ΟΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ και ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ...

ΟΊΚΟΊ ΑΞΊΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ

και ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ ΧΕΡΊ»

ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣΗ Περίπτωση του PISA

(Ελλάδα-Κύπρος)

ΟΊΚΟΊ ΑΞΊΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ και ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ ΧΕΡΊ» ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

Γιώργος ΜαυρογιώργοςΓιώργος Μαυρογιώργος

ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΟ PISA!!!

Ανοιχτή επιστολή στον Αντρέα Σλάισερ, διευθυντή του Προγράμματος PISA

Το βιβλίο ήταν στο τυπογραφείο, όταν εντόπισα την ανοιχτή επιστολή στην ιστοσελίδα «Εκπαιδευτική Λέσχη»: http://www.e-lesxi.gr/#!testpisa/c1ihd, σε με-τάφραση του Πέτρου Μενδώνη που γράφει (Πρόσβαση, 17.2.2015):

«Σε αυτή την επιστολή… ακαδημαϊκοί, εκπαιδευτικοί και γονείς από όλο τον κόσμο εκφράζουν έντονη ανησυχία για τις επιπτώσεις των τεστ PISA και… ζητούν την αναστο-λή διεξαγωγής τους. Η πρωτοβουλία …(συγκέντρωσε πολύ γρήγορα πάνω από) 2.300 υπογραφές… Η προέλευση των υπογραφών από μια ευρεία γκάμα χωρών, δείχνει ότι στις μέρες μας μερικά από τα πιο σημαντικά προβλήματα της εκπαιδευτικής πολιτικής ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα(…) Δε θα ήταν άραγε ένας καλός τρόπος προώθησης των συλλογικών μας θέσεων για την εκπαιδευτική πολιτική η συλλογική υιοθέτηση αυτού του κειμένου και η οργανωμένη συγκέντρωση υπογραφών;».

Το βιβλίο, πάνω στη «στιγμή», είναι μια συλλογική υπογραφή. Ισχυριζόμαστε ότι καθιερώνονται «οίκοι αξιολόγησης» και στην εκπαίδευση. Ο ΟΟΣΑ και το PISA, ακραιφνείς εκφραστές του νεοφιλελευθερισμού «είναι εδώ». Σε μια εποχή πρωτόγνωρης ανθρωπιστικής κρίσης, έρχονται να μας «πάρουν μέτρα»! Όταν η εκπαίδευση αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στοιχειώδους λειτουργίας, είναι κοινωνική αναλγησία και «παιδαγωγικός κανιβαλισμός» να ασχολούμαστε με το «τρόπαιο της Φιλανδίας». Είναι ως εάν καταβάλλουμε τη δαπάνη συμμετοχής για να μας μιλήσουν για τις επιπτώσεις των μνημονίων στην εκπαίδευση και την κατάταξη της χώρας σε μια από τις τελευταίες θέσεις. Το PISA φετιχοποιεί τις μετρήσεις, τις συγκρίσεις και τις κατατάξεις στο πλαίσιο ενός οικουμενικού ανταγωνιστικού μαραθώνιου επιδόσεων. Υποβαθμίζει τις γνώσεις σε πληροφορίες. Κατασκευάζει καταστάσεις ζωής. Είναι ένα μονοπωλιακό υπερεθνικό πρόγραμμα «παρακυβέρνησης» της εκπαίδευσης και διαμορφώνει τη νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική ατζέντα της εκμετάλλευσης, της οδύνης και της ανομολόγητης βίας. ΟΟΣΑ, PISA, Danielson Group, Common Ground, McKinsey & Company, κ. α. είναι το «μακρύ χέρι» της αγοράς. Εκεί στο Υπουργείο Παιδείας, ακούει κανείς;

ΕΚΔΟΣΕ ΙΣοσελότος

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108

[email protected]. ocelotos. gr

ISBN 978-960-564-241-9

Ο Γιώργος Μαυρογιώργος γεννήθη-κε στο Βοτονόσι-Μετσόβου το 1944. Φοίτησε στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς (1964). Το 1964, έτος ίδρυσης της Φι-λοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων ήταν πρωτοετής φοιτητής. Από το 1964 μέχρι το 2010, για 46 χρόνια, ήταν στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με τις ιδιότητες του φοιτητή, βοηθού, επι-μελητή, λέκτορα και τις άλλες βαθμί-δες, μέχρι τη βαθμίδα του Καθηγητή (1992). Το διάστημα 1978-1980 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Σκωτία. Εκτός από το Πανεπιστήμιο Ιωαννί-νων, δίδαξε στο ΕΚΠΑ (Παιδαγωγικά Τμήματα), τη ΣΕΛΕΤΕ/ΑΣΠΑΙΤΕ, το ΕΑΠ και το Τμήμα ΕΠΑ του Πανεπιστη-μίου Κύπρου (2011). Του έχει απονε-μηθεί ο τίτλος του ομότιμου καθηγητή και δεν ξέρει τι να τον κάνει! Υπήρξε άμισθος αντιπρόεδρος του Επιστη-μονικού Συμβουλίου του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου (2008-2013). Υπήρξε για πολλά χρόνια τακτικός συ-νεργάτης του Περιοδικού «Σύγχρονη Εκπαίδευση». Τα επιστημονικά του εν-διαφέροντα εστιάζονται στην «Πολι-τική Kοινωνιολογία της Εκπαίδευσης» (Εκπαιδευτική Πολιτική, Εκπαίδευση και Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών, Αξι-ολόγηση, ΤΠΕ και Εκπαίδευση, κ. α.).

Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία: Εκπαιδευ-τικοί και Διδασκαλία, Σύγχρονη Εκπαί-δευση. Εκπαιδευτικοί και Αξιολόγηση, Σύγχρονη Εκπαίδευση. Εκπαιδευτική Πολιτική και Στρατηγικές Νομιμοποίη-σης, Τυπογραφείο Πανεπιστημίου Iω-αννίνων. Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών και Επιμορφωτική Πολιτική, Τυπογρα-φείο Πανεπιστημίου Iωαννίνων. Τα παραπάνω έχουν εξαντληθεί. Διαδικα-

σίες αξιολόγησης και πιστοποίησης των υποψηφίων εκπαιδευτών/τριών ΣΕΚ, του Υπουργείου Εργασίας και Κοινω-νικών Ασφαλίσεων. Σε συνεργασία με άλλους, Kριτική Παιδαγωγική και Eκπαι-δευτική Πράξη, Gutenberg. Modalities of Administration of Schools with one-Teacher and Multigrade Classes in Greece, Case Study (Unesco), Ioannina. Σε συνεργασία με άλλους, Methods of Running One-Teacher Schools and Multi-Grade Classes in Greece: A Case Study (Unesco), Ioannina. Έχει δημοσι-εύσει πάρα πολλά άρθρα.

170 × 240 SPINE: 13 FLAPS: 80

0_cover_oikoi axiologisis.indd 1 2/27/2015 4:30:08 PM

Γιώργος Μαυρογιώργος





ΓΊΑΝΝΕΝΑ 2015

ΤιΤλος Οίκοι Αξιολόγησης στην Εκπαίδευση και το «Αόρατο Χέρι» της Αγοράς – Η Περίπτωση του PISA (Ελλάδα-Κύπρος)

ςυγγραφέας Γιώργος Μαυρογιώργος ςέιρα Επιστημονικά [5358]0215//01 Layout - Design Myrtilo, Λένα Παντοπούλου έξωφυλλο Φωτογραφία Γιώργος Μαυρογιώργος eικαςΤική παρέμβαςή eξωφυλλου Nicola Damiani έκΤυπωςή Δεκάλογος ΕΠΕ βιβλιοδέςια Μπετσώρη Βασ. & Ζαχ. Ο.Ε. Copyright© 2015 Γιώργος Μαυρογιώργος πρωΤή έκδοςή Ίωάννινα, Φεβρουάριος 2015

ISBN 978-960-564-241-9

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομο-θεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλε-κτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφρα-ση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

Ο συγγραφέας φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τις γνώμες και περιγραφές που διατυπώνονται σε αυτό το βιβλίο. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν αρμοδιότητα για την επιβεβαίωση ή την άρνηση του περιεχομένου ούτε παρέχουν εγγύηση για την αλήθεια των δηλώσεων του συγγραφέα. Εναπόκειται στον αναγνώστη να κρίνει ανεξάρτητα για το αν γίνεται δέκτης ψευδών δηλώσεων ή όχι. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν καμία ευθύνη προς οποιοδήποτε πρόσωπο ή οντότητα θίγεται ή υφίσταται απώλεια ή ζημία προερχόμενη από τις πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν βιβλίο ή τη χρήση αυτών ή την πίστη σε αυτές.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 ΑθήναΤΗΛ. : 210 6431108E-MAIL: [email protected]. ocelotos. gr

Στο Δάσκαλο Χρήστο Φράγκο

Με τη συνεργασία, σε επιμέρους κείμενα (στην αρχική τους μορφή) των μεταπτυχιακών φοιτη-τών/τριών στο Τμήμα ΕΠΑ του Πανεπιστημίου Κύπρου (Σεμινάρια: Αξιολόγηση και ο εκπαι-δευτικός ως διανοούμενος / O Εκπαιδευτικός ως Διανοούμενος): Αγγελακοπούλου Φωτει-νή, Αθανασίου, Ί. Μαριέλα, Αλαμπρίτη Ζήνας, Αντωνίου Στέλλας, Γεωργίου Γεωργίου, Γιάγκου Αλεξία, Ίωάννου Κ. Μαρία, Κουμή Κωνσταντί-νου, Κούτρα Φωτεινής, Μαρίνη Κωνσταντίνου, Μαυρουδή Μαργαρίτας, Παπαναστασίου Άν-νας, Πετεινάρη Αγγέλας, Σιάηλου Θεοδώρα, Χόπλαρου Χρίστου, Χριστοφίδου Έλενα.

7

ΟΊΚΟΊ ΑΞΊΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ ΚΑΊ ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ ΧΕΡΊ» ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

ΠΕΡΊΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΝΤΊ ΓΊΑ ΠΡΟΛΟΓΟ ................................................................................................................... 7Αυτοβιογραφικά αναμνηστικά: Υποσχέσεις, Μαθήματα και Παθήματα ............................. 9

Α. ΟΊΚΟΊ ΑΞΊΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΊ ΤΟ PISA ........................................................................... 271. Η αξιολόγηση ως γοητεία και ως εφιάλτης: ..................................................................... 272. ΟΟΣΑ και PISA ................................................................................................................... 423. Και πάλι για το PISA: Άσκηση Εμπέδωσης ...................................................................... 494. Το Εξεταστικό Δοκίμιο PISA: Εξυπνάδες, Αλχημείες και Τεχνάσματα ....................... 565. Δεκαπεντάχρονος μαθητής μπροστά στο δοκίμιο PISA ................................................ 636. Το «θαύμα» της Φινλανδίας και το «μακρύ χέρι» της αγοράς ....................................... 717. Το PISA Έρχεται: Σσσσς! ..................................................................................................... 788. PISA: Πλειοδοσία αγοραίων πλαστών υποσχέσεων σε περίοδο κρίσης ..................... 859. Εκπαιδευτική αντιμεταρρύθμιση και οι «ειδικοί»............................................................ 91

B. ΔΊΑΞΊΦΊΣΜΟΊ ...................................................................................................................... 9710. Το «δημόσιο εγχείρημα» ως φάμπρικα ανυπόστατων ισχυρισμών .............................. 9711. Από συνδικαλιστής επιθεωρητής: Γι’ αυτό δεν έχει όρια! ........................................... 10312. Η παρέα Ψαχαρόπουλου, οι Εταιρείες και το PISA ή Πώς είναι να «έχεις PISA στον εγκέφαλο» ..................................................................... 107

Γ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΊΚΑ .......................................................................................................111 PISA και ΟΟΣΑ; Όχι! Ευχαριστώ .....................................................................................111

ΒΊΒΛΊΟΓΡΑΦΊΑ ......................................................................................................................... 113

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ........................................................................................................................ 115

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 .........................................................................................................................118Οι θέσεις ΟΛΜΕ (2009) και ΚΕΜΕΤΕ(2012) για το PISA ....................................................1181. Η άποψη του ΚΕΜΕΤΕ ..................................................................................................... 1282. Η άποψη της Education International ............................................................................ 1313. Συμπεράσματα – προτάσεις για την Ελλάδα ................................................................. 133

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ........................................................................................................................ 136Πρακτικά 9ης (15ης) Συνεδρίασης Ολομέλειας του Σ.Π.Δ.Ε. ............................................. 136

ContentsΠΕΡΊΕΧΟΜΕΝΑ ............................................................ 7 9Αυτοβιογραφικά αναμνηστικά:

Υποσχέσεις, Μαθήματα και Παθήματα ......... 9Α. Οίκοι Αξιολόγησης και το PISA ........................... 27Γ. Συμπερασματικά ........................................................ 111ΟΟΣΑ και PISA; Όχι! Ευχαριστώ ................................ 111ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ............................................................ 115ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ............................................................ 118Οι θέσεις ΟΛΜΕ (2009) και ΚΕΜΕΤΕ (2012) για το PISA 118 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ........................................................... 136

8

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΥΡΟΓΙΩΡΓΟΣ

9


ΑΝΤΊ ΓΊΑ ΠΡΟΛΟΓΟ

Αυτοβιογραφικά αναμνηστικά: Υποσχέσεις, Μαθήματα και Παθήματα

Το πένθος της αποχώρησης

Το καλοκαίρι του 2010 αποχώρησα από το Πανεπιστήμιό μου, στα Γιάν-νενα, καθώς συμπλήρωνα 38 χρόνια «πεπραγμένων» σε μια «Πανεπιστη-μιούπολη με τα σπαράγγια» της. Αποχώρησα με καθεστώς «φυγής». Η συ-γκυρία των μνημονιακών πολιτικών πυροδοτούσε μια εφιαλτική αβεβαι-ότητα που τρομοκρατούσε ακόμη και τους συνταξιούχους. Η αποχώρη-ση από το πανεπιστήμιο είναι ανοιχτή σε αντιφατικά συναισθήματα. Όταν βρίσκεσαι στο ίδιο Πανεπιστήμιο από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του και έρχεται η ώρα της αποχώρησης, μετά από σαράντα πέντε περίπου χρόνια, μπαίνεις σε διαδικασία ενός ιδιότυπου πένθους, γιατί είναι σα να αποχαιρετάς μια ολόκληρη ζωή. Κάπως έτσι εξηγείται η αποχώρησή μου ένα έτος νωρίτερα. Ήθελα να έχω την ψευδαίσθηση της επιλογής. Μένω πάντως με την αίσθηση ότι το παρελθόν και το παρόν εμπεριέχουν και το μέλλον τους. Η επιμήκυνση του χρόνου ζωής, άλλωστε, φέρνει στο προ-σκήνιο τη συζήτηση για μια τέταρτη ηλικία («έχουν αυξηθεί τα χρόνια τα οποία ζει κανείς ως γέρος»).

Όσο για το παρελθόν, έχουμε να θυμόμαστε τους φοιτητές και τις φοι-τήτριες. Θυμόμαστε τους συναδέλφους μας. Τους διοικητικούς. Θυμόμα-στε τις αμέτρητες ώρες σπουδής και συγγραφής. Τις ατέλειωτες ώρες δι-δασκαλίας. Τις εισηγητικές επιτροπές και τις εισηγήσεις. Τα Εκλεκτορικά. Τις συνεδριάσεις του Τομέα, του Τμήματος, της Επιτροπής Ερευνών, της Συγκλήτου. Όλα αυτά υποχωρούν βίαια, με τη γραφειοκρατία της αποχώ-ρησης. Δεν εννοώ δα ότι άξιζαν τον κόπο τα πάντα.

Δέκα πέντε χρόνια πριν, έγραφα πως δεν έχει «νόημα να συμμετέχεις σε συλλογικά όργανα, όταν εκτίθεσαι σε συνθήκες που εξαντλούν την ικανό-τητα επαγρύπνησης και η προσοχή σου δεν αντέχει. Αποσύρεσαι για λό-γους διανοητικής και ψυχικής υγιεινής και διαύγειας. Ο κυνισμός και ο εκ-φυλισμός είναι τόσο εμφανείς που κινδυνεύεις να μην εξεγείρεσαι. Παραι-τείσαι, γιατί έχουν διευρυνθεί πολύ τα όρια του υποφερτού. Τόσο ο κυ-νισμός όσο και η συστηματική του καταγγελία και αποκάλυψη ευνοούν

10


μάλλον την απάθεια και την ανοχή, την ισοπέδωση, την εξοικείωση. Έτσι, σιγά-σιγά, μπροστά στα μάτια μας, τα προβλήματα γίνονται αόρατα και δυσδιάκριτα, όπως ακριβώς «τα σπαράγγια που αγαπούν να κρύβονται στην πανεπιστημιούπολη». Μετά από καιρό, διαπίστωνα ότι το μόνο που είχε συντελεστεί ήταν η αθρόα προσέλευση κατοίκων της πόλης για τα πε-ρίφημα αυτοφυή σπαράγγια.

Η αφυπηρέτηση δεν είναι μόνο απολογισμός. Είναι και πρόταση. Είναι βέβαιο ότι κρατάμε σχέση με ιδέες που επίμονα προσπαθούσαμε να μοιρα-στούμε με άλλους. Δεν αλλάζουμε πια εύκολα άποψη. Είμαστε πιο δύσκα-μπτοι. Μα εάν η αφυπηρέτηση, ως γραφειοκρατική εντολή, είναι οριστι-κή, η σκέψη, η ενέργεια κι η δράση δεν αποσύρονται και δεν αποχωρούν. Τόσους αυτοματισμούς είχαμε υιοθετήσει. Στη θέση τους καλούμαστε να αναδείξουμε νέα ενδιαφέροντα και νέους δρόμους. Είναι αλήθεια πως σ’ αυτή την ηλικία ορισμένα πράγματα αργούν. Οι γρατσουνιές π.χ. και οι πληγές θέλουν το χρόνο τους για να επουλωθούν... Είναι ωραίο να ζει και να προγραμματίζει κανείς τη ζωή του ως συνταξιούχος. Μόνο που τις απο-φάσεις του δεν έχει χρόνο να τις μεταθέτει στο απώτερο μέλλον. Τις απο-φάσεις καλά είναι να τις παίρνει σήμερα γιατί όσο «γερνάμε ο χρόνος τρέ-χει γρηγορότερα». Πολλές από τις αποφάσεις έχουν ρίζες σε εκκρεμότητες του παρελθόντος, με αμυδρό το φως του μέλλοντος.

Ήδη, πέρασα από ενδιαφέροντα τεστ. Ακριβώς, την ημέρα των γενε-θλίων μου στα 65, έληγε η άδεια οδήγησης! Έπρεπε να φέρω πιστοποιητι-κό υγείας. Τι ρύθμιση κι αυτή! Κάποια ημέρα, υπάλληλος του μετρό στην Αθήνα, αντιλήφθηκε φαίνεται ότι είχα ξεπεράσει τα 65, και μου υπέδειξε να αγοράζω μισό εισιτήριο! Τώρα έχω το προνόμιο του μισού εισιτηρίου! Το 2011, χρειάστηκε να βγάλω άδεια παραμονής και εργασίας, ως μετα-νάστης σε άλλη χώρα, την Κύπρο. Η ζωή μου σε νέα τροχιά. Τελικά, είναι ωραίο να γερνάει κανείς. Αρκεί να έχει ή να επινοεί επιλογές ζωής...

Παθήματα με το Επιστημονικό Συμβούλιο

Το 2008, είχα αποδεχτεί την τιμητική για μένα πρόσκληση από το Ανορ-θωτικό Κόμμα του Εργαζόμενου Λαού (ΑΚΕΛ) να είμαι μέλος κι αντιπρό-εδρος ενός νεοσύστατου Επιστημονικού Συμβουλίου(ΕΣ) στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) της Κύπρου. Η ανάδειξη του ΑΚΕΛ, με την υποστήριξη του ΔΗΚΟ, στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε χαιρετισθεί, τότε, ως η πρώτη ιστορική νίκη της Αριστεράς στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση.

11


Το ΕΣ ήταν ενταγμένο στο Παιδαγωγικό Ίνστιτούτο με εισηγητική αρ-μοδιότητα σε θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής, για μια πενταετία, 2008-2013. Η θέση ήταν άμισθη κι αυτό μου πρόσφερε υψηλούς βαθμούς ανε-ξαρτησίας. Στις δημοσιεύσεις μου στον τύπο συστηματικά υπέγραφα με την ιδιότητα του «άμισθου αντιπροέδρου», γιατί πολύ συχνά γινόμουν αποδέκτης άκομψων και κακόβουλων ψιθύρων για «συμβόλαια» και πα-χυλές αμοιβές. Στο ΕΣ θα είχα την ευκαιρία να καταθέτω εισηγήσεις και προτάσεις για θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής, με το πρόσημο μιας «προ-οδευτικής ριζοσπαστικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης».

Η εμπειρία μου στο ΕΣ ήταν αποκαρδιωτική. Είχα επενδύσει με ειδι-κό ενδιαφέρον στην υπόθεση της ασκούμενης εκπαιδευτικής πολιτικής αλλά η συμμετοχή μου σε αυτό, πολύ ενωρίς, μπήκε σε τροχιά απομάγευ-σης. Πολύ σύντομα, διαπίστωσα ότι το ΕΣ, με ευθύνη και των μελών που το συγκροτούσαν, αλλά και της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου, δεν ήταν σε θέση να παράγει εκπαιδευτική πολιτική. Τελικά, το Συμβούλιο αυ-τοκαταργήθηκε, κάποια στιγμή, όταν το 2012, παραιτήθηκαν οι πανεπι-στημιακοί (Κύπριοι), με το σκεπτικό ότι «ήταν ασαφείς οι όροι εντολής και λειτουργίας». Χρειάστηκαν χρόνια για να διαπιστώσουν κάτι τέτοιο! Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος του ΕΣ είχε πάρει, με υπουργική απόφαση, την «προίκα» της προεδρίας του Ανοικτού Πανεπιστημίου της Κύπρου. Πού να βρει διάθεση να ασχολείται με τα ευτελή θέματα διαμόρφωσης εκπαι-δευτικής πολιτικής! Πριν από αυτό, ο ίδιος είχε την ευθύνη του προγράμ-ματος της προϋπηρεσιακής κατάρτισης εκπαιδευτικών, ένα πρόγραμμα με πολύ υψηλούς προϋπολογισμούς. Ήταν γνωστή, βέβαια, η σύγκρουση που υπόβοσκε ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο Παιδαγωγικό Ίν-στιτούτο, και για το θέμα αυτό.

Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι, για τους Κύπριους πανεπιστημια-κούς-μέλη του ΕΣ, η συμμετοχή σε αυτό δεν είχε κάποιο υλικό ή συμβολι-κό ενδιαφέρον, πέρα από κάποιες δυνατότητες που άνοιγαν για συνεργα-σία με το Υπουργείο Παιδείας και την προοπτική απασχόλησης αποσπα-σμένων εκπαιδευτικών. Ούτε έδειξαν να τους ενδιαφέρει το θέμα της εκ-παιδευτικής πολιτικής. Η συμμετοχή μου στις συνεδριάσεις του ΕΣ μου επιτρέπει να ισχυριστώ ότι οι πανεπιστημιακοί του ΕΣ δεν επέδειξαν το ελάχιστο ενδιαφέρον για τη συντελούμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμι-ση. Απόδειξη είναι ότι δεν παρήχθη κάποιο αξιόλογο κείμενο εισηγήσε-ων και προτάσεων. Παρά το γεγονός ότι στο ΕΣ συμμετείχαν δύο εκπρό-σωποι του Παιδαγωγικού Ίνστιτούτου και τρεις εκπρόσωποι των συνδικα-λιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών (ΟΕΛΜΕΚ, ΟΕΛΤΕΚ, ΠΟΕΔ), το έργο του ήταν ανύπαρκτο, σε μια συγκυρία που η συντελούμενη εκ-

12


παιδευτική μεταρρύθμιση είχε αναδείξει πολλές συγχύσεις, ασάφειες και αντιθέσεις. Η υπόθεση που κάνω είναι ότι η αποδυνάμωση και η αδρανο-ποίηση του ΕΣ οφείλεται σε μια σειρά από λόγους. Κατ αρχάς, για τους πανεπιστημιακούς ήταν πάρεργο. Η χρόνια σύγκρουση Πανεπιστημί-ου- Παιδαγωγικού Ίνστιτούτου αναζωπυρώθηκε αθόρυβα. Είχε αναπτυ-χθεί, επίσης, μια σιωπηρή σύγκρουση ανάμεσα στο ΕΣ και στην Επιτρο-πή Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων (ΕΔΑΠ), σε θέματα οριο-θέτησης αρμοδιοτήτων. Το σημαντικότερο πρόβλημα ήταν η συγκρότησή του ίδιου του οργάνου. Η κυβέρνηση του ΑΚΕΛ συγκρότησε ένα ΕΣ στο οποίο οι πανεπιστημιακοί, με την εξαίρεση του πρώτου προέδρου που πα-ραιτήθηκε ενωρίς, ήταν αντίπαλοι προς τις ιδέες και τις αρχές μιας προ-οδευτικής ριζοσπαστικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης! Κάτω από αυτές τις συνθήκες, αναγκάστηκα να δημοσιεύω τακτικά τους προβληματισμούς μου στον «Πολίτη της Κυριακής», με στόχο την υπεράσπιση των διακη-ρυγμένων αρχών της προοδευτικής ριζοσπαστικής εκπαιδευτικής μεταρ-ρύθμισης. Με αυτόν τον τρόπο, δημιούργησα πεδίο ανοικτής δημοσιότη-τας με άξονα τις εξελίξεις στα εκπαιδευτικά πράγματα της Κύπρου.

Ελλάδα-Κύπρος και τα «μαθήματα»

Μετά την αποχώρησή μου απ το Πανεπιστήμιο, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή μου στο ΕΣ, είχα την απροσδόκητη ευκαιρία να διδάξω, ως επισκέπτης καθηγητής, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο Τμήμα Επιστη-μών της Αγωγής, κατά το χειμερινό εξάμηνο του 2011-12. Δίδαξα το αντι-κείμενο «Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής» στο προπτυχιακό πρό-γραμμα και τα Σεμινάρια: «Αξιολόγηση και ο Εκπαιδευτικός ως Διανοού-μενος» και «Ο Εκπαιδευτικός ως Διανοούμενος», στο μεταπτυχιακό πρό-γραμμα. Έτσι, για ένα μικρό χρονικό διάστημα, πέρα από τη συμμετοχή μου στο ΕΣ, είχα την ευκαιρία της διδασκαλίας, στην οποία θα αναφερ-θώ πιο κάτω.

Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται ορισμένα από αυτά τα κείμενα που εκθέτουν τους προβληματισμούς και τις αντιπαραθέσεις στις οποίες πήρα μέρος, με τη διπλή αυτή ιδιότητα στα «εκπαιδευτικά» της Κύπρου, χωρίς να παραμελώ αντίστοιχες «ανοικτές πληγές» της εκπαίδευσης στην Ελ-λάδα. Υπήρχε, άλλωστε, όπως διαβάζουμε, «μια συμφωνία ανάμεσα στις Επιτροπές Παιδείας της Βουλής της Κύπρου και της Βουλής της Ελλάδας, να υπάρχει κάποιος συντονισμός στις εργασίες των δυο Επιτροπών». Εί-ναι γνωστή η παραδοσιακή ομοιοτροπία στην άσκηση της εκπαιδευτικής πολιτικής στις δύο χώρες. Όπως διευκρινίζεται στα Πρακτικά του ΕΣΥΠ

13


(2009), «Η Κύπρος είναι Ελλάδα και όχι μονάχα ως σύνθημα. Σε πολλά πράγματα είναι Ελλάδα» (Παράρτημα 3). Οι αναλύσεις, δηλαδή, που εμπε-ριέχονται σε αυτό το βιβλίο είναι το συνδυαστικό αποτέλεσμα της συμ-μετοχής μου στο ΕΣ και της διδασκαλίας μου, με την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών και φοιτητριών μου, στη διάρκεια ενός ακαδημαϊκού χειμε-ρινού εξαμήνου. Έχουν ως σημείο αναφοράς εκπαιδευτικές πρακτικές και αντιλήψεις στην Κύπρο και στην Ελλάδα, με επίκεντρο την υποδοχή του PISA στα εκπαιδευτικά συμφραζόμενα των δύο χωρών. Το PISA, δηλα-δή, ως κοινός υπερεθνικός «επιθεωρητής» προσφέρει αυτή τη δυνατότητα για παράλληλες ή συνδυασμένες αναφορές στις δύο χώρες. Δεν πρόκειται, ωστόσο, για συγκριτική προσέγγιση.

Οι μεταπτυχιακοί/ές φοιτητές/τριες και ο ίδιος, ως διδάσκων, αισθα-νόμαστε ιδιαίτερη ικανοποίηση από την εμπειρία να δημοσιεύουμε τις συ-ζητήσεις που κάναμε στα σεμινάρια, έχοντας ως θέμα τον «εκπαιδευτικό διανοούμενο», σε περίοδο έντονων κοινωνικών διεργασιών. Η ιδέα ήταν απλή, αλλά αρκετά απαιτητική. Συμφωνήσαμε ότι, αντί για γραπτές εξε-τάσεις, θα ετοίμαζαν σε μικρές ομάδες μια γραπτή εισήγηση, σε ένα συ-γκεκριμένο θέμα που να εμπίπτει στο αντικείμενο του σεμιναρίου. Ένα από τα θεματικά πεδία του σεμιναρίου ήταν «Το PISA και η εκπαίδευση στην Ελλάδα και στην Κύπρο». Το θέμα αυτό αφορά στις δυο χώρες ομοιότρο-πα, μια και η υποδοχή και η εφαρμογή του υπαγορεύονται από τις ίδιες απαράλλακτες ιδεολογικές αρχές και οργανωτικές εντολές και υποχρε-ώσεις. Οι φοιτητές/τριες είχαν αναλάβει τη δέσμευση ότι θα προσπαθού-σαν να δώσουν στις εργασίες τους τέτοια μορφή, ώστε με τη δική μου συν-δρομή και επιμέλεια να αντέχουν στη δημοσιότητα. Για να είμαι ειλικρι-νής, θεώρησα ότι ήταν σπουδαία ευκαιρία για τους φοιτητές/τριες να δη-μοσιεύσουν ένα κείμενό τους, σε μια ειδική ολοσέλιδη στήλη εφημερίδας, με τίτλο «Με τα Μάτια των Μεταπτυχιακών Φοιτητών». Μας ενδιέφεραν, πρωτίστως, εκπαιδευτικοί-αναγνώστες. Η μεγάλη μας δυσκολία εντοπί-στηκε στο γεγονός ότι κάθε Κυριακή, ήμαστε δεσμευμένοι να έχουμε δη-μοσιευμένο κείμενο. Αυτό έκανε τη συνεργασία μας πολύ εντατική. Το να δημοσιεύεις «πρώτη φορά» είναι μια αρκετά δύστροπη εμπειρία. Ήταν, βλέπετε, και για μένα, η «πρώτη» φορά που θα καταπιανόμουν με το συ-γκεκριμένο θέμα! Ήταν, βέβαια, και η επικαιρότητα του θέματος των ερ-γασιών που δημιουργούσε πρόσθετα ζητήματα. Μη ξεχνάμε ότι η θεματι-κή των κειμένων και η συγκεκριμένη προσέγγιση έθιγε σοβαρά ζητήμα-τα ιδεολογικού προσανατολισμού της ασκούμενης εκπαιδευτικής πολιτι-κής. Κι αυτό απαιτούσε και σχετική «δημιουργική αϋπνία». Είναι αρκετά δύσκολο εγχείρημα να παίρνεις δημοσίως θέσεις, πάνω σε τρέχοντα θέμα-





ΟΊΚΟΊ ΑΞΊΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ και ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ ΧΕΡΊ» ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

Γιώργος ΜαυρογιώργοςΓιώργος Μαυρογιώργος

ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΟ PISA!!!

Ανοιχτή επιστολή στον Αντρέα Σλάισερ, διευθυντή του Προγράμματος PISA

Το βιβλίο ήταν στο τυπογραφείο, όταν εντόπισα την ανοιχτή επιστολή στην ιστοσελίδα «Εκπαιδευτική Λέσχη»: http://www.e-lesxi.gr/#!testpisa/c1ihd, σε με-τάφραση του Πέτρου Μενδώνη που γράφει (Πρόσβαση, 17.2.2015):

«Σε αυτή την επιστολή… ακαδημαϊκοί, εκπαιδευτικοί και γονείς από όλο τον κόσμο εκφράζουν έντονη ανησυχία για τις επιπτώσεις των τεστ PISA και… ζητούν την αναστο-λή διεξαγωγής τους. Η πρωτοβουλία …(συγκέντρωσε πολύ γρήγορα πάνω από) 2.300 υπογραφές… Η προέλευση των υπογραφών από μια ευρεία γκάμα χωρών, δείχνει ότι στις μέρες μας μερικά από τα πιο σημαντικά προβλήματα της εκπαιδευτικής πολιτικής ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα(…) Δε θα ήταν άραγε ένας καλός τρόπος προώθησης των συλλογικών μας θέσεων για την εκπαιδευτική πολιτική η συλλογική υιοθέτηση αυτού του κειμένου και η οργανωμένη συγκέντρωση υπογραφών;».

Το βιβλίο, πάνω στη «στιγμή», είναι μια συλλογική υπογραφή. Ισχυριζόμαστε ότι καθιερώνονται «οίκοι αξιολόγησης» και στην εκπαίδευση. Ο ΟΟΣΑ και το PISA, ακραιφνείς εκφραστές του νεοφιλελευθερισμού «είναι εδώ». Σε μια εποχή πρωτόγνωρης ανθρωπιστικής κρίσης, έρχονται να μας «πάρουν μέτρα»! Όταν η εκπαίδευση αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στοιχειώδους λειτουργίας, είναι κοινωνική αναλγησία και «παιδαγωγικός κανιβαλισμός» να ασχολούμαστε με το «τρόπαιο της Φιλανδίας». Είναι ως εάν καταβάλλουμε τη δαπάνη συμμετοχής για να μας μιλήσουν για τις επιπτώσεις των μνημονίων στην εκπαίδευση και την κατάταξη της χώρας σε μια από τις τελευταίες θέσεις. Το PISA φετιχοποιεί τις μετρήσεις, τις συγκρίσεις και τις κατατάξεις στο πλαίσιο ενός οικουμενικού ανταγωνιστικού μαραθώνιου επιδόσεων. Υποβαθμίζει τις γνώσεις σε πληροφορίες. Κατασκευάζει καταστάσεις ζωής. Είναι ένα μονοπωλιακό υπερεθνικό πρόγραμμα «παρακυβέρνησης» της εκπαίδευσης και διαμορφώνει τη νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική ατζέντα της εκμετάλλευσης, της οδύνης και της ανομολόγητης βίας. ΟΟΣΑ, PISA, Danielson Group, Common Ground, McKinsey & Company, κ. α. είναι το «μακρύ χέρι» της αγοράς. Εκεί στο Υπουργείο Παιδείας, ακούει κανείς;

ΕΚΔΟΣΕ ΙΣοσελότος

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108

[email protected]. ocelotos. gr

ISBN 978-960-564-241-9

Ο Γιώργος Μαυρογιώργος γεννήθη-κε στο Βοτονόσι-Μετσόβου το 1944. Φοίτησε στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς (1964). Το 1964, έτος ίδρυσης της Φι-λοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων ήταν πρωτοετής φοιτητής. Από το 1964 μέχρι το 2010, για 46 χρόνια, ήταν στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με τις ιδιότητες του φοιτητή, βοηθού, επι-μελητή, λέκτορα και τις άλλες βαθμί-δες, μέχρι τη βαθμίδα του Καθηγητή (1992). Το διάστημα 1978-1980 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Σκωτία. Εκτός από το Πανεπιστήμιο Ιωαννί-νων, δίδαξε στο ΕΚΠΑ (Παιδαγωγικά Τμήματα), τη ΣΕΛΕΤΕ/ΑΣΠΑΙΤΕ, το ΕΑΠ και το Τμήμα ΕΠΑ του Πανεπιστη-μίου Κύπρου (2011). Του έχει απονε-μηθεί ο τίτλος του ομότιμου καθηγητή και δεν ξέρει τι να τον κάνει! Υπήρξε άμισθος αντιπρόεδρος του Επιστη-μονικού Συμβουλίου του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου (2008-2013). Υπήρξε για πολλά χρόνια τακτικός συ-νεργάτης του Περιοδικού «Σύγχρονη Εκπαίδευση». Τα επιστημονικά του εν-διαφέροντα εστιάζονται στην «Πολι-τική Kοινωνιολογία της Εκπαίδευσης» (Εκπαιδευτική Πολιτική, Εκπαίδευση και Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών, Αξι-ολόγηση, ΤΠΕ και Εκπαίδευση, κ. α.).

Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία: Εκπαιδευ-τικοί και Διδασκαλία, Σύγχρονη Εκπαί-δευση. Εκπαιδευτικοί και Αξιολόγηση, Σύγχρονη Εκπαίδευση. Εκπαιδευτική Πολιτική και Στρατηγικές Νομιμοποίη-σης, Τυπογραφείο Πανεπιστημίου Iω-αννίνων. Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών και Επιμορφωτική Πολιτική, Τυπογρα-φείο Πανεπιστημίου Iωαννίνων. Τα παραπάνω έχουν εξαντληθεί. Διαδικα-

σίες αξιολόγησης και πιστοποίησης των υποψηφίων εκπαιδευτών/τριών ΣΕΚ, του Υπουργείου Εργασίας και Κοινω-νικών Ασφαλίσεων. Σε συνεργασία με άλλους, Kριτική Παιδαγωγική και Eκπαι-δευτική Πράξη, Gutenberg. Modalities of Administration of Schools with one-Teacher and Multigrade Classes in Greece, Case Study (Unesco), Ioannina. Σε συνεργασία με άλλους, Methods of Running One-Teacher Schools and Multi-Grade Classes in Greece: A Case Study (Unesco), Ioannina. Έχει δημοσι-εύσει πάρα πολλά άρθρα.

170 × 240 SPINE: 13 FLAPS: 80

0_cover_oikoi axiologisis.indd 1 2/27/2015 4:30:08 PM

ΟΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ και ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ...

Documents

Transcript of ΟΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ και ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ...