Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ...

40
ΔΙΡΑ ΚΔΙΜΔΝΩΝ ΠΟΛΙΣΙΚΗ 3/2014 Οκηώβπιορ 2014 Η ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ ΣΩΝ ΜΗ ΔΞΤΠΗΡΔΣΟΤΜΔΝΩΝ ΓΑΝΔΙΩΝ Αλδξέαο Θενθάλνπο Υξηζηφθνξνο Υξηζηνθφξνπ Κπξηάθνο Γεσξγίνπ

description

Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Transcript of Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ...

Page 1: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

ΔΙΡΑ ΚΔΙΜΔΝΩΝ ΠΟΛΙΣΙΚΗ

3/2014 Οκηώβπιορ 2014

Η ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ

ΣΩΝ ΜΗ ΔΞΤΠΗΡΔΣΟΤΜΔΝΩΝ ΓΑΝΔΙΩΝ

Αλδξέαο Θενθάλνπο

Υξηζηφθνξνο Υξηζηνθφξνπ

Κπξηάθνο Γεσξγίνπ

Page 2: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

3/2014 Οκηώβπιορ 2014

Η ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ

ΣΩΝ ΜΗ ΔΞΤΠΗΡΔΣΟΤΜΔΝΩΝ ΓΑΝΔΙΩΝ

Αλδξέαο Θενθάλνπο Υξηζηφθνξνο Υξηζηνθφξνπ

Κπξηάθνο Γεσξγίνπ

Page 3: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Η ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ

ΣΩΝ ΜΗ ΔΞΤΠΗΡΔΣΟΤΜΔΝΩΝ ΓΑΝΔΙΩΝ 3/2014 Λεπθσζία, Οθηψβξηνο 2014

Copyright © Αλδξέαο Θενθάλνπο, Κέληξν Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ Τπνζέζεσλ,

Παλεπηζηήκην Λεπθσζίαο Δθδφζεηο: Κέληξν Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ Τπνζέζεσλ, Παλεπηζηήκην Λεπθσζίαο

Page 4: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Ανδρέας Θεοθάνοσς

Ο Αλδξέαο Θενθάλνπο είλαη Καζεγεηήο Πνιηηηθήο Οηθνλνκίαο θαη Πξφεδξνο

ηνπ Σκήκαηνο Δπξσπατθψλ πνπδψλ θαη Γηεζλψλ ρέζεσλ θαζψο θαη ηνπ Κέληξνπ Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ Τπνζέζεσλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Λεπθσζίαο.

Έρεη επηζθεθζεί αξηζκφ παλεπηζηεκίσλ θαη δεμακελψλ ζθέςεο σο επηζθέπηεο θαζεγεηήο, αλψηεξνο επηζηεκνληθφο ζπλεξγάηεο ή/θαη πξνζθεθιεκέλνο

νκηιεηήο ζηελ Δπξψπε, ηηο ΗΠΑ, ηνλ Καλαδά, ηε Μέζε Αλαηνιή, ηελ Ιαπσλία θαη ηελ Απζηξαιία. Απηά πεξηιακβάλνπλ ηα αθφινπζα ηδξχκαηα: London

School of Economics and Political Science, Brookings Institution, Woodrow

Wilson International Center of Scholars, Center for European Integration Studies – University of Bonn, Hebrew University of Jerusalem, Australian

Institute of International Affairs θαη University of Tokyo. Δίλαη ζπγγξαθέαο θαη ζπλ-επηκειεηήο δηαθφξσλ βηβιίσλ θαη θεηκέλσλ πνιηηηθήο γηα πνιηηηθά θαη

νηθνλνκηθά ζέκαηα θαζψο θαη γηα ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ Κχπξν, ηελ ΔΔ θαη ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ. Μεηαμχ άιισλ,

ζεκεηψλνληαη ηα βηβιία ηνπ «Η Πνιηηηθή Οηθνλνκία ηεο Λχζεο ηνπ Κππξηαθνχ Πξνβιήκαηνο: Η Δμέηαζε Σεζζάξσλ ελαξίσλ» (2009) θαη «Η Κχπξνο

Δλψπηνλ Γηιεκκάησλ - θέςεηο θαη Πξνβιεκαηηζκνί» (2011). Τπνγξακκίδεηαη ζπλαθψο ην θείκελν πνιηηηθήο (κε ηε ζπκβνιή νκάδαο εξγαζίαο) Η

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ε ΣΑΤΡΟΔΡΟΜΙ - Πωρ θα εξέλθοςμε από την κπίση (δεκνζηεχζεθε απφ ην Κππξηαθφ Κέληξν Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ Τπνζέζεσλ

ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Λεπθσζίαο ηνλ Μάην 2013) θαη THE WAY OUT OF THE CYPRUS ECONOMIC CRISIS (δεκνζηεχζεθε απφ ηε Notre Europe ηνλ

επηέκβξην ηνπ 2013). Έρεη επίζεο δεκνζηεχζεη αξηζκφ ζπγγξακκάησλ,

νξγάλσζε πνιπάξηζκα δηεζλή ζπκπφζηα θαη ζπλέδξηα, θαη ήηαλ/είλαη επηζηεκνληθφο ζπληνληζηήο ζε κεγάιν αξηζκφ εξεπλεηηθψλ πξνγξακκάησλ.

ηηο αξρέο ηνπ 2010 εηζήγαγε ηε λέα ζεηξά Κεηκέλσλ Πνιηηηθήο ηνπ Κέληξνπ Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ Τπνζέζεσλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Λεπθσζίαο ελψ απφ

ην 2004 είλαη επίζεο επηκειεηήο ηνπ ειεθηξνληθνχ εληχπνπ In Depth.

Χριζηόθορος Χριζηοθόροσ

πνχδαζε Οηθνλνκηθά κε εηδίθεπζε ζηελ Οηθνλνκεηξία ζην Παλεπηζηήκην ηνπ

ηλζηλάηη ησλ Ηλσκέλσλ Πνιηηεηψλ Ακεξηθήο θαη ζπκπιήξσζε ηηο κεηαπηπρηαθέο ηνπ ζπνπδέο ζηνλ ίδην ηνκέα κε ππνηξνθία ηνπ Σκήκαηνο

Οηθνλνκηθψλ ηνπ ηδίνπ Παλεπηζηεκίνπ. Δξγάζηεθε ζην παλεπηζηήκην σο βνεζφο θαζεγεηή γηα έλα ρξφλν. Σν 2001, εξγνδνηήζεθε απφ ην Κέληξν

Δξεπλψλ θαη Αλάπηπμεο - Intercollege σο ππεχζπλνο εξεπλψλ θαη ζηαηηζηηθψλ αλαιχζεσλ. πκκεηείρε ζε αξθεηά εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα

θαζψο επίζεο θαη ζε έξεπλεο/κειέηεο νηθνλνκηθνχ, πνιηηηθνχ θαη θνηλσληθνχ πεξηερνκέλνπ. Απφ ην 2010 δηδάζθεη ηαηηζηηθή ζην Παλεπηζηήκην Λεπθσζίαο.

Page 5: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Κσριάκος Γεωργίοσ

Δξγάδεηαη σο αλψηεξνο δηνηθεηηθφο ιεηηνπξγφο θαη εξεπλεηήο ζην Κέληξν

Δπξσπατθψλ θαη Γηεζλψλ Τπνζέζεσλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Λεπθσζίαο. ηα πιαίζηα ηεο εξγαζίαο ηνπ, κεηαμχ άιισλ, ζπληνλίδεη δηνηθεηηθά εζληθά θαη

επξσπατθά εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα, ζπκκεηέρεη ζηελ εηνηκαζία εξεπλεηηθψλ πξνηάζεσλ θαη ζηε δηεθπεξαίσζε εξεπλεηηθψλ έξγσλ. Γηαηέιεζε Μέινο ηνπ

Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηεο Διιεληθήο Σξάπεδαο απφ ηνλ Μάην ηνπ 2006 κέρξη ην Μάην ηνπ 2014. Σελ ίδηα πεξίνδν δηεηέιεζε Μέινο ηνπ Γηνηθεηηθνχ

πκβνπιίνπ ηεο Διιεληθήο Σξάπεδαο (Δπελδχζεηο) Λίκηηεδ θαη ηεο Limited

Liability Company Commercial Bank «Hellenic Bank» (Ρσζία). Ήηαλ Μέινο ησλ Δπηηξνπψλ Διέγρνπ, Γηαρείξηζεο Κηλδχλσλ θαη Ακνηβψλ ηνπ Γηνηθεηηθνχ

πκβνπιίνπ ηεο Σξάπεδαο. Γηεηέιεζε επίζεο κέινο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηεο Κππξηαθήο Σξάπεδαο Αλαπηχμεσο (1995-2001).

Page 6: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

6

Η ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ

ΣΩΝ ΜΗ ΔΞΤΠΗΡΔΣΟΤΜΔΝΩΝ ΓΑΝΔΙΩΝ

Δηζαγσγή ............................................................................................. 7

I. Η ΑΝΑΣΟΜΙΑ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ ΣΩΝ ΜΗ

ΔΞΤΠΗΡΔΣΟΤΜΔΝΩΝ ΓΑΝΔΙΩΝ ........................................................ 9

II. ΟΙ ΠΡΟΝΟΙΔ ΓΙΑ ΣΙ ΔΚΠΟΙΗΔΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΔΚΣΑΔΙ ................. 18

III. ΟΙ ΔΞΔΛΙΞΔΙ ΣΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ ..................... 25

IV. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΑΙ ΔΙΗΓΗΔΙ .................................................. 30

Page 7: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

7

Διζαγωγή1

Οη πξαθηηθέο παξαρψξεζεο δαλείσλ θαη ν ππεξδαλεηζκφο ήηαλ δχν απφ ηηο

αηηίεο ηεο θαηάξξεπζεο ηνπ θππξηαθνχ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. ηε

ζεκεξηλή ζπγθπξία ην πξφβιεκα ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ έρεη

νμπλζεί σο απνηέιεζκα ηεο παξαηεηακέλεο θαη βαζεηάο χθεζεο. Η εμέιημε

απηή δεκηνπξγεί λένπο θηλδχλνπο γηα ην επξχηεξν ρξεκαηνπηζησηηθφ

ζχζηεκα θαζψο θαη γηα νιφθιεξε ηελ νηθνλνκία. Πξνθαλψο βξηζθφκαζηε ζε

έλα θαχιν θχθιν απφ ηνλ νπνίν ζα πξέπεη λα μεθχγνπκε ην ζπληνκφηεξν

δπλαηφ. Τπνγξακκίδεηαη φηη νη απνθάζεηο ηνπ Eurogroup ηνλ Μάξηην ηνπ

2013 δελ ζπλέβαιαλ πξνο ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ. Αληίζεηα επηδείλσζαλ

δξακαηηθά ηα δεδνκέλα.

Η ζπδήηεζε γηα ην λνκνζρέδην ησλ εθπνηήζεσλ έθεξε ζην πξνζθήλην

δηάθνξεο πηπρέο θαη πξνζεγγίζεηο. Η θπβέξλεζε ππνζηήξημε φηη ηπρφλ κε

έγθξηζε ησλ λνκνζρεδίσλ ζα δεκηνπξγνχζε πεξηζζφηεξα πξνβιήκαηα.

Μεηαμχ άιισλ, ν Πξφεδξνο ηνπ πκβνπιίνπ Δζληθήο Οηθνλνκίαο Υξηζηφθνξνο

Πηζζαξίδεο πξνεηδνπνίεζε γηα λέν θνχξεκα θαηαζέζεσλ. Η αληηπνιίηεπζε

πξνεηδνπνίεζε γηα ζπληξηπηηθά θνηλσληθννηθνλνκηθά πιήγκαηα ζηελ

πεξίπησζε ςήθηζεο θαη πινπνίεζεο ησλ λνκνζρεδίσλ σο είραλ.

Η νπζία είλαη φηη γηα λα αληηκεησπηζζεί ην πνιπδηάζηαην, πνιχπινθν θαη

ζχλζεην πξφβιεκα ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ απαηηνχληαη λέεο

πξνζεγγίζεηο. Τπνγξακκίδεηαη ζπλαθψο φηη είλαη αδχλαην λα απνπιεξσζεί ην

ηδησηηθφ θαη ην δεκφζην ρξένο ζε κηα θαηάζηαζε βαζεηάο θαη ζπλερηδφκελεο

χθεζεο. Σν δεηνχκελν ινηπφλ είλαη ιχζεηο ζηα πιαίζηα κηαο λέαο νηθνλνκηθήο

1 Δλψ νινθιεξσλφηαλ ε κειέηε απηή αλαθνηλψζεθε λέα κνξθή ππνινγηζκνχ ηνπ ΑΔΠ (ζε

επξσπατθφ επίπεδν) δηα ηνπ νπνίνπ ηα ρξέε θαη ηα ειιείκκαηα παξνπζηάδνληαη πνιχ

βειηησκέλα. Δλψ κε απηέο ηηο ζηαηηζηηθέο αλαθαηαηάμεηο, νη νπνίεο δελ ελζσκαηψλνληαη ζην

Κείκελν απηφ, εγείξνληαη πνιιά δεηήκαηα, δελ επεξεάδνληαη ε αλάιπζε θαη ηα ζπκπεξάζκαηα

απηήο ηεο κειέηεο. Μπνξεί επίζεο λα ιερζεί φηη εληζρχεηαη νπζηαζηηθά ε ζέζε γηα ηελ

πηνζέηεζε κηαο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο άκεζα.

Page 8: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

8

πξνζέγγηζεο πνπ λα ηεξκαηίδεη ηελ θαηεθνξηθή πνξεία ηεο θππξηαθήο

νηθνλνκίαο.

Δγείξνληαη επίζεο πνιιά εξσηήκαηα θαζψο θαη άιισλ δεηεκάησλ κε εζηθή

δηάζηαζε. Έλαο βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε αληηκεηψπηζε ησλ πξνθιήζεσλ θαη

ησλ πξνβιεκάησλ κε ην ιηγφηεξν δπλαηφ θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ θφζηνο.

Απφ εζηθήο ζθνπηάο έλα απφ ηα δεηήκαηα πνπ ηίζεληαη είλαη ε απφδνζε

επζπλψλ κε φ,ηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα φια ηα εκπιεθφκελα κέξε.

ην Κείκελν απηφ πηνζεηείηαη κηα νιηζηηθή πξνζέγγηζε παξά ην ζρεηηθά

πεξηνξηζκέλν κέγεζνο ηνπ. ηελ επφκελε ελφηεηα επηρεηξείηαη κηα ζπλνπηηθή

αλαηνκία ηνπ πξνβιήκαηνο ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ. ηε ζπλέρεηα

παξνπζηάδνληαη θαη αμηνινγνχληαη ζπλνπηηθά νη πξφλνηεο ησλ λνκνζρεδίσλ

γηα ηηο εθπνηήζεηο θαη νη πξνεθηάζεηο. Αθνινπζεί κηα πνηνηηθή εμέηαζε ηεο

νηθνλνκίαο θαζψο θαη ησλ ζπλαθψλ επξχηεξσλ εμειίμεσλ θαη θαηαιήγνπκε

κε ζπκπεξάζκαηα θαη εηζεγήζεηο πνιηηηθήο.

Page 9: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

9

I. Η ΑΝΑΣΟΜΙΑ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ ΣΩΝ ΜΗ ΔΞΤΠΗΡΔΣΟΤΜΔΝΩΝ

ΓΑΝΔΙΩΝ

Εισαγωγή

Σν πξφβιεκα ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ έρεη νμπλζεί σο απνηέιεζκα

ησλ απνθάζεσλ ηνπ Eurogroup ηνλ Μάξηην ηνπ 2013 θαη ηεο παξαηεηακέλεο

θαη βαζεηάο χθεζεο πνπ έρεη πξνθιεζεί. Αξθεηνί δαλεηνιήπηεο (θπζηθά θαη

λνκηθά πξφζσπα) αδπλαηνχλ ή θαη παξνπζηάδνληαη απξφζπκνη λα θαιχςνπλ

ηηο δφζεηο ησλ δαλείσλ ηνπο. Σα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα απνηεινχλ

ελδερνκέλσο ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδεη ν ηξαπεδηθφο

ηνκέαο ζηελ πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεη γηα αλαδηάξζξσζε. εκεηψλνληαη

επίζεο ε αλάγθε γηα απνθαηάζηαζε ηεο θεθαιαηαθήο επάξθεηαο θαη

εκπηζηνζχλεο. ηηο 30 Ινπλίνπ 2014 ην 48,65% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαλείσλ,

χςνπο €58,993 δηζεθαηνκκπξίσλ επξψ, ήηαλ κε εμππεξεηνχκελα – δειαδή

€28,697 δηζεθαηνκκχξηα.2

Σν πξφβιεκα είλαη ηδηαίηεξα νμχ θαη θξίζηκν θαη γηα ηηο ηξεηο κεγάιεο ηξάπεδεο

- ηελ Σξάπεδα Κχπξνπ, ηελ Διιεληθή Σξάπεδα θαη ηνλ πλεξγαηηζκφ - νη

νπνίεο καδί κε ηε Russian Commercial Bank ζεσξνχληαη ζπζηεκηθέο ηξάπεδεο.

Οη ηξάπεδεο απηέο (καδί κε ηηο ππφινηπεο ζπζηεκηθέο επξσπατθέο ηξάπεδεο),

ππφθεηληαη ζε αζθήζεηο αληνρήο πνπ ζα θαζνξίζνπλ ηελ θεθαιαηαθήο ηνπο

επάξθεηα. Η δηαδηθαζία απηή θξίλεηαη απαξαίηεηε γηα λα πεξάζνπλ θάησ απφ

ηελ επνπηεία ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2014.3

2 Σα πην πξφζθαηα επίζεκα ζηνηρεία (Αχγνπζηνο 2014), δείρλνπλ φηη ηα δάλεηα παξέκεηλαλ

ζηα ίδηα επίπεδα ελψ ην πνζνζηφ ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ απμήζεθε ζην 49,06%. 3 Δλφςεη ησλ ζεκαληηθψλ πξνθιήζεσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη θππξηαθέο ηξάπεδεο είρε

θαηαηεζεί ε ηδέα απφ θάπνηνπο θχθινπο λα κελ εληαρζνχλ θάησ απφ ηελ επνπηεία ηεο

Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2014 αιιά λα ζπλερίζνπλ ηε δηαδηθαζία

εμπγίαλζεο θαη λα εληαρζνχλ αξγφηεξα κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ Μλεκνλίνπ. Δπίζεο είλαη

ζεκαληηθφ λα ζπδεηεζνχλ ζε επξσπατθφ επίπεδν νη νδεγίεο ηεο Βαζηιείαο ΙΙΙ θαη λα νξηζζεί

έλα θνηλφ θαη ινγηθφ πνζνζηφ θεθαιαηαθήο επάξθεηαο Κπξίσλ Βαζηθψλ Κεθαιαίσλ (Core Tier

1) φπσο νξίδεη ε Βαζηιεία ζην επίπεδν ηνπ 7% ην νπνίν νχησο ή άιισο αθνινπζνχλ νη

πιείζηεο Κεληξηθέο Σξάπεδεο ζηελ Δπξψπε. Ο ζηφρνο ηνπ 9-10% είλαη αξθεηά ςειφο,

ηδηαίηεξα γηα κηα νηθνλνκία ζε χθεζε θαη νηθνλνκηθή θξίζε, θαη ην πξφζζεην θεθάιαην έρεη

θφζηνο ην νπνίν ζα επσκηζζνχλ νη θαηαλαισηέο θαη νη κέηνρνη. Σαπηφρξνλα ζα επεξεαζζεί

Page 10: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

10

Δίλαη ζεκαληηθή ε ζπλνπηηθή παξνπζίαζε θαη αμηνιφγεζε ηνπ ηξαπεδηθνχ

ζπζηήκαηνο θαη ηνπ ζπλεξγαηηθνχ θηλήκαηνο κε βάζε ηα ζπγθεληξσηηθά

ζηνηρεία ηνπ ηζνινγηζκνχ ηνπο (θαηαζέζεσλ, δαλείσλ - εμππεξεηνχκελσλ θαη

κε εμππεξεηνχκελσλ). Δίλαη επίζεο ρξήζηκε θαη ε αλάιπζε γηα ην δαλεηαθφ

ραξηνθπιάθην θαη ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα ζε ζρέζε κε ηνπο ηνκείο ηεο

νηθνλνκίαο θαη ηνλ δαλεηζκφ θπζηθψλ θαη λνκηθψλ πξνζψπσλ. εκεηψλεηαη

ζπλαθψο φηη ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ν ηξαπεδηθφο ηνκέαο είρε επεθηαζεί

ππέξκεηξα θαη είρε δηακνξθσζεί ζε επίπεδα πνπ δελ κπνξνχζε λα ζηεξίμεη ε

εζληθή νηθνλνκία θαη ε πνιηηεία.4

αξλεηηθά ε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Η νπζία είλαη φηη ε Κχπξνο επεηδή βξίζθεηαη ζε

βαζεηά χθεζε θαη ζε Μλεκφλην λνκηκνπνηείηαη λα έρεη απαηηήζεηο ζε ζρέζε κε ηα θξηηήξηα θαη

ην πψο θαη πφηε εθαξκφδνληαη. 4 Σα ηειεπηαία ρξφληα ην θππξηαθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα σο απνηέιεζκα ελδνγελψλ θαη

εμσγελψλ παξαγφλησλ νδεγήζεθε ζε κεγάιε θξίζε. ηελ Κχπξν ππήξραλ ζρεδφλ φια ηα

ραξαθηεξηζηηθά πνπ καξηπξνχλ κηα κεγάινπ κεγέζνπο ηξαπεδηθή θξίζε. πλνπηηθά νη θχξηνη

ιφγνη θαηάξξεπζεο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη νη αθφινπζνη:

Η απνηπρία ηεο εζληθήο πνιηηηθήο λα εθηηκήζεη ηνπο θηλδχλνπο πνπ εκπεξηέρεη ε

ιεηηνπξγία ελφο κεγάινπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα.

Οη απνηπρεκέλεο επεθηαηηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ πηνζέηεζαλ ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα θπξίσο

ζην δεχηεξν κηζφ ηεο δεθαεηίαο 2000-2010 θαζψο θαη ε αλεπαξθήο επνπηεία ηνπ

ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο απφ ηελ Κεληξηθή Σξάπεδα Κχπξνπ.

Η δηνρέηεπζε θηλδχλσλ ζην εγρψξην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα κέζσ ηεο έθζεζεο ησλ

θππξηαθψλ ηξαπεδψλ ζηελ Διιάδα.

Οη πνιηηηθέο απνθάζεηο πνπ πάξζεθαλ ζε αλψηαην επίπεδν θαη αθνξνχζαλ ην δεχηεξν

παθέην ζηήξημεο ηεο Διιάδαο ην 2011 θαη ηε ζεκαληηθή απνκείσζε κέρξη 78% ηνπ

ρξένπο ηεο Διιάδαο πξνο ηδηψηεο επελδπηέο θαη θαη’ επέθηαζε ηηο ηξάπεδεο. Απηφο ν

παξάγνληαο απφ κφλνο ηνπ ήηαλ αξθεηφο γηα λα πξνθαιέζεη αληζνξξνπίεο ζηνπο

ηζνινγηζκνχο ησλ ηξαπεδψλ.

Σα κεγάια θπβεξλεηηθά δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα ηεο ηειεπηαίαο πεληαεηίαο

ζπλεηέιεζαλ ζηνλ απνθιεηζκφ ηεο Κχπξνπ απφ ηηο δηεζλείο αγνξέο (πξψην εμάκελν ηνπ

2011). Απηφ είρε σο ζπλεπαθφινπζν ηελ απνπζία δηαζέζηκσλ πφξσλ ζηηο ηξάπεδεο φηαλ

απηφ ήηαλ αλαγθαίν. Πιελ ηεο νξηαθήο πξνζαξκνγήο ζηε πλζήθε ηνπ Maastricht δελ

είραλ εθηηκεζεί επαξθψο νη ζπλέπεηεο ηεο έληαμεο ζηελ Δπξσδψλε.

Η πξαθηηθή παξαρψξεζεο δαλείσλ θπξίσο έλαληη αθηλήησλ σο εγγχεζε θαη πξνζσπηθψλ

εγγπήζεσλ ρσξίο λα δίλεηαη ε απαξαίηεηε πξνζνρή ζηελ ηθαλφηεηα ησλ ρξεσζηψλ λα

απνπιεξψζνπλ ηα δάλεηα.

Η κεγάιε αχμεζε ηνπ ζπλφινπ ηνπ ελεξγεηηθνχ ησλ ηξαπεδψλ πνπ νδήγεζε ζε κηα ηάζε

γηα ππέξκεηξν θαη εχθνιν δαλεηζκφ.

Η αλαπνηειεζκαηηθή εηαηξηθή δηαθπβέξλεζε απφ ηα δηνηθεηηθά ζπκβνχιηα ησλ ηξαπεδψλ

θαη ε αλεπαξθήο ιεηηνπξγία ησλ επηηξνπψλ θηλδχλνπ θαη ειέγρνπ.

Η ξαγδαία θηιειεπζεξνπνίεζε ηνπ ηνκέα κεηά ηελ εηζδνρή ηεο ρψξαο ζηελ ΔΔ ην 2004

θαη ζην επξψ ην 2008.

Η ζπλερηδφκελε νηθνλνκηθή θξίζε ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν.

Page 11: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

11

Καταθέσειρ, Δάνεια και Μη-Εξςπηπετούμενα-Δάνεια

ηελά ζπλπθαζκέλα κε ηελ πνξεία ηνπ ηζνινγηζκνχ ηνπ ηξαπεδηθνχ

ζπζηήκαηνο είλαη θαη ην επίπεδν ησλ θαηαζέζεσλ θαη ησλ δαλείσλ.

Τπνγξακκίδεηαη ζπλαθψο ε δξακαηηθή αχμεζε ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ

δαλείσλ. ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί δίδνληαη ζπλνπηηθά ηα κεγέζε ησλ

θαηαζέζεσλ θαη ησλ δαλείσλ φπσο ηα έρεη δεκνζηεχζεη ε Κεληξηθή Σξάπεδα

ηεο Κχπξνπ ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2014.

Πίνακαρ Ι.1.

Όλα ηα σπεμαηοπιζηωηικά ιδπύμαηα εξαιποςμένερ ηερ Κενηπικήρ Σπάπεδαρ

Πεπίοδορ Καηαζέζεηο Γάλεηα Γάλεηα /

Καηαζέζεηο

%

(€

εκαηομμύπια)

Μεηαβολή

%

(€

εκαηομμύπια)

Μεηαβολή

%

31/12/2007 55.514,0 - 41.020,0 - 73,9

31/12/2008 56.009,3 0,9 54.442,6 32,7 97,2

31/12/2009 58.154,9 3,8 57.874,0 6,3 99,5

31/12/2010 69.939,7 20,3 61.475,1 6,2 87,9

31/12/2011 69.297,6 -0,9 68.520,4 11,5 98,9

31/12/2012 70.157,4 1,2 72.466,5 5,8 103,3

31/12/2013 46.993,2 -33,0 63.597,6 -12,2 135,3

31/07/2014 46.572,6 -0,9 61.076,3 -4,0 131,1

Πεγή: Monetary and Financial Statistics, Central Bank of Cyprus, August 2014

Καηαζέζεηο

Σελ πεξίνδν 2007 κε 2009 νη θαηαζέζεηο δελ παξνπζίαζαλ ηδηαίηεξεο

κεηαβνιέο θαη θπκάλζεθαλ κεηαμχ €55,514 θαη €58,154 δηζεθαηνκκχξηα.

εκαληηθή αχμεζε ζηηο θαηαζέζεηο παξνπζηάζηεθε ην 2010 (+20,3% απφ ην

2009), κε ηηο ζπλνιηθέο θαηαζέζεηο ζην ηέινο ηνπ έηνπο λα είλαη €70,157

δηζεθαηνκκχξηα. Γηα ηα επφκελα δχν ρξφληα νη θαηαζέζεηο δελ παξνπζίαζαλ

ηδηαίηεξεο κεηαβνιέο. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 2013 άξρηζαλ λα παξνπζηάδνληαη

κεηψζεηο ζηηο θαηαζέζεηο.5 Με ηα γεγνλφηα ηνπ Μαξηίνπ ηνπ 2013 θαη κέρξη

ην ηέινο ηνπ 2013 ππήξμε κηα ζεκαληηθή κείσζε ζηηο θαηαζέζεηο ηεο ηάμεο

5 Σνλ Γεθέκβξην ηνπ 2012, νη ζπλνιηθέο θαηαζέζεηο μεπεξλνχζαλ ηα €70 δηζεθαηνκκχξηα. Σνλ

Ιαλνπάξην ηνπ 2013 κεηψζεθαλ θαηά €1,3 δηζεθαηνκκχξηα, ελψ ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2013

ππήξμε πεξαηηέξσ κείσζε ελφο δηζεθαηνκκπξίνπ επξψ.

Page 12: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

12

ηνπ 33% απφ €70,157 δηζεθαηνκκχξηα ζηα €46,993 δηζεθαηνκκχξηα δειαδή,

κείσζε €23,164 δηζεθαηνκκπξίσλ. ε απηά ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη ε

απνκείσζε θαηαζέζεσλ. Σα ηειεπηαία ζηνηρεία (Ινχιηνο 2014) παξνπζηάδνπλ

ηηο θαηαζέζεηο ζηα €46,573 δηζεθαηνκκχξηα.

Γάλεηα

Σν 2007 ηα δάλεηα πξνζέγγηζαλ ηα €41,020 δηζεθαηνκκχξηα, ελψ ηνλ ακέζσο

επφκελν ρξφλν απμήζεθαλ θαηά 32,7% θαη αλήιζαλ ζηα €54,443

δηζεθαηνκκχξηα. Απφ ην 2008 κέρξη θαη ην ηέινο ηνπ 2012 ηα δάλεηα

αθνινχζεζαλ κηα αλνδηθή πνξεία κε κέζν φξν αχμεζεο ην 7,4% θζάλνληαο

ηα €72,467 δηζεθαηνκκχξηα (2012). Σν 2012 ηα δάλεηα μεπέξαζαλ ηηο

θαηαζέζεηο θαηά €2,309 δηζεθαηνκκχξηα. Η απνκείσζε θαζψο θαη ε κείσζε

ζηηο θαηαζέζεηο (κεηά ηνλ Μάξηε ηνπ 2013) έθεξε θαη πηψζε ζηα δάλεηα αιιά

κε κηθξφηεξν πνζνζηφ (12,2% ζε ζχγθξηζε κε 33% ζηηο θαηαζέζεηο). Σα

ηειεπηαία ζηνηρεία (Ινχιηνο 2014) παξνπζηάδνπλ ηα δάλεηα ζηα €61,076

δηζεθαηνκκχξηα.

Αλαινγία Γάλεηα / Καηαζέζεηο

Δλψ ην 2007 ε αλαινγία δαλείσλ σο πξνο ηηο θαηαζέζεηο θπκάλζεθε ζην 74%

πεξίπνπ, απφ ην 2008 παξαηεξήζεθε κηα ζηαδηαθή άλνδνο: ζην ηέινο ηνπ

2011 πξνζέγγηζε ην 100%. Απφ ην 2012 θαη κεηέπεηηα ν δείθηεο απηφο

εθηνμεχηεθε ζην 135,3% (Γεθέκβξηνο ηνπ 2013).6 Απηφ ζπλεπάγεηαη έλα

«έιιεηκκα» ζηηο θαηαζέζεηο ζε ζρέζε κε ηα δάλεηα ηεο ηάμεο ησλ €16,604

δηζεθαηνκκπξίσλ (πεξίπνπ ην 100% ηνπ ΑΔΠ ηεο ρψξαο). Σα ηειεπηαία

ζηνηρεία (Ινχιηνο 2014) δείρλνπλ φηη ην ζπγθεθξηκέλν «έιιεηκκα» κεηψζεθε

ζηα €14,504 δηζεθαηνκκχξηα. Παξά ηαχηα ην πξφβιεκα παξακέλεη ζνβαξφ.

6 Υξήδεη ηδηαίηεξεο αλαθνξάο ην 2011 θαζφηη έγηλε ην θνχξεκα ηνπ ειιεληθνχ ρξένπο κε

πνιχ αξλεηηθά απνηειέζκαηα γηα ην θππξηαθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα.

Page 13: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

13

Ανάλςση Δανείων και Μη Εξςπηπετούμενων Δανείων τοςρ Σελεςταίοςρ Μήνερ

Δίλαη ρξήζηκε ε ζπγθξηηηθή αλάιπζε γηα ηα δάλεηα θαη ηα κε εμππεξεηνχκελα

δάλεηα γηα ηνπο έμη πξψηνπο κήλεο ηνπ 2013 θαη ηνπ 2014 ζχκθσλα κε ηα

ζηνηρεία ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο Κχπξνπ. ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί

παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ηα δάλεηα ζε λνκηθά θαη θπζηθά πξφζσπα αλά ηνκέα

ηεο νηθνλνκίαο ζηηο 30 Ινπλίνπ ηνπ 2013 θαη ηνπ 2014 αληίζηνηρα. Δπίζεο

δίλνληαη νη αληίζηνηρεο πιεξνθνξίεο γηα ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα. Γηα

ηελ ππφ αλαζθφπεζε πεξίνδν ηνπ 2013 ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ, ηεο ηάμεο

ηνπ 71%, ησλ δαλείσλ πνπ παξαρσξνχληαη απφ ηηο ηξάπεδεο είλαη πξνο

λνκηθά πξφζσπα ελψ αληίζηνηρα ηα δάλεηα πξνο θπζηθά πξφζσπα είλαη ηεο

ηάμεο ηνπ 29%. Η εηθφλα απηή δηαθνξνπνηείηαη νξηαθά ηελ αληίζηνηρε

πεξίνδν ηνπ 2014 φπνπ ε αλαινγία δηακνξθψλεηαη ζε 68% κε 32%. Απηφ

είλαη απφξξνηα ηεο ζεκαληηθήο κείσζεο ησλ δαλείσλ ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ

(απφ €39,084 δηζεθαηνκκχξηα ζε €30,959 δηζεθαηνκκχξηα).

Πίνακαρ Ι.2.

Γάνεια και Με Δξςπεπεηούμενα Γάνεια (Σπάπεδερ) – σιλιάδερ €

30/06/2013 30/06/2014

ΓΑΝΔΙΑ Δ: ύνολο Καηανομή

%

Μ.Δ.Γ.

%

Μ.Δ.Γ.

Καηανομή

%

ύνολο Καηανομή

%

Μ.Δ.Γ.

%

Μ.Δ.Γ.

Καηανομή

%

Ννκηθά πξφζσπα 39.084.091 71,40 30,01 11.729.136 72,68 30.958.715 67,72 49,07 15,191,441 69,97

Μεηαπνίεζε 2.379.379 4,35 26,09 620.780 3,85 1,676,974 3,67 48,59 814,842 3,75

Καηαζθεπέο 7.555.385 13,80 45,65 3.449.033 21,37 7,289,798 15,95 71,33 5,199,813 23,95

Δκπφξην 5.900.165 10,78 29,31 1.729.338 10,72 5,253,464 11,49 42,64 2,240,077 10,32

Υξήκαη./Αζθάιεηεο 7.706.821 14,08 6,85 527.917 3,27 4,100,346 8,97 16,54 678,197 3,12

Κηεκαηνκεζηηηθά 6.109.256 11,16 37,19 2.272.032 14,08 4,899,931 10,72 52,42 2,568,544 11,83

Τπφινηπα 9.433.085 17,23 33,18 3.130.035 19,40 7,738,202 16,93 47,69 3,689,969 17,00

Φπζηθά πξφζσπα 15.651.776 28,60 28,17 4.409.105 27,32 14,755,298 32,28 44,18 6,518,891 30,03

ηδηνθαηνίθεζε 5.914.332 10,81 21,80 1.289.324 7,99 5,705,165 12,48 36,75 2,096,648 9,66

Καηαλαισηηθά 3.416.500 6,24 37,46 1.279.821 7,93 3,103,232 6,79 52,67 1,634,472 7,53

Πηζησηηθέο θάξηεο 367.370 0,67 25,06 92.063 0,57 330,448 0,72 31,94 105,545 0,49

Τπφινηπα 5.953.574 10,88 29,36 1.747.897 10,83 5,616,453 12,29 47,76 2,682,225 12,35

ΤΝΟΛΟ 54.735.867 100,00 29,48 16.138.241 100,0 45,714,013 100,0 47,49 21,710,332 100,00

Πεγή: Σα ζηνηρεία γηα ηηο θαηαζέζεηο θαη ηα δάλεηα έρνπλ ιεθζεί απφ ηα ζηνηρεία πνπ έρεη δεκνζηεχζεη ε

Κεληξηθή Σξάπεδα ηεο Κχπξνπ. (Aggregate data for the CY banking sector 25/8/2014).

Page 14: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

14

Γηα ην πξψην εμάκελν ηνπ 2013 ην ζχλνιν ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ

δαλείσλ αλήιζε ζηα €11,729 δηζεθαηνκκχξηα ή ζην 30% ηνπ ζπλφινπ ησλ

δαλείσλ πνπ δφζεθαλ ζε λνκηθά πξφζσπα. Σνλ Ινχλην ηνπ 2014 παξαηεξείηαη

κηα ζεκαληηθή αχμεζε ζηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα λνκηθψλ πξνζψπσλ

απφ ην 30% ζην 49%.

Μεγαιχηεξν πξφβιεκα φζνλ αθνξά ηα λνκηθά πξφζσπα ππάξρεη ζηνλ ηνκέα

ησλ θαηαζθεπψλ αθνχ ε αχμεζε ζε δηάζηεκα ελφο ρξφλνπ (Ινχληνο 2013 –

Ινχληνο 2014) έθζαζε ζην 50,8% (απφ €3,449 δηζεθαηνκκχξηα ζε €5,200

δηζεθαηνκκχξηα). Αθνινπζνχλ ην εκπφξην, ε κεηαπνίεζε θαη νη

ρξεκαηνδνηήζεηο θαη αζθάιεηεο κε ζρεδφλ ην ίδην πνζνζηφ πνπ θπκάλζεθε

ζην 28-31%. Σα θηεκαηνκεζηηηθά παξνπζίαζαλ ηε κηθξφηεξε αχμεζε (13%)

αιιά ην πξφβιεκα ζηνλ ηνκέα απηφ είλαη αξθεηά κεγάιν αθνχ ηα δάλεηα πνπ

δελ εμππεξεηνχληαη αλέξρνληαη ζηα €2,568 δηζεθαηνκκχξηα (2014).

Όζνλ αθνξά ηα θπζηθά πξφζσπα ην πξψην εμάκελν ηνπ 2013 ην ζχλνιν ησλ

κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ αλήιζε ζηα €4,409 δηζεθαηνκκχξηα ή ζην

28,17% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαλείσλ πνπ δφζεθαλ. Έλα ρξφλν αξγφηεξα ην

πνζνζηφ ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ αλήιζε ζην 44,18% ελψ ζην

ζχλνιν ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα αλήιζαλ ζηα €6,519 δηζεθαηνκκχξηα.

Μεγαιχηεξε αχμεζε παξνπζηάδεηαη ζηα νηθηζηηθά δάλεηα γηα ηδηνθαηνίθεζε

(62,6%) κε ην πνζφ λα έρεη θηάζεη ζηα €2,097 δηζεθαηνκκχξηα, ελψ ηα

θαηαλαισηηθά μεπέξαζαλ ηα €1,634 δηζεθαηνκκχξηα (αχμεζε 27,7%).

Page 15: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

15

Πίνακαρ Ι.3.

Γάνεια και Με Δξςπεπεηούμενα Γάνεια (ςνεπγαηιζμόρ) – σιλιάδερ €

30/06/2013 30/06/2014

ΓΑΝΔΙΑ Δ: ύνολο Καηανομή %

Μ.Δ.Γ. %

Μ.Δ.Γ. €

Καηανομή %

ύνολο Καηανομή %

Μ.Δ.Γ. %

Μ.Δ.Γ. €

Καηανομή %

Ννκηθά πξφζσπα 2.984.604 21,86 33,24 992.082 17,47 2.918.751 21,98 44,80 1.307.600 18,71

Μεηαπνίεζε 242.023 1,77 56,64 137.082 2,41 231.088 1,74 70,50 162.917 2,33

Καηαζθεπέο 376.092 2,75 58,64 220.540 3,88 380.967 2,87 76,81 292.621 4,19

Δκπφξην 327.442 2,40 50,94 166.799 2,94 317.757 2,39 66,73 212.039 3,03

Υξήκαη./Αζθάιεηεο 2.797 0,02 31,50 881 0,02 2.605 0,02 44,45 1.158 0,02

Κηεκαηνκεζηηηθά 262.503 1,92 47,31 124.190 2,19 306.146 2,31 68,88 210.873 3,02

Τπφινηπα 1.773.747 12,99 19,31 342.590 6,03 1.680.188 12,65 25,47 427.992 6,13

Φπζηθά πξφζσπα 10.668.107 78,14 43,92 4.685.433 82,53 10.360.456 78,02 54,82 5.679.602 81,29

ηδηνθαηνίθεζε 4.723.539 34,60 33,93 1.602.697 28,23 4.564.738 34,38 44,08 2.012.137 28,80

Καηαλαισηηθά 4.283.420 31,37 51,74 2.216.242 39,04 4.289.256 32,30 62,64 2.686.790 38,45

Πηζησηηθέο θάξηεο 32.445 0,24 6,30 2.044 0,04 36.590 0,28 25,94 9.491 0,14

Τπφινηπα 1.628.703 11,93 53,08 864.450 15,23 1.469.872 11,07 66,07 971.184 13,90

ΤΝΟΛΟ 13.652.711 100,00 41,59 5.677.515 100,00 13.279.207 100,0 52,62 6.987.202 100,00

Πεγή: Σα ζηνηρεία γηα ηηο θαηαζέζεηο θαη ηα δάλεηα έρνπλ ιεθζεί απφ ηα ζηνηρεία πνπ έρεη δεκνζηεχζεη

ε Κεληξηθή Σξάπεδα ηεο Κχπξνπ. (Aggregate data for the CY co-operative credit sector 25/8/2014).

Όπσο έρεη ζεκεησζεί ν φγθνο ηνπ δαλεηαθνχ ραξηνθπιαθίνπ ηνπ

πλεξγαηηζκνχ αθνξά ζρεηηθά κηθξά δάλεηα ζε θπζηθά πξφζσπα γηα ζθνπνχο

ηδηνθαηνίθεζεο θαη θαηαλάισζεο. Λφγσ ηεο θχζεο ηνπ πλεξγαηηζκνχ ε

δνκή ηνπ ραξηνθπιαθίνπ παξακέλεη ζηαζεξή κεηαμχ ηνπ πξψηνπ εμακήλνπ

ηνπ 2013 θαη ηνπ 2014 αληίζηνηρα. Τπάξρεη νπζηαζηηθφ πξφβιεκα κε ηε

κεγάιε αχμεζε ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ απφ 41,59% ην πξψην

εμάκελν ηνπ 2013 ζην 52,62% ην πξψην εμάκελν ηνπ 2014.

ε αληίζεζε κε ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο νη αλάγθεο ηνπ πλεξγαηηζκνχ ζε λέα

θεθάιαηα ζα θαιπθζνχλ απφ έλα πνζφ ηεο ηάμεο ηνπ €1 δηζεθαηνκκπξίνπ γηα

ην νπνίν έρεη γίλεη πξφβιεςε ζην Μλεκφλην. Αλ ν πλεξγαηηζκφο αλαγθαζηεί

λα θαιχςεη ην ζχλνιν ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ πνπ αλέξρνληαη ζηα

€6,98 δηζεθαηνκκχξηα ην πνζφ ηνπ €1 δηζεθαηνκκπξίνπ είλαη αλεπαξθέο.

Άλλοι Παπάμετποι

Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα θαηαλνεζεί φηη ην ζέκα ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ

δαλείσλ είλαη ζχλζεην θαη πνιχπινθν. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη ε

Page 16: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

16

πεξίπησζε ησλ κεγάιν-νθεηιεηψλ αθ’ ελφο θαη ησλ κηθξφ-νθεηιεηψλ αθ’

εηέξνπ. Δπί ηνχηνπ ζεκεηψλεηαη φηη ηα θξηηήξηα θαη ν ηξφπνο αμηνιφγεζεο θαη

αληηκεηψπηζεο δελ κπνξεί λα είλαη ν ίδηνο. Θα πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί έλα

επαξθέο δίθηπ πξνζηαζίαο γηα ηνπο κηθξφ-νθεηιέηεο πνπ απνδεδεηγκέλα δελ

κπνξνχλ λα αληαπεμέιζνπλ πξνζσξηλά ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπο. Απφ ηελ άιιε

νη ηξάπεδεο ζα πξέπεη λα έρνπλ ζηε δηάζεζε ηνπο ηα εξγαιεία γηα λα κπνξνχλ

λα πηέζνπλ ηνπο κεγάιν-νθεηιέηεο πνπ δελ ζπλεξγάδνληαη.

Δπηπξφζζεηα ζεκεηψλεηαη κηα άιιε θαηεγνξία δαλεηνιεπηψλ. πγθεθξηκέλα

ηα δάλεηα Κππξίσλ ζε μέλν λφκηζκα – ηδίσο ειβεηηθά θξάγθα θαη ηαπσληθά

γηελ – δεκηνχξγεζαλ κηα πνιχ δχζθνιε θαηάζηαζε αθνχ νη επεξεαδφκελνη

βξέζεθαλ εθηεζεηκέλνη σο απνηέιεζκα ηεο αλαηίκεζεο ηνπ θξάγθνπ θαη ηνπ

γηελ έλαληη ηνπ επξψ.7 Πξφζθαηε απφθαζε ηνπ 4νπ Σκήκαηνο ηνπ

Δπξσπατθνπ Γηθαζηεξίνπ (30/04/14) πνπ αθνξά ζπκθσλίεο δαλείσλ θαη

επηηνθίσλ ζε μέλν λφκηζκα ελδερνκέλσο λα δηαθνξνπνηήζεη ηελ θαηάζηαζε

πξνο φθεινο ησλ δαλεηνιεπηψλ αθνχ νη ηξάπεδεο δελ ζα κπνξνχλ λα

δηακνξθψλνπλ ηηο απαηηήζεηο ηνπο κε βάζε λέεο ηζνηηκίεο ηνπ επξψ αιιά

κφλν κε ηελ αλαινγία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε φηαλ παξαρσξήζεθε ην δάλεην.8

Σαπηφρξνλα δελ ζα κπνξνχλ κνλνκεξψο λα απμάλνπλ ηα επηηφθηα.

εκεηψλεηαη φκσο φηη γηα ηελ Κχπξν δελ ππάξρεη αθφκα μεθάζαξε εηθφλα:

δειαδή δελ είλαη ζίγνπξν ηη ζα απνθαζίζνπλ ηα θππξηαθά δηθαζηήξηα γηα ηα

δεηήκαηα απηά.

7 Απφ ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2007, πνπ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηνηρεία, ν δαλεηζκφο ζε μέλν

λφκηζκα αλήιζε ζηα € 7,8 δηζεθαηνκκχξηα. Μέρξη θαη ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2012 ν δαλεηζκφο

ζε μέλν λφκηζκα αθινχζεζε αλνδηθή πνξεία θηάλνληαο ηα €20,4 δηζεθαηνκκχξηα. ηαδηαθά

κεηά ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2012 αθνινχζεζε πησηηθή πνξεία θαη ηνλ Ινχιην ηνπ 2014 έθηαζε

ηα € 12,1 δηζεθαηνκκχξηα. Γεκνθηιέζηεξν μέλν λφκηζκα γηα δαλεηζκφ ην ακεξηθαληθφ

δνιάξην (39%) θαη ην ειβεηηθφ θξάγθν (24%). 8 Μεηαμχ άιισλ, βιέπε άξζξν Παχινπ Αγγειίδε, «Η ζεκαζία ηεο απφθαζεο ηνπ Δπξσπατθνχ

Γηθαζηεξίνπ γηα ηνπο δαλεηνιήπηεο», Ο ΦΙΛΔΛΔΤΘΔΡΟ, 13 Ινπιίνπ 2014, ζει. 7.

Page 17: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

17

Δίλαη επίζεο ζεκαληηθφ λα ππνγξακκηζζεί φηη γηα ηελ θαηάζηαζε απηή

ππάξρνπλ βαξχηαηεο επζχλεο ησλ επνπηηθψλ αξρψλ, ησλ ηξαπεδψλ αιιά θαη

λνκηθψλ θαη θπζηθψλ πξνζψπσλ πνπ ελεπιάθεθαλ ζε αιφγηζην

ππεξδαλεηζκφ. Οχησο ή άιισο ζεκεηψλεηαη φηη ε επίιπζε πξνβιεκάησλ ζα

απαηηήζεη αξθεηά ρξφληα. Δίλαη επίζεο ζεκαληηθφ λα γίλεη κε ηξφπν πνπ λα

ειαρηζηνπνηεζεί ην θνηλσληθφ θφζηνο. Σν shock therapy δελ ελδείθλπηαη.

Τπφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο ε νπζηαζηηθή εκπινθή ηνπ δηακεζνιαβεηή

κπνξεί λα έρεη πνιχ ζεηηθά απνηειέζκαηα.

ςνοπτική Κατάληξη

Ο πξνζδηνξηζκφο θαη ε αληηκεηψπηζε ησλ επηζθαιψλ δαλείσλ πνπ

επηβαξχλνπλ ηνπο ηζνινγηζκνχο ησλ ηξαπεδψλ δεκηνπξγνχλ πξνβιήκαηα

αθεξεγγπφηεηαο ησλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ θαζψο θαη ξεπζηφηεηαο. Σα

επηζθαιή δάλεηα επεξεάδνπλ θαζνξηζηηθά ηελ θεθαιαηαθή επάξθεηα ησλ

ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ. Πέξαλ ηνχηνπ ε δηαρείξηζε ησλ πξνβιεκαηηθψλ

δαλείσλ δελ αθνξά κφλν ηελ εμπγίαλζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα άιια είλαη

θαζνξηζηηθή θαη γηα ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα γεληθφηεξα. Σπρφλ αχμεζε

ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ ζα δεκηνπξγήζεη επηπξφζζεηεο ζεκαληηθέο

θεθαιαηαθέο αλάγθεο ζηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα ζηα επφκελα ρξφληα.

Πάλσ απ’ φια είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο λα θαηαλνεζεί φηη ην πξφβιεκα

απηφ δελ κπνξεί λα αληηκεησπηζζεί απνζπαζκαηηθά. Ωο εθ ηνχηνπ απνηειεί

πιάλε φηη ην πξφβιεκα ζα αληηκεησπηζζεί κφλν δηα κέζνπ ησλ εθπνηήζεσλ.

Τπνγξακκίδεηαη ζπλαθψο φηη είλαη αδχλαην λα απνπιεξσζεί ηδησηηθφ θαη

δεκφζην ρξένο θάησ απφ ζπλζήθεο κηαο ζπλερηδφκελεο θαη βαζεηάο χθεζεο.

Ωο εθ ηνχηνπ νη ιχζεηο πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ ζηα πιαίζηα κηαο ζθαηξηθήο

πξνζέγγηζεο θαη νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο.

Page 18: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

18

II. ΟΙ ΠΡΟΝΟΙΔ ΓΙΑ ΣΙ ΔΚΠΟΙΗΔΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΔΚΣΑΔΙ

ην θείκελν πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ζπλνπηηθά ην λνκηθφ θαη ζεζκηθφ

πιαίζην ην νπνίν δηακνξθψλεηαη ζηελ Κχπξν ζε ζρέζε κε ην κεγάιν φγθν ησλ

κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ ζηα ραξηνθπιάθηα ησλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ.

Σν πιαίζην απηφ βαζίδεηαη πιένλ ζηηο απζηεξέο απαηηήζεηο ησλ δηεζλψλ

δαλεηζηψλ θαη ηα δηεζλή ινγηζηηθά πξφηππα.

Η πθηζηάκελε δηαδηθαζία εθπνηήζεσλ είλαη γξαθεηνθξαηηθή, ρξνλνβφξα ελψ

ηαπηφρξνλα δελ παξέρεη θακία πξνζηαζία ζηελ πξψηε θαηνηθία ή ζηηο

επάισηεο νκάδεο. Δπίζεο ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα έρνπλ αλέιζεη ζε

επίπεδα πνπ ζπάληα έρνπλ παξαηεξεζεί δηεζλψο θαη δελ ζπλάδνπλ κε ηα

καθξννηθνλνκηθά δεδνκέλα ηεο νηθνλνκίαο. εκεηψλεηαη φηη θαίλεηαη λα

ππάξρνπλ δαλεηνιήπηεο πνπ ζηξαηεγηθά αξλνχληαη λα θαιχςνπλ ηηο δφζεηο

πνπ εθθξεκνχλ πξνζβιέπνληαο ζηηο εμειίμεηο. Με ην λέν ππφ δηακφξθσζε

πιαίζην νη ηξάπεδεο ζα έρνπλ ηα εξγαιεία γηα λα θηλεζνχλ ελαληίνλ ησλ

κεγάισλ ή θαη ησλ κε ζπλεπψλ νθεηιεηψλ.9

ηα πιαίζηα ηνπ επηθαηξνπνηεκέλνπ Μλεκνλίνπ ηνπ Ινπλίνπ ηνπ 2014 έρνπλ

ελζσκαησζεί κηα ζεηξά απφ πξφλνηεο πνπ απαηηνχληαη απφ ηνπο δηεζλείο

δαλεηζηέο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο έθηεο δφζεο χςνπο €436 εθαηνκκπξίσλ.

Μεηά απφ έληνλεο δηεξγαζίεο ε Κπβέξλεζε θαηέζεζε ελψπηνλ ηεο Βνπιήο ησλ

Αληηπξνζψπσλ 9 λνκνζρέδηα πνπ αθνξνχζαλ ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ

απαηηήζεσλ ηεο Σξφηθα.

Οη πξνηάζεηο απηέο πεξηείραλ πξφλνηεο πνπ αθ’ ελφο επηηξέπνπλ ζηηο ηξάπεδεο

λα θηλεζνχλ ελαληίνλ ησλ νθεηιεηψλ γηα λα εηζπξάμνπλ θαζπζηεξεκέλεο

δφζεηο θαη αθ’ εηέξνπ πξνζηαηεχνπλ επάισηεο νκάδεο νθεηιεηψλ θαη

9 Έρνπλ ήδε εθθξαζηεί θφβνη φηη ηειηθά ηα λνκνζρέδηα ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ πεξηζζφηεξν

ελαληίνλ κηθξφ-νθεηιεηψλ. Με βάζε ην ίδην ζθεπηηθφ ππνζηεξίδεηαη φηη ήδε ππάξρνπλ

εξγαιεία γηα λα θηλεζνχλ νη ηξάπεδεο ελαληίνλ ησλ κεγαιν-νθεηιεηψλ.

Page 19: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

19

παξέρνπλ λνκηθή αξσγή ζ’ απηνχο πνπ ηε ρξεηάδνληαη. Σν πξνηεηλφκελν

πιαίζην θαζνξίδεη ηε δηαδηθαζία πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζεζεί απφ ηηο

ηξάπεδεο θαη ηνπο δαλεηνιήπηεο ζε πεξηπηψζεηο κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ

θαη θαζνξίδεη ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο εθάζηεο πιεπξάο. Δπίζεο

ξπζκίδεη λνκνζεηηθά ην ζέκα ησλ ηφθσλ ππεξεκεξίαο θαη θαηαρξεζηηθψλ

ξεηξψλ απφ πιεπξάο ηξαπεδψλ θαη κε απηφ ηνλ ηξφπν πξνζηαηεχεη ηνπο

δαλεηνιήπηεο.

Παξ’ φιεο ηηο πξνζπάζεηεο δελ ππήξμε απφιπηε ζπλαίλεζε. Σν άββαην 6

επηεκβξίνπ 2014 ε Βνπιή ςήθηζε ζε λφκνπο 14 ζπλνιηθά λνκνζρέδηα.

Μεηαμχ απηψλ, πεξηιακβαλφηαλ ην θχξην λνκνζρέδην θαη άιια δχν επηκέξνπο

λνκνζρέδηα γηα ην πιαίζην εθπνηήζεσλ ελππφζεθσλ δαλείσλ σο είραλ. Δπίζεο

επέθεξε αιιαγέο ή/θαη ελζσκάησζε επηπξφζζεηεο πξφλνηεο γηα επηκέξνπο

ζέκαηα. πγθεθξηκέλα ςεθίζηεθαλ απφ ηελ Οινκέιεηα ηεο Βνπιήο ζε λφκν

ηα αθφινπζα λνκνζρέδηα:

Νφκνο πνπ ηξνπνπνηεί ηνπο Πεξί Μεηαβηβάζεσο θαη Τπνζεθεχζεσο Αθηλήησλ Νφκνπο ηνπ 1965 έσο 2011

Νφκνο πνπ ηξνπνπνηεί ηνλ Πεξί Διεπζεξνπνίεζεο ηνπ Δπηηνθίνπ θαη

πλαθψλ Θεκάησλ Νφκν ηνπ 1999

Νφκνο πνπ ηξνπνπνηεί ηνπο Πεξί Καηαρξεζηηθψλ Ρεηξψλ ζε

Καηαλαισηηθέο πκβάζεηο Νφκνπο ηνπ 1996 έσο 2007

Νφκνο πνπ ηξνπνπνηεί ηνλ Πεξί Διάρηζηνπ Δγγπεκέλνπ Δηζνδήκαηνο θαη γεληθφηεξα Πεξί Κνηλσληθψλ Παξνρψλ Νφκν ηνπ 2014

Νφκνο πνπ ηξνπνπνηεί ηνπο Πεξί Ννκηθήο Αξσγήο Νφκνπο ηνπ 2002 έσο

(Αξ. 2) ηνπ 2014

Νφκνο πνπ ηξνπνπνηεί ηνλ Πεξί ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ Νφκν

Page 20: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

20

Νφκνο πνπ πξνλνεί γηα Πξνζσξηλέο Γηαηάμεηο αλαθνξηθά κε ηελ

Αλαζηνιή Δίζπξαμεο Οθεηιψλ, ηελ Πξνζηαζία ηεο Κχξηαο Καηνηθίαο, ηεο Δπαγγεικαηηθήο ηέγεο θαη γηα άιια ζπλαθή ζέκαηα

Νφκνο πνπ πξνλνεί γηα ηελ Αλαζηνιή ηεο Ιζρχνο ηνπ Πεξί Μεηαβηβάζεσο

θαη Τπνζεθεχζεσο Αθηλήησλ (Σξνπνπνηεηηθνχ) Νφκνπ ηνπ 2014 κέρξη ηελ Έλαξμε ηεο Ιζρχνο ηνπ Νένπ Πιαηζίνπ Αθεξεγγπφηεηαο, Νφκνο ηνπ

2014

Ο Πεξί Απαιιαγήο Δγγπεηψλ απφ ηελ Δγγχεζε Δθπιήξσζεο ηεο Τπφζρεζεο ή ηεο Τπνρξέσζεο Δλππφζεθνπ Υξένπο κεηά ηελ Πψιεζε

Δλππφζεθνπ Αθηλήηνπ Νφκνο ηνπ 2014

Ο Πεξί Απαιιαγήο Δλππφζεθνπ Οθεηιέηε απφ ηελ Καηαβνιή κε Δμνθιεζέληνο Πνζνχ κεηά ηελ Πψιεζε Δλππφζεθνπ Αθηλήηνπ Νφκνο

ηνπ 2014

Ο Πεξί Πξνζηαζίαο Αθίλεηεο Ιδηνθηεζίαο πνπ βξίζθεηαη ζε κε

Διεγρφκελεο Πεξηνρέο ηεο Γεκνθξαηίαο (Δηδηθέο Γηαηάμεηο) Νφκνο ηνπ 2014

Νφκνο πνπ Σξνπνπνηεί ηνλ Πεξί Πνιηηηθήο Γηθνλνκίαο Νφκν

Νφκνο πνπ Σξνπνπνηεί ηνπο Πεξί Δξγαζηψλ Πηζησηηθψλ Ιδξπκάησλ

Ννκνχο ηνπ 1997 έσο (Αξ. 4) ηνπ 2013

Νφκνο πνπ Σξνπνπνηεί ηνπο Πεξί ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Κχπξνπ Νφκνπο ηνπ 2002 έσο (Αξ. 2) ηνπ 2014

Οη θχξηεο ελζηάζεηο ηεο πιεηνςεθίαο ηεο Βνπιήο ησλ Αληηπξνζψπσλ

αθνξνχζαλ ζηελ πξνζηαζία επάισησλ νκάδσλ δαλεηνιεπηψλ θαη

πεξηιακβάλνπλ:

(α) ηελ πξνζηαζία ηεο πξψηεο θαηνηθίαο θαη ηεο κηθξήο επαγγεικαηηθήο

ζηέγεο έσο 350.000 επξψ,

(β) ηε δηαγξαθή ησλ ελππφζεθσλ δαλείσλ γηα ην ππφινηπν ηνπ δαλείνπ

κεηά ηελ εθπνίεζε,

(γ) ηε δηαγξαθή ησλ ππνρξεψζεσλ εγγπεηψλ γηα ην ππφινηπν ηνπ δαλείνπ

κεηά ηελ εθπνίεζε θαη

Page 21: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

21

(δ) ηελ αλαζηνιή εθαξκνγήο ηνπ λφκνπ πεξί εθπνηήζεσλ ψζηε λα

εθαξκνζζεί καδί κε ηε λνκνζεζία γηα ην Πιαίζην Αθεξεγγπφηεηαο πνπ

αλακέλεηαη λα ςεθηζζεί ζην ηέινο ηνπ ρξφλνπ. Ο Πξφεδξνο ηεο

Γεκνθξαηίαο έρεη δεηήζεη απφ ην Αλψηαην Γηθαζηήξην λα απνθαλζεί σο

πξνο ηε ζπληαγκαηηθφηεηα ησλ ζπλαθψλ 9 λνκνζρεδίσλ πνπ έρεη

ςεθίζεη ε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ (ε δηαδηθαζία βξίζθεηαη ζε εμέιημε

θαη ε απφθαζε αλακελφηαλ ζηηο 20 Οθησβξίνπ).

Ο Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο αλέπεκςε άιια δπν λνκνζρέδηα πνπ ςήθηζε ε

Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ θαη δελ γίλνληαη απνδερηά απφ ηελ Σξφηθα. Σα

λνκνζρέδηα αθνξνχλ Σνλ Πεξί Πηζησηηθψλ Ιδξπκάησλ Νφκν ηνπ 2014, ζηνλ

νπνίν παξέρεηαη ην δηθαίσκα θαηαγγειίαο ησλ ηξαπεδψλ ζηνλ Γηνηθεηή ηεο

Κεληξηθήο Σξάπεδαο θαη ηνλ Πεξί Σεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο Σξνπνπνηεηηθφ

Νφκν ηνπ 2014, φπνπ ειέγρεηαη ε Κεληξηθή ζε ζρέζε κε ηελ επηβνιή

θαηαρξεζηηθψλ ξεηξψλ.

Οη αιιαγέο πνπ ςεθίζζεθαλ απφ ηε Βνπιή δελ θξίζεθαλ ηθαλνπνηεηηθέο απφ

ηελ Σξφηθα. ηε ζπλεδξία ηνπ Eurogroup ζην Μηιάλν ηελ Παξαζθεπή 12

επηεκβξίνπ εμνπζηνδνηήζεθε ε νκάδα εξγαζίαο (ηνπ Eurogroup) λα

επηιεθζεί ηνπ φινπ ζέκαηνο. Πξνθαλψο ε εθηακίεπζε ηεο δφζεο χςνπο €350

εθαηνκκπξίσλ ζα εγθξηζεί φηαλ δηαπηζησζεί ζπκκφξθσζε κε ηνπο φξνπο ηνπ

Μλεκνλίνπ. Σα ππφινηπα €86 εθαηνκκχξηα ζα εθηακηεπζνχλ απφ ην Γηεζλέο

Ννκηζκαηηθφ Σακείν.

ηηο 23 επηεκβξίνπ ε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ θαηά πιεηνςεθία απεδέρζε

ηελ αλαπνκπή ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Γεκνθξαηίαο ζην Νφκν πεξί ηεο Κεληξηθήο

Σξάπεδαο πνπ δίλεη ην δηθαίσκα ζηελ Κεληξηθή Σξάπεδα Κχπξνπ λα αζθεί

έιεγρν ζηηο καδηθέο εθπνηήζεηο αθηλήησλ. Παξάιιεια ε Βνπιή απέξξηςε ηε

δεχηεξε αλαπνκπή ζην Νφκν Πεξί Δξγαζηψλ Πηζησηηθψλ Ιδξπκάησλ πνπ δίλεη

Page 22: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

22

ηε δπλαηφηεηα ζηνπο δαλεηνιήπηεο λα θαηαγγέιινπλ ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο

ζηελ Κεληξηθή Σξάπεδα Κχπξνπ ζηελ πεξίπησζε πνπ απηέο παξαβηάδνπλ ηνλ

θψδηθα δενληνινγίαο γηα ηηο αλαδηαξζξψζεηο δαλείσλ.10

Δίλαη ζεκαληηθφ λα ζεκεησζεί φηη άξρηζε λα ζρεκαηίδεηαη έλα ζεζκηθφ πιαίζην

ην νπνίν αλακέλεηαη λα πάξεη κηα νξηζηηθή κνξθή. Η εμέιημε απηή ζα

επηηξέςεη αθ’ ελφο ζηηο ηξάπεδεο λα θηλεζνχλ ελαληίνλ ησλ δαλεηνιεπηψλ

πνπ έρνπλ θαζπζηεξεκέλεο δφζεηο θαη αθ’ εηέξνπ ζα πξνζηαηεχζεη ηηο

επάισηεο νκάδεο ησλ δαλεηνιεπηψλ. ε απηφ ην πιαίζην ζα ήηαλ νξζφ λα

ηεζεί ζε ηαπηφρξνλε ιεηηνπξγία θαη ην λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ

Αθεξεγγπφηεηα ψζηε λα ππάξρεη κεγαιχηεξε πξνζηαζία ησλ δαλεηνιεπηψλ.

Με βάζε ην επηθαηξνπνηεκέλν Μλεκφλην πλαληίιεςεο ε Κπβέξλεζε ζα

πξέπεη λα δηακνξθψζεη θαη λα θαηαζέζεη ζηε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ κέρξη

ην ηέινο ηνπ 2014 ππφ ηε κνξθή λνκνζρεδίσλ ην Ννκηθφ Πιαίζην

Αθεξεγγπφηεηαο γηα λνκηθά θαη θπζηθά πξφζσπα. Πξνο απηήλ ηελ

θαηεχζπλζε ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ έρεη εηνηκάζεη ζρεηηθφ θείκελν

εξγαζίαο ην νπνίν δηαβνπιεχεηαη κε ηα θφκκαηα. ηελ πξφζθαηε ζπδήηεζε

ηνλ Αχγνπζην ζηε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ γηα ηα κε εμππεξεηνχκελα

δάλεηα ηα θφκκαηα είραλ δεηήζεη λα θαηαηεζεί θαη ην πιαίζην

Αθεξεγγπφηεηαο, ην νπνίν ζα ζπκπεξηιακβάλεη ηελ δαλεηνδφηεζε θαη

ξχζκηζε ηνπ επαγγέικαηνο ησλ πκβνχισλ Αθεξεγγπφηεηαο, ψζηε λα

ππάξρεη έλα νινθιεξσκέλν πιαίζην δηαρείξηζεο. Η Κπβέξλεζε δελ ήηαλ

έηνηκε λα ζπδεηήζεη θαη απηφ ην λνκνζρέδην θαη έρεη παξαπέκςεη ηε ζπδήηεζε

10

Δλ νιίγνηο, ε Κπβέξλεζε θαηάζεζε ζηε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ 9 λνκνζρέδηα. Μέζα

απφ ηε δηαβνχιεπζε ζην λνκνζεηηθφ ζψκα έγηλαλ δηαθνξνπνηήζεηο θαη πξνζζήθεο ζηα

πξνηεηλφκελα λνκνζρέδηα ψζηε ν αξηζκφο πνπ ςήθηζε ην ψκα ζε λφκνπο λα αλέιζεη ζηα 14.

Σξία απφ απηά ηα λνκνζρέδηα ςεθίζζεθαλ σο είραλ ζπκθσλεζεί. Ο Πξφεδξνο ηεο

Γεκνθξαηίαο αλέπεκςε δχν λνκνζρέδηα θαη απέζηεηιε ηα ππφινηπα ζην Αλψηαην γηα

γλσκάηεπζε σο πξνο ηε ζπληαγκαηηθφηεηα ηνπο. Η Βνπιή απνδέρζεθε ηελ αλαπνκπή κφλν

ηνπο ελφο εθ ησλ δχν λνκνζρεδίσλ.

Page 23: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

23

γηα ην θζηλφπσξν κε πξφζεζε λα νινθιεξσζεί ε ςήθηζε κε ην ηέινο ηνπ

ρξφλνπ θαη λα αξρίζεη ε εθαξκνγή απφ ηηο αξρέο Ιαλνπαξίνπ 2015.

Με βάζε ην πξνηεηλφκελν Πιαίζην Αθεξεγγπφηεηαο ε ξχζκηζε ησλ δαλείσλ

ζηελ πεξίπησζε θπζηθψλ πξνζψπσλ ζα θαζνξίδεηαη κε βάζε ην πνζφ πνπ

πεξηζζεχεη φηαλ απφ ην εηζφδεκα ηνπ δαλεηνιήπηε αθαηξεζνχλ νη δαπάλεο γηα

ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ δηαβίσζήο ηνπ. Σν λέν πιαίζην εηζάγεη κηα ζεηξά

απφ ζεκαληηθέο ξπζκίζεηο γηα ηελ εμέηαζε ηεο θεξεγγπφηεηαο θαη ηεο

βησζηκφηεηαο ησλ δαλείσλ. Σν πιαίζην πξνβιέπεη φηη νη δαλεηδφκελνη, ζα

πξέπεη λα απνθαιχςνπλ φια ηνπο ηα εηζνδήκαηα θαη λα πεξηνξίζνπλ ηα

έμνδα, ψζηε λα απνπιεξψλνπλ ζηαδηαθά ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο. Αλ δελ είλαη

βηψζηκα ηα δάλεηα θαη πησρεχζνπλ, ζα απαιιαγνχλ απφ ηα ππφινηπα ησλ

δαλείσλ θαη ζα έρνπλ κνξαηφξηνπκ ηξηψλ εηψλ γηα επαλέληαμε ζηελ

νηθνλνκία σο παξαγσγηθά κέιε.

Σν λέν Πιαίζην Αθεξεγγπφηεηαο ζα απνηειείηαη απφ πέληε κεραληζκνχο πνπ

πεξηιακβάλνπλ:

(α) ζρέδηα απνπιεξσκήο γηα δάλεηα βηψζηκα θπζηθψλ πξνζψπσλ,

(β) εθζπγρξνληζκέλε δηαδηθαζία πηψρεπζεο γηα κε-βηψζηκα νηθνλνκηθά

θπζηθά πξφζσπα,

(γ) ελδερφκελε απαιιαγή ρξένπο γηα πξφζσπα ρσξίο εηζφδεκα θαη

πεξηνπζηαθά ζηνηρεία κε πνιχ κηθξφ ρξένο κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο

Γηαηάγκαηνο Απαιιαγήο Υξένπο,

(δ) εηζαγσγή δηαδηθαζηψλ γηα αλαδηάξζξσζε ρξεψλ θαη ιεηηνπξγία

βηψζηκσλ εηαηξεηψλ θαη

(ε) κηα εθζπγρξνληζκέλε δηαδηθαζία εθθαζάξηζεο εηαηξεηψλ.

Όζνλ αθνξά ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο δηαδηθαζίαο πηψρεπζεο γηα κε βηψζηκα

νηθνλνκηθά θπζηθά πξφζσπα, πξνσζείηαη ε αιιαγή ηνπ λφκνπ ψζηε λα

Page 24: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

24

παξέρεη απαιιαγή ησλ επεξεαδφκελσλ απφ ην θαζεζηψο πηψρεπζεο κεηά απφ

πεξίνδν ηξηψλ εηψλ αληί κεηά απφ πέληε έηε φπσο ηζρχεη ζήκεξα. Πξνσζείηαη,

επίζεο, ε απαιιαγή κηθξψλ κε εμαζθαιηζκέλσλ νθεηιψλ απφ ρξεψζηεο

ζχκθσλα κε ηελ νπνία άηνκα κε ρακειφ ρξένο, ρσξίο εηζφδεκα θαη

πεξηνπζηαθά ζηνηρεία απαιιάζζνληαη πιήξσο απφ ην ρξένο ηνπο. Ο

κεραληζκφο ζα επηηξέπεη δηαγξαθή ρξεψλ ζε αθεξέγγπνπο νθεηιέηεο ζε

πεξηπηψζεηο φπνπ απνδεηθλχεηαη φηη δελ κπνξνχλ λα ηα απνπιεξψζνπλ. Με

βάζε ηνλ πθηζηάκελν λφκν, αίηεζε πηψρεπζεο ρξεψζηε κπνξεί λα ππνβιεζεί

κφλν γηα νθεηιέηεο κε ρξένο ηνπιάρηζηνλ €15.000. Ο ηειεπηαίνο κεραληζκφο

πνπ πεξηιακβάλεηαη ζην λέν πιαίζην αθνξά ζρέδην κεηαξξχζκηζεο ηεο

δηαδηθαζίαο εθθαζάξηζεο εηαηξεηψλ. ηφρνο είλαη ε δηαδηθαζία λα γίλεη

ζπληνκφηεξε θαη λα παξέρεηαη ζηνλ εθθαζαξηζηή ε εμνπζία δηαρείξηζεο κε έλα

ζπληνληζκέλν θαη απνδνηηθφ ηξφπν.11

11

εκεηψλεηαη φηη ρψξεο φπσο ε Ιζιαλδία έιαβαλ κέηξα φπσο ηε δηαγξαθή ρξεψλ πνπ είλαη

πάλσ απφ ην 115% ηεο αμίαο ηνπ αθηλήηνπ, ψζηε λα απνηξέςνπλ ηε ζηξαηεγηθή ρξενθνπία,

καδί κε άιια κέηξα φπσο ηελ ελίζρπζε απφ εηδηθά ηακεία αλέξγσλ θ.ι.π. Θα πξέπεη λα

κειεηεζνχλ ηα κέηξα απηά θαη ππφ ην πξίζκα φηη ε Ιζιαλδία έρεη δηθφ ηεο λφκηζκα. Οχησο ή

άιισο είλαη ζεκαληηθή ε κειέηε αλάινγσλ πεξηπηψζεσλ.

Page 25: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

25

III. ΟΙ ΔΞΔΛΙΞΔΙ ΣΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ

Παξά ην γεγνλφο φηη θαηά ηελ ηξηεηία 2008-2011 ε νηθνλνκία παξνπζίαζε

κφλν κηθξέο δηαθπκάλζεηο είρε θαηαζηεί μεθάζαξν φηη ππήξραλ βαζηθά

δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα ηα νπνία εάλ δελ αληηκεησπίδνληαλ ζα επέξρεην ε

θαηάξξεπζε. Μεηαμχ άιισλ, ζεκεηψλεηαη φηη ππήξρε ζηαδηαθή άλνδνο ηνπ

ηδησηηθνχ ρξένπο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ θαζψο θαη ζηαζεξή επηδείλσζε ηεο

δεκνζηνλνκηθήο θαηάζηαζεο. Παξάιιεια ήηαλ πξνθαλήο ε αιφγηζηε

επέθηαζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα. Απφ ην 2011 άξρηζε ε ζπλερήο θαηεθνξηθή

πνξεία ηνπ ΑΔΠ ε νπνία επηηαρχλζεθε κεηά ηηο απνθάζεηο ηνπ Eurogroup ηνλ

Μάξηην ηνπ 2013.12 εκεηψλεηαη φηη ε νηθνλνκία θαηαγξάθεη ήδε 12 ηξίκελα

ζπλερφκελεο χθεζεο, ελψ δελ ππάξρνπλ ελδείμεηο γηα νπζηαζηηθή βειηίσζε

ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο. Αληίζεηα νη πξνβιέςεηο παξακέλνπλ

δπζνίσλεο.

Σν 2013 ην ΑΔΠ ζεκείσζε πηψζε ζε ζηαζεξέο ηηκέο αγνξάο 5,4% αληί 8,7%

φπσο αξρηθά είρε ππνινγηζζεί απφ ηελ Σξφηθα. Απηφ νθείιεηαη ελ κέξεη ζην

γεγνλφο φηη θππξηαθέο επηρεηξήζεηο θαη λνηθνθπξηά ρξεζηκνπνίεζαλ ηα

απνζεκαηηθά ηα νπνία είραλ, έηζη, ε θαηαλάισζε ήηαλ κεγαιχηεξε γηα ην

2013 απφ φηη ππνινγίζηεθε. Δπηπξφζζεηα ζε έλα πεξηβάιινλ

απνπιεζσξηζκνχ ν ππνινγηζκφο ηνπ ΑΔΠ ζε ζηαζεξέο ηηκέο ηείλεη λα

δεκηνπξγεί ηελ εθηίκεζε φηη ε χθεζε είλαη κηθξφηεξε. ε νλνκαζηηθέο ηηκέο ε

χθεζε γηα ηελ ίδηα πεξίνδν ήηαλ 6,9%. Δλψ ζπλερίδεηαη ε πησηηθή πνξεία ηνπ

ΑΔΠ ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν πξνβιέπεη κηθξφηεξε χθεζε θαη ζρεηηθή

ζπγθξάηεζε ηεο αλεξγίαο. πγθεθξηκέλα ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν

πξνβιέπεη φηη ε ζπξξίθλσζε ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο ζα πεξηνξηζζεί ζην

12 Τπελζπκίδεηαη φηη ζηηο 11 Ινπιίνπ 2011 ε έθξεμε ζηνλ ειεθηξνπαξαγσγηθφ ζηαζκφ ηεο

ΑΗΚ ζην Μαξί ζηνίρεζε ζηελ θππξηαθή νηθνλνκία πεξίπνπ €2 δηζεθαηνκκχξηα. Δπηπξφζζεηα,

ε απφθαζε ηεο έθηαθηεο ζπλφδνπ θνξπθήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (27 Οθησβξίνπ 2012)

γηα θνχξεκα ηνπ ειιεληθνχ ρξένπο ζηνίρηζε αθφκα γχξσ ζηα €4,5 δηζεθαηνκκχξηα ζηηο

κεγάιεο θππξηαθέο ηξάπεδεο, πνζφ πνπ αληηζηνηρνχζε πεξίπνπ ζην 25% ηνπ ΑΔΠ.

Page 26: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

26

3,2% γηα 2014 ελψ γηα ην 2015 πξνβιέπεη αλάθακςε θαη ηζρλή νηθνλνκηθή

κεγέζπλζε 0,4%. Σν θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ζε ηηκέο αγνξάο ζηελ Κχπξν είλαη

αηζζεηά θάησ απφ ηνλ κέζν φξν ησλ ρσξψλ ηεο επξσδψλεο ελψ

παξαηεξείηαη θαη ζηαδηαθή ζπξξίθλσζε ηνπ ε νπνία θαη αλακέλεηαη λα

ζπλερηζζεί ιφγσ ησλ κεηψζεσλ ζε κηζζνχο θαη εηζνδήκαηα (ελνίθηα, δεκφζηα

βνεζήκαηα, κεξίζκαηα/ηφθνπο).

Δλψ δηαρξνληθά ζηελ Κχπξν θαηαγξάθνληαλ ρακειά πνζνζηά αλεξγίαο ν

αξηζκφο ησλ εγγεγξακκέλσλ αλέξγσλ γηα ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2014 ήηαλ

45.583. Σν 2013 ν κέζνο φξνο ησλ εγγεγξακκέλσλ αλέξγσλ ήηαλ 46.765 ζε

ζχγθξηζε κε 36.362 ην 2012 ζεκεηψλνληαο αχμεζε 28,6%. Τπνγξακκίδεηαη

ην γεγνλφο φηη ην 2008 ε Κχπξνο ήηαλ απφ ηηο ρψξεο κε ηα ρακειφηεξα

πνζνζηά αλεξγίαο ζηελ ΔΔ κε 3,7%. Απφ ηφηε ν δείθηεο αθνινχζεζε αλνδηθή

πνξεία θαη ζην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2013 ππεξηεηξαπιαζηάζηεθε θζάλνληαο

ην 16,5 %. εκεηψλεηαη επίζεο θαη ην γεγνλφο φηη ε Κχπξνο θαηέγξαςε ηε

κεγαιχηεξε αχμεζε ζηελ αλεξγία αλάκεζα ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ ηνλ ηειεπηαίν

ρξφλν ελψ ζηαδηαθά μεπέξαζε ην κέζν φξν ησλ ρσξψλ ηεο επξσδψλεο πνπ

θπκαίλεηαη ζην 12,1 % θαη ηεο Δπξψπεο ησλ 28 πνπ βξίζθεηαη ζην 10,9%.

χκθσλα κε ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν ε αλεξγία ζα ππνρσξήζεη ζην

16,6% ην 2014, απφ 18,6% πνπ είλαη ε πξφβιεςε ηνπ Μλεκνλίνπ, ελψ ην

2015 ζα κεησζεί ζην 16,1%. Παξά ηαχηα εθηηκάηαη φηη ηα δεδνκέλα είλαη

ρεηξφηεξα αλ ζπλππνινγηζηεί ε αδήισηε αλεξγία θαζψο θαη ην γεγνλφο φηη ε

Κχπξνο αληηκεησπίδεη ζήκεξα θαη πξφβιεκα δεκνγξαθηθήο αηκνξξαγίαο ην

νπνίν ηείλεη λα νδεγεί ζε ζρεηηθά ρακειφηεξε αλεξγία.

Όζνλ αθνξά ηνλ πιεζσξηζκφ, ε κεγαιχηεξε αχμεζε (+4,7%) θαηαγξάθηεθε

ην 2008, ζε ζρέζε κε ην 2007, θαη ήηαλ θπξίσο απνηέιεζκα ηεο εηζδνρήο ηεο

ρψξαο ζηελ επξσδψλε ην 2008. Σα ζηνηρεία γηα ην 2013 θαη ην 2014

δείρλνπλ φηη ππήξρε αξλεηηθφο εηήζηνο πιεζσξηζκφο κεηά απφ ζρεδφλ κηζφ

Page 27: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

27

αηψλα. Ο απνπιεζσξηζκφο νθείιεηαη αλάκεζα ζε άιια ζηε κείσζε ηεο

θαηαλάισζεο ε νπνία επήιζε θπξίσο κεηά ηνλ Μάξηην ηνπ 2013 θαη ην ζνθ

πνπ πξνθιήζεθε ζηελ αγνξά, ηηο κεηψζεηο ζηηο ηηκέο δηαθφξσλ πξντφλησλ

πεξηιακβαλνκέλνπ ηεο ηηκήο ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαζψο θαη ζηελ

έιιεηςε θεθαιαίσλ απφ ηελ εζσηεξηθή αγνξά. Ο απνπιεζσξηζκφο

εκπεξηθιείεη θίλδπλνπο νη νπνίνη πξέπεη λα πξνζερζνχλ ηδηαίηεξα αθνχ ηα

απνηειέζκαηα ηνπ ζηηο πιείζηεο πεξηπηψζεηο είλαη ρεηξφηεξα απφ απηά ηνπ

ςεινχ πιεζσξηζκνχ.

Η αλαινγία ηδησηηθνχ ρξένπο/ΑΔΠ δείρλεη ηα ηεξάζηηα πνζά ρξένπο πνπ

δηαρξνληθά δεκηνχξγεζαλ θππξηαθέο επηρεηξήζεηο θαη λνηθνθπξηά. Μεηαμχ

άιισλ, νη επλντθέο ζπλζήθεο ρξεκαηνδφηεζεο, ε επέθηαζε ηεο πίζησζεο θαη

νη ζηαζεξέο απμήζεηο ζηηο ηηκέο ησλ αθηλήησλ ζπλέηεηλαλ ζηελ ππεξρξέσζε

ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα (λνηθνθπξηά θαη επηρεηξήζεηο). Σελ πεξίνδν 2006-2012

ππήξμε αχμεζε ζην ρξένο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα πέξαλ ηνπ 50% ηνπ ΑΔΠ. Σν

2012 ε Κχπξνο βξηζθφηαλ ζηελ ηξίηε ζέζε αλάκεζα ζηηο ρψξεο ηηο ΔΔ κε ην

ςειφηεξν πνζνζηφ ηδησηηθνχ ρξένπο ην νπνίν πξνζέγγηζε ην 300% ηνπ ΑΔΠ.

Θα απαηηεζνχλ ρξφληα θαη ηεξάζηηεο πξνζπάζεηεο γηα λα αληηκεησπηζζεί

απνηειεζκαηηθά.

Όζνλ αθνξά ην δεκφζην ρξένο ηεο Κχπξνπ, παξαηεξήζεθε κηα αχμεζε κε

γνξγνχο ξπζκνχο απφ ην 2008 σο ζπλέπεηα δηαθφξσλ παξαγφλησλ φπσο ε

απνπζία δεκνζηνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο θαη ε κε έγθαηξε ιήςε

δεκνζηνλνκηθψλ κέηξσλ. Σν 2013 ην δεκφζην ρξένο ηεο Κχπξνπ πξνζέγγηζε

ην 110% ηνπ ΑΔΠ. Σν δεκφζην ρξένο αλακέλεηαη λα ζπλερίζεη ηελ αλνδηθή

ηνπ πνξεία κέρξη θαη ην 2015 ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηνπ Μλεκνλίνπ θαη

ηεο δαλεηαθήο ζχκβαζεο. Τπνινγίδεηαη φηη γηα ην 2014 ζα μεπεξάζεη ην

120%.

Page 28: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

28

Λφγσ ηεο παξαηεηακέλεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ηα ηειεπηαία 3 ρξφληα

παξνπζηάζηεθε αηζζεηή κείσζε ζηηο εηζαγσγέο θαηαλαισηηθψλ πξντφλησλ

ελψ ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα νη εμαγσγέο παξνπζίαζαλ κηθξή αχμεζε. Ωο

απνηέιεζκα ην εκπνξηθφ ηζνδχγην ην 2014 αλακέλεηαη λα ππνρσξήζεη θάησ

απφ ηα €2,5 δηζεθαηνκκχξηα παξνπζηάδνληαο κείσζε 43,8% ζε ζχγθξηζε κε

ην 2011. Σν γεγνλφο απηφ ζπλέβαιε θαη ζηε κεηαβνιή ζην ηζνδχγην

ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ πνπ γηα πξψηε θνξά κεηά απφ αξθεηά ρξφληα

παξνπζηάδεηαη κε ζεηηθφ πξφζεκν. Πιεφλαζκα ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ

ζπλαιιαγψλ πξνβιέπεηαη θαη γηα ην 2015, ελψ απφ ην 2016 ππνινγίδεηαη φηη

ην ηζνδχγην νξηαθά ζα βξεζεί θαη πάιη κε αξλεηηθφ πξφζεκν. Απηφ νθείιεηαη

ζην γεγνλφο φηη ην 2016 πξνβιέπεηαη αλάθακςε ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο κε

αχμεζε ησλ εηζαγσγψλ.

Πίνακαρ Ι.4.

Κύπιοι οικονομικοί δείκηερ ηερ κςππιακήρ οικονομίαρ

2011 2012 2013 2014

ΑΔΠ (ζηαζεξέο ηηκέο αγνξάο, 2005,

εθαηνκκχξηα)

€ 15.172 14.806 14.005 13.500

ΑΔΠ (ζηαζεξέο ηηκέο αγνξάο, 2005) Γ % 0,4 -2,4 -5,4 -3,6

ΑΔΠ (θαηά θεθαιή, ζηαζεξέο ηηκέο) € 15.172 14.806 14.005 13.420

ΑΔΠ (ηξέρνπζεο ηηκέο αγνξάο, 2005,

εθαηνκκχξηα)

17.878 17.720 16.503 15.786

Αλεξγία % 7,9 11,8 15,9 18,6

Πιεζσξηζκφο % 3,3 2,4 -0,4 0,2

Ιδησηηθφ ρξένο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ % 292.9% 305.5% Με

δηαζέζηκν

Με

δηαζέζηκν

Γεκφζην ρξένο (εθαηνκκχξηα) € 12.778 15.349 18.767 19.631

Γεκφζην ρξένο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ % 71.5% 86.6% 113.7% 124.4%

Δκπνξηθφ ηζνδχγην (εθαηνκκχξηα) € -4.349 -3.856 -2.825 -2.446

Δκπνξηθφ ηζνδχγην σο πνζνζηφ ηνπ

ΑΔΠ

-28.7% -26.0% -20% -18.2%

Ιζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ

(εθαηνκκχξηα)

€ -602 -1.217 -230 50

Ιζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ σο

πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ

-4% -8.2% -1.6 +0.4%

Πεγή: Κεληξηθή Σξάπεδα Κχπξνπ, 2014

Αλακελφκελν

Με ηηο βξαρππξφζεζκεο πξννπηηθέο ηεο νηθνλνκίαο λα είλαη δπζνίσλεο νη

πηζαλφηεηεο βειηίσζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο είλαη πεξηνξηζκέλεο.

Απηή ε εμέιημε ζα έρεη αξλεηηθφ αληίθηππν θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ

Page 29: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

29

επθαηξηψλ απαζρφιεζεο ελψ παξάιιεια πξνβιέπεηαη επηδείλσζε θαη ηεο

θαηάζηαζεο ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ αθνχ λνηθνθπξηά θαη

επηρεηξήζεηο δελ ζα κπνξνχλ λα αληαπεμέιζνπλ επσκηδφκελα θαη λέεο πηζαλέο

θνξνινγίεο ή/θαη κεηψζεηο εηζνδεκάησλ.

χκθσλα θαη κε ηελ εηήζηα έθζεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Μεραληζκνχ

ηαζεξφηεηαο ε αλάθακςε ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο ππνινγίδεηαη φηη ζα

κεηαηεζεί γηα ην 2016, έλα ρξφλν κεηά απφ ηνπο ππνινγηζκνχο ηεο Σξφηθαο

θαη ηεο θπβέξλεζεο. Σν Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν ππνινγίδεη φηη ε

επάλνδνο ζε ζεηηθνχο ξπζκνχο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο (0,4%) ζα αξρίζεη

απφ ην 2015. Λακβάλνληαο φκσο φια ηα δεδνκέλα ππ’ φςηλ πξέπεη λα

ζεσξείηαη ακθίβνιν φηη ζα ππάξμεη νπζηαζηηθή αλάθακςε. Σν πηζαλφηεξν

είλαη φηη ζα ππάξμεη ζηαζεξνπνίεζε ζε ρακειά επίπεδα νηθνλνκηθήο

δξαζηεξηφηεηαο.

Ωο εθ ηνχηνπ ελψ είλαη πνιχ ζεκαληηθή ε πξνψζεζε κηαο νινθιεξσκέλεο

ελαιιαθηηθήο πξφηαζεο γηα κηα λέα πξνζέγγηζε ε νπνία ζα επηθεληξψλεηαη

ζηε ραιάξσζε ησλ φξσλ ηνπ Μλεκνλίνπ θαη ζηε δεκηνπξγία ζπλζεθψλ

πξαγκαηηθήο επαλεθθίλεζεο. ηα πιαίζηα απηά ελψ ε πξνζπάζεηα εμπγίαλζεο

ζα ζπλερίδεηαη ην φιν πξφγξακκα πξέπεη λα εληζρπζεί θαη κε νπζηαζηηθά

αλαπηπμηαθά κέηξα. Δπηπξφζζεηα επηβάιιεηαη ε κείσζε ηεο θνξνινγίαο ζε

φια ηα επίπεδα θαζψο θαη ζηνρεπκέλεο δαπάλεο ελίζρπζεο λέσλ κνριψλ

νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο.

Δίλαη πξνθαλέο φηη ν πην ζεκαληηθφο ηξφπνο βειηίσζεο ησλ δεηθηψλ γηα ην

ηδησηηθφ θαη δεκφζην ρξένο είλαη ε αχμεζε ηνπ ΑΔΠ. Δλλνείηαη φηη κε ηελ

κείσζε ηνπ ΑΔΠ νη δείθηεο απηνί επηδεηλψλνληαη.

Page 30: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

30

IV. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΑΙ ΔΙΗΓΗΔΙ

Η ζπλέρηζε ηεο χθεζεο επηδεηλψλεη δξακαηηθά ηα δεδνκέλα ηφζν ζηνλ

ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα φζν θαη ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία. Με ηε

ζπλέρηζε ηεο πθηζηάκελεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο θαη θηινζνθίαο είλαη πνιχ

δχζθνιν έσο αδχλαην λα εμέιζεη ε Κχπξνο απφ ηελ θξίζε. Απφ ηηο επξχηεξεο

αμηνινγήζεηο πξνθχπηεη φηη έλα απφ ηα ζνβαξφηεξα πξνβιήκαηα είλαη ηα κε

εμππεξεηνχκελα δάλεηα. Δίλαη ζεκαληηθφ λα θαηαλνεζεί φηη είλαη αδχλαηε ε

εμφθιεζε ηδησηηθνχ θαη δεκφζηνπ ρξένπο θάησ απφ ζπλζήθεο βαζεηάο

χθεζεο. Γη’ απηφ θαη ζα πξέπεη ε θπβέξλεζε, ην επξχηεξν πνιηηηθφ ζχζηεκα

αιιά θαη ε θνηλσλία λα εξγαζζνχλ γηα κηα νινθιεξσκέλε ελαιιαθηηθή

νηθνλνκηθή θηινζνθία κέζα απφ ην ζχζηεκα ηεο Δπξσδψλεο. ην Κείκελν

απηφ ππνγξακκίδεηαη φηη κφλν κε ηνλ άκεζν ηεξκαηηζκφ ηεο χθεζεο θαη ηελ

αλάθακςε ζα δηαθαλεί θσο ζηελ άθξε ηεο ζήξαγγαο.

Δλψ ε κειέηε απηή επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζην πξφβιεκα ησλ κε

εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ είλαη πςίζηεο ζεκαζίαο λα ππάξμνπλ νπζηαζηηθά

κέηξα θαη ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία. Απηφ είλαη αλαγθαίν γηα δχν βαζηθνχο

ιφγνπο:

(α) ε πξαγκαηηθή νηθνλνκία είλαη δηαζπλδεδεκέλε κε ηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα

(β) κεζνδνινγηθά, ε νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε είλαη ππέξηεξε ηεο

απνζπαζκαηηθήο πξνζέγγηζεο.

ηα πιαίζηα απηά επηγξακκαηηθά πξνθξίλνληαη ηα αθφινπζα:

1. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ ε θπβέξλεζε λα θαηαβάιεη πξνζπάζεηεο γηα λα

πείζεη ηνπο εηαίξνπο φηη επεηδή νη απνθάζεηο ηνπ Eurogroup ηνλ

Μάξηην ηνπ 2013 ήηαλ ππεξβνιηθέο θαη αρξείαζηα ζθιεξέο, ρξεηάδεηαη

λα δνζνχλ αληηζηαζκηζηηθά κέηξα ζηελ Κχπξν. Τπελζπκίδεηαη φηη νη

δεκηέο ησλ θππξηαθψλ ηξαπεδψλ σο απνηέιεζκα ηνπ θνπξέκαηνο ηνπ

ειιεληθνχ ρξένπο ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2011 ήηαλ πξσηνθαλείο (πεξίπνπ

Page 31: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

31

€4,5 δηζεθαηνκκχξηα – πνπ αληηζηνηρνχζαλ γχξσ ζην 25% ηνπ ΑΔΠ)

ελψ γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ Μλεκνλίνπ ε Κχπξνο ζπλείζθεξε άκεζα

άιια €8,5 δηζεθαηνκκχξηα (κε ην bail-in θαη ηελ πψιεζε ησλ

εξγαζηψλ ησλ θππξηαθψλ ηξαπεδψλ ζηελ Διιάδα). πλνιηθά ε άκεζε

ζπλεηζθνξά ηεο Κχπξνπ ππνινγίδεηαη ζηα €13 δηζεθαηνκκχξηα ρσξίο

λα ιακβάλεηαη ππφςε ην ELA χςνπο €11,5 δηζεθαηνκκπξίσλ πνπ έρεη

θαηαιήμεη ζηελ Σξάπεδα Κχπξνπ. χκθσλα κε πξφζθαηε αλαθνίλσζε

ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ ε Κχπξνο κέρξη ζηηγκήο έρεη ιάβεη €5,9

δηζεθαηνκκχξηα θαη ππνιείπνληαη δπλεηηθά αιιά €4,1 δηζεθαηνκκχξηα

κέζα ζηα επφκελα δχν ρξφληα. Με βάζε απηά ηα δεδνκέλα ε Κχπξνο

λνκηκνπνηείηαη λα δεηήζεη πνιπδηάζηαηε ζηήξημε απφ ηνπο εηαίξνπο:

απφ κηα κνξθή Marshall Plan έσο ζηνρεπκέλε νηθνλνκηθή ζηήξημε

θαζψο θαη νπζηαζηηθή ραιάξσζε ησλ φξσλ ηνπ Μλεκνλίνπ.

2. Να γίλνπλ νπζηαζηηθέο πξνζπάζεηεο επαλαδηαπξαγκάηεπζεο ηνπ πνζνχ

ηνπ ELA ην νπνίν κεηαθέξζεθε ζηελ Σξάπεδα Κχπξνπ απφ ηε Λατθή

κεηά ηελ εθθαζάξηζε ηεο ηειεπηαίαο.

3. ε ζεζκηθφ επίπεδν ζα πξέπεη λα θαηαξηηζζεί έλα ζπγθεθξηκέλν θαη

νινθιεξσκέλν πιαίζην δηαρείξηζεο ησλ κε εμππεξεηνπκέλσλ δαλείσλ

πνπ ζα ηπγράλεη επξχηεξεο απνδνρήο. Παξάιιεια ε Κεληξηθή Σξάπεδα

Κχπξνπ ζα πξέπεη λα εθζπγρξνλίζεη θαη λα δηαζαθελίζεη ηηο νδεγίεο

πξνο ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ αλαδηάξζξσζε

δαλείσλ. Υξεηάδεηαη λα θαηαξηηζζνχλ δηάθνξα ζρέδηα απνπιεξσκήο

ρξεψλ ηα νπνία λα πεξηιακβάλνπλ ζπγθεθξηκέλα θίλεηξα φπσο κηα

ζρεηηθή κείσζε ησλ επηηνθίσλ θαη δηαγξαθή ηφθσλ θαη επηκήθπλζε ηεο

πεξηφδνπ ράξηηνο θαη απνπιεξσκήο. Θα ήηαλ επίζεο ζεκαληηθφ λα

γίλεη κηα θαηεγνξηνπνίεζε ησλ δαλείσλ. Σαπηφρξνλα είλαη

θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο λα θαηαβιεζνχλ πξνζπάζεηεο γηα ζπλελλφεζε

θαη ζπκβηβαζκφ κε ηελ θάζε πεξίπησζε μερσξηζηά. ηα πιαίζηα απηά

ρξεηάδεηαη λα αλαβαζκηζζεί ν ζεζκφο ηνπ ηξαπεδηθνχ δηακεζνιαβεηή ν

Page 32: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

32

νπνίνο ζα κπνξεί λα βνεζήζεη πνηθηινηξφπσο: γηα παξάδεηγκα, ζηελ

αλαζπγθξφηεζε θαη επηκήθπλζε ησλ δαλείσλ.

4. Ρεπζηνπνηήζεηο κε φξνπο: Γηα λα ππάξμεη απνηειεζκαηηθή

αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ

αιιά θαη δηαθχιαμε ηεο πνηφηεηαο ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ησλ ηξαπεδψλ

ρξεηάδεηαη λα ππάξμνπλ ζηνρεπφκελεο ξεπζηνπνηήζεηο. Οη ηξάπεδεο

παξνηξχλνληαη λα εμαληιήζνπλ φιεο ηηο ελαιιαθηηθέο επηινγέο γηα λα

κπνξέζεη έλαο ρξεψζηεο λα απνπιεξψζεη ην δάλεην ηνπ πξνηνχ

νδεγεζεί ζηε ξεπζηνπνίεζε πεξηνπζηαθψλ ηνπ ζηνηρείσλ.

Τπνγξακκίδεηαη ε ζεκαζία ε νπνία πξέπεη λα δνζεί ζηελ πξνζηαζία ηεο

πξψηεο θαηνηθίαο13 θαη ηεο κηθξήο επηρείξεζεο νχησο ψζηε λα

δηαθπιαρζεί ε θνηλσληθή ζπλνρή.

5. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα ππάξμεη κηα γελλαηφδσξε πνιηηηθή

νπζηαζηηθήο κείσζεο δαλεηζηηθψλ επηηνθίσλ γηα έλα ζπγθεθξηκέλν

ρξνληθφ δηάζηεκα, γηα παξάδεηγκα 3 ρξφληα.14 Μεηαγελέζηεξα ην

επηηφθην ζα αλέιζεη ζηα θαλνληθά επίπεδα. Σν πνιχ ρακειφ επηηφθην

είλαη έλα κέζν απξφζσπν, θαζνιηθφ θαη αληηθεηκεληθφ πνπ δελ ζα

αθήλεηαη ζε πεξηπησζηαθέο δηαπξαγκαηεχζεηο.15

6. Η επαλαμηνιφγεζε ηεο επηβνιήο ηφθσλ ππεξεκεξίαο θαζψο θαη ηφθσλ

πνπ ππεξβαίλνπλ ην αξρηθφ θεθάιαην είλαη επίζεο έλα κέηξν ην νπνίν

πξέπεη λα εμεηαζηεί ζνβαξά.

7. Η Κχπξνο λνκηκνπνηείηαη λα απαηηήζεη αθφκα θαη ελ φςεη ησλ

αζθήζεσλ αληνρήο γηα ηηο ηξάπεδεο έλα θνηλφ θαη ινγηθφ πνζνζηφ

θεθαιαηαθήο επάξθεηαο Κπξίσλ Βαζηθψλ Κεθαιαίσλ (Core Tier 1)

φπσο νξίδεη ε Βαζηιεία ζην επίπεδν ηνπ 7% ην νπνίν νχησο ή άιισο

13 Έρεη θαηαηεζεί ε άπνςε φηη ε πξψηε θαηνηθία πξέπεη λα πξνζηαηεπζεί κέρξη θάπνηνπ

θαζνξηζκέλνπ πνζνχ - ε Βνπιή έρεη πξνηείλεη ηα €350.000. 14 Έρεη ππάξμεη ήδε κηθξή κείσζε ζηα θαηαζεηηθά επηηφθηα. Ωο πξψην βήκα πξέπεη λα ππάξμεη

αλάινγε κείσζε θαη ησλ δαλεηζηηθψλ επηηνθίσλ. 15 εκεηψλεηαη ζπλαθψο φηη ε πξαθηηθή δηαγξαθήο ρξεψλ ζπγθεθξηκέλσλ νξγαληζκψλ θαη

«πξνζσπηθνηήησλ» πιήηηεη ηελ αμηνπηζηία ηνπ ηξαπεδηθνχ ηνκέα.

Page 33: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

33

αθνινπζνχλ νη πιείζηεο Κεληξηθέο Σξάπεδεο ζηελ Δπξψπε. Ο ζηφρνο

ηνπ 9-10% είλαη αξθεηά ςειφο, ηδηαίηεξα γηα κηα νηθνλνκία ζε βαζεηά

χθεζε. Σν πξφζζεην θεθάιαην έρεη θφζηνο ην νπνίν ζα επσκηζζνχλ νη

θαηαλαισηέο θαη νη κέηνρνη θαη πάλσ απ’ φια ζα επεξεαζζεί αξλεηηθά

ε επξχηεξε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα.

8. Σν ππφ δηακφξθσζε Πιαίζην γηα ηελ Αθεξεγγπφηεηα είλαη έλα

ζεκαληηθφ εξγαιείν ην νπνίν ζα βνεζήζεη ηφζν ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα

φζνλ θαη ηνπο δαλεηνιήπηεο, θπζηθά θαη λνκηθά πξφζσπα, γηα λα

κπνξέζνπλ λα ρεηξηζηνχλ ηα πθηζηάκελα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα

αιιά θαη ζην κέιινλ ζα δηεπθνιχλεη ηελ παξαρψξεζε πγηψλ δαλείσλ.

Μέζα απφ ηελ αμηνιφγεζε ηεο νηθνλνκηθήο ζέζεο ησλ δαλεηνιεπηψλ

ζα είλαη δπλαηφλ λα θξίλεηαη ε θεξεγγπφηεηα ησλ δαλεηνιεπηψλ θαη ε

δπλαηφηεηαο ηνπο λα αληεπεμέιζνπλ ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπο. Σν

Πιαίζην γηα ηελ Αθεξεγγπφηεηα ζα βνεζήζεη ηνπο δαλεηνιήπηεο κε

ρακειφ ρξένο, ρσξίο εηζνδήκαηα θαη πεξηνπζηαθά ζηνηρεία λα

απαιιάζζνληαη πιήξσο απφ κηθξέο κε εμαζθαιηζκέλεο νθεηιέο. Δλ

νιίγνηο είλαη ζεκαληηθφ λα πξνσζεζεί ην ζπγθεθξηκέλν πιαίζην ην

ζπληνκφηεξν θαη κε ηελ επξχηεξε δπλαηή ζπλαίλεζε.

9. Η πξνζέιθπζε άκεζσλ μέλσλ επελδχζεσλ (FDI) ζα απμήζεη ηε

ξεπζηφηεηα ησλ ηξαπεδψλ θαη ζα ηνλψζεη ηελ εγρψξηα νηθνλνκηθή

δξαζηεξηφηεηα. Υξεηάδνληαη ζπγθεθξηκέλα θίλεηξα ηα νπνία λα δνζνχλ

ζε δηεζλείο εηαηξείεο γηα λα επελδχζνπλ ζηε Κχπξν. Αλάκεζα ζε άιια

πξνηείλνληαη θνξνινγηθά θίλεηξα ζε μέλνπο δηεπζχλνληεο ζπκβνχινπο

(CEO) θαη νηθνλνκηθνχο ζπκβνχινπο (CFO), θαζψο θαη ε δεκηνπξγία

κηαο πξνλνκηαθήο ππεξεζίαο (red carpet service) ε νπνία, κεηαμχ

άιισλ, ζα αζρνιείηαη κε ζέκαηα αδεηψλ εξγαζίαο θαη παξακνλήο.

Δπηπξφζζεηα, ε δεκηνπξγία ελφο μεθάζαξνπ νδηθνχ ράξηε γηα ηηο

επηρεηξήζεηο απφ ηελ θπβέξλεζε.

Page 34: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

34

10. Πξαθηηθέο παξαρψξεζεο δαλείσλ: Μηα απφ ηηο αηηίεο νη νπνίεο

νδήγεζαλ ζηελ θνξχθσζε ηνπ ηδησηηθνχ ρξένπο ζε λνηθνθπξηά θαη

επηρεηξήζεηο ήηαλ νη πξαθηηθέο παξαρψξεζεο δαλείσλ νη νπνίεο

βαζίδνληαλ θπξίσο ζηηο εμαζθαιίζεηο. Οη πξαθηηθέο απηέο ήδε έρνπλ

δηαθνξνπνηεζεί άξδελ θαζψο ε έκθαζε δίλεηαη ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ

νθεηιέηε λα εμππεξεηεί ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ. Καίξηαο ζεκαζίαο είλαη

θαη ε απινπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ απφθηεζεο δαλείσλ απφ θπζηθά

πξφζσπα θαη επηρεηξήζεηο. Μεηά ην Μάξηην ηνπ 2013 επηθξαηνχλ

απζηεξνί πεξηνξηζκνί θαη εμνλπρηζηηθνί έιεγρνη απφ ηηο ηξάπεδεο γηα

παξαρψξεζε δαλείσλ θάηη ην νπνίν απνζαξξχλεη ηνπο ρξεψζηεο. Απηφ

έρεη κεηψζεη ηηο εγρψξηεο επελδχζεηο θαη ηελ θαηαλάισζε

επηβξαδχλνληαο ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Δπί ηνχηνπ έρεη

παξαηεξεζεί φηη ελδερνκέλσο λα έρνπκε πεξάζεη απφ κηα θαηάζηαζε

αζπδνζίαο ζηελ απφιπηε αζθπμία. Απηή ε ππεξβνιή ζα πξέπεη λα

αλαζηξαθεί.

11. Δίλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηηο ηξάπεδεο λα επαλαθηήζνπλ ην

θνηλσληθφ ηνπο πξφζσπν. Απηφ ζα ζπκβάιιεη ζηελ απνθαηάζηαζε ηεο

εκπηζηνζχλεο ηνπ θνηλνχ πξνο απηέο θαη θαη’ επέθηαζε ζηελ εχξπζκε

ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκίαο. Η γελλαηνδσξία απνηειεί αλαπφζπαζην

κέξνο κηαο λέαο πξνζέγγηζεο αθνχ ν ηξαπεδηθφο ηνκέαο έρεη ηε

κεγαιχηεξε επζχλε γηα ηελ νηθνλνκηθή θξίζε.

12. Η πξφζθαηε αλαλέσζε ηεο Οδεγίαο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο Κχπξνπ

πξνο ηα Πηζησηηθά Ιδξχκαηα ρεηηθά κε ηηο Ρπζκίζεηο Γηαθπβέξλεζεο

θαη Γηαρείξηζεο νξίδεη φηη ν κέγηζηνο αξηζκφο κειψλ ησλ Γηνηθεηηθψλ

πκβνπιίσλ ζα είλαη 13 θαη ε πιεηνςεθία ηνπο, ηνπιάρηζηνλ 7, ζα

πξέπεη λα είλαη αλεμάξηεηνη. Ιδηαίηεξε ζεκαζία ζα πξέπεη λα δίλεηαη

ζηε κφξθσζε, επαγγεικαηηθή πείξα, επάξθεηα θαη εζηθή ππφζηαζε

ησλ κειψλ.

Page 35: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

35

13. Σν θάζε ηξαπεδηθφ ίδξπκα ζα πξέπεη λα δηακνξθψζεη μεθάζαξε θαη

ηζνδπγηζκέλε ζηξαηεγηθή αλάιεςεο θηλδχλνπ κε βάζε ηηο νδεγίεο ηεο

Κεληξηθήο Σξάπεδαο Κχπξνπ θαη ηνπ δηθνχ ηνπ νξίνπ αλάιεςεο

θηλδχλσλ (risk appetite). Απηφ κπνξεί λα γίλεη κε ηελ εμέηαζε θαη

αλάιπζε επηπξφζζεησλ δεηθηψλ απφδνζεο ησλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ

φπσο γηα παξάδεηγκα ην Return on Risk Adjusted Capital (RORAC)

φπνπ ην χςνο θαη ην είδνο ησλ θηλδχλσλ (risks) ζπλδέεηαη κε ηελ

θεθαιαηαθή επάξθεηα φπσο θαζνξίδνληαη απφ ηελ Βαζηιεία ΙΙΙ.

14. ηαδηαθή απειεπζέξσζε ησλ πεξηνξηζκψλ ζηε δηαθίλεζε θεθαιαίνπ

θαη παξάιιειε εμέηαζε δηάθνξσλ κεραληζκψλ κέζσ ησλ νπνίσλ νη

ηξάπεδεο λα αλνίμνπλ ηε ζηξφθηγγα ηεο πίζησζεο πξνο ηελ εγρψξηα

αγνξά.

15. Μείσζε θφζηνπο ιεηηνπξγίαο ηξαπεδψλ: Παξά ην γεγνλφο φηη ην

θφζηνο ιεηηνπξγίαο ησλ θππξηαθψλ ηξαπεδψλ δελ θπκαίλεηαη ζήκεξα

ζε ςειά επίπεδα ππάξρνπλ πεξηζψξηα πεξαηηέξσ κείσζεο ηνπ. Οη

ηξάπεδεο θαινχληαη λα είλαη αληαγσληζηηθέο ζηε δηεζλή αγνξά θαη λα

έρνπλ πην απνηειεζκαηηθή ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε αλαβαζκίδνληαο

παξάιιεια θαη ηηο ππεξεζίεο ηνπο.

16. Θα πξέπεη λα εμεπξεζνχλ ηξφπνη απνδεκηψζεσλ ησλ θαηαζεηψλ νη

νπνίνη επεξεάζζεθαλ απφ ην θνχξεκα. Γελ είλαη ινγηθφ λα πιεξψζεη

κηα κηθξή ζπγθεθξηκέλε νκάδα θαηαζεηψλ ηα ακαξηήκαηα ηνπ

ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Η

ξχζκηζε απηή δελ πεξηιακβάλεη ηηο κεηνρέο θαη ηα αμηφγξαθα θαζψο νη

επηινγέο απηέο εκπεξηείραλ θηλδχλνπο/ξίζθν.

17. Να θαηαβιεζνχλ πξνζπάζεηεο κε άιιεο ρψξεο ηνπ Νφηνπ γηα ζπλέρηζε

ηεο επεθηαηηθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο απφ ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή

Σξάπεδα (π.ρ. αγνξά εζληθψλ νκνιφγσλ απφ ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή

Σξάπεδα: λα δεκηνπξγεζεί έλα πνζφ – λνκηζκαηηθή επέθηαζε - θαη λα

αγνξαζζνχλ εζληθά νκφινγα κε βάζε ην ΑΔΠ ηεο θάζε ρψξαο).

Page 36: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

36

Τπελζπκίδεηαη φηη ζηηο αξρέο ηνπ επηεκβξίνπ ε Δπξσπατθή Κεληξηθή

Σξάπεδα κείσζε ην βαζηθφ ηεο επηηφθην ζην 0,05% θαη αλαθνίλσζε ηελ

έλαξμε πξνγξάκκαηνο αγνξάο ρξενγξάθσλ, ζε κηα πξνζπάζεηα λα

πξνζηαηεχζεη ηελ Δπξσδψλε απφ ηνλ απνπιεζσξηζκφ.

18. Οινθιεξσκέλνο ζρεδηαζκφο δεκνζηνλνκηθήο, αλαπηπμηαθήο θαη

θνηλσληθήο πνιηηηθήο. ηα πιαίζηα απηά πξνθξίλνληαη ηα αθφινπζα:

i. Μηα λέα θνξνινγηθή κεηαξξχζκηζε ε νπνία ζα ιάβεη ππ’ φςηλ ηελ

θνηλσληθή δηάζηαζε θαζψο θαη έλα πιέγκα θηλήηξσλ γηα

επελδχζεηο, θαηαζέζεηο θαη ελζάξξπλζε ζπγθεθξηκέλσλ

δξαζηεξηνηήησλ. Η θηινζνθία ηνπ φινπ θνξνινγηθνχ

ζπζηήκαηνο ζα ελζσκαηψλεη ηελ αξρή «ρακεινί θνξνινγηθνί

ζπληειεζηέο θαη ςειέο πνηλέο κε ζπκκφξθσζεο».16

ii. Μείσζε ηνπ αλψηαηνπ ζπληειεζηή ζηνλ Φφξν Δηζνδήκαηνο απφ

35% ζην 30% θαη αλάινγεο ξπζκίζεηο.

iii. Ο ΦΠΑ λα κεησζεί απφ 19% ζην 15% θαη απφ 9% ζην 7%.

iv. Μείσζε ηνπ Δηαηξηθνχ Φφξνπ απφ 12,5% ζην 10%.

v. Μείσζε ηεο θνξνινγίαο/ζπλεηζθνξάο ζην Σακείν Κνηλσληθψλ

Αζθαιίζεσλ θαη επαλαθνξά ηνπ απφ 7,8% ζην πξνεγνχκελν

επίπεδν (6,8%).

vi. Μείσζε ηεο θνξνινγίαο ζηα εηζνδήκαηα απφ θαηαζέζεηο απφ 30%

ζην 9,5%. ηφρνο είλαη ε ζπγθεθξηκέλε θνξνινγία λα επηζηξέςεη

ζηα πξνεγνχκελα επίπεδα νχησο ψζηε λα κελ απνηειεί

απνηξεπηηθφ παξάγνληα ζε θαηαζέηεο θαζψο θαη ζε μέλνπο

επελδπηέο.17

16

εκεηψλεηαη φηη παξά ηηο απμήζεηο ζηηο θνξνινγίεο ηα έζνδα παξνπζηάδνληαη κεησκέλα γηα

ην 2014. Ωο εθ ηνχηνπ ε ζπγθεθξηκέλε εηζήγεζε πξέπεη λα αμηνινγεζεί δεφλησο.

Δπηπξφζζεηα, θαη ζε δηάθνξεο επξσπατθέο ρψξεο άξρηζε λα επηθξαηεί ε ζπγθεθξηκέλε

θηινζνθία. 17

Απηφ ην κέηξν κπνξεί λα ζπληειέζεη θπξίσο ζηε κείσζε ησλ δαλεηζηηθψλ επηηνθίσλ, ζηνπο

νπνίνπο ζηελ νπζία κεηαθπιχεηε ν θφξνο: π.ρ. κηα κείσζε 15% ηνπ θφξνπ κπνξεί λα

σθειήζεη ζην 10% ην δαλεηζηηθφ επηηφθην θαη ζην 5% ην θαηαζεηηθφ, αιιά απηφ ζα πξέπεη λα

ελζαξξπλζεί/επηβιεζεί.

Page 37: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

37

vii. Γηα ηε δεκνζηνλνκηθή ζηαζεξφηεηα πξνθξίλνληαη ηζνζθειηζκέλνη

πξνυπνινγηζκνί ζηα πιαίζηα κηαο κεγαιχηεξεο ρξνληθήο

πεξηφδνπ.18

viii. Μείσζε θαη εμνξζνινγηζκφο ηνπ θφξνπ αθίλεηεο ηδηνθηεζίαο.

Η πξφηαζε ηεο θπβέξλεζεο γηα ηνλ θφξν αθίλεηεο ηδηνθηεζίαο (κε

ηηκέο 2013) σο έρεη δελ ηθαλνπνηεί. Eπεηδή ην δήηεκα απηφ είλαη

ζεκαληηθφ ε πξφηαζε αληηθξίδεηαη μερσξηζηά σο αθνινχζσο:

€0 – 149.999 Απαιιαγή

€150.000 – 199.999 50 επξψ

€200.000 – 999.999 0,0005% (κηζφ ηεο ρηιίνηο)

€1.000,000 – 4.999.999 0,00075% (ηξία ηέηαξηα ηηο ρηιίνηο)

€5.000,000 – 9.999.999 0,001% (έλα ηηο ρηιίνηο)

€10.000,000 θαη άλσ 000125% (έλα θαη έλα ηέηαξην ηηο

ρηιίνηο)

Τπνγξακκίδεηαη φηη απηή ε πξφηαζε θαηαηίζεηαη κε ζηφρν λα

ζπκβάιεη δεκηνπξγηθά ζηνλ δεκφζην δηάινγν θαη ζηνλ επξχηεξν

πξνβιεκαηηζκφ γχξσ απφ ην δήηεκα. Με ηελ επθαηξία απηή

18 Έλα άιιν ζεκαληηθφ δήηεκα είλαη νη ηζνζθειηζκέλνη πξνυπνινγηζκνί. Η φιε θηινζνθία

βαζίδεηαη ζηε ζέζε φηη κία λνκνζεηηθή ξχζκηζε γηα ηζνζθειηζκέλνπο πξνυπνινγηζκνχο

απνηξέπεη ηελ εθάζηνηε θπβέξλεζε λα δξα κε αιφγηζην ηξφπν. Απφ ηελ άιιε φκσο

ππάξρνπλ εθείλεο νη πεξηζηάζεηο φπνπ νη ζπλζήθεο επηβάιινπλ κία δηαθξηηηθή επεθηαηηθή

δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή γηα θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα νχησο ψζηε λα αληηκεησπηζζνχλ

ρεηξφηεξα πξνβιήκαηα, φπσο κηα παξαηεηακέλε χθεζε. Η ζπδήηεζε απηή νδεγεί ζηε

δηάθξηζε κεηαμχ ησλ ειιεηκκάησλ πνπ είλαη ελ πνιινίο απνηέιεζκα ησλ νηθνλνκηθψλ

ζπλζεθψλ (π.ρ. φπσο ε θπθιηθή δηαθχκαλζε) θαη απηψλ πνπ πξνθχπηνπλ αθφκε θαη ζε

πεξίνδν πνπ νη νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο είλαη ζεηηθέο (δηαξζξσηηθφ έιιεηκκα). Ο ζπλαθήο

θαλνληζκφο ηεο ΔΔ πξνλνεί γηα δηαξζξσηηθφ δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα πνπ δελ ζα ππεξβαίλεη

ην 0,5% ηνπ ΑΔΠ. Σν παξάγσγν ζπκπέξαζκα είλαη φηη ζε πεξίπησζε χθεζεο ή αθφκα θαη

θξίζεο επηηξέπεηαη λα θαηαηίζεληαη σο επηινγή πξνυπνινγηζκνί κε κεγαιχηεξα ειιείκκαηα.

Έηζη φηαλ κία νηθνλνκία έρεη ςειή αλεξγία αλαπφθεπθηα ζα ππάξρεη δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα

κεγαιχηεξν ηνπ 0,5% ηνπ ΑΔΠ. Αλ γίλεη πξνζπάζεηα λα ηζνζθειηζηεί άκεζα ν θξαηηθφο

πξνυπνινγηζκφο ηφηε ε θξίζε ζα εκβαζπλζεί. Δίλαη ινηπφλ πξνθαλέο φηη ππάξρνπλ νη

πεξηπηψζεηο εθείλεο φπνπ κηα επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή θαζίζηαηαη επηβεβιεκέλε.

Η ζέζε απηή ζα πξέπεη λα πηνζεηεζεί ζηελ Κχπξν ελψ παξάιιεια ζα πξέπεη λα επεθηαζεί θαη

λα πξνσζεζεί ζηελ ΔΔ.

ηε ζεκεξηλή ζπγθπξία γηα ηελ Κχπξν ππνγξακκίδεηαη ε ζηξαηεγηθή ζεκαζία κηαο

ζηνρεπκέλεο επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο. ηα πιαίζηα απηά είλαη ζεκαληηθφ λα

ππάξμνπλ ζηνρεπκέλεο δεκφζηεο δαπάλεο θαη λα ελζαξξπλζνχλ λένη κνρινί νηθνλνκηθήο

κεγέζπλζεο.

Page 38: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

38

ππνγξακκίδεηαη μαλά ε φιε ζεκαζία ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο

θαζψο θαη νη πξνεθηάζεηο ηεο ζε φια ηα επίπεδα. Δλ νιίγνηο δελ

είλαη κφλν ζέκα ειιεηκκάησλ ή πιενλαζκάησλ αιιά θαζνιηθνχ

επεξεαζκνχ ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαζψο θαη

θνηλσληθψλ δεδνκέλσλ.

ix. Να κελ ππάξμεη νπνηαδήπνηε επηπξφζζεηε κείσζε κηζζψλ θαζψο

κηα ηέηνηα εμέιημε ζα εκβαζχλεη ηελ θξίζε.19

x. Μαθξνπξφζεζκα λα κεησζνχλ νη δεκφζηεο δαπάλεο σο πνζνζηφ

ηνπ ΑΔΠ θάησ απφ ην 40%.20

19. Μείσζε ηνπ πξνζσπηθνχ ζηνλ δεκφζην θαη επξχηεξν δεκφζην ηνκέα σο

απνηέιεζκα δηαθφξσλ κέηξσλ (π.ρ. θηινζνθία ηεο ελαιιαμηκφηεηαο).

Πξνψζεζε ηεο ελνπνίεζεο ησλ δήκσλ θαη άιισλ ππεξεζηψλ.21

20. Δπέθηαζε, δηεχξπλζε θαη εκβάζπλζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο.

21. Δλζάξξπλζε λέσλ ηνκέσλ νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη κνριψλ

αλάπηπμεο. ηα πιαίζηα απηά λα εληζρπζεί ε πξννπηηθή ηνπ

αθαδεκατθνχ θαη ηαηξηθνχ θέληξνπ, ε πξνψζεζε έξεπλαο θαη

θαηλνηνκίαο. Ιδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηελ αμηνπνίεζε ελεξγεηαθψλ

πφξσλ θαη ηελ πξνψζεζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο.

22. Αλαζεψξεζε ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ ζρεδίσλ κε ηξφπν πνπ λα

απνθαζίζηαηαη ε ηζνηηκία ησλ πνιηηψλ θαη ν νηθνλνκηθφο

νξζνινγηζκφο.

19 Να κελ ππάξμεη νπνηαδήπνηε επηπξφζζεηε κείσζε κηζζψλ ζηνλ δεκφζην θαη επξχηεξν

δεκφζην ηνκέα θαζψο κηα ηέηνηα εμέιημε ζα ηελ αθνινπζνχζε κηα λέα αιπζηδσηή κείσζε

κηζζψλ ζε φιε ηελ νηθνλνκία ε νπνία ζα εκβαζχλεη ηελ θξίζε. Αληί ηνχηνπ πξνθξίλεηαη ε

παγνπνίεζε κηζζψλ ζηνλ δεκφζην θαη επξχηεξν δεκφζην ηνκέα γηα άιια δχν ρξφληα.

Παξάιιεια ζα πξέπεη λα γίλεη κηα εηο βάζνο έξεπλα γηα ηελ πηνζέηεζε κηαο εηζνδεκαηηθήο

πνιηηηθήο ζηνλ δεκφζην θαη επξχηεξν δεκφζην ηνκέα ε νπνία λα είλαη δίθαηε θαη

απνηειεζκαηηθή. 20 ηα πιαίζηα απηά επείγεη ε πξνψζεζε ηνπ εμνξζνινγηζκνχ ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ (π.ρ.

ζπληαμηνδνηηθφ, πξνυπνινγηζκφο γηα παηδεία θιπ). 21

Η επέλδπζε ζηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε κε ηελ βνήζεηα θαη επξσπατθψλ

πξνγξακκάησλ θαζψο θαη ε αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζηνλ θπβεξλνρψξν είλαη

πνιχ ζεκαληηθά δεηήκαηα.

Page 39: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

39

23. Δμπγίαλζε θαη αλαβάζκηζε ηνπ δεκφζηνπ βίνπ πεξηιακβαλνκέλεο θαη

ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο.

24. Δπεηδή νη πεξηζηάζεηο είλαη θξίζηκεο ε αλάγθε γηα έλα λέν θνηλσληθφ

ζπκβφιαην θαζίζηαηαη επηηαθηηθή αλαγθαηφηεηα. ηφρνο είλαη ε

απνθαηάζηαζε ηεο εκπηζηνζχλεο, ε ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο,

ε αμηνθξαηία, ε αιιειεγγχε θαη έλα λέν αμηαθφ ζχζηεκα.

25. Δίλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο λα γίλεηαη ζπζηεκαηηθή κειέηε φισλ ησλ

ζπλαθψλ δεηεκάησλ. Πέξαλ ηεο ζπλερνχο αμηνιφγεζεο ηεο

νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο είλαη ζεκαληηθφ λα κειεηνχληαη θαη

ζπγθεθξηκέλνη ηνκείο μερσξηζηά. Γηα παξάδεηγκα, ηδηαίηεξε ζεκαζία

έρεη ν αζθαιηζηηθφο ηνκέαο. Με ην ίδην ζθεπηηθφ αμίδεη λα κειεηεζνχλ

πεξηπηψζεηο ρσξψλ πνπ αληηκεηψπηζαλ παξφκνηα πξνβιήκαηα θαη πσο

ηα δηαρεηξίζηεθαλ. Απνηειεί απξνλνεζία θαη απεξηζθεςία ε ηπθιή θαη

άλεπ πξνβιεκαηηζκνχ πινπνίεζε φισλ ησλ απαηηήζεσλ ηεο Σξφηθα.

Page 40: Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΗΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

26.