Επίτομη Εικονογραφημένη Ιστορία Των Ελλήνων(δ)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

201


ΤΑ Ν Η φ Ι Λ Ι Κ Η Ε ΤΑ Ι ρ Ε Ι Α Α Π ο φ Α Σ Ι Σ Ε Ν Α Κ Η ρ ύ ξ Ε Ι την Ελληνική Επανάσταση είχε ήδη επεκτείνει την οργάνω-σή της σε όλες τις χώρες της Βαλκανικής και της υπόλοιπης Ευρώπης όπου υπήρχε έντονο ελληνικό στοιχείο Η κεντρι-κή ιδέα του Αλέξανδρου ύψηλάντη και των φιλικών ήταν η Επανάσταση να ξεκινήσει από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονί-ες (Μολδοβλαχία σημερινή ρουμανία) και στη συνέχεια να

επεκταθεί στην κυρίως Ελλάδα Η απόφαση αυτή επιβεβαιώθηκε τον οκτώβριο του 1820 στο Συνέδριο της φιλικής Εταιρείας που πραγ-ματοποιήθηκε στο Ισμαήλι Βεσσαραβίας Ταυτόχρονα για τον ελληνι-κό χώρο το σχέδιο προέβλεπε την έναρξη στρατιωτικών συγκρούσεων στην Πελοπόννησο

ο ι λόγόι πόυ υπαγόρευσαν την απόφαση να αρχίσει ο Αγώνας από τις Ηγε-μονίες ήταν ότι οι χώρες αυτές διοικούνταν από Έλληνες ηγεμόνες (φαναριώ-

τες) και οι κάτοικοί τους ήταν ομόδοξοι Σε αυτές τις περιοχές δεν υπήρχε οργα-νωμένος τουρκικός στρατός γιατί βάσει Συνθήκης ήταν ημιανεξάρτητες αντίθετα υπήρχε οργανωμένος χριστιανικός στρατός από μισθοφόρους τους λεγόμενους laquoΑρβανίτεςraquo Επιπλέον ένα κίνημα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες θα δημιουρ-γούσε αντιπερισπασμό οι Τούρκοι θα απασχολούνταν στη Βόρεια Βαλκανική

οπότε οι επαναστάτες της Ελλάδας θα κινούνταν με μεγαλύτερη άνεση Η γειτ-νίαση της Μολδοβλαχίας με τη ρωσία θεωρήθηκε ευνοϊκός παράγοντας για τη συνδρομή των ρώσων στον Αγώνα ενώ υπήρχε και η πιθανότητα να συνδράμει και ο ντόπιος πληθυσμός ώστε η Επανάσταση να γενικευθεί οδηγώντας σε εξέγερση ενάντια στους οθωμανούς τους Βουλγάρους και τους Σέρβους

Έτσι στις 22 φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος ύψηλάντης πέρασε τον πο-ταμό Προύθο με μικρή δύναμη και μπήκε στο Ιάσιο όπου τον υποδέχθηκαν οι

ντόπιοι και ο Έλληνας ηγεμόνας της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσος Ενισχυμένος με τους εκεί μισθοφόρους αλλά χωρίς τη συμμετοχή των ντόπιων προχώρησε στη Βλαχία όπου συγκρότησε στη φωξάνη τον Ιερό Λόχο από 500 εθελοντές σπουδαστές και στις 28 Μαρτίου μπήκε στο Βουκουρέστι

Η εξελιξη ωστόσό των επιχειρησεων στη Μολδοβλαχία πήρε άσχημη τροπή Η ρωσία όχι μόνο δεν υποστήριξε τους επαναστάτες αλλά και για λόγους

πολιτικής ταύτισης με τη γραμμή της Ιεράς Συμ μαχίας αποκήρυξε την Επανάστα-ση διέγραψε τον ύψηλάντη από το στρατό της και έδωσε άδεια στις τουρκικές στρατιές να μπουν στις Ηγεμονίες (που τελούσαν υπό την προστασία της βάσει Συνθήκης) για να την καταπνίξουν

Έτσι ο πασάς του Βιδινίου επιτέθηκε κατά των επαναστατών στο Δραγατσά-νι στις 7 Ιουνίου και τους κατανίκησε κατασφάζοντας τους ενθουσιώδεις αλλά άπειρους στη μάχη ηρωικούς σπουδαστές του Ιερού Λόχου ο ύψηλάντης χωρίς να μπορέσει να δώσει μάχη διέφυγε στην Αυστρία αλλά συνελήφθη από τους

Η ΑΠοΤύχΙΑ Τού ΚΙΝΗΜΑΤοΣ ΣΤΗ

ΜοΛΔοΒΛΑχΙΑ

Η ΕΝΑρξΗ Τού AγώΝΑ

Η Επανάσταση στη Μολδοβλαχία

O

Σφραγίδα μέλους της Φιλικής Εταιρείας


200

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διαβαίνει τον ποταμό Προύθο ελαιογραφία του Πέτερ φον Ες (Μουσείο Μπενάκη Αθήνα)


218

Η ΚΗρύξΗ ΤΗΣ ΑΝΕξΑρΤΗΣΙΑΣ Τού

ΕΛΛΗΝΙΚού ΚρΑΤούΣ

ΔΙΠΛώΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠοΛΕΜΙΚΕΣ

ΕξΕΛΙξΕΙΣ ΚΑΤΑ Το 1828 ndash 1829

ο Ιωάννης Καποδίστριας και η λήξη της Επανάστασης (1828 ndash 1830)

Σε εφαρμόγη τησ απόφασησ της γ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας ο κό-μης Ιωάννης Καποδίστριας αφίχθη στην Αίγινα στις 11 Ιανουαρίου 1828

προκειμένου να αναλάβει τα καθήκοντα του κυβερνήτη της επαναστατημένης Ελλάδας ο Καποδίστριας από την πρώτη στιγμή της ανάληψης της εξουσίας προέβη σε ανασύνταξη των δυνάμεων του στρατού και σε αλλαγές στη διοίκηση Ταυτόχρονα με το κύρος την πείρα τις γνώσεις και τις ικανότητές του ανέ-λαβε τις διαπραγματεύσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις στον πολύ κρίσιμο τομέα της διπλωματίας Την περίοδο της διακυβέρνησής του τελειώνουν οι ένοπλες συγκρούσεις της Επανάστασης ολοκληρώνονται οι διαπραγματεύσεις για την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και τίθενται τα θεμέλια της νεότερης Ελλάδας

Τον Απρίλιο του 1828 η ρωσία κήρυξε πόλεμο στο σουλτάνο και έτσι ο Καπο-δίστριας βρήκε την ευκαιρία να ολοκληρώσει την κατάκτηση της Στερεάς Η γαλ-λία ανέλαβε την ειρήνευση της Πελοποννήσου στέλνοντας τον Μαιζόν με 14000 στρατό (Αύγουστος 1828) ενώ η Βρετανία κατάφερε να ανακληθεί ο Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο Έτσι η Επανάσταση επεκτάθηκε στη Σάμο και την Κρήτη ώστε να ενταχθούν και αυτές οι περιοχές στο νέο κράτος

Παράλληλα ο Καποδίστριας έχοντας θέσει επικεφαλής του ελληνικού στρα-τού τον Κίτσο Τζαβέλλα διέταξε να συνεχιστούν οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα απελευθερώνοντας κατά το διάστημα από το Μάρτιο έως το Μάιο του 1829 το Αντίρριο τη Ναύπακτο το Μεσολόγγι και το Αιτωλικό Με την τε-λευταία μάχη του Αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας ο Δημήτριος ύψηλάντης ανά-γκασε τους Τούρκους να φύγουν από τη Στερεά εκτός της Λαμίας και της Ακρό-πολης των Αθηνών

Στις 10 Μαρτίου 1829 υπογράφηκε από τους πληρεξούσιους των Μεγάλων Δυνάμεων το Πρωτόκολλο του Λονδίνου με το οποίο προβλεπόταν η ίδρυση ανε-ξάρτητου ελληνικού κράτους που θα περιλάμβανε την Πελοπόννησο τις Κυκλά-δες την Εύβοια και τη Στερεά Ελλάδα (από τον Παγασητικό Κόλπο έως το Σπερ-χειό) υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου και με χριστιανό μονάρχη που δεν θα προερχόταν από κάποια βασιλική δυναστεία των τριών Δυνάμεων Η Κρήτη και η Σάμος δεν συμπεριλήφθηκαν στην επικράτεια του ελληνικού κράτους

Η ρωσικη πρόελαση στον Καύκασο και την Αδριανούπολη κατά το νέο ρω-σοτουρκικό πόλεμο ανάγκασε το σουλτάνο να δεχτεί την υπογραφή της

Συνθήκης της Αδριανούπολης (Σεπτέμβριος 1829) με την οποία αναγνώριζε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου ο Καποδίστριας για λόγους σκοπιμότητας δέχτηκε την ανεξαρτησία μόνο της νότιας Ελλάδας αφενός για να αποφύγει τυχόν αντι-δράσεις της Βρετανίας που κατείχε τότε τα Επτάνησα και αφετέρου για να μην

εξασθενήσει πολύ το οθωμα-νικό κράτος ώστε να αποτε-λεί φραγμό στην επεκτατική πολιτική της ρωσίας στα βό-ρεια σύνορα του νέου ελληνι-κού κράτους

Έτσι με νέο Πρωτόκολλο του Λονδίνου (3 φεβρουαρί-ου 1830) ιδρύθηκε ανεξάρτη-το ελληνικό κράτος με κλη-ρονομικό βασιλιά που δεν θα προερχόταν από τις τρεις προστάτιδες Δυνάμεις Τα όριά του από βορρά ορίζο-νταν από το Σπερχειό και τον Αχελώο Η Κρήτη η Σάμος τα Ψαρά και η χίος παρέμε-ναν εκτός του νέου κράτους

Χάρτης του Βασιλείου της Ελλάδος (1843)

ΔοΛοφοΝΙΑ Τού ΙώΑΝΝΗ ΚΑΠοΔΙΣΤρΙΑ 27 ΣΕΠΤΕΜΒρΙού 1831 ΝΑύΠΛΙο

Σ ύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή προσερχόμενος στην εκ-κλησία στις 635 το πρωί της Κυριακής 27 Σεπτεμβρίου 1831 (με

το παλαιό ημερολόγιο) ο κυβερνήτης έπεσε θύμα δολοφονικής ενέ-δρας που του είχαν στήσει οι Κωνσταντίνος και γεώργιος Μαυρομι-χάλης (αδελφός και γιος αντίστοιχα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ηγέτη της Μάνης κατά την Ελληνική Επανάσταση τον οποίο ο κυ-βερνήτης είχε συλλάβει και φυλακίσει στο Ναύπλιο για πολιτικούς λόγους) Κατά την επίθεση ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τραυμα-τίστηκε και στη συνέχεια λιντσαρίστηκε από τους μάρτυρες της δολο-φονίας ο γεώργιος δραπέτευσε και κατέφυγε στο σπίτι του γάλλου προξένου όπου και συνελήφθη Αργότερα δικάστηκε και καταδικά-στηκε σε θάνατο Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες του δικηγόρου Δ Κοκκινάκη ο κυβερνήτης είναι πιθανόν να έπεσε θύμα συνωμο-σίας στην οποία συμμετείχαν και άτομα της σωματοφυλακής του Η θεωρία αυτή στηρίζεται στη φορά των πυροβολισμών εναντίον του Καποδίστρια και θεωρεί τους Μαυρομιχαλαίους (που στέκονταν κοντά στην είσοδο του ναού κατά την άφιξή του) laquoβολικάraquo εξιλαστήρια θύματα γεγονός είναι ότι σε κάθε περίπτωση η δικαστική έρευνα υπήρξε εσπευσμένη και ελλι-πής ενώ σημαντικές μαρτυρίες δεν ελήφθησαν υπόψη


219

Άνω Η δολοφονία του Καποδίστρια ελαιογραφία του Χαράλαμπου Παχή (Δημοτική Πινακοθήκη Κέρκυρας) Δεξιά Προτομή του Καποδίστρια στην Αίγινα

Ο 20ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

252Ο 20ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

253

Η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

Oι ναύαρχοι των eύρωπαϊκων δύναμεων που βρίσκονταν στα κρητικά ύδατα γνωστοποίησαν στους Κρήτες στις 6 Μαρτίου 1897 ότι οι κυβερνή-σεις τους αποφάσισαν να εξασφαλίσουν την πλήρη αυτονομία της Κρήτης

από το σουλτάνο Έτσι το νησί τέθηκε υπό διεθνή προστασία και χωρίστηκε σε ζώνες επιτήρησης από τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις

Ακολούθησαν διαβουλεύσεις εκ μέρους των Μεγάλων Δυνάμεων για το ποιος θα ήταν ο πλέον κατάλληλος διοικητής για το νησί με την υποψηφιότητα του πρίγκιπα Γεωργίου δευτερότοκου γιου του βασιλιά των Ελλήνων να προκρίνε-ται ως η πλέον κατάλληλη Ο Γεώργιος ορίστηκε τελικά Ύπατος Αρμοστής της Κρήτης με τριετή θητεία και στόχο την ειρήνευση στο νησί και την εγκατάσταση τακτικής διοίκησης

Στις 24 Ιανουαρίου 1899 διεξήχθησαν γενικές εκλογές και η νέα Γενική Συ-νέλευση περιλάμβανε 138 χριστιανούς και 50 μουσουλμάνους πληρεξουσίους Δύο μήνες αργότερα είχε ολοκληρωθεί η επεξεργασία και η ψήφιση του Συντάγ-ματος της Κρητικής Πολιτείας Το Σύνταγμα αυτό προέβλεπε τη λειτουργία ενός υποτυπώδους κοινοβουλευτισμού σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός πανίσχυ-ρου ηγεμόνα με ευρύτατες εξουσίες τις οποίες θα ασκούσε επί του παρόντος ο Ύπατος Αρμοστής

Αμέσως μετά ο Γεώργιος διόρισε την πρώτη πενταμελή κυβέρνηση που περι-λάμβανε τέσσερις χριστιανούς και ένα μουσουλμάνο Η αυτονομία της Κρητικής Πολιτείας έναντι της οθωμανικής κυβέρνησης στα εσωτερικά ζητήματα ήταν πλή-ρης συμπεριλαμβανομένης της χωριστής ιθαγένειας της οργάνωσης τελωνειακού συστήματος και δημόσιας διοίκησης της συγκρότησης τοπικής χωροφυλακής της κυκλοφορίας νομίσματος και γραμματοσήμων και της ύπαρξης σημαίας Αντίθε-τα η εξωτερική και αμυντική πολιτική υπάγονταν σε περιορισμούς υπό την κηδε-μονία των Μεγάλων Δυνάμεων οι οποίες διατηρούσαν στρατεύματα στο νησί

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχοντας ενεργή ανάμειξη στα πολιτικά πράγματα του νησιού θεωρούσε ότι εφόσον η ένωση δεν φαινόταν άμεσα πραγματοποιήσιμη η ολοκλήρωση της αυτονομίας αποτελούσε προς το παρόν τη μόνη ρεαλιστική λύση Η παράταση του καθεστώτος της αρμοστείας κατά την οποία το νησί τε-λούσε υπό την εξουσία του εντολοδόχου των Μεγάλων Δυνάμεων με τη συνδρομή διεθνών στρατευμάτων συντηρούσε μια ερμαφρόδιτη κατάσταση που ενέτεινε το

Λιθογραφία αφιερωμένη στην επανάσταση του Θερίσσου που ξέσπασε το Μάρτιο του 1905 ως αποτέλεσμα της αδιάλλακτης στάσης του Ύπατου Αρμοστή Πρωτεργάτης ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και βασικοί της στόχοι η μεσοπρόθεσμη ένωση με την Ελλάδα

και ο άμεσος εκδημοκρατισμός του Συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνα)

Το πλήρωμα του θωρηκτού laquoΣπέτσαιraquo με επικεφαλής το συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο αμέσως μετά την αποβίβασή του στην Κρήτη (φωτ Στέφανου Φιωτάκη Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη Αθήνα)



273

χώρα γεγονός που άνοιγε το δρόμο για την επά-νοδο του Κωνσταντίνου

Μετά τις εκλογές την πρωθυπουργία ανέλα-βε ο Δημήτριος Ράλλης (αν και επί της ουσίας ο Δημήτριος Γούναρης ήταν ο ιθύνων νους στο αντι-βενιζελικό στρατόπεδο) και κίνησε διαδικασία διεξαγωγής δημοψηφίσματος με στόχο τη νομι-μοποίηση της επιστροφής του βασιλιά Η νέα κυ-βέρνηση δίστασε να πάρει τις κατάλληλες αποφά-σεις στο στρατιωτικό μέτωπο στη Μικρά Ασία μην αξιοποιώντας τη διαπραγματευτική ικανότητα του Βενιζέλου που βρισκόταν στο εξωτερικό και σαν να μην υπήρχε άλλη επιλογή επέλεξε να κλιμακώ-σει τις πολεμικές επιχειρήσεις

Επακόλουθο σωρείας στρατιωτικών λαθών και παραλείψεων η απόλυτα προβλέψιμη τουρκική επίθεση στις 13 Αυγούστου 1919 προκάλεσε τη ραγδαία κατάρρευση του μετώπου και την εκκένω-ση της Μικράς Ασίας από τον ελληνικό στρατό που ολοκληρώθηκε μέχρι τις πρώτες μέρες του Σεπτεμ-βρίου Παράλληλα άρχισε η μαζική έξοδος των ελ-ληνικών πληθυσμών που κατέφευγαν με κάθε μέσο στην Ελλάδα ως πρόσφυγες εγκαταλείποντας τις πατρογονικές τους εστίες Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την απαρχή της καταστροφής του Ελληνισμού της Δυτικής Μικράς Ασίας Η Σμύρ-νη κατέστη το απόλυτο σύμβολο της καταστροφής Όσο κατέρρεε το μέτωπο τόσο πλήθαινε η συγκέντρωση προσφύγων και στρατιωτών στην πόλη Μία μία οι πόλεις οι κωμοπόλεις και τα χωριά της Δυτικής και Βόρειας Μικράς Ασίας εγκαταλείπονταν από τον ελληνικό τους πληθυσμό Ο τουρκικός στρατός βαδίζο-ντας προς το Αιγαίο ωθούσε τον ελληνικό πληθυσμό στη θάλασσα Η είσοδος του τουρκικού στρατού στη Σμύρνη που άρχισε στις 27 Αυγούστου και συνεχίστηκε τις επόμενες ημέρες σφράγισε την καταστροφή Ο απαγχονισμός του μητροπολί-τη Σμύρνης Χρυσοστόμου οι βιαιότητες οι σφαγές αλλά κυρίως η πυρκαγιά της πόλης της Σμύρνης ολοκλήρωσαν πραγματικά και συμβολικά την καταστροφή όχι μόνο του ελληνικού πληθυσμού της πόλης και της Δυτικής Μικράς Ασίας αλλά και του Πόντου όπου ο ελληνικός πληθυσμός της περιοχής είχε την ίδια τύχη με αυτόν των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασίας

Στις 11 Σεπτεμβρίου εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα από τις εναπομείνασες μονάδες που είχαν διαπεραιωθεί στη Χίο και τη Μυτιλήνη υπό την ηγεσία του Νι-κολάου Πλαστήρα και του Στυλιανού Γονατά Στις 13 Σεπτεμβρίου οι κινηματίες αποβιβάσθηκαν στο Λαύριο για να βαδίσουν προς την Αθήνα αξιώνοντας την άμεση παραίτηση του Κωνσταντίνου υπέρ του διαδόχου Γεωργίου το σχηματι-σμό κυβέρνησης που θα ενέπνεε εμπιστοσύνη στην Αντάντ και την ενίσχυση του θρακικού μετώπου Το επαναστατικό δικαστήριο προκειμένου να κατευνάσει τις αντιδράσεις του πληθυσμού για τη Μικρασιατική καταστροφή δίκασε και κατα-

Μεταφορά πολεμικού υλικού και ορεινών πυροβόλων (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνα)

Άνω Κατασκευή πλωτής γέφυρας από τις ελληνικές δυνάμεις στην προσπάθεια για τη διάβαση του Σαγγάριου ποταμού (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνα)

Κάτω Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Εμπρός (1631921) που αναγγέλλει την κατάληψη του Αφιόν-Καραχισάρ μετά από αιματηρές μάχες

Τούρκοι αιχμάλωτοι στη Ραιδεστό φρουρούνται από Έλληνες στρατιώτες (Πολεμικό Μουσείο Αθήνα)



275

Ο ξΕΡΙζΩΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΙΔΕΑΣ

Μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και την ήττα του ελληνικού στρατού το καλοκαίρι του 1922 όλοι οι ελληνικοί πληθυσμοί που είχαν καταφύγει στην περιοχή της Σμύρνης από τον Πόντο την

Κιλικία και άλλες περιοχές μαζί με τους κατοίκους της πόλης εκδιώχθηκαν μέσα σε δραματικές σκηνές τρό-μου απόγνωσης και καταστροφής από τον τουρκικό στρατό που εισέβαλε στην πόλη Ο απαγχονισμός του μητροπολίτη Χρυσοστόμου οι βιαιότητες οι λεηλασίες οι σφαγές καθώς και η μεγάλη πυρκαγιά που κατέ-καψε μεγάλο μέρος της Σμύρνης ολοκλήρωσαν το σκηνικό της απόλυτης καταστροφής μιας πόλης όπου το ελληνικό στοιχείο άκμαζε σε οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο θέτοντας συμβολικά και ουσιαστικά τέλος σε κάθε ελληνικό στοιχείο στη Μικρά Ασία Το πλήθος που κυριολεκτικά ποδοπατούνταν στην προκυμαία της Σμύρνης προσπαθούσε με κάθε διαθέσιμο μέσο να διαπεραιωθεί στα νησιά που βρίσκονταν απέναντι από τα μικρασιατικά παράλια ή στον ηπειρωτικό κορμό της χώρας με το στόλο των Μεγάλων Δυνάμεων να παραμένει ουσιαστικά αμέτοχος στην προσπάθεια αυτή Εκτεταμένες διώξεις και καταστροφές σημειώθηκαν και στα Βουρλά το Αϊβαλί τα Μοσχονήσια και τη βορειο-δυτική Μικρά Ασία Παράλληλα αιχμάλωτοι στρατιώτες και άνδρες από 18 έως 45 ετών συγκεντρώθηκαν σε στρα-τόπεδα αιχμαλώτων και προωθήθηκαν στην ενδοχώρα με εξαντλητικές πορείες και κακουχίες στις οποίες πολλοί υπέκυψαν Οι Έλληνες της Ανατολικής Θράκης και της χερσονήσου της Καλλίπολης εκδιώχθηκαν λίγο αργότε-ρα Συνολικά μέσα στο φθινόπωρο του 1922 έφτασαν στην Ελλάδα περί τις 900000 ψυχές Οι περισσότεροι εξ αυτών δεν είχαν καν τα στοιχειώδη μέσα διαβίωσης και βασίζονταν στην κρατική μέριμνα για την κάλυψη των επισιτιστικών ιατρικών και στεγαστικών τους αναγκών Ατομικές ή συλλογικές ιδιωτικές πρωτοβουλίες υπήρξαν αρωγοί στην προσπάθεια αυτή μαζί με ξένες φιλανθρω-πικές οργανώσεις

Έλληνες πρόσφυγες στο κατάστρωμα πλοίου (συλλογή Μανώλη Μεγαλοκονόμου Φωτοϊστορικό Αρχείο Δήμου Νέας Σμύρνης)

Η Σμύρνη στις φλόγες (φωτ Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού)Έλληνες πρόσφυγες στο δρόμο του ξεριζωμού Επιστολικό

δελτάριο που κυκλοφόρησε λίγο μετά τα γεγονότα



289

Η Ελλάδα στη δίνη του Β Παγκοσμίου πολέμου

Hδη απο το 1939 στην eύρωπη είχε ξεκινήσει με την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία ένας πόλεμος που θα άλλαζε τη μορφή του σύγχρονου κό-σμου και θα άφηνε ανεξίτηλα σημάδια στην πάροδο του χρόνου Η Ελλάδα

υπό το δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά προσπαθούσε να μην εμπλακεί στον πόλεμο τηρώντας στάση ουδετερότητας Η φασιστική Ιταλία η οποία ήδη είχε εμπλακεί σε πολεμικές επιχειρήσεις στο πλευρό της Γερμανίας προχωρούσε σε προκλητι-κές ενέργειες προκειμένου να εκβιάσει την πολεμική σύρραξη με την Ελλάδα Οι προκλήσεις αυτές κορυφώθηκαν όταν στις 15 Αυγούστου 1940 τορπιλίστηκε το καταδρομικό laquoΈλληraquo που βρισκόταν έξω από το λιμάνι της Τήνου Επισήμως το υποβρύχιο θεωρήθηκε αγνώστου ταυτότητας όμως κανείς δεν αμφέβαλε για την πατρότητα του δράστη

Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Η Βραδυνή (28 Οκτωβρίου 1940) το οποίο αναγγέλλει την κήρυξη του πολέμου (Αρχείο Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων)

Έλληνας μαχητής δίπλα στα συντρίμμια ιταλικού αεροσκάφους που καταρρίφθηκε κατά τη διάρκεια εχθροπραξιών (φωτ Δημήτρη Χαρισιάδη Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη Αθήνα)

Επίστρατοι μπροστά στην Εθνική Βιβλιοθήκη 1940

Επιστρατευμένοι Έλληνες στο Σταθμό Λαρίσης αναχωρούν για το μέτωπο 1940

6

7


218

Η ΚΗρύξΗ ΤΗΣ ΑΝΕξΑρΤΗΣΙΑΣ Τού

ΕΛΛΗΝΙΚού ΚρΑΤούΣ

ΔΙΠΛώΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠοΛΕΜΙΚΕΣ

ΕξΕΛΙξΕΙΣ ΚΑΤΑ Το 1828 ndash 1829

ο Ιωάννης Καποδίστριας και η λήξη της Επανάστασης (1828 ndash 1830)

Σε εφαρμόγη τησ απόφασησ της γ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας ο κό-μης Ιωάννης Καποδίστριας αφίχθη στην Αίγινα στις 11 Ιανουαρίου 1828

προκειμένου να αναλάβει τα καθήκοντα του κυβερνήτη της επαναστατημένης Ελλάδας ο Καποδίστριας από την πρώτη στιγμή της ανάληψης της εξουσίας προέβη σε ανασύνταξη των δυνάμεων του στρατού και σε αλλαγές στη διοίκηση Ταυτόχρονα με το κύρος την πείρα τις γνώσεις και τις ικανότητές του ανέ-λαβε τις διαπραγματεύσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις στον πολύ κρίσιμο τομέα της διπλωματίας Την περίοδο της διακυβέρνησής του τελειώνουν οι ένοπλες συγκρούσεις της Επανάστασης ολοκληρώνονται οι διαπραγματεύσεις για την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και τίθενται τα θεμέλια της νεότερης Ελλάδας

Τον Απρίλιο του 1828 η ρωσία κήρυξε πόλεμο στο σουλτάνο και έτσι ο Καπο-δίστριας βρήκε την ευκαιρία να ολοκληρώσει την κατάκτηση της Στερεάς Η γαλ-λία ανέλαβε την ειρήνευση της Πελοποννήσου στέλνοντας τον Μαιζόν με 14000 στρατό (Αύγουστος 1828) ενώ η Βρετανία κατάφερε να ανακληθεί ο Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο Έτσι η Επανάσταση επεκτάθηκε στη Σάμο και την Κρήτη ώστε να ενταχθούν και αυτές οι περιοχές στο νέο κράτος

Παράλληλα ο Καποδίστριας έχοντας θέσει επικεφαλής του ελληνικού στρα-τού τον Κίτσο Τζαβέλλα διέταξε να συνεχιστούν οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα απελευθερώνοντας κατά το διάστημα από το Μάρτιο έως το Μάιο του 1829 το Αντίρριο τη Ναύπακτο το Μεσολόγγι και το Αιτωλικό Με την τε-λευταία μάχη του Αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας ο Δημήτριος ύψηλάντης ανά-γκασε τους Τούρκους να φύγουν από τη Στερεά εκτός της Λαμίας και της Ακρό-πολης των Αθηνών

Στις 10 Μαρτίου 1829 υπογράφηκε από τους πληρεξούσιους των Μεγάλων Δυνάμεων το Πρωτόκολλο του Λονδίνου με το οποίο προβλεπόταν η ίδρυση ανε-ξάρτητου ελληνικού κράτους που θα περιλάμβανε την Πελοπόννησο τις Κυκλά-δες την Εύβοια και τη Στερεά Ελλάδα (από τον Παγασητικό Κόλπο έως το Σπερ-χειό) υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου και με χριστιανό μονάρχη που δεν θα προερχόταν από κάποια βασιλική δυναστεία των τριών Δυνάμεων Η Κρήτη και η Σάμος δεν συμπεριλήφθηκαν στην επικράτεια του ελληνικού κράτους

Η ρωσικη πρόελαση στον Καύκασο και την Αδριανούπολη κατά το νέο ρω-σοτουρκικό πόλεμο ανάγκασε το σουλτάνο να δεχτεί την υπογραφή της

Συνθήκης της Αδριανούπολης (Σεπτέμβριος 1829) με την οποία αναγνώριζε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου ο Καποδίστριας για λόγους σκοπιμότητας δέχτηκε την ανεξαρτησία μόνο της νότιας Ελλάδας αφενός για να αποφύγει τυχόν αντι-δράσεις της Βρετανίας που κατείχε τότε τα Επτάνησα και αφετέρου για να μην

εξασθενήσει πολύ το οθωμα-νικό κράτος ώστε να αποτε-λεί φραγμό στην επεκτατική πολιτική της ρωσίας στα βό-ρεια σύνορα του νέου ελληνι-κού κράτους

Έτσι με νέο Πρωτόκολλο του Λονδίνου (3 φεβρουαρί-ου 1830) ιδρύθηκε ανεξάρτη-το ελληνικό κράτος με κλη-ρονομικό βασιλιά που δεν θα προερχόταν από τις τρεις προστάτιδες Δυνάμεις Τα όριά του από βορρά ορίζο-νταν από το Σπερχειό και τον Αχελώο Η Κρήτη η Σάμος τα Ψαρά και η χίος παρέμε-ναν εκτός του νέου κράτους

Χάρτης του Βασιλείου της Ελλάδος (1843)

ΔοΛοφοΝΙΑ Τού ΙώΑΝΝΗ ΚΑΠοΔΙΣΤρΙΑ 27 ΣΕΠΤΕΜΒρΙού 1831 ΝΑύΠΛΙο

Σ ύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή προσερχόμενος στην εκ-κλησία στις 635 το πρωί της Κυριακής 27 Σεπτεμβρίου 1831 (με

το παλαιό ημερολόγιο) ο κυβερνήτης έπεσε θύμα δολοφονικής ενέ-δρας που του είχαν στήσει οι Κωνσταντίνος και γεώργιος Μαυρομι-χάλης (αδελφός και γιος αντίστοιχα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ηγέτη της Μάνης κατά την Ελληνική Επανάσταση τον οποίο ο κυ-βερνήτης είχε συλλάβει και φυλακίσει στο Ναύπλιο για πολιτικούς λόγους) Κατά την επίθεση ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τραυμα-τίστηκε και στη συνέχεια λιντσαρίστηκε από τους μάρτυρες της δολο-φονίας ο γεώργιος δραπέτευσε και κατέφυγε στο σπίτι του γάλλου προξένου όπου και συνελήφθη Αργότερα δικάστηκε και καταδικά-στηκε σε θάνατο Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες του δικηγόρου Δ Κοκκινάκη ο κυβερνήτης είναι πιθανόν να έπεσε θύμα συνωμο-σίας στην οποία συμμετείχαν και άτομα της σωματοφυλακής του Η θεωρία αυτή στηρίζεται στη φορά των πυροβολισμών εναντίον του Καποδίστρια και θεωρεί τους Μαυρομιχαλαίους (που στέκονταν κοντά στην είσοδο του ναού κατά την άφιξή του) laquoβολικάraquo εξιλαστήρια θύματα γεγονός είναι ότι σε κάθε περίπτωση η δικαστική έρευνα υπήρξε εσπευσμένη και ελλι-πής ενώ σημαντικές μαρτυρίες δεν ελήφθησαν υπόψη


219

Άνω Η δολοφονία του Καποδίστρια ελαιογραφία του Χαράλαμπου Παχή (Δημοτική Πινακοθήκη Κέρκυρας) Δεξιά Προτομή του Καποδίστρια στην Αίγινα



253













273











275









289








6

7



253













273











275









289








6

7



273











275









289








6

7



275









289








6

7



289








6

7

Επίτομη Εικονογραφημένη Ιστορία Των Ελλήνων(δ)

Documents

Transcript of Επίτομη Εικονογραφημένη Ιστορία Των Ελλήνων(δ)