ΚΩΔ. 4672

www.hortiat is570.gr e_mail : info@hortiatis570.gr, nanakoudis@yahoo.gr

Ο Μαρτυρικός Χορτιάτης να γ ίνε ι το Κέντρο Μνήμης της ναζ ιστ ικής Θηριωδίας

Ολοκαύτωμα Χορτιάτη, 68 χρόνια μετά.......βιώνουμε ένα πρωτοφανές κοινωνικό Ολοκαύτωμα.

Επιτέλους, θα αντιδράσουμε;

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΧΟΡΤΙΑΤΗ • ÅÔÏÓ ÉÄÑÕÓÇÓ 1990 • ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 153 •ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 • ΤΙΜΗ € 0,01

Αλληλεγγύη στον αγώνα των κατοίκων της Χαλκιδικής

«Εγώ εκείνη τη μέρα ήμουνα με τη μάνα μου και την αδελφή μου. Ακούσαμε πυροβολισμούς που πέσανε στη Καμάρα και όλοι αναρωτιόμασταν τι γίνεται. Μάθαμε ότι σκότωσαν κάποιο γερμανό.

[…]Οι γερμανοί και οι ταγματαλήτες μας μαζέψανε όλους και μας οδήγησαν στο κήπο του Μπατάτσιου. Άρ-χισαν να μας χτυπάνε, όταν πλησιάζαμε προς τη βρύση για να πιούμε νερό, ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά. Και να φωνάζουν οι ταγματαλήτες «οι άνδρες σας είναι αντάρ-τες, γι΄αυτό θα σας σκοτώσουμε».

Σε λίγο ήρθε ο Τσαγκαλής ο Πέτρος με τον αδερφό του τον Τάκη κλαίγοντας και μας είπανε πως σκότωσαν την μάνα τους στο σπίτι, κόψανε τα δάχτυλά της και της πήρανε τα δαχτυλίδια! Τότε συνειδητοποιήσαμε τι μας περιμένει. […]

“Όποιος δε θυμάται το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει”

Απόσπασμα από τη συγκλονιστική μαρτυρία της 10χρονης –τότε- Ελένης Γκουραμάνη – Νανακούδη

Μας οδήγησαν μέσα στο φούρνο (Γκουραμάνη). Εγώ πιάστηκα από την ποδιά της αδερφής μου που ήταν 20 χρονών και εγώ 10 και της είπα «Όλγα μου θα μας σκο-τώσουν». «Μην φοβάσαι, μου απάντησε, τα μικρά δεν θα τα πειράξουν. Μόνον εμάς τους μεγάλους».

Έρχεται μετά ένας ταγματαλήτης και στήνει ένα οπλοπολυβόλο στην πόρτα. Εγώ ήμουν μπροστά – μπρο-στά. Άρχισε να πυροβολεί απάνω μας και να μας βρίζει με χυδαία λόγια συγχρόνως. Αφού έριξε όσες σφαίρες μπορούσε, έριξε μετά μια σκόνη εμπρηστική και πήραμε φωτιά. Είχαν ρίξει και μπάλες με χόρτο για να καούμε καλλίτερα! Εγώ γύρισα τότε και είδα τη Μαρίκα του Θε-οφάνη με τα μυαλά πεταγμένα από σφαίρα. Η μάνα μου ήταν σκοτωμένη, αλλά και η αδελφή μου, που η σφαίρα τη βρήκε στο κεφάλι, βγήκε και σφηνώθηκε στην αριστε-ρή μου παλάμη. Δύο σφαίρες με είχανε βρει και στα δύο

μου γόνατα. Αλλά δεν καταλάβαινα τίποτα ακόμη. Τότε είδα ζωντανή τη Σοφία, του Παναγιώτη του Αγγελινούδη τη γυναίκα, με το μωρό στην αγκαλιά να κατεβαίνει τη σκάλα. Πήγα κοντά της, πιάστηκα από τη φούστα της και κατεβήκαμε μαζί. Ο φούρνος καιγότανε από παντού και άρχισε να πέφτει η σκεπή. Κάτω ήταν όλες σκοτω-μένες και πατούσαμε πάνω στα πτώματα. Είχαμε βου-τηχτεί στο ζεστό αίμα! Ακόμη δεν είχα πάρει είδηση ότι είχα τραυματισθεί στα δύο πόδια και στο χέρι. Ο τρόμος γύρω δεν με άφηνε να σκεφτώ τίποτα. Δεν προλάβα-με να κατέβουμε κάτω και εμφανίστηκε στην εξώπορ-τα ένας ταγματαλήτης και με μαχαίρι έκοψε το λαιμό της Σοφίας της Αγγελινούδη. Εγώ ήμουνα πίσω της και έτσι χωρίς να με πάρει είδηση τρύπωσα κάτω από έναν πάγκο. Εκεί ήταν 2-3 γυναίκες που μόλις με είδαν μου είπαν να μην μιλήσω. Σε λίγο βγήκα έξω γιατί η φωτιά έκαιγε τα πάντα και είδα καμιά δεκαριά σκοτωμένους. Έπεσα πάνω τους και εκεί είδα και την Τερψιχόρη, τη γυναίκα του Γρηγόρη του Λασκαρίδη, σκοτωμένη και να θηλάζει το παιδί της! Το αίμα της πεταγότανε σαν βρύ-ση και με έλουζε ολόκληρη. Το μωρό βύζαινε και έκλε-γε μαζί. Όμως δεν τολμούσα να το ησυχάσω. Έπρεπε να κάνω και εγώ την σκοτωμένη. Σε λίγο ήρθανε 3-4 ταγματαλήτες και γελάγανε με το μωρό που έκλαιγε. Εγώ προύμυτα. Μου ρίχνουν μια κλωτσιά στα πλευρά να δουν αν ζούσα. Εγώ τσιμουδιά. Μπορεί στη στοίβα να ήταν και άλλοι ζωντανοί που να κάνανε το ίδιο με εμένα. Δεν ξέρω. […]

Έφυγα για το σπίτι μου. Καιγότανε. Πήρα πάλι το δρόμο. Τρείς τέσσερις γερμανοί που με είδαν δεν με πειράξανε! Τα τραύματα μου ακόμη δεν με πονούσαν. Ούτε το αίμα που έτρεχε από τις πληγές μου έβλεπα. Ήταν τόσος ο τρόμος και η αγωνία να βρω έναν ζωντα-νό. Να σωθώ! Τα ρούχα μου στάζανε από τη δικό μου αίμα, το αίμα της μάνας μου, της Όλγας. Το αίμα των στοιβαγμένων νεκρών που με βοήθησαν να ξεγελά-σω τους φονιάδες. Που να νοιαστώ όμως γι’ αυτό. Να σωθώ! Αυτό μόνον ήθελα. […]

Αυτά λοιπόν πέρασα τότε και δεν μπορώ να τα ξεχά-σω ούτε στιγμή. Για τούτω εύχομαι σε κανέναν να μην περάσει όσα εμείς περάσαμε τότε. Εύχομαι τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας να μην νιώσουν τον πόνο και τη φρίκη που νοιώσαμε εμείς. Που δεν φταίξαμε σε τίποτα. Που δεν προκαλέσαμε στο παραμικρό εμείς τον πόλε-μο. Άλλοι τον αποφάσισαν για τα δικά τους συμφέροντα και εμείς οδηγηθήκαμε σαν τα πρόβατα στο σφαγείο πέρα για πέρα άδικα. Γι΄αυτό και οι νέες γενιές πρέ-πει να γνωρίζουν τι περάσαμε. Για να μην ξαναγίνουν τα ίδια εγκλήματα. Για να κυριαρχήσουν τα ειρηνικά ιδανι-κά ανάμεσα στους ανθρώπους. Εμείς δεν θα ξεχάσουμε ποτέ! Το χρωστάμε στους αδικοχαμένους δικούς μας ανθρώπους».

«Χορτιάτης 570»: 68 χρόνια μετά, το (νεοναζιστι-κό….) αυγό του φιδιού έσπασε και πρόβαλε το πάντα επικίνδυνο και αποτρόπαιο πρόσωπό του. Θλίψη, ντρο-πή μα και οργή συνάμα τα συναισθήματά μας.

George Santayana

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 2

Εφημερίδα της ευρύτερης περιοχής του ΧΟΡΤΙΑΤΗ

Ιδιοκτήτης: "Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Χορτιάτης 570"Διεύθυνση: Χορτιάτης 570, Τ.Κ. 57010 Χορτιάτης - Θεσσαλονίκη

Υπεύθυνος έκδοσης: Μπάμπης Νανακούδης, Μαρτύρων 2ας Σεπτεμβρίου 57ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ • Τηλ. - Fax: 2310/349.500

www.hortiatis 570.grE-MAIL: nanakoudis@yahoo.gr info@hortiatis570.gr

Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις των συντακτώνΣελιδοποίηση - Ctp - Εκτύπωση: "ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΑ"

Ι. Αντωνιάδης - Θ. Ψαρράς • Νέα Ραιδεστός • Θεσσαλονίκη • Τ.Κ. 570 01Τηλ. 2310.466.776 • Fax: 2310.466.699

Για συνδρομές και ενισχύσεις: Αρ. Λογαριασμού Εθνική Τράπεζα: 212/39255520

τηλ. 2310.349.500

«Τράνταζε σαν από σεισμό συθέμελα ο Χορτιάτης, και ακόντιζε μηνύματα με κόκκινη βαφή», γράφει στο ποίημά του «Θεσσαλονίκη ΙΙ» ο Νίκος Καββαδίας. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 η δρεπανοφόρος Άτροπος Μοίρα επέλεξε τον Χορτιάτη να ακοντίσει τα δικά της αιματοβαμμένα μηνύματα. Να θερίσει 149 μίσχους, να κόψει με μια απότομη κίνηση τα χρώματα της ίριδας που ρίζωναν στους πρόποδες του Χορτιάτη και να αφήσει μόνο μαύρο και κόκκινο, καπνό και αίμα.

Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 ο Χορτιάτης πλήρωσε βαρύ τίμημα για την αντιστασιακή του δράση. Πλήρωσε με 149 αθώες ζωές και τη σχεδόν εκ βάθρων καταστρο-φή του, διότι δεν έσκυψε το κεφάλι στον κατοχικό ζυγό, δεν έπλευσε στα δύσκολα χρόνια κόστα-κόστα, ούτε έμεινε στα ρηχά, μα έστρεφε το ακρόπρωρό του στα ανοικτά, μπήκε στις τρικυμίες με υψωμένη την αντιστα-σιακή παντιέρα.

Ο θάνατος ενός Αυστριακού στρατιώτη – χημικού σε μια τυχαία ένοπλη συμπλοκή στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο (Καμάρα), μεταξύ ανταρτών του ΕΛΑΣ, που είχαν στήσει ενέδρα για άλλο λόγο και Γερμανών, που συνόδευαν προπορευόμενο όχημα της εταιρείας Ύδρευσης και μετέβαιναν στις πηγές της Αγίας Παρασκευής για να

Το Ιστορικό (2/9/1944)τις απολυμάνουν, επίσπευσε την προαποφασισμένη και καλά οργανωμένη απόφαση των Γερμανών να αφανί-σουν τον Χορτιάτη και τους κατοίκους του.

Λίγες ώρες αργότερα από το πρωϊνό επεισόδιο, οι γερμανικές δυνάμεις συνεπικουρούμενες από ορδές ταγματασφαλιτών του Σούμπερτ, θα φτάσουν στο Χορ-τιάτη με 32 οχήματα έτοιμες να εφαρμόσουν το προμε-λετημένο τους σχέδιο. Ξεσπούν σε πράξεις παράφορης βίας, σκοτώνουν βρέφη, βιάζουν, εκτελούν εν ψυχρώ, καίνε και λεηλατούν. Συγκεντρώνουν όσους δεν έχουν εγκαταλείψει το χωριό στο φούρνο του Γκουραμάνη και το σπίτι του Νταμπούδη, μετατρέποντας τους δύο χώ-ρους σε νέα κρεματόρια. Ο απολογισμός θα είναι τρα-γικός: 149 άτομα θα καούν ζωντανά ή θα εκτελεστούν, από τα οποία τα 51 κάτω των 18 ετών.

Ο Χορτιάτης θα ζήσει ένα Ολοκαύτωμα, θα γραφεί για πάντα στις σελίδες της ιστορίας ως ένας μαρτυρι-κός τόπος, που μπορεί να γνώρισε τη φρίκη, την κατα-στροφή και το θάνατο, αλλά δεν υπέκυψε. Θα γίνει ένα διαχρονικό σύμβολο αντίστασης, αγώνα για ελευθερία και ανεξαρτησία, ιδεών και ιδανικών.

Ιστορική έδρα - Κέντρο Μνήμης

Να λοιπόν γιατί είναι απόλυτα αναγκαίο και πάντα επίκαιρο το αίτημά μας να γίνει ο Χορτιάτης το Κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής θηριωδίας στη Βόρεια Ελλάδα.

Ήταν μια μέρα όπως όλες οι άλλες στις

2 του Σεπτέμβρη του 1944. Ο ήλιος έλαμπε τις πρω-ινές ώρες και ο κόσμος του χω-ριού μας πήγαι-νε στις δουλειές του, κατά κύριο λόγο αγροτικές

εργασίες.Εμείς τα παιδιά

ξέγνοιαστα, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε

κ α ι πολύ την κατάσταση π ο υ επικρατούσε το ότι δηλαδή η χώρα μας βρισκόταν κάτω από την ναζιστική κατοχή, τραβούσαμε τον ρυθμό που μπορεί να έχει ένα παιδί 7 χρόνων όπως εγώ.

Συνήθως στα σπίτια μας τότε οι εργασίες της επό-μενης μέρας προγραμματίζονταν από την προηγούμενη. Ο πατέρας μου θα πήγαινε στην Θεσσαλονίκη, ο αδελ-φός μου τις αγελάδες για βοσκή, οι υπόλοιποι δηλ. η

Μνήμες του 7χρονου τότε Μανώλη Γκουραμάνη

Ολοκαύτωμα Χορτιάτη , 68 χρόνια μετά...

Να γίνει σύμβολο για την ανάδειξη της ανθρώπινης ζωής σαν υπέρτατη αξία, σε αντιδιαστολή με τις ιδεολογίες που την υποτιμούν εν ονόματι «ιερών» και «μεγάλων» σκοπών. Να γίνει χώρος – ύμνος για τη δίψα του ανθρώ-που για ζωή και δημιουργικότητα με μόνιμες εκδηλώσεις και δράσεις που θα υπηρετούν τούτους τους στόχους.

Για να πάρει σάρκα και οστά και η διάταξη του «Καλ-λικράτιου» νόμου, που θεσπίζει τον Μαρτυρικό Χορτιάτη ως την ιστορική έδρα του νέου Δήμου Πυλαίας – Χορ-τιάτη. Απαλύνοντας κάπως την υβριστική απέναντι στη Μνήμη και τη Θυσία απόφαση, ο Χορτιάτης να γίνει συ-μπλήρωμα στο όνομα του νέου δήμου, γιατί έτσι εξυπη-ρετούσε μικροπολιτικά συμφέροντα μικρόψυχων τοπι-κών και υπερτοπικών παραγόντων. Δυστυχώς…

Ιστορική έδρα, που στη Μνήμη των 149 Μαρτύρων του Χορτιάτη ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ από τους δημοτικούς «άρχο-ντες» (που πρέπει βέβαια να σημειώσουμε ότι έχουνε κάνει τελευταία κάποια θετικά βήματα,άλλα δεν αρκούν)να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο, με τη δημιουργία όλων εκείνων των αναγκαίων και ωφειλόμενων χρόνια τώρα υποδομών, όπως Μουσείο Ολοκαυτώματος, νέο Μνημείο – Μαυσωλείο στους χώρους μαρτυρίου του «φούρνου Γκουραμάνη» και της «οικίας Νταμπούδη» κ.α.

Γιατί η Μνήμη και όχι η λήθη του πρέπει του Ολο-καυτώματος.

μάνα μου, οι δύο αδελφές μου και εγώ θα πηγαίναμε στο αμπέλι. Εγώ έφυγα από το σπίτι λίγο αργότερα γιατί έπρεπε να πάω στον φούρνο να πάρω ψωμί, να πάρω το κατσικάκι που είχαμε και να πάω στο αμπέλι.

Έτσι λοιπόν σύμφωνα με το πρόγραμμα ξεκίνησα για τον προορισμό μου. Στον δρόμο όμως και συγκεκριμέ-να στην καμάρα (Ρωμαϊκό Υδραγωγείο) συνάντησα στην βρύση την ομάδα του ΕΛΑΣ που είχε στήσει την ενέδρα. Συνεχίζοντας τον δρόμο μου και σε απόσταση περίπου 100 μέτρων συνάντησα τον αδελφό μου μαζί με τον συ-μπέθερό μας Βάϊο Μοσχίδη. Δεν είχαν περάσει ούτε καν 5 λεπτά όταν έρχεται το αυτοκίνητο της ύδρευσης και φθάνοντας στην βρύση («καμάρα») ακούσαμε τους πυροβολισμούς και μετά τους άνδρες της ομάδας να φεύγουν πάνω από την καμάρα με κατεύθυνση το χω-ριό.

Το τι επακολούθησε μετά, λίγο πολύ είναι γνωστά. Εγώ θα περιγράψω πως ζήσαμε εμείς την ημέρα αυτή. Ακούγοντας η μάνα μου τους πυροβολισμούς αφήνει τις αδελφές μου στο αμπέλι και έρχεται προς το χω-ριό, μας συναντά στο δρόμο και μας λέει να πάμε προς του «Τσιρολά» τον λάκκο, η ίδια θα πήγαινε στο χωριό, θα έπαιρνε ορισμένα πράγματα που χρειαζόταν και επι-στρέφοντας θα έπαιρνε τις αδελφές μου και θα ερχόταν να μας βρει. Αυτή ήταν και η τελευταία συνομιλία που

είχαμε. Πήγε στο χωριό, βρήκε τις γειτόνισ-σες, πήγανε στον Πρόεδρο και αφού πιστέψα-νε ότι δεν θα συμβεί τίποτα σε γυναικόπαιδα μείνανε και μαζί με όλες τις γειτόνισσες τις οδήγησε ο Ερίκος, γερμανός στρατιώτης, που καθόταν πριν από το ’44 στο σπίτι του Ζέκκα, όταν ήταν η Βέρμαχτ (ο τακτικός στρατός) τους οδήγησε στον κήπο του Μπατάτσιου και σε συνέχεια στον φούρνο. Εμείς τον χαμό των δικών μας τον πληροφορηθήκαμε από την Ίρις Ζέκκα και τον Πέτρο Τσαγγαλή.

Σε μένα όμως, όπως πολύ πιθανόν και σε πολλούς άλλους η μέρα αυτή θα μείνει η πιο άχαρη η πιο μαύρη μέρα της ζωής μου γιατί εγώ την έζησα με τα μάτια ενός παιδιού που δεν μπορεί να καταλάβει και να εξηγήσει πως είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι με τέ-τοια ένστικτα που ακόμη και στην φωνούλα ενός βρέφους να μην πτοούνται.

Έχουν γραφεί, έχουν ακουστεί πολλά τόσο για το ολοκαύτωμα του χωριού, αλλά και

ολόκληρης της Ευ-ρώπης.

Πόσο βαθύ μπο-ρεί να γίνεται το μίσος από άνθρω-πο σε άνθρωπο, Να ξεκληρίζονται όμως άνθρωποι γιατί έχουν άλλο χρώμα δέρματος, γιατί πιστεύουν σε πίστη δια-φορετική, γιατί είναι μειονότη-τα μέσα σε ένα ισχυρό κράτος. Γιατί είναι ανήμποροι να αντισταθούν σ’αυτούς που έχουν την δύναμη.

Απεδείχθη ότι μόνο ο άνθρωπος έχει επινοήσει τον τρόπο του αλληλοσπαραγμού με θεμιτά και αθέμιτα μέσα.

Εμείς που ζήσαμε τα γεγονότα του τόπου μας, υπο-χρέωση μας είναι να μην τα αφήσουμε να ξεχαστούν, γι’ αυτό η πρότασή μας σαν Σύλλογος Οικογενειών θυ-μάτων του Ολοκαυτώματος, είναι να δημιουργηθεί ένα Μουσείο με ότι υλικό μπορεί να βρεθεί για να μαθαίνουν οι γενιές που έρχονται τι έγινε στον μαρτυρικό αυτόν τόπο. Να γίνει έτσι ο Χορτιάτης το κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής θηριωδίας στη Βόρεια Ελλάδα.

Μανώλης Γκουραμάνης

«…Όποιος στην ευτυχία του ξεχνά τη δυστυχία εκείνων που τον έφεραν στη ζωή, χάνει ένα μεγάλο μέρος από την ανθρωπιά του…»

Γιάννης Μανωλεδάκης

«Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία, είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη»

Μίλαν Κούντερα («Βιβλίο του γέλιου και της λήθης»)

Μαρία Γκουραμάνη

ΒασιλικήΓκουραμάνη

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 3

Στο πλαίσιο της συνένωσης δήμων και κοινοτήτων ήταν επόμενο κάποιες ιστορικές κοινότητες και δήμοι, μαρ-τυρικοί τόποι θυσίας και ολοκαυτωμά-των, όπως ο Χορτιάτης, να χάσουν την αυτοτέλειά τους. Σωστή, βέβαια και στοιχειώδης ήταν η πρόβλεψη να δοθεί τουλάχιστον το όνομά τους στα μείζονα δημοτικά συγκροτήματα που δημιουργή-θηκαν.(Σ.Σ. στην περίπτωση του Χορτιά-τη δεν έγινε με τον πρέποντα τρόπο…) Δεν αρκεί όμως αυτό. Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης, όχι ως ανασταλτικό της προόδου, αλλά ως ελάχιστο δείγμα τιμής, ευγνωμοσύνης (και ανθρωπιάς) γι’ αυτούς που θυσιάστηκαν και δεν πρόλαβαν να γευτούν τους καρπούς των αγώνων για την ελευθερία, επιβάλλει να διαμορφωθούν και να προβληθούν σω-στά οι συγκεκριμένοι χώροι μαρτυρίου και να ανεγερθεί ένα Μουσείο Ιστορίας όπου θα συγκεντρωθούν όλα τα υπάρ-χοντα ντοκουμέντα και θα προβάλλονται με συστηματικό και επιστημονικό τρόπο. Δεν θα είναι δηλαδή, ένας χώρος απλής αποθήκευσης όπως συνήθως γίνεται, αλλά τόπος ουσιαστικής πληροφόρησης και μάθησης, θα μπορεί μάλιστα να δια-θέτει αίθουσα διαλέξεων και διδασκαλί-ας όπου θα προβάλλονται ενημερωτικά βίντεο και θα γίνονται επιτόπου μαθήμα-τα ιστορίας στους επισκέπτες μαθητές.

Ειδικά ο Χορτιάτης δεν έχει μόνο σύγ-χρονη (μαρτυρική) ιστορία, αλλά παρελ-θόν που ανάγεται στους αρχαίους χρό-νους, με μνημεία σημαντικά και σπάνια, θα μπορούσε λοιπόν το μουσείο ιστορίας να επεκταθεί και σ’ αυτά τα ευρήματα – στο σύνολο δηλαδή της πολιτιστικής κληρονομιάς του. Παράλληλα, θα πρέπει μνημεία όπως το ρωμαϊκό υδραγωγείο και η μοναδική εκκλησία Μεταμόρφω-σης του Σωτήρα να συντηρηθούν και να αναδειχθούν σωστά. Οι δημοτικές αρχές θα πρέπει να ασχοληθούν σοβαρά με το θέμα και να το εντάξουν στις πρώτες προτεραιότητές τους. Να μην λυπηθούν να διαθέσουν τα απαραίτητα χρήματα, κάτω βέβαια από σωστή, νοικοκυρεμένη και έντιμη διαχείριση. Έτσι, η ιστορική μνήμη θα συμβαδίζει κατά τον καλύτερο τρόπο με την ανάπτυξη και την πρόοδο.

Το παραπάνω κείμενο είναι μέρος από ένα σπουδαίο άρθρο του αείμνηστου καθηγητή Γιάννη Μανωλεδάκη, που δη-μοσιεύσαμε στις 2 Σεπτέμβρη του 2010 (τ. 142) με τίτλο «Ιστορική μνήμη και οι-κονομική ανάπτυξη».

Ελπίζουμε αγαπητέ μας Ιγνάτιε Καϊτεζί-δη, σύντομα να υλοποιηθούν όλα τα παρα-πάνω αφού και ‘σεις όπως μας δηλώνετε σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις συμφωνείτε απόλυτα.

Εμείς είμαστε στη διάθεσή σας για όποια βοήθεια μας ζητηθεί.

«Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης επιβάλλει να διαμορφωθούν και να προβλη-θούν οι χώροι μαρτυρίου και να ανεγερθεί ένα Μουσείο Ιστορίας»

Του αείμνηστου Γιάννη Μανωλεδάκη

Του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη

«να σταματήσουμε το κοινωνικό ολοκαύτωμα»*

Ονειρευόμασταν στις άγριες νύχτεςόνειρα βίαια και πυκνά,

ονειρευόμασταν με την ψυχή και το σώμανα γυρίσουμε, να φάμε, να εξιστορήσουμε.

Ώσπου αντηχούσε κοφτά, σιγανάτο παράγγελμα που συνόδευε την αυγή

«Wstawać»(«εγέρθητι!»)και ράγιζε την καρδιά μας

Τώρα που ξαναβρήκαμε τα σπίτια μας,τώρα που χορτάσαμε την κοιλιά μας,

και οι αφηγήσεις μας στέρεψαν όλες,σήμανε η ώρα.Όπου να ’ναι θα ακούσουμε πάλι

το ξενικό παράγγελμα: «Wstawać» («εγέρθητι!»)

Πρίμο Λέβι, «Η ανακωχή», 11 Ιανουαρίου 1946

«Εγέρθητος!» Σχεδόν αυθόρμητα έφερα στο νου μου το προφητικό ποίημα του Πρίμο Λέβι, που επέζησε των στρατοπέδων συγκέντρωσης, καθώς άκουσα τους Χρυσαυγίτες να ξερνούν στα μούτρα όσων δημοσιογράφων είχαν την ατυχή έμπνευση να επισκεφθούν το λιμέρι της ναζιστικής συμμορίας, το «κλασσικό» πλέον από τη στρατιωτική αργκό παράγγελμα.

Το εφιαλτικό παράγγελμα «Wstawać» που αναφέρει ο Πρίμο Λέβι, ήταν το «εγέρθητι» στα πολωνικά, που άκουγαν κάθε πρωί οι έγκλειστοι του Άουσβιτς και σήμαινε γι’ αυτούς το ξεκί-νημα μιας ακόμα μέρας, που ίσως ήταν η τελευταία τους, με κατάληξη τα κρεματόρια.

Λίγο μετά την απελευθέρωσή του ο Πρίμο Λέβι πρόβλεψε προφητικά στο ποίημά του ότι το «ξενικό παράγγελμα» θα ακουστεί ξανά, η κτηνωδία, δυστυχώς, θα επιστρέψει.

Γιατί, όπως γράφει Χορκχάϊμερ στο δοκίμιό του Οι Εβραίοι και η Ευρώπη «όποιος δεν θέ-λει να μιλήσει για τον καπιταλισμό, δεν πρέπει επίσης να μιλά και για τον φασισμό», αφού «οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν και χάνονται βαθιά στα περασμένα και δίπλα σου θα φτάσει κάποια μέρα, αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου», λέει χαρακτηριστικά ο Μπρεχτ.

Τόσο τα αντίποινα κατά του άμαχου ελληνικού «βρωμολαού» όσο και η μαζική εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων από το ναζιστικό κράτος υπάκουαν στη χιτλερική στρατηγική της «φυλετικής ενοποίησης της Ευρώπης», με την οικονομική υποδούλωση των «κατώτερων» λαών στο βορειο-γερμανικό «εθνολαϊκό κράτος». Ο αντισημιτισμός, ο αντισλαβισμός, o αντι-κομμουνισμός, ο βιολογικός ρατσισμός των Ναζί δεν ήταν παρά το αποκρουστικό ιδεολογικό περιτύλιγμα του «οικονομικού οράματος του ευνοούμενου του Χίτλερ, Άλμπερτ Σπέερ, για έναν κόσμο όπου οι επιχειρήσεις θα αίρονταν πάνω από τις πολιτικές συγκρούσεις» γράφει ο Μ. Μαζάουερ, στην εξαιρετική «Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων». Ο «ολοκληρωτικός πόλεμος» ήταν το μέσο για την επίτευξη αυτού του εφιαλτικού στόχου.

Σε καιρούς κρίσης, αναταραχών και κοινωνικών εξεγέρσεων, οι οικονομικο-πολιτικές ελίτ ρίχνουν στη μάχη τις εφεδρείες τους και ο φασισμός είναι η τελευταία τους εφεδρεία - και γι’ αυτό η πιο κτηνώδης. Τι άλλο άραγε δείχνει για τις προθέσεις των εμπνευστών της «Ευρώπης φρούριο» το διαφημιστικό σποτ της Ε.Ε., στο οποίο η νεαρή Ευρώπη περικυκλώνεται απειλη-τικά από αιμοσταγείς μαύρους, Ασιάτες και Μογγόλους;

Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που βιώνει την αναβίωση της ναζιστικής ιδεολογίας. Στη Λετονία ο πρόεδρος της Δημοκρατίας υποστήριξε την ετήσια παρέλαση των βετεράνων Waffen SS. Στην Αυστρία, το ακροδεξιό κόμμα FPÖ έρχεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις για τις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Στην Ουγγαρία, η «Ουγγρική Φρουρά»- κληρονόμος της φασιστικής πολι-τοφυλακής του κόμματος των «τοξοειδών σταυρών» που οργάνωσε την εξόντωση των Εβραίων και των Τσιγγάνων, σήμερα και πρωτοστατεί σε δολοφονικές επιθέσεις εναντίον των Ρομά.

Σήμερα, 67 χρόνια μετά, εξακολουθούν να βρωμίζουν τους δρόμους της «μαρτυρικής» - με τη σφραγίδα και την υπογραφή του ελληνικού κράτους, επιτέλους!- Θεσσαλονίκης τα ονόματα των κατοχικών δημάρχων και των αξιωματούχων, πολιτικών και στρατιωτικών, που υπηρέτη-σαν τα στρατεύματα κατοχής, ενώ η αντιφασιστική και αντιδικτατορική αντίσταση παραμένουν άστεγες και στα αζήτητα της επίσημης μνήμης.

Η «Ανακωχή», για να θυμηθούμε ξανά τον Πρίμο Λέβι, δείχνει να τελειώνει. Η οικονομική κρίση, τα στρατόπεδα «φιλοξενίας», κατά την οργουελική φρασεολογία του κ. Χρυσοστομίδη, οι στρατιές των απόκληρων που φυτοζωούν, η πολιτική του κοινωνικού κανιβαλισμού, η αντι-μετώπιση των περιθωριακών και των μεταναστών με όρους υγειονομικούς, το φάσμα της εκ-μηδένισης ολόκληρων πληθυσμών είναι μερικές μόνο ψηφίδες μιας εικόνας που πλέον γίνεται πεντακάθαρη.

Γι’ αυτό πρέπει να μεταμορφώσουμε τα αθώα θύματα των Ναζί σε ένα αδιαπέραστο τείχος απέναντι στην επανάληψη της ανείπωτης αυτής φρίκης. Αυτό το οικουμενικό μήνυμα στέλνει με τον συγκλονιστικό «Σαουλίκο» του, ο συμπολίτης μας Ρόμπι Βαρσάνο :

«Αλήθεια είχαν πατρίδα οι κολασμένοι; Και ποια ήταν αυτή; Η Θεσσαλονίκη, τα Ιεροσόλυ-μα, η Πολωνία; Για τον Ρόμπι η πατρίδα του ήταν η Θεσσαλονίκη, μα για τον αδερφό του, τους γονείς του, τους θείους του, τους φίλους του –κοντά τριάντα ψυχές– η πατρίδα, η παντοτινή τους πατρίδα, ήταν το Άουσβιτς. Ο ουρανός του Άουσβιτς και όχι η γη του. Στον ουρανό, εκεί ήταν η πατρίδα τους. Μόνο που δεν ήξερε, όταν φυσάει ο αέρας, αέρας δυνατός και μετα-κινείται από χώρα σε χώρα, δεν ήξερε για πού ταξίδευε η πατρίδα των δικών του. Αέρας είναι, όπου θέλει σε πάει. Μπορεί να ανακατευόταν με τον δικό τους Βαρδάρη και να τους έφερνε ως τη Θεσσαλονίκη. Όλα γίνονται σ’ αυτή τη ζωή. Θα ήταν πολύ ωραίο, οι πατρίδες να μετακινούνται με τον αέρα και να ανακατεύονται. Να ανακατεύονται οι άνθρωποι πριν προλά-βουν να ριζώσουν για να μην έρχονται οι άλλοι να τους ξεριζώνουν. Μακάρι να ήταν αέρας οι πατρίδες. Μα δεν ήταν και δεν είναι.»

(αποσπάσματα από την ομιλία του Μηταφίδη Τριαντάφυλλου, δημοτικού συμβούλου Δή-μου Θεσσαλονίκης, στο μνημείο του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη στις 10-6-2012, με αφορ-μή την 68ης επέτειο από τη σφαγή στο Δίστομο (10-6-1944).

«Γαμώ τον Βίζενταλ/ γαμώ την Άννα Φρανκ/ γαμιέται κι όλη η φυλή του Αβραάμ./ Τ’ αστέρι του Δαβίδ με κάνει να ξερνάω/ αχ, το Άουσβιτς, πόσο το αγαπάω! / Ρε κωλοε-βραίοι δεν θα σας αφήσω / στο τείχος των Δακρύων θα ‘ρθώ να κατουρήσω./ Juden Raus! Καίγομαι στο Άουσβιτς...». Αυτοί είναι οι στίχοι του τραγουδιού με τον ευφάνταστο τίτλο «Άουσβιτς» από το συγκρότημα με το επίσης ευφάνταστο όνομα, «Πογκρόμ».

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιστορικός ή πούρος αριστερός για να χτυπήσουν διά-φορα καμπανάκια στο κεφάλι του... Υπάρχει όμως και συνέχεια... Ένα από τα μέλη του συγκροτήματος, ο Αρτέμης Ματθαιόπου-λος, εδώ και λίγο καιρό αποτελεί και μέλος του ελληνικού Κοινοβουλίου. Ο κ. Ματθαι-όπουλος φαίνεται να διατηρεί στενή σχέση με την κόρη του γενικού γραμματέα της Χρυσής Αυγής και βουλευτή Νίκου Μιχα-λολιάκου και της επίσης βουλευτού Ελένης Ζαρούλια, (γυναίκα του αρχηγού...)η οποία εθεάθη στην ορκωμοσία φορώντας δαχτυ-λίδι με τον μαύρο γερμανικό σταυρό. Ο εν λόγω κύριος εισήλθε στο κοινοβούλιο μετά την παραίτηση του βουλευτή Σερρών Νικήτα Σιώη, ο οποίος, παρ’ ότι άνεργος, επικαλέ-

To ροκ της ξεφτίλαςΑπό βουλευτή της «Χρυσής Αυγής»...

Γράφει η Γιάμαλη Αναστασία

στηκε φόρτο εργασίας. Λογικό... Σημειω-τέον, η κόρη Μιχαλολιάκου, που είχε συλ-ληφθεί και για επιθέσεις εναντίον μετανα-στών, είναι επικεφαλής της νεολαίας της Χ.Α. Μάλλον η οικογένεια αρέσκεται στα αξιώματα, στους τίτλους και στις τρεις βου-λευτικές αποζημιώσεις που θα λαμβάνει...

Το πώς και το γιατί επιτρέπεται στον «Ναό της Δημοκρατίας» να εισέρχονται άνθρωποι όπως ο κ. Ματθαιόπουλος την ώρα που σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ υπάρχουν νόμοι σχετικά με τον αντισημιτισμό, δεν είναι σαφές... Για του λόγου το αληθές, από τη Βραζιλία μέ-χρι τη Δανία απαγορεύεται η χρήση ναζι-στικών συμβόλων όπως το δαχτυλίδι της κ. Ζαρούλια ή το -αρχαιοελληνικό υποτίθε-ται- λογότυπο της Χ.Α. Η Βραζιλία δεν εί-ναι Ελλάδα... δεν έχει υποφέρει από τους Ναζί ούτε έχει θρηνήσει δεκάδες χιλιάδες Εβραίους πολίτες της στο Άουσβιτς...

Στη γειτονική Ιταλία και σε δεκάδες άλλες ευρωπαϊκές χώρες απαγορεύεται η άρνηση του Ολοκαυτώματος. Ωστόσο, πρόσφατα, σε συνέντευξη στον Σταύρο Θεοδωράκη ο Ν. Μιχαλολιάκος είπε πως η ύπαρξη φούρνων στα στρατόπεδα συγκέ-ντρωσης ήταν «υπερβολή»...

συνέχεια στη 4η σελίδα

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 4

To ροκ της ξεφτίλαςσυνέχεια από 3η σελίδα

Στην Ελλάδα όμως δεν δίνουμε σημα-σία σε μικροπράγματα... εδώ δεν δώσαμε σημασία στη Διακήρυξη της Κόρντομπα (Cordoba Declaration) του Ιουνίου του 2005, την οποία έχουμε συνυπογράψει και βάσει αυτής τα κράτη μέλη της Ε.Ε. καλού-νται να θεσπίσουν νομοθεσία σχεδιασμένη ώστε να περιοριστεί ο αντισημιτισμός. Το 1992 τα Ηνωμένα Έθνη εξήγγειλαν πως ο αντισημιτισμός πρέπει να αναγνωριστεί ως κίνδυνος που πρέπει να αντιπαλέψου-με με κάθε νόμιμο μέσο. Σε επίσημη δι-ακήρυξη τον Νοέμβριο του 2004, ο ΟΗΕ κάλεσε τα μέλη του να αγωνιστούν ενάντια στον ρατσισμό και τον αντισημιτισμό.

Σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, ο νόμος προβλέπει πως η άρνηση του Ολοκαυτώ-ματος προσκρούει στην ανθρώπινη αξι-οπρέπεια και αποτελει ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με ποινή φυλάκισης μέχρι πέντε χρόνια ή με επιβολή χρηματικού προστίμου. Ο εν λόγω νόμος εφαρμόζεται από το 1985, ενώ μετά την επικαιροποίη-ση του, το 1994, παράνομη κρίθηκε και η χρήση ναζιστικών συμβόλων και σλόγκαν. Αυτό οδήγησε τους Ναζί να αναζητούν διάφορους στυλιστικούς και ενδυματο-λογικούς κώδικες, όπως για παράδειγμα να επιλέγουν μπλούζες μάρκας Lonsdale, οι οποίες, φορεμένες με ένα προσεκτικά κουμπωμένο τζάκετ, μπορούν να αφήνουν ακάλυπτο μόνο το NSDAP, τα αρχικά δηλα-δή του Ναζιστικού Κόμματος του Χίτλερ, ή να ψωνίζουν ρούχα της γερμανικής μάρκας Thor Steiner με αναφορές στη βόρεια μυ-θολογία αντίστοιχες με του Μπρέιβικ και ανάλογες με τα φληναφήματα της Χ.Α. περί αρχαιοελληνικών συμβόλων. Και πάλι στην Ελλάδα, επιτρέπουμε στα «λεβεντόπαιδα με τα μαύρα» να μοστράρουν ελεύθερα τα νεοναζιστικά τους σύμβολα σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου οι ομοϊδεάτες τους προσπαθούν να ξεκαρφώνονται. Πρόσφα-τα η αυστριακή ένωση ξενοδόχων εξέδωσε εγκύκλιο προς τα μέλη της για το πώς να αναγνωρίζουν τους νεοναζί που πηγαίνουν να κλείσουν διάφορους χώρους για συνε-δριάσεις, καθώς στην πατρίδα του Χίτλερ οι νεοναζιστικές συνάξεις τελούν υπό απαγόρευση, όπως και οι νεοναζιστικές ιστοσελίδες.

Τον Απρίλιο του 2011 μάλιστα οι αυστρι-ακές αρχές συνέλαβαν τρία άτομα με την κατηγορία ότι συμμετείχαν στη δημιουργία νεοναζιστικού σάιτ. Σε μία χώρα που, σημει-ωτέον, κυβερνάται από ακροδεξιό συνασπι-σμό... Ακόμη όμως και στις χώρες όπου δεν υπάρχει νομοθεσία που να αφορά ρητά τον αντισημιτισμό, τα όποια περιστατικά, όπως το άσμα του βουλευτή, υπόκεινται στους νό-μους περί ρατσισμού και ξενοφοβίας.

Μετά λοιπόν από τον «εγέρθητου-ουγκ» Καιάδα, στη Βουλή μπήκε άλλο ένα αστέρι του white pride πενταγράμμου. Από την πλευρά του, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας έχει βγάλει πολλάκις ανακοινώσεις αναφορικά με τη Χ.Α. Για τον Ματθαιόπουλο και το τραγούδι του για το Άουσβιτς, το μέλος του Συμβουλίου Βίκτωρ Ελίεζερ μάς είπε: «Σε καμία περί-πτωση δεν προτιθέμεθα να συμβάλλουμε στην ανάδειξη μιας αθλιότητας σε μουσι-κό χιτ». Το Συμβούλιο πάντως απέστειλε προς τον πρόεδρο της Βουλής κ. Ευάγγε-λο Μεϊμαράκη και τους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων –εκτός της Χ.Α.- επιστολή, η οποία μεταξύ άλλων αναφέρει πως:

«Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο

Ελλάδoς, εκπροσωπώντας το σύνολο του Ελληνικού Εβραϊσμού, εκφράζει τον απο-τροπιασμό του για την ορκωμοσία του μέ-λους του κόμματος Χρυσή Αυγή Αρτέμιου Ματθαιόπουλου ως βουλευτού του ελληνι-κού Κοινοβουλίου. Ο συνθέτης αθλιοτήτων που εξυμνεί το Άουσβιτς προσβάλλει τη μνήμη έξι εκατομμυρίων Εβραίων θυμά-των του Ναζισμού -μεταξύ αυτών 65.000 Ελλήνων Εβραίων- και χιλιάδων Ελλήνων Χριστιανών συμπολιτών μας και χλευάζει με τον πιο χυδαίο τρόπο τους Εβραίους και τους ιερούς τους τόπους, είναι πλέον βουλευτής του ελληνικού Κοινοβουλίου.» Παράλληλα, καλεί τον πρόεδρο να λάβει «όλα τα απαραίτητα μέτρα έτσι ώστε να τε-θούν στο περιθώριο της πολιτικής και κοι-νωνικής ζωής της χώρας, οι υμνητές του ναζισμού και των ναζιστικών στρατοπέδων θανάτου, που προσβάλλουν ταυτόχρονα το Σύνταγμα της Ελλάδος, το ελληνικό Κοινο-βούλιο, τους Έλληνες πολίτες και το δημο-κρατικό πολίτευμα της χώρας μας».

Σε μεγάλο βαθμό όμως το να αγνοοούμε τέτοιες αθλιότητες ή το να αποστρέφουμε το βλέμμα αρνούμενοι να δούμε την απει-λή, αφήνει το πεδίο ελεύθερο και για άλλα τέτοια χιτ... για ακόμη περισσότερα χαστού-κια, για εκατοντάδες επιθέσεις σε δύσμοι-ρους μετανάστες, για χιλιάδες αυτόκλητους προστάτες που υποτίθεται οτι μάχονται ένα σύστημα από το οποίο στην πραγματικότητα συντηρούνται και από το οποίο παρασιτικά δημιουργήθηκαν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η είσοδος της Χ.Α. στο Κοινοβούλιο έβγαλε τα μέλη και τους ψηφοφόρους της από το περιθώριο στο οποίο ανήκουν...

Πλέον στις παραλίες της Αττικής -και όχι μόνο-, φουσκωμένα από πρωτεϊνες κορμιά -και όχι μόνο- επιδεικνύουν με πε-ρισσό θράσος τατουάζ με ελληνικές ση-μαίες που πλαισιώνονται από αγκυλωτούς σταυρούς. Είναι οι ίδιοι που θα πουλήσουν μαγκιά στον αλλοδαπό μικροπωλητή που πουλά γυαλιά ηλίου είτε για να τα πάρουν τσάμπα είτε σε χαμηλότερη τιμή, ενώ την ίδια ώρα αλείφονται με λάδια για να απο-κτήσουν το χρώμα του. Οι υπόλοιποι λουό-μενοι απλά αδιαφορούν...

Η μόνη περίπτωση στην ιστορία της που η Ελλάδα, τρόπον τινά, δάνεισε μια χώρα, και μάλιστα ιμπεριαλιστική, ήταν, όπως έχει επι-σημάνει και ο Μανώλης Γλέζος, κατά τη διάρ-κεια της Κατοχής με το αναγκαστικό δάνειο του Μαρτίου του 1942. Το δάνειο αυτό ήταν αποκύημα της αδυναμίας των κατακτητών να συντηρήσουν διαφορετικά τον στρατό Κατοχής, οι απαιτήσεις και το μέγεθος του οποίου αυξή-θηκε υπερβολικά εξαιτίας της ήττας τους στη Μέση Ανατολή, τον χειμώνα του 1942, αλλά και των αναγκών αστυνόμευσης και καταστολής έναντι μιας Αντίστασης που συνεχώς διευρυνό-ταν. Γιατί ο κίνδυνος μιας πιθανής συμμαχικής απόβασης στην Κρήτη ή την Πελοπόννησο ήταν σταδιακά όλο και πιο πιθανός, ενώ οι αντάρτες βαθμηδόν μετέτρεπαν την κατεχόμενη χώρα σε ένα απέραντο πεδίο δολιοφθορών, ιδίως κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών, αλλά και στα ίδια τα εργοστάσια εξόρυξης νι-κελίου, χρωμίου και βωξίτη, τα οποία είχε άμεση ανάγκη η γερμανική στρα-τιωτική μηχανή.

Ως συνέπεια αυτών, οι κατακτη-τές είχαν επείγουσα ανάγκη από τρι-πλάσιες δυνάμεις σε σχέση με αυτές που είχαν αρχικά υπολογίσει, με άμε-ση συνεπαγωγή την απότομη άνοδο των εξόδων συντήρησής τους. Και δεν ήταν μόνο οι 180.000 Γερμανοί στρατιώτες, οι 160.000 περίπου Ιτα-λοί καθώς και οι 60.000 Βούλγαροι που αποτέλεσαν τις καθεαυτό δυνάμεις Κατο-χής, αλλά και τα γερμανικά στρατεύματα που μεταστάθμευσαν στην Ελλάδα, προκειμένου να μεταφερθούν στη Βόρειο Αφρική, τα οποία έπρεπε και αυτά να συντηρηθούν από τον ελ-ληνικό κρατικό προϋπολογισμό. Έτσι, το 1,5 δισεκατομμύριο δραχμές που συμφωνήθηκε να καταβάλλει μηνιαία η Ελλάδα ως κατεχό-μενη χώρα, για τα έξοδα αυτά, αποδείχθηκε πολύ λίγο. Γιατί, πέρα από το γεγονός ότι η χώρα βίωσε μια απίστευτη οικονομική κατα-στροφή που επιστεγάστηκε από τον λιμό του χειμώνα του 1941-1942, οι απαιτήσεις, ιδίως των Γερμανών, αύξαναν συνέχεια, ακολουθώ-ντας και την τεράστια πληθωριστική έκρηξη. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο το 1941 πληρώθηκαν 1.022 εκατομμύρια μάρκα για τον σκοπό αυτό, συμπεριλαμβανομένων 170 εκατομμυρίων προκειμένου να ανταλλαχθεί το πλαστό κα-

Το κατοχικό δάνειο: μια αναγκαία υπενθύμιση

τοχικό νόμισμα που προσωρινά κυκλοφόρησε. Το 1942 το ποσό υπερδιπλασιάστηκε, ενώ το 1943 τα έξοδα των κατοχικών δυνάμεων έφτασαν τα 850 δισεκατομμύρια δραχμές, με αποτέλεσμα το κατά κεφαλήν βάρος των κα-τοίκων της χώρας σε σχέση με τις δαπάνες αυτές να είναι πέντε φορές μεγαλύτερο στην Ελλάδα σε σχέση με τη Γαλλία.

Οι γερμανικές απαιτήσεις Το πρόβλημα με τη συντήρηση τόσο

μεγάλων δυνάμεων επιδεινώθηκε από τη ληστρική συμπεριφορά των κατακτητών –αρχικά με λεηλασίες, αργότερα με τη με-ταφορά όλου του εναπομείναντος χρυσού και πολύτιμων μετάλλων– μαζί με τα πλαστά νομίσματα (τα κατοχικά μάρκα και λιρέτες), που εκτυπώθηκαν ανεξέλεγκτα σε κινητά λιθογραφεία τα οποία διέθεταν οι μονάδες των στρατευμάτων Κατοχής. Κυρίως, όμως,

εξαιτίας της τεράστιας απόσπασης πρώτων υλών και γεωργικών προϊόντων από τη χώρα, που μεταφέρθηκαν στη Γερμανία, χωρίς να αποδοθούν στο ελληνικό κράτος ούτε καν τα έξοδα για τη μεταφορά τους.

Ο κρατικός προϋπολογισμός δεν ήταν, ούτε στο ελάχιστο, σε θέση να ανταποκριθεί στις συνεχείς απαιτήσεις των κατακτητών, που περιελάμβαναν και τα έξοδα για τη δη-μιουργία οχυρωματικών έργων. Με έξοδα τα οποία, όπως αναγνώριζαν οι ίδιοι οι Γερμανοί, τον Νοέμβριο του 1941, είχαν υπερδιπλασια-στεί φτάνοντας τα 4 δισεκατομμύρια δραχμές, η Ελλάδα (που προπολεμικά είχε κυκλοφορία 6-8 δισεκατομμύρια δρχ.) ήταν αδύνατο να πληρώνει μηνιαίως ποσά που ανέρχονταν στο μισό της νομισματικής κυκλοφορίας της περι-όδου της ειρήνης. Ούτε βέβαια ήταν δυνατόν να αναπαραχθούν συνθήκες όπου οι δυνάμεις

Του Μιχάλη Λυμπεράτου*

Του Βαγγέλη Παπαβασιλείου

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 5

Κατοχής εισέπρατταν 2,5 φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό του κράτους και πλησίαζαν τα 2/3 του εθνικού εισοδήματος.Δεδομένου ότι η κατάσταση ήταν εκρηκτική, οι οικονομι-κοί ιθύνοντες των κατακτητών στην Ελλάδα επιχείρησαν να περιστείλουν κάπως τα έξο-δα της Βέρμαχτ, όμως οι ανάλγητες απαιτή-σεις του Βερολίνου (λ.χ. να ανταποκριθεί η γεωργική παραγωγή της Ελλάδας, το 1942, στην απαίτηση για αυξημένη παραγωγή βρώ-σιμου λάδιού χαμηλής οξύτητας[!], που θα κατανάλωνε ο γερμανικός λαός) υπονόμευ-σαν οποιεσδήποτε απόπειρες να αποτραπεί μια εκτεταμένη οικονομική καταστροφή της χώρας. Σε συνθήκες δε όπου οι κατακτητές, αναζητώντας δωσίλογους και συνεργάτες, επέτρεπαν να παρακρατούν έμποροι σημαντι-κό μέρος της παραγωγής εν είδει προμήθειας και οι μεγαλοβιομήχανοι να λειτουργούν χωρίς φορολογικές επιβαρύνσεις και δημοσιονομικό έλεγχο, η μόνη απάντηση που δόθηκε στην ουσία, για την κάλυψη του κόστους των στρα-τευμάτων Κατοχής, ήταν η έκδοση ακάλυπτου χαρτονομίσματος.

Οι δανειακές συμβάσειςΌμως, εξαιτίας των ανεξέλεγκτων πλη-

θωριστικών πιέσεων που προκάλεσε το ακά-λυπτο χαρτονόμισμα, προτάθηκε ως λύση ένα ιδιότυπο δάνειο. Δηλαδή, οι πέραν από των συμφωνημένων δαπανών Κατοχής αναλήψεις να χρεώνονται από την Ελλάδα ως δάνειο προς τη Γερμανία και την Ιταλία, τμήμα του οποίου θα αποπληρωνόταν. Έτσι, στην Ιταλογερμανι-κή Δημοσιονομική Συνδιάσκεψη Εμπειρογνω-μόνων, που διεξήχθη μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου του 1942 στη Ρώμη, συμφωνήθηκε ότι τα επιπλέον έξοδα των στρατευμάτων Κατοχής θα τα εισέπρατταν οι κατακτητές με τη μορφή γραμματίων σε ποσά που θα έπαιρναν από την Τράπεζα της Ελλάδος. Η δανειακή αυτή συμ-φωνία, που θα υπογραφεί στις 14 Μαρτίου 1942, απουσία της ελληνικής πλευράς, όριζε ότι τα επιπλέον ποσά, τα οποία θεωρήθηκαν προκαταβολές, θα ήταν εκείνα που υπερέβαι-ναν τα 1,5 δισεκατομμύρια δραχμές σε μηνιαία βάση, και θα επιστρέφονταν είτε σε είδος είτε τοις μετρητοίς. Θα ήταν, δηλαδή, ένα άτοκο δάνειο που θα συνδυαζόταν με την υποχρέωση των κατακτητών να χορηγήσουν στην Ελλάδα σιτάρι, πετρέλαιο, φάρμακα σε μηνιαίες ποσο-στώσεις. Βεβαίως δεν προσδιοριζόταν το ύψος και η διάρκεια των δανειακών αναλήψεων, ούτε πότε θα άρχιζε η εξόφληση του δανείου.

Ας σημειωθεί ότι με τη ρηματική του δια-κοίνωση, στις 28 Ιουλίου 1942, ο Γκ. Άλτεν-μπουργκ, πληρεξούσιος της Γερμανίας στην Ελλάδα, αναγνώριζε ρητά ότι η τακτοποίηση των οφειλών θα βασιζόταν στην τιμαριθμι-κή αναπροσαρμογή της αξίας της δραχμής κατά το χρόνο εξόφλησής της. Επιπροσθέ-τως, προσδιόρισε το ποσό και σε γερμανικά μάρκα (25 εκατομμύρια), γεγονός που έδινε σταθερή βάση και στις αποπληρωμές.

Όμως, ούτε τα προϊόντα που όριζε η συμ-

φωνία αποδόθηκαν ως εισαγωγές ούτε τα έξο-δα της Βέρμαχτ καθηλώθηκαν. Το νέο πλαφόν των 10,6 δισεκατομμυρίων δραχμών για τα κατοχικά έξοδα του μήνα, που τέθηκε ώστε να ελεγχθούν οι ακατάσχετες απαιτήσεις, σύ-ντομα παραβιάστηκε. Επιπλέον, η νέα απόπει-ρα να εξασφαλιστούν χρήματα μέσω δασμών και της ίδρυσης, στις 17 Σεπτεμβρίου 1942, της Γερμανοελληνικής Εταιρίας Συμψηφισμού Εμπορευμάτων (Dedriges) απέφερε μια μικρή πρόσκαιρη βελτίωση στις εισαγωγές σιτηρών, οσπρίων και ζάχαρης. Το γεγονός ότι οι στρα-τιωτικοί ζητούσαν συνεχώς μεγαλύτερα ποσά για τις ανάγκες της Βέρμαχτ (31 δισεκατομ-μύρια τον Οκτώβριο του 1942) πολύ σύντομα επανέφερε τα κραυγαλέα αδιέξοδα. Ο πρέ-σβης Χ. Νοϊμπάχερ, που επιστρατεύτηκε ως ειδικός για να αντιμετωπίσει την κατάσταση, βελτίωσε μόνο πρόσκαιρα τις συνθήκες στην αγορά, παρά τους περιορισμούς που έθεσε και την ευνοϊκή συγκυρία που προκάλεσε η συνεχιζόμενη προμήθεια της ελληνικής αγο-ράς με στάρι από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό.

Η συνολική κυκλοφορία νομίσματος μόνο τον Οκτώβριο του 1942 έφτασε στα 180 δισε-κατομμύρια δραχμές, από 41 δισεκατομμύρια που ήταν ένα χρόνο πριν. Τον Δεκέμβριο του 1942 αυξήθηκε κατά 1570% έναντι της προπο-λεμικής περιόδου, ενώ οι τιμές των τροφίμων, η άμεση συνέπεια του πληθωριστικού νομίσμα-τος, κατά 23.478% σε σύγκριση με το 1940. Οι κατακτητές, έναντι του αδιεξόδου, προσέφυγαν σε νέες διαδοχικές τροποποιήσεις της δανεια-κής σύμβασης. Με βάση τη νέα «συμφωνία», τα δανειακά ποσά που ήδη είχαν πάρει, όπως και αυτά που θα έπαιρναν μέχρι στις 31 Μαρτίου 1943, θα άρχιζαν να εξοφλούνται από τον Απρί-λιο του 1943 με δόσεις, οι δύο πρώτες από τις οποίες, πράγματι, καταβλήθηκαν.

Όμως, πολύ σύντομα, στις 13 Απριλίου 1943, χρειάστηκε νέα τροποποίηση της σύμ-βασης, σύμφωνα με την οποία καταργούνταν ο περιορισμός του ανώτατου ορίου των προ-καταβολών, αφού ο πληθωρισμός εξαφάνισε την ανταλλακτική αξία του νομίσματος. Ως συνέπεια, τον Μάιο του 1943, η κυβέρνηση Ράλλη έδωσε προκαταβολές 34,7 δισεκατομ-μυρίων, 4 φορές πάνω από το αρχικό όριο.

Το επόμενο άμεσο διάστημα οι κατακτη-τές θα πάρουν από την Τράπεζα της Ελλάδας 386,4 δισεκατομμύρια δραχμές και μετά τον Σεπτέμβριο του 1943, όταν συνθηκολόγησε η Ιταλία, οι Γερμανοί θα αυξήσουν και άλλο τις αναλήψεις των δανειακών προκαταβολών, ιδι-οποιούμενοι το μερίδιο των Ιταλών. Τον Οκτώ-βριο του 1943 πραγματοποιήθηκε και η τρίτη αναπροσαρμογή της σύμβασης, ενώ από τον Ιανουάριο του 1944 και μετά οι Γερμανοί θα παίρνουν πλέον τα χρήματα, χωρίς προσχήμα-τα, απευθείας από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Ο Μιχάλης Λυμπεράτος είναι δρ Ιστορί-ας και διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το κείμενο βασίζεται σε ομιλία του σε εκδή-λωση του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς»

Ôé åßíáé ôï âéïíôßæåë;Ôï âéïíôßæåë åßíáé öõôéêÞò âÜóçò êáýóéìï ðïõ ðáñÜãåôáé ìÝóù åóôåñïðïßçóçò öõôéêþí

åëáßùí, êáé æùéêþí ëéðþí ìå áëêïüëåò (ð.÷ ìåèáíüëç). Åßíáé åî ïñéóìïý áìéãþò áíáíåþóéìï êáýóéìï êáé ðáñïõóéÜæåé äéåèíþò áõîáíüìåíç ðáñáãùãÞ êáé ÷ñÞóç. Ôï âéïíôßæåë Ý÷åé ðáñáðëÞóéåò öõóéêÝò éäéüôçôåò ìå ôï íôßæåë, ïðüôå ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß åßôå áõôïýóéï ùò õðïêáôÜóôáôü ôïõ, åßôå óå äéÜöïñåò áíáëïãßåò ìå ôï íôßæåë.Ðüóï âéïíôßæåë ðáñÜãåôáé áðü ôï ëÜäé ðïõ áíáêõêëþíù;Ç áðüäïóç ôùí ÷ñçóéìïðïéçìÝíùí ëáäéþí åßíáé áñêåôÜ õøçëÞ. Áðü Ýíá (1) ëßôñï ëÜäé ðïõ èá áíáêõêëùèåß ðáñÜãïõìå 0,8 ëßôñá âéïíôßæåë. Ãéáôß åßíáé ðéï öéëéêÜ óôï ðåñéâÜëëïí ôá âéïêáýóéìá áðü ôá Üëëá êáýóéìá;Ôá öõôéêÜ ëÜäéá êáé ôá ôçãáíÝëáéá óå ìïñöÞ êáõóßìïõ âéïíôßæåë åßíáé åî ïñéóìïý áìéãþò áíáíåþ-óéìá êáýóéìá. Ôá ïöÝëç áðü ôç ÷ñÞóç ôïõ âéïíôßæåë åßíáé ôá ðáñáêÜôù:- Ìåßùóç ôçò åêðåìðüìåíçò áéèÜëçò - Ìåßùóç ôïõ ðáñáãüìåíïõ äéïîåéäßïõ ôïõ èåßïõ, ëüãù áíôéêáôÜóôáóçò ðïóïóôïý ôïõ óõìâáôéêïý êáõóßìïõ ìå êáýóéìï óçìáíôéêÜ ÷áìçëüôåñçò ðåñéåêôéêüôçôáò óå èåßï, óõíÞèùò ìéêñüôåñçò áðü 0,002% ê.â.- ÓçìáíôéêÞ ìåßùóç ôïõ äéïîåéäßïõ ôïõ Üíèñáêá (ëüãù ôïõ áíáíåþóéìïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ âéïíôßæåë), ìå óõíÝðåéá ôçí Üìâëõíóç ôïõ öáéíïìÝíïõ ôïõ èåñìïêçðßïõ - Ìåßùóç Þ êáé ðëÞñçò êáôÜñãçóç ôçò Ýã÷õóçò óõìâáôéêþí ðñïóèÝôùí ÷çìéêþí åíþóåùí, Üãíùóôçò óõíÞèùò óýíèåóçò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåßùóç êõñßùò ôùí åêðïìðþí ôçò áéèÜëçò.

Ðùò ìðïñåß ôï Ëýêåéï ìáò íá åîïéêïíïìÞóåé ÷ñÞìáôá áðü ôá êáýóéìá;Óôï ×ïñôéÜôç óõíçèßæïõìå íá ëÝìå üôé ïé ôáâÝñíåò åßíáé ç ôïðéêÞ “âáñéÜ âéïìç÷áíßá” ìåôÜ

ôéò êáôáóêåõÝò. Ïé ôáâÝñíåò Ý÷ïõí óáí áðüâëçôá ôá ôçãáíÝëåéá,ôá ïðïßá êáé ðéèáíüôáôá Ý÷ïõí ðñüâëçìá íá äéá÷åéñéóôïýí. Ôï Ëýêåéï ìáò áíáëáìâÜíïíôáò ðñùôïâïõëßá, èá ôïðïèåôÞóåé ìå ôçí áéãßäá êáé ôçí õðïóôÞñéîç ôïõ äÞìïõ containers – óõëëÝêôåò ôçãáíåëáßùí, ôá ïðïßá êáé èá ðñïùèåß óå öïñåßò ðïõ èá ôá ìåôáôñÝðïõí óå âéïíôßæåë, ôï ïðïßï êáé èá ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá ôçí èÝñìáíóç ôïõ Ëõêåßïõ ìáò. Ïé «÷ïñçãïß» ìáò ðïõ èá ìåôÝ÷ïõí óôï ðñüãñáììá èá Ý÷ïõí ðñïâïëÞ áðü ôá ìÝóá ðïõ äéáèÝôåé ôï ó÷ïëåßï ìáò, ó÷åôéêÝò åêäçëþóåéò êáé Ýíôõðá.Óôï ðñüãñáììá èá ìðïñïõí íá óõììåôÝ÷ïõí êáé ïé êÜôïéêïé ìå ìéêñüôåñåò ðïóüôçôåò ï êáèÝíáò, áëëá áèñïéæüìåíåò èá Ý÷ïõí ßóùò êáé ìåãáëýôåñï áðïôÝëåóìá.

Ôï ÷ñçóéìïðïéçìÝíï ôçãáíÝëáéï áðïôåëåß «ðñüâëçìá» óôéò ìÝñåò ìáò êáèþò áñêåß ç áðüëçøç åíüò ìüíï ëßôñïõ ãéá íá ìïëýíåé 1.000.000 ëßôñá íåñïý, ôçí ðïóüôçôá, äçëáäÞ, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï ìÝóïò Üíèñùðïò óå 14 ÷ñüíéá! Ùóôüóï, ôï Åèíéêü ÊÝíôñï ̧ ñåõíáò êáé Ôå÷íïëïãéêÞò ÁíÜðôõîçò (ÅÊÅÔÁ), áíÝðôõîå ìßá íÝá ôå÷íïëïãßá, ðïõ ðñïâÜëëåé ùò ëýóç ü÷é ìüíï óôï ðñüâëçìá ôçò êëéìáôéêÞò áëëáãÞò, áëëÜ êáé óôç äéÜèåóç ôïõ ôçãáíÝëáéïõ. Ç ôå÷íïëïãßá áõôÞ åðéôõã÷Üíåé ôçí ðáñáãùãÞ âéïíôßæåë áðü ôçãáíÝëáéá êáé âáóßæåôáé óôçí êáôáëõôéêÞ õäñïíïåðåîåñãáóßá ôçãáíÝëáéïõ êáé ôç ìåôáôñïðÞ ôùí ëéðáñþí ïîÝùí ôïõ óå ðáñáößíåò êáé íáöèÝíéá. Ç óõíïëéêÞ äéåñãáóßá Ý÷åé õøçëü âáèìü ìåôáôñïðÞò ðïõ îåðåñíÜ ôï 90%. Ôï íÝï âéïêáýóéìï åßíáé Ýíá åëáöñý êáé êáèáñü íôßæåë ìå åíôõðùóéáêÝò éäéüôçôåò. Óå ó÷Ýóç ìå ôï óõìâáôéêü, ïñõêôü íôßæåë Ý÷åé õøçëüôåñï áñéèìü êåôáíßïõ êáé õøçëüôåñç èåñìïãüíï äýíáìç, Üñá ìéêñüôåñç êáôáíÜëùóç êáõóßìïõ. Ç êáéíïôïìßá áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åñåõíçôéêÞ ïìÜäá ôïõ Éíóôéôïýôïõ Ôå÷íéêÞò ×çìéêþí Äéåñãáóéþí (ÉÔ×ÇÄ) ôïõ ÅÊÅÔÁ ìå åðéêåöáëÞò ôçí ÓôÝëëá ÌðåæåñãéÜííç, óå óõíåñãáóßá ìå ôï ÁñéóôïôÝëåéï ÐáíåðéóôÞìéï Èåóóáëïíßêçò–ÔìÞìá Ìç÷áíïëüãùí Ìç÷áíéêþí –ôïõ íÝïõ êáõóßìïõ óå êéíçôÞñåò, êáèþò êáé ôï Åèíéêü Ìåôóüâéï Ðïëõôå÷íåßï – ÔìÞìá ×çìéêþí Ìç÷áíéêþí, ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí éäéïôÞôùí ôïõ íÝïõ êáõóßìïõ. Ç ôå÷íïëïãßá åöáñìüæåôáé ðéëïôéêÜ ãéá ôçí ðáñáãùãÞ 2 ôüíùí ôïõ íÝïõ êáõóßìïõ ãéá ôçí åðßäåéîÞ ôïõ óå áðïññéììáôïöüñï ôïõ ÄÞìïõ Èåóóáëïíßêçò, ðïõ óõã÷ñçìáôïäïôåßôáé áðü ôï Åõñùðáúêü Ðñüãñáììá LIFE+.Ðáñáêáëþ íá óêåöôåßôå ôçí ðñüôáóÞ ìïõ êáé íá ôçí ðñï÷ùñÞóôå óôá üñãáíá ôïõ äÞìïõ . Ãéá ôçí äéÜäïóç ôçò éäÝáò èá êÜíïõìå åêäÞëùóç óôï ×ïñôéÜôç, ãéá ôçí ïðïßá èá åðáíÝëèù.

του Αλέξανδρου ΠαπαδόπουλουΜαθητής Λυκείου Χορτιάτη

Ðñüôáóç ãéá ôçí åîïéêïíüìçóç

äáðáíþí èÝñìáíóçò ôïõ 3ïõ Ëõêåßïõ ×ïñôéÜôç

Μια πρόταση που έγινε δεκτήΕίναι πολύ θετικό που μια πρότασή μας προς τους καθηγητές και μαθητές του Γυ-μνασίου και Λυκείου Χορτιάτη, έγινε αμέ-σως δεκτή. Να «υιοθετήσουν» συνολικά τα δύο σχολεία, τα μνημεία του Χορτιάτη και να αναλάβουν τον ευπρεπισμό τους και όχι μόνον. Πολλαπλά τα οφέλη για όλους μας. Μπράβο σας!

Σε τελευταίο δημοτικό συμβούλιο, ο κ. Αντωνούδης έθεσε το γνωστό στη κοινωνία του Χορτιάτη εδώ και 4 χρόνια περίπου πρόβλημα των 23 οικοπέδων, που το κτηματολόγιο κατα-χώρησε (ελαφρά τη καρδία…) στην εκκλησία του Χορτιάτη, αφού ο Δήμος –τότε- Χορτιάτη δεν υπερασπίσθηκε τα δικαιώματα του. Να θυμί-σουμε, ότι ανάμεσα στα 23 οικόπεδα είναι το γή-πεδο ποδοσφαίρου, ο χώρος του Μνημείου στη κεντρική πλατεία, οι χώροι θυσίας της «Οικίας Νταμπούδη» και «φούρνου Γκουραμάνη» κ.λ.π.

Ο κ. Αντωνούδης ρώτησε τον δήμαρχο κ. Καϊτεζίδη σε ποιο στάδιο βρίσκεται η νομική προσφυγή του δήμου (μετά από ΟΜΟΦΩΝΗ απόφασή του Δ.Σ. του Δήμου Χορτιάτη) κατά της απόφασης του κτηματολογίου. Ο κ. Καϊ-τεζίδης δήλωσε, ότι αγνοεί το σοβαρό αυτό πρόβλημα και πως άμεσα θα πράξει ότι είναι δυνατόν για να υπερασπισθεί ως οφείλει τα δικαιώματα του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη.

Για τα οικόπεδα της …εκκλησίας στο Χορτιάτη

Σε συνάντηση που έγινε αρχές καλοκαιριού στο Δημαρχείο με την παρουσία του δη-μάρχου κ. Καϊτεζίδη, του Προέδρου του δη-μοτικού συμβουλίου κ. Γεράνη, του νομικού συμβουλίου του δήμου Κώστα Παπαδόπουλο, των νομικών κ. Μπακέλα και Παπαγιάννη, που χρόνια τώρα έχουν αναλάβει τη νομική υποστήριξη του αγώνα στο «Πάρκο Κεραιών» και τέλος του Μπάμπη Νανακούδη απ’την Επιτροπή Αγώνα, αφού συζητήθηκαν όλες οι πτυχές του σοβαρότατου και πολύχρονου αυτού προβλήματος, αποφασίσθηκαν οι πα-ρακάτω δράσεις:- Να συνεχισθούν οι νομικές παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα οι παράνομες εκπο-μπές τηλεοπτικών σταθμών που εκπέμπουν από Χορτιάτη ενώ έχουν προσωρινή άδεια μόνον για Αττική (ΤΗΛΕΑΣΤΥ, EXTRA κ.α.).- Μέσα στο Σεπτέμβρη να γίνει ειδικό δημο-τικό συμβούλιο με θέμα το «Πάρκο Κεραιών» για ενημέρωση και επαναβεβαίωση της θέσης μας για Απομάκρυνση – Διασπορά του. (κα-τάργηση της Κ.Υ.Α. Λιάπη – Ρουσόπουλου…)- Να γίνουν άμεσες επαφές με τα εμπλεκό-μενα Υπουργεία για να προβάλουμε για μια

«Πάρκο Κεραιών»: Σύσκεψη με αποφάσειςακόμη φορά τη πάντα σταθερή θέση μας (απομάκρυνση – διασπορά) και να μάθουμε τις κυβερνητικές θέσεις -εάν υπάρχουν – για το ΟΛΟΝ ραδιοτηλεοπτικό πεδίο (ψη-φιακές τηλεοπτικές συχνότητες, οριστικές άδειες, «Πάρκα Κεραιών» κ.λ.π.)- Και τέλος, στα μέσα φθινοπώρου να γίνει στο Δημαρχείο συνάντηση ΟΛΩΝ των εμπλεκόμε-νων φορέων, δηλαδή Υπουργεία, Βουλευτές Θεσσαλονίκης, Ε.Σ.Ρ., Ε.Ε.Τ.Τ. , Δασαρχείο, Πολεοδομία, ΔΕΗ, Υ.Π.Α., Δήμοι ευρύτερης περιοχής, Τοπικές Κοινωνίες κ.α.Πιστεύουμε ότι τα παραπάνω και ίσως όχι μό-νον, θα φέρουν το πολύχρονο και σοβαρότατο αυτό πρόβλημα και πάλι στην επικαιρότητα με μαζικούς όρους, έτσι ώστε να δρομολογηθεί επιτέλους η επίλυση του: Η Απομάκρυνση – Διασπορά το «Πάρκου» από το Χορτιάτη!Σ’αυτή τη κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν και οι τοπικές κοινωνίες, που το πολυτιμότερο αγαθό της, η υγεία, πλήττεται βάναυσα για πάνω από 20 χρόνια. Οδηγός μας ας γίνει ο αγώνας των κατοίκων της Χαλκιδικής ενάντια στους σύγ-χρονους χρυσοθήρες που θέτουν το κέρδος πάνω απ’ τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Πράγματι, ο κ. Καϊτεζίδης με επείγον έγγραφο του προς τις υπηρεσίες του δήμου, αλλά και προς το νομικό γραφείο της Αθήνας που έχει αναλάβει τη νομική υποστήριξη (την ανάθεση είχε κάνει ο Δήμος Χορτιάτη), ζητάει να τον πληροφορήσουν για τις ενέργειες τους.

Ζητούμε λοιπόν και εμείς με τη σειρά μας να πληροφορηθούμε που βρίσκεται σήμερα η όλη υπόθεση. Αναμένουμε.

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 6

Ι. Στα Ιστορικά Αρχεία της Μακεδονίας (ΑΡΧΕΙΟ Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ-1) περιλαμβάνο-νται αποσπάσματα μεταφρασμένων τουρκι-κών κωδίκων (επιλεγμένα έγγραφα των τουρ-κικών αρχών από το έτος 1695 μέχρι το 1912, που αφορούν πολιτικά, πολεμικά, οικονομικά και άλλα συναφή γεγονότα,τα οποία έλαβαν χώρα στο ευρύτερο χώρο της Μακεδονίας). Μεταξύ των εγγράφων αυτών περιλαμβάνεται και εκείνο με αριθμό 93 που σχετίζεται με τον τουρκικό κώδικα Κ. 26,43/44. Με το έγ-γραφο αυτό, που έχει τη μορφή σουλτανικού φιρμανίου (αυτοκρατορικής Διαταγής-2), θα ασχοληθούμε ιδιαίτερα.

1.Η Διαταγή απευθύνεται στον ιεροδίκη Θεσσαλονίκης και κοινοποιείται στον φρού-ραρχο του φρουρίου Καλαμαριάς Θεσσαλο-νίκης (3), τους οποίους πληροφορεί ότι ο Μουσταφά, που είχε αναλάβει την είσπραξη του κεφαλικού φόρου (4) της περιοχής Θεσ-σαλονίκης και των γύρω οικισμών, υπέβαλε στον Σουλτάνο αναφορά, στην οποία περι-γράφει ότι, όταν επιχείρησε να εισπράξει, τους κεφαλικούς φόρους από τους φορολο-γούμενους- υποτελείς του καζά (5), σύμφω-να με τους όρους του βερατίου (βλ. πιο κάτω) του σουλτάνου, και συγκεκριμένα από δέκα χωριά που αναφέρονται (μεταξύ αυτών και ο Χορτιάτης με εκπρόσωπο κάποιον Σωτήριο, προύχοντα του Μικρού Βαρδαρίου), οι εκ-πρόσωποι των χωριών αυτών, υποκίνησαν τους κατοίκους (υποτελείς του φόρου) να μη πληρώσουν τον κεφαλικό φόρο και με τον τρόπο αυτό ματαίωσαν την είσπραξη του.

2. Επειδή η ενέργεια των πιο πάνω εκπροσώπων θεωρήθηκε σοβαρή πράξη απείθειας και προσπάθεια ανατροπής του εισπρακτικού μηχανισμού του κεφαλικού φό-ρου, που προβλεπόταν από τον ιερό νόμο για μη μουσουλμάνους, ο Σουλτάνος, ύστερα από πρόταση του υπεύθυνου για την είσπραξη των φόρων, που πρότεινε τη φυλάκιση τους επειδή εμπόδισαν την είσπραξη του φόρου, γνωστοποίησε στους πιο πάνω αποδέκτες της Διαταγής τη θέληση του ότι οι εκπρό-σωποι των δέκα χωριών (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και ορισμένοι ιερείς τους), «επειδή επέφερον αταξίαν εις την είσπρα-ξιν του κεφαλικού φόρου, να εγκλειστούν εις το φρούριον της Καλαμαριάς, μέχρι της πλήρους εισπράξεως του φόρου, και να μη αποφυλακισθούν πριν εκδοθή υψηλόν αυτο-κρατορικόν φιρμάνιον Μου..»

Στη Διαταγή, που παραλήφθηκε από τις πιο πάνω αναφερόμενες αρχές, την 21 του τουρκικού μήνα Ζιλ Καντέ 1127(=αντίστοιχη Ελλ. ημεροχρονολογία 18-11-1715), προστί-θεται ότι, πριν από την έκδοση της Διαταγής, εξετάστηκαν τα λογιστικά βιβλία του κεφα-λικού φόρου και διαπιστώθηκε ότι φόρος αυτός είναι νόμιμο έσοδο του κράτους και, για το λόγο αυτό, πρέπει οι ιεροδίκες, οι βο-εβόδες, οι τιμαριούχοι, καθώς και οι υπόλοι-ποι κάτοικοι της χώρας, να συνδράμουν όλοι τον εισπράκτορα του φόρου και αν υπάρξει κάποιος εναντίον του κεφαλικού φόρου, να αναφέρεται το όνομα και η ταυτότητα του.

ΣΧΟΛΙΟ:Τα γεγονότα που αναφέρονται μας παραπέμπουν συνειρμικά στο σήμερα και μας οδηγούν να αντιληφθούμε ότι, κάθε κρατική εξουσία για την δημοσιονομική δια-χείριση και την είσπραξη των κρατικών εσό-δων, χρησιμοποιεί, οδυνηρά μέτρα εναντίον των «ατάκτων» φορολογούμενων, με χρήση κλίμακας από δεσμευτικά μέτρα της περιου-σίας μέχρι την επιβολή ποινής φυλάκισης, επιβάλλοντας πολλές φορές μέτρα άδικα και άνισα.

ΙΙ.1. Σε ένα εκκλησιαστικό βιβλίο («Μηναίο Μαΐου, Βενετία 1693, παρά Φραγκίσκων των Ιουλιανών»), πάνω στο ξύλο του μπροστινού

Οι Χορτιατινοί δήλωσαν «δεν πληρώνω» το 1715 και εντονότερα το 1767 ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΧΟΡΤΙΑΤΙΝΩΝ ΣΤΗΝ ΔΥΣΒΑΣΤΑΚΤΗ

ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ Γράφει ο Γιάννης Παπαγιάννης

Νομικός - κάτοικος Χορτιάτη

εξωφύλλου που βρέθηκε στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου Χορτιάτη και χαρακτηρίζεται ως «ενθύμηση» του γεγονότος της 6 Μαϊου 1767, («ενθυμήσεις σε παλαιά βιβλία του Ναού του Αγίου Γεωργίου Χορτιάτη», Σωτήρης Κίσσας, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ επιστημονική επετηρίδα του Κέντρου Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης, ΙΙΙ τόμος) αναφέρεται, με χρήση ιδιόμορφης, ανορθόγραφης και περιληπτικής γλώσσας, ότι τα χρέη και η βαριά φορολογία που είχαν επι-βληθεί την εποχή εκείνη, είχαν ως αποτέλεσμα να «διασκορπιστούν-τουρκ.yava-γιαβά»(6) οι Χορτιατινοί σε διάφορα χωριά και να ερημωθεί το χωριό. Με τον τρόπο αυτό εκδήλωσαν «ένα είδος παθητικής αντίστασης στις φορολογικές καταπιέσεις και έτσι ματαιώθηκε η πληρωμή των φόρων..», όπως αναφέρει ο Απ. Βακαλό-πουλος (7), ο οποίος προσθέτει ότι «…τότε οι αγάδες που είχαν μισθώσει τη φορολογική περιφέρεια, επειδή δεν βρήκαν κανένα στο χωριό, για να εισπράξουν τα όσα είχαν κατα-λογίσει στους κατοίκους, αναγκάστηκαν να κάνουν αρκετές αναθεωρήσεις (διορθώσεις-τουρκ. meramet- μεραμέτ εξού και οι λέξεις «μερεμέτι» και «μερεμετίζω» που ενσωμα-τώθηκαν στην ελληνική και χρησιμοποιούνται πχ για την επισκευή ή συντήρηση ελλείψεων σπιτιών κλπ ). Με τον τρόπο αυτό – κατά τον ίδιο συγγραφέα- οι Χορτιατινοί έπεσαν στην χαμηλή φορολογία που έβαζαν οι Τούρκοι στους διασκορπισμένους κατοίκους των χω-ριών, που ανήκαν στην κατηγορία των περα-κεντέ =παρακεντέδων (8), όπως τους έλε-γαν στη γλώσσα μας και συνεπώς πλήρωσαν «οκτώ γρόσια και ρούπι», δηλ. οκτώ γρόσια και τίποτα παραπάνω. Ο διασκορπισμός των κατοίκων κράτησε συνολικά 40 μέρες, αλλά έπιασε τόπο και το αποτέλεσμα ήταν θετικό, όπως αναφέρει ο συγγραφέας.

Στην «ενθύμηση» αναφέρονται χαρακτη-ριστικά γεγονότα σε απλοϊκή γλώσσα, με τοπική χροιά, ανάμικτη με χρήση ορισμένων τουρκικών όρων ή καταλήξεων, με εναλλαγή των λέξεων σε πρώτο και τρίτο πληθ. πρό-σωπο.

Κατ-αρχήν, στην αρχή του κειμένου, γί-νεται αναφορά στην κατάσταση, που επικρα-τούσε στο χωριό και οδήγησε τους κατοίκους του Χορτιάτη να εγκαταλείψουν όλοι μαζί τον οικισμό.

«…έφιγεν το χωρίον όλου απού (έφυγε όλο το χωριό, με αιτία) το χρέος και βαρέα δοσίματα (φορολογικές επιβαρύνσεις) και πίησαν ο κόσμος (πιέστηκαν; οι κάτοικοι). σταχορηα- άπαντα άνηξαν (σ-όλα τα χωριά άνοιξαν) και τά χάρτηα (τα κατάστιχα των φόρων, τουρκ.harc) και γούν ταχαρατζου-χάρτια -9 (δηλ. οι επίσημοι αυτοκρατορικοί κατάλογοι του κεφαλικού φόρου ) μαήου και τότης (Μαϊου και τότε-φαίνεται ότι αναφέ-ρεται στους φορολογικούς καταλόγους που είχαν εκδοθεί τον Μάϊο κάποιου προηγού-μενου έτους).

…εκείνιν τιν χρονία (εκείνη τη χρονιά) απόταν έφιγι το (χο)ρίον (αφότου έφυγε το χωριό) έγιναν μιρημέτηα (έγιναν διορθώ-σεις) πέρισα (πέρασαν;) ης στιν χόρα απου τους αγαδις όλους (πέρασαν από το χωριό όλοι οι αγάδες ).

(ο διασκορπισμός είχε αποτέλεσμα ότι) και χάλασαν (ενν.ακύρωσαν οι Τούρκοι) και τον μοκαατά (λάθος αναγραμματισμένη τουρκ. λέξη, η ορθή του είναι «μουκαταά»-mukataa (10)-( δηλ. η κα-αποκοπή είσπραξη του χρέους ) δια τα χαράτζια μας (ενν. για τους φόρους μας) και τα πήγαμι παρακι-ντέ χασαπί (από την τουρκική λέξη χισαμπί- hisabi, δηλ. περάσαμε στην κατηγορία των διασκορπισμένων χωρικών- παρακεντέδων, για τους οποίους προβλεπόταν μειωμένη φορολογική επιβάρυνση), (δηλ.) γρόσια -8 και ρούπι ης στιν χώρα μας (οκτώ γρόσια και

τίποτε παραπάνω για το χωριό μας), οπό-τα(ν) σιμαζόχθικαν (οπότε συγκεντρώθη-καν;) και περάσανμε ης στα χοριάν … (και σκορπίσαμε σε άλλα χωριά) μέρες περισές ( μέρες πολλές) σαράντα σωστές (ολόκλη-ρες) μέρες και μετά τις σαράντα και ήστιρα (και μετά τις σαράντα μέρες) πάλη σιμαζο-χθίκανμε και περάσαμε ζωήν χαρισάμενι (πάλι συγκεντρωθήκαμε και περάσαμε εξαι-ρετικά ευχάριστη ζωή ) !....

ΣΧΟΛΙΟ : Από τα ιστορούμενα φαίνεται ότι οι Χορτιατινοί, για να αντιμετωπίσουν την μεγάλη φορολόγηση των Οθωμανών (δοσί-ματα βαριά και κεφαλικοί φόροι), σχεδίασαν τον διασκορπισμό τους σε άλλα χωριά, ώστε οι φορολογικοί εισπράκτορες, όταν θα έρχο-νταν, να μη βρούν κανένα στο χωριό. Μετά 40 μέρες όμως επέστρεψαν οι κάτοικοι στο χωριό, αφού βεβαιώθηκαν ότι θα ισχύσει για τους φόρους τους η μειωμένη επιβάρυνση (μειωμένος φορολογικός συντελεστής θα λέγαμε σήμερα) των σκορπισμένων χωρικών (παρακεντέδων), που πλήρωναν 8 γρόσια και τίποτα παραπάνω. Βέβαια η φράση «και πε-ράσαμε ζωή χαρισάμενι» είναι μεν ενδεικτι-κή του ενθουσιασμού των κατοίκων ότι με τη στάση τους κατάφεραν να πετύχουν διόρθω-ση (έκπτωση) της φορολογικής επιβάρυν-σης τους, αλλά πάντως «ζωή χαρισάμενη» δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν μέσα στην τουρκική κατοχή, αφού, όπως είναι γνωστό, η υπερβολική φορολόγηση των «ραγιάδων» από τους Οθωμανούς ήταν μόνιμο και διαρ-κές καθεστώς.

Πάντως η φορολογική ένταξη των Χορ-τιατινών στην ξεχωριστή κατηγορία των δι-ασκορπισμένων ραγιάδων (παρακεντέδων, δηλ. πάροικων στα τσιφλίκια), έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους κατοίκους, αφού τελικά ωφελήθηκαν από την έκπτωση του φόρου.

* Παραπομπές και σχόλια 1.Εκδ. της Εταιρείας Μακεδονικών Σπου-

δών (Ε.Μ.Σ.) του 1952, με επιμέλεια Ιωάν. Βασδραβέλη, σελ. 123 επ.

2. Το φιρμάνι-τουρκ. ferman (Διαταγή) ήταν η επίσημη Διαταγή του σουλτάνου για οποιοδήποτε ζήτημα. Γενικότερα οι Διαταγές του σουλτάνου εκδίδονταν από την οθωμανική αυτοκρατορική γραμματεία (Ντιβάν χουμαγι-ούν καλεμί), έφεραν στο πάνω μέρος τη λε-γόμενη τούγρα, η οποία ήταν το σουλτανικό συμπλεγμένο μονόγραμμα (έμβλημα) και απο-τελούσαν την εκδήλωση της αυθεντικής θέλη-σης του σουλτάνου. Τα φιρμάνια ήταν γενικής εφαρμογής κανόνες και ανήκαν στην πολιτική οθωμανική νομοθεσία, που ίσχυε παράλληλα με την ισλαμική νομοθεσία, η οποία πήγαζε από τον ιερό νόμο του ισλάμ (σεριάτ). Στην περίπτωση του Χορτιάτη εκδόθηκε σουλτανι-κό φιρμάνι, διότι η μη είσπραξη του κεφαλικού φόρου, δημιούργησε γενικότερο ζήτημα δη-μοσιονομικής αταξίας, βλ. σχετ. Γ.Νάκου,[το νομικό καθεστώς των τέως δημοσίων οθωμ. γαιών 1821-1912], 1984, σελ. 332 επ.

3. Το φρούριο ή κάστρο της Καλαμαριάς (τουρκ. Κελεμερίγιε Καλασί Τεκκεσί), σύμφω-να με την περιγραφή του Εβλιγιά Τσελεμπί ( βλ. Β.Δημητριάδη, [Τοπογραφία της Θεσσα-λονίκης κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας] 1983, σελ. 349 και 384, βλ. επίσης [Αστυ-γραφία Θεσσαλονίκης] του Μιχαήλ Χατζή Ιωάννου, 1880,σελ. 25), είναι το κάστρο του Λευκού Πύργου, γνωστού παλαιότερα και ως Κανλί Κουλέ (=Πύργος του Αίματος), από τις εκτελέσεις των καταδίκων που γίνονταν εκεί, το οποίο (κάστρο) στη συνέχεια λειτούργησε ως φρουρά και φυλακή.

4α. Ο φόρος «χαράτσι- harac-χαράτζ», διακρινόταν σε χαράτσι μουβαζζάφ (πάγιος στρεμματικός φόρος με πληρωμή εφάπαξ ή

κατ-αποκοπή που πληρωνόταν σε μετρητά,α-νάλογα με την έκταση του κτήματος, σε ποσό που υπολογιζόταν σε χρηματικές μονάδες και επιβάρυνε τη γη ) και χαράτσι μουκασεμέ (αναλογικός φόρος,γνωστός ως δεκάτη, που είχε βάση τα προϊόντα της γης και υπολο-γιζόταν σε ποσοστό της ετήσιας παραγωγής από το 1/10 μέχρι το 1/2, ανάλογα με την γονιμότητα της γης). Για τα φυτεμένα κτή-ματα ο φόρος ανερχόταν σε ποσοστό από 1/8 μέχρι ½ της ετήσιας παραγωγής (βλ. σχετ. Δ.Κ.Τσοποτού [Γη και Γεωργοί της Θεσσαλίας κατά την Τουρκοκρατίαν] 1983, σελ.84 επ, Κ.Ε.Καμπουρίδη [ Η νεώτερη Ελά-δα μέσα από οθωμανικές αρχειακές πηγές] σελ. 55,63 επ.

Ο «κεφαλικός φόρος- τζιζγιέ-cizye», είχε άλλη φορολογική βάση, δηλ. βάρυνε κάθε μη μουσουλμάνο άνδρα σε αντάλλαγμα (τουρκ. μπεντέλ) για την προστασία της ζωής και της περιουσίας του, ή με την δικαιολογία ότι αυτός απαλλασσόταν από τη στρατιωτική υποχρέω-ση, αφού τις ένοπλες δυνάμεις αποτελούσαν μουσουλμάνοι και συνεπώς έπρεπε να πλη-ρώνει κάθε χρόνο το φόρο ως αντάλλαγμα, συνήθως από τα 10 ή 15 μέχρι τα 75 χρόνια του. Κατά τον Καμπουρίδη, ο κεφαλικός φό-ρος επιβαλλόταν είτε σε ολόκληρη την κοινό-τητα με πληρωμή ορισμένου κατ-αποκοπή πο-σού,που ήταν εκ των προτέρων καθορισμένο για κάθε νοικοκυριό, με βάση τα φορολογικά κατάστιχα, είτε σε ενήλικες άρρενες, ατομικά, ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση. Ο κεφαλικός φόρος λεγόταν και χαράτσι, παρά το ότι υπήρχε ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στους δύο φόρους. Κατά τον Ν.Π.Ελευθεριάδη [Μοναστηριακαί Γαίαι] 1939, σελ49,66 επ.,ε-σφαλμένα επικράτησε να ονομάζεται χαράτσι (χαράτζ) ο κεφαλικός φόρος, διότι χαράτζ εί-ναι ο κύριος φόρος πάνω στα προϊόντα της γης,Βλ. άρθρ. 2 του οθωμανικού Νόμου περί γαιών, βλ.σχετ.,Νεοκλή Σαρρή, Οσμανική Πραγματικότητα, εκδ. Αρσενίδη, σελ. 159 επ.

β. Ως προς την είσπραξη του κεφαλικού φόρου, στον υπεύθυνο εισπράκτορα δινόταν από το σουλτάνο ένα διοριστήριο έγγραφο (βεράτιο, τουρκ.berat) που απευθυνόταν σε όλους και εξουσιοδοτούσε τον συλλέκτη του κεφαλικού φόρου για την είσπραξη από ορισμένο μέρος και για μια ορισμένη χρονιά. Τα βεράτια γενικότερα αποτελούσαν και αυτά εκδηλώσεις της υψηλής σουλτανικής θέλησης και περιείχαν συνήθως χαριστικές πράξεις, όπως διορισμούς σε ανώτερες δι-οικητικές θέσεις, αναγνώριση αξιωμάτων πολιτικών ή εκκλησιαστικών αρχών, παραχω-ρήσεις κυριότητας ή κάρπωσης δημόσιων ή τιμαριωτικών κτημάτων (Γ. Νάκος ό. π. σελ. 334).

γ. Από το κείμενο της «ενθύμησης» φαί-νεται πιθανότερο ότι ο κεφαλικός φόρος είχε επιβληθεί με το σύστημα του μουκατάα στην κοινότητα Χορτιάτη (συλλογικά), δηλ. με ένα κατ-αποκοπή ποσό εκ των προτέρων ορισμέ-νο (τουρκ. maktou-μακτού), πράγμα που δίνει εξήγηση για τη συλλογική αντίδραση όλων των κατοίκων, προκειμένου να ματαιώσουν την πληρωμή, ή τουλάχιστον να μειώσουν το ποσό του φόρου. Στην περίπτωση αυτή η κοι-νότητα που ήταν υπεύθυνη για τους φόρους, είχε το δικαίωμα να τους επιμερίσει, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση των φορολογού-μενων και με βάση ένα φορολογικό κατάλογο (κατάστιχο), στον οποίο γινόταν η καταγραφή όσων όφειλαν κεφαλικό φόρο. Στον κατάλογο αυτό γινόταν ενημέρωση, σε τακτικά διαστή-ματα (Καμπουρίδης ό.π. σελ.63 ).

Ο θεσμός του μουκαταά ανεφερόταν σε μίσθωμα κατ-αποκοπή, δηλ. το κράτος ενοι-κίαζε ορισμένους φόρους ορισμένης φορολο-γικής περιφέρειας, ύστερα από δημοπρασία (πλειοδοτικός διαγωνισμός) και εισέπραττε

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 7

κατ-αποκοπή ενοίκιο, ενώ ο αναδειχθείς πλει-οδότης αποκτούσε δικαίωμα είσπραξης των φόρων, δηλ. το λεγόμενο «ιλτιζάμ», χρησιμο-ποιώντας τον κρατικό μηχανισμό είσπραξης των εσόδων.

δ)Πάντως δεν μπορεί να αποκλειστεί και η εκδοχή ότι ο κεφαλικός φόρος, στην περί-πτωση του Χορτιάτη, να είχε μεν επιβληθεί ατομικά (σε κάθε φορολογούμενο κάτοικο), αλλά έπρεπε να συγκεντρωθεί και να πληρω-θεί από την Κοινότητα, που ήταν υπεύθυνη για τους φόρους όλων όσοι ήταν γραμμένοι στα φορολογικά κατάστιχα (Καμπουρίδης ό.π. σελ. 63).

Στην παραδοχή της εκδοχής για την επιβολή κεφαλικού φόρου στην Κοινότητα συνηγορεί και η αρχή του κειμένου της «εν-θύμησης», όπου αναφέρεται ότι «στα χορηά άπαντα ανηξαν και τα χάρτηα (παραποιη-μένη τουρκική λέξη harc) … και τα χαρα-τζουχάρτια (κατάλογοι φόρων), πράγμα που ενισχύει την άποψη ότι επιβαρύνσεις αυτές αναφέρονταν σε χωριά συλλογικά, που είχαν υποχρέωση για την από κοινού είσπραξη των φόρων των κατοίκων τους. Αλλωστε η τακτι-κή αυτή διευκόλυνε και το οθωμανικό κρά-τους στη συλλογή των κεφαλικών φόρων.

Την θέση αυτή ενισχύει και το επιχεί-ρημα ότι για την είσπραξη ορισμένων φόρων (πχ έκτακτες εισφορές ή κεφαλικοί φόροι) το οθωμανικό χωριό ήταν υπεύθυνο και επι-βαρυνόταν συλλογικά με την πληρωμή του τελικού ποσού των φόρων, ιδιαίτερα μετά τον δέκατο έκτο αιώνα. Για το λόγο αυτό ο Χορτιάτης ως οθωμανικό τότε χωριό είχε υποχρέωση για την συλλογική πληρωμή του κεφαλικού φόρου και με την τακτική του δια-σκορπισμού των κατοίκων του, πέτυχε συλ-λογικά τη μείωση του φόρου, (βλ. σχετ. Χαλίλ Ιναλτζίκ, Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, εκδ. Αλεξάνδρεια, σελ. 413).

5. Ο καζάς ήταν διοικητική μονάδα του σαντζάκ (ευρύτερη περιφέρεια-τουρκ. sancak) και αποτελούσε περιοχή στην οποία εκτεινόταν η ιεροδικαστική αρμοδιότητα του καδή (τουρ. cadi) που ήταν επιφορτισμένος με την έκδοση δικαστικών αποφάσεων, βα-σισμένες στον ιερό νόμο (σερή) και με την εφαρμογή των αποφάσεων του σουλτάνου (kanun,kanounname), οι οποίες συμπλήρω-ναν τα κενά του ιερού νόμου.

6. Τα βεράτια (μπεράτ-τουρκ.berat) ήταν είδος αυτοκρατορικών Διαταγών, τα οποία αποτελούσαν εκδηλώσεις «υψηλής» σουλτα-

«Λο ιπόν , αυτός που γύ-ρευα, είμαι» ( Ο δ υ σ σ έ α ς Ελύτης). Πό-σοι, άραγε, απ’ τους ενεργούς πολίτες αυτής

της πολύπαθης χώρας θα μπορούσαν να ταυτιστούν μ’ αυτό το στίχο του ποιητή; Ελά-χιστοι! Ο Χρίστος Τσολάκης συγκαταλέγεται μετά βεβαιότητας μεταξύ τους.

Το όνομά του και το έργο του έχει τη θέση που του πρέπει, ισότιμα και ισάξια δί-πλα σ’ αυτά των μεγάλων πρωτοπόρων που αποτελούσαν τα πρότυπά του και τα σημεία αναφοράς του: Δημήτρης Γληνός, Ιωάννης Κακριδής, Αλέξανδρος Δελμούζος, Μίλτος Κουντουράς, Θεόδωρος Κάστανος, Μανό-λης Τριανταφυλλίδης, Εμμανουήλ Κριαράς, Ρόζα Ιμβριώτη.

Κι αν το πρότυπο του πολίτη είναι ο Αι-σχύλος και αν «Εν αρχή ην ο δάσκαλος», σύμφωνα με το Δ. Λιαντίνη, τότε στο πρό-σωπο του Χρίστου Τσολάκη υπήρξε ο συ-γκερασμός των δύο αυτών σταθερών.

Γράφει στο έργο του «Από το λόγο στη συ-νείδηση του λόγου»: «Η ψυχή του δασκάλου είναι σαν την ψυχή του ποιητή. Εμπνέεται και απογειώνεται. Μόνο που ετούτη, για να απο-γειωθεί, εμπνέεται από την ανθρώπινη σχέ-ση, παίρνοντας έτσι στα φτερά της και τις νε-ανικές ψυχές. Αυτός είναι ο χρυσός κανόνας της παιδείας. Γι’ αυτό κι ο δάσκαλος έχει κάτι από το σκίρτημα του νεανικού οργανισμού, κάτι από τη φορά του πουλιού που υψώνεται κατακόρυφα προς τα ύψη. Φυγόκεντρες δυνά-μεις που εδρεύουν μέσα του λεηλατούν μέρα και νύχτα το πνεύμα και ωθούν την αγάπη του προς τα έξω, προς το νέο άνθρωπο. Κι ούτε μπορεί να γίνει διαφορετικά, γιατί ‘η ψυχή του δασκάλου είναι βυθισμένη στο πέλαγος του αγαθού’ (Ε.Π.Παπανούτσος). Θέλει να το μοιράσει και να το μοιραστεί.»

Και συνεχίζει:«Οι αφιλοσόφητοι λαοί της Ανατολής

καταρτίζουν δεκάλογους εντολών και μα-ντρώνουν χώρια τα πρόβατα απ’ τα ερί-φια: ‘Ου κλέψεις’, ‘Ου φονεύσεις’ κ.τ.λ. Τέτοια δε γνωρίζει το ελληνικό πνεύμα. Το ‘γνώθι σαυτόν’ είναι εντολή χίλιες φορές βαθύτερη απ’ το μωσαϊκό νόμο. Ετούτος καθηλώνει ένα λαό στο μεσσια-

Χρίστος Τσολάκης: Ο Δάσκαλος που έφυγε...νισμό. Ο Έλληνας δεν περιμένει μεσσίες για να τον σώσουν. ‘Γραφές και Ιερατεία και πολιτικούς δεν ανεχόταν πάνω απ’ το κεφάλι του. Μόνο ρήτορες, ποιητές, φιλό-σοφοι και καλλιτέχνες τροφοδοτούσαν τη ζωή του’ (Φ. Πολίτης). Όρθιος στεκόταν και μπροστά στους θεούς του. Δεν τους προσκυνούσε. Το προσκύνημα ταπείνωνε και το θεό που το δεχόταν και τον άνθρω-πο που το καταδεχόταν».

Γιατί όμως φτάσαμε στο έσχατο σημείο της κατάπτωσης; Ας τον ακούσουμε:

«Όταν στομώνουμε τις πηγές της γλώσ-σας, στομώνουμε τις πηγές της σκέψης, αφού η γλώσσα νευρώνει και μορφώνει και ουσιώνει και καταξιώνει την σκέψη. Στομώ-νουμε έτσι τις πηγές του πολιτισμού, αφού καταφρονούμε τις παραγωγικές δυναμικές του από τη μια, ενώ από την άλλη καθηλώ-νουμε την ανήσυχη φύση ενός άξιου ωστό-σο λαού, ο οποίος ζητάει στη δημιουργία την ολοκλήρωσή του…»

«Ό,τι έγινε με τη γλώσσα, έγινε και σε όλους τους άλλους χώρους του εθνι-κού και του κοινωνικού μας βίου. Όπως δε σταθήκαμε αρκετοί να υποταχθούμε στη γλώσσα μας και να την κυριέψουμε, έτσι δε σταθήκαμε αρκετοί να υποταχτούμε και στις άλλες ζωτικές μορφές του λαϊκού μας πολιτισμού και να τις κυριέψουμε. Τις προσπεράσαμε ή τις χυδαιολογήσαμε. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: ναυάγιο γενι-κό. Ναυάγιο και πιθηκισμός. Φυτοζωούμε. Τίποτα δικό μας, ριζωμένο με τις δικές μας ρίζες στο δικό μας το χώμα. Παντού ρευστότητα και αρλεκινισμός!»

Ποιος όμως είναι ο δρόμος που οδηγεί προς την επίλυση των κοινωνικών προβλη-μάτων και στον «εξανθρωπισμό» του αν-θρώπου; Στο Ζ’ Πανελλήνιο Συνέδριο για τη γλώσσα γράφει στο αφιέρωμα «Οι δάσκαλοι χωρίς σύνορα-Οι δάσκαλοι του κόσμου»:

«Το πρόβλημα που θέσαμε είναι πρό-βλημα των πολιτιστικών επιλογών μας. Είναι ανάγκη η Ευρώπη να σκεφθεί όρους και αρχές με κριτήριο την ευτυχία, δηλα-δή την ελευθερία του ανθρώπου, κι όχι του ανθρώπου-μηχανή στην υπηρεσία των μεγάλων συμφερόντων… Με οδηγό αυτήν την ελευθερία είναι ανάγκη να γίνει η πο-ρεία προς την Ευρώπη του αληθινού πολι-τισμού των ελεύθερων Ευρωπαίων και όχι προς την Ευρώπη των εξαρτημένων, της

βίας και των δυνατών…»Και ποιο είναι το σχολείο που θέλουμε:«Θέλουμε το σχολείο που διδάσκει στο

νέο άνθρωπο τη γνώση, τη σκέψη, το λόγο, την τέχνη όχι για να γίνει πανεπιστήμων με τη γνώση, φιλόσοφος με τη σκέψη, λογοτέ-χνης με το λόγο, καλλιτέχνης με την τέχνη, αλλά για να ολοκληρωθεί και να ελευθε-ρωθεί, διότι η γνώση, η σκέψη, ο λόγος, η τέχνη ελευθερώνουν-ολοκληρώνουν. Γιατί αυτός είναι ο σκοπός της εκπαίδευσης: ο ελεύθερος άνθρωπος.»

Αυτό είναι το έργο του Χρίστου Τσολά-κη: Κρυστάλλινη σκέψη, ξεκάθαρη θέση, ρηξικέλευθη πρόταση. Έργο που διατρέ-χει όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκ-παίδευσης: Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο, Λύκειο, Πανεπιστήμιο.

Το ουσιωδέστερο όλων είναι ότι το έργο αυτό βρήκε την έμπρακτη εφαρμογή του και χάρη σ’ αυτό η ελληνική κοινωνία γνώρι-σε τη μεγάλη αξία του και ωφελήθηκε στο έπακρο. Συγγραφή βιβλίων, Συνέδρια για τη Γλώσσα, Σεμινάρια, Διαλέξεις, Ομάδες Ερ-γασίας, Σύλλογος «Φιλόλογος», όλα έφεραν την ανεξίτηλη σφραγίδα της προσωπικότη-τας του μεγάλου δασκάλου. Νεοελληνική Γλώσσα μετά τη μεταπολίτευση και Χρίστος Τσολάκης είναι όροι ταυτόσημοι.

Ο συντάκτης του μικρού αυτού σημει-ώματος είχε την αγαθή τύχη να υπάρξει συνεργάτης του. Ας κλείσουμε λοιπόν με τρία ανεκδοτολογικά περιστατικά της πε-ριόδου εκείνης:

Χτυπάει το τηλέφωνο του γραφείου. Το σηκώνει ο γράφων. Στην άλλη άκρη της γραμμής η ηγουμένη κάποιας Μονής!- Τον κύριο Τσολάκη παρακαλώ!- Είναι απασχολημένος, τι θα θέλατε;- Διαβάζουμε ένα κείμενο και δεν μπορού-με να εξηγήσουμε τη λέξη «οβορός».Ο Τσολάκης παίρνει το τηλέφωνο, ακούει το ερώτημα κι αρχίζει να παραθέτει από στήθους τις τουλάχιστον πέντε ερμηνείες της άγνωστης λέξης- Κρατήστε αυτή που σας ταιριάζει, προ-τρέπει τη σεβαστή ηγουμένη, κλείνοντας σε μας τους αποσβολωμένους το μάτι.

Σε ένα από τα έντυπα του Ζ’ Συνεδρίου για τη Γλώσσα «ο δαίμων του τυπογραφεί-ου» έβαλε την ουρά του. Η λέξη «γλώσσα», τυπώθηκε με τρία σίγμα (γλώσσσα)!

Όλοι όσοι συμμετείχαμε στην προετοι-

μασία το δεχτήκαμε ως κάτι που συμβαίνει, αποδίδοντας την ευθύνη στον προαναφερ-θέντα δαίμονα! Ο μόνος που αντέδρασε ήταν ο Χρίστος Τσολάκης που με αυστηρό ύφος μας είπε:

-Κάνουμε συνέδριο για τη γλώσσα και γράφουμε τη «γλώσσα» λάθος;

Έτσι η διόρθωση των χιλιάδων εντύ-πων έγινε επιμελώς και με το χέρι για να μην υπάρχει το παραμικρό ψεγάδι.

Μετά από πολύωρη, συνεχή και επίπο-νη εργασία στο γραφείο ο Χρίστος Τσολά-κης απευθύνεται στους συνεργάτες του και τους ενημερώνει:

- Παιδιά, φεύγω για λίγο, γιατί με περι-μένουν στο σπίτι για μεσημεριανό φαγητό. Θα επιστρέψω γρήγορα!

Έξω είχε ήδη νυχτώσει!Ο άνθρωπος Χρίστος Τσολάκης ήταν

αυτός που μπορούσε να «χαλάσει» το τέρας όπως ο «άνθρωπος» του Οιδίποδα γκρέμισε το τέρας της Σφίγγας.

Το πολυδιάστατο έργο του, παρακατα-θήκη στις γενιές που έρχονται, μας καλεί να αναβαπτιστούμε στο ζωοδότη λόγο αυ-τών που φωτίζουν τα αχανή σκότη του αβέ-βαιου μέλλοντός μας.

«Όλα χάνονται. Του καθενός έρχεται η ώρα.Όλα μένουν. Εγώ φεύγω. Εσείς να δούμε τώρα.» (Οδυσσέας Ελύτης)

«Κι ο θάνατος δεν είναι παρά ένα φύλλοπου έπεσε για να θρέψει ένα φύλλο που ανεβαίνει.» «Αν είναι ο θάνατος πάντοτε – δεύτερος είναι.Η ελευθερία πάντοτε είναι πρώτη.» (Γ. Ρίτσος)

Γεια σου Δάσκαλε!

νικής θέλησης σε διάφορα ζητήματα, όπως πχ παραχώρηση της απόκτησης ή κάρπωσης δημόσιων ή τιμαριωτικών κτημάτων ή φορο-λογικές ρυθμίσεις, όπως στην περίπτωση του παραδείγματος του Χορτιάτη.

7. Ο κεφαλικός φόρος των διασκορπι-σμένων ραγιάδων-(τουρκ. yava cizye), που εγκατέλειπαν τον αρχικό τόπο της διαμονής τους και πήγαιναν σε άλλα μέρη της αυτο-κρατορίας, καταγραφόταν σε ξεχωριστούς καταλόγους (κατάστιχα), εκτός από εκείνους που δεν ήταν γραμμένοι στο κατάστιχο της απογραφής. Το κράτος στην περίπτωση αυτή αναζητούσε τους φυγάδες αυτούς και υπό-σχονταν μειωμένους κεφαλικούς φόρους, ή προχωρούσε σε έκδοση Διαταγής για να μπορέσει να εισπράξει τους φόρους.

8. Παγκαρπία Μακεδονικής Γης, 1980, σελ. 289,290.

9. Οι παρακεντέδες ήταν δουλοπάροικοι των τσιφλικιών, που ασκούσαν κάθε επάγγελ-μα (αγωγιάτες, τεχνίτες, αγροφύλακες κλπ) και φαίνεται ότι είχαν μειωμένη φορολογική μεταχείριση. Στην κατηγορία αυτή εντάχτηκαν και οι Χορτιατινοί μετά τον διασκορπισμός τους σε άλλα χωριά (βλ. σχετ. Τσοποτό ό.π. σελ. 140 επ.).

10. Τα «(χουμα)γουν χαρατζουχάρτια», που αναφέρονται στην «ενθύμηση» ήταν λαϊκό-τροπη έκφραση για τα αυτοκρατορικά φορολο-γικά έγγραφα, στα οποία- μέχρι το 1834 (εποχή του Μαχμούτ Β’- αναγράφονταν τα ονόματα του λογιστή του κεφαλικού φόρου, του αρχιθησαυ-ρο-φύλακα και του πλειοδότη της είσπραξης της φορολογίας,, όπως και η χρονολογία, αλλά και η κοινωνική τάξη στην οποία ανήκε ο φορο-λογούμενος, σύμφωνα με την οποία οι εύποροι πλήρωναν ασημένια γρόσια 60, οι μέσοι 30 και οι φτωχοί 15. Τα ποσά αυτά αναπροσαρμόζο-νταν (κάτι μας θυμίζει αυτό !...), ανάλογα με την κατάσταση της οικονομίας.

«ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570»: Ευχαριστούμε πολύ τον Γιάννη, χρόνια τώρα καλό μας φίλο και νομικό συνεργάτη στον αγώνα ενάντια στο «Πάρκο Κεραιών», για το σπουδαίο και πολύ επίκαιρο άρθρο του, αποτέλεσμα σοβαρής έρευνας και πλού-το γνώσεων που διαθέτει για την οθωμα-νική περίοδο. Είναι μια σημαντική συμβο-λή στην ιστορία του Χορτιάτη.

Περιμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέ-ρον τα επόμενα ανάλογα άρθρα του.

Εδώ με το Μανώλη Γλέζο σε εκδήλωση στο Χορτιάτη, στους «Περικλήδες»

Ο Χρίστος Τσολάκης

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

Με αφετηρία την καταγωγή μου από το Χορτιάτη και τις μεταπτυχιακές μου

σπουδές στο πανεπιστήμιο Δυτικής Μα-κεδονίας, ξεκίνησα πριν τρία χρόνια την εντρύφησή μου στην τοπική ιστορία της

κοινότητας, γεγονός που είχε ως αποτέ-λεσμα την εκπόνηση της μελέτης «Η κα-ταστροφή του Χορτιάτη (2 Σεπτεμβρίου 1944). Συμβολή στην τοπική ιστορία της

κοινότητας».

Ο σκοπός της παραπάνω μελέτης δεν ήταν η καταγραφή - για ακόμη μία φορά - της παρουσίασης του χρονικού των γεγονότων της 2ας Σεπτεμβρίου 1944, αλλά η συνολι-κή αποτύπωση της ζωής στο Χορτιάτη λίγα χρόνια πριν και λίγα χρόνια μετά την κατα-στροφή του από τους Γερμανούς κατακτη-τές το 1944 επιδιώκοντας αφενός την από-κτηση μιας συνολικής εικόνας του χωριού κατά τη δεκαετία 1941-1951 κι αφετέρου την παρουσίαση των γεγονότων της 2ας Σε-πτεμβρίου μέσω μιας κριτικής αποτίμησης της υπάρχουσας βιβλιογραφίας.

Πρωτεύουσας σημασίας πηγή αναδεί-χθηκε το πολύτιμο αρχείο της κοινότητας του Χορτιάτη, το οποίο για πρώτη φορά μελετήθηκε και καταγράφηκε συστηματικά παρέχοντας πολύτιμες, άγνωστες έως σή-μερα, πληροφορίες για τα τεκταινόμενα στο χωριό. Πρακτικά και αποφάσεις κοινοτικών συνεδριάσεων, αλληλογραφία της κοινότη-τας με φορείς εξουσίας αλλά και με γειτο-νικές κοινότητες, δημοτολόγια, προϋπολο-γισμοί και κάθε έγγραφο που αφορούσε τη δεκαετία 1941-1951 ανασύρθηκε κατόπιν εξονυχιστικής και κοπιώδους αναζήτησης από το ογκώδες και αδιερεύνητο αρχειακό υλικό της κοινότητας κι αποτέλεσε το βα-σικό κορμό για τη μελέτη της ιστορίας του Χορτιάτη κατά τα κατοχικά και τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια. Γνωρίζοντας πλέ-ον εμπράκτως τον ιστορικό θησαυρό που υπάρχει στο κτίριο της κοινότητας Χορτιάτη αισθάνομαι την ανάγκη να τονίσω ότι πρω-ταρχική μέριμνα της τοπικής αρχής οφείλει να είναι η προστασία του αρχείου από τη φθορά του χρόνου, καθώς και η καταλογο-γράφησή του, διότι οι παρούσες συνθήκες φύλαξής του δεν συνηγορούν υπέρ της ανε-κτίμητης ιστορικής του αξίας.

Μέσω, λοιπόν, της μελέτης του κοινο-τικού αρχείου προέκυψε ότι ο Χορτιάτης αποτελούσε ένα πολυπληθές γεωργικό και κτηνοτροφικό χωριό, εκτάσεως 81.235 στρεμμάτων, με πληθυσμό που έφτανε τα 2.200 άτομα στα τέλη του 1943 και το οποίο είχε αναγνωριστεί ως αυτόνομη κοινότητα ήδη από το 1918. Οι κάτοικοι, σε σύνολο 8.385 καλλιεργήσιμων στρεμ-μάτων γης, καλλιεργούσαν κυρίως σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη, σησάμι, αραβόσι-το, πατάτες, αμπέλια και λαχανικά και από την ασχολία τους με τη γη προσπορίζονταν τα απαραίτητα προς το ζην. Επίσης, η κοι-νότητα διέθετε σημαντικό αριθμό ζώων τα οποία χρησιμοποιούνταν κυρίως βοηθητικά στις γεωργικές ασχολίες των κατοίκων, αλλά επιπλέον τους παρείχαν και τα απα-ραίτητα για την επιβίωσή τους.

Κέντρο κάθε δραστηριότητας στο χωριό υπήρξε το κοινοτικό γραφείο, στο οποίο από τις 28 Απριλίου 1941 μέχρι και την ημέρα του Ολοκαυτώματος διετέλεσε πρόεδρος ο Χρήστος Μπατάτσιος. Στο χω-ριό λειτουργούσε ως το Νοέμβριο του 1943 αστυνομικός σταθμός, πολιτοφυλακή και δημοτικό σχολείο. Οικονομικά η κοινότητα υπήρξε εύρωστη, όπως μαρτυρείται από τους προϋπολογισμούς των ετών 1941-44, γεγονός που της επέτρεπε να αναπτύσσει

φιλανθρωπική δράση τόσο προς τους κα-τοίκους όσο και προς κοινωφελή ιδρύματα της ευρύτερης περιοχής.

Είναι γνωστό ότι λίγο πριν τη λήξη της γερμανικής κατοχής, η κοινότητα υπέστη την καταστροφή έχοντας απολέσει εκατόν σαράντα έξι κατοίκους, στην πλειοψηφία γυναικόπαιδα, που κάηκαν κι εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς και τους έλληνες συ-νεργάτες τους ως αντίποινα για το θάνατο ενός γερμανού επιβαίνοντα σε αυτοκινη-τοπομπή που κατευθύνονταν προς το Χορ-τιάτη από πυρά ανταρτών που είχαν στήσει ενέδρα στην είσοδο του χωριού.

Η κριτική αποτίμηση της βιβλιογραφίας για το Χορτιάτη κατέστησε εμφανές πως οι Γερμανοί είχαν προαποφασίσει ότι η περι-οχή γύρω από το χωριό έπρεπε να εκκα-θαριστεί από τους αντάρτες – η παρουσία των οποίων ήταν εμφανέστατη μέσα από μία σειρά επιθέσεων εναντίον γερμανικών και βουλγαρικών στόχων, με τελευταία (πριν το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη) αυτή της 31ης Αυγούστου στην περιοχή Βασι-λούδι – προκειμένου η αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων να γίνει απρό-σκοπτα. Αδιαμφισβήτητη είναι και η εμφα-νής παρουσία των ανταρτών όχι μόνο γύρω από το Χορτιάτη, αλλά και μέσα στο χωριό, γεγονός επιβαρυντικό, καθώς οι Γερμανοί είχαν εμπράκτως καταστήσει σαφές πως οι συνεργοί τους τιμωρούνταν απηνώς.

Στα πλαίσια της Αντίστασης εναντί-ον του εχθρού, το χτύπημα των ανταρτών εναντίον των Γερμανών στο Χορτιάτη ήταν προαποφασισμένο. Η έρευνα διαφωνεί ως προς την αιτία που επέφερε το χτύπημα εκ μέρους των ανταρτών, ωστόσο αυτό δεν αναιρεί το γεγονός πως η σχετική απόφα-ση ήταν ειλημμένη. Είτε η επίθεση έγινε για να προστατευτούν τα ζώα του χωριού από πιθανή επίταξή τους από τους Γερμανούς, είτε για να διαφυλαχθεί η συνάντηση των Καπετάνιων του ΕΛΑΣ, είτε απλά στοχοποι-ήθηκε η γερμανική φρουρά που ήταν γνω-στό πως συνόδευε το αυτοκίνητο της Υπη-ρεσίας Ύδρευσης κάθε Σάββατο στο χωριό, είτε ο ΕΛΑΣ αξιοποίησε πληροφορίες συν-δέσμου για επικείμενη διάβαση γερμανικής φάλαγγας μαζί με ταγματασφαλίτες από την περιοχή, η ουσία του γεγονότος παραμένει η ίδια: οι αντάρτες είχαν αποφασίσει πως θα επέφεραν πλήγμα εναντίον του εχθρού στην περιοχή του Χορτιάτη. Επρόκειτο για μια ενέδρα η οποία χωρίς να είναι ύψιστης στρατιωτικής σημασίας, προκάλεσε τα χει-ρότερα δεινά που θα μπορούσε να υποστεί η τοπική κοινωνία του Χορτιάτη.

Εκείνο που, όπως φάνηκε, δεν είχε προαποφασιστεί από τους υπεύθυνους του ΕΛΑΣ ήταν το τι θα συνέβαινε μετά την επίθεση και γι’ αυτό οι κάτοικοι του χωριού βρέθηκαν απροετοίμαστοι μπροστά στον κίνδυνο. Καμία μαρτυρία δεν υπάρχει για εντολή εκ μέρους του ΕΛΑΣ για την εκκέ-νωση του χωριού υπό το φόβο των αντιποί-νων, ενώ τα όσα εκ των υστέρων ειπώθη-καν για μάχη που σημειώθηκε ανάμεσα σε αντάρτες και Γερμανούς προκειμένου να εξοικονομηθεί χρόνος ώστε οι κάτοικοι να γλιτώσουν, δεν επιβεβαιώνονται από καμία σχετική πηγή. Οι αντάρτες, μετά την επί-θεση, κατέφυγαν στο βουνό, μαζί με κατοί-κους, και ο Χορτιάτης βρέθηκε ανοχύρωτος μπροστά στον εχθρό, ο οποίος είχε πλέον την αφορμή να εκκαθαρίσει την περιοχή. Παράλληλα, ούτε οι τοπικές αρχές προέ-τρεψαν τους κατοίκους να εγκαταλείψουν το χωριό και πλήρωσαν με τη ζωή τους την ευπιστία τους πως οι γερμανικές αρχές θα συμπεριφέρονταν φιλικά σ’ αυτούς, ελέω

της πρότερης καλής συνεργασίας τους.Το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή του

Χορτιάτη στις 2 Σεπτεμβρίου 1944 από τους Γερμανούς και τους έλληνες συνερ-γάτες τους, οι οποίοι επέδειξαν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, μεγαλύτερη βαναυσότητα από τους Γερμανούς, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο ειδεχθή τα συμβάντα της ημέρας εκείνης. Η επόμενη μέρα βρήκε το χωριό ισοπεδωμένο και ερειπωμένο. Ο φόβος της επανόδου των κατακτητών, ο οποίος επι-βεβαιώθηκε με τη δεύτερη πυρπόληση του χωριού δύο βδομάδες μετά την πρώτη, και η πλήρης καταστροφή του οδήγησε τους κα-τοίκους στα γύρω βουνά και δάση και μόνο η Απελευθέρωση σήμανε τη δειλή επιστροφή των κατοίκων στον τόπο τους.

Τα κοινοτικά πρακτικά φανερώνουν την προσπάθεια των τοπικών αρχών και των κατοίκων να οργανώσουν σιγά σιγά τη ζωή τους από την αρχή, προσπαθώντας να επα-ναφέρουν στον τόπο την καθημερινότητα που είχαν συνηθίσει οι κάτοικοι πριν την καταστροφή του χωριού. Ωστόσο, σε κάθε απόπειρά τους συναντούσαν τις επιπτώ-σεις της καταστροφής είτε αυτές αφορού-σαν την έλλειψη ειδών πρώτης ανάγκης είτε σχετίζονταν με ζημίες που είχαν υπο-στεί κτίρια, οικίες, δρόμοι, υποδομές, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται καθημερινά η ποιότητα ζωής των κατοίκων και συγχρό-νως να γίνεται ολοένα και πιο επιτακτικό το αίτημα της ανοικοδόμησής του. Με ανά-ληψη προσωπικής εργασίας εκ μέρους των κατοίκων, με ιδιωτική πρωτοβουλία κατοί-κων και αρχών και με διεκδίκηση κρατικής βοήθειας ο στόχος ήταν να προκύψει μέσα από την απόλυτη καταστροφή μία όσο το δυνατόν καλύτερη προοπτική για το μέλ-λον του Χορτιάτη και των κατοίκων του.

Κατόπιν συνεχών οχλήσεων προς τις αρμόδιες κρατικές αρχές, η ανοικοδόμηση του νέου συνοικισμού άρχισε τον Ιούνιο του 1947, όταν εγκρίθηκε από το κράτος χρηματική βοήθεια ύψους 23.000 δρχ., η οποία ήταν και η μοναδική που δόθηκε για το σκοπό αυτό. Συγχρόνως υλοποιήθηκαν έργα ανάπλασης του υπάρχοντος χωριού, ενώ μέχρι και το 1951 τα έργα ανάπλασης τόσο του νέου όσο και του παλιού οικισμού συνεχίζονταν με αμείωτους ρυθμούς.

«Όποιος δε θυμάται το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει» και η κοινότητα του Χορτιάτη τιμώντας κάθε χρόνο ανελλιπώς τη μνήμη των θυμάτων της 2ας Σεπτεμβρίου 1944 συνηγορεί έμπρακτα στην αποτροπή της επανάληψης ανάλογων ειδεχθών γεγονότων. Αρχής γενομένης από το Σεπτέμβριο του 1945, η κοινότητα επιτελεί ετήσιο μνημόσυνο υπέρ της μνή-μης των 146 θυμάτων της. Κατά το χρονικό διάστημα 1945-1953 και κατά τα έτη 1956,1958,1961,1964,1967,1968,1969,1981,1989 διαπιστώθηκε πως το τελετουργικό ήταν σχεδόν πανομοιότυπο σε κάθε μνημόσυνο και πως αναφορά του στον Τύπο της εποχής δεν υπήρχε, όταν τα γεγονότα της επικαι-ρότητας το ξεπερνούσαν σε σπουδαιότητα. Σημαντική είναι η διαπίστωση πως κατά τα έτη 1951, 1953 μέσω της ομιλίας που εκ-φωνήθηκε στο μνημόσυνο επιρρίφθησαν εμφανέστατα ευθύνες στους «κομμουνι-στοσυμμορίτες» για την καταστροφή.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1960 εγκαινιά-στηκε το μνημείο υπέρ των θυμάτων. Κα-τασκευάστηκε κατόπιν πρωτοβουλίας της ίδιας της κοινότητας, η οποία εξασφάλισε τα χρήματα είτε μέσω εράνου είτε από κοι-νοτικούς πόρους. Βέβαια, για την ολοκλή-ρωση του μνημείου, που συνολικά κόστισε περίπου 70.000 δρχ., καθοριστική υπήρξε

η κρατική βοήθεια ύψους 40.000 δρχ. από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καρα-μανλή το 1960. Σήμερα, 52 χρόνια μετά τα εγκαίνια του μνημείου υπέρ των θυμάτων, η αναβάθμισή του θα έπρεπε να είναι ήδη πραγματικότητα κι όχι ζητούμενο.

Συγχρόνως, εξέτασα και τις πολιτικές επιλογές των κατοίκων του Χορτιάτη κατά την περίοδο 1946-1964, οι οποίες πα-ρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, διότι φανερώνουν αν η κοινή γνώμη επηρεάστη-κε από τα γεγονότα της 2ας Σεπτεμβρίου 1944, καθώς σ’ αυτά είχε εμπλακεί η Αρι-στερά μέσω των αντάρτικων ομάδων που έστησαν την ενέδρα στους Γερμανούς τη συγκεκριμένη μέρα. Από τις πρώτες, λοιπόν, μετακατοχικές εκλογές του 1946 μέχρι την εκλογική αναμέτρηση του 1964, που ήταν η τελευταία πριν την επιβολή της Δικτατορίας, διενεργήθηκαν εννιά εκλογι-κές αναμετρήσεις. Στο Χορτιάτη, τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις κέρδισε η Δεξιά (1946, 1952, 1961, 1963), τέσσερις οι κεντρώες δυνάμεις (1950, 1951, 1956, 1964) και μία η Αριστερά (1958). Αξιοπρό-σεκτη είναι η ισχυρή πολιτική παρουσία της Αριστεράς. Με εξαίρεση την πρώτη εκλογική αναμέτρηση μετά το τέλος της κατοχής, η Αριστερά συγκέντρωνε υψηλά ποσοστά ψήφων, με αποτέλεσμα την ανά-δειξή της το 1950 σε δεύτερη πολιτική δύναμη στο χωριό. Έπειτα, το 1951 συγκέ-ντρωσε, όπως και ο «Ελληνικός Συναγερ-μός», το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων, παρά την αθροιστική κυριαρχία των κομμάτων του κέντρου, το 1952 αναδείχθηκε και πάλι δεύτερη εκλογική δύναμη, το 1956 κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή του χω-ριού, καθώς συνασπίστηκε με τις δυνάμεις του Κέντρου, το 1958 αυτόνομα υπήρξε ο νικητής των εκλογών, το 1961 βρέθηκε και πάλι στη δεύτερη θέση ανάμεσα στους πολιτικούς σχηματισμούς της χρονιάς αυ-τής, ενώ το 1963 και το 1964 αναδείχθηκε τρίτη εκλογική δύναμη στο Χορτιάτη, συ-γκεντρώνοντας, ωστόσο, μεγάλο αριθμό ψήφων και έχοντας μικρή διαφορά από τις ψήφους που συγκέντρωσε η δεύτερη παράταξη. Συνεπώς, η Αριστερά, παρά την εμπλοκή της στα γεγονότα της 2ας Σε-πτεμβρίου 1944, κατάφερε να έχει ισχυρή παρουσία στο Χορτιάτη, γεγονός που φα-νερώνει πως οι Χορτιατινοί δεν αποδοκί-μασαν μέσω της ψήφου τους εκείνους που ενεπλάκησαν στα γεγονότα. Πιθανή εξήγη-ση μπορεί να αποτελέσει η σκέψη πως η μνήμη του γεγονότος δεν συνδέθηκε - εκ μέρους των κατοίκων – με τους αντάρτες.

Είναι δύσκολο να εξηγηθεί ο άδικος θάνατος εκατόν σαράντα έξι ατόμων. Ωστόσο, είναι κοινώς αποδεκτό πως κάθε προσπάθεια προσέγγισης των ιστορικών γεγονότων συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση της διδακτικής αξίας της ιστο-ρίας, η οποία προσπαθεί να ερμηνεύσει τις ανθρώπινες πράξεις, να διερευνήσει τα αίτια και τα αποτελέσματά τους κι έτσι να προσφέρει την ελπίδα σ’ όλους τους ανθρώπους, παγκοσμίως, πως ανάλογα ει-δεχθή γεγονότα θα αποσοβηθούν, καθώς τα λάθη του παρελθόντος δεν θα επαναλη-φθούν μελλοντικά. Στο πλαίσιο αυτών των σκέψεων, η μεταπτυχιακή μου μελέτη είναι ο δικός μου φόρος τιμής στα θύματα της 2ας Σεπτεμβρίου 1944.

«ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570»: Ευχαριστούμε την, καλή μας φίλη πια Όλγα Διαμάντη, κόρη της Χορτιατινής Φωτεινής Ιωαννίδου, γαι την σημαντική μεταπτυχιακή μελέτη της που συμβάλει με τον καλλίτερο τρόπο στην τοπική ιστορία του Χορτιάτη.

Ο Χορτιάτης κατά τη δεκαετία 1941-1951, η διαχείριση της μνήμης και οι πολιτικές επιλογές των κατοίκων του την περίοδο 1946-1964

Γράφει η Όλγα Διαμάντη, Φιλόλογος Α.Π.Θ. (olgadiamandi@yahoo.gr)

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 8

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 9

Σοφία Π. ΙγνατιάδουΧειρουργοσ οδοντιατροσ

Μεταμορφώσεως 1, τ.κ.57 010(τέρμα λεοφωρείων ΟΑΣΘ)

ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ

Τηλ.: 2310 267.366Οικίας: 2311 222.729

e-mail: ignatiadousofia@gmail.com

Στις 21-22 Σεπτεμβρίου θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη ένα διεθνές συνέδριο για τη Μαύρη Θάλασσα, με τίτλο International Workshop on the Black Sea in Antiquity, στις εγκαταστάσεις του Διεθνούς Πανεπιστημί-ου της Ελλάδος στη Θέρμη. Πρόκειται για το πρώτο διεθνές συνέδριο που γίνεται στην Ελλάδα για την αρχαιολογία και την ιστορία της Μαύρης Θάλασσας και ομιλητές θα είναι δεκαέξι νέοι επιστήμονες από δώδεκα χώ-ρες και τέσσερις ηπείρους. Κοινό στοιχείο που τους συνδέει είναι η ενασχόληση με τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και το γεγονός ότι είναι νέοι επιστήμονες (διδάκτορες ή υπο-ψήφιοι διδάκτορες), που θα παρουσιάσουν πρωτότυπο ερευνητικό υλικό, προερχόμενο είτε από το υλικό διδακτορικών διατριβών είτε από νέο αρχαιολογικό υλικό από την περιοχή, που έχει έρθει πρόσφατα στο φως (βλ. σχετικό πλαίσιο με το πρόγραμμα).

Το συνέδριο διοργανώνεται στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «MA in Black Sea Cultural Studies», που προσφέ-ρει η Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Διεθνούς Πανεπιστημίου, και εντάσσεται στις εκδηλώσεις για τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και στις προκαταρκτικές εκδηλώσεις για τον εορτασμό της πόλης ως Ευρωπαϊκής Πρω-τεύουσας Νέων για το 2014.

Καθώς το Διεθνές Πανεπιστήμιο είναι σχετικά νεοσύστατο, αλλά και επειδή η έμ-φαση στη Μαύρη Θάλασσα ενδεχομένως να προκαλεί εντύπωση, παρατίθενται στη συνέ-χεια ορισμένες διαφωτιστικές πληροφορίες.

Το Διεθνές Πανεπιστήμιο Το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος

ιδρύθηκε το 2005 στη Θέρμη της Θεσσα-λονίκης και αποτελεί το πρώτο δημόσιο ελληνικό πανεπιστήμιο, του οποίου τα μα-θήματα γίνονται αποκλειστικά στην αγγλι-κή γλώσσα. Κι αυτό γιατί ανάμεσα σε άλλα, αποτελεί την πρώτη σοβαρή προσπάθεια του ελληνικού κράτους να αποκτήσει ένα διεθνούς χαρακτήρα και προσανατολι-σμού, φοιτητοκεντρικό ανώτατο εκπαιδευ-τικό ίδρυμα. Μια προσπάθεια που στοχεύει να συμβάλει στην επιδίωξη να σταματήσει η διαρκής ροή Ελλήνων φοιτητών προς τα πανεπιστήμια του εξωτερικού και όσο γί-νεται μάλιστα να ξεκινήσει και η ακριβώς αντίστροφη πορεία. Εκτός από τη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών υπάρχουν ακό-μα η Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης και η Σχολή Επιστημών και Τεχνολογίας. Προς το παρόν προσφέρονται μόνο Μεταπτυχι-ακά Προγράμματα, στόχος όμως είναι σύ-ντομα να λειτουργήσουν και Προπτυχιακά. Την ακαδημαϊκή χρονιά που ξεκινάει θα προσφερθούν από το Πανεπιστήμιο συ-νολικά δέκα Μεταπτυχιακά Προγράμματα (βλ. σχετικό πλαίσιο).

Διεθνές συνέδριο και σπουδές για τη Μαύρη Θάλασσα

στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη

του Μανόλη Μανωλεδάκη,Λέκτορα Κλασικής Αρχαιολογί-ας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος

Η παρουσία στο Πανεπιστήμιο ξένων φοιτητών, αλλά και διδασκόντων, συμβάλ-λει στη δημιουργία ενός διεθνούς περι-βάλλοντος εκπαίδευσης, έρευνας και συ-νεργασίας, σε έναν πανεπιστημιακό χώρο με αναβαθμισμένο ηλεκτρονικό εξοπλισμό, γραφείο καριέρας που βρίσκεται αδιάκοπα στις υπηρεσίες των φοιτητών για την εύρε-ση εργασίας ανάλογης των ενδιαφερόντων τους, και ένα ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό, νεαρού μέσου όρου ηλικίας, που βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο πρωί και βράδυ όλο το χρόνο και αξιολογείται διαρ-κώς τόσο από τη διοίκηση του Πανεπιστη-μίου όσο και από τους φοιτητές.

Σπουδές στη Μαύρη ΘάλασσαΤο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «MA in

Black Sea Cultural Studies», που στα ελ-ληνικά έχει τον τίτλο «Μαύρη Θάλασσα. Ιστορία και πολιτισμός», είναι το πρώτο που ξεκίνησε να λειτουργεί στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Διεθνούς Πανεπιστημίου, από το 2010. Όπως φαίνε-ται από τον τίτλο του, είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στη μελέτη του Εύξεινου Πό-ντου. Μετά από ενδελεχή έρευνα σε όλα τα ελληνικά και ξένα Μεταπτυχιακά Προ-γράμματα κατά την περίοδο διαμόρφωσης του ΠΜΣ, προκύπτει ότι αυτό αποτελεί:

1. Το πρώτο αγγλόφωνο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στην Ελλάδα με θέμα τις επι-στήμες του πολιτισμού,

2. Το πρώτο αγγλόφωνο Πανεπιστημι-ακό Πρόγραμμα στην Ευρώπη εντοπισμένο αποκλειστικά σε μια περιοχή της ηπείρου μας που αποτελεί μια σαφή γεωγραφική ενότητα και ταυτόχρονα ένα χώρο που παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη πολιτισμική πολυμορφία ήδη από την αρχαιότητα, αλλά και ένα ιδιαίτερο και διαρκώς αυξανόμενο, λόγω των πρόσφατων ιστορικών εξελίξε-ων, ενδιαφέρον, και

3. Το πρώτο αγγλόφωνο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα παγκοσμίως που είναι αφιερω-μένο στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, την οποία και εξετάζει διεπιστημονικά. Σ’ αυτήν ακριβώς τη διεπιστημονικότητα

έγκειται και ο νεοτε-ρισμός ως προς την προσέγγιση του θέμα-τος.

Σπουδάζοντας κα-νείς στο συγκεκριμένο Πρόγραμμα έχει τη δυ-νατότητα να προσεγγί-σει τη Μαύρη Θάλασ-σα μελετώντας την ιστορία της, τα μνη-μεία της, τη σύγχρονη οικονομία της και την πολιτική της κατά-σταση διαχρονικά. Θα συναντήσει μαθήματα ιστορίας όλων των πε-ριόδων, από την αρχαία μέχρι τη σύγχρο-νη, αρχαιολογίας, θα γνωρίσει τα μνημεία και την τέχνη της Μαύρης Θάλασσας κάθε εποχής, τις θρησκείες και τη μυθολογία της, και βέβαια θα εξετάσει τη σύγχρονη οικονομική κατάσταση της περιοχής, με αυξημένη σημασία για όλη την Ευρώπη, τις πολιτικές εξελίξεις μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη δημιουργία των νέων κρατών, τα μεταναστευτικά και μει-ονοτικά προβλήματα που αυτή προκάλεσε, και τις σχέσεις των παρευξείνιων χωρών με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις δυνάμεις της Ασίας. Θα γνωρίσει δηλαδή σε βάθος τόσο το παρελθόν όσο και το παρόν του παρευξείνιου χώρου, από τους μυθικούς Αργοναύτες και τους αποίκους της αρχα-ϊκής περιόδου μέχρι τους μετανάστες της σύγχρονης εποχής.

Τα μαθήματα παραδίδονται από το ακα-δημαϊκό προσωπικό της Σχολής και από επισκέπτες διδάσκοντες από ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια, με εμπειρία και ανα-γνώριση στο χώρο τους.

Θα πρέπει στο σημείο αυτό να επιση-μανθεί ότι η περιοχή της Μαύρης Θάλασ-σας, για διάφορους λόγους, δεν έπαιξε τον 20ό αιώνα το ρόλο που της αναλογούσε και της άξιζε στη διεθνή επιστημονική σκηνή. Η στρατηγική-πολιτική ιδιαιτερότητα της περι-οχής, μοιρασμένης ανάμεσα στα δύο ψυχρο-πολεμικά μπλοκ, με σοβιετικές και νατοϊκές βάσεις και επικίνδυνες συνοριακές ζώνες, οι πολιτικές εσωστρέφειας μέχρι το 1989 και «εθνικής σκοπιμότητας», τα περιορισμένα κρατικά κονδύλια για επιστημονική έρευνα όχι άμεσα συνδεδεμένη με τη στρατιωτική δραστηριότητα, όπως η αρχαιολογική, είναι μερικοί από τους λόγους της υστέρησης της Μαύρης Θάλασσας στον τομέα κυρίως των επιστημών της αρχαιότητας.

Από την άλλη, οι όποιες σχετικές έρευ-νες λάμβαναν χώρα μέχρι το 1990 και οι πολυάριθμες αντίστοιχες δημοσιεύσεις πα-ρέμεναν σχεδόν άγνωστες στην επιστημο-νική κοινότητα του δυτικού κόσμου. Οι λόγοι είναι η έλλειψη μεταφρασμένων δημοσιεύ-σεων από τις γλώσσες των παρευξείνιων χωρών στις δυτικές γλώσσες, γεγονός που

εμπόδισε την ένταξή τους στη διεθνή βιβλι-ογραφία για τον Εύξεινο Πόντο, αλλά και η μικρή δυνατότητα επιστημονικών επαφών ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση.

Σήμερα, ωστόσο, τα πράγματα αλλάζουν. Το τέλος του ψυχρού πολέμου επέτρεψε την πτώση και του επιστημονικού τείχους που υπήρχε ανάμεσα σε ανατολική και δυ-τική Ευρώπη. Κατά συνέπεια, επιστήμονες από τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τις τρεις νέες παρευξείνιες χώρες – πρώην σοβιε-τικές δημοκρατίες Ουκρανία, Ρωσία και Γε-ωργία, ταξίδεψαν στη Δύση, μετέφεραν εκεί τα αποτελέσματα των ερευνών τους για την ιστορία και την αρχαιολογία των περιοχών τους και τα έργα τους μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Αντίστρο-φα, οι δυτικοί επιστήμονες, που από καιρό είχαν ενδιαφέρον για την αρχαιότητα στη Μαύρη Θάλασσα, μπόρεσαν να ταξιδέψουν σ’ αυτήν και να δημιουργήσουν επιστημο-νικά προγράμματα (ανασκαφικά ή άλλα) σε συνεργασία συνήθως με τους ντόπιους φορείς, από τα οποία τα τελευταία χρόνια έχει προκύψει και προκύπτει πλήθος νέων επιστημονικών δημοσιεύσεων.

Αλλά και σε ό,τι αφορά τη σύγχρονη ιστορία, η περιοχή του Εύξεινου Πόντου αποτελεί ένα χώρο που προκαλεί διαρκώς αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον, κυ-ρίως βέβαια λόγω της τεράστιας σημασί-ας της περιοχής για τη διεθνή οικονομία, χάρη στον πλούτο του υπεδάφους της. Η δημιουργία του Συστήματος Πληροφοριών για τη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και αυτή του Δικτύου Πανεπιστημίων της Μαύρης Θάλασσας είναι ενδεικτικές της κατάστα-σης που διαμορφώνεται. Τα επιστημονικά προγράμματα που εξετάζουν μεταξύ άλ-λων την ιστορία της περιοχής δεν περιορί-ζονται πια στις παρευξείνιες χώρες, αλλά επεκτείνονται στη δυτική Ευρώπη, τη βό-ρεια Αμερική και την Αυστραλία.

Με πλήρη λοιπόν επίγνωση αυτής της διαμορφούμενης κατάστασης, το Πρόγραμ-μα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος έχει ως αντι-

συνέχεια στη 10η σελίδα

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 10

κείμενο την παροχή εκπαίδευσης μεταπτυχιακού επιπέδου στην αρχαιολογία, την ιστορία, τη σύγχρονη κατάσταση και γενικά τον πολιτισμό των λαών και των χωρών στην περι-οχή της Μαύρης Θάλασσας. Απευθύνεται σε αποφοίτους των Φιλοσοφικών Σχολών, των Σχολών Νομικών, Οικονο-μικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμημάτων Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Εθνογραφίας, Γεωγραφίας, Διεθνών Σχέ-σεων, Κοινωνιολογίας, Θεολογίας, Δημοσιογραφίας, Βαλ-κανικών, Μεσογειακών ή Ανατολικών Σπουδών και άλλων συναφών Σχολών και Τμημάτων Πανεπιστημίων της Ελλά-δας ή ομοταγών αναγνωρισμένων ιδρυμάτων του εξωτε-ρικού, καθώς και σε αποφοίτους τμημάτων ΤΕΙ συναφούς γνωστικού αντικειμένου, που επιθυμούν να διευρύνουν την εξειδίκευσή τους στο χώρο της Μαύρης Θάλασσας.

Στους βασικούς στόχους του Προγράμματος, αλλά και του Πανεπιστημίου γενικά, εντάσσονται η καινοτομία στην έρευνα και τις μεθόδους της, αλλά και η επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων.

Σήμερα, στο δεύτερο μόλις χρόνο της λειτουργίας του, το Πρόγραμμα έχει κατορθώσει να προσεγγίσει αρκετούς από τους βασικούς στόχους του. Το έχουν παρακολουθή-σει και το παρακολουθούν φοιτητές από Ρωσία, ΗΠΑ, Ου-κρανία, Λιθουανία, Ρουμανία, Τουρκία, Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Νέα Ζηλανδία Κύπρο και Ελλάδα, με ιδιαίτε-ρα θετικές εντυπώσεις από τις σπουδές τους.

Ήδη ετοιμάζεται η έκδοση ενός συλλογικού επιστημονικού τόμου για τη Μαύρη Θάλασσα στην αρχαιότητα (με τίτλο Black Sea in Ancient Times), στον οποίο έχουν δεχθεί να συμβάλουν κορυφαίοι επιστήμονες ειδικοί στο θέμα από όλο τον κόσμο.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η διοργάνωση του διε-θνούς συνεδρίου που αναφέρθηκε στην αρχή. Τα Πρακτικά του συνεδρίου θα δημοσιευθούν στα British Archaeological Reports της Οξφόρδης. Εφόσον η συνάντηση στεφθεί με επιτυχία, θα επιδιωχθεί να προσλάβει τη μορφή τακτικής επιστημονικής συνάντησης νέων επιστημόνων κάθε με-ρικά χρόνια, στην πόλη που έχει ανακηρυχθεί Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νέων για το 2014.

Όπως είναι προφανές, επιδίωξη της Σχολής Ανθρω-πιστικών Επιστημών είναι να δημιουργηθεί για πρώτη φορά στη χώρα μας και στην ευρύτερη περιοχή ένα διε-θνές κέντρο μελέτης της Μαύρης Θάλασσας, και μάλιστα στη Θεσσαλονίκη, την «Πρωτεύουσα των Προσφύγων», όπως τη χαρακτήρισε ο λογοτέχνης Γιώργος Ιωάννου στο ομώνυμο βιβλίο του. Κάτι που όχι απλώς το δικαιούνταν η Θεσσαλονίκη, αλλά της επιβαλλόταν. Μια πόλη που εδώ και έναν ολόκληρο σχεδόν αιώνα δέχεται πρόσφυγες και μετανάστες από διάφορες γωνιές του Εύξεινου Πόντου, για διαφορετικές κάθε φορά αιτίες, οι οποίοι τόσο έντονα καθόρισαν και καθορίζουν την πληθυσμιακή και πολιτισμική της ταυτότητα, ήρθε η ώρα να αποτελέσει ένα σημαντικό κέντρο έρευνας και διδασκαλίας της ιστορίας και του πολι-τισμού αυτής της κλειστής και τόσο ιδιαίτερης θάλασσας.

Πληροφορίες για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «MA in Black Sea Cultural Studies» μπορεί κανείς να βρει στην ιστοσελίδα www.hum.ihu.edu.gr και στο τηλέφωνο 2310807529.

Στο ίδιο τηλέφωνο, όπως και στη διεύθυνση infosoh@ihu.edu.gr, μπορεί κανείς να μάθει περισσότερες πληροφο-ρίες για το συνέδριο και να δηλώσει παρακολούθηση. Σχετι-κά πιστοποιητικά θα δοθούν στους ενδιαφερόμενους.

Γενικά για το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος και τα υπόλοιπα Μεταπτυχιακά του Προγράμματα διευκρινί-σεις δίνει η ιστοσελίδα www.ihu.edu.gr. Αιτήσεις για εγ-γραφή στα Προγράμματα γίνονται δεκτές όλο το χρόνο. Η εισαγωγή σε κάποιο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα δεν γίνεται μετά από εξετάσεις, απαιτείται όμως καλή γνώση της αγ-γλικής γλώσσας και ένα συναφές με το αντικείμενο του κάθε Προγράμματος πτυχίο.

συνέχεια στη 9η σελίδα

Διεθνές συνέδριο και σπουδές για τη Μαύρη Θάλασσα στο Διεθνές Πανεπιστήμιο

της Ελλάδος στη ΘεσσαλονίκηΟ φετινός Αύγουστος κλείνει με κινητοποιήσεις των

Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων (ΠΕΔ) και της Κεντρι-κής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) με γενικές συ-νελεύσεις, διαμαρτυρίες, έκτακτο συνέδριο της ΚΕΔΕ, ψηφίσματα κλπ. Τα προβλήματα των Δήμων είναι γνωστά και διατυπωμένα σε ομόφωνες αποφάσεις των συλλογι-κών οργάνων της ΚΕΔΕ

Σχεδόν δύο χρόνια μετά τις τελευταίες εκλογές η Αυ-τοδιοίκηση καλείται να διαχειριστεί την μεγαλύτερη οικο-νομική κρίση στην ιστορία της. Οι πόροι της αυτοδιοίκησης παρακρατούνται από την κυβέρνηση καταχρηστικά, κατά παράβαση του νόμου 259/3852 που τους θεσμοθετεί. Οι νέες περικοπές πόρων που ανακοινώθηκαν πρόσφατα ανέρχονται σε 30% , ενώ ήδη στα τρία μνημονιακά χρόνια οι ΚΑΠ έχουν μειωθεί κατά 60% και η ΣΑΤΑ κατά 50%.

Η κυβερνητική πολιτική των Μνημονίων υποχρεώ-νει τους Δήμους να συρρικνώσουν βασικούς τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών τους -μέχρι τελικής κατάργησης- με άμεσες επιπτώσεις στις ευπαθείς και ευάλωτες κοι-νωνικές ομάδες και τη μεγάλη πλειοψηφία των δημοτών που επιπλέον έχουν υποστεί τεράστιες μειώσεις του βιοτικού τους επιπέδου. Βρεφονηπιακοί σταθμοί, λει-τουργικά έξοδα σχολείων, μεταφορά μαθητών, δημοτικά ιατρεία, πρόγραμμα “βοήθεια στο σπίτι”, εξυπηρέτηση αλλοδαπών, αποκομιδή απορριμμάτων, συντήρηση δη-μόσιων χώρων, περιβάλλον, πολιτισμός.

Για παράδειγμα, σε έναν πολύ ευαίσθητο και σημαντι-κό τομέα, αυτόν της παιδικής φροντίδας και φροντίδας ΑΜΕΑ ο προϋπολογισμός του προγράμματος εναρμόνι-σης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής καλύπτει μόλις το 50% των δικαιούχων. Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και σημαντικό για τους δοκιμαζόμενους εργαζο-μένους ή ανέργους γονείς που έχουν περιέλθει σε δεινή θέση έως απόγνωση από την οικονομική κρίση, καθώς η επιλογή των ιδιωτικών δομών για τη φιλοξενία των παι-διών τους είναι απαγορευτική λόγω κόστους. Με ποιόν τρόπο οι γονείς αυτοί θα μπορέσουν να καλύψουν τις αυ-τονόητες υποχρεώσεις τους απέναντι στα παιδιά τους;

Επιπλέον τι μέλλον θα έχουν 1568 δομές των Δήμων (αλλά και εκατοντάδων άλλων που ιδρύθηκαν ή βρίσκο-νται υπό ίδρυση) από τις οποίες ζουν 55.000 οικογένει-ες; Η ανεργία θα αυξηθεί ενώ η συνοχή της κοινωνίας θα μπει σε νέα δοκιμασία.

Από τη μια, λοιπόν, εμφανίζεται το γενικό οικονομικό πρόβλημα. Εδώ, ορθώς διεκδικούνται όλα όσα παρα-κρατούνται καθώς και τα 125 εκ. από τα λιμνάζοντα του ΕΣΠΑ, που όμως, αν η διαδικασία περιοριστεί σε επισκέψεις και σε ένα «εθιμικό» κλείσιμο των Δή-μων, δεν πρόκειται να δούμε προκοπή. Από την άλλη, είναι το πρόβλημα του προσωπικού. Στον τομέα αυτό,

Στο Χορτιάτη υπήρχαν ορισμένες βρύσες («Ακαμά-της», Άγιος Πρόδρομος...) που ξεδιψούσαν τον περαστικό στο διάβα του χρόνου. Δυστυχώς «σφραγίστηκαν» απ’ τη δημοτική αρχή με ότι αρνητικό σημαίνει αυτό.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο δάσος, όπου δεν υπάρχει πουθενά πόσιμο νερό, ακόμα και στην ιστορική «Κρύα βρύση»!

Καλούμε το δήμο να ανακαλέσει το «σφράγισμα» και να βρει τρόπο (π.χ. βρύσες με μπουτόν) ώστε να μην αφήνο-νται ανοιχτές και να χάνεται το πολυτιμότατο νερό.

Ενώ η δημοτική αρχή περί άλλων τιρβάζει…

Οδός Αρδαμερίου: Βομβαρδισμένο τοπίο!

Χρόνια τώρα, ένα σημαντικό τμήμα της οδού Αρδαμερίου, ενός κεντρικού δρόμου στα ανατολικά του Χορτιάτη, έχει τα χαρακτηριστικά βομβαρδισμένου Αφγανικού τοπίου! Τεράστιοι κρατήρες χάσκουν καταμεσής του δρόμου, προκαλώντας σοβαρότατα προβλήματα στα Ι.Χ., αλλά και στην ασφάλεια οδηγών και επιβατών. Τα πρόχειρα μερεμέτια δεν λύνουν το πρόβλημα, αφού τα όμβρια ύδατα στο συγκεκριμένο σημείο καταστρέφουν τις προχειροεπιδιορθώσεις. Άρα απαιτείται σοβαρή μελέτη και ανάλογο έργο, που χρόνια τώρα οι δημοτικές αρχές αρνούνται να κάνουν. Και γιατί να το κάνουν, αφού έτσι και αλλιώς οι… ψήφοι δεν χάνονται!

Εμείς πάντως απορούμε, που δεν βρέθηκε ούτε ένας κάτοικος της περιοχής, να προχωρήσει σε αγωγή κατά του δήμου…

«Ξεσφραγίστε τις βρύσες στο Χορτιάτη

Δραματική η κατάσταση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση

μόνιμη πλέον συνθήκη είναι η ανακύκλωση της ανεργί-ας, το αδιέξοδο που δημιουργείται στους ανθρώπους που χάνουν τη δουλειά τους, τους ομήρους των 2μηνων, 5μηνων, 8μηνων συμβάσεων, αλλά και στις κοινωνικές λειτουργίες του δήμου με συνέπεια την πλημμελή λει-τουργία έως και την αδρανοποίησή τους. Όσο αφορά την έλλειψη ειδικού επιστημονικού προσωπικού και τον περιορισμό των προσλήψεων ανοίγεται ένα ευρύ πε-δίο τιμής για την αυτοδιοίκηση που θα ξεπερνά τα όριά της και θα αγγίξει το σκληρό πυρήνα των μνη-μονιακών πολιτικών- μια συζήτηση που ξεφεύγει από το απαιτούμενο μέγεθος του σχολίου αυτού.

Κάποιος θα έθετε το απλό ερώτημα: Καλά, δεν το καταλαβαίνουν ότι με αυτήν την χρηματοδότηση δεν υπάρχει ζωή; Και εδώ η απάντηση είναι απλή. Βεβαίως το γνωρίζουν, αλλά έχουν άλλα σχέδια, τα οποία πλέον έχουν αποκαλυφθεί, όπως η ιδιωτικοποίηση των υπη-ρεσιών καθαριότητας, η εγκατάλειψη κάθε κοινωνικής πολιτικής από την Τ.Α., η πλήρης ανταποδοτικότητα των υπηρεσιών και δεν έχει τέλος ο κατάλογος των νεο-φιλελεύθερων επιλογών που θα οριστικοποιήσουν τον θάνατο της αυτοδιοίκησης.

Η κριτική που έκανε η παράταξή μας στην Διοικητική Μεταρρύθμιση «Καλλικράτης» δικαιώνεται και το θέμα δεν είναι να πούμε τώρα «να, εμείς σας τα λέγαμε», αλλά έχει σημασία να υπογραμμιστεί πως από την αρχή είχαμε επισημάνει τις δύσκολες μέρες που έρχονται και μιλήσαμε για την ανάγκη η Τοπική μας Αυτοδιοίκηση να ετοιμαστεί για ένα σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης.

Ως Δίκτυο Ενεργών Πολιτών ζητούμε να γίνουν συνε-λεύσεις σε κάθε Δημοτική Ενότητα ώστε να ενημερωθούν οι δημότες για την κατάσταση που βρίσκεται η Τοπική Αυ-τοδιοίκηση - και συγκεκριμένα η δική μας, να συζητηθούν άμεσες δράσεις και οι προτεραιότητες έργων που είναι απαραίτητα ώστε να αντιμετωπιστεί η νέα κατάσταση.

Το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών καλεί τους δημότες να πάρουν μέρος στις κινητοποιήσεις που θα γίνουν ώστε να ανατραπεί αυτή η πολιτική, καλεί τους εργαζομένους του δήμου, τους κοινωνικούς φορείς και κάθε πολίτη να λειτουργήσουν πρωτοβουλιακά και συμμετοχικά ώστε η αγανάκτηση και η οργή μας να γίνουν δύναμη αλλαγής. Για να μην ακυρωθεί ο κοινωνικός ρόλος της Αυτοδιοί-κησης, να μην καταρρεύσουν οι κοινωνικές δομές. Γιατί αυτοδιοίκηση δεν είναι αυτά που ίσως είναι γνωστά ως δράσεις, επιτροπές, επιχειρησιακά προγράμματα και άλλα, αλλά οι άνθρωποί της, η ελπίδα, η ζωή, οι βασι-κές ανάγκες των ανθρώπων.

Για το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών Π.Χ.Εύη Πάτκου. Δημοτική σύμβουλος

Σ’ ευχαριστούμε ΑνδρέαΠερήφανοι και συγκινημένοι γονείς, συγχαίρουμε και ευχαριστούμε το μικρό μας γιό για τις χαρές που εξακολουθεί να μας δίνει, αφού παράλληλα με την απόκτηση του πτυχίου του από το τμήμα Πληροφορικής του Α.Π.Θ., υπέγραψε την πρόσληψή του στο CERN (Κέντρο πυρηνικής έρευνας και τεχνολογίας στη Γενεύη) όπου είχε ήδη εργαστεί ως technical student. Καλή σταδιοδρομία παιδί μας!Θανάσης και Λιάνα Ξένου

«ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ 570»: Και τα δικά μας συγχαρητήρια Θανάση και Λιάνα για τη σπουδαία επιτυχία του Ανδρέα. Πάντα τέτοιες χαρές!

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 11

ΚΥΡΚΥΜΤΖΗΣΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

ΛΟΓΙΣΤΗΣ - ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ: Μ. ΜΠΟΤΣΑΡΗ 51(1ος όροφος)

ΤΗΛ.: 2310/832.890 - FAX: 2310/850.204

e-mail: kirkimtz@spark.net.gr

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ:

Σ Π Α Ν Ι Α Σ Α Θ Α Ν Α Σ Ι Ο ΣΣας ευχαριστούμε μέσα απ’ την καρδιά μας,

για την αγάπη και την υποστήριξή σας και σας διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να είμαστε κοντά σας, με τις καλύτερες τιμές.

ΒΙΒΛΙΑ – ΣΧΟΛΙΚΑ – ΧΑΡΤΙΚΑ – ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ – ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ – ΕΙΔΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ – ΔΩΡΑ – ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 22-24 / ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - ΤΗΛ.: 2310.281.026ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: ΜΑΡΤΥΡΩΝ 2ΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΚΑΙ

ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ / ΧΟΡΤΙΑΤΗ - ΤΗΛ.: 2310.348.404

Στέλλα Νάκου - ΚυρίμηΣυμβουλευτική ΨυχολόγοςMSc Counselling Psychology

• Συμβουλευτική Ενηλίκων (Διαχείριση Άγχους, Φοβίες, Κατάθλιψη)• Συμβουλευτική και Επαγγελματικός Προσανατολισμός Εφήβων και Νέων

Κανάρη 15, Συκιές, 56 626ΘεσσαλονίκηΤηλ. 6976774078

ΝΕΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Μαρτύρων 2ας Σεπτεμβρίου 61ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ

Συμβεβλημένη με:Ε.Ο.Π.Υ.Υ.(ΟΠΑΔ, ΙΚΑ, ΤΥΔΚΥ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ),ΕΤΑΑ, ΕΔΟΕΑΠ.

Δέχεται με ραντεβού 18.00-21.00

Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας Στηρίξτε οικονομικά το «Χορτιάτη 570» για να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας

XΟΡΤΙΑΤΗΣ 570 / ΣΕΛΙΔΑ 12

Γράφει ο Στράτος Κερσανίδης

... Ζωντανοί μουσικοί, Εικαστικές εκθέσεις, Βιβλιοπαρουσιάσεις, Κινηματογραφικές προβολές και...

ΧΟΡΤΙΑΤΗΣΚισσέως 13

Τηλ. 2310.348.333

Η συμμορία του μίσους

Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον. Δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον! Φώντας Λάδης

Ξεκίνησε σαν αστείο. Ένας περιθωριακός κλόουν και μερι-κοί τσαρλατάνοι υποστηρικτές του που κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά. Μια αγέλη ποντικών που ξαμολιόταν από τα έγκατα της γης όπου κρυβόταν και χτυπούσε όσους δε γούσταρε.

Όμως τα ποντίκια πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα, ιδίως όταν δε φροντίζουμε να ρίξουμε ποντικοφάρμακο. Και κάπως έτσι, ο κλόουν έγινε καγκελάριος, οι τσαρλατάνοι κρατικοί αξιωματούχοι και κατέλαβαν με δημοκρατικό τρό-πο, δηλαδή με την ψήφο των ανθρώπων «που δε γνώριζαν» την εξουσία. Και άρχισαν οι διωγμοί. Και εκπονηθήκαν πρω-τότυπα σχέδια εξόντωσης ανθρώπων. Την ονόμασαν «τελι-κή λύση», την έβαλαν σε εφαρμογή. Η Ευρώπη βάφτηκε στο αίμα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης γέμιζαν, άδειαζαν και ξαναγέμιζαν, ενώ τα φουγάρα από τους φούρνους τους δε σταμάτησαν να καπνίζουν. Και πάλι κάποιοι «δε γνώριζαν». Και το κακό σκέπασε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο, τα κανό-νια ξερνούσαν φωτιά, η γη γέμισε τάφους, ο κλόουν –που κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά- έγινε φίρερ της μεγαλύτε-ρης συμμορίας στην Ιστορία της ανθρωπότητας.

Κάποτε η μαυρίλα έφυγε. Η δημοκρατία κατάφερε να νικήσει τα ποντίκια. Όχι χωρίς τίμημα. Εκατομμύρια νεκροί, χώρες κατεστραμμένες, πόλεις και χωριά εξανδραποδι-σμένα, καμένα, ξεθεμελιωμένα. Δίστομο, Καλάβρυτα, Κάν-δανος, Χορτιάτης. Πάνω από 90 στην Ελλάδα. Η συμμορία του μίσους άφησε πίσω της σημάδια ανεξίτηλα, πληγές αγιάτρευτες.

Πέρασαν περισσότερα από 65 χρόνια. Μακάριοι, βυθι-σμένοι στον ευδαιμονισμό βολευτήκαμε σε εκείνη τη μεγά-λη αντιφασιστική νίκη. Νομίσαμε πως ξεμπερδέψαμε μια και καλή με το ναζιστικό τέρας. Με το τέρας του φασιστικού ολοκληρωτισμού. Με τον τρόμο. Και αρχίσαμε πάλι να κά-νουμε τα ίδια λάθη. Σαν κλόουν αντιμετωπίστηκε ο Λεπέν, σαν ήρωες ανεκδότων οι ηγέτες των διάφορων ακροδεξιών κομμάτων της Ευρώπης. Με αποτέλεσμα τα περισσότερα από αυτά να εκπροσωπούνται με σημαντικές δυνάμεις στα κοινοβούλια των χωρών τους. Το ίδιο έγινε και στη χώρα μας. Στην αρχή ήταν ο Καρατζαφέρης και ο ΛΑ.Ο.Σ. Τα καθε-στωτικά ΜΜΕ τον έκαναν τηλεοπτικό αστέρα. Ανέβαζε την τηλεθέαση και έτσι ετύγχανε ασυλίας. Τι κι αν μιλούσε για την ανωτερότητα της ελληνικής φυλής και διάφορα τέτοια εθνικοσοσιαλιστικά; Κι όταν ο κόσμος εξοικειώθηκε με τον εθνικιστικό λόγο, το σύστημα τον ξέρασε και η κοινωνία ήταν

έτοιμη να δεχτεί την καθαρή, πλέον, εκδοχή του εθνικοσοσι-αλισμού. Και είδαμε τα ποντίκια που αποτελούν τη συμμορία της Χρυσής Αυγής να εμφανίζονται. Και είδαμε τον κλόουν Μιχαλολιάκο να γίνεται φίρερ, και είδαμε τους διάφορους τσαρλατάνους τύπου Κασιδιάρη, να γίνονται βουλευτές. Και ξαφνικά αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε πως κάτι δεν πηγαίνει καλά. Και για να αντιπαρατεθούμε στην άνοδο της συμμορί-ας, εμείς, οι συστημικές πολιτικές δυνάμεις, αρχίσαμε να προσχωρούμε στις θέσεις τους για να μη χάσουμε ψήφους. Και ξάφνου αρχίζει η κοινωνία μας και ναζιστικοποιείται, οι πολίτες αποδέχονται την ύπαρξη της Χρυσής Αυγής και τη συμμετοχή της στο κοινοβούλιο, πολλοί συμφωνούν με τις απόψεις της. Και η ιστορική μνήμη, την οποία κανείς δε φρό-ντισε, πάει κατά διαόλου. Και η Ελλάδα τους ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, αλλά και του ΕΔΕΣ, του Γλέζου και του Σιάντα, του μπλόκου της Κοκκινιάς, της εξόντωσης των Εβραίων της Θεσσαλο-νίκης, του Γοργοπόταμου, του Δίστομου, του Χορτιάτη και των υπολοίπων μαρτυρικών τόπων κατρακυλά στην άγνοια και τη λήθη.

Δεν ξέρω πως αισθάνεστε εσείς. Εγώ ντρέπομαι…

Τα «τάγματα εφόδου» της Χρυσής Αυγής

Η κρίση είναι ένας όρος που συνδέεται αδικαιολόγητα με κάτι αρνητικό. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι “κρίση” σημαίνει κατά βάση “αλλαγή” και η κοινωνία μας φοβάται την αλλαγή, προτιμά να μένει στα ίδια σε αυτά που γνωρίζει, στη σιγουριά της σταθερότητας. Το νέο, το και-νούριο, το διαφορετικό το φοβόμαστε και το απορρίπτουμε. Όμως προχωρώ σημαίνει “αφήνω πίσω αυτό που τελείωσε, αυτό που εξαντλήθηκε, αυτό που ήταν άρρωστο, αυτό που δεν υπάρχει πια και έρχομαι αντιμέτωπος με το κάτι άλλο.» Ο φόβος όμως μπροστά στο νέο, το καινούριο, είναι που πρέπει να αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία και ως άνθρωποι και δεν υπάρχει χειρότερος φόβος από τον αόριστο φόβο όπου δεν ξέρεις τι ακριβώς πρέπει να φοβάσαι και καταλήγεις να φο-βάσαι τα πάντα. Σήμερα βλέπει κανείς παντού τα φοβισμένα βλέμματα των συνανθρώπων μας. Άνθρωποι που δεν γνωρί-ζουν τι πρέπει να φοβούνται, που δεν γνωρίζουν τι θα τους συμβεί την επόμενη μέρα, που δεν γνωρίζουν αν θα έχουν αύριο δουλειά, που δεν γνωρίζουν αν θα διατηρήσουν το σπίτι τους που δεν γνωρίζουν αν θα έχουν αύριο να φάνε.

Η χρεοκοπία όμως ίσως να έχει και άλλα αποτελέσματα. Την κατάρρευση του πολιτικού μας συστήματος που εξέ-

θρεψε την αναξιοκρατία, την φαυλότητα, την αναποτελεσματι-κότητα, που αναπαράγει την σαπίλα, που βαφτίζει Δημοκρατία το διεφθαρμένο του εαυτό, που ονομάζει Δικαιοσύνη την ατι-μωρησία και την συναλλαγή.

Την αλλαγή εκ βάθρων της δομής και της εξουσίας της Το-πικής Αυτοδιοίκησης που κατασπατάλησε πόρους δεκαετίες τώρα σε γιορτές, πανηγύρια, σε προσωπικές εξυπηρετήσεις, σε έργα βιτρίνας χωρίς καμιά χρησιμότητα, σε πελατειακές σχέσεις, σε απουσία οποιασδήποτε πολιτικής που θα έφερνε έσοδα στους Δήμους πέραν της Κρατικής επιχορήγησης και των Δημοτικών τελών.

Το τέλος της διαφθοράς σε νοσοκομεία, πολεοδομίες, εφορίες, Δημόσια διοίκηση.

Την εξώθηση από την πολιτική όλων των αναξιόπιστων,

φαφλατάδων, ψευτών και ανεπάγγελτων. Ίσως να μάθουμε να χρησιμοποιούμε το κινητό μας τηλέ-

φωνο για να επικοινωνούμε και όχι για επίδειξη.Ίσως να μάθουν τα παιδιά μας να εκτιμούν αυτά που αξί-

ζουν και όχι αυτά που λάμπουν.Ίσως να μάθουμε να αξιολογούμε διαφορετικά αυτά που

μας προσφέρει η ζωή και η κοινωνία.Ίσως να μάθουμε να “είμαστε” και όχι να “έχουμε”.Ίσως έτσι να μην αφήσουμε κανένα να κλέψει τα όνειρά μας.Ίσως να μην ξαναψηφίσουμε εκείνους που μας έφεραν

σε αυτή τη θέση.Ίσως να καταλάβουμε ότι μόνο η συμμετοχή μας εξασφα-

λίζει μια διαφορετική πορεία.Ίσως αποκαλυφθεί και καταρρεύσει επιτέλους η υποκρι-

σία των ηθικολόγων μικροαστών που προσπαθούν να “εκπαι-δεύσουν” τους απογόνους τους κατ’ εικόνα και ομοίωση με τους θλιβερούς εαυτούς τους.

Το ποτάμι της κάθαρσης και της αλλαγής ας πάρει μαζί του και τις τεχνητές καταναλωτικές επιθυμίες που καλλιεργεί το σύ-στημα, που μπαίνοντας στην αρχή στα σπίτια μας διακριτικά με τα ΜΜΕ, μέσω των διαφημίσεων των προϊόντων και με τον καιρό αποκτάμε την ανόητη πεποίθηση ότι η κατανάλωση και η απόκτη-ση αγαθών μας καθιστά ελεύθερους και ευτυχισμένους.

Ίσως όλοι μας να πάψουμε να θεωρούμε ότι η συσσώρευ-ση υλικών αγαθών είναι προϋπόθεση για την ευτυχία, αλλά να αποκτήσουμε την απαραίτητη αυτογνωσία, να αγαπήσουμε τους εαυτούς μας, να ανακαλύψουμε τον συνάνθρωπο μας, την συλλογικότητα, το ενδιαφέρον μιας ζωής κοινής, την αξία των ανθρώπινων σχέσεων. Η Ελευθερία του ανθρώπου και προσωπική του ευτυχία δεν είναι αποτέλεσμα συγκυριών δεν μπορούμε να τον ψάχνουμε στην κενότητα και τον ευδαιμονι-σμό αλλά είναι ένας δύσκολος δρόμος και ευθύνη προσωπι-κή του καθενός από μας.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΔΙΚΤΥΟ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ - ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΤΩΝΟΥΔΗΣ

Η ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΥ Έφυγε και ο Τάσος Ρωμούδης…

Πριν λίγες μέρες έφυγε στα 74 χρόνια του για πάντα από κοντά μας ένας απ’ τους τελευταίους επιζώντες του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη.

Ένας γλυκύτατος και ευγενέστατος άνθρωπος, ο Τά-σος Ρωμούδης, που στις 2 Σεπτέμβρη του 1944 γλύτωσε μαζί με τις δύο αδελφές του, την Ειρήνη και την Φροσούλα, από τον φούρνο – κρεματόριο «Γκουραμάνη», όχι όμως και η μητέρα τους και ο μεγαλύτερος αδελφός τους…

Γλύτωσε το κάψιμο αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να ξεχά-σει. Εκείνο το τρομαχτικό γεγονός τον σημάδεψε σ΄όλη του τη ζωή. Όπως και τις δύο αδελφές του.

Τη φοβερή μαρτυρία του είχαμε παρουσιάσει πριν 17 χρόνια στον «Χορτιάτη 570». Μία μαρτυρία που κατέληγε με τα παρακάτω λόγια: «Δυστυχώς πέρασαν τόσα χρόνια και οι πληγές της ψυχής δεν λένε να κλείσουν. Αβάσταχτα πονούν…» Νοιώθουμε τυχεροί που τον γνωρίσαμε, αλλά και θλίψη που τον χάσαμε.

Στην κυρία Ελένη, την ευγενέστατη και ακούραστη σύ-ντροφό του που χρόνια τώρα του συμπαραστάθηκε με τον καλλίτερο τρόπο στα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντι-μετώπιζε, τα πιο θερμά και ειλικρινή συλλυπητήρια μας.

Στο καλό κ. Τάσο, τώρα οι πληγές της ψυχής που σε προκάλεσε το Ολοκαύτωμα δεν θα πονούν…

Φθινοπώριασε... και πάλι μαζί...

Οι αντεργατικές πολιτικές της συγκυβέρνησης

∆ΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ!Αντίσταση- Αλληλεγγύη-Ανατροπή

∆ΕΘΘεσσαλονίκη 8 Σεπτέµβρη

∆ιαδηλώνουµεσ τ η

Προσυγκέντρωση: 5:30µ.µ Βενιζέλου και Εγνατίας∆ηλώστε συµµετοχή: ΤΗΛ 210 3829910

SYRIZA_DETH_2012:Layout 1 8/23/12 1:12 PM Page 1