ΣEΛIΣ 12736:O Aνατλτης π πρινει τ δνδρ

∆.I.Λ.ΣEΛIΣ 12738:EΠIΛOΓH EΠIΣTOΛΩN ANAΓNΩΣTΩNΠ. KAPAKATΣANHΣ, E. APKAΣ, AΛΘAIA ΓEΩPΓIΛA,BAΓΓEΛHΣ ΣΠAN∆AΓOΣ, M. ANAΣHΣ.

ΣEΛIΣ 12738:!Yπυλη πρπαγ%νδα σ' (θ*α +ντυπα.

ΓIANNHΣ ΠEΠΠAΣΣEΛIΣ 12745:

H πλιτιστικ. στερωση τ0ς E1ρ2πηςAΘANAΣIOΣ KOYKOBIΣTAΣ

ΣEΛIΣ 12747:T Eλληνικ Aλφ%4ητ 5ταν6ν 7ρ8σει στ. M0λ τ 3000 π.X.ΣYNENTEYH TOY APXAIOΛOΓOY A. ΣAMΨΩN

NANΣY MΠIΣKAΣEΛIΣ 12757:

T α=σ7ς κα> ?νειδς τ@ Παλιµψ8στυKΩN. Γ. ΓEΩPΓANAΣ

ΣEΛIΣ 12761:AνθελληνικC (πσπ%σµατα τ@ XρυσστDµυ

MAPIOΣ ∆HMOΠOYΛOΣ - AΠOΛΛΩNEIOΣΣEΛIΣ 12771:

Aντ> µνηµσEνυ τ0ς Λιλ0ς Zωγρ%φυΠ.Λ. KOYBAΛAKHΣ

ΣEΛIΣ 12773:H στ%ση τ@ Bυαντυ +ναντι τ*ν Eλλ8νων(π τν 9 αI. µ7ρι τ.ν Φραγκκρατα

AΘAN. KOYKOBIΣTAΣΣEΛIΣ 12779:

Aπ παν%ρ7αιες ∆ωρικ'ς λLεις πρ0λθανMλες N Oες τ0ς Aγγλικ0ς Γλ2σσας

KΩN. KAPMIPANTZOΣΣEΛIΣ 12779:

T µιλPµε; AγγλικC R Eλληνικ%;ΘΩMAΣ HΛIOΠOYΛOΣ

ΣEΛIΣ 12784:O σταυρς 5ταν παν%ρ7αι σEµ4λστν πρ7ριστιανικ Eλληνικ KDσµ

EYAΓΓEΛOΣ MΠEHΣ

ΣEΛIΣ 12795:

T Zωγνικ Tργων κα> T MUραAΛTANH

ΣEΛIΣ 12805:T (ρ7αU δρPµα ε=ναι πανανθρ2πινΣYNENTEYVH THΣ TPAΓΩ∆OY ΠAΠAΘANAΣIOY

Π.Λ. KOYBAΛAKHΣ

O KAΛAΘOΣ TΩN AXPHΣTΩN: σελ. 12756 • OI ΓENNH-TOPEΣ TOY ΠAΓKOΣMIOY ΠOΛITIΣMOY: σελ. 12759 •AIΣIMA KAI A∆HPITA: σελ. 12769 • O AΛΛOΣ ΛOΓOΣ: σελ.

12778 • XPONIKA: σελ. 12793

MONIMEΣ ΣTHΛEΣ

Mηνια Περιδικ$Kυδαθηνα'ων 29, Πλ,κα

105 58 1Aθ2να.Tηλ3φωνα: 3223957, 9841655.

Tηλεµι;τυπς: 3314997.

•T? Γραφεα τ@ «∆» λειτυργ@ν

πρωινDς Eρες 9.30 - 14.30καθηµεριν, (καG Σ,HHατ).

•JIδρυτKς-1Iδικτ2της-1Eκδ;της-∆ιευθυντ2ς:

∆HMHTPHΣ I. ΛAMΠPOY1ALιλλ3ως - MυσNν 51

Παλαι$ Φ,ληρ.•

ΦωτστιLειθεσ'α - 1Aτελι3:PRESS LINE

M,γερ 11, 1Aθ2να, τηλ.: 5221792.1EκτυπPσεις:

Π. KOKKAΛHΣBιHλιδεσ'α:

K. KONTOΓIΩPΓOΣ•

• Tιµ2 QντιτRπυ: 1.500 δρL.• ∆ωδεκ,µηνη συνδρµ2: 14.000 δρL.• 1OργανισµNν κ.λπ.: 20.000 δρL.

• ΦιτητNν: 10.000 δρL.• 1ESωτερικ@: 80 δλλ. HΠA.• JH συνδρµK καταH,λλεται

κατ? τKν Tγγραφ2.• JH συνδρµK QνανεPνεται

αUτµ,τως µετ? τKν λ2Sη τ@12µ2νυ. ∆ιακπK τVς συνδρµVς

γ'νεται µ;νν κατ;πιντηλεφων2µατς τ@ Tνδιαφερµ3νυ.

•∆IAΦHMIΣEIΣ

∆EN ∆HMOΣIEYONTAI•

T? Lειρ;γραφα δDν Tπιστρ3φνται.•

WOλες X συνεργασ'ες καG τ?ταLυδρµικ? TµH,σµατα στK διεRθυνση:∆HM. I. ΛAMΠPOY, MυσNν 51

175 62, Π. Φ,ληρ, 1Aθ2να.•

Παρακαλ@νται X συνδρµητDςπY Qλλ,Zυν διεRθυνση, ν? τ$γνωστπι@ν στ$ περιδικ;.

•1Eπιτρ3πεται [ Qναδηµσ'ευσηκειµ3νων τ@ «∆», µD τKν πρϋ-

π;θεση ]τι θ? Qναφ3ρεται ρητNς[ πηγ2 τυς.

∆IA∆IKTYO («Internet»):http://www.davlos.gr

)Hλεκτρ-νικ0 )Aλληλ-γραφ5α:davlos@otenet.gr

TOMOΣ IZ´ • APIΘMOΣ TEYXOYΣ 204 • ∆EKEMBPIOΣ 1998

ΣTO TEYXOΣ AYTO:

O Aνατλτης π πρινει τ δνδρ

T Σµπαν ατδηµιυργεται πνττε, διαλεπτως κα ατε-

ελσσεται; " #νας «δηµιυργς» &κτς Σµπαντς πρϋπ(ρε ατ)

κα τ «*πλασε» &φ’ -πα &κ τ) µηδεν.ς; /Aπ τ1ν πντηση στ

&ρ2τηµα ατ., π3 πασ4λ)σε τν 5νθρωπ π τ7 πανρ4αια

4ρ.νια, ε8τε λγικ7 (:Eλληνικ1 κσµλγα τ(ς πρκατακλυσµιαας

«Θεγνας» – > :Hσδς δ@ν εAναι > συγγραφBας της λλ7 Cπλς

&κδ.της της – " τDν µετBπειτα συστηµατικDν :EλλEνων φιλσ.φων)

ε8τε πκαλυπτικ (/Aνατλικ7 θελγικ7 συστEµατα GασιH.µενα

στ1ν πστη) κα συνε4Hει ν7 πασ4λI( τ1 σγ4ρνη &πιστEµη τ(ς

κσµλγας (Gλ. 5ρθρ «OL MδBες τ) XDκιν γι7 τ1 γBννηση τ) Σ-

µπαντς», «∆αυλ.ς», τ. 203, σ. 12719) &αρτDνται πλεστες Vσες κα-

ταστσεις στ1ν τµικ1 Hω1 κα τ1ν Lστρα τ) νθρ2πυ, π3 κα-

λπτυν Vλυς τ3ς τµες τυς, π τ1ν ψυ4λγα τυ κα τ1 συ-

µπεριφρ τυ µB4ρι τν πλιτισµ κα τ1ν πλιτικE. ∆@ν µπρ)µε

ν7 &πεκταθ)µε µ’ #να µικρ σ4.λι, Vπως εAναι τ παρ.ν, σ@ ν-

λυση τ) σηµευ ατ), θ7 σηµει2συµε CπλDς τ1ν αταπ.δεικτη

παρατEρηση Vτι > 5νθρωπς π3 πεθεται Vτι εAναι δηµιργηµα-

γBννηµα κπιυ &ωσυµπαντικ) δηµιυργ) (Πατ1ρ → YLς) λει-

τυργε τελεως διαφρετικ7 Zς ψυ4πνευµατικ [ν π τν 5νθρω-

π π3 θεωρε Vτι εAναι λειτυργικ1 συνBπεια \νς ατδηµιυρ-

γµενυ κα συνε4Dς ατεελισσ.µενυ Σµπαντς.

/Aλλ7 στ παρν ρθρδι ] πρGληµατικE µας δ@ν εAναι κσµ-

λγικE. EAναι πλιτισµικ1 – πλιτικE: Πι.ν τπν νθρ2πυ π

τ3ς δ πραναφερθBντες «πρτιµ)µε» κα «&γκρνυµε». Nεται

µBσα στ1ν πρεα τ) Lστρικ) γγνεσθαι ] συνπαρη κα συ-

µπ.ρευση κα τDν δ; " ] `παρη τ) \νς πκλεει τ1ν `παρη

τ) 5λλυ; Πι Cπλa: :H τση τ(ς λγικ(ς –&πιστηµνικ(ς *ρευνας

κα πρσεγγσεως τ(ς πραγµατικ.τητας, πλτως φυσιλγικ1

στν 5νθρωπ («5νθρωπς φσει bρBγεται τ) εMδBναι»: /AρισττB-

λης), κα ] τση τ(ς πστεως " πκαλψεως δ@ν µπρε παρ7 ν7 δια-

τηρ)ν µετα τυς κατσταση &µπ.λεµη κα λληλεντωτικE; "

εAναι δυνατ1 ] παρλληλη εMρηνικE τυς πρεα;

∆υστυ4Dς ] :Iστρα διδσκει, Vτι &π µακρ7ν σειρ7ν αM2νων ]

δετερη τση, τ(ς πστεως κα τ(ς πκαλψεως, συµπεριφBρθηκε

&ντωτικ7 κα 4ωρς καµµα διαλλακτικ.τητα *ναντι τ(ς πρ2της,

τ(ς λγικ(ς - πδεικτικ(ς πρσεγγσεως τ(ς πραγµατικ.τητας,

&νdD ] δετερη πυθεν7 δ@ν µαρτυρεται Vτι νBπτυε συγκεκριµBνη

&πιθετικE - πλεµικ1 συµπεριφρ7 *ναντι τ(ς πρ2της. T γεγνς

ατ., µλν.τι εAναι µα «σταθερ» τ(ς :Iστρας κα Gσει ατ)

\ρµηνενται σ@ Gθς πλεστες, eν [4ι Vλες L &κφνσεις τ) γνω-

στ) σ’ &µaς Lστρικ) γγνεσθαι, δ@ν *4ει δυστυ4Dς ναδει4θ( κα

συνειδητπιηθ( &παρκDς π τ1ν ∆αν.ηση λλ7 κα τ1ν Φιλσ-

φα τ(ς :Iστρας κα τ) Πλιτισµ). gEτσι περιριH.µαστε CπλDς

ν7 GλBπυµε κπια δBνδρα (φανατισµ.ς, &υσιασµ.ς, θεκρατα,

µαHισµ.ς, σκταδισµ.ς, µεσαιωνισµς κ.λπ.), λλ7 τ τερστι δ-

σς, π3 εAναι ] /A-λγα (Zς µE-Λ.γς), παραµBνει .ρατ " νε-

πωτ.

∆@ν πρ.κειται &δD ν7 διατυπ2συµε «πρτµηση» " «*γκριση» τ(ς

µιaς &κ τDν δ ατDν Gασικωττων ντιλEψεων τ(ς Hω(ς λλ7 κα

iευµτων τ(ς :Iστρας. ∆ι.τι µι7 τBτια διατπωση θ7 µaς Zδη-

γ)σε ατµτως στ1ν 5ρνηση ατ) κριGDς π3 jπκρπτεται

Zς κεντρικ1 MδBα τ(ς συλλγιστικ(ς π3 ναπτσσεται στ ρθρδι

ατ.: Vτι ] «φσει [ρεις» LυδEπτε ντικειµBνυ (τ) εMδBναι "

τ) πιστεειν) εAναι Zς φαιν.µεν Lερ1 κα παραGαστη jπκειµε-

νικ1 κατσταση \νς \κστυ νθρ2πυ. :H εMς θνατν καταδκη

κα ] Mδελγικ1 δλφνα τ) \νς &κ τDν δ Mσδυναµε µ@

«`Gριν», δηλ. µ@ Gιασµ τ(ς νθρ2πινης φσεως. Θ7 τελει2συµε

Vµως µ@ τ1ν jπγρµµιση τ) γεγν.τς Vτι > πραι2νις διωγµς

τ) Λ.γυ π τ gA-λγ εAναι γι7 τ3ς *4ντες πµυHEσει τ µE-

νυµα τ(ς :Iστρας (µ@ πι συγκεκριµBνη διατπωση: > συνε4ιH.µε-

νς #ως σEµερα κατατρεγµς τ(ς διεθν)ς \λληνικ.τητας π τν

&υσιασµ.) κτι νλγ µ@ τ1ν πρη π3 περιγρφεται στ1ν

λαϊκ1 θυµσφα τ) «N7σρ-&λ-Nτν X.τHα», Vπυ > /Aνατλτικς

ατς τπς πρινHει τ δBνδρ, πνω στ >π *4ει νεG(. ∆ι.τι,

5ν επBρασε τ στδι τ) κτEνυς κα 5ν &ακλυθI( #ως σEµερα

] νθρωπ.τητα ν7 στBκIη στρικ κα πλιτιστικ [ρθια, ατ τ

bφελει στν Λ.γ – κα µ.ν σ’ ατ.ν.

∆.I.Λ.

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 1998 12737

Kριε Λµπρυ,Στ! τε"#ς 202 τ" «∆αυλ"» ( κ. Σταµ.

*Aσπι-της σ#λι/ντας σ1 2πιστλ3 τυ τ4νµελτη τυ π5 6φρ89 στ: πλ;α π5 6πεικν<-/νται στ4ν τι#γραφ<α τ" *Aκρωτηρ<υ τ@ςΘ3ρας («∆αυλCς», τ. 173) 6ναφρει: «α) T7 κυ-πι7 δ@ν εAναι σπαστ7 κα δ@ν πτελ)νται πκθετ κα >ριH.ντι µBρς. G) :O Cρµς τ) 5νωµBρυς δ@ν εAναι διπλς κα στερεται “ντHας”.γ) T7 πλα δ@ν *4υν Lστα κα πανι, δι.τι*4υν κωπηλτες».

EGµαι σ<γυρς πHς ( κ. *Aσπι-της Iτε εGδεIτε µελτησε τ! σνλ τKν πλ<ων τ@ς τι#-γραφ<ας. Γιατ<, 2:ν πργµατι τ! εG#ε κνει, θ:εG#ε διαπιστ-σει τ: NO@ς: Στ4ν τι#γραφ<αεGναι /ωγραφισµνα 2ννα σκφη. *Aπ! αPτ:δ εGναι κωπ3λατα. T! Rνα διαθτει δ κω-πηλτες καS τ! Tλλ πντε· τ!ν πηδαλι"# καS

τ!ν κυερν3τη. VYπρ#ει Rνα XστιφCρ µ1 6νηρ-τηµνα Xστ<α, π5 δ1ν διαθτει κυπι: καS π-λεµικ! Yµλ, µ1 /ωγραφισµνα ZκτH περιστ-ρια στ4ν καρ<να τυ. T: [πCλιπα ROι πλ;α«πρλλυν» αPτ: τ: «παρOενα σπαστ: κυ-πι».

Στ4ν Pσ<α \ τι#γραφ<α παρυσι/ει τρε;ςδιαφρετικ5ς τπυς σκαφKν· κωπηλτων,XστιφCρων καS «µη#ανκιν3των» (]σ καS TναPτ! µ9ς σκρη!). VH πρϊστρικ4 «αPτµατ-πιητικ4» εGναι λγικ! ν: µ9ς 2Oαφν</η, ]ταν«6δικαιλγ3τως πρλλει 2µπρCς µας πρ!bHρωνς», τρπντας τ: «\ρωνικ:» σ1 εcρωνικ:σ#Cλια. KατανK 6πλτως τ! «σ!κ» τKν «µε-ταιµη#ανικ@ς καS πρτεσταντικ@ς 6ντιλ3ψε-ως» τε#νγνωστKν, µ1 τ4ν 2µφνιση ZδντωτKντρ#Kν σ1 νµ<σµατα τKν ΣελευκιδKν e στ!ν«6στρλ τKν *Aντικυθ3ρων» e στ4ν 6ν<-

EΠIΛOΓH EΠIΣTOΛΩN ANAΓNΩΣTΩN

H τε)νλγα τ+ν παναρ)αων κυκλαδικ+ν πλων

.Yπυλη πρπαγ0νδα σ1 2θ+α 4ντυπαKριε διευθυντ,Στ τε)4ς ΣεπτεµGρυ 1998 \νς ατκινητιστικ) περιδικ) δηµσιετηκε 5ρθρ τ) L.

J. K. Setright, στ >π jπ(ραν τ7 \(ς &κπληκτικ7 σηµεα:1. MιλDντας γι7 τ σ(µα τ(ς «Mπρστλ», τ φτερωτ 5λγ, > L.S. *κανε ναφρ7 στν «ΠE-

γασ» κα τν σ4ετικ :Eλληνικ µ)θ. M.ν π3 ] λBη «Π6γασς» κατ7 τν L.S. πρBρ4ε-ται π τ7 \Gραϊκ7 pega+sus, Vπυ τ πρ.σφυµα «pega» δηλ ναφυ.µεν πρϊν µιaς Gαι-ης σγκρυσης κα τ «sus» 5λγ.

2. MιλDντας γι7 τ σ(µα τ(ς «gAλφα - PµB» νBφερε Vτι τ κυλυριασµBν φδι (µBρςτ) σEµατς τ(ς \ταιρεας ατ(ς) π3 συνδεει τν /Aσκληπι σ@ πεικνσεις, εAναι κι ατ\Gραϊκ ε8δωλ, π3 &νθρρυνε τ3ς :EGραυς ν7 σ4ληθ)ν µ@ τν Παρδεισ.

∆@ν γνωρHω τ1ν κριG( Mδι.τητα κα καταγωγ1 τ) L.S: Vσα &πικαλεται rραγε στηρH-νται σ@ διασταυρωµBνα &πιστηµνικ7 πρσµατα, πδεκτ7 παγκσµως " πτελ)ν πρσω-πικ@ς εMκασες τυ; gAς Gλυµε µα τη στ7 πργµατα:

1. Kατ7 τν µ)θ > ΠερσBας σκτ2νει τ1 MBδυσα. /Aπ τ αsµα της επετγεται #να 5λ-γ. /Eπειδ1 τ συµG7ν λαµGνει 42ρα κντ7 στς πηγ@ς (π τ ρ(µα π6γνυµι = µπEγω, καρ-φ2νω, στερε2νω, πρσηλ2νω) τ) /Ωκεαν), τ 5λγ bνµHεται Π6γασς. MεταγενBστερα

#νευση τ" µη#ανισµ" τ@ς «περιστερ9ς» τ"*Aρ#τα, δυCµιση #ιλιδες Yτη πρSν τ!ν σ#εδια-σµ! 6εριστρ<λων... Θ: σ9ς παρακαλσω π-ντως πρ!ς #ριν τ" σκεπτµνυ 6ναγνωστι-κ" σας κιν" ν: δηµσιεσετε τ5ς τρε;ς τ-πυς πλ<ων τ@ς θηραϊκ@ς τι#γραφ<ας. (Σ.σ.:VH τι#γραφ<α Y#ει δηµσιευθ@ στ4ν Yρευνατ" κ. Π. K., «∆αυλCς», τ. 173).

M1 τ4ν εPκαιρ<α αPτ4 θ: eθελα ν: 2νηµερ--σω τ5ς 6ναγνKστες τ" «∆αυλ"» πHς \ τι-#γραφ<α τ@ς Θ3ρας 6ναπαριστ89 «νεκρικ4 τε-λετ4 µεταφρ9ς ασιλικ@ς σρ"» γι: 2νταφια-σµ! (στ4ν ν@σ Kερε<α - Kρ, 6νατλικ: τ@ςNOυ: τ! νησS αPτ! 6πτελ"σε κεντφι τKνiπαντα#" ασιλων τ" τCτε γνωστ" καS π-λιτισµνυ κCσµυ).

NOιι jσαν X κατασκευαστ1ς τKν πυραµ<-δων τ@ς Γκ</α e Γ@ς Z9 (Γ@ τ" Z9). KαS \ µυ-στικ4 αPτ4 Zνµασ<α πρσεπισηµα<νει τ! lρςκαS τ! σπς τ" Z9 (∆ιCς κατ: τ!ν Σρι Φε-ρεκδη, διδσκαλ τ" ΠυθαγCρυ) στ4ν NO.NOις jταν καS ( 2π-νυµς 6ρ#ιτκτων \γεµHντ@ς Mεγλης Πυραµ<δας XBψ («APτ!ς π5 εGδετ! #ς») n Kφυ (πρσδιριστικ! τ@ς κατα-γωγ@ς τυ 6π! τ!ν Kωφ!ν λιµνα τ@ς NOυ).KαS φυσικ: X πυραµ<δες τ@ς Γκ</α cκδµ3-θηκαν τ4ν πρωτδυναστειακ4 περ<δ, περS τ!

2700 καS 2500, 2πS δυναστε<ας pϊτKν (e Nα-OϊτKν = λιθOCων).

T: µη#ανκ<νητα πλ;α 2κε<νης τ@ς 2π#@ςκατασκευ/νταν στ! «Nα.ρειν» τ@ς Σρυ,λιµνα τ" ΠσειδKνς. *Oνµ/νταν «πλλα-ντες» καS πρσνµ/νταν «γργ.νες» (γρ-γκ<νητα) e «σειρ@νες»· [πδηλ-νντας ]τιjσαν «σειριακ:» σκφη, Yργα δηλαδ4 Συρ<ωνναυπηγKν.

Γν3σιι 6πCγνι τKν «Συρ<ων» 2θεωρ"ντX ασιλε;ς τKν MακεδCνων. M1 2µλ3µατα τ5ςZκτκτινυς, δωδεκκτινυς καS δεκαεOκτι-νυς sλιυς. Σµλα π5 φρυν καS τ: µη#α-νκ<νητα πλ;α τ@ς θηραϊκ@ς τι#γραφ<ας,[πδηλ-νντας «πυO;δες» (lργανα πληγ3σε-ως). Γι: τ"τ µυθλγε;ται ( Mγας *AλOαν-δρς 6δελφ!ς τ@ς «σειρ@νς».

Γι: ν: γ<ν^η 6ντιληπτ4 \ τρπ4 τ@ς γραφ@ς(Συρη – Σρς – Σρ-ρ-ς – Σερ-ι-ς καS Σει-ρEν), πρπει ν: κατανηθ^@ \ φωνητικ4 6πCδ-ση τKν cδεγραµµτων n Xεργραµµτων (κω-δικπιηµνυ λCγυ) σ1 σ#ση µ1 τ: Xστρικ:καS 6ρ#αιγνωστικ: στι#ε;α.

*Aπ! τ5ς 2µαθνντες µελετητ1ς 6O</ει ν:πρσε#θ"ν X Yννιες: :Hσδς – EMσδς –AMσδς, `ψς - 8ψς, φς - )φς, v)θς -vνθς κ.λπ. στ! «Mγα ΛεOικ!ν τ@ς VEλλη-

> wππς ατς παρυσιHεται Zς φτερωτς κα Lππεντας ατν τν φτερωτ wππ > Bελλε-ρεφ.ντης φνεει τ1ν Xµαιρα, π τ1ν >πλ( τυ δ@ νBGλυσε τ `δωρ τ(ς :IππκρEνης στν:EλικDνα. :O ΠEγασς δηλαδ1 εAναι π.λυτα κι ναπ.σπαστα &νταγµBνς σ@ µαν >λ.κληρηµυθλγικ1 πλκE, σ@ µαν πρϊστρικ1 µαρτυρα συνB4ειας. :Yπρ4ει πλEρης &τυµλγικ1εκρνεια κα κλυθα µυθικ(ς πλκ(ς. Στ1ν \Gραϊκ1 δασα δ@ν Lκανπιεται καµµι7ντστι4η συνθEκη: πι yταν ] Gαιη σγκρυση; τ στι4εα διασd2Hνται γι’ ατ τ 5λ-γ; *τσι εκρφωτα γνεται λ.γς γι7 #να τBτι 5λγ 4ωρς τ7 πDς, π.τε, γιατ, π) κα τκλθησε;

/E 5λλυ τ 5λγ καταλαµGνει &B4υσα θBση στν :Eλληνικ µ)θ κα :Iστρα: N7 θυ-µηθ)µε τν ∆ρει zIππ, τ3ς :IππκBνταυρυς, τν vνθ τ) /A4ιλλBα µ@ τς µαντικ@ςLκαν.τητες, τ3ς :Iππκανθρυς τDν κωµικDν πιητDν, τν Bυκεφλα τ) /AλBανδρυ, τ1διακ.σµηση ετωµτων, γγεων κ.λπ. T ντστι4 jπρ4ει στ1ν \Gραϊκ1 µυθλγα καLστρα; EAναι δυνατν µι7 εκρBµαστη, .ριστη, τυ4ρπαστη \Gραϊκ1 &τυµλ.γηση ν7 ντι-παρατα4θI( κα ν7 &πικρατEσIη πBναντι σ’ #να δυσαρθµητ σνλ &παρκDς συνυφασµBνωνκα µ@ Lστρικ πυρ(να \λληνικDν µθων, π3 τεκµηριωµBνα jπακυν στς *λλγες δια-πλκ@ς τ(ς γλ2σσας κα καταδεικνυν στ1ν λληγρα τυς µηνµατα κα MδBες; EAναι δυνατ.νν7 θεωρEσυµε jπλειπ.µενη τ1ν \λληνικ1 Lστρα κα τB4νη, πλEρη π ναφρ@ς κι φιε-

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 1998 12739

Kριε διευθυντ,Mετ: τ! πρας µι9ς διαλOε-ς τυ εcς τ!

VEλληνικ! Kλλγιν τ" Λνδ<νυ ( καθη-γητ4ς κ. Γ. Mπαµπινι-της 2δ#θη σειρ:ν 2ρω-τ3σεων 6π! Rνα 6κρατ3ρι τ! (π;ν ναS µ1νγν-µην εG#ε, 6λλ’ \ πρσωπικCτης τ" καθηγη-τ" δ1ν 2πτρεψε εcς Xκαν!ν 6ριθµ!ν 6κρατKνν: δε<Oυν τ! 6παιτµεν σθνς.

ΠρKτν, εcς 2ρ-τησιν καS παρατ3ρησιν περSπρελεσεως τ" ZνCµατς τ" Λνδ<νυ ( κ. Γ.Mπ. «κατακρεργησε» τ! κ"ρς τ" λεOικ-γρφυ Στεφνυ, µ1 τ4ν 6πντησιν ]τι «δ1νεGναι 6OιCπιστς πηγ3»! Ψυ#λγικ: ε[ρθη(λφνερα πρ! διλ3µµατς, 6λλ: ( τρCπς6παντ3σεως jταν ττις π5 δ1ν «Yπαιρνε συ-/3τησιν».

∆ετερν, εcς παρατ3ρησιν δι: τ4ν πλλα-πλ@ν #ρ@σιν τ@ς λOεως «λBγω» καS τ’ αPτ@ς πα-

ργωγα καS τ4ν 6κσιαν φθρ:ν π5 2πιφ-ρει, λCγvω τ@ς 6ντικαταστσεως τKν 6ντιπαρα-τιθεµνων λOεων, [πεστ3ριOε ]τι αPτ! δε<#νει«πλ"τν καS l#ι πτ-#ευσιν τ@ς γλ-σσας»! T!εIλγν 2ρ-τηµα εGναι, µετ’ 6π! πCσν #ρνικ!νδιστηµα \ καινργια Nλληνικ4 θ: Yλθ^η, µ16πκλεισµ! τKν λOεων π5 Y#υν 6ντικατα-σταθ@ 6π! τSς παραφθρ1ς τKν 2ννιKν τ" «λ-γω», «λγεις», «λγει» κ.τλ. ∆1ν εGναι καθCλυ6π<θανν τ: γλαφυρ: διηγ3µατα τ" 6O#αστυN<κυ TσιφCρυ «T7 Παιδι7 τ(ς Πιτσας» ν:γ<νυν τ! 2γκCλπιν τ" κ. Mπαµπινι-τη δι:τ4ν καινργια παραφθρ: τ@ς 6λCγιστης ∆η-µτικ@ς.

Tρ<τν, εcς παρατ3ρησιν περS τ" πλυτνι-κ", ]τι ( «#ρωµατισµCς» τ@ς πρσvωδ<ας τ@ςVEλληνικ@ς γλ-σσης διεσ-θη καS 2Oακλυθε;ν: [πρ#^η µσα εcς τ3ν [µνvωδ<αν τ@ς *Eκκλη-

ρ2σεις στ1 µρφ1 τ) wππυ κα τ1 συνπαρE τυ µ@ τν 5νθρωπ, µιaς µετBωρης, νεδαφικ(ς\Gραϊκ(ς &τυµλ.γησης;

ΠρσBτε κα κτι 5λλ: jπρ4ει κα ] λBη ππσ9ας (;ππς+σ9ας) κα ππσ9ς (;ππς+σ9-ς), π3 σηµανει > >δηγDν, > διεγερων wππυς. T δετερ συνθετικ παργεται π τ i(µασεω (=&λανω, κυνηγD, &ακντHω, γνµαι αMτα ν7 ναπηδEσIη κτι, &κτινσσµαι), &κ τ)>πυ &κτς τDν παραπνω «σ.ας» κα «σ.ς» #λκεται κα τ σ@ς π3 σηµανει >ρµE, σφ-δρ.της. Aν "θελε ν7 παIη κανες, θ7 µπρ)σε ν7 πI( στν L.S. Vτι τ \Gραϊκ. τυ «sus» δ@νεAναι παρ7 τ \λληνικ. «σ)ς», µ@ τ >π jπρ4ει κα &ννιλγικ1 συνφεια. /Aλλ7 5ς πα-ραµενυµε σGαρ.

2. :O /Aσκληπις yταν γυις τ) /Aπ.λλωνα κα τ(ς Kρωνδας. :H Kρωνδα, 5ν κα *γκυςπ τν θε., π(γε ν7 παντρευτI( τν gIσ4υ. zEνας κ.ρακας µεταφBρει τ νB στν /Aπ.λλωνα·θυµωµBνς ατ.ς, καταριBται τν κ.ρακα, µι7 κα τ) µαρισε τ1ν καρδι, ν7 µαυρσIη κι ατςγι7 πντα, σκτ2νει τν gIσ4υ κα GHει τ1ν /AρτBµιδα ν7 τBψIη τ1ν Kρωνδα, λγ πρν καI(Vµως στ1ν πυρ7 τ 5ψυ4 κρµ τ(ς Kρωνδας, > /Aπ.λλωνας µετανι2νει κα CρπHει τγBννητ π τ7 σπλγ4να της κα τ παραδδει στν σφ KBνταυρ Xερωνα, στ ΠEλι. :O/Aσκληπις µαθανει π τν Xερωνα τ1ν θεραπεα σθενειDν κα πληγDν, τ7 .ρκια, τ7 G.-τανα, τς 4ειρυργικ@ς &πεµGσεις.

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812740

O «εAδικB» καB τ πρ9Cληµα DπιCιEσεως τFς EλληνικFς

νικ@ς» τKν Λ<ντελλ - ΣκCττ. bOπως 2π<σης ( συ-γκρητισµ!ς τKν 2ννιKν σ1 εPρωπαϊκ1ς καS 6να-τλικ1ς γλKσσες. KαS cδια<τερα Nλληνικ: - σαν-σκριτικ: (Σε<ρις - Σρις - Σριας: bHλις).

Γι: ]λα αPτ: καS πλλ: Tλλα X 2νδιαφερC-µενι σντµα θ: µπρ"ν ν: πληρφρηθ"ν

6π! τ! ιλ< µυ, π5 πρCκειται ν: κυκλφ-ρ3σ^η, µ1 τ<τλ «Πρϊστρικ1 Nαυπηγικ1 Tε-4νλγα τDν KυκλαδιτDν».

∆ιατελK φιλικ:µ1 σεασµ! καS τιµ4

Πασ)0λης Kαρακατσ0νης

:O µ)θς εAναι &κπληκτικ.ς. KρGει τερστια σπυδαι.τητα γι7 τς πανρ4αιες γν2σεις τ)λα) µας κα γι7 τ &ππεδ. τυ, 4ιλιετες πρν φαν)ν στ Lστρικ πρσκEνι διφρα 5λλαφλα. T.σ πλ3 &ελ4θηκε > /Aσκληπις Zς γιατρ.ς, π3 πρσBγγισε κι ατ1ν τ1ν νστα-ση τDν νεκρDν. ΘρυGηµBνς π τ1ν `Gριν > ∆ας i4νει νεκρ µ@ στρπελBκι τν /Aσκλη-πι.. /Aπ πκρα κι γανκτηση > /Aπ.λλων σκτ2νει τ3ς τρες Kκλωπες, γυι3ς τ) ∆α.

Aτ1 εAναι ] σηµαντικ2τερη παραλλαγ1 σ4ετικ7 µ@ τν /Aσκληπι.. Στ1ν σα > /Aσκλη-πις εAναι ] Mατρικ1 δισταση τ) /Aπ.λλωνα. :Ως κ.ρες τ) /Aσκληπι) ναφBρνται ] :Yγι-εα, ] /Iασ2, ] /Aκεσ κα ] Πανκεια, γυνακα τυ ] /Hπι.νη (=νακφιση). OL γυι τυMα4ων κα Πδαλερις jπ(ραν γιατρ στν Tρωικ π.λεµ.

∆@ν µπρ)µε &δD ν7 πρ4ωρEσυµε στ1ν νλυση τ) µθυ. Παρατηρ)µε µ.ν τ τε-ρστι Gθς τυ, τ1ν δι4υσE τυ σ@ 5πειρυς τµες κα πτυ4Bς, τ1 σνδεσE τυ µ@ πραγµα-τικ γεγν.τα. OL µ)θι εAναι σπBρµατα πδυναµωµBνης Lστρας. :O Tρωικς π.λεµς κατ7τ7 συµGατικ7 τπθετεται στ7 1300-1200 π.X., µ@ τς νε2τερες κι κριGες θετικ@ς πρσεγγ-σεις πρν τ 3000 π.X. :O /Aσκληπις σ7ν MδBα κα σµGλ 4νεται στ7 Gθη τDν αM2νων. :Hδλφνα τυ π τν ∆α jπκρπτει &νδε4µBνως τ1ν νθρ2πινη δισταση τ) /Aσκληπι),π3 σ3ν τdD 4ρ.νdω θεπιEθηκε γι7 τ1ν τερστια συµGλE τυ στ1ν νθρ2πινη εηµερα.Mιλaµε δηλαδ1 γι7 #ναν (δ@ν θrταν GBGαια #νας, θ7 jπ(ρ4αν κι 5λλι, ~σσνες 8σως ατ))

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 1998 12741

H πρτµH τ@ ∆αυBδ σ1 κατ0στηµα τFς Bεργνας

*Aγαπητ «∆αυλ», Θλω ν: 6παντ3σω στ!ν 6ναγν-στη σας κ.

σ<ας (αPτ! εGναι 6ληθς) ( καθηγητ4ς wς«εcδικ!ς» 6πκλεισε µ1 6διαλλαO<αν 2νδε#Cµε-νν αPτ@ς τ@ς 6ληθε<ας. Bλπετε, 2:ν αPτ! τ!λωµεν wς σιν καS 2Oετσωµε τ! «#ρωµα-τικ!ν» µρς τ@ς πρσvωδ<ας τ@ς γλ-σσης, τCτετ! σφλµα τ@ς 6πλ@ς τ" τνισµ" θ:2κλη κραυγ4ν µεγλην, Xκαν4ν ν: καταπν<Oητ4ν 2πιπλαιCτητα τ" κ. Mπαµπινι-τη. (VΩςTνθρωπς δ1ν εGναι δυνατ!ν ν: 6ντO^η διλ-γν, διCτι µCνν µ1 µνCλγν δναται ν: 2πι-ληθ^@).

∆ιανµε µ<αν 2π#4ν κατ: τ4ν (π<αν \ *Iα-πων<α 2πανδρ-νει τ! δυναµικCν της µ1 κλασσι-κ5ς φιλCλγυς 6π! ]λν τ!ν κCσµν, l#ι διC-τι Y#ει 6γπην πρ!ς τ: Nλληνικ: γρµµατα,6λλ: διCτι 6νερεν ]τι \ VOµηρικ4 διλεκτςεGναι \ καλλ<στη γλKσσα δι: τ!ν πργραµµατι-σµ!ν τKν λεκτρνικKν [πλγιστKν τ" µλ-λντς. M’ αPτ4ν τ4ν παρατ3ρησιν νµ</ω, ]τι\ /3τησις καθηγητKν δι: τ4ν διδα#4ν τKν6ρ#α<ων κατ: τ: NπCµενα #ρCνια εGναι δυνατ!νν: πρλεφθ@ ]τι θ: [περκαλυφθ@ 6π! τ! 6νερ-

#Cµεν δυναµικ!ν τ@ς |Aπω *Aνατλ@ς.ΛCγvω µακρ9ς 6πυσ<ας µυ εcς τ! 2Oωτερικ!ν

αX 6λλαγαS εcς τ! γλωσσικ!ν 2πφεραν µεγαλ-τερν πCνν καS δς εcς 2µ1 πρσωπικ, ]ταν2συνειδητπ<ησα 6ργ: τ! µγεθς τ@ς δλι-φθρ9ς. bOλι X εcδικS Y#υν Tγνιαν τ@ςπραγµατικCτητς τ@ς παρσης VEλληνικ@ς καSκατ’ 2πκτασιν τ@ς 6ρ#α<ας. APτS X λ<γι εcδι-κS εGναι \ δυναµ;τις εcς τ: θεµλια τ" VEλλη-νισµ". *Eµε;ς θ: jτ εIλγν ν: συσπειρω-θ"µε 2ναντ<ν τ" [πρ#ντς καS 2πεκτειν-µνυ κινδνυ. VΩς πραγµατικS bEλληνεςPδεµ<αν #ρε<αν Y#µεν 6π! ττιυς «εcδικς».VΩς bEλληνες Y#µε τ! πρτρηµα ν: συσπειρω-ν-µεθα 2ν ρ8α κινδνυ δι: τ4ν πρσπισιν τ"µεγ<στυ 6γαθ", τ@ς VEλλδς µας, π5 θ:[πρ#^η, 2φ’ ]σν \ γλKσσ της θ: διαιων</^ητ4ν Xστρ<αν της.

Mετ: τιµ@ςEJ0γγελς Aρκς

Ph. D., Λνδ;νν, VHνωµνν Bασ<λειν

&κπληκτικ σφ., &πιστEµνα, π3 δρa κπυ πρν τ 3000 π.X. T7 /Aσκληπιεα κατακλHυντν :Eλλαδικ 4Dρ. Aτ τ(ς /Eπιδαρυ καθσταται λαµπρ.τατ, &αρετ, δηµφιλBστατ./Aπ τ 291 π.X. ] λατρεα τυ µεταφBρεται κα στ1 P2µη Zς Aesculapius. :H κλασσικ1 τB4νηφθνει ν7 τν παρµισIη µ@ τν ∆α. T.σ &σταται τ γ.ητρ κα ] φEµη τ) /Aσκληπι),π3 – πρσBτε – παρσταται µ@ Gακτηρα, &π τ(ς >πας \λσσεται > Lερς [φις.

Στ1ν jπBρ4η, νθρωπκεντρικE, &πιστηµνικ1 \λληνικ1 κσµαντληψη δεσπ.Hει ] Φσηµ@ τς δυνµεις κα τς Mδι.τητBς της. T σµGλ τ) [φεως εAναι Lερ., &B4ν, jπBρτατ (5ςµ1ν πρ4ωρEσυµε Vµως σ@ παραπBρα νλυση, γιατ δ@ν &νδεκνυται &δD κα τ2ρα) κι αττ ]γεµνικ., δυναµικ σµGλ πρσδδεται στν /Aσκληπι..

/AπBναντι σ’ ατν τν [γκ γν2σης, σφας, µνEµης, πανρ4αιας iHας κα στερευτηςγπης πρς τν 5νθρωπ *ρ4εται > δαEς L.S. ν7 µaς µιλEσIη γι7 #να ε8δωλ τ(ς &ρEµυ!Kαλ7 π3 δ@ν ναφBρθηκε στ γνωστ κακ φιδκι τ(ς \Gραϊκ(ς «Παλαιaς ∆ιαθEκης», π3παραπλνησε τ1 4αH4αρµενη Eα!

3. Θ7 µπρ)σε > L.S. ν7 παραθBσIη τς π.ψεις τυ Zς µι7ν 5λλη &κδ4E. /Iσ4υρHεται VµωςVτι > \λληνικς µ)θς εAναι στ1ν σα κ.λυθς κα δνεις \GραϊκDν σηµεων. :H θBση τυεAναι µνµερEς, νυπ.στατη, στEρικτη. EAναι Vµως κα κτι 5λλ, 4ειρ.τερ. gAκρατς *4ει&απλωθ( τελευταα #νας ν.σις, Gρ2µικς π.λεµς &νντια σ@ κθε τι \λληνικ.. :H jπν.-

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812742

*Iωννη Λ/αρη, ( (π;ς 6νφερε σ1 2πιστλ3τυ δηµσιευθε;σα στC (τε"#ς 202 τ" «∆αυ-λ"»), πHς εGδε µσα σ1 κατστηµα 6ναµνη-στικKν εcδKν YOω 6π! τ!ν 6ρ#αιλγικ! #Kρτ@ς Bεργ<νας, ν: πωλ@ται µεταO5 τKν πρτµKντKν VEλλ3νων ασιλων µι: πρτµ4 τ" ∆α-<δ. Φα<νεται πHς ( κρις αPτ!ς δ1ν Y#ει 6σ#-ληθ@ καθCλυ µ1 τSς εcκαστικ1ς τ#νες, διαφ-ρετικ: θ: γν-ρι/ε τ! πασ<γνωστ γλυπτ! τ"Mι#α4λ *Aγγλυ «∆α<δ», τ" (π<υ κακCτε-#να 6ντ<γραφα πωλ"νται σ1 πλλ: καταστ3-µατα τυριστικKν εcδKν 6ν: τ4ν VEλλδα. Kι2πειδ3, γι: ν: κρ<νυµε, πρπει πρKτα ν: δια-κρ<νυµε, θ: πK λ<γα λCγια γι: τ4ν τ#νη τ@ς*Aναγννησης. VH 2π#4 τ@ς *Aναγννησης στ4ν*Iταλ<α – τλη τ" 14υ Rως 16υ αc. µ.X. – #α-ρακτηρ</εται 6π! τ4ν τση 6να<ωσης τ"6ρ#α<υ Nλληνικ" πλιτισµ" στSς τ#νες, στ:γρµµατα καS στSς 2πιστ@µες, Y#ντας ]µως 6φ-µι-σει τ4ν #ριστιανικ4 π<στη. OX 6ναγεννη-σιακS εcκαστικS καλλιτ#νες, 2µπτισµνι 6π!αθει: πνευµατικCτητα, 6ντλ"σαν τ: θµαττυς 6π! τ4ν µυθλγικ4 καS κλασσικ4 VEλλ-δα, 6π! τ3ν «Παλαι: ∆ιαθ3κη» καS 6π! τ4ν /ω4τ" Xριστ" καS τKν 6πστCλων. VΩς πρ!ς τ4ν6πCδση τKν Yργων τυς εG#αν υXθετ3σει τ4ννεπλατωνικ4 αcσθητικ3, τ! κλασσικ! Nλληνικ!

φς τ@ς 2Oιδαν<κευσης καθHς καS τSς τε#νικ1ςγν-σεις τKν 6ρ#α<ων VEλλ3νων δηµιυργKν. T!Yργ λιπ!ν τ" Mι#α4λ *Aγγλυ, /ωγραφικC,γλυπτικ! καS 6ρ#ιτεκτνικC, [φλγικ: 6ναφ-ρεται στ4ν 6ρ#α<α VEλλδα. Θ: παρατηρ3συ-µε στ! δι τε"#ς τ" «∆αυλ"» πHς στ! 2O--φυλλ εGναι τυπωµνς 2π<σης Rνας π<νακας τ@ς*Iταλικ@ς *Aναγννησης.

Λιπ!ν µπρε; ( ∆αSδ ν: µ4ν Y#^η σ#ση µ1τ4ν Bεργ<να, τ: τυριστικ: ]µως καταστ3µατα6ν: τ4ν VEλλδα πωλ"ν 2κτ!ς 6π! κακ: 6ντ<-γραφα τKν 6ριστυργηµατικKν 6ρ#α<ων VEλλη-νικKν 6γαλµτων καS κακ: 6ντ<γραφα τ" 6ρι-στυργηµατικ" «∆αSδ» τ" Mι#α4λ *Aγγ-λυ. Kατ: τ4 γν-µη µυ ( πρληµατισµ!ς στ!ν(π;ν θ: Yπρεπε ν: Nστιαστ"µε δ1ν εGναι τ<πωλ"ν τ: τυριστικ: καταστ3µατα, 6λλ: πιεGναι \ τ#νη π5 πρωθε;ται 2π<σηµα 6π! τSςNλληνικ1ς 6ρ#ς στ4ν σηµεριν4 VEλλδα. Παρα-τηρ3στε τ: γλυπτ: στSς πλατε;ες, παρατηρ3στεκαS τ: σγ#ρνα κτ3ρια. Θ: καταλετε τCτεπιι καS πKς εηλ-νυν τ4ν Xερ4 γ@ τ@ςVEλλδς καS πι< καS πKς πρσλλυν καS[παθµ</υν τ4ν νηµσνη τKν VEλλ3νων.

M1 φιλικ5ς #αιρετισµ5ςAλθαα ΓεωργιλK

*AπCφιτς *Aνωττης Σ#λ@ς KαλKν Tε#νKν

µευση τ) \λληνικ) πλιτισµ) &πι4ειρεται µ@ λυσσαλB λλ7 κα δ.λι τρ.π. Στ.4ς δ@νεAναι µ.ν τ :Eλληνικ Kρτς, λλ7 κα > :Eλληνισµς γενικ2τερα κα κυρως ] Mδελγατ) :Eλληνικ) Πλιτισµ).

:H \λληνικ1 σκBψη, > πλιτισµς π3 νBδειαν τ)τι L τ.πι, &µπδHει τ1ν &πBλαση τ(ςGαρGαρ.τητας. :H \λληνικ1 νθρωπκεντρικ1 κσµαντληψη συντρGει τ7 &υσιαστικ7 Mκ-νµκεντρικ7 σγ4ρνα µντBλλα. :H τB4νη, τ µBτρ Hω(ς, ] φων1 τ) πλτη παι2ννταιστ7 νεφευδαλιστικ7 &πελανντα σ4Bδια. M@ µι7 κυGBντα τ πρ.ταγµα, τ Mδανικ τ):Eλληνισµ), ] &λευθερα σκBψης κα δρσης, &µπδHει τ νεGαρGαρισµ τDν σηµερινDν Lε-ρεεταστDν, π3 θBλυν ν7 jπαγγυν τ7 πντα στ1 σκταδιστικE τυς φασα. :H jπδ-λωση τ) τ.µυ κα τDν µαHDν, ] πνερωσE τυς θ7 &πιτρBψIη κα &πιφBρIη τ1ν &πικρτη-ση τDν κυνηγDν τ) 4αλνωτυ κBρδυς σ@ Gρς κθε bµρφιaς τ(ς καθηµεριν.τητας κατ) bνερυ; EθBως GBGαια πDς ν7 ντιµετωπσυν τ1ν &πιστηµνικ1 θε2ρηση, τν κριτικ*λεγ4, τ1ν φιλσφικ1 γωνα κα &νατBνιση, τ1ν πλιτικ1 πελευθBρωση, τν καλλιτε4νικπαλµ., τ1ν θλητικ1 -µιλλα κα V,τι 5λλ συνB4ει τ1ν \λληνικ1 κσµθεωρα κα πρακτικ1 στ-ση Hω(ς; ΠDς ν7 σταθI( δπλα στ1ν *κρηη, τ ε4ελισµα τ(ς bµρφιaς, τ(ς νι.της κα τ(ς πρ-σπθειας ] MσπBδωση, > µεσαωνας; T ν7 ντιπαρατIη πBναντι στ Λ.γ, τ1ν πηση, τνγDνα ] ναλγησα;

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 1998 12743

O 2ππρσανατλισµς στHν Lπ9θεση τ@ παλιµψ6στυ

Σηµεωση «∆»:∆ηµσιευµε τ1ν &πιστλ1 τ(ς κ. A.Γ., δι.τι πργµατι τ φαιν.µεν τ(ς καλαισθησας [4ι µ.ν στν τυριστικ τµBα,λλ7 κα γενικ2τερα εAναι &κτεταµBν στ Pωµαικ. /Aλλ7 L σωστ@ς αMσθητικ@ς παρατηρEσεις της δ@ν µει2νυν δ’ &π’&λ4ιστν τ1ν πλιτικ1 κα Lστρικ1 σηµασα τDν jπψιDν π3 εA4ε διατυπ2σει Gσιµα > κ. ΛHαρης στ1ν &πιστλE τυ.

Kριε διευθυντ,bOταν Oεκ<νησε πρCσφατα ( θCρυς γι: τ!

σπνι κµµτι τ@ς πλιτιστικ@ς µας κληρν-µι9ς, δηλαδ4 γι: τ! παλ<µψηστ #ειρCγραφ µ1Yργα τ" µεγλυ *Aρ#ιµ3δυς, πρλεψα πιθ: jταν \ κατληOη καS δυστυ#Kς 2πιεαι--θηκα.

*Aντιπαρρ#µαι τ! γεγν!ς ]τι Rνα κρτςµ1 σ#ετικ: [πφερτ4 cκνµ<α δ1ν µπCρεσε ν:ρ@ τ! 6παιτµεν πσ! γι: τ4ν 6πCκτηση τ"#ειργρφυ (πσ! π5 διθεσε τελικ Rναςcδι-της) καS 2πικεντρ-νω τ! παρπνC µυ στ!]τι δ1ν Yγιναν X πρπντες #ειρισµ<. Γι: µι:6κCµη φρ: τCσ \ πλιτικ4 ]σ καS \ πνευµα-τικ4 \γεσ<α τ" τCπυ 6γνCησαν τ! φιλCτιµ καSτ4ν εPαισθησ<α τ" Nλληνικ" λα". |Aν Rνας[πυργCς, Rνας 6καδηµαϊκ!ς e Rνας πρτανιςΠανεπιστηµ<υ Yκανε Yκκληση στ! λαC µας γι:Rναν µικρ! Yραν, εGναι µαθηµατικKς αι ]τιτPλ#ιστν 800.000 bEλληνες θ: διθεταν 6π!Rνα #ιλιρικ, στε ν: συγκεντρωθ^@ τ! 6παι-

τµεν πσ! καS µλιστα σ1 «στιγµια;» #ρCν.*Aπτελε; λθς #ειρισµ! κατ: τ4 γν-µη µυ

καS τ! ]τι τSς τελευτα;ες \µρες πρSν τ4 δηµ-πρασ<α Nστιστηκε τ! 2νδιαφρν τ@ς κιν@ςγν-µης καS τ! 2νεργητικ! τ" VYπυργε<υ Π-λιτισµ" στ! γεγν!ς ]τι τ! #ειρCγραφ εGναικλεµµν. APτ! εG#ε wς 6πτλεσµα ν: γ<νη Rνας6ππρσανατλισµ!ς 6π! τ! ασικ! /ητµε-ν, δηλαδ4 τ4ν 6πCκτηση τ" #ειργρφυ. VHκαταγγελ<α µι9ς κλπ@ς, π5 Yγινε πρSν 6π! 75#ρCνια, δ1ν Y#ει νCηµα, Iτε (δηγε; σ1 Tµεσ6πτλεσµα. ∆1ν πρπει Tλλωστε ν: Oε#ν"µε,]τι ]λα τ: µυσε;α τ" κCσµυ καS Nκατντδεςcδιωτικ1ς συλλγ1ς τ" 2Oωτερικ" κσµ"νται6π! κλεµµνυς 6ρ#αιελληνικ5ς θησαυρς,π5 6πκλε<εται ν: 2παναπατρισθ"ν, 2φ’ ]σντ! 6δ<κηµα τ@ς κλπ@ς τυς Y#ει παραγραφ@.

M1 τ4ν εPκαιρ<α θλω ν: κνω µ<α συµπλ3-ρωση σ1 διφρα σ#ετικ: Tρθρα π5 γρφτη-καν αPτ!ν τ!ν καιρC. Στ! #ειρCγραφ περι#-νται 15 θεωρ3µατα τ@ς πραγµατε<ας «Περ µη-

∆ιλεαν λιπν τ3ς τρ.πυς π3 γνωρHυν καλ. Aτ3ς π3 τ3ς πηγανυν κα τ3ς&κφρHυν τ δ.λ, τ1 συκφντηση, τ1ν jπν.µευση, τ1 λιδωρα, τ1ν καπEλευση, τ1 στρB-Gλωση, τ1ν jπGθµιση, τ1ν µαρωση. zOπυ κα Vπως µπρ)ν. E8τε µ@ jπτιθBµενες &πι-στηµνικ@ς νακιν2σεις ργυρ2νητων jπαλλEλων Πανεπιστηµων, ε8τε µ@ Lστρικ@ς παρα-πιEσεις, π3 &λπHυν στ1 µBσα π τν 4ρ.ν παγωσE τυς, ε8τε µ@ «σφ(νες» κα γκρHες,µα)ρες παρεµGσεις σ@ &ντελDς 5σ4ετα κα νππτα σηµεα, Vπως, 5ς π)µε, #να 5ρθρ γι7τ7 σEµατα τDν ατκινEτων σ’ #να ατκινητιστικ περιδικ.!

∆@ν Bρω τ πιν κα τς πρθBσεις τ) L.S.. ∆@ν καταλγHω συHητητ πυλες πρθBσειςστ 5ρθρ. τυ. Mπρε ν7 πρ.κειται γι7 σγ4υση, 5γνια, ]µιµθεια, Cπλa #να λθς 4ωρςjστερGυλα. Mπρε κα [4ι. T φαιν.µεν Vµως τ(ς &πι4ερησης διGρωσης κθε τι τ):Eλληνικ), κ.µα κα σ@ &ντελDς 5σ4ετα µ@ τ1ν :Iστρα κα τ1ν TB4νη κεµενα, HητEµατα, θB-µατα πλλαπλασιHεται κα µaς καθιστa τλ4ιστν &πιφυλακτικ3ς Zς πρς τς πρθBσειςZρισµBνων κα jπ4ρεωµBνυς ν7 εσκεπHυµε τ7 ψεδη τυς κα ν7 κρνυµε τ1ν Mδελ-γα τυς. Aτ τν σκπ εA4ε κα ττη ] &πιστλE.

M@ τιµ1Γι0ννης B. Πππας

Φιλ.λγς,BαρνGας /Aττικ(ς

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812744

Kριε διευθυντ,Πρ#θ1ς διασα στSς 2φηµερ<δες ]τι τρι-

ντα Nρα;ι, π5 δλεψαν τ! 1944-45 στ! 2ργ-στσι «ΦλOγκεν» τ@ς Γερµαν<ας τ" X<τ-λερ, διεκδικ"ν 6π/ηµι-σεις, διCτι δλεψαν6ναγκαστικ: #ωρSς πληρωµ3. Σ3µερα, εGδα στSςεcδ3σεις τKν 9 µ.µ. ν: δε<#νυν κπιν Nρα;Nδµηνταεννι#ρν ν: λ^η ]τι διεδικε; δε-δυλευµνα· ν: πρ^η καS 6δλευτα. Mακρι.Kριε, εGµαι σ<γυρς πHς X τριντα αPτS θ:πληρωθ"ν στ! 6κραι (]πως X Tλλι 6π! τ4νVEλετ<α µ1 τ! #ρυσC) καS µ1 τ: καθυστερµε-να σ5ν τCκυς. T! πιστεω, γιατS αPτS εGναιNρα;ι. Aν jταν Tλλης 2θνικCτητας, θ’ 6µφ-αλλα.

Πρ!ς τ< \ 6γανκτησ3 µυ; 6ναφρµαι στ!νγραικυλισµC τKν VEλλ3νων πλιτικKν, στ4ν [π-τλεια καS στ!ν 6νθελληνισµC τυς. *EOηγ"µαι:\ #-ρα µας 6π! στι#ε;α π5 [πρ#υν δικαι-

"ται τρισεκατµµρια 6π! τ4ν Γερµαν<α (6π-/ηµι-σεις) καS κανεSς 6π’ αPτ5ς δ1ν 6ναφρειτ<πτα, κανεSς δ1ν νι/εται, τ4ν στιγµ4 µλισταπ5 \ #-ρα #ρωστει NO@ντα τCσα τρισεκατµ-µρια. Γιατ<;

Σ9ς δια/ω, σ9ς πιστεω καS λπντας τ!2νδιαφρν σας, τ!ν πCν σας καS τ4ν 6γπησας γι: τ4ν πατρ<δα µας καS 2πειδ4 νι-θω κι2γH τ! δι, γι’ αPτ! 6πευθνµαι σ1 σ9ς.

Γνωρ</ντας ]τι ( #ρCνς σας εGναι πλτι-µς δ1ν θ: σ9ς κυρσω Tλλ. Πρσπθει µυεGναι \ 6φπνιση τ" Nλληνικ" στι#ε<υ 2δK.Πνω γι: τ4ν πατρ<δα µυ, π5 στερ3θηκα γι:τριαντανα (λCκληρα #ρCνια καS τ4ν #α<ρνταιTλλι.

Mετ’ 2κτιµ3σεωςM0νς Aν0σης

Mελρνη, Bικτ., APστραλ<α

H 2διαφρα τ+ν Aθυν9ντων γι τBς γερµανικ1ς 2πηµιEσεις

4ανικDν θεωρηµτων πρς /EρατσθBνη *φ-δς», 6ρκετ! µρς τ@ς πραγµατε<ας «Περ \λ-κων» καS µρη τKν πραγµατειKν «Περ σφαραςκα κυλνδρυ», «Kκλυ µBτρησις», «/O4υµB-νων», «/EπιπBδων MσρρπιDν» καS «Στµ4ιν».bOλα τ: παραπνω εGναι Yργα τ" µεγλυ

*Aρ#ιµ3δυς.Φιλικ:

Bαγγλης Σπανδ0γςMαθηµατικ!ς - συγγραφας

*Aθ3να

VH πλιτιστικ4 στε<ρωση τ@ς EPρ-πηςbOλι (µιλ"ν σ3µερα γι: γ<γαντες-Nταιρε;ες καS ννυς-κρτη. bOµως τ:

διφρα κινωνικ: πρλ3µατα π5 Y#υν 6ναφαν@ 2O αcτ<ας τ@ς παγκ-σµιπι3σεως τ@ς cκνµ<ας (6νεργ<α, πρνε<α, παιδικ4 2ργασ<α, κινω-νικ1ς παρ#1ς κ.λπ.) Y#υν ατι µ9λλν τ! πλιτιστικ! Yλλειµµα, παρ: τ4νcκνµικ4 δυσπραγ<α. VH δ1 θεραπε<α τυς #ρει/εται µ1ν πλιτικ4 -λησι, π5 ]µως θ: τ4ν καθρ<ση ( αθµ!ς πλιτισµ" τ" κθε κρτυς. KαSαPτ! συµα<νει, γιατS X 6νγκες τ" κθε 6τCµυ δ1ν εGναι µCνν cκν-µικς. M<α Nταιρε<α λνει (σ1 ]πι αθµ!) τ! πρCληµα τ@ς διαι-σεως l#ι]µως καS τ4ν πιCτητ της. |Aρα τ! µεγλ ατηµα τKν \µερKν µας εGναι \πιCτητα /ω@ς.

***

Παρ’ ]λ’ αPτ: X 6πφσεις τKν Zργνων τ@ς EPρωπαϊκ@ς VEν-σεως Y#υν2πικεντρ-σει τ! 2νδιαφρν τυς στ4ν νµισµατικ4 Rνωσιν. bOσ γι: τ! νπρCγραµµα πλιτιστικ@ς 6ναπτOεως, π5 θ: cσ#ση γι: τ4ν πενταετ<α 2000-2005, 2πρικδτ3θη µ1 τ! 6σ3µαντ πσ!ν τKν 167 Nκατµµυρ<ων ECU (µ1σηµεριν1ς cστιµ<ες γρω στ: 60 δισεκατµµρια δρα#µ1ς) καS γι: τ: 15 κρ-τη µλη. KαS εGναι 6κατανCητ ν: πρπαγανδ</εται \ EPρ-πη τKν πλιτKν,]ταν παραγνωρ</εται ( δις ( πλ<της. VO πλ<της δ1ν εGναι ( σκλς τ"Παυλ-φ, γι: ν: κυν89 τ4ν Pρ τυ στ!ν j# τ@ς [πσ#σεως τ@ς [λικ@ς πα-ρ#@ς. VO 6θλητισµCς, X καλ1ς τ#νες, \ παιδε<α 6πτελ"ν Pσιαστικ! τµ@µατ@ς 6νθρ-πινης /ω@ς, π5 καµµ<α 6ν-νυµη πδσφαιρικ4 Nταιρε<α, καµµ<ασ#λ4 καλKν τε#νKν e καννα σ#λε; δ1ν εGναι δυνατ!ν ν: λσυν, Tν δ1ν6πευθνωνται στ4ν ψυ#3 τυ καS l#ι στ! αλντιCν τυ. ∆1ν εGναι δυνατ!νν: 6πκλε<ωνται πλ;τες 6π! τ4ν σωµατικ4 Tσκησι (εα<ως ( 6θλητισµ!ςδ1ν εGναι µCνν σωµατικ4 Tσκησις), 6π! τ4ν καλλιτε#νικ4 δηµιυργ<α καS6πCλαυσιν καS 6π! τ4ν µCρφωσιν. ∆1ν εGναι δυνατ!ν ν: πρσµετρKνται µ1λγιστικ4 λγικ4 X παρ#1ς τKν 6γαθKν αPτKν.

***

Σ’ Rνα Tρθρ τ@ς Γι-τας Συκκ9 στ4ν «Kαθηµεριν4» τ@ς 2ας *Iυν<υ 1998σηµει-νεται: «:O ερωπαϊκς κινηµατγρφς κα ] τηλε.ραση εAναι σ@δειν1 θBση, [4ι λ.γdω παραγωγ(ς λλ7 & αMτας τ(ς µ1 κατανλωσης»(«ΠρKτα Σγκλιση, µετ: ΠλιτισµCς», σελ. 15). VH φρσις αPτ4 6πκαλ-πτει τ4ν φρικτ4 6λ3θεια· l#ι µCνν στ!ν κινηµατγρφ καS τ4ν τηλεCρα-ση, 6λλ: στ! σνλ τKν τε#νKν \ EPρ-πη δ1ν καταναλ-νει τ: πλιτιστικτης πρϊCντα. ∆ εGναι X αcτ<ες τ" φαινµνυ αPτ". VYπρ#υν τηλε-πτικ: πργρµµατα καS κινηµατγραφικ: Yργα εPρωπαϊκ, π5 6πτελ"νµ<µησι τKν 6µερικανικKν. M1 δεδµνη τ4ν [λικτε#νικ4 [περ#4 τKν HΠAτ: εPρωπαϊκ: πρϊCντα φαντ/υν πτω#S συγγενε;ς καS δ1ν πρσελκυνκαταναλωτικ! 2νδιαφρν. VH «Γιρλαντ» δ1ν πρCκειται πτ1 ν: φθση τ4ν

δCOα τ@ς «Nτισνυλαντ» Iτε καS θ: πρσελκσ^η τCσ µεγλ πλ@θς 2πι-σκεπτKν. Kαµµ<α τηλεπτικ4 σειρ: εPρωπαϊκ4 δ1ν θ: φθσ^η τSς δαπνεςτ@ς 6µερικανικ@ς σειρ9ς «TCλµη καS Γητε<α» καS συνεπKς θ: πρσελκσ^ηµικρCτερ πσστC τηλεθεσεως· µ1 συνπεια τ4ν πρσλκυσιν µικρτρυ6ριθµ" διαφηµιστικKν µηνυµτων, 6ναγκα<ων γι: τ4ν συντ3ρησιν τKνcδιωτικKν τηλεπτικKν σταθµKν. VH παραγωγ4 καS πρλ4 εPρωπαϊκKνπργραµµτων 6π! τ5ς κρατικ5ς τηλεπτικ5ς σταθµ5ς δ1ν λνει τ! πρC-ληµα, 6φ" αPτS καταλαµνυν µικρ! µερ<δι στ4ν τηλεπτικ4 6γρ:µ1 6πγητευτικ: πσστ: τηλεθεσεως. KαS φυσικ: στC#ς τ@ς πλιτι-στικ@ς παραγωγ@ς δ1ν πρπει ν: εGναι µCνν \ παραγωγ4 πρϊCντων, 6λλ:καS \ κατανλωσ<ς τυς.

***

*Eγγ</υµε Yτσι τ4ν δετερη αcτ<α. VO EPρωπα;ς πλ<της Y#ει 6φµιωθ@6π! τ!ν 6µερικανικ! τρCπ /ω@ς. APτ! φα<νεται κυρ<ως στ4ν λγτε#ν<α. T!θαυµσι εPρωπαϊκ! µυθιστCρηµα Y#ει παραµερισθ@ 6π! τ: διφρα«|Aρλεκιν», 2νvK \ π<ησις καταλαµνει ]λ καS φθ<νυσα θσιν. VH διε<σ-δυσις τKν µεγλων πλυεθνικKν NταιρειKν Yφερε στ: σπλγ#να της τ!ν cσ-πεδωτικ! 6µερικανικ! τρCπ /ω@ς. |Aρα τ! εPρωπαϊκ! καταναλωτικ! κιν!τKν πλιτιστικKν πρϊCντων 6µερικανπιε;ται µ1 καταστρεπτικ: 6πτελ-σµατα γι: τ4ν εPρωπαϊκ4 παραγωγ3. OX κυερν3σεις τKν κρατKν µελKν τ@ςEPρωπαϊκ@ς VEν-σεως δ1ν δνανται ν: στρυθκαµηλ</υν Tλλ. ∆1ν 6π-τελε; Tλλθι γι’ αPτ1ς \ #ρηµατδCτησις κπιων πλιτιστικKν πρϊCντων,6φ" δ1ν Y#ει 2Oασφαλισθ@ \ κατανλωσ<ς τυς. APτ! εα<ως δ1ν εGναι δυ-νατ!ν ν: γ<ν^η µ1 τ4ν <α. ΠρSν \ EPρ-πη Nνωθ^@ πλιτικ: καS cκνµικ,jταν περισσCτερ Nνωµνη πλιτιστικ: 6π! σ3µερα. T! γαλλικ! καS cταλικ!τραγδι κατε;#αν τ! µεγαλτερ µρς, ]πως συναινε µ1 τ! Nλληνικ! τρα-γδι e τ! ρεταννικ! καS γαλλικ! θατρ e τ4ν γερµανικ4 /ωγραφικ4 καSτ4ν Nλληνικ4 γλυπτικ3. APτ! σηµα<νει ]τι, 6ντS ν: 6να/ητ@ται Rνα Nνια; π-λιτιστικ! «µντλλ», πρπει ν: 2νδυναµωθ^@ \ 2θνικ4 παραγωγ4 πλιτι-σµ". EGναι τρελλ! ν: παργωνται διαφρετικ: «µντλλα» αPτκιν3τωνκαS ν: 2πιδι-κεται Nνια; πλιτιστικC. |Aν \ 6ρ#αSα VEλλ:ς 2µεγαλργησεπλιτιστικ, τ! κατ-ρθωσε, γιατS δ1ν κατπνιOε τSς τπικ1ς 2κφρσεις πλι-τισµ". ∆<πλα στ!ν cωνικ! υθµ! [π@ρ#ε ( δωρικ!ς καS ( κρινθιακ!ς· δ<-πλα στ!ν Θηα; Π<νδαρ [π@ρ#ε ( Λσις *Aλκα;ς· δ<πλα στ!ν Σταγει-ρ<τη *Aρισττλη [π@ρ#ε ( *Aθηνα;ς Πλτων. |Aς 6φ3σ^η \ EPρωπαϊκ4bEνωσις τ! Rωλν 2πι#ε<ρηµα, ]τι \ cκνµικ4 2νδυνµωσις θ’ 6παγγκι-στρ-σ^η τ4ν EPρ-πη 6π! τ4ν 6µερικανικ4 κηδεµν<α, 6φ" 2:ν δ1ν δηµι-υργ3σ^η τ! κατλληλ πλιτιστικ! [πCαθρ, \ 6παγκ<στρωσις αPτ4 δ1νθ: 2πιτευ#θ^@ πτ.

Aθαν0σις KυκCστας

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812746

Tν παρη ραιττης γραφς στν ερτερ Eλλαδικ ρ πι!ε!αι"-νει τ$ τελευτα&α ρ'νια ( ραιλγικ σκαπνη. H νεπ+γραφη λινη πινα-κ+δα τ, ∆ισπηλι, (5250 π.X.) (σ.σ.: !λ. «∆», τ. 147, Mαρτ+υ 1994), τ περ+φη-µ >στρακ γραπτ, γγε+υ στ$ Γι,ρα (6000 π.X.) (σ.σ.: !λ. «∆», τ. 185, MαBυ1997), τ$ γρακτα σµ!λα τ, ∆ιµην+υ καθDς καE τ$ σγρνα νλγαεFρGµατα στν Pυµαν+α καE στν Bυλγαρ+α πιστπι,ν τν παρη µιJς πα-λαιττης γραφς, πργενKστερης τς Γραµµικς A καE B (σ.σ.: !λ. «∆», τ. 190,MOκτω!ρ+υ 1997) καE νατρKπυν συλλG!δην τEς µKρι τ"ρα π'ψεις γι$ τν µφνιση τ, γραπτ, λ'γυ. Στ τKλς τ, µGνα µλιστα ναµKνεται σετικδηµσ+ευση π τν ραιλ'γ Γ. XυρµυRιδη γι$ τ$ εFρGµατα τς Kαστ-ριJς. MAλλ$ τ πι ντυπωσιακ γεγνς εTναι ( νακλυψη στ Mλ γγε+ωντς 3ης ιλιετ+ας π.X., πV Wφεραν γρµµατα τ, Eλληνικ, MAλφα!Gτυ.

O «∆αυλς» πικιν"νησε µX τν MAδαµντι Σµψων, τν ραιλ'γ πVWφερε στ φς τ γραπτ >στρακ στ ΣπGλαι τ, Kκλωπα στν ρηµνησ+-δα Γι,ρα τν Σπρδων καE συRGτησε µαR τυ. O κ. Σµψων ναφKρεται µε-ταV Yλλων στ νδε'µεν παρης µιJς παλαι'τερης «πρωτελλαδικς» Z«πρωτ!αλκανικς» γραφς στν ερτερ Bαλκανικ ρ καE κφρRει τνYπψη πDς τ$ λεγ'µενα «σµλα κεραµ ων» πρKπει ν$ παναετασθ,ν Fπ τφς τν νKων εFρηµτων, καθDς δXν πκλε+εται κι ατ$ ν$ πτελ,ν γρµ-µατα.

– Kριε Σµψων, ταν ργασαστε στν Eφρε"α Σπηλαιλγ"ας τ& 1992,*εκιν+σατε ,νασκαφ-ς στ& σπ+λαι τ. Kκλωπα στ/ Γι.ρα τ1ς 2Aλνν+συ.T" πρ κυψε ,π& τν µελ τη τ7ν ε8ρηµτων τυ;

– Πρ'κειται γι$ ]να πλV ντυπωσιακ σπGλαι µX ^ρα& δικσµ, τ _π& πιφανειακ$ παρυσ+αRε νελιθικ$ κυρ+ως εFρGµατα π τ τKλς τς 7ης ι-λιετ+ας καE κπια νε"τερα τς ωµαϊκς περι'δυ. Στν συνKεια ( νασκαφWδειε bτι στν περι εcαµε κατ+κηση π τ µεσλιθικ π πV ρν-λγε&ται π τν 9η ιλιετ+α, συγκεκριµKνα π 8500-6700 π.X.

Od νασκαφXς στ$ Γι,ρα λκληρ"θηκαν δ καE τρ+α ρ'νια, λλ$ τ FλικµελετJται κ'µη π µKνα καE περ+πυ 20 εeδικVς πιστGµνες. T$ συµπερ-σµατ µας πρ'κειται ν$ δηµσιευθ,ν τ$ fπ'µενα δ ρ'νια σX ]ναν g δ τ'-

Aπκλεσθηκε τ νδεµεν τ σµλα τ Oστρκυ τν Γιρωνν µ"ν ε#ναι γραφ"

T Eλληνικ Aλφητ τανν ρσει στ Mλ τ 2500 π.X.

ΠΛHPOΦOPIEΣ ΓIA EΛΛHNIKA NAYAΓIAKAI NEKPOTAΦEIA ΣTON AMAZONIO

Συν%ντευ&η τ' φ(ρυ )ραιττων κ. A. Σµψων

µυς. Σηµαντικ ερηµα εTναι τ κεραµικ >στρακ, ]να κµµτι γγε+υ τς πς τ, 5000 π.X. περ+πυ, τ _π& Wει πνω γρακτα σµ!λα. MAπ-κλε+σαµε τ νδε'µεν ν$ εTναι διακσµητικ$ στιε&α, δι'τι _ τρ'πς πV γ+-νεται ( διακ'σµηση εTναι γνωστ'ς. Tν περ+δ ατ ( διακ'σµηση εTναι γεω-µετρικ καE Wει καννικ'τητα. Bε!α+ως στν παρ,σα φση πρKπει ν$ εcµαστε πιφυλακτικ+, φ’ bσν τ ερηµα τελε& κ'µη Fπ µελKτη. Πντως τ$ γρα-κτα σµ!λα πV φKρει θυµ+Rυν ατ$ τς λινης πινακ+δας πV !ρKθηκε στνπερι τς KαστριJς (5260 π.X.). Mλιστα πρ'σφατα στν cδια περι !ρK-θηκε καE ]να γρακτ >στρακ, τ _π& φKρει τ$ cδια σµ!λα. Γνωρ+Rυµε π+σης, bτι στν cδια περ+δ νGκυν καE ρισµKνα γρακτα σµ!λα-γρµ-µατα πνω σX πηλ π τν Bυλγαρ+α καE τν Pυµαν+α. T$ εFρGµατα τςBυλγαρ+ας συγκεκριµKνα, τ$ _π&α εTναι καινργια, δXν Wυν δηµσιευθκ'µη. Θ$ pταν καλ ν$ γ+νqη µ+α παρυσ+αση καE σγκριση bλων ατν τνεFρηµτων, γιατE εTναι πιθανν ν$ πρκπτqη µ+α «πρωτελληνικ» g «πρωτ-!αλκανικ» γραφG. O συνδελφς Γ. XυρµυRιδης – bπως _ cδις µ, Wει πε&πρ'σφατα – µελετrJ τ$ εFρGµατα τς KαστριJς καE σντµα θ$ πρ!q σX σε-τικ δηµσ+ευση. Στ τKλς τ, µGνα µλιστα θ$ Wω τν εκαιρ+α ν$ δ τ$ντικε+µενα πV !ρKθηκαν στν Kαστρι, καθDς θ$ συµµετσω στ συνKδριπρς τιµν τ, ∆. Θερη, πV γ+νεται στν cδια π'λη καθDς καE στ Θεσσα-λν+κη. Θ$ Zθελα π+σης ν$ δ καE τ$ εFρGµατα τς Bυλγαρ+ας, τ$ _π&α πρςτ παρ'ν εTναι πρ'σιτα λ'γsω τς Yσηµης κατστασης πV πικρατε& στ γει-τνικ "ρα, καθDς ( πικινων+α µας µX τVς κε& ραιλ'γυς δXν εTναι εtκ-λη. Ωστ'σ παναλαµ!νω bτι τ+πτα δXν µπρε& ν$ εeπωθq µX σφλεια, φ,τ$ ντικε+µενα εTναι Fπ µελKτη.

– :Oταν λ τε τι 8πρ<ει πιθαντητα ,π& τν µελ τη τ7ν ε8ρηµτων ν/ πρ-κψ?η @ Aπαρ*η µιBς «πρωτελληνικ1ς» C «πρωταλκανικ1ς γραφ1ς», τ" νν-εDτε;

– Στν Fπ Kταση π !ρ+σκυµε παρ'µια γρακτα σµ!λα-γρµµα-τα στν Mακεδν+α, στ Aeγα&, στ Bυλγαρ+α, στ Pυµαν+α καE πιθανν καEσX Yλλυς "ρυς στ$ Bαλκνια. ΣτVς µεταγενKστερυς ρ'νυς d γραφXς τςΓραµµικς A g B Wυν ντπισθ σX περιωρισµKνυς "ρυς. Tν Γραµµικ Bτν συναντJµε κυρ+ως στν Mυκηναϊκ κ'σµ καE τν Γραµµικ A στν KρG-τη. MEπE πλKν πρKπει ν$ σJς π, bτι σX πρϊστρικXς νασκαφXς µKρι τ"ρα !ρ+-σκαµε νελιθικ$ >στρακα γγε+ων µX γρακτα σµ!λα, πV µπρε& ν$ WυνσKση µX τν πραναφερθε&σα γραφG. MKρι πρ'σφατα τ$ vνµRαµε «σµ-λα κεραµ ων». ΠρKπει bµως ν$ τ$ ετσυµε πλι Fπ τ φς τν νKων εFρη-µτων. MAπ τ 5000 π.X., πV !ρ+σκυµε >στρακα µX σµ!λα, µKρι τν Γραµ-µικ Γραφ A καE B – δηλαδ γρω στ 1500 π.X. – µεσλα!ε& ]να µεγλ κενγρω στ$ 3500 ρ'νια. Στν πραγµατικ'τητα δXν πρKπει ν$ εTναι τ'σ µεγλτ κεν', δι'τι Wυµε π+σης «σµ!λα κεραµKων» στν Πρωτελλαδικ π

T γρµµατα τ 'Eλληνικ Aλφα)τυ M, N, K, X, /, Π, O, E σ1 2γγε3ατ4ς M)λυ τ4ς 3ης ιλιετας π.X.

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 199812748

(3η ιλιετ+α) καE στν Mεσελλαδικ (2η ιλιετ+α). ΠλV πρ'σφατα µλιστα !ρK-θηκε στ Mλ ]να τερστι σνλ γγε+ων π τφ τς πρωτκυκλαδικςπερι'δυ (3η ιλιετ+α), τ _π& θ$ δηµσιεσω σντµα. Πλλ$ π’ ατ$ εTαν πνω σµ!λα - γρµµατα πV µιRυν καταπληκτικ$ µX fλληνικ$ γρµµα-τα: «M», «N», «X», «K», «», «Π», «O», «E». Πντως, Yς µν πιστευµε, bτι (γραφ στVς πρϊστρικVς ρ'νυς pταν κτµα bλων τν νθρ"πων. |OπωςWει διαπιστωθ, στν µυκηναϊκ περ+δ ( Γραµµικ B πτελ,σε µ+α λγι-στικ γραφ τν νακτ'ρων.

– E/ν @ 8πθεση αEτ πιεαιωθ?1 πιστηµνικ, ττε νισ<εται @ Fπψητι G :Eλληνες Hταν αEτ<θνες καI δ-ν πρ1λθαν ,π& φλα πK Hρθαν ,π& τ&BρρB M τν Aνατλ+.

– MAσλµενι µX τν πρϊστρικ Wρευνα τ$ τελευτα&α ρ'νια καταλGγυ-µε στ bτι d |Eλληνες pταν ατ'θνες. O πρϊστριλ'γς ∆ηµGτρης Θε-ρης εTε Fπστηρ+ει κι ατς τν ατ'θνη Kλιη. Yπρυν !ε!α+ως θεω-ρ+ες πV Fπστηρ+Rυν, bτι στVς π"τατυς πρϊστρικVς ρ'νυς Fπραν

'H α9τθνα τν 'Eλλ)νων κα: ; πλιτισµς σ1 νησι τ A<γαυ 2πτ"ν Mεσλιθικ" π"

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 1998 12749

Σ-µλα-γρµµατα )π( Πρωτκυκλαδικ2 )γγε3α τς Mλυ (µ%σα 3ης ι-λιετ7ας π.X.). ∆ιακρ7ννται )ριστερ2 τ X κα: δε&ι2 τ N, πανµι(τυπα

γραµµ%να =πως τ2 γρµµατα τ' Eλληνικ' Aλφατυ.

µετακινGσεις φυλν π τν MAφρικ Z τν MAσ+α πρς τν Eρ"πη, ατ bµωςδXν πκλε+ει τν πιθαν'τητα ν$ Fπρε ατ'θων πληθυσµς π τν Kατ"-τερη ΠαλαιλιθικG, καθDς Fπρει στν Eλλδα πλθς παλαιντλγικνεFρηµτων. MAκ'µη bµως κι ν pρθαν κπιι εcτε π τν BρρJ εcτε π τνMAνατλG, θα pταν λιστι καE δXν θ$ πηρKασαν τν ατ'θνα πληθυσµ'.~Iσως τ$ νKα πιτεγµατα τς νελιθικς περι'δυ, bπως γι$ παρδειγµα ( η-µKρωση τν R"ων Z d καλλιKργειες τν φυτν ν$ pρθαν π τν MAνατλ µX παφXς g ν$ πρλθαν π παρλληλη Kλιη.

– TI Fλλα ε8ρ+µατα Nφερε @ ,ρ<αιλγικ σκαπνη στ/ Γι.ρα;– T Fλικ εTναι πλσι, σπυδα& καE πρωτ'τυπ. Στ$ Γι,ρα µφαν+Rεται

]νας καινργις πλιτισµς π τ 9000 π.X., _ ραι'τερς στ Aeγα& σµ-φωνα µX τEς Wρευνες πV Wυν γ+νει µKρι σGµερα. H ρνλ'γηση τν εFρη-µτων Wδειε, bτι Wυµε µ+α συνε κατ+κηση 5.000 ρ'νων, π τ 9000 ]ωςτ 4000 π.X. ∆ιαπιστ"νυµε, bτι π τν µεσλιθικ Zδη περ+δ στ Aeγα& κα-τικ,ν Yνθρωπι, πV σλ,νται µλιστα eδια+τερα µX τν θλασσα. ETναιµ+α φση, κατ$ τν _π+α _ Yνθρωπς κτς π κυνηγς εTναι καE ψαρJς. ~Eυ-µε !ρε& τερστιυς >γκυς ψαριν µKσα στ σπGλαι καE περ+πυ 60 γκ+στρια,εFρGµατα σπνια, καθDς µKρι σGµερα στν Eλλαδικ ρ Wυν !ρεθ λ-ιστα καE πλV νε"τερης πς. ~Hδη, δηλαδ π τν 9η ιλιετ+α, _ Yνθρω-πς εTναι ]νας « παγγελµατ+ας» ψαρJς καE !ασ+Rει τν διατρφG τυ κατ$ µε-γλ µKρς στ θλασσα. MAνλγα τKτια εFρGµατα δXν Fπρυν πυθεν µK-ρι σGµερα στ Mεσ'γει.

MEνδεικτικ τς νπτυης τ, νθρ"πυ τς πς κε+νης εTναι καE τ γε-γνς bτι !ρGκαµε σπ'νδυλυς ψαριν, πV Fπλγ+Rεται bτι RγιRαν 100 µX200 κιλ. T'σ µεγλα ψρια δXν λιενται εtκλα π τν κτG. ΠρKπει λιπνd Yνθρωπι τς πς ν$ διKθεταν ι'λγα σκφη καE ν$ pταν Wµπειρι ναυ-τικ+, φ,, ^ς γνωστ'ν, τ Aeγα& εTναι δσκλη θλασσα καE παιτε& πιδε-ι'τητα. MEπιπλKν _ ψιανς τς MGλυ, πV !ρ+σκεται στ$ Γι,ρα, δε+νει τνπαρη ναυσιπλBας στ Aeγα&.

MEκτς π τ$ µεσλιθικ, τ$ _π&α πηγα+νυν τν πρϊστρ+α τ, Aeγα+υ3.000 ρ'νια π+σω, φ, εTναι τ$ πι παλι$ πV Wυν !ρεθ µKρι σGµερα στνρ ατ', !ρKθηκαν λε+ψανα κατ+κησης τς νελιθικς περι'δυ π τ 6500µKρι τ 4500 π.X..

Σηµαντικ$ εTναι τ$ εFρGµατα τς MKσης Nελιθικς (5800 ]ως 5300 π.X.). Σ’ατ τν φση Wυµε κπληκτικ$ γγε&α µX διακ'σµηση, ( _π+α µιµε&ται σK-δια τς Fφαντικς g τς κεντητικς τKνης κε+νης τς πς καE θεωρε&ται µ-ναδικ µKρι σGµερα. ∆Xν Wυν !ρεθ πυθεν λλ, κτς π τ$ Γι,ρα καE]να νησκι δ+πλα, τν Kυρ$ Παναγι.

– Mπρ.µε ν/ π.µε λιπν, πPς G ,νασκαφ-ς αEτ-ς φωτ"υν τν µεσλι-θικ περ"δ στν 2Eλλδα;

– H µεσλιθικ περ+δς στν Eλλαδικ ρ εTναι πλV καινργια. MEνsµKρι πρ'σφατα γνωρ+Rαµε µ+α-δ θKσεις τς πς ατς, τ$ τελευτα&α ρ'-νια πληθα+νυν συνες. Πραγµατικ$ ( µεσλιθικ π ρ+Rει ν$ φωτ+Rεται

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 199812750

καE δε+νει, παρ’ bτι εTναι τ'σ πρ"ιµη, ν$ εTναι πλ νεπτυγµKνη πλιτιστικ.Aτ φα+νεται π τ$ Γι,ρα λλ$ καE µ+α πρ'σφατη Wρευνα στν Kθν, bπυνακαλψαµε Fπα+θρι ρ κατ+κησης καE ]να νεκρταφε& τς µεσλιθικςπερι'δυ. Od Yνθρωπι δε+νυν ν$ Wυν καθωρισµKνυς τρ'πυς ταφς καE πι-δεικνυν σε!ασµ στVς νεκρς. Φα+νεται, bτι πρ'κειτ γι$ vργανωµKνη κι-νων+α µX κπιες ρKς. MKρι πρ'σφατα Fπρε µ+α θεωρ+α, bτι µετ$ τν πα-λαιλιθικ π ( Eλλδα pταν Wρηµη καE τν κατ+κησαν Yνθρωπι πVpρθαν δι$ θαλσσης π τν MKση MAνατλG. Aτ εTναι παρ$ πλV κρα& καEπαρ'µιες θεωρ+ες εTναι πικ+νδυνες, γιατE µπρε& ν$ Fπκρπτυν καE πλι-τικXς σκπιµ'τητες. Od νασκαφXς πV γ+ννται τελευτα&α, δε+νυν bτι µετ$ ττKλς τς Παλαιλιθικς κλυθε& Yµεση Kλιη πρς τν MεσλιθικG.

– Kριε Σµψων, τ/ τελευταDα <ρνια πλλI * νι ,λλ/ κυρ"ως :Eλληνες ν -ι πρϊστριλγι ,σ<λ.νται µ- τν Nρευνα τ1ς πρϊστρ"ας. Σ- τ" στδιρισκµαστε;

– Mπρ ν$ π bτι κ'µη εcµαστε στν ρG. O fλληνικς ρς, eδ+ως d πρ"-ιµες πKς, ( παλαιλιθικ καE µεσλιθικ περ+δι εTναι σεδν Yγνωστες.XρειRνται πλλXς Wρευνες καE κυρ+ως σX σπGλαια. Στν Eλλδα Fπρυν ι-λιδες σπGλαια, πλλ$ π τ$ _π&α Wυν κατικηθ κατ$ τEς πραναφερθε&σεςπερι'δυς.

'H 2ραιλγικ" =ρευνα τν σπηλαων τ4ς 'Eλλδς

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 1998 12751

Oστ%ινα µεσλιθικ2 )γκ7στρια )π τ σπλαι τ@ν Γι-ρων (6000 π.X.), =πυσC γραπτ2 )γγε3α ρ%θηκαν σ-µλα πD µιEυν καταπληκτικ2 µC γρµµα-

τα τ' Eλληνικ' Aλφατυ.

– RE<ετε µως ,νασκαφικ& Nργ καI σ- Fλλα σπ+λαια.– T$ τελευτα&α 25 ρ'νια Wυµε κνει πλλKς πιφανειακXς Wρευνες σX σπGλαια

καE ντπ+σαµε ]να πλθς πρϊστρικν θKσεων. Στν Et!ια µKσα σX 6 ρ'-νια ντπ+σαµε 130 σπGλαια µX ]να φ+λ γιατρ καE σπηλαιλ'γ, τν Θ'δωρΣκρα. Σ’ ]να π’ ατ, στ σπGλαι Σκτειν στ ωρι Θαρρνια κντ$ στMAλι!Kρι, κναµε µ+α σηµαντικ νασκαφG, πV διGρκεσε 6 ρ'νια. Πρ'κειταιγι$ ]να ρειν σπGλαι, στ _π& !ρKθηκαν πλλ$ εFρGµατα τς Nε"τερης Nε-λιθικς π τ 5300 µKρι τ 330 π.X. Mλιστα κντ$ στ σπGλαι νασκψα-µε κι ]ναν eκισµ καE ]να µικρ νεκρταφε&. Od νασκαφXς τ, σπηλα+υ ατ,Wυν δηµσιευθ σX ]ναν τ'µ τ 1993. Στν P'δ σX 4 ρ'νια ντπ+σαµε 40 θK-σεις καE στ$ ∆ωδεκνησα περ+πυ 70. MAπ τEς θKσεις ατXς νασκψαµε δσπGλαια καE τKσσερεις Fπα+θριες θKσεις, πV φ"τισαν τν πρϊστρ+α τ, N-τιανατλικ, Aeγα+υ.

MAπ τ 1991, πV εκ+νησα τν Fπηρεσ+α µυ στν MEφρε+α Σπηλαιλγ+ας,πργραµµτισα µ+α σειρ$ π Wρευνες σX σπGλαια. ~Eτσι Yρισε ( νασκαφστ$ Γι,ρα, στ σπGλαι Λιµνν στ$ Kαλ!ρυτα καE ( νακλυψη πρϊστ-ρικν σπηλα+ων στ Mνη.

Στ$ Kαστρι$ τν Kαλα!ρτων διενεργGσαµε Wρευνες στ γνωστ σπGλαι τνΛιµνν. ETναι ]να σπGλαι ιπιηµKν π τν EOT. Σ’ ατ δυλKψαµε τρε&ςνασκαφικXς περι'δυς καE !ρGκαµε κατ+κηση τς νε"τερης νελιθικς πςπερ+πυ π τ 6500-4000 π.X. ETναι µ+α ρειν θKση, στν _π+α φα+νεται bτικατικ,σαν κτηντρ'φι τς πς. T$ εFρGµατα δXν pταν πλλ, λλ$ εTε νδιαφKρυσα στρωµατγραφ+α. H νασκαφ ατ δηµσιεθηκε πρ'σφατασX ]ναν τ'µ.

T$ τελευτα&α 3 ρ'νια διενεργ,µε µ+α νασκαφ στ σπGλαι Σαρακην,τ, MAκραιφν+υ Bιωτ+ας. Πρ'κειται γι$ τ µεγαλτερ σπGλαι στν πεδι-δα τς KωπαBδας. Σ’ ατ ντπ+σαµε εFρGµατα πV εκιν,ν π τν MAν"τε-ρη Παλαιλιθικ καE φθνυν µKρι τν µKση Xαλκκρατ+α, δηλαδ µKρι τ1600 π.X., τν π πV Fπλγ+Rεται bτι πηρνθηκε ( λ+µνη KωπαBδα. Hστρωµατγραφικ κλυθ+α εTναι πλV ρGσιµη, γιατE θ$ αρακτηρ+Rqη καEbλη τν Fπ'λιπη περι τς Kεντρικς Eλλδς, λλ$ καE τς Et!ιας, πVπτελε& πρKκταση τς ΣτερεJς στ Aeγα&. BK!αια ( Wρευνα θ$ συνεισθq γι$ρκετ$ ρ'νια κ'µη, µKρι ν$ φθσυµε στ φυσικ δπεδ τ, σπηλα+υ.MEκτς π τν νασκαφ κνυµε καE µ+α πιφανειακ Wρευνα στν περιG, νs καταγρφυµε καE ρευν,µε bλα τ$ σπGλαια γρω π τ σηµεριν πε-διδα, πV εTναι τ'σα πλλ.

– ΓιατI δ"νεται τση Nµφαση στIς ,νασκαφ-ς τ7ν σπηλα"ων σ- σ< ση µ- τIς8πα"θριες θ σεις;

– OπιαδGπτε δραστηρι'τητα µKσα στ$ σπGλαια Wει διατηρηθ στν θKσητης, γιατE συνGθως δXν Fπρει δι!ρωση. Γι’ ατ πρτιµ,µε τν νασκαφτν σπηλα+ων, νs σX Fπα+θριες θKσεις ( περι πV Wει κατικηθ, συν$εTναι δια!ρωµKνη καE Wυν πµε+νει λιστα >στρακα στν πιφνεια. ΣτσπGλαι b,τι πτ+θεται παραµKνει κε&. MEπE πλKν συνGθως Wυµε καλ στρω-

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 199812752

µατγραφ+α, καθαρ$ στρ"µατα καE πλλ$ µKτρα πι"σεων. ∆ηλαδ στ$ Θαρ-ρνια τς Et!ιας εcαµε 5 µKτρα π+ωσης, στ$ Γι,ρα 4,5 µKτρα, στ σπG-λαι τ, Σαρακην, 5 µKτρα. T µKλλν τς πρϊστρ+ας φα+νεται bτι εTναι στ$σπGλαια. ΠρKπει δηλαδ ν$ ντπ+συµε σπGλαια, τ$ _π&α µφαν+Rυν µεγ-λες πι"σεις. Yπρυν bµως καE σπGλαια, τ$ _π&α λειτργησαν τν πρϊ-στρικ περ+δ, λλ$ Wκλεισαν κπια στιγµ καE σGµερα εTναι πρ'σιτα στνWρευνα. ~Aλλα Wυν κατακρηµνισθ. H Eλλδα εTναι σεισµγενς "ρα καEWυµε µεγλες νακατατεις στ$ σπGλαια. ΩρισµKνες φρXς δXν !ρ+σκυµεπαλαιλιθικ$ εFρGµατα σX σπGλαια, γιατE κεEνη τν π pταν κλειστ. |Oπωςστ$ Γι,ρα, στν ρ γρω π τ σπGλαι τ, Kκλωπα Wυµε !ρε& εFρGµαταπ τν MKση Παλαιλιθικ (100.000 µX 40.000 π.X.), νs στ σπGλαι !ρGκα-µε κατ+κηση π τν Mεσλιθικ καE µετ. Παρ’ bλα ατ$ στ σπGλαι τνΠετραλ"νων Fπρει κατ+κηση π τν Kατ"τερη ΠαλαιλιθικG. ETναι σ+-γυρ, bτι τ κραν+ πV !ρKθηκε εTναι παλαι'τερ τν 250.000 ρ'νων. MEπ+σηςσX ]να σπGλαι - !ρασκεπXς τς Mνης !ρKθηκαν νθρ"πινα κραν+α, τ$ _π&αρνλγ,νται περ+πυ στν cδια πG. ~Eυν π+σης νασκαφ σπGλαιαστν ~Hπειρ, τ$ _π&α Wυν δε+ει κατ+κηση π τν MKση ΠαλαιλιθικG, τ100.000 µX 40.000 π.X..

– AEτ τν π< µ- τ" ,σ<λεDστε;– Aτ τν π πρωρ τν µελKτη τ, σπηλα+υ τν Γιρων, πV θ$

εTναι µ+α πρα πλV σηµαντικ δηµσ+ευση καE ργRµαι στ σπGλαι τ, Σα-ρακην,. Παρλληλα τ$ τελευτα&α ρ'νια ντπ+σαµε µ+α πλV σηµαντικ θK-ση στ Mκν. Mιλω σX πληθυντικ', γιατE πρKπει ν$ γνωρ+Rετε bτι ( Wρευναγ+νεται συλλγικ$ µX συνεργασ+α πλλν πιστηµ'νων, πV µελετ,ν τ$ στJ R"-ων, τVς πανθρακωµKνυς σπ'ρυς καE γενικ$ τ παλαιπερι!λλν. Στ M-κν, ]να γυµν νησ+ bπως Kρετε, µKρι σGµερα δXν εTε !ρεθ τ+πτα παλαι'-τερ τς κλασσικς περι'δυ. MAνασκψαµε ]ναν µικρ λ'φ δ+πλα στ θλασ-σα, στν _π& Fπρε ]νας eκισµς πV νGκει στν νελιθικ περ+δ καEφα+νεται bτι κατικε&τ π τ 5000 π.X. περ+πυ καE γι$ διστηµα 1.000 τν.Πρ'κειται γι$ τν δετερ νελιθικ eκισµ πV νασκπτεται στEς Kυκλδες.O Yλλς pταν στ Σλιαγκ MAντιπρυ καE εTε νασκαφ π ~Aγγλυς ραι-λ'γυς πρEν π πλλ ρ'νια. O eκισµς τς ΦτελιJς Mυκ'νυ Wει πλV µε-γλη σηµασ+α, δι'τι πκαλπτνται τρε&ς eκδµικXς φσεις, µεγλα κτGριαπV Wυν πλV παε&ς τ+υς καE µ+α µεγλη π+ωση 2 µKτρων. T$ εFρGµαταεTναι πλV σηµαντικ, δι'τι δε+νυν λιευτικXς δραστηρι'τητες καE κυνGγι.BρKθηκαν fκατντδες αeµKς π !Kλη g καµκια. ΣτEς Kυκλδες δXν εTε γ+-νει Wρευνα σ’ ατ τν περ+δ µKρι σGµερα, γιατE d ραιλ'γι σλ,ντανµX Yλλες νε"τερες πKς. MAπδεικνεται bµως, µX πιφανειακXς Wρευνες πVWυµε κνει, bτι Wυν κατικηθq πυκν'τατα π τν νελιθικ πG. Mετ$τ$ εFρGµατα τς Kθνυ, πV εTναι µεσλιθικ, εTµαι πεπεισµKνς bτι ( Mεσ-λιθικ Fπρει καE στEς Kυκλδες καE σ’ bλ τ Aeγα&, ρκε& ν$ τν ναRητG-συµε. BK!αια θ$ ρειασθq καE τη, δι'τι ( θλασσα Wει νK!η π τ'τε π-ρα πλV – Wυµε µ+α Yνδ 50-60 µKτρων – π τν Mεσλιθικ π µKρι σG-

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 1998 12753

µερα. KαE fπµKνως κπιες θKσεις πV pταν παραθαλσσιες, τ"ρα !ρ+σκνταιστν !υθ'.

MEπ+σης δ καE πλλ$ ρ'νια διενεργ,µε µ+α Wρευνα στν ρ τς ∆ωδε-κανGσυ. Yπρει ]να νησκι, τ Γυαλ+, κντ$ στ N+συρ, πυκν'τατα κατι-κηµKν κατ$ τ νελιθικ περ+δ. MEδ νασκψαµε νελιθικ$ κτGρια καE ]ναµεγλ νεκρταφε&. Yπρει κτεταµKνη κατ+κηση, µJλλν πικG, ( _π+αfρµηνεεται π τ γεγνς bτι τ νησκι διKθετε Yφθνες διατρφικXς πηγKς.M+α θναραιλγικ Wρευνα πV διενεργGσαµε στ ΓυαλE τ$ τελευτα&α ρ'-νια, !Gθησε στ ν$ δηµιυργηθ,ν ναλγ+ες, στε ν$ κατανGσυµε τ εTδςτς νελιθικς κατ+κησης στ νησ+.

– Kριε Σµψων, ,ν+κετε στKς «τυ<ερς» ,ρ<αιλγυς, πK εS<αν τν εEκαι-ρ"α ν/ συµµετσ<υν σ- Nρευνες κτ&ς 2Eλλδς.

– ΠρEν π δKκα ρ'νια µ, δ'θηκε ( εκαιρ+α ν$ συµµετσω σX µ+α πρϊ-στρικ νασκαφ στν MIρδαν+α, στ πλα+σι µρφωτικν νταλλαγν µε-ταV τν δ ωρν. MEπ+σης Wω συµµετσει σX πιφανειακXς Wρευνες στνMAγγλ+α καE τν MIρλανδ+α. Στν MIρδαν+α σλGθηκα κυρ+ως µX νελιθικXςκαE παλαιλιθικXς Wρευνες στν περι τς ΠKτρας στν Wρηµ, bπυ Fπρειπλθς π πρϊστρικ$ εFρGµατα. Tν π κε+νη τ κλ&µα pταν διαφρε-τικ π b,τι σGµερα.

Πρ'σφατα συµµετε&α στν νασκαφ παλαιλιθικ, σπηλα+υ στ B'ρειMIσραGλ. Ως γνωστ'ν, στ MKση MAνατλ Fπρει ]νας πλσις καE ελιγµK-νς πρ"ιµς πλιτισµ'ς π τ MKση ΠαλαιλιθικG, πV κε& ρ+Rει τλι-στν π τ 200.000 πρEν π σGµερα.

O Nατφις πλιτισµς ντιστιε& στ δικG µας µεσλιθικ περ+δ.Yπρυν πλλ$ κιν$ bπως ( ταφ νεκρν, ( λιθτεν+α καE Yλλα, καE δXν

εTναι π+θαν Zδη π κε+νυς τVς ρ'νυς ν$ Fπρqη µ+α πικινων+α. H ναυ-σιπλBα στ Aeγα& εTναι !ε!αιωµKνη, φ, στ$ Γι,ρα Wυµε ψιαν bπωςκαE στν Kθν καE στν Φρθι ]να σπGλαι τς Eρµι'νης. Tν cδια πWυµε σKσεις µX τν MAττλεια τς M. MAσ+ας. H κατασκευ τν ργαλε+ων σXσπGλαια τς MAττλειας εTναι cδια µX ατ τν Γιρων. MKσsω λιπν τς Mι-κρJς MAσ+ας µπρε& ν$ Fπρε πικινων+α καE µX τ MKση MAνατλG.

– :Oµως ρεθ+κατε καI στ& Περ.;– Πρ διετ+ας µX πρωτ!υλ+α τ, Πλυτενε+υ vργαν"θηκε µ+α _µδα Wρευ-

νας, κναµε ]να διερευνητικ τα+δι στν Λατινικ MAµερικ καE κυρ+ως στΠερ, µαRE µX τν καθηγητ MEνρ+κ Mατ+ε!ιτς, πV µJς FπKδειε θKσεις στEς_π&ες π+στευε bτι Fπρυν cνη fλληνικς παρυσ+ας. ΠεριηγηθGκαµε γι$ ]να_λ'κληρ µνα τ "ρα καE φθσαµε κ'µα καE σX περιXς µX Fψ'µετρ 5.000µ. |Eνας ρς πV µJς Wκανε ντπωση pταν τ Tσα!+ν, πV !ρ+σκεται στννατλικ πλευρ$ τν ~Aνδεων. ETναι _ µ'νς πλιτισµς πV Wει κπιες γλυ-

'Eλληνικ ναυγια κα: νεκρταφε3α στ θη τ Aµα>νυ;

O@ =ρευνες σ1 µεσγειακ1ς ρες κα: τ" M. Aνατλ"

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 199812754

πτXς πεικν+σεις, d _π&ες ρνλγ,νται κατ’ Yλλυς στ 1200 καE κατ’ Yλλυςστ 700 π.X., νs δXν Wει σKση µX τν πλιτισµ τν ~Iνκας, πV εTναι πλV νε-"τερς. Στ σηµε& ατ θ$ Wπρεπε ν$ κνυµε κ'µη µ+α Wρευνα, ν$ πρυµεδε+γµατα, ν$ τ$ ναλσυµε καE ν$ µ!αθνυµε κ'µη στν µελKτη τ, συ-γκεκριµKνυ πλιτισµ, καE τς συγκεκριµKνης θKσης. Παρλληλα Wυµε πλη-ρφρ+ες κι νδε+εις bτι Fπρυν fλληνικ$ εFρGµατα σ’ Yλλες ρες. MEκε& πVfστιRεται περισσ'τερ ( πρσG µας εTναι στν BραRιλ+α, τν MAµαR'νι, bπυFπρυν πιγραφXς καE !ραγραφ+ες.

|Oπως Kρυµε d πλιτισµE στ N. MAµερικ δXν εTαν γραφG, tτε d ~Iνκαςtτε E πργενKστερι πλιτισµ+. H γραφ λιπν ατ εTναι Kνη. ΠρKπει ν$ ντπ+συµε τVς "ρυς, στVς _π+υς Wυν !ρεθ d !ραγραφ+ες. MEπ+σηςWυµε πληρφρ+ες γι$ καθαρ$ fλληνικ$ εFρGµατα, bπως ναυγια, νεκρταφε&αλλ$ καE γι$ µ+α _λ'κληρη π'λη στ Mανυ, !αθι$ στν MAµαR'νι, στVς πρ'-πδες τν ~Aνδεων. Aτ τ στιγµ κνυµε µ+α σ!αρ πρσπθεια συγκK-ντρωσης, ιλ'γησης καE µελKτης bλων ατν τν πηγν µαRV µX ρκετVςYλλυς συνεργτες καE στ συνKεια πρ'κειται ν$ πιειρGσυµε ]να δετερκαE τρ+τ τα+δι.

ETναι γνωστ', bτι στ µεγαλτερ µKρς τ, ρα+υ κ'σµυ Fπρει !ε!αι-ωµKνη fλληνικ παρυσ+α. Στ Σικελ+α, στ N'τι MIταλ+α, στ MKση MAνατλκαE στ B. MAφρικG. ∆υστυς εcµαστε ( µ'νη "ρα, πV νs Wυµε δικ' µαςραιλγικ Fλικ κτς Eλλδς, δXν Wυµε dδρσει µ+α ραιλγικ σ-λG, γι$ ν$ κνυµε Wρευνα. ΠλλXς ερωπαϊκXς ρες, κ'µη καE d ΠλωνEκαE d Iσπαν+, Wυν δηµιυργGσει ραιλγικXς σλXς καE νασκπτυν στMKση MAνατλG. MEµε&ς πυσιRυµε. MEκτς π µεµνωµKνες περιπτ"σεις,εcµαστε νπαρκτι.

– Kριε Σµψων, 8πκπτω στ&ν πειρασµ& ν/ σBς ρωτ+σω πι εSναι @ πρ- λευση τ. πωνµυ σας;

– T >νµα Σµψων πρKρεται π ]να παρατσκλι τ, πρπππυ µυ, __π&ς λεγ'ταν Kυριακ+δης καE εTε γεννηθ στ Σκ'πελ. Λ'γsω τς Fπερ!-λικς σωµατικς `"µης τυ τν φ"ναRαν «Σαµψ"ν». |Oταν µετανστευσε στνMAµερικ Yλλαε τ Kυριακ+δης σX «Σµψων». |Oσι «Σµψων» Fπρυν στEλλδα εcµαστε κντινE g µακρυνE συγγενε&ς.

Bιγραφικ2 στιε3α

O MAδαµντις Σµψων Wει εeδικευθ στ Nελιθικ καE Πρ"ιµη Xαλκκρατ+α τς N'τιας Eλλ-δς καE τν νGσων τ, Aeγα+υ, στν Wρευνα τν Σπηλα+ων καE στν MEθναραιλγ+α. MEργ-στηκε ς πιµελητς ραιτGτων στν IA´ MEφρε+α MAραιτGτων Et!ιας, στEς MEφρε&ες MAραι-τGτων ∆ωδεκανGσυ, Θη!ν καE ^ς Wφρς ραιτGτων στν IA´ MEφρε+α MAραιτGτων Xαλ-κ+δς, στν MEφρε+α Παλαιανθρωπλγ+ας καE Σπηλαιλγ+ας καE στν KA´ MEφρε+α MAραι-τGτων Kυκλδων.

~Eει συγγρψει 30 !ι!λ+α καE δ περ+πυ fκατντδες Yρθρων καE µελετν. T$ δ τελευτα&α!ι!λ+α τυ εTναι: «2H θναρ<αιλγ"α τ. Γυαλι. τ1ς Nισρυ», Wκδ. ΣτKγης Γραµµτων καE Tε-νν ∆ωδεκανGσυ, MAθναι 1997 καE «T& σπ+λαι τ7ν Λιµν7ν στ/ Kαστρι/ Kαλαρτων», Wκδ.Eταιρε+ας Πελπννησιακν Σπυδν, MAθGνα.

Nνσυ Mπ7σκα

∆ΑΥΛyΣ/204, ∆εκKµ!ρις 1998 12755

T καταραµ%ν παλ7µψηστRA<! homo sapiens, δ-ν τ/ κατφερες καλ/ αEτ τ φρ. T& καλκα"ρι καλ/ Nκα-

νες καI τσ"ρι*ες, γιατI τλµησαν ν/ δYσυν Fδεια ν/ γ"ν?η π"δει*η µδας στ/ πρ-πλαια τ. πανεπιστηµ"υ· ν[7 <ωρIς καν να νδιασµ& π τρεψες κτι τ τι ν/ γ"ν?ηστ& 2HρYδει. ΠλK σωστ/ Nπρα*ες, γιατI τ& 2HρYδει ε\κλα παραπ µπει στ&ν τρι-σκατρατ ,ρ<αD ]λληνικ& πλιτισµ, πK τσ πλK µ- κνευρ"ει καI µ- κνει ν/τ/ <νω· ν[7 κανεIς δ-ν N<ει τ& παραµικρ& δικα"ωµα ν/ εηλYν?η τ&ν Gερ&ν τπν,πυ θλλει ^ παπB-Pωµις· πυ λµπυν G φωστ1ρες πK ,π ρριψαν τν καθηγε-σ"α αEτ. τ. ,νεπ"τρεπτυ Nανπυλυ, πK, ε`ρ+σθω ν παρδ[ω, εSναι τ& aδι κνευ-ριστικ&ς µ- τKς ,ρ<α"υς. RO<ι καI τ/ bγια τDς κυσ".

Aλλ, πιστ µυ homo sapiens, γι/ τ& παλ"µψηστ τ. Aρ<ιµ+δυς τ/ Nκανες θ-λασσα. Kαταν7, τι G µπελλBδες πK θ/ εS<ες, cν ,πκτ.σες τ& <ειργραφ, θ/Hταν µεγλι. :Oλι θ/ σ- λιαν, καI πρ7τι αEτI G ,κατνµαστι τ. «∆αυ-λ.», µ- τ& πτε θ/ τ& δYσ?ης στKς πιστ+µνες ν/ τ& διασυν. Γι’ αEτ/ τ/ δσκ-λα µως σ- θ λω. Σκ πτεσαι µως τYρα τ" θ/ γ"ν?η µ- τ& <ειργραφ; fAν π σ?η στ/ < -ρια κανεν&ς παρ*ενυ συλλ κτη καI τ& δYσ?η στKς πιστ+µνες ν/ τ& διασυν,κα+καµε. Eaπαµε, δ-ν 8πρ<ει <ειρτερ γι/ µBς ,π& τν ,νδει*ιν τ. ,ρ<α"υ ]λλη-νικ. πλιτισµ.. Γι’ αEτ& Nπρεπε ν/ κτυπ+σ?ης στ&ν πλειστηριασµ& καI ν/ πρ?ης τ&<ειργραφ. Θ/ κατ ληγε ττε στ/ 8πγεια τ1ς Eθνικ1ς Bιλιθ+κης µαI µ- τ’ Fλλασαπ"ντα <ειργραφα καI θ/ παρεδ"δετ στν α`Yνια λ+θη. ESδες καν να <ειργρα-φ ν/ ,*ιπι1ται στν 2Eλλδα;

M. εSναι λιπ&ν ,κατανητη @ συµπεριφρ συ. hAραγε Hταν δικ+ συ πρωτ-υλ"α C ρYτησες καI τ&ν κρι Nτασσ-ν γι’ αEτ; Eκτ&ς κι Fν λγ[ω τ1ς ,µερικανικ1ςκαταγωγ1ς τ. κυρ"υ Nτασσ-ν γνωρ"ετε τι τ& <ειργραφ Nπεσε σ- καλ/ < ρια καIθ/ τ& φ?η τ& µα.ρ σκτδι. N/ τ& π1τε καI σ- µ να, εEλγηµ νι, ν/ πψ?η ν/ µ-τρY?η @ ,γων"α. RAν µως δ-ν συµα"ν?η κτι τ τι, θ/ τρ µ?η τ& φυλλκρδι µυ, µ+-πως διααστ?1 καI δηµσιευτ?1 τ& καταραµ ν <ειργραφ. Πντως, ν/ τ& * ρ?ης, µ- N<ειςδυσαρεστ+σει µ- τ συµπεριφρ συ. T" πει ν/ π?1, τι στηρ"εις τν κ"νησι τ. πα-τριρ<η 2Iερσλµων ν/ ,*ιYσ?η τν πιστρφ τ. <ειργρφυ σ/ν κλεµµ νυ; Pε-"λι θ/ γ"νυµε πλι, ,φ. εSναι γνωστ, τι τ& σπ&ρ τ7ν πωλ+σεων τ7ν ,ρ<α"ων <ει-ργρφων Hταν πλK διαδεδµ ν µετα*K τ7ν ,νθρYπων τ1ς Eκκλησ"ας. Eκτ&ς κιFν σ’ Nπιασε καµµι/ ]ραϊκ τσιγγυνι. RH πλι Fν σκ φθηκες, τι εSναι πρτιµτε-ρ ν/ *δεσ?ης αEτ/ τ/ λεφτ/ γι/ τν ,ναστ+λωσι κανεν&ς τυρκικ. <αρεµ"υ Mλυτρ. (<αµµ). RAν µως γι/ ^πινδ+πτε λγ δ-ν Mθελες ν/ *δευτ?1ς γι/ τν,γρ/ τ. <ειργρφυ, Nπρεπε ν/ συνεννηθ?1ς µετ/ τ. µακαριωττυ ,ρ<ιεπι-σκπυ. ∆-ν ,ρκεD ,π& τ. Fµωνς ν/ διακηρττ?η τι λ"κν τ. ]λληνισµ. εSναι τ&Bυντι καI πρ&ς αEτ& πιστρ φει, πρ πει ν/ παρυσι?η καI Nργα. Bυντι (δ-νθ/ σBς τ& π7 γY, τ& γνωρ"ετε καλτερα) σηµα"νει θψιµ τ. ]λληνικ. πλιτισµ..Γι’ αEτ& Nπρεπε ν/ πληρYσετε, ν/ πρετε τ& <ειργραφ καI ν/ τ& l"*ετε στ& π.ρ τ&*Yτερν. Γι/ λετε µυαλ& κεD κτω καI πψετε ν/ συµπεριφ ρεστε ,στ<αστα. OGκαιρI εSναι δσκλι. ∆-ν N<ετε πρει εaδησιν, πPς στ&ν ^ρ"ντα νεφαν"σθη τ&

Σρωθρν

O KAΛAΘOΣ TΩN AXPHΣTΩN

Oπως ναγρφεται σ λλες σελδες τ παρντς τευς τ «∆» στ M"λ #ρ$θηκαν γγε(α τ"ς 3ης ιλιετας π.X. µ γρµµατα τ -Eλληνικ/Aλφα#1τυ (µετα34 τ5ν 6πων κα7 τ8 9, π4 ;ς «διπλ» <θεωρε(τ «νε=-τερ» τ5ν ?πλπων). T ν νακνωση κνει 6 Bρµδι=τερς Cλων, 6 να-σκαφ$ας πρϊστριλγς κα7 Eφρς ραιτ1των κ. /Aδαµντις Σµψων.-H νακλυψη αIτ πρδ1λως συντρ#ει κα7 πρρπτει 6ριστικJ στ8ν σκυ-πιδτενεκ τ"ς <πιστ1µης τ ν πτη τ «Φινικικ» L «Σηµιτικ /Aλφα-#1τυ», M δρστες τ"ς 6πας ν"γαν τ ν νακλυψ1 τυ π8 τ4ς Σηµ-τες τ8 πλ4 τ8ν 13 αO. π.X. (κµη κα7 ;ρισµ$νι µανιακ7 Για#ιστ$ς, π4δια#ε#αωναν Cτι ε?ρ$της τ /Aλφα#1τυ Qταν 6... Mωυσ"ς, δν 3επερ-νσαν τ ν ρνλγα τ 1235 π.X., 6πτε κατ’ αIτ4ς 6 Uγ$της αIτ8ς τ5ν-E#ραων τ4ς ;δ1γησε στ ν E3δ τυς π8 τ ν AVγυπτ).

/AλλJ τ8 σλι αIτ8 Eει λλ σκπ: NJ ?πενθυµσYη Cτι Zνας νθρωπς,6 κ. Kων. Πλερης, κατJ τJ τελευτα(α 15 ρνια περπυ γωνσθηκε σκληρJνJ νατρ$ψYη τ ν φινικικ πτη, <πιµ$νντας στ ν ]λληνικτητα τ/Aλφα#1τυ, <ν5 ?#ρ_ετ κα7 διεσρετ π8 τ7ς «αIθεντες» τ"ς <πιστ1µης,τ"ς γλωσσλγας, τ"ς διαν1σεως κα7 τ"ς δηµσιγραφας. -H ?πενθµισηδ αIτ δν γνεται γιJ νJ πδθY" U πρσ1κυσα τιµ στ8ν `δη δικαιω-θ$ντα κ. K.Π. – 6 6π(ς δν Eει ρεαν <πανων –, λλJ γιJ νJ ?πγραµµι-σθY" τ8 θλι#ερ8 <πιστηµνικ8 κα7 bθικ8 <ππεδ, στ8 6π( #ρσκεται U Oθ-νυσα πνευµατικ τ3η τ τυυ αIτ τπυ, λλJ κα7 τ8 νλγ <π-πεδ τ λα (τ5ν Pωµι5ν), π4 τ ν στηρ_ει κα7 τ ν πδ$εται – κι ς µ ντ8 κρ#υµε αIτ, dτε νJ τ8 3ενeµε πτ$...

Ω.

Mπρε(ς παρ’ Cλες τ7ς «Bµαρτες» συ, <Jν κατρθ=σYης νJ συγκιν1σYης τ8νfγι µ τJ τελεωτα παρακαλητ, νJ τ ν «πηδ13Yης» π8 τ8 «πρ τ8 <3=-τερν». -O Θε8ς λιπ8ν αIτ8ς π4 λατρευµε hι µνν δ$εται τ8 «µ$σν»(<νδιµεσν), λλJ <π7 πλ$ν κα7 τ8 καλλιεργε(. /Aκµα κα7 κιν4ς νθρ=-πυς µπρε( νJ #λYη γιJ «µ$σν» κανες. Eiναι γνωστ U Eκφρασι «κνε µιJπρσευ1 κα7 γιJ µ$να», µλιστα εiναι Oδιαιτ$ρως Oκεα στ4ς /Aµερικα-νς. Oταν λιπ8ν µπρYY"ς νJ #_Yης µ$σν γιJ τ ν σωτηρα τ"ς ψυ"ς συ,ττε γιατ7 νJ µ ν µπρY"ς νJ τ8 κνYης κα7 γιJ τJ <παγγελµατικ συ, τJ Oκ-νµικ συ, τJ <ρωτικ συ, τ7ς φιλδ3ες συ κα7 τ7ς κακες συ; Oταν 6Vδις 6 Θε8ς µπρY" νJ «ψηθY"» µ µπλικ παρακαλητ, λγ λαδκι κα7 κα-ν$να κερκι («ναψε Zνα κερκι κα7 γιJ µ$να»), ττε γιατ7 νJ µ ν «ψ1συ-µε» κα7 τ8ν #υλευτ1, τ8ν διευθυντ κ.λπ.; Πτε U ?πσεσι τ"ς ψ1φυ, π-τε τ8 «φακελλκι» κα7 π κα7 π ναλγως τ"ς <3υπηρετ1σεως ` τ"ς ν-

T θεν µσν

T Eλληνικ Aλφητ κα «αθεντες» τ" Pωµαικυ

AIΣIMA KAI A∆HPITA

γκης κα7 καν$να σ#αρ8 πσ...Σ.B.

Παρυσι_νται µερικ7 κα7 δηλ=νυν λτρεις τ"ς /Aραιτητας, ωρ7ς νJEυν <γκαταλεψει τ ν Oκνµιστικ ` µεσαιωνικ1 τυς ντρπα µ CλατJ συνακλυθα τ"ς <µπρευµατπησης τ"ς -Eλλδς κα7 τ"ς µεταφυσικ"ςφαντασωσ1ς τυς κ.λπ..

/Eκτ8ς τ5ν λλων λ$νε Cτι M /Aρα(ι Eλληνες... Qρθαν π8 τJ στρα, κα7µλιστα τ8 <ντπ_υν κι Cλας... -H κληρνµικ νωτ$ρα ψυικ τ3ικτηςεiναι µεσαιωνικ8 γν=ρισµα, hι δηµκρατικ8 φυσικ. /Eκε(ν π4 θJ αρα-κτ1ρι_ε περισστερ κλακευτικJ τ4ς /Aραυς εiναι τ8 νJ κατγωνται π8τ Γ" κα7 νJ Eυν φθσει <κε( π4 Eφθασαν. kAλλωστε τJ ριστυργ1µατατ"ς /Aραας T$νης εiναι σαφ5ς γ1ινα, λλJ κα7 µπρν νJ σταθν στ8 Σ-µπαν σJν ν=τατη <κπρσ=πηση τ Πλαν1τη. T8 πτ$λεσµα µετρει...

TIλιστν M ρα(ι Qταν 3ικρατικJ «lατσιστ$ς», ωρ7ς 6λκληρω-τισµ, λλJ µ δηµκρατα. Oµως κατπιν 6 <3υσιασµ8ς ν$πτυ3ε Cλα τJεVδη τ lατσισµ, π4 γιJ δ ιλιδες ρνια, τ=ρα ταλαν_υν τ ννθρωπτητα. AIτJ γιατ7 U 3$νη mργανωµ$νη <3αγρJ συνειδ1σεων κα7 Uπρπαγνδα µeς Eυν πρει φαλγγι κα7 3εσαµε νJ µυν=µαστε.

Π.Γ.

/Aπ8 τ8 δικαστ1ρι τ"ς -I. Συνδυ τ"ς /Eκκλησας τ"ς -Eλλδς θJ πε-ρσYη τελικJ 6 Mητρπλτης Zακνθυ κ. Xρυσστµς, <πειδ <3$φρασεδηµσια τ7ς πψεις τυ περ7 τ5ν πργαµιαων σ$σεων τ5ν ν$ων, τ7ς 6π(εςκα7 ?πεστ1ρι3ε ?π8 πρϋπθ$σεις. Bε#αως 6 σκπ8ς τ5ν συγκεκριµ$νων δη-λ=σεων Qταν πρφαν1ς, λαµ#ανµ$νης ?π’ hψιν κα7 τ"ς ρνικ"ς στιγµ"ςκατJ τ ν 6πα αIτς Eγιναν. -Ωστσ σ κθε Oσρρπηµ$ν κα7 <λεθερνθρωπ θJ πρκαλY", ν hι γανκτηση, τIλιστν ρνητικ <ντπωση,6 τρπς µ τ8ν 6π( ;ρισµ$νι ν=τερι κυρως κληρικ7 ντιµετωπ_υνC,τι πι8 τρυφερ8 κα7 φυσιλγικ8 ?πρει στ7ς σ$σεις τ5ν δ φλων. OMψευδηθικλγες κα7 M ναρνιστικς Oδ$ες δν εiναι κα7 M καλτερες συµ-#υλς γιJ τ ν 6µαλ πρσωπικ κα7 κινωνικ _ω1, καθ’ Cσν µλιστα ντι-#ανυν πρ8ς τ ν Vδια τ ν φση. /Aναµφισ#1τητα U στση _ω"ς τ καθεν8ςπτελε( σε#αστ τµικ1 τυ ?πθεση, Cµως U πρσπθεια <πι#λ"ς µ ψυ-λγικJ µ$σα πρτπων 3$νων πρ8ς τ ν ψυσωµατικ λειτυργα τνθρ=πυ, π4 6δηγε( σ ψευδδιλ1µµατα κα7 ψευδεν$ς, εiναι µα τα-κτικ1, <πιεικ5ς παρδεκτη. -H διαπραθε(σα π8 τ4ς (φανατικ4ς) ρι-στιαν4ς Oδελγικ δλφνα τ ∆ινσυ (#λ. φι$ρωµα τ τευς200-201 τ «∆») ε?ρσκει κα7 σ1µερα, µετJ 1600 ρνια, µιµητς τ"ς Vδιαςκρι#5ς ντρπας...

M.M.

H να /δελγικ2 δλφνα τ" ∆ιν3συ

Γραφικ2 (6λλ7 κα κερδφ8ρα) µεταφυσικ2

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812770

«uAν 3αναγινµυν εVκσι ρνων, θJ 3εκινσα π8 τ7ς κρυφς τ5ν #υν5ν,ντρτης, λYηστ1ς, πειρατ1ς, ν’ ν3ω τJ µτια <κενων π4 δ$νται διαµαρτ-ρητα τ ν µ(ρ τυς, Cσ κι <κενων π4 <θελτυφλν. kOι, U <πανστασ1 µυδν θJ στρεφταν κατJ τ κατεστηµ$νυ κα7 τ συστ1µατς τυ, λλJ <ναντν<κενων π4 τ8 ν$νται. ΘJ σκτωνα, θJ τσκι_α τ ν κακµιρι, τ ν ?πταγ1,τ ν ταπεινφρσνη». T λγια α τ "ν$κυν στ'ν γνωστ' συγγραφα Λιλ' Zω-γρ,φυ ("πσπασµα "π’ τ0 «2Eπ,γγελµα Πρνη», 1978), π8 9φυγε "π’ τ' :ω'στ;ς "ρ<=ς τ> παρελθντς 2OκτωρAυ. CH νεανικτητα κα; E Fρµητικτητα π8<αρακτ$ρι:αν τ'ν πρσωπικτητ, της – κατ’ HI<'ν στι<εJα τKς Lλληνικτητας– τ'ν Mδ$γησαν "π0 νωρ;ς στ0 δρµ τKς δυναµικKς "µφισ$τησης τKς πνευµα-τικKς κατ,στασης – α τKς π8 κα; σ$µερα :>µε – καθOς 9νιωθε ν τ'ν περι:Pνει"σφυκτικ,.

2Eλ,<ιστες περιπτPσεις CEλλ$νων "π’ τ <ρνια τ> Πλ$θωνς – HIαιρσεις φω-τειν=ς τ> καννα – τλµησαν ν δ>ν τ'ν µJρα τ> CEλληνισµ> κατ,µατα, ν"ντικρQσυν τ'ν Hλεειντητα κα; τ0 ψε>δς στ FπJα 9<ει περιλθει· ν δPσυνµ= τ'ν στ,ση τυς κα; τ0 9ργ τυς µι Tσ<υρ' Uθηση πρ0ς τ'ν κατ,κτηση τKςVστρικKς α τγνωσAας. CH Λιλ' Zωγρ,φυ Wταν µAα "π’ α τ=ς τ;ς Hλ,<ιστες HIαι-ρσεις. Στ0 πλυπληθ=ς συγγραφικ της 9ργ δQ πν$µατα Iε<ωρA:υν, E «2Aντι-γνPση» (1974) κα; F «Kα:αντ:,κης - Zνας τραγικς» (1959). Kα; τ δQ 9<υν Zνανκιν0 παρανµαστ$: KαταδεικνQυν σ= ,θς τ'ν εTσλ' κα; Hπικρ,τηση τ> Tυ-δαϊσµ> στ'ν "νθρPπινη νηση σ= ,ρς τ> Lλληνικ> τρπυ σκπτεσθαι κα; :Kν.T0 πρτυπ τ> φισµνυ κα; ^πταγµνυ στ' µJρ, τυ "νθρPπυ (<ριστια-νισµ0ς) _πως κα; HκεJν τ> Eττηµνυ κα; ψυ<ικ "ρρPστυ (φρϋδισµς) 9<υν"κρωτηρι,σει τ;ς :ωγνες κα; δηµιυργικς τυ δυν,µεις, π8 εaναι σQµφυτες µ=

ANTI MNHMOΣYNOY THΣ ΛIΛHΣ ZΩΓPAΦOY

Σκληρ' µ,<η

γι τ'ν "ν,κτηση

τKς <αµνης

CEλληνικKς

α τγνωσAας

τ'ν HλευθερAα κα; τ'ν α τγνωσAα. CH Λιλ' Zωγρ,φυ HIργA:εται "π’ τ0ν σηµε-ριν0 bEλληνα, π8 "δυνατεJ ν καταν$σcη α τ0ν τ0ν Vστρικ0 κα; Tδελγικ0 ια-σµ0 π8 9<ει ^πστK, καθOς "διαφρεJ γι τ'ν αTτAα τKς κακδαιµνAας τυ.

Στ'ν «2AντιγνPση» σ= µAα πραγµατικ Hπικ' HIρµησ$ της πρ0ς τ'ν πλ$ρη κα-τανηση τKς CIστρAας θ καταγρ,ψcη "λ$θειες eγνωστες, "νεAπωτες Zως α τ' τ'στιγµ$: «-O Xριστιανισµ8ς Eπαι3ε τ8 lλ τ <κτελεστικ πσπσµατς, π4 κ-νιρτπησε τ8ν ]λληνικ8 πλιτισµ8 κα7 τ8ν νθρ=πιν στασµ... /Eδ5 σταµατeU -Iστρα κα7 ρ_ει 6 <κ#αρ#αρισµ8ς τ"ς νθρωπτητας. -Oλτα5ς hπισθεν»(2η 9κδση, σελ. 191).

Γι τ'ν «Mετφραση τhν CEδµ$κντα»: «MπρστJ στ ν πειλ τ"ς λλ-τρωσης τ Oυδαϊσµ U Uγεσα τυ #ρσκεται, Cπως `δη εVπαµε, πλη. ΓιJ τ8νBπλστατ λγ πvς U γλ5σσα, γραπτ ` πρφρικ1, τ8 µναδικ8 πντως hργα-ν πρπαγνδας στJ ρνια <κε(να, ν1κει στ8ν ντπαλ. Tτε θJ ληφθY" µιJ π-φαση π4 θJ σφραγσYη νε3τηλα τ ν νθρωπτητα: /Aπφασ_εται U µετφρα-ση τ"ς Παλαιeς ∆ιαθ1κης στ ν ]λληνικ γλ5σσα. [...] Πρκειται ναµφισ#1τηταγιJ τ ν πι8 δαιµνια νθρ=πινη σλληψη. /Eν^5 σJν πρ3η ντιφσκει τελεως µτ8ν Oυδαϊκ8 πµνωτισµ, π4 φτνει στ8 µισανθρωπισµ. /Eκτ8ς π8 τ8 φανα-τικ8 µ(σς τ Oυδαϊσµ πρ8ς κθε τ ]λληνικ» (σελ. 51). Kα; παρακ,τω: «-H τε-ρστια <3πλωση τ"ς ]λληνικ"ς γλ=σσας θJ γνYη τ8 Cπλ, π4 θJ <3ντ=σYη τ8νπλιτισµ της».

Γι τ0ν <ριστιανισµ0 κα; π,λι: «Mιραα, #ση κα7 πρϋπθεση τ"ς <πικρτη-σης τ"ς νεπανστασης π4 π8 ’δ5 κα7 π$ρα θ’ πκαλµε κα7 µε(ς “ριστιανι-σµ», εiναι τ8 3ερρ_ωµα τ ]λληνικ πνεµατς, U πδιργνωσ1 τυ κα7 U <πι-#λ κα7 6 θραµ#ς τ σκταδισµ. ΓιJ πλλ4ς αO5νες µετJ τ8ν Παλ, τ8νπρ5τ µεγλ θεωρητικ8 τ"ς /Aντιγν=σης, M πατ$ρες τ ριστιανισµ θJ θεω-ρν τ µθηση - γν=ση σJν τ ν πι8 <πικνδυνη αzρεση» (σελ. 250). 2EπAσης: «kAςτ8 πρυµε πφαση. -O -Eλληνικ8ς Πλιτισµ8ς Eει Zναν πραι=νι <θρ, π4γ$ννησε U <θνικ ]#ραϊκ συνεδηση 2300 ρνια πρν. Θ’ λλ3Yη ναρθµητα πρ-σωπε(α, γιJ νJ σταθερπιηθY" 6ριστικJ στ8 πρσωπ τ ριστιανισµ. AIτ8 MBυ_αντιν7 τ8 γν=ρι_αν κα7 τ8 πστευαν πλυτα. Kα7 Qταν φυσικ, µιJ κα7 Qτανµεσ #ωµ τυς» (σελ. 346).

Γι τ'ν Λιλ' Zωγρ,φυ, F kατσισµ0ς «εiναι ]#ραϊκ8 πρϊν. Tσ 6 µισελληνι-σµ8ς Cσ κα7 6 ντισηµιτισµς». CΩστσ πρ0ς "πφυγ' παρεIηγ$σεως IεκαθαρA-:ει (<ρησιµπιhντας µι φρ,ση τ> Θ. TσελAνσκι): «Oταν ντιθ$τωµε στ θρη-σκεα τ"ς ραας -Eλλδας τ8ν Oυδαϊσµ8 ;ς θρησκεα τ φ#υ, αIτ8 δν γ-νεται γιJ νJ τ8ν κατηγρ1σωµε. T$τις π4 εiναι 6 νθρωπς `, γιJ νJ εVµαστεκρι#$στερι, τ$τιι π4 εiναι µερικ7 νθρωπι, 6 φ#ς τ Θε δν παει νJεiναι µιJ <3αιρετικJ σωτ1ρια παιδαγωγσα δναµη» (σελ. 302).

nEτσι στ,θηκε "πναντι στ'ν πνευµατικ' κατ,σταση τ> καιρ> της E Λιλ' Zω-γρ,φυ. 2Aµφισ$τησε δυναµικ πρτυπα, εoδωλα κα; "πψεις τ> κατεστηµνυ.Kα; πραλε, _σ µπρ>σε, τ'ν πνευµατικ' πιτητα τ> HλεQθερυ "νθρPπυ,τKς HλεQθερης γυναAκας, π8 Mς α ττελ'ς eνθρωπς πατpq στ δικ, της πδια.bOπως κα; E oδια eλλωστε Wταν.

Παν. Λ. Kυαλκης

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812772

CO Γι,ννης ΣκαρAµπας στ0 ιλA τυ «T8 ’21 κα7 U λ1θεια» 9γραψε _τι «U Mστραδν εiναι κρµ-καραµελλ$, γιJ νJ τ ν τρ^5ς στ8 µπαλκνι µ τ8 κυταλκι». Mι καλ-σεριρισµνη Vστρικ$ «κρεµ-καραµελλ=» Hπι<ειρ>ν ν πρσφρυν _σι διατεAννται,_τι "π0 τ0 τλς τ> Θ´ αThνς πKρIε "ναγννησις τhν Lλληνικhν γραµµ,των στ0 Bυ-:,ντι, π8 διεκπη µ= τ'ν λατινκρατAα. Tτε E 2EκκλησAα, HIελθ>σα τhν κλυδωνι-σµhν τKς εTκνµα<Aας, HπεδAωIε τ'ν HνAσ<υσιν τ> δγµατς κα; Hσκλ$ρυνε τ'ν στ,-σιν της "πναντι στ0ν Lλληνισµ· t<ι εαAως πλν µ= θανατPσεις (<ωρ;ς ν λεAψυνHντελhς ττιες περιπτPσεις), "λλ κυνηγhντας τ;ς τελευταJες σκι=ς τ> Lλληνικ> π-λιτισµ>. Kα; α τ0 συνη. M,λιστα, eν θελ$συµε ν "πδPσυµε τ'ν πραγµατικ' δι,-στασιν τhν γεγντων, E λατινκρατAα µqλλν δικψε τ0ν Hπιθαν,τι kγ< τ> Lλλη-νισµ> παρ τ'ν "ναγννησAν τυ. ∆=ν εaναι eµιρ α τ>, _τι στ0ν Lλλαδικ0 <hρ µ-νν σ= περι<=ς λατινκρατQµενες ^πKρIε σιαστικ' "ναγννησις τhν Lλληνικhνγραµµ,των (π.<. στ'ν LνετκρατQµενη Kρ$τη "νεγενν$θη τ0 Lλληνικ0 θατρ). Kα;_µως στ0 Bυ:,ντι Wταν εuκλ ν "ναγεννηθcK F Lλληνισµς, "λλ δ=ν ^πKρIε πλι-τικ' Qλησις γι’ α τ.

bOπως γAνεται φανερ0 "π0 τ8ς δι,φρυς καννες τhν Tκυµενικhν συνδων κα;"π0 τ8ς "φρισµ8ς τ> «Συνδικ>», παρ τ8ς "πηνεJς κα; πικιλτρπυς διωγ-µ8ς F Lλληνισµ0ς διετηρεJτ :ωνταν0ς µεταI8 τhν CEλλ$νων. nO<ι "σφαλhς σ= πανε-θνικ' ,σιν, "λλ ^πKρ<αν Fµ,δες κα; eτµα, π8 Hπεκαλ>ντ τ0ν ∆ινυσ κατ τ0ντρQγ v MρκA:ντ στ0ν ∆Aα κα; πρεκ,λεσαν γι τ>τ εTδικ8ς καννες στ'ν HνTρQλλwω Πενθκτην ΣQνδν τ0 691. nEπρεπε λιπ0ν ν ^πKρ<αν eτµα, π8 δ=ν Hµε-λτων µν γι τ'ν γλhσσα τ "ρ<αJα κεAµενα, "λλ διδιδαν κα; τ;ς Tδες τhν συγ-γραφων· ^πKρ<αν eτµα π8 9ψαλλν <ρικ "ρ<αAων τραγwωδιhν x eτµα π8 HσQ-<να:αν στ;ς κυλστρες (σκ,µµατα "µµPδη, _πυ Hτελ>ντ παλαιστικ; "γhνες). M π,-νω "π’ _λα πKρ<αν eτµα π8 δ=ν εa<αν "παρνηθK τ'ν Lλληνικ' θρησκεAα. Στ0 ιλAτυ «Περ; Θεµ,των» F KωνσταντJνς Z´ F Πρφυργννητς "ναφρει, _τι: «OM τ κ-στρυ Mανης Iκ εOσ7 π8 τ"ς γενεeς τ5ν Σλ#ων, λλ’ <κ τ5ν παλαιτ$ρων Pωµα-ων, M κα7 µ$ρι τ νν παρJ τ5ν <ντπων Eλληνες πρσαγρενται διJ τ8 <ν τ(ςπρπαλαι(ς ρνις εOδωλλτρας εiναι κα7 πρσκυνητJς τ5ν εOδ=λων κατJ τ4ς πα-λαι4ς Eλληνας, zτινες <π7 τ"ς #ασιλευ τ ιδµυ Bασιλευ Xριστιαν7 γεγ-νασι». CO BασAλεις, στ0ν FπJ "ναφρεται F Πρφυργννητς, εaναι F BασAλεις A´F MακεδOν (2Aρµνις Hγκατασταθε;ς στ'ν MακεδνAα), π8 HασAλευσε "π0 τ0 867Zως τ0 886. 2Aλλ κα; α τ0 τ0 «µ$ρι τ νν» τ> Πρφυργννητυ σηµαAνει, _τι "κ-µη κα; Hπ; τhν Eµερhν τυ (HασAλευσε "π0 τ0 913-919 κα; "π0 τ0 944-959) 9θυαν V κ,-τικι τKς M,νης στ0 δωδεκ,θε. ΓνωρA:υµε δ= _τι E φυσιλγAα τKς LλλαδικKς Hπι-κρ,τειας ε νεJ τ'ν "πµνωσιν περι<hν (περισστερ "π0 τ' M,νη), _πυ yδQνα-τ ν θ,λλcη E "ρ<αAα θρησκεAα. T'ν eπψιν α τ' Hνισ<Qει κα; τ0 γεγν0ς τKς µετα-

EΠIBIΩΣEIΣ TΩN EΛΛHNIZONTΩN MEXPI TON 11ν α.

ΓENIKA

H στση τ" Bυ@αντυ Aναντι τBν EλλCνων6π τν 9 α/Bνα µFρι τ2ν Φραγκκρατα

τρπKς τKς Π,τµυ σ= κντρ µνα<ισµ>. T0 1088 F 2AλIις A´ Kµνην0ς 9δωσε σ<ε-τικ' HIυσιδτησι στ0ν µνα<0 Xριστδυλ. 2Eφωδιασµνς λιπ0ν F Xριστδυλςµ= τ0 α τκρατρικ0 <ρυσυλλ 9φθασε στ0 νησA, Hγκρµισε τ0ν να0ν τKς 2Aρτµι-δς π8 "κµα διεσwP:ετ κα; Hπ; τhν HρειπAων "ν$γειρε τ'ν µν' τ> 2Iω,ννυ Θε-λγυ.

T'ν oδια Hπ<' τ0 bAγιν bOρς 9λαε τ'ν σηµεριν$ τυ µρφ' σν κντρ µνα<ι-σµ>. T'ν oδια Hπ<' κ,νει HντQπωσιν σ= πλλ8ς Hρευνητ=ς E φανατικ' πρσπ,θειατ> 2AλIιυ A´ Kµνην> (1081-1118) ν καθαρAσcη κα; ν Hνισ<Qσcη τ0 δγµα. M="ρκετ' µτητα E κρη τυ nAννα περιγρ,φει στ0 ιλA της «/Aλε3ις» τ µαρτQριατ> "ρ<ηγ> τhν BγµAλων BασιλεAυ κα; τ'ν δηµσια HκτλεσAν τυ στ'ν πυρ,. M=τ0ν oδι φανατισµ0 HπεδAωIε F 2AλIις τ'ν καταδAκη τ> 2Iω,ννυ 2Iταλ> x CYπ,τυ,διτι yθλησε ν δια<ωρAσcη τ'ν φιλσφAα "π0 τ'ν θελγAα· πKρIε δ= µελετητ'ς τ>πλατωνισµ> (κυρAως τhν νεπλατωνικhν φιλσφων). 2Eµεθδευσε δ= F α τκρ,τωρν τιµωρηθcK F 2Iω,ννης 2Iταλ0ς "ν$µερα τKς LρτKς τKς 2OρθδIAας στ;ς 13 MαρτAυ1082· δηλαδ' Zνα <ρν περAπυ µετ τ'ν στψιν τυ. CO 2Iταλ0ς HνPπιν τ> α τ-κρ,τρς, τ> πατρι,ρ<υ κα; τhν συνδικhν yναγκ,σθη ν’ "πκηρQIcη τ;ς Tδες τυκα; Hτιµωρ$θη µ= Hγκλεισµ0 σ= µναστ$ρι. Συµπεριελ$φθη δ= TδιαAτερς "ναθεµατι-σµ0ς κατ τ> 2Iω,ννυ 2Iταλ> στ0 «Συνδικ8ν». CO µαθητ'ς τυ E στρ,τις, µητρ-πλAτης NικαAας, καθcηρθη, διτι πεστ$ριIε _τι F Xριστ0ς Hσκπτετ µ= τ0ν τρπ τ>2Aρισττλυς. ~Hταν δ= τσς F φανατισµ0ς τ> 2AλεIAυ στ;ς διPIεις HναντAν τhν µα-θητhν τ> 2Iταλ>, στε πρεκ,λεσε µ<ρι κα; τ'ν "ντAδρασιν τKς 2EκκλησAας γι τ;ς^περλς τυ. CO oδις Hπc$ρετ, _τι HIεκαθ,ρισε τ'ν α τκρατρAα "π0 τ µι,σµατατhν αVρσεων κα; τKς "θεας κα; "νθεσε στ0ν E θQµι Zιγαην0 ν γρ,ψcη 9ργ («Πα-νπλα δγµατικ ») κατ τKς LλληνικKς πλυθεας κα; εTδωλλατρAας. Γι τ'ν ^π-στ$ριIAν τυ πρ0ς τ'ν 2EκκλησAα E κρη τυ nAννα τ0ν πρσνµ,:ει IΓ ´ "πστλ.

CO 2Iταλ0ς δ=ν Wταν F µνς λγις, π8 HδιP<θη γι τ'ν Hνασ<λησAν τυ µ= τ "ρ<αJακεAµενα. 300 <ρνια HνωρAτερα, στ;ς "ρ<=ς τ> Θ´ αThνς, F Mι<α'λ Ψελλ0ς "π0 τ'νnAνδρ κατηγρ$θη γι αVρετικς, Hπειδ' Hµελτα τ0ν Πλ,τωνα, κα; "π0 τ 9ργα τυδ=ν HσPθη καννα. A τ0ς F Mι<α'λ Ψελλ0ς Wταν µαθητ'ς τ> πατρι,ρ<υ ΦωτAυ, κα;τ0ν HIην,γκασαν κα; α τ0ν ν ^περασπισθcK τ'ν ρθδIAα κα; τ'ν πAστι τυ σ= α τ$.CO HπAσκπς KαισαρεAας 2Aρθας νµ,:ει τ8ς τραγυδπι8ς τKς Hπ<Kς τυ γρ-τας Παφλαγνας. 2Eνwh δQ αThνες "ργτερα F Nικ$τας Στηθqτς 9γραφε: «M τιθ-µενι <π7 κκκν^ω σφας -Eλλ1νων κπραν γνωσας περιε#λλντ». ∆ηλαδ' _σιHφρυν τ0ν κκκιν µανδQα τhν φιλσφων περιε,λλντ "π0 τ'ν κπριν τKς "γνω-σAας τKς σφAας τhν CEλλ$νων. 2Aφ> λιπ0ν E σφAα τhν CEλλ$νων Wταν κπρι,, 9πρε-πε ν καθαρισθcK F τπς. nEτσι στ0 τλς τ> I´ αThνς Hστ,λη στ'ν Λακωνικ' F περι-ητς NAκων F «MετανεJτε», γι ν HIαλεAψcη κα; τ τελευταJα o<νη τKς "ρ<αAας θρη-σκεAας. Kατ’ "ρ<ς Hστ,λη στ'ν Kρ$τη, µετ "π0 τ'ν "νακατ,ληψAν της "π0 τ8ς Σα-ρακην8ς "π0 τ0ν Nικηφρ Φωκq (960 µ.X.), γι ν Hπαναφρcη στ0ν <ριστιανισµ0 τ8ςHIισλαµισθντες κατAκυς της. Kατπιν περιKλθε τ0 CEλλαδικ0 Θµα, γι ν τνPσcητ0 θρησκευτικ0 αoσθηµα, κα; κατληIε στ'ν Λακωνικ$. CYπKρIε Aαις κα; µ= τ oδιατυ τ <ρια 9πνιIε τ0ν 2AντA<, 9φρ τhν Hθνικhν γαιhν, διτι Hστ,θη "νεκτικ0ςπρ0ς τ8ς πιστ8ς τKς "ρ<αAας θρησκεAας. Kα; "φ> HI$λειψε κα; τ τελευταJα o<νη,9κτισε Hπ; τhν HρειπAων τ> να> τKς XαλκιAκυ 2Aθηνqς τ'ν HκκλησAα τ> ΣωτKρς

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812774

Xριστ>.

T0ν I´ αThνα 9κανε τ'ν Hµφ,νισAν της E φανατικPτερη πλευρ τ> <ριστιανισµ>, Fµυστικισµς, µ= τ0ν ΣυµεOν τ0ν ν Θελγ (949-1022). Παρ,λληλα, _πως γρ,φει FBλ,σης Pασσιqς, τ'ν oδια Hπ<' 9<υµε 9Iαρσιν τhν τελετhν µαγεAας, στ;ς FπJες συµ-µετεJ<αν "κµη κα; α τκρ,τρες: 2AλIανδρς (912-913), Mανυ'λ A´ (1143-1180).bOλα α τ εαAως δ=ν εαιPνυν "ναγννησιν· τ0 "ντAθετ µ,λιστα. Kα; _µως πKρIεκ,πια "κτAδα "ναγενν$σεως HκεJνα τ <ρνια, τ0 θρησκευτικ0 δρqµα. CH σ<σις2EκκλησAας κα; θεατρικKς Hκφρ,σεως Wταν παλαι,. T0 τυπικ0 τKς λειτυργAας κα; F να0ςφρυν 9ντνες τ;ς Hπιρρ=ς τKς τραγwωδAας. T0 τµπλ παραπµπει στ0 σκηνικ0 τ>"ρ<αAυ θε,τρυ. CH «MραAα πQλη» τ'ν εoσδ τhν πρωταγωνιστhν· E δεIι κα; E "ρι-στερ θQρα τ;ς εTσδυς "π0 τ'ν πλιν v τ8ς "γρQς· τ0 πλατQσκαλ, _πυ στκνταιV VερεJς κα; ψ,λλυν· F σλας τ'ν ρ<$στρα κα; V δεIι; κα; "ριστερ; ψ,λτες τδQ Eµι<ρια· V θεατ=ς (Hκκλησια:µενι) στκνται Eµικυκλικhς γQρω "π0 τ'ν ρ<$-στρα· κα; τλς <ρικ κα; στ,σιµα Hναλλ,σσνται µ= <ρνικ0 kυθµ. Mν µAα διαφρ^π,ρ<ει· στ0 "ρ<αJ θατρ F ωµ0ς τ> ∆ινQσυ ε^ρAσκεται στ0 κντρ τKς ρ<$-στρας, στ0 φhς, Hνwh στ'ν HκκλησAα τ0 θυσιαστ$ρι ε^ρAσκεται "θατ Hντ0ς τ> Vερ>.bOσ δ= τ θεατρικ δρPµενα παρµεναν Hντ0ς τKς HκκλησAας, Wταν "πδεκτ,. Στ0 τλ-µηµα ν µεταφερθ>ν Hκτ0ς HκκλησAας oσ<υσε F γενικ0ς "φρισµς, _πυ δ=ν γAνεταικαµµAα δι,κρισις µεταI8 θρησκευτικ> κα; κσµικ> θε,τρυ. Γι τ0ν λγν α τ0 πα-ραστ,σεις θρησκευτικ> δρ,µατς δ=ν πρπει ν 9γιναν (δ=ν ^π,ρ<ει πληρφρAα)uτε HγλQτωσαν τ'ν καταστρφ' τ πλεJστα τhν Hννα δραµ,των, π8 "ναφρνται σ=κPδικα τ> Bατικαν> τ> IΓ ´ αThνς. bOσ γι τ δι,φρα δρPµενα Hντ0ς τKς Hκκλη-σAας (E "ναπαρ,στασις "π0 µιµ,δα τKς γενν$σεως τ> Xριστ>) x στ0 παλ,τι (τ δι,-φρα µιµικ παι<νAδια τ> Mι<α'λ Γ´ τ> Mθυσυ), α τ δεικνQυν τ'ν "ν,γκη νHκφρασθcK θεατρικ F υ:αντιν0ς eνθρωπς κα; ν HκδηλPσcη τ συναισθ$µατ, τυ,"λλ δ=ν εaναι θατρ. O δπτε δ= 9λααν µρφ' δηµσAυ θε,µατς, _πως στ'ν ∆Q-σιν.

KQρι Hπι<εAρηµα τhν παδhν τ> Lλλην<ριστιανισµ> παραµνει E LκατρωθενHκτIευσις κατηγριhν «<π7 ]λληνισµ^5». A τ0 "πδεικνQει µqλλν, _τι E κατηγρAαα τ' Wταν E αρQτερη κα; H<ρησιµπι$θη κατ κρν γι τ'ν "σφαλK HIντωσι τ>"ντιπ,λυ. M= τ'ν κατηγρAα, _τι συµµετεJ<ε σ= να HλευσAνια µυστ$ρια F Mι<α'λ Ψελ-λ0ς «9γαλε "π0 τ'ν µση» τ0ν πατρι,ρ<η M. Kηρυλ,ρι ("πθανε "π0 τ'ν στενα<Pριατυ λAγες Eµρες πρ;ν "π0 τ'ν "πλγAαν τυ στ'ν ΣQνδ). CO oδις F Ψελλ0ς κατη-γρ$θη γι Lλληνισµ0 κα; yθωPθη, "φ> "πηρν$θη τ'ν "ρ<αAα σφAα. nEγραφε δ=στ0ν συσπυδαστ$ τυ κα; πατρι,ρ<η 2Iω,ννη ιφιλJν, _τι F Πλ,των δ=ν Wταν δικςτυ κα; πρετAµησε τ0ν <ριστιανισµ, "φ> εa<ε γAνει µνα<ς. 2EπAστευε δ, _τι V δαA-µνες Wταν "ρατα tντα, π8 "πµακρQννται µ= εTδικ8ς HIρκισµQς. bOλς δ= FLλληνισµ0ς τ> Ψελλ> περιωρAσθη στ0 ν καταδεAIcη, _τι V bEλληνες σφ; Wταν V«πρφKτες» τ> <ριστιανισµ>. A τ' E τ,σις, ν θεωρ>νται V bEλληνες φιλσφι πρ-,γγελι τ> <ριστιανισµ>, Wταν παλαι,, π8 µσα στ;ς "π,νθρωπες διPIεις εa<ε Hγκα-ταλειφθK. 2Eπανρ<εται δ, _ταν E kωµαι<ριστιανικ' HIυσAα στερε>ται. Eaναι τ<ρνια π8 τ0 δγµα λαµ,νει τ'ν Fριστικ' µρφ$ τυ µετ τ γεγντα τKς εTκν-µα<Aας κα; τ;ς τελευταJες διPIεις τhν αVρετικhν. nEκττε E ρθδIη 2EκκλησAα δ=ν

O ∆IΩΓMOΣ TOY ΘEATPOY KAI TΩN KAΛΛITEXNΩN

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 1998 12775

"ντιµετPπισε δγµατικ8ς κλυδωνισµ8ς µ<ρι τ0ν 19ν αThνα, eν δε<θ>µε Mς αρε-σιν τ'ν «Θεσ$#ειαν» τ> Θεφιλυ Kαρη.

CH στερωσις τ> δγµατς 9δωσε τ'ν ε καιρAα στ'ν 2EκκλησAα ν "πρρAψcη τ0 θρη-σκευτικ της πρσωπεJ κα; ν HµφανAσcη τ0 HIυσιαστικ της πρσωπ. Σ= α τ'ν τ'νπερAδ V "ρ<ιερεJς λαµ,νυν (eν δ=ν τ8ς καθδηγ>ν) µρς στ;ς α λικ=ς συν-µωσAες "πρκ,λυπτα. TPρα τ δι,φρα 9θιµα, π8 κρατ>ν "π0 τ8ς "ρ<αAυς <ρνυς,δ=ν τ'ν Hν<λ>ν. bO,τι κ,πτε Hπσυρε τ'ν θανατικ' καταδAκη, τPρα εaναι Hπιτρεπτ.CO ΣτAλπων KυριακAδης στ0ν πρυτανικ τυ λγ τ0 1934, µ= θµα τ;ς Vστρικ=ς "ρ<=ςτKς δηµPδυς LλληνικKς πι$σεως, εaπε µεταI8 eλλων: «/AλλJ κα7 Eτι #ραδτερν, κατJτ8ν IB´ αO5να, ;ς <3γεται <κ τ5ν ]ρµηνει5ν τ Bαλσµωνς κα7 τ Zωναρe εOς τ4ς<κκλησιαστικ4ς καννας, δν Qσαν γνωστι αM <π7 σκην"ς µιµικα7 ρ1σεις. kA3ινCµως παρατηρ1σεως εiναι Cτι, <ν5 M ρηστα7 καταδικ_νται, U µυσικ κα7 τJ ~σµα-τ των, τJ 6π(α τσν σφδρ5ς <πετµα κα7 π$κρυεν λλτε 6 Xρυσστµς, να-γνωρ_νται πλ$ν ;ς στιε(ν τ γµυ παρατητν, M δ µετJ µυσικ5ν ργνων~~δντες αIτJ θυµελικ7 παλλσσνται τ"ς τιµας, τις περι$#αλλεν Cλυς τ4ς <κτ θετρυ κα7 τ"ς µυσικ"ς π_5ντας κα7 πκαθστανται εOς <ντµυς». A τ' E Hπι-λεκτικ' "πδ<' "ρ<αAων συνηθειhν, _πως τ τραγQδια τ> γ,µυ, δ=ν σηµατδτεJκαµµAα Hπιρρ' τ> "ρ<αAυ Lλληνισµ> στ0ν υ:αντιν0 A. Kατ’ "ρ<ς E Hπιλγ' ση-µαAνει _τι Hπελγησαν HκεJνες V συν$θειες, π8 δ=ν 9θεταν σ= κAνδυν τ0 δγµα.

2AπτελεJ δ= "πδειIιν, _τι V θυµελικ; δ=ν 9παψαν ν θεωρ>νται αTσ<ρ πρσω-πα κα; ν περι,λλωνται µ= "τιµAα. nAλλωστε τ0 πνε>µα π8 διεπρνα τ "ρ<αJα 9θι-µα εa<ε Iεθωρι,σει "ρκετ,. Kα; α τ' Wταν E πι0 πυλη HπAθεσις κατ τ> Lλληνισµ>,"φ> δικπτε κα; τ0ν πλν <αλαρ0 δεσµ0 µ= τ0ν "ρ<αJ κσµ. Kα; πρ0ς α τ' τ'ν κα-τεQθυνσιν Hστρ,φη E "πδσις Tδιτ$των τhν "ρ<αAων θεhν σ= <ριστιαν8ς γAυς.

2Aλλ δ=ν 9φθαναν α τ,. OV σπυδ=ς τhν πλατωνικhν κειµνων (κυρAως _µως τhν νε-πλατωνικhν) Hσκπυν στ0 ν "πδεAIυν τ'ν "λ$θεια τ> δγµατς. BεαAως α τ0Wταν "δQνατ. Γι τ0ν λγν α τ0 πρησαν σ= νθεQσεις τhν 9ργων. ∆=ν ^π,ρ<ειuτε σελAδα στερετυπης Hκδσεως, π8 ν µ'ν "ναφρεται στ'ν <ρKσιν διαφρων λ-Iεων στ σwω:µενα <ειργραφα, π8 κ,θε µAα τ8ς δAδει διαφρετικ0 νηµα στ0 κεA-µεν. bOµως uτε τ σQγ<ρνα 9ργα εa<αν γλυτPσει "π0 τ'ν νθεAα. CO oδις F Ψελλ0ςMµλγει, _τι Hκυκλφρυν "ντAγραφα τhν "πµνηµνευµ,των τυ νθευµνα. CHnAννα ∆ηµητρAυ, π8 κα; α τ' Tσ<υρA:εται _τι ^πKρIε κ,πις HIελληνισµ0ς τ> Bυ-:αντAυ, γρ,φει: «/Eπ7 Kµνην5ν U /Eκκλησα ν$λα#ε πλ$ν <πσηµα τ ν <ππτεατ"ς ρνγραφας, συν$τασσε δηλαδ U Vδια µ διαφρυς “?πµνηµατγρφυς” τJδιφρα γεγντα κα7 τJ παρ$διδε σ λγυς <π7 µισθ^5, γιJ νJ τJ ναπτ3υν. Eiεδηλαδ στ διθεσ1 της πληρωµ$νυς συγγραφε(ς, π4 πτελσαν τ4ς <πσηµυςMστριγρφυς. T$τις συγγραφ$ας Qταν κα7 6 Nικ1τας Xωνιτης. B$#αια πλλ7πνευµατικ7 νθρωπι ρννταν νJ γρψυν κατJ παραγγελα, λλι φυγδευαν τJειργραφ τυς στ ∆ση. ∆ν δστασε <πσης U /Eκκλησα νJ l3Yη στ8 πρ τ8 <3=-τερ C,τι γραφταν <ναντν της, Oδιατερα C,τι Qταν “]λληνικ”, γεγν8ς π4 πδει-κνει τ ν 6λκληρωτικ1 της ντρπα κα7 τακτικ1». («CO Lλληνισµ0ς ^π0 Iνη κυ-ριαρ<Aα», σελ. 109-110).

CΩς φαAνεται, F HIελληνισµ0ς τ> Bυ:αντAυ HπετεQ<θη µ= τ'ν νθευσιν τhν κειµ-

H NOΘEYΣIΣ KAI KATAΣTPOΦH TΩN XEIPOΓPAΦΩN

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812776

νων, τ' διαστρφ' τhν γεγντων "π0 πληρωµνυς κνδυλφρυς κα; καταστρφ'_πιυ Wταν Lλληνικ. nEτσι ε^ρAσκνται <ιλι,δες παλAµψηστα, _πυ τ "ρ<αJα <ειρ-γραφα HIQσθησαν, γι ν γραφ>ν Hπ’ α τhν ε <λγια. Tτι εaναι κα; τ0 πρσφα-τα Hκπλειστηριασθ=ν <ειργραφ τ> 2Aρ<ιµ$δυς, π8 E καταστρφ$ τυ τπθετεJταιτ0ν I´ αThνα.

A τ0 _µως 9ρ<εται σ= "ντAθεσι µ= τ0ν πραλλµεν Tσ<υρισµ, _τι στ0 Bυ:,ντιHσPθησαν τ "ρ<αJα <ειργραφα. BεαAως τ0 πhς κα; σ= πι, κατ,στασιν HσPθησαντ0 εoδαµε. Kανε;ς _µως "π0 τ8ς Tσ<υρι:µενυς α τ0 δ=ν µqς 9<ει HIηγ$σει "π0 πι0νHκινδQνευαν τ <ειργραφα κα; τ δισωσαν V Bυ:αντινA· µ= δεδµν _τι E 2Aνατ-λικ' Pωµαϊκ' α τκρατρAα δ=ν HγνPρισε Iνη κατ,κτησιν, στε ν’ "νατραπcK E Hσω-τερικ' τ,Iις. Π,ντως δ=ν HκινδQνευαν "π0 τ8ς nAραες, V FπJι τ Hµελτων µ= ε λ,-εια uτε "π0 τ8ς Πρσες, V FπJι ^πεστ$ρι:αν τ8ς διωκµενυς Lλληνιστς "π0τ8ς Bυ:αντινQς. Πλ8ς δ= λγς γAνεται γι τ0ν πατρι,ρ<η ΦPτι, _τι <,ρι στ0 9ργτυ «Mυρι#ι#λς» x «Bι#λιθ1κη» διεσPθησαν σ= περιλ$ψεις 9στω <αµνα σ$µερα"ρ<αJα κεAµενα. 2Aλλ,, γι ν γρ,ψcη τ;ς περιλ$ψεις τυς F ΦPτις, σηµαAνει _τι τ9ργα α τ διεσP:ντ στ'ν Hπ<$ τυ. nAρα κα; τ πλ$ρη <ειργραφα, π8 διεσwP:-ντ µ<ρι τ0ν Θ´ αThνα, E υ:αντιν' «"ναγννησις» τ HIηφ,νισε. bOλς δ= F Lλληνι-σµ0ς τ> ΦPτιυ HIηντλ$θη t<ι στ'ν σιαστικ' σπυδ' τhν "ρ<αAων κειµνων, "λλκατ τ;ς Hκκλησιαστικ=ς Hπιταγ=ς στ'ν σπυδ' τ> γλωσσικ> φυς. CO oδις τ0 δια-εαιPνει στ0ν µητρπλAτη Kυ:Aκυ 2Aµφιλ<ι µ= γρ,µµα τυ, _πυ παρατηρεJ _τι"κµη κα; στ0 φς τ "ρ<αJα κεAµενα ^πλεAπνται τ> φυς τ> ΠαQλυ, «κµµω-τικ(ς φαρµκις κα7 νθεσι τ8 Eµφυτν κλλς τ λγυ νθευσαν (τ'ν γλhσσα)».nEτσι εaναι τ "ρ<αJα κεAµενα: νθεQυν τ'ν γλhσσα µ= «φτιασAδια κα; φιριτ>ρες»(τ καλλγικ στι<εJα), Hνwh κατ τ0ν ΦPτι "νθευτη τ'ν διετ$ρησαν τ Zλκντατ'ν καταγωγ'ν "π0 τ'ν Hκκλησιαστικ' γλhσσα πι$µατα, _πως:

«Eρηκε τ ν δαµαλδα Bπαλ ν κα7 τρυφερJνκα7 ;ς τ8 καιν8ν λ$κτριν τατην <πεπ1δηκενκα7 <πησεν παιδα ;ς τJ 3υλκκυδα,κα7 Iδε7ς τλµ~e λαλ"σαι, λλ’ Cλυς <φµωσεν.Aγιε µυ, fγιε, φ#ερ κα7 δυνατ$,δ8ς αIτ^5 κατJ κρανυ zνα µ ?περαρηταικγ= σι τ8ν #ν τ8ν µ$γα πρσαγγω εOς εI1ν».

(bOπις θλει ν δcK τ'ν πιτητα τhν υ:αντινhν Lλληνικhν, ς δια,σcη τ πι$-µατα τ> Πτω<πρδρµυ x τ0 9πς τ> ∆ιγενK 2AκρAτα). Tλς _λη α τ' E Lλληνικ'"ναγννησις HIεφρ,σθη Tδανικ "π0 τ0ν πατρι,ρ<η 2Iω,ννη Kαµατερ, _ταν, µετ τ'νλωσιν "π0 τ8ς σταυρφρυς τ0 1204 τKς Kωνσταντινυπλεως, κατστρεφε τ0 σwω-:µεν µ<ρι ττε eγαλµα τKς θεqς 2Aθηνqς Hπ; κεφαλKς φανατισµνυ πλ$θυς κραυ-γ,:ντας: «AIτ U σκλλα µeς Eφαγε».

Aθανσις Kυκστας

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 1998 12777

2EIηγ$στε στ0ν σκεπτµεν γνωστ σας, τA εoδυς περιδικ0εaναι F «∆αυλς». CYπ,ρ<υν στ0 περι,λλν σας (λAγι) eνθρω-πι π8 µπρ"ν ν δια,:υν Zνα 9ντυπ σν τ0ν «∆αυλ».

T λµµα τς γελδαςΠρπει κανες ν µλγση τι τ ν κπαιδευτικ πργραµµα τ κ.

Aρσνη ε"ναι #ντως κπληκτικ σ κα πρωττυπ. Kα ν µ τ θυ-µηθ(τε, τι θ *γ+λη πραγµατικ µεγ+λυς πιστµνες. Kα π,ς -λλι,ςθ µπρσε ν γ.νη, ταν µεσντς τ /τυς 0π+ρ1υν σ1λε2α π3 4µαθητς τυς δ5ν /1υν διδα1θ( 6τε µι 7ρα 4στρ.ας, ν8, σι /1υν πι-λ9ει τ µ+θηµα τ(ς πληρφρικ(ς ε;τε κυττ+<υν µ*ριθ,ς τ τα*+νι ε;τε=.1νυν καννα 0πν+κ, -φ δ5ν 0π+ρ1υν 4 >λεκτρνικ 0πλγιστς.

?Ωστσ κε2 π3 γνε2ς κα µαθητα πηδAνε -π τBν 1αρ+ τυς, ε"ναι στµ+θηµα τ,ν -ρ1α.ων Cλληνικ,ν. Aντιλαµ*+νεσθε λι, τι τ παιδι µ5τBν µεγ+λη 0πδµB π3 /1υν -π τ δηµτικ κα τ γυµν+σι, τ θεω-ρν πι παι1ν.δι. Kα ε"ναι -πρ.ας D9ιν, γιατ µερικ γνε2ς <ητνφρντιστ5ς κα παρ+λληλα τρα*ν τ µαλλι+ τυς. ?Ωρισµνι µ+λιστα -ν-συραν -π τBν λθη τ(ς νετητς των τBν γραµµατικB κα τ συντακτικντ A1ιλλως T<αρτ<+νυ, µπως κα µπρσυν ν 9ηγσυν τ.πτε στ «*λαστ+ρια» τυς.

Aλλ κα κε2να µ5 τ σπινθηρ*λ *λµµα τ(ς -γελ+δας στ µ+τια τυςπαρακλυθν τ σ1λικν Hρλγι πργραµµα, π3 ε"ναι τ.γκα στ -ρ1α2α ?Eλληνικ+. Aφ τ µ+θηµα θεωρε2ται 9αιρετικ(ς *αρJτητς,καθKς δι’ αMτ πρσεγγ.<υν 4 αMριαν πλ2τες τBν -ρ1α.α τυς πνευ-µατικB κληρνµι+. NEτσι τ παρε1ωρθησαν δυ λκληρες Oρες. POσδηλαδB στ θρησκευτικ+, τ καλλιτε1νικ κα τBν γυµναστικ. Mετ λιπν-π’ λα αMτ ε"ναι δυνατν τ παιδι τ,ν Λυκε.ων ν µB µ+θυν -ρ1α2α;Uρετε, τ. πρσγγιση τ,ν κειµνων µπρε2 ν γ.νη µσα σ’ αMτ τ δ.ωρτ(ς διδασκαλ.ας C*δµαδια.ως. UεπετVAς π+νω στν 1ρν λυς τ3ς -ττι-κ3ς κα #1ι συγγραφε2ς, 1Wρια π3 γ.νεσαι σαXνι, µ1ρι κα ν διδ+9ηςµπρε2ς, στBν γραµµατικB, στ συντακτικ κα στBν αYσθητικB τ,ν κειµνων.

Πρς Θε! M5 λα αMτ τ πρηγJµενα δ5ν ννµε τι γ.νεται συ-στηµατικB 0π*+θµισις τ ν λγ8ω µαθµατς κα τι κ+πιι /1υν κ+θελγ ν τ καταργσυν. Aλ.µν τWρα! NIσα-;σα π3 πικεντρWνυν σ’αMτ λ τυς τ νδιαφρν, 7στε τ ?Eλληνπυλα ν -πκτσυν µι σφαιρικ συγκε1υµνη -ντ.ληψη τ γνωστικ αMτ -ντικειµνυ. E"ναιδ5 ττια ^ λατρε.α τ,ν µαθητ,ν πρς τ -ρ1α2α, π3 τ3ς µφυτν 4 δι-δ+σκντες, π3 ταν ρWτησα τκν φ.λης Yκγενε.ας π,ς τ π+ει µ’ αMτ+,/λα*α τBν Dκρως νθαρρυντικB -π+ντηση: «KαλJτερα ν µAς µ+θαιναν κι-ν<ικα».

Θαυµ+στε λιπν λι τBν φρντ.δα τ κρ+τυς µας γι τBν κλασσικBπαιδε.α τ,ν ?Eλληνπα.δων, τBν π.α εYσηγε2ται, 0λπιε2 κα 0περασπ.-<εται κJρις Γερ+σιµς Aρσνης. EMτυ1,ς µως π3 /τσι *ελτιWθηκε τπ.πεδ τ,ν σπυδ,ν κα πατ+1θηκε παραπαιδε.α. ∆ιαφρετικ+ τBν ε;1α-µε *+ψει.

Γιργς Πετρπυλς

O AΛΛOΣ ΛOΓOΣ

∆εκδες µελετητς στν Eλλδα κα περισστερι σως στ ωτερικσλ νται µ τν πδειη τ!ς "λληνικτητας τ!ς τυµλγ%ας τ&ν λ'-εων τ&ν )ασικ&ν ∆υτικευρωπαϊκ&ν γλωσσ&ν +ς κα τ!ς Λατινικ!ς.

Στς ργασ%ες α/τς ε0ρισκα τν ε/αρ%στηση ν1 παρακλυθ& τνσυλλγισµ τ συγγραφ'α µ'ρι τν ε0ρεση τ!ς ρ!ς µι4ς λ'εως. Mε-ρικς 6σαν πσπασµατικ'ς, 8λλες πι συστηµατικς (λεικ), κα µ'σ;ωα/τ&ν µ τν ρν )ελτιωνταν < =δ'α τ!ς "λληνικτητας τ&ν γλωσσ&ν.

H µφιλ!α: Π%σω ?µως π τν πρφαν! ε/φρ%α @µεναν ρωτηµα-τικ. MAπως εBναι µν C πρφανεDς λ'εις (history<Fιστρ.α); MAπωςε=δικευµ'νες (Eρλγ%α, π.. =ατρικA) F πιλεγµ'νες λγ;ω τ!ς ε/κλ%αςτυς; T% γ%νεται µ τς «δJσκλες» λ'εις; ?πως tabula = τρπεMα < ∆ωρ.ταλ.α<τηλ.α = σαν%ς.

OEτσι σκ'φθηκα, ?τι µ%α νεπηρ'αστη συλλγ λ'εων κα < τυµλ-γησA τυς θ1 6ταν µ%α Cκανπιητικ πδειη. PEπ'λεα µ α/στηρ1κριτAρια τς λ'εις 1.000 ννι&ν στ1 Λατινικ, Sστε EπισδAπτε στ&ρ-ρν ν1 µπρT! ν1 κφρσTη τς )ασικ'ς τυ πικινωνιακς ν-γκες. Tπθ'τησα σ στ!λες τς ντ%στιες λ'εις τ&ν π'ντε )ασικ&νε/ρωπαϊκ&ν γλωσσ&ν κα τς τυµλγησα π τν ρα%α "λληνικA. Tγε%ρηµα στ'φθη π πιτυ%α, φ σ 30 λατινικς λ'εις δν εVρ'-θησαν ντ%στια "λληνικς W%Mες (3%). (H ργασ%α εBναι δηµσ%ευτη).

T! µιλ#νε; &Aγγλικ( ) Eλληνικ; AφρµB γι τ περιε1µεν τ παρντς /δωσε µ.α σJντµη ε;δηση στ

µελ*υρνιWτικ «N Kσµ» στς 24.8.98 (σ. 8), πυ -ναφρεται τι κ+-πις ργ+της στBν περι1B τ(ς Λ+ρισας καλλιεργε2 στ κτ(µα τυ µ.α κ-λκJθα-γ.γαντα, π3 <υγ.<ει π+νω -π 300 κιλ+. ?H ε;δηση συνδεJεται καµ5 φωτγραφ.α, κα κλκJθα παρυσι+στηκε στBν /κθεση Agrotica (πρ-σ9τε τ αMτ) τ(ς Θεσσαλν.κης (δηλ. #1ι &Aγρτικ, /κθεση).

Aµσως µ lρθε στ ν mνας µθς π3 ε"1α -κJσει, πKς κ+πιςPEλληνας γεωργς 1+ρισε µερικ σπρια κλκJθας σ5 κ+πι 0περπντιφ.λ τυ. T Cπµεν καλκα.ρι φ.λς αMτς τ /γραψε πKς 4 κλκJ-θες τυ /γιναν διπλ+σιες κα τριπλ+σιες σ5 µγεθς, 1ρησιµπι,ντας τσπρ τυ. ?O PEλληνας γεωργς δ5ν µπρσε ν τ πιστψη κα /στειλετν γυι τυ στBν 9ενιτει ν δ( µ5 τ µ+τια τυ τ µγεθς τ σπρυ τυ. Eν τ8, µετα93 πατρας, π3 *ρισκταν σ5 πρ1ωρηµνη ^λικ.α, µ1ρι ν πιστρψη γυις τυ, πθανε κα δ5ν Dκυσε τι πρ+γµατι σπρς τυ

&Aπ πανρ-αιες ∆ωρικ0ς λ1εις πρλθαν3λες 4 5!6ες τς &Aγγλικς γλ7σσας

αMγ+τισε κα 4 κλκJθες σ5 9ν /δαφς ε"1αν τρε2ς φρ5ς κα παραπ+-νω τ µγεθς π3 ε"1αν στBν ?Eλλ+δα.

M lρθε αMτς µθς στ ν, γιατ στBν ?Eλλ+δα -µφισ*ητε2ται π.-δραση π3 /1ει -σκσει ?EλληνικB γλ,σσα στ εMρωπαϊκ λε9ιλγι καYδιαιτρως στBν Aγγλικ, κα µε2ς π3 <µε σµερα σ’ mνα Dκρως -γγλ-φων περι*+λλν, ε;µαστε σ ν τ γυι τ παραπ+νω γεωργ, κα µε2ςµ5 τ µ+τια µας *λπυµε τ µγεθς τ Cλληνικ γλωσσικ σπρυστBν Aγγλικ. Φυσικ ν γνωρ.<ης τι σπρς αMτς lταν τ πατρασυ, ττε τ νδιαφρν ε"ναι µεγαλJτερ κα ψ+1νεις ν *ρ(ς κα τ3ςDλλυς κπυς π3 γµισαν 4 κλκυθις συ κα δ5ν πιστεJεις τ3ς συ-ντπ.τες συ, τι τ σπρ µας µε2ς τν πραµε -π τ3ς τJρκυς, φρ+-γκυς p C*ρα.υς. O4 πανωτ5ς σκλα*ις µας µAς -πµ+κρυναν -π τBν4στρ.α κα τς παραδσεις µας. Aπµνει σ5 µAς ν γυρ.συµε στBν πα-τρ.δα ν πµε τ να γι τ µγεθς τ(ς κλκJθας.

E"ναι γεγνς πKς µ1ρι σµερα δ5ν /1υµε µ.α συστηµατικ καταγραµ-µνη κα /γκυρα τεκµηριωµνη µελτη γι τBν π.δραση τ(ς ?Eλληνικ(ς

PEντυπωσισθηκα ?µως π τ µεγλ πσστ (70%) τ&ν γερµανικ&νλ'εων, π[ δν πρ'ρνταν π τν ΛατινικA, µ πτ'λεσµα < τυ-µλγησA τυς ν1 φα%νεται σεδν δJνατη. \Oσν φρ^4 στν PAγγλι-κA, τ1 πσστ1 6σαν 78% λατινικ!ς πρελεJσεως, 17% γερµανικ!ς κα5% κελτικ!ς. OEτσι < πδεικτικτητα τ!ς µεθδυ τ&ν 1.000 λ'εων @α-σε =σ[ γι1 τς δJ παραπνω γλ&σσες.

Γι1 ν1 µ πελαγδρµ& µ πλJγλωσσες τυµλγ%ες, πφσισα ν1σληθ& µ µ%α µν γλ&σσα, λλ1 πισταµ'νως.

Γιατ! 9 &Aγγλικ:; PEκ πρcτης dψεως < Γερµανικ θ1 6ταν < γλ&σσακλγ!ς, +ς διαθ'τυσα µεγλ πσστ µ λατινγεν&ν λ'εων. \Oµως@ει fνα )ασικ µειν'κτηµα· εBναι γλ&σσα σJνθετη, µ µεγλ πσστλ'εων ν1 παργωνται π 2-3 λ'εις i µ πρθ'µατα-πιθ'µατα. PAντ%-θετα < PAγγλικ ωρς τ παραπνω µειν'κτηµα εBναι συγρνως καπλυπλιτισµικ γλ&σσα. T'σσερεις πλιτισµ - γλ&σσες τν µπλJτι-σαν, µ πτ'λεσµα τν µεγλη πικιλτητ της (τ&ν γηγεν&ν Bρε-τανν&ν, τ&ν Pωµα%ων, τ&ν PAγγλσανων κα τ&ν Γλλων). PEκτς ?µωςπ τ1 καθαρ&ς πιστηµνικ1 πρσντα της fλκει τν πρσ λγ;ωτ!ς παγκσµιτητς της +ς γλcσσας τ ν ν (τενλγικ ) imperium.

Π&ς @γινε ?µως < µε%η τσων πλιτισµ&ν στν PAγγλικ γλ&σσα;Kα< =λ!γη 4στρ!α: Περ τ 2500 π.X. ()λ. Colin Renfrew) κελτικ1 φJλα

περν ν τ Mγη κα γκαθ%στανται στ1 )ρεταννικ1 νησι1[Brito(nes)<*ριτς/*ριθ3ς = στι)αρς]. Tν 1 π.X. α=&να κατακτ&νταιπ τ[ς Pωµα%υς, µετ1 τν ναcρησA τυς τν 5 α=&να µ.X. CΣκ&τι πιτ%θενται στ[ς BρεταννJς, ναγκMντς τυς ν1 MητAσυν

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 199812780

)Aθεια π τευτνικ1 φJλα (PAγγλ-Σνες). A/τ καταλαµ)νυντν cρα κδιcκντας τ[ς κατ%κυς πρς O/αλλ%α, PIρλανδ%α κα γαλ-λικ Bρετννη. Tν 11 α=&να Nρµανδ γκαθ%στανται στν περιA.PAπ τν 14 α=. C σ'σεις @θρας - φιλ%ας µ τν Γαλλ%α πηρεMυν τνγλ&σσα (κυρ%ως στν A/λA).

Π&ς ?µως < πλJµρφη α/τ γλ&σσα θ1 πδειθT! κρη τ!ς Eλλη-νικ!ς;

H «τελικ:» λ@σις: H τJη )ηθει τ[ς ρευνητ'ς! Στ1 )ι)λιπωλεDαµφαν%σθηκε τ «English Etymology», @κδ. Oxford 1996 (Λεικ). H γκυ-ρτερη κα πλ'ν σJγρνη τυµλγηση τ!ς PAγγλικ!ς π τ[ς σ-φ[ς τ!ς POφρδης. Mετ1 π µελ'τη παρατAρησα τ1 "!ς:

1. Σ κθε λ!µµα π[ δν πρ'ρεται π λατινικA, "λληνικA, γαλλικW%Mα, παραθ'τει )ρει-κεντρικς γλ&σσες, ωρς ν1 πρτε%νTη κπιαν=διαιτ'ρως. B')αια σεδν πνττε καταλAγει στ «Gmc» (Germanic),µ%α VπθετικA, µαρτJρητη γλ&σσα (?πως τ δι τ λεικ παραδ'ε-ται θ'τντας στερ%σκ *: π.. bury<Gmc*burzjan).

2. Eλληνικς W%Mες πδ'εται µν τς α/τνητες, γρφντς τες µ-λιστα µ λατινικ1 γρµµατα (haimorrhagia, khrtès = ρτης).

3. Λ'εις π[ πρ'ρνται π λατινικς (π.. canine < canis = dog) δντς θεωρεD "λληνικς (δηλ. ... * cu(r)on-<κύων).

4. M µεγλη (ε/αρ%στηση) @κπληη διεπ%στωσα, ?τι σ λιστες λ'-εις ναγκMεται ν1 πρτε%νTη W%Mα =νδευρωπαϊκ («I.E.»), πρσθ'τ-ντας )ε)α%ως κα τν +ς 8νω στερ%σκ (*). EBναι δ τσ ?µια µ τνEλληνικA, Sστε µ )Aθησαν ν1 )ρ& τ ντ%στι @τυµ (π..

γλWσσας στBν Aγγλικ. ?H µνη ργασ.α π3 γνωρ.<ω τι ταιρι+<ει στπεδ. ττ ε"ναι αMτB τ Aριστε.δη E. Kωνσταντιν.δη «O4 Cλληνικ5ς λ-9εις στBν AγγλικB γλ,σσα», /κδση τ συγγραφα, Θεσσαλν.κη 1991.?O ;δις συγγραφας µ*αθJνει στ θµα τυ στς νες τυ κδσεις τ1997 -πδεικνJντας µ5 1ειρπιαστ παραδε.γµατα κα -ριθµ3ς τι 9&Aγγλικ, γλ7σσα δ0ν εFναι Gρανκατατ δηµι@ργηµα. O κπς τνEλλ:νων τρφει τ<ς 5!6ες της πλυσιπρ-α.

M5 *+ση τBν /κδση αMτB τ A.E. Kωνσταντιν.δη θ pθελα ν σηµειW-σω µερικ5ς καταπληκτικ5ς πληρφρ.ες, π3 -πδεικνJυν πανηγυρικ τBν /κταση τ(ς π.δρασης τ(ς ?Eλληνικ(ς στBν AγγλικB γλ,σσα. T«Webster», τ πληρστερ -µερικανικ λε9ικ, /1ει σJνλ λ9εων 166.724. Aπ αMτ5ς 4 -µιγε2ς Cλληνικ5ς λ9εις ε"ναι 41.614 pτι πσστ 25%. NAρα^ µ.α στς τσσερεις λ9εις ε"ναι καθαρ Cλληνικ. ΣτBν YατρικB ρλγ.αµ5 *+ση τ λε9ικ «Dorland» σ5 σJνλ 46.251 Y Cλληνικ5ς λ9εις ε"ναι24.762 pτι πσστ 54%. ΣτBν xνµατλγ.α τ,ν <8Wων λων τ,ν κλ+δωνλα τ γνη µ1ρι τ 1975 lταν 298.000. ?H CλληνικB συµµετ1B ε"ναι 181.102

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 1998 12781

pτι πσστ 61% µ5 Dκρως -µιγε2ς Cλληνικ5ς λ9εις. E ν πρσθσυµε κααMτ5ς π3 κατ τ yµισυ ε"ναι Cλληνικς, ττε τ πσστ γ.νεται 75% pτι4 3 στς 4 λ9εις ε"ναι Cλληνικς. Πρσ9τε κα ττ: T ;δια λε9ικ λνε,πKς στBν AγγλικB 0π+ρ1υν 57 τJρκικες λ9εις κα 34 σλα*ικς! Ezγεµας!

Eδ, µως /ρ1εται στ ν κα τ Dλλ ε6λγ ρWτηµα: ν8, /1υµε πα-νελλαδικ5ς p παγκσµιες κθσεις γι ν κθτυµε τ µγεθς τ,ν κλ-κυθι,ν µας – /στω κα µ5 τ #νµα Agrotica: κα αυτ Cλληνικ ε"ναι –, πυ-θεν δ5ν /1ει πραγµατπιηθ( µ.α παγκσµια /κθεση – /στω κα µ5 τ #ν-µα Glossica –, γι ν -πδει1θ( περ.τρανα τι κσµς σµερα µ5 τ -γγλικ µιλε2 πρ+γµατι Cλληνικ+. NEτσι µν τ γητρ τ(ς ?Eλληνικ(ςθ -νε*( πρ,τα σ5 µAς γι ν τBν σε*αστµε, κα στ -γγλφων κινγι ν τBν κτιµση, γιατ /κταση τ(ς π.δρασς της, ν8, ε"ναι τερ+στια,ε"ναι µως Dγνωστη σ5 λυς.

Θωµ#ς &HλιπυλςΦιλλγς, διευθυντBς Kλλεγ.υ «Παιδε.α» Mελ*Jρνης

breath<IE*bhretos = κα%ω φρυκτς < φρJττω).Πρσπαθ&ντας ν1 συµπληρcσω τ λεικ µ "λληνικς W%Mες, σκ'φθη-

κα ?τι, zν )ρ& σ 3λα νεαιρ'τως τ1 λAµµατα (entry) "λληνικ @τυµ, τ-τε ναµφισ)Aτητα πδεικνJεται < "λληνικ πρ'λευση τ!ς PAγγλικ!ςγλcσσας. H ργασ%α ?µως πεδε%θη κλσσια%α, φ π τ1 20.000λAµµατα (552 σελ.) τελε%ωσα µν τ1 A, B κα F 3.000 λAµµατα σ 4µ!νες Fτι τ 15% (γι1 τν EλκλAρωση τ @ργυ θ1 παιτ ντ κ-µα 30 µ!νες!). PAπτ'λεσµα;

PAφαιρυµ'νων τ&ν λ'εων π[ πρ'ρνται π κJρια νµατα κα%π µ ε/ρωπαϊκς γλ&σσες (π.. PAρα)ικA), π'µειναν νετυµλγη-τες µν 5 (λατινγενεDς) π τ A, 11 π τ B κα 5 π τ F Fτι 0,5%.

Στατιστικ1 λιπν πδεικνJεται < καταγωγ τ!ς PAγγλικ!ς γλcσσαςπ τν πρcιµη ρα%α EλληνικA, καθ’ ?σν διεπ%στωσα, ∆ωρικ µρ-φ τ&ν λ'εων (παλαιτερη τ!ς PIωνικ!ς) +ς κα W%Mες π τν ΓραµµικΓραφ B (π.. fan = flannel ∆ωρ. πAνς = PIων. π(νς i farm < ∆ωρ.π+γµα = PIων. π(γµα).

EBµαι σ%γυρς, ?τι τ λιστ πσστ 0,5% πτυ%ας θ1 εVρεθT!γι1 ?λ τ λεικ κα δν θ1 παιτηθT! < τερστια πνευµατικ πρσπ-θεια τ!ς τυµλγησης.

∆ι1 τ λγυ τ ληθς παραθ'τω στν "πµενη σελ%δα fνα τυαD<µισ'λιδ τ «English Etymology» +ς δεDγµα τ τρπυ ργασ%ας. (Σηµ.:OπιαδAπτε λ'η F <µισ'λιδ τ&ν A, B κα F εBναι στ διθεση κθενδιαφερµ'νυ).

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 199812782

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 1998 12783

• burst: = OE berstan < OS-OHG brestanON. bresta < Gmc.* brestan IE bhrest- OIrbrissim Gael. bris = break.• burthen: var. of BURDEN.• burton (naut) = tackle block used to tightenriggind. Brytton takles < Breton - brittany.• bury: OE byrgan < Gmc* burjan (cf.BURIAL) < burz < OE beorgan = protect..• bus: short of OMNIBUS.• busby: †large bushy wig. - (unkn orig). (cf.buzz = hairy objects).• bush1 = shrub < boisshe < OE. bysc < ONbuski... bossche < OF. bosc = var. of bois =wood.• bush2 = metal lining of a hole. MDu busse= bush of a weel (see Box).• bushel = dry measure of capacity < OF.boissel (perh. of Gaul. orig.).• business = †solicitude. OE †industry,occupation < OE. bisignis (BUSY +- NESS).• buskin = half-boot... <OF. bouzequin corr.to Cat. Sp. borcegui ...It. borzacchino (ofunkn.orig).• buss (arch) = kiss (urcert.orig). cf. eartier†bass.• bust1 = sculpure of head... and breast.female bosom < F.buste<It. busto (unkn.).• bust2 = vulgar pronunc. of BURST.• bustard = bird of genus Otis perh <AN.* bustarde of bistarde +oustarde < avistarda? = slow bird (??) [may be a perversionof a foreign word].• bustle1: bestir busily, perh < †buskle < busk= hurry < ON. bruask - le.• bustle2: pad thrusting out a skirt behind (ofunkn.orig).• busy = constantly occupied <OE. bisig -MLG. besich (of unkn orig).• but = †outside - uhless < OE beutan <OHG biuzan = Bit*utana = without.• butcher < ME. bocher < OF bochier <OF.Pr. boc = he-goat < O.Celt *bukkos.

• burst: = @κ-ρηις → (ρικA @ννια) =σπMω = ρηγνJω: <bristan FρAιν =ρ!ις (ρηγνJω).• burthen = φρτ%α < burden φρτν-ς.• burton = στ παλγκ (=νεκρς) → πα-λγκ < Britton takles = )ρεταννικ1 παλ-γκα L. Britto < (Kελτ.) Brittos Bριτς= στι)αρς.• bury = θ)ω/κρJ)ω → πρστατεJω: <burgjan πυργω = †πρστατεJω.• bus < omnibus = omhis Jµις = κινς:• busby1 = δασεDα περJκα < bus.bix; buska.bix δασυ.θρι1.• bush2 = θµνς πυκν )λστησις: < buski δασικς = δσς < δασMς N πυκνς.• bush = ν%συσις 8νς: < bucse πυ1ς= σκληρ Jλ.• bushel = κλαθς µετρAσεως σιτηρ&ν: <boisse φρµς; = κφινς µ. σιτηρ&ν.• business = Mωηρτης < busy-ness (assis) )ιJς ()ιω) +-της )ιωσικς = Mωηρς.• buskin = δερµτιν µπτκι:<borsa-(chiino)@ρσινν=δερµτινν (π'διλν).• buss = φ%ληµα: <kiss < kussas κJσσα =(ρ.) κυν'ω = φιλ&.• bust1 = µπ στ/κρφς @στρα <@ω= γκλε%ω.• bust2 < burst FρAις• bustard = γλλς (πτηνν) Oτιδ<ς <~τ%ς.

• bustle1 = φασαρ%α ρυσ jω = ρ@ω =εειλ%Mω (π ν'ργεια)/ταραA.• bustle2 = µαιλαρκι π[ φυσκcνει τφJστα < ρυσ jω = ρ@ω=φυσκcνω.• busy = πασληµ'νς→δραστAρις:<busig ιωσικς < ιPς ιω = Mωηρς.• but = λλ → κτς < by+utana<bi-uter αµ(φι)-Tστερν = ωρ%ς.• butcher = ασπης→κ)ω (λαιµ) <bok(kos) L. pecua πκς/π'κω = κ)ω.

T π&ς κα πτε C γηγενεDς πληθυσµ ?λης τ!ς E/ρcπης πεδ'θησαν τν Eλληνικ γλ&σσα F τ 8ν Cπληθυσµ α/τ 6σαν Πρωτ'λληνες, εBναι πρς @ρευνα, κπτε δ τ πρ)ληµα θ1 πιλυθTT! τεκµηριωµ'ν.

Kων. Kαρµιρντ6ς

Σταυρσ-ηµ εUδ7λι τς πρϊστρικς περιδυ (Mση Xαλκκρατ!α) µ0 νγλυφα-αρακτηριστικ( τM πρσ7πυ, µακρP λαιµ κα< περιδραι µ0 σταυρσ-ηµ Zπ!σης

νρτηµα νθρ7πινυ εUδωλ!υ. [Yψς: 15,3 _κ. Kυπριακ Mυσε`, Λευκωσ!α.

O σταυρς aταν πανρ-αι σ@µλστν πρ-ριστιανικ Eλληνικ κσµ

OEει πικρατAσει κα καθιερωθ! < πεπ%θηση ?τι E σταυρς π-τελεD σJµ)λ ναπσπαστ π τν ριστιανικ θρησκε%α, σ τ'τι)αθµ µλιστα Sστε α/τ τ δι τ σJµ)λ τ σταυρ ν1 ταυτ%-Mεται σεδν πλυτα µ τν Xριστιανισµ. PAγνεDται @τσι < πρ-γεν'στερη παρυσ%α κα ρAση τ συµ)λυ α/τ ιλιετ%ες Eλ-κληρες πρν τν µφνιση τ!ς Xριστιανικ!ς θρησκε%ας, κα µλισταπλι µ Cερ αρακτ!ρα, ?πως θ1 δ µε στ συν'εια. O σταυρςεBναι fνα σJµ)λ π[ < µφνισA τυ νεται στ1 )θη τ!ς πρϊ-στρ%ας, στς παρς τ νθρcπινυ εδυς· κα µπρ µε ν1π µε ?τι ταυτ%Mεται πλυτα µ τν δι τν 8νθρωπ +ς νττη-τα, τν%Mντας τν συνε! δηµιυργικA τυ παρυσ%α πνω στ γ!.Στ1 σετικ1 πεηγηµατικ1 ?µως στιεDα κα τν πσυµ)λισµτ σταυρ θ1 περσυµε ργτερα.

Aς δ µε τcρα τ1 ραιλγικ1 στιεDα π[ φρ ν στν 0παρ-η τ σταυρ π τ1 παλαιλιθικ1 κµη ρνια, Eπτε κα νι-νεJυµε τν πρcτη µφνιση, fως σAµερα, τ συµ)λυ α/τ .

A/τ συµ)α%νει dι µν µ τ1 σταυρσ1ηµα νθρcπινα ε=δcλια,π[ νµMνται @τσι λγ;ω τ σAµατς τυς, λλ1 κα µ τ[ς Mω-γραφισµ'νυς παλαιλιθικ[ς σταυρ[ς πνω σ αλ%κια τ!ς Mα-γδαληνα%ας π!ς (17000-9000 π.X.) π τ Mas d’ Azil. T ρωτA-µα π[ δ& δηµιυργεDται εBναι: π&ς πρωταπεικνισε E 8νθρωπςτν σταυρ +ς σJµ)λ πνω σ διφρα Vλικ, αρMντς τν FMωγραφ%Mντς τν F κατασκευMντς τν σ1ν νθρωπµρφσταυρσηµ ε=δcλι; PEπειδ εBναι πλ[ νωρς κµη γι1 ν1 πα-ντAσυµε δ& λλε%ψει περισστ'ρων στιε%ων, θ1 τ κνυµε α/τστ συν'εια τ 8ρθρυ, φ θ1 @υµε καταδε%ει συνλικ1 τνδιαρνικ παρυσ%α τ συµ)λυ.

H νελιθικ π (7000-2800 π.X.) @ει κα α/τ ν1 πιδε%Tη πλ-λς περιπτcσεις µφαν%σεως τ σταυρικ συµ)λυ. PEνδεικτικ1µν µπρ µε ν1 ναφ'ρυµε τν σφραγ%δα-σταυρ π τν TM-νη MαγJλα στν Θεσσαλ%α, καθς κα τ σταυρσηµ µαρµρι-ν ε=δcλι π τν Θεσσαλ%α κα πλι. Kα τ1 δJ )ρ%σκνται σA-µερα στ MυσεD Bλυ. Στν Kυκλαδικ π (2800-1600 π.X.)@υµε σωρε%α Kυκλαδικ&ν σταυρσηµων ε=δωλ%ων. PEνδεικτικ1κα πλι θ1 ναφ'ρυµε κεDνα τ Γερκαµπυ Λε)!νς στν KρA-

II. ΠPOXPIΣTIANIKA APXAIOΛOΓIKA EYPHMATA ME ΣTAYPOYΣ

I. EIΣAΓΩΓH

τη καθς κα τς πεικν%σεις σAµατς σταυρ κυρ%ως πνω σγγεDα. M%α σειρ1 ?µως σταυρσηµων ε=δωλ%ων π τν KJπρκα π τν δια περ%πυ ρνικ περ%δ (3000 π.X.) εBναι =δια%τε-ρα σηµαντικA, καθς σ α/τν νAκει τ πκαλυπτικcτατ γι1 τν"ρµηνε%α τ συµ)λυ ε=δcλι, π[ παριστνει νδρικ µρφ σσταυρικ στση ν1 φρ4 στν λαιµ fνα 8λλ σταυρσηµ ε=δcλι.PIδιαιτ'ρως πκαλυπτικ εBναι κα τ περιδ'ραι π δεντλλιακα ναρτAµατα π γκριMπρσιν στεατ%τη, "πτ1 σ σ!µα σταυ-ρσηµων νθρωπ%νων ε=δωλ%ων κα fνα Mωµρφ, π[ )ρ'θηκεστν Συσκι , στν παρ%α Πφυ. Θ1 πρ'πει κµη ν1 µε%νυ-µε κα στ 0ψυς 7,5 "κατστ&ν διπλ σταυρσηµ ε=δcλι πγκριMπρσιν στεατ%τη κα πλι, π[ πεικν%Mει δJ σταυρση-µες µρφ'ς, τν µ%α µ τ1 πδια στ κεφλι τ!ς 8λλης.

Φτνντας τcρα στν Mινωικ π (2800-1450 π.X.) @υµε ν1παρατηρAσυµε ?τι E σταυρς πτελεD κα δ& ναπσπαστ σJµ-)λ π τν Mινωικ πλιτισµ καθ’ ?λη τν CστρικA τυ πρε%ακα σ ?λες τς φσεις τυ. Mπρ µε ν1 σταθ µε στ1 διακσµηµ'ναµ σταυρ[ς Kαµαραϊκ1 γγεDα π τν Φαιστ λλ1 κα στ[ς µε-γαλπρεπεDς µαρµρινυς =σσκελεDς σταυρ[ς τ!ς Mινωικ!ςπ!ς, π[ Vπδ'νται µ'ρι σAµερα τ[ς πισκ'πτες τ PAραι-λγικ Mυσε%υ PHρακλε%υ. Kα 8ν θ'λυµε ν1 πρωρAσυµεκµη περισστερ, θ1 )ρ µε µφαν! στς τιγραφ%ες τ!ς Mι-νωϊκ!ς ΘAρας τ1 σJµ)λα τ σταυρ τσ στ1 W α τ!ς πει-κνιMµενης C'ρειας ?σ κα στ1 σκυλαρ%κια π[ φρ^4.

PAλλ1 κα στν Mυκηναϊκ π (1580-1100 π.X.) µφαν! εBναι τ1νη τ σταυρ . Mπρ µε ν1 ναφ'ρυµε δ& τν πλειδα τ&νγγε%ων π[ κσµ νται π τ σταυρικ σJµ)λ, λλ1 κα τνρυσ σταυρ π τς νασκαφς τ&ν Mυκην&ν π[ )ρ%σκεται σA-µερα στ PEθνικ PAραιλγικ MυσεD PAθην&ν.

Περν&ντας στν Γεωµετρικ π (1100-725 π.X.) θ1 6ταν παρ-λειψις ν1 µν ναφ'ρυµε τ κπληκτικ κσµηµα τ σταυρ µ'-σα σ <µισ'λην, π[ πλAγει σ νθρcπινα κεφλια. T ε0ρηµαα/τ πκειται σAµερα στ MυσεD Hρακλε%υ.

Παρλειψις θ1 6τ κµη ν1 µν ναφ'ρυµε τ[ς "κατντδες ι-λιδων σταυρ[ς π[ κσµ ν τ1 γνωστ1 γεωµετρικ1 γγεDα σ ?λητν @κταση τ "λληνικ γεωµετρικ κσµυ τ!ς ραιτητς.PAπ τν ραϊκ περ%δ (725-510 π.X.) αρακτηριστικ εBναι τ πA-λιν κεφλι π τν A=αν KMνης µ τ1 σταυρικ1 σJµ)λα στν

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 199812786

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 1998 12787

∆@ σταυρσ-ηµα εUδ7λια τM 3000 π.X. π νι-τπρσιν στεατ!τη, πP ρθηκαν στ,ν ΣυσκιM τς Πφυ (Συλλγ, Xατ6ηπρδρµυ, &Aµµ-ωστς).

λαιµ τυ, καθς κα πλι )')αια < σωρε%α τ&ν σταυρ&ν πνω στ1γγεDα. T δι συµ)α%νει κα τν κλασσικ περ%δ, λλ1 δ& τ ν'στιεD εBναι ?τι E σταυρς τcρα πεικν%Mεται πνω σ α/τ1 τ1δια τ1 νµ%σµατα τ&ν πλεων, στ θ'ση πλλς φρς π[ κατε-λµ)ανε < κεφαλ τ!ς θετητς. Θ1 ναφ'ρυµε νδεικτικ1 µνπ τν πληθcρα α/τ&ν τ&ν νµισµτων µερικ1 µν, π[ µφαν%-Mεται πνω τυς τ σJµ)λ τ σταυρ π τν κλασσικ fως κατν ρωµαϊκ πA.

1. PAσηµ'νι τετρδραµ τ PAλενδρυ τ A´ (Mακεδν%α,495 - 452 π.X.).

2. PAσηµ'νι τ&ν Συρακυσ&ν (500 π.X.) µ κεφαλ θε4ς στ κ'-ντρ τ σταυρ .

3. PAσηµ'νι τ&ν POρρεσκ%ων (Mακεδν%α, 480 π.X.).4. PAσηµ'νι A=γ&ν (Mακεδν%α, 480 π.X.).5. PAσηµ'νι PAκνθυ (Mακεδν%α, 480 π.X.).

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 199812788

Iρεια µ0 σταυρPς στ,ν 4ερατικ,στλ, κα< στ( σκυλαρ:κια πτ, Θ:ρα. H τι-γραφ!α ν:κειστ 1650 π.X. (&Eθνικ &Aρ-αιλ-

γικ Mυσε`&Aθηνν).

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 1998 12789

Nελιθικ, σφραγ!δα π τ,νT6νη Mαγ@λα Θεσσαλ!ας.

(Mυσε` Bλυ).

Π:λιν εUδ7λι γυναικε!αςµρφς µ0 τρ!α σ@µλα σταυ-ρM περιφερειακ( στν λαιµπ τ,ν AUαν, τς ∆υτ. Mακε-δν!ας. &Aν:κει στ( µσα τM

6υ αUνς π.X..

6. PAσηµ'νι PA)δAρων (Θρ^κη, 500-450 π.X.).7. PAσηµ'νι Θη)&ν µ σταυρ µ'σα σ κJκλ κα µ τν σηµασ%α

τ , ρικ τ!ς λ'ης Θ-!)αι. ΓJρω π τν σταυρ +ς πρ-'κτασ%ς τυ σηµατ%Mεται τ "κτιν στ'ρι (Bιωτ%α, 500-480π.X.).

8. PAσηµ'νι ∆ελφ&ν µ σταυρ στν µ%α πλευρ1 κθετ κασταυρ ιαστ στν 8λλη (Φωκ%ς, 421 π.X.).

9. PAσηµ'νι Kνωσσ µ σταυρ π[ πτελεD τν κρυφ τ πεικνιMµενυ λα)υρ%νθυ (KρAτη, 116-67 π.X.).

10. PAναφ'ρµε τ'λς, τ[ς 360 σταυρ[ς τ!ς Θλυ τ!ς PEπιδαJ-ρυ, C EπDι ντιστι ν πρς τς 360° µDρες τ!ς /ρνιαςκα τ!ς γAινης σφα%ρας ()λ. «∆», τ. 199).

Kατπιν τ&ν νωτ'ρω µπρ µε ν1 καταλAυµε σ πρcτη φσησ µερικ1 συµπερσµατα:

1. O σταυρς εBναι πανραι σJµ)λ συνδεµεν µ τν "λληνικπλιτισµ. (Ως ριστιανικ σJµ)λ κνει τν πρcτη τυ µφ-νιση στν PAνατλ dι νωρ%τερα π τ τ'λς τ 2υ α=&νςµ.X. κα στν ∆Jση τ δεJτερ µισυ τ 4υ α=&νς µ.X.: Iε-ρcνυµυ I. Kτσcνη, «T 1ρνλγικ <ητµατα τ σταυρ»,PAθ!ναι 1939).

2. O πρριστιανικς σταυρς π ιλιετ%ες λειτυργ σε +ς πε-ρ%απτν, δηλαδ φυλατ, µ σκπ ν1 πρστατ'ψTη α/τν π[τν φρ σε (περ%πτωσις ε=δωλ%υ KJπρυ τ 3000 π.X., πJφρ^4 σταυρ στν λαιµ· κα πλι π τν KJπρ περιδ'ραιµ σταυρJς).

3. H διαρνικ παρυσ%α τ συµ)λυ σ ?λες τς µρφς τ'νηςκα τν καθηµεριν Mω π τν Παλαιλιθικ π fως κατ1 Pωµαϊκ1 ρνια δηλcνει τν πλιτισµικ κα θνλγικ συ-ν'εια τ Eλληνικ λα κα πλιτισµ , λα π[ ακ-λυθ σε ωρς διακπ ν1 εBναι E ρAστης τ σταυρικ συµ-)λυ.

4. T Eλληνικ PAλφ)ητ εBναι α/τ π[ ν'ταε +ς fνα κ τ&ν24 (27 ρικ&ς) συµ)λων τυ τν σταυρ µ τν µρφ τ γρµµατς , ντυ γρµµατς κατ1 σειρ1ν στ λφ)ητ.

Mετ1 π α/τ1 τ1 πρ&τα συµπερσµατα µπρ µε ν1 πρωρA-συµε κµη περισστερ κα ν1 νινεJσυµε τν 0παρη τ!ς Cε-

III. H IEPOTHTA TOY ΣTAYPOY ΩΣ ΠPOXPIΣTIANIKOY ΣYMBOΛOY

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 199812790

ρτητας, π[ φα%νεται ν1 συνδ'εται µ τ σJµ)λ τ σταυρ . Kαδ& C πδε%εις εBναι συντριπτικς +ς πρς τν πρριστιανικCερ1 σηµασ%α τ σταυρικ συµ)λυ. Πρ&τα π’ ?λα < 0παρις=σσκελ&ν σταυρ&ν σ cρυς π[ θεωρ νται ραιλγικ1 µι-νωικ1 Cερ1 F Cερς θ'σεις, θ1 ρκ σε γι1 ν1 καταδε%Tη τν Cερ1 ση-µασ%α τ συµ)λυ κατ1 τν Mινωικ πA. OEυµε κµη κατν παρσταση τ!ς Mινω%τισας C'ρειας, π[ @ει νψει θυµ%αµα,@ει ρωµατιστ! µ λευκ ρ&µα, νδεικτικ τ!ς Cερατικ!ς της =δι-τητς, κα%, ?πως επαµε κα πρηγυµ'νως, φ'ρει σταυρ[ς στ1ρ α π[ φρει κα στ1 σκυλαρ%κια της. T παρδειγµα τ&ν ν-µισµτων, µ αρακτηριστικcτερ κεDν ?πυ φα%νεται < κεφαλτ!ς θετητς +ς κ'ντρ τ σταυρ , θ1 µπρ σε ν1 εκαθαρ%σTη τ1πργµατα κα γι1 τν κλασσικ πA. T1 νελιθικ1 φυλατ, π[ναφ'ραµε κα πλι πρ%ν, π[ φρι νται ?πως κα E σJγρνςσταυρς στν λαιµ, θ1 µπρ σαν π%σης ν1 µ4ς δcσυν µι1 πι κα-θαρ @νδειη γι1 τν Cερτητα τ συµ)λυ στν νελιθικ πA.

\Oµως 1ν δν πιστρ'ψυµε στν πρωταρικ µφνιση τ&ν σταυ-ρσAµων ε=δωλ%ων τ!ς παλαιλιθικ!ς κα νελιθικ!ς π!ς καδν ηγAσυµε τν σηµασ%α τυς, C µφι)λ%ες θ1 ακλυθ νν1 Vπρυν. EBναι γεγνς λιπν ναµφισ)Aτητ ?τι α/τ π[νµMυµε θρησκε%α στ1 πρ&τα κεDνα ρνια εBε ντελ&ς διαφ-ρετικ σηµασ%α π τν σηµερινA. O σε)ασµς πρς τν φJση π-τελ σε τ /σιαστικcτερ γνcρισµ της. O 8νθρωπς λειτυρ-γ σε σ ρµν%α µ α/τAν, +ς τµ!µ της. T1 Mωcδη @νστικτα 6τανκεDνα ?µως π[ λγικ1 σ πρcτη φση πικρατ σαν. \Eως κα Cπρ&τες πεικν%σεις στς σπηλις 6ταν Mωµρφες F, 1ν µφαν%M-ντ 8νθρωπι, πλ[ κακτενες. H ε=δωλπλαστικ γνcριMε τν τJ-π τ!ς γκυµνJσης γυναικς κυρ%ως F τ µνκµµατυ νδρι-κ κρµ . H στιγµ κε%νη, Eπτε στ1 νδρικ1 κα γυναικεDα ε=δc-λια @υµε τ 8νιγµα τ&ν ερι&ν, σηµατδτεD κα τν παρ τ!ςπελευθ'ρωσης τ νθρcπυ π τ ντικτ&δες κα τν πρε%α τυπρς τν λγικ δηµιυργ%α, ωρς ν1 νTη τν ρµν%α τυ µ τφυσικ περι)λλν. H γ'νεση συνεπ&ς τ σταυρικ συµ)λυσυνδ'εται πλυτα µ τν συνειδητπ%ηση τ&ν νθρωπ%νων δυνα-ττAτων. Kα µν µ )ση α/τ τ γεγνς µπρ µε πλ'ν ν1 Eµι-λ µε γι1 Cερ σJµ)λ.

H ασθηση ?τι C δυνµεις τ νθρcπυ εBναι νεντλητες καC γενις τ&ν νθρcπων π[ @υν συνειδητπιAσει τ γεγνς κα

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 1998 12791

τ φαρµMυν πιστ1 π γε-νι1 σ γενι, )ελτιcνντας τςπλιτισµικς συνθ!κες, δηµι-υργ ν α/τ π[ νµMυµεπργνλατρ%α στν <ρωικAτης µρφA. ΣJµ)λ της εBναιE λεJθερς, E σταυρσηµς8νθρωπς, π[ @ει πλ'ν εδι-πλωθ! π τ συστλ τ&ν πα-λαιτ'ρων ρνων. Συνεπ&ς,γι1 ν1 παν'λθυµε στ ρικρcτηµα, 1ν πρηγ!ται τγραµµικ σ!µα τ νθρωπ%-νυ ε=δωλ%υ, εBναι σαφς ?τιπρηγεDται τ νθρωπµρφε=δcλι, π[ ν συνεε%α γ%νε-ται γραµµικ σJµ)λ. Kα πη-γα%νντας κµη πι µακρυ1

θ1 µπρJσαµε ν1 π µε ?τι α/τ τ ν' γεγνς τ!ς νθρcπινηςπελευθ'ρωσης κα τ @ντνυ νθρωπµρφισµ σηµατδτεDταυτρνα κα τν ρ τ Eλληνικ Πλιτισµ , µ κυρ%αρσ'δι τυ τν σταυρ. ∆ν εBναι τυαD 8λλωστε τε τ γεγνς ?τιτ γρµµα εBναι κα τ ρκτικ τ!ς λ'εως θεDν, ?πως Fδη π τ1Eµηρικ1 @πη γνωρ%Mυµε. Oτε ?τι τ W!µα -'ω (=τρ'ω) δν εBναι8σετ µ τν τρ, π[ πλι @ει τ σ!µα τ σταυρ κα σηµα%-νει κ%νηση, 'λιη κα στς δJ τ&ν περιπτcσεων.

H υCθ'τηση τ σταυρικ συµ)λυ +ς ριστιανικ συµ)λυδν εBναι 8σετη µ τν πργεν'στερη παρδση, π[ Fθελε τν8νθρωπ-θε σ στση σταυρικ εVρισκµεν. OAλλωστε κα E PIη-σ ς +ς Θενθρωπς δν σταυρcθη;

Tελικ συµπ'ρασµα λιπν εBναι, ?τι < =δ'α τ θε%υ εBναι )αθJ-τατα "λληνικ κα νθρcπινη, ναδεικνJντας @τσι τν 8νθρωπδηµιυργ τ&ν θε&ν τυ, τ!ς κινων%ας τυ, ?πως συµ)α%νει µ τνπρcτη νθρωπµρφικ θρησκε%α στν κσµ, τν "λληνικ κα dιαρτcµεν π τς )υλAσεις τ ?πιυ ωανθρωπ%νυ κ'ντρυ.Kα τ σJµ)λ τ σταυρπιηµ'νυ νθρcπυ δν θ1 6ταν παρ1< καλJτερη πεικνιση α/τ!ς τ!ς φιλσφ%ας.

EGγγελς Mπε1ς

∆ΑΥΛqΣ/204, ∆εκ'µ)ρις 199812792

Mαρµρινα σταυρσ-ηµα γγε`α π τυςτφυς τM Γερσκ:πυ (Mυσε` Hρα-

κλε!υ.)

H γενι τν σαραντρηδωνEκενι π εγρθηκαν τ ’73 στ Πλυτενε λνε τι εαν τν ε σε!"

π#θ ν$ %νακ#ψυν τ'ν καταστρφικ' πρε)α τ"ς +ρας. ∆ιθεταν .δες κα01ρ2µατα, ν5+ τ σθνς κα0 1 νθυσιασµ#ς τυς τς νεψ6ωναν ν$ συ-νε)συν ν’ %γων)9ωνται γι$ τν καλ6τερ κ#σµ π – τ#σ α τ0 σ κα0πλλ0 ;λλι πρ0ν κα0 µετ$ %π’ α τς – ε αγγελ)9νταν.

A τ' τ' συ9=τηση ε>αµε εκιν=σει µ? τν φ)λ µυ τν Kρ0ς κεν τπρωιν τ"ς πετε)υ, π)νντας καφ? σ? κεντρικ 9ααρπλαστε τ"ς Aθ=-νας. AOπως µC εε πραναγγε)λει τηλεφωνικ+ς, ταν κανν)9αµε τ$ τ"ςσυναντ=σεDς µας, µC πεφ6λασσε µ)α Eκπλη η γι$ %ργ#τερα. FO Kρ)ς, Gνας;νδρας γερδεµνς, δεκαπντε περ)πυ ρ#νια µεγαλ6τερ#ς µυ, 1δηγςτα 0 στ π2γγελµα σ=µερα, σπ6δα9ε τ#τε στ' Σλ' Kαλ+ν Tεν+ν. MC;ρεσε ν$ συναναστρφωµαι µα96 τυ, καθKς L ν πλλς .δι#ρρυθµες %π#-ψεις τυ γι$ πρ#σωπα κα0 πρ2γµατα µC πρ ενCσαν νδιαφρν.

– Tελικ2, %νε 2ρτητα %π πλιτικ?ς πρτιµ=σεις κα0 φρν=µατα, σες Lσαραντ2ρηδες κα0 κ2τι Mπ=ρ ατε .δια)τερα µαητικ' γενι2, τC επα.

– Aκρι!+ς, πως τ επες. «FYπ=ρ αµε», επε κυττ29ντας µ? %πλαν?ς!λµµα στ δρ#µ.

– TDρα δ?ν α.σθ2νεσαι Mπαρκτ#ς; τν ρDτησα.– Aντ0 ν$ σC %παντ=σω γD, Eλα ν$ πετατCµε µρι τ Πλυτενε ν$

λ2!Rης τ'ν %π2ντηση π θλεις, επε κα0 αµγλασε.Kατηφρ=σαµε περπατ+ντας µρι τ AIδρυµα, π εε τ'ν τιµητικ= τυ.

T σκηνικ γ6ρω µας >δι πως κ2θε ρ#ν. K#σµς συγκεντρωµνς µ?κ#κκινα γαρ6φαλλα στ$ πτα, σκ#ρπια φυλλ2δια, %ναρτηµνα %ερπανKστ0ς κλ+νες, κα0 T µυσικ' τC M)κη συνδευ#µενη %π’ τ0ς φων?ς τC Mπι-θικDτση κα0 τ"ς Φαραντ6ρη ν$ καλ6πτυν !ελ6δινα τ'ν Vλαγωγ)α. FHτερ2στια γλυπτ' κεφ2λα (τC Σ!ρDνυ, π πτ? δ?ν κατ2λα!α γιατ0 εετπθετηθ" κε) Zταν «πνιγµνη» στ$ γαρ6φαλλα κα0 τ$ στεφ2νια φι-τητ+ν, µαθητ+ν, %ντιστασιακ+ν κα0 λιπ+ν παρευρισκµνων. Γι$ µι$ στιγ-µ' θυµ=θηκα τ$ δικ2 µυ µαθητικ$ ρ#νια, ταν ηµρωνε T 17η Nεµ!ρ)-υ κα0 λ#γ5ω %ργ)ας περιµναµε ν$ εσκ2συµε λ)γ, ρ#ταν 1 «σπασ)κλας»τ"ς τ2 ης µ? τ %πυσιλ#γι στ ρι κα0 τν Mπε6θυν καθηγητ=, δ)κηνταγµατασφαλ)τη %π π2νω τυ, ν$ «π2ρRη» παρυσ)ες. O α0 τς %πυσι2-σασι!

KαθKς _µυν %φRηρηµνς γι$ λ)γ, 1 Kρ0ς µ? τρ2!η ε %π τ µαν)κι.– ∆+σε πρσ' τDρα, µC επε.Aπ τ$ µεγ2φωνα %κυγ#ταν τ «πρσκλητ=ρι νεκρ+ν». MC φ2νηκε

περ)εργ, %λλ$ εα τ'ν ντ6πωση τι τ$ Vν#µατα κα0 1 %ριθµ#ς τυς στνκατ2λγ τ+ν πεσ#ντων δ?ν Zταν τ$ >δια µ’ α τ$ π εαν %κυσθ" ;λλεςφρς. Tλς π2ντων, >σως ν$ Eκανα κα0 λ2θς. Σ)γυρα µως δ?ν Eσφαλα,

EΘNIKA

ταν T διαυγστατη φων' %π τ ε π Zταν πλησ)ν µας %κ6στηκε ν$λRη τ aνµα π δ?ν περ)µενα πτ? ν’ %κ6σω.

– Xρ"στς (τ2δε).– M2... α τς εναι... σ6! επα γυρ)9ντας µ!ρ#ντητς πρς τν Kρ)ς.– FOλ#κληρς, επε κα0 µ? τ6πησε φιλικ$ στν cµ. dEλα ;ς πηγα)νυµε

σιγ$-σιγ2. FH Eκπλη η π σC Eλεγα συντελστηκε.Bαδ)9ντας πρς τ'ν %φετηρ)α τC λεωφρε)υ τυ, τC 9ητCσα ηγ=-

σεις γι’ α τ τ περ)εργ περιστατικ#.– T$ πρ2γµατα εναι fπλg, επε. Eκεν τ !ρ2δυ, π κατεστ2λη T -

γερση, Eφυγα κυνηγηµνς κα0 9=τησα καταφ6γι σ’ Gνα φιλικ# µας σπ)τιστ'ν παρ)α. AOταν µετ$ %π καιρ πστρεψα κα0 τ$ πρ2γµατα εαν ρε-µ=σει, αν2!αλα τ' 9ω= µυ σ’ Gνα δρ#µ. K2πια µρα ντελ+ς συµπτωµα-τικ$ Eµαθα τι _µυν στ' λ)στα µ? τς νεκρ6ς, γι$ τς 1π)υς πικρατε%κ#µη µεγ2λη σ6γυση κα0 διγνωµ)α γι$ τ πι) κα0 π#σι Zταν. dEκτ-τε, ωρ0ς ν$ νλ+ κανναν, διασκεδ29ω µ? τ γεγνς τι µ? πθαναν κα0µ? Eκαναν hρωα ωρ0ς γK ν$ Eω τ'ν παραµικρ' πρ#θεση ν$ δρψω δ2φ-νες.

– Mακ2!ρια T διασκδασ= συ, επα γD. A τ ννCσες, ταν σ? ρDτη-σα τ πρω0 $ν α.σθ2νεσαι «%ν6παρκτς»;

– dOι φ)λε, επε πα)ρνντας τ σ!αρ iφς τυ, fπλg κυρ2στηκα µ? ληα τ' τ' φιλλγ)α τ+ν τελευτα)ων ρ#νων γι$ τ'ν περι!#ητη γενι$ τ+ν σα-ραντ2ρηδων. dAν θ?ς ν$ ρRης, α τ' τ' γενι$ τ'ν σκ#τωσαν T .διτλεια, τ!#λεµα κα0 1 jαδερφισµ#ς. FH πρε)α της εκ)νησε µ? τ0ς καλ6τερες πρ-πτικ?ς κα0 κατλη ε σ? ντρκµµν φι2σκ. Eλ2ιστι κα0 % ιπαινιεναι α τ0 π Eυν %κ#µη .δες κα0 Mγιες πεπιθ=σεις. OL περισσ#τερισυµ!ι!2στηκαν, Mπτ2θηκαν κι Eγιναν φερφωνα α τ+ν π Mπτ)θεται τι%ντιστρατε6νταν. Aν2µεσα σ’ α τς π εδες κε κ2τω %νεγνDρισα πλ-λς πρDην συναγωνιστς µυ, π κ2πτε φDνα9αν «Ψωµ), Παιδε)α, Eλευ-θερ)α» κα0 «Aµερικ2νι, φνιgδες τ+ν λα+ν», ν5+ τDρα µ? τ κινητ τηλ-φων στ Gνα ρι κα0 τ' ρυσ" fλυσιδ)τσα στ ;λλ δ)νυν ραντε!C στµπ2ρ, γι$ ν$ πιCν τεκ)λα κι %π ’κε στ2 «φ$στ φ6ντ», γι$ ν$ περιδρ-µι2συν 2µπυργκερς. dAσ’ τα ν$ πgνε, σC λω. Παλικατ2σταση...

Στ µετα τ λεωφρε τC Kρ0ς %ναωρCσε. M? αιρτισε !ιαστικ$ κα02θηκε µσα στ πι!ι!α9#µεν πλ"θς. Συνισα ν$ περπατ+ µ#νς κα0 ν$συλλγ)9ωµαι, π#σ τραγικ εναι ν$ 9R" κανε0ς µσ’ στ'ν %π2τη. N$ πατ2Rηπ2νω στ$ συντρ)µµια τ+ν Vνε)ρων τυ θεωρ+ντας τν lαυτ# τυ πιτυηµ-ν. N$ θεωρR" κατ#ρθωµα κα0 κατ2κτηση τ'ν κ#λαση π Eπλασε µ? τ'ν%ν' κα0 τ0ς πιλγς τυ, ν$ κιµgται τν !αρ6ειν Eντας τ'ν ψευ-δα)σθηση τι Eπρα ε τ ρς τυ. Πρ2γµατι... παλικατ2σταση...

Mρις Mαµανας

∆ΑΥΛΣ/204, ∆εκµρις 199812794

Στ ρθρα τ «∆αυλ», τεη 196 κα 199, µ ττλυς «O Mγας Eνιαυτςτν 25796 τν» κα «Eκπληκτικα στρ!ν!µικα γν#σεις ε%ς ρ&α'!ν µωσαϊκντ!* ∆ι!ν,σ!υ» δν πρ!ρησα στ#ν $ρµηνεα τ Πυθαγρευ Θεωρ)µατς *«Zω!γ!νικ!* Tριγ#ν!υ», +π τ ,πυ $δρ-.εται 0λη 1 φιλσφα τ3ς +νν-ας τ Mεγ-λυ 6Eνιαυτ. Γι ν γν:η κατανητ;ς , «Nυµφα=ς 6Aριθµ;ς» τΠλ-τωνς («Πλιτεα» H, 546-547, σDλια A. Παπαθεδ!ρυ - Φ. ΠαππF, «Π--πυρς»), πρHπει , νθρωπς ν I:η εJσωρ)σει στ#ν +σωτερικ# δι-στασι κακυρως +φαρµγ# τ «Zωγνικ Tριγ!νυ». EMναι συνεπNς Oναγκα=, +φ’0σν Iγινε Oναφρ κα +π’ αQτ +στηρθησαν τ πρηγµενα ρθρα, νδθ:3 στ; παρ;ν µα κατ τ; δυνατ;ν πληρHστερη $ρµηνεα τ ZωγνικTριγ!νυ, γι ν συνδεθ:3 κα π-λι τ; 0λ θHµα µ τ;ν «Mεγ-λν 6Eνιαυτ;ν» τRερ µνηµευ τ3ς ΘDλυ τ3ς 6Eπιδαρυ.

Στ; παρ;ν ρθρ 0µως θ πρσεγγισθ:3 µDνν τ; Zωγνικ;ν Tργωνν µ 0στ; δυνατ;ν περισσDτερες λεπτµHρειες, γι ν $δραιωθ:3 +ν συνεεSα +π’ αQτκα 1 περαιτHρω πρεα τ3ς ψυ3ς, 0πως τ#ν παραλαµU-νει , θε;ς 6AσκληπιDς,, «%ητ/ρ π0ντων, δεσπ3της Παι0ν» (6Oρφικ;ς WYµνς 6Aσκληπι), , Jατρ;ς0λων τNν Oνθρ!πων κα ν τ#ν παραδ!σ:η θεραπευµHνη στ;ν πατHρα τυ 6AπDλ-λωνα, OπκαθαρµHνη κα Oπαστρ-πτυσα, Yτιµη ν δεθ:3 κα ν καταν)σ:ητ#ν +ντλ# τ 6AπDλλωνς, τ#ν +ντλ) «Γνθι σα7τν» τ Mαντευ τNν∆ελφNν.

«8Eλεγ3ν τε κα !9 :λλ!ι Πυθαγ3ρει!ι µ/ ε;ναι πρς π0ντας π0-ντα ρητ0».[Kα R λλι ΠυθαγDρειι Iλεγαν 0τι δν πρρ.νταν γι 0λυς0λες R διδασκαλες]: (∆ιγHνης ΛαHρτις, «Bι ΦιλσDφων. –ΠυθαγDρας», 16).

Mεγ-λ µHρς τ3ς ΠυθαγDρειας διδασκαλας aτ OφιερωµHν στ «σ,µ>!-λα», τ ,π=α R µαθητς δεσµευDµενι Oπ; τ#ν +ντλ# τ3ς «&εµυθ?ας» δν Oπε-κ-λυπταν στbς Oµυ)τυς, Oλλ Iκαναν ρ3σ των µDνν µεταc των καλπτ-ντας τς µεταc των διαλHcεις κα συγγραφς µ αQτ;ν τ;ν µυστικ; τρDπ. Γρ--φει , 6I-µUλις στ;ν «Πυθαγρικ;ν Bν» (105): «Kα :ν κανες δAν θB τB Cη-γ!*σε (κατανσε) µA σ!>αρ3τητα, θB φα?ν!νταν στ!Eς συν!µιλητς τ!υ γεµFταφλυαρ?α κα π0τη. GOταν Hµως Iρµηνευτ!*ν κατB τν τρ3π! τν συµ>3λων, θBγ?ν!υν γιB τ!Eς π!λλ!Eς φανερB ντ γιB σκ!τειν0. E;ναι δA Hµ!ια µA πρ!φη-

II. Συνµιλια µε τα πυθαγρεια «συµλα»

I. Πρλγς

fH γνωστη τHνη τ3ς .ω3ςκατ Πλ-τωνα κα ΠυθαγDρα

TO «ZΩOΓONIKO TPIΓΩNO» KAI H MOIPA

τε'ες κα µερικ!Eς &ρησµ!Eς τ!* Πυθ?!υ Aπ3λλων!ς κα φανερ#ν!υν θαυµα-στ/ δι0ν!ια· κα δαιµ3νια Lµπνευση πρ!καλ!*ν στ!Eς ν!Mµ!νες π τ!Eς λ0τρειςτNς φιλ!σ!φικNς συOMτησης».

fH φιλσφικ# $ρµηνεα τNν γεωµετρικNν σηµ-των µα.b µ τ#ν +σωτερικ#$ρµηνεα τNν OντιστιιNν τNν OριθµNν aταν µHρς τ3ς διδασκαλας τNν «συµ-UDλων». fH θεµατλγα τ παρDντς ρθρυ εMναι 1 $ρµηνεα τ ΠυθαγρευΘεωρ)µατς τ OπκαλυµHνυ «Zωγνικ Tριγ!νυ». T; τργων εMναι 1νητικ# παρ-στασις τ Oριθµ τρα, διDτι gπ-ρει «κ0τι στ/ φ,σι τν πραγ-µ0των π!E L&ει ρ&M, µση κα τλ!ς». fH δ φσις τNν πραγµ-των περικλεεταικα ,ριθετε=ται Oπ; τ; γεωµετρικ; σ3µα τ τριγ!νυ.

fO ΠρDκλς (Πλ. II 48,2,4) δδει µα παραστατικ# OπεικDνισι τ3ς φσεως τNντριγ!νων, τ ,π=α περιγρ-φυν τ#ν .ωγDν πηγ# τ3ς ψυ3ς, λHγων συν-πτικNς: «Kα διB τ!*τ! τ τρ?γων!ν Pρµ3Oει πρς τ/ν Oω!γ3ν!ν πηγMν, α%τ?ανπ0σης OωNς, Hπως κα Q κ,κλ!ς, Rς λγ!υν, Pρµ3Oει πρς τν γκυλ!µMτην θεν(Kρ3ν!ν)». (πρU. ΠρDκλ. +ν Tιµ. I 96, 14). «Eπειδ/ τ#ρα τB τρ?γωνα ε;ναι τρινε%δν, τ µAν %σ3πλευρ!ν, Hπως Lλεγε κα Q Uεν!κρ0της, ε;ναι φιερωµν!ν(“Oνε=ται”) ε%ς Hλας τBς θε?ας ψυ&0ς, δεδ!µν!υ Hτι αWται C!υσι0O!νται πτ/ν M!ν0δα (“lς τmN $ν κεκρατηµHνας”)· δι3τι %σ3της ε;ναι Iν3της· διB τ!*τ!κα καλ!*νται “θε=αι”· δι3τι τ Xν ε;ναι Yδι!ν τNς θε3τητ!ς... (σ.σ. Uλ. Σ3µα 1).T δA Jσσκελς εMναι OφιερωµHνν µετ τς θεας ψυ-ς, εJς τς δαιµνας. E%ςτBς ν λ3γZω ψυ&0ς, α9 Qπ!'αι ε;ναι µσαι, [φ?σταται %σ3της κα νισ3της, Iν3-της κα π!ικιλ?α δυν0µεων, δι3τι α9 >0σεις ε;ναι ν3µ!ι!ι πρς τBς κ τNς κ!-ρυφNς γ!µνας πλευρ0ς» (Uλ. Σ. 2). [Kατ τ;ν fHσδ («oEργα κα fHµHραι»123) «!9 δα?µ!νες ε;ναι τ γν!ς π!E π καιρ τ σκπασε πιB \ γN, τ!*τ!ι ε;ναιµA τ/ θλησιν τ!* µεγ0λ!υ ∆ις τB καλB πνε,µατα π!E γυρ?O!υν στν κ3σµ! κιε;ναι φ,λακες τν νθρ#πων».]

«T δA τρ?τ!ν, τ σκαληνDν, π!E L&ει κα τBς τρε'ς πλευρBς ν!µ!?!υς, ε;ναι \ε%κ^ν τν ψυ&ν π!E νρ&!νται κα κατρ&!νται. Πρ0γµατι κατB τBς κινMσειςτων _πτ!νται π3τε `λ?γ!ν, π3τε π!λE τν νωτρων aντων (Uλ. Σ. 3). ΠαρBτα*τα τ σκαληνν δAν ε;ναι \ ε%κ^ν τν τ!ι!,των ψυ&ν, παρB µ3ν!ν κατB γε-νικν καν3να. Eκε'ναι π!E κατρ&!νται ε%ς τ/ν γνεσιν κα Lρ&!νται π τNς γε-

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 199812796

[T 3 κ τν 4 τριγνωνπ περιγρ"φυν τ%ν ψυ'%κατ τ)ν Πρ+κλν.]

Σ'. 1.

Σ'. 2.

Σ'. 3.

E%κ^νθε?ωνψυ&ν

E%κ^νδαιµ!ν?ων

ψυ&ν

2Iσ+πλευρ 2Iσσκελ4ς Σκαλην) Tρ7γων

E%κ^ννσαρκωµνων

ψυ&ν

νσεως, ε%κ3να L&!υν τ `ρθ!γ#-νι!ν σκαλην3ν, π!E L&ει περ µAντ/ν `ρθ/ν γων?αν τ/ν >0σιν κατBτ/ν σ&σιν πιτρ?τ!υ (4:3) κα νσ&σει πρς τ/ν [π!τε?ν!υσαν τνριθµν τNς πεντ0δ!ς» (Uλ. Σ. 4).

EMναι πρφανς 0τι στ; uρθγ!-νι σκαλην; τργων , ΠρDκλςOπδδει τς ψυς τNν +λλDγωνvντων, διDτι 1 uρθ# γωνα πb ση-µατ.εται στ#ν U-σι τ τριγ!νυOφρSF στ;ν uρθ; λDγ * uρθλ-γισµD.

fH γωνα τNν 90° πb σηµατ.εται Oπ; τς δ πλευρHς, τ#ν κ-θετ +π τ3ς,ρι.ντυ, πτ δν θ’ Oλλ-cη τ;ν Oριθµ; τNν µιρNν της. AQτ;ς εMναι δεδ-µHνς. fH uρθ# γωνα Iει «+ν δυν-µει» τ#ν γνNσιν τb uρθ λDγυ, µ τ#ν,πα κινωνε= , νθρωπς κα πρHπει ν τ#ν καλλιεργ)σ:η δι τ3ς θελ)σε!ςτυ lς Iνσαρκς, πρκειµHνυ ν καταν)σ:η τ#ν πρ3ν!ιαν, τ;ν συνλικ; Φυ-σικ; NDµ. «ΠρDνια» εMναι 1 πρ τ ν!* κατ-στασις, +κενη πb πρ!-ν!ε',εMναι 1 Φσις, 1 ,πα φρντ.ει γι 0λα της τ µρφικ δηµιυργ)µατα +cwσυ. 6Oρθ;ς λDγς εMναι 1 uρθ# γωνα, στ#ν ,πα , νθρωπς Iει συµµετ-), λλως θ aτ δικ Oπ; τ#ν πρDνια ν τ .ητ)σ:η uρθλγισµD, +ν δνgπ3ρε +c Oρ3ς «+ν δυν-µει» µHσα τυ. 6Oρθ# γωνα (90°), uρθ;ς λDγς καOρετ# συνS-δυν, διDτι , ,ρισµ;ς τ3ς 6Aρετ3ς εMναι «\ µεσ3της µεταCE τν δ,![περ>!λν».

fO Oριθµ;ς τNν 90° εMναι τD «µHσν» µεταc τ 0° κα τ 180° καθxς κα µε-ταcb 180° κα 360° τ ZωδιακKκλυ, τ Kκλυ τ3ς Zω3ς.∆ιDτι, λHγει , µHγας µαθηµατικ;ςWHρων , 6Aλεcανδρες («περ Γε-ωµετρικNν», τ. 4, 148), 0σν OφρSFστ;ν συµUλισµ; τ3ς uρθ3ς γω-νας: «H `ρθ/ γων?α συµ>!λ?Oειτ/ν ρετM, ν \ µ>λε'α κα \`Cε'α τ/ν !ριστ?α, τMν κακ?α, τ/νLνδεια κα τ/ν µετρ?α».

Mεταcb τNν 180 +πιλγNν *«µ!ιρν» µDν µα εMναι 1 Oρστη· κααQτ# εMναι 1 µεσ3της, δηλαδ# 1 +πι-λγ# πb Oνταπκρνεται στς 90°. ORαδ)πτε λλη +πιλγ) (* «µ=ρα») θ εMναι *

III. ερµηνεια τησ γωνιασ των 90° και η σεσισ τησ µε την αρετη

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 1998 12797

2Aπεικ+νισις 8ρετ9ς(«µεσ+τητς µετα< δ> ?περ@λν»).

Σ'. 4.

5

1

90°

3

2

1

1 2 3 4

2

3

4

5

3

4

oEλευσιςψυ3ς+λλDγυvντς στ;ν Zωδιακ;Kκλ τ OγκυλµτηΘε KρDνυ-XρDνυ

Σ'. 5.

90°90°

0° 180°

Iνδεια * gπερUλ# (Σ. 5).

fH ΠυθαγDρεια Oριθµσφα παρHει τ#ν δυνατDτητα στbς Oριθµbς 3, 4 κα5 τNν τριNν πλευρNν τ uρθγωνυ τριγ!νυ ν δ!συν δι τ3ς +σωτερικ3ςτων πιDτητς τ#ν Oντστιη θεωρητικ# $ρµηνεα σ κ-θε µα πλευρ τ τρι-γ!νυ.

fH κ-θετς πλευρ πb Iει µ3κς 3 εMναι 1 πλευρ τ3ς πρ!ν!?ας, τ συνλι-κ Φυσικ NDµυ. T; µ3κDς της συνεπNς εMναι σταθερD, δν αQcµει!νεται. T;wδι συµUανει κα στ#ν uρθ) γωνα, τ#ν ,πα σηµατ.ει µ τ#ν ,ρι.Dντια. fHγωνα τ3ς κρυφ3ς τ τριγ!νυ µπρε= ν αQcµει!νεται ωρς +πιπτ!σεις στς$πDµενες +κδηλµενες Iννιες (Σ. 6). fH ,ρι.Dντις πλευρ µ µ3κς 4 +κπρ-σωπε= τ#ν θHλησι τ Oνθρωπνυ vντς, διDτι , Oριθµ;ς 4 OναφHρεται στ#ν γ)ι-νη Iνσαρκη κατ-στασι. fH Oνθρ!πινη θHλησις µπρε= ν +νδυναµ!νεται * ν +cα-σθεν:3 σµφωνα µ τ;ν ν τ Oνθρ!πυ. T; µ3κς συνεπNς τ3ς πλευρFς 4 µπ-ρε= ν µει!νεται * ν αQc-νεται. fH γωνα τ3ς καθHτυ πλευρFς 0µως, πb zπτε-ται τ3ς πλευρFς τ3ς «πρνας», παραµHνει σταθερ) (Σ. 6).

fH gπτενυσα µ µ3κς 5 OναφHρεται στ;ν «NDµ τ3ς ERµαρµHνης» * τ«6AντιπεπνθDτς» (µτ. παρακ. τ )µατς π0σ&ω). M3κς κα γωνες τ3ςgπτεινσης αQcµει!ννται Oν-λγα µ τς πρ-cεις τ Oνθρωπνυ vντς. fOOριθµ;ς πHντε εMναι 1 «πεµπτ!υσ?α» τNν OριθµNν κα , Oριθµ;ς τ3ς δικαισ-νης κατ τbς Πυθαγρευς, 1 δ gπτενυσα τ uρθγωνυ τριγ!νυ εMναι+κενη, πb θ Oπδ!σ:η στ;ν νθρωπ τ; µερδι πb τ Oναλγε= σµφωναµ τ πεπραγµHνα τυ. «E9µαρµνη»-M!'ρα» (εMναι 1 µτ. παρακειµHνυ τ )-µατς µε?ρ!µ!ι = µιρ-.ω). ΣυνεπNς 1 πλευρ 5 πρHπει ν I:η κ-θε δυνατDτη-

IV. ι αριθµι 3, 4 και 5 στ πυθαγρει θεωρηµα

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 199812798

Σ'. 6.

35

1

2

3

4

51

1 2 3 4

2

3

4 Θ H λ η σ ι ς

Π ρ D ν ι α(Φυσικ;ς NDµς) E R µ α ρ µ H ν η

(NDµς 6AντιπεπνθDτς)

90°

τα αQcµει!σεως τDσν lς πρ;ς τ; µ3κDς της 0σ κα lς πρ;ς τ;ν Oριθµ; τNνµιρNν τNν γωνιNν της (Σ. 6).

Γρ-φει δ , Πρφρις στ;ν «Bν τ ΠυθαγDρυ»: «Kα κ0π!τε θυσ?ασε,Hπως διηγ!*νται !9 9στ!ρικ!?, >3δι π O,µη, Hταν νεκ0λυψε Hτι \ [π!τε?-ν!υσα τ!* `ρθ!γων?!υ τριγ#ν!υ L&ει τ/ν %δ?α δ,ναµι µA τς πλευρAς π!E τ πε-ρι&!υν. A7τB >>αια συOητ!*σε µA Hσ!υς πρ!σρ&!νταν σ’ α7τν κα τB παρ-διδε µA λεπτ!µρεια d συµ>!λικς, πειδ/ Q τρ3π!ς τNς διδασκαλ?ας τ!υ eτανδ,! ε%δν» (36).

fH διατπωσις τ Πυθαγρευ Θεωρ)µατς, 1 ,πα Iγινε Oπ; τ;ν Θαλ3(«E%ς πFν ρθ!γ#νι!ν τρ?γων!ν, τ τετρ0γων!ν τNς [π!τειν!,σης %σ!*ται πρςτ :θρ!ισµα τν τετραγ#νων, τν δ,! :λλων πλευρν») εMναι 1 πρεα τ3ςψυ3ς, 0πως τ#ν Oπδδει OλληγρικNς , Πλ-των στ#ν «Πλιτεα» (617C): T`;«6Aδρ-τι τ3ς 6Aν-γκης» εMναι , συνλικ;ς ρDνς. fOρ.εται Oπ; τ;ν MHγαNDµ τ3ς 6Aν-γκης, µητHρας τNν τριNν µιρNν, R ,π=ες +κπρσωπν τ;ν ρD-ν, καθxς gφανυν τ; ~φασµα τ3ς .ω3ς * τD «Zωγνικ;ν Tργωνν». fH Λ--εσις +κπρσωπε= τ; παρελθDν, 1 oAτρπς τ; µHλλν κα 1 Kλωθx τ; παρDν.fH τριπλ3 αQτ# Oλληγρα συσετ.εται µ τ; Zωγνικ;ν Tργωνν lς πρ;ς τς3 πλευρHς, +ν σ κ-θε µα Oπ; τς πλευρς τπθετηθν R Iννιες πρDνια, θH-λησις κα εRµαρµHνη, σµφωνα µ τ#ν λγικ# δι-ταcι τNν Jδων τNν OριθµNν, πb+κπρσωπνται δι τNν 3, 4 κα 5, κα +ν συνεεSα +ν gψωθν εJς τ; τετρ--γων, δηλαδ# 32 + 42 = 52. fH Oριθµσφικ# δι-στασς των συµφωνε= $ρµηνευ-τικNς.

fH δι-ταcις εMναι:fH πλευρ 3 πb Oν)κει στ#ν πρDνια, λDγmω τ3ς θειDτητς τ Oριθµ τρα

+κπρσωπε= τ; σνλν τ Φυσικ NDµυ τ +κδηλωµHνυ σµπαντς (32 =9) κα OφρSF στ; µHλλν, τ; ,π=ν +µφαν.εται lς :τρ!π!ν. ∆ν Oλλ-.ει τ#νgφ) τυ κα εMναι τ; wδι γι 0λα τ vντα τ3ς δηµιυργηµHνης φσεως. ΠρDνια,8Aτρ!π!ς, MHλλν εMναι 1 Oε gπ-ρυσα κατ-στασις τ3ς +ν συνDλmω φσεωςστ; µρφπιηµHν σµπαν.

EMναι , NDµς, , ,π=ς πρ!ν!ε' (πρUλHπει τ; µHλλν) κα εMναι σταθερDς, δ-καις κα Oδις. fH M=ρα oAτρπςστHκει κ-θετη OδHκαστη +π τ3ς ,ρι-.ντας, δν κλνει πρ;ς καµµαν κα-τεθυνσι (Σ. 7).

fO 8ριθµ)ς 4 Oν)κει στ τHσσεραστιε=α τ3ς φσεως, πb +κπρσω-πν τ; Oνθρ!πιν vν. EMναι τ 4 «ι-.!µατα» τ vρκυ τNν Πυθαγρε-ων, τ ,π=α δι τ πυρ3ς, τ -

V. O MYΘOΣ TOY HPOΣ ΣTHN «ΠOΛITEIA» TOY ΠΛAT·NOΣ (BIBΛ. I, 617)

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 1998 12799

ΘHλησις - Παρ;ν(Kλωθx)

(NDµς)Π ρ D ν ι α- M H λ λ ν(oAτρπς)

(M=ρα)ERµαρµHνη -

ΠαρελθDν(Λ-εσις)

32 = 9

Σ'. 7.

90°

52 = 25

42 = 16

ρ!ς, τ fδατ!ς κα τ3ς γNς συγκρτν τ; ψυνητικ; κα τ; σωµατικ; µHρςτ vντς. Mετυσιµενα στ#ν Oντιστια τ3ς +σωτερικ3ς τυς δµ3ς τ 4στιε=α Oναλνται σ +νθυσιασµ; (π*ρ), νητικ# κατ-στασι τNν JδεNν καλγικNν σκHψεων (Mρ), συναισθηµατικ; gπDUαθρ (fδωρ) κα σωµατικς Oν--γκες κα Oπαιτ)σεις καθηµερινDτητς (γN). 6Aνυψµεν τ; 4 στ; τετρ-γων 42

= 16 Jσυρπιε= στ; µHγιστ τ 4 στιε=α Oπδδντ-ς τυς τ#ν δυνατDτηταδρ-σεως δι τ3ς θελ)σεως στ; φυσικ; πεδ, πb εMναι 1 Iνσαρκη κατ-στασιστ;ν ωρρDν (4 τ σταυρ τ3ς ~λης). T; παρ;ν «κλ#θεται» Oπ; τ;ν wδιτ;ν νθρωπ, +φ’ 0σν Oντιληφθ:3 τ#ν δυνατDτητα αQτ). Θλησις, Kλωθ^ καΠαρν Oπτελν τ#ν U-σι τ τριγ!νυ (Σ. 7).

fO 8ριθµ)ς 5 τ 5υ στιευ τ αJθHρς συµπεριλαµU-νει κα συναρµD.ει0λα τ πεπραγµHνα τ παρελθDντς τ Oνθρ!πυ, τ#ν εRµαρµHνη (µερµαι ση-µανει κα λαµU-νω δι κλ)ρυ, διαιρN, +κτ;ς τ µιρ-.ω). fH Λ0&εσις µιρ-.ειτbς κλ)ρυς γι τ#ν σειρ πρτεραιDτητς κα , νθρωπς διαλHγει τρDπ.ω3ς πb +πιθυµε= ν .)σ:η, σµφωνα µ τ;ν µθ τ fHρ;ς τ3ς «Πλιτεας».T; παρελθ;ν εMναι τ; σνλ τNν πρ-cε!ν τυ πb τ;ν Oκλυθε=. AQτς +πραγ-µατπι)θησαν µ τ#ν OντιληπτικDτητα τNν 5 αJσθ)σε!ν τυ. fO Oριθµ;ς 5 Oνυ-ψµενς στ; τετρ-γων (52=25) µετατρHπει στ;ν φλιD τ +γκεφ-λυ τς αJσθ)-σεις σ αJσθ)µατα κα δι τNν εJδικNν συν-ψεων σ συναισθ)µατα, σκHψεις,JδHες. fH εRµαρµHνη –Λ-εσις– παρελθ;ν θ τ;ν Oκλυθ:3 π-νττε, διDτι µDνςτυ δι-λεcε τ;ν τρDπ τ3ς .ω3ς τ#ν ,πα θ .)σ:η (Σ. 7).

fO Πλ-των («Πλιτεα», 618C) λHγει: «...γι’ α7τ κρι>ς πρπει Q καθναςπ µFς, φMν!ντας κ0θε :λλ! µ0θηµα, νB φρ!ντ?σiη νB µ0θiη σBν καλς µα-θητ/ς κα ρευνητ/ς κε'ν! µ!ν0&α τ µ0θηµα, π!E θB τν κ0νiη 9καν νB µ0θiηπ Qπ!υδMπ!τε, π!ι3ς θB τν κ0νiη δυνατ κα θB τ!* δ#σiη τς παιτ!,µενεςγν#σεις, νB Cε&ωρ?Oiη τν καλ π τν κακ τρ3π! OωNς, κα π Hλ!υς τ!Eςδυνατ!Eς τρ3π!υς νB διαλγiη π0ντ!τε τν καλ,τερ!, φ!* θ:&iη [π’ aψι τ!υπς συντελ!*ν στν ν0ρετ! >?! Hλα Hσα µ&ρι τ#ρα εYπαµε, εYτε Hλα µαOE εYτεκα &ωριστB τ καθνα».

EMναι σαφHς, 0τι +δN , Πλ-των µιλSF γι µετεµψωσι, +φ’ 0σν R ψυς στ#ντρHυσα .ω# Iυν *δη +πιλHcει δι κλ)ρυ τ;ν τρDπ .ω3ς κα πρκειµHνυν +cασφαλσυν τ#ν πιτικ# Oνψωσι τ3ς ψυ3ς, γι ν κ-νυν µα καλ#+κλγ# στ#ν $πµHνη τυς .ω), πρHπει ν συµUυλευθν κ-πιν φιλDσφ, ,,π=ς ν τς +κπαιδεσ:η. MDνν αQτ;ς εMναι Rκαν;ς ν τbς δ!σ:η ,δηγες γιτ#ν Jδιωτικ) τυς .ω# κα γι τ#ν δηµDσια.

fO Oριθµ;ς 5, 1 gπτενυσα τ τριγ!νυ, 1 εRµαρµHνη εMναι , κατ’ +c#νOριθµ;ς πb +κπρσωπε= συµUλικNς τ;ν νθρωπ σµφωνα µ τ#ν ΠυθαγDρειαδιδασκαλα, διDτι , πεντ-κτινς OστHρας * τ; πεντ-γραµµν τπθετε= τ#ν κε-φαλ# τ Oνθρ!πυ στ; νω τργων κα τ 4 µHλη τυ στ 4 σηµατι.Dµεναλλα τργωνα, δδντας στ;ν πεντ-κτιν * πεντ-λφα τ γρ-µµατα τ3ς fYγιε-ας, αρακτηριστικ; σµUλ Oναγνωρσεως τNν Πυθαγρεων µεταc των. T;Iθεταν στς +πιστλHς τυς Oλλ κα τ; Iφεραν στ +νδµατ- τυς (Σ. 8. BλHπε

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 199812800

κα ρθρ τ κ. Λα.. E. Bλαδµηρυ µ ττλ «Hπεντ0λφα κα τ :στρ! τ!* ∆α>?δ παν0ρ&αια σ,µ->!λα τ!* Eλληνισµ!*», «∆αυλDς, τ.192). fO wδις, νθρωπς δι τNν 5 αJσθ)σε!ν τυ, πb µετα-φHρυν τ +cωτερικ +ρεθσµατα στ;ν +γκHφαλDτυ, εMναι +κε=νς πb $ρµηνεντας τ +ρεθ-σµατα αQτ θ τ µετατρHψ:η σ πρ-cεις διαµρ-φ!νντας κατ τ#ν πρεα τυ στ;ν ρDν τ; πα-ρελθDν τυ.

Tθενται 0µως τ ελγα +ρωτ)µατα: ΠgπεισHρεται 1 +λευθHρα Uλησις τOνθρ!πυ; κα +ν gπ-ρ:η µ πιDν τρDπ θ µπρHσ:η ν τ#ν Oσκ)σ:η;πι- εMναι 1 δι-στασις τ3ς +λευθHρας Uυλ)σεως κα πNς µπρε= ν κ-ν:ηρ3σιν αQτ3ς , νθρωπς σ)µερα; πι- εMναι 1 ρησιµDτης τ Πυθαγ-ρευ φιλσφικ στασµ γι τ;ν νθρωπ τ 21υ αJNνς σ σH-σι µ τ; Zωγνικ;ν Tργωνν;

fO νθρωπς +πιλHγει τ#ν ,δ; πb θHλει ν Oκλυθ)σ:η. fH θHλησις εMναι 1U-σις τ «Zωγνικ Tριγ!νυ». fO νθρωπς OντιλαµU-νεται, 0τι δι τ3ς+νδυναµ!σεως τ3ς θελ)σε!ς τυ OπκτSF τ#ν +λευθερα τυ. fH θHλησις τ3ς U--σεως τ Tριγ!νυ µπρε= συνεπNς ν +πιµηκυνθ:3 ν µειωθ:3, διDτι µDνν

µHσmω αQτ3ς gφσταται δυ-νατDτης Oλλαγ3ς τ3ς π-ρεας τυ. T!ρα συνειδη-τπιε= τ#ν +λευθερα τ3ςUυλ)σεως. 6E-ν, +νδυνα-µ!νντας τ#ν θHλησ τυ,+πιθυµ:3 τ#ν RκανπησιτNν +γωιστικNν τυ τ-σε-ων, δηλαδ# τ#ν OπDκτησιgπHρµετρων OγαθNν, τ#ν

φιλδcα, τ; π-θς τNν 1δνNν κ.λπ., 1 U-σις τ τριγ!νυ +πιµηκνεται. fHπλευρ τ3ς εRµαρµHνης Oκλυθε= (Σ. 9).

fH κ-θετς πλευρ τ3ς πρνας, πb +κπρσωπε= τ#ν συνλικ# µελλντικ#+cHλιcι τNν vντων, Iει π-νττε τ; wδι µ3κς, διDτι δν εMναι δυνατ;ν τ; κ-θεIλλγ ν ν µπρ:3 ν µεταU-λλ:η κατ τ#ν θHλησ τυ τ#ν συνλικ# πρεατ3ς φσεως. fYπ-ρυν συνεπNς δ λσεις:

α. fIκανπιNντας τς φιλδcες, τς +γωιστικς τ-σεις κα τς πρσωπικHςτυ Oπαιτ)σεις ν +πιµηκν:η τ#ν πλευρ τ3ς θελ)σεως OπµακρυνDµενς Oπ;τ#ν πλευρ τ3ς πρνας.

U. MελετNντας κα κατανNντας τς +πιταγς τ νDµυ τ3ς πρνας ν πα-

VI. Z·OΓONIKON TPIΓ·NON KAI EΛEYΘEPA BOYΛHΣIΣ

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 1998 12801

ΘHλησις (Oπµακρνεται Oπ; πρDνια)

E R µ α ρ µ H ν η( + π ι µ η κ ν ε τ α ι )ΠρDνια

(µ3κςσταθερD)

Σ'. 9.

90°

Σ'. 8

A

IE

Γ

Y

ραιτηθ:3 +νσυνειδ)τωςOπ; κ-θε πρσωπικ#φHλεια εJς U-ρς λλωνvντων, ν Oκλυθ)σ:ητ#ν ρµνικ# φρ τNνθεων +πιταγNν µει!ν-ντας τ; µ3κς τ3ς πλευρFςτ3ς θελ)σε!ς τυ κα νπλησι-σ:η τ#ν πλευρ τ3ςπρνας.

Στ#ν περ7πτωσι α τ;µ3κς τ3ς πλευρFς τ3ςεRµαρµHνης, πb εMναι τ;σνλ τNν πρ-cεων τ

παρελθDντς, +πειδ# +cαρτFται Oπ; τς wδιες τυ τς πρ-cεις, +πιµηκνεται 0λκα περισσDτερ µ OπτHλεσµα τ#ν OτHρµνα +παν-ληψη τNν +νσαρκ!σεων,διDτι συσσωρευDµενες R κακς +πιλγς τNν πρ-cεων τ παρελθDντς τυ κρα-τν +γκλωUισµHνη τ#ν ψυ# στ;ν +παναγεννητικ; κκλ τNν +νσαρκ!σεων. fH+πιµ)κυνσις τ3ς πλευρFς τ3ς εRµαρµHνης εMναι τ; OπτHλεσµα τNν πρ-cεων τ3ς+λευθHρας τυ Uυλ)σεως (Σ. 9). 6Aντ 32+42=52 9+16=25 µετατρHπεται σ π..32+202=20,222 6 9+400=409.

fH συνε#ς πλευρ Iει µ3κς σταθερD. OR διακεκµµHνες πλευρς Iυν δυ-νατDτητα αQcµει!σεως. T; παρ;ν (πλευρ 4) συνδιαλHγεται µ τ; παρελθ;ν(πλευρ 5) κα Oδιαφρε= γι τ; µHλλν (πλευρ 3), OπµακρυνDµεν Oπ’ αQτD,OπρρφηµHν Oπ; τ#ν OτHρµνη Uιεπαν-ληψι τNν OπατηλNν κα uδυνηρNν+παναγενν)σεων.

T; σµα γνεται τ; σNµα (τ-φς) τ3ς ψυ3ς, λHγει , Σωκρ-της («Kρατλς»,400C): «T aν!µα α7τ3 (τ; “σNµα”) µ!* φα?νεται περ?πλ!κ!, κα περισσ3τερ!:ν λιγ0κι τ παραλλ0Ciη κανε?ς. Γιατ? µερικ! λνε π^ς α7τ ε;ναι Q τ0φ!ς(“σ3µα”) τNς ψυ&Nς, \ Qπ!?α >ρ?σκεται θαµµνη στ/ν παρ!*σα OωM. EC’ :λλ!υπ0λι πειδ/ \ ψυ&/ µA α7τ κφρ0Oει (“σηµανει”) τς κδηλ#σεις της, κα γι’α7τ κ3µη σωστB ν!µ0Oεται “σNµα”. GOµως µ!* φα?νεται Hτι !9 Oρφικ! κυ-ρ?ως Lδωσαν α7τ τ aν!µα, µA τ/ν %δα τ0&α Hτι \ ψυ&/ Cαγν?Oει τB σφ0λµα-τα γιB τB Qπ!'α ε;ναι τιµωρηµνη κα Hτι L&ει α7τ τ σµα γιB περ?>ληµα, γιBνB σZ#Oεται, σBν ε;δ!ς φυλακNς. Λ!ιπν γιB τ/ν ψυ&M, Rσ3τ!υ πληρ#σiη τ/ν π!ι-νM της, α7τ ε;ναι H,τι `ν!µ0O!µε κρι>ς, δηλαδ/ τ “σµα”· κα δAν &ρει0-Oεται νB τρ!π!π!ιMσωµε !lτε Xνα γρ0µµα τ!υ».

Στ#ν περ7πτωσι @ 1 +νσυνεδητη σκησις τ3ς +λευθHρας Uυλ)σε!ς τυ, γιν +ναρµνισθ:3 µ τ;ν Φυσικ; NDµ τ3ς πρνας, συνεNς µει!νει τ#ν πλευρτ3ς εRµαρµHνης κα τ3ς θελ)σε!ς τυ, 1 ,πα πλησι-.ει 0λ κα περισσDτερπρ;ς τ#ν πρDνια. OR πρ-cεις τ παρελθDντς τυ (εRµαρµHνης - µιραυ) Oφ-µιµενες µ +κε=νες τ παρDντς θ τ διαγρ-ψυν τ; µHλλν, τ; ,π= κ--

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 199812802

Σ'. 10.

ΠρDνια,oAτρπς,

µHλλν

E R µ α ρ µ H ν η ,Λ - ε σ ι ς ,π α ρ ε λ θ ; ν

ΘHλησις, Kλωθ!,παρ;ν

πια στιγµ# θ συµπHσ:η µ +κε=ν τ3ς σταθερFς κα OµεταUλ)τυ πρνας (Σ.10) κα θ τ;ν Oπαλλ-cυν Oπ; τ;ν νDµ τNν +πανενσαρκ!σεων * τ3ς εRµαρµH-νης-µρας, OπτHλεσµα τ3ς Jδας τυ τ3ς θελ)σεως.

fO ΠυθαγDρας δHεται δ αwτια στς Oνθρ!πινες πρ-cεις: τ#ν +λευθερα τ3ςUυλ)σεως, πb πρκπτει Oπ; τ#ν +νδυν-µωσι τ3ς θελ)σεως κα τ#ν Oνα-γκαιDτητα τ3ς εRµαρµHνης. Kα R δ Uρσκνται κ-τω Oπ; τ#ν +cυσα τ3ςπρDνιας. T; πρNτ αwτι +cαρτFται Oπ; τ; αQτεcσι τ Oνθρ!πυ. T; δε-τερ εMναι OπτHλεσµα τ πρ!τυ, µ συνHπεια , νθρωπς ν κιν3ται µεταcbδ δυν-µεων καθρι.µHνων gπ; τ NDµυ τ3ς 6EναντιDτητς κα vι τ3ς Συ-γκλσεως:

2E<ωτερικς +πιθυµε= τ#ν Rκανπησι τNν gλικNν Oπλασεων τ3ς .ω3ς σ)-µερα. 6Eπιµηκννται συνεπNς 1 θHλησις κα 1 εRµαρµHνη κα OπµακρννταιOπ; τ#ν πρDνια (Σ. 9).

2Eσωτερικς αJσθ-νεται τ#ν Oν-γκη πνευµατικ πρρισµ, πb διανγειτbς µελλντικς τυ ,ραµατισµbς πb Oφρν στ#ν Oθανασα τ3ς ψυ3ς κατDτε πλησι-.ει τ#ν πρDνια (Σ. 10).

Στ;ν µθ τ fHρ;ς («Πλ.» 617E) , Πλ-των λHγει: «Aρετ/ δA δσπ!τ!ν,mν τιµν κα τιµ0Oων πλ!ν κα Lλαττ!ν α7τNς Xκαστ!ς XCει. A%τ?α Iλ!µν!υ·θες να?τι!ς». T; Jσ.γισµα τNν 2 αJτιNν, τ3ς +νδυναµ!σεως τ3ς θελ)σεως κατ3ς OναγκαιDτητας τ3ς εRµαρµHνης, +cαρτFται Oπ; τ#ν ρ3σι πb θ κ-ν:η τ3ς+λευθερας τ3ς Uυλ)σεως, +ν αQτ; θ OπU:3 πρ;ς vφελς * καταστρφ), διD-τι «α%τ?α Iλ!µν!υ, θες να?τι!ς» (Σ. 11).

fH ψυ), 1 κ-θε Iλλγη ψυ# (γωνα 90°), +ρDµενη πρ;ς +νσ-ρκωσι Iει θε-ωρητικNς τ#ν εJκDνα τ «Zωγνικ Tριγ!νυ» 32+42=52 9+16=25.

fH +λευθερα τ3ς Uυλ)σεως OφρSF στς πρ-cεις πb πραγµατπινται στ;παρDν· 1 εRµαρµHνη * 1 OναγκαιD-τητα τ πεπρωµHνυ * , «N3µ!ςτ!* Aντιπεπ!νθ3ντ!ς» OφρSF στπεπραγµHνα τ παρελθDντς· 1πρ!τη τρφδτε= συνεNς τ#ν δε-τερη µ τ gλικ πb Oνταλλ-σσυνµεταc των. Σµφωνα µ αQτ#ν τ#νθεωρα 1 +λευθερα τ3ς Uυλ)σεως,πb πρHκυψε Oπ; τ#ν +νδυν-µωσιτ3ς θελ)σεως, Oσκε=ται στ; παρDν, 1εRµαρµHνη στ; παρελθ;ν κα 1 πρD-νια στ; µHλλν.

fH +πιµ)κυνσις τ3ς ,ρι.ντυ ση-µανει ψυικ# ταλαιπωρα, +νmN 1τατισς της µ τ#ν κ-θετη ψυικ#εQδαιµνα, διDτι 1 ,ρι.Dντια στ;νσυµUλισµ; σηµανει θ-νατ (δη-

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 1998 12803

ERµαρµHνη

5 2

32

Σ'.11.

42

ΠρDνια

ΘHλησις

M3κς πλευρFς κα

γωνες αQcµει!-

ννταιΛ-εσις

Παρελθ;νNDµς

6AντιπεπνθDτς

Θε;ςOνατις

oAτρπςMHλλν

AJτα$λµHνυ

KλωθxΠαρ;ν

90°

λαδ# +παναφρ τ3ς ψυ3ς στ; σNµα = σ3µα = τ-φ), +νmN 1 κ-θετη τ#ν Oθα-νασα (Icδ Oπ; τ;ν κκλ τNν +πανενσαρκ!σεων). Kαθxς Uι!νει στ;ν ρDντ#ν πρεα πb , wδις δι τNν πρ-cε!ν τυ αρ-σσει, δρHπει τbς καρπbς τNν+µπειριNν τυ. AQτς θ OπτελHσυν τ#ν Oφετηρα τ3ς µελλντικ3ς τυ π-ρεας – κα αQτ;ς εMναι , θικ;ς νDµς τ3ς δικαισνης, πb ,ρ.ει τ#ν πιD-τητα τ3ς µελλντικ3ς τυ +νσαρκ!σεως. fH ρνικ# δι-ρκεια τ3ς κ-θε +νσαρ-κ!σεως +κφρ-.ει τ#ν OναγκαιDτητα τ3ς θικ3ς τ-cεως.

fH ΠυθαγDρεια διδασκαλα Oργ κα σταδιακNς διαπαιδαγωγε= τ;ν Oφυπνι-.Dµεν µαθητ), γι ν καταν)σ:η τ;ν NDµ τ3ς Φσεως κα τ;ν καταστ)σ:ηRκαν; ν διακρν:η 0τι 1 σµπλευσις µ τ#ν πρDνια εMναι 1 µναδικ# ,δ;ς πbγει στ#ν Oθανασα. fH +λευθερα τ3ς Uυλ)σεως εMναι τ; δNρ τ3ς πρναςστ;ν νθρωπ, πρκειµHνυ ν +πιλHc:η +λεθερα τ#ν πρεα τυ στ# .ω). Tvντα πb συνειδητπιν τ;ν πρρισµD τυς δι τ +λHγυ τ3ς συνειδ)σε-ως, lς +πρDτεινε , ΠυθαγDρας: [«ΠiN παρ>ην; τ? δ’ LρεCα; τ? µ!ι δ!ν !7κ τε-λσθη» («XρυσF oEπη» 42) = T σφ-λµα Iκαµα σ)µερα; τ καλ; Iπραcα; τ Iπρε-πε ν πρ-cω κα δν τ; Iπραcα;»] πρενται πρ;ς τ#ν πρDνια (32=9) µ 0,τισυνεπ-γεται αQτ).

fH +νσυνεδητη +φαρµγ# τ Πυθαγρευ θεωρ)µατς δι τ3ς Oσκ)σεως τ3ς+λευθHρας Uυλ)σεως εMναι τ; µεγαλτερ θικ; δδαγµα πb +κληρδDτησε ,ΠυθαγDρας στς +περDµενες γενεHς. KαθιστF τ;ν νθρωπ Oπ; ταλαπωρ +πι-U-τη τ πλαν)τη Γ3 OπρσδιDριστυ Oριθµ διαδρµNν κ-τικ τ Σ-µπαντς, πb κατακτSF +παcως τ; Iπαθλν τ3ς Oθανασας τ3ς ψυ3ς, Iνταςcεκιν)σει κ-πτε µ Oρ# τ; Zωγνικ;ν Tργωνν κα κατ-ληcι τ#ν συνειδη-τπησι τ Kκλυ τ Mεγ-λυ 6Eνιαυτ lς Nυµφαυ 6Aριθµ τ Πλ--τωνς κα τNν 26 κιDνων τ3ς ΘDλυ τ3ς 6Eπιδαρυ (Uλ. «∆αυλDν», τ. 172, 185,187, 191, 194, 199).

Bι@λιγραφ7α∆. ∆ηµητρ-κς, «Mγα ΛεCικν Hλης τNς EλληνικNς Γλ#σσης».Henry G. Liddel - R. Scott, «Mγα ΛεCικν Hλης τNς EλληνικNς Γλ#σσης».I. Σταµατ-κς, «Mγα ΛεCικν Hλης τNς EλληνικNς Γλ#σσης».Πλ-των, «Π!λιτε?α», +κδ. Π-πυρς.Πλ-των, «T?µαι!ς», +κδ. Π-πυρς.Πλ-των, «Kρατ,λ!ς», +κδ. Π-πυρ!ς.∆ιγHνης ΛαHρτις, «B?!ι Φιλ!σ3φων. Πυθαγ3ρας», Iκδ. BιUλιθ. τNν fEλλ)νων.Πρφρις, «H Oω/ τ!* Πυθαγ3ρα», 6Aθ)να 1978.6I-µUλις, «Πυθαγ3ρει!ς B?!ς», 6Aθ)να 1993.6I-µUλις, «TB θε!λ!γ!,µενα τNς ριθµητικNς», +κδDσεις ΣφιγγDς.fIερκλ3ς, «Σ&3λια ε%ς τB &ρυσF Lπη τν Πυθαγ3ρειων», Iκδ. ΣφιγγDς, 6Aθ)να 1969.WHρων , 6Aλεcανδρες, «Περ Γεωµετρικν», Iκδ. Heiberg.Γρ-Uιγγερ Π., «O Πυθαγ3ρας κα \ µυστικ/ διδασκαλ?α τ!* Πυθαγ!ρισµ!*», Iκδ. «6IδεθHα-

τρν», ∆ιµελ3.Σακελλαρυ Γ., «Πυθαγ3ρας Q διδ0σκαλ!ς τν α%#νων», 6Aθ3ναι 1963.6Eγκυκλ. Λεc. «fHλυ», «T ρ&α'!ν Iλληνικν πνε*µα – Πυθ0γ!ρας».J. Mallinger, «MυστικB τν Πυθαγ!ρε?ων», Iκδ. BιUλιθ)κης ΣφιγγDς.Dr. R. Haase, «H Πυθαγ3ρει!ς Pρµ!νικ/ συµ>!λικM», Iκδ. BιUλιθ)κης ΣφιγγDς, 6Aθ3ναι 1966)R. Allenby, «Le symbolisme des Nombres», 1948.

2Aλτ"νη

∆ΑΥΛsΣ/204, ∆εκHµUρις 199812804

«T ρα Eλληνικ ∆ρµανκει στν νθρωπτητα»

«Mετ τν !κφυλισµ τ$ς δηµκρατ'ας ( EλληνικTραγ*ωδ'α ε+ναι σµερα τελειωµ,νη. Στν /Iταλ'α λει-τυργε /Iνστιτ2τ /Aρα'υ Eλληνικ2 ∆ρ4µατς, στνEλλ4δα τ κρ4τς ε+ναι δι4φρ. T 6ργα τ7ν Tρα-γικ7ν 6υν µεταφρασθ$ σ’ 9λες τ:ς γλ7σσες τ2 κσµυ.Yπερρνικ ( πρσ,γγιση τ7ν πρ<ληµ4των τ$ςνθρ=πινης >παρ?ης π τ Eλληνικ ∆ρµα. OA σηµε-ρινBς παραστ4σεις τυ τ κατε<4Cυν στ !π'πεδ τ2κιν2 θε4τρυ. DEνας π,ραντς θησαυρς, πE, 9ταν

τν γνωρ'σFης, γνωρ'Cεις ταυτρνα τν Gαυτ συ».

ΣYNENTEYH

THΣ MEΓAΛHΣ

TPAΓΩ∆OY

AΣΠAΣIAΣ

ΠAΠAΘANAΣIOY

TO KEIMENO THΣ ΣYNENTEYEΩΣ

ΣYNT.: Yπηρετσατε τ Aρα Eλληνικ ∆ρµα σ’ λη σας σεδν τ ω, ε"στεστεν# δεµ$νη µα% τυ. Mπρετε ν# µς δ)σετε µ*α γενικ ,πτ*µηση τ-ς ,.*ας τυ;

AΣΠAΣIA ΠAΠAΘANAΣIOY: /AκEστε, τ /Aρα Eλληνικ ∆ρµα ε+ναι µ'α π’τ:ς <ασικ=τερες κληρνµιBς κα: δBν νκει µν σ’ !µς, !πειδ C2µε στν τπ αHτπI 6Cησαν A δηµιυργ' τυ, λλ σ’ 9λν τν κσµ. E+ναι Jνα δηµιEργηµα τ$ς ρυσ$ς!π$ς τ2 5υ αL=να, γεννθηκε κα: π,θανε ττε. ∆Bν !παναλφθηκε, δBν µπρεσε ν λειτυργσFη 6τσι σB Mλλη !π, διτι Nταν Jνας θεσµς κινωνικς, δBν Nταν Jνας θ'α-σς πI 6κανε παραστ4σεις.

ΣYNT.: Kα1 τ* 2πηρετ3σε τ4τε;A.Π.: OHταν µ'α !τσια γιρτ, πI γινταν τν Mνι?η· Nταν µ,σα στν λειτυργ'α τ$ς

θηναϊκ$ς δηµκρατ'ας κα: σEµφωνη µB τν πνευµατικ στ4θµη τ2 θηνα'υ πλ'τη.OA µεγ4λι αHτ: πιητBς συλλ4<ανε κα: τν !π τυς κα: τIς νθρ=πυς. T /Aρα

Eλληνικ ∆ρµα ε+ναι Jνα Sριµ πνευµατικ πρϊν Gνς Sριµυ πνευµατικ2 πλιτι-σµ2. TEκανε κα: αHτ τν κEκλ τυ κα: τελε'ωσε µB τν !κφυλισµ τ$ς πλης-κρ4τυςκα: τ$ς δηµκρατ'ας. DOταν A EHρωπαι στ νε=τερα ρνια νακ4λυψαν αHτ τ κε'-µενα, Mρισε ( παρ4σταση τ7ν 6ργων π τν EHρ=πη κα: !?απλ=θηκε παντ2. T/Aρα Eλληνικ ∆ρµα Mρισε ττε ν Vπ4ρFη µ,σα στ Wεπερτρι, Mς π2µε, τ2σEγρνυ θε4τρυ.

ΣYNT.: Tν 6µπειρ*α κα1 τν γν)ση, π7 ,πκτσατε µ8 τν πλ%ρνη τρι9 σας π:-νω στ Aρα ∆ρµα, 6πιειρσατε ν# τν δ)σετε στ1ς ν$ες γενι$ς;

A.Π.: Γι Jνα ε+δς θε4τρυ τσ πλEπλκυ, τσ συνθετικ2, ρειαCταν ν Vπ4ρ-Fη Jνας φρ,ας, Jνα /Iνστιτ2τ /Aρα'υ Eλληνικ2 ∆ρ4µατς, πI ν µελετσFη κα:θεωρητικ πρ<λµατα κα: πρακτικ4, σκηνικ$ς παρυσ'ασης. N συγκεντρ=νFη Vλικ Zιµν γι τ τ' γ'νεται στν Eλλ4δα λλ σB 9λ τν κσµ. Στν /Iταλ'α, στ:ς Συρα-κ2σες, λειτυργε τ ∆ιεθνBς /Iνστιτ2τ /Aρα'υ Eλληνικ2 ∆ρ4µατς π τ 1994./Eδ7 ρνια τ=ρα καν,νας δBν !νδιαφ,ρθηκε ν λειτυργσFη Jνα τ,τι κ,ντρ, κανε:ςδBν συγκινεται. T,τιες ππειρες ε+ε κ4νει στ παρελθν ^ δ4σκαλς µυ ^ Pντρης·κανε:ς δBν τν <θησε.

ΣYNT.: T κρ:τς σκπ*µως ,διαφρε;A.Π.: T'πτα δBν γ'νεται τυαα, λλ αHτ ε+ναι δικ τυς θ,µα, Zι δικ µυ. Πη-

γα'ναµε σB διεθν$ συν,δρια κα: µς ρωτ2σαν: «>Eετε κ:πιν φρ$α γι’ α?τ:;», κα:ντρεπµασταν πI παντEσαµε «Aι». Kα: 6τσι πραµε τν πρωτ<υλ'α ^ Γεωργυ-σπυλς κα: !γc κα: φτι4?αµε τ 1991 τ K,ντρ /Aρα'υ Eλληνικ2 ∆ρ4µατς.

ΣYNT.: T K$ντρ α?τ τ* 6πιδι)κει;A.Π.: /Eπιδι=κει τν 6ρευνα 9λων τ7ν θεµ4των πI σετ'Cνται µB τ θ,ατρ κα: ν µε-

τεκπαιδεEσFη dθπιIς π4νω στ /Aρα ∆ρµα. Kα: δBν ε+ναι εeκλα πρ4γµατα 9λααHτ4. Φ,ρνει τν Aστρ'α στ παρν, τ:ς κινωνικBς νακατατ4?εις, τ:ς νησυ'ες θρη-σκευτικ2, πλιτικ2 περιεµ,νυ, πI ε+ναι π4νττε !π'καιρες· κα: π τν Mλλη πλευρ τ /Aρα ∆ρµα ε+ναι µ'α !µπειρ'α τ$ς νθρ=πινης >παρ?ης.

ΣYNT.: Πρ1ν ,π δ% ρ4νια διωργαν)σατε κα1 µ*α διεθν- συν:ντηση 6δD στν Aθ-να.

A.Π.: Nα', Nρθαν Mνθρωπι π 35 7ρες, π τν /Aλ4σκα µ,ρι τν K'να κα: hργα-ν=σαµε τν µετ4φραση τ2 /Aρα'υ ∆ρ4µατς σ’ 9λες τ:ς γλ7σσες τ2 κσµυ.

ΣYNT.: A?τ 6πιτε%θη σµερα;A.Π.: Nα: 6ει µεταφρασθ$ σεδν σ’ 9λες τ:ς γλ7σσες τ2 κσµυ.ΣYNT.: Mπρε δηλαδ πλ$ν E σ%γρνς Fνθρωπς, σ’ λες τ1ς φυλετικ8ς G θρη-

σκευτικ8ς 6κδ$ς τυ ν# κινωνσHη τ3 Iλληνικ3 θε:τρυ κα1 δι’ α?τ3 τ-ς Iλληνικ4-τητας;

A.Π.: ∆Bν ?,ρω τ' κρι<7ς δ'νει σB κ4θε Mνθρωπ ?εωριστ4. Kρ'νντας π’ τν Gαυ-τ µυ <λ,πω, 9τι !κε ε+ναι τ καταφEγι µυ, διτι !κτς π τν γητε'α τ$ς π'ησηςε+ναι κα: τ στιεα τ$ς αHτγνωσ'ας. Yπδυµενη Jνα πρσωπ τ$ς τραγ*ωδ'ας, π-καλEπτω µ,σα τυ τ πρσωπ µυ, νακEπτυν τ πρ<λµατα τ$ς νθρ=πινης >παρ-?ης, τ7ν ναπφευκτων συγκρEσεων.

ΣYNT.: O κ4σµς, τ κιν π7 παρακλυθε µ*α παρ:σταση, κατανε τ# νµατατ-ς τραγKωδ*ας;

A.Π.: Kυττ4?τε, µετ τν µεταπλ'τευση 6κανα Jναν θ'ασ πλυτενικ κα: περι=δευ-

∆ΑΥΛlΣ/204, ∆εκ,µ<ρις 199812806

σα σB 9λη τν Eλλ4δα, νε<4σαµε παραστ4σεις σB σταEλυς, σB λ4νες, σB ωρ4φια. Σττ,λς τ$ς παρ4στασης, θυµµαι, 6ρνταν γυναικ2λες κα: µ2 6λεγαν: «A?τ# π7 σκε-φτ4µασταν, τ# ,κ%σαµε π:νω στ σκην». r,ρετε, τ πρσωπα µις τραγ*ωδ'ας περι,-υν πλευρBς κα: πρ<λµατα τ$ς νθρ=πινης >παρ?ης, πI σB κ4θε !π !µφαν'Cνταιδιαφρετικ4, λλ ( Hσ'α τυς παραµ,νει ( sδια.

ΣYNT.: T# τελευταα ρ4νια 9λ$πυµε, τι λ κα1 περισσ4τερι θ*ασι, Lδ*ως τ κα-λκα*ρι, ,νε9:υν ,ραες τραγKωδ*ες. Πιστε%ετε τι α?τ ε"ναι δεγµα πνευµατικ-ς ,ν:-καµψης;

A.Π.: AHτ γ'νεται π !µπρικIς καθαρ λγυς. Πλλ: θ'ασι, θ,ατρα, γι ν συ-µπληρ=συν τ !µπρικ4 τυς tφ,λη, θ,λυν τ καλκα'ρι ν νε<4συν Jνα /AραEλληνικ ∆ρµα, ε+ναι µδα αHτ κα: δBν ^δηγε πυθεν4. ∆ιτι αHτBς A παραστ4σειςδBν νταπκρ'ννται –eτε κvν γγ'Cυν– τ σEλληπτα µεγ,θη τ2 ∆ρ4µατς. Yπ4ρ-ει µ'α πρειρτητα, µ'α Lσπ,δωση τ$ς Gρµηνε'ας. Π4νω π’ τIς µισIς dθπιIς6υν περ4σει π’ τ /Aρα ∆ρµα νε?αρττως τ7ν Aκανττων τυς.

ΣYNT.: Kατε9:υν δηλαδ τ Aρα ∆ρµα στ 6π*πεδ τ3 κιν3 θε:τρυ;A.Π.: TEτσι κρι<7ς. Πρκειται γι «στικ δραµατ4κια» κα: Zι γι τραγ*ωδ'ες, π,-

ρα π wρισµ,νες Vγιες περιπτ=σεις. H τραγ*ωδ'α σκ4<ει <αθι στν νθρ=πινη ψυ,κα: αHτ δBν µπρ2ν ν τ πδ=συν ^πιιδπτε.

ΣYNT.: O σ%γρνς NEλλην Oει σµερα τν δυνατ4τητα κα1 τν 9%ληση ν# πρ-ωρσHη πνευµατικ:;

A.Π.: /Aπ Lκνµικ$ς κα: πλιτικ$ς πψεως τ ρνια ε+ναι κατ4λληλα γι κ4τι τ,-τι. DOµως A συνθει,ς µας δBν <ηθ2ν. O καταναλωτισµς κα: ( !πιδει?ιµαν'α 6υνµπ$ µ,σα µας. /Iδιαιτ,ρως ( σηµεριν γυνακα 6ει π4ρει τν κατφρ. r,ασε τIςγ7νες γι τν ειραφ,τησ της κα: Mρισε ν µιµ$ται τν Mνδρα, ν πα'ρνFη νδρικIςWλυς. /Aκµη κα: τ:ς λ,?εις πI ρησιµπιε, τ:ς πα'ρνει π’ τ λε?ιλγι τ7ν νδρ7ν.Σ ν γυνακα νι=θω θλ'ψη κα: γι τ «?ε<ρ4κωµ4» της· γι τν πρ<λ της παραω-ρε τν ?ιπρ,πει4 της.

ΣYNT.: Πι4ς τραγικς P4λς σς συναρπ:ει περισσ4τερ;A.Π.: Περισστερ 6ω πα'?ει τν Mδεια κα: τν /Hλ,κτρα. Nµ'Cω, 9τι µB συναρπ4-

Cει περισστερ ( Mδεια, !κε ντιµετ=πισα κα: τ:ς περισστερες δυσκλ'ες, κα: αHτε+ναι γητευτικ γι τν dθπι. T πρσωπ τ$ς Mδειας δBν σ’ φνει πτB ν (συ-4σFης. r,ρετε, τ τελευταα δE ρνια δBν πα'Cω πλ,ν, λλ ?αναδια<4Cω, νµ'Cω, µBMλλη µατι τ /Aρα ∆ρµα κα: νακαλEπτω πρ4γµατα πI πτB µ,ρι τ=ρα δBν τ ε+αντιληφθ$. E+ναι Jνας π,ραντς θησαυρς, πI ?'Cει ν τν γνωρ'σFη κανε:ς γνωρ'C-ντας ταυτρνα κα: τν Gαυτ τυ.

Παν. Λ. Kυαλκης

∆ΑΥΛlΣ/204, ∆εκ,µ<ρις 1998 12807

ΓIA TOYΣ ΣYN∆POMHTEΣ EΩTEPIKOY

Λγ*ω αLφν'διας Vπερ<λικ$ς αH?σεως τ7ν ταυδρµικ7ν τελ7ν στ:ς π-στλBς !ντEπων !?ωτερικ2 ^ «∆» Vπρε=νεται ν ναπρσαρµσFη πτν /Iανυ4ρι 1999 τν τιµ τ$ς συνδρµ$ς !?ωτερικ2 π 65 σB 80 δλ-λ4ρια H.Π.A. (z τ Lσπσ τυς σB δραµ,ς).

(OA συνδρµBς κα: ( τιµ ντιτEπυ !σωτερικ2 παραµ,νυν wς ε+αν).