- 1 -

Οδηγός αντιμετώπισης

ΣΡΑΤΜΑΣΨΝ για φαρμακοποιούς

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΥΑΡΜΑΚΕΤΣΙΚΗ ΠΡΑΚΣΙΚΗ

Επιμέλεια - υγγραφή

Μπιρλιράκης Βασίλειος

- 2 -

ΤΓΓΡΑΥΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Μπιρλιράκης Βασίλειος

Υαρμακευτική

MSc Υαρμακευτική Υροντίδα & Υαρμακοθεραπεία

ΜΒΑ – Ειδίκευση στις υνεταιριστικές Επιχειρήσεις

Τπεύθυνος Υαρμακοποιός Πρωτοβάθμιου Υαρμακείου

Βόλος, Απρίλιος 2016

ΜΕ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΟΠΣΕΙΑ

ΣΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ

ΥΑΡΜΑΚΕΤΣΙΚΗ ΠΡΑΚΣΙΚΗ

ΔΙΚΑΙΨΜΑΣΑ

Σο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής

νομοθεσίας (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις

περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως άνευ γραπτής άδειας του συγγραφέα η

κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση

και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο

κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.

- 3 -

Περιεχόμενα

1. Πρόλογος

2. Η δομή του δέρματος

3. Σο τραύμα

4. Η επούλωση

5. Ο ρόλος του φαρμακοποιού

6. Αλγόριθμος αντιμετώπισης μηχανικού τραύματος

7. Πρωτόκολλο φροντίδας μηχανικού τραύματος

8. Αλγόριθμος αντιμετώπισης εγκαύματος

9. Πρωτόκολλο φροντίδας εγκαύματος

10. Παράρτημα Α : Σεχνική καθαρισμού & αντισηψίας χεριών

11. Παράρτημα Β : Αντισηψία & Αντισηπτικά

12. Παράρτημα Γ : Ερωτήσεις & Απαντήσεις

13. Βιβλιογραφία

- 4 -

ΠΡΟΛΟΓΟ

Οι τραυματισμοί είναι από τα πλέον συνήθη συμβάντα της ζωής. Σα αίτια πρόκλησης, η έκταση

της βλάβης, η πορεία επούλωσης αλλά και ο κίνδυνος που συνοδεύει τους τραυματισμούς

διαφέρουν. Αυτή η μεγάλη ποικιλία είναι σε πολλές περιπτώσεις λίγο κατανοητή και οδηγεί συχνά

σε λανθασμένες επιλογές και εν τέλει σε αρνητικά κλινικά αποτελέσματα για τον τραυματία.

Δεδομένου ότι στο πρωτοβάθμιο φαρμακείο, αρκετά συχνά το επισκέπτονται ασθενείς με

τραυματισμό, θεωρήθηκε αναγκαίο να δημιουργηθεί ένας σύντομος οδηγός ώστε ο

φαρμακοποιός, στα πλαίσια του ευρύτερου υγειονομικού του ρόλου (που συμπληρώνει τον

εξειδικευμένο ρόλο που έχει ως ειδικού επί της παρασκευής, διάθεσης και χρήσης του

φαρμάκου), να αποκτήσει ένα πλαίσιο θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων, που θα του

επιτρέψει να διακρίνει ποια συμβάντα θα πρέπει να παραπέμψει για ιατρική και νοσηλευτική

φροντίδα και ποια συμβάντα μπορεί να αντιμετωπίσει ο ίδιος και με ποιο τρόπο.

Υ.Γ. Στα πλαίσια του παρόντος οδηγού περιγράφονται αλγόριθμοι και πρωτόκολλα για την

αντιμετώπιση και φροντίδα των τραυμάτων. Συστήνεται αυτοί οι αλγόριθμοι και πρωτόκολλα να

συζητούνται και να συμφωνούνται με τα υπόλοιπα μέλη της υγειονομικής ομάδας της περιοχής

στην οποία εδρεύει το φαρμακείο.

Απρίλιος 2016

Μπιρλιράκης Βασίλειος

- 5 -

Η ΔΟΜΗ ΣΟΤ ΔΕΡΜΑΣΟ

Σο δέρμα αποτελεί το εξώτατο όριο του ανθρώπινου οργανισμού, αυτό που τον διαχωρίζει από

το εξωτερικό περιβάλλον. Είναι συμπαγές, ανθεκτικό αλλά ταυτόχρονα ελαστικό και ευλύγιστο.

Σο δέρμα αποτελείται από τρείς στοιβάδες:

Επιδερμίδα (ή επίδερμα)

Σο πάχος της ποικίλει (1mm σε παλάμες και πέλματα, 0,1mm στα βλέφαρα)

Σο βασικό δομικό στοιχείο της επιδερμίδας είναι τα κερατινοκύτταρα.

Η διαμόρφωση των κερατινοκυττάρων γίνεται σταδιακά. Ξεκινά στο όριο

επιδερμίδας και δερμίδας (βασική στοιβάδα), όπου υπάρχουν αρχέγονα

κύτταρα με έντονη μιτωτική δραστηριότητα.

ταδιακά (σε διάστημα 4 εβδομάδων) ανέρχονται έως την επιφάνεια.

την διάρκεια αυτής της πορείας εμπλουτίζονται από την πρωτεΐνη κερατίνη,

λαμβάνουν πλακοειδή μορφή, διατάσσονται ολοένα και πιο στενά μεταξύ τους

(σχηματίζουν κατ’ αυτό τον τρόπο έναν σχεδόν αδιαπέραστο φραγμό), χάνουν

τον πυρήνα τους, μετασχηματίζονται σε νεκρά κύτταρα τα οποία εν τέλει

αποβάλλονται από την επιφάνεια.

Άλλα σημαντικά στοιχεία της επιδερμίδας είναι:

Σα μελανινοκύτταρα: τα οποία υπό τον έλεγχο της μελανοτρόπου

ορμόνης, συνθέτουν εντός των μελανοσωμάτων την χρωστική

μελανίνη που αποτελεί ασπίδα κατά της υπεριώδους ακτινοβολίας.

Σα απτικά κύτταρα του Merkel: που είναι υποδοχείς που σχετίζονται με

της αίσθηση της αφής.

Σα κύτταρα του Langerhans: πρόκειται για κύτταρα του ανοσοποιητικού

συστήματος τα οποία προέρχονται από τον μυελό των οστών και είναι

υπεύθυνα για την έναρξη της ανοσολογικής απάντησης σε περίπτωση

εισβολής εχθρικών αντιγόνων.

Δεν διαθέτει αιμοφόρα αγγεία.

Δερμίδα (ή χόριο ή κυρίως δέρμα)

Σο πάχος της ποικίλει (1mm – 2mm)

Σο βασικό δομικό στοιχείο είναι ο συνδετικός ιστός.

Ο συνδετικός αυτός ιστός είναι πλούσιος σε κολλαγόνο, ελαστίνη και

ρετικουλίνη (που προσδίδουν ανθεκτικότητα και ελαστικότητα).

Διαθέτει επίσης:

Θυλάκους τριχών

μηγματογόνους και ιδρωτοποιούς αδένες

Πολυάριθμες μυϊκές ίνες

(για την ακούσια κίνηση τριχών και άλλων επικουρικών οργάνων)

Πολυάριθμα αιμοφόρα αγγεία

(για μεταφορά θρεπτικών συστατικών και θερμορύθμιση)

Πολυάριθμες νευρικές ίνες

(για την μεταφορά μηνυμάτων, προς τους αδένες και τους μύες, και

από τους αισθητήριους υποδοχείς)

Πολυάριθμα κύτταρα: ινοβλάστες, μαστοκύτταρα και μακροφαγα.

Τποδερμίδα (ή υποδόριος ιστός ή υπόδερμα)

Σο πάχος της ποικίλλει (ανάλογα με το πάχος του λιπώδη ιστού π.χ. άφθονο

στην κοιλιά, απών στα βλέφαρα)

Σο βασικό δομικό στοιχείο είναι ο λιπώδης ιστός που αποτελείται από

λιποκύτταρα (εξειδικευμένα στην παραγωγή και αποθήκευση λίπους).

Ο λιπώδης ιστός προσφέρει:

Θερμική μόνωση

Προστασία (από τα σωματικά τραύματα)

- 6 -

Σο δέρμα διαθέτει τα κάτωθι εξαρτήματα:

Σρίχες

Πρόκειται για κεράτινες δομές που αναπτύσσονται σε μια εγκόλπωση που

σχηματίζουν τα κατώτερα στρώματα της κεράτινης στοιβάδας και ονομάζεται

θύλακας της τρίχας.

Η εγκόλπωση αυτή εκτείνεται στη δερμίδα και περιέχει το τμήμα της τρίχας που

ονομάζεται ρίζα (το ανώτερο τμήμα της τρίχας που προεξέχει από το δέρμα

ονομάζεται στέλεχος).

Σο κατώτερο άκρο της ρίζας ονομάζεται βολβός (από τα κύτταρα του βολβού

αυξάνεται η τρίχα) και έρχεται σε επαφή με μια προεξοχή της δερμίδας που

ονομάζεται θηλή (στην θηλή έχουμε πλούσια αιμάτωση και από το σημείο αυτό

τρέφεται η τρίχα).

τον θύλακα προσαρτώνται:

Ο ορθωτήρας μυς της τρίχας

Ο σμηγματογόνος αδένας

Εξυπηρετούν την αφή και την θερμορύθμιση

Νύχια

Πρόκειται για κεράτινες πλάκες που καλύπτουν τις ραχιαίες επιφάνειες των

τελικών φαλαγγών.

Οι κεράτινες αυτές πλάκες στηρίζονται σε μια επιφάνεια επιθηλιακών κυττάρων

των τελικών φαλαγγών που ονομάζεται στρώμα του νυχιού.

Σο νύχι διακρίνεται σε τρία μέρη: τη ρίζα, το σώμα και την κορυφή.

Κάτω από τη ρίζα υπάρχει μια στοιβάδα κυττάρων από την οποία

αναπτύσσεται το νύχι.

μηγματογόνοι αδένες

Πρόκειται για ομαδοποιήσεις επιθηλιακών κυττάρων, τμήμα των οποίων

διαρρηγνύετε απελευθερώνοντας (κατά κόρον εντός του θύλακα της τρίχας) το

εσωτερικό του περιεχόμενο που αθροίζεται και σχηματίζει το σμήγμα.

Σο σμήγμα είναι ένα μίγμα λιπιδίων με βασικό ρόλο τη λίπανση των τριχών ώστε

αυτές να αποκτήσουν μαλακή υφή και ελαστικότητα.

Είναι κατανεμημένοι σε όλο το δέρμα, όχι όμως στις παλάμες και στα πέλματα.

Ιδρωτοποιοί αδένες

Πρόκειται για σωληνοειδείς σχηματισμούς που ξεκινούν από τη δερμίδα και είτε

εκβάλουν στην επιφάνεια της επιδερμίδας (στη μεγαλύτερη έκταση του

σώματος) είτε εκβάλουν εντός των θυλακίων των τριχών (π.χ. στις μασχάλες και

στις περιγεννητικές περιοχές).

Σο έκκριμα των ιδρωτοποιών αδένων είναι ο ιδρώτας μέσω του οποίου:

Εμποδίζεται η ανάπτυξη των βακτηρίων στην επιφάνεια του δέρματος

(λόγω του όξινου χαρακτήρα του ιδρώτα)

Ρυθμίζεται η θερμοκρασία (μέσω της εξάτμισης)

Αποβάλλονται διάφορες ουσίας μεταξύ αυτών και τοξικές ουσίες

Είναι κατανεμημένοι σε όλο το δέρμα, ιδίως στις παλάμες και στα πέλματα.

υνοπτικά οι βασικές λειτουργίες του δέρματος είναι οι εξής:

Προστασία από χημικές ουσίες, βακτήρια, ακτινοβολία.

Προστασία μηχανική έναντι ατυχημάτων

Παρεμπόδιση απώλειας πολύτιμων υγρών του σώματος.

Θερμορυθμιστική (μέσω του λιπώδους ιστού, των τριχών και της εξάτμισης του ιδρώτα)

Μεταβολική (σύνθεση βιταμίνης D)

Αισθητηριακή (χάρη των νευρικών απολήξεων και ειδικών υποδοχέων γίνεται αντιληπτή

η αφή, ο πόνος, η πίεση, η θερμότητα)

- 7 -

Κεράτινη

τοιβάδα

Ορθωτήρας

μυς τρίχας

μηγματο-

γόνος αδένας

Αιμοφόρα

Αγγεία

Θύλακας

της τρίχας

Εκφορητικός

πόρος

μηγμ. Αδένα

Νεύρο

μηγματογό-

νος αδένας

Σρίχα

Επιδερμίδα

Δερμίδα

Τποδερμίδα Λιπώδης

ιστός

- 8 -

ΣΡΑΤΜΑ

Σραύμα σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Τγείας είναι κάθε βίαιη

καταστροφή ιστών, εσωτερική ή εξωτερική, ανεξάρτητα από το αίτιο που την προκάλεσε.

Σα τραύματα ταξινομούνται σε:

Ανοιχτά Σραύματα: Η βλάβη εμπεριέχει λύση της συνεχείας των ορατών ιστών (δηλ. του

δέρματος) οφειλόμενη σε εξωτερική βία και εκτεινόμενη σε διάφορο βάθος και πιθανά σε

διάφορα όργανα.

Κλειστό τραύμα: Είναι κάθε εσωτερική ρήξη ιστού ή οργάνου, προερχόμενη από

εξωτερική βία, χωρίς λύση της συνεχείας του δέρματος (π.χ. το κάταγμα σπονδύλου).

Σα τραύματα ταξινομούνται επίσης με βάση την αιτία που τα προκαλεί σε:

Μηχανικά Σραύματα: Είναι τα τραύματα που προκαλούνται από μηχανική βία.

Πολεμικά Σραύματα: Είναι τα τραύματα που προκαλούνται από όπλα ή εκρηκτικά.

Εγκαύματα: Είναι τα τραύματα που προκαλούνται από θερμότητα, ακτινοβολία, χημικές

ουσίες, ηλεκτρισμό.

τον παρόντα οδηγό θα εξεταστεί κατά κύριο λόγο η αντιμετώπιση των ανοιχτών μηχανικών

τραυμάτων και των θερμικών εγκαυμάτων.

Ανοιχτά Μηχανικά Σραύματα: Είναι τα τραύματα που προκαλούνται από μηχανική βία (π.χ. από

μαχαίρι, από πέτρα, από ξύλο, από πτώση κτλ) και προκαλούν λύση της συνεχείας των ορατών

ιστών.

Εντός των ανοιχτών μηχανικών τραυμάτων συναντάμε τις εξής υποκατηγορίες:

Εκδορά ή γδάρσιμο: Πρόκειται για αποκόλληση των εξωτερικών στρωμάτων της

επιδερμίδας εξαιτίας μηχανικής βίας και συγκεκριμένα εξαιτίας τριβής της επιφάνειας της

επιδερμίδας με τραχιά επιφάνεια (π.χ. γδάρσιμο στα γόνατα μετά από πτώση στην

άσφαλτο).

Θλαστικό τραύμα: Πρόκειται για λύση της συνέχειας του δέρματος κατά μήκος των

στοιβάδων του εξαιτίας μηχανικής βίας η οποία ασκήθηκε με θλων όργανο (π.χ. κόψιμο

με μαχαίρι).

Εκδορά Θλαστικό τραύμα 1ου, 2ου, 3ου Βαθμού Έγκαυμα

- 9 -

Εγκαύματα: Είναι τα τραύματα (δηλ. η βίαια καταστροφή ιστών) που προκαλούνται από

θερμότητα, ακτινοβολία, χημικές ουσίες, ηλεκτρισμό. Έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια υγρών

(απαιτείται αναπλήρωση τους), την απώλεια θερμότητας (μπορεί να οδηγήσει σε υποθερμία) και

απώλεια του προστατευτικού φραγμού έναντι των μικροβίων (αυξάνει την πιθανότητα

λοίμωξης).

Ανάλογα με το βάθος της βλάβης (που εξαρτάται από την ένταση της γενεσιουργού αιτίας και

από την χρονική διάρκεια έκθεσης σε αυτήν) τα εγκαύματα ταξινομούνται σε:

1ου Βαθμού Έγκαυμα:

Επηρεάζει μόνο την επιδερμίδα.

Η εγκαυματική επιφάνεια εμφανίζει:

Ερύθημα (λόγω τοπικής αγγειοδιαστολής)

Ήπιο οίδημα

Ήπιο άλγος

ΦΩΡΙ φυσαλίδες

Η επιθηλιοποίηση γίνεται εντός 3 - 5 ημερών.

Δεν εγκαταλείπει ουλή.

Παράδειγμα: Ηλιακό έγκαυμα

2ου Βαθμού Έγκαυμα (Επιφανειακό):

Επηρεάζει την επιδερμίδα και το ανώτερο τμήμα της δερμίδας.

Η εγκαυματική επιφάνεια εμφανίζει:

Ερύθημα

Οίδημα

Έντονο άλγος

Υυσαλίδες (λόγω της αυξημένης διαπερατότητας στα

προσβεβλημένα τριχοειδή εξέρχεται πλάσμα στον μεσοκυττάριο

χώρο, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται φλύκταινες)

Η επιθηλιοποίηση γίνεται εντός 7 - 21 ημερών.

Εγκαταλείπουν μικρή ή καθόλου ουλή.

Παράδειγμα: Έγκαυμα από θερμό υγρό (νερό, λάδι) ή αντικείμενο (σόμπα,

σίδηρο)

2ου Βαθμού Έγκαυμα (Βαθύ):

Επηρεάζει την επιδερμίδα και την δερμίδα στο σύνολο τους.

Η εγκαυματική επιφάνεια εμφανίζει:

Ερύθημα με λευκές κηλίδες (ή αντίστροφα)

Οίδημα

Ήπιο άλγος

ΦΩΡΙ φυσαλίδες (διότι υπάρχει σκληρό οροαιματηρό επικάλυμμα)

Η επιθηλιοποίηση γίνεται εντός μηνών.

Εγκαταλείπει υπερτροφική ουλή.

Παράδειγμα: Έγκαυμα από φλόγα (φωτιά, τσιγάρο, κερί) ή ηλεκτρισμό

3ου Βαθμού Έγκαυμα:

Καταστρέφει την επιδερμίδα και την δερμίδα και μπορεί να προκαλέσει ζημιά

στον υποδόριο ιστό, στα οστά, στους μύες και στους τένοντες.

Η εγκαυματική επιφάνεια είναι:

Λευκή ή κίτρινη κηρώδης ή απανθρακωμένη

Ανώδυνος (καθώς οι απολήξεις των νεύρων είναι κατεστραμμένες)

ΦΩΡΙ φυσαλίδες

Η επιθηλιοποίηση γίνεται εντός πολλών μηνών.

Εγκαταλείπει υπερτροφική ουλή.

- 10 -

Πηγή: Adam.com

Έγ

κα

υμ

α 1

ου Β

αθ

μο

ύ

Έγ

κα

υμ

α 2

ου Β

αθ

μο

ύ

Έγ

κα

υμ

α 3

ου Β

αθ

μο

ύ

- 11 -

Η ΕΠΟΤΛΨΗ

Επούλωση είναι η φυσιολογική διαδικασία που ξεκινά ο οργανισμός αμέσως μετά τον

τραυματισμό προκειμένου να αποκαταστήσει τη βλάβη.

ύμφωνα με το κλασικό θεωρητικό μοντέλο επεξήγησης της διαδικασίας της επούλωσης, αυτή

χωρίζεται σε τρείς διαδοχικές (αλληλεπικαλυπτόμενες εν μέρει) φάσεις:

Υάση Υλεγμονής

Υάση Πολλαπλασιασμού

Υάση Ωρίμανσης (ή αναδιαμόρφωσης)

Υάση Υλεγμονής

Διάρκεια: 2-5 ημέρες

Διακρίνεται στο παρακάτω στάδια:

α) τάδιο Αιμόστασης, κατά το οποίο παρατηρείται:

Αγγειοσύσπαση

υσσώρευση αιμοπεταλίων

Δημιουργία θρόμβου

β) τάδιο Υλεγμονής, κατά το οποίο παρατηρείται:

Αγγειοδιαστολή

Υαγοκυττάρωση

Με τον τραυματισμό των ιστών οι κυτταρικές μεμβράνες των κατεστραμμένων κυττάρων

απελευθερώνουν αγγειοσυσπαστικούς παράγοντες με αποτέλεσμα την σύσπαση των

αγγείων (5 – 10 λεπτά), που βοηθά:

την μείωση της αιμορραγίας

την συνάθροιση αιμοπεταλίων

την συγκράτηση των παραγόντων της επούλωσης στην περιοχή.

Μέσα σε λίγα λεπτά συρρέουν τα αιμοπετάλια για τον έλεγχο της αιμορραγίας και τον

σχηματισμό θρόμβου.

Η συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία του

πρωτοπαθούς αιμοπεταλιακού εμβόλου.

Η συσσωμάτωση και η σύνδεση με τις εκτεθειμένες επιφάνειες κολλαγόνου ενεργοποιεί

τα αιμοπετάλια. Η ενεργοποίηση έχει σαν αποτέλεσμα τα αιμοπετάλια να χάνουν τα

κοκκία τους και να απελευθερώνουν χημειοτακτικούς και αυξητικούς παράγοντες.

Η αποκοκκιομάτωση των αιμοπεταλίων επίσης ενεργοποιεί συμπληρωματικούς

μηχανισμούς που ελκύουν μεταξύ άλλων και τα ουδετερόφιλα.

Σαυτόχρονα, ακολουθεί τοπική απελευθέρωση ισταμίνης με αποτέλεσμα την

αγγειοδιαστολή των τριχοειδών ώστε τα κύτταρα της φλεγμονής να μεταναστεύσουν

στην περιοχή του τραύματος (είναι το σημείο στο οποίο αυξάνεται και το εξίδρωμα).

Σα κύτταρα που αμέσως μετά παρουσιάζονται στην περιοχή του τραύματος είναι τα

ουδετερόφιλα τα οποία καταπολεμούν τη φλεγμονή και προσελκύουν τα μακροφάγα.

Σα μακροφάγα αποδομούν νεκρωμένους ιστούς, ενεργοποιούν την ινοβλαστική

αντίδραση, προάγουν την αγγειογένεση και διεγείρουν τα κερατινοκύτταρα. Προκειμένου

να επιτελέσουν τις παραπάνω λειτουργίες εκκρίνουν έναν σημαντικό αριθμό ενζύμων

και κυτοκινών (κολλαγενάσσες, ιντερλευκίνες, τον παράγοντα TGF κ.α.).

χετικά με την διαδικασία της πήξης

Η διαδικασία της πήξης οδηγεί μέσα από δύο διαφορετικούς δρόμους στην ενεργοποίηση της

θρομβίνης, η οποία:

Μετατρέπει το ινωδογόνο σε ινώδες. Σο ινώδες λειτουργεί ως υπόστρωμα, εντός του οποίου

μεταναστεύουν αιμοπετάλια, φλεγμονώδη κύτταρα και πρωτεΐνες του πλάσματος. Η

αφαίρεση του ινώδους υποστρώματος εμποδίζει την επούλωση.

Προάγει την αύξηση της διαπερατότητας με αποτέλεσμα, την μετανάστευση των κυττάρων

της φλεγμονής από τον ενδαγγειακό χώρο στον εξωαγγειακό και εν τέλει στην περιοχή του

τραύματος.

- 12 -

Υάση Πολλαπλασιασμού

Διάρκεια: από τη 2η ημέρα έως την 3η εβδομάδα.

Διακρίνεται στα παρακάτω στάδια:

τάδιο Επιθηλιοποίησης

τάδιο Αγγειογένεσης

τάδιο χηματισμού κοκκιοματώδους συνδετικού ιστού

τάδιο υστολής

Επιθηλιοποίηση

Η επιθηλιοποίηση είναι η διαδικασία δημιουργίας επιθηλίου στις απογυμνωμένες

επιφάνειες.

Εάν τα επιθηλιακά αρχέγονα κύτταρα της βασικής μεμβράνης της επιδερμίδας

παραμείνουν ανέπαφα (π.χ στα 1ου βαθμού εγκαύματα), τότε τα επιθηλιακά

κύτταρα μεταναστεύουν προς τα πάνω και επαναεπιθηλιοποιούν την

τραυματισμένη περιοχή αποκαθιστώντας την επιδερμίδα μέσα σε 2-3 ημέρες.

Εάν τα επιθηλιακά αρχέγονα κύτταρα της βασικής μεμβράνης της επιδερμίδας

έχουν καταστραφεί (π.χ στα 2ου και 3ου βαθμού εγκαύματα), τότε φυσιολογικά

κύτταρα που βρίσκονται στην περιφέρεια του τραύματος είναι αυτά που θα

επαναεπιθηλιοποιήσουν την τραυματισμένη περιοχή με πιο αργούς ρυθμούς.

Η επιθηλιοποίηση ευνοείται από την κρίσιμη υγρασία του τραύματος.

Αγγειογένεση

Η αγγειογένεση διεγείρεται από τον παράγοντα TNF-α και αναγνωρίζεται από την

μετανάστευση ενδοθηλιακών κυττάρων και σχηματισμό τριχοειδών.

Σα τριχοειδή προσφέρουν θρεπτικές ουσίες στο τραύμα και βοηθούν στην διατροφή του

κοκκιοματώδους ιστού. Ανεπάρκεια θρέψης αυτού έχει σαν αποτέλεσμα το χρόνιο μη

επουλωμένο τραύμα.

Ανάπτυξη κοκκιοματώδους συνδετικού ιστού

Οι ινοβλάστες πολλαπλασιάζονται στα βαθύτερα τμήματα του τραύματος και αρχίζουν

να παράγουν μικρές ποσότητες κολλαγόνου, οι οποίες δρουν σαν υπόστρωμα για τον

πολλαπλασιασμό και παραγωγή περισσότερων ινοβλαστών.

4 με 5 ημέρες μετά τον τραυματισμό οι ινοβλάστες παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες

κολλαγόνου και πρωτεογλυκάνης.

Οι ίνες του κολλαγόνου διατάσσονται σε διασταυρούμενες δεσμίδες.

Οι πρωτεογλυκάνες φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην διάταξη και μορφολογία

των ινών του κολλαγόνου.

Εντός 2 - 3 εβδομάδων το τραύμα αποκτά αντοχή στις συνήθεις τάσεις.

υστολή

Σο τραύμα υφίσταται συστολή σχεδόν με την έναρξη της σύνθεσης του κολλαγόνου

ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι μια μικρότερη ουλή.

Ο μέγιστος ρυθμός συστολής ανέρχεται στα 0,75 mm/ημέρα και εξαρτάται από την

ελαστικότητα του ιστού και την μορφή του τραύματος.

Υάση Ψρίμανσης

Διάρκεια: από την 3η εβδομάδα έως 2 έτη

Σο τραύμα εξακολουθεί να υφίσταται συστολή.

Η εναπόθεση κολλαγόνου συνεχίζεται για παρατεταμένη περίοδο.

Κατά την διάρκεια αυτής της φάσης οι ινοβλάστες εγκαταλείπουν το τραύμα και το

κολλαγόνο αναδιαμορφώνεται ώστε να δημιουργηθούν πιο οργανωμένες μάζες.

Σο τελικό αποτέλεσμα της διαδικασίας της επούλωσης είναι η δημιουργία επουλωτικού

ιστού. Σο εναπομείναν ορατό σημάδι στην επιφάνεια του δέρματος ονομάζεται ουλή.

Ανωμαλίες της διαδικασίας μπορεί να οδηγήσουν σε μη φυσιολογικές ουλές

(υπερτροφική ουλή, χηλοειδές).

- 13 -

Παράγοντες που Επηρεάζουν την Επούλωση

Οι παρακάτω παράγοντες έχουν αρνητικό αντίκτυπο στον χρόνο ή / και στο αποτέλεσμα της

διαδικασίας επούλωσης.

↑ Ηλικία

↑ Άγχος (δια μέσου των γλυκοκορτικοειδών ορμονών)

Κακή διατροφή (μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών, ανεπάρκεια ψευδαργύρου, βιτ.A και C)

Κατανάλωση αλκοόλ

Κάπνισμα

Διαβήτης (εξαιτίας κακής μικροκυκλοφορίας)

Περιφερική Αγγειακή Νόσο

Τποξαιμία

Μόλυνση του τραύματος (τα βακτήρια ανταγωνίζονται τους ινοβλάστες για Ο2)

Καθυστερημένη ή ανεπαρκής φροντίδα του τραύματος

Φρήση συγκεκριμένων φαρμάκων:

Γλυκοκορτικοειδών

(εμποδίζουν την 1η φάση δηλ. της φλεγμονής)

Μη τεροειδή Αντιφλεγμονώδη Υάρμακα

(εμποδίζουν την 1η φάση δηλ. της φλεγμονής)

Αντιπηκτικά & Αντιθρομβωτικά Υάρμακα (εμποδίζουν την διαδικασία πήξης και

τον σχηματισμό θρόμβου στην 1η φάση δηλ. της φλεγμονής)

Φημειοθεραπευτικά Υάρμακα (εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό των

ινοβλαστών και την σύνθεση κολλαγόνου στην 2η φάση δηλ. του

πολλαπλασιασμού)

Επιπλοκές της Επούλωσης

Οι συνηθέστερες επιπλοκές στην διαδικασία της επούλωσης είναι:

Η λοίμωξη του τραύματος

Με εξαίρεση τα χειρουργικά τραύματα, τα οποία επιτελούνται σε άσηπτες

συνθήκες και θεωρούνται καθαρά τραύματα, όλα τα υπόλοιπα τραύματα

πρέπει να θεωρούνται μολυσμένα, δηλαδή ότι έχουν προσβληθεί από βακτήρια.

Παρ’ όλα αυτά, η επούλωση ενός τραύματος διαταράσσεται μόνο όταν η

συγκέντρωση των βακτηρίων υπερβαίνει τα 105 ανά γραμμάριο ιστού.

Μια εκτός ελέγχου τοπική μόλυνση μπορεί να οδηγήσει σε τοπική λοίμωξη (με

συμπτώματα όπως: ερύθημα, οίδημα, τοπική αύξηση της θερμοκρασίας,

συγκέντρωση πύου, άλγος και μη φυσιολογική μυρωδιά (ή ακόμα και σε

περισσότερο περίπλοκες καταστάσεις όπως η οστεομυελίτιδα, η σήψη, ακόμη

και σε θάνατο).

Η πιο συχνή λοίμωξη προκαλείται από το βακτήριο Staphylococcus Αureus.

Ο σχηματισμός μη φυσιολογικής ουλής

Παθολογική υπερβολική σύνθεση κολλαγόνου και γλυκοζαμινογλυκάνης οδηγεί στην

παραγωγή περίσσειας εξωκυττάριας ουσίας και στην υπερπλασία του δέρματος στο

σημείο του τραυματισμού με αποτέλεσμα τον σχηματισμό υπερτροφικών ουλών ή

χηλοειδών δηλαδή ουλών με εμφανή παραμόρφωση και άσχημο αισθητικό

αποτέλεσμα. Οι υπερτροφικές ουλές είναι παραμορφωμένες ουλές που περιορίζονται

στα όρια του τραύματος. Σα χηλοειδή είναι ουλές που αναπτύσσονται πέρα από τα όρια

της αρχικής βλάβης, και είναι σαφώς μεγαλύτερα σε μέγεθος από τις υπερτροφικές

ουλές.

- 14 -

Υά

ση

Υλ

εγμ

ον

ώδ

ης

Υ

άσ

η Π

ολ

λα

πλ

ασ

ιασ

μο

ύ

Υά

ση

Ψ

ρίμ

αν

ση

ς

Σρίχα

Επιδερμίδα

Δερμίδα

Τποδερμίδα

Ινοβλάστης Ουδετερόφιλο

Αιμοπετάλιο

μηγμ.

Αδένας

Κολλαγόνο

Σριχοειδές

Επιθηλιακό

Κύτταρο

Ιδρωτοποιός

Αδένας

Νέο

Αιμοφόρο

Αγγείο

Μονοκύτταρο

Μακροφάγο Κοκκιοματώδης

Ιστός

Πηγή: Nature.com

- 15 -

Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΥΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΤ

Σο πρωτοβάθμιο φαρμακείο, στην χώρα μας, αποτελεί ουσιαστικά την πύλη εισόδου στο

σύστημα υγείας, την μοναδική δομή υγεία με σταθερή παρουσία τόσο στις γειτονιές των

αστικών περιοχών όσο και στα χωριά ενώ ταυτόχρονα ο φαρμακοποιός είναι ο πλέον προσιτός

στους ασθενείς επιστήμονας υγείας.

Για τους παραπάνω λόγους πολύ συχνά ασθενείς με κάποιου είδους ελάσσων τραυματισμό (ή

που λανθασμένα έχει γίνει αντιληπτός ως ελάσσων) επισκέπτονται το πρωτοβάθμιο φαρμακείο

προκειμένου ο φαρμακοποιός να συνδράμει στην αντιμετώπιση του.

την περίπτωση αυτή, ο φαρμακοποιός θα πρέπει να είναι σε θέση να αναλάβει με

υπευθυνότητα:

Να αξιολογήσει εάν το τραύμα μπορεί να αντιμετωπιστεί από τον ίδιο σε συνεργασία με

τον ασθενή ή εάν το τραύμα χρήζει ιατρικής και νοσηλευτικής φροντίδας.

την πρώτη περίπτωση:

Να κατευθύνει τον ασθενή στην κατάλληλη δομή υγείας

την δεύτερη περίπτωση:

Να φροντίσει το τραύμα

Με στόχο:

Σην δημιουργία του βέλτιστου περιβάλλοντος για την επούλωση του

τραύματος.

Σην πρόληψη της λοίμωξης του τραύματος

Σην πρόληψη της αισθητικής παραμόρφωσης

Να ελαχιστοποιήσει την δυσφορία του ασθενή

Να δώσει οδηγίες για την φροντίδα του τραύματος στο σπίτι

Να παρακολουθήσει την εξέλιξη της επούλωσης του τραύματος

Να διαθέσει στον ασθενή το κατάλληλο υγειονομικό υλικό για την φροντίδα του

τραύματος.

Να διαθέσει στον ασθενή τα κατάλληλα φάρμακα για την αντιμετώπιση απλών

συμπτωμάτων που τυχόν συνοδεύουν τον τραυματισμό (π.χ. παυσίπονα για το άλγος).

- 16 -

ΑΛΓΟΡΙΘΜΟ ΑΝΣΙΜΕΣΨΠΙΗ ΜΗΦΑΝΙΚΟΤ ΣΡΑΤΜΑΣΟ

Εκτίμηση Ασθενή

Ο ασθενής ανήκει σε ειδική πληθυσμιακή κατηγορία;

Βρέφη (<2 ετών)

Ηλικιωμένοι (>80 ετών)

Εγκυμονούσες

Θηλάζουσες

Ο ασθενής πάσχει από νόσο που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την διαδικασία

επούλωσης ή να αυξήσει τον κίνδυνο λοίμωξης;

Διαβήτη

Περιφερική Αγγειακή Νόσο

Αλκοολισμό

Φρήση ενδοφλεβίως χορηγούμενων ναρκωτικών

Ο ασθενής λαμβάνει φάρμακο που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την

διαδικασία επούλωσης ή να αυξήσει τον κίνδυνο λοίμωξης;

Ανοσοκατασταλτικά, κορτικοστεροειδή για μεγάλο χρονικό διάστημα

Εκτίμηση αναγκαιότητας χορήγησης Αντιτετανικού Εμβολίου

Αναγκαιότητα χορήγησης αντιτετανικού εμβολίου υπάρχει όταν:

Σο ιστορικό αντιτετανικού εμβολιασμού είναι άγνωστο.

Έχουν γίνει λιγότερες από 3 δόσεις.

Έχουν γίνει ≥ 3 δόσεις ΑΛΛΑ έχουν περάσει > 10 χρόνια από την τελευταία

δόση (εφόσον το τραύμα είναι καθαρό και ήσσονος σημασίας)

Έχουν γίνει ≥ 3 δόσεις ΑΛΛΑ έχουν περάσει > 5 χρόνια από την τελευταία

δόση (εφόσον το τραύμα δεν είναι ούτε καθαρό ούτε ήσσονος σημασίας)

Εκτίμηση αναγκαιότητας χορήγησης Αντιτετανικής Ανοσοσφαιρίνης

Αναγκαιότητα χορήγησης ανθρώπινης αντιτετανικής ανοσοσφαιρίνης υπάρχει εάν:

Σο τραύμα δεν είναι ούτε καθαρό ούτε ήσσονος σημασίας ΚΑΙ

ΣΑΤΣΟΦΡΟΝΑ το ιστορικό αντιτετανικού εμβολιασμού του ασθενή είναι

άγνωστο ή έχει πραγματοποιήσει λιγότερες από 3 δόσεις.

Εκτίμηση Σραύματος

Μολυσμένο με χώμα, κόπρανα ή σάλια (ζωικής ή ανθρώπινης προέλευσης)

Ενσφηνωμένο αντικείμενο

Σραύμα διατρητικό

Σραύμα στο οποίο έχει χαθεί κομμάτι δέρματος

Σραύμα με εμφανή τον λιπώδη ιστό, μυ ή οστό ή με νεκρωτικό ιστό

Σραύμα που απαιτεί ράμματα (βαθύ τραύμα >1cm ή απομακρυσμένα άκρα)

Σραύμα στο κεφάλι, στο πρόσωπο ή στα μάτια.

ημεία λοίμωξης ή έντονο άλγος

Σραύμα το οποίο έχει γίνει προ τουλάχιστο 12 ωρών και δεν έχει καθαριστεί

Σραύμα το οποίο έχει γίνει προ τουλάχιστον 3 εβδομ. και δεν έχει επουλωθεί

Σραύμα το οποίο αιμορραγεί περισσότερο από 10 λεπτά

(ή περισσότερο από 15 λεπτά εάν ο ασθενής λαμβάνει αντιπηκτική θεραπεία)

ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ Ε

ΓΙΑΣΡΟ

ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ

ΔΟΜΗ

ΥΡΟΝΣΙΔΑ Σραύματος

(Βλέπε Πρωτόκολλο Υροντίδας Μηχανικού Σραύματος)

ΟΔΗΓΙΕ για φροντίδα του τραύματος στο σπίτι

ΔΙΑΘΕΗ Υαρμάκων & Τγειονομικού Τλικού

ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ (48 ώρες & 7-14 ημέρες)

ημεία τοπικής λοίμωξης; (π.χ. ερύθημα, οίδημα,

↑ θερμ., πύον, άλγος, μη φυσιολογική μυρωδιά)

ημεία γενικευμένης λοίμωξης; (π.χ. πυρετός)

↑ Ροή υγρού; Αδυναμία επούλωσης;

ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ

ΣΑ ΕΠΕΙΓΟΝΣΑ

ΔΕΤΣΕΡΟΒΑΘΜ.

ΔΟΜΗ

- Πάσχετε από χρόνια νόσο;

- Τι φάρμακα λαμβάνετε;

- Έχετε κάποια γνωστή αλλεργία

σε φάρμακο ή υλικό;

- Είστε εμβολιασμένος έναντι του

τετάνου;

- Πόσες δόσεις έχετε κάνει;

- Πότε κάνατε την τελευταία δόση;

- Πως τραυματιστήκατε; Πριν πόσες ώρες;

- Έχετε φροντίσει το τραύμα; Και πως;

ΟΦΙ

ΟΦΙ

ΟΦΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

- 17 -

ΠΡΨΣΟΚΟΛΛΟ ΥΡΟΝΣΙΔΑ ΜΗΦΑΝΙΚΟΤ ΣΡΑΤΜΑΣΟ

Οδηγήστε τον ασθενή στον χώρο περιποίησης τραυμάτων (& καθησυχάστε τον εάν χρειαστεί)

Σοποθετήστε τον ασθενή σε άνετη θέση (θα πρέπει να είναι καθιστός ή ξαπλωμένος)

Εξηγήστε στον ασθενή την διαδικασία:

Εκτίμηση Σραύματος

Παραπομπή (εάν εκτιμηθεί πως είναι αναγκαίο)

Υροντίδα Σραύματος

Οδηγίες Αυτοφροντίδας

Διάθεση Υαρμάκων & Τγειονομικού Τλικού

Αξιολόγηση Παρέμβασης

Εφόσον δεν απαιτείται παραπομπή συνεχίστε στην παρακάτω ενέργεια

Προετοιμάστε το υλικό σας:

Αποστειρωμένα γάντια, μάσκα προσώπου

Υυσιολογικός ορός, αντισηπτικό σαπούνι, τοπικό αντισηπτικό, οξυζενέ, τοπικό αντιβιοτικό,

αποστειρωμένες γάζες, αυτοκόλλητη ταινία, ελαστικό επίδεσμο.

Ανοξείδωτος δίσκος, νεφροειδές, σακούλα απόρριψης υγειονομικού υλικού

Προετοιμαστείτε:

Καθαρίστε τα χέρια σας (σύμφωνα με το γενικό πρωτόκολλο)

Πραγματοποιήστε αντισηψία των χεριών σας (σύμφωνα με το γενικό πρωτόκολλο)

Σοποθετήστε αποστειρωμένα γάντια και μάσκα προσώπου

Προετοιμάστε τον ασθενή σας:

Σοποθετήστε τον τραυματία στην βέλτιστη θέση για την φροντίδα του τραύματος

Καθαρίστε το τραύμα:

Ο καθαρισμός θα πρέπει να γίνει με φυσιολογικό ορό (ή νερό βρύσης) και αντισηπτικό σαπούνι.

Η ροή των υγρών θα πρέπει να είναι από το εσωτερικό προς τα χείλη του τραύματος.

Εάν απαιτηθεί πιο ενδελεχής καθαρισμός κάντε χρήση αποστειρωμένης γάζας εμποτισμένης με

φυσιολογικό ορό και με φορά από το εσωτερικό προς τα χείλη του τραύματος.

Εάν υπάρχει υποψία παρουσίας αναερόβιων μικροοργανισμών χρησιμοποιήστε Η2Ο2 το οποίο

θα πρέπει εν συνεχεία να ξεπλύνετε με άφθονο φυσιολ.νερό (ή νερό βρύσης).

Πραγματοποιήστε αιμοστασία (εάν απαιτείται):

Ασκήστε ελαφρά πίεση χρησιμοποιώντας αποστειρωμένη γάζα εμποτισμένη με Η2Ο2 (3% w/w)

τεγνώστε τα άκρα του τραύματος:

Σαμπονάροντας απαλά και προσεκτικά με αποστειρωμένη γάζα.

Κάντε αντισηψία τραύματος:

την περιοχή του τραύματος εφαρμόστε αντισηπτικό είτε μέσω διαβροχής με εμποτισμένη γάζα

(π.χ. Ιωδιούχος Ποβιδόνη 10% ή Φλωρεξιδίνη 1-4%) είτε με απευθείας ψεκασμό.

(Η χρήση του αντισηπτικού θα πρέπει να γίνεται σε κάθε αλλαγή του τραύματος μέχρι και την

εμφάνιση κοκκιοματώδους συνδετικού ιστού δηλ. για 48 έως 72 ώρες).

Προστατέψτε από λοίμωξη το τραύμα:

Εφαρμόστε μια λεπτή στρώση Υουσιδικού Οξέως

Δημιουργήστε το βέλτιστο περιβάλλον για την επούλωση:

Καλύψτε με αποστειρωμένη γάζα το τραύμα (Κατά προτίμηση αντικολλητική και απορροφητική

που ταυτόχρονα όμως επιτρέπει την διατήρηση της ιδανικής υγρασίας. Εάν η επούλωση γίνει

φυσιολογικά το τραύμα μπορεί να παραμείνει ακάλυπτο μετά τις πρώτες 48-72 ώρες)

Απορρίψτε σε κατάλληλο δοχείο το υλικό που χρησιμοποιήσατε

Απομακρύνετε τα μέσα προστασίας

Δώστε οδηγίες στον ασθενή σχετικά με την φροντίδα του τραύματος

Διαθέστε στον ασθενή αναλγητικά εάν υπάρχει άλγος:

Παρακεταμόλη 500-1000mg / 6-8 ώρες (max 4 gr για >12 ετών)

(ή / και) Ιβουπροφαίνη 400mg / 8 ώρες (max 1,8 gr για >12 ετών)

Διαθέστε στον ασθενή το απαραίτητο υγειονομικό υλικό

(Υυσιολογικός ορός, τοπικό αντισηπτικό, αποστειρωμένες γάζες ή άλλα επιθέματα, αυτοκόλλητη ταινία)

Αξιολόγηση της παρέμβασης

ε 48 ώρες προκειμένου να ελεγχθεί το τραύμα για τυχόν σημεία λοίμωξης.

(ερύθημα, οίδημα, τοπική αύξηση της θερμοκρασίας, συγκέντρωση πύου, άλγος, μη

φυσιολογική μυρωδιά, ↑ ροή υγρού, πυρετός)

ε 7-14 ημέρες (ανάλογα με την έκταση και το βάθος του τραύματος) για να διαπιστωθεί εάν έχει

υπάρξει φυσιολογική επούλωση του.

- 18 -

ΑΛΓΟΡΙΘΜΟ ΑΝΣΙΜΕΣΨΠΙΗ ΕΓΚΑΤΜΑΣΟ

Εκτίμηση Ασθενή

Ο ασθενής ανήκει σε ειδική πληθυσμιακή κατηγορία;

Βρέφη (<2 ετών)

Ηλικιωμένοι (>80 ετών)

Εγκυμονούσες

Θηλάζουσες

Ο ασθενής πάσχει από νόσο που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την διαδικασία

επούλωσης ή να αυξήσει τον κίνδυνο λοίμωξης;

Διαβήτη

Περιφερική Αγγειακή Νόσο

Αλκοολισμό

Φρήση ενδοφλεβίως χορηγούμενων ναρκωτικών

Ο ασθενής λαμβάνει φάρμακο που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την

διαδικασία επούλωσης ή να αυξήσει τον κίνδυνο λοίμωξης;

Ανοσοκατασταλτικά, κορτικοστεροειδή για μεγάλο χρονικό διάστημα

Εκτίμηση αναγκαιότητας χορήγησης Αντιτετανικού Εμβολίου

Αναγκαιότητα χορήγησης αντιτετανικού εμβολίου υπάρχει όταν:

Σο ιστορικό αντιτετανικού εμβολιασμού είναι άγνωστο.

Έχουν γίνει λιγότερες από 3 δόσεις.

Έχουν γίνει ≥ 3 δόσεις ΑΛΛΑ έχουν περάσει > 10 χρόνια από την τελευταία

δόση (εφόσον το τραύμα είναι καθαρό και ήσσονος σημασίας)

Έχουν γίνει ≥ 3 δόσεις ΑΛΛΑ έχουν περάσει > 5 χρόνια από την τελευταία

δόση (εφόσον το τραύμα δεν είναι ούτε καθαρό ούτε ήσσονος σημασίας)

Εκτίμηση αναγκαιότητας χορήγησης Αντιτετανικής Ανοσοσφαιρίνης

Αναγκαιότητα χορήγησης ανθρώπινης αντιτετανικής ανοσοσφαιρίνης υπάρχει εάν:

Σο έγκαυμα δεν είναι ούτε καθαρό ούτε ήσσονος σημασίας ΚΑΙ

ΣΑΤΣΟΦΡΟΝΑ το ιστορικό αντιτετανικού εμβολιασμού του ασθενή είναι

άγνωστο ή έχει πραγματοποιήσει λιγότερες από 3 δόσεις.

Εκτίμηση Εγκαύματος

Έγκαυμα > 1% της συνολικής επιφάνειας

(δηλ. μεγαλύτερο από την επιφάνεια μιας παλάμης)

2ου Βαθμού έγκαυμα (βαθύ) & 3ου Βαθμού έγκαυμα

Έγκαυμα σε κεφάλι, πρόσωπο, λαιμό, παλάμες, γεννητικά.

Έγκαυμα με εμφανή τον λιπώδη ιστό, μυ ή οστό ή με νεκρωτικό ιστό

Έγκαυμα ΜΗ θερμικό (χημικό, ηλεκτρικό, δια εισπνοής)

Έγκαυμα με κολλημένο υλικό (π.χ. πλαστικό) στην επιφάνεια του δέρματος

ημεία λοίμωξης ή έντονο άλγος

Έγκαυμα το οποίο έχει γίνει προ τουλάχιστο 12 ωρών και δεν έχει φροντιστεί

Έγκαυμα το οποίο έχει γίνει προ τουλάχιστον 7 ημερών και δεν έχει επουλωθεί

ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ Ε

ΓΙΑΣΡΟ

ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ

ΔΟΜΗ

ΥΡΟΝΣΙΔΑ Εγκαύματος

(Βλέπε Πρωτόκολλο Υροντίδας Εγκαύματος)

ΟΔΗΓΙΕ για φροντίδα του εγκαύματος στο σπίτι

ΔΙΑΘΕΗ Υαρμάκων & Τγειονομικού Τλικού

ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ

ΣΑ ΕΠΕΙΓΟΝΣΑ

ΔΕΤΣΕΡΟΒΑΘΜ.

ΔΟΜΗ

- Πάσχετε από χρόνια νόσο;

- Τι φάρμακα λαμβάνετε;

- Έχετε κάποια γνωστή αλλεργία

σε φάρμακο ή υλικό;

- Είστε εμβολιασμένος έναντι του

τετάνου;

- Πόσες δόσεις έχετε κάνει;

- Πότε κάνατε την τελευταία δόση;

- Πως τραυματιστήκατε; Πριν πόσες ώρες;

- Έχετε φροντίσει το έγκαυμα; Και πως;

ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ (48 ώρες & 7 - 14 ημέρες)

ημεία τοπικής λοίμωξης; (π.χ. ερύθημα, οίδημα,

↑ θερμ., πύον, άλγος, μη φυσιολογική μυρωδιά)

ημεία γενικευμένης λοίμωξης; (π.χ. πυρετός)

↑ Ροή υγρού από την πληγή;

Αδυναμία επούλωσης;

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

ΟΦΙ

ΟΦΙ

ΟΦΙ

- 19 -

ΠΡΨΣΟΚΟΛΛΟ ΥΡΟΝΣΙΔΑ ΕΓΚΑΤΜΑΣΟ

Οδηγήστε τον ασθενή στον χώρο περιποίησης τραυμάτων (& καθησυχάστε τον εάν χρειαστεί)

Σοποθετήστε τον ασθενή σε άνετη θέση (θα πρέπει να είναι καθιστός ή ξαπλωμένος)

Εξηγήστε στον ασθενή την διαδικασία:

Εκτίμηση / Παραπομπή (εάν εκτιμηθεί πως είναι αναγκαίο) / Υροντίδα εγκαύματος / Οδηγίες

Αυτοφροντίδας / Διάθεση Υαρμάκων & Τγειον. Τλικού / Αξιολόγηση Παρέμβασης

Εφόσον δεν απαιτείται παραπομπή συνεχίστε στην παρακάτω ενέργεια

Προετοιμάστε το υλικό σας:

Αποστειρωμένα γάντια, μάσκα προσώπου

Υυσιολογικός ορός, ουδέτερο σαπούνι, αποστειρωμένη λαβίδα, αποστειρωμένο ψαλιδάκι,

τοπικό αντισηπτικό & αντιβιοτικό, αποστειρωμένες γάζες, αυτοκόλλητη ταινία, ελαστικό επίδεσμο

Ανοξείδωτος δίσκος, νεφροειδές, σακούλα απόρριψης υγειονομικού υλικού

Προετοιμαστείτε:

Καθαρίστε τα χέρια σας (σύμφωνα με το γενικό πρωτόκολλο)

Πραγματοποιήστε αντισηψία των χεριών σας (σύμφωνα με το γενικό πρωτόκολλο)

Σοποθετήστε αποστειρωμένα γάντια και μάσκα προσώπου

Προετοιμάστε τον ασθενή σας:

Σοποθετήστε τον ασθενή στην βέλτιστη θέση για την φροντίδα του εγκαύματος

Δροσίστε το έγκαυμα:

Βυθίστε την περιοχή του εγκαύματος σε δροσερό νερό (8-25οC) για 10 έως 20 λεπτά ή βάλτε το

κάτω από τρεχούμενο δροσερό νερό. Εάν δεν υπάρχει καμία από τις δύο δυνατότητες

τοποθετήστε γάζες εμβρεγμένες με δροσερό νερό.

(Η διαδικασία αυτή απομακρύνει τυχόν βλαβερές ουσίες ενώ ταυτόχρονα μειώνει την αίσθηση

του πόνου & το οίδημα. ΠΡΟΟΦΗ πολύ κρύο νερό προκαλεί αγγειοσυστολή & αύξηση βλάβης)

Καθαρίστε το έγκαυμα (εάν εμφανίζει βρωμιά):

Ο καθαρισμός θα πρέπει να γίνει με φυσιολογικό ορό (ή νερό βρύσης) και ουδέτερο σαπούνι.

Εάν απαιτηθεί πιο ενδελεχής καθαρισμός κάντε χρήση αποστειρωμένης γάζας εμποτισμένης με

φυσιολογικό ορό.

τεγνώστε το έγκαυμα:

Σαμπονάροντας απαλά και προσεκτικά με αποστειρωμένη γάζα.

Αντιμετωπίστε τις φυσαλίδες:

Εάν η φυσαλίδα έχει σπάσει και έχει αποκοπεί το δέρμα τότε αφαιρέστε το με τη βοήθεια

αποστειρωμένης λαβίδας ή / και αποστειρωμένου ψαλιδιού.

Εάν η φυσαλίδα είναι μεσαίου μεγέθους μπορεί να γίνει αναρρόφηση του υγρού με σύριγγα.

Εάν η φυσαλίδα είναι μικρή και ακέραια τότε αφήνεται άθικτη.

Κάντε αντισηψία του εγκαύματος:

την περιοχή του εγκαύματος εφαρμόστε μη αλκοολούχο αντισηπτικό είτε μέσω διαβροχής με

εμποτισμένη γάζα (π.χ. Ιωδιούχος Ποβιδόνη 10% ή Φλωρεξιδίνη 1-4%) είτε με απευθείας ψεκασμό.

(Η χρήση του αντισηπτικού θα πρέπει να γίνεται σε κάθε αλλαγή του εγκαύματος μέχρι και την

εμφάνιση κοκκιοματώδους συνδετικού ιστού δηλ. για 48 έως 72 ώρες).

Προστατέψτε από λοίμωξη το έγκαυμα:

Εφαρμόστε μια λεπτή στρώση Υουσιδικού Οξέως ή Αργυρούχου ουλφαδιαζίνης.

Δημιουργήστε το βέλτιστο περιβάλλον για την επούλωση:

Καλύψτε με αποστειρωμένη γάζα το έγκαυμα (κατά προτίμηση αντικολλητική και απορροφητική

που ταυτόχρονα όμως επιτρέπει την διατήρηση της ιδανικής υγρασίας)

Απορρίψτε σε κατάλληλο δοχείο το υλικό που χρησιμοποιήσατε

Απομακρύνετε τα μέσα προστασίας

Δώστε οδηγίες στον ασθενή σχετικά με την φροντίδα του εγκαύματος

Διαθέστε στον ασθενή, εάν κριθεί απαραίτητο, ένα ή περισσότερα από τα κάτωθι φάρμακα:

Για Άλγος: Παρακεταμόλη ή / και Ιβουπροφαίνη

Για Ενυδάτωση: Κρέμα με ουρία ή / και γαλακτικό οξύ

Για Ερύθημα: Τδροκορτιζόνη 1% (στα 2ου βαθμού ενώ στα 1ου μόνον εάν είναι έντονο και επιμένει)

Για Λοίμωξη: Υουσιδικό Οξύ ή Αργυρούχος ουλφαδιαζίνη (μόνον στα 2ου βαθμού και εφόσον

υπάρχει κίνδυνος λοίμωξης)

Αντιηλιακό με SPF > 30 (η περιοχή θα εμφανίζει μεγάλη ευαισθησία για τουλάχιστον 12 μήνες)

Διαθέστε στον ασθενή το απαραίτητο υγειονομικό υλικό

(Υυσιολογικός ορός, τοπικό αντισηπτικό, αποστειρωμένα γάντια, αποστειρωμένες γάζες ή άλλα

επιθέματα, αυτοκόλλητη ταινία)

Αξιολόγηση της παρέμβασης

ε 48 ώρες προκειμένου να ελεγχθεί το έγκαυμα για τυχόν σημεία λοίμωξης.

(ερύθημα, οίδημα, ↑ θερμοκρασία, πύον, άλγος, μη φυσιολ. μυρωδιά, πυρετός, ↑ ροή υγρών)

ε 7-14 ημέρες (ανάλογα με την έκταση και το βάθος του εγκαύματος) για να διαπιστωθεί εάν έχει

υπάρξει φυσιολογική επούλωση του.

- 20 -

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Α : ΣΕΦΝΙΚΗ ΚΑΘΑΡΙΜΟΤ & ΑΝΣΙΗΧΙΑ ΦΕΡΙΨΝ

Κατά τη διάρκεια φροντίδας των τραυμάτων θα πρέπει να ληφθούν όλα εκείνα τα απαραίτητα

μέτρα που θα εμποδίσουν την μετάδοση οποιασδήποτε λοιμώδους νόσου.

την προσπάθεια αυτή τα βασικότερα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν είναι τα εξής:

Καθαρισμός χεριών

τόχος είναι η απομάκρυνση των ορατών ρύπων, των βιολογικών υλικών και της παροδικής

μικροβιακής χλωρίδας (~ 1 log10).

- Διάρκεια συνολικής διαδικασίας 40 – 60 δευτερόλεπτα.

- Απαιτούνται 3-5 ml υγρού σαπουνιού

- Εφαρμόζεται κατάλληλη τεχνική

Σρίβοντας τις επιφάνειες καθώς και τα μεσοδακτύλια διαστήματα, κάτω από τα

νύχια, τους αντίχειρες και τους καρπούς μέχρι να στεγνώσουν (EN 1499).

- Ξέπλυμα με άφθονο τρεχούμενο νερό

- τέγνωμα

Με χάρτινες χειροπετσέτες μιας χρήσης με τις οποίες κλείνεται και η βρύση.

Σαχεία αντισηψία χεριών

τόχος είναι η απομάκρυνση της παροδικής μικροβιακής χλωρίδας (≥ 4 log10).

- Διάρκεια συνολικής διαδικασίας 40 – 60 δευτερόλεπτα.

- Απαιτείται ποσότητα αλκοολικού διαλύματος (ή χλωρεξιδίνης).

- Εφαρμόζεται κατάλληλη τεχνική

Σρίβοντας τις επιφάνειες καθώς και τα μεσοδακτύλια διαστήματα, κάτω από τα

νύχια, τους αντίχειρες και τους καρπούς μέχρι να στεγνώσουν (ΕΝ 1500).

Φρήση Γαντιών

τόχος της χρήσης γαντιών, είναι να προστατευτεί ο ασθενής από τη μικροβιακή χλωρίδα

των χεριών του φαρμακοποιού αλλά και ο φαρμακοποιός από την επαφή με αίμα ή

σωματικά υγρά του ασθενή.

- Επιλέγονται γάντια αποστειρωμένα

- Μετά το τέλος της φροντίδας του τραύματος τα γάντια αφαιρούνται με κατάλληλη

τεχνική γυρίζοντας την έσω επιφάνεια τους προς τα έξω και προσέχοντας οι

εξωτερικές επιφάνειες να μην αγγίζουν τις εσωτερικές.

- Μετά τη χρήση τους απορρίπτονται.

- Ακολουθεί πάντα πλύσιμο των χεριών (με νερό και σαπούνι) είτε τοποθετηθούν νέα

γάντια είτε όχι.

Σεχνική εξαγωγής των γαντιών

Πιάστε το εξωτερικό μέρος του γαντιού, στο σημείο που βρίσκεται

κοντά στον καρπό. Σραβήξτε προς τα έξω το γάντι γυρίζοντας

ταυτόχρονα το μέσα – έξω. Κρατήστε το βγαλμένο γάντι με το

άλλο χέρι που φέρει ακόμα το γάντι. Εισάγετε το δάκτυλο του

χεριού που δεν έχει γάντι κάτω από το γάντι που φοράτε, στο

σημείο του καρπού. Σραβήξτε προς τα έξω το γάντι γυρίζοντας

ταυτόχρονα το μέσα – έξω. Απορρίψτε τα δύο γάντια.

ΠΡΟΟΦΗ: Η υπηρεσία φροντίδας τραύματος (όπως και οποιαδήποτε υπηρεσία που απαιτεί

άμεση επαφή και φροντίδα του ασθενή) δεν μπορεί να παρασχεθεί από φαρμακοποιό ή

άτομο του προσωπικού όταν νοσούν (από μεταδοτική ασθένεια κατά κύριο λόγο) καθώς τότε

υπονομεύεται τόσο η ποιότητα της υπηρεσίας όσο και ή ίδια η υγεία των ασθενών που τίθεται

σε αυξημένο κίνδυνο.

- 21 -

- 22 -

- 23 -

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Β : ΑΝΣΙΗΧΙΑ & ΑΝΣΙΗΠΣΙΚΑ

Σι είναι η αντισηψία;

Είναι η διαδικασία μείωσης του μικροβιακού πληθυσμού που βρίσκεται σε ζωντανό ιστό (π.χ.

ανέπαφο δέρμα, βλεννογόνο, τραύμα) με τη χρήση προϊόντος που ονομάζεται αντισηπτικό.

Η αντισηψία είναι διαφορετική έννοια από την απολύμανση. Απολύμανση είναι η διαδικασία

μείωσης του μικροβιακού πληθυσμού που βρίσκεται σε μια αδρανή επιφάνεια (π.χ. επιφάνεια

επίπλων) με τη χρήση προϊόντος που ονομάζεται απολυμαντικό.

Σι είναι το αντισηπτικό;

Αντισηπτικό είναι ουσία / προϊόν που εφαρμόζεται σε ζωντανούς ιστούς με σκοπό τον έλεγχο /

εξουδετέρωση παθογόνων μικροοργανισμών.

Πότε ένα αντισηπτικό θεωρείται αποτελεσματικό;

Ένα αντισηπτικό θεωρείται αποτελεσματικό όταν 5 λεπτά μετά την εφαρμογή του, παρατηρείται

μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών σε λιγότερο από 100.000 αποικίες σε τουλάχιστον 4

στελέχη αναφοράς.

Ποια τα χαρακτηριστικά του ιδανικού αντισηπτικού;

Εξουδετερώνει ευρύ φάσμα μικροοργανισμών

(βακτήρια gram+ & gram-, μυκοβακτήρια, μύκητες, σπόρια, ιούς)

Δρα γρήγορα και παρατεταμένα

(ώστε να εμποδίσει τον γρήγορο πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών και την

πιθανότητα νέων λοιμώξεων)

Δρα σε χαμηλές συγκεντρώσεις

(έτσι ώστε να διατηρεί την αποτελεσματικότητα του ακόμη και εάν αραιώνεται από τα

υγρά του τραύματος)

Έχει βακτηριοκτόνο δράση

(και λιγότερο βακτηριοστατική δράση)

Δεν αδρανοποιείται από οργανική ύλη

(αίμα, πύον, υπολείμματα κυττάρων)

Δεν δημιουργεί βλάβη στους ιστούς

(ναι μεν θα πρέπει να είναι επιθετικό έναντι των μικροοργανισμών αλλά θα πρέπει να

είναι αδρανές έναντι των ανθρώπινων κυττάρων και να μην εμποδίζει ούτε την κυτταρική

ανάπτυξη, ούτε την διαδικασία επούλωσης του τραύματος)

Δεν προκαλεί τοπικό ερεθισμό ή ευαισθησία.

(ώστε να μην προκληθεί μια περαιτέρω δυσφορία στον ασθενή)

Έχει μικρή ή καθόλου συστημική απορρόφηση

(άλλωστε η δράση του θέλουμε να είναι τοπική)

Δεν χρωματίζει

(ώστε να μην επικαλύπτει το πραγματικό χρώμα του τραύματος και να επιτρέπει με

ευκολία την περιοδική αξιολόγηση του)

Δεν έχει οσμή

(ώστε να μην επικαλύπτει την πραγματική οσμή του τραύματος και να επιτρέπει με

ευκολία την περιοδική αξιολόγηση του)

Εμφανίζει μικρή ικανότητα δημιουργίας ανθεκτικών στελεχών.

Διαχέεται εύκολα διαμέσου του οργανικού υλικού.

Διαλύεται εύκολα στο νερό.

Είναι εύκολο στη χρήση.

Έχει μικρό κόστος.

- 24 -

Φρήσιμες συμβουλές για τη χρήση των αντισηπτικών:

Η αντισηπτική δράση ορισμένων αντισηπτικών (π.χ. υπεροξείδιο του υδρογόνου,

χλωριούχο βενζαλκόνιο) μπορεί να παρεμποδιστεί από την παρουσία οργανικής ύλης

(αίμα, πύον).

Σα διαλύματα αντισηπτικών μπορούν να επιμολυνθούν από μικροοργανισμούς που

μεταδίδονται με τον αέρα, με τα χέρια, με τα εργαλεία ή άλλα υλικά περιποίησης των

τραυμάτων.

Φρησιμοποιήστε ως αντισηπτικό Τπεροξείδιο του Τδρογόνου σε συγκέντρωση 3% έως

6% μόνον εάν υποπτεύεστε την ύπαρξη αναερόβιων μικροοργανισμών (π.χ. Clostridium

Tetani). Η εφαρμογή του θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά και στο τέλος του καθαρισμού

το τραύμα να ξεπλυθεί με φυσιολογικό νερό καθώς μπορεί να προκαλέσει

μικροέγκαυμα στα άκρα της πληγής και να καθυστερήσει την διαδικασία επούλωσης.

Προσοχή: Αδρανοποιείται παρουσία οργανικής ύλης και κυρίως παρουσία αίματος.

Φρησιμοποιείται περισσότερο για την καθαριστική του δράση λόγω αφρισμού.

Εάν επιλεχθεί το βάμμα ιωδίου για την αντισηψία του τραύματος, τότε αυτό να

χρησιμοποιηθεί με προσοχή (πιθανή πρόκληση ερεθισμού).

Σο χλωριούχο βενζαλκόνιο αδρανοποιείται εν μέρει παρουσία σαπουνιού ή οργανικής

ύλης, για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνει πολύ καλός καθαρισμός της πληγής πριν την

εφαρμογή του.

Η χλωρεξιδίνη αδρανοποιείται παρουσία σαπουνιού ή ανιονικών καθαριστικών, για το

λόγο αυτό θα πρέπει να γίνει καλός καθαρισμός της πληγής πριν την εφαρμογή της.

Σα άλατα υδραργύρου (μερκουροχρώμ) χρωματίζουν το δέρμα με έντονο κόκκινο

χρώμα. Αδρανοποιούνται παρουσία οργανικής ύλης και μειώνεται η δραστικότητα τους

παρουσία υπεροξειδίου του υδρογόνου, για το λόγο αυτό θα πρέπει να στεγνώσει καλά

το τραύμα πριν την εφαρμογή του.

Η χρήση έγχρωμων αντισηπτικών ενδεχομένως να εμποδίσει την μετέπειτα αξιολόγηση

του τραύματος καθώς επικαλύπτουν το πραγματικό χρώμα του δέρματος.

ΜΗΝ χρησιμοποιήστε αλκοόλη για την αντισηψία του τραύματος (πιθανή πρόκληση

σοβαρού ερεθισμού).

ΜΗΝ συνδυάσετε δύο διαφορετικά αντισηπτικά εάν δεν γνωρίζετε πως είναι συμβατή η

ταυτόχρονη χρήση τους (σε μη συμβατή ταυτόχρονη χρήση είναι πιθανή ακόμη και

επιβράδυνση της επούλωσης π.χ. ταυτόχρονη χρήση Ιωδιούχου Ποβιδόνης και

υδραργυρικών αντισηπτικών όπως το μερκουροχρώμ οδηγεί στην δημιουργία

καυστικών ουσιών).

Για την διαβροχή του τραύματος με αντισηπτικό χρησιμοποιήστε εμποτισμένη γάζα και

όχι βαμβάκι (εμποτισμένο με αντισηπτικό) καθώς ενδεχομένως να εγκλωβιστούν ίνες

βαμβακιού στο εσωτερικό του τραύματος.

Η χρήση του αντισηπτικού θα πρέπει να γίνεται σε κάθε αλλαγή του τραύματος μέχρι την

εμφάνιση κοκκιοματώδους συνδετικού ιστού (δηλ. για 48 έως 72 ώρες).

Σα αλκοολικά διαλύματα χρησιμοποιούνται ως αντισηπτικά μόνον σε κλειστά

φλεγμονώδη στοιχεία (φαγέσωρες, επιχείλιος έρπητας)

ε χρόνιες πληγές η χρήση του αντισηπτικού πρέπει να γίνεται μόνον στην περιοχή που

περιβάλλει την πληγή και όχι στην επιφάνεια της πληγής.

- 25 -

ΦΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΣΨΝ ΚΤΡΙΟΣΕΡΨΝ ΑΝΣΙΗΠΣΙΚΨΝ ΟΤΙΨΝ

Αντισηπτικό Εύρος Δράσης

Έναρξη

Δράσης

Διάρκεια

Δράσης

Δράση παρουσία

οργανικής ύλης Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Αντενδείξεις Gram

+

Gram

- πόρια Μύκητες Ιοί

Αιθανόλη 70ο ΦΦ ΦΦ - Φ Φ 2 min Δευτερό-

λεπτα Αδρανές Δεν αφήνει υπόλειμμα Ερεθιστικό Ανοιχτά τραύματα

Ιωδιούχος

ποβιδόνη ΦΦΦ ΦΦΦ ΦΦΦ ΦΦΦ ΦΦ 15 sec 3h Δραστικό

Γρήγορη δράση

Μη ερεθιστικό

(πολύ σπάνια

προκαλεί ερεθισμό)

Κάποιου βαθμού

συστημική

απορρόφηση

Εγκυμοσύνη

Θηλάζουσες

Νεογνά

ΠΡΟΟΦΗ σε

Διαταραχές

Θυρεοειδούς και σε

μεγάλες επιφάνειες

Τπεροξείδιο του

Τδρογόνου χ χ - ΦΦΦ Φ Άμεση

Δευτερό-

λεπτα Αδρανές

Η αφρίζουσα δράση

βοηθά στον

καθαρισμό του

τραύματος.

Έχει αντιπηκτικές

ιδιότητες και συμβάλει

στην αιμοστασία.

Δράση σε

αναερόβιους

μικροοργανισμούς

Ερεθιστικό για τους

ιστούς.

Πιθανή η

παρεμπόδιση της

επούλωσης του

τραύματος.

Έχει περιορισμένη

βακτηριοκτόνο

δράση.

Κίνδυνος λιπώδους

εμβολής

Φλωρεξιδίνη ΦΦΦ ΦΦ - Φ Φ 15-30 sec 6h

Δραστικό

(λιγότερο όμως

δραστικό συγκριτικά

με την Ιωδιούχο

Ποβιδόνη)

Μη ερεθιστικό

Γρήγορη δράση

Παρατεταμένη δράση

Μη τοξικό

(ωστόσο σε

συγκεντρώσεις

μεγαλύτερες του 4%

μπορεί να

προκαλέσει βλάβες

στους ιστούς)

Να μην

χρησιμοποιείται σε

οφθαλμούς, μάτια

και στο εσωτερικό

της στοματικής

κοιλότητας καθώς

προκαλεί

χρωματισμό των

δοντιών.

- 26 -

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Γ: ΕΡΨΣΗΕΙ & ΑΠΑΝΣΗΕΙ

Σι είναι ο φυσιολογικός ορός;

Ο φυσιολογικός ορός είναι αποστειρωμένο νερό με 0,9% NaCl (χλωριούχο νάτριο δηλ. αλάτι

που είναι το σημαντικότερο άλας του εξωκυττάριου υγρού). Ο λόγος που χρησιμοποιείται

φυσιολογικός ορός (ακόμη και σε ενδοφλέβια χρήση) είναι επειδή προσομοιάζει με το πλάσμα

του αίματος (εάν του αφαιρεθούν οι πρωτεΐνες και τα κυτταρικά στοιχεία). Μάλιστα εάν βάλουμε

ερυθρά αιμοσφαίρια μέσα σε ισοτονικό υδατικό διάλυμα χλωριούχου νατρίου περιεκτικότητας

0,9%, αυτά διατηρούν απόλυτα το σχήμα και το μέγεθός τους.

Σι είναι η «υγρή επούλωση» και τι είναι η «ξηρή επούλωση»;

Σην δεκαετία του 70 η επούλωση του τραύματος γινόταν σε ξηρό περιβάλλον. Σο τραύμα δεν

καλύπτονταν με γάζα ή άλλο υλικό, εκθέτονταν στον ήλιο ή ακόμη στεγνώνονταν με τη χρήση

στεγνωτήρα μαλλιών. Εν τέλει αποδείχθηκε πως η έλλειψη υγρασίας είχε ως αποτέλεσμα την

μετακίνηση των επιθηλιακών κυττάρων στο εσωτερικό του τραύματος, την ξήρανση της

επιφάνειας και την καθυστέρηση της επούλωσης.

Σι είναι η μόλυνση και τι είναι η λοίμωξη;

Μόλυνση ονομάζεται η είσοδος στον οργανισμό ενός παθογόνου μικροοργανισμού, όπως

μικρόβια, ιοί, μύκητες κλπ. Η λοίμωξη είναι μια κατάσταση που μπορεί να ακολουθήσει τη

μόλυνση. Η λοίμωξη συμβαίνει καθώς οι μικροοργανισμοί πολλαπλασιάζονται γρήγορα και

μέσω της τοξικότητας τους προκαλούν αντίδραση φλεγμονής (ερυθρότητα, θερμότητα, κτλ.).

Πως αντιμετωπίζουμε πιθανή ρινορραγία;

Σοποθετούμε τον τραυματία σε καθιστή θέση, με το κεφάλι σε ελαφριά κάμψη προς τα εμπρός,

και ασκούμε άμεση πίεση πάνω από τα πτερύγια της μύτης. Εάν η ρινορραγία είναι έντονη

μπορούμε να τοποθετήσουμε ψυχρά επιθέματα στη βάση της μύτης για σύσπαση των αγγείων.

Εάν τα συμβάντα ρινορραγίας του ασθενή είναι επαναλαμβανόμενα, τον προτρέπουμε να

επισκεφτεί ωτορινολαρυγγολόγο.

Πώς αντιμετωπίζουμε ενσφηνωμένο αντικείμενο;

Σα ξένα σώματα σταθεροποιούνται με γάζες κομπρέσες και ογκώδεις επιδέσμους, και ο ασθενής

μεταφέρεται στα επείγοντα περιστατικά.

- 27 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ

1. Abordaje de los principales problemas dermatologicos desde la farmacia

comunitaria, Paola Gonzalez Hernandez, Sociedad Espanola de Farmacia

Comunitaria, 2012.

2. Guia de Antisepsia: Atencion Farmaceutica en las Heridas Leves, Ana Mª Aliaga Pérez,

Laboratorios Salvat, 2005.

3. Protocolo Manejo de Heridas, Universidad Industrial de Santander, 2008.

4. Protocolo Manejo de Heridas por Quemaduras, Universidad Industrial de Santander,

2008.

5. Protocolo de Heridas, Contusiones y Pequenos Traumatismos, L.I.Iglesias Equskiza,

Farmacia Profesional, Vol.16 Num.8, Elsevier, 2002.

6. Protocolo de Quemaduras, Begona Encabo, Farmacia Profesional, Vol.17 Num.6,

Elsevier, 2003.

7. Primeros Auxilios, Argibideak, Vol.9 Num.4, 1999.

8. Therapeutic Choices for Minor Ailments, Canadian Pharmacist Association, Ottawa,

2013.

9. Tratamiento de las Quemaduras en Atencion Primaria, Informacion

Farmacoterapeutica de Euskal Herria, Infac, Vol.13 No5, 2005.

10. Wound Care, CE lesson, Pharmacy Practice, National Continuing Education Program,

2007.

11. Οδηγός Δερματικών Παθήσεων για την Πρωτοβάθμια Υροντίδα Τγείας, Δημήτρης Γ.

Υάλκος, Υαρμακευτικός Κόσμος, 2012.

12. Παθοφυσιολογία και Υάσεις της Υυσιολογικής Επούλωσης, Αθ. Υωτοπουλος,

Φειρούργος, Α Φειρουργικό Σμήμα, ισμανόγλειο Νοσοκομείο Αττικής.