνπ ηειηθά.

Ζ πξψηε κνπ επίζθεςε εθεί έγηλε ζηε β΄ ιπθείνπ πξηλ

θαιά-θαιά θιείζσ ηα δεθαεπηά κνπ ρξφληα. Γχν

ζπκκαζεηέο κνπ, ν Βαγγέιεο θαη ν Γηάλλεο, ην είραλ ήδε

ζρεδηάζεη θαη ήξζαλ ζε έλα δηάιεηκκα κε ζθνπφ λα

βάινπλ θη εκέλα ζην θφιπν.

«Σν άββαην ην κεζεκέξη, θαλνλίζακε λα πάκε γηα

ηζφληα. Δίλαη πιένλ θαηξφο λα δνχκε νξίηδηλαι πνξλφ. Θα

έξζεηο;»

«Ναη ξε παηδηά», είπα εγψ, «ηα ζνθη δελ θαιχπηνπλ

πηα νχηε ηηο δηθέο κνπ πλεπκαηηθέο αλεζπρίεο. Αιιά πψο

λα πάκε ζηνλ Απφιισλα;»

Ο Απφιισλαο ήηαλ ν δεχηεξνο πνξλν-

θηλεκαηνγξάθνο ηεο πφιεο θαη βξηζθφηαλ θνληά ζην ζπίηη

κνπ. ρη βέβαηα γεηηνληά, αιιά κέζα ζην πεδίν φπνπ

θηλνχληαλ πεξηζζφηεξν θίινη θαη γλσζηνί ησλ δηθψλ κνπ.

Ο θίλδπλνο λα καο δεη θαλέλα κάηη ήηαλ ηζρπξφο.

«Γελ ζα πάκε ζηνλ Απφιισλα. Θα πάκε ζην

Αθξνπφι», είπε ν Γηάλλεο.

Σφηε δελ ήμεξα θαλ πνχ έπεθηε ην Αθξνπφι, γηαηί

δνχζα ζηελ άιιε άθξε ηεο πφιεο.

«Ξέξεηε πψο ζα πάκε ή ζα ραζνχκε;»

29

«Δγψ μέξσ», είπε κε απηνπεπνίζεζε ν Βαγγέιεο,

«έρσ πάεη πνιιέο θνξέο κε ηνλ παηέξα κνπ».

Δγψ δελ άθεζα ηελ επθαηξία:

«Μήπσο πήξαηε θαη ηε κάλα ζνπ καδί;»

«ρη ηψξα πνπ παίδεη ηζφληεο ξε ρακέλε! Σφηε πνπ

έπαηδε θσκσδίεο θαη θαξάηε».

«Καη πψο ζα πάκε εθεί θάησ; Με ηα πφδηα;»

«Με ηα πνδήιαηα. Ο Γηάλλεο έθηηαμε ην δηθφ ηνπ θαη

ζα ζε πάξεη πίζσ ζηε ζράξα».

Φαληάζηεθα ηε ζθελή θαη γέιαζα. Σξεηο λένη πνπ κε

θάζε επθαηξία ην παίδνπλ κεγάινη, θαβάια φπσο – φπσο

ζηα πνδήιαηα, ηξέρνπλ λα δνπλ ηζφληα ζην ζηλεκά, φρη

ηεο γεηηνληάο ηνπο, αιιά ζηελ άιιε άθξε ηεο πφιεο, απφ

θφβν κελ ηνπο δεη θαλέλα κάηη. Ήκαζηαλ γηα γέιηα.

Αθνχ είρε θακθζεί θάζε κνπ αληίξξεζε, θιείζακε

ξαληεβνχ γηα ην κεζεκέξη ηνπ αββάηνπ θαη, θαζψο είρε

ήδε ρηππήζεη ην θνπδνχλη, επηζηξέςακε ζηελ ηάμε. Λίγν

πξηλ θαζίζνπκε φκσο ζηα ζξαλία, εγψ έβγαια έλα

επηθψλεκα αλεζπρίαο. Γχξηζαλ θη νη δπν ηνπο πξνο ην

κέξνο κνπ.

«Ρε παηδηά, εγψ δελ έθιεηζα αθφκε ηα δεθαεθηά».

«Αθφκε;» έθαλαλ ιεο θη έθηαηγα. «Πφηε ηα θιείλεηο

ξε;»

«ε ηξεηο κήλεο».

«Με θνβάζαη κσξέ, ν ηχπνο δελ δεηά θαλ

ηαπηφηεηεο».

Πξάγκαηη, ν ηδηνθηήηεο ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ, πνπ

εθηεινχζε θαη ρξέε ηακία, ήηαλ γλσζηφ φηη επέηξεπε

εχθνια ηελ είζνδν ζε απηνχο πνπ βξηζθφηαλ ζην

κεηαίρκην ηεο ελειηθίσζεο, ρσξίο λα δεηά επίδεημε

ηαπηφηεηαο. Αιιά θη αλ δεηνχζε ηαπηφηεηα ηξεηο κήλεο

30

δελ ζα ήηαλ ηθαλνί λα ηνλ θάλνπλ λα κε απαγνξεχζεη ηελ

είζνδν. Πεξηζζφηεξν θνβφκνπλ θαξκαθεξά ζρφιηα ηχπνπ:

«Γελ κπνξνχζεο λα πεξηκέλεηο ιίγνπο κήλεο αθφκε ξε

ιηγνχξε;»

άββαην κεζεκέξη, ζηεθφκνπλ κπξνζηά ζην ζπίηη

κνπ θαη πεξίκελα ηνλ Γηάλλε θαη ηνλ Βαγγέιε, ε αιήζεηα

είλαη κε νιίγε λεπξηθφηεηα –αλ φρη κε αγσλία. Δίρε θηάζεη

ε ψξα ηεο αιήζεηαο! ια απηά πνπ αθνχγακε απφ

αθεγήζεηο ηξίησλ, πνπ δηαβάδακε ζε επηζηεκνληθά θαη

ςεπηνεπηζηεκνληθά βηβιία, πνπ απνιακβάλακε ζε

ζηαηηθέο εηθφλεο πνξλνπεξηνδηθψλ, πνπ πξνζπαζνχζακε

λα θαληαζηνχκε ζε ζπγθαιπκκέλεο «ηνικεξέο» ζθελέο

ηαηληψλ, φια απηά επηηέινπο είρε έξζεη ε ψξα λα ηα

απνιαχζνπκε αηφθηα, αινγφθξηηα, φπσο ήηαλ ζηελ

πξαγκαηηθφηεηα. Ζ λεπξηθφηεηά κνπ κεηξηάζηεθε

ζεκαληηθά, φηαλ είδα ηνπο θίινπο κνπ λα θαηαθζάλνπλ κε

ηα πνδήιαηα. Φνξνχζαλ νη αζεφθνβνη, θαη νη δπν ηνπο,

θάηη αζηεία καχξα γπαιηά πεξαζκέλεο κφδαο πνπ κνπ

έθεξαλ άθζνλα γέιηα:

«Ρε παηδηά, απφ ηνπο παηεξάδεο ζαο ηα βνπηήμαηε;»

είπα θαη ηα γέιηα έγηλαλ μεθαξδηζηηθά, φηαλ άθνπζα ηνλ

Γηάλλε λα ιέεη κε θπζηθφηεηα:

«Ναη, πψο ην θαηάιαβεο;»

«ην είπα ξε βιάθα φηη είλαη γεινία», είπε ν

Βαγγέιεο.

ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ηα δχν δεπγάξηα ήηαλ ηνπ

παηέξα ηνπ Γηάλλε πνπ ηα πήξε θξπθά θαη κάιηζηα κνπ

είπε φηη ιππάηαη πνπ δελ είρε θαη ηξίην δεπγάξη γηα λα

θέξεη θαη γηα κέλα.

31

«Καιά ε κάλα ζνπ δελ είρε θαλέλα δεπγάξη λα κνπ

θέξεηο;» δηαζθέδαδα εγψ «Σνπιάρηζηνλ δελ κπνξνχζεο λα

κνπ θέξεηο θακία θακπαξηίλα ή θαλέλα θαβνπξάθη;»

«Δγψ ηα βγάδσ», είπε θαη ην έθαλε ν Βαγγέιεο

πξνζθέξνληάο ηα κάιηζηα ζε κέλα πνπ αξλήζεθα δήζελ

επγεληθά.

Ο Γηάλλεο πνπ είρε απηέο ηηο θαηαζθνπηθέο ηδέεο,

επέκελε ειηζησδψο:

«Ρε βιάθεο, ηε κφδα ζα θνηηάκε ηψξα; Σν ζέκα είλαη

λα κε καο αλαγλσξίζνπλ αλ καο δνπλ. Αιιά θη αλ καο

αλαγλσξίζεη θάπνηνο γλσζηφο θαη ηα θαξθψζεη ζηνπο

δηθνχο καο, εκείο ζα έρνπκε ην ηζρπξφ επηρείξεκα φηη δελ

έρνπκε θαη ζπλεπψο δελ θνξάκε γπαιηά».

ια απηά ηα έιεγε ζηα ζνβαξά.

«Δγψ πάλησο», αληέηεηλα, «αλ ήκνπλ ζηε ζέζε ηνπ

παηέξα ζνπ, ζα ζεσξνχζα θπζηθφ φρη γπαιηά αιιά θαη

ηζεκπέξη λα θνξέζεηο γηα λα παο λα δεηο ηζφληα».

Ο Βαγγέιεο έζεζε ηέινο ζηελ θνπβέληα ιέγνληάο καο

φηη είρακε αξγήζεη θαη βξήθε κάιηζηα ηελ επθαηξία λα

ριεπάζεη ηηο θηλεκαηνγξαθνθηιηθέο ζπλήζεηέο κνπ.

«Πάκε φκσο γηαηί ζα ράζνπκε ηελ αξρή». Καη

απεπζπλφκελνο ζηνλ Γηάλλε: «θαη μέξεηο φηη ν Άγγεινο

δελ βιέπεη έλα έξγν αλ ράζεη έζησ θαη ηνπο ηίηινπο».

ε έλα δεθάιεπην ήκαζηαλ ζηε γσληά ηνπ

ηεηξαγψλνπ φπνπ ζηεγαδφηαλ ην Αθξνπφι. Κιεηδψζακε

ηα πνδήιαηα ζε έλα δεληξάθη θαη πξνρσξήζακε κε

απνθαζηζηηθφηεηα πξνο ηνλ θηλεκαηνγξάθν, ειέγρνληαο

ηελ θίλεζε. Ο «ερζξφο», δειαδή ηπρφλ γλσζηνί,

απνπζίαδε, κε εμαίξεζε κία γξηά πνπ έπιεθε ζην απέλαληη

κπαιθφλη θαη καο θνίηαμε γηα κηα ζηηγκή αδηάθνξα πίζσ

απφ ηα γπαιηά ηεο.

32

«Γεηα ζνπ κπάξκπα, θφςε καο ηξία», είπε

απνθαζηζηηθά ν Βαγγέιεο ζηνλ ειηθησκέλν ηακία ηνπ

θηλεκαηνγξάθνπ, φηαλ θηάζακε ζην γθηζέ.

Ακέζσο βγάιακε ηα πνξηνθφιηα καο. Ο γέξνο αληί λα

καο θφςεη ηξία, καο «έθνςε» απφ ηελ θνξπθή σο ηα λχρηα.

«Σα ‟ρεηε ηα ρξφληα ξε ή ζα βξσ θαλέλα κπειά;»

Γειάζακε ζαλ λα αθνχζακε θάπνην αζηείν.

«Ση είλαη απηά πνπ ιεο ηψξα! Αλ ζεο λα ζνπ δείμνπκε

θαη ηαπηφηεηεο».

«Καιά ν λεαξφο απφ δσ έρεη θαη κνχζηα», είπε

δείρλνληαο εκέλα κε κία θίλεζε ηνπ θεθαιηνχ «Δζείο

φκσο;».

«Γείμηε ηηο ηαπηφηεηέο ζαο ξε παηδηά, γηαηί κνηάδεηε

θαη κε πηηζηξηθάδεο εδψ πνπ ηα ιέκε», είπα εγψ

ρακνγειψληαο. Ήηαλ ε εθδίθεζή κνπ γηα φζεο θνξέο κε

απνθαινχζαλ «πηηζηξηθά» θαη «κηθξφ», επεηδή ήκνπλ

πέληε κήλεο κηθξφηεξφο ηνπο. Ζ ππθλή ηξηρνθπΐα ζην

πξφζσπφ κνπ θαη ε ζπλήζεηα λα κέλσ αμχξηζηνο (κία απφ

ηηο πνιιέο εθεβηθέο ζπλήζεηεο ζηα πιαίζηα ηνπ αγψλα λα

πείζσ φηη κεγάισζα) είραλ θάλεη ηε δνπιεηά ηνπο ηέιεηα.

Οη άιινη δελ είραλ θαλ αξρίζεη λα μπξίδνληαη. Πάλησο, ν

γέξνο δελ επέκεηλε γηα ηαπηφηεηεο, καο έθνςε ηξία

εηζηηήξηα θαη καο έθαλε λφεκα λα πεξάζνπκε.

Έλαο ζθνηεηλφο δηάδξνκνο νδεγνχζε ζηελ αίζνπζα

πξνβνιήο. Σειείσο ζηα ηπθιά, πξνζπαζνχζακε

αθνπκπψληαο ζηνλ ηνίρν λα βξνχκε ηελ πφξηα.

«Άθνπ πξάγκαηα», άθνπζα ηνλ Γηάλλε λα

κνπξκνπξίδεη ζην ζθνηάδη, «ζα έβαδε ηνλ “κηθξφ” θαη δελ

ζα έβαδε εκάο!».

Δλ ησ κεηαμχ ηα κάηηα καο άξρηζαλ λα ζπλεζίδνπλ

ζην ζθνηάδη. ηνπο ηνίρνπο δηέθξηλα αθίζεο –

33

απνκεηλάξηα ηεο «ρξπζήο επνρήο». Ο Λνγνζεηίδεο ζην

«Οχηε γάηα νχηε δεκηά», ε Βνπγηνπθιάθε ζηε

«σθεξίλα», ν Κσζηαληάξαο ζηνλ «Σξεινπελεληάξε».

Πεξαζκέλα κεγαιεία. Γηα ιίγν έλησζα κειαγρνιία.

Φαληάζηεθα ηνπο γνλείο κνπ, αξξαβσληαζκέλνπο, έλα

ζαββαηφβξαδν κηαο άιιεο επνρήο, λα έξρνληαη ζηνλ ίδην

ρψξν γηα λα δηαζθεδάζνπλ αλάκεζα ζε πιήζνο θφζκνπ,

κέζα ζε θσλέο κεγάισλ θαη ηζηξηρηά παηδηψλ. Καη λα ‟καη

εγψ ηψξα ζηνλ ίδην ρψξν, ρξφληα κεηά, λα έξρνκαη θξπθά

άββαην κεζεκέξη, γηα λα ηθαλνπνηήζσ ηειείσο

δηαθνξεηηθέο αλάγθεο.

Δπηηέινπο βξήθακε ηελ πφξηα, παξακεξίζακε κηα

άζιηα θνπξηίλα θαη κπήθακε ζηελ αίζνπζα. ην

κηζνζθφηαδν κφιηο πνπ μερψξηδαλ κπξνζηά καο πέληε κε

έμη θεθάιηα. Πηάζακε ηξεηο ζέζεηο πξνο ην ηέινο θαη

βπζηζηήθακε φζν κπνξνχζακε ζηα θαζίζκαηα, αθνχ

γειάζακε πξψηα κε ηελ πξνηξνπή ηνπ Βαγγέιε:

«Παηδηά, πξηλ θαζίζεηε, ειέγμηε ηηο ζέζεηο κήπσο

έρνπλ ηίπνηα πεξίεξγνπο ιεθέδεο».

Ζ ηαηλία είρε ήδε αξρίζεη. ηελ νζφλε νη

πξσηαγσληζηέο ηα έδηλαλ φια. Καη νη ηξεηο ληψζακε

ακεραλία πνπ πξνζπαζήζακε λα δηαζθεδάζνπκε κε

ζρφιηα θαη αζηεία. Δγψ θπζηθά επηζηξάηεπζα ηα

«θηλεκαηνγξαθηθά» κνπ αζηεία:

«Ρε παηδηά, ηη εζνπνηία είλαη απηή;»

«Μα πνηνο άζρεηνο είλαη δηεπζπληήο θσηνγξαθίαο;»

«Σα ζθεληθά είλαη γηα πέηακα»

…κέρξη πνπ θαηάιαβα φηη επαλαιακβάλνκαη ρσξίο

λα βγάδσ γέιην θαη ην βνχισζα.

«Πξνζνρή», είπε ν Γηάλλεο, «ζην δηάιεηκκα κελ πάεη

θαλείο ηνπαιέηα γηαηί ζα ηνλ θνηηάλε πνλεξά».

34

«Κη αλ ζέινπκε λα θαηνπξήζνπκε πξαγκαηηθά;»

δηακαξηπξήζεθε δήζελ ν Βαγγέιεο.

«Να θξαηεζείο. Άζε πνπ ζηηο ηνπαιέηεο ηέηνησλ

θηλεκαηνγξάθσλ ζνπ ηελ πέθηνπλ δηάθνξνη πεξίεξγνη».

Οη πεξίεξγνη πάλησο θαίλεηαη φηη ζα έξρνληαλ άιιεο

ψξεο. Δθείλε ηε ζηηγκή, κε κηα πξψηε δηεξεπλεηηθή καηηά,

είδα έλαλ κάιινλ αμηνπξεπή θαηά η‟ άιια θχξην κεξηθά

θαζίζκαηα κπξνζηά καο, έλαλ λεαξφηεξν ζηηο πξψηεο

ζέζεηο θαη δπν άιινπο ζηελ ειηθία καο, πνπ ζε αληίζεζε

κε εκάο ήηαλ πξνζεισκέλνη ζηα επί ηεο νζφλεο.

ε έλα ηέηαξην πεξίπνπ κπήθε ζηελ αίζνπζα έλα

γεξνληάθη κε θακπνχξα θαη κπαζηνχλη, πνπ κφιηο έζεξλε

ηα πφδηα ηνπ θαη αλαλέσζε ηε δηάζεζή καο γηα

θαιακπνχξηα:

«Παηδηά, έρεη θαλείο καδί ηνπ αηζέξα;»

«Σν ηειέθσλν ησλ αζζελνθφξσλ 166 είλαη;»

«Θα πάζεη ηελ πιάθα ηεο ζήκεξα ην βξάδπ ε γξηά

ηνπ. Ση έπαζε μαθληθά ν γέξνο κνπ, ζα ιέεη!»

ηαλ ηέιεησζε ε δηάζεζε γηα αζηεία αξρίζακε θη

εκείο λα πξνζεισλφκαζηε ζην –αο ην πνχκε– έξγν. Σν

ζχλζεκα έδσζα εγψ:

«Δληάμεη παηδηά, ηψξα ζηακαηήζηε λα

παξαθνινπζήζνπκε ηελ ηαηλία».

«Ναη, ξε παηδηά, λα κε ράζνπκε ηελ ππφζεζε»,

εηξσλεχηεθε ν Γηάλλεο.

«Πνηα ππφζεζε», πξφζζεζε ν Βαγγέιεο. «Σν ζελάξην

παξνπζηάδεη ράζκαηα θαη εγγελείο αδπλακίεο. Καιφ

Άγγειε; ‟ έζβεζα, ε;».

Καη πέξα απφ αζηεία, ζθέθηεθα, ζα ήηαλ πην

εηιηθξηλέο λα βάδνπλ ζπλερψο ηνπο εζνπνηνχο (;) λα

βγάδνπλ ηα κάηηα ηνπο, παξά λα ζέινπλ λα καο πείζνπλ

35

φηη έγξαςαλ θαη ζελάξην. Έηζη ζθέθηεθα ηφηε. Γηαηί,

ρξφληα αξγφηεξα, φηαλ δηαπίζησζα φηη ζηηο πνξλνηαηλίεο

πνπ γπξίδνληαλ γηα ην βίληεν φλησο έβαδαλ ηνπο

εζνπνηνχο λα βγάδνπλ ηα κάηηα ηνπο θαη ηίπνηα άιιν, ηφηε

θαηάιαβα φηη έζησ θη έλα ππνηππψδεο ζελάξην

πξνζηαηεχεη θάπσο ηελ ηζφληα απφ ηελ αλία πνπ νχησο ή

άιισο ειινρεχεη. Δπίζεο ηφηε θαηάιαβα φηη απηή, ε

πξψηε κνπ ηζφληα, ίζσο ήηαλ έλα αξηζηνχξγεκα ηνπ

παγθφζκηνπ πνξλνθηλεκαηνγξάθνπ.

Ζ ππφζεζε ελ πάζε πεξηπηψζεη ήηαλ θάπσο έηζη:

Πξσηαγσληζηεί έλα δεπγάξη. Ο ζχδπγνο είλαη δηπισκάηεο

θαη απνπζηάδεη ζπλερψο απφ ην ζπίηη. Ζ ζχδπγνο

αλαγθαζηηθά παξεγνξηέηαη κε εξσηηθή απηνεμππεξέηεζε,

ζρεδφλ ηξηο εκεξεζίσο. Ο κπάηιεξ, γλψζηεο ησλ

ζπλεζεηψλ ηεο θπξίαο, απνιακβάλεη ην ζέακα πίζσ απφ

ηελ θιεηδαξφηξππα, πξηλ ηξέμεη μαλακκέλνο ζηελ θνπδίλα

γηα λα ζπλαληήζεη ηελ πάληα πξφζπκε καγείξηζζα. κσο

κεγαινπηάλεηαη θαη δελ ηθαλνπνηείηαη κε ηελ παξηελέξ ηεο

ηάμεο ηνπ αιιά θαινβιέπεη ηελ θπξία ηνπ. Σεο θαξθψλεη

ινηπφλ φηη ην αληηθείκελν ελαζρφιεζεο ηνπ ζπδχγνπ ηεο,

θαηά ηηο ζπλερείο απνπζίεο ηνπ, δελ είλαη κφλν νη επαθέο

κε μέλνπο αληηπξνζψπνπο φζν θάπνηεο άιιεο πεξηζζφηεξν

ζαξθηθέο επαθέο κε πνιπηειείο ππεξέηξηεο ηνπ

αξραηφηεξνπ επαγγέικαηνο. Ζ θπξία, απνγνεηεπκέλε,

απνθαζίδεη (φπσο ππνςηάδεηαη ήδε ν ζεαηήο) λα ηνλ

πιεξψζεη κε ην ίδην λφκηζκα, θάλνληαο επηπρηζκέλν ηνλ

κπάηιεξ. Γξήγνξα δνθηκάδεη θαη ηηο εξσηηθέο ηθαλφηεηεο

ηνπ ζνθέξ, ακέζσο κεηά πέθηεη θαη ζηελ αγθαιηά ηνπ

καχξνπ θεπνπξνχ (αγθαιηά ηξφπνο ηνπ ιέγεηλ, γηα ηελ

αθξίβεηα πξψηα πέθηεη ζηα γφλαηα κπξνζηά ηνπ θαη

αθνινχζσο πέθηεη ζηα ηέζζεξα). Καζψο κάιηζηα είλαη

36

ππεξάλσ δηαθνξψλ φρη κφλν ηάμεο θαη θπιήο αιιά θαη

θχινπ, δελ αξγεί λα πεξηιάβεη θαη ηε καγείξηζζα πνπ –

φπσο είπακε– είλαη πάληα πξφζπκε. ηαλ εμαληιήζεη ην

ππεξεηηθφ πξνζσπηθφ (κεηαθνξηθά βέβαηα, γηαηί θαηά η‟

άιια δείρλνπλ αλεμάληιεηνη) ε θπξία δηπισκάηνπ, κε ηελ

αξσγή κηαο θίιεο ηεο, κπείηαη ζηελ επί ρξήκαζη έθδνζε,

ζεσξψληαο φηη δελ ζα ήηαλ άζρεκα καδί κε ηελ εθδίθεζε

λα πάξεη θαη θαλέλα θξάγθν. ην ζπίηη ελ ησ κεηαμχ ε

αιιαγή ησλ ζπλεζεηψλ ηεο θπξίαο θέξλεη απνθαζηζηηθή

κεηαβνιή ζηηο ζπλήζεηεο ηνπ ππεξεηηθνχ πξνζσπηθνχ.

Αθνχ πιένλ, εθηφο απφ ηνλ θχξην, απνπζηάδεη ζπρλφηαηα

θαη ε θπξία, νη ππεξέηεο πνιηηνγξαθνχληαη θαη ηππηθά

ππήθννη ηεο «απηνθξαηνξίαο ησλ αηζζήζεσλ». Ζ

καγείξηζζα βέβαηα, σο ην κφλν ζειπθφ, έρεη πεξηζζφηεξν

θφξην εξγαζίαο ζηε λέα ηάμε πξαγκάησλ, αιιά ηνλ

πθίζηαηαη αδηακαξηχξεηα γηα λα κελ πσ κε πεξηζζή

ζπνπδή. Ο δήινο ηεο κάιηζηα ηελ παξαθηλεί λα

αληεπεμέξρεηαη ζηηο λέεο ηεο ππνρξεψζεηο, ηθαλνπνηψληαο

ηα αξζεληθά ηνπ ζπηηηνχ φρη κε απζηεξή ζεηξά

πξνηεξαηφηεηαο αιιά θαη ηαπηνρξφλσο.

Αιιά θη ν έθδνηνο ζηηο εδνλέο δηπισκάηεο δελ είλαη

απψλ απφ ηελ ηζηνξία. πρλά – ππθλά παξαθνινπζνχκε

ηηο εξσηηθέο ηνπ πεξηπέηεηεο, ηφζν ππθλά ψζηε λα

αλαξσηηφκαζηε πφηε απηφο ν άλζξσπνο αζρνιείηαη κε ην

έξγν γηα ην νπνίν πιεξψλεηαη απφ ηνλ θνξνινγνχκελν

ιαφ. Άζε πνπ αλαινγηδφκαζηε κήπσο ε

αλαπνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηεο ειιεληθήο δηπισκαηίαο

έρεη ηέηνηεο αηηίεο πνπ δελ ππνςηάζηεθε πνηέ θαλείο.

Κη εξρφκαζηε ζηελ θνξχθσζε ηνπ δξάκαηνο. Κάπνηε,

έλαο γλσζηφο ηνπ δηπισκάηε, ππνπξγφο αλ ζπκάκαη θαιά,

ηνπ κηιά γηα κία θπξία πνπ «δνθίκαζε» πξφζθαηα θαη πνπ

37

φπσο ιέεη «πξφθεηηαη γηα πνπηάλα πνηφηεηαο (!!!) θιάζεηο

αλψηεξε απφ απηέο πνπ έρνπκε πεδήμεη κέρξη ζήκεξα».

Φπζηθά ν έμππλνο ζεαηήο ηελ έρεη ςπιιηαζηεί θαη πάιη. Ο

θχξηνο δηπισκάηεο πεγαίλεη λα ζπλαληήζεη απηή ηελ

ηαιαληνχρα πφξλε θαη βξίζθεηαη κπξνζηά ζηελ εμίζνπ

αλππνςίαζηε γπλαίθα ηνπ. Ζ απνθάιπςε φκσο δελ

ζπλνδεχεηαη απφ ζθελέο μπινδαξκνχ, απφ απεηιέο

δηαδπγίνπ ή ςπρνινγηθά ηξαχκαηα, φπσο ζα πεξηκέλακε

ζηνλ «ζπκβαηηθφ θηλεκαηνγξάθν» αιιά απφ κία

ενξηαζηηθή ζπλνπζία κε ηελ νπνία ην δεπγάξη εγθαηληάδεη

ηε λέα ηνπ δσή πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ έιιεηςε

δήιηαο θαη ηελ αιιαγή εξσηηθψλ ζπληξφθσλ πνπ, φπσο

δηαπηζηψλνπλ, δπλακψλεη ηελ αγάπε! Μέρξη θαη εζηθφ

δίδαγκα είρε ινηπφλ.

Απφ έλα ζεκείν θαη κεηά, ζηε δηάξθεηα ηεο ηαηλίαο,

ηα κφλα ζρφιηά καο πνπ δηέθνπηαλ ηελ παξαθνινχζεζε

ήηαλ ηα ζρεηηθά κε ηελ επίδξαζε ηνπ ζεάκαηνο ζηε

γελεηήζηα πεξηνρή καο.

«Ρε κάγθεο, κνπ έρεη γίλεη θάγθειν», αλαθνίλσλε

ζξηακβεπηηθά ν Γηάλλεο.

«Δκέλα νχηε πνπ ζαιεχεη! Ση έρσ πάζεη ξε παηδηά;»

έιεγε αλήζπρνο ν Βαγγέιεο.

Απηφ ην πεξίεξγν θαηλφκελν καο ήηαλ γλσζηφ απφ

αθεγήζεηο ζπκκαζεηψλ θαη θίισλ πνπ άιινη κε έθπιεμε

θαη άιινη κε έθδειε αλεζπρία φπσο ν Βαγγέιεο,

δηαπίζησλαλ φηη ην ζθιεξφ πνξλφ δελ είρε ηελ

αλακελφκελε επίδξαζε φπσο –πξνο κεγάιε ηνπο

έθπιεμε– ηα ζνθη.

ζν γηα κέλα, αξρηθά δνθίκαζα έλα κηθξφ ζνθ κε φια

εθείλα ηα γθξν πιαλ ηνπ αλδξηθνχ κνξίνπ πνπ

κπαηλφβγαηλε ελ είδεη γεσηξππάλνπ ζην αηδνίν. Δίρα

38

αθνχζεη φηη ζηηο ηαηλίεο απηέο ε θαληαζία δελ είρε θακία

ζέζε, αθνχ φια ηα παξνπζηάδνληαη κε ληνθηκαληεξίζηηθε

ςπρξφηεηα, αιιά θαη πάιη ε έθπιεμή κνπ ήηαλ δπλαηή.

Μεηά φκσο, φηαλ ζπλήζηζα ζηηο αλαηνκηθέο ιεπηνκέξεηεο,

έλησζα λα ζρεκαηίδεηαη κία απφ εθείλεο ηηο ζθιεξέο

ζηχζεηο ηεο εθεβείαο πνπ άπαμ θαη έξρνληαλ δελ

ελλννχζαλ λα εμαθαληζηνχλ παξά κφλν κεηά απφ

εθζπεξκάηηζε, κία απφ εθείλεο ηηο ζηχζεηο πνπ νη

κεζήιηθνη λνζηαιγνχλ κε πφλν θαξδίαο. Γπζηπρψο έηζη

καο έρεη πιάζεη ε θχζε (εδψ φινη νη άξξελεο αλαγλψζηεο

αο αλαζηελάμνπλ βαζηά): ηηο πην ζθιεξέο θαη δηαξθείο

ζηχζεηο ηηο έρνπκε ηφηε πνπ πάλε ρακέλεο.

ηαλ βγήθακε απφ ηνλ θηλεκαηνγξάθν είρε πιένλ

ζθνηεηληάζεη. Ήκαζηαλ θη νη ηξεηο ζησπεινί αιιά έλα

αδηφξαην ρακφγειν ζηα ρείιε ησλ θίισλ κνπ

(ππνςηάδνκαη θαη ζηα δηθά κνπ) έδεηρλε φηη ζην κπαιφ

καο παίδνληαλ επαλαιήςεηο απφ ηα θαιχηεξα ηεο ηαηλίαο.

Γη‟ απηφ θαη ηα κέηξα αζθαιείαο είραλ αηνλήζεη. Υσξίο

λα ειέγμνπκε ηελ θίλεζε, πνπ ηψξα ήηαλ πνιχ ππθλφηεξε

γχξσ απφ ηνλ θηλεκαηνγξάθν, αλεβήθακε ζηα πνδήιαηα

θαη πήξακε ην δξφκν ηεο επηζηξνθήο.

ην ζπίηη, βέβαηα, καδί κε έλα δεζηφ κπάλην, πξψηεο

πξνηεξαηφηεηαο έξγν ήηαλ ε αλαθνχθηζε πνπ ήξζε ζε

ιίγα κφιηο δεπηεξφιεπηα κε κεξηθέο παιηλδξνκήζεηο ηνπ

θαξπνχ. Ακέζσο μάπισζα ζηε κπαληέξα, κε έλα αίζζεκα

ηνπ θελνχ πνπ ζνπ αθήλεη θακηά θνξά ν νξγαζκφο θαη

έθιεηζα ηα κάηηα κνπ βπζηδφκελνο ζε θηινζνθηθέο

ζθέςεηο:

«Αλ ην θαινζθεθηείο, ηφζε ζπδήηεζε, ηφζε θαζαξία,

ηφζε αγσλία γίλνληαη κφλν γηα κεξηθά δεπηεξφιεπηα

θαζαξήο θη αηφθηαο εδνλήο».

39

Η πόλθ μζςα μου – τακμόσ τζταρτοσ: Ο κρεοπώλθσ τρομοκράτθσ

Πέξημ ηεο πιαηείαο Σαρπδξνκείνπ βξίζθνληαη ζήκεξα

θακηά εηθνζαξηά θαθεηέξηεο. Καζηζκέλνο πξφζθαηα ζε

κία απφ απηέο, ζθεθηφκνπλ φηη είλαη πιένλ ηφζν

ζπλπθαζκέλεο κε ηελ πιαηεία, ψζηε είλαη αδχλαηνλ λα

ζπκεζείο ηη αθξηβψο ήηαλ παιηφηεξα ε θάζε κία απφ

απηέο. Θπκάκαη κφλν έλα θξενπσιείν πνπ αλάκεζα ζε κία

ζεηξά θαθεηεξηψλ «θξάηεζε αληίζηαζε» αξθεηά ρξφληα

πξηλ γίλεη θη απηφ θαθεηέξηα –κάιηζηα βάδακε ζηνίρεκα

έσο πφηε ζα αληηζηέθεηαη– θαζψο θαη ην θαξκαθείν πνπ

έγηλε θαθεηέξηα κφιηο πέξπζη.

Καζψο πξνζπαζνχζα κάηαηα λα ζπκεζψ ηελ παιηά

ρξήζε ησλ θαθέ ηεο πιαηείαο, κνπ ήξζε ζαλ έθιακςε ε

Chevalier, κία κεγάιε θαθεηέξηα ζηελ νδφ Ρνχζβειη, πνπ

εθηεηλφηαλ εθεί φπνπ ζήκεξα ππάξρνπλ δχν ή ηξία κηθξά

θαθέ.

Ξαλάξζε ζην κπαιφ κνπ κία ηζηνξία πνπ ζήκεξα πηα

ζα έρνπλ μεράζεη νη πεξηζζφηεξνη Λαξηζαίνη, αιιά πνπ

ζηε δεθαεηία ηνπ ‟80 είρε αλαζηαηψζεη νιφθιεξε ηελ

πφιε. Δίλαη κία ηζηνξία κε κπζηήξην θαη αίκα, πνπ έρεη

ηελ αθεηεξία ηεο ζε κία «ηξειή βξαδηά θαξλαβαιηνχ».

40

Ήηαλ Απφθξηεο θαη ε πφιε γιεληνχζε ζηα καγαδηά,

ζηνπο δξφκνπο θαη ηηο πιαηείεο. ηελ θαθεηέξηα Chevalier

ππήξρε ενξηαζηηθφ θιίκα, φπσο παληνχ, πνπ πνιχ

ζχληνκα έκειιε λα δηαιπζεί βίαηα. Νσξίο ην βξάδπ ζην

καγαδί, εκθαλίζηεθε έλαο άλδξαο αδηεπθξίληζηεο ειηθίαο,

θνξψληαο κάζθα γέξνπ, θαη δήηεζε ηνλ ηδηνθηήηε ηεο

θαθεηέξηαο. ηαλ ηνπ είπαλ φηη απνπζηάδεη, θάζηζε ζην

κπαξ θαη ήπηε κεξηθά πνηά ρσξίο λα βγάιεη ηε κάζθα ηνπ.

Μφιηο ήξζε ν ηδηνθηήηεο ηεο θαθεηέξηαο, ν

κεηακθηεζκέλνο άγλσζηνο ηνλ ξψηεζε αλ είλαη ν

ηδηνθηήηεο θαη φηαλ πήξε ζεηηθή απάληεζε, έβγαιε έλα

πηζηφιη θαη ηνλ ππξνβφιεζε. ηελ αλαηαξαρή πνπ

αθνινχζεζε, ν κεηακθηεζκέλνο εμαθαλίζηεθε ηξέρνληαο,

ελψ ην ζχκα εμέπλεπζε ιίγν αξγφηεξα.

Ζ πφιε πάγσζε κε ην μαθληθφ έγθιεκα πνπ έγηλε

κέζα ζε ηφζν θφζκν, ζην θέληξν ηεο πφιεο θαη κέζα ζε

κία αηκφζθαηξα γηνξηήο. πσο ζπκβαίλεη ζε ηέηνηεο

πεξηπηψζεηο, νη θήκεο νξγίαζαλ, κε επηθξαηέζηεξε ηελ

θιαζηθή εθδνρή: μεθαζάξηζκα ινγαξηαζκψλ αλζξψπσλ

ηνπ ππνθφζκνπ. Χζηφζν, ιίγν θαηξφ κεηά ηε δνινθνλία, ε

πφιε μαθληάζηεθε γηα δεχηεξε θνξά.

Μία επηζηνιή πνπ έθηαζε ζηελ ηνπηθή εθεκεξίδα

«Διεπζεξία» έθαλε γλσζηή ηελ χπαξμε ηεο

«Δπαλαζηαηηθήο Οξγάλσζεο 1ε Μάε» πνπ αλαιάκβαλε

ηελ επζχλε γηα ηε δνινθνλία, ππνζηεξίδνληαο φηη ρηχπεζε

ηνλ ηδηνθηήηε ηεο θαθεηέξηαο δηφηη, φπσο ππνζηήξηδε, ζην

θαηάζηεκά ηνπ έθαλε δηαθίλεζε λαξθσηηθψλ.

Τπελζπκίδσ εδψ φηη ηφηε δελ ππήξρε ε γλσζηή

ηξνκνθξαηηθή νξγάλσζε «1ε Μάε» πνπ

πξσηνεκθαλίζηεθε ην 1987. Σελ επηζηνιή έξημε θάπνηνο

θξπθά ηε λχρηα ζηα γξαθεία ηεο εθεκεξίδαο. Ήηαλ

41

ρεηξφγξαθε, γξακκέλε κε θεθαιαία γξάκκαηα, αζχληαθηε

θαη κε ακέηξεηεο αλνξζνγξαθίεο. Δηπψζεθε ηφηε φηη είλαη

επίηεδεο γξακκέλε έηζη γηα λα κελ απνθαιχςεη ηελ

ηαπηφηεηα ηνπ δξάζηε! Αιιά θαη νη ηδέεο πνπ εμέθξαδε ζα

ηαίξηαδαλ κάιινλ ζε καζεηή ιπθείνπ –θαη κάιηζηα φρη

θαιφ καζεηή!– παξά ζε ηξνκνθξάηεο. Π.ρ. θαινχζε ην

θξάηνο λα δηνξγαλψζεη ζεκηλάξηα γηα ελεκέξσζε ησλ

καζεηψλ ζην πξφβιεκα ησλ λαξθσηηθψλ θαη γεληθά

πξφηεηλε ιχζεηο πνπ ζα έθεξλαλ γέιηα ζε κία νξγάλσζε

πνπ ζέιεη λα ιέγεηαη «επαλαζηαηηθή».

Σα ζελάξηα, φπσο είλαη θπζηθφ, θνχλησζαλ. Άιινη

επέκελαλ φηη πξφθεηηαη γηα μεθαζάξηζκα ινγαξηαζκψλ

ησλ λνλψλ ηεο λχρηαο πνπ πξνζπαζνχλ λα ζνιψζνπλ ηα

λεξά θαη άιινη φηη ε ηξνκνθξαηία (πνπ κεζνπξαλνχζε

ζηελ Αζήλα εθείλε ηελ επνρή) άπισλε ηα πινθάκηα ηεο

ζηελ επαξρία.

Αξγφηεξα ζηελ εθεκεξίδα «Διεπζεξία» έθηαζε άιιε

κία επηζηνιή ηεο ίδηαο «νξγάλσζεο» κε ηνλ ίδην ηξφπν:

θάπνηνο ηελ έξημε λχρηα θάησ απφ ηελ εμσηεξηθή πφξηα.

‟ απηέο ν ζπληάθηεο εμέθξαδε ηελ άπνςή ηνπ γηα

θιέγνληα ζέκαηα ηεο επηθαηξφηεηαο θαη απεηινχζε γηα

λέεο δπλακηθέο ελέξγεηεο ζην κέιινλ θέξλνληαο σο

παξάδεηγκα απνθαζηζηηθφηεηαο ηε δνινθνλία ηνπ

ηδηνθηήηε ηεο Chevalier.

Σν κπζηήξην ιχζεθε ζε ιηγφηεξν απφ έλα ρξφλν κεηά

ηε δνινθνλία, κε ηε ζχιιεςε ηνπ δξάζηε. Ο άλζξσπνο

πνπ δνινθφλεζε ηνλ ηδηνθηήηε ηεο θαθεηέξηαο θαη

ππνδχζεθε κία νιφθιεξε ηξνκνθξαηηθή νξγάλσζε δελ

ήηαλ παξά έλαο θξενπψιεο –πξαγκαηηθά έλαο άλζξσπνο

ηεο δηπιαλήο πφξηαο! Έλαο ζπκπνιίηεο καο πνπ,

δειεχνληαο ηε «δφμα» ησλ ηξνκνθξαηψλ ηεο Αζήλαο,

42

ζέιεζε λα ηνπο κηκεζεί θαη λα δηνξζψζεη ηα ζηξαβά ηεο

θνηλσλίαο κε ην φπιν ζην ρέξη. ζν γηα ηηο αλνξζνγξαθίεο

θαη ηηο αζπληαμίεο ησλ πξνθεξχμεσλ πνπ έβγαδαλ κάηη,

απηέο δελ έθξπβαλ θακία ζθνπηκφηεηα αιιά πνιχ απιά

απερνχζαλ ηηο γξακκαηηθέο ηνπ γλψζεηο. Ο θξενπψιεο,

παξαθηλεκέλνο απφ ηε θήκε φηη ζηε ζπγθεθξηκέλε

θαθεηέξηα γίλεηαη δηαθίλεζε λαξθσηηθψλ, ζπλέιαβε θαη

εθηέιεζε ην ζρέδην δνινθνλίαο, ζεσξψληαο φηη έηζη

ζπκβάιιεη ζηε δηάζσζε ηεο λενιαίαο απφ ηε κάζηηγα ησλ

λαξθσηηθψλ.

Καηά ηε ζχιιεςή ηνπ δελ έθεξε θακία αληίζηαζε,

νκνιφγεζε ηα πάληα ακέζσο θαη ππέδεημε ην πίζσ κέξνο

ελφο ςπγείνπ ηνπ θαηαζηήκαηνο σο ηελ θξπςψλα ηνπ

φπινπ θαη ηεο ζθξαγίδαο πνπ ρξεζηκνπνηνχζε ζηηο

πξνθεξχμεηο ηνπ. Ζ αζηπλνκία δελ απνθάιπςε πψο

έθηαζε ζηα ίρλε ηνπ δξάζηε. Ο ηφηε αζηπλνκηθφο

δηεπζπληήο είρε δειψζεη ραξαθηεξηζηηθά:

«Γελ ζα δψζνπκε καζήκαηα πξνθχιαμεο ζηνπο

θαθνπνηνχο».

Πάλησο, ην πηζαλφηεξν είλαη φηη απιά

παξαθνινπζνχζαλ ηηο λπρηεξηλέο ψξεο ηελ εθεκεξίδα

«Διεπζεξία» θαη ηνλ έπηαζαλ ηε ζηηγκή πνπ άθελε κία

αθφκε επηζηνιή.

Λίγν κεηά ηελ θαηαδίθε ηνπ ζε ηζφβηα, ζηελ

«Διεπζεξία» δεκνζηεχζεθε κία θσηνγξαθία απφ

παιαηφηεξε πξνεθινγηθή νκηιία ελφο ηνπηθνχ βνπιεπηή

ηνπ ΠΑΟΚ. ηηο πξψηεο ζεηξέο ηνπ αθξναηεξίνπ

δηαθξηλφηαλ θαζαξά ν δηάζεκνο πηα θξενπψιεο.

Ζ θαθεηέξηα Chevalier, ιίγν κεηά ηε δνινθνλία,

άιιαμε επσλπκία θαη ζηε ζέζε ηεο παιηάο ηνπνζεηήζεθε

κε ηεξάζηηα γξάκκαηα ην φλνκά ηνπ λεθξνχ ηδηνθηήηε

43

ηεο. Λίγν αξγφηεξα πνπιήζεθε θαη δηαηξέζεθε ζε κηθξά

θαθέ. ε έλα απφ απηά ζπλήζηδα κέρξη πξφζθαηα ηα

ρεηκσληάηηθα πξσηλά, λα πίλσ ηνλ θαθέ κνπ, φηαλ είρα

ξεπφ. Οχηε κία ζηηγκή δελ ζθέθηεθα φηη ζην ίδην ζεκείν

έπεζε λεθξφο έλαο άλζξσπνο, πιεξψλνληαο κε ηε δσή ηνπ

κία απιή θήκε θαη ην φλεηξν ελφο αλζξσπάθνπ λα γίλεη

αληάξηεο πφιεσλ.

44

Η πόλθ μζςα μου – τακμόσ πζμπτοσ: Σα παλιά ςινεμά

Πεξπαηψληαο ζηελ νδφ Παλαγνχιε, απέλαληη απφ ηελ

πιαηεία Σαρπδξνκείνπ, ζρεδφλ πνηέ δελ πέθηεη πηα ην

βιέκκα κνπ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν «Οιχκπηα», πνπ έρεη ηα

ηειεπηαία ρξφληα κφληκα ηα ξνιά ηνπ θαηεβαζκέλα. Κη

φκσο, θάπνηε, θάζε θνξά πνπ πεξλνχζα απφ εδψ,

ζηακαηνχζα νπσζδήπνηε γηα λα ξίμσ κηα καηηά ζηηο

καξθίδεο. Δδψ είλαη ν γελέζιηνο ηφπνο ηεο εθεβηθήο κνπ

θηλεκαηνγξαθνθηιίαο. Μαζεηήο δεπηέξαο γπκλαζίνπ θαη

εθθνιαπηφκελνο θνκκνπληζηήο, πήγα λα δσ κία

ζηξαηεπκέλε αξηζηεξή ηαηλία γηα ηνλ Δκθχιην, πνπ ζα

ζπλέβαιε ζηελ θνκκνπληζηηθή κνπ δηαπαηδαγψγεζε, ηα

«Υξφληα ηεο ζχειιαο» ηνπ Νίθνπ Σδίκα. Απφ ηελ ηαηλία

δελ θαηάιαβα θαη πνιιά πξάγκαηα, αιιά φηαλ βγήθα απφ

ηνλ θηλεκαηνγξάθν, είρα γνεηεπζεί αλεπαλφξζσηα απφ ηε

ζθνηεηλή αίζνπζα θαη ηε κεγάιε νζφλε. Απφ ηφηε θαη γηα

πνιιά ρξφληα, ζηε ζαββαηηάηηθε έμνδφ κνπ, ν

θηλεκαηνγξάθνο ήηαλ ε πξψηε κνπ επηινγή. ηνλ ίδην

θηλεκαηνγξάθν, επηά ρξφληα αξγφηεξα, δεπηεξνεηήο

θνηηεηήο πιένλ, ε ελαζρφιεζή κνπ κε ην ζηλεκά πήξε ηελ

πην επίζεκε κνξθή ηεο: κέινο ηεο θξηηηθήο επηηξνπήο ηνπ

45

1νπ Μεζνγεηαθνχ Φεζηηβάι Νέσλ Κηλεκαηνγξαθηζηψλ

Λάξηζαο πνπ ηφηε θηινμελνχληαλ εθεί! Μελ απνξείηε πψο

έγηλε απηφ. ην θεζηηβάι απηφ ε θξηηηθή επηηξνπή

απαξηίδεηαη απφ ζεαηέο πνπ επηιέγνληαη κε θιήξσζε πξηλ

απφ ηελ έλαξμε ησλ πξνβνιψλ ηνπ δηαγσληζηηθνχ

ηκήκαηνο.

Δίλαη πεξίεξγν, αιιά δελ κπνξψ λα ζπκεζψ πνιιέο

ηαηλίεο πνπ είδα εδψ. Θπκάκαη φκσο θαιά κία: «Ζ Πέγθη

νπ παληξεχηεθε» ηνπ Φξάλζηο Φνξλη Κφπνια. Ζ Κάζιηλ

Σέξλεξ έρεη παληξεπηεί ηνλ εθεβηθφ ηεο έξσηα θαη

ζπκκαζεηή ηεο (Νίθνιαο Κέηηδ) κε ηνλ νπνίν βξίζθνληαη

ζε δηάζηαζε. ε κία ζπλάληεζε παιηψλ ζπκκαζεηψλ

ιηπνζπκά θαη επηζηξέθεη ζηα καζεηηθά ηεο ρξφληα. Σψξα

πηα, έρνληαο ηελ εκπεηξία ηνπ... κέιινληνο, είλαη

απνθαζηζκέλε λα κελ επαλαιάβεη ηα ίδηα ιάζε. Απηφ πνπ

έρεη φιεο ηηο πξνδηαγξαθέο γηα κία ξνκαληηθή θνκεληί, ζηα

ρέξηα ηνπ Κφπνια γίλεηαη επηπιένλ έλα κειαγρνιηθφ

ζρφιην πάλσ ζηελ επηζπκία ηνπ αλζξψπνπ λα αιιάμεη ηε

κνίξα ηνπ θαη ηελ αδπλακία ηνπ λα ηα θαηαθέξεη. ηελ

ηεξάζηηα νζφλε ηνπ «Οιχκπηα» ζα ζπκάκαη γηα πάληα ηελ

Κάζιηλ Σέξλεξ λα ιέεη κε ζξάζνο ζηνλ θαζεγεηή ηεο «ε

άιγεβξα δελ ζα κνπ ρξεηαζηεί, ζαο κηιψ εθ πείξαο» θαη λα

θσλάδεη ζηνλ ζπκκαζεηή ηεο πνπ ηεο πξνηείλεη γάκν, ηνλ

ηίηιν ηεο ηαηλίαο «Νν! Peggy Sue got married». Σν

πεπξσκέλνλ θπγείλ αδχλαηνλ, Πέγθη νπ!

Fade out ζηελ νζφλε ηνπ «Οιχκπηα». Βγαίλσ απφ ηε

ζθνηεηλή αίζνπζα θαη πξνρσξψ ιίγν παξαθάησ, πάληα

ζηελ νδφ Παλαγνχιε. ηε γσλία κε ηνλ πεδφδξνκν

Κνχκα, ζπλαληψ έλα αθφκε «έλδνμν» ζηλεκά ηνπ

παξειζφληνο, ην «Παιιάο». ήκεξα ζηεγάδεη θαηάζηεκα

ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ. κσο ζρεδφλ ηίπνηα δελ άιιαμε

46

απφ ηφηε. Ζ ηακπέια παξέκεηλε, νη καξθίδεο

εμαθνινπζνχλ λα δηαθεκίδνπλ ηαηλίεο (άιινπ

θηλεκαηνγξάθνπ), ελψ ζην εζσηεξηθφ ε κφλε δηαθνξά

είλαη φηη ζηε ζέζε ησλ θαζηζκάησλ βξίζθνληαη πιπληήξηα,

ηειενξάζεηο, ζηεξενθσληθά, ςπγεία θιπ. Σν εθξάλ θαη ε

ζθελή (κε ηελ απιαία!) είλαη αθφκε ζηε ζέζε ηνπο.

Αθφκε θαη ην θζαξκέλν κσζατθφ έρεη δηαηεξεζεί φπσο

αθξηβψο ήηαλ θαη ηφηε. Παξαηεξψληαο ην λνκίδσ φηη ζα

αθνχζσ ηνλ ήρν πνπ έθαλαλ ηα άδεηα κπνπθάιηα θφθα-

θφιαο θπιψληαο απφ ηελ θνξπθή ηεο αίζνπζαο, ψζπνπ λα

ζηακαηήζνπλ ηελ θαηεθνξηθή πνξεία ηνπο ζην ηέινο ηεο

αίζνπζαο, ζθνληάθηνληαο πξνεγνπκέλσο ζε πφδηα θαη

θαζίζκαηα –ζπρλή θαθή ζπλήζεηα θάπνησλ ζεαηψλ ηφηε!

Κη απφ εδψ ζπκάκαη ιίγεο ηαηλίεο αιιά απηφ δελ είλαη

πεξίεξγν. Έπαηδε θπξίσο πεξηπέηεηεο θαη b-movies. Δδψ

είδα… ζηάζνπ ιίγν λα ζπκεζψ… Ναη! Δδψ είδα ην

«Καξάηε Κηλη» θαη κάιινλ ην ζπκάκαη, γηαηί ζηελ ηειηθή

αλακέηξεζε ε αίζνπζα είρε κεηαηξαπεί ζε… θεξθίδα.

ηαλ ν Ραιθ Μάηζην θαηάθεξε ην πεξίθεκν(;) ρηχπεκα

ηνπ γεξαλνχ ζηνλ αληίπαιφ ηνπ θεξδίδνληαο ηνλ αγψλα,

φινη μεζπάζακε ζε επεπθεκίεο θαη ρεηξνθξνηήκαηα.

Απφ απηφλ ηνλ θηλεκαηνγξάθν έρσ θη άιιεο

αλακλήζεηο αιιά πνιχ πην καθξηλέο θαη πνιχ πην ζακπέο.

Δδψ γίλνληαλ, ηα πξσηλά ηεο Κπξηαθήο, νη πξνβνιέο ηνπ

ηλεάθ, φηαλ ήκνπλ ζην δεκνηηθφ: Σαξδάλ, Ενξξφ, Μίθπ

Μάνπο θαη θιήξσζε κε πνιιά δψξα.

Αθήλσ πίζσ κνπ ην «Παιιάο» θαη αλεβαίλσ ηνλ

πεδφδξνκν Κνχκα σο ην ηέινο ηνπ. Δθεί ζηακαηψ ζε έλα

θαηάζηεκα απφ ηα πην αγαπεκέλα ησλ γπλαηθψλ ηεο

Λάξηζαο. Αλήθεη ζε παλειιήληα αιπζίδα θαηαζηεκάησλ

θαιιπληηθψλ. Δδψ ήηαλ ην «Βηθηψξηα». Ο

47

θηλεκαηνγξάθνο απηφο ήηαλ ηεξάζηηνο θαη ζηε δεθαεηία

ηνπ 80, γέκηδε πηα πνιχ ζπάληα. Σνλ ζπκάκαη γεκάην κφλν

ζην «Γηακάληη ηνπ Νείινπ» πνπ γηα λα

παξαθνινπζήζνπκε έπξεπε λα πεξηκέλνπκε κηζή ψξα

ζηελ νπξά θαη κάιηζηα ζηελ απνγεπκαηηλή πξνβνιή.

Κάπνηε, ν ηδηνθηήηεο ηνπ «Βηθηψξηα» είρε κία

επηηπρή έκπλεπζε: έρηηζε ηνλ ηεξάζηην εμψζηε θαη ηνλ

ρψξηζε ζηα δχν δεκηνπξγψληαο δχν επηπιένλ κίλη

αίζνπζεο, ην «Βηθηψξηα 2» θαη «Βηθηψξηα 3» –θάηη ζαλ

έλα πξψηκν multiplex εθείλεο ηεο επνρήο. Απηή ε

δηαξξχζκηζε έδηλε ηε δπλαηφηεηα ζε καο ηνπο δαηκφληνπο

θαη κνλίκσο άθξαγθνπο έθεβνπο λα παξαθνινπζνχκε δχν

ηαηλίεο ζηελ ηηκή ηεο κηαο. Βιέπακε κία ηαηλία ζηε κία

αίζνπζα, φηαλ ηειείσλε θαηεβαίλακε γηα ιίγν ζην

θπιηθείν ζηνλ εκηψξνθν θαη κεηά αλεβαίλακε απφ ηελ

άιιε ζθάια ζηε δηπιαλή αίζνπζα. Μεηά απφ ηέζζεξηο

ψξεο βγαίλακε επηηέινπο απφ ην ζηλεκά κε ην θεθάιη

δαιηζκέλν θαη ηα κάηηα πξεζκέλα.

Απηά ηα δχν ζηλεκαδάθηα έδηλαλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ

ηδηνθηήηε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ λα πξνβάιιεη παιηέο ή

αληηεκπνξηθέο ηαηλίεο πνπ ήηαλ αζχκθνξν λα πξνβιεζνχλ

ζε κεγάιε αίζνπζα. Δμππαθνχεηαη φηη εγψ ν αλήζπρνο

έθεβνο, πνπ πνιχ λσξίο ζηξάθεθα ζηνλ (ιεγφκελν)

πνηνηηθφ θηλεκαηνγξάθν, είδα ηηο πεξηζζφηεξεο ηαηλίεο

ηεο δσήο κνπ ζε απηά ηα δχν ζηλεκαδάθηα. Δδψ είδα

έμνρεο ηαηλίεο πνπ δηακφξθσζαλ ηελ θηλεκαηνγξαθηθή

κνπ παηδεία, φπσο ην θιαζηθφ «ζν ππάξρνπλ άλζξσπνη»,

ην θαηαγγειηηθφ «Ζ βηηξίλα», ην πνηεηηθφ «Σα θηεξά ηνπ

έξσηα», ην νλεηξηθφ «Ο αηαίξηαζηνο», ην άγξην αιιά θαη

ηξπθεξφ «Δξσηηθέο ηζηνξίεο θαζεκεξηλήο ηξέιαο» θαη

πνιιά άιια.

48

Σν πην βαζηθφ φκσο είλαη φηη εδψ, ζηα δπν

ζηλεκαδάθηα ηνπ Βηθηψξηα, κπήζεθα ζηνλ θφζκν ηνπ

Γνχληη Άιελ. Πήγα λα δσ γηα πξψηε θνξά ηαηλία ηνπ,

φηαλ πξνβαιιφηαλ ην «Broadway Danny Rose» (κε ηνλ

ραδφ θαη παξαπιαλεηηθφ ηίηιν «Ο αηζίδαο ηνπ

Μπξφληγνπετ»), λνκίδνληαο φηη ζα δσ κία θαλνληθή

θσκσδία. Φπζηθά απνγνεηεχζεθα. κσο επηζηξέθνληαο

ζην ζπίηη θαη φζν ηε ζθεθηφκνπλ έλησζα λα γνεηεχνκαη

απφ απηφ ηνλ ηχπν ηνπ επθπνχο αιιά άηπρνπ αλζξσπάθνπ

πνπ έπαηδε ζρεδφλ πάληα ν Γνχληη Άιιελ. Μεηά είδα ηνλ

«Δηξελνπνηφ» (Peace and death), ηνλ «Τπλαξά» (Sleeper),

ηε «εμνθσκσδία ζεξηλήο λπθηφο» (A Midsummer night‟s

sex comedy) θαη ηνλ κνλαδηθφ «Νεπξηθφ εξαζηή» (Annie

Hall), αιιά θαη θάζε ρξφλν ηε λέα ηνπ ηαηλία,

αθνινπζψληαο ηνλ κε πίζηε ζηελ πνξεία ηνπ απφ ηηο

θσκσδίεο κε γθαγθ, ζηηο πεξηζζφηεξν εθιεπηπζκέλεο θαη

ζνθηζηηθέ θσκσδίεο κέρξη ηα ζθέηα δξάκαηα ζηα νπνία

θαηέιεμε ηε δεθαεηία ηνπ ‟80 πξηλ επηζηξέςεη ζηηο

θσκσδίεο ηνπ ‟90. Λάηξεςα αθφκε θαη ην «επηέκβξε»,

κία ηαηλία πνπ ιέσ ζπρλά φηη δελ ζα ζπκάηαη νχηε ν ίδηνο

ν Γνχληη Άιιελ, έλα δξάκα δσκαηίνπ, ρσξίο νχηε έλα

εμσηεξηθφ πιάλν, κε ππέξνρε κπεδ θσηνγξαθία, έλα θηικ

βνπηεγκέλν ζηε θζηλνπσξηλή κειαγρνιία.

Κάζε θνξά φηαλ έπεθηαλ νη ηίηινη, ίδηνη θη

απαξάιιαρηνη απφ ηε δεχηεξε ηαηλία ηνπ κέρξη ζήκεξα (ή

ίδηα γξακκαηνζεηξά ζε καχξν θφλην κε ηδαδ κνπζηθή),

θαζφκνπλ φζν πην αλαπαπηηθά κπνξνχζα ζηελ

πνιπζξφλα, μερλνχζα ηα πάληα θαη άθελα λα κε

ζπλεπάξεη ε πεπνίζεζε φηη ζα πεξάζσ δχν ππέξνρεο ψξεο.

Ση θνηλφ κπνξεί λα έρεη ε δσή ελφο Λαξηζαίνπ

έθεβνπ ζηε δεθαεηία ηνπ ‟80 κε ηε δσή ησλ εξψσλ ηνπ

49

Γνχληη Άιελ; Καλέλα απνιχησο. κσο ην γνπληηαιεληθφ

ζχκπαλ αζθνχζε πάλσ κνπ κία ηέηνηα γνεηεία, ψζηε λα

νλεηξεχνκαη θάπσο έηζη ηε δσή κνπ. Θα ήζεια λα δνχζα

ζε έλα ηέηνην θφζκν. Έλα θφζκν φπνπ νη πξσηαγσληζηέο

ζπλήζσο είλαη ζπγγξαθείο ή εζνπνηνί ή εθδφηεο ή

αξζξνγξάθνη ή ζθελνζέηεο. Πνπ κνηξάδνπλ ην ρξφλν ηνπο

αλάκεζα ζε βηβιηνζήθεο, πηλαθνζήθεο, wine-bars θαη ηνλ

θαλαπέ ηνπ ςπραλαιπηή. Πνπ δνπλ ζε δηακεξίζκαηα κε

ζέα ηνπο νπξαλνμχζηεο, κε βαξπθνξησκέλεο βηβιηνζήθεο,

κε ηνίρνπο κε κνληέξλνπο πίλαθεο. Πνπ ζπδεηνχλ γηα ηνλ

Νηνζηνγηέθζθη, ηνλ Φξφηλη, ηνλ Οηδίπνδα θαη ηνλ Νηηνπθ

Έιηγθηνλ. Πνπ ζηελ εξψηεζε «κε ηη αζρνιείζαη απηφλ ηνλ

θαηξφ;» απαληνχλ «θάλσ έξεπλα γηα έλα ζεαηξηθφ πνπ έρσ

ζηα ζθαξηά». Πνπ έρνπλ έλα επθπνιφγεκα ζηελ άθξε ηεο

γιψζζαο γηα θάζε πεξίζηαζε. Πνπ θάζε απνηπρεκέλε

ηνπο ζρέζε δελ αγγίδεη πνηέ ην ηξαγηθφ, αιιά πξννξίδεηαη

λα αθήζεη κφλν κία πηθξή γεχζε. Πνπ μεπεξλνχλ θάζε

θξίζηκε θακπή ζηε δσή ηνπο γξάθνληαο έλα βηβιίν. Πνπ

δνπλ ζηελ πξσηεχνπζα ηνπ θφζκνπ, ηε Νέα Τφξθε, απφ

ηελ νπνία φκσο κε έλα καγηθφ ξαβδάθη έρνπλ αθαηξεζεί ε

εγθιεκαηηθφηεηα, ηα λαξθσηηθά, ην Υάξιεκ θη έρνπλ

απνκείλεη ην έληξαι Παξθ, ην Μαλράηαλ θαη νη παιηέο

πνιπθαηνηθίεο κε ηα θφθθηλα ηνχβια θαη ηηο εμσηεξηθέο

κεηαιιηθέο ζθάιεο θηλδχλνπ.

κσο ν Λαξηζαίνο έθεβνο μέξεη φηη ε δσή ηνπ δελ

είλαη θη νχηε πξφθεηηαη λα γίλεη πνηέ έηζη. Γη‟ απηφ ηνπ

αξθεί λα δεη απηφ ην φλεηξν ζηηο δχν ψξεο ηεο ηαηλίαο –

νχηε θαλ δχν, αθνχ απηφο ν δαηκφληνο δεκηνπξγφο

επηκέλεη εθλεπξηζηηθά λα θηηάρλεη ρξφληα θαη ρξφληα

ηαηλίεο πνπ δηαξθνχλ αθξηβψο ελελήληα ιεπηά.

50

Με ην κπαιφ κνπ γεκάην εηθφλεο ηεο Νέαο Τφξθεο

ηνπ Γνχληη Άιελ, θαηεβαίλσ ηα ζθαιηά πνπ νδεγνχλ ζηα

«Βηθηψξηα 2 θαη 3», ηα κφλα απφ ηα παιηά ζηλεκά πνπ

ιεηηνπξγνχλ θαη ζήκεξα.

Απηή ηε θνξά θαηεπζχλνκαη πξνο ηελ αξρή ηεο

Κνχκα θαη ζηξίβσ δεμηά ζηε Ρνχζβειη. Λίγν κεηά ηνλ

πεδφδξνκν ηεο Παπαζηαχξνπ ζηακαηψ ζηα καγαδηά

ξνχρσλ. ρη γηα λα δσ ηηο βηηξίλεο αιιά γηα λα ζπκεζψ

ηνλ θηλεκαηνγξάθν «Γηνλχζηα» πνπ ιεηηνπξγνχζε εδψ σο

ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‟80. Ήηαλ ν πξψηνο απφ ηνπο

παιηνχο θηλεκαηνγξάθνπο ηεο πφιεο πνπ έθιεηζε. ε κία

απφ ηηο πξψηεο επηζηξνθέο κνπ απφ ηε Θεζζαινλίθε φπνπ

ζπνχδαδα, ην 1990, είδα κε κία κηθξή δφζε έθπιεμεο φηη

ηα «Γηνλχζηα» είραλ γίλεη «Club Γηνλχζηνλ», έλα πνιχ

θαιφ καγαδί πνπ, φκσο, ζε έλα ρξφλν έθιεηζε θαη έδσζε

ηε ζέζε ηνπ ζε αίζνπζα ςπραγσγίαο κε κπηιηάξδα θαη

θιηπεξάθηα, γηα λα δηαηξεζεί ηειηθά ζε δπν – ηξία

θαηαζηήκαηα ξνχρσλ.

ηα «Γηνλχζηα» πξνβάιινληαλ ηαθηηθά ε άιιε

κεγάιε θηλεκαηνγξαθηθή κνπ αγάπε, ν Υίηζθνθ. πλήζσο

νη θηλεκαηνγξάθνη ηφηε έπαηδαλ παιηέο ηαηλίεο Γεπηέξα κε

Πέκπηε θαη ηηο θαηλνχξγηεο Παξαζθεπή κε Κπξηαθή. ηαλ

ηχραηλε λα πξνβάιιεηαη Υίηζθνθ θαη είρα ζρνιείν ην

απφγεπκα, έπξεπε λα ηξέμσ γξήγνξα απφ ηε ζπλνηθία ηεο

Νεάπνιεο ζην ζπίηη, λα παξαηήζσ ηελ ηζάληα θαη

θαηεπζείαλ, ηξέρνληαο πάληα, λα κεηαβψ ζην θέληξν γηα

λα πξνιάβσ ηελ πξνβνιή. Μία ηέηνηα θαζεκεξηλή, κεηά

ην ζρνιείν, είδακε κε έλα θίιν κνπ ηνλ «Άλζξσπν πνπ

γλψξηδε πνιιά». ηελ πεξίθεκε ζθελή κε ηελ απφπεηξα

δνινθνλίαο ζην ζέαηξν, καο ζπκάκαη λα ζηξηθνγπξλάκε

κε αγσλία ζηηο θαξέθιεο καο. Ξέξνπκε φηη θάπνηνο ζα

51

επηρεηξήζεη λα ζθνηψζεη έλαλ εγέηε θξάηνπο ζηε δηάξθεηα

ηεο ζπλαπιίαο. Ξέξνπκε φηη ν ππξνβνιηζκφο ζα πέζεη ηε

ζηηγκή πνπ ζα ερήζνπλ ηα θχκβαια. Μαδί κε καο ην

μέξνπλ ν Σδέηκο ηηνχαξη θαη ε Νηφξηο Νηέη πνπ

πξνζπαζνχλ λα απνηξέςνπλ ηε δνινθνλία. Κη ν

Αιθξέδνο απφ εθεί θαη πέξα παίδεη κε ηα λεχξα καο. Σε

κία δείρλεη ηνλ δνινθφλν λα παίξλεη ζέζε πίζσ απφ ηελ

θνπξηίλα, λα ζηξέθεη ηελ θάλλε ηνπ πηζηνιηνχ πξνο ηνλ

ζηφρν θαη ηνλ κνπζηθφ ηεο νξρήζηξαο λα ζεθψλεηαη θαη

λα παίξλεη ηα θχκβαια ζηα ρέξηα ηνπ. Σελ άιιε βάδεη ηελ

θάκεξα λα ηξέρεη πάλσ ζηηο λφηεο θαη λα δνπκάξεη ζην

ηέινο ηεο παξηηηνχξαο, ζηελ έλδεημε «Cymbals». ην

ηέινο ρψλεη ηελ θάκεξα αλάκεζα απφ ηα δχν θχκβαια πνπ

είλαη έηνηκα λα ζπγθξνπζηνχλ. Μέρξη λα νπξιηάμεη ε

Νηφξηο Νηέη γηα λα ζψζεη ην ππνςήθην ζχκα, θνληέςακε

λα νπξιηάμνπκε εκείο. Υίηζθνθ είλαη απηφο! Λεο θαη δελ

ηνλ μέξακε!

ην ζηλεκά ζπλαληήζακε κία παξέα απφ θαζεγήηξηεο

ηνπ ζρνιείνπ πνπ κάιινλ εληππσζηάζηεθαλ πνπ καζεηέο

ηεο ηξίηεο γπκλαζίνπ ζρφιαζαλ εθηάκηζη ην βξάδπ απφ ην

ζρνιείν θαη έηξεμαλ λα δνπλ κία ηαηλία πνπ γπξίζηεθε

είθνζη ρξφληα πξηλ απφ ηε γέλλεζή ηνπο.

Δίλαη ψξα λα βγσ απφ ην «Γηνλχζηα» θαη απφ ην

παξειζφλ. Μπαίλσ ζην απηνθίλεην θαη ηαμηδεχσ ιίγα

ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά θαη είθνζη ρξφληα κεηά. ηελ

επαξρηαθή νδφ Λάξηζαο – Κνδάλεο θαη ζην ζήκεξα πηα,

ζηέθνκαη κπξνζηά ην Ster Cinemas, πνπ ζε ζρέζε κε ηα

παιηά ζηλεκά απνηειεί έλα θηλεκαηνγξαθηθφ κεγαζήξην.

ε είθνζη ρξφληα απφ ηψξα, αλ ζειήζσ λα

ζπκπιεξψζσ ην θείκελν απηφ, είλαη πνιχ πηζαλφ λα

γξάςσ θάηη ηέηνην:

52

Βιέπσ ζην κεγάιν εκπνξηθφ θέληξν ηνλ θφζκν πνπ

κπαηλνβγαίλεη γηα λα ςσλίζεη θαη λα δηαζθεδάζεη. Λίγνη

ζπκνχληαη πηα φηη εδψ ππήξρε θάπνηε ην Ster Cinemas.

ηηο νρηψ αίζνπζέο ηνπ είδα αμέραζηεο ηαηλίεο: ηνλ

«Πιεξνθνξηνδφηε» ηνπ θνξζέδε, ην γεξκαληθφ «Οη δσέο

ησλ άιισλ», θαη θπζηθά ηνλ πάληα αγαπεκέλν Γνχληη

Άιελ («Μειίληα θαη Μειίληα», «Match Point», «To

φλεηξν ηεο Καζζάλδξαο») πνπ ζπλερίδεη απηφηεηνο λα

γπξίδεη ηαηλίεο θαη ζηνλ 21ν αηψλα.

Ίζσο κάιηζηα λα ζπκεζψ φηη εδψ έθαλα ηελ πξψηε

κνπ απφπεηξα λα κπήζσ ην γην κνπ ζηνλ θφζκν ηεο

έβδνκεο ηέρλεο, θέξλνληάο ηνλ λα δεη «Σα ρξνληθά ηεο

Νάξληα». Φπζηθά ζα ζπκεζψ θαη ην απξνζδφθεην

απνηέιεζκα ηεο πξνζπάζεηαο: ζηελ αξρή έλησζε έθπιεμε

επεηδή δελ ήηαλ θηλνχκελα ζρέδηα, κεηά δηακαξηπξήζεθε

επεηδή δελ ήηαλ κεηαγισηηηζκέλν, φηαλ, κεηά ηελ

πξνβνιή, ηνλ ξψηεζα αλ ηνπ άξεζε, απάληεζε

βαξηεζηεκέλα «θαιφ ήηαλ» θαη ηειηθά, κφιηο δηαπίζησζε

φηη ε ψξα ήηαλ έληεθα, θφληεςε λα βάιεη ηα θιάκαηα πνπ

έραζε ην αγαπεκέλν ηνπ ζίξηαι! Ση λα θάλνπκε; Γελ

έρνπκε ηελ απαίηεζε απφ ηα παηδηά καο λα αληηδξνχλ ζηα

ίδηα εξεζίζκαηα φπσο αληηδξάζακε εκείο.

Αιιά είλαη λσξίο αθφκε γηα λα ηα αθεγεζψ απηά…

ε είθνζη ρξφληα θαη βιέπνπκε.

53

Οι γζροι τθσ παλιάσ γειτονιάσ Ι: Ο Σράκασ

Η γεηηνληά όπνπ κεγάισζα έρεη έλα κεγάιν πιενλέθηεκα:

ην πνιύ κεγάιν πάξθν ηνπ Αγίνπ Αλησλίνπ –πόιν έιμεο γηα

πηηζηξηθάδεο, γνλείο κε κσξά, ζπληαμηνύρνπο, άθξαγθνπο

ιπθεηόπαηδεο θ.ιπ. Όηαλ δελ είρακε ιεθηά ή όξεμε γηα λα

πάκε ζην θέληξν, ηε βγάδακε ζε έλα παγθάθη ηνπ πάξθνπ κε

θξαπέ John Top από ην πεξίπηεξν. Τν βαζηθό πιενλέθηεκα

ηνπ πάξθνπ ήηαλ όηη ε ππθλή βιάζηεζε θαη ν ρακειόο

θσηηζκόο πνπ πξόζθεξε θάιπςε γηα ην θάπληζκα κία

ζπλήζεηα εκη-παξάλνκε ηόηε. Σ’ απηό ην πάξθν γλώξηζα

κεξηθνύο ραξαθηεξηζηηθνύο γέξνπο πνπ ζήκεξα έρνπλ θύγεη

από ηε δσή, όρη όκσο από ηε κλήκε κνπ…

Ο Σξάθαο ήηαλ έλαο κηζφραδνο παππνχο πνπ

πεξπαηνχζε αξγά θαη κε ηα πφδηα κηζάλνηρηα ζαλ λα ηα

έθαλε πάλσ ηνπ. Παξφιν πνπ έζεξλε ηα βήκαηα κε

δπζθνιία, δελ θαζφηαλ ζρεδφλ πνηέ. Σξηγπξλνχζε

δηαξθψο ζε φιν ην πάξθν πάλσ θάησ, δεηψληαο ηζηγάξν

απφ φπνηνλ έβξηζθε κπξνζηά ηνπ, εμνχ θαη ην

παξαηζνχθιη ηνπ. Παξάιιεια είρε ηα κάηηα αλνηρηά ζην

έδαθνο. Μφιηο έβξηζθε θάπνην ηζηγάξν πνπ πεηάρηεθε

κηζφ, ην κάδεπε ζε έλα άδεην θνπηί ηζηγάξσλ θαη ζπλέρηδε.

Παξέα κε άιινπο γέξνπο δελ πνιπέθαλε. Ννκίδσ κάιηζηα

54

φηη ηνλ απέθεπγαλ επεηδή ηνπο δεηνχζε ζπλέρεηα ηζηγάξν.

Μεηά ην ηέινο ηεο πνιχσξεο αλαδήηεζεο, θαζφηαλ ζε

θάπνην παγθάθη, άλαβε κία γφπα ή έλα ηζηγάξν πνπ πήξε

απφ θάπνηνλ, αληάιιαζζε δπν θνπβέληεο κε ην γέξν πνπ

ηχραηλε λα θάζεηαη ζην ίδην παγθάθη θη έθεπγε.

ηαλ καο έβιεπε λα θαζφκαζηε ζην αγαπεκέλν καο

παγθάθη, πάληα εξρφηαλ θαη ξσηνχζε θάπνηνλ απφ καο:

«Δρ‟ο θαλά ηζηγάξν;» Γελ ραηξεηνχζε φηαλ εξρφηαλ νχηε

φηαλ έθεπγε θαη δελ έιεγε πνιιά ιφγηα. Μφλν «έρ‟ο θαλά

ηζηγάξν;» έιεγε θαη ην καπξηδεξφ, ζθακκέλν πξφζσπφ

ηνπ έκελε πάληα αλέθθξαζην. Αλ ην ππνςήθην ζχκα ηεο

ηξάθαο αξλνχληαλ, ζηξεθφηαλ ζηνλ επφκελν: «Δζχ έρ‟ο

θαλά ηζηγάξν;» θαη νχησ θαζεμήο κέρξη λα βξεζεί θάπνηνο

λα ηνπ αλνίμεη ην παθέην ηνπ. Πνχ θαη πνχ πξφζζεηε θαη

θάπνηα δηθαηνινγία φπσο «είλαη καθξηά ην πεξίπηεξν» πνπ

έδηλε αθνξκή γηα ράραλα θαη πεηξάγκαηα ηνπ ηχπνπ «ιεο

θη αλ ήηαλ θνληά, ζα πήγαηλεο λα αγνξάζεηο».

Κακηά θνξά, θάπνηνο απφ εκάο αληηδξνχζε:

«Γηαηί δεηάο ζπλέρεηα ηζηγάξν θαη δελ αγνξάδεηο

πνηέ;»

«Γελ έρσ ιεθηά, παιηθάξη κ‟».

«Γελ παίξλεηο ζχληαμε;»

«Μνπ ηελ παίξλεη ε θσιφγξηα θαη δε κ‟ αθήλ‟

θξάγθν, γηαηί ιέεη, φιν ηζηγάξα αγνξάδσ θη ραιάσ ηα

ιεθηά κ‟».

Καη πξφζζεηε κεξηθέο βξηζηέο γηα ηε γπλαίθα ηνπ,

πάληα αλέθθξαζηνο. Άιιεο θνξέο ηνλ ξσηνχζακε:

«Μπάξκπα, ζθέθηεθεο πνηέ λα ην θφςεηο;»

Κάπνηνο επελέβαηλε γηα λα πξνθαιέζεη λέα γέιηα:

«Γηαηί, λα ην θφςεη; Γηα λα θάλεη νηθνλνκία;»

55

«άκαηηο, θαη ηη κ‟ έκεηλε παιεθάξη κ‟. Έλα

ηζηγαξάθη. Να ηνπ θφςνπ γηα λα δήζνπ πνιιά ρξφληα; Σα

ρξφληα κ‟ ηα ‟δεζα ηγψ!»

Μία κέξα, θάπνηνο απφ ηελ παξέα αγαλάθηεζε θαη

ηνπ έβαιε ηηο θσλέο:

«Μαο έρεηο ηξειάλεη ζηελ ηξάθα. Μήπσο εκείο

είκαζηε ιεθηάδεο θη αγνξάδνπκε ηα ηζηγάξα κε ηηο

θνχηεο;»

Ο Σξάθαο ζίρηεθε ζην θηιφηηκν:

«Κξάηα ηα ηζηγάξα ζ‟ ξε κπαηίξ‟. Σελ αλάγθε ζ‟

έρσ; Έρσ παθέηνπ νπιφθιεξν».

Βάιακε ηα γέιηα.

«Πνην παθέην ιεο; Απηφ πνπ καδεχεηο ηηο γφπεο;»

«Ση ιε ξε; Κνίηα ηδψ».

Με έλα θαξδχ, πνλεξφ ρακφγειν, βγάδεη απφ ηελ

ηζέπε έλα νινθαίλνπξγην παθέην Κεξάλεο, ην αλνίγεη θαη

βιέπνπκε κέζα φια ηα ηζηγάξα άζηθηα.

«Ρε παιηνηξαθαδφξε, θπθινθνξείο κε νινθαίλνπξγην

παθέην θαη καο θάλεηο θαη ηξάθα απφ πάλσ;»

Ο Σξάθαο θαηάιαβε φηη είρε θάλεη ην κνηξαίν ιάζνο.

Σν ρακφγειν εμαθαλίζηεθε απφηνκα. Πήγε λα ςειιίζεη

θάπνηα δηθαηνινγία αιιά, κεηαλησκέλνο, καο γχξηζε ηελ

πιάηε θαη ζπλέρηζε ηελ πνξεία ηνπ ςάρλνληαο γηα γφπεο!

Απφ ηφηε δελ ηφικεζε λα καο μαλαδεηήζεη ηζηγάξν.

Λίγνπο κήλεο κεηά, θαζψο πεγαίλακε ζην πάξθν, έλαο

δηάβαζε έλα θεδεηφραξην θαξθσκέλν ζε έλα ζηχιν:

«Ρε ζεηο, απηφο πνπ ιέεη εδψ, πξέπεη λα είλαη ν

Σξάθαο».

«“Να ήηαλ” ζεο λα πεηο», ηνπ απάληεζε θάπνηνο απφ

εκάο. «Να δνχκε λα ηνλ ζπκφκαζηε. Γιπηψζακε θαη ηελ

ηξάθα!»

56

«Ξέξεηε θάηη ξε κάγθεο; Αηζζάλνκαη άζρεκα πνπ ηνπ

θφςακε ηελ ηξάθα ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ. Θα ήζεια λα

πήγαηλα ζηελ θεδεία ηνπ θαη λα έβαδα ζην θέξεηξφ ηνπ

έλα παθέην»

Κάπνηνο άιινο αληέδξαζε δήζελ αγαλαθηηζκέλνο:

«Δ, φρη ξε ζπ, λα καο θάλεη ηξάθα θαη πεζακέλνο!»

57

Οι γζροι τθσ παλιάσ γειτονιάσ ΙΙ: Ο μπαρμπα-Θανάςθσ απ’ τον Βόλο

Ο κπαξκπα-Θαλάζεο ήηαλ έλαο άζρεκνο γεξνληάθνο

κε ρνληξά γπαιηά θαη ραξαθηεξηζηηθφ γξήγνξν βάδηζκα.

Γελ ήηαλ ζακψλαο ηνπ πάξθνπ ηεο γεηηνληάο, αιιά

ηχραηλε πνιχ ζπρλά λα ην δηαζρίδεη. Σν παξαηζνχθιη ηνπ

ην θφιιεζαλ φρη απφ ηελ θαηαγσγή, πνπ δελ ήηαλ

βνιηψηηθε, αιιά απφ έλα πνιχ πεξίεξγν θνπζνχξη. Σν

κάζακε, φηαλ, έλα απφγεπκα, θαζφκαζηαλ ακέξηκλνη ζην

αγαπεκέλν καο παγθάθη θη έλα πηηζηξίθη πνπ ηχραηλε λα

ζηέθεηαη δίπια καο ηνπ θψλαμε:

«Μπαξκπα-Θαλάζε, πήγεο ζηνλ Βφιν ηψξα

ηειεπηαία;»

Έθπιεθηνη, είδακε ηνλ κπαξκπα-Θαλάζε λα γπξλάεη

πξνο ην κέξνο καο θαη, λνκίδνληαο φηη ε εξψηεζε πξνήιζε

απφ εκάο, λα εμαπνιχεη ελαληίνλ καο έλα νρεηφ απφ

αηζρξέο βξηζηέο. Αθνχ εμάληιεζε ηηο βξηζηέο, άξπαμε κηα

πέηξα θαη καο πιεζίαζε κε απεηιεηηθέο δηαζέζεηο. Ο

κηθξφο ήμεξε θαη ήηαλ ήδε θεπγάηνο. Δκείο, φκσο, κέρξη

λα θαηαιάβνπκε ηη ζπλέβαηλε θαη λα δηαιπζνχκε

ηξέρνληαο, παξαιίγν λα θάκε ηελ πέηξα ζην θεθάιη.

58

Απφ φιεο ηηο βξηζηέο πνπ καο πέηαμε κία κνπ

πξνθάιεζε πεξηέξγεηα:

«Γακψ ηα αηζζήκαηά ζαο».

Γηαηζζαλφκνπλ φηη θάηη ζήκαηλε.

Έηπρε λα μαλαδψ ην ζθεληθφ αξθεηέο θνξέο. ηαλ

πεξλνχζε ν κπάξκπα-Θαλάζεο, αξθεί θάπνηνο –ζπλήζσο

πηηζηξηθάο– λα ηνπ θψλαδε θάηη πνπ είρε ζρέζε κε ην

Βφιν θαη γηλφηαλ έμαιινο. Φπζηθά εκείο μέξακε πηα θαη

ήκαζηαλ πξνεηνηκαζκέλνη ψζηε λα πξνθπιαρζνχκε απφ

θάπνηα πηζαλή πέηξα, αιιά θαη φζν θνληά ρξεηαδφηαλ γηα

λα δηαζθεδάδνπκε κε ηα λεχξα ηνπ. Μεξηθέο θνξέο ν

κπάξκπα-Θαλάζεο βαξηφηαλ λα ηξέμεη ή λα εθηνμεχζεη

πέηξα ελαληίνλ απηνχ πνπ έθαλε ηελ εξψηεζε γηα ην

Βφιν. πλέρηδε ην δξφκν ηνπ θαη απιψο θψλαδε

ζηνιίδνληαο ηε κάλα ηνπ, ηνλ παηέξα ηνπ, ηε ζεία ηνπ θαη

ηα αηζζήκαηά ηνπ.

Καλείο δελ ήμεξε γηαηί απηή ε εξψηεζε ηνλ έθεξλε ζε

έμαιιε θαηάζηαζε. Ώζπνπ θάπνηε, έλαο κεγαιχηεξφο καο,

φηαλ καο είδε λα δηαζθεδάδνπκε κε ηελ θαηάζηαζε, καο

είπε ην κπζηηθφ:

«Πξηλ απφ ρξφληα, ε κνλαρνθφξε ηνπ πήγαηλε ζην

Βφιν κε ην ηξέλν. ε θάπνηα ζηηγκή, ζηεθφηαλ ζηελ

πφξηα, ε πφξηα άλνημε, έπεζε θαη ζθνηψζεθε. Άιινη ιέλε

φηη ηελ άλνημε κφλε ηεο θαη πήδεμε, γηαηί πεξλνχζε κία

εξσηηθή απνγνήηεπζε. Δίπαλ φκσο φηη ήηαλ αηχρεκα γηα

λα ηεο θάλνπλ ζξεζθεπηηθή θεδεία».

Σα ρακφγεια έζβεζαλ απφηνκα. Κνηηαρηήθακε ιίγν

κεηαμχ καο θαη κεηά θαηεβάζακε ηα βιέκκαηα ζην ρψκα.

Έλαο ςηζχξηζε «πνχ λα ην μέξνπκε;». Καλείο δελ είπε:

«γακψ ηα αηζζήκαηά καο».

59

Οι γζροι τθσ παλιάσ γειτονιάσ ΙII: Ο βομβιςτισ κουρζασ

ηαλ πήγαηλα ζην δεκνηηθφ, ν παηέξαο κνπ κε

πήγαηλε γηα θνχξεκα ζηνλ κπαξκπέξε ηεο γεηηνληάο. Δλψ

νη δπν ηνπο θιπαξνχζαλ αθαηάπαπζηα, εγψ έβιεπα ην

θεθάιη κνπ λα παξακνξθψλεηαη θαη κε δπζθνιία

ζπγθξαηνχζα ηα δάθξπα. Ήμεξα φηη γηα κεξηθέο βδνκάδεο

κεηά ζα ήκνπλ ν πεξίγεισο ηεο ηάμεο, ην «θνπξεκέλν

γίδη». Θα ήκνπλ αλαγθαζκέλνο λα δερηψ άπεηξεο θνξέο

ηελ εξψηεζε-πείξαγκα: «κε ρεηξνβνκβίδα ζε θνχξεςε;».

Θα έπξεπε λα θάλσ ππνκνλή κέρξη λα κεγαιψζνπλ ηα

καιιηά ή κέρξη λα εκθαληζηεί θάπνην πην θξέζθν ζχκα

ηνπ κπαξκπέξε –επηπρψο ήηαλ πνιινί νη πειάηεο ηνπ απφ

ην ζρνιείν. Ζ κφλε «εθδίθεζε» πνπ κπνξνχζακε λα

πάξνπκε ήηαλ ην παξαηζνχθιη «βνκβηζηήο» πνπ ηνπ

είρακε θνιιήζεη.

Μεξηθά ρξφληα αξγφηεξα, σο καζεηήο ιπθείνπ θαη

ζακψλαο ηνπ πάξθνπ ηεο γεηηνληάο, αλαθάιπςα φηη ν ελ

ιφγσ θνπξέαο, εθηφο απφ θαηαζηξνθέαο ηεο θφκεο

κηθξψλ παηδηψλ, ήηαλ θαη ηηκεηήο ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ

εθήβσλ. ηαλ πεξλνχζε απφ ην πάξθν, ζηακαηνχζε ζηηο

εθεβηθέο παξέεο θαη άξρηδε ην θήξπγκα κε ρίιηα δπν

60

ζέκαηα: ην θάπληζκα, ηα καθξηά καιιηά, ην δηάβαζκα, ηελ

νθεηιφκελε ππαθνή πξνο ηνπο κεγαιχηεξνπο…

Σν πεξίεξγν είλαη φηη θαλείο δελ ηνπ απεχζπλε ηελ

απηνλφεηε εξψηεζε «ηη ζε λνηάδεη εζέλα ηη θάλσ εγψ»,

αιιά αληηζέησο φινη ςάξσλαλ θαη πξνζπαζνχζαλ λα

δηθαηνινγεζνχλ κε κηζφινγα ή έθαλαλ ππνκνλή ζησπεινί

κέρξη λα βαξεζεί θαη λα θχγεη. Παξφιν πνπ ήηαλ θνληφο

θαη ζθπθηφο, θάηη ζην παξνπζηαζηηθφ ηνπ ηνλ έθαλε λα

επηβάιιεηαη. Ίζσο ην κπηεξφ κνπζηαθάθη ηνπ, ίζσο ην

απζηεξφ βιέκκα ηνπ, ίζσο ε δηαπεξαζηηθή ηνπ θσλή. Ζ

κφλε καο αληίδξαζε ήηαλ λα ηνπ πξνζζέζνπκε θαη ην

παξαηζνχθιη «πξήρηεο» θνληά ζην «βνκβηζηήο».

Μνπ θαίλεηαη αζηείν πνπ ην ζθέθηνκαη, αιιά φηαλ

ηνλ βιέπακε, ζβήλακε ηα ηζηγάξα γηα λα κε καο αξρίζεη

ηνλ εμάςαικν ή κάιινλ γηα λα έρεη έλα ζέκα ιηγφηεξν.

Μία ραξαθηεξηζηηθή ζθελή πνπ ζπκάκαη κε ηνλ

βνκβηζηή ήηαλ κηα κέξα πνπ εγψ θη ν θνιιεηφο κνπ

θάλακε θνπάλα ηελ πξψηε ψξα. Αληί λα πάκε ζην

ζρνιείν, αξάμακε ζην πάξθν, κε ζθνπφ λα πάκε ζην

κάζεκα ηεο δεχηεξεο ψξαο θαηά ηηο ελληά. Δλψ θαπλίδακε

θιπαξψληαο, είδακε ηνλ βνκβηζηή λα πεξλάεη γηα λα πάεη

ζην θνπξείν ηνπ. Δίρακε ηελ ειπίδα φηη δελ ζα καο δεη ή

φηη ζα καο αγλνήζεη, αιιά απηή ε ειπίδα ήηαλ ηειείσο

θξνχδα γηα ηνλ βνκβηζηή. Μφιηο καο είδε, θνληνζηάζεθε

θαη καο θνίηαμε κε ην γλσζηφ ςαξσηηθφ βιέκκα πνπ

έθαλε ηα γφλαηα λα θφβνληαη. Σα ηζηγάξα είραλ ήδε

εμαθαληζηεί απφ ηα ρέξηα καο. Μαο πιεζίαζε κε χθνο

δνινθφλνπ πνπ πξνζεγγίδεη ην ζχκα θαη καο ξψηεζε,

θνηηάδνληαο κία εκάο θαη κία ηηο ζρνιηθέο ηζάληεο πνπ

ήηαλ πεηακέλεο δίπια ζην παγθάθη:

«Δζείο ηη πεξηκέλεηε ξε θαη δελ πάηε ζην ζρνιείν;»

61

Δπηθξάηεζε κία ζηηγκή ακεραλίαο θαζψο ν έλαο

πεξίκελε ηνλ άιινλ λα κηιήζεη. Σειηθά κίιεζα εγψ:

«Έρνπκε θελφ, ηελ πξψηε ψξα».

«Κελφ; Ση ζα πεη θελφ;» κνπ πεηάεη αθφκε πην

απζηεξά.

«Λείπεη ηελ πξψηε ψξα ν θαζεγεηήο».

«Καη πψο ην μέξεηε φηη ιείπεη, αθνχ δελ παηήζαηε ην

πφδη ζαο ζην ζρνιείν; αο ηειεθψλεζε;»

Πνλεξφο ν θνπξέαο.

«Δεεε… Μαο είπε ρζεο φηη ζήκεξα ζα ιείπεη ηελ

πξψηε ψξα».

«ε πνηνλ ηα πνπιάηε απηά ξε;»

«ρη, εκείο…» πξνζπάζεζα λα δηθαηνινγεζψ κε

ηξεκάκελε θσλή.

«Γελ έρσ εγψ γην; ηαλ ήηαλ ζηελ ειηθία ζαο, θάηη

ηέηνηα κνπ έιεγε. Γηαηί δελ ιέηε ξε φηη θάλαηε θνπάλα;»

Αλ έηζη ζα γιπηψλακε ην πξήμηκν, ζα ην

νκνινγνχζακε κε ηε κία. Ξαθληθά, δελ μέξσ αλ φλησο

θάηη ζπκήζεθε ή ήηαλ έλα αθφκε ςαξσηηθφ θφιπν, αιιά

κε θνίηαμε θάπσο θαιχηεξα θαη ξψηεζε:

«Δζέλα θάπνπ ζε μέξσ. Σίλνο παηδί είζαη;»

Ήκνπλ ζίγνπξνο φηη απνθιείεηαη λα κε ζπκφηαλ απφ

ηφηε πνπ αζειγνχζε ζην θεθάιη κνπ, ζρεδφλ έμη ρξφληα

πξηλ, αιιά ηξνκνθξαηήζεθα. Ο βνκβηζηήο εθηφο ησλ

άιισλ ήηαλ θαη γλσζηφο ξνπθηάλνο. Έπηαλε παηεξάδεο

θαη θαηέδηδε αβέξηα: «Ο γηνο ζνπ ζπρλάδεη ζην πάξθν θαη

θαπλίδεη. Πξνρηέο πείξαδε θάηη θνπέιεο πνπ πεξλνχζαλ.

Κάλεη παξέα κε ηνλ ηάδε πνπ είλαη γλσζηφο αιήηεο θιπ

θιπ».

«Γελ ηνλ μέξεηο ηνλ παηέξα κνπ, δελ κέλσ εδψ

θνληά», είπα κε θφβν κήπσο κε αλαγλψξηζε θαη έθαλα

62

λφεκα ζην θίιν κνπ λα ηελ θνπαλήζνπκε. Καζψο

ζεθσζήθακε λα θχγνπκε, ν βνκβηζηήο έθαλε κφλν έλα

ζρφιην γηα ηα καιιηά κνπ –ηφηε είρα καθξηά καιιηά πνπ

ηα άθελα αρηέληζηα λα θνπληψλνπλ θαη λα πέθηνπλ φπνπ

λα ΄λαη. Σφηε ν θνιιεηφο κνπ, πξνο κεγάιε κνπ έθπιεμε,

αληέδξαζε:

«Γχζθνιε πεξίπησζε, έηζη; Γηα λα ηνλ θνπξέςεηο ζα

ρξεηαζηείο ηνπιάρηζηνλ πέληε ρεηξνβνκβίδεο».

Μαδί κε ην γέιην πνπ κνπ βγήθε απζφξκεηα, έλησζα

ζαπκαζκφ γηα ηνλ θίιν κνπ. Ήηαλ ε πξψηε θνξά πνπ

θάπνηνο αληηδξνχζε θαη κάιηζηα κε ζξάζνο ζην θήξπγκα

ηνπ βνκβηζηή. Απνκαθξπλφκαζηαλ θαη ηνλ βιέπακε λα

ζηέθεηαη θαηαθφθθηλνο απφ ηα λεχξα ηνπ. Αλάκεζα ζηα

ιφγηα πνπ κνπξκνχξηδε μερψξηζα ηε ιέμε «ηζνγιάληα».

63

Οι γζροι τθσ παλιάσ γειτονιάσ ΙV: Ο Κεφαλλονίτθσ

Απηφο ν γέξνο δελ είρε θακία ζρέζε κε ηνπο άιινπο,

ηνπο βιαρνθακπίζηνπο γέξνπο ηνπ πάξθνπ. Ήηαλ έλαο

ιεβεληφγεξνο, εχζσκνο, κε θφθθηλν γειαζηφ πξφζσπν θαη

ζπηλζεξνβφιν βιέκκα, κε πεξηπνηεκέλν, ηζηγθεισηφ

κνπζηάθη θαη φιε ηελ θιαζηθή ηξέια πνπ θνπβαινχλ νη

Κεθαιινλίηεο. Απηφο ζπλήζηδε λα αξάδεη ζε θάπνην

παγθάθη θνληά καο θη φηαλ βξηζθφκαζηαλ δίπια ηνπ καο

έιεγε ηζηνξίεο απφ ηα παιηά. Έλα πεξηζηαηηθφ πνπ κνπ

έκεηλε ήηαλ απφ ηνλ εκθχιην. Σνλ δηέηαμαλ λα αλνίμεη ππξ

ζε έλα θαξάβη, αιιά απηφο είδε κε ηα θηάιηα φηη κεηέθεξε

θαη γπλαηθφπαηδα θαη αξλήζεθε. Σνλ απείιεζαλ φηη ζα ηνλ

εθηειέζνπλ, αιιά απηφο έδσζε κία πεξήθαλε απάληεζε

(«Καιχηεξα λα κε ζθνηψζεηε, παξά λα ζθνηψζσ γπλαίθεο

θαη παηδηά») θαη δελ ππάθνπζε ζηελ εληνιή.

«Κνκκνπληζηήο είζαη κπάξκπα;» ηνλ ξψηεζε

θάπνηνο.

«Σίπνηα δελ είκαη. Γελ γνπζηάξσ θαλέλαλ πνιηηηθφ

θαη θαλέλα θφκκα. Ξέξεηε γηαηί; Γηαηί φινη ζαο έρνπλ

γξακκέλνπο εζάο ηνπο λένπο. Καλέλαο δελ ελδηαθέξζεθε

γηα ηελ παηδεία. Μφλν ηελ πάξηε ηνπο θνηηάλε».

64

Άιινηε πάιη καο κάισλε:

«Μελ θαπλίδεηε ξε καιαθηζκέλα. Ξέξεηε ηη κπνξεί λα

πάζεηε απφ ην θάπληζκα; Γελ ζα ζαο ζεθψλεηαη!»

«Κη εζχ γηαηί θαπλίδεηο κπάξκπα;»

«Αθξηβψο γη‟ απηφ! Γηα λα κε κνπ ζεθψλεηαη. Δίλαη

ζσζηφ ζε ηέηνηα ειηθία λα ελνριψ ζπλέρεηα ηε γξηά κνπ;»

Σν θαιχηεξν ήηαλ φηαλ καο δηεγνχληαλ ηζηνξίεο απφ

ην λεζί ηνπ, απφ απηέο πνπ αλαξσηηέζαη αλ είλαη

παξακχζηα ή αλ έγηλαλ ζη‟ αιήζεηα. Δίλαη θεκηζκέλεο νη

ηζηνξίεο πνπ θηηάρλνπλ νη Κεθαιινλίηεο. Να κία ηέηνηα

ραξαθηεξηζηηθή ηζηνξία απφ απηέο πνπ καο δηεγήζεθε

θαηά θαηξνχο:

ην ρσξηφ ηνπ, είραλ γηα ςάιηε έλαλ κηζφραδν,

νλφκαηη Βηηζέληδν, πνπ πνιχ ζπρλά «έραλε ηα γξάκκαηα»

θαη έςειλε άιια αληί άιισλ. Κάπνηε ζε κία ιεηηνπξγία

έπξεπε λα ςάιιεη «Σνλ ζηαπξφ ζνπ Υξηζηέ πξνζθπλνχκελ

θαη ηελ Αγίαλ ζνπ Αλάζηαζε πκλνχκελ θαη

δνμάδνκελ…». κσο, φπσο ζπρλά ζπλέβαηλε, ν

Βηηζέληδνο θφιιεζε θαη έςειλε ακήραλνο έλα

καθξφζπξην «λαη», κε ην νπνίν «θξαηάλε ηνλ ίζην» νη

ςάιηεο. Ο παπάο θαηάιαβε ηη ζπλέβαηλε θαη

μεπξνβάιινληαο ιίγν ην θεθάιη απφ ηελ Χξαία Πχιε ηνπ

ςηζχξηζε ηελ αξρή ηνπ χκλνπ γηα λα ηνλ θάλεη λα

μεθηλήζεη:

«Σν ζηαπξφ ζνπ, Βηηζέληδν».

Γπζηπρψο ν Βηηζέληδνο δελ θαηάιαβε φηη ν παπάο ηνπ

έιεγε ηελ αξρή ηνπ χκλνπ, αιιά λφκηδε φηη ηνπ έβξηδε ην

ζηαπξφ ηνπ, επεηδή μέραζε ην παξαθάησ θαη θπζηθά

ζχκσζε.

«Σν ζηαπξφ ζνπ, Βηηζέληδν», επέκελε ν παπάο.

65

Ο Βηηζέληδνο ζπλέρηζε λα ςέιλεη ην «λαη» κε

πεξηζζφηεξν εκθαλή ζεκάδηα εθλεπξηζκνχ.

«Σν ζηαπξφ ζνπ Βηηζέληδν», μαλά ν παπάο.

Ο Βηηζέληδνο επέκελε ζην ακήραλν «λαη» θνηηψληαο

ηνλ παπά κε κηζφ κάηη.

«Σν ζηαπξφ ζνπ Βηηζέληδν»

Καη ν Βηηζέληδνο, αθνχ έγηλε θφθθηλνο απφ ηα λεχξα

ηνπ, άξρηζε λα ςέιλεη:

«Γ… ηελ Παλαγία ζνπ, παπάαααααα».

Έγηλε ν ρακφο ζην εθθιεζίαζκα. Ο Βηηζέληδνο

άξπαμε θαη κεξηθέο ζθαιηάξεο, θαζψο πξνζπαζνχζε λα

δηθαηνινγεζεί:

«Αθνχ απηφο, παπάο πξάκα, κνπ έβξηζε ηνλ ζηαπξφ

κνπ, γηαηί λα κελ ηνπ βξίζσ θη εγψ ηελ Παλαγία;».

Σψξα πνπ ην ζθέθηνκαη, απφ ηνπο ηέζζεξηο γέξνπο

πνπ πεξηέγξαςα ζ‟ απηή ηε ζεηξά, νη ηξεηο ήηαλ

θαθφθεθνη, ζθπζξσπνί, ζρεδφλ κηζάλζξσπνη. Καη έλαο

ήηαλ ηχπνο σξαίνο, θεθάηνο, γειαζηφο, έλαο φκνξθνο

άλζξσπνο. Απηφο ήηαλ ν κφλνο κε Λαξηζαίνο. Θέισ λα

πηζηεχσ φηη ήηαλ ζχκπησζε.

66

Η εβδομάδα τθσ μεγάλθσ πείνασ

Σελ Παξαζθεπή πξηλ απφ ηε Μεγάιε Δβδνκάδα, ην

θιίκα ζην ζρνιείν ήηαλ ραξκφζπλν. ηαλ o δάζθαινο καο

επρφηαλ «θαιέο γηνξηέο» θαη βάδακε ηα βηβιία ζηελ

ηζάληα μέξνληαο φηη ζα ηα μαλαλνίμνπκε ζε δχν βδνκάδεο

ζρεδφλ, είρακε ηελ εζθαικέλε ζηγνπξηά φηη ζα

απνιακβάλακε θάζε κέξα ην παηρλίδη ζηε γεηηνληά. Σν

πξσί ηεο Μεγάιεο Γεπηέξαο, ην πξψην ζεκάδη φηη απηέο

νη δηαθνπέο είλαη δηαθνξεηηθέο ήηαλ ην πξσηλφ γεχκα.

Πάλσ ζην ηξαπέδη ηεο θνπδίλαο, δελ καο πεξίκελε γάια

θαη βνχηπξν-καξκειάδα, αιιά ηζάη, ειηέο θαη

ραιβάο. ηαλ, κεηαμχ χπλνπ θαη μχπληνπ, απνξνχζακε κε

ηελ αιιαγή ζηα ζπζηαηηθά ηνπ πξσηλνχ, ε κεηέξα, κε

απζηεξφηεηα, καο ππελζχκηδε:

«Ξεθηλάεη Μεγάιε Δβδνκάδα. Απφ ζήκεξα λεζηεία!»

Απηφ ην θαηαξακέλν ξφθεκα, ην ηζάη, είρε ηελ

ηδηφηεηα, αληί λα ζε ρνξηαίλεη λα ζνπ πξνθαιεί ιηγνχξα,

εηδηθά ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ειηέο. Απφ ηελ άιιε,

ραιβά δελ κπνξνχζα λα θάσ κε ηίπνηα, γηαηί ε γεχζε ηνπ

κνπ ζχκηδε θάηη πεξίεξγν θη αθαζφξηζην, πάλησο φρη

βξψζηκν.

67

Μεηά απφ δχν ψξεο παηρλίδη ην γνπξγνπξεηφ καο

έθαλε λα ζθεθηφκαζηε ήδε ην κεζεκεξηαλφ.

ηηο παξέεο, ε θχξηα ζπδήηεζε ήηαλ νη ηξνθέο θαη ε

θαηάηαμή ηνπο ζε «λεζηίζηκεο» ή «αξηχζηκεο». Σνλ

ππφινηπν ρξφλν, ην κφλν πξφβιεκα ήηαλ λα βξνχκε

ρξήκαηα γηα λα αγνξάζνπκε θάπνην αγαπεκέλν ζλαθ.

Σψξα, φκσο, εάλ θάπνην απφ απηά έπεθηε ζηα ρέξηα καο,

έπξεπε πξψηα λα κειεηήζνπκε πξνζεθηηθά ηα ζπζηαηηθά

ηνπ. Πφζε απνγνήηεπζε ληψζακε φηαλ αλαθαιχπηακε ζηα

ςηιά γξάκκαηα ηεο ζπζθεπαζίαο ηελ έλδεημε «ηχξνο εηο

θφληλ»! Αθφκε θαη ηφηε, φκσο, θάπνηνη απφ καο δελ

εγθαηέιεηπαλ ηελ ειπίδα.

«Ση ζα πεη “εηο θφληλ”;» ξσηνχζαλ.

«,ηη θη αλ ζεκαίλεη, ν ηχξνο είλαη ην ηπξί»,

απαληνχζε θάπνηνο πνπ είρε ήδε απνγνεηεπζεί.

«Μήπσο είλαη θπηηθφ;» μαλαξσηνχζε θάπνηνο άιινο.

«Με ιεο βιαθείεο. Πψο γίλεηαη λα είλαη θπηηθφ ην

ηπξί;»

«Γηαηί ξε, πψο ππάξρεη θπηηθφ βνχηπξν;»

«“Δηο θφληλ” ζεκαίλεη “ζε ζθφλε”, είλαη αξηχζηκν»,

γλσκάηεπε ν πην κνξθσκέλνο θαη δηέιπε θάζε ειπίδα.

Αλάκεζά καο ππήξραλ, βέβαηα, θαη έλαο - δχν πνπ

πξνέξρνληαλ απφ νηθνγέλεηεο κε ζξεζθεπφκελεο, πνπ

ζπάληα παηνχζαλ ην πφδη ηνπο ζηελ εθθιεζία. Απηνί

κπνξνχζαλ θαη ηε Μεγάιε Δβδνκάδα λα γιείθνπλ κε

άλεζε ην παγσηφ ηνπο ή λα ζηνπκπψλνπλ ην ζηφκα κε

ηπξνγαξηδάθηα, ρσξίο λα ζθέθηνληαη φηη απνηεινχλ

πξφθιεζε γηα ηνλ πιεζίνλ ηνπο. Παξνκνίσο, φηαλ

ζνπξνχπσλε, είραλ ην δηθαίσκα λα ζπλερίδνπλ ην

παηρλίδη, ελψ νη πεξηζζφηεξνη απφ εκάο έπξεπε λα

εηνηκαζηνχκε γηα ηελ εθθιεζία. κσο, δελ ηνπο

68

δειεχακε. Αληηζέησο, θαηά θάπνην ηξφπν ηνπο νηθηίξακε,

αθνχ γηα λα κε ζηεξεζνχλ δπν - ηξεηο ιηρνπδηέο γηα κία

κφιηο εβδνκάδα, ξίζθαξαλ λα ράζνπλ ηε Βαζηιεία ησλ

Οπξαλψλ.

ηελ εθθιεζία, πεγαίλακε απαξαηηήησο ζηελ αξρή.

Αλ ήκαζηαλ ηπρεξνί, βξίζθακε θάπνην θάζηζκα ζε θάπνηα

γσληά, αιιά ε ηχρε δελ καο σθεινχζε γηα πνιχ. Πνιχ

ζχληνκα ε εθθιεζία γέκηδε θαη ήηαλ απηνλφεην φηη

έπξεπε λα ζεθσζνχκε απφ ηελ θαξέθια ή ην ζηαζίδη γηα

λα παξαρσξήζνπκε ηε ζέζε ζε θάπνην κεγαιχηεξν. Δάλ

θνπξαδφκαζηαλ ή ζέιακε λα πάξνπκε ιίγν αέξα, δελ

ππήξρε άιιε ιχζε απφ ηελ εμάληιεζε ηεο ππνκνλήο. Να

βγνχκε ζην πξναχιην νχηε ιφγνο. Ο παηέξαο, θαζφηη

επίηξνπνο, έζηεθε πίζσ απφ ηνλ πάγθν κε ηα θεξηά, πάληα

φξζηνο, θαη παξαηεξνχζε, Κέξβεξνο ζσζηφο, πνηνο

κπαίλεη θαη πνηνο βγαίλεη. Σψξα πνπ ην ζθέθηνκαη, πνηέ

δελ καο απαγφξεπζε λα βγνχκε έμσ γηα ιίγν, αιιά γηα

θάπνην ιφγν ην ζεσξνχζακε αδηαλφεην θαη δελ ην θάλακε

πνηέ.

Μέζα ζηελ εθθιεζία, κεηά απφ ιίγν, ςάρλακε θάπνηα

αθνξκή γηα λα δηαζθεδάζνπκε ηελ αλία καο θαη δπζηπρψο

νη αθνξκέο δελ ήηαλ πνιιέο. Δμαίξεζε απνηεινχζε ην

ηξνπάξην ηεο Καζζηαλήο, φπνπ ε ζπρλή αλαθνξά ηφζν

ζηνπο χκλνπο φζν θαη ζην θήξπγκα ηεο ιέμεο «πφξλε»

έδηλε έλαπζκα γηα θξπθά γειάθηα θαη πνλεξέο καηηέο. Μηα

θνξά κάιηζηα, ν θνιιεηφο κνπ ηφικεζε λα ςηζπξίζεη «ξε

ζπ, ζε εθθιεζία ήξζακε ή ζε κπνξληέιν;» αιιά ε

απζηεξή καηηά ελφο κεγάινπ πνπ θαζφηαλ δίπια καο, καο

επαλέθεξε ζηελ ηάμε ηφζν απνηειεζκαηηθά φζν ζα ην

έθαλε έλα ραζηνχθη.

69

Ζ κεγάιε δνθηκαζία, βέβαηα, ήηαλ ε Μεγάιε Πέκπηε

θαη ν Γνιγνζάο ησλ «δψδεθα επαγγειίσλ» πνπ έπξεπε λα

δηαβαζηνχλ φια ζρνιαζηηθά γηα λα θηάζνπκε ζην

πνιππφζεην «δη‟ επρψλ» θαηά ηηο έληεθα ην βξάδπ! Μφιηο

αθνχγακε ηνπ Αγίνπ Δπαγγειίνπ ην αλάγλσζκα

πξφζρσκελ» θαη ζεθσλφκαζηαλ φξζηνη, ξσηνχζακε ν

έλαο ηνλ άιινλ γηα ην λνχκεξν:

«Πνην είλαη απηφ ξε;»

«Σν έθην;»

«Αθφκε ζηε κέζε είκαζηε; Δίζαη ζίγνπξνο;»

«Ναη ξε ζνπ ιέσ, αθνχ ηα κεηξάσ.»

«Πσ, πσ, δειαδή κέλνπλ άιια ηφζα;»

Απηφο βέβαηα πνπ πεξλνχζε Γνιγνζά απηή ηε

βδνκάδα ήηαλ ε κεηέξα, πνπ έπξεπε λα καο καγεηξεχεη, λα

καο έρεη έηνηκνπο γηα ηελ εθθιεζία θάζε κέξα, λα

αζβεζηψζεη ηελ απιή, λα θηηάμεη θνπινχξηα, λα βάςεη

αβγά, λα ςσλίζεη γηα ην παζραιηάηηθν ηξαπέδη θαη

επηπιένλ λα καο έρεη κέζα ζηα πφδηα ηεο λα γθξηληάδνπκε

φηη δελ έρνπκε ηίπνηα λα θάκε. ηελ πξαγκαηηθφηεηα

είρακε βαξεζεί ηηο ειηέο θαη ηελ ηνκάηα. Μάιηζηα ζπκάκαη

φηη κία Μεγάιε Παξαζθεπή δηέπξαμα ην αδηαλφεην. Λίγν

πξηλ πάσ ζηελ εθθιεζία, αληηθξίδνληαο άδεην ην ςπγείν

θαη θνβνχκελνο φηη δελ ζα αληέμσ ηελ πείλα ζηε δηάξθεηα

ηεο ιεηηνπξγίαο, έθαγα ςσκί θαη ζθφξδν! Σν κεηάλησζα

ιίγα ιεπηά αξγφηεξα, φηαλ ζηελ εθθιεζία κέζα, ζηάζεθα

δχν κέηξα πίζσ απφ δπν λεαξνχο θαη άθνπζα ηνλ έλα λα

ξσηάεη ηνλ άιιν αλ έθαγε ζθφξδν! Απνζχξζεθα ζε κία

γσληά πξνζπαζψληαο λα εθπλέσ φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξν!

Ζ Μεγάιε Παξαζθεπή ήηαλ βέβαηα ε πην δχζθνιε

κέξα απφ άπνςε λεζηείαο, αθνχ ίζρπε ην «αιάδσην»,

αιιά ην βξάδπ ηνπιάρηζηνλ ππήξρε ε αηξαμηφλ ηεο

70

πεξηθνξάο ηνπ επηηαθίνπ. Κξαηψληαο ηηο ιακπάδεο πνπ

πξνζπαζνχζακε λα θξαηήζνπκε αλακκέλεο παξά ην φρη

ζπάλην αεξάθη ή ην ςηιφβξνρν αθνινπζνχζακε ηνλ

επηηάθην κέρξη ηελ θεληξηθή πιαηεία ηεο πφιεο. Δθεί

αλαθαηεπφκαζηαλ κε πηζηνχο απφ άιιεο εθθιεζίεο θη

επηζηξέθακε ζην ζπίηη αξγά, θαηαθνπξαζκέλνη.

Σν Μεγάιν άββαην, απαγνξεπφηαλ θάζε

δξαζηεξηφηεηα θαη θαληάδνκαη απηφ έδηλε κεγάιε ραξά

ζηε κεηέξα πνπ κπνξνχζε λα θάλεη κία κηθξή αλάπαπια.

Οχηε θαλ θαγεηφ δελ καγείξεπε εθείλε ηε κέξα, γηαηί

φπσο έιεγε «ν Υξηζηφο είλαη θάησ». Ζ κφλε παξέθθιηζε

απφ ηελ απζηεξή απνρή απφ θάζε εξγαζία ήηαλ ε

πξνεηνηκαζία ηεο καγεηξίηζαο. Σν πξσί καο πήγαηλαλ λα

πξνζθπλήζνπκε ηνλ επηηάθην ηεο ελνξίαο καο, ηνλ νπνίν

επηπιένλ έπξεπε λα ηνλ πεξάζνπκε απφ θάησ κία

νξηδφληηα θαη κία θάζεηα γηα λα ζρεκαηίζνπκε ην ζήκα

ηνπ ζηαπξνχ θαη ακέζσο κεηά αθνινπζνχζε κία

δηαδηθαζία πνπ νη γνλείο κνπ έδεηρλαλ λα απνιακβάλνπλ –

ηδίσο ε κεηέξα κνπ. Μαο έβαδαλ ζην ακάμη, φπνπ

ζηξηκσρλφκαζηαλ καδί κε θάπνηεο ζεηεο ή γεηηφληζζεο θαη

πεξλνχζακε απφ ηέζζεξηο-πέληε εθθιεζίεο γηα λα δνχκε

ηνλ επηηάθηφ ηνπο. Δλψ ν παηέξαο νδεγνχζε ακίιεηνο

αιιά ραξνχκελνο, νη γπλαίθεο ζπδεηνχζαλ έληνλα γηα ην

πνηνο ήηαλ ν πην φκνξθνο επηηάθηνο απφ απηνχο πνπ

είρακε επηζθεθηεί. Απηά ηα άηππα «θαιιηζηεία

επηηαθίσλ» ζπαλίσο είραλ ληθεηή θαη είλαη πξνθαλέο φηη

γίλνληαλ κφλν γηα ηε ραξά ηεο ζπδήηεζεο. Βέβαηα, ήδε

απφ ηφηε, ην έζηκν ηνπ νινλχθηηνπ ζηνιηζκνχ ηνπ

επηηαθίνπ απφ γπλαίθεο θαη θνξίηζηα είρε αηνλήζεη θαη νη

λανί αλέζεηαλ ην ζηνιηζκφ ζηα αλζνπσιεία. Φαίλεηαη φηη

ηα «θαιιηζηεία επηηαθίσλ» δελ δηεμάγνληαλ κφλν ζην

71

επίπεδν ησλ γπλαηθνπαξεψλ, αιια θαη ζε επίπεδν

ελνξηψλ.

ζν πιεζίαδε ην βξάδπ θαη ε Αλάζηαζε, ε

αηκφζθαηξα γηλφηαλ πην ραξνχκελε. Γχξσ ζηηο δέθα,

έπξεπε λα θάλνπκε κπάλην, θαη λα θνξέζνπκε ηα θαιά

καο, ψζηε ζηηο έληεθα λα είκαζηε έμσ απφ ηνλ λαφ. Δκείο

νη πηηζηξηθάδεο κπαίλακε κέζα γηα λα ζπκκεηάζρνπκε

ζηνλ άηππν δηαγσληζκφ ηνπ αλάκκαηνο ηεο ιακπάδαο.

Άιινο έλαο δηαγσληζκφο πνπ δελ είρε ληθεηή, αθνχ κεηά

ην «δεχηε ιάβεηε θσο», ζπλήζσο ηέζζεξα-πέληε

πηηζηξίθηα βξίζθνληαλ λα εξίδνπλ πνηνο άλαςε πξψηνο ηε

ιακπάδα ηνπ. Μεηά βγαίλακε έμσ γηα λα πεξηκέλνπκε ηελ

Αλάζηαζε πνπ θπζηθά αλαθνηλψλνληαλ κε επίκνλεο

θσδσλνθξνπζίεο πνπ ζθέπαδαλ ην «Υξηζηφο Αλέζηε» ηνπ

παπά. Αθνινχζσο αληαιιάζζακε θηιηά θη επρέο, ε κεηέξα

έβγαδε απφ ηελ ηζάληα ηεο θφθθηλα αβγά θαη καο ηα

κνίξαδε γηα λα ηζνπγθξίζνπκε. Μεηά απφ κία εβδνκάδα

λεζηείαο ηα ππνδερφκαζηαλ κε επγλσκνζχλε θαη ηα

εμαθαλίδακε ζε δεπηεξφιεπηα.

Έπξεπε, φκσο, λα πεξηκέλνπκε άιιεο δχν ψξεο κέρξη

λα ζηεζνχκε ζην ηξαπέδη. Γηα ηελ ψξα κπαίλακε

ππνκνλεηηθά ζηελ εθθιεζία γηα λα παξαθνινπζήζνπκε ηε

κεηακεζνλχθηηα αλαζηάζηκε ιεηηνπξγία. ηηο δχν ην

βξάδπ, αθνχ πξψηα θάλακε έλα ζηαπξφ κε ηνλ θαπλφ ηεο

ιακπάδαο ζην αλψθιη ηεο πφξηαο, κπνξνχζακε επηηέινπο

λα θαζίζνπκε ζην ηξαπέδη. Δγψ θη ν αδεξθφο κνπ, αθνχ

πξψηα εμαθαλίδακε ηε ζνχπα, κεηά πξνβαίλακε ζε

«μεθαζάξηζκα» θη αληαιιαγή ησλ εληνζζίσλ πνπ

βξέζεθαλ ζην πηάην καο: εγψ ηνπ έδηλα ηα ζπθσηάθηα θη

απηφο ηα πλεπκφληα.

72

Σελ άιιε κέξα, ηξεηο - ηέζζεξηο νηθνγέλεηεο

ζπλαληηφκαζηαλ πάλσ απφ ηζάξηζκνπο ζπζηαζζέληεο

ακλνχο (αίξνληεο ηαο ακαξηίαο εκψλ) πνπ γχξηδαλ

αηέξκνλα. Δκείο θαη ηα μαδέξθηα γπξίδακε κε δήιν ηε

ζνχβια κέρξη φζν αληέρακε ηελ θάςα ζην πξφζσπν,

νπφηε ςάρλακε γηα αληηθαηαζηάηε. Οη κακάδεο έηξεραλ

θξνληίδνληαο λα είλαη γεκάηα ηα πηάηα κε κεδέδεο θαη ηα

πνηήξηα κε ηζίπνπξν, ελψ νη κπακπάδεο αληάιιαζζαλ

γλψκεο θαη γλσκαηεχζεηο ν έλαο γηα ηνλ νβειία ηνπ

άιινπ:

«Σνπ Βαγγέιε ην αξλί είλαη ην θαιχηεξν θέηνο.»

«Θαλάζε, εζχ απφ πνχ ην πήξεο;»

«Πην γξήγνξα, πην γξήγνξα. Με ζνπ αξπάμεη.»

«Πην ζηγά ηψξα, γηα λα ςεζεί.»

«θάιηζε ιίγν εθεί ηε ζξάθα. βήλεη.»

«Κψζηα, γχξλα ιίγν ην θνθνξέηζη.»

«Μήηζν, κήπσο λα ην βγάινπκε ηψξα;»

Παξάιιεια, ν παηέξαο πνχ θαη πνχ έδηλε εληνιή λα

ζηακαηήζνπκε γηα ιίγν ην γχξηζκα πξνθεηκέλνπ λα

αθαηξέζεη απφ ην αξλί θάπνην γιπθάδη θαη, αθνχ ην

θπζήμεη δπλαηά, λα καο ην ηαΐζεη ζην ζηφκα, ζαλ λα

ήζειε λα καο απνδεκηψζεη γηα ηελ ηαιαηπσξία ζηελ νπνία

καο ππέβαιε φιε ηε βδνκάδα.

Μεηά ην πινχζην γεχκα, αθφκε θαη ηα δηθά καο

ηξπθεξά ζηνκαράθηα καο εηδνπνηνχζαλ φηη ην

γαζηξηκαξγηθφ φξγην ζην νπνίν ηα ππνβάιακε κεηά απφ

επηαήκεξε απζηεξά λεζηεία δελ ήηαλ ηφζν ζνθή επηινγή.

Σνπιάρηζηνλ ν παηέξαο, κε ηελ εκπεηξία θάπνηνπ πνπ είρε

ζην ηζηνξηθφ ηνπ γαζηξνξξαγίεο (λαη, πιεζπληηθφο!) είρε

θαιφ ζχκκαρν ζην ζπξηάξη ηα aludrox (πνπ επέκελε λα

73

πξνθέξεη αιληξφμ) εμίζνπ δηάζεκα ηφηε κε ηα maalox

ζήκεξα.

Ζ Γεπηέξα, κεηά ην Πάζρα, είρε ζηα κάηηα κνπ πάληα

κία κειαγρνιηθή γεχζε. Ζ κνπληάδα ηεο Μεγάιεο

Δβδνκάδαο αιιά θαη ε επθξνζχλε ηεο Κπξηαθήο ηνπ

Πάζρα είραλ ληθεζεί θαηά θξάηνο, πξνο ζξίακβν ηεο

άλνζηεο θαζεκεξηλφηεηαο πνπ είρε επηζηξέςεη. Μφλε

αλάκλεζε θαη γεπζηηθφ «ιάθπξν» ησλ πξνεγνχκελσλ

εκεξψλ ήηαλ ηα θνπινχξηα θαη ηα θφθθηλα αβγά πνπ

ζπλφδεπαλ ην πξσηλφ γάια. Μπνξνχζακε πιένλ λα

ραξνχκε κία αθφκε βδνκάδα πξαγκαηηθψλ απηή ηε θνξά

δηαθνπψλ, πξηλ αλαθαιχςνπκε έληξνκνη, Κπξηαθή

κεζεκέξη, φηη ηελ άιιε κέξα μεθηλνχζαλ ηα ζρνιεία θη

εκείο δελ είρακε αλνίμεη βηβιίν.

74

Η επανάςταςθ αναβάλλεται

πνηε βιέπσ πνξείεο θαη δηαδειψζεηο καζεηψλ,

ζπκάκαη ηε κία θαη κνλαδηθή καζεηηθή δηαδήισζε ζηελ

νπνία πήξα κέξνο φηαλ ήκνπλ ζηε δεπηέξα ιπθείνπ. Γελ

είρε πάζνο, δελ είρε παικφ, δελ είρε φγθν θαη ηψξα πνπ ην

ζθέθηνκαη δελ ήηαλ θαλ δηαδήισζε!

ην ιχθεην φπνπ θνηηνχζα, ππήξρε ησ θαηξψ εθείλσ

έλαο ππξήλαο καζεηψλ νξγαλσκέλσλ ζηελ ΚΝΔ πνπ

πξνζπαζνχζε απεγλσζκέλα λα νξγαλψζεη θαη λα

μεζεθψζεη έλα κάιινλ αδηάθνξν ζχλνιν ζπκκαζεηψλ.

Μία κέξα, νη θνηηεηέο ηνπ ΣΔΗ είραλ πξνγξακκαηίζεη ζηηο

δχν ην κεζεκέξη πνξεία απφ ην ΣΔΗ ζηε Ννκαξρία, φπνπ

ζα ζρεκάηηδαλ αλζξψπηλε αιπζίδα γχξσ απφ ην θηίξην θαη

ζα ην απέθιεηαλ (ζπκβνιηθά φπσο έιεγαλ) γηα κία πεξίπνπ

ψξα. Με αθνξκή απηέο ηηο θηλεηνπνηήζεηο, κία

ζπκκαζήηξηα ηνπ δεθαπεληακεινχο θαηέβαζε ηελ

πξφηαζε λα «ζπκπαξαζηαζνχκε ζηνπο θνηηεηέο ηνπ ΣΔΗ,

κε απνρή ηελ ηειεπηαία ψξα, πνξεία πξνο ηε Ννκαξρία

θαη ζπκκεηνρή ζηηο εθεί αγσληζηηθέο θηλεηνπνηήζεηο». Ζ

πξφηαζε έγηλε δεθηή κε ελζνπζηαζκφ. Λίγν αξγφηεξα

δηαπηζηψζακε φηη ν ελζνπζηαζκφο αθνξνχζε κφλν ην

πξψην ζθέινο ηεο πξφηαζεο, δειαδή ηελ απνρή απφ ην

75

κάζεκα. Γηα ηελ πνξεία πξνο ηε Ννκαξρία ζρεδφλ θαλείο

δελ ελζνπζηάζηεθε.

Δγψ θη ν θνιιεηφο κνπ απνθαζίζακε λα

ζπκκεηάζρνπκε ζηελ απνρή, επεηδή εγψ είρα ηειεπηαία

ψξα ρεκεία θαη απηφο αξραία. Δθηφο απηνχ φκσο

ζειήζακε λα ζπκκεηάζρνπκε θαη ζηελ πνξεία, ν θίινο

κνπ απφ πεξηέξγεηα θη εγψ γηαηί σο εθθνιαπηφκελνο

θνκκνπληζηήο έπξεπε ζηγά – ζηγά λα μεθηλήζσ ηελ

αγσληζηηθή κνπ ζηαδηνδξνκία.

ηαλ ζπγθεληξσζήθακε ζηελ είζνδν ηνπ ζρνιείνπ

γηα λα μεθηλήζνπκε, δηαπηζηψζακε φηη ήκαζηαλ φινη θη

φινη δέθα άηνκα κε επηθεθαιήο ηε ζπκκαζήηξηα πνπ

θαηέβαζε ηελ πξφηαζε. Βιέπνληαο πφζνη είραλ

ζπγθεληξσζεί ηξαβνχζε ηα καιιηά ηεο θαη θψλαδε:

«Απνθαζίζακε λα απέρνπκε απφ ην κάζεκα γηα λα

πάκε ζηε Ννκαξρία. Αλ θχγνπκε απφ ην κάζεκα γηα λα

πάκε αιινχ, δελ είλαη απνρή, είλαη θνπάλα».

«Γηαηί ηα ιεο ζε καο;» αληέδξαζε έλαο πνιχ ζσζηά.

«Δκείο εδψ είκαζηε».

Ζ ζπκκαζήηξηα ηειηθά μαλακπήθε ζηελ απιή γηα λα

καδέςεη φπνηνλ είρε θχγεη απφ ην κάζεκα αιιά δελ είρε

πξνιάβεη λα απνκαθξπλζεί. ε ιίγα ιεπηά, κε παξαθάιηα,

κε επηρεηξήκαηα, κε «ρηππήκαηα ζην θηιφηηκν», θαηάθεξε

λα καδέςεη θακηά εηθνζαξηά ζπκκαζεηέο. Έηζη έλα

ζχλνιν ηξηάληα αηφκσλ μεθηλήζακε ηελ πνξεία –ν Θεφο

λα ηελ θάλεη. Δίρακε θη έλα απηνζρέδην πιαθάη, δειαδή

έλα θνκκάηη ραξηφλη κε πξνρεηξνγξακκέλα θάπνηα

ζπλζήκαηα. Δπηπρψο θαλείο δελ ζθέθηεθε λα θσλάμνπκε

θαη ζπλζήκαηα, γηαηί ζα ήηαλ ηειείσο γεινίν ην πξάγκα.

Ζ Ννκαξρία απέρεη αξθεηά απφ ην ζρνιείν, ζρεδφλ

δχν ρηιηφκεηξα. Μέρξη λα βγνχκε απφ ηε ζπλνηθία, νη

76

ηξηάληα είρακε γίλεη ηειείσο μαθληθά είθνζη πέληε θαη ζην

κηζφ ρηιηφκεηξν απάλσ εμαθαλίζηεθαλ κπζηεξησδψο

άιινη πέληε. Κη φζν απνζθηξηνχζαλ θάπνηνη κεηαλησκέλνη

θαη εμαθαλίδνληαλ ηφζν θαηαιάβαηλαλ θαη νη άιινη ην

κάηαηνλ ηνπ εγρεηξήκαηνο θαη ζρεδίαδαλ θη εθείλνη ηε

δηθή ηνπο απνρψξεζε. Πξψηα έκελαλ ιίγν πίζσ δήζελ

βξαδππνξψληαο, κεηά αχμαηλαλ φιν θαη πεξηζζφηεξν ηελ

απφζηαζε πνπ ηνπο ρψξηδε απφ ηνπο πξνπνξεπφκελνπο

θαη ζην ηέινο έζηξηβαλ ζε θάπνην ζηελφ. ηα κηζά ηεο

πνξείαο ήκαζηαλ έμη άηνκα φια θη φια. Ζ επηθεθαιήο είρε

παξαηηεζεί λσξίο απφ ηελ πξνζπάζεηα λα ζπλεηίζεη ην

«πιήζνο» θαη δηαζθέδαδε ηελ απνγνήηεπζή ηεο κε ηελ

θνιιεηή ηεο:

«Γελ θαηαιαβαίλσ γηαηί ηαιαηπσξνχκε ηα πνδαξάθηα

καο θαη δελ παίξλνπκε ιεσθνξείν».

«Καη ηαμί κπνξνχκε λα πάξνπκε αλ ζέινπκε».

Δπηπρψο είραλ ηελ ζχλεζε λα εμαθαλίζνπλ ην πιαθάη

θαη έηζη κεηαηξαπήθακε ζε κία ζπλεζηζκέλε παξέα

θνπαλαηδήδσλ, απνθεχγνληαο θαη ηα πεξίεξγα βιέκκαηα

ησλ πεξαζηηθψλ.

Φηάζακε ζηε Ννκαξρία ρσξίο άιιεο δηαξξνέο, έμη

άηνκα φινη θη φινη, θαη θνπξαζκέλνη αξάμακε ζε δχν

παγθάθηα ηεο πιαηείαο. Κφζκνο πνπζελά. Οη Σεηηδήδεο

δελ είραλ έξζεη αθφκε.

«Κη φηαλ έξζνπλ, εκείο ηη ζα θάλνπκε;» ξσηνχζε έλαο

ραδφο πνπ πεξίκελε νδεγίεο απφ ηελ επηθεθαιήο.

«Πιάθα καο θάλεηο; Ση λα θάλνπκε έμη άηνκα;»

Μεηά ην ξίμακε ζηελ πιάθα:

«Μέρξη λα έξζνπλ νη θνηηεηέο, αο μεθηλήζνπκε εκείο

ηνλ απνθιεηζκφ ηεο Ννκαξρίαο».

77

«Ναη! Πηαζηείηε λα ζρεκαηίζνπκε αλζξψπηλε

αιπζίδα».

«Μελ ην γειάηε. Αλ πηάζεη ν θαζέλαο απφ κία πφξηα

ηνπ θηεξίνπ θαη απαγνξεχεη ηελ είζνδν θαη ηελ έμνδν, ν

απνθιεηζκφο κπνξεί λα επηηεπρζεί».

Δθεί πνπ ην δηαζθεδάδακε, αθνχκε απφ ην βάζνο ηνπ

δξφκνπ ξπζκηθέο θσλέο. Μπξνζηά πήγαηλαλ ηξνρνλφκνη

κε κνηνζηθιέηεο πνπ έθιεηλαλ ηνπο δξφκνπο θαη

ζηακαηνχζαλ ηελ θπθινθνξία. Σν πιήζνο ησλ θνηηεηψλ –

πξαγκαηηθφ πιήζνο απηή ηε θνξά– πιεζίαδε. ηαλ

πιεζίαζαλ αξθεηά ψζηε λα θαίλνληαη θαζαξά, ηα άπεηξα

καζεηηθά καο κάηηα θνηηνχζαλ κε δένο. ηελ πξψηε ζεηξά

ήηαλ –επίηεδεο ζα ‟ιεγε θαλείο– νη πην άγξηνη –αμχξηζηνη

θαη καθξπκάιιεδεο– θνηηεηέο πηαζκέλνη αιά κπξαηζέηα,

κε ζπκσκέλν χθνο, πνπ γηα λα δίλνπλ ξπζκφ ρηππνχζαλ

δπλαηά ζηελ άζθαιην ηα πφδηα ηνπο (πνιινί κάιηζηα

θνξνχζαλ αξβχιεο), αλεβάδνληαο ζηα νπξάληα ην

αγσληζηηθφ θξφλεκα αθφκε θαη ζε καο ηα άθαπλα

καζεηνχδηα. Οη θσλέο ηνπο δπλαηέο, ζηαζεξέο,

επηβιεηηθέο, έθνβαλ ηελ αλάζα.

Ζ θλίηηζζα θνηηνχζε θαη αλαζηέλαδε:

«Γείηε, ξε! Γείηε! Απηέο είλαη δηαδειψζεηο γακψην!»

Κφληεπε λα βάιεη ηα θιάκαηα πνπ δελ ήηαλ θη απηή

θνηηήηξηα γηα λα ζπκκεηέρεη ζε πξαγκαηηθέο

θηλεηνπνηήζεηο, αιιά ήηαλ αλαγθαζκέλε λα ηδξψλεη γηα

λα νξγαλψζεη κεξηθά αδηάθνξα καζεηάξηα.

Αθνχ ήξζαλ φινη θαη γέκηζε θφζκν ε πιαηεία,

θάπνηνο εθθψλεζε έλαλ νιηγφιεπην θαηαγγειηηθφ ιφγν

θαη μεθίλεζε ε δηαδηθαζία ηνπ ζπκβνιηθνχ απνθιεηζκνχ

ηεο Ννκαξρίαο. Σφηε ν θνηηεηήο πνπ θξαηνχζε ηελ

ληνπληνχθα αλαθνηλψλεη κε ελζνπζηαζκφ ζην πιήζνο:

78

«πλάδειθνη! Βξίζθνληαη καδί καο γηα

ζπκπαξάζηαζε ζηνλ αγψλα καο ην 6ν θαη ην 10ν Λχθεην».

Καη ηφηε φιν ην πιήζνο μέζπαζε ζε δπλαηά

ρεηξνθξνηήκαηα. Μφλν απηνί πνπ βξίζθνληαλ κπξνζηά

θνηηνχζαλ δεμηά θη αξηζηεξά ςάρλνληαο πνχ είλαη δχν

νιφθιεξα ιχθεηα θαη δελ θαίλνληαη. Πνχ λα θαληαζηνχλ

φηη ην 6ν Λχθεην ήηαλ νη έμη πηηζηξηθάδεο πνπ ρηππηφληαλ

απφ ηα γέιηα ζην παξαθείκελν παγθάθη!

«Ρε παηδηά» είπα αλάκεζα ζε ραραλεηά. «Καιά

εκείο… Σν 10ν Λχθεην πνχ είλαη;»

«Α, δελ ηνπο είδεο;» κνπ ιέεη ε θλίηηζζα. «Δίλαη

εθείλνη νη ηέζζεξηο ζην απέλαληη παγθάθη!»

Κη αθνχ γειάζακε κε ηελ ςπρή καο, ζπκπεξάλακε φηη

νχηε εκείο ήκαζηαλ ψξηκνη γηα ηελ επαλάζηαζε νχηε νη

ζπλζήθεο, θη φηη ην θαιχηεξν ζα ήηαλ λα δηαβάζνπκε, λα

πεξάζνπκε ζην παλεπηζηήκην θαη λα ζπλερίζνπκε ηνλ

αγψλα απφ άιιν κεηεξίδη πην πξφζθνξν. Γηαιπζήθακε

ινηπφλ εζχρσο, γηαηί ελ ησ κεηαμχ ε ψξα είρε πάεη ηξεηο,

ε πείλα καο ζέξηδε θαη ε κακά ζην ζπίηη ζα αλεζπρνχζε.

79

Σαινίεσ υπό δφςκολεσ ςυνκικεσ

Σαηλίεο πνπ παξαθνινχζεζα θάησ απφ θαζφινπ

επλντθέο ζπλζήθεο:

«Τν ηειεπηαίν ηαγθό ζην Παξίζη» ηνπ Μπεξλάξλην

Μπεξηνινύηζη

Ήηαλ έλα απφγεπκα, θάπνπ ζηα δεθαεπηά κνπ ρξφληα,

φηαλ εηνηκαδφκνπλ λα πάσ λα δσ ηελ ελ ιφγσ ηαηλία. Οη

θίινη κνπ κε ξψηεζαλ, έηνηκνη γηα πεηξάγκαηα, πνηα

θνπιηνπξηάξηθε ηαηλία ζα πήγαηλα πάιη λα δσ! Αληί λα

ηνπο πσ ηνλ ηίηιν πνπ δελ ζα ηνπο έιεγε ηίπνηα θαη ζα

ηνπο θαηλφηαλ ηδηαίηεξα απσζεηηθφο, έθαλα ην ιάζνο λα

ηνπο απαληήζσ «ζε κία εξσηηθή». Μεηαθξάδνληαο

απηνκάησο ην «εξσηηθή» ζε «ηζφληα» πξνζπκνπνηήζεθαλ

λα έξζνπλ θη απηνί, λνκίδνληαο κάιηζηα φηη κνπ θάλνπλ

θαη ράξε. Δγψ πήγα λα ηνπο εμεγήζσ θάηη πεξί

Μπεξηνινχηζη αιιά απηνί ήηαλ απνθαζηζκέλνη.

Αλ εμαηξέζεη θαλείο ηελ πεξίθεκε (ζηγά πηα!) ζθελή

κε ην βνχηπξν, ζηελ ππφινηπε ηαηλία ραζκνπξηφηαλ,

αλαξσηηφληνπζαλ πψο ηελ πάηεζαλ έηζη, έξηρλαλ ηα βάξε

80

ζε κέλα θαη ξσηνχζαλ αλ ηνπιάρηζηνλ έρεη πεξηζζφηεξε

ηζφληα παξαθάησ.

Δηδηθά ζηελ θνξχθσζε ηεο ηαηλίαο θαηέζηξεςαλ φιε

ηελ αηκφζθαηξα ζηελ νπνία κφιηο θαη κεηά βίαο είρα

θαηαθέξεη λα εηζέιζσ. Ο Μπξάλην θπλεγάεη ηε λάηληεξ,

ιίγν πξηλ πέζεη λεθξφο, παξαθαιψληαο ηελ λα κελ

ρσξίζνπλ, ελψ εθείλε αλεβαίλεη ηε ζθάια κηαο παιηάο

πνιπθαηνηθίαο θσλάδνληαο φηη φια ηέιεησζαλ: «ζε θηλί,

ζε θηλί». Σφηε έλαο απφ ηνπο θίινπο κνπ, πνπ είραλ

βαξεζεί φζν δελ πήγαηλε άιιν, θψλαμε: «Άληε γακψην.

Φηλί αθνχκε θαη θηλί δελ βιέπνπκε!».

«Ο ζάλαηνο ελόο Ναπνιηηάλνπ καζεκαηηθνύ» ηνπ

Μάξην Μαξηόλε

Αξρέο δεθαεηίαο ηνπ ‟90. Φνηηεηήο ζηε Θεζζαινλίθε.

Σν Φεζηηβάι Κηλεκαηνγξάθνπ Θεζζαινλίθεο κφιηο έρεη

γίλεη δηεζλέο πξνζπαζψληαο λα αθήζεη πίζσ ηνπ ηε

κηδέξηα θαη ηελ εζσζηξέθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‟80. Δγψ,

ελζνπζηαζκέλνο κε ηε λέα πξνζπάζεηα, έρσ βγάιεη θάξηα

απεξηνξίζησλ πξνβνιψλ θαη κπαηλνβγαίλσ φιε ηε

βδνκάδα ζηηο αίζνπζεο γηα λα δσ ηαηλίεο πνπ δελ

πξφθεηηαη πνηέ λα δσ ζηηο θαλνληθέο πξνβνιέο. Μία απφ

ηηο ηαηλίεο πνπ κνπ θαίλεηαη ελδηαθέξνπζα είλαη «Ο

ζάλαηνο ελφο Ναπνιηηάλνπ καζεκαηηθνχ» θάπνηνπ

Ηηαινχ. Μέγα ζθάικα. Απφ ηελ αξρή βιέπνπκε έλα

καζεκαηηθφ λα απηνθηνλεί θαη αθνινχζσο

παξαθνινπζνχκε ηηο ηειεπηαίεο κέξεο ηνπ, φπνπ δελ

γίλεηαη ηίπνηα απνιχησο: απιά ν καζεκαηηθφο

πεξηθέξεηαη, πάεη απφ εδψ, πάεη απφ εθεί θαη ηίπνηα άιιν.

Βαξέζεθα ηνπ ζαλαηά απφ ηελ πξψηε κηζή ψξα. Ζ

ππφινηπε κηάκηζε ψξα ήηαλ καξηχξην, πνπ ππέκεηλα κφλν

81

θαη κφλν γηαηί δελ έρσ θχγεη πνηέ απφ ηαηλία πξηλ απφ ην

ηέινο. ην ηέινο, θαηέιεμα λα ζεσξήζσ ηελ απηνθηνλία

απνιχησο δηθαηνινγεκέλε, αθνχ δνχζε κία ηφζν αληαξή

δσή.

«Καη κεηά ιέλε φηη είλαη βαξεηφο ν Αγγειφπνπινο»

ζθέθηεθα, φηαλ άλαςαλ ηα θψηα ηεο ιχηξσζεο. Σφηε

γπξλάσ δίπια κνπ θαη βιέπσ ηνλ Θφδσξν Αγγειφπνπιν

απηνπξνζψπσο, πνπ είρε θαζίζεη δχν ιεπηά κεηά ηελ

έλαξμε ηεο ηαηλίαο. Γπξλάεη ζηε γπλαίθα ηνπ, πνπ

θαζφηαλ παξαδίπια θαη ηεο ιέεη θάηη. Αλάκεζα ζηα ιφγηα

ηνπ μερψξηζα ηε ιέμε «ππέξνρε».

«The Doors» ηνπ Όιηβεξ Σηόνπλ

Οη Doors ήηαλ θαη είλαη έλα απφ ηα αγαπεκέλα κνπ

ζπγθξνηήκαηα. ηαλ βγήθε ζηηο αίζνπζεο ε ηαηλία «The

Doors» ηνπ ιηβεξ ηφνπλ, πήγα ακέζσο λα ηε δσ. Λίγα

ιεπηά κεηά ηελ έλαξμε ηεο ηαηλίαο, κπήθαλ ζηελ αίζνπζα

κία παξέα λεαξψλ κε πέηζηλα, καιιί ραίηε, θαβνξίηεο θαη

κπφηεο (ήηαλ ην ζηηι ξνθακπίιη ηφηε ζηε κφδα). Ο έλαο

απφ απηνχο απνδείρζεθε ηδηαίηεξα θαζαξηφδνο. Κάζε

ηξεηο θαη ιίγν θψλαδε πξνο ηνλ Σδηκ Μφξηζνλ ζηελ νζφλε

(δειαδή πξνο ηνλ Βαι Κίικεξ πνπ ηνλ ππνδπφηαλ):

«Δίζαη ζεφο, ξε! Δίζαη ζεφο!». ηαλ έπαηδαλ θάπνην

ηξαγνχδη εθζηαζηαδφηαλ: «Γσζ‟ ηα κεγάιε». Καη

απεπζπλφκελνο ζηνπο άιινπο ζεαηέο ηεο αίζνπζαο

θψλαδε: «Αθνχηε ηξαγνχδηα ξε θιψξηα. Αθνχηε λα

καζαίλεηε. Απηά είλαη ηξαγνχδηα, φρη Σδέηζνλ Νηφλνβαλ

θαη καιαθίεο». Μάηαηα θάπνηνη θψλαδαλ: «Αλ ζθάζεηο,

ζα αθνχζνπκε» θαη «βνχισζέ ην λα κάζνπκε». Σν θαθφ,

φπσο είπα, ήηαλ φηη κπήθε ζηελ αίζνπζα ιίγν κεηά ηελ

έλαξμε ηεο ηαηλίαο. Έηζη έραζε ηελ αξρηθή ζθελή, φπνπ ν

82

κηθξφο Σδηκ Μφξηζνλ ήηαλ απηφπηεο κάξηπο ζε έλα

απηνθηλεηηζηηθφ δπζηχρεκα κε Ηλδηάλνπο, πνπ

ζηνίρεησζαλ –ππνηίζεηαη– ηε δσή ηνπ έθηνηε. Έηζη θάζε

θνξά πνπ εκθαληδφηαλ ην θάληαζκα ηνπ γέξνπ Ηλδηάλνπ,

ν ηχπνο αλαξσηηφηαλ θσλαρηά: «Πνηνο είλαη απηφο ξε

παηδηά;», «Έεεε, πνηνο είλαη ν Ηλδηάλνο;», «Ρεεεε, κηιάηε

ξεεε, πνηνο είλαη απηφο;». Κάπνηνη θψλαδαλ ριεπαζηηθά

«Ο παππνχο ηνπ». Καη ηη λα ηνπ πνπλ άιισζηε; «Ζ εηθφλα

ελφο γέξνπ Ηλδηάλνπ πνπ ελεπιάθε ζε ηξνραίν αηχρεκα,

πνπ παξαθνινχζεζε φηαλ ήηαλ κηθξφο, κε απνηέιεζκα λα

ζηνηρεηψζεη ηα φλεηξά ηνπ»;

Πνηέ δελ θαηάιαβα αλ απηφο ν ηχπνο έθηαηγε πνπ δελ

κνπ άξεζε ε ηαηλία ή αλ έθηαηγε ε ίδηα ε ηαηλία.

«Ήηαλ όινη θίινη ηεο» ηνπ Άξζνπξ Πελ Πάιη αξρέο δεθαεηίαο ηνπ ‟90 ζηε Θεζζαινλίθε.

Παξαζθεπή βξάδπ. Με έλα θίιν κνπ είρακε θαλνλίζεη λα

πάκε ζηηο κεηακεζνλχθηηεο πξνβνιέο ζηνλ «Έζπεξν», ζηε

βψινπ. Δγψ είρα πξνεηνηκαζηεί θαηάιιεια. Κνηκήζεθα

αξθεηά, μχπλεζα θαηά ηηο 8 ην απφγεπκα, ήπηα θη έλα

δπλαηφ θαθέ. Ο θίινο κνπ φκσο ήηαλ άππλνο απφ λσξίο

ην πξσί θαη κε αθνινπζνχζε ρσξίο θαλέλα ελζνπζηαζκφ.

ηαλ ε πξνβνιή καηαηψζεθε γηα ηερληθνχο ιφγνπο, βξήθε

ηελ επθαηξία λα κε θαιελπρηίζεη βηαζηηθά θαη λα ηελ

θάλεη γηα ην θξεβαηάθη ηνπ. Δγψ επεηδή ήμεξα φηη δελ

πξφθεηηαη λα κε πάξεη ν χπλνο, απνθάζηζα λα πάσ κφλνο

κνπ ζηνλ άιιν θηλεκαηνγξάθν πνπ έπαηδε ηφηε

κεηακεζνλχθηηεο, ην Ρηβνιί, ζηε Γηαγψλην. Δθεί

ζα πξνβαιιφηαλ ην εληειψο άγλσζην ζε κέλα «Ήηαλ φινη

θίινη ηεο» ηνπ Άξζνπξ Πελ. Οη κεηακεζνλχθηηεο

πξνβνιέο γίλνληαλ φρη κφλν γηα ηελ ηαηλία φζν γηα ην

83

ραβαιέ πνπ πξνζθέξεη ν κεγαιφθσλνο ζρνιηαζκφο αιιά

θαη ηα δηάθνξα ράπεληλγθο πνπ ζθαξθίδνληαη νη

δηνξγαλψηξηεο νκάδεο. Ζ ηαηλία -ίζσο ε ιηγφηεξν

γλσζηή ηαηλία ηνπ Άξζνπξ Πελ- απνδείρζεθε πξνο κεγάιε

κνπ έθπιεμε έλα κηθξφ δηακάληη. Πξφθεηηαη γηα έλα

ρξνληθφ ηεο πνξείαο ηεο Ακεξηθήο κεηά ην 1960, κέζα απφ

ηελ πνξεία κηαο παξέαο ζπκκαζεηψλ θαη ζηελ νπζία ε

αθήγεζε ηεο απψιεηαο ηεο αζσφηεηαο κηαο παξέαο

παξάιιεια κε ηελ απψιεηα ηεο αζσφηεηαο κηαο

νιφθιεξεο ρψξαο. Οπσζδήπνηε κία ηαηλία πνπ δελ

πξνζθέξεηαη γηα δηαθσκψδεζε θαη γη‟ απηφ νη

ζεαηέο ήηαλ βνπβνί. Γπζηπρψο ππήξρε ε εμαίξεζε ελφο

ηχπνπ πνπ πεηνχζε δηάθνξεο θξπάδεο κε ηηο νπνίεο δελ

γεινχζε θαλείο. Δπηπρψο θάπνηε αλαξσηήζεθε «ξε

παηδηά, πφηε έκεηλε έγθπνο απηή;», θάπνηνο ηνπ απάληεζε

«φηαλ θνηκφζνπλ», φιε ε αίζνπζα μέζπαζε ζε γέιηα θαη

ζε ρεηξνθξνηήκαηα θαη ν εμππλάθηαο δελ μαλακίιεζε.

«Η δηπιή δωή ηεο Βεξόληθα» ηνπ Κξηζηόθ Κηζιόθζθη

Νσξίο ην απφγεπκα θάπνηαο Πξσηνρξνληάο βξέζεθα

λα θφβσ βφιηεο άζθνπα ζηελ πφιε. Oη Λαξηζαίνη,

πξνθαλψο απνθακσκέλνη απφ ην μελχρηη ηνπ ξεβεγηφλ θαη

ην πινχζην πξσηνρξνληάηηθν γεχκα απνιάκβαλαλ ηνλ

ππλάθν ηνπο ή ην θαθεδάθη ηνπο. ηεθφκελνο κπξνζηά

ζηε καξθίδα ελφο θηλεκαηνγξάθνπ, είδα θσηνγξαθίεο απφ

ηελ ηειεπηαία ηαηλία ηνπ Κηζιφθζθη, πνπ φιεο νη θξηηηθέο

ραξαθηήξηδαλ «αξηζηνπξγεκαηηθή». Απνθάζηζα λα

πεξάζσ κέζα. ηελ αίζνπζα δελ ππήξρε θαλείο γηα λα

δηαθφςεη ηελ απξφζθνπηε παξαθνινχζεζε ηεο ηαηλίαο.

Ήκνπλ νινκφλαρνο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο πξνβνιήο.

Φπζηνινγηθά ζα έπξεπε λα είλαη ε πην αλεκπφδηζηε

84

πξνβνιή ηαηλίαο πνπ παξαθνινχζεζα πνηέ, αθνχ ήηαλ

ζηελ νπζία ηδησηηθή! Απηφ, φκσο, πνπ κε ελφριεζε ζε

ζεκείν λα κ‟ εκπνδίδεη λα αληηιεθζψ ηελ

αξηζηνπξγεκαηηθφηεηα (sic) ηεο ηαηλίαο, ήηαλ ε ζθέςε

κήπσο δελ ήκνπλ ηειείσο θπζηνινγηθφο αθνχ κία ηέηνηα

«ρξνληάξα κέξα» δηάιεμα, εγψ κφλν, λα ηελ πεξάζσ

νινκφλαρνο κέζα ζε κία αίζνπζα θηλεκαηνγξάθνπ.

85

Άγγελοι πάνω από το Βερολίνο

Μαδί κε ηηο ηαηλίεο πνπ παξαθνινχζεζα ππφ

δχζθνιεο ζπλζήθεο, ε ηαηλία ηα «Φηεξά ηνπ έξσηα» ηνπ

Βηκ Βέληεξο αμίδεη εηδηθή κλεία –δειαδή μερσξηζηφ

θείκελν.

Ζ ηαηλία βγήθε ζηηο αίζνπζεο ην 1988. Έλα άββαην

απφγεπκα εθείλεο ηεο ρξνληάο, εγψ θη ν θνιιεηφο κνπ,

καζεηήο δεπηέξαο ιπθείνπ εγψ, ηεο πξψηεο εθείλνο, ζηε

ζαββαηηάηηθε έμνδφ καο, ζηεθφκαζηαλ κπξνζηά ζηε

καξθίδα ελφο θηλεκαηνγξάθνπ κε ηξεηο αίζνπζεο γηα λα

απνθαζίζνπκε πνην έξγν απφ ηα ηξία ζα βιέπακε. Δγψ

ήμεξα ηη εζηί Βηκ Βέληεξο έρνληαο ήδε δεη ην «Παξίζη-

Σέμαο» πνπ κνπ είρε αξέζεη. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηαηλία είρα

δηαβάζεη φηη γλψξηζε ελζνπζηψδε ππνδνρή απφ ηνπο

θξηηηθνχο θαη φηη θέξδηζε βξαβείν ζθελνζεζίαο ζηηο

Κάλλεο. Ήζεια ινηπφλ λα ηε δσ, αιιά δελ ηνικνχζα λα

ηελ πξνηείλσ ζην θίιν κνπ πνπ δελ ζπκκεξηδφηαλ

θαζφινπ ηηο δηθέο κνπ θαιιηηερληθέο αλεζπρίεο. Απηφο

πξνηηκνχζε πεξηπέηεηεο, θσκσδίεο θαη ζνθη πνξλφ (αθνχ

δελ καο έβαδαλ αθφκε ζηα θαλνληθά). Καζψο νη άιιεο δχν

ηαηλίεο δελ ηνπ έιεγαλ ηίπνηα, πξφηεηλε ν ίδηνο λα πάκε

ζηα «Φηεξά ηνπ Έξσηα». Σνλ μεγέιαζε ν ηίηινο θαη κία

86

θσηνγξαθία κηαο γπκλήο γπλαίθαο (γπκλήο πιάηεο γηα ηελ

αθξίβεηα) θαη ππέζεζε φηη ζα είρε θαη ιίγε ηζφληα. Δγψ

εθκεηαιιεχηεθα ηελ επθαηξία θαη ζπκθψλεζα, ρσξίο λα

ηνπ εμεγήζσ πεξί ηίλνο πξφθεηηαη.

Ζ πξψηε κνπ εληχπσζε ήηαλ φηη πξφθεηηαη γηα κία

δχζπεπηε ηαηλία. Μφιηο φκσο ζπλέιαβα ηελ θεληξηθή

ηδέα, έλησζα επράξηζηε έθπιεμε πνπ κε ην πέξαζκα ηεο

ψξαο κεηαηξεπφηαλ ζρεδφλ ζε ελζνπζηαζκφ.

Γχν άγγεινη θαηεβαίλνπλ ζηε γε θαη πεξηπιαληνχληαη

ζε έλα κνπληφ Βεξνιίλν, θνκκέλν ζηα δχν απφ ην Σείρνο.

ληαο αφξαηνη απφ ηνπο αλζξψπνπο, ηνπο αξέζεη λα

θπθινθνξνχλ αλάκεζά ηνπο, λα δηαβάδνπλ ηηο ζθέςεηο

ηνπο, λα ζπκκεηέρνπλ φζν κπνξνχλ ζηηο ραξέο ηνπο, ζηηο

ζθνηνχξεο ηνπο, ζηηο ιχπεο ηνπο. Αλ θαη αζάλαηνη νη ίδηνη,

δείρλνπλ λα αγαπνχλ ηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ αλζξψπσλ

πνπ δελ κπνξνχλ λα ληψζνπλ.

Ζ αξγή εμέιημε ηεο ηαηλίαο αληί λα κε θάλεη λα

βαξεζψ, κε έθαλε λα απνιακβάλσ θάζε πιάλν. Γπζηπρψο

δελ ήηαλ ίδηα ε πξφζιεςε ηεο ηαηλίαο απφ ηνλ θίιν κνπ

πνπ δερφηαλ κία ζεηξά απφ αξλεηηθέο εθπιήμεηο. Ζ πξψηε

αθνξνχζε κία βαζηθή αηζζεηηθή επηινγή ηνπ ζθελνζέηε:

«Γηαηί δελ έρεη ρξψκα ξε;»

«Γηαηί είλαη αζπξφκαπξε!»

«Αζπξφκαπξε; ε ηαηλία ηνπ πελήληα ήξζακε;»

«Φεηηλή είλαη».

«Παο θαιά; Καη γηαηί ηε γχξηζαλ αζπξφκαπξε;»

(Ξεθχζεκα)

«Ξέξσ „γσ; Έηζη γνχζηαξε ν ζθελνζέηεο. Άπνςε».

Αθνχ ηνπ πήξε ιίγα ιεπηά λα ρσλέςεη ην γεγνλφο φηη

γπξίζηεθε αζπξφκαπξε ηαηλία ελ έηεη 1988, εμέθξαζε ηελ

επφκελε απνξία πνπ αθνξνχζε ηε γιψζζα:

87

«Γελ κηιάλε αγγιηθά;»

«ρη. Γεξκαληθά».

«Γηαηί;»

«Απφ βίηζην! Γηαηί ιεο εζχ; Ζ ηαηλία είλαη

γεξκαληθή».

«Δίζαη ζνβαξφο; Γελ είλαη ακεξηθάληθε; Δζχ ην

ήμεξεο θαη δελ είπεο ηίπνηα;»

«Γελ ην ήμεξα», είπα ςέκαηα εγψ.

Μεηά απφ ιίγα ιεπηά ήξζε θαη ε βαζηθή απνξία:

«Ρε ζπ, θαηαιαβαίλεηο ηίπνηα;»

«Απηνί νη δχν είλαη άγγεινη. Δίλαη αφξαηνη, δελ ηνπο

βιέπνπλ νη άλζξσπνη».

«Καη; Ση γίλεηαη κεηά;»

«Πνχ λα μέξσ ξε γακψην; Άζε λα δνχκε ηη γίλεηαη».

«Καη νη θσλέο πνπ αθνχγνληαη;»

«Δίλαη νη ζθέςεηο ησλ αλζξψπσλ. Οη άγγεινη αθνχλε

ηε ζθέςε ηνπο».

«Αααα...»

Νφκηδα φηη αθνχ ηνπ μεθαζάξηζα ηηο βαζηθέο γξακκέο

ηεο ππφζεζεο ζα κε άθελε ήζπρν. Κη φλησο κε άθεζε, γηα

ιίγν φκσο.

«Γακάην απηφ πάλησο, ε;»

«Πνην; Να είζαη άγγεινο;»

«Να δηαβάδεηο ηε ζθέςε ηνπ άιινπ».

«Ναη…»

«Καη ηη δελ ζα έδηλα λα κπνξνχζα λα δηαβάδσ ηε

ζθέςε ησλ άιισλ! Δηδηθά νη γθφκελεο πνιχ ζα ήζεια λα

κάζσ ηη ζθέθηνληαη».

Δηδηθά νη γθφκελεο θαιχηεξα λα κε κάζεηο πνηέ ηη

ζθέθηνληαη γηα ζέλα, είπα απφ κέζα κνπ θαη ράξεθα πνπ ν

θίινο κνπ δελ κπνξνχζε λα δηαβάζεη ηε ζθέςε κνπ.

88

Ζ ηειεπηαία θαη ζεκαληηθφηεξε αγσλία ηνπ, πνπ

εμέθξαζε ζην πξψην εκίσξν, αθνξνχζε έλα βαζηθφ

ζηνηρείν πνπ απνπζίαδε:

«Ρε καιάθα, κάιινλ ηελ παηήζακε, δελ βιέπσ λα έρεη

ηζφληα».

«Ναη…»

«Ση ιεο;»

«Ση λα πσ; Πξνθαλψο κέρξη ηψξα δελ έρεη ηζφληα».

«Λεο λα έρεη κεηά;»

«Πνχ λα μέξσ; Κάηζε λα δνχκε».

«Ση λα έρεη! Πνηα λα γακήζνπλ; Κακηά αγγειίλα;»

«Οη άγγεινη δελ έρνπλ θχιν».

«Ση;»

«Σίπνηα. ψπα λα δνχκε».

Καηαιαβαίλεηε, εηδηθά φζνη έρεηε δεη ηελ ηαηλία, πφζν

δχζθνιε ππφζεζε είλαη ε παξαθνινχζεζε κηαο ηέηνηαο

ηαηλίαο θάησ απφ ηέηνηεο ζπλζήθεο θαη ηη ππνκνλή

ρξεηάδεηαη. Χζηφζν πξνζπάζεζα λα πξνζεισζψ θαη πάιη

ζηελ ηαηλία.

Οη άγγεινη, απηνί νη αζάλαηνη, πνπ δελ ληψζνπλ πφλν

θαη ζάλαην, αγαπνχλ ηελ αλζξψπηλε, ηελ ελζψκαηε δσή.

Καη κάιηζηα ζηηο πην θαζεκεξηλέο θαη ηεηξηκκέλεο

εθθάλζεηο ηεο: λα γπξλάο θνπξαζκέλνο απφ ηε δνπιεηά,

λα κνπηδνπξψλεηο ηα δάρηπιά ζνπ απφ ηελ εθεκεξίδα…

Ήηαλ κία ηδέα ηειείσο πξσηφηππε γηα κέλα, κία ηδέα πνπ

ηελ έβξηζθα ππέξνρε.

Ο θίινο κνπ, αθνχ ηνπ έδεημα ηελ ελφριεζή κνπ,

απνθάζηζε λα κε αθήζεη ζηελ εζπρία κνπ. Πνχ θαη πνχ

ηνλ αληηιακβαλφκνπλ κε ηελ άθξε ηνπ καηηνχ λα γπξλά ην

θεθάιη ηνπ πξνο ην κέξνο κνπ θαη λα κε θνηηά απνξψληαο

γηα ην ελδηαθέξνλ πνπ έδεηρλα. Κάπνηε δελ άληεμε:

89

«Δζχ δειαδή θαηαιαβαίλεηο ηίπνηα;»

«Πξνζπαζψ».

«νπ αξέζεη δειαδή;»

«…»

«ε ξσηάσ: ζνπ αξέζεη;»

«Άζε λα ηε δσ πξψηα θαη κεηά ζα ζνπ πσ αλ κνπ

άξεζε».

«Καηάιαβα. Γελ θαηαιαβαίλεηο θαη θάλεηο φηη ζνπ

αξέζεη».

Δγψ απνξνχζα πψο είλαη δπλαηφλ λα κελ αξέζνπλ

ηέηνηεο ππέξνρεο ζθελέο. πσο ζηε βηβιηνζήθε φπνπ

«αθνχλε» ηηο ζθέςεηο εθαηνληάδσλ αλαγλσζηψλ,

εθαηνληάδεο κνπξκνπξεηά ζαλ κηα πεξίεξγε ππεξθφζκηα

κνπζηθή. Ή φπσο εθείλε φπνπ ν έλαο άγγεινο ζηέθεηαη

πίζσ απφ θάπνηνλ ιίγν πξηλ απηνθηνλήζεη πεδψληαο απφ

έλα ςειφ θηήξην, ρσξίο λα κπνξεί λα ηνλ βνεζήζεη. Ή ηελ

επαλαιακβαλφκελε εηθφλα πνπ νη δχν άγγεινη θάζνληαη

ζηα θηεξά ελφο ηεξάζηηνπ αγάικαηνο ζην παλχςειν

βάζξν ηνπ.

Καη κέζα ζ‟ απηή ηελ νκνξθηά, ε κφληκε παξαθσλία:

«Γακψην, πάλε ρακέλεο εθαηφλ είθνζη δξαρκέο».

(Παξέλζεζε: κφλν κία θνξά εθλεπξίζηεθα

πεξηζζφηεξν ζηνλ θηλεκαηνγξάθν. Ήζεια λα δσ ηελ

θαηλνχξγηα ηφηε ηαηλία ηνπ Γνχληη Άιελ «Ζ Υάλα θαη νη

αδεξθέο ηεο» θαη ν κηθξφο κνπ αδεξθφο επέκελε λα έξζεη

καδί κνπ παξφιν πνπ εγψ ηνλ δηαβεβαίσλα κε πείζκα φηη

ε ηαηλία δελ είλαη απφ απηέο πνπ ηνπ αξέζνπλ. Απηφο δελ

πεηζφηαλ θαη ήζειε επηπιένλ λα ηνπ πιεξψζσ ην εηζηηήξην

γηαηί ήηαλ άθξαγθνο. Σειηθά ηνλ πήξα καδί κνπ, πιήξσζα

δηπιφ εηζηηήξην απνραηξεηψληαο φιν ην ραξηδηιίθη κνπ θαη

90

πεξίπνπ ζηε κέζε ηνπ έξγνπ γχξηζα θαη ηνλ είδα λα

θνηκάηαη καθαξίσο).

Ο έλαο απφ ηνπο αγγέινπο γλσξίδεη κία θαιιηηέρληδα

ηνπ ηζίξθνπ θαη ηελ εξσηεχεηαη. Ο έξσηαο είλαη ε

θηλεηήξηα δχλακε πνπ ζα ηνπ δψζεη ζάξθα θαη νζηά. Δλψ

φιε ε ηέρλε κέρξη ζήκεξα καο έρεη ζπλεζίζεη ζηελ ηδέα

φηη ν έξσηαο καο αλεβάδεη ζηνλ νπξαλφ θαη ηξφπνλ ηηλά

καο ζενπνηεί, νη άγγεινη, απηνί νη κηθξνί ζενί, κφλν φηαλ

απαξλεζνχλ ηε ζετθή ηνπο ππφζηαζε θαη ληπζνχλ ηε

ζάξθα, κφλν ηφηε κπνξνχλ λα ραξνχλ ηνλ έξσηα. Έξσηαο

ρσξίο ην ζψκα: αδχλαηνο. Ο έλαο απφ ηνπο δχν γίλεηαη

ηειηθά άλζξσπνο. Καη μαθληθά ε ηαηλία γίλεηαη έγρξσκε.

Άζπξν-καχξν ε δσή ησλ αγγέισλ, γεκάηε ρξψκα ε δσή

ησλ αλζξψπσλ! Ο έξσηαο είλαη ζετθφο ιέλε νη άλζξσπνη,

«ν αζπαζκφο ησλ αγγέισλ πξνο ηα άζηξα». Ο έξσηαο

είλαη αλζξψπηλνο, ιέλε νη άγγεινη ηνπ Βέληεξο.

‟ απηή ηελ θξίζηκε ζηηγκή, ν θίινο κνπ ζπλήιζε απφ

ηνλ ιήζαξγν ζηνλ νπνίν είρε πέζεη, πξνο κεγάιε κνπ

ραξά:

«Γηαηί έγηλε έγρξσκε ε ηαηλία;»

«Ο έλαο άγγεινο έγηλε άλζξσπνο».

«Γηαηί έγηλε άλζξσπνο;»

«Έηζη, έγηλε άλζξσπνο».

«Ναη, αιιά πψο έγηλε άλζξσπνο. Πνηνο ηνλ έθαλε;»

«Γελ μέξσ, έηζη μαθληθά έγηλε άλζξσπνο».

«Καη ε ηαηλία γηαηί έγηλε έγρξσκε ηψξα;»

«Γηαηί απφ άγγεινο έγηλε άλζξσπνο».

«Δ, θαη ηη ζρέζε έρεη απηφ;»

«Γηαηί ζέιεη λα δειψζεη φηη… γάκεζέ ην, ην

ζπδεηάκε κεηά. Τπνκνλή, ηειεηψλεη».

«Ρε κήπσο είρε ραιάζεη ε κεραλή πξνβνιήο;»

91

«!!!…»

Ο άλζξσπνο – πξψελ άγγεινο αλαδεηά ηελ

αθξνβάηηζζα αιιά δελ ηε βξίζθεη. Σν ηζίξθν έρεη θχγεη.

κσο ν άγγεινο θέξδηζε ηε ζλεηφηεηά ηνπ. Δίλαη πηα

άλζξσπνο θαη κπνξεί λα απνιαχζεη ηελ θάζε ηνπ ζηηγκή.

Υαξαθηεξηζηηθή κία απφ ηηο ηειεπηαίεο ζθελέο φπνπ έλαο

άιινο άλζξσπνο ηνπ καζαίλεη λα θαπλίδεη, θη εθείλνο είλαη

εληππσζηαζκέλνο, φπσο κε θάζε αλζξψπηλε ζπλήζεηα.

Κη έηζη ε ηαηλία ηέιεησζε, αθήλνληάο κνπ ππέξνρεο

εηθφλεο ζην κπαιφ θαη πξσηφγλσξα ζπλαηζζήκαηα ζηελ

εθεβηθή κνπ ςπρή. Καη κία αθφξεηε κνπξκνχξα ζηα

απηηά. Δπηπρψο ζηελ θαθεηέξηα φπνπ πήγακε κεηά, ν

θνιιεηφο κνπ δελ αλαθέξζεθε θαζφινπ ζηελ «άηπρε»

επηινγή ηνπ έξγνπ θαη αζρνιεζήθακε κφλν κε ηηο

ζπλεζηζκέλεο εθεβηθέο αλνεζίεο. Δλψ

εθείλνο θιπαξνχζε, έπηαλα ηνλ εαπηφ κνπ λα αθαηξείηαη

θαη ηηο ζθέςεηο κνπ λα επηζηξέθνπλ ζε κεξηθέο απφ ηηο

φκνξθεο ζθελέο ηεο ηαηλίαο. Απνθάζηζα λα πάσ θαη λα

ηελ μαλαδψ κφλνο κνπ, γηα λα ηελ απνιαχζσ

αλελφριεηνο, αιιά ηε Γεπηέξα ε ηαηλία άιιαμε. Μπφξεζα

λα πξαγκαηνπνηήζσ ηελ επηζπκία κνπ κφιηο πέξπζη, ζε

DVD. Απηή ηε θνξά ε πξνζήισζε δηαθφπεθε κφιηο δχν

θνξέο απφ κία πην κηθξή ελφριεζε: ην θιάκα ελφο κσξνχ.

92

Σο ραντεβοφ με τθν ντίβα

Ζ Μαξίλα ήηαλ απηφο ν ηχπνο ηεο ζπκκαζήηξηαο πνπ

ζπλήζσο νλνκάδνπκε «ε σξαία ηεο ηάμεο» ή «ε ληίβα».

Τπήξραλ θη άιιεο φκνξθεο ζηελ ηάμε –εμίζνπ ή

πεξηζζφηεξν. Ζ Γήκεηξα ήηαλ πην φκνξθε, αιιά κνλίκσο

ζηνλ θφζκν ηεο, έδεηρλε λα κελ ελδηαθέξεηαη γηα ηα

εγθφζκηα, άζε πνπ θνξνχζε απηά ηα καχξα ξνχρα –

απνηξεπηηθά γηα θάζε αγφξη. Σε Λέλα, απφ ηελ άιιε ζα

κπνξνχζεο λα ηελ πεηο εμίζνπ φκνξθε, αιιά κεγάιν θπηφ,

θαζφηη απνπζηνιφγνο. κσο ν ηίηινο ηεο ληίβαο αλήθε

δηθαησκαηηθά ζηε Μαξίλα. Γελ ήηαλ απιά σξαία. Κπξίσο

ήηαλ ειθπζηηθή. Ήμεξε λα επηβάιιεηαη ζηνλ ρψξν, φρη

κφλν κε ηελ εκθάληζή ηεο αιιά κε ηε γεληθφηεξε

παξνπζία ηεο, κε ηελ νκηιία ηεο, κε ην βιέκκα ηεο, κε ην

ρακφγειφ ηεο. Φπζηθά ήηαλ ην αληηθείκελν δήιεηαο ησλ

θνξηηζηψλ θαη ν θξπθφο πφζνο ησλ αγνξηψλ.

Μνηξαία, ε Μαξίλα ηα είρε κε ηνλ Μάξθν, ηνλ σξαίν

ηεο ηάμεο. Ο νπνίνο, εθηφο απφ σξαίνο, ήηαλ θαη δπλαηφο.

Με ιίγα ιφγηα δηέζεηε φ,ηη έπξεπε γηα λα θεξδίζεη ηε

δήιηα ησλ πεξηζζνηέξσλ αγνξηψλ: μαλζά καιιηά, γαιαλά

κάηηα, γπκλαζκέλα κπξάηζα θαη κεξηθέο δηαθξίζεηο ζην

ηάε-θβνλ-λην. Ήηαλ έλα άηνκν ην νπνίν απέθεπγα

93

ελζηηθησδψο θαη ήηαλ απφ ηνπο ιίγνπο ζπκκαζεηέο κε

ηνπο νπνίνπο δελ αληαιιάζζακε παξά έλαλ ηππηθφ

ραηξεηηζκφ. Δθηφο ησλ άιισλ, κνπ ζχκηδε εθείλν ην μαλζφ

θσιφπαηδν πνπ έθαλε ηε δσή δχζθνιε ζηνλ Ραιθ

Μάηζην, ζην πξψην Καξάηε Κηλη. Σεξνπκέλσλ ησλ

αλαινγηψλ, ήηαλ ε αξζεληθή εθδνρή ηεο ληίβαο θαη δελ

ήηαλ ηπραίν πνπ απνηεινχζαλ δεπγάξη. κσο ε ζρέζε

ηνπο ήηαλ ηδηαηηέξσο πνιπθχκαληε. Σνλ έλα κήλα ηνπο

έβιεπεο αγαπεκέλνπο θαη ηνλ άιιν εμέθξαδε ν έλαο γηα

ηνλ άιιν απέρζεηα, πνπ έδεηρλαλ λα έρνπλ μεράζεη

νξηζηηθά ηνλ κεζεπφκελν κήλα, αγθαιηαζκέλνη ζην

παγθάθη ηεο απιήο θ.ν.θ. Κη απηή ε ηζηνξία ηξαβνχζε απφ

ην γπκλάζην.

Με ηε Μαξίλα γλσξηζηήθακε θαιχηεξα ζηε δεπηέξα

ιπθείνπ, κεηά ηα Υξηζηνχγελλα. Απφ ηελ πξψηε ιπθείνπ

είρε παξνπζηάζεη ηα πξψηα ζεκάδηα κπσπίαο, αιιά δελ

ελλννχζε κε ηίπνηα λα θιείζεη ηα σξαία ηεο γαιαλά

καηάθηα κέζα ζε γπάιεο θαη λα πηνζεηήζεη έηζη

ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ησλ κειεηεξψλ καζεηψλ.

Πξνηίκεζε λα έξζεη θαη λα θαζίζεη ζην δεχηεξν ζξαλίν,

γηα λα βιέπεη θαιχηεξα ζηνλ πίλαθα. Κη έηζη βξέζεθε λα

θάζεηαη κπξνζηά ζε κέλα θαη ηνλ Γηάλλε. ε ιίγν θαηξφ

δηαπίζησζα φηη ηα αζηεία πνπ ζπλήζηδα λα απεπζχλσ ζηνλ

πάληα αδηάθνξν Γηάλλε (ζρφιηα γηα θάζεηη πνπ ζπλέβαηλε

ζηελ ηάμε) γίλνληαλ αληηιεπηά απφ ηε Μαξίλα θαη

έβξηζθαλ απφ απηή πεξηζζφηεξε αληαπφθξηζε. Δλψ

δειαδή ν Γηάλλεο κνπ έιεγε λα θάλσ εζπρία ή κε

θνηηνχζε απζηεξά, ε Μαξίλα γπξλνχζε ειαθξά πξνο ην

κέξνο κνπ θαη ρακνγεινχζε. πλήζηδε κάιηζηα λα

ζπκπιεξψλεη θη απηή θάηη αζηείν θαη ζηγά – ζηγά

αξρίζακε λα ιέκε θαη δπν θνπβέληεο παξαπάλσ. Γελ ζα

94

κπνξνχζε λα πεη θαλείο φηη γίλακε θαη θίινη πάλησο δελ

ήκνπλ πηα ν παληειψο αδηάθνξνο γη‟ απηήλ φπσο πξηλ.

Καζψο κάιηζηα ε δηπιαλή ηεο θαη ν Γηάλλεο ήηαλ

ζπλήζσο αθνζησκέλνη ζην κάζεκα, ζηξψλακε

θνπβεληνχια γηα δηάθνξα ζέκαηα, φζν βέβαηα

κπνξνχζακε λα κηιάκε ζηα πξψηα ζξαλία. Ζ θνπβεληνχια

θάπνηε ζπλερηδφηαλ θαη ζηνπο δηαδξφκνπο ή ηελ απιή

θαηά ην δηάιεηκκα θαη πξνο κεγάιε κνπ έθπιεμε

πεξηιάκβαλε θαη πην πξνζσπηθά ζέκαηα.

ια απηά ήηαλ θαιά θαη σξαία, αιιά ζε θακία

πεξίπησζε δελ ζα κπνξνχζα λα θαληαζηψ φηη ζα

κπνξνχζε λα κε ζεσξεί θαιή παξέα θαη πέξα απφ ην

ζρνιείν. Ήμεξα φηη ηα άββαηα ε Μαξίλα έβγαηλε κε ηνλ

Μάξθν ή (αλ ήηαλ ν κήλαο πνπ ηα είραλ ραιάζεη) κε δπν

ηξεηο θίιεο ηεο θαζψο θαη κε θάπνηεο παξέεο απφ ηε

γεηηνληά ηεο πνπ απαξηίδνληαλ θπξίσο απφ απνθνίηνπο.

Φαληαζηείηε ινηπφλ ηελ έθπιεμή κνπ φηαλ εθείλε δήηεζε

απφ κέλα λα βγνχκε νη δπν καο ην ζαββαηφβξαδν.

Ήηαλ κία Παξαζθεπή απφγεπκα, ηειεπηαία δηδαθηηθή

ψξα ηεο εβδνκάδαο. Δίρακε ΔΠ (ρνιηθφ Δπαγγεικαηηθφ

Πξνζαλαηνιηζκφ) θαη θπζηθά ην θαζεζηψο ήηαλ πνιχ

ραιαξφ. Ζ ζπλεζηζκέλε θνπβεληνχια γηλφηαλ θαλνληθή

θνπβέληα. ε θάπνηα ζηηγκή ε Μαξίλα κε ξψηεζε ηειείσο

αδηάθνξα:

«Ση ζα θάλεηο αχξην;».

«Γηαηί ηη είλαη αχξην;» απάληεζα απζφξκεηα θαη ηελ

έπηαζαλ ηα γέιηα.

«Αχξην είλαη άββαην. Με κνπ πεηο φηη θάζεζαη κέζα

ηα ζαββαηφβξαδα».

Φπζηθά εγψ δελ θαηάιαβα πνχ ην πήγαηλε.

95

«Σα ζπλεζηζκέλα. Μάιινλ ζηε Fever ζα ηε βγάινπκε

πάιη. Μπνξεί θαη θαλέλα ζηλεκά αιιά δελ παίδεη ηίπνηα

ηεο πξνθνπήο».

«Παίδεη εθείλν πνπ πήξε ηα ζθαξ…»

«Σν “Πέξα απφ ηελ Αθξηθή”. Ναη, δεχηεξε βδνκάδα.

Σν είδα ην πξνεγνχκελν άββαην».

Καη ακέζσο κεηά ε Μαξίλα είπε ηειείσο αδηάθνξα:

«Έιεγα, αλ ήζειεο λα βγαίλακε καδί θακηά βφιηα;».

πλήιζα απφηνκα ζαλ λα έθαγα ραζηνχθη θη έλησζα

ηνπο παικνχο κνπ λα επηηαρχλνπλ απφηνκα. Πξνζπάζεζα

λα αιιάμσ απηά πνπ κφιηο είπα ρσξίο φκσο λα

εμεπηειηζηψ ηειείσο δείρλνληαο φηη ζα παξαηνχζα

απηνκάησο ηα πάληα πξνθεηκέλνπ λα κε ράζσ ηελ

επθαηξία. Πήξα θη εγψ έλα αδηάθνξν χθνο θαη είπα:

«Οχηε εγψ έρσ θαλνλίζεη αθφκε ηίπνηα. Αλ ζέιεηο,

βγαίλνπκε».

«ίγνπξα δελ έρεηο θαλνλίζεη θάηη;»

«Ναη, ζνπ ιέσ».

«Καιχηεξα λα ζνπ ηειεθσλήζσ ην άββαην θαηά ην

κεζεκέξη;».

«Καιά, πάξε κε θαηά ην κεζεκέξη ηνπ αββάηνπ»,

είπα φζν πην ςχρξαηκα κπνξνχζα θαη είδα ηε Μαξίλα λα

πηάλεη ην ζηπιφ ηεο θαη λα γπξλά ηηο ζειίδεο ηνπ

πξφρεηξνπ ηεηξαδίνπ γηα λα βξεη έλα θελφ ρψξν.

«Λέγε».

«Ση πξάγκα;»

«Σν ηειέθσλφ ζνπ ξε παηδάθη κνπ», είπε θαη

ρακνγέιαζε.

Γηα ηέηνηα ςπρξαηκία κηιάκε! Σεο ην έδσζα θαη

έπεζα ζε βαζχ ζπιινγηζκφ. Καζψο κάιηζηα ε θαζεγήηξηα

καο έθαλε ηελ πνιινζηή παξαηήξεζε λα κε κηιάκε θαη ε

96

Μαξίλα γχξηζε κπξνζηά ηεο, εγψ άξρηζα λα εμεηάδσ

εθδνρέο:

Δθδνρή λνχκεξν 1 – ε πην αηζηφδνμε: Ζ Μαξίλα

ελδηαθεξφηαλ γηα κέλα. Ήηαλ απίζαλν, ήηαλ

εμσπξαγκαηηθφ, ήηαλ ηξειφ, αιιά ήηαλ κία εθδνρή.

«ηακάηα λα ζθέθηεζαη καιαθίεο», έιεγε ν ξεαιηζηήο

Άγγεινο ζηνλ νλεηξνπφιν Άγγειν, αιιά ν νλεηξνπφινο

Άγγεινο απαληνχζε φηη ε ληίβα δελ ζα ηα έθηηαρλε πνηέ

κε εκέλα, απηφ ήηαλ θαηά 99% βέβαην, αιιά ππήξρε θαη

ην 1% βάζεη ηνπ νπνίνπ ίζσο, απφ ηφηε πνπ γλσξηζηήθακε

θαιχηεξα, αλ φρη λα κε εξσηεχηεθε, ηνπιάρηζηνλ λα κε

ζπκπάζεζε. ην θάησ – θάησ κπνξεί λα βαξέζεθε ηνπο

σξαίνπο θαη αλεπίπεδνπο ζπκκαζεηέο θαη λα πξνηίκεζε

έλαλ πην πλεπκαηψδε (εγψ ήκνπλ απηφο, κε γειάηε) έζησ

θαη φρη ηφζν σξαίν.

Δθδνρή λνχκεξν 2 – ιίγν πην ξεαιηζηηθή: Ζ Μαξίλα

πνπ πξφζθαηα ηα μαλαράιαζε κε ην Μάξθν κε

ρξεζηκνπνηεί γηα λα ηνλ θάλεη λα δειέςεη. Δίλαη γλσζηφ

φηη νη εξσηεπκέλνη ηα ζπλεζίδνπλ θάηη ηέηνηα θνιπάθηα.

Αιιά πάιη θη απηφ θαίλεηαη απίζαλν. Αλ ήζειε λα θάλεη

ηνλ Μάξθν λα δειέςεη ζα επέιεγε θάπνηνλ ηζάμηφ ηνπ θη

φρη εκέλα. Κη απφ ηέηνηα παηδηά ππάξρνπλ άθζνλα ζηηο

παξέεο ηεο. Δηδάιισο δηαηξέρεη ηνλ θίλδπλν λα βάιεη ηα

γέιηα ν Μάξθνο θαη λα ηελ θνξφηδεπε: «Χξαίν γθφκελν

βξήθεο. Να ηνλ ραίξεζαη». ‟ απηή ηελ πεξίπησζε ε

Μαξίλα ζα θαηαιάβαηλε ην ηξαγηθφ ιάζνο θαη εγψ ζα

έραλα ηελ ειάρηζηε απηνεθηίκεζή κνπ. Τπήξρε βέβαηα ε

πεξίπησζε κηαο πην ηξαγηθήο θαηάιεμεο απηήο ηεο

εθδνρήο: ν Μάξθνο λα ηζηκπήζεη θαη λα δειέςεη

πξαγκαηηθά. ‟ απηή ηελ πεξίπησζε εγψ ζα γηλφκνπλ ην

θφθθηλν παλί γη‟ απηφλ θαη ηελ ηζαθαινπαξέα ηνπ θαη

97

πνηνο μέξεη ηη κε πεξίκελε κέρξη λα απνθνηηήζσ απφ ην

ιχθεην.

Δθδνρή λνχκεξν 3 – αθφκε πην ξεαιηζηηθή θαη ε πην

πηζαλή ηειηθά: Ζ Μαξίλα δελ είρε θαλνλίζεη ηίπνηα γηα ην

άββαην θαη ζθέθηεθε φηη δελ ζα ήηαλ άζρεκε ηδέα λα

έβγαηλε καδί κνπ. Φπζηθά κία ηφζν δεκνθηιήο θνπέια δελ

ζα έκελε κέζα ζαββαηφβξαδν, αιιά ίζσο λα ζθέθηεθε

απιά «θαη γηαηί φρη κε ηνλ Άγγειν πνπ κε θάλεη θαη

γειάσ;» ην θάησ – θάησ ζπρλφηαηα έθαλε παξέα κε έλα

ζσξφ καιάθεο, γηαηί φρη κε κέλα πνπ δελ πεξλνχζε θη

άζρεκα;

Καηέιεγα ζηελ εθδνρή 3, αιιά κεηά άξρηδαλ νη

ακθηβνιίεο ή κάιινλ νη ειπίδεο. Κη έηζη επέζηξεθα πάιη

ζηελ εθδνρή 1 θαη κεηά πάιη ζηε 2 θ.ν.θ. Σειηθά

ζηακάηεζα λα πξνβιεκαηίδνκαη αλαινγηδφκελνο φηη ηα

πξαγκαηηθά θίλεηξα ζα ηα θαηαιάβαηλα θαηά ηε δηάξθεηα

ηνπ ξαληεβνχ. Φπζηθά δελ ζα κνπ ηα έξηρλε ζηα ίζηα. Μία

θνπέια απηφ ην θάλεη ζπάληα, πνιχ πεξηζζφηεξν ε ληίβα,

πνπ γηα έλαλ εγσηζκφ δεη. Ίζσο φκσο λα κνπ έδηλε κε

πιάγην ηξφπν λα θαηαιάβσ φηη ππάξρεη θάπνην

ελδηαθέξνλ πέξα απφ ην θηιηθφ.

Ακέζσο κεηά ην ζρφιαζκα, εγψ θη ν Γηάλλεο

πεξηκέλακε ζηελ εμψπνξηα ηνπ ζρνιείνπ ηνλ Βαγγέιε. Κη

ελψ εθείλνο θιπαξνχζε αζχζηνια, εγψ ζθεθηφκνπλ ηηο

αληηδξάζεηο ηνπο θαη ηηο βιαθείεο πνπ ζα άθνπγα φηαλ ζα

ηνπο έιεγα γηα ην ξαληεβνχ. ε ιίγα ιεπηά πεξπαηνχζακε

θνπξαζκέλνη θαη νη ηξεηο πξνο ηα ζπίηηα καο. Ήηαλ ε ψξα

πνπ ζπλήζσο θαλνλίδακε πνχ ζα πάκε ην άββαην βξάδπ.

Βέβαηα ήηαλ πεξηηηή θνπβέληα αθνχ ελληά θνξέο ζηηο

δέθα θαηαιήγακε ζηα ίδηα. Δγψ πξφηεηλα ζηλεκά. Απηνί

ξσηνχζαλ ζε πνην έξγν. Δγψ, πνπ απφ ην γπκλάζην είρα

98

δείμεη ηελ θιίζε κνπ πξνο ηνλ πνηνηηθφ θηλεκαηνγξάθν,

ηνπο πξφηεηλα θάπνην απφ ηα ηξία πνπ παίδνληαλ ζηνπο

ηζάξηζκνπο θηλεκαηνγξάθνπο ηεο πφιεο. Απηνί, πνπ δελ

είραλ δείμεη θακία αλάινγε θιίζε, αληηδξνχζαλ, ιέγνληαο

φηη δελ βιέπνπλ ηέηνηα «θνπιηνπξηάξηθα». Δγψ

πξνζπαζνχζα λα ηνπο δειεάζσ ιέγνληάο ηνπο φηη έρεη θαη

ιίγε πεξηπέηεηα ή θαη ιίγε ηζφληα. Απηνί ξσηνχζαλ αλ

παίδεηαη θακία γλήζηα πεξηπέηεηα ή θαζαξή ηζφληα

(ελλννχζαλ εξσηηθφ γηαηί ζηα πνξλφ δελ καο έβαδαλ

αθφκε) θαη ηειηθά θαηαιήγακε ζηα ζπλεζηζκέλα. Δγψ

πήγαηλα κφλνο κνπ ζηελ πξψηε πξνβνιή, ζηηο έμη, λα δσ

θάπνην έξγν θαη ζπλαληηφκαζηαλ κεηά ζηελ πιαηεία θαηά

ηηο νρηψ, γηα λα πάκε φινη καδί ζην Fever γηα θαθέ.

Δθείλε ηελ Παξαζθεπή φκσο, εγψ πνπ μεθηλνχζα

ζπλήζσο ηε ζρεηηθή θνπβέληα δελ έθαλα ηελ αξρή. Οπφηε

πήξε ηελ πξσηνβνπιία ν Γηάλλεο ζέηνληαο ηελ ξεηνξηθή

εξψηεζε:

«Θα πάκε Fever αχξην;»

«Καη δελ πάκε», είπε ν Βαγγέιεο.

Δγψ κνχγθα. Ξαθληθά ν Γηάλλεο γπξλά πξνο ην κέξνο

κνπ θαη ξσηά:

«Παίδεη θαλέλα θαιφ έξγν;»

«Παίδεη αιιά δελ είλαη γηα ζαο», είπα εγψ θνθηά.

Απηνί παξαμελεχηεθαλ. Καλνληθά ζα έπξεπε λα ραξψ

κε ην ελδηαθέξνλ θαη λα αξαδηάζσ ππνζέζεηο ηαηληψλ,

εζνπνηνχο, ζθελνζέηεο θαη βξαβεία.

«Γηαηί δελ είλαη γηα καο ξε; Δίλαη κφλν γηα ηδηνθπΐεο

ζαλ εζέλα;» εμαλέζηε ν Βαγγέιεο.

«Ρε πξνζβνιέο πνπ αθνχκε θαη δελ ηνλ πιαθψλνπκε

ζηηο ζθαιηάξεο», ζπκπιήξσζε θη ν άιινο.

99

«Παίδεη έλα πνπ δηαδξακαηίδεηαη ζηελ Αθξηθή. Μία

ζπγγξαθέαο θιεξνλφκεζε έλα θηήκα, ν άληξαο ηεο ηελ

απαηά θη απηή ηα θηηάρλεη κε ην θίιν ηνπ θαη…»

«Άζε θαηάιαβα. Φαίλεηαη απφ καθξηά φηη είλαη

καιαθία», είπε ν Βαγγέιεο.

«Πήξε θαη πέληε ζθαξ», πξφζζεζα εγψ γηα λα κελ

ηνπο κείλεη θακία ακθηβνιία φηη πξφθεηηαη γηα θαζαξή

πνηφηεηα.

«Α, θαιά! ζθαξ δίλνπλ ζηηο καιαθίεο, κήπσο θαη

μεγειαζηεί θαλέλαο θαη ηα δεη, γηαηί αιιηψο δελ ζα

παηνχζε νχηε ε κάλα ηνπ ζθελνζέηε».

Έηζη κπξάβν.

«Καη ζηα άιια ηη παίδεη; Οχηε απηά δελ είλαη γηα

καο;» είπε ν Γηάλλεο.

Κνίηα λα δεηο πνπ ηνπο ήξζε ηψξα ε φξεμε γηα

ζηλεκά.

«Σα άιια δελ είλαη γηα κέλα», είπα εγψ.

Απαμίσζαλ λα κε ριεπάζνπλ.

«Σέινο πάλησλ. Πάκε θαηεπζείαλ Fever», είπε ν

Γηάλλεο.

Απνθάζηζα φηη ήηαλ ψξα λα ζθάζσ ην κεγάιν λέν.

«Δγψ κάγθεο δελ ζα κπνξέζσ αχξην».

Έθαλαλ θαη νη δχν παχζε πεξηκέλνληαο λα ζπλερίζσ

ηε θξάζε βάδνληαο «επεηδή…» θαη λα πξνζζέζσ ηελ

απαξαίηεηε δηθαηνινγία. Δγψ φκσο παξέκελα ζησπειφο,

κέρξη πνπ απνθάζηζε λα ξσηήζεη ν Βαγγέιεο:

«Γηαηί ξε ζπ; Ση έρεηο λα θάλεηο ζαββαηηάηηθα;»

«Έρσ θαλνλίζεη θάηη».

«Κάηη; Ση δειαδή;»

Απηφ είλαη πνπ δπζθνιεχνκαη λα ζαο πσ. Αιιά δελ

είκαη ηφζν ραδφο λα πηζηεχσ φηη ζα ηε γιπηψζσ έηζη

100

αλψδπλα, ρσξίο λα δψζσ πιήξε αλαθνξά.

«Θα βγσ, αιιά κε…κε άιινπο».

Γελ μέξσ πψο κνπ βγήθε απηφ ην «κε άιινπο» πνπ

εδψ πνπ ηα ιέκε ζήθσλε παξεμήγεζε. Σνπο έξηρλα έηζη

ζηα ίζηα. Ήηαλ ζαλ λα ηνπο έιεγα θαηάκνπηξα φηη δελ

γνχζηαξα ηελ παξέα ηνπο θη φηη ζα έβγαηλα κε θάπνηνπο

άιινπο (κε πνηνπο άξαγε ζα κπνξνχζα λα αληηθαηαζηήζσ

ηνπο θνιιεηνχο κνπ;) θαη κάιηζηα ηνπο έθηπλα ηφζν πνιχ

ψζηε, φρη κφλν βγαίλσ κε άιιε παξέα, αιιά δελ ζέισ λα

έξζνπλ θη απηνί καδί. Φπζηθφ ήηαλ λα πάξνπλ κία

έθθξαζε έθπιεμεο θη νξγήο ηαπηφρξνλα:

«Με άιινπο;»

«Με πνηνπο δειαδή;»

«ια ζέιεηε λα ηα καζαίλεηε».

«Γελ καο ηα ιέεη θαιά ν θηιαξάθνο καο…» είπε ν

Γηάλλεο ζηνλ Βαγγέιε.

Ξεθχζεμα.

«Γηα ηελ αθξίβεηα ζα βγσ κε άιινλ. Γελ είλαη

πνιινί».

«Πνηνο ηέινο πάλησλ;»

«Καη γηα αθφκε κεγαιχηεξε αθξίβεηα κε άιιε».

Κνηηνχζαλ ν έλαο ηνλ άιινλ θαη κάιινλ ζα

αλαξσηηφληαλ αλ ήηαλ Πξσηαπξηιηά.

«Με γπλαίθα; Πφηε ξε ζπ ρηχπεζεο γθφκελα θη εκείο

θνηκφκαζηε κε ηα ηζαξνχρηα; Μα γηα ηφζν κνπισρηφ δελ

ζε ήμεξα», εμαλέζηε ν Βαγγέιεο.

«Πξηλ αξρίζεηε ηηο καιαθίεο δειψλσ επζχο εμαξρήο

φηη δελ ηξέρεη ηίπνηα. Απιψο ζα βγνχκε λα πηνχκε έλα

θαθέ, ζαλ θίινη. Φί-ινη, θαηαιάβαηε;».

«Δληάμεη κεγάιε, πψο θάλεηο έηζη;» είπε ν Γηάλλεο.

Καη κεηά απφ ιίγα δεπηεξφιεπηα:

101

«Σνπιάρηζηνλ κπνξνχκε λα κάζνπκε πνηα είλαη, αλ

ηελ μέξνπκε».

«Σελ μέξεηε».

Γελ κηινχζαλ, κφλν κε θνηηνχζαλ. Με δπζθνιία δελ

μεθψληδαλ «άληε, πεο ηελ επηηέινπο, καο έπξεμεο». Ήηαλ

ε ψξα κεδέλ.

«Ζ Μαξίλα», ςηζχξηζα κέζα απφ ηα δφληηα κνπ.

Καλείο δελ άθνπζε ηίπνηα.

«Πνηα;» έθαλε ν Γηάλλεο.

«Κνπθφο είζαη;»

«Δγψ κηα ραξά αθνχσ. Δζχ θαηαπίλεηο ηηο ιέμεηο.

Γακψην, κε θαλέλα έθηξσκα ζα βγεηο θαη ληξέπεζαη ηφζν

πνιχ;»

Έθηξσκα, ε; Καιά, πεξίκελε λα δεηο ηη ζε πεξηκέλεη.

«Θέιεη θαη ξψηεκα; Αλ ήηαλ θακηά θαιή ζα

ληξεπφηαλ λα καο ηελ πεη;» ζηγνληάξεζε θη ν άιινο.

Δγψ θηαίσ πνπ καιαθίδνκαη θαη δελ ζαο ην ιέσ ζηα

ίζηα.

«Θα βγσ κε ηε Μαξίλα».

«Με ηε Μαξίλα;» θψλαμαλ θη νη δπν κε έλα ζηφκα.

Κη άξρηζαλ πάιη λα θνηηά ν έλαο ηνλ άιινλ ζαλ

θαζπζηεξεκέλνη.

«Πνηα Μαξίλα ελλνείο; Σελ Καξαληψλε;» είπε ηειηθά

ν Βαγγέιεο.

«Γελ μέξσ θακία άιιε, εθηφο απφ ηελ Αγία Μαξίλα».

«Θα βγεηο κε ηελ Μαξίλα;»

«Σν ΄πακε απηφ».

«Με ηελ Μαξίλα ηελ Καξαληψλε;»

«Κη απηφ ην είπακε».

Ήηαλ ψξα λα παξαδερζνχλ ηελ ήηηα ηνπο θαη λα

αξρίζνπλ ηελ άιιε θνπβέληα, απηή πνπ ήζεια λα

102

απνθχγσ. Ο Βαγγέιεο κε ρηχπεζε ζηελ πιάηε κε ηελ

παιάκε ηνπ.

«Μπξάβν ξε ζπ. Μεγάιε, ηη λα πσ! Έρεηο αλέβεη ζηελ

εθηίκεζή κνπ θαηαθφξπθα».

Δγψ άξρηζα λα δπζθνξψ αιιά απηφο ζπλέρηζε ζην

ίδην βηνιί:

«Θα κνπ πεηο ην κπζηηθφ ηεο επηηπρίαο ζνπ; Πψο ηελ

θαηάθεξεο;»

«Γελ ηελ θαηάθεξα. Απηή κνπ δήηεζε λα βγνχκε».

Ζ ηζηνξία είρε αξρίζεη πιένλ λα γίλεηαη επηζηεκνληθή

θαληαζία.

«Μαο δνπιεχεηο;» έθαλε ν Γηάλλεο.

«Γελ ζαο δνπιεχσ θαζφινπ. Απιά ε θνπέια δελ είρε

θαλνλίζεη ηίπνηα θαη κνπ είπε έηζη ζηελ πιάθα αλ ζέισ

λα…»

«Καη πάιη κπξάβν ξε κεγάιε. νπ είπα πφζν

αλέβεθεο ζηελ εθηίκεζή κνπ;»

«Κφςε ηηο καιαθίεο».

«Γηαηί καιαθίεο; Έια, άζε ηηο κεηξηνθξνζχλεο.

Υηχπεζεο ηε λνχκεξν έλα γθφκελα ηεο ηάμεο θαη…»

«Αθφκα θαιχηεξα. Γελ ηελ ρηχπεζε εθείλνο, εθείλε

ηνλ ρηχπεζε», επελέβε ν Γηάλλεο.

«Καλέλαο δελ ρηππήζεθε! αο είπα φηη δελ ηξέρεη

ηίπνηα. Θα βγνχκε γηα έλα θαθέ ζαλ θίινη θη απηφ ήηαλ

φιν. Κη ακθηβάιισ αλ ζα μαλαβγνχκε δειαδή».

Ο Βαγγέιεο σο πην εηδηθφο πεξί ηα εξσηηθά

(ηνπιάρηζηνλ έηζη ζεσξνχζε ηνλ εαπηφ ηνπ –ηξνκάξα

ηνπ!) έζπεπζε λα βάιεη ηα πξάγκαηα ζηε ζέζε ηνπο.

«ηάζνπ ιίγν ξε Άγγειε! Απφ πφηε ε Μαξίλα είλαη

θίιε ζνπ δειαδή;»

Ο Γηάλλεο έζπεπζε λα δψζεη έλα ρέξη βνεζείαο.

103

«Α, δελ ηα μέξεηο; Απφ ηφηε πνπ θάζηζε κπξνζηά καο,

φιν ράρα-κπνχρα είλαη κε ηνλ θχξην απφ „δσ».

«Χξαία θαη εζχ πηζηεχεηο φηη ζνπ πξφηεηλε λα βγείηε

επεηδή ζε βιέπεη ζαλ θίιν;»

«Αιιά;»

«Ση "αιιά" βξε ειίζηε! ε γνπζηάξεη ε θνπέια!»

«Ζ θνπέια γνχζηαξε, γνπζηάξεη θαη ζα γνπζηάξεη ηνλ

Μάξθν. Απηφ ην μέξνπλ φινη νη καζεηέο θαη νη θαζεγεηέο

θαη ν επηζηάηεο αθφκε θαη ηα δέληξα ζηελ απιή».

«Καιά, δελ πήξεο ρακπάξη φηη ηα ράιαζαλ!»

Καη κεηά ιέεη εκέλα ειίζην.

«Πιάθα καο θάλεηο ή έρεηο ιαιήζεη ηειείσο; Απηνί ηα

θηηάρλνπλ ηνπο δπγνχο κήλεο θαη ηα ραιάλε ηνπο κνλνχο».

«Πνιχ σξαία. Καη ηνπο κνλνχο κήλεο ηελ είδεο λα

βγαίλεη κφλε ηεο κε θάπνηνλ άιιν; Ή κε ηηο θίιεο ηεο ζα

βγαίλεη ή κε θάηη θινχθιεδεο, πάλησο κε κεγάιε παξέα.

Δγψ δελ ηελ είδα πνηέ λα βγεη δεπγάξη κε θάπνην θίιν».

Δίρε θάπνην δίθην βέβαηα. Σν είρα ζθεθηεί θη εγψ

απηφ, αιιά ήζεια λα ηνλ θνληξάξσ γηα λα δηαπηζηψζσ φηη

δελ ήηαλ ν επζεβήο πφζνο κνπ. Με θνιάθεπε λα

ππνζηεξίδεη θαη θάπνηνο άιινο ηελ εθδνρή λνχκεξν 1.

«Καη πνχ μέξεηο φηη δελ βαξέζεθε απηή ηελ

θαηάζηαζε κε ηνλ Μάξθν; Μπνξεί λα ηνλ μέγξαςε

ηειείσο θαη ηξαβάεη γη‟ αιινχ», πξφζζεζε ν Βαγγέιεο.

«Μπνξεί. Μπνξεί φκσο θαη φρη. Δγψ άιιν ζθέθηνκαη.

ηη κπνξεί λα ζέιεη λα ηνλ θάλεη λα δειέςεη».

«Καη πνχ ζα ην κάζεη ν Μάξθνο φηη βγήθαηε γηα λα

δειέςεη;»

«Ξέξσ γσ… άββαην βξάδπ είλαη, θφζκνο πνιχο

θπθινθνξεί, κπνξεί λα καο δεη θάπνηνο απφ ηελ ηάμε. Κη

εκείο θάζε άββαην πνπ βγαίλνπκε φιν θαη θάπνηνλ

104

ζπκκαζεηή ζα ηξαθάξνπκε; ην θηλάιε κπνξεί λα ηνπ ην

πεη ε ίδηα».

«Ση λα πεη ε ίδηα;» επελέβε ηψξα ν Γηάλλεο «Ξέξεηο

Μάξθν, βγήθα πξνρηέο κε ηνλ Άγγειν, αιιά επεηδή

ρακπάξη δελ πήξεο ζην ιέσ λα δειέςεηο».

Υαράληζαλ θη νη δπν κε ηελ θξπάδα ηνπ Γηάλλε.

«Ξέξσ „γσ κσξέ, κπνξεί λα ην αλαθέξεη δήζελ

ηπραία, κπνξεί λα βάιεη θακηά θίιε ηεο λα ην αλαθέξεη

επίζεο δήζελ ηπραία, μέξσ „γσ…»

«Δγψ δελ λνκίδσ φηη ζέιεη λα ζε θάλεη λα δειέςεηο»,

γλσκάηεπζε ν Βαγγέιεο.

«Οχηε εγψ ην λνκίδσ», ζπκθψλεζε ν Γηάλλεο.

Μέρξη εθείλε ηε ζηηγκή δελ είρα ζθεθζεί αλ κε

ζχκθεξε λα κείλεη ην φιν ζέκα κπζηηθφ ή αληηζέησο λα ην

κάζνπλ φζν πεξηζζφηεξνη γίλεηαη. ηελ πξψηε πεξίπησζε

ζα είρα ην θεθάιη κνπ ήζπρν γηα ζπλέπεηεο απφ πιεπξάο

Μάξθνπ. Αλ φιε απηή ε ηζηνξία δελ ζήκαηλε ηίπνηα γηα

ηε Μαξίλα θαη δελ νδεγνχζε πνπζελά, ίζσο ήηαλ

θαιχηεξα λα κε καο έβιεπε θαλείο. Αιιά απφ ηελ άιιε

θάηη κέζα κνπ επαλαζηαηνχζε. Γελ θπθινθνξείο θάζε

κέξα κε ηε ληίβα ηεο ηάμεο. Ση γνχζην ζα έρεη αλ ην μέξεηο

κφλν εζχ θη εθείλε (άληε θαη νη δπν θνιιεηνί ζνπ).

Δμάιινπ, αλ καζαίλνληαλ ην πξάγκα, ζα αλέβαηλαλ

θαηαθφξπθα νη κεηνρέο κνπ ζην γπλαηθφθνζκν ηνπ

ζρνιείνπ. Με ηε Μαξίλα κπνξεί λα κε γηλφηαλ ηίπνηα,

αιιά φιν θαη θάπνηα ζπκκαζεηξηνχια ζα έθαλε ηνλ

απιντθφ ζπιινγηζκφ ζην απιντθφ θεθαιάθη ηεο: Αθνχ ε

Μαξίλα βγαίλεη καδί ηνπ έμσ ζαββαηφβξαδν, ζα αμίδεη

θάηη παξαπάλσ απφ απηφ πνπ δείρλεη.

«Σέινο πάλησλ. Θα δσ πψο ζα θεξζεί, ηη ζα κνπ πεη

θαη απφ θεη θαη κεηά ζα βγάισ θάπνηα ζπκπεξάζκαηα.

105

Διπίδσ ηνπιάρηζηνλ».

«Καιά κελ πεξηκέλεηο λα ζνπ ηα ξίμεη ζηα ίζηα

θηφιαο».

Απηφ νπσζδήπνηε μεπεξλνχζε θαη ηελ πην ηξειή

πξνζδνθία κνπ. Ο Βαγγέιεο, μαθληθά, ζηακάηεζε κνπ

έζθημε κε ην ρέξη ηνπ ηνλ ψκν θαη θνηηψληαο κε κε έλα

δηαπεξαζηηθφ βιέκκα, κνπ είπε:

«Δγψ έλα έρσ λα ζνπ πσ: φξκα».

«Ση “φξκα” ξε ειίζηε! Να ηεο θάλσ πξφηαζε ελλνείο

ή λα ηε ρνπθηψζσ;».

«Δ, απ‟ έμσ – απ‟ έμσ ηνπιάρηζηνλ».

«Να ηε ρνπθηψζσ απ‟ έμσ – απ‟ έμσ;»

Ήηαλ ζεηξά κνπ λα ηνπο θάλσ λα ραραλίζνπλ.

«Ρε παηδάθη κνπ λα ηεο δψζεηο λα θαηαιάβεη φηη

ππάξρεη ελδηαθέξνλ εθ κέξνπο ζνπ».

Σψξα ζα αλαξσηηέζηε ζε πνην ελδηαθέξνλ

αλαθεξφηαλ ν Βαγγέιεο θαη πφηε έδεημα εγψ ελδηαθέξνλ

γηα ηε Μαξίλα. Γελ έρεη ζεκαζία πφζν ελδηαθέξνλ είρεο

ζην παξειζφλ γηα ηελ ληίβα. Απφ ηε ζηηγκή πνπ

ελδηαθέξεηαη ε ληίβα γηα ζέλα, ζεσξείηαη απηνλφεην φηη

εζχ ζα αληαπνθξηζείο παξακεξίδνληαο απηνκάησο

νπνηεζδήπνηε ζπλαηζζεκαηηθέο ππνζέζεηο ζε απαζρνινχλ.

Δθηφο αλ έρεηο καιάθπλζε εγθεθάινπ. Καλείο δελ πεηάεη

ηέηνηα ηχρε ζηα ζθνππίδηα. Καλείο δελ θηχλεη ηελ ληίβα.

Καλφλαο απαξάβαηνο. Γηαθνξεηηθά κπνξείο λα επαίξεζαη

φηη είζαη εθείλνο πνπ απνθαζήισζε ηελ ληίβα θαη ηελ

έξημε απφ ηνλ ςειφ ηεο ζξφλν, αιιά παξάιιεια θεξδίδεηο

ηνλ ηίηιν ηνπ παλειίζηνπ.

«Φπρξαηκία ξε παηδηά. Δίπε ε θνπέια κηα θνπβέληα

λα βγνχκε θαη εγψ ακέζσο λα επσθειεζψ; Θα ηξνκάμεη

ην κάηη ηεο».

106

«Ρε φξκα ζνπ ιέσσσσ».

Ση σξαίνο πνπ είζαη θίιε κνπ Βαγγέιε. Δζέλα δελ

ζνπ θνζηίδεη ηίπνηα λα νξκήζσ θαη λα θάσ ηα κνχηξα

κνπ. Μεηά ζα γειάο καδί κε ην Γηάλλε θαη, μερλψληαο

απηά πνπ κε ζπκβνχιεπεο, ζα θνξντδεχεηο ηελ αθέιεηά

κνπ. Δγψ φκσο έρσ λα ζθεθηψ ηελ πξνζσπηθή κνπ

αμηνπξέπεηα. Αλ θάλσ θακία αςπρνιφγεηε ελέξγεηα θαη ε

Μαξίλα κε βιέπεη ζαλ θίιν θαη ηίπνηα παξαπάλσ, άληε

κεηά λα δσ πψο ζα ηελ μαλαδψ ζηα κάηηα κνπ. Θα

ζθέθηεηαη φηη δελ κπνξεί ε θαθνκνίξα λα θεξζεί θαιά ζε

θάπνηνλ θη ακέζσο απηφο πάεη λα ηελ βγάιεη γθφκελα.

Πνηα; Σελ ληίβα. Πνηνο; Ο Άγγεινο. Άζε πνπ ζα

θπθινθνξήζεη ζηελ ηάμε φηη ηα έξημα ζηε Μαξίλα θαη ζα

κε έρνπλ ίζα θη φκνηα κε ηνλ βιάθα ηνλ Σξχθσλα πνπ αληί

λα θνηηάμεη ηα ράιηα ηνπ ζηνλ θαζξέθηε νλεηξεχεηαη φηη

κηα κέξα ζα ηα θηηάμεη κε ηε Μαξίλα.

Πάλησο ην βξάδπ εθείλεο ηεο Παξαζθεπήο, φηαλ

έπεζα λα θνηκεζψ δελ κπφξεζα λα απνθχγσ

ζνπξξεαιηζηηθά φλεηξα. Δγψ θαη ε Μαξίλα –παλέκνξθνη

θη νη δπν– κηινχζακε ηξπθεξά ζηελ θαθεηέξηα θξαηψληαο

ν έλαο ην ρέξη ηνπ άιινπ, θνηηάδνληαο ν έλαο ηνλ άιιν

ζηα κάηηα. Λέγακε γηα ηελ αγάπε καο, πιάζακε φλεηξα γηα

ην κέιινλ, απνξνχζακε κάιηζηα πνπ αξγήζακε ηφζν πνιχ

λα βξεη ν έλαο ηνλ άιινλ. Δγψ βέβαηα θαη απφ ηελ πξψηε

κέξα ζην ιχθεην λα κνπ ζθχξηδε ζα έηξερα ζαλ ην

ζθπιάθη, θπξίσο απηή απνξνχζε πψο έραλε ηφζν θαηξφ

ηελ ψξα ηεο θαη δελ θαηάιαβε πφζν θαιφο ήκνπλ (ζε ηη

αθξηβψο δελ μέξσ, ξσηήζηε ηε Μαξίλα). ην ηέινο ηεο

βξαδηάο πεξλνχζακε απφ έλα ζθνηεηλφ πάξθν θαη

θαζφκαζηαλ ζε έλα απφκεξν παγθάθη. Σεο έιεγα ηξπθεξά

ιφγηα αγάπεο πνπ ζα δήιεπε θαη λνκπειίζηαο πνηεηήο, ηελ

107

έζθηγγα πάλσ κνπ θη απηή παξαδηλφηαλ κε εδνλή ζηελ

αγθαιηά κνπ. Ολεηξεπφκνπλ ην ζεζπέζην πξνζσπάθη ηεο

λα πιεζηάδεη ζην δηθφ κνπ κε θιεηζηά ηα κάηηα θαη

κηζάλνηρηα ηα ζαξθψδε ρείιηα ηεο θαη αλαζηέλαδα. Σφζν

πνιχ αλαζηέλαδα πνπ ε κάλα κνπ, πεξαζηηθή γηα

ηνπαιέηα, κπήθε ζην δσκάηηφ κνπ θαη κε ξψηεζε αλ

έθαγα ηίπνηα πνπ κε πείξαμε θαη βνγθάσ έηζη. Κάπνπ εθεί

μχπλεζε ν άιινο Άγγεινο, ν πξνζγεησκέλνο, ν ξεαιηζηήο

θαη κε κάισζε:

«Ση θάζεζαη θαη ζθέθηεζαη ξε καιάθα».

Αιιά πάιη είπα –δειαδή ν νλεηξνπφινο Άγγεινο– φηη

δελ ζα θηάζσ ζην ζεκείν λα ινγνθξίλσ θαη ηα φλεηξά

κνπ. Μπνξεί φια απηά λα κε γίλνπλ πνηέ πξαγκαηηθφηεηα,

αιιά δελ ζα ηα εμνβειίζσ θη απφ ηηο ζθέςεηο κνπ. Καη

άξρηζα λα γδχλσ αξγά – αξγά ηε Μαξίλα πνπ κε πληρηά

βνγθεηά έδεηρλε φηη αλππνκνλνχζε λα ηεο βγάισ θαη ην

ηειεπηαίν εζψξνπρν.

Πέξα απφ ην θξπθφ λφεκα ηεο πξφηαζεο ηεο Μαξίλαο

γηα ηε ζαββαηηάηηθε έμνδν θαη ην κέγα εξψηεκα αλ

ελδηαθεξφηαλ γηα κέλα, ππήξρε θη έλα άιιν κεγάιν ζέκα

πξνο επίιπζε: Ση ζα θνξνχζα ζην ξαληεβνχ; Δπξφθεηην

γηα θεθαιαηψδεο δήηεκα.

Δγψ αλήθα ζηνπο «παιηνξνθάδεο» θαη πηνζεηνχζα

έλα θψδηθα ελδπκαζίαο, ν νπνίνο, αλ θαη δελ ήηαλ ηφζν

αθξαίνο φπσο ησλ «θξηθηψλ» ή ησλ «ρεβηκεηαιάδσλ»,

ζίγνπξα δελ πιεζίαδε θαζφινπ ηνπο «θπξηιέδεο» ζηνπο

νπνίνπο αλήθε ε Μαξίλα. Ζ εκθάληζή κνπ ζην ξαληεβνχ

κε μεβακκέλν ηδηλ, θαξδηά θνχηεξ κπινχδα θαη πάληλα

παπνχηζηα ζα ήηαλ ζαθήο εθδήισζε ειηζηφηεηαο. Μφιηο

κε έβιεπε ε Μαξίλα, ζα πξνθαζηδφηαλ μαθληθή αδηαζεζία

θαη ζα επέζηξεθε ζην ζπίηη ηεο ηξέρνληαο. Γελ ππήξρε

108

άιιε ιχζε: άββαην πξσί έπξεπε λα βγσ γηα ςψληα. Σελ

Παξαζθεπή ην βξάδπ, κφιηο γχξηζα ζην ζπίηη απφ ην

ζρνιείν, έπηαζα ηε κάλα κνπ θαη ηεο δήισζα φηη ην

επφκελν πξσί ρξεηαδφκνπλ έλα αμηνζέβαζην πνζφ γηα λα

αγνξάζσ ξνχρα.

«Μα αθνχ έρεηο ξνχρα», κνπ είπε «θαη παληειφληα,

θαη κπινχδεο θαη παπνχηζηα».

«Ναη, αιιά ηψξα ζέισ θαιά ξνχρα».

«Γειαδή πφζν θαιά;» κνπ απάληεζε κε κία ππνςία

φηη ελλννχζα αθξηβά.

«Κπξηαθάηηθα πνπ ιεο θη εζχ. Γελ ζπκάζαη ηηο

πξνάιιεο πνπ ήηαλ ν γάκνο ηεο Διέλεο θαη εγψ δελ είρα ηη

λα βάισ;»

«Αθνχ παο θαη αγνξάδεηο απηά ηα ηζφιηα πνπ θνξάλε

νη αιήηεο».

Δγψ βξήθα έδαθνο λα ζηήζσ ηα επηρεηξήκαηά κνπ.

«Δίδεο; Πάληα δελ κνπ έιεγεο λα παίξλσ θαη θαλέλα

ξνχρν ηεο πξνθνπήο;»

«Καη πψο ζνπ ήξζε ηψξα; Παληξεχεηαη θαλείο;»

Σειηθά δέρζεθε λα κεζνιαβήζεη ζηνλ παηέξα. Απηφο

ήηαλ θπζηθά ν απφιπηνο δηαρεηξηζηήο ηνπ νηθνγελεηαθνχ

πξνυπνινγηζκνχ, αιιά αλ ν νηθνλνκηθφο ζχκβνπινο –ε

κάλα κνπ– ηνπ δεηνχζε επίκνλα θάπνην θνλδχιη, ζπλήζσο

ππνρσξνχζε. Σν θαθφ ήηαλ φηη δελ ππήξραλ θαη πνιιά

ρξήκαηα ζην ζπίηη αθνχ ήηαλ ηέινο ηνπ κήλα θαη δελ

είραλ θαηαβιεζεί αθφκε νη κηζζνί. Μεηά απφ

ελδνγνλετθέο δηαβνπιεχζεηο ε κεηέξα κνπ κνχ αλήγγεηιε

φηη ε δαπάλε εγθξίζεθε αιιά ην πνζφ ζα θαηαβαιιφηαλ

ηε Γεπηέξα. ην ζπίηη ππήξραλ κφλν θάηη ςηιά, ππφινηπα

ηνπ παηξηθνχ κηζζνχ θαη ε δφζε ηνπ ςπγείνπ θαη ηνπ

πιπληεξίνπ πνπ ζα έπξεπε λα πιεξσζεί ηε Γεπηέξα ην

109

πξσί. Πψο λα ηεο εμεγήζσ φηη ηε Γεπηέξα ήηαλ πνιχ

αξγά; θέθηεθα πξνο ζηηγκήλ λα ηεο πσ ηελ αιήζεηα. ηη

πξφθεηηαη λα βγσ ξαληεβνχ κε θνξίηζη απφ «θαιή»

νηθνγέλεηα θη φηη δελ είλαη ζσζηφ λα πάσ ληπκέλνο ζαλ

ξεκάιη θαη λα ξεδηιεπηνχκε νηθνγελεηαθψο. Σφηε ζίγνπξα

ζα ζθνχπηδε αθφκε θαη ηα θέξκαηα πνπ έπεζαλ θάησ απφ

ηνλ θαλαπέ γηα λα ζπκπιεξψζεη ην πνζφ. Μεηά φκσο ζα

είρακε άιια… Θα κε ξσηνχζε γη‟ απηήλ θαη ζα ηε

ζεσξνχζε ππεχζπλε πνπ δελ δηάβαδα (θπζηθά εγψ

δηάβαδα, αιιά φρη αξθεηά θαηά ηε γλψκε ηνπο). Καη λα

πεηο φηη ηελ είρα γθφκελα;

Σειηθά ηελ έπεηζα λα κνπ δψζεη ηα ιεθηά θαη λα

ζηεζεί ζηελ νπξά ηεο ηξάπεδαο ηε Γεπηέξα ην πξσί γηα λα

θάλεη αλάιεςε γηα ηε δφζε ησλ ειεθηξηθψλ. ηε ζθέςε

φηη ζα κε δεη ληπκέλν κε ξνχρα ηεο πξνθνπήο, φπσο φια

ηα θαιά παηδηά, δέρζεθε λα ππνζηεί θη απηή ηε ζπζία.

Έηζη ινηπφλ, ηελ άιιε κέξα, άββαην ζηηο νθηψ θαη

κηζή ην πξσί, ήκνπλ ζηελ αγνξά θαη θνηηνχζα ζηηο

βηηξίλεο, ελψ νη ππάιιεινη αθφκε ζθνπγγάξηδαλ. Ήηαλ

εμαηξεηηθά δχζθνιν ην έξγν κνπ. πλεζηζκέλνο λα

ςσλίδσ άιινπ είδνπο ξνχρα απφ άιια καγαδηά, αθελφο

δελ ήμεξα ηη αθξηβψο έπξεπε λα αγνξάζσ, αθεηέξνπ

αηζζαλφκνπλ έλα είδνο ληξνπήο γη‟ απηφ πνπ έθαλα.

Γίζηαδα λα κπσ ζε καγαδηά πνπ πνπινχζαλ θπξηιέ ξνχρα,

ιεο θαη ν πσιεηήο ζα κε αλαγλψξηδε θαη ζα κνπ έιεγε:

«Δζχ Άγγειε, ζέιεηο λα αγνξάζεηο ηέηνηα ξνχρα; Έγηλεο

θπξηιέο ινηπφλ; Ξεπνπιήζεθεο εληειψο; Νηξνπή ζνπ!»

Φπζηθά δελ ζα κπνξνχζα λα πάξσ θάηη ζαλ απηά πνπ

θνξνχζα ζπλήζσο, απφ ηελ άιιε φκσο δελ ζα ήηαλ

θξφληκν λα κεηαπεδήζσ ζην εληειψο αληίζεην

ζηξαηφπεδν. αθάθη, γξαβάηα, δαθέηα ή γηιέθν θαη ηέηνηεο

110

αεδίεο δελ ζα θνξνχζα γηα θακηά Μαξίλα ζ‟ απηφλ ηνλ

θφζκν. Δθηφο απηνχ θαη ε ίδηα ήμεξε θαιά πψο ληχλνκαη

θαη αλ κε έβιεπε μαθληθά κπξνζηά ηεο ζαλ γακπξφ ζα ηελ

έπηαλαλ ηα γέιηα. Έπξεπε λα βξσ ινηπφλ ηε ρξπζή ηνκή.

Πνηα ήηαλ απηή φκσο; Καηέιεμα ζε έλα πθαζκάηηλν

παληειφλη ζθνχξνπ κπιε ρξψκαηνο θαη κία κπεδ ζπνξ

κπινχδα κε γηαθά θαη ηξία θνπκπάθηα. ηα παπνχηζηα

ήηαλ πην εχθνια ηα πξάγκαηα. Έλα ζπνξ θαθέ δεπγάξη ζα

ηαίξηαδε ζαπκάζηα θαη ζίγνπξα ζα ην θνξνχζα θαη κεηά

ηελ έμνδφ κνπ κε ηε Μαξίλα. Δπηπρήο κε ηηο επηινγέο κνπ

θαη κε ηηο ηζάληεο ζηα ρέξηα, πήξα ην δξφκν ηεο

επηζηξνθήο. Σν βξάδπ θαη θαιά ζα ήκνπλ ληπκέλνο θαη

δελ είρα μεπνπιήζεη ηειείσο ηα ελδπκαηνινγηθά κνπ

πηζηεχσ.

ην δξφκν ζθέθηεθα φηη θαιφ ζα ήηαλ λα έθνβα θαη

ιίγν ηα καιιηά κνπ. Δίρα κφιηο δπφκηζε κήλεο πνπ

θνπξεχηεθα θαη κάιηζηα ε θφκε κνπ κφιηο πνπ θάιππηε

ην ζβέξθν (φρη νιφθιεξν). Ήηαλ κεγάιε ζπζία αθνχ κε

αλππνκνλεζία ηα πεξίκελα λα καθξχλνπλ ηφζν θαηξφ,

αιιά θαληάζηεθα φηη ζα ήηαλ αηαίξηαζηα ηα καθξηά

καιιηά κε ηα θαηλνχξγηα κνπ ξνχρα. Έηζη πέξαζα απφ ηελ

αγαπεκέλε κνπ θνκκψηξηα, ε νπνία παξαμελεχηεθε πνπ

κε είδε ζε ηφζν ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. Σεο έδσζα

απζηεξέο νδεγίεο λα κε κνπ ηα πάξεη πνιχ, θπξίσο «λα

κνπ ηα ηζηψζεη ιίγν».

Σν κεζεκέξη έπεζε ην ηειεθψλεκα απφ ηε Μαξίλα

πνπ επηβεβαίσλε φηη ζηηο νθηψ ζα ζπλαληηφκαζηαλ ζηελ

θεληξηθή πιαηεία. Μηζή ψξα πξηλ απφ ην ξαληεβνχ,

θξεζθνπιπκέλνο, θφληξα μπξηζκέλνο, θαινρηεληζκέλνο

θαη ληπκέλνο κε ηα θαηλνχξγηα κνπ ξνχρα, θακάξσλα ηνλ

εαπηφ κνπ κπξνζηά ζην κεγάιν θαζξέθηε ηεο

111

θξεβαηνθάκαξαο, πξνζπαζψληαο λα ζθεθηψ αλ

ρξεηαδφηαλ θάπνηα ηειεπηαία πηλειηά απηφ ην

αξηζηνχξγεκα. Δθαηνληάδεο θνξέο είρα ζηεζεί κπξνζηά

ζηνλ θαζξέθηε ξσηψληαο ηνλ εαπηφ κνπ αλ κπνξψ λα

ζπγθηλήζσ κία φκνξθε θνπέια, αιιά πξψηε θνξά

έπαηξλα κία μεθάζαξε, θαηαθαηηθή απάληεζε.

Δθείλε ηε ζηηγκή ηεο απηνέμαξζεο, άθνπζα ην

θνπδνχλη λα ρηππά, ρσξίο λα ελδηαθεξζψ πεξαηηέξσ. ε

ιίγα δεπηεξφιεπηα, φκσο, ε πφξηα ηνπ δσκαηίνπ άλνημε

θαη μεπξφβαιε ην θεθάιη ηεο κεηέξαο κνπ, αλαγγέιινληάο

κνπ φηη ήξζαλ νη θίινη κνπ.

«Οη θίινη κνπ;» έθαλα εγψ κε έθπιεμε.

«Γηαηί ζνπ θαίλεηαη παξάμελν; Γελ ζα βγεηο κε ηα

παηδηά;» απάληεζε κε κηα κηθξή δφζε απνξίαο ζην

πξφζσπφ ηεο.

Γαγθψζεθα κε ηε γθάθα κνπ θαη ρσξίο λα ηεο

απαληήζσ, θαηεπζχλζεθα πξνο ην ζαιφλη, φπνπ κε

πεξίκελε ν Γηάλλεο κε ην Βαγγέιε. Έθιεηζα θαιά πίζσ

κνπ ηελ πφξηα. Μφιηο κε είδαλ έβαιαλ ηα γέιηα θη

άξρηζαλ ηηο γλσζηέο καιαθίεο ηνπο :

«Πσ, πσ, νκνξθηέο!»

«Οχηε γακπξφο έηζη!»

«Καιά, ε! Μφιηο ζε δεη ε δηθηά ζνπ ζα πάζεη πιάθα».

«Ρε ζπ, εδψ θνληεχσ λα ηνλ εξσηεπηψ εγψ».

Ήζεια λα ηνπο πηάζσ ην ιαξχγγη θαη λα ην ζηξίςσ.

Γελ έραλαλ θακία επθαηξία γηα ραβαιέ ηειηθά.

«Ση δνπιεηά έρεηε εδψ;» ηνπο ξψηεζα αγελέζηαηα.

«Ήξζακε λα ζνπ δψζνπκε ηελ επρή καο».

«Κφςηε ην δνχιεκα θαη θνπαλήζηε ηελ, γηα λα κε ζαο

δψζσ θη εγψ ηελ θαηάξα κνπ».

112

Ο Βαγγέιεο κε θνηηνχζε κε έλα βιέκκα πνπ ην

θαηέηαμα ακέζσο ζηα «εηξσληθά».

«Ση έγηλε Άγγειε; Γίλακε θπξηιέδεο μαθληθά;» κνπ

είπε επηβεβαηψλνληαο ην βιέκκα.

«Δ, φρη θαη θπξηιέο, επεηδή έβαια κηα κπινχδα ηεο

πξνθνπήο».

Έλησζα λα θνθθηλίδσ. Ήηαλ ζαλ λα κε έπηαζαλ λα

θάλσ θάηη απαγνξεπκέλν. ε αηέιεησηεο σο ηφηε

ζπδεηήζεηο καο, ππεξαζπηδφκνπλ ηηο ελδπκαηνινγηθέο κνπ

πξνηηκήζεηο κε ζζέλνο θαη ηψξα απνδείθλπα φηη ε

απεηξνειάρηζηε πηζαλφηεηα λα βγάισ γθφκελα αξθνχζε

γηα λα απαξλεζψ κεκηάο φ,ηη πίζηεπα. Παξ‟ φια απηά

ακχλζεθα:

«Καη ηη λα θνξνχζα ξε; Με ηε Μαξίλα ζα βγσ».

Δπηπρψο ν Βαγγέιεο έδεημε θαηαλφεζε.

«Δλλνείηαη, ξε ζπ. Ήζεια λα ζνπ ην πσ θηφιαο, λα

κελ παο ζαλ ιέηζνο».

Μεηά ηνπο έδεημα ηελ πφξηα, φζν πην επγεληθά

κπνξνχζα, ιέγνληαο φηη έπξεπε λα θχγσ. Απηνί φκσο δελ

έιεγαλ λα απνρσξήζνπλ αλ δελ εμαληινχζαλ φιεο ηηο

θξπάδεο:

«Δίπεο ζηε κάλα ζνπ λα κε ζε πεξηκέλεη ζήκεξα;»

«Καπφηεο πήξεο καδί ζνπ;»

«Να ζνπ δαλείζνπκε γηα μελνδνρείν;»

ην ηέινο, ζρεδφλ ηνπο έζπξσρλα γηα λα θχγνπλ.

Δίρα θνπξαζηεί. Αλ θαληαδφκνπλ φηη γηα έλα

θσινξαληεβνχ –θαη κάιηζηα κε αβέβαηε θαηάιεμε– ζα

έηξσγα ζηε κάπα φιε απηή ηε θαζαξία, ην άγρνο, ηα

έμνδα, ηα εξσηήκαηα, ην δνχιεκα, ζα έιεγα ζηελ Μαξίλα

έλα πειψξην «φρη» θαη αο θέξδηδα ηνλ ηίηιν ηνπ αξρηβιάθα

ηνπ ζρνιείνπ.

113

Μηζή ψξα αξγφηεξα είρα μεράζεη φ,ηη ηξάβεμα σο

ηφηε. ιε ε ηαιαηπσξία έγηλε αηκφο, ηε ζηηγκή αθξηβψο

πνπ ην αζηηθφ ιεσθνξείν ζηακαηνχζε δέθα κέηξα απφ

εθεί φπνπ ήκνπλ ζηεκέλνο. Σε ζηηγκή πνπ είδα ηε

Μαξίλα, πεξηζζφηεξν φκνξθε απφ πνηέ, κία νπηαζία, κία

κνχζα, κία ζεά, λα θαηεβαίλεη ηα ζθαιηά ηνπ ιεσθνξείνπ,

λα ξίρλεη κία δηεξεπλεηηθή καηηά ηξηγχξσ, λα κε βιέπεη,

λα κνπ ρακνγειά θαη λα θαηεπζχλεηαη πξνο ην κέξνο κνπ.

Μνπ θαηλφηαλ ζαλ εθείλεο ηηο κνηξαίεο γπλαίθεο πνπ

θηλνχληαλ ζε αξγή θίλεζε ζηηο δηαθεκίζεηο ησλ

γπλαηθείσλ απνζκεηηθψλ, αλέκειεο θαη αδηάθνξεο γηα ηελ

αλαζηάησζε πνπ ζθνξπνχλ γχξσ ηνπο. Έγηλε ηφζν

φκνξθε γηα λα βγεη καδί κνπ; Απηφ ζεψξεζα φηη ήηαλ έλα

πξψην θαιφ ζεκάδη γηα ην πνχ πήγαηλε ην πξάκα. Σν

δεχηεξν θαιφ ζεκάδη ήξζε φηαλ, αθνχ κε ραηξέηεζε, κε

θνίηαμε έθπιεθηε θαη κε ξψηεζε πνχ έθξπβα ηελ νκνξθηά

κνπ ηφζν θαηξφ. Κφκπιαξα ηφζν πνιχ πνπ δελ ηεο έθαλα

θη εγψ κε ηε ζεηξά κνπ έλα θνκπιηκέλην.

Σξίην ζεκάδη δελ ήιζε. Αληηζέησο, ζην πξψην

δεθάιεπην ε Μαξίλα έθαλε κία δήισζε, πνπ δελ ζπκάκαη

αθξηβψο, αιιά ην λφεκα ήηαλ φηη είλαη σξαία λα έρεηο έλα

θίιν λα κπνξείο λα βγαίλεηο καδί ηνπ, λα ηνπ κηιάο άλεηα,

ρσξίο λα ζέιεη λα επσθειεζεί. Αλ ην είπε επίηεδεο ή

ηπραία δελ μέξσ, αιιά γηα κέλα ήηαλ ζαθήο ράξαμε ησλ

νξίσλ ζηα νπνία κπνξνχζα λα θηλεζψ θαη κία

πξνεηδνπνίεζε φηη δελ ζα έπξεπε λα ηξέθσ ειπίδεο γηα

θάηη πεξηζζφηεξν απφ κία θηιηθή ζρέζε. Καλνληθά απηή ε

δήισζε, ζηελ αξρή ηνπ ξαληεβνχ, ζα έπξεπε λα κε θάλεη

λα απνγνεηεπηψ. κσο είρε ην αληίζεην απνηέιεζκα.

Ξαθληθά κε απάιιαμε, ηφζν λσξίο, απφ ηα εξσηεκαηηθά,

ηηο ακθηβνιίεο θαη ην άγρνο. Ήμεξα πηα φηη θαζφκνπλ κε

114

κία θίιε θαη ηα ιέγακε, αθξηβψο φπσο θάλνπλ νη θαινί

θίινη. Έηζη απιά. Σίπνηα πεξηζζφηεξν. Μπνξνχζα πιένλ

λα απνιαχζσ ην ππφινηπν ηεο βξαδηάο. Καη ην απφιαπζα.

Μηιήζακε γηα πνιιά πξάγκαηα, θνπηζνκπνιέςακε

ζπκκαζεηέο, ζάςακε θαζεγεηέο, γειάζακε κε ηελ ςπρή

καο θαη κεηά απφ δπφκηζε πεξίπνπ ψξεο, ζρεδφλ κε ιχπε

θαη νη δπν, ζεθσζήθακε γηα λα επηζηξέςνπκε ζηα ζπίηηα

καο. Σεο θέξαζα ηε ζνθνιάηα πνπ ήπηε θαη ακέζσο κεηά

έλα ζάληνπτηο ζε δηπιαλφ θαζηθνπληάδηθν.

Απνρσξηζηήθακε ζηε ζηάζε ηνπ ιεσθνξείνπ πνπ ζα

ηελ πήγαηλε ζην ζπίηη ηεο. ηαλ ην είδε λα έξρεηαη απφ

καθξηά, κνπ έζθημε ην ρέξη, κνπ ράξηζε απφ έλα θηιί ζε

θάζε κάγνπιν θαη κνπ είπε κε έλα γιπθφ ρακφγειν:

«‟ επραξηζηψ πνιχ. Πέξαζα πνιχ σξαία».

«Κη εγψ», ηεο απάληεζα.

Αθνχ ηελ είδα λα θάζεηαη ζηε ζέζε ηνπ ιεσθνξείνπ

θαη λα κε ραηξεηά πίζσ απφ ην ηδάκη, μεθίλεζα γηα ην

ζπίηη κνπ, αθήλνληαο έλαλ ηειεπηαίν αλαζηελαγκφ. Γελ

ζα γηλφκνπλ ν γθφκελνο ηεο ληίβαο. Δδψ πνπ ηα ιέκε, πνηέ

δελ πίζηεςα πξαγκαηηθά φηη ζα γηλφηαλ θάηη ηέηνην.

Ήκνπλ, φκσο, πιένλ ζαθψο αλαβαζκηζκέλνο. Κη επηπιένλ

γεκάηνο αηζηνδνμία. Σν ζπκάκαη γηαηί ήηαλ ειάρηζηεο νη

ζηηγκέο ηεο εθεβείαο πνπ έλησζα αηζηνδνμία.

Γχν βδνκάδεο κεηά ην ξαληεβνχ, δελ είρα αθφκε

θαηαιάβεη αλ απηφ ην θνζκντζηνξηθφ γηα κέλα γεγνλφο

κπήθε θαηεπζείαλ ζην ρξνλνληνχιαπν ηεο ηζηνξίαο ηνπ

ιπθείνπ καο ή αλ καζεχηεθε κελ αιιά άθεζε αδηάθνξνπο

ηνπο πάληεο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ξαληεβνχ, δελ

ζπλαληήζακε θαλέλα ζπκκαζεηή, ρσξίο λα απνθιείεηαη ην

γεγνλφο λα καο είδε θάπνηνο. Πάλησο δελ παξαηήξεζα

θακία βειηίσζε ζην ζεμ-απίι κνπ θαη θακία θνπειίηζα

115

δελ έδεημε ελδηαθέξνλ γηα κέλα σο παξάπιεπξε ζπλέπεηα

ηνπ ξαληεβνχ, φπσο επρφκνπλ. Δίρα πεηζηεί πηα φηη θαλείο

δελ είρε κάζεη ηίπνηα θαη -εμάιινπ- ιίγν κε ελδηέθεξε πηα.

ηαλ θφληεπα ζρεδφλ λα ην μεράζσ θη εγψ, δηαπίζησζα

φηη ην ξαληεβνχ είρε καζεπηεί. Καη ην έκαζα φηη

καζεχηεθε απφ εθεί πνπ δελ ην πεξίκελα. Απφ ηνλ

Μάξθν!

Κάλακε γπκλαζηηθή. Λίγν πξηλ ρηππήζεη ην θνπδνχλη,

άξαμα, θνπξαζκέλνο απφ ην κπάζθεη ζε έλα παγθάθη,

πεξηκέλνληαο λα πεξάζεη ιίγν ε ψξα πξηλ πάσ ζηα

απνδπηήξηα. Σφηε ν Μάξθνο, πνπ πεξλνχζε απφ κπξνζηά

κνπ, κε ξψηεζε θάηη θαη κε κία γεινία αθνξκή θάζηζε

δίπια κνπ. Μέζα κνπ ρηχπεζε ζπλαγεξκφο. πσο είπα, κε

ηνλ Μάξθν δελ είρακε θακία ζρέζε εθηφο απφ έλα ηππηθφ

«γεηα». Ακέζσο ππνςηάζηεθα φηη θάζηζε δίπια κνπ γηα λα

κνπ κηιήζεη γηα ην ξαληεβνχ κε ηελ Μαξίλα. Απφ ηελ

άιιε πξνζπαζνχζα λα θαζεζπράζσ ηνλ εαπηφ κνπ

ιέγνληαο φηη είκαη ππεξβνιηθφο. κσο, φηαλ δηαπίζησζα

φηη πξνζπαζνχζε λα θέξεη ηελ θνπβέληα ζηε Μαξίλα,

θαηάιαβα φηη ε αξρηθή ππνςία κνπ ήηαλ ζσζηή.

ην κπαιφ κνπ παηδφηαλ ε ζθελή ζηελ παξαιία απφ

ην Καξάηε Κηλη, φπνπ ην μαλζφ θσιφπαηδν ζπάεη ζην

μχιν ηνλ Ραιθ Μάηζην ξεδηιεχνληάο ηνλ κπξνζηά ζηνπο

θίινπο ηνπ. Καη ζηελ πεξίπησζή κνπ δελ ζα είρα θαλ ηελ

ειπίδα λα κε εθπαηδεχζεη θάπνηνο θχξηνο Μηγηάγθη γηα λα

πάξσ θάπνηε ηε ξεβάλο. Ζ θαιχηεξε ιχζε ζα ήηαλ λα

άιιαδα ζρνιείν.

Ο Μάξθνο, αθνχ κε ην δφξη έθεξε ηελ θνπβέληα ζηε

Μαξίλα, βηάζηεθε λα πεη:

«Έκαζα φηη βγήθαηε καδί…»

116

«Πνηνη;» απάληεζα ακέζσο εγψ πξνδίδνληαο ηελ

ηαξαρή κνπ.

«Δζχ θη ε Μαξίλα».

«Α, λαη. Πέξαζαλ βδνκάδεο απφ ηφηε» ζπλέρηζα εγψ

ηειείσο αδηάθνξα, ελψ, θνηηψληαο ηα κπξάηζα ηνπ

Μάξθνπ, ζθεθηφκνπλ αλ ζα κπνξνχζα λα απνθξνχζσ

θάπνηα απφηνκε επηζεηηθή ελέξγεηα, π.ρ. έλα μαθληθφ

θεθαινθιείδσκα.

«Γειαδή δελ ηξέρεη ηίπνηα;» ξψηεζε.

«Ση λα ηξέμεη; Δγψ κε ηε Μαξίλα; ρη βέβαηα. Πψο

ζνπ „ξζε;»

Κη ελψ πεξίκελα φηη ήηαλ ε ψξα λα κε πηάζεη απφ ηα

πέηα θαη λα κνπ θσλάμεη «εκέλα δνπιεχεηο ξε;» απηφο

θνχλεζε ην θεθάιη ζρεδφλ κε απνγνήηεπζε θαη είπε:

«Κξίκα!»

Αλαξσηήζεθα αλ άθνπζα θαιά.

«Κξίκα;» ξψηεζα.

«Κνίηα λα δεηο… αλ γνπζηάξεηο ηε Μαξίλα, πξνρψξα

ην. Δγψ έρσ ηειεηψζεη νξηζηηθά κ‟ απηή ηελ ηζηνξία».

«νπ ιέσ φηη δελ ηξέρεη ηίπνηα κε ηε Μαξίλα.

Βγήθακε θη ήπηακε έλα θαθέ ζαλ θίινη».

Έθαλε έλα κνξθαζκφ, ζαλ λα είρε απφ κέλα

πξνζδνθίεο πνπ δηαςεχζηεθαλ.

«Σδάκπα ράξεθα. Γηα κέλα ε Μαξίλα ηέιεησζε. ηαλ

έκαζα φηη βγήθαηε, ζθέθηεθα φηη θη απηή ην πήξε

απφθαζε θαη πξνρσξάεη γη΄ αιινχ».

«Γειαδή, νξηζηηθά ηέξκα;»

«Σέξκα νη καιαθίεο. Αλ ηε γνπζηάξεηο, κε ηελ επρή

κνπ! κσο, λα ζνπ πσ θαη θάηη άιιν;»

Μ‟ απηά πνπ άθνπγα, ήκνπλ έηνηκνο γηα νηηδήπνηε

άιιν.

117

«Καιχηεξα καθξηά ηεο. Γελ ζνπ αμίδεη».

«Σν μέξσ. Δίλαη ηφζν σξαία θαη…»

«ρη ξε! Δλλνψ φηη εθείλε δελ είλαη άμηα γηα ζέλα».

«Ζ Μαξίλα δελ είλαη άμηα γηα κέλα;»

Απηφ δελ ήκνπλ έηνηκνο λα ην αθνχζσ.

«Αθξηβψο. Δζχ είζαη θαιφ παηδί. Απηή είλαη

παιηνραξαθηήξαο. Θα ζνπ θάλεη ηε δσή παηίλη. Καιχηεξα

κελ κπιέμεηο».

Ρε ηη άιιν ζα αθνχζνπλ ηα απηηά καο ζήκεξα.

«Ξέξσ εγψ ηη ζνπ ιέσ. Απφ ην γπκλάζην

ληαξαβεξίδνκαη καδί ηεο. Σξία ρξφληα κε πξήδεη. κνξθε,

δελ ιέσ, αιιά θαθνκαζεκέλε. Γελ αμίδεη ηνλ θφπν,

θηιαξάθν».

Σνλ θνηηνχζα ζαλ ραδφο. Μεηά έθαλα έλα ζρφιην

ζρεηηθά κε ηε ζπλήζεηα πνπ είραλ λα ηα θηηάρλνπλ θαη λα

ηα ραιάλε, ζαλ λα ήζεια λα ηνπ ππελζπκίζσ φηη απηά πνπ

έιεγε δελ ερνχζαλ θαη ηφζν αμηφπηζηα. Απάληεζε φζν πην

πεηζηηθά κπνξνχζε:

«Σψξα είλαη δηαθνξεηηθά. Δμάιινπ ηψξα γνπζηάξσ

άιιε».

«Α, λαη! Σελ μέξσ; Απ‟ ηελ ηάμε καο;»

Υακνγέιαζε θαη ζεθψζεθε.

«Αλ ελδηαθεξζεί θη εθείλε, ζα κάζεηο ζχληνκα πνηα

είλαη».

Σνπ επρήζεθα «θαιή ηχρε» θη απηφο κε επραξίζηεζε

ρηππψληαο κε θηιηθά ζηελ πιάηε. Μεηά κε ραηξέηηζε θαη

θαηεπζχλζεθε ζηα απνδπηήξηα γηα λα αιιάμεη. Ζ πην

αλέιπηζηε παξάπιεπξε ζπλέπεηα ηνπ ξαληεβνχ κε ηε

Μαξίλα ζα ήηαλ ηειηθά λα γίλσ θηιαξάθη κε ηνλ Μάξθν!

Καζψο ηνλ θνηηνχζα λα απνκαθξχλεηαη κε ην

ςεπηνκάγθηθν πεξπάηεκά ηνπ, αλαξσηηφκνπλ πφζν έμσ

118

είρα πέζεη γη‟ απηφλ. Μήπσο κφλν απφ ην γεγνλφο φηη

αζρνιείηαη κε ηηο πνιεκηθέο ηέρλεο έβγαια ην βηαζηηθφ

ζπκπέξαζκα φηη είλαη έλαο ληαήο πνπ κνηξάδεη μχιν κε

ηελ πξψηε επθαηξία; Μήπσο ηειηθά ήηαλ εληάμεη παηδί θαη

εγψ απιψο ηνλ είρα παξεμεγήζεη;

ε φια απηά απάληεζα θαηαθαηηθά ζχληνκα, φηαλ ε

ζπκκαζήηξηα γηα ηελ νπνία ελδηαθεξφηαλ ν Μάξθνο,

αληαπνθξίζεθε ζην ελδηαθέξνλ ηνπ θαη ζρεκάηηζαλ έλα

θαηλνκεληθά αηαίξηαζην δεπγάξη. Πέξαλ πάζεο

πξνζδνθίαο φισλ, επξφθεηην γηα ηε Γεσξγία! Έλα

εζσζηξεθέο, κέηξηαο εμσηεξηθήο εκθάληζεο, αιιά πνιχ

θαιφ (ζρεδφλ αγαζφ) θνξίηζη, πνπ πνηέ δελ είρε θάλεη

δεζκφ κε θάπνηνλ θη νχηε είρε δείμεη πνηέ λα ελδηαθέξεηαη

γηα ηα αγφξηα ή γηα νηηδήπνηε άιιν πέξα απφ ηα

καζήκαηα. Σειηθά, ν Μάξθνο δελ ήηαλ ν κάηζν ηχπνο πνπ

ήζειε νπσζδήπνηε ζην πιάη ηνπ ηελ νκνξθφηεξε, αιιά

θαίλεηαη φηη δεηνχζε απφ κία θνπέια πην νπζηαζηηθά

πξάγκαηα απφ ηελ εμσηεξηθή εκθάληζε. Φάλεθε

απίζηεπην ζε φινπο! Αιιά ν Μάξθνο θαη ε Γεσξγία,

έκνηαδαλ λα αδηαθνξνχλ γηα φινπο θαη φια, φηαλ κεηά ην

ζρφιαζκα, πηάλνληαλ ρεξάθη-ρεξάθη θαη δηέλπαλ καδί

κφιηο δηαθφζηα κέηξα κέρξη ηε γσλία, φπνπ ν έλαο

απνραηξεηνχζε ηνλ άιιν κε έλα ηξπθεξφ θηιί.

Ζ Μαξίλα ην δέρηεθε ςπρξαηκφηαηα. Γελ έδεημε ηελ

παξακηθξή δήιηα, θαη ζπλέρηζε λα κηιά θαλνληθά θαη κε

ηνπο δχν. Πξνθαλψο ην πήξε απφθαζε φηη ε ηζηνξία ηνπο

είρε πιένλ νξηζηηθά ηειεηψζεη ή ίζσο θαη ην δηθφ ηεο

ελδηαθέξνλ γηα ηνλ Μάξθν λα είρε εμαληιεζεί.

Καη απέκεηλε έηζη θελή ε αμηνδήιεπηε ζέζε ηνπ

γθφκελνπ ηεο Μαξίλαο. Καλείο απφ εκάο δελ

απνπεηξάζεθε λα ηελ θαηαιάβεη, κνπδηαζκέλνη απφ ηα

119

μαθληθά γεγνλφηα. Ίζσο επεηδή θαλείο δελ δηαθηλδχλεπε

κία βεβηαζκέλε ελέξγεηα ή ίζσο γηαηί θαλείο δελ πίζηεπε

φηη είρε έζησ θαη κία κηθξή πηζαλφηεηα επηηπρίαο.

Δμαηξείηαη βέβαηα ν Σξχθσλ πνπ έζπεπζε λα εηζπξάμεη

ηελ πνιινζηή ρπιφπηηά ηνπ, πάληα πηζηφο ζην ξαληεβνχ

ηνπ φπσο θαη ζην παξειζφλ, θάζε κήλα πνπ ε Μαξίλα ηα

ραινχζε κε ηνλ Μάξθν.

Έλα κήλα κεηά, ην ζέκα ιχζεθε, φηαλ ε Μαξίλα ηα

έθηηαμε κε έλα παηδί είθνζη ρξνλψλ απφ ηε γεηηνληά ηεο. Ζ

κεγάινπ θπβηζκνχ κεραλή πνπ δηέζεηε αιιά θαη ην

ραξηδηιίθη (ζρεδφλ κηζζφο) πνπ έπαηξλε θάλνληαο ηνλ

κηθξφ γηα φιεο ηηο δνπιεηέο ζηελ επηρείξεζε ηνπ παηέξα

ηνπ ήηαλ πξνζφληα πνπ ηνλ έζεηαλ εθηφο ζπλαγσληζκνχ

ζε ζρέζε κε εκάο, ηα θαθφκνηξα καζεηνχδηα.

Ζ ηειεπηαία θνξά πνπ είδα ηε Μαξίλα ήηαλ ιίγν

κφιηο θαηξφ κεηά ηελ απνθνίηεζή κνπ απφ ην

παλεπηζηήκην. Ήμεξα ήδε γηα ηα πξνζσπηθά ηεο: είρε

δηαιχζεη πξφζθαηα έλαλ αξξαβψλα. Ζ ίδηα κε ελεκέξσζε

κφλν γηα ηα επαγγεικαηηθά ηεο: δνχιεπε ηακίαο ζην

θξενπσιείν ηνπ ζείνπ ηεο! Ζ είδεζε ήηαλ ζρεδφλ

ζνθαξηζηηθή. Ζ σξαία ηεο ηάμεο ζε θξενπσιείν; Αλ ην

θαινζθεθηνχκε βέβαηα, δελ ήηαλ αλαπάληερε εμέιημε.

Ήηαλ πάληα κέηξηα καζήηξηα θαη κάιηζηα ζηηο

παλειιαδηθέο εγθαηέιεηςε ηελ πξνζπάζεηα ηελ ηξίηε

κέξα, δηαπηζηψλνληαο ην κάηαηνλ ηεο ππφζεζεο. Πάλησο

θη ε ίδηα ζθφπεπε λα βειηηψζεη θάπσο ηελ επαγγεικαηηθή

ηεο θαηάζηαζε. Πξνεηνηκαδφηαλ λα δψζεη εμεηάζεηο γηα

ην πξνθίζηελζη, πξνθεηκέλνπ λα κεηαπεδήζεη ζε άιιε

επηρείξεζε ζπγγελνχο, ζην θξνληηζηήξην αγγιηθψλ ηνπ

μαδέξθνπ ηεο. Μνπ έιεγε πνιιά θαη δηάθνξα, αιιά δελ

πξφζερα. Παξαηεξνχζα θάπνηεο ιίγεο άζπξεο ηξίρεο ζην

120

θεθάιη ηεο, δπν ξπηίδεο ζην κέησπφ ηεο θαη κία ππνςία

καχξσλ θχθισλ θάησ απφ ηα κάηηα ηεο. Ήηαλ αθφκε

φκνξθε, αιιά ιίγα κφιηο ρξφληα κεηά ην ιχθεην, είρε

ράζεη ηε ιάκςε πνπ ηελ έθαλε «ληίβα». Καζψο ηελ

απνραηξεηνχζα, ζθεθηφκνπλ φηη ζα γεξάζεη γξήγνξα θαη

ην βξήθα πνιχ άδηθν.

121

Οφτε ςτον χειρότερο εχκρό μου

Κάζε ρξφλν, αξρέο θαινθαηξηνχ, θέξλσ ζηνλ λνπ κνπ

κ‟ έλα πηθξφ ρακφγειν ην πέξαζκά κνπ απφ απηή ηε

δηαδηθαζία πνπ θάπνηνο ραξαθηήξηζε εχζηνρα

«θξεαηνκεραλή ησλ παλειιαδηθψλ εμεηάζεσλ».

Παξφιν πνπ ην ηέινο απηήο ηεο δηαδηθαζίαο

ζηέθζεθε κε επηηπρία, είρε μεθηλήζεη κε ηνπο ρεηξφηεξνπο

νησλνχο. Ζ καζεηηθή κνπ ζηαδηνδξνκία ζην γπκλάζην

ήηαλ απφ πνιχ θαιή έσο άξηζηε. ηελ πξψηε ιπθείνπ,

φκσο, πιείζηα λέα ελδηαθέξνληα (θνξίηζηα, κνπζηθή,

πνιηηηθή, παξέεο) έθαλαλ ηνλ άιινηε ειπηδνθφξν καζεηή

λα αθήζεη ζε δεχηεξε κνίξα ηα καζήκαηα. ην ηέινο ηεο

δεπηέξαο ιπθείνπ, αλ θαη δελ ήκνπλ θαθφο καζεηήο,

απείρα πάξα πνιχ απφ ηηο απαηηεηηθέο πξνδηαγξαθέο ελφο

ππνςήθηνπ ηεο ηξίηεο δέζκεο. Μπήθα ζηελ ηξίηε ιπθείνπ

κε ηελ πεπνίζεζε φηη πάσ λα δψζσ έλαλ αγψλα εθ ησλ

πξνηέξσλ ρακέλν θαη απηή ε πεπνίζεζε κε θαηέζιηβε.

Ήζεια λα ζπνπδάζσ, φπσο πνιινί έθεβνη θαληάδνκαη,

θπξίσο γηα λα μεθχγσ απφ ηνλ αζθπθηηθφ γνληθφ έιεγρν,

λα δήζσ κφλνο κνπ ζε δηθφ κνπ ζπίηη, λα αζρνιεζψ κε

πξάγκαηα πνπ κε ελδηέθεξαλ ρσξίο λα δίλσ ινγαξηαζκφ,

κε ιίγα ιφγηα λα θαηαθηήζσ ηελ πνιππφζεηε

122

αλεμαξηεζία. Απέλαληη ζ‟ απηή ηελ ειπίδα ππήξρε,

ηνπιάρηζηνλ ζηελ αξρή, ε πξννπηηθή ηεο κηδέξηαο πνπ ζα

έθεξλε ε ζίγνπξε ηφηε απνηπρία κνπ ή ε θξηθαιέα

πξννπηηθή λα θιεηζηψ γηα έλα ρξφλν ζε έλα ζηξαηφπεδν

ζηα δεθανθηψ κνπ.

Δίρα πνιχ άγρνο. κσο ην άγρνο κνπ ήηαλ

δεκηνπξγηθφ. Αγρσλφκνπλ θαη θαζφκνπλ θαη δηάβαδα.

ζν δηάβαδα, ην άγρνο κνπ πεξλνχζε. Αλ θαζφκνπλ θαη

ράδεπα βιέπνληαο ηειεφξαζε ή αθνχγνληαο κνπζηθή κε

θπξίεπε ε αλεζπρία θαη νη ηχςεηο, γηα ηνλ πνιχηηκν

ρξφλν πνπ ζπαηαινχζα. Κη έηζη ζηγά – ζηγά πεξηφξηδα φιν

θαη πεξηζζφηεξν ηνλ ρξφλν πνπ δελ δηάβαδα. Πνιχ

γξήγνξα, ήδε απφ ηνλ Ννέκβξην πεξίπνπ, ρσξίο θαιά –

θαιά λα ην θαηαιάβσ, θαηέιεμα λα δηαβάδσ φιεο ηηο ψξεο

ηεο εκέξαο, εθηφο απφ απηέο πνπ θνηκφκνπλ, πνπ έηξσγα

θαη πνπ ήκνπλ ζην ζρνιείν ή ζην θξνληηζηήξην. Ζ κφλε

πνιπηέιεηα πνπ επέηξεπα ζηνλ εαπηφ κνπ ήηαλ κηζή κέξα

αλάπαπιαο θάζε άββαην απφγεπκα πνπ έβγαηλα γηα

ζηλεκά θαη θαθέ. Δπίζεο, κε πνιιέο ηχςεηο, άλνηγα ην

ξαδηφθσλν θάζε κεζεκέξη ζηηο 4 γηα λα αθνχζσ θιεθηά

ηνλ Γηάλλε Πεηξίδε, πξνζπαζψληαο παξάιιεια λα

ζπιιάβσ ηα πςειά λνήκαηα ηνπ Οηδίπνδα θαη λα κάζσ

αξρηθνχο ρξφλνπο ιαηηληθψλ ξεκάησλ.

Πξνο ην ηέινο ηνπ ηξηκήλνπ άξρηζαλ λα θαίλνληαη νη

θαξπνί ησλ πξνζπαζεηψλ κνπ. Οη θαζεγεηέο γλσκάηεπαλ

ήδε φηη «αλ ζπλερίζεηο έηζη, ρηππάο Φηινζνθηθή άλεηα».

Φηινζνθηθή, εγψ; Αδηαλφεην! Γελ είρα ζπγθεθξηκέλε

πξνηίκεζε, αιιά ζθεθηφκνπλ φηη ζηελ θαιχηεξε

πεξίπησζε κνπ επηηξεπφηαλ λα ειπίδσ γηα Παηδαγσγηθφ.

Ζ πξννπηηθή λα επηηχρσ ζηελ πξψηε επηινγή κνπ πνπ σο

ηφηε ήηαλ κάιινλ ηππηθή, κε άγρσζε αθφκε πεξηζζφηεξν.

123

Παξφι‟ απηά νη ψξεο κειέηεο κνπ θαίλνληαλ πάιη

ιίγεο. «Αλαδεηψληαο ηνλ ρακέλν ρξφλν» θη εγψ ζαλ ηνλ

Πξνπζη, θαηέιεμα, θαζψο δελ ππήξρε θακία

«εμσκαζεηηθή» δξαζηεξηφηεηα γηα λα πεξηθφςσ, φηη ην

πιήξεο 7σξν πνπ δηέζεηα ζηνλ χπλν θάζε βξάδπ ήηαλ

πάξα πνιχ θαη ζα κπνξνχζε άλεηα λα ζπκππθλσζεί ζε έλα

5σξν. Απφ ηα κέζα ηεο ρξνληάο, θαηά ηηο 11 ην βξάδπ,

ρηππνχζα ηε δεχηεξε θξαπεδηά ηεο εκέξαο θαη

θιεηλφκνπλ ζην ζαιφλη πνπ είρα κεηαηξέςεη ζε

ζπνπδαζηήξην. Δλψ θάπνηε έλαο θαθέο ηέηνηα ψξα ζα κε

έθαλε λα ζηξηθνγπξίδσ ζην θξεβάηη κέρξη ηηο 6 ην πξσί,

ηφηε κε βνεζνχζε κεηά βίαο λα θξαηεζψ μχπληνο σο ηηο 2.

Έηζη, πνξεχηεθα κε πεληέκηζη ψξεο χπλνπ θαζεκεξηλά σο

ην ηέινο. Κη φκσο κνπ ήηαλ αξθεηέο. Μεηά ην Πάζρα,

κάιηζηα, θαηάξγεζα θαη ηε κνλαδηθή πνιπηέιεηα, ηε

ζαββαηηάηηθε έμνδν.

«Οη ξίδεο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη πηθξέο, αιιά νη

θαξπνί ηεο είλαη γιπθνί». Απηφ ην ξεηφ ηνπ Ηππνθξάηε

(αλ ζπκάκαη θαιά) είρε γίλεη ην ζχλζεκά κνπ. Μαο ην

έιεγε ηαθηηθά ζην θξνληηζηήξην, ζην κάζεκα ηεο

έθζεζεο, ν θχξηνο Αληψλεο. ίγνπξα εθείλνο ην ελλννχζε

αιιηψο, αιιά γηα κέλα ην λφεκα ήηαλ μεθάζαξν: ην πηθξφ

νινήκεξν δηάβαζκα ζα απέθεξε ηνπο γιπθνχο θαξπνχο

ηεο θνηηεηηθήο δσήο.

Ο θχξηνο Αληψλεο... Μαο έδηλε νδεγίεο θαη

ζπκβνπιέο γηα λα αληεπεμέιζνπκε ζηηο δπζθνιίεο ηεο

ρξνληάο κε ηνλ αέξα θάπνηνπ πνπ είρε πξνεηνηκάζεη

«εθαηνληάδεο επηηπρφλησλ». Έκνηαδε πνιχ πεξηζζφηεξν

κε πξνπνλεηή αζιεηψλ ζηίβνπ παξά κε θαζεγεηή, φηαλ

καο έιεγε:

124

«ινη μεθηλνχλ απφ ηελ αθεηεξία κε φξεμε.

Μπαίλνπλ δπλαηά ζηνλ αγψλα, γηαηί είλαη μεθνχξαζηνη.

Κάπνηε κνηξαία φκσο επέξρεηαη ε θνχξαζε. Σν θξίζηκν

ζεκείν είλαη κεηά ηηο δηαθνπέο ησλ Υξηζηνπγέλλσλ. Δθεί

φινη, άιινο πνιχ θη άιινο ιίγν, θάλνπλ “θνηιηά”. Απφ

εθεί θη έπεηηα, φπνηνο κπνξέζεη θαη ζπλέιζεη, φπνηνο

αλαζπγθξνηήζεη ηηο δπλάκεηο ηνπ γξήγνξα θαη ζπλερίζεη

δπλαηά, απηφο έρεη θάλεη ην βαζηθφ βήκα γηα ηελ

επηηπρία».

Έιεγε ραξαθηεξηζηηθά:

«Γελ δηαβάδεηε κφλν γηα ηνλ εαπηφ ζαο, δηαβάδεηε θαη

γηα κέλα!»

Καη ηφληδε επαλεηιεκκέλα φηη, αλ πεξλνχζακε, δελ

ήζειε νχηε γιπθά νχηε ινπινχδηα, κφλν λα

δεκνζηεχζνπκε επραξηζηήξην ζηελ εθεκεξίδα, πνπ

απνηεινχζε ηελ θαιχηεξε δηαθήκηζε γηα ην θξνληηζηήξηφ

ηνπ.

ην κάζεκα ηεο έθζεζεο, κάο κηινχζε ζπλέρεηα γηα

ηελ «απάλζξσπε πιηζηηθή θνηλσλία», γηα ηηο «ηξαγηθέο

ζπλέπεηεο ηεο ζενπνίεζεο ηνπ ρξήκαηνο», γηα ηελ

«έθπησζε ησλ εζηθψλ αμηψλ» θη άιια ηέηνηα ερεξά

παξφκνηα. ην ακέζσο επφκελν ιεπηφ θαινχζε απζηεξά

φζνπο άξγεζαλ λα πιεξψζνπλ ηα δίδαθηξα λα

ηαθηνπνηήζνπλ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο θαη έβξηζθε ρίιηεο

δπν γεινίεο δηθαηνινγίεο γηα λα απνθχγεη λα καο δψζεη

απφδεημε. Δγψ, ν ηδεαιηζηήο έθεβνο, έπαηξλα ηνηο

κεηξεηνίο φιεο απηέο ηηο πξνθάη ηδέεο, πνπ έπξεπε λα

ζεξβίξνπκε ζηελ έθζεζε γηα λα πάξνπκε θαιφ βαζκφ, θαη

ε αληίθαζή ηνπ απηή κε γέκηδε απνξία θαη νξγή.

Σν δηάβαζκα δελ ήηαλ κφλν δηαλνεηηθή θνχξαζε γηα

κέλα. Ήηαλ θπξίσο ζσκαηηθή, ιφγσ ηνπ πεξίεξγνπ ηξφπνπ

125

πνπ δηάβαδα. Πνιινί καζεηέο έρνπλ παξαμεληέο ζηε

κειέηε ηνπο: θάπνηνη δηαβάδνπλ αθνχγνληαο κνπζηθή,

θάπνηνη πξέπεη νπσζδήπνηε λα είλαη μαπισκέλνη ζην ραιί,

άιινη δηαβάδνπλ ζην εκίθσο θ.ν.θ. Δγψ δηάβαδα (πάληα

θσλαρηά) πεξπαηψληαο πάλσ θάησ ζην δσκάηην! Ήηαλ

έλα «θνπζνχξη» πνπ απέθηεζα απφ ηελ πξψηε γπκλαζίνπ.

Έρεη ηχρεη κάιηζηα λα πάσ αδηάβαζηνο, επεηδή ήκνπλ

πνιχ θνπξαζκέλνο θαη δελ κπνξνχζα λα πεξπαηήζσ!

θέθηνκαη θακηά θνξά φηη κε φιν απηφ ην πεξπάηεκα πνπ

ζπλφδεπε ηε κειέηε κνπ, αλ ήηαλ γξακκηθφ θη φρη θπθιηθφ

ζα κπνξνχζα λα είρα θάλεη ην γχξν ηνπ θφζκνπ (δειαδή

ζε ηειηθή αλάιπζε πάιη θπθιηθφ ζα ήηαλ, αιιά ν θχθινο

ζα ήηαλ έλαο θαη ηεξάζηηνο!)

Μία άιιε ζπζία ηεο ηξίηεο ιπθείνπ ήηαλ ε πελζήκεξε

εθδξνκή, κία ζπζία απηνλφεηε γηα κέλα. Γελ ππήξρε

πεξίπησζε λα ζπαηαιήζσ πέληε νιφθιεξεο κέξεο

κειέηεο. Μνπ θαηλφηαλ ηειείσο παξάινγν, κηα αλάζα

πξηλ απφ ηηο εμεηάζεηο, λα πιαηζνπξίδσ ζηελ πηζίλα ελφο

μελνδνρείνπ ή λα γπξλάσ ζηα κπαξάθηα ηεο Ρφδνπ. Σφζν

παξάινγν φζν θη έλαο καξαζσλνδξφκνο πνπ βξίζθεηαη

ζηελ θνξπθή ηεο θνχξζαο θαη ιίγν πξηλ απφ ην

ηέξκα απνθαζίδεη λα αξάμεη γηα λα πηεη θαθέ. Αληί λα

ιππεζψ γηα ηελ εθδξνκή πνπ έραζα, ραηξφκνπλ πνπ ζα

είρα πέληε νιφθιεξεο κέξεο ρσξίο ζρνιείν, δειαδή έλα

έμηξα νθηάσξν θάζε κέξα γηα δηάβαζκα! «Να κελ

πεξάζσ ξε γακψην κνπ, ζα πάλε φια ρακέλα, ζα ληψζσ

ηειείσο ειίζηνο» ζθεθηφκνπλ θαη ξηρλφκνπλ κε πείζκα γηα

λα θαηαλαιψζσ ρηιηάδεο ζειίδεο κειέηεο θαη ρηιηφκεηξα

πεξπαηήκαηνο. ια απηά κπνξεί λα ζαο θαίλνληαη ηειείσο

δηαζηξνθηθά γηα έλα εθεβηθφ κπαιφ θαη εκέλα κάιηζηα

έηζη κνπ θαίλνληαη ζήκεξα, αιιά ηφηε ήηαλ ηειείσο

126

θπζηνινγηθά. Γελ ήηαλ δπλαηφλ λα κε ζπζηάζσ ηα πάληα

γηα έλα ηφζν κεγάιν ζθνπφ.

ηελ ηειεπηαία εβδνκάδα ησλ εμεηάζεσλ κε

απαζρνινχζε ζνβαξά έλα δήηεκα πνπ ζεσξνχζα πνιχ

ζεκαληηθφ. Φνβφκνπλ φηη ην βξάδπ ηεο παξακνλήο ησλ

εμεηάζεσλ δελ ζα θαηάθεξλα λα θνηκεζψ απφ ηελ αγσλία

κνπ θαη ηελ άιιε κέξα, ζηελ πξεκηέξα ησλ εμεηάζεσλ,

ελδερνκέλσο λα ήκνπλ ηειείσο άππλνο κε πηζαλέο

ηξαγηθέο ζπλέπεηεο. Σειηθά βξήθα ηελ εμήο απίζαλε ιχζε:

απνθάζηζα λα κελ θνηκεζψ θαζφινπ ην βξάδπ πξηλ απφ

ηελ παξακνλή ησλ εμεηάζεσλ, νπφηε ηελ παξακνλή ησλ

εμεηάζεσλ, έρνληαο θιείζεη ζρεδφλ δχν κέξεο άππλνο ζα

ήηαλ πην εχθνιν λα κε πάξεη ν χπλνο. Παλέμππλν ε; Σν

έθαλα! Σελ πξνπαξακνλή δελ έθιεηζα κάηη θαη ην

απφγεπκα ηεο παξακνλήο είρα κεηαβιεζεί ζε δφκπη απφ

ηελ αυπλία. ηηο νρηψ ην απφγεπκα, ελψ έμσ ήηαλ αθφκε

κέξα, αθνχ ήηαλ Ηνχληνο, θφξεζα ηηο ππηδάκεο κνπ θαη

έπεζα μεξφο γηα χπλν. Σελ άιιε κέξα ην πξσί ε κεηέξα

κνπ αγσληδφηαλ λα κε μππλήζεη. Με ζθνπληνχζε, κε

ηξαβνχζε, κνπ θψλαδε, αιιά εγψ έιεγα θάηη

αζπλαξηεζίεο ηνπ ηχπνπ «άζε κε, δελ έρσ ζρνιείν» θαη

ηέηνηα, κέρξη πνπ άθνπζα ηε θξάζε – ζπλαγεξκφ:

«ήκεξα δίλεηο εμεηάζεηο».

Σφηε ηα κάηηα άλνημαλ δηάπιαηα, νη ζθπγκνί

αλέβεθαλ θαηαθφξπθα θη εγψ πεηάρηεθα απφ ην θξεβάηη

ζε θιάζκαηα δεπηεξνιέπηνπ. Ήπηα έλα πνηήξη γάια θαη

έθαγα κία θξπγαληά πνπ κε δπζθνιία δελ ηα μέξαζα απφ

ην ζθίμηκν πνπ έλησζα ζην ζηνκάρη. Έθπγα, αθνχγνληαο

ακέηξεηεο επρέο γηα θαιή επηηπρία, αιιά ζε κηζφ ιεπηφ

γχξηζα γηα λα πάξσ έλα δεχηεξν ζηηιφ. Ζ κάλα κνπ κφιηο

κε είδε ριφκηαζε:

127

«Γηαηί γχξηζεο πίζσ; Γελ μέξεηο φηη είλαη

γξνπζνπδηά;»

Απφ ηφηε ερζξηθφο ζε θάζε πξφιεςε, αληέδξαζα κε

ην θιαζηθφ «άζε καο ξε κάλα», αιιά θεχγνληαο έλησζα

αλεζπρεηηθέο ζθέςεηο λα κε θπξηεχνπλ:

«Λεο λα απνηχρσ θαη λα πάεη ρακέλν ηφζν δηάβαζκα

απφ κία ηέηνηα ιεπηνκέξεηα;»

ηελ ηάμε, αθνχ έγηλε ν έιεγρνο ησλ ηαπηνηήησλ,

έπξεπε λα πεξάζνπκε ην καξηχξην ηεο αλακνλήο ησλ

ζεκάησλ. Δπηπρψο κπξνζηά κνπ θαζφηαλ κία

ζπκκαζήηξηα, θαλαηηθή παζνθηδνχ θαη πηάζακε πνιηηηθή

ζπδήηεζε. Ήηαλ 1989, ε ρξνληά πνπ αξγφηεξα

απνθάιεζαλ «ην βξφκηθν ‟89». Μφιηο είρε αλαθνηλσζεί

φηη ν πλαζπηζκφο ηεο Αξηζηεξάο θαη ηεο Πξνφδνπ (κε

θχξηα ζπζηαηηθά ην ΚΚΔ ηνπ Υαξίιανπ Φισξάθε θαη ηελ

ΔΑΡ ηνπ Λεσλίδα Κχξθνπ) είρε ζπκθσλήζεη κε ηε Νέα

Γεκνθξαηία ζε ζρεκαηηζκφ θπβέξλεζεο πνπ (ππνηίζεηαη

φηη) ζα έθεξλε ηελ θάζαξζε απφ ηα ζθάλδαια ηνπ

ΠανΚ. Ζ ζπκκαζήηξηά κνπ ζηφιηδε αθεηδψο εκέλα θαη

ηνπο νκντδεάηεο κνπ κε θνζκεηηθά επίζεηα «απξηαληθήο»

πξνέιεπζεο: πξνδφηεο ηεο Αξηζηεξάο, δεθαλίθηα ηεο

Γεμηάο, λεξνθνπβαιεηέο ηνπ Μεηζνηάθε θιπ. Δγψ,

μαθληαζκέλνο θη ν ίδηνο απφ ηελ αλαθνίλσζε γηα ην

ζρεκαηηζκφ ηεο θπβέξλεζεο Σδαλεηάθε, πξνζπαζνχζα λα

ακπλζψ κε αλαθνξέο ζηα ζθάλδαια Κνζθσηά, ηνλ

απξηαληζκφ, ηνλ Κνπηζφγησξγα, ηνλ Λνχβαξε, ηνλ

Σφκπξα θη φια ηα «ινπινχδηα» πνπ είραλ αλζίζεη ζηελ

παζνθηθή νθηαεηία. Ζ ζπδήηεζε γηλφηαλ φιν θαη πην

έληνλε, αιιά ιίγν πξηλ πηαζηνχκε ζηα ρέξηα, κπήθε κέζα

έλαο θαζεγεηήο θξαηψληαο ζηα ρέξηα ηνπ ηα ζέκαηα.

Ξαθληθά ε ζπδήηεζε κνπ θάλεθε ηειείσο αλφεηε. Υάξε

128

ζ‟ απηή ηε ζπδήηεζε, φκσο, πέξαζα ρσξίο αγσλία ηελ

χζηαηε ζηηγκή πξηλ απφ ηηο εμεηάζεηο.

Πέληε κέξεο κεηά, ην πξψην πξσηλφ κεηά ην ηέινο

ησλ εμεηάζεσλ, μχπλεζα κε πνιχ πεξίεξγα ζπλαηζζήκαηα.

Ήηαλ ε κέξα πνπ πεξίκελα ελαγσλίσο απφ πνιχ θαηξφ, ε

πξψηε κέξα εξεκίαο θαη γαιήλεο κεηά απφ κία καθξά

πεξίνδν θνχξαζεο θαη αγσλίαο. Κη φκσο, αληί λα ραξψ,

έλησζα πνιχ πεξίεξγα, ζθεθηφκελνο φηη εθείλε ηε κέξα

νπζηαζηηθά έπαςα λα είκαη απηφ πνπ ήκνπλ ηα ηειεπηαία

δψδεθα ρξφληα: καζεηήο.

Σν μεπέξαζα γξήγνξα θαη πήγα ζην… βηβιηνπσιείν.

Θα κε πείηε πεξίεξγν (πάιη) αιιά ην πξψην πξάγκα πνπ

ήζεια λα θάλσ κεηά ηηο εμεηάζεηο ήηαλ λα δηαβάζσ

ινγνηερλία. Ήζεια, επηηέινπο, κεηά απφ ηφζν

θαηαλαγθαζηηθφ δηάβαζκα, λα δηαβάζσ θάηη φρη απφ

ππνρξέσζε αιιά γηα ηελ πξνζσπηθή κνπ επραξίζηεζε θαη

κφλν, λα δηαβάζσ θάηη πνπ δελ ζα έπξεπε λα απνζηεζίζσ

θαη λα ην εμεηαζηψ. Πήγα θαη κεηέηξεςα φιεο κνπ ηηο

νηθνλνκίεο ζε κία ζαθνχια γεκάηε βηβιία. Σα ζπκάκαη

γηαηί είλαη νη ζεκέιηνη ιίζνη ηεο βηβιηνζήθεο κνπ: Ο

δίηνκνο «Γηνχγθεξκαλ» ηνπ Μ. Καξαγάηζε, ην «Φεγγάξη

ζηνλ ππφλνκν» ηνπ Νηέηβηλη Γθνχληηο, «Ο κεγάινο

χπλνο» ηνπ Ρέηκνλη Σζάληιεξ θαη ν «Άηηαινο ν Γ΄» ηνπ

Κψζηα Βάξλαιε.

Λίγνπο κήλεο κεηά, φηαλ ζην θνηηεηηθφ κνπ δσκάηην

κπνχρηηδα κεηά απφ κφιηο δχν ψξεο κειέηεο, ζπκφκνπλ ην

αηέιεησην δηάβαζκα ηεο ηξίηεο ιπθείνπ θαη ξσηνχζα ηνλ

εαπηφ κνπ: «Πψο κπφξεζεο θαη δηάβαδεο έηζη έλαλ

νιφθιεξν ρξφλν; Πνηα αξξψζηηα ηνπ λνπ ζε είρε

θπξηεχζεη; Πψο ην έθαλεο εζχ απηφ; Πψο;»

129

Απφ ηφηε κέρξη θαη ζήκεξα, φπνηε γίλεηαη αλαθνξά

ζε θείλε ηε ρξνληά, ιέσ θαη μαλαιέσ φηη νχηε ζηνλ

ρεηξφηεξν ερζξφ κνπ δελ ζα επρφκνπλ λα πεξάζεη απηή ηε

δηαδηθαζία. Κη αο μέξσ φηη φρη κφλν ν ρεηξφηεξνο ερζξφο

κνπ, αιιά ρηιηάδεο λένη θάζε ρξφλν πεξλνχλ απηή ηελ

απάλζξσπε δηαδηθαζία θαη πνιινί απφ απηνχο κάιηζηα

ρσξίο λα βιέπνπλ ηνπο θφπνπο ηνπο λα αληακείβνληαη.

Πάλησο, φια απηά είραλ ηηο ζπλέπεηέο ηνπο ζηηο

ζπνπδέο κνπ. Οιφθιεξν ην πξψην έηνο πέξαζε κε ραβαιέ,

ακέηξεηνπο θαθέδεο θαη ηζηγάξα, βφιηεο θαη μελχρηηα.

ηελ πξψηε εμεηαζηηθή πέξαζα έλα κάζεκα, ζηε δεχηεξε

άιιν έλα θαη ην επηέκβξην δχν! Θεσξνχζα ηελ ηφηε

θαινπέξαζή κνπ κία ειάρηζηε αληακνηβή γηα ην Γνιγνζά

πνπ αλέβεθα ζηελ ηξίηε ιπθείνπ. Μεηά, βέβαηα,

αλαγθάζηεθα λα «ζπηληάξσ» θαη πάιη γηα λα πεξάζσ ηα

καζήκαηα ηεζζάξσλ εηψλ ζην ρξνληθφ δηάζηεκα ησλ

ηξηψλ. Σφηε, φκσο, ζηνπο αγρσκέλνπο ζπλαδέιθνπο κνπ

πνπ απνξνχζαλ κε ηελ απάζεηά κνπ απαληνχζα κε

θαγραζκφ:

«Ση; Να δηαβάζσ; Καη έλα ρξφλν ηη έθαλα; Μπξίθηα

θνιινχζα;»

130

Ο Χάρθσ

πλάληεζα πξνρζέο ηνλ Υάξε, έλα παιηφ ζπκκαζεηή

κνπ –δειαδή φρη αθξηβψο ζπκκαζεηή κνπ, πεγαίλακε καδί

ζην ίδην ζρνιείν αιιά απηφο ήηαλ κία ηάμε κηθξφηεξνο.

Γελ ήκαζηαλ πνηέ θίινη, έηπρε φκσο λα έρνπκε θνηλνχο

γλσζηνχο θαη βξεζήθακε ζηελ ίδηα παξέα γηα ιίγν θαηξφ,

θπξίσο ζηα δηαιείκκαηα. ηαλ ηνλ πξσηνγλψξηζα, ήηαλ

έλα κάιινλ ραδνραξνχκελν παηδί πνπ κεηά απφ ιίγε ψξα

παξέαο καδί ηνπ, κεηά βίαο κπνξνχζεο λα αλερηείο ηε

ραδνκάξα ηνπ. Δθηφο απηνχ –πξνεξρφκελνο απφ πνιχ

θησρή νηθνγέλεηα– καο έθαλε ζπρλά ηξάθα είηε ηζηγάξα

είηε ςηιά δαλεηθά θη αγχξηζηα.

ηαλ εγψ πήγαηλα ζηελ ηξίηε ιπθείνπ θη απηφο ζηε

δεπηέξα, δηαπηζηψζακε φηη ηνπ ζπλέβε θάηη πνπ

ζπλέβαηλε αξθεηά ζπρλά ζε ζπλνκειίθνπο καο: ε εθεβεία

είρε πέζεη πάλσ ηνπ ηφζν νξκεηηθά πνπ ηνλ έθαλε εληειψο

δηαθνξεηηθφ. Έγηλε πην θιεηζηφο, πην κειαγρνιηθφο θαη,

ελψ ήηαλ έλαο ηχπνο γηα θαξπαδηέο, έγηλε (κάιινλ

πξνζπαζνχζε λα γίλεη) θάηη ζαλ ζθεπηφκελνο λένο κε

ελδηαθέξνλ γηα απηά πνπ ζπκβαίλνπλ γχξσ ηνπ θαη ζηνλ

θφζκν. Αηπρψο, ήηαλ ράιηα καζεηήο θαη ηα κέρξη ηφηε

131

(αλχπαξθηα) δηαβάζκαηά ηνπ δελ ηνλ βνεζνχζαλ λα

ππνζηεξίμεη ηνλ λέν ηνπ ξφιν.

Δλψ ινηπφλ θάπνηε ήηαλ κέζα ζηελ θαιή ραξά, ηψξα

ζπλήζηδε λα κέλεη ζησπειφο γηα ψξα θαη λα πεηάεη

μαθληθά θάπνηα δήζελ βαζπζηφραζηε αηάθα πνπ καο

έθαλε λα θνηηαδφκαζηε κεηαμχ καο κε απνξία. ρη κφλν

ζηελ παξέα αιιά θαη ζην κάζεκα. Ζ πεπνίζεζή ηνπ φηη νη

θαζεγεηέο αδηαθνξνχζαλ γηα ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπ

ηνλ έθαλε λα θέξεηαη κε απζάδεηα, κε απνηέιεζκα λα

ζηέιλεηαη ηαθηηθά ζην γξαθείν ηνπ ιπθεηάξρε. Απηφο

ζπλήζσο ηνλ έζηειλε πίζσ κε κία θίλεζε ηνπ ρεξηνχ θαη

έιεγε:

«Πήγαηλε. Απαιιάζζεζαη ιφγσ βι…, γηα ηνπο

γλσζηνχο ιφγνπο»

Ο ίδηνο έπεηηα καο ξσηνχζε κε παξάπνλν:

«Ση ελλννχζε δειαδή; Ση ζεκαίλεη γηα ηνπο γλσζηνχο

ιφγνπο;»

Κη εκείο πξνζπαζνχζακε λα θξαηήζνπκε ηα γέιηα.

Μία θνξά, ζ‟ έλα δηάιεηκκα, πήγε θαη ζηάζεθε

κπξνζηά ζηνλ θαζεγεηή Κνηλσληνινγίαο θαη ηνπ είπε κε

απζηεξφ χθνο:

«Τπνηίζεηαη φηη καο δηδάζθεηε γηα ηελ θνηλσλία αιιά

δελ καο καζαίλεηε ηίπνηα! Οχηε κία θνξά δελ καο

κηιήζαηε γηα ηελ θνηλσληθή αδηθία, θχξηε Μπέθα!»

Καη έθπγε ακέζσο αθήλνληαο ηνλ θνηλσληνιφγν κε ην

ζηφκα αλνηρηφ.

Ηδηαίηεξα απνιαπζηηθή έβξηζθα ηελ πξνζπάζεηα λα

εθαξκφζεη ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ ηα ιίγα πνπ δηάβαδε

ζηελ Κνηλσληνινγία.

«Οη ζπγρσξηαλνί κνπ» κνπ έιεγε (δνχζε ζε έλα ρσξηφ

θνληά ζηε Λάξηζα) «είλαη άλζξσπνη ηεο

132

πξνθαπηηαιηζηηθήο πεξηφδνπ. Δλ έηεη 1988, ν

θαπηηαιηζκφο δελ έρεη θηάζεη αθφκε ζην ρσξηφ καο.

Γνπιεχνπλ φιε κέξα θαη φ,ηη θεξδίδνπλ ην μνδεχνπλ ζηελ

ηαβέξλα θαη ζην θαθελείν ηνπ ρσξηνχ. Κακία επέλδπζε,

θακία κέξηκλα γηα ην κέιινλ, θακία θξνληίδα γηα ην

αχξην. Καλέλαο ηνπο δελ ζθέθηεηαη λα επελδχζεη ζε θάηη,

λα βειηηψζεη ιίγν ηε δσή ηνπ, λα πάεη έλα βήκα κπξνζηά.

Σν πξσί ζην ρσξάθη, ην απφγεπκα πξέθα ζην θαθελείν, ην

βξάδπ ξεηζίλα ζηελ ηαβέξλα. Έηζη πεξλάεη νιφθιεξε ε

δσή ηνπο. πσο ζηελ πξνθαπηηαιηζηηθή πεξίνδν φπνπ ν

άλζξσπνο φ,ηη έβγαδε ην μφδεπε».

Μία πεξίνδν γχξσ ζηνπο δπν κήλεο, φρη κφλν δελ καο

έθαλε ηξάθα, αιιά πάληα ήηαλ κε δηθφ ηνπ παθέην θη

επηπιένλ είρε πάληα ιεθηά καδί ηνπ. Φπζηθά ην γεγνλφο

πξνμέλεζε κεγάιε απνξία ζηελ παξέα.

«Κάπνπ έπηαζε δνπιεηά ζην ρσξηφ ηνπ, αιιά δελ ιέεη

ζε θαλέλαλ» κε ελεκέξσζε ν θνιιεηφο κνπ πνπ ήηαλ θαη

ζπκκαζεηήο ηνπ.

Σειηθά ην κπζηηθφ καζεχηεθε θαη έγηλε αθνξκή γηα

ηξειή θαδνχξα. Έλαο ζπγρσξηαλφο ηνπ Υάξε (απφ απηνχο

πνπ ηφζν αληηπαζνχζε) άλνημε παξάλνκε κπαξκπνπηηέξα

ζην ππφγεην ηνπ ζπηηηνχ ηνπ θαη ηνλ πξνζέιαβε γηα

ηζηιηαδφξν!

Σελ επφκελε ρξνληά, πξσηνεηήο θνηηεηήο, ζηεκέλνο

ζηελ θεληξηθή πιαηεία γηα έλα ξαληεβνχ, ηνλ είδα λα

πεξλά απφ κπξνζηά κνπ, κε ην γλσζηφ αξγφζπξην

βάδηζκά ηνπ θαη ην απιαλέο βιέκκα πνπ ζε θνηηνχζε θαη

δελ ήζνπλ ζίγνπξνο φηη ζε έβιεπε. Σνλ θψλαμα θαη

πηάζακε θνπβέληα. Ζ εθεβηθή κειαγρνιία ηνπ είρε θηάζεη

ζην απξνρψξεην. Μνπ έιεγε γηα ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ πνπ

δελ ηνλ θαηαιαβαίλνπλ, γηα κία θνπέια πνπ ηελ αγάπεζε

133

θη απηή ηνλ απέξξηςε ριεπάδνληάο ηνλ, γηα ηνπο

θαζεγεηέο πνπ ήηαλ, ρσξίο θακία εμαίξεζε, ειίζηνη. Αληί

λα δηαβάδεη γηα ηηο παλειιαδηθέο, φπνπ εμάιινπ είρε

ειάρηζηεο πηζαλφηεηεο επηηπρίαο, ην είρε ξίμεη ζηε

ινγνηερλία. Μνπ έιεγε γηα έλα βηβιίν πνπ δηάβαζε

πξφζθαηα θαη ηνπ έθαλε εληχπσζε, ηελ «Αθξνδίηε» ηνπ

Πηεξ Λνπίο, πνπ γξάθηεθε ζην ηέινο ηνπ 19νπ αηψλα θαη

δηαδξακαηίδεηαη ζηελ ειιεληζηηθή επνρή. (Σν βηβιίν απηφ,

παξαθηλεκέλνο απφ ηνλ Υάξε, ην δηάβαζα πεξίπνπ δέθα

ρξφληα αξγφηεξα). Αθνχ κνπ εμηζηφξεζε ηελ ππφζεζε κε

ιεπηνκέξεηεο, ζην ηέινο άξρηζε λα κνπ απαγγέιιεη

απνζπάζκαηα! Λίγν πξηλ ραηξεηεζνχκε, φηαλ κνπ δήηεζε

ηζηγάξν γηα ηξίηε θνξά, πήγα ζην πεξίπηεξν θαη ηνπ

αγφξαζα έλα παθέην.

Μνπ έζθημε ην ρέξη θαη δελ έιεγε λα ην αθήζεη. Με

κάηηα πνπ πιεκκχξηδαλ επγλσκνζχλε κνπ είπε:

«Φίιε κνπ, απηφ πνπ έθαλεο γηα κέλα δελ ζα ην

μεράζσ πνηέ».

Νφκηδα φηη ζα έβαδε ηα θιάκαηα απφ ζπγθίλεζε.

Ζ επφκελε θνξά πνπ ηνλ μαλαείδα ήηαλ κεηά απφ

ηέζζεξα ρξφληα, φηαλ ήκνπλ ζην πηπρίν. Σψξα

ε επηηεδεπκέλε κειαγρνιία ησλ εθεβηθψλ ηνπ ρξφλσλ

είρε εμαθαληζηεί γηα πάληα. Μφιηο κε είδε πέηαμε απφ ηε

ραξά ηνπ. Δπέκελε λα βξεζνχκε γηα θαθέ θαη λα

κηιήζνπκε γηα ηα παιηά. ην ξαληεβνχ πνπ θιείζακε δπν

κέξεο κεηά γηα θαθέ, ήξζε θξαηψληαο ηεηξάδηα θαη βηβιία.

ηελ εχινγε απνξία κνπ απάληεζε κε θπζηθφηεηα:

«Έρσ θξνληηζηήξην κεηά! Ση λα θάλνπκε; Δζχ ηψξα

ηειεηψλεηο, εκέλα ηψξα κνπ ήξζε ην κπαιφ λα

ζπνπδάζσ!»

134

Πξνεηνηκαδφηαλ γηα λα δψζεη παλειιαδηθέο γηα

δεχηεξε θνξά, αιιά πξψηε θνξά κε αμηψζεηο, ηξία ρξφληα

κεηά ηελ απνθνίηεζή ηνπ απφ ην ιχθεην. Γηάβαδε κε

φξεμε θαη ήηαλ αηζηφδνμνο φηη ζα πεξάζεη ζην

Οηθνλνκηθφ. Δίρε πηα μεπεξάζεη ηελ εθεβηθή θξίζε θαη

είρε θαηαζηαιάμεη ζ‟ απηά πνπ ήζειε ζηε δσή ηνπ. Μεηά

ηελ ηαξαγκέλε αλαδήηεζε ηεο εθεβηθήο ειηθίαο

νδεγήζεθε ζην απάλεκν ιηκαλάθη ηνπ Θενχ. Ο Υάξεο,

εληειψο αδηάθνξνο γηα ηε ζξεζθεία ζηελ εθεβεία ηνπ,

αλαθάιπςε ζηα είθνζί ηνπ ηνλ Θεφ. Κάζε Κπξηαθή

πήγαηλε ζηελ εθθιεζία θαη θάζε άββαην ζηε ζρνιή

ηεξνςαιηψλ. Μνπ κηινχζε γηα ηελ νκνξθηά ηεο

βπδαληηλήο κνπζηθήο, ηελ Δθθιεζία πνπ ζηάζεθε

«θηβσηφο» γηα ηελ ςπρή ηνπ πνπ ηελ έζσζε απφ ηνλ

θαηαθιπζκφ ηεο ακαξηίαο φπνπ έπιεε (πνηα ακαξηία;

αθφκε παξζέλνο ήηαλ) θαη πνιιά άιια ηέηνηα. Δγψ δελ

ηνπ είπα φηη ελ ησ κεηαμχ είρα γίλεη έλζεξκνο άζενο, αιιά

ηνλ άθνπγα κε πξνζνρή. Αλ κε ηη άιιν είρε γίλεη πην

πξνζγεησκέλνο θαη ινγηθφο.

Σνλ βξήθα μαλά ζην δξφκν ηελ επφκελε ρξνληά. Σα

είρε θαηαθέξεη ζηηο παλειιαδηθέο θαη ζπνχδαδε ζηελ

ΑΟΔΔ, ζηνλ Πεηξαηά. Σα έβγαδε δχζθνια πέξα (ε

θηψρεηα πνπ ιέγακε) θαη ζθεθηφηαλ λα πηάζεη δνπιεηά,

παξφιν πνπ δελ πιήξσλε ελνίθην, γηαηί έκελε ζε κία

ρξηζηηαληθή θνηηεηηθή εζηία.

Κη απφ ηφηε ηνλ μαλαείδα πξνρζέο, κεηά απφ δέθα

ρξφληα θαη παξαπάλσ. Ήηαλ θαζηζκέλνο κφλνο ηνπ ζε έλα

θαζηθνπληάδηθν πνπ είρε δχν ηξαπεδάθηα ζηνλ

πεδφδξνκν. ην έλα θαζφηαλ απηφο παξέα κε κία ξεηζίλα

ρσξίο κεδέ θαη έλα ηαζάθη ηίγθα ζηα απνηζίγαξα. Σνπ

κίιεζα πξψηνο. Μνπ ρακνγέιαζε θαη δηαπίζησζα φηη ηνπ

135

έιεηπαλ έλα ή δχν απφ ηα κπξνζηηλά δφληηα ηνπ. Απφ ηελ

νκηιία ηνπ θαηάιαβα φηη δελ ήηαλ ε κνλαδηθή ξεηζίλα πνπ

είρε πηεη. ηαλ ηνπ είπα πνχ δνπιεχσ απφξεζε:

«Μα, θαιά, εζχ δελ ζπνχδαζεο…»

«Φηινινγία. Μελ ηελ ςάρλεηο», ηνπ είπα.

«Σνπιάρηζηνλ εζχ θίιε κνπ είζαη ζην δεκφζην. Δγψ

δνπιεχσ ζε κία βηνηερλία επίπισλ. Λνπζηξαδφξνο! Γακψ

ηα ππνπξγεία κνπ. Γηαηί ζπνπδάδακε ηφζα ρξφληα, κνπ

ιεο; Γηαηί παηδεπφκνπλ ζηελ Αζήλα ηέζζεξα ρξφληα;»

Καη ιέγνληαο απηφ ζήθσζε ην πνηήξη θαη ην άδεηαζε.

Σνλ ξψηεζα αλ παληξεχηεθε θαη ρακνγέιαζε πηθξά.

«ρη κφλν παληξεχηεθα, αιιά ρψξηζα θηφιαο».

Σνλ απνραηξέηεζα αθνχ είπακε θη νη δπν ηα

ζπλεζηζκέλα:

«Υάξεθα πνπ ζε είδα. Δχρνκαη λα ηα μαλαπνχκε!»

Ξέξνληαο θαη νη δπν φηη κπνξεί λα ηα μαλαπνχκε ζε

δέθα ρξφληα ή πνηέ πηα.

136

Κλιςζ γονζων

Μεξηθέο απφ ηηο θξάζεηο θιηζέ πνπ αθνχζακε άπεηξεο

θνξέο απφ ηνπο γνλείο καο ζηελ παηδηθή/εθεβηθή ειηθία.

Μέζα ζε παξέλζεζε απηά πνπ ζα έπξεπε θαλνληθά λα

απαληήζνπκε αιιά δελ ην θάλακε, είηε επεηδή δελ καο

έθηαλε ην κπαιφ λα ηα ζθεθηνχκε είηε επεηδή δελ

ηνικήζακε.

Να κε γπξίζεηο αξγά ην βξάδπ.

(Καιά, ζα γπξίζσ λσξίο ην πξσί).

Ση ζπκπεξηθνξά είλαη απηή; Γελ είζαη δηθφ κνπ παηδί

εζχ;

(Δκέλα ξσηάο; Ρψηα ηε κακά).

Με πνηνπο/πνχ ηξηγπξλνχζεο ηέηνηα ψξα;

(Αλ ζνπ πσ, θνβάκαη φηη δελ ζα… μαλαηξηγπξίζσ).

Απηά ζαο καζαίλνπλ ζην ζρνιείν;

(Γπζηπρψο δελ έρεη ηφζν ελδηαθέξνλ).

Πάιη εκείο ζα αθνπζηνχκε ζηε γεηηνληά; Ση ζα πνπλ νη

γείηνλεο;

(Ναη, αιιά αλ δελ καο αθνχζνπλ, ζα αλεζπρήζνπλ φηη

θάηη πάζακε).

Κιείζε πηα ηελ ηειεφξαζε. Σα έξγα δελ ηειεηψλνπλ

πνηέ.

137

(Σν ζπγθεθξηκέλν ηειεηψλεη ζε δχν ψξεο).

Κιείζε ηελ ηειεφξαζε. Ζ ηειεφξαζε ζα ζαο δψζεη λα

θάηε;

(Απηφ ην θαηαθέξλεηε εζείο. Απφ ηελ ηειεφξαζε

ζέισ ιίγε ςπραγσγία).

Να κπεηο ζην δεκφζην, λα κελ έρεηο θαλέλα θεξαηά

πάλσ απφ ην θεθάιη ζνπ.

(Ο πξντζηάκελνο, ν ηκεκαηάξρεο, ν δηεπζπληήο πνχ

ζα είλαη; Κάησ απ‟ ηα πφδηα κνπ;)

Γηαηί δελ πάηε ζηελ εθθιεζία; Σνχξθνη ζα γίλεηε;

(Γειαδή άιιεο επηινγέο δελ ππάξρνπλ;)

Σα παηδάθηα ζηελ Αθξηθή πεηλάλε θη εζείο δελ ηξψηε

ην θαγεηφ!

(Γειαδή αλ ην θάκε, δελ ζα πεηλάλε ηα παηδάθηα ζηελ

Αθξηθή; πγθνηλσλνχληα ζηνκάρηα έρνπκε;)

Δκ, βέβαηα, εζείο δελ δήζαηε Καηνρή θαη πφιεκν.

(Κη αθνχ δελ είρα απηή ηελ ππέξνρε εθπαηδεπηηθή

εκπεηξία, κήπσο γίλεηαη λα κνπ θηηάμεηο κία νκειέηα αληί

γηα ξεβχζηα;)

Με ηέηνηα αραξηζηία ζα καο θαηαξαζηεί ν Θεφο θαη

ζα καο ξίμεη πφιεκν θαη πείλα.

(Μεηά απφ ηφζεο πξνζεπρέο θαη λεζηείεο, κάιινλ

Απηφο ζα είλαη ν αράξηζηνο).

Έρνπκε ηφζα φλεηξα γηα ζαο.

(Σν θαθφ είλαη φηη ηα κπεξδεχεηε κε ηελ

πξαγκαηηθφηεηα).

Πνχ λα ηα βξνχκε ηφζα πνπ δεηάηε; Ση είκαζηε;

Χλάζεδεο;

(Μπνξεί θαη λα γίλεηε. Έρνπκε φλεηξα γηα ζαο).

Έρνπκε θάλεη ηφζεο ζπζίεο γηα ζέλα.

(Κάληε κία αθφκε: Αθήζηε κε ήζπρν!)

138

Τπάξρνπλ άηνκα ηεο ειηθίαο κνπ πνπ είραλ ηελ ηχρε

σο παηδηά λα αθνχλ θάηη πεξηζζφηεξν πξσηφηππν;

139

Πώσ ςώςαμε τθν αριςτερι μασ ςυνείδθςθ

Δίλαη γεγνλφο φηη ηα παλεπηζηήκηα ζηελ Διιάδα δελ

πξνζθέξνπλ κφλν αλψηαηε εθπαίδεπζε (αλψηαηε σο πξνο

ηε βαζκίδα φρη σο πξνο ηελ πνηφηεηα) αιιά επηηεινχλ θαη

κία άιιε ιεηηνπξγία. Μέζα ζην πξνζηαηεπφκελν

πεξηβάιινλ ελφο θξαηηθνχ ηδξχκαηνο θαη κε ηε γνλετθή

επηρνξήγεζε, ν Έιιελ κεη-έθεβνο κπνξεί λα αζθείηαη

ζηελ επαλαζηαηηθή γπκλαζηηθή, έρνληαο ηελ εζηθή

ηθαλνπνίεζε, φηαλ αξγφηεξα ζα γίλεη έλα γξαλάδη ηνπ

ζπζηήκαηνο, φηη έξημε θη απηφο θαλά δπν επαλαζηαηηθέο

ηνπθεθηέο πξηλ παξαδνζεί.

Έηζη, θη εκείο, ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90,

δνχζακε ηνλ επαλαζηηθφ αλαβξαζκφ. Αθνξκή έλα

λνκνζρέδην πνπ έθεξε πξνο ςήθηζε ν ηφηε ππνπξγφο ηεο

Ν.Γ. Κνληνγηαλλφπνπινο θαη κεηά απφ απηφ έλα άιιν,

ειαθξψο παξαιιαγκέλν, ηνπ δηαδφρνπ ηνπ, Γηψξγνπ

νπθιηά. Φπζηθά, φινη εκείο νη αλήζπρνη πξννδεπηηθνί

λένη ήκαζηαλ καρεηηθά αληίζεηνη. ρη φηη θαζίζακε λα ηα

δηαβάζνπκε. Δδψ κε ην δφξη δηαβάδακε γηα λα πεξάζνπκε

ηα καζήκαηα, λνκνζρέδηα ζα δηαβάδακε; Μαο αξθνχζε φηη

ηα έθεξε πξνο ςήθηζε ε θπβέξλεζε. Μία θπβέξλεζε πνπ

θέξλεη πξνο ςήθηζε λνκνζρέδηα ζηε Βνπιή θαη έρεη ηελ

140

παξάινγε απαίηεζε απηά λα γίλνληαη λφκνη –εηδηθά αλ

απηή ε θπβέξλεζε είλαη δεμηά– πξνθαλψο επηδεηθλχεη

πξνθιεηηθφ ζξάζνο πνπ δελ πξέπεη λα κείλεη αλαπάληεην

απφ ηνλ πάληα εηνηκνπφιεκν θνηηεηή.

Μεηά απφ κία ζεηξά καρεηηθψλ ζπλειεχζεσλ,

πνξεηψλ θαη θαηαιήςεσλ ζηε δηάξθεηα ηνπ εμακήλνπ,

ήξζε ε ψξα λα πάξνπκε έλα ζεκαληηθφ κάζεκα πνπ ε σο

ηφηε κηθξή πείξα καο δελ καο είρε δηδάμεη: ν αγψλαο

απαηηεί ζπζίεο. Ζ πξψηε θαη θαιχηεξε ζπζία ήηαλ φηη

μαθληθά, θη ελψ θαλείο δελ ην πεξίκελε, ράζακε ηελ

εμεηαζηηθή ηνπ Φεβξνπαξίνπ. Δηδηθά γηα κέλα ε ζπζία

ήηαλ κεγαιχηεξε, γηαηί είρα κπεη ζην δεχηεξν έηνο

ρξσζηψληαο ηα πεξηζζφηεξα καζήκαηα ηνπ πξψηνπ.

Έρνληαο πεξάζεη έλα εμάκελν κε θνπι κειέηε ήξζε ε

θαηξαπαθηά ηεο απψιεηαο ηεο εμεηαζηηθήο γηα ηελ νπνία

είρα πξνεηνηκαζηεί αξθεηά θαιά.

ην μεθίλεκα ηνπ εαξηλνχ (4νπ) εμακήλνπ κάζακε φηη

ζα γηλφηαλ άιιε κία ζπλέιεπζε γηα λα ζπδεηεζνχλ νη

εμειίμεηο θαη λα ζπδεηεζεί ε πεξαηηέξσ κνξθή δξάζεο.

Απηφ ζε απιά λενειιεληθά ζήκαηλε φηη νη αξηζηεξέο

νξγαλψζεηο ζα θαηέβαδαλ πξφηαζε γηα λέεο θαηαιήςεηο.

Ήηαλ θάηη πνπ ηξφκαμε ηνπο πεξηζζφηεξνπο, αθφκε θαη

απηνχο πνπ κέρξη ηφηε ήηαλ αδηάθνξνη. Πήγα ζην κάζεκα

πξηλ απφ ηε ζπλέιεπζε κε ην κπαιφ ζηε ζπλέιεπζε.

θεθηφκνπλ λα πάσ θαη λα θαηαςεθίζσ ηελ πξφηαζε γηα

ζπλέρηζε ησλ θαηαιήςεσλ. Απηφ φκσο ζήκαηλε φηη ζα

έπξεπε λα ςεθίζσ ηελ πξφηαζε ηεο δεμηάο παξάηαμεο θη

απηφ ήηαλ θάηη πνπ κνπ πξνθαινχζε αλαηξηρίια.

ην κάζεκα βξήθα ηνλ Λεσλίδα, έλα γηγαληφζσκν

αιιά θαιφθαξδν ζπκθνηηεηή, αλέληαρην αξηζηεξψλ

πεπνηζήζεσλ φπσο θη εγψ, πνπ ζξελνχζε θη απηφο ηελ

141

απψιεηα ηεο εμεηαζηηθήο. ην δηάιεηκκα κνπ

εθκπζηεξεχηεθε φηη ζθφπεπε λα πάεη ζηε ζπλέιεπζε γηα

λα ςεθίζεη θαηά ηεο ζπλέρηζεο ησλ θαηαιήςεσλ θαη ηφηε

ηνπ εθκπζηεξεχηεθα θη εγψ φηη ζθνπεχσ λα θάλσ ην ίδην.

Μφλν πνπ εγψ παξνπζηάδα ιίγεο αληηζηάζεηο παξαπάλσ

απφ ηνλ ήδε απνθαζηζκέλν Λεσλίδα.

«Μα ζα ςεθίζνπκε ΓΑΠ ξε Λεσλίδα;» ηνπ ιέσ.

«Γελ μέξσ ΓΑΠ θαη μεΓΑΠ. Δγψ μέξσ φηη δελ κπνξψ

λα ράζσ θη άιιν εμάκελν», κε απνζηφκσζε.

ηε ζπλέιεπζε, δελ πίζηεπα ζηα κάηηα κνπ.

Δπηθξαηνχζε έλα εληειψο δηαθνξεηηθφ θιίκα απφ απηφ

πνπ είρακε ζπλεζίζεη έσο ηφηε. Οη ζπκκεηέρνληεο ήηαλ

εκθαλψο ιηγφηεξνη απφ ηηο άιιεο θνξέο, ελψ ην

αγσληζηηθφ θξφλεκα παξνπζίαδε αμηνζεκείσηε

θάκςε. Οη άιινηε καρεηηθνί θαη ιαιίζηαηνη αξηζηεξνί

ζπλδηθαιηζηέο κε απνγνήηεπζαλ ζθφδξα έηζη

θνπκπσκέλνπο θαη κνπδηαζκέλνπο πνπ ηνπο είδα.

Πεξίκελα έλαο ηνπιάρηζηνλ απφ απηνχο λα βγεη θαη λα

θσλάμεη κε παξξεζία:

«Ση πεξηκέλαηε ξε παηδηά; Αγψλαο ρσξίο ζπζίεο δελ

ππάξρεη. Αγσληζηήθακε γηα έλα δίθαην ζθνπφ θαη

ζπζηάζακε κία εμεηαζηηθή γη‟ απηφ. Γελ κπνξνχκε λα

έρνπκε θαη ηελ πίηα νιάθεξε θαη ην ζθχιν ρνξηάην».

Αληηζέησο, πνιινί θαη δηάθνξνη πήξαλ ην ιφγν θαη

πξνζπάζεζαλ λα εμεγήζνπλ –ζρεδφλ απνινγνχληαλ–

γηαηί θαη πψο ράζεθε ε εμεηαζηηθή, ελψ ε εθπξφζσπνο ηεο

ΓΑΠ, κε νιίγε ραηξεθαθία, ηφληδε φηη εθείλε είρε

επηζεκάλεη ηνλ θίλδπλν φηαλ ςεθίδακε θαηαιήςεηο, αιιά

θαλείο δελ ηελ έιαβε ππφςε ηνπ.

Αθνχ αληαιιάρηεθαλ θάπνηεο απφςεηο αθφκε, ζε

πνιηηηζκέλν πάληα θιίκα, θάπνηνο έδσζε ην ζχλζεκα,

142

θάηη ζαλ «άληε λα ςεθίζνπκε ηψξα;» ζαλ λα έιεγε «λα

ηειεηψλεη θη απηή ε ππνρξέσζε, λα πάκε ζηα ζπηηάθηα

καο».

Ζ ςεθνθνξία γηλφηαλ σο εμήο: δχν θαηακεηξεηέο

ζηέθνληαλ εθαηέξσζελ θάζε ζεηξάο εδξάλσλ θαη

δεηνχζαλ απφ ηνπο θνηηεηέο πνπ θάζνληαλ ζηε

ζπγθεθξηκέλε ζεηξά λα ζεθψζνπλ ηα ρέξηα. Μεηξνχζαλ

ηα ρέξηα, θψλαδαλ ην λνχκεξν θαη έλαο άιινο ην έγξαθε

ζηνλ πίλαθα. Μεηά νη θαηακεηξεηέο αλέβαηλαλ έλα ζθαιί,

ζηελ επφκελε ζεηξά εδξάλσλ, κεηξνχζαλ ηηο ςήθνπο

θ.ν.θ.

Δγψ θαη ν Λεσλίδαο θαζφκαζηαλ ζηα ηειεπηαία

έδξαλα. Μέρξη λα θηάζνπλ ζηε δηθηά καο ζεηξά, εγψ

έπξεδα ηνλ Λεσλίδα γηα ην απνλελνεκέλν δηάβεκα ζην

νπνίν ζθνπεχακε λα πξνβνχκε:

«Ρε Λεσλίδα, ζα ςεθίζνπκε δεμηά;»

«Ζξέκεζε, δελ ςεθίδνπκε γηα θπβέξλεζε».

«Θα ηξίδνπλ ηα θφθαια ηνπ παππνχ κνπ ζε φπνηα

βνπλνπιαγηά θη αλ βξίζθνληαη. νπ είπα φηη ν παππνχο

κνπ ζθνηψζεθε ζηνλ εκθχιην;»

«Δ, εθεί πνπ είλαη, αο ηξίδνπλ. Μήπσο πξφθεηηαη λα

ηα αθνχο; Σν πνιχ-πνιχ λα ελνρινχλ ηα αγξίκηα ηνπ

δάζνπο».

Δλ ησ κεηαμχ κέρξη λα θηάζεη ε ςεθνθνξία ζηα

κεζαία έδξαλα, ε πιάζηηγγα θαηλφηαλ φηη έγεξλε

μεθάζαξα θαηά ηεο πξφηαζεο γηα θαηαιήςεηο.

«Αλ ην πάκε έηζη, δελ ζα ρξεηαζηεί λα ηξίμνπλ ηα

θφθαια ηνπ παππνχ ζνπ» θάγραζε ν Λεσλίδαο.

ηαλ ςήθηδαλ νη κπξνζηηλνί απφ εκάο, ν αγψλαο είρε

πηα θξηζεί. Αθφκε θη αλ νη ηειεπηαίεο ζεηξέο εδξάλσλ

ςήθηδαλ πακςεθεί ηελ αξηζηεξή πξφηαζε, απηή δελ είρε

143

θακία ειπίδα λα επηθξαηήζεη. Έηζη, ινηπφλ, φηαλ νη

θαηακεηξεηέο ζηάζεθαλ ζηελ άθξε ηεο ζεηξάο καο, εγψ θη

ν Λεσλίδαο ζεθψζακε απνθαζηζηηθά ηα ρέξηα καο

ςεθίδνληαο ππέξ ηεο πξφηαζεο ησλ αξηζηεξψλ

παξαηάμεσλ γηα ζπλέρηζε ησλ θαηαιήςεσλ! Μφιηο

θαηεβάζακε ηα ρέξηα θνηηάμακε ν έλαο ηνλ άιιν,

θξαηψληαο ηα γέιηα καο.

«Άληε, θηελά ηε γιπηψζακε», κνπ είπε φηαλ

ζεθσζήθακε λα θχγνπκε, αλαθνπθηζκέλνη πνπ ζψζακε

ηαπηφρξνλα ην εμάκελν θαη ηελ αξηζηεξή καο ζπλείδεζε.

Έμσ απφ ην ακθηζέαηξν, ζπλαληήζακε ηελ

Κσλζηαληίλα, κία ζπκθνηηήηξηα, κνλίκσο αγρσκέλε κε ηα

καζήκαηα, πνπ είρε κάζεη ιίγν θαζπζηεξεκέλα φηη γίλεηαη

ζπλέιεπζε θαη ήξζε έληξνκε λα ςεθίζεη θαηά ησλ

θαηαιήςεσλ.

«Ση ςεθίζαηε; Θα έρνπκε πάιη θαηαιήςεηο;» καο

ξψηεζε.

«ρη! Φήθηζαλ ηελ πξφηαζε ηεο ΓΑΠ! Αλ είλαη

δπλαηφλ!» είπα εγψ κε πξνζπνηεηή αγαλάθηεζε.

Κνχλεζε ην θεθάιη ηεο:

«Ρε δελ θφβεηε ηηο αξηζηεξέο καιαθίεο ιέσ εγψ, λα

πεξάζνπκε θαλά κάζεκα;»

144

Πρωταπριλιάτικεσ καταςτάςεισ

Ζ πην επηηπρεκέλε θάξζα πνπ έθαλα πνηέ δελ ήηαλ

θάπνηα Πξσηαπξηιηά αιιά έλα θαηαρείκσλν ζην

ζηξαηφπεδν ηεο ειιελνηνπξθηθήο κεζνξίνπ φπνπ

ππεξεηνχζα ηε ζεηεία κνπ. Δλλνείηαη φηη δελ πεξηκέλακε

ηελ 1ε Απξηιίνπ γηα λα θάλνπκε πιάθεο κεηαμχ καο. Πψο

αιιηψο ζα θάλακε ππνθεξηή ηε ζεηεία;

Θχκα ηεο θάξζαο ήηαλ ν Υαξάιακπνο, γξαθέαο ηνπ

δηπιαλνχ (1νπ) γξαθείνπ. Ο ηχπνο απηφο ηξαβνχζε

ζπλερψο ζαλ καγλήηεο ηα πεηξάγκαηα, γηαηί ήηαλ κνλίκσο

θαηζνχθεο θαη γθξίληαδε κε θάζε αθνξκή –ζπλήζσο

ρσξίο αθνξκή. Σνλ ελνρινχζαλ ηα πάληα θαη, φηαλ δελ

ήηαλ αλψηεξνη κπξνζηά, έβξηδε ηνπο αμησκαηηθνχο, ηνπο

πνιηηηθνχο, ηνπο θαιιηηέρλεο-ζηαξ, ηνπο κπάηζνπο, ηνπο

παπάδεο, ηα ζεία. ινη αλαξσηηφληαλ ηη ήηαλ ζηελ

πνιηηηθή ηνπ δσή ν Υαξάιακπνο. Άιινη πίζηεπαλ φηη ήηαλ

αλαξρηθφο, άιινη θνκκνπληζηήο, άιινη αθξναξηζηεξφο,

κέρξη θαη γηα κέινο ηξνκνθξαηηθήο νξγάλσζεο ηνλ

ππνπηεχνληαλ.

Δθείλν ην ήζπρν θπξηαθάηηθν απφγεπκα κάζαηλα ηε

δνπιεηά ζηνπο λένπο γξαθείο πνπ ζα κε αληηθαζηζηνχζαλ

κεηά ηελ απφιπζή κνπ. Ο Υαξάιακπνο ήηαλ κία απφ ηηο

145

ειάρηζηεο θνξέο πνπ είρε θέθηα θαη δηαζθέδαδε

παίξλνληάο κε ζην ηειέθσλν θαη δηέθνπηε ηε δηαδηθαζία

ιέγνληαο δηάθνξεο βιαθείεο. Σφηε εκπλεχζηεθα κία

θάξζα-εθδίθεζε.

Δκείο νη γξαθείο, επεηδή δηαρεηξηδφκαζηαλ απφξξεηα

έγγξαθα, έπξεπε λα έρνπκε εηδηθή εμνπζηνδφηεζε, ε

νπνία βέβαηα ήηαλ ηππηθή θαη έξρνληαλ απφ ηε Μεξαξρία

θαηφπηλ αηηήζεσο ηεο κνλάδαο. Κάιεζα, ινηπφλ, ην

λνχκεξν ηνπ γξαθείνπ ηνπ, ζθέπαζα ιίγν ην αθνπζηηθφ

γηα λα αθνχγνκαη απφ καθξηά, άιιαμα θαη ηε θσλή κνπ

θαη ηνπ ιέσ:

«Καιεζπέξα ζπλάδειθε, ζηξαηηψηεο ηάδε απφ ηε

Μεξαξρία. Πηάζε ραξηί θαη κνιχβη λα ζνπ ππαγνξεχζσ

έλα επείγνλ ζήκα».

ηαλ ν Υαξάιακπνο κνπ είπε φηη ήηαλ έηνηκνο,

άξρηζα λα ππαγνξεχσ:

«αο γλσξίδνπκε φηη άδεηα εμνπζηνδφηεζεο ρεηξηζκνχ

απνξξήησλ εγγξάθσλ ζηξαηηψηε Σεζσξαθηζκέλσλ

Υαξάιακπνπ … , γξαθέα 1νπ γξαθείνπ Τπεξεζίαο ζαο,

αίξεηαη ιφγσ ακθηβνιηψλ πνπ πξνέθπςαλ σο πξνο

αμηνπηζηία θαη ερεκχζεηα ελ ιφγσ ζηξαηηψηε, θαηφπηλ

έξεπλαο πνπ δηελεξγήζεθε απφ 2ν Γξαθείν Μεξαξρίαο.

Πξναλαθεξφκελνο απνδεζκεπζεί πάξαπηα απφ 1ν γξαθείν

κνλάδνο».

Αθνινχζεζε ζησπή ακεραλίαο.

«Δληάμεη, θίιε, ην έγξαςεο;» ηνπ ιέσ.

«Φίιε» απαληά ν Υαξάιακπνο κε θσλή πνπ έηξεκε

«κπνξείο ζε παξαθαιψ λα κνπ ην επαλαιάβεηο;»

«ιν απφ ηελ αξρή;» ξσηάσ.

«Ναη, αλ γίλεηαη», κνπ ιέεη.

146

Δθεί ηα ρξεηάζηεθα, γηαηί φια απηά ηα ζθεθηφκνπλ

εθείλε ηελ ψξα θαη θπζηθά δελ κπνξνχζα λα ηα μαλαπψ

επί ιέμεη.

«Άθνπ, ζπλάδειθε», ηνπ ιέσ, «είκαη πνιχ βηαζηηθφο

γηαηί πξέπεη λα ην πάσ ην ζήκα ζηα ηειέηππα. Μελ

αλεζπρείο αλ δελ ην έγξαςεο ζσζηά, ζα ζαο έξζεη θαη

ηειεηππηθψο».

«Να ζε ξσηήζσ θάηη;» ιέεη αλήζπρνο ν Υαξάιακπνο.

«Απηφο ν ζηξαηηψηεο πνπ ιέεη εδψ φηη ηνπ αίξνπλ ηελ

εμνπζηνδφηεζε είκαη εγψ! Ση αθξηβψο γίλεηαη; Ση

ζεκαίλνπλ φια απηά;»

«Δγψ δελ μέξσ ηίπνηα», ηνπ ιέσ, «εκέλα απιψο κνπ

ην έδσζαλ λα ην δηαβηβάζσ».

Κιείλσ ην ηειέθσλν θαη καδί κε ηνπο άιινπο γξαθείο

ζηήλνπκε απηί. Αθνχκε ηελ πφξηα ηνπ δηπιαλνχ γξαθείνπ

λα αλνίγεη, ηα βήκαηα ηνπ Υαξάιακπνπ λα πιεζηάδνπλ.

Βιέπνπκε ηελ πφξηα ηνπ γξαθείνπ λα αλνίγεη θαη ην

θεθάιη ηνπ Υαξάιακπνπ λα μεπξνβάιιεη ρινκφ πίζσ απφ

ηελ πφξηα.

«Έια ιίγν δίπια, ζε ζέισ θάηη», κνπ ιέεη θαη θεχγεη.

εθψλνκαη θαη πεγαίλσ ζην γξαθείν ηνπ

Υαξάιακπνπ.

«Κιείζε ηελ πφξηα», κνπ ιέεη.

Κιείλσ ηελ πφξηα.

«Ση ζπκβαίλεη, ξε ζπ; Φαίλεζαη αλαζηαησκέλνο».

Μνπ δίλεη ην ραξηί θαη πέθηεη ζε κία θαξέθια.

«Γηάβαζε, ξε καιάθα, ηη ζήκα κνπ έζηεηιαλ απφ ηε

Μεξαξρία».

Παίξλσ ην ζήκα θαη θάλσ φηη ην δηαβάδσ. Απφ ηε κία

πξνζπαζψ λα δείρλσ έθπιεθηνο, αιιά κέζα κνπ κε

147

ηξνκεξή πξνζπάζεηα αγσλίδνκαη λα θαηαπλίμσ ηα γέιηα

πνπ έθηαλαλ νξκεηηθά ιίγν πξηλ απφ ην ιάξπγγά κνπ.

«Ση είλαη απηφ ξε ζπ;» θάλσ εγψ αθνχ δηάβαζα ην

ζήκα.

«Πνχ λα μέξσ! Ση έξεπλεο ιέλε; Ση έςαμαλ γηα κέλα;

Με πνην δηθαίσκα; Καη γηαηί κνπ παίξλνπλ ηελ

εμνπζηνδφηεζε; Πνηνο είκαη; Καλέλαο ηξνκνθξάηεο;

Γίλνληαη ηέηνηα πξάγκαηα; Πνχ δνχκε; Υνχληα έρνπκε;»

«Ζξέκεζε», ηνπ ιέσ. «Μήπσο έθαλεο ζηελ πνιηηηθή

ζνπ δσή θάηη πνπ ν ζηξαηφο ζα κπνξνχζε λα ην ζεσξήζεη

επηιήςηκν;»

«Σίπνηα απνιχησο!»

«Σν πνηληθφ ζνπ κεηξψν κήπσο…»

«Δίλαη ιεπθφ θαη παξζέλν!»

«Μήπσο πέξαζεο απφ ηίπνηα αλαξρηθέο νξγαλψζεηο;»

«Παο θαιά; Ση δνπιεηά έρσ εγψ κε απηά;»

«Μήπσο ζην παλεπηζηήκην ήζνπλ ζε θακηά πνιηηηθή

νξγάλσζε; Σίπνηα αθξναξηζηεξνχο αο πνχκε…»

«Οχηε λα ςεθίζσ ζηηο θνηηεηηθέο εθινγέο δελ πήγα

πνηέ».

Δθεί έθαλα θη εγψ φηη ζεθψλσ ηα ρέξηα. Ο

Υαξάιακπνο, ελ ησ κεηαμχ, απφ ην ζηάδην ηεο έθπιεμεο

είρε πεξάζεη ζην ζηάδην ηεο νξγήο:

«Να ζνπ πσ θάηη; Καιχηεξα. Να πάλε λα γακεζνχλ!

Να ζεθσζψ λα θχγσ απ‟ ην θσινγξαθείν, λα γπξίζσ

ζηελ ίιε, λα θάλσ κία ζθνπηά θαη κεηά λα ηα μχλσ φιε

κέξα ζην θαςηκί θαη λα ξνραιίδσ ζην ζάιακν. Δλψ ηψξα,

γακηέκαη εδψ γηα λα βγάδσ ηφζε δνπιεηά, έρσ ην καιάθα

ηνλ αλζχπα πάλσ απφ ην θεθάιη κνπ λα κνπ ηα πξήδεη θαη

πνην ην “επραξηζηψ”; Καλέλα».

148

Δπέζηξεςα ζην γξαθείν, δηεγήζεθα ζηνπο

ζπλαδέιθνπο ηελ αληίδξαζε ηνπ Υαξάιακπνπ θαη

μεζπάζακε καδί ζε γέιηα, φζν γηλφηαλ ρακειφθσλα. Μεηά

ζήθσζα ην αθνπζηηθφ θαη ζρεκάηηζα πάιη ην λνχκεξν ηνπ

1νπ γξαθείνπ.

«Έια θίιε, εγψ είκαη πάιη, απφ ηε Μεξαξρία», είπα

ζηνλ Υαξάιακπν. «Πηάζε ραξηί θαη κνιχβη λα ζνπ

ππαγνξεχζσ έλα ζήκα αθφκε».

«Χρ, ηη έθαλα πάιη;» ιέεη ν Υαξάιακπνο

εμνπζελσκέλνο. «Λέγε, γξάθσ».

«αο γλσξίδνπκε φηη ν ζηξαηηψηεο Σεζσξαθηζκέλσλ

Υαξάιακπνο … ηπγράλεη κέγαο ηρζχο».

«Πψο ην είπεο;»

«Μέγαο ηρζχο».

«Γειαδή; Ση ζα πεη απηφ;»

«Γειαδή είζαη κεγάιε ςαξνχθια κσξ‟ αδεξθέ κνπ»

είπα εγψ πιένλ κε ηελ θαλνληθή κνπ θσλή θαη άθεζα έλα

πνηακφ γέιησλ λα μερπζεί.

Καηά πεξίεξγν ηξφπν ν Υαξάιακπνο νχηε θψλαμε

νχηε καο έβξηζε. Απιά θνχλεζε ην θεθάιη

απνγνεηεπκέλνο απφ ηνλ ίδην ηνπ ηνλ εαπηφ θαη

κνλνιφγεζε:

«Δίκαη πνιχ εχπηζηνο ξε γακψην».

Ζ θάξζα απηή πάλησο είρε θαη κία παξάπιεπξε

ζπλέπεηα: καο απνθάιπςε φηη ν ζπλάδειθφο καο δελ ήηαλ

θαλέλα αλαηξεπηηθφ ζηνηρείν, φπσο θαληάδνληαλ φινη,

αιιά κάιινλ έλαο ηχπνο πνπ απιψο γθξίληαδε κε φινπο θη

φια.

Καηά ζχκπησζε, ιίγεο κέξεο κεηά, έθαλα κία

αλαθάιπςε πνπ θιφληζε αθφκε πεξηζζφηεξν ηελ εηθφλα

ηνπ κίδεξνπ αλζξψπνπ πνπ είρα ζρεκαηίζεη γηα ηνλ

149

Υαξάιακπν θαη απνθάιπςε λέεο πηπρέο ηνπ ραξαθηήξα

ηνπ. Φάρλνληαο θάηη ζην ζπξηάξη ηνπ γξαθείνπ ηνπ,

βξήθα έλα κπινθάθη κε ζηίρνπο ηνπ, πνπ απεπζχλνληαλ ζε

β΄ εληθφ ζε θάπνηα θνπέια, πξνθαλψο θάπνην άηπρν

έξσηά ηνπ. Πεξηζζφηεξν απφ ηελ ίδηα ηελ αλαθάιπςε κε

εμέπιεμε ην γεγνλφο φηη επξφθεηην γηα ζηίρνπο αμηφινγνπο

(φπσο ηνπιάρηζηνλ ηνπο έθξηλα ηφηε σο θξέζθνο

απφθνηηνο Φηινινγίαο).

Φίιε θαη παιηέ «ζπκπνιεκηζηή» Υαξάιακπε απφ ηε

Θεζζαινλίθε, φπνπ θη αλ είζαη ζήκεξα, λα ‟ζαη πάληα

θαιά!

150

Σα αίτια και οι ςυνζπειεσ τθσ μικραςιατικισ καταςτροφισ

Νηξέπνκαη πνπ ην ιέσ θακηά θνξά, αιιά απνθνίηεζα

απφ ην παλεπηζηήκην ρσξίο λα έρσ γξάςεη νχηε κία

εξγαζία. Σν θηαίμηκν δελ είλαη φιν δηθφ κνπ. ε θαλέλα

κάζεκα δελ ππήξρε ππνρξεσηηθή εξγαζία θαη εγψ

ζπλήζσο ρξσζηνχζα αξθεηά καζήκαηα γηα λα αλαιάβσ

πξναηξεηηθά κία ηέηνηα ππνρξέσζε. Σν πεξίεξγν φκσο

είλαη φηη κνπ έιαρε λα θάλσ ηε κνλαδηθή κνπ εξγαζία

ιίγνπο κήλεο κεηά ηελ απνθνίηεζή κνπ, σο ζηξαηηψηεο ζε

κία παξακεζφξηα κνλάδα ζηνλ Έβξν.

Παξνπζηάζηεθα ζηε κνλάδα ζην Γηδπκφηεηρν, έλα

θξχν πξσηλφ ηνπ επηέκβξε ηνπ 1995, κεηά απφ έλα

εμαληιεηηθφ ηαμίδη κε ην ηξέλν πνπ θξάηεζε απφ ην

απφγεπκα ηεο πξνεγνχκελεο κέξαο. Μαδί κνπ ήηαλ θη

άιινη ηξεηο, γλσζηνί κνπ απφ ηε βαζηθή εθπαίδεπζε ζηελ

Απιψλα. Ο αιθακίηεο πνπ καο ππνδέρζεθε καο εμέθξαζε

ηα ζπιιππεηήξηά ηνπ γηα ηε ζθιεξή κνίξα πνπ καο έξημε

ζ‟ απηή ηε κνλάδα, εμαηκίδνληαο θαηεπζείαλ θάζε

ζηαγφλα αηζηνδνμίαο πνπ είρε κείλεη κέζα καο.

Σνπιάρηζηνλ ηελ πξψηε κέξα πέζακε ζε κία κέξα

νινήκεξεο εθπαίδεπζεο θαη ην ζηξαηφπεδν ήηαλ ζρεδφλ

151

έξεκν. Έηζη ηελ πεξάζακε θνπξνζθπιηάδνληαο. Καηά ην

βξαδάθη, επέζηξεςε ν θφζκνο ζην ζηξαηφπεδν θαη καο

έζηεηιαλ ζην δηνηθεηήξην λα παξνπζηαζηνχκε. Δλψ

πεξηκέλακε έμσ απφ ην γξαθείν ηνπ δηνηθεηή, έλαο παιηφο

θαληάξνο, γξαθέαο ηνπ 3νπ γξαθείνπ, έκαζε φηη μέξσ

ππνινγηζηή θαη ηπθιφ ζχζηεκα δαθηπινγξάθεζεο θαη

ζρεδφλ κε νδήγεζε δηα ηεο βίαο ζηνλ ίιαξρν πνπ ήηαλ

πξντζηάκελνο ηνπ 3νπ γξαθείνπ. Δίρε βξεη επηηέινπο ηελ

«απαιιαγή» ηνπ, απηφλ πνπ ζα ηνλ δηαδερφηαλ φηαλ απηφο

ζα απνιπφηαλ, αιιά -ην ζεκαληηθφηεξν- θαη απηφλ πνπ ζα

επσκηδφηαλ ηα πεξηζζφηεξα θαζήθνληα ηνπ γξαθείνπ ελψ

απηφο ζα κπνξνχζε, φπσο θάζε παιηφο πνπ ζέβεηαη ηνλ

εαπηφ ηνπ, λα πεξηθέξεηαη κε ηα ρέξηα ζηηο ηζέπεο θαη λα

ζαριακαξίδεη κεηξψληαο ηηο κέξεο κέρξη λα απνιπζεί.

Σελ άιιε κέξα ην πξσί ήκνπλ επίζεκα γξαθέαο ηνπ

3νπ γξαθείνπ. Ο ίιαξρνο κε ζπκπάζεζε ακέζσο γηαηί

έγξαθα ηαρχηαηα θαη νξζνγξαθεκέλα. πσο κνπ

εθκπζηεξεχηεθε, ν παιηφο γξαθέαο ζηνίρηδε ζηελ

ππεξεζία πνιχ ραξηί θαη κειάλη. Γηα θάζε κία ζειίδα

έπξεπε λα δηνξζψλνπλ θαη λα πεηάλε ηξεηο. Μφλν κία

θνξά δπζθφξεζε καδί κνπ, φηαλ πήξα ηελ πξσηνβνπιία

θαη ζε έλα έγγξαθφ ηνπ δηφξζσζα ην «ζαο γλσξίδνπκε

φηη…» ζε «ζαο γλσζηνπνηνχκε φηη…».

«Σν “ζαο γλσξίδνπκε” ρξεζηκνπνηείηαη έηζη, φρη κφλν

ζην ζηξαηφ, αιιά ζε νιφθιεξν ην δεκφζην. Γελ ζα καο

αιιάμεηο εζχ ηνλ θαζηεξσκέλν ηξφπν αιιεινγξαθίαο».

Αθφκε θαη ζήκεξα ηνλ ζπκάκαη, θάζε θνξά πνπ ζηε

δνπιεηά γξάθσ ζε θάπνην έγγξαθν «ζαο γλσξίδνπκε

φηη…».

152

Σελ πξψηε θηφιαο κέξα ζην γξαθείν, κπήθε έμσ

θξελψλ ν ίιαξρνο ηνπ δηπιαλνχ (4νπ) γξαθείνπ

θνπλψληαο έλα έγγξαθν.

Ήηαλ θιαζηθφ δείγκα Πφληηνπ. Δθηφο απφ επίζεην ζε

-ίδεο, δηέζεηε κηθξφ αλάζηεκα, γεκάην ζψκα θαη κεγάιν,

νινζηξφγγπιν θεθάιη, ην νπνίν εθείλε ηε ζηηγκή είρε γίλεη

θαηαθφθθηλν απφ ην ζπκφ.

«Ρε καιάθα, ην πηζηεχεηο;» είπε ζηνλ ίιαξρν ηνπ

γξαθείνπ κνπ. «Με έβαιαλ λα εθθσλήζσ νκηιία!»

Μία θνξά ην κήλα θάπνηνο αμησκαηηθφο αλαιάκβαλε

λα εθθσλήζεη κία νκηιία (ζηξαηησηηθνχ ή γεληθφηεξνπ

ελδηαθέξνληνο) ζε ζπγθεληξψζεηο φπνπ ζπκκεηείραλ

ππνρξεσηηθά φινη νη αμησκαηηθνί ηεο Φξνπξάο

Γηδπκνηείρνπ.

«Δ, θαιά πψο θάλεηο έηζη;» ηνπ απάληεζε ν

πξντζηάκελφο κνπ.

Καη δείρλνληάο ηνπ ηε βηβιηνζήθε κε ηνπο

ζηξαηησηηθνχο θαλνληζκνχο πίζσ ηνπ πξφζζεζε:

«Θα πάξεηο απφ εδψ φ,ηη ζέιεηο θαη…»

«Μα δελ κνπ έδσζαλ ζηξαηησηηθφ ζέκα. Μνπ έδσζαλ

ηζηνξηθφ!»

ήθσζε ην ραξηί κπξνζηά ζηα κάηηα ηνπ θαη δηάβαζε

κε επηζεκφηεηα:

«Σα αίηηα θαη νη ζπλέπεηεο ηεο κηθξαζηαηηθήο

θαηαζηξνθήο».

Σφηε κφλν ν πξντζηάκελφο κνπ ζπκθψλεζε φηη φλησο

απηφ πνπ ηνπ έθαλαλ ήηαλ ρνληξφ. Ο άιινο ίιαξρνο,

άξρηζε λα μεζηνκίδεη άιιε κία ζεηξά απφ βξηζηέο, φηαλ

γχξηζε ην θεθάιη ηνπ θαη ην βιέκκα ηνπ θφιιεζε πάλσ

κνπ επίκνλα.

«Ση είπακε φηη είζαη εζχ;»

153

Δγψ πεηάρηεθα φξζηνο ρσξίο λα θαηαιαβαίλσ ηη

ελλνεί.

«Γηαηάμηε;…» ςέιιηζα.

«Ση ζπνχδαζεο ξε;»

«Φηινινγία», είπα κε κία ππνςία αλεζπρίαο πνπ

ακέζσο επηβεβαηψζεθε.

«Ο Θεφο ζε έζηεηιε!»

Ακέζσο κε άξπαμε απφ ην καλίθη θαη κε ηξάβεμε έμσ

απφ ην γξαθείν.

«Βαζίιε, ν λεαξφο απφ δσ απνζπάηαη γηα δεθαπέληε

κέξεο ζην γξαθείν κνπ».

Ο ίιαξρνο ηνπ 3νπ γξαθείνπ πεηάρηεθε φξζηνο.

«Πνχ ηνλ παο; Δδψ πληγφκαζηε! Ξέξεηο ηη ηξάβεμα

γηα λα βξσ γξαθέα; Απηή ε ζεηξά είλαη φινη ακφξθσηνη.»

«Γελ ζα ζηνλ θάσ ξε! Έρσ γξαθέα. Θα κνπ θάλεη ηελ

εξγαζία θαη ζε δεθαπέληε κέξεο ζα είλαη πίζσ».

ην επφκελν ιεπηφ κε είρε θαζίζεη ζην γξαθείν ηνπ

θαη απηφο έθνβε βφιηεο πάλσ θάησ θαηαζηξψλνληαο

ζρέδηα.

«Πξέπεη λα θηλεζνχκε γξήγνξα. Ζ νκηιία είλαη ζε δχν

κήλεο. κσο, ζε έλα κήλα πξέπεη λα ηε δεη ν ζηξαηεγφο,

λα θάλνπκε ηπρφλ δηνξζψζεηο, λα ηελ μαλαδεί. Μεηά ζα

πξέπεη λα εηνηκάζνπκε δηαθάλεηεο, θσηνγξαθίεο, ίζσο

ζρεδηαγξάκκαηα κε ηηο θηλήζεηο ηνπ ζηξαηνχ, πξνέιαζε,

ππνρψξεζε, ηέηνηα. Ίζσο λα θάλνπκε θαη θακηά πξφβα.

Με λνκίδεηο φηη έρνπκε ρξφλν. Δζχ ηη ζα ρξεηαζηείο;»

«Ση άιιν; Βηβιηνγξαθία! Γειαδή ηα βηβιία ηεο

βηβιηνγξαθίαο» απάληεζα θαη αλαξσηήζεθα πνχ ζα

κπνξνχζακε λα ηα βξνχκε ζην Γηδπκφηεηρν.

«ηηο δπφκηζε λα είζαη έηνηκνο. Θα πάκε ζηε δεκφζηα

βηβιηνζήθε. Δίλαη πνιχ θαιή βηβιηνζήθε».

154

«Σελ επηζθέπηεζηε ηαθηηθά;» κνπ μέθπγε ε νιίγνλ

εηξσληθή εξψηεζε.

«ρη εγψ ξε καιάθα! Οη θφξεο κνπ, φηαλ έρνπλ

εξγαζία γηα ην ζρνιείν. Μεηά ην θαγεηφ λα παο λα

ληπζείο θαη ζηηο δπφκηζε λα είζαη έηνηκνο».

«Να βάισ ζηνιή εμφδνπ;»

«Μελ είζαη ςάξαθαο! Πνιηηηθά ζα βάιεηο».

Δγψ ήκνπλ πάιη δηζηαθηηθφο.

«Ξέξεηε…»

«Ση είλαη πάιη;»

«Ζ έμνδνο είλαη ζηηο επηά ην απφγεπκα. Δγψ πψο ζα

θχγσ απφ ην κεζεκέξη;»

Ο ίιαξρνο μεθχζεμε θαη κνπξκνπξίδνληαο ζήθσζε ην

αθνπζηηθφ ηνπ ηειεθψλνπ.

«ε πνηα ίιε ζε έβαιαλ;»

«ηε δεχηεξε».

ρεκάηηζε έλα λνχκεξν.

«Έια ν επηινρίαο είζαη; Δδψ ίιαξρνο …-ίδεο. Βγάιε

έλα εμνδφραξην γηα ηνλ ζηξαηηψηε Άγγειν

Μαλνπζφπνπιν κε ψξα εμφδνπ 14.30. Απηφο πνπ

παξνπζηάζηεθε ρζεο. Ναη, ζηηο δχν θαη κηζή είπα!»

Αθνχ βξφληεμε ην αθνπζηηθφ ζηε ζπζθεπή γχξηζε

θαη κε θνίηαμε.

«Δληάμεη, ηψξα;»

«Μήπσο ζα έπξεπε λα ελεκεξψζνπκε ην δηνηθεηή ηεο

ίιεο κνπ;»

«ηακάηα λα είζαη ηφζν ςάξη. Λεο λα κελ ην κάζεη;

Αθνχ ζα ππνγξάςεη ην εμνδφραξην. Θα ηνλ ελεκεξψζεη ν

επηινρίαο».

155

Ο δηνηθεηήο ηεο ίιεο κνπ ήηαλ ππίιαξρνο, δειαδή

θαηψηεξνο ζην βαζκφ, θαη αθφκε θη αλ είρε

αληηξξήζεηο δελ ζα κπνξνχζε λα ηηο εθθξάζεη.

ηηο δχν θαη κηζή, νη ζπλάδειθνί κνπ ζηνλ ζάιακν κε

είδαλ έθπιεθηνη λα θνξάσ πνιηηηθά. Ηδηαίηεξε έθπιεμε

πξέπεη λα έλησζαλ νη παιηφηεξνη. Έλαο απφ απηνχο κε

πιεζίαζε παίξλνληαο φζν ςαξσηηθφ χθνο κπνξνχζε:

«Πνχ παο κεζεκεξηάηηθα, λένο;»

«Έρσ κία δνπιεηά, είπα ακήραλα».

«Ση δνπιεηά;»

«Τπεξεζηαθή», απάληεζα.

Έλαο άιινο παιηφο πήξε έλα χθνο θάπσο

ζπκπνλεηηθφ θαη θάζηζε δίπια κνπ.

«Ρε λένο, κπαο θαη ρηχπεζεο αλαβνιή αθφκε δελ

ήξζεο; Μελ αθνχο ηη ιέλε, δελ είλαη ηφζν ράιηα εδψ».

κσο αθφκε κεγαιχηεξε ήηαλ ε έθπιεμή ηνπο, φηαλ

κε είδαλ λα κπαίλσ ζην ακάμη ηνπ ίιαξρνπ. Γελ ζα

μεράζσ ζηελ πχιε ην βιέκκα ηνπ αιθακίηε, φηαλ ζηάζεθε

κπξνζηά ζην φρεκα θαη ραηξέηεζε ηνλ ίιαξρν. Σελ ίδηα

ζηηγκή θνηηνχζε δηεξεπλεηηθά εκέλα δηζηάδνληαο λα

ξσηήζεη πνχ πεγαίλσ κεζεκεξηάηηθα. Πήγα λα ηνπ δψζσ

ην εμνδφραξην, αιιά ν ίιαξρνο πάηεζε γθάδη θσλάδνληαο

ζηνλ αιθακίηε:

«Ο λεαξφο έρεη έμνδν».

Ο αιθακίηεο πνπ ην πξσί ηεο πξνεγνχκελεο καο

ππνδέρζεθε πξνζπαζψληαο λα καο ηξνκνθξαηήζεη,

αζθαιψο ζα έλησζε ιίγν βιάθαο δηαπηζηψλνληαο φηη

κηινχζε ρσξίο λα ην θαηαιαβαίλεη ζην πην ρνληξφ βχζκα

ηνπ ζηξαηνχ.

ηε βηβιηνζήθε ηνπ Γηδπκνηείρνπ, μαθληθά βξέζεθα

κέζα ζε έλα πεξηβάιινλ ηφζν νηθείν θαη καδί ηφζν μέλν

156

απφ απηφ πνπ κε πεξηέβαιε ηνπο ηειεπηαίνπο ηέζζεξηο

κήλεο. Γηα κία ζηηγκή μεράζηεθα θαηεβάδνληαο θαη

μεθπιιίδνληαο βηβιία. Ξαλαζπκήζεθα ηα πνιχ πξφζθαηα

θνηηεηηθά κνπ ρξφληα. κσο ην γεγνλφο φηη είρα λα

δηεθπεξαηψζσ κία (θαηαλαγθαζηηθή) εξγαζία κε

πξνζγείσλε θαη δελ κε άθελε λα ραξψ απηή ηελ αλέιπηζηε

απφδξαζε απφ ηε ραθί κνλνηνλία ηνπ ζηξαηψλα ζηνλ

πνιχρξσκν θφζκν ησλ βηβιίσλ πνπ αηζζαλφκνπλ σο

θπζηθφ κνπ ρψξν. Δπίζεο επράξηζηε λφηα ήηαλ ε γιπθηά

ππάιιεινο πνπ πξφζπκα καο βνήζεζε. ε κηζή ψξα

πεξίπνπ θαηεβαίλακε ηα ζθαιηά πξνο ηελ έμνδν

θξαηψληαο απφ κία ζηνίβα βηβιία ν θαζέλαο. Πήγακε ζην

ζπίηη ηνπ ίιαξρνπ. Μαο ππνδέρζεθε ε ζχδπγφο ηνπ πνπ

είκαη ζίγνπξνο φηη ζα έθεξε επίζεην ζε “-ίδνπ”. Ήηαλ θη

απηή θνληή, γεκαηνχια κε κεγάιν ζηξφγγπιν θεθάιη.

Μεηά απφ ιίγν εκθαλίζηεθαλ θαη νη δίδπκεο θφξεο ηνπ

πνπ κνηξαία ήηαλ θνληνχιεο, γεκαηνχιεο κε κεγάιν

ζηξφγγπιν θεθάιη.

Ο ίιαξρνο κε ζχζηεζε ζηε ζχδπγφ ηνπ θαη άξρηζε λα

δηεγείηαη ην πάζεκά ηνπ, δηαλζίδνληάο ην κε χβξεηο θαηά

ησλ γξαθηάδσλ ηεο Μεξαξρίαο πνπ ηνλ «έρσζαλ». Σν

γεγνλφο θάλεθε κάιινλ αζηείν ζηε ζχδπγν.

«Δζχ ζα δψζεηο δηάιεμε γηα ηε κηθξαζηαηηθή

θαηαζηξνθή; Έρεηε ρηνχκνξ ζην ζηξαηφ!»

«Δπηπρψο ε κνίξα ην έθεξε λα παξνπζηαζηεί ρζεο ζηε

κνλάδα απηφο ν θαιφο ζηξαηηψηεο θαη εμαίξεηνο

θηιφινγνο!» είπε ν ίιαξρνο δείρλνληάο κε.

«Καη ηη ζα θεξδίζεη ν λεαξφο;» ξψηεζε ε ζχδπγνο.

«Γελ πηζηεχσ λα ηνλ μεγειάζεηο κε θακηά πελζήκεξε

αδεηνχια! Γέθα κέξεο ηνπιάρηζηνλ, αλ φρη δεθαπέληε».

157

«Γεθαπέληε είλαη πνιιέο», απνθάλζεθε ν ίιαξρνο.

«Γέθα κεξνχιεο φκσο είλαη ξεαιηζηηθφ. Αλ πάλε φια

θαιά, δελ ζα ηνλ αθήζσ έηζη».

Μεηά καο θάιεζε λα πεξάζνπκε ζην ηξαπέδη φπνπ

είρε ζεξβίξεη ην κεζεκεξηαλφ. Δγψ δήισζα φηη είρα ήδε

θάεη ζην ζηξαηφπεδν.

«Ση θαγεηφ είραηε;» ξψηεζε ε θπξία ηιάξρνπ.

«Μνζράξη θνλζέξβα» απάληεζα.

Γχξηζε ζπκσκέλε ζην ζχδπγφ ηεο.

«Καιά ξε, είζηε ζνβαξνί; Ση ηα ηαΐδεηε ηα παηδηά!»

Κη ακέζσο κεηά ζε κέλα:

«Κάζηζε, παηδί κνπ, λα θαο έλα θαΐ ηεο πξνθνπήο».

Δίρε σξαηφηαην παζηίηζην πνπ, αλ θαη ρνξηάηνο,

θαηαβξφρζηζα κε κεγάιε επραξίζηεζε. Ακέζσο

αθνινχζεζε ζπλεξγαζία κε θαθέ ζην ζαιφλη θαη θαηά ην

απνγεπκαηάθη επέζηξεςα ζηε κνλάδα κε κηα αγθαιηά

βηβιία.

ηελ πχιε ήηαλ ππεξεζία πάιη ν ίδηνο αιθακίηεο.

«Ρε λένο, ηη ηζηνξία είζαη εζχ; Πξψηε κέξα ζηε

κνλάδα παίξλεηο έμνδν κεζεκεξηάηηθα θαη επηζηξέθεηο ην

απφγεπκα κε κηα αγθαιηά βηβιία; Ση ξφιν βαξάο;»

«Πνχ λα ζνπ ηα εμεγψ…» απάληεζα γηαηί φλησο

βαξηφκνπλ λα ηνπ ηα εμεγψ.

Οη επφκελεο δεθαπέληε κέξεο ήηαλ αλππφθνξεο. Απφ

ην πξσί κέρξη ην κεζεκέξη ήκνπλ θιεηζκέλνο ζην

δσκαηηάθη ηνπ αμησκαηηθνχ ππεξεζίαο, δηάβαδα θαη

έγξαθα. Έπιεηηα ζαλάζηκα θαη έλησζα λα πλίγνκαη. ηαλ

θάπνηνο έκπαηλε ζην δσκάηην γηα λα πάξεη θάηη,

θνληνζηεθφηαλ κπξνζηά ζην παξάδνμν ζέακα: πάλσ ζην

ηξαπέδη έβιεπε αξαδηαζκέλα βηβιία, ηεηξάδηα, ζεκεηψζεηο

θαη έλα θαληάξν λα κειεηά ζαλ λα είλαη θνηηεηήο!

158

Δπηπρψο, αθνχ ην εμήγεζα ζε θακηά δεθαξηά άηνκα,

έπαςαλ λα ξσηάλε.

Αλ ν ζηξαηφο είλαη θαηά θάπνην ηξφπν θπιαθή, εγψ

ήκνπλ ζηελ απνκφλσζή ηνπ. Παξαθαινχζα λα κπεη

θάπνηνο ζην δσκάηην γηα λα ηνπ πηάζσ θνπβέληα. ηαλ

κάιηζηα κνπ ηέιεησλε ν θαθέο θαη ηα ηζηγάξα, κνπ

έξρνληαλ λα ρηππήζσ ην θεθάιη ζηνλ ηνίρν.

Δθηφο απηνχ αηζζαλφκνπλ φηη φινη ζην 3ν Γξαθείν, ν

ίιαξρνο, ν επηινρίαο βνεζφο ηνπ θαη ν παιηφο γξαθέαο κε

θνηηνχζαλ κε κηζφ κάηη. Ίζσο ζεσξνχζαλ φηη ζα έπξεπε

λα μεπεηάμσ ηελ εξγαζία ζε κία κέξα θαη κεηά λα πάσ λα

αλαιάβσ ηα θαζήθνληά κνπ ζην γξαθείν. Πνχ λα ήμεξαλ

φηη πνιχ επραξίζησο ζα αληάιιαζζα ηελ πην ζθιεξή

δνπιεηά κε ηελ απνκφλσζε ζηελ νπνία κε είραλ θιείζεη.

Σν άιιν πξφβιεκα πνπ κνπ δεκηνχξγεζε ε εξγαζία

είρε λα θάλεη κε ηνλ δηνηθεηή ηεο ίιεο, ν νπνίνο φπσο είπα

ήηαλ ππίιαξρνο θαη νη ίιαξρνη ησλ γξαθείσλ δελ ηνλ

ππνιφγηδαλ θαη ηφζν. Σν πξψην πνπ δελ κπφξεζε λα

ρσλέςεη ήηαλ φηη, πξηλ λα παξνπζηαζηψ ελψπηφλ ηνπ, κε

άξπαμαλ θαη κε έρξηζαλ γξαθέα ρσξίο λα ηνλ ξσηήζνπλ.

Μεηά επέδεημα ζπκπεξηθνξά πξνθιεηηθή π.ρ. εμφδνπο απφ

ην κεζεκέξη. Γεληθά είρε ζρεκαηίζεη ηελ εληχπσζε φηη

ινχθαξα κε ηξφπν εληειψο μεδηάληξνπν γηα έλα «λέν».

Μία κέξα πνπ δαθηπινγξαθνχζα φ,ηη είρα γξάςεη

κέρξη ηφηε απφ ηελ εξγαζία, κε ηνλ ίιαξρν ζην πιάη λα

δηαβάδεη θαη λα ειέγρεη, πξφβαιε ζηελ πφξηα ηνπ

γξαθείνπ ν ππίιαξρνο κε θξάλνο θαη εμάξηπζε.

«Κχξηε ίιαξρε», είπε δηζηαθηηθά, «ζήκεξα έρνπκε

πνξεία θαη ε ίιε είλαη έηνηκε γηα αλαρψξεζε».

«ην θαιφ!» απάληεζε εηξσληθά ν ίιαξρνο.

«Ο ζηξαηηψηεο Μαλνπζφπνπινο δελ…»

159

Μα πξηλ ηειεηψζεη ηελ εξψηεζή ηνπ, ν ίιαξρνο κε κία

θίλεζε ηνπ ρεξηνχ ηνπ ηνλ απέπεκςε.

«Ο Μαλνπζφπνπινο δελ ζα έξζεη ζηελ πνξεία. Έρεη

δνπιεηά εδψ».

Ο ππίιαξρνο έθιεηζε δηζηαθηηθά ηελ πφξηα

απνρσξψληαο. Δθείλε ηε ζηηγκή ζήθσζα ηε καηηά κνπ

πξνο ην κέξνο ηνπ θαη αληίθξηζα ην βιέκκα ηνπ γηα κφιηο

έλα δεπηεξφιεπην πξηλ εμαθαληζηεί πίζσ απφ ηελ πφξηα.

Ήηαλ ηφζν θαξκαθεξφ πνπ ζπκήζεθα ηελ αηάθα ηνπ

Ρνκπέξην Μπελίλη απφ ην Down by law: «If looks could

kill, I‟m dead now». ην θαξαβαλίζηηθν κπαιφ ηνπ

ππίιαξρνπ ηα πξάγκαηα ήηαλ μεθάζαξα: ν ινπθαδφξνο

ζηξαηηψηεο πξνζπνηήζεθε φηη έρεη πνιιή δνπιεηά θη

έβαιε ηνλ ίιαξρν λα ηνλ απαιιάμεη απφ ηελ πνξεία. Πνχ

λα θαληαζηεί φηη ζα ήκνπλ πξφζπκνο λα πεξπαηήζσ κέρξη

ηελ Αιεμαλδξνχπνιε αλ κε άθελαλ λα θχγσ απφ ην

γξαθείν!

Λίγεο κέξεο κεηά, είρακε βνιή. Απηή ηε θνξά, φκσο,

ν ππίιαξρνο θέξζεθε πην πνλεξά. Καζψο θαηεθφξηδα

πξνο ην δηνηθεηήξην κεηά ηελ πξσηλή αλαθνξά, κνπ ηελ

είρε ζηεκέλε.

«Πνχ παο Μαλνπζφπνπιε;»

«ην γξαθείν, θχξηε ππίιαξρε»

«Γελ μέξεηο φηη έρνπκε βνιή ζήκεξα;»

«Μάιηζηα. Να ελεκεξψζσ ηνλ θχξην ίιαξρν θαη

έξρνκαη ακέζσο».

Απηφο θπζηθά θαηάιαβε φηη αλ πήγαηλα ζην γξαθείν

ν ίιαξρνο δελ ζα κε άθελε λα πάσ ζηε βνιή θαη είπε κε

έλα ζαξδφλην ρακφγειν:

«Πξψηα ζα θνξέζεηο ην θξάλνο, ηελ εμάξηπζε, ζα

πάξεηο ην φπιν ζνπ θαη κεηά ζα παο λα ελεκεξψζεηο ηνλ

160

θχξην ίιαξρν».

ε δέθα ιεπηά έκπαηλα ζην δηνηθεηήξην κε θξάλνο,

εμάξηπζε, ζαθθίδην ζηελ πιάηε θαη ην FN ζηνλ ψκν!

Μφιηο κε είδε ν ίιαξρνο ριφκηαζε.

«Πψο έγηλεο έηζη ξε καιάθα! Κεξχρζεθε πφιεκνο;»

« Έρνπκε βνιή θαη…»

«Καιά, ην έραζεο ηειείσο; ε δχν κέξεο κε πεξηκέλεη

ν ζηξαηεγφο λα δηαβάζεη ηελ νκηιία θη εζχ ηξέρεηο ζηηο

ξαρνχιεο λα ηνπθεθάο».

«Μα ν θχξηνο ππίιαξρνο…»

«Σέινο πάλησλ, ηξάβα ζηε βνιή θη ακέζσο κεηά

γξήγνξα εδψ».

Μεηά ηε βνιή, πήγα λα θιεηδψζσ ην φπιν ζηνλ

νπινβαζηφ, αιιά ν ινρίαο, δαζθαιεκέλνο απφ ηνλ

ππίιαξρν, βξηζθφηαλ ηπραία εθεί παξαδίπια:

«Πνχ παο Μαλνπζφπνπιε;»

«ην γξαθείν, έρσ δνπιεηά».

«Παο θαιά ξε λένο; Γελ μέξεηο φηη κεηά ηε βνιή

θαζαξίδνπκε ην φπιν καο; Ση ζθαηά βαζηθή εθπαίδεπζε

πεξάζαηε; Πάεη ράιαζε θαη ε Απιψλα!»

Κη έηζη ζηξψζεθα νθιαδφλ ζηνλ πξνζάιακν καδί κε

ηνπο ζπλαδέιθνπο κνπ θαη επί κία ψξα πεξλνχζα θαη

μαλαπεξλνχζα ην ζρνηλνθαζαξηζηήξα απφ ηελ θάλλε,

βνπηνχζα θαη μαλαβνπηνχζα ην παλάθη ζην ιάδη, γπάιηδα

απφ δσ, γπάιηδα απφ θεη, κέρξη πνπ ζην ηέινο ρηχπεζε ην

ηειέθσλν ηεο ίιεο. Σν ζήθσζε ν ινρίαο. ηελ άιιε

γξακκή ήηαλ ν ίιαξρνο, ν νπνίνο πιεξνθνξήζεθε φηη

είρακε ήδε κία ψξα πνπ γπξίζακε απφ ηε βνιή, θαη κε

έςαρλε καηλφκελνο.

«νπ ην είπα θχξηε ινρία φηη έρσ δνπιεηά», ηφικεζα

λα δηακαξηπξεζψ, ζθεπηφκελνο ηελ θαηζάδα πνπ κε

161

πεξίκελε.

Απηφο, φκσο, κε άθεζε πξψηα λα θιεηδψζσ ην φπιν

ζηνλ νπινβαζηφ θαη, ελψ εγψ έηξερα λα πξνιάβσ, κε

θψλαμε πάιη πίζσ, λα μεθιεηδψζσ ην φπιν θαη λα ηνπ ην

δείμσ γηα λα ην επηζεσξήζεη.

«Μία ψξα ην θαζαξίδσ! Απ‟ ην εξγνζηάζην

απνθιείεηαη λα βγήθε πην θαζαξφ», είπα εγψ, αιιά απηφο

ήηαλ αλέλδνηνο.

ην γξαθείν ηα άθνπζα απφ ηνλ ίιαξρν.

«Μα, θχξηε ίιαξρε, αθνχ είρα βνιή».

«Με κνπ ιεο καιαθίεο εκέλα. Ζ βνιή ηέιεησζε πξηλ

απφ κία ψξα».

«Καζάξηδα ην φπιν κνπ»

«Γελ κπνξνχζεο λα ην θαζαξίζεηο ην απφγεπκα;»

«Ο ινρίαο…»

«ηακάηα λα απνινγείζαη θαη πηάζε δνπιεηά».

«Μα δελ ππάξρεη ιφγνο αλεζπρίαο. Ζ εξγαζία έρεη

ζρεδφλ ηειεηψζεη».

«ψπα θαη δνχιεπε. Ρεδίιη ησλ ζθπιηψλ ζα κε θάλεηο

κπξνζηά ζε νιφθιεξε ηε θξνπξά Γηδπκνηείρνπ».

Λίγα ιεπηά αξγφηεξα, κπξνζηά ζην αξρείν κε ην

δαθηπινγξαθεκέλν έγγξαθν, ζθεπηφκνπλ λα παηήζσ έλα

delete, λα πσ ζηνλ άζρεην απφ ππνινγηζηέο ίιαξρν φηη ην

αξρείν «ρηχπεζε» θαη λα γειάζσ κε ηε ζπκθφξεζε πνπ

ζα πάζαηλε. Φπζηθά, δελ ην έθαλα. Αληηζέησο ηελ

νινθιήξσζα κέζα ζηελ θαζνξηζκέλε πξνζεζκία θαη έλα

κεζεκέξη ηελ έδσζα ζηνλ ίιαξρν. Σελ δηάβαζε ζησπειφο,

ελψ εγψ δίπια ηνπ πεξίκελα ηε γλψκε ηνπ αλππφκνλα.

Έηξεκα ζηε ζθέςε φηη ζα ζήθσλε ην θεθάιη θαη ζα έιεγε

«Ση καιαθία είλαη ηνχηε! Ξαλαγξάς‟ ηελ απφ ηελ αξρή».

Σειηθά, ηε δηάβαζε, ζήθσζε ην θεθάιη ζθεπηηθφο.

162

«Δίλαη πνιχ θαιή», είπε αιιά ν ηφλνο ηεο θσλήο κε

έθαλε λα πεξηκέλσ έλα «αιιά».

Κνηηψληαο ην ραξηί πξφζζεζε ζθεπηηθφο:

«Βέβαηα ηα “ρψλεηο” ζην βαζηιηά ιίγν πεξηζζφηεξν

απ‟ φ,ηη πξέπεη».

«Οξίζηε;»

«Κη εθεί πνπ βγάδεηο ιάδη ην θνκκνπληζηηθφ θφκκα…

δελ μέξσ… ζα ην δνχκε. Μελ επεξεάδεζαη απφ ηα

πξνζσπηθά ζνπ πηζηεχσ. Δίζαη αξηζηεξφο, έηζη;»

Δγψ έκεηλα κε ην ζηφκα αλνηρηφ. Ήζεια λα πσ φηη λαη

κελ είκαη αξηζηεξφο, αιιά απνθιείεηαη λα θαίλεηαη θάηη

ηέηνην απφ ηελ νκηιία, ε νπνία ήηαλ αληηθεηκεληθφηαηε θαη

ζε θακία πεξίπησζε…

«Μίια ξε καιάθα. Με θνβάζαη. Δγψ δελ είκαη

θαλέλαο θνιιεκέλνο δεμηφο».

«Μα φπνηεο θη αλ είλαη νη πξνζσπηθέο κνπ απφςεηο

θαη ηδέεο, εηδηθά ζην ζεκείν απηφ, ην έγξαςα φπσο ην

γξάθεη ην ζρνιηθφ βηβιίν ηεο ηξίηεο ιπθείνπ».

«Κάηη καο είπεο ηψξα! Σα ζρνιηθά βηβιία ηα γξάθνπλ

νη θνπθνπέδεο εζσηεξηθνχ!»

«Μα δελ είλαη ιάζνο απηφ πνπ γξάθεη: Σν

θνκκνπληζηηθφ θφκκα, κπνξεί λα ήηαλ αληίζεην ζηελ

εθζηξαηεία, αιιά νη δπλαηφηεηέο ηνπ εθείλε ηελ επνρή λα

επεξεάζεη αξλεηηθά ηελ έθβαζή ηεο ήηαλ κεδακηλέο».

«Δίρε φκσο κία ζηάζε αληίζεηε ζηα εζληθά

ζπκθέξνληα. Ίζσο ζα έπξεπε λα ην ηνλίζνπκε ιίγν απηφ».

Σειηθά, είπε φηη δελ ζα αιιάδακε ηίπνηα θη φηη ζα ην

ζπδεηνχζε κε ην ζηξαηεγφ. Αλ ν ζηξαηεγφο δελ είρε

πξφβιεκα, γηαηί λα έρνπκε εκείο;

ε ηξεηο κέξεο ήξζε θξαηψληαο ηελ νκηιία

παξακάζραια.

163

«ην είπα φηη δελ ζα πεξλνχζε!»

«Ση ελλνείηε;»

«Απηά γηα ην βαζηιηά. Γελ ζα ηα ζβήζνπκε. Οχηε ζα

ηνλ βγάινπκε ιάδη. Απιψο ζα θάλνπκε ιίγν πην ήπηα ηελ

θξηηηθή. Καηά ηα άιια ηνπ άξεζε πνιχ!»

«Γηα ην ΚΚΔ είπε θάηη;»

«ρη, αζ‟ ηα φπσο είλαη».

Έθαλα ηηο αιιαγέο, μαλαπήγε ζηνλ ζηξαηεγφ, πήξε

ηελ ηειηθή έγθξηζε θαη ήκαζηαλ έηνηκνη γηα ηελ ηειηθή

πξφβα. Άξαμα ινηπφλ αλαπαπηηθά ζηελ πνιπζξφλα ηνπ

γξαθείνπ ηνπ θη απηφο πήξε ηελ εξγαζία ζηα ρέξηα ηνπ,

μεξφβεμε, πήξε επίζεκν χθνο θη άξρηζε. Με ηελ πξψηε

πξφηαζε πνπ εθθψλεζε θφληεςα λα πάζσ ζπγθνπή!

Γηάβαδε θνκπηάδνληαο, ζαλ καζεηήο πξψηεο δεκνηηθνχ

πνπ θάλεη ηα πξψηα ηνπ βήκαηα ζηελ αλάγλσζε! Αλ δελ

ήηαλ νθηψ βαζκνχο αλψηεξφο κνπ, ζα ην άξπαδα απφ ηα

ρέξηα ηνπ θαη ζα έιεγα «ή ζα ην δηαβάζεη θάπνηνο άιινο ή

δελ ζνπ ην δίλσ». Αλ ην θείκελν δελ ήηαλ

δαθηπινγξαθεκέλν, ζα έιεγα φηη δελ βγάδεη ηα γξάκκαηά

κνπ. Σειηθά ην κπζηήξην κνπ ην έιπζε ν ίδηνο:

«Με λνκίδεηο φηη δελ μέξσ λα δηαβάδσ, απιψο δελ

έρσ ηα γπαιηά κνπ θαη δελ βιέπσ θαιά!»

Μα ηφηε πψο κπνξνχζα λα θξίλσ; Δλ πάζε

πεξηπηψζεη απφ ηφηε δελ κε μαλαελφριεζε. Σα

ζρεδηαγξάκκαηα πνπ ζα πξνβάιινληαλ παξάιιεια κε ηελ

νκηιία ηνπ ηα αλέιαβαλ θάηη θνκπηνπηεξάδεο απφ ηε

Μεξαξρία.

Μεηά ηελ νκηιία, εκθαλίζηεθε ζην ζηξαηφπεδν

πεξηραξήο. Ζ νκηιία είρε κεγάιε επηηπρία, απ‟ φ,ηη κνπ

είπε. ινη ηνλ ζπλεράξεζαλ έλζεξκα, απφ ην ζηξαηεγφ

κέρξη ηνπο δφθηκνπο θαη ηνπ είπαλ φηη έκαζαλ πνιιά

164

αθνχγνληάο ηνλ! ην ζηξαηφπεδν φκσο πνιινί

ζπλεράξεζαλ θη εκέλα μέξνληαο φηη ήκνπλ ν ζπληάθηεο

ηεο νκηιίαο. ζν γηα ηελ αληακνηβή κνπ, ιίγνπο κήλεο

κεηά, θαζψο ν ίιαξρνο εθηεινχζε ρξέε δηνηθεηή, κνπ

έδσζε δέθα κέξεο άγξαθε άδεηα.

Σελ παξακνλή ηεο απφιπζήο κνπ, θνηηάδνληαο

βαξηεζηεκέλα ην ζθιεξφ δίζθν ηνπ ππνινγηζηή, είδα ηελ

μεραζκέλε πηα νκηιία γηα ηα αίηηα θαη ηηο ζπλέπεηεο ηεο

κηθξαζηαηηθήο θαηαζηξνθήο. Σελ έβαια ζε κία δηζθέηα

θαη ηελ πήξα καδί κνπ. Λίγα ρξφληα κεηά, ηελ μαλαβξήθα

ηπραία πεηακέλε ζε έλα ζπξηάξη θαη κε λνζηαιγηθή

δηάζεζε ηελ έβαια ζηνλ ππνινγηζηή γηα λα ηελ

μαλαδηαβάζσ. Άδηθνο θφπνο. Ζ δηζθέηα είρε «ρηππήζεη».

165

Σα άςτρα και τα ηώδια μάσ φζρνουνε εμπόδια

Ζ πξψηε δνπιεηά πνπ έπηαζα φηαλ απνιχζεθα απφ

ηνλ ζηξαηφ ήηαλ ζε κία εβδνκαδηαία εθεκεξίδα ηεο

θαθηάο ψξαο –πφζν θαθηάο ζα ην θαηαιάβεηε παξαθάησ.

ηελ πξψηε κνπ ζπλάληεζε κε ηνλ ηδηνθηήηε-δηεπζπληή,

ακέζσο κεηά ηελ πξφζιεςή κνπ, θαζψο κνπ εμεγνχζε ηα

θαζήθνληά κνπ, έθπιεθηνο ηνλ άθνπζα λα ιέεη φηη, εθηφο

ησλ βαζηθψλ θαζεθφλησλ κνπ, ζα «γέκηδα» (απηή ήηαλ ε

αθξηβήο έθθξαζή ηνπ) θαη θάπνηεο ζηήιεο φπσο ηε ζηήιε

απηνθηλήηνπ, πγεία – δηαηξνθή, νκνξθηά – κφδα,

αζηξνινγία θ.ά.

Σνλ δηέθνςα έληξνκνο γηα λα ππνβάισ ηηο

αληηξξήζεηο – απνξίεο κνπ. Πψο πεξίκελε φηη έλαο

άλζξσπνο ζα θαηείρε ηφζεο γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο ψζηε

λα γξάθεη γηα φια απηά ζε εβδνκαδηαία βάζε θαη –

θπξίσο!– πψο ζρεκάηηζε ηελ εληχπσζε φηη απηφο ν

ζαπκαηνπξγφο ήκνπλ εγψ; Ση ζα έγξαθα εγψ γηα ην

απηνθίλεην πνπ (ηφηε) δελ είρα νχηε δίπισκα νδήγεζεο, ηη

ζα έγξαθα γηα ηελ πγεία εγψ ν καληψδεο (ηφηε) θαπληζηήο

θαη θαλαηηθφο (ηφηε) ζαβνπξνθάγνο θαη αο κε ζρνιηάζσ

γηα κφδα, νκνξθηά, δψδηα…

166

«Μα δελ ζα ηα γξάθεηο απφ ην θεθάιη ζνπ», κε

θαζεζχραζε «ζα ηα παίξλεηο απφ αιινχ».

«Α, δειαδή, ζα καο ηα ζηέιλνπλ ζπλεξγάηεο θαη…»

«ρη ξε παηδάθη κνπ. Ννκίδεηο φηη κπνξψ λα πιεξψλσ

ηφζν θφζκν;»

«Δ, ηφηε απφ πνχ ζα ηα παίξλσ;»

«Απφ εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά».

Έθαλα κία παχζε γηα λα ζθεθηψ αλ θαηάιαβα θαιά

θαη κεηά είπα ρακνγέισληαο πνλεξά:

«Α, δειαδή δελ ζα ηα γξάθσ, ζα ηα αληηγξάθσ!»

Ο θ. δηεπζπληήο έγλεςε θαηαθαηηθά ρσξίο λα δείμεη

φηη εθηίκεζε ην ρηνχκνξ κνπ (ίζσο επεηδή δελ ήηαλ

θαζφινπ ρηνχκνξ).

Καη θάπσο έηζη βξέζεθα ζπληάθηεο θεηκέλσλ γηα ην

απηνθίλεην, ηε κφδα, ηελ πγεία, ηελ νκνξθηά θαη ηα

άζηξα…

Παξαθάκπησ εδψ, επεηδή δελ είλαη ην ζέκα κνπ, ηνλ

εθλεπξηζκφ πνπ κε θπξίεπε θάζε θνξά πνπ πθηζηάκελ

(πείηε κνπ εζείο πψο δηάνιν λα γξάςσ ζηε δεκνηηθή ηνλ

παξαηαηηθφ ηνπ „πθίζηακαη‟) ηελ θαδνχξα ηεο ζπδχγνπ

(ηφηε κλεζηήο) φηαλ ξσηνχζε δήζελ αδηάθνξα «εζχ πνχ

μέξεηο απφ απηά, αιεζεχεη φηη νη θνχζηεο κε πηέηεο ζα

είλαη θέηνο ζηε κφδα;»

Γηα φια ηα άιια είρα ηχςεηο. Ο ζεφο ηεο

δεκνζηνγξαθίαο ζα ξίμεη θσηηά θαη ζα κε θάςεη,

ζθεθηφκνπλ θάζε θνξά πνπ μεθχιιηδα παιηά πεξηνδηθά

θαη έλζεηα εθεκεξίδσλ γηα λα βξσ ηη ζα αληηγξάςσ γηα λα

«γεκίζσ» ηηο ζηήιεο πνπ κνπ είραλ αλαζέζεη. κσο γηα ηε

ζηήιε ηεο αζηξνινγίαο δελ είρα νχηε κηζφ γξακκάξην

ηχςε. θεθηφκνπλ φηη, εάλ απηνί πνπ ηα δηαβάδνπλ είλαη

ηφζν βιάθεο πνπ ξπζκίδνπλ ηε δσή ηνπο απφ ηα δψδηα

167

κηαο επαξρηαθήο εθεκεξίδαο, ηφηε θαιά λα πάζνπλ πνπ ζα

πέζνπλ ζε κέλα.

Πάλησο, εηδηθά ζηε ζηήιε ηεο αζηξνινγίαο, έθαλα

«θαιή» δνπιεηά. Γηα λα ηε ζπληάμσ δελ έθιεβα απιψο

απφ θάπνην έληππν. Έπαηξλα απφ πνιιά θαη δηάθνξα

έληππα (φια έρνπλ αζηξνινγία έηζη θη αιιηψο) έηζη ψζηε

λα είλαη αδχλαηνλ λα αλαθαιπθζεί ε αληηγξαθή εηο ηνλ

αηψλα! Κακηά θνξά, ηχραηλε Παξαζθεπή απφγεπκα λα

θιείλεη ε χιε θαη εγψ λα έρσ μεράζεη ηα δψδηα. Σφηε

θαηέθεπγα ζηε ιχζε αλάγθεο. θάιηδα ην ζθιεξφ δίζθν

θαη αλέζπξα ηα αξρεία απφ παιηφηεξεο εθδφζεηο. Μεηά ηα

έθαλα έλαλ αρηαξκά θαη ηα ζέξβηξα αγλψξηζηα.

Παξάδεηγκα: Ήκαζηαλ ζην θχιιν 90. Άλνηγα ηα δψδηα

ηνπ θχιινπ 56, 78, 82, έπαηξλα ηα αηζζεκαηηθά ηνπ

Λένληα απφ ην έλα θχιιν, ηα νηθνλνκηθά ηνπ θνξπηνχ

απφ ην άιιν, ηα επαγγεικαηηθά ηνπ Κξηνχ απφ ην ηξίην

θαη κε δχν ηξία copy-paste έηνηκν ην σξνζθφπην ηνπ

Καξθίλνπ! ε ιίγν θαηξφ, βιέπνληαο φηη έηζη γίλεηαη πην

εχθνια ε δνπιεηά, θπξίσο αλαθχθισλα ηηο παιηέο

πξνβιέςεηο παξά έςαρλα θαηλνχξγηεο!

ηαλ αληηζέησο –πξάγκα πνπ ζπλέβαηλε πην ζπάληα–

είρα πιενλάδνληα ρξφλν, θαζφκνπλ θη έγξαθα ηειείσο

πξσηφηππεο, δηθέο κνπ, πξνβιέςεηο. Καη θξπθνγεινχζα

κε ηνλ θξεηίλν επηρεηξεκαηία πνπ ζα έξηρλε έμσ ην καγαδί,

επεηδή εγψ έγξαςα «ε επνρή επλνεί νηθνλνκηθά αλνίγκαηα

θαη επελδχζεηο» ή κε ηελ ειίζηα ζπκπνιίηηζζά κνπ πνπ ζα

έκελε ζην ξάθη, επεηδή εκέλα κνπ θάπληζε λα γξάςσ

«λέεο αηζζεκαηηθέο πεξηπέηεηεο απηή ηελ επνρή δελ ζα

έρνπλ αίζηα θαηάιεμε».

Φαληαζηείηε ηψξα ηελ έθπιεμή κνπ, φηαλ κία θίιε

κνπ, ηαθηηθή αλαγλψζηξηα ησλ αζηξνινγηθψλ πεξηνδηθψλ,

168

κε ξψηεζε πνηνο γξάθεη ηα δψδηα ζηελ εθεκεξίδα, γηαηί –

φπσο είπε– ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο πέθηεη δηάλα! Αθνχ

ηεο έξημα ην απαξαίηεην δνχιεκα φηη (θαη θαιά!) ε

εθεκεξίδα έρεη εμαζθαιίζεη ηε ζπλεξγαζία επηηειείνπ

εθιεθηψλ αζηξνιφγσλ, ηειηθά ηεο απνθάιπςα, ζθαζκέλνο

ζηα γέιηα, ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζπλέηαζζα ηα δψδηα

θάζε βδνκάδα. Σν γέιην κνπ φκσο πάγσζε, φηαλ είδα ηε

θίιε κνπ λα ζνβαξεχεη θαη λα κε ινχδεη κε θάζε είδνπο

θαηεγνξίεο.

«Μα», αληέηεηλα έληξνκνο εγψ, «ηη παξαπάλσ θάλνπλ

νη αζηξνιφγνη;»

«Οη αζηξνιφγνη είλαη επαγγεικαηίεο, εζχ είζαη έλαο

απαηεψλαο».

«Γηαηί παξαθαιψ;» ην έπαημα εγψ ζηγκέλνο. «Δζχ δελ

κνπ είπεο φηη πέθησ δηάλα ζηηο πξνβιέςεηο κνπ; Σν

ιηγφηεξν πνπ απνδεηθλχεηαη είλαη φηη είκαη θη εγψ έλαο

δπλάκεη αζηξνιφγνο, αιιά απιά δελ έρσ

ζπλεηδεηνπνηήζεη ην ηαιέλην κνπ».

«Κη αλ έπεζεο κέζα ζε θάπνηα πξφβιεςε, απηφ ζα

ήηαλ ζίγνπξα ζέκα ηχρεο! Καηά ηα άιια απηφ πνπ θάλεηο

είλαη αλήζηθν, γηαηί θνξντδεχεηο ηνλ θφζκν!»

«Γηαηί δελ ιεο ην ίδην θαη γηα ηνπο αζηξνιφγνπο;»

«Γηαηί ζπγθξίλεηο αλφκνηα πξάγκαηα; Απηνί είλαη

επαγγεικαηίεο. Απηή είλαη ε δνπιεηά ηνπο».

«Αθξηβψο. Να θνξντδεχνπλ ηνλ θφζκν».

Σειηθά, άιιαμα θνπβέληα θαθήλ-θαθψο, γηαηί ήηαλ

έηνηκε λα κνπ θφςεη θαη ηελ θαιεκέξα. Ζ θηινληθία καο,

φκσο, κνπ πξνθάιεζε θάπνηεο ελδηαθέξνπζεο ζθέςεηο. Χο

έλαο ππαιιειίζθνο εβδνκαδηαίαο εθεκεξίδαο νη

πξνβιέςεηο κνπ ζα αληηκεησπίδνληαλ εζαεί σο πξντφλ

ηχρεο. Αλ φκσο ππέγξαθα κία ζηήιε σο «καληάκ

169

Ρνπκπαγηάκα απφ ηελ Ηλδία» ή αλ άλνηγα κία ηειεθσληθή

γξακκή σο «νξακαηηζηήο Αιί Υαζάλ Υαινχκπ αιίλη

απφ ηε ξη Λάλθα», κήπσο έιπλα ην πξφβιεκα ηεο δσήο

κνπ;

Σειηθά πξπηάλεπζε κέζα κνπ ν αλζξσπηζηήο. Καιά

λα δνπιεχσ ηνπο αθειείο απφ ηηο ζηήιεο ηεο εβδνκαδηαίαο

εθεκεξίδαο φπνπ κε έθεξε ε ηχρε λα δνπιεχσ, αιιά λα

ηνπο καδάσ θηφιαο; Απηφ δελ ην ζήθσλε ε επζπλεηδεζία

κνπ θη αο κε έβξηδε «απαηεψλα» ε θίιε κνπ.

Αλ θαη, ηψξα πνπ ην ζθέθηνκαη, δελ είκαη ζίγνπξνο

γηα ηελ νξζφηεηα ηεο απφθαζήο κνπ. Γηαηί, θίιεο θαη

θίινη, φηαλ ηα θνξφηδα γχξσ ζνπ αθζνλνχλ θαη είλαη

δηαζέζηκα λα ζνπ ζθάζνπλ ηα ιαρηαξηζηά ηνπο

επξψπνπια γηα λα αγνξάζνπλ αέξα θαη εζχ δελ ηνπο ηα

παίξλεηο, είλαη ζαλ λα πεξπαηάο ζε έλα δξφκν γεκάην

πεηακέλα ραξηνλνκίζκαηα θαη λα ην παίδεηο ππεξάλσ αληί

λα ζθχςεηο λα ηα καδέςεηο.

Αθνχο γηα παξάδεηγκα ζηελ ηειεφξαζε φηη

«ζπλειήθζε ην ηάδε κέληηνπκ δηφηη απέζπαζε ηξεηο

ρηιηάδεο επξψ απφ λνηθνθπξά κε ηελ ππφζρεζε φηη,

θάλνληαο ρξήζε καγηθψλ θίιηξσλ, ζα αλάγθαδε ηνλ

ζχδπγφ ηεο λα εγθαηαιείςεη ηελ εξσκέλε ηνπ θαη λα

επηζηξέςεη ζηελ αγθαιηά ηεο». Καη εξσηψ: γηαηί

ζπλειήθζε ην κέληηνπκ θαη φρη ε ειίζηα λνηθνθπξά; Δίλαη

ζίγνπξν φηη δελ ζα πάεη λα ζηάμεη άιια ηξία ρηιηάξηθα ζε

θάπνηνλ άιιν επηηήδεην;

Δίλαη κέγα ην εξψηεκα πνπ αλαθχπηεη απφ ηε

ραδνραξνχκελε θαηά ηα άιια αθήγεζή κνπ: Μήπσο

θάπνηε πξέπεη λα αλαγλσξίζνπκε επζχλεο θαη ζην ζχκα;

170

Οι καφζδεσ τθσ ηωισ μου

Άλνημε ηνπ 1989

Σξεηο θνπηαιηέο δάραξε, κηάκηζε θαθέ. Κνπλψληαο ην

ζέηθεξ πάλσ απφ ην λεξνρχηε θνηηάσ ην ξνιφη. Κνληεχεη

έληεθα. Ζ ππφινηπε νηθνγέλεηα ζηγά - ζηγά πεγαίλεη γηα

χπλν. Ζ κεηέξα πεγαίλνληαο γηα ηελ θξεβαηνθάκαξα

κνπξκνπξίδεη φηη ζα θαηαζηξέςσ ην ζηνκάρη κνπ θαη ζα

ηξέρσ κε γαζηξνξξαγίεο ζαλ ηνλ παηέξα κνπ. Παίξλσ ην

θξαπέ ζην ζαιφλη πνπ απηή ηε ρξνληά έρεη κεηαηξαπεί ζε

ζπνπδαζηήξην. Κιείλσ ηε ζπξηαξσηή πφξηα πίζσ κνπ θαη

θάλσ ιίγν ρψξν λα αξάμσ αλάκεζα ζε βηβιία θαη

θσηνηππίεο. Αλαθαηεχσ ηνλ παρχ αθξφ κε ην θαιακάθη

θαη ζθέθηνκαη φηη, έλα-δπν ρξφληα πξηλ, αλ έπηλα ηέηνηα

ψξα θαθέ, ζα θνηκφκνπλ ην βξάδπ ηεο άιιεο κέξαο. Σψξα

ειπίδσ φηη κε ην δφξη ζα θξαηεζψ κέρξη ηηο δχν. Μεηά ηε

κία κάιηζηα, κε κεγάιν δφξη. Κνηηάσ ην ξνιφη. Έληεθα

θαη κηζή. Μηζή ψξα νλεηξνπφιεζε είλαη πνιιή. ηακαηψ

απφηνκα ην δηάιεηκκα θαη πηάλσ πάιη ηνλ Δπηηάθην ηνπ

Θνπθπδίδε. «Κνπξάγην», ιέσ ζηνλ εαπηφ κνπ, «αλ φια

πάλε θαιά, ζε έλα ρξφλν ζα απνιακβάλεηο ηε θξαπεδηά

ζνπ ζην νιφδηθφ ζνπ ζπίηη θάπνπ ζηε Θεζζαινλίθε». Καη

ζα κπνξψ λα θάλσ θαη ηζηγάξν!

171

Μάηνο ηνπ 1991

Καθέ «Κχηηαξν» ζηελ παξαιία ηεο Θεζζαινλίθεο.

Δθείλε θάζεηαη απέλαληί κνπ πην φκνξθε απφ πνηέ. Έρεη

ηα καιιηά καδεκέλα πίζσ, ξνπθάεη ιίγε απφ ηε ζνθνιάηα

ηεο θαη θαπλίδεη αδηάθνξε γηα ηελ αλαζηάησζε πνπ κνπ

πξνμελεί. Δλ ησ κεηαμχ ζην ζαιαζζηλφ νξίδνληα δχεη ν

ήιηνο θαη ηεο ρξσκαηίδεη ην πξφζσπν κε έλα βαζπθφθθηλν

ρξψκα πνπ ηελ θάλεη θάηη παξαπάλσ απφ φκνξθε. Γίπια

ν θνιιεηφο, κε θινηζάεη θάησ απφ ην ηξαπέδη. «Θα ηεο ην

πεηο, ξε καιάθα;» κνπ ςηζπξίδεη. Σνπ απαληάσ φηη ζα ηεο

ην πσ θαη λα ην βνπιψζεη. «Άληε, καο γθάζηξσζεο! Να

πάσ ζηελ ηνπαιέηα θαη λα αξγήζσ επίηεδεο;» Γαγθψλσ

λεπξηθά ην θαιακάθη ηνπ θξαπέ, αιιά δελ ξνπθάσ.

Παξήγγεηια θξαπέ γιπθφ κε γάια θαη κνπ έθεξαλ λεξφ κε

κπξσδηά θαθέ θαη ζηαγφλεο γάια. Αλάβσ ην έλα ηζηγάξν

κεηά ην άιιν. Ξαθληθά, απηή θάλεη κία αδέμηα θίλεζε θαη

ξίρλεη θάησ φ,ηη ππήξρε πάλσ ζην ηξαπέδη. Οη θαθέδεο

ρχλνληαη ζην ηξαπεδνκάληειν. Σα γθαξζφληα ηξέρνπλ λα

δηνξζψζνπλ ηε δεκηά. Δθείλε πξνζπαζεί λα

δηθαηνινγεζεί. Σν γθαξζφλη ηελ παξεγνξεί «γνχξη,

γνχξη» θαη γειάεη. «Άθνπζεο, καιάθα;» κνπ ςηζπξίδεη ν

θνιιεηφο. «Γνχξη! Αθνχ ρχζεθαλ θαθέδεο, δελ κπνξεί

παξά λα ζνπ πεη λαη».

Κάπνπ ζην 1992

Ζ βξαδηά πέξαζε ρσξίο λα ην θαηαιάβνπκε. Φηαίεη ε

ζπδήηεζε. Άλαςε θαηά ηε κία κεηά ηα κεζάλπρηα θαη δελ

έιεγε λα ζβήζεη κε ηίπνηα –νχηε θαλ φηαλ ν απφ θάησ

άλνημε ην παξάζπξν θαη καο έβξηζε. Δγψ, ν ζπγθάηνηθφο

κνπ θαη ν θνιιεηφο κνπ (πνπ αξγφηεξα έγηλε θνπκπάξνο)

172

πξνζπαζνχζακε λα ιχζνπκε ην ζέκα ηεο αλζξψπηλεο

επηπρίαο –ιεο θαη ππήξρε ηέηνηα πεξίπησζε. Μέρξη λα ην

θαηαιάβνπκε ε ψξα πήγε εθηά. Κη ελψ ν ζπγθάηνηθνο

δειψλεη έηνηκνο λα βνπηήμεη ζην θξεβάηη θη ν θνιιεηφο

λα πάξεη ην πξψην ιεσθνξείν γηα λα θηάζεη ζην δηθφ ηνπ

θξεβαηάθη, εγψ ξίρλσ ηελ ηδέα: «Πάκε γηα θαθέ ζην

θπιηθείν ηεο Φηινζνθηθήο». Σνπο δεηάσ λα κνπ θάλνπλ

παξέα κία ψξα κέρξη λα πάσ ζην κάζεκα. Με θνηηνχλ ζαλ

ηξειφ! «Θα παο ζην κάζεκα;» Λίγν αξγφηεξα φκσο

βξηζθφκαζηε ζην θπιηθείν. Ο ζπγθάηνηθνο κε θνηηάεη θαη

γειάεη: «Αλ παο ζ‟ απηά ηα ράιηα ζην κάζεκα, ν

θαζεγεηήο ζα ηξνκάμεη». Ρνπθάσ ηνλ ζθέην θαθέ ζην

πιαζηηθφ πνηεξάθη θαη θάλσ κνξθαζκνχο αεδίαο. Οη

πξψηνη θνηηεηέο άξρηζαλ λα έξρνληαη, θξέζθνη απφ ηνλ

πξσηλφ χπλν, γηα ηνλ πξσηλφ θαθέ ηνπο. Καηά ηηο νθηψ,

θαζψο θαηεπζχλνκαη πξνο ην ακθηζέαηξν,

αληηιακβάλνκαη φηη ν ζθέηνο θαθέο δελ κπφξεζε λα κνπ

θάλεη ηίπνηα. Κάλσ κεηαβνιή θαη γπξίδσ ζην ζπίηη. Απφ

ην παξάζπξν κπαίλεη ν πξσηλφο ήιηνο θη εγψ πεηάσ ηα

βηβιία θαη πέθησ μεξφο ζην θξεβάηη, ρσξίο λα βγάισ ηα

ξνχρα.

Ινύιηνο 1994

Φπιάθην Πεδίνπ Βνιήο ζην Κέληξν Δθπαίδεπζεο

Σεζσξαθηζκέλσλ Απιψλαο. Έμη ην απφγεπκα θαη

αγσλίδνκαη λα ζπλέιζσ απφ έλαλ χπλν πνπ κνηάδεη κε

ιήζαξγν. Δπηπρψο θνηκήζεθα αξθεηά, γηαηί ην βξάδπ

θπιάσ ζηελ θάησ ζθνπηά δψδεθα κε δχν. Καιχηεξα ην

βξάδπ εθεί. Σε κέξα είλαη βάζαλν λα βιέπεηο ηα ηξέλα λα

θνπβαινχλ παξαζεξηζηέο κε πξννξηζκφ ηνλ Πεηξαηά θη

απφ θεη θάπνην λεζί. Σνπο έβιεπα ην κεζεκέξη, κε ηα

173

θαινθαηξηλά ηνπο, λα θάζνληαη ακέξηκλνη ζηα παξάζπξα

θαη λα ραδεχνπλ θαη κ‟ έπαηξλε ην παξάπνλν. Αλ κάιηζηα

θακηά ειαθξνληπκέλε θνπειηά κνπ θνπλνχζε ην ρέξη,

έλησζα έλα θφκπν λα αλεβαίλεη ζην ιαηκφ. Αληί λα

αληαπνδψζσ ην ραηξεηηζκφ, ζηεθφκνπλ ζνβαξφο κε ην

θξάλνο κνπ θαη ην φπιν κνπ ζε ζηάζε πξνζνρήο, ζαλ

ηζνιηάο, λα δείμσ ην πςειφ θξφλεκα πνπ „ρνπκε νη

καπξνζθνχθεδεο, κελ πνπλ νη πνιίηεο φηη είκαζηε ρχκα.

Ξαθληθά αθνχσ κία θφξλα θαη ηε θσλή ηνπ

ζαιακνθχιαθα: «Ήξζε ην θαςηκί». Πεηάγνκαη φξζηνο θη

εγψ θαη φινη ζην ζάιακν θαη πεξηθπθιψλνπκε ην ΡΔΟ.

Μία θνξά θάζε απφγεπκα ην θεληξηθφ ΚΦΜ θνξηψλεη έλα

ΡΔΟ θαη θέξλεη βφιηα ηα θπιάθηα. Πξνκεζεχνκαη θαθέ

ζε πιαζηηθφ πνηεξάθη πνπ ηνλ θηηάρλσ κε λεξφ απφ ην

παγνχξη κνπ. ηέθνκαη ζην θηφζθη κε ζέα απφ θάησ φιν

ην ζηξαηφπεδν θαη πίλσ έλα ριηαξφ λεξνδνχκη. Σελ ίδηα

ζηηγκή ην κπαιφ κνπ ηαμηδεχεη ζηνπο ιαρηαξηζηνχο

θξαπέδεο πνπ απνιάκβαλα θάζε θαινθαίξη ζηελ πιαηεία

Σαρπδξνκείνπ, κε ηνλ πινχζην αθξφ, ην «ηδξσκέλν»

πνηήξη, ηα ρνληξά παγάθηα πνπ φηαλ ηα αλάδεπεο κε ην

θαιακάθη αθνπγφηαλ έλα ππφθσθν θξάπα-θξνχπα…

Ρνπθάσ ην ριηαξφ λεξνδνχκη, κεηξάσ ηνπο κήλεο πνπ κε

ρσξίδνπλ απφ ην απνιπηήξην θαη ζπκπεξαίλσ φηη ήκνπλ

επηπρηζκέλνο θαη δελ ην ήμεξα ν ειίζηνο.

Φεβξνπάξηνο 1995

Γίπια ζηνλ Έβξν. Ο ζπλάδειθνο ρψλεηαη κηζφο ζηε

ζθελή θαη κε ηαξαθνπλάεη λα μππλήζσ γηα λα ηνλ

αιιάμσ. Παξφιν πνπ λπζηάδσ, ζεθψλνκαη κε πξνζπκία.

Ζ πγξαζία έρεη δηαπεξάζεη θαη ην κνπζακά θαη ηηο

θνπβέξηεο θαη έρεη θηάζεη ζηνλ ππλφζαθθν. Σνπιάρηζηνλ

174

έμσ θαίεη ε θσηηά. Δπηπρψο καο επέηξεςαλ λα αθήζνπκε

αλακκέλε ηε θσηηά ζηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο. Ο

ππνδηνηθεηήο είπε φηη θάηη ηέηνην είλαη απαξάδεθην, γηαηί

δίλνπκε ζηφρν ζηα ερζξηθά αεξνπιάλα θη φηη θαλνληθά

νχηε ηζηγάξν δελ ζα έπξεπε λα αλάςνπκε. Θέιεη λα καο

εθπαηδεχζεη ζσζηά, ζαλ λα είκαζηε πξαγκαηηθά ζηνλ

πφιεκν. Δπηπρψο ν ίιαξρνο ηνλ έπεηζε λα ραξνχκε κεξηθά

αγαζά ηεο εηξήλεο θαη λα αθήζνπκε αλακκέλε ηε θσηηά

ηε λχρηα. Καηά ηηο πέληε θαη κηζή αξρίδεη λα ραξάδεη. Ο

ζπλάδειθνο πνπ κνηξάδεηαη ην ζθελάθη καδί κνπ

ζεθψλεηαη λα θαηνπξήζεη θαη έθπιεθηνο κε ξσηάεη πφηε

ρηφληζε. Πξνζπαζψ λα ηνλ πείζσ φηη απηφ ην άζπξν πνπ

βιέπεη δελ είλαη ρηφλη αιιά ε πξσηλή πάρλε.

Υαζκνπξηέκαη θαη ζθέθηνκαη φηη ζα έδηλα ηα πάληα γηα

έλα θαθέ. Ξαθληθά, κνπ έξρεηαη ε έθιακςε. Φάρλσ κέζα

ζην ζαθίδην θαη βξίζθσ κεηά απφ πνιιή πξνζπάζεηα έλα

θαθειάθη λεζθαθέ θαη έλα θαθειάθη δάραξε. Βάδσ ιίγν

λεξφ ζην ηζίγθηλν θχπειιν ηεο θαξαβάλαο θαη ην αθήλσ

ζηε ζξάθα ηεο θσηηάο. Μφιηο δεζηαίλεηαη, ξίρλσ ηα

θαθειάθηα κέζα θαη ηα αλαθαηεχσ κε έλα ζηπιφ! Σν

ξφθεκα πνπ πξνθχπηεη έρεη κία πεξίεξγε κεηαιιηθή

γεχζε, αιιά εχθνια μεγειψ ηνλ εαπηφ κνπ φηη

απνιακβάλσ έλα λεο θαη κε ηε βνήζεηα ηνπ ηζηγάξνπ

ληψζσ λα ηπιίγνκαη ζε κηα γιπθηά ζαιπσξή πνπ ζαλ

λεθέιε κε ζεθψλεη απφ εθεί θαη κε ηαμηδεχεη. Σφζν

καθξηά πνπ μερλάσ ην πξσηλφ εγεξηήξην. Σν ζπκάκαη

βιεπνληαο ηε θηγνχξα ηνπ ίιαξρνπ ζην βάζνο λα θηλείηαη

εθλεπξηζκέλνο πξνο ην κέξνο κνπ.

Οθηώβξηνο 2001

ηελ Κσ, ζηελ θεληξηθή πιαηεία. Αλ θαη κέζα

175

θζηλνπψξνπ, κνηάδεη ζαλ ηηο ηειεπηαίεο κέξεο ηνπ

θαινθαηξηνχ. Γηαβάδσ εθεκεξίδα αξαρηφο ζηνλ «Αέλαν»

πνπ φινη εδψ απνθαινχλ «Ναφ» –ίζσο επεηδή ζηεγάδεηαη

ζην ηζφγεην ελφο ηδακηνχ. Παξαγγέιλσ ειιεληθφ γιπθφ.

Μνπ θέξλνπλ άδεην θιπηδάλη θαη δίπια έλα κπαθηξέλην

κπξίθη κε θαθέ πνπ ςήζεθε ζηε ρφβνιε. Γίπια έλα

ινπθνπκάθη θέξαζκα. εξβίξνκαη θαη ξνπθψ

απνιαπζηηθά ηελ πξψηε ηδνχξα. ια είλαη ηέιεηα. Αλ θαη

καθξηά απφ ηελ παηξίδα, είκαη ζε έλαλ φκνξθν ηφπν, γηα

πξψηε θνξά θη εγψ θαη ε γπλαίθα κνπ έρνπκε κηα θαιή

δνπιεηά θαη γηα πξψηε θνξά κπνξψ λα θνηηάσ κε

αηζηνδνμία ην γην κνπ πνπ κεγαιψλεη. Ρνπθάσ ηνλ θαθέ

κνπ θαη πξνζπαζψ λα δηαβάζσ ηελ εθεκεξίδα. Γχζθνια.

Σν βιέκκα κνπ ηξαβνχλ πφηε νη ραξνχκελνη ηνπξίζηεο,

πφηε ηα θηίξηα ηεο ηηαινθξαηίαο γχξσ κνπ θαη πφηε ν

θαηαγάιαλνο νπξαλφο θαη ηα ζχλλεθα. Μηα ζηηγκή

επηπρίαο πνπ ζα ήζεια λα επηκεθχλσ ζην ρξφλν…

176

Γαλλομακισ και γαλλοπακισ

ηελ πέκπηε ηάμε ηνπ δεκνηηθνχ, ηφηε πνπ φια ηα

παηδάθηα μεθηλνχζαλ μέλε γιψζζα, νη γνλείο κνπ

ζθέθηεθαλ λα πξσηνηππήζνπλ θαη λα κε ζηείινπλ λα

κάζσ γαιιηθά, ζε αληίζεζε κε ηελ πιεηνλφηεηα πνπ

έδεηρλε πξνηίκεζε ζηα αγγιηθά. Απ‟ φ,ηη ζπκάκαη κέηξεζε

ζηελ απφθαζή ηνπο ην γεγνλφο φηη ζηελ πφιε καο

ιεηηνπξγεί παξάξηεκα ηνπ Γαιιηθνχ Ηλζηηηνχηνπ Αζελψλ,

ίδξπκα πεξησπήο, πνπ φινη απνθαινχζαλ «Γαιιηθή

Αθαδεκία». Έλα ζνβαξφ ίδξπκα ζα θξφληηδε γηα ηε

γισζζνκάζεηά κνπ θη φρη έλα ηπράξπαζην ζπλνηθηαθφ

θξνληηζηήξην. Πάλησο, εγψ ήκνπλ δηζηαθηηθφο, κέρξη πνπ

έκαζα φηη ν δηπιαλφο κνπ ζην ζρνιείν θη έλαο αθφκε

ζπκκαζεηήο είραλ ήδε γξαθηεί ζηε Γαιιηθή Αθαδεκία

θαη ζα μεθηλνχζαλ καζήκαηα νζνλνχπσ. Ακέζσο

απνθάζηζα λα εγγξαθψ θη εγψ.

πσο έζπεπζαλ λα καο πξνεηδνπνηήζνπλ πνιινί, ε

Γαιιηθή Αθαδεκία δελ ήηαλ παίμε-γέιαζε. Δθεί, ππήξρε

ην ελδερφκελν λα θνπείο θαη λα επαλαιάβεηο ηελ ηάμε,

αθφκε θαη ζηηο κηθξέο (εθηφο απφ ην préparatoire –λήπηα

ηα ιέγακε). Απφ κία ηάμε θαη κεηά, ην κάζεκα γηλφηαλ

απνθιεηζηηθά ζηα γαιιηθά. Αθφκε θαη γηα θαηνχξεκα λα

177

ήζειεο λα παο, έπξεπε λα ην πεηο ζηα γαιιηθά, αιιηψο

ήηαλ ηθαλνί λα ζε αθήζνπλ λα ζθάζεηο. Οη θαζεγεηέο

κηινχζαλ κεηαμχ ηνπο απνθιεηζηηθά θαη κφλν γαιιηθά,

αθφκε θη φηαλ ζαριακάξηδαλ ζην δηάδξνκν ή φηαλ

ζπλαληηφληνπζαλ ζην πεδνδξφκην έμσ απφ ην θηίξην. Ζ

θαθνκνίξα ε θαζαξίζηξηα πνπ δελ ήμεξε γαιιηθά ήηαλ

ζπλήζσο βνπβή, ν παξίαο ηνπ ηδξχκαηνο! Σέινο, ελψ ηα

καζήκαηα ήηαλ ηξεηο θνξέο ηελ εβδνκάδα φπσο ζε φια ηα

θξνληηζηήξηα, ε δηάξθεηά ηνπο ήηαλ κεγαιχηεξε: αλ

ζπκάκαη θαιά, δχν ψξεο ζηηο πξψηεο ηάμεηο θαη ηξεηο ζηηο

κεγαιχηεξεο. ια απηά ηα αδηαλφεηα γηα ηα ηδησηηθά

θξνληηζηήξηα μέλσλ γισζζψλ έδηλαλ ηελ εληχπσζε ελφο

ζνβαξνχ θαη απζηεξνχ ηδξχκαηνο.

Γπζηπρψο, φκσο, ε πνξεία ηνπ ελδηαθέξνληφο κνπ γηα

ηε γαιιηθή γιψζζα, φπσο θαη ηεο επίδνζήο κνπ, ήηαλ

ζηαζεξά θζίλνπζα. Αλ ηελ απεηθφληδα κε γξαθηθή

παξάζηαζε ζα ήηαλ ζαλ ππνηείλνπζα νξζνγψληνπ

ηξηγψλνπ. ηo préparatoire ήκνπλ ν θαιχηεξνο καζεηήο

ηεο ηάμεο. ηελ πέκπηε ρξνληά ν ρεηξφηεξνο. Οη άιινη δχν

θίινη είραλ αθφκε πην θάζεηε πηψζε. Ο έλαο θφπεθε ζηελ

ηξίηε ηάμε θαη ηα παξάηεζε νξηζηηθά. Ο άιινο θφπεθε

ζηελ ηεηάξηε ηάμε. Σελ επφκελε ρξνληά ήηαλ ε ζεηξά κνπ.

Αλ θαη ήηαλ ε θξίζηκε ρξνληά, φπνπ δίλακε εμεηάζεηο γηα

ην Certificat, εκέλα κε είρε ρηππήζεη θαηαθνχηεια ε

εθεβεία, άξρηζα λα ελδηαθέξνκαη γηα ηα θνξίηζηα, ηελ

πνιηηηθή, ηε κνπζηθή θαη γηα πνιιά άιια εθηφο απφ ηα

καζήκαηα. Μφιηο απέηπρα γηα ιίγνπο βαζκνχο λα πάξσ ην

πηπρίν, δήισζα ζηνπο γνλείο κνπ φηη δελ ζέισ λα

μαλαθνχζσ γηα γαιιηθά πνηέ πηα. Δπηπρψο κε έπεηζαλ λα

θάλσ ππνκνλή θαη λα επαλαιάβσ ηε ρξνληά γηα λα πάξσ

ην πηπρίν. Σν πήξα ηελ επφκελε ρξνληά κε ηνλ αμηνπξεπή

178

βαζκφ ηνπ «Assez Bien» (αξθεηά θαιά), αθνχ κνπ ήηαλ

πιένλ αξθεηά γλσζηά. Δλψ αλ ην έπαηξλα ηελ πξψηε

ρξνληά ζα είρα ηνλ ππνηηκεηηθφ βαζκφ «passable» δειαδή

«ππνθεξηφο» (θνηηάμηε βαζκφ πνπ είραλ νη θεξαηάδεο, λα

ληξέπεζαη λα δείμεηο ην πηπρίν ζνπ). Σν ηέινο ηεο ρξνληάο

ήηαλ κία απφ ηηο πην επηπρηζκέλεο ζηηγκέο ηεο δσήο κνπ.

ρη γηαηί πήξα ην θσινπηπρίν, αιιά γηαηί ηέιεησλα

νξηζηηθά κε ηα γαιιηθά.

Έηζη λφκηδα. Δίρα μεράζεη φηη ζα ηα πθίζηακαη γηα

δχν αθφκε ρξφληα, κέρξη λα ηειεηψζσ ην ιχθεην. ρη

βέβαηα φηη είρα ηδηαίηεξν πξφβιεκα κε ηα γαιιηθά πνπ

θάλακε ζην ζρνιείν. ε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο

θαζφκνπλ θαη θνηηνχζα έμσ απφ ην παξάζπξν θαη ζηηο

εμεηάζεηο έγξαθα έλα είθνζη γηα πιάθα. Σν πξφβιεκα

ήηαλ φηη νη άιινη κε ξσηνχζαλ πφηε ην έλα θαη πφηε ην

άιιν θαη δελ κε άθελαλ λα ξεκβάζσ. Κπξίσο κνπ ηελ

έζπαγε, φηαλ ε θαζεγήηξηα καο έβαδε λα γξάςνπκε κία

παξάγξαθν θαη νη γχξσ κνπ ηελ έγξαθαλ ζηα ειιεληθά

θαη δεηνχζαλ λα ηνπο ηε κεηαθξάζσ! Δλ πάζε

πεξηπηψζεη, ηέιεησζα θαη ην ιχθεην θαη ιέσ «ηέξκα πηα ηα

γαιιηθά».

Οχηε ηφηε φκσο γιχησζα! ην πξψην έηνο, ζην

παλεπηζηήκην, έπξεπε λα δειψζσ μέλε γιψζζα. Οξεμάηνο

γηα κάζεζε, δειψλσ αγγιηθά, επηζεκαίλνληαο φηη ζέισ

ηκήκα αξραξίσλ. Μνπ ιέλε νη γξακκαηείο, θξχβνληαο έλα

ρακφγειν, φηη ππάξρεη κφλν πξνρσξεκέλσλ. Γελ ππήξραλ

θαίλεηαη άιινη ειίζηνη πνπ πεξίκελαλ λα πάλε ζην

παλεπηζηήκην γηα λα κάζνπλ «what is your name?» θαη

«this is my book». Καιά, ιέσ, αο πάσ γεξκαληθά –

αξραξίσλ πάληα. Γπζηπρψο δελ ππήξρε νχηε εδψ ηκήκα

αξραξίσλ. Μνηξαία, δήισζα γαιιηθά, ζθεθηφκελνο κε

179

βαξηά θαξδηά φηη ζα ηα πθίζηακαη γηα άιια ηέζζεξα

εμάκελα. ην δεχηεξν εμάκελν έκαζα φηη ζηα Ηηαιηθά

ππήξρε ηειηθά ηκήκα αξραξίσλ! Έξημα θάηη βξηζίδηα…

Σα γαιιηθά ζηε ζρνιή θπζηθά δελ ήηαλ φπσο ηνπ

ζρνιείνπ. Ζ θαζεγήηξηα καο έδηλε επηζηεκνληθά θείκελα

(γηα ηελ ηζηνξία, ηελ αξραηνινγία, ηε ινγνηερλία) θαη

πεξίκελε λα ηα θαηαιαβαίλνπκε ζαλ λα ήηαλ γξακκέλα

ζηε κεηξηθή καο. ηα ηέζζεξα εμάκελα πνπ πξνβιεπφηαλ

δηδαζθαιία μέλεο γιψζζαο, πήγα ζε έλα θαη κφλν κάζεκα

–γηα ηελ αθξίβεηα ζε κηζφ κάζεκα. Δθείλε ηε κέξα, ε

θαζεγήηξηα καο έδσζε έλα θείκελν πνπ κε έθαλε λα

αλαξσηεζψ ηη ζθαηά γαιιηθά κάζαηλα έμη ρξφληα! Δίπακε,

θπξά κνπ, ηκήκα πξνρσξεκέλσλ, δελ είπακε ηκήκα

απνθνίησλ ηεο νξβφλεο! Μεηά ηελ αλάγλσζε, ε

θαζεγήηξηα ξσηάεη κία ζπλαδέιθηζζα ηη θαηάιαβε.

«Θα ρξεηαδφκνπλ θαη κία δεχηεξε αλάγλσζε γηα λα

ζαο πσ», ιέεη εθείλε κνπδηαζκέλε.

Αηθληδηαζηηθά γπξλάεη θαη ξσηάεη εκέλα.

«Δγψ ζα ρξεηαδφκνπλ θαη κία ηξίηε», ηεο ιέσ

δηαζθεδάδνληαο φιε ηελ ηάμε.

ην δηάιεηκκα ηελ θνπάλεζα θαη δελ

μαλαπάηεζα. Απνηέιεζκα: ζην πέκπην εμάκελν, φηαλ

φινη είραλ μεκπεξδέςεη κε ηελ μέλε γιψζζα, εγψ δελ είρα

πεξάζεη νχηε έλα απφ ηα ηέζζεξα καζήκαηα. Ήκνπλ ν

κφλνο θνηηεηήο πνπ ρξσζηνχζε ηελ μέλε γιψζζα –

θφληεπα λα γίλσ ην αλέθδνην ηεο ζρνιήο. Γελ θνβφκνπλ,

απιά δελ πήγαηλα λα ηα δψζσ. Γελ κπνξνχζα λα ηα

δηαβάζσ νχηε κηζή ψξα θη έβγαδα ζππξάθηα ζηε ζθέςε λα

εμεηαζηψ ζ‟ απηή ηε γιψζζα. Κη επεηδή είκαη ηεο άπνςεο

ηα αλεπηζχκεηα λα ηα αλαβάιινπκε φζν κπνξνχκε, κνπ

έκεηλαλ ηα γαιιηθά γηα ην ηέινο. Σειηθά, ηα γαιιηθά

180

πξψηνπ θαη ηξίηνπ εμακήλνπ ηα πέξαζα ζηελ εμεηαζηηθή

ηνπ εβδφκνπ κε πέληε, ηνπ δεπηέξνπ ζηελ εμεηαζηηθή ηνπ

νγδφνπ κε πέληε θαη ηνπ ηεηάξηνπ επί πηπρίσ (ηνλ

επηέκβξε), αιιά κε έλα εληππσζηαθφ επηά.

Λίγν πξηλ απνθνηηήζνπκε, ηελ άλνημε ηνπ ηεηάξηνπ

έηνπο, ρξεηάζηεθε λα ρξεζηκνπνηήζσ ηηο ειιηπείο κνπ

γλψζεηο ζηα γαιιηθά επί κία νιφθιεξε εβδνκάδα! Σν

ηκήκα πήγε εθδξνκή ζηελ Σπλεζία, πνπ, σο γλσζηφλ,

ήηαλ γαιιηθή απνηθία θαη φινη εθεί κηινχλ γαιιηθά. ηηο

δηαπξαγκαηεχζεηο ζηελ αγνξά, ζε θάζε είδνπο ζπλαιιαγή

ή ζπδήηεζε κε ληφπηνπο, ε παξέα κε επηθφξηηδε κε

θαζήθνληα δηεξκελέα! θεθηείηε ηψξα εκέλα λα ηδξψλσ

γηα λα ξσηήζσ ζηα γαιιηθά αλ καδάεη ην ραιάθη ή αλ

νμεηδψλεηαη ην κέηαιιν ηνπ ραξηνθφπηε. Δθεί λα δείηε

λεχξα! Δίρακε φκσο θαη κία ηιαξή ζηηγκή. Έλαο

καγαδάηνξαο, θαζψο παθεηάξηδε ην δσξάθη πνπ

αγνξάζακε, κε ξψηεζε αλ είκαη θαζεγεηήο.

«Καζεγεηήο ζε ηη;» ξψηεζα εγψ απνξεκέλνο.

«Καζεγεηήο γαιιηθψλ», κνπ ιέεη.

Έπεζε γέιην αζπγθξάηεην αιιά αθαηαλφεην γηα ηνλ

καγαδάηνξα.

«Μα κηιάηε πνιχ θαιά ηα γαιιηθά!» πξφζζεζε ν

Σπλήζηνο.

Ξεγειάζηεθε απφ ηελ πξνθνξά κνπ, ε νπνία είλαη

φλησο πνιχ θαιή. Μέρξη λα ηειεηψζεη ε εθδξνκή, ε παξέα

κνπ είρε θνιιήζεη ην παξαηζνχθιη «πξνθεζέξ ληε

θξαλζέ».

Κη έηζη ηέιεησζα θαη ην παλεπηζηήκην θαη είπα «ε, ηη

ζην δηάνιν, ηψξα πηα ηέιεησζα επηηέινπο κε ηα γαιιηθά

θαη δελ πξφθεηηαη λα ηα μαλαρξεζηκνπνηήζσ ζηε δσή

κνπ».

181

Έηζη έγηλε, αιιά κε κία ζεκαληηθή εμαίξεζε. Σν 1997

έδσζα εμεηάζεηο γηα ηελ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο

Γηνίθεζεο. Δθεί δελ ζνπ δεηνχζαλ λα πξνζθνκίζεηο

πηπρίν μέλεο γιψζζαο, αιιά έπξεπε λα δειψζεηο κία (ή

πεξηζζφηεξεο γιψζζεο) ζηελ νπνία εμεηαδφζνπλ γξαπηά

θαη πξνθνξηθά. Πξνο ζηηγκήλ αλαξσηήζεθα αλ ζα έπξεπε

λα δειψζσ αγγιηθά, ηα νπνία ελ ησ κεηαμχ είρα κάζεη

κφλνο κνπ ζε έλα θαινχηζηθν επίπεδν. Αιιά μέξεηε πψο

είλαη φηαλ καζαίλεηο κία γιψζζα κφλνο ζνπ θαη ρσξίο

ζχζηεκα: θαηαιαβαίλεηο θαιά φηαλ ηα δηαβάδεηο, αιιά

δελ είζαη ζε ζέζε λα ζπλζέζεηο ιφγν κε άλεζε. Φνβήζεθα

λα κελ θάλσ θάπνηα ρνληξή γθάθα, π.ρ. λα κε ξσηήζνπλ

«Are you serious?» θαη εγψ λα απαληήζσ «No, I‟m

Greek» φπσο ζην αλεθδνηάθη. Καη κνηξαία επέιεμα

γαιιηθά. Σν θνβεξφ γηα κέλα ήηαλ βέβαηα ε πξνθνξηθή

εμέηαζε. Πάληα κε άγρσλαλ νη πξνθνξηθέο εμεηάζεηο ζηε

ζρνιή, νπφηε κία πξνθνξηθή εμέηαζε ζηε γαιιηθή

γιψζζα κνπ θαηλφηαλ ζθέηνο εθηάιηεο.

Παξνπζηαδφκαζηε, ινηπφλ, εγψ θη έλαο άιινο

ζπλππνςήθηνο (κπαίλακε δπν-δπν γηα εμέηαζε) ελψπηνλ

ησλ εμεηαζηψλ καο πνπ ήηαλ έλαο ζπκπαζέζηαηνο

αζπξνκάιιεο θχξηνο θαη κία ζπκπαζέζηαηε εχζσκε

θπξία. Ρσηάλε πξψηα ηνλ άιινλ:

«Quelle est votre origine?»

…θαη κε θφβεη θξχνο ηδξψηαο απφ ην μεθίλεκα («ηη

δηάνιν ζα πεη νξηδίλ;») Δπηπρψο ν άιινο απάληεζε φηη

θαηάγεηαη απφ ηε Θεζζαινλίθε θαη θαηάιαβα θη εγψ ηη

ξσηνχζαλ («αεη ζην δηάνιν, δελ κπνξνχζε λα ξσηήζεη

απιά απφ πνχ είζαη»;)

Μεηά ξσηάεη εκέλα.

«Απφ Λάξηζα» ηνπ ιέσ.

182

«Αααα, λαη;» θάλεη θαη πξνο ζηηγκήλ λφκηζα κε ραξά

φηη έπεζα ζε ζπκπαηξηψηε.

«Ξέξσ έλα αλέθδνην! Πνην είλαη ην πην σξαίν κέξνο

ηεο Λάξηζαο;»

Φπζηθά ήμεξα ηελ απάληεζε πνπ είλαη «ε πηλαθίδα

“πξνο Βφιν”» (θαη κε γειάζεη θαλείο, ζα παξεμεγεζψ),

αιιά επεηδή δελ ζπκφκνπλ ηελ «πηλαθίδα» ζηα γαιιηθά,

πξνζπνηήζεθα φηη δελ ην ήμεξα. Έηζη θαη έπεζα ζε

Βνιηψηε, θαιχηεξα λα ζεθσζψ θαη λα θχγσ απφ ηψξα,

ζθέθηεθα. Έδσζε ν ίδηνο ηελ απάληεζε, γέιαζε ε

ζπλαδέιθηζζά ηνπ επηζεκαίλνληαο φηη απηά ηα ιέλε νη

Βνιηψηεο θαη ζθάζακε θαη εκείο έλα κνπδηαζκέλν

ρακφγειν.

Πάκε παξαθάησ. Ρσηάλε ηνλ ζπλππνςήθην γηα ηηο

ζπνπδέο ηνπ. Αξρίδεη απηφο ην πνίεκα: νηθνλνκηθά ζην

Μαθεδνλίαο, κεηαπηπρηαθά ζηελ Αγγιία ζε –δελ ζπκάκαη

πνην γακάην– ίδξπκα, πη-εηηο-ληη, κάζηεξ, ληνθηνξά θαη

δελ ζπκκαδεχεηαη. Έλησζα ζαλ απφθνηηνο δεκνηηθνχ

δίπια ζε θαζεγεηή παλεπηζηεκίνπ.

«Δζείο;» γπξλάεη ζε κέλα ν κπάξκπαο.

«Δγψ ζπνχδαζα Φηινινγία ζην Αξηζηνηέιεην», ηνπ

απαληάσ θαη βάδσ λνεηή ηειεία.

«Καη κεηά;» επηκέλεη ν ηχπνο, ιεο θαη ηνπ είπα φηη

έβγαια ην γπκλάζην.

«Μεηά πήγα ζην ζηξαηφ θαη κεηά παληξεχηεθα», ηνπ

ιέσ κε κία δφζε θαγραζκνχ.

Απηφ έθαλε εληχπσζε ζηελ άιιε.

«Μα παληξεπηήθαηε ηφζν λένο; Μήπσο έρεηε θαη

παηδί;» πξνζζέηεη έηνηκε λα εληππσζηαζηεί πεξηζζφηεξν.

«ε δέθα κέξεο πεξίπνπ ζα απνθηήζσ», ιέσ εγψ θαη

κε ινχδνπλ ζηηο επρέο.

183

«Σψξα κε ηη αζρνιείζηε;» ξσηάεη ε θπξία.

«Με ηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο», απαληψ βάδνληαο

δηπιή δφζε θαγραζκνχ.

«Αααα», θάλεη πνλεξά, «είλαη ζαλ λα καο πξνηξέπεηε

λα ζαο βάινπκε θαιφ βαζκφ, γηαηί είζηε άλεξγνο θαη

ζχληνκα ζα γίλεηε παηέξαο».

Μνπ ήξζε λα ηεο πσ «αθνχ εζχ κε ξψηεζεο, κσξή!»

αιιά απιψο δηαβεβαίσζα φηη δελ επηδηψθσ θάηη ηέηνην

(εθηφο ησλ άιισλ γηαηί δελ ήμεξα ην «κσξή» ζηα

γαιιηθά). Μεηά κε ξψηεζαλ θαη θάηη άιια εχθνια, αιιά

θνπβέληα ζηελ θνπβέληα άξρηζαλ λα ζπλδηαιέγνληαη

κεηαμχ ηνπο θαη ν δηάινγνο ηνπο γηλφηαλ φιν θαη πην

δπζλφεηνο. Δγψ θνβφκνπλ κήπσο έπξεπε λα πσ θάηη γηα

λα δείμσ φηη θαηαιαβαίλσ, αιιά εγψ δελ θαηαιάβαηλα

απνιχησο ηίπνηα. Πάλησο θνηηνχζαλ ν έλαο ηνλ άιιν θη

φρη εκέλα, αιιά θαη ε ρξνηά ηεο θσλήο δελ δήισλε φηη

έθαλαλ θάπνηα εξψηεζε. Κη εθεί πνπ αγσληδφκνπλ λα

ζπιιάβσ ην γεληθφ λφεκα πηάλνληαο θάπνηεο ιέμεηο, ν

δηάινγνο θαίλεηαη φηη άξρηζε λα γίλεηαη πην ραξηησκέλνο

θαη νη δχν εμεηαζηέο έθηαζαλ ζην ζεκείν λα

μεθαξδίδνληαη ζηα γέιηα, ελψ εγψ ηνπο θνηηνχζα κε

αγσλία. Με ινμέο καηηέο έβιεπα ηνλ ζπλππνςήθην λα

παξαθνινπζεί ρακνγειαζηφο θη αλαξσηηφκνπλ αλ

θαηαιάβαηλε ή ππνθξηλφηαλ. Δκέλα πάλησο κνπ εξρφηαλ

λα ηνπο δηαθφςσ θαη λα θσλάμσ απεγλσζκέλα ζηα

ειιεληθά:

«Ση είλαη ξε παηδηά; Πείηε θαη ζε καο λα γειάζνπκε!».

Αθνχ ρφξηαζαλ γέιην, καο ξψηεζαλ ζε πνην ηκήκα

ηεο ζρνιήο ζα ζέιακε λα πεξάζνπκε, καο επρήζεθαλ θαιή

επηηπρία θαη καο άθεζαλ ειεχζεξνπο. Οη γξαπηέο

εμεηάζεηο δελ ήηαλ ηφζν ηππηθέο βέβαηα, αιιά θαηά

184

πεξίεξγν ηξφπν ηα πήγα αξθεηά θαιά. Γηα ηελ ηζηνξία

αλαθέξσ φηη ν βαζκφο κνπ ζηα γαιιηθά ήηαλ αξθεηά

θαιφο θαη δελ πξνθάιεζε απηφο ηελ απνηπρία κνπ, αιιά ε

«αλάπηπμε άγλσζηνπ ζέκαηνο» φπνπ έπεζε νηθνλνκηθφ

ζέκα θαη ηζαληηζκέλνο έδσζα ιεπθή θφιια. (Ση πεξίκελα

θη εγψ; Να ξσηήζνπλ γηα ηελ Αληηγφλε ηνπ νθνθιή;)

Ήκνπλ 100% ζίγνπξνο απηή ηε θνξά: απηή ήηαλ ε

ηειεπηαία θνξά πνπ αζρνιήζεθα κε ηε γαιιηθή γιψζζα.

Κη έηζη ήηαλ γηα αξθεηά ρξφληα αλ εμαηξέζνπκε φηη κία

σξαία πξσία, ηειείσο μαθληθά, έδσζα έλα φρη ακειεηέν

πνζφ θη αγφξαζα ηα «Γαιιηθά γηα πξνρσξεκέλνπο» ηεο

Linguaphone, ζε κηθξφ βαιηηζάθη πνπ κεηά απφ ηα ηξία

πξψηα καζήκαηα, ην άθεζα λα καδεχεη ζθφλεο ζε θάπνην

παηάξη.

Παξά ηελ αλαθνχθηζε πνπ κνπ έδσζε ην ηέινο ηεο

ηφζν ηαξαγκέλεο ζρέζε κνπ κε ηε γαιιηθή γιψζζα,

ππήξρε κία κηθξή πηθξία πνπ δελ ηα πήγα θαιά καδί ηεο

γηαηί –φζν θη αλ δελ θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ– πάληα ηε

ζεσξνχζα ηελ πην φκνξθε γιψζζα.

Σειηθά, δελ ήηαλ νχηε απηφ ην ηέινο ηεο ζρέζεο καο.

ηαλ ηέζεθε ην εξψηεκα ζε πνηα δεχηεξε γιψζζα λα

γξάςσ ηνλ γην κνπ, ηνλ νδήγεζα ζην Γαιιηθφ Ηλζηηηνχην.

Σελ ίδηα ρξνληά θαηά ζχκπησζε, απφ ηε δνπιεηά κνπ

δφζεθε ε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζήζσ δσξεάλ κία

ηάμε γαιιηθψλ θαη έηζη γξαθηήθακε καδί. Κάλακε

κάιηζηα πιάθα ιέγνληαο φηη ζηελ ελεκέξσζε γνλέσλ ν

έλαο ζα ξσηάεη ηε δαζθάια ηνπ άιινπ θαη ν έλαο ζα

θαιχπηεη ηνλ άιινλ ζηε κακά - ζχδπγν. Κη έηζη, είθνζη

ρξφληα κεηά ηελ απφθηεζε ηνπ Certificat, γξάθηεθα ζηελ

ηάμε ηνπ DELF Β2 θαη ηελ επφκελε ρξνληά

παξαθνινχζεζα θαη απέθηεζα ηειηθά ην DALF C1, ελψ

185

ηε κεζεπφκελε ρξνληά νινθιήξσζα ηηο ζπνπδέο κνπ ζηε

γαιιηθή γιψζζα κε ηελ απφθηεζε θαη ηνπ DALF C2.

Σειηθά ήηαλ κνηξαίν λα απαιιαγψ απφ ηε καζεηεία

ζηε γαιιηθή γιψζζα κφλν νινθιεξψλνληάο ηελ.

186

Λίγο πνεφμα Χριςτουγζννων παρακαλώ!

Πξηλ απφ κεξηθά ρξφληα κε είρε πηάζεη κία έληνλε

λνζηαιγία γηα ηα Υξηζηνχγελλα ησλ παηδηθψλ κνπ

ρξφλσλ. Μνπ είρε γίλεη έκκνλε ηδέα λα ληψζσ θάηη απφ ηε

ρακέλε αηκφζθαηξα εθείλσλ ησλ επνρψλ –ρσξίο βέβαηα

λα μέξσ πψο ζα επηηχγραλα θάηη ηέηνην.

Φπζηθά, φηαλ ήκνπλ παηδί, κε ηελ νηθνγέλεηά κνπ δελ

θάλακε θάηη πεξηζζφηεξν απ‟ φ,ηη έθαλαλ νη πεξηζζφηεξεο

νηθνγέλεηεο πνπ ήμεξα. Ξππλνχζακε πνιχ πξσί,

θνξνχζακε ηα θαιά καο ξνχρα θαη πεγαίλακε

νηθνγελεηαθψο ζηελ εθθιεζία. Ακέζσο κεηά, ζην ζπίηη,

ιάκβαλε ρψξα έλα κίλη γεχκα, θάηη ζαλ πξφγεπζε ηνπ

πινχζηνπ γεχκαηνο πνπ ζα αθνινπζνχζε ην κεζεκέξη. Ζ

κεηέξα καο ζέξβηξε ιίγε αρληζηή θνηφζνππα θαη ηπξηά

πνπ ήηαλ κία πξψηε απνδεκίσζε γηα ηελ εβδνκαδηαία

λεζηεία πνπ είρε πξνεγεζεί. Σν κεζεκέξη θπζηθά

αθνινπζνχζε ην θιαζηθφ γηνξηηλφ ηξαπέδη κε εδέζκαηα

πνπ αγσληδφκαζηαλ λα ζηξηκψμνπκε ζην έθπιεθην

ζηνκάρη καο: ζνχπα, γαινπνχια, πίηα, θαη πνηθηιία

ζαιαηψλ θαη ηπξηψλ. Λφγσ ηεο εκέξαο ν παηέξαο ζέξβηξε

θαη ζε καο δχν δάρηπια θξαζάθη. Ζ γαζηξηκαξγηθή

παλδαηζία νινθιεξσλφηαλ κε θάπνην γιπθφ.

187

Ακέζσο κεηά, νη γνλείο έπεθηαλ λα θνηκεζνχλ, αθνχ

έδηλαλ ζαθείο θαη απζηεξέο εληνιέο λα κελ «πεηξαρηνχλ»

ηα γιπθά πνπ πξννξίδνληαλ γηα ηνπο θαιεζκέλνπο θαη λα

κελ κπνχκε ζην ζαιφλη πνπ ε κεηέξα θαζάξηδε απφ κέξεο.

Οη πξψηνη επηζθέπηεο γηα ηε γηνξηή κνπ έξρνληαλ ζηηο

έμη κε επηά θαη έθεπγαλ θαηά ηα κεζάλπρηα. ην ζαιφλη

θάζνληαλ νη κεγάινη θαη ζηελ ηξαπεδαξία νη κηθξνί,

δειαδή νη ζπκκαζεηέο θαη θίινη. Σν βξάδπ κάδεπα θαη

θακάξσλα ηα δψξα κνπ: παδι, βηβιία Ηνπιίνπ Βεξλ ηεο

Άγθπξαο, ζηπιφ Parker, θνιψληα Μπξηψ κε άξσκα

ιεκφλη… Δπίζεο έθιεηλα ηακείν κεηξψληαο ηα ιεθηά πνπ

κνπ είραλ δψζεη απηνί πνπ δελ έθεξαλ δψξν. Μαδί κε ηηο

εηζπξάμεηο απφ ηα θάιαληα ηεο πξνεγνχκελεο εκέξαο,

ζπγθέληξσλα έλα ζεβαζηφ πνζφ πνπ κνπ επέηξεπε –κηα

θνξά ην ρξφλν– ηελ πξαγκαηνπνίεζε ελφο κηθξνχ

νλείξνπ, φπσο ε αγνξά ελφο αθξηβνχ παηρληδηνχ.

Ζ επφκελε κέξα, δεχηεξε κέξα ησλ Υξηζηνπγέλλσλ,

ήηαλ θη απηή γηνξηηλή γηα ην ζπίηη. Αθφκε θαη ηφηε

δερφκαζηαλ επηζθέςεηο φζσλ δελ πξφιαβαλ λα έξζνπλ ηελ

πξψηε κέξα. Κακηά θνξά κάιηζηα εηδνπνηνχζα ηνπο

θίινπο κνπ λα έξζνπλ ηε δεχηεξε κέξα γηα λα είκαζηε πην

άλεηα εκείο νη κηθξνί (ραξά ζην θνπξάγην ηεο κάλαο κνπ).

Δξρφκαζηε ηψξα ζην παξφλ ή κάιινλ ζην πνιχ πην

θνληηλφ παξειζφλ, πξηλ απφ πέληε πεξίπνπ ρξφληα. Ζ

ζπλήζσο έληνλε λνζηαιγία γηα ηα Υξηζηνχγελλα ηεο

παηδηθήο ειηθίαο είρε θηάζεη εθείλε ηε ρξνληά ζην

απνθνξχθσκά ηεο. Σελ παξακνλή εθείλσλ ησλ

Υξηζηνπγέλλσλ θιείζακε ηξαπέδη ζε λπρηεξηλφ θέληξν,

φπνπ θάγακε θαη ήπηακε ηνπ ζθαζκνχ (θακία ζρέζε κε

λεζηεία, ελλνείηαη) θαη ξίμακε θαη κεξηθέο ζηξνθέο ζηελ

πίζηα, κε ηε ζπλνδεία αζκάησλ δηάζεκεο ανηδνχ, παιηάο

188

δφμαο ηνπ πεληαγξάκκνπ πνπ έθαλε αξπαρηή ζηελ πφιε

καο.

Γχξσ ζηηο δχν κεηά ηα κεζάλπρηα κνπ ήξζε κία

έκπλεπζε πνπ έζπεπζα λα αλαθνίλσζσ κε φζν πην θπζηθφ

ηξφπν κπνξνχζα ζηελ παξέα:

«Λέσ ην πξσί λα πάσ ζηελ εθθιεζία».

Ζ ζχδπγνο θαη νη ππφινηπνη κε θνίηαμαλ ζαλ λα ηνπο

έιεγα φηη ζα θαηαηαγψ ζηε Λεγεψλα ησλ Ξέλσλ.

«Πνχ είπεο φηη ζα παο;»

«ηελ εθθιεζία. ηε ρξηζηνπγελληάηηθε ιεηηνπξγία».

«Σν πξσί;»

«ηηο έμη».

«Μα απφ εδψ ζα θχγνπκε θαηά ηηο ηέζζεξηο. Πφηε ζα

θνηκεζείο;»

«Θα πάσ θαηεπζείαλ κεηά απφ εδψ».

«Καη ηη ζα παο λα θάλεηο;»

«Ση θάλνπλ ζηηο εθθιεζίεο;»

«Πξνζεχρνληαη» απάληεζαλ θαη πεξίκελαλ έληξνκνη

κήπσο αθνχζνπλ «ε, απηφ ζα θάλσ θη εγψ».

«Πνηνο πξνζεχρεηαη; Φαίλεηαη φηη δελ έρεηε ζρέζε κε

ην ρψξν! Απιψο ζηέθνληαη θαη πεξηκέλνπλ λα ηειεηψζεη ε

ιεηηνπξγία».

«Καη εζχ γηα πνην ιφγν κεηά απφ μελχρηη ζα παο λα

ζηαζείο εθεί;»

Με θνηηνχζαλ θαρχπνπηα. Ζ κία εθ ηεο παξέαο,

κάιηζηα, είρε θαηά θαηξνχο εθθξάζεη ηελ άπνςε φηη δελ

είκαη άζενο αιιά «θξππηνρξηζηηαλφο» θαη έλησζε φηη

επαιεζεπφηαλ ε ππνςία ηεο.

Σνπο εμήγεζα ςχρξαηκα φηη δελ κνπ ηελ έδσζε

μαθληθά λα αλαδεηήζσ ηα ζεία, αιιά απιψο ζέισ λα

ληψζσ θάηη απφ ηα Υξηζηνχγελλα ηεο παηδηθήο ειηθίαο,

189

ηφηε πνπ ζεθσλφκαζηαλ ζηα άγξηα ραξάκαηα γηα λα πάκε

ζηε ρξηζηνπγελληάηηθε ιεηηνπξγία.

Ζ ζχδπγνο, ζπλεζηζκέλε ζηηο θαηά θαηξνχο

παξαμεληέο κνπ, απιψο ζήθσζε ηνπο ψκνπο ζαλ λα έιεγε

«θάλε φ,ηη ζέιεηο», ελψ νη άιινη άξρηζαλ λα

αλαξσηηνχληαη κήπσο είραλ ξίμεη θάηη πεξίεξγν ζην θξαζί

καο.

ηηο ηέζζεξηο θαη κηζή, θηάζακε ζην ζπίηη. Άξαμα

ιίγν ζηνλ θαλαπέ θαη ζηηο έμη πεξίπνπ μεθίλεζα γηα ηελ

εθθιεζία. ην δξφκν ζπλαληνχζα θη άιινπο πνιινχο πνπ

πεξπαηνχζαλ πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε θαη νκνινγψ φηη

ηνπο θνηηνχζα θάπσο ζπλεζηαικέλα, ζαλ λα θνβφκνπλ

φηη θάπνηνο ζα κε έδεηρλε θαη ζα θψλαδε «απηφο δελ είλαη

δηθφο καο, ηη δνπιεηά έρεη εδψ;». Μφιηο έθηαζα

δηαπίζησζα κε έθπιεμε φηη είρε πεξηζζφηεξν θφζκν απ‟

φ,ηη πεξίκελα. ηάζεθα θάπνπ πξνο ηα πίζσ θαη ηφηε

άξρηζα λα θαηαιαβαίλσ φηη ηα ξνχρα κνπ κχξηδαλ

ηζηγαξίια θαη ε αλαπλνή κνπ αιθνφι, δειαδή ζηνηρεία

ηθαλά λα θηλήζνπλ ηελ πεξηέξγεηα ησλ γχξσ κνπ. Ο

πξνζεξρφκελνο θφζκνο ελ ησ κεηαμχ πίεδε ηνπο κπξνζηά

γηα ειεχζεξν ρψξν θαη εγψ ρσξίο λα ην θαηαιάβσ,

βξέζεθα απφ ην ηέινο ζηε κέζε πεξίπνπ ηνπ λανχ.

Κη αλ αθφκε ππήξρε θάπνηα κπζηαγσγία, θάπνηα

θαηάλπμε ή θάηη ηέινο πάλησλ ηθαλφ λα κε παξαπέκςεη

ζηα Υξηζηνχγελλα ησλ παηδηθψλ κνπ ρξφλσλ, θαίλεηαη φηη

εμαθαλίζηεθε θάησ απφ ηελ πίεζε ηεο λχζηαο θαη ηεο

θνχξαζεο. Καηά ην ηέινο ηεο ιεηηνπξγίαο κε κεγάιε

δπζθνιία πιένλ κπνξνχζα λα θαηαπλίμσ ηα ραζκνπξεηά.

Μφιηο αθνχζηεθε ην ιπηξσηηθφ «δη‟ επρψλ» έλησζα

κία αλππφθνξε αλάζα ζηε κχηε κνπ θαη άθνπζα δίπια

190

ζην απηί κνπ ηε θσλή ελφο γέξνπ, πνπ ηνλ εκπφδηδα λα

πξνρσξήζεη πξνο ην ηεξφ:

«Θα κεηαιάβεηο λεαξέ;»

Απζφξκεηα κνπ ήξζε λα ηνπ απαληήζσ:

«Δ, λα κελ ην παξαρέζνπκε θηφιαο!»

Αληί απάληεζεο, παξακέξηζα λα πεξάζεη θαη

θαηεπζχλζεθα πξνο ηελ έμνδν. Πήγα ζην ζπίηη

απνγνεηεπκέλνο. Οχηε κπξσδηά απφ ηα Υξηζηνχγελλα ηεο

παηδηθήο ειηθίαο! Πέηαμα φπσο – φπσο ηα ξνχρα,

ζθνχληεζα ηε ζχδπγν λα κεηαθηλεζεί ζην ρψξν ηεο, γηαηί

είρε απισζεί ζε φιν ην θξεβάηη θη έπεζα μεξφο.

Ξππλήζακε ην κεζεκέξη, ήπηακε ην θαθεδάθη καο θη

εηνηκαζηήθακε λα απνιαχζνπκε ην παξαδνζηαθφ

ρξηζηνπγελληάηηθν ηξαπέδη, ζηα πεζεξηθά κνπ

βέβαηα. Σφηε ε ζχδπγνο ζπκήζεθε λα ξσηήζεη:

«Γελ κνπ είπεο… πψο ηα πέξαζεο ζηελ εθθιεζία».

«Πψο λα ηα πεξάζσ ζηελ εθθιεζία;»

«Δλλνψ, βξήθεο θάηη απφ ηα Υξηζηνχγελλα ηεο

παηδηθήο ειηθίαο;»

Κνχλεζα ην θεθάιη κνπ παξηζηάλνληαο ηνλ πεξίιππν.

«Καιά, κε ζηελαρσξηέζαη. Σνπ ρξφλνπ ζα ζνπ θάλσ

δψξν έλα ζηηιφ Parker, κήπσο θαη γίλεη ηίπνηα», είπε θη

επηδφζεθε ζε έλα ζαξδφλην γέιην, σο επηβξάβεπζε ηεο

εμππλάδαο ηεο.

Γίδαγκα πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ ηζηνξία καο:

Σηο αλακλήζεηο ζνπ απφ ην παξειζφλ θξάηεζέ ηεο

φπσο ηηο έδεζεο. Να ηηο αλαθαιείο κπνξείο, λα ηηο

μαλαδήζεηο απνθιείεηαη. Φαίλεηαη φηη θαη ε πξνζσπηθή

ηζηνξία επαλαιακβάλεηαη κφλν σο θάξζα.

191

Ξεφυλλίηοντασ φοιτθτικζσ ςθμειώςεισ

Βξέζεθα πξηλ απφ ιίγεο κέξεο ζην παηξηθφ κνπ ζπίηη

θαη ν παηέξαο κνπ κνχ έδσζε ηέζζεξηο παξαγεκηζκέλνπο

θαθέινπο κε «δηθά κνπ ραξηηά» γηα λα δσ κήπσο ηπρφλ

ππάξρεη θάηη πνπ ρξεηάδνκαη εθεί κέζα. Σνπο άλνημα κε

πεξηέξγεηα θη αληίθξηζα ραξηηά πνπ είρα λα δσ πνιιά

ρξφληα: ζεκεηψζεηο, θπιιάδηα θαη δηάθνξεο θσηνηππίεο

απφ ηηο ζπνπδέο κνπ.

«Σψξα πηα, ηίπνηα δελ ρξεηάδνκαη απφ απηά», είπα

απφ κέζα κνπ.

Χζηφζν, εθείλε ηε ζηηγκή δελ πέηαμα ηίπνηα.

Κνπβάιεζα ηνπο νγθψδεηο θαθέινπο ζην απηνθίλεην θαη

ηνπο πήξα καδί κνπ γπξλψληαο ζην ζπίηη. Μέρξη ηηο δχν

κεηά ηα κεζάλπρηα μεθχιιηδα ραδεχνληαο, ελψ πνιχ

ζπρλά κνπ εξρφηαλ ζην κπαιφ έλα ηξίζηηρν ηνπ

Λνξέληδνπ Μαβίιε θαη ρακνγεινχζα:

Άκε ράζνπ, μεξή Φηινινγία,

Γξηά θηηαζηδσκέλε, άζρεκε, θξύα,

Πνπ σο ηώξα ην κπαιό κνπ έρεηο ηπθιώζεη.

192

Σν απαγγέιιακε ελ ρνξψ, εγψ ζπκθνηηεηέο κνπ, ηδίσο

φηαλ είρακε απεπδήζεη απφ ηελ πξνζπάζεηα λα πεξάζνπκε

θάπνην κάζεκα θαη ιέγακε φηη ζα ηα παξαηήζνπκε λα

εζπράζνπκε –ρσξίο λα ην ελλννχκε βέβαηα.

Αλαθαηεχνληαο απηά ηα θηηξηληζκέλα ραξηηά πνπ

κχξηδαλ κνχρια, ήηαλ ζαλ λα έβιεπα παιηέο θσηνγξαθίεο.

Μνπ έθεξαλ νινδψληαλεο ζην παξφλ αγσλίεο ηνπ ρζεο,

μελχρηηα, δηαβάζκαηα… πνπ ζήκεξα βέβαηα αλαξσηηέκαη

αλ άμηδαλ, αιιά ηφηε ήηαλ αλαπφζπαζην κέξνο ηεο δσήο

κνπ.

Έλα παιηφ ηεζη πνπ γξάςακε ζηα πιαίζηα ηνπ

καζήκαηνο “Αξραία Διιεληθά – Αζθήζεηο” κνπ ζχκηζε

πφζν δπζθνιεχηεθα λα θαηαλνήζσ ηα πάζε ησλ θζφγγσλ.

Πνιιέο δηνξζψζεηο κε θφθθηλν ζηπιφ. Μάιινλ ε

θαζεγήηξηα ζα ηξαβνχζε ηα καιιηά ηεο.

Οη ζεκεηψζεηο απφ ηα Λαηηληθά δελ κνπ ιέλε ηίπνηα.

Δίλαη κάιηζηα απνθαξδησηηθφ ην γεγνλφο φηη ηα ιαηηληθά

ζήκεξα κνπ είλαη ηφζν άγλσζηε γιψζζα φζν π.ρ. ηα

ηζπαληθά.

Κάηη αλάινγν ζπκβαίλεη κε ηε Μεζαησληθή

Φηινινγία. Ζ απφιπηε ηάκπνπια ξάδα! Ξεθπιιίδσ ηηο

ζεκεηψζεηο θαη ηα θπιιάδηα θη αλαξσηηέκαη: «Γηδάρζεθα

εγψ απηά ηα πξάγκαηα;» Καη αθφκε πην βαζαληζηηθά

αλαξσηηέκαη: «Γηάβαζα, εμεηάζηεθα θαη πέξαζα κε

επηηπρία εγψ απηά ηα πξάγκαηα;» Σίπνηα δελ κνπ έρεη

κείλεη. Μφλν ν Ησάλλεο Μαπξφπνδαο θη απηφο κάιινλ

επεηδή είρε πεξίεξγν φλνκα. Καη κάιηζηα δελ ζπκάκαη θαλ

ηη ήηαλ –πνηεηήο ή ρξνληθνγξάθνο;

Οη ζεκεηψζεηο ηεο Θεαηξνινγίαο είλαη πην νηθείεο

ζίγνπξα. Δμάιινπ ήηαλ ην αγαπεκέλν κάζεκα φισλ θαη

ην δηθφ κνπ. Δδψ νθείισ θαη ηα κνλαδηθά δεθάξηα πνπ

193

πήξα. Απφ εθείλν ην κάζεκα θαη κέρξη ζήκεξα πξφζζεζα

ην ζέαηξν ζηα ελδηαθέξνληά κνπ, πνπ κέρξη ηφηε

κνλνπσινχζε ν θηλεκαηνγξάθνο.

Παξαθάησ βιέπσ θάηη ζεκεηψζεηο πνπ αλαθέξνπλ ηηο

«Δπηθίλδπλεο ρέζεηο» ηνπ Laclos θαη ηελ «Αιίθε ζηε

ρψξα ησλ ζαπκάησλ» ηνπ Louis Carol. Δίρακε κειεηήζεη

(ππνηίζεηαη) ηα δχν απηά βηβιία ζηα πιαίζηα ηεο

«Δηζαγσγήο ζηε πγθξηηηθή Γξακκαηνινγία». Ήηαλ

κάζεκα ηνπ Α΄ εμακήλνπ, πξσηφηππν θη ελδηαθέξνλ, φπνπ

ην αθξναηήξην γέκηδε αζθπθηηθά ην ακθηζέαηξν. ήκεξα,

βέβαηα, νκνινγψ φηη αλ κε ξσηήζνπλ πνην είλαη ην

αληηθείκελν ηεο πγθξηηηθήο Γξακκαηνινγίαο, ζα

δπζθνιεπηψ πνιχ λα απαληήζσ.

ηε Γισζζνινγία… είλαη πνιχ πεξίεξγν αιιά νη

ζεκεηψζεηο ησλ καζεκάησλ απηψλ είλαη πεξηζζφηεξν

νηθείεο απφ απηέο ησλ άιισλ καζεκάησλ. Καη ηειηθά, φζν

απίζηεπην θη αλ ζα κνπ θαηλφηαλ απηφ θάπνηε, είλαη ην

κφλν απφ ηα αληηθείκελα ηεο Φηινινγίαο πνπ δηάβαζα

ηφζν κεηά ηελ απνθνίηεζε. Κη απηφ επεηδή, απφ ηφηε πνπ

πξσηναζρνιήζεθα κε ην Ίληεξλεη κέρξη θαη ζήκεξα,

ρξεηάζηεθε αξθεηέο θνξέο λα αλαηξέμσ ζηα βηβιία θαη ηηο

ζεκεηψζεηο ηεο Γισζζνινγίαο μεζθνλίδνληαο ηηο γλψζεηο

κνπ. Απηφ ην νθείισ ζηνπο αξραηνιάηξεο ή

ειιελνθεληξηθνχο ή φπσο αιιηψο ιέγνληαη απηνί νη

βαξεκέλνη κε ηνπο νπνίνπο θνληαξνρηππήζεθα θαηά

θαηξνχο ζε δηάθνξνπο ηζηνρψξνπο. ηαλ πξσηνδηάβαζα

γηα αηηηαθή ζρέζε κεηαμχ ζεκαίλνληνο θαη ζεκαηλνκέλνπ

απνθιεηζηηθά ζηελ ειιεληθή γιψζζα, ρξεηάζηεθε λα

μεζθνλίζσ ηε ζεσξία ηνπ γισζζηθνχ ζεκείνπ ηνπ

Saussure. ηαλ δηάβαζα γηα ηελ άπνςε φηη ε ειιεληθή

γιψζζα είλαη κνλαδηθή θη απηνθπήο, έπξεπε λα αλαηξέμσ

194

ζηελ Ηλδνεπξσπατθή ζεσξία θαη ηελ Ηζηνξία ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο θ.ν.θ.

Πνιιέο απφ ηηο θσηνηππεκέλεο ζεκεηψζεηο δελ έρνπλ

ηνλ δηθφ κνπ γξαθηθφ ραξαθηήξα. Καζφινπ πεξίεξγν.

πρλά, αλαγθαδφκαζηαλ λα πάξνπκε ηηο ζεκεηψζεηο

θάπνηνπ ζπκθνηηεηή, φηαλ είρακε ράζεη πνιιέο απφ ηηο

παξαδφζεηο θάπνηνπ καζήκαηνο ή φηαλ έπξεπε ζηελ ίδηα

ψξα λα παξαθνινπζήζνπκε θάπνην άιιν κάζεκα πνπ

ρξσζηνχζακε απφ πξνεγνχκελν έηνο. Αλαγλσξίδσ αθφκε

θαη ζήκεξα ηνπο γξαθηθνχο ραξαθηήξεο αιιά θαη ηηο

ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ θαζελφο. Μία ζπκθνηηήηξηα γηα

παξάδεηγκα έγξαθε γξήγνξα θαη θξαηνχζε ηα πάληα ρσξίο

δηαθξίζεηο, ζεκαληηθά θη αζήκαληα, αιιά ράξηλ ζπληνκίαο

ρξεζηκνπνηνχζε ζχκβνια („ = ‟ αληί γηα ην ξήκα „είκαη‟,

ηα ζχκβνια ηνπ κεγαιχηεξνπ ( > ) θαη ηνπ κηθξφηεξνπ ( <

), θη άιια ηέηνηα πνπ ελίνηε θαηαληνχζαλ εθλεπξηζηηθά.

Άιινο πάιη θξαηνχζε ζεκεηψζεηο ηειείσο επηπφιαηεο

αιιά δηαζθεδαζηηθέο. Π.ρ. αληί λα γξάςεη «ε εζθαικέλε

εθηίκεζε ηνπ Σζίξθα γηα ηνλ Καβάθε» έγξαθε «καιαθία

Σζίξθα γηα Καβάθε». Αλ έπαηξλεο ζεκεηψζεηο ηνπ,

έπξεπε θαινχ – θαθνχ λα πάξεηο θη απφ θάπνηνλ άιιν.

Κάπνηνο άιινο θξαηνχζε θαιέο ζεκεηψζεηο αιιά ηηο

ζεσξνχζε πξντφλ πξνζσπηθνχ θφπνπ πνπ δελ έπξεπε λα

κνηξαζηεί νχηε κε ηνλ θνιιεηφ ηνπ. ηαλ, βέβαηα, είρε

αλάγθε απηφο απφ ηηο ζεκεηψζεηο ζνπ, ζε

ζεξκνπαξαθαινχζε θαη ηειηθά ζε έπεηζε λα ηνπ ηηο

δψζεηο.

Μέζα απφ ηηο ζεκεηψζεηο ηνπο ζπκάκαη θαη ηα

πξφζσπά ηνπο θαη ηε κεηέπεηηα πνξεία ηνπο θαη ζιίβνκαη

ιίγν φηαλ ζθέθηνκαη φηη ζρεδφλ φινη ηνπο, άιινο αξγά θη

άιινο γξήγνξα, πέξαζαλ ζηνλ δηαγσληζκφ ηνπ Α..Δ.Π.

195

θαη ζήκεξα δηδάζθνπλ ζηε Μέζε Δθπαίδεπζε –θαη απηφο

πνπ έθαλε κεηαπηπρηαθά ζηελ Αγγιία αιιά θαη απηφο πνπ

πεξλνχζε ηα καζήκαηα κε ζθνλάθη.

Γελ μέξσ αλ ζα γηλφκνπλ θαιφο θηιφινγνο. Ξέξσ

φκσο φηη ηφηε πνπ θξαηνχζα απηέο ηηο ζεκεηψζεηο είρα

θάηη βαζηθφ: φξεμε. Ήκνπλ αλππφκνλνο λα κπσ ζηελ

ηάμε. Γηάβαδα έλα λέν πνίεκα θαη ζθεθηφκνπλ πψο ζα

κπνξνχζα λα ην δηδάμσ κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν, ηη ζα

ξσηνχζα ζηα παηδηά, πνηα παξάιιεια θείκελα ζα ηνπο

δηάβαδα, ηη ζα ηνπο έιεγα γηα λα ηνπο πξνθαιέζσ ην

ελδηαθέξνλ, πψο ζα ηνπο έθαλα λα ην αγαπήζνπλ.

Δίθνζη θαη πεξηζζφηεξα ρξφληα πέξαζαλ απφ εθείλν

ηνλ Απξίιην ηνπ 1994 πνπ ζηήζεθα θακαξσηφο ζηελ

Αίζνπζα Σειεηψλ ηεο Παιηάο Φηινζνθηθήο ηνπ Α.Π.Θ.,

κε ην γθξη θνζηνχκη κνπ θαη πςψλνληαο ην ρέξη κνπ ςειά

κε ηα ηξία δάρηπια ελσκέλα, νξθίζηεθα φηη «θαη‟

επηζηήκελ βηψζνκαη, αζθψλ ηαχηελ δίθελ ζξεζθείαο».

Διπίδσ ε επηζηήκε λα κε κνπ θξάηεζε θαθία πνπ δελ

ηήξεζα ηνλ φξθν κνπ. Αιιά λα πνπ νη παιηέο ζεκεηψζεηο

κνπ έθεξαλ ηφζν δσληαλφ πίζσ ην παξειζφλ.

αλ λα έβιεπα παιηέο θσηνγξαθίεο, πξάγκαηη! πσο

φηαλ βιέπεηο ζε κία ξαγηζκέλε απφ ην ρξφλν θσηνγξαθία

έλα πξφζσπν πνπ θάπνηε ήηαλ ζεκαληηθφ γηα ηε δσή ζνπ

θαη ηψξα αλαξσηηέζαη πφζν θαηξφ έρεηο λα ην δεηο θαη πνχ

ράζεθε. Ή φπσο φηαλ βιέπεηο ηνλ εαπηφ ζνπ φκνξθν,

γειαζηφ θαη λέν ζε κηα θηηξηληζκέλε θσηνγξαθία θαη

ζπκάζαη φρη κφλν πψο ήζνπλ αιιά θαη ηη φλεηξα είρεο ηφηε

θαη πφζν ζίγνπξνο ήζνπλ φηη ζα ηα πεηχρεηο, ιεο θαη ε

δσή ζνπ ην ρξψζηαγε λα πξαγκαηνπνηήζεη φ,ηη έβαιεο ζην

λνπ ζνπ. Έηζη αθξηβψο θη νη παιηέο θνηηεηηθέο

196

ζεκεηψζεηο. Δίλαη θάηη παξαπάλσ απφ πξνζσπηθά

ηεθκήξηα ηνπ παξειζφληνο.

Κη ελψ θαλνληθά ζα έπξεπε λα κειαγρνιήζσ,

ρακνγειψ. Υακνγειψ θαη θνπλάσ ην θεθάιη κνπ, φηαλ

ζθέθηνκαη φηη ε δσή είλαη παηρληδηάξα θαη ηεο αξέζεη λα

καο ζθαξψλεη πιάθεο. Γηα παξάδεηγκα, αλ θάπνηνο –κε

κία κεραλή ηνπ ρξφλνπ αο πνχκε– θαηάθεξλε λα πάξεη κία

θσηνγξαθία απφ ηνλ εαπηφ κνπ φηαλ δίδαζθα

Πιεξνθνξηθή ην 2000 θαη κνπ ηελ έδεηρλε φηαλ ήκνπλ

θνηηεηήο Φηινινγίαο ην 1990 θαη δελ είρα ηδέα απφ

ππνινγηζηέο, ζα έβαδα ηα γέιηα. Αλ, φηαλ ήκνπλ

θαζεγεηήο Πιεξνθνξηθήο, κνχ έδεηρλε κία εηθφλα απφ ην

ζήκεξα ζα έιεγα «Πιάθα κνπ θάλεηε; Κάπνην ιάζνο

έγηλε!» θαη νχησ θαζεμήο. Αιιά ηψξα πηα είκαη έηνηκνο

γηα φια. Αλ κνπ δείμνπλ ηνλ εαπηφ κνπ ζην κέιινλ,

θνξψληαο ξάζν θαη θξαηψληαο θνκπνζρνίλη, λα αζθεηεχεη

ζην Άγην ξνο, δελ ζα κνπ θάλεη θακία εληχπσζε.

Φαληαδφκαζηε ηε δσή ζαλ κία επζεία γξακκή ελψ

είλαη νηηδήπνηε άιιν: ηεζιαζκέλε, θπκαηνεηδήο…

Θέινπκε ηε δσή ζαλ έλα ηαμίδη ζηε ζάιαζζα κε

κπνπλάηζα, ελψ ην πην ζπλεζηζκέλν είλαη λα επηθξαηνχλ

θνπξηνχλεο. Καη ηειηθά, απηφ είλαη ην φκνξθν. Μπνξεί λα

λαπαγήζνπκε, αιιά ην πηζαλφηεξν είλαη φηη ζα θάλνπκε

έλα ηαμίδη γεκάην απξφνπηα. Καη ηειηθά ην ξίζθν ηνπ

λαπαγίνπ είλαη πξνηηκφηεξν απφ ηελ αλία ηεο λελεκίαο.

C‟ est la vie. λεηξα πνπ καο ζπληξφθεπαλ γηα ρξφληα

ζα πεζάλνπλ θαη ζα πξέπεη λα ηα ζάςνπκε. ρέδηα πνπ

επελδχζακε πάλσ ηνπο θφπνπο θαη ιαρηάξεο ζα

ηζαιαθσζνχλ θαη ζα πξέπεη λα ηα πεηάμνπκε ζηα

ζθνππίδηα. Άλζξσπνη πνπ αγαπήζακε ζα καο πξνδψζνπλ

θη εκείο ζα πξέπεη λα επνπιψζνπκε ηηο πιεγέο πνπ καο

197

άθεζαλ γηα ελζχκην. Κάπνηνη άιινη πνπ καο ζπληξφθεπαλ

απ‟ ηα πξψηα καο ρξφληα ζα πεζάλνπλ πξψηνη θαη ζα

πξέπεη λα απεμαξηεζνχκε απφ ηελ παξνπζία ηνπο θαη λα

ςάμνπκε ηξφπνπο λα θιείζνπκε ην θελφ πνπ ζα αθήζνπλ.

Αιιά ηειηθά απηφ είλαη ην φκνξθν κε ηε δσή. ηη ζνπ

ηξαβάεη ην ραιί θάησ απφ ηα πφδηα, φηη ζε ξίρλεη ζηελ

θηλνχκελε άκκν φηαλ λνκίδεηο φηη παηάο ζε γεξφ έδαθνο.

ηη, φζν θαη αλ πξνζπαζνχκε, δελ κπνξνχκε λα ηελ

πξνβιέςνπκε.

198

Δπραξηζηψ ζεξκά ηελ θπξία Διεάλλα Κνχλνππα

γηα ηελ παξαρψξεζε ηεο θσηνγξαθίαο ηνπ εμσθχιινπ.

Γηεχζπλζε επηθνηλσλίαο κε ηνλ ζπγγξαθέα:

a.manousopoulos@gmail.com