ΦΥΛΛΟ ΚΑΙ ΦΤΕΡΟ

Αλεξάνδρα Τσίγκου

Φύλλο και Φτερό

Διαθεματικές περιβαλλοντικές δραστηριότητες

για μικρά παιδιά

Η Αλεξάνδρα Τσίγκου είναι Δασκάλα και υπηρετεί ως Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής. Είναι επίσης Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός ΑΠΘ και έχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στο ΠΜΣ του ΕΑΠ «Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Κτιρίων». Είναι υποψήφια διδάκτωρ στο ΕΚΠΑ με αντικείμενο τη Βυζαντινή Ζωγραφική και τον Οπτικό Εγγραμματισμό. Έχει κάνει εισηγήσεις σε συνέδρια με θέματα παιδαγωγικά, περιβαλλοντικά και σχετικά με νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση. Έχει οργανώσει ημερίδες και σεμινάρια σε συνεργασία με ΚΠΕ, στα οποία έχει κάνει εισηγήσεις και έχει συντονίσει βιωματικά εργαστήρια.

Αλεξάνδρα Τσίγκου

Φύλλο και Φτερό

Διαθεματικές περιβαλλοντικές δραστηριότητες για μικρά παιδιά

Αλεξάνδρα Τσίγκου, Φύλλο και Φτερό ISBN: 978-618-5147-18-1 Φεβρουάριος 2015 Έργο εξωφύλλου: Θεοδώρα Χανδρινού [email protected] Σχεδιασμός εξωφύλλου-Σελιδοποίηση: Μίνως-Αθανάσιος Καρυωτάκης, https://www.facebook.com/minosathanasios.karyotakis Η συγγραφέας φέρει την ευθύνη για την επιμέλεια του κειμένου. Εκδόσεις Σαΐτα Αθανασίου Διάκου 42, 652 01, Καβάλα Τ.: 2510 831856 Κ.: 6977 070729 e-mail: [email protected] website: www.saitapublications.gr Σημείωση: Η γραμματοσειρά που χρησιμοποιήσαμε είναι προσφορά του Aka-acid (www.aka-acid.com).

Άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική χρήση

Όχι Παράγωγα έργα 3.0 Ελλάδα

Με τη σύμφωνη γνώμη της συγγραφέως και του εκδότη, επιτρέπεται σε οποιονδήποτε αναγνώστη η αναπαραγωγή του έργου (ολική, μερική ή περιληπτική, με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο), η διανομή και η παρουσίαση στο κοινό υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: αναφορά της πηγής προέλευσης, μη εμπορική χρήση του έργου. Επίσης, δεν μπορείτε να αλλοιώσετε, να τροποποιήσετε ή να δημιουργήσετε πάνω στο έργο αυτό. Αναλυτικές πληροφορίες για τη συγκεκριμένη άδεια cc, διαβάστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/

Αφιερωμένο εξαιρετικά

στα φιλαράκια τους μαθητές μου!

Εισαγωγή

Για την αξία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή πλέον Εκπαίδευσης για την Αειφορία έχουν γραφτεί πολλοί τόμοι, έχουν οργανωθεί αρκετά συνέδρια, έχουν γίνει σπουδαίες επιστημονικές ανακοινώσεις. Όλοι εμείς οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί, που την αγαπάμε και έχουμε επενδύσει χρόνο και κόπο για να την εφαρμόσουμε στα σχολεία μας, καταθέτουμε απλά την εμπειρία του πόσο ζωντανεύει το σχολείο, πόσο ώριμοι και ευτυχισμένοι γίνονται οι μαθητές που εμπλέκονται σε περιβαλλοντικά προγράμματα. Απόρροια δύο ετήσιων σχολικών περιβαλλοντικών προγραμμάτων είναι ετούτη η έκδοση. Περιλαμβάνει τα Φύλλα Εργασίας, που διαμορφώθηκαν με τους μαθητές μου και εφαρμόστηκαν στην τάξη κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων αυτών. Θέμα του πρώτου ήταν τα φυτά και του δεύτερου τα πουλιά. Οι μαθητές της Α΄ και της Β΄ τάξης αντίστοιχα αγάπησαν όλες αυτές τις γραπτές δραστηριότητες, οι οποίες συνόδευαν τις βιωματικές μας δράσεις στην αυλή του σχολείου, σε μουσεία, σε βιότοπους και σε χώρους της ευρύτερης περιοχής των Μεγάρων με αντίστοιχα θεματικά ενδιαφέροντα. Το υλικό αυτό έμεινε για πολλά χρόνια κλεισμένο στον υπολογιστή μου περιμένοντας την ώρα που θα φαινόταν και πάλι χρήσιμο. Χρήσιμο ίσως σε κάποιους άλλους συναδέλφους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι σχεδιάζουν για την τάξη τους περιβαλλοντικά προγράμματα και χρειάζονται ιδέες ή κάποιο ήδη εφαρμοσμένο

εκπαιδευτικό υλικό. Αποτελείται από απλές δραστηριότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν είτε σαν ενότητα είτε μεμονωμένα, δραστηριότητες που μπορούν να ενταχθούν σε πολύμηνα προγράμματα ή σχέδια εργασίας. Η ηλεκτρονική μορφή που έχει η έκδοση δίνει την δυνατότητα στον καθένα να επιλέξει τι και πώς θα αξιοποιήσει. Προσωπικές ευχαριστίες για την άψογη συνεργασία των δύο αυτών χρόνων θέλω να απευθύνω στους άξιους συναδέλφους δασκάλους Χρήστο Γκαμπένη, Δημητρία Πετρίδη και Σταμάτη Καμπάνταη. Ο πρώτος σαν Διευθυντής του 9ου Δημοτικού Σχολείου Μεγάρων συντόνισε τις δράσεις των προγραμμάτων αυτών, ενώ όλοι μαζί μοιραστήκαμε προβληματισμούς, ιδέες και οράματα για μια εκπαίδευση περισσότερο βιωματική, τέτοια που να ενεργοποιεί τους μαθητές και να φέρνει το σχολείο πιο κοντά στην κοινωνία. Με την ευχή να χρησιμεύσει αυτό το υλικό σε όσο το δυνατόν περισσότερους συναδέλφους μου το παραδίδω στις Εκδόσεις Σαΐτα για την τελική μορφοποίηση και έκδοσή του!

Ασπρόπυργος, 14 Σεπτεμβρίου 2014 Αλεξάνδρα Τσίγκου,

Δασκάλα Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

ΔΙΠΕ Δυτικής Αττικής

Α’ ΜΕΡΟΣ

ΤΑ ΦΥΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΣ ΖΩΗ

«ΤΑ ΦΥΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΣ ΖΩΗ»

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ

- Να μελετήσουν οι μαθητές τα φυτά ως πηγή γνώσεων

- Να αναγνωρίζουν τα φυτά που ζουν στο οικείο περιβάλλον του

σπιτιού, του σχολείου και να τα αντιστοιχίζουν με τα ονόματά

τους

- Να κατατάσσουν τα φυτά σε κατηγορίες βάζοντας κριτήρια

- Να ανακαλύψουν τις ιδιότητές τους και τις ανάγκες τους

- Να έρθουν σε επαφή και γνωριμία με το ρόλο και τη θέση των

φυτών στο οικοσύστημα

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ

- Να εμφυσήσει στους μαθητές την αξία της προστασίας του

περιβάλλοντος

- Να καλλιεργήσουν οι μαθητές το σεβασμό προς την ζωή του

οικοσυστήματος

- Να αναγνωρίσουν την αισθητική και συναισθηματική αξία της

φύσης

- Να καλλιεργήσουν την αξία της προσωπικής συμμετοχής στην

προστασία του περιβάλλοντος

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΙ

- Να δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές να αποκτήσουν

δεξιότητες για το χειρισμό εργαλείων και οργάνων

- Να αποκτήσουν ικανότητες για φύτευση, παρατήρηση και

παρακολούθηση της ανάπτυξης φυτών

- Να καταγράφουν μια σειρά παρατηρήσεων σχετικά με την πορεία

της ανάπτυξης ενός φυτού

- Να εργάζονται ομαδοσυνεργατικά και ατομικά

- Μα δημιουργούν μικρούς κήπους και να τους διατηρούν σε καλή

κατάσταση

- Να αποκτήσουν δεξιότητες για προβληματισμό, για προφορική

και γραπτή σύνταξη εκθέσεων και περιγραφών

- Να συνδέσουν την ανάπτυξη των φυτών με διάφορα γνωστικά

αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος του σχολείου.

- Να μάθουν παραδοσιακά τραγούδια και χορούς που έχουν σχέση

με τα φυτά (βασιλικός, ιτιά, κλπ.)

- Να εκφράζονται εικαστικά με ζωγραφική, κατασκευές και

θεατρικό παιγνίδι

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Α: Φθινόπωρο

Τις πρώτες μέρες του Φθινοπώρου επισκεπτόμαστε

αμπέλι. Συμμετέχουμε στον τρύγο και το πάτημα

σταφυλιών στο παραδοσιακό πατητήρι

Με το μούστο φτιάχνουμε μουστοκούλουρα σε σχήμα Ο

μέσα στην τάξη, τα ψήνουμε στο φούρνο της γειτονιάς

και τα τρώμε με μεγάλη όρεξη

Μελετούμε τους πίνακες λαϊκών ζωγράφων σχετικούς με

τον τρύγο

Τον Οκτώβριο καθαρίζουμε τον κήπο από τα χορτάρια,

φυτεύουμε βολβούς και μεταφυτεύουμε άλλα φυτά σε

μεγαλύτερες γλάστρες

Το Νοέμβριο πηγαίνουμε σ’ έναν κοντινό ελαιώνα και

βλέπουμε πώς μαζεύουν τις ελιές

Στην τάξη μελετούμε τον πίνακα του Θεόφιλου για το

λιομάζωμα στην Μυτιλήνη και τον συγκρίνουμε με τον

αντίστοιχο του Θωμά Μώλου για τα Μέγαρα

Δοκιμάζουμε διάφορες ποικιλίες από ελιές μαζί με ζεστό

ψωμί

Β: Χειμώνας

Το Δεκέμβριο πηγαίνουμε σε κοντινό λιοτρίβι και

βλέπουμε πώς βγαίνει το λάδι από τις ελιές

Με τον καινούριο χρόνο αρχίζουμε και τις γραπτές

εργασίες στην τάξη

Γνωρίζουμε τα εσπεριδοειδή σαν δέντρα και σαν φρούτα

του χειμώνα με εικόνες και γλωσσικά παιχνίδια

Επισκεπτόμαστε γειτονικό περιβόλι, τον κήπο του

σχολείου ή την λαϊκή αγορά και τα φωτογραφίζουμε

Γνωρίζουμε τα λαχανικά του χειμώνα με γλωσσικά

παιχνίδια

Ψωνίζουμε στη λαϊκή αγορά της γειτονιάς και τρώμε

χειμωνιάτικες σαλάτες στην τάξη

Γνωρίζουμε τα όσπρια με γλωσσικά παιχνίδια και

δημιουργούμε με αυτά ψηφιδωτά

Γ. Άνοιξη

Το Μάρτιο βάζουμε σπόρους από φασόλια και φακές σε

υγρό βαμβάκι και τους παρακολουθούμε να φυτρώνουν.

Παράλληλα, σπέρνουμε όσπρια σε γλαστράκια

Τον Απρίλιο πηγαίνουμε στην Αθήνα και παρατηρούμε τα

πανύψηλα δέντρα με τους αναρριχώμενους κισσούς στον

Εθνικό Κήπο

Σκάβουμε και φυτεύουμε μαργαρίτες σε παρτέρι της αυλής

του σχολείου

Σκάβουμε και καθαρίζουμε το χώμα στο αίθριο έξω από

την τάξη μας

Εκεί φυτεύουμε τριανταφυλλιές και μυρωδικά με τη

βοήθεια Γεωπόνου

Φυτεύουμε ακακίες και μουριές στην αυλή του σχολείου

Κάθε μέρα ποτίζουμε τα φυτά με τα ποτιστηράκια μας και

τα παρακολουθούμε πώς μεγαλώνουν

Γράφουμε και ζωγραφίζουμε πινακίδες για τον κήπο του

σχολείου

Πηγαίνουμε σε αμπέλι και μαθαίνουμε απ’ τον

αμπελουργό πώς το ξεφυλλίζουμε και πώς το

κορφολογούμε

Μαζεύουμε πολλά αγριολούλουδα και τα αποξηραίνουμε.

Στη συνέχεια πηγαίνουμε σε κοντινό δάσος και

γνωρίζουμε το οικοσύστημα του δάσους

Στην τάξη ζωγραφίζουμε και λύνουμε πολλά σταυρόλεξα

με το αμπέλι, την ελιά και το δάσος

Στις 5 Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα του Περιβάλλοντος,

φυτεύουμε πευκάκια σε κοντινό αλσάκι της πόλης μας

Μαθαίνουμε παιδικά και δημοτικά τραγούδια που μιλούν

για φυτά

Μαθαίνουμε να χορεύουμε παραδοσιακούς χορούς, που

μιλούν για φυτά

Παίζουμε ρόλους τα λουλούδια και τα ζώα στα θεατρικά

«Ο χορός των Ηλιαχτίδων», «Ο Ζωγράφος της

Λουλουδοχώρας» και «Το Δικαστήριο των Λουλουδιών»

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η τελική παρουσίαση μπορεί να γίνει σε βραδινή εκδήλωση που θα

περιλαμβάνει θεατρικά, προβολή slides από τις δραστηριότητες

όλης της χρονιάς, παιδικά και δημοτικά τραγούδια και χορούς με

θέμα διάφορα φυτά. Στον ίδιο χώρο μπορεί να στηθεί και έκθεση

φωτογραφίας από τις δραστηριότητες και αντιπροσωπευτικά έργα

των παιδιών- ομαδικά και ατομικά. Στο τέλος της εκδήλωσης

μπορούν να κεραστούν παραδοσιακές χορτόπιτες και να δοθούν τα

βραβεία των μαθητών: ένας έντυπος έπαινος, το τετράδιο με

δεμένες τις εργασίες όλης της χρονιάς, ένα πάνινο σακουλάκι για

να μαζεύουν σπόρους το καλοκαίρι και από ένα φυτό, που θα

μεταφυτέψουν στο σπίτι τους και θα το φροντίζουν.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Αξιολογούμε τους στόχους που τέθηκαν στην αρχή του

προγράμματος αν επιτεύχθηκαν και σε τι βαθμό. Αξιολογούμε την

συμμετοχή των μαθητών στις δραστηριότητες μέσα και έξω από το

σχολείο, τη συνεργασία μικρών και μεγάλων, την ανατροφοδότηση

των βασικών εννοιών και όρων προγράμματος που γινόταν σε όλη

τη διάρκεια του, αν οι μαθητές κατάφεραν να εκφραστούν

λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά, αν έμαθαν να χειρίζονται βασικά

εργαλεία, να φυτεύουν και να μεταφυτεύουν διάφορα φυτά και να

τα περιποιούνται. Αξιολογούμε επίσης αν μετέδωσαν το ενδιαφέρον

τους για τα φυτά και στους μεγαλύτερους μαθητές του σχολείου, το

κατά πόσο την προσωπική συμμετοχή στην προστασία του

περιβάλλοντος μετέδωσαν και στους γονείς τους, αν κατάφεραν να

εμπλέξουν την τοπική κοινωνία στην περαιτέρω αναβάθμιση του

σχολικού κήπου.

Τέλος, μεγάλο επίτευγμα του προγράμματος θα είναι αν το σχολείο

ανοίχτηκε στην τοπική κοινωνία διατυπώνοντας προτάσεις για την

περιβαλλοντική και πολιτιστική αναβάθμιση του τόπου.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΤΑ

ΤΟ ΔΕΝΔΡΟ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ

Βάλε σε κύκλο και ένωσε με τη σωστή λέξη: τους καρπούς, τα φύλλα, τον κορμό και τις ρίζες.

Μετά χρωμάτισε την εικόνα. (Από το «Σποράκι, πηγή ζωής»)

καρποί φύλλα

ρίζες κορμός

σάρκα περίβλημα

καρπός σπόρος φύλλο

ΚΑΡΠΟΙ ΚΑΙ ΣΠΟΡΟΙ

Βάλε τις λέξεις στην κατάλληλη θέση (Από το «Σποράκι, πηγή ζωής»)

ΤΟ ΑΛΛΟ ΜΙΣΟ

Ζωγράφισε το άλλο μισό και μετά χρωμάτισέ το (Από το «Σποράκι, πηγή ζωής» )

ΜΕ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΣΕΙΡΑ

Αρίθμησε με τη σωστή χρονική σειρά τις εικόνες

(Από το «Σποράκι, πηγή ζωής»)

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ

Ζωγράφισε τη ροδακινιά και το γύρω περιβάλλον στις τέσσερις εποχές.

φθινόπωρο

χειμώνας

άνοιξη

καλοκαίρι

ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΚΗΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΡΟΥ

...………

...……… ...………

...……… ...………

...………

...………...……… ...………

...………

παπαρούνα μαργαρίτα τριαντάφυλλο

ντάλια ζουμπούλι χρυσάνθεμο ηλιοτρόπιο

γαρδένια πανσές γαρίφαλο

Φύσηξε ο άνεμος και τα λουλούδια έχασαν το… όνομά τους!

Τα ονόματά τους μπερδεύτηκαν μέσα στο συννεφάκι.

Μπορείς να τα βοηθήσεις να το βρουν;

Γίνομαι Μικρός Εξερευνητής και καταγράφω τα φυτά που ανακαλύπτω…

…στον κήπο μου

………………………

………………………

………………………

………………………

………………………

… στο μπαλκόνι μου

…………………

…………………

…………………

…………………

…………………

…στο εξοχικό μου

………………………

………………………

………………………

………………………

………………………

… στο χωριό του

παππού μου

…………………

…………………

…………………

…………………

Γίνομαι Μικρός Εξερευνητής και καταγράφω σε ομάδες τα φυτά που ανακαλύπτω στον

κήπο του σχολείου μου.

Δέντρα

………………………

………………………

………………………

………………………

………………………

Θάμνοι

………………………

………………………

………………………

………………………

………………………

Βότανα

………………………

………………………

………………………

Πόες

………………………

………………………

………………………

Μετά τα όσπρια μιλήσανε.

Ποια όσπρια; Αυτά

με την αστραφτερή γυαλάδα,

που, όταν τα μαγειρεύουμε,

γίνονται νόστιμη φασολάδα!!!

Κι αργότερα σηκώθηκαν

τα ολόχρυσα τα στάχυα.

Κορδώθηκαν, καμάρωσαν

και τίναξαν τα σιτάρια,

που αφού τ’ αλέσουν φτιάχνουνε

ψωμί και κουλουράκια!!!

Όλοι χειροκροτήθηκαν

από τους συγγενείς τους.

Ποιους συγγενείς; Σκεφτείτε τους!!!

Κι όλοι μαζί ψηφίσανε

ν’ αφήσουνε τα ράφια,

τα τελάρα, τα ψυγεία τους

να πάνε να γλεντήσουν!!!

Μια όμορφη βραδιά

μ’ ολόγιομο φεγγάρι

τα φρούτα, τα λαχανικά,

τα όσπρια και οι καρποί

σκεφτήκανε να κάνουνε

συνέλευση μεγάλη.

Στην αρχή μιλήσανε τα φρούτα.

Ποια φρούτα; Σκεφτείτε εσείς!!!

Τα ξινόγλυκα, τα ζουμερά,

που όταν τα στύβουν φτιάχνουνε

χυμό πορτοκαλάδα!!!

Ύστερα ήρθε η σειρά

σ’ εκείνα τα λαχανικά

με τα πολλά τα φύλλα.

Τα πλένουνε, τα κόβουνε,

τα κάνουνε σαλάτα!!!

Το όνομά της βρείτε το…

Μα… μαρουλο… μαρουλοσαλάτα!!!

Το αλφαβητάρι των ΦΥΤΩΝ (Γράφω σε κάθε γράμμα ένα ΔΕΝΤΡΟ ή

ΛΟΥΛΟΥΔΙ ή ΘΑΜΝΟ ή ΦΡΟΥΤΟ ή ΛΑΧΑΝΙΚΟ)

Αα: ……………………………………………………………………………………. Ββ: ……………………………………………………………………………………. Γγ: …………………………………………………………………………………… Δδ: …………………………………………………………………………………… Εε: ………………………………………………………………………………….. Ζζ: ………………………………………………………………………………….. Ηη: ………………………………………………………………………………….. Θθ: ………………………………………………………………………………….. Ιι: ………………………………………………………………………………… Κκ: ………………………………………………………………………………….. Λλ: ………………………………………………………………………………….. Μμ: …………………………………………………………………………………. Νν: …………………………………………………………………………………. Ξξ: …………………………………………………………………………………. Οο: …………………………………………………………………………………. Ππ: …………………………………………………………………………………. Ρρ: ………………………………………………………………………………….. Σσ: ………………………………………………………………………………….. Ττ: ………………………………………………………………………………….. Υυ: ………………………………………………………………………………….. Φφ: …………………………………………………………………………………. Χχ: ………………………………………………………………………………….. Ψψ: …………………………………………………………………………………. Ωω: ………………………………………………………………………………….

ΤΑ ΦΥΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥΣ Βάλε τα φυτά στην κατηγορία που ανήκουν και ζωγράφισε ένα φυτό από κάθε κατηγορία: αμυγδαλιά, σπάρτο, δάφνη, γαρύφαλλο, ρίγανη, κερασιά, ελιά, μαργαρίτα, μάραθο, βασιλικός, λεβάντα, συκιά, μέντα, σκίνο, πορτοκαλιά, πουρνάρι, καστανιά, παπαρούνα, κουμαριά, κρίνος, θυμάρι, τριαντάφυλλο, ρείκι, ζουμπούλι.

Δέντρα

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

Θάμνοι

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

Λουλούδια

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

Αρωματικά

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………..

Το αμπέλι

Το αμπέλι είναι θάμνος. Αλλιώς το λέμε «κλήμα». Έχει τρυφερούς βλαστούς. Καρπός του είναι το σταφύλι, που αναπτύσσεται σε τσαμπιά. Για να στηρίζεται χρησιμοποιεί τους έλικες. Στα Μέγαρα το κλαδεύουμε σε σχήμα «κύπελλο», δηλαδή αφήνουμε μόνο το κούτσουρο, από το οποίο θα πεταχτούν καινούριοι βλαστοί και φύλλα. Πολλές φορές κοντά στη ρίζα του αναπτύσσονται αγριόχορτα. (1. Γράφω την κάθε υπογραμμισμένη λέξη στη σωστή της θέση. 2. Χρωματίζω με καφέ το κούτσουρο, πράσινο τους βλαστούς και τα φύλλα και κίτρινο

τα τσαμπιά.)

Μεγαλώνει σε μέρη με καλό χώμα και ήλιο. Ο ήλιος γλυκαίνει τα σταφύλια. Από το χυμό τους, το μούστο, γίνεται το κρασί. Αμπέλι φυτεύουμε και στις αυλές μας. Όταν το κλαδεύουμε, αφήνουμε μερικούς βλαστούς να μακρύνουν πολύ και να αναρριχηθούν σε μια πέργκολα. Έτσι δημιουργείται μια θαυμάσια σκιά όλο το καλοκαίρι. Το φυτό αυτό το λέμε αλλιώς κ λ η μ α τ α ρ ι ά .

Ο τρύγος

Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια είναι έτοιμα. Έχουν μεγάλες ρόγες κίτρινες ή κόκκινες με γεύση γλυκιά. Τότε τα κόβουμε. Τα μαζεύουμε σε μεγάλα «κοφίνια» ή τελάρα και τα πάμε στο πατητήρι.

Τα παλιά τα χρόνια εδώ στην περιοχή μας, τα Μέγαρα, σε κάθε αμπέλι υπήρχε ένα χτιστό πατητήρι. Όλη μέρα τρυγούσαν με φωνές, χαρές και γέλια, όπως λέει και η παροιμία: «Θέρος-τρύγος- πόλεμος». Το βράδυ τα νεαρά παλικάρια πατούσαν τα σταφύλια στο πατητήρι. Ο μούστος έτρεχε σ’ έναν υπόγειο «λάκκο». Από κει τον έβαζαν μέσα σε κάτι δερμάτινους ασκούς, που τους έλεγαν «τουλούμια». Τα τουλούμια τα φόρτωναν στο «κάρο» και τα πήγαιναν στο λιμάνι της Πάχης. Εκεί άδειαζαν το μούστο στα βαρέλια και τα βαρέλια τα φόρτωναν στα πλοία. Βλέπετε ο μεγαρίτικος μούστος έκανε το καλύτερο κρασί, που ήταν ξακουστό σε όλη την Ελλάδα.

Από το βιβλίο του ζωγράφου Θωμά Μώλου “Λαογραφικά των Μεγάρων”

Το κρασί

Το μούστο τον βάζουμε σε ξύλινα βαρέλια και τον αφήνουμε περίπου δύο μήνες. Εκεί «βράζει» και γίνεται κρασί.

Το δοκιμάζουμε και το βάζουμε σε νταμιτζάνες, μπουκάλες ή μπουκάλια. Όλα τα κλείνουμε με φελλό.

Το κρασί το χρησιμοποιούμε σε πολλές εκδηλώσεις της ζωής μας, σε γλέντια, σε χαρές μα και σε λύπες.

Κόκκινο κρασί χρησιμοποιούμε και στη Θεία Κοινωνία, όπου γίνεται το αίμα του Χριστού. Ο Χριστός πήγε σε μια πόλη, την Κανά, όπου γινόταν ένας γάμος. Τελείωσε όμως το κρασί. Ο Χριστός ευλόγησε το νερό και αυτό έγινε κρασί. «Εγώ είμαι το αμπέλι κι εσείς τα κλήματα», είπε ο Χριστός στους μαθητές του. Γι’ αυτό βλέπουμε στις εκκλησίες κληματαριές και σταφύλια να τις στολίζουν.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΟΥ

Τι κάνει ο αμπελουργός; Συμπληρώνω τα κενά.

Το Φλεβάρη κλαδεύ_ _ το αμπέλι. Tο Μάρτη το σκάβ_ _ , για να φύγουν τα χορτάρια

και να αναπνεύσουν οι ρίζες. Το Μάη το ξεφυλλίζ_ _ , δηλ. βγάζ_ _ τις άχρηστες

βέργες που δεν έχουν σταφύλια και μετά το θειαφίζ_ _ 2 έως 3 φορές, για να μην αρρωστήσει.

Το Σεπτέμβρη τρυγά_ _ το αμπέλι και τα σταφύλια τα πηγαίν_ _ στο πατητήρι, όπου τα πατά_ _ και βγάζ_ _ το μούστο.

Τον Οκτώβρη ξελακκών_ _ το αμπέλι, δηλαδή με το τσαπί ανοίγ_ _ λάκκους γύρω από κάθε φυτό, ώστε όλο το χειμώνα να μαζέψει νερό από τις βροχές.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

Οι Παροιμίες κρύβουν τη μεγάλη σοφία του λαού μας. Αν δεν ξέρεις τη σημασία τους ρώτα τον παππού σου ή το δάσκαλό σου να σου τις

εξηγήσουν. Τ΄ αμπέλι θέλει αμπελουργό, το σπίτι νοικοκύρη και το καράβι στο γιαλό θέλει καραβοκύρη.

Αμπέλι του χεριού σου συκιά του κυρού σου και ελιά του παππού σου.

Ανάρια-ανάρια φύτευε ο κηπουρός τ΄ αμπέλι.

Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια τον Οκτώβρη τα κουδούνια.

ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΜΟΥΣΤΟΚΟΥΛΟΥΡΑ

ΥΛΙΚΑ

…………………………

…………………………

…………………………

…………………………

…………………………

…………………………Εκτέλεση

……………………………………

……………………………………

……………………………………

ΛΕΞΕΙΣ ΠΟΥ ΕΜΑΘΑ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΑΜΑΙ

κλήμα τσαμπί κρασί κληματαριά τρύγος ξύδι αμπέλι μούστος σταφίδα πατητήρι τσίπουρο έλικες

ΑΝΕΚΔΟΤΑ Πρώτο: Ένας μεθυσμένος φτάνει παραπατώντας μπροστά σε μια κολώνα της Δ.Ε.Η. και αρχίζει να τη χτυπά σα να ήταν πόρτα. -Εμπρός είναι κανείς μέσα; Ένας άλλος συνάδελφός του, που περνούσε εκείνη την ώρα έσπευσε να τον βοηθήσει. -Κτύπα! Έχει φως! Θα σου ανοίξουν! Δεύτερο: Στο λεωφορείο ένας μεθυσμένος ρωτά το διπλανό του: -Τι ώρα είναι; -Οκτώ, απαντά εκείνος. -Α! Καλά! Θα κατέβω στην άλλη στάση!

Ζωγραφίζω

ΚΟΥΒΕΝΤΑ Μ’ ΕΝΑ ΑΜΠΕΛΙ - Α μ π έ λ ι μ ο υ π λ α τ ύ φ υ λ λ ο κ α ι κ ο ν τ ο κ λ α δ ε μ έ ν ο , Γ ι α δ ε ν α ν θ ε ί ς , γ ι α δ ε ν κ α ρ π ε ί ς , σ τ α φ ύ λ ι α γ ι α δ ε β γ ά ν ε ι ς ; Μ ο υ χ ά λ α σ ε ς , π α λ ι ά μ π ε λ ο , κ ι ε γ ώ θ α σ ε π ο υ λ ή σ ω . - Μ η μ ε π ο υ λ ά ς , α φ έ ν τ η μ ο υ , κ ι ε γ ώ σ ε ξ ε χ ρ ε ώ ν ω . Γ ι α β ά ν ε ν ι ο υ ς κ α ι σ κ ά ψ ε μ ε , γ έ ρ ο υ ς κ α ι κ λ ά δ ε ψ έ μ ε , Β ά λ ε γ ρ ι έ ς μ ε σ ό κ ο π ε ς ν α μ ε β λ α σ τ ο λ ο γ ή σ ο υ ν , Β ά λ ε κ ο ρ ί τ σ ι α α ν ύ π α ν τ ρ α ν α μ ε κ ο ρ φ ο λ ο γ ή σ ο υ ν .

( Δ η μ ο τ ι κ ό )

ΞEΡΕΙΣ ΓΙΑΤI; Το σκάψιμο θέλει …………………… Το κλάδεμα θέλει …………………… Το βλαστολόγημα θέλει …………. Το κορφολόγημα θέλει ……………

5 6 74

1

23

1. Φυτό με ξυλώδη κορμό που παράγει εύγευστο φρούτο.

2. Μ’ αυτό κλείνουμε τα μπουκάλια του κρασιού. 3. Όταν πάρει αέρα το κρασί γίνεται...

4. Γνωστή μάρκα κρασιών. 5. Εκεί πατάμε τα σταφύλια. 6. Εκεί βάζουμε το μούστο, για να γίνει κρασί. 7. Ποικιλία σταφυλιού με σκούρο χρώμα.

ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΙΟΥ & ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ

Μερικές από τις γνωστές μας λέξεις κρύφτηκαν μέσα στο Κρυπτόλεξο.

Μπορείς να τις βρεις; ΚΡΑΣΙ, ΚΛΗΜΑ, ΠΑΤΗΤΗΡΙ, ΠΕΤΙΜΕΖΙ, ΑΜΠΕΛΙ,

ΜΟΥΣΤΟΣ, ΣΤΑΦΥΛΙ, ΤΡΥΓΟΣ, ΒΑΡΕΛΙ, ΟΙΝΟΣ

Κ Ρ Α Σ Ι Π Α Μ Π Ε Λ Ι Χ Φ

Λ Ο Β Φ Λ Α Ο Ο Χ Ο Ι Ν Ο Σ

Η Α Α Η Μ Τ Λ Υ Π Θ Β Ρ Σ Α

Μ Β Ρ Κ Ξ Η Μ Σ Τ Α Φ Υ Λ Ι

Α Ρ Ε Ε Π Τ Α Τ Ρ Υ Γ Ο Σ Τ

Β Κ Λ Ρ Ο Η Σ Ο Κ Ν Δ Φ Χ Ζ

Κ Λ Ι Τ Θ Ρ Χ Σ Λ Μ Ο Β Ε Ψ

Τ Ε Π Ε Τ Ι Μ Ε Ζ Ι Γ Θ Γ Α

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ Μαύρα κι άσπρα πρόβατα σε μια πλαγιά κοιμούνται. Τι είναι; …………………… Βάλε με μες στο λαγήνι να με πάεις όπου θέλεις Βάλε με μες στην κοιλιά σου να σε πάω όπου θέλω. Τι είμαι;…………………

Στραβή είναι η μάνα όμορφη η κόρη και δαιμονικό το εγγόνι. Τι είναι;………………. Λύσεις αινιγμάτων: Τα σταφύλια. Το κρασί. Το αμπέλι.

ΑΠ ΤΟ ΑΜΠΕΛΙ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ

Αρίθμησε με τη σωστή σειρά τις εικόνες, χρωμάτισε και γράψε σχετικά ένα μικρό κείμενο.

(Από το «Σποράκι, πηγή ζωής»)

…………………………………………………………

…………………………………………………………

…………………………………………………………

Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ …με δικά μου λόγια

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

…………………………………………………….………………

………………………………….…………………………………

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

Σε μια ρώγα από σταφύλι

έπεσαν οχτώ σπουργίτες

και τρωγόπιναν οι φίλοι

τσίρι-τίρι-τσιριτρό

τσιριτρί-τσιριτρό.

Εχτυπούσανε τις μύτες

και κουνούσαν τις ουρές

κι είχαν γέλια και χαρές



Πόπο πόπο σε μια ρόγα

φαγοπότι και φωνή!

Την αφήκαν αδειανή…



Και μεθύσαν κι όλη μέρα

πάνε δώθε, πάνε πέρα,

τραγουδώντας στον αέρα



Ζωγραφίζω ό,τι λέει το ποιηματάκι.

Η ελιά Η ελίτσα μέχρι τα 7 της χρόνια είναι μικρή σαν παιδί. Έχει κορμό και κλαδιά με στενόμακρα φύλλα. Τα φύλλα της από τη μια μεριά έχουν χρώμα γκρίζο-πράσινο και από την άλλη ασημένιο.

Μετά μεγαλώνει. Ανθίζει και κάνει καρπούς. Πολλούς καρπούς, τις ελιές! Στην αρχή οι ελιές είναι πράσινες. Όταν ωριμάζουν γίνονται μαύρες. Η ελιά ζει πολλά-πολλά χρόνια. Όταν γεράσει, αλλάζει ο κορμός της. Γι’ αυτό οι γέρικες ελιές έχουν κουφάλες. Εκεί κρύβουν τα χρόνια τους και τα μυστικά τους! Πολλές ελιές ζουν μαζί στον ελαιώνα. (Γράφω τις υπογραμμισμένες λέξεις στη σωστή θέση. Χρωματίζω με καφετί τον κορμό και τα κλαδιά, γκρίζο-πράσινο τα φύλλα και μαύρους τους καρπούς.)

……..

……..

……..……..

Η ελιά στις 4 εποχές

Ζωγραφίζω και γράφω

Άνοιξη

…………………………………………...

…………………………………………...

Καλοκαίρι

…………………………………………...

…………………………………………... Φθινόπωρο

…………………………………………...

…………………………………………... Χειμώνας

…………………………………………...

…………………………………………...

Πώς μαζεύουμε τις ελιές

Ο κάθε τόπος έχει τον δικό του τρόπο. Στη Μυτιλήνη, για παράδειγμα, οι άνδρες «ραβδίζουν» τα ψηλά κλαδιά με ραβδιά. Οι γυναίκες μαζεύουν από το χώμα τις ελιές που πέφτουν και τις βάζουν σε καλάθια. Τα παιδιά κόβουν τις ελιές από τα χαμηλά κλαδιά και αδειάζουν τα γεμάτα καλάθια σε μεγαλύτερα κοφίνια. Αυτόν τον υπέροχο πίνακα ζωγράφισε ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος.

Στα Μέγαρα χρησιμοποιούμε διαφορετικό τρόπο. Στρώνουμε κάτω από το δέντρο κάτι ειδικά λιόπανα, που τα λέμε «στρώματα». Οι άντρες ανεβαίνουν σε κάτι ψηλές σκάλες και με τα χέρια τους κόβουν τις ελιές και τις ρίχνουν κάτω. Οι γυναίκες καθαρίζουν τα φύλλα που πέφτουν μαζί με τις ελιές. Ύστερα τις βάζουν με τα καλάθια σε πάνινα σακιά, τα τσουβάλια.

Θωμά Μώλου “Λαογραφικά των Μεγάρων”

Με ποια φαγητά παντρεύεται το λάδι Με όλα τα φαγητά «παντρεύεται» το λάδι.

Πιο πολύ με τα λαδερά: φασολάκια, μπάμιες, μελιτζάνες Συμπλήρωσε όσα πιο πολλά λαδερά φαγητά μπορείς: …………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. Πάντα στις σαλάτες βάζουμε λάδι. Γράψε μερικές σαλάτες: ντοματοσαλάτα, ……………………………………................................ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Μην ξεχνάμε τις τηγανητές πατάτες. Τι νόστιμες που τις φτιάχνει η μαμά! Γράψε κι άλλα τηγανητά φαγητά:…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Κι οι λουκουμάδες! Τι νόστιμες που είναι! Πώς τις λέμε στα Μέγαρα; «…………………………» Σε ποιες περιπτώσεις τις φτιάχνουμε; ……………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. Ό λ α α υ τ ά τ α φ α γ η τ ά γ ί ν ο ν τ α ι μ ε λ ά δ ι ε λ ι ά ς ! Κάτω βλέπεις το κολατσιό του Έλληνα γεωργού. Ο γεωργός ξεκινούσε πρωί-πρωί για το χωράφι του. Σε μια καθαρή πετσέτα τύλιγε ……………, ……………, ……………… και …………………..

Όταν κουραζόταν από τη δουλειά, σταματούσε. Καθόταν κάτω απ’ τον ίσκιο μιας ελιάς, άνοιγε την πετσέτα του κι έτρωγε το κολατσιό του. 1. Χρωμάτισε την εικόνα. 2. Εσύ το έχεις δοκιμάσει; Θέλεις να το φέρεις τυλιγμένο στην πετσέτα για το αυριανό σου διάλειμμα;

Τι συμβολίζει η ελιά

Το περιστέρι που κρατάει στο ράμφος του ένα κλαδάκι ελιάς συμβολίζει την ΕΙΡΗΝΗ. Το έστειλε ο Θεός στον Νώε μετά τον Κατακλυσμό, για να δείξει στους ανθρώπους ότι τους αγαπά. Από τα πολύ παλιά χρόνια η ελιά ήταν δέντρο ιερό. Στην Αθήνα την προστάτευαν, γιατί πίστευαν ότι τους την χάρισε η θεά Αθηνά. Το στεφάνι από κλαδί με φύλλα αγριελιάς ήταν τον βραβείο για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων. Το ονόμαζαν «κότινο». Το στεφάνι της αγριελιάς είναι το σύμβολο και για τους Ολυμπιακούς Αγώνες που θα γίνουν στην Αθήνα το 2004, μετά από ένα χρόνο δηλαδή.

Το λάδι στη θρησκεία μας Στη χριστιανική θρησκεία το λάδι συμβολίζει το Έλεος του Θεού, δηλαδή την Αγάπη του Θεού για τους ανθρώπους. Γι’ αυτό με το λάδι ανάβουμε το καντηλάκι που κρέμεται μπροστά από τις εικόνες του σπιτιού μας αλλά και της εκκλησίας. Το χρησιμοποιούμε και στη Βάπτιση. Την ώρα της Βάπτισης ο νονός αλείφει με λάδι όλο το σώμα του παιδιού. Το κάνει, για να ξεγλιστράει από τα χέρια του εχθρού. Ο εχθρός του ανθρώπου είναι ο διάβολος, που θέλει να τον σπρώξει στην αμαρτία.

Οι ποιητές μας τραγούδησαν την ελιά

Η ελιά Όπου κι αν λάχω κατοικία, δε μου απολείπουν οι καρποί ως τα βαθιά μου γηρατειά δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή. Μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη κι είμαι γεμάτη προκοπή. Είμαι η ελιά η τιμημένη! Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου ήρθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά Του λίγο προτού να σταυρωθεί. Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη, έχει στη ρίζα μου χυθεί. Είμαι η ελιά η τιμημένη!

Κωστής Παλαμάς

Η ελιά Στην εξοχή με τις ελιές, τώρα τα κρύα πριν αρχίσουν, βγήκαν δουλεύτρες κοπελιές και τον καρπό τους θα τρυγήσουν. Τα χέρια παίζουν μαγικά, δουλειά όλη μέρα κι ως το βράδυ και στα λιοτρίβια βιαστικά παν τις ελιές να βγει το λάδι. Άλλες τις κάνουν χαρακτές και θα τις βάλουν μες στο ξύδι καλές ελιές και διαλεχτές, του τραπεζιού φαΐ στολίδι.

Χιλιόχρονη εσύ ζεις ελιά, χαρίζοντας καρπό, λαδάκι κι απ’ τα περίσσια σου κλαδιά δίνεις χρυσή φωτιά στο τζάκι.

Μαρία Γουδέλη

Ας παίξουμε με την ελιά και το λάδι

ΤΟ ΚΡΥΦΤΟ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

E Λ Α Ι Ω Ν Α Σ Β Ψ Λ Α Ν Π Β Ι Ο Ι Η Ι

Ι Δ Χ Κ Α Ν Τ Η Λ Ι Ε Ι Α Ν Π Ι Θ Α Ρ Ι Σ Χ Π Ι Τ Κ Τ Θ Τ Κ Ι Τ Τ Κ Ι Ο Ι Η Ι Ο Κ Ι Ι Ο Σ Ρ Κ Ν Σ Ρ Ο Σ Κ Ι Η Μ Ο Α Η Μ Ι Η Ο Σ Ψ Ο Ε Β Ψ Ο

Φ Π Ε Ρ Ι Σ Τ Ε Ρ Ι

Βρες τις παρακάτω 10

λέξεις που έχουν σχέση με

την ελιά και το λάδι.

ΒΑΠΤΙΣΗ

ΕΛΑΙΩΝΑΣ

ΕΛΙΕΣ

ΛΑΔΙ

ΚΑΝΤΗΛΙ

ΚΟΡΜΟΣ

ΑΘΗΝΑ

ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ

ΠΙΘΑΡΙ, ΕΛΑΙΩΝΑΣ Η ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΙΤΣΑΣ

1 Ε 2 Λ

3 Ι

4 Τ 5 Σ 6 Α

1. Η ελιά συμβολίζει την …

2. Από την ελιά παίρνουμε το …

3. Η ελιά είναι δέντρο …

4. Σ’ αυτό μαγειρεύουμε με λάδι.

5. Για να γίνει νόστιμη ρίχνουμε

λάδι.

6. Τη φύτεψε η θεά …

Ο πεύκος

Είναι δέντρο αειθαλές.

Τα φύλλα του μοιάζουν με βελόνες.

Καρπός του είναι το κουκουνάρι.

Φυτρώνει από τη θάλασσα μέχρι το βουνό σε

υψόμετρο 700 μέτρων.

Με τη ρίζα του βρίσκει υγρασία και στο πιο ξερό

έδαφος.

Απ’ τον κορμό του στάζει ρετσίνι. Το ρετσίνι

σκοτώνει τους σπόρους των φυτών που

προκαλούν το σάπισμα και δεν τους αφήνει να

μπουν στην πληγή του.

Μας δίνει το ρετσίνι του απ’ το οποίο φτιάχνουμε

νέφτι και τα ξύλα του που ανάβουν γρήγορα τη

φωτιά στο τζάκι.

To πεύκο

Ένας πεύκος μες στον κάμπο γέρασε ο φτωχός

στέκει εκεί πρωί και βράδυ βράδυ μοναχός.

Έχασε μεγάλους κλώνους, έπαθε πολλά,

ζει διακόσια τόσα χρόνια, χρόνια στρογγυλά.

Άκουσε τα καριοφίλια, είδε αρματολούς,

πέρασε πολέμους, μπόρες, μπόρες κεραυνούς.

Μα βαστάει σαν παλικάρι όσο κι αν γερνά

κι αγναντεύει πέρα ως πέρα τα βουνά.

Ζαχαρίας Παπαντωνίου

Το πλατάνι

Είναι δέντρο φυλλοβόλο.

Έχει φύλλο σε σχήμα παλάμης.

Φυτρώνει στις ρεματιές και με το

φύλλωμά του κάνει ωραία σκιά.

Κάτω από τον πλάτανο συναντάμε

μια βρύση, για να πίνουν νερό και

να ξεκουράζονται οι περαστικοί.

Πλατάνια φυτεύουν οι άνθρωποι

και στις πλατείες των χωριών.

Φτάνει σε ύψος 20 μέτρων και ο

κορμός του γίνεται πολύ παχύς.

Ζει πάνω από 1000 χρόνια.

Ο πλάτανος

-Τι έχεις, καημένε πλάτανε, και στέκεις μαραμένος;

-Παιδιά μ’, σαν με ρωτήσατε θα σας το μολογήσω.

Αλή Πασάς επέρασε με δεκαοχτώ χιλιάδες

κι όλοι στον ίσκιο κάθισαν, όλοι μες στη δροσιά μου

κι όλοι σημάδι μ’ έβαλαν, όλοι με ντουφεκίσαν.

Όλοι στους κλώνους με βαρούν, όλοι στα παρακλάδια

κι αυτός ο γερο-Αλή Πασάς κατάκαρδα με βάζει.

Δημοτικό

Παροιμία Όταν ιδείς πλάτανο και βάτο τρέχει νερό από κάτω.

Η λεύκα

Είναι δέντρο φυλλοβόλο.

Έχει φύλλο σε σχήμα Δέλτα.

Φυτρώνει σε υγρά και δροσερά

εδάφη.

Φτάνει σε ύψος 20-30 μέτρων.

Ζει περίπου 100 χρόνια.

Λεύκες φυτεύουμε στις πλατείες

και στα πεζοδρόμια σε

δεντροστοιχίες, γιατί είναι

διακοσμητικά φυτά.

Το ξύλο της είναι μαλακό και το

χρησιμοποιούμε στην

λεπτοξυλουργική.

Τα φύλλα της είναι ευχάριστη

τροφή για τα πρόβατα, τα βόδια

και τις γίδες.

Ο πεύκος και η λεύκα

Χαίρετ’ ο πεύκος το βουνό

κι η ρεματιά τη λεύκα

με το λευκό της το κορμί

και τ’ ασημένια φύλλα.

Δημοτικό

Παροιμία Ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αγέρα.

Τα εσπεριδοειδή- Η πορτοκαλιά και οι εξαδέλφες της

Πορτοκαλιά

Είναι δέντρα αειθαλή.

Ανθίζουν την άνοιξη. Τα άνθη

τους είναι μικρά, λευκά και

αναδίνουν ένα υπέροχο

άρωμα.

Από κάθε άνθος σχηματίζεται

ένας νέος καρπός που

μεγαλώνει σιγά-σιγά.

Στις αρχές του χειμώνα

μπορούμε να κόψουμε

ζουμερά πορτοκάλια, λεμόνια,

μανταρίνια, νεράντζια κ.ά.

Είναι τα φρούτα του χειμώνα.

Ας τα γνωρίσουμε ένα-ένα γράφοντας το σωστό όνομα

Το …..……… Έχει χρώμα κίτρινο

και γεύση ξινή. Το χρησιμοποιούμε

στο φαγητό.

Το ……………….. Έχει χρώμα πορτοκαλί

και γεύση γλυκιά ή ξινή. Το τρώμε ή πίνουμε το χυμό

του. Έχει βιταμίνη C.

Το ……………… Έχει χρώμα πορτοκαλί

και πικρή γεύση. Γίνεται πολύ νόστιμο γλυκό του κουταλιού.

Το ……………….. Έχει χρώμα πορτοκαλί

και μικρό μέγεθος. Το ξεφλουδίζουμε και το

τρώμε.

Το π…………….., το κ…… κ…….., το κ…….. Γίνονται πολύ νόστιμα γλυκά του κουταλιού.



Καρποφόρα και οπωροφόρα- Η αμυγδαλιά και οι εξαδέλφες της

Αμυγδαλιά

Είναι δέντρα φυλλοβόλα.

Ανθίζουν την άνοιξη. Τα άνθη τους είναι

μικρά, λευκά ή ροζέ και εμφανίζονται στα

γυμνά κλαδιά στο τέλος του χειμώνα.

Από κάθε άνθος σχηματίζεται ένας νέος

καρπός που μεγαλώνει σιγά-σιγά.

Ταυτόχρονα βγαίνουν και τα νέα φύλλα.

Το καλοκαίρι μαζεύουμε τους ξηρούς

καρπούς και τα μυρωδάτα φρούτα που μας

δίνουν.

Ας γνωρίσουμε μερικά τέτοια δέντρα

Η ροδακινιά και η βερικοκιά

Η μηλιά

Η αχλαδιά

Η φιστικιά

Η δαμασκηνιά

Η νεραντζούλα Στις _ _ _ _ συμπληρώνω σωστά τις ημέρες της εβδομάδας και στις … την κατάληξη ίζω. Μετά γεμίζω με νεράντζια τη νεραντζιά και τη χρωματίζω.

Νεραντζούλα φουντωμένη

μ ε ν ε ρ ά ν τ ζ ι α φ ο ρ τ ω μ έ ν η

Τ η Δ _ _ _ _ _ _ τ η σ κ α λ …

κ α ι τ η ν Τ _ _ _ _ τ η ν π ο τ . . .

Τ η ν Τ _ _ _ _ _ _ _ κ α ι τ η ν Π _ _ _ _ _

τ η κ λ α δ ε ύ ω , τ η ρ α ν τ …

Τ η ν Π _ _ _ _ _ _ _ _ ν ε ρ ά ν τ ζ ι α

τ ο κ α λ ά θ ι μ ο υ γ ε μ … .

Σ _ _ _ _ _ _ τ α ξ ε φ λ ο υ δ …

κ α ι τ α δ ι π λ ο σ υ γ υ ρ …

κ α ι τ η ν Κ _ _ _ _ _ _ κ ο π ι ά σ τ ε

τ ο γ λ υ κ ό ν α δ ο κ ι μ ά σ τ ε .

Ζωγραφίζω ή κάνω κολλάζ

Οι αμυγδαλιές άνθισαν.

Η δραστηριότητα αυτή δίνεται στο τέλος του χειμώνα ή μαζί με αντίστοιχο κεφάλαιο της Γλώσσας

ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ

Βρες τα κρυμμένα δέντρα.

ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΠΕΥΚΟ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ ΕΛΑΤΟ

ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ ΟΞΙΑ ΜΟΥΡΙΑ ΕΛΙΑ ΑΚΑΚΙΑ ΔΡΥΣ ΧΑΡΟΥΠΙΑ

Σ Α Φ Τ Λ Α Ε Π Ε Υ Α Κ Α Σ

Α Κ Α Σ Τ Α Ν Ι Α Α Λ Α Ε Π

Λ Α Ε Π Ε Υ Κ Ο Κ Ε Δ Η Ε Γ

Δ Κ Γ Η Λ Λ Υ Α Ρ Γ Ρ Ζ Λ Β Τ Ι Λ Κ Α Δ Π Ε Μ Ο Υ Ρ Ι Α Σ Α Δ Φ Τ Τ Α Γ Σ Ξ Σ Π Α Ν Π Ν Τ Κ Ο Φ Ρ Κ Λ Ι Α Η Κ Λ

Η Β Ε Λ Α Ν Ι Δ Ι Α Σ Α Φ Τ Κ Γ Η Λ Λ Υ Σ Ω Α Λ Α Κ Α Σ

Χ Α Ρ Ο Υ Π Ι Α Ε Δ Λ Α Ε Π

Ι Λ Κ Α Δ Π Ε Μ Γ Τ Δ Κ Γ Η

-Τι είναι το δάσος;

Δάσος είναι ένα ξεχωριστό περιβάλλον με δέντρα και θάμνους σε μικρές αποστάσεις μεταξύ τους, ώστε να έχουν στενές σχέσεις και μέσα στο οποίο ζουν και αναπτύσσονται και άλλα είδη φυτών αλλά και ζώα.

-Τι σχέση έχει το δάσος με το νερό;

1. Το φύλλωμα των δέντρων δεν αφήνει τη βροχή να πέσει ορμητικά στο έδαφος και να το ξεπλύνει.

2. Μας προστατεύει από τις πλημμύρες, γιατί οι ρίζες των φυτών είναι σαν σφουγγάρι που ρουφάει το νερό της βροχής.

Σχηματίζει τα υπόγεια νερά, που πολλές φορές αναβλύζουν σαν πηγές μέσα στα δάση.

-Τι γίνεται το νερό που ρουφάει η γη;

Τι μας δίνει το δάσος;

Μπορούμε να κόβουμε ξύλα, φτάνει η υλοτόμηση αυτή να γίνεται σωστά. Οι δασολόγοι σαν ειδικοί επιστήμονες γνωρίζουν ποια δέντρα θα κοπούν.

Από τι κινδυνεύει το δάσος;

Το δάσος κινδυνεύει από: τ ι ς φ _ _ _ _ _ τ η ν ξ _ _ _ _ _ _ τ η β _ _ _ _ _ _ τ η ν π α ρ ά ν ο μ η υ _ _ _ _ _ _ _ τ η ν ε _ _ _ _ _ _ _ _ ι ο ύ ς κ α ι π _ _ _ _ _ _ _ τ η ν ό ξ ι ν η β _ _ _ _

Βάλε στη σωστή σειρά τα γράμματα και θα ανακαλύψεις ζώα και φυτά που κατοικούν στο δάσος.

ΖΩΑ 1. …………… 2. …………… 3. …………… 4. …………… 5. ……………. 6. ……………. 7. ……………. 8. …………….

ΦΥΤΑ 1. ……………

2. ……………

3. ……………

4. ……………

ι φ δ

ί α λ π ε ο ύ

χ λ ε ν ώ

α έ δ ν

τ ρ ο θ μ

ν ά ο ς

κ ύ ο ς ο

κ σ λ ι

α γ κ ά ι ρ

π ό ς

ε

κ ο υ κ υ β γ ο

α ι ά

ρ φ α ν ύ

α γ σ α κ

ά θ ι ρ

δ α ό ν ι

η

Βοήθησε το κάθε ζωάκι να φτάσει στην τροφή του.

Δ ε ν ξ ε χ ν ώ τ ι ς τ ρ ο φ ι κ έ ς α λ υ σ ί δ ε ς ! ! !

.6 .4

.5

.3

.7 .2

.9 .8

.10 .1

.21

.11

.20

.12

.19

.15

.13 .17 .18

.14 .16

Μες στο δάσος τρέχει-τρέχει

και ποτέ δε σταματά για κανένα χορταράκι όλη μέρα τριγυρνά. Μα κακό που ’χει να πάθει σαν η αλεπού θα μάθει πως κει γύρω τριγυρνά. (Για να βρεις τι είναι ένωσε τις τελίτσες.)

ΜΑΓΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΑ

Χρωμάτισε με

καφετί χρώμα τα

σχήματα με την

τελεία και θα

φανερωθεί ένα

ζωάκι που ζει στο

δάσος.

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ 2 3 4 5 6 1 7 8 9 1

0

4. Φυλάει το δάσος. 5. Τόπος με πολλά

δέντρα. 6. Χαριτωμένο ζώο

του δάσους. 7. Αυτές καίνε τα

δάση. 8. Τρέχει σαν … 9. Μην πετάτε στο

δάσος …

1. Διατηρείτε το δάσος… 2. Μας το χαρίζει το δάσος. 3. Το δάσος έχει πολλά. 10. Πονηρό ζώο του δάσους.

10

Ο Δεκάλογος του Φίλου του Δάσους

1 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

2 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

3 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

4 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

5 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

6 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

7 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

8 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

9 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

1 0 . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Γράφω τα ονόματα των λαχανικών

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __ _ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

Γράφω όσα περισσότερα φρούτα μπορώ

…………………………. …… ……………………………….

……………………………………………

…………………………. …… ……………………………….

……………………………………………

…………………………. …… ……………………………….

……………………………………………

…………………………. ……

……………………………….

Γράφω ένα παραμυθάκι με ήρωα ένα φρούτο

…………………………. …………………………………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………

Γιατί πρέπει να τρώμε φρούτα;

…………………………. …………………………………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

Έ ν α _ _ _ _ τ η ν η μ έ ρ α

το γιατρό τον κάνει πέρα!! !

Μ έ τ ρ α _ _ _ _ _

τ α _ _ _ _ σ ο υ !

Τ ο _ _ _ _ κ ά τ ω

α π ’ τ η _ _ _ _ _

θ α π έ σ ε ι !

Γέμισε τη μηλιά… αλλά και τις παροιμίες με μήλα.

μήλο, μήλο, μήλο, μηλιά, μηλιά

Όπου ακούς πολλά _ _ _ _ _ _ _ ,

πάρε μικρό καλάθι.

Γ ι α δ ο κ ί μ α σ ε κ α ι θ α σ ο υ

δ ε ί ξ ω ε γ ώ τ ι ε σ τ ί

_ _ _ _ _ _ _ _ !

Δ υ ο _ _ _ _ _ _ _ _ σ ε μ ι α

μ α σ χ ά λ η δ ε ν χ ω ρ ο ύ ν !

Έ λ α κ α ι θ α σ ο υ δ ε ί ξ ω

π ό σ α _ _ _ _ _ _ β ά ζ ε ι ο

σ ά κ ο ς !

Έ μ α θ α ν α λ έ ω

τ α _ _ _ _ - _ _ _ _

κ α ι τ η σ κ ά φ η - σ κ ά φ η !

Έ μ α θ ε η γ ρ ι ά σ τ α _ _ _ _ !

Θ α φ ά ε ι κ α ι τ α

σ υ κ ό φ υ λ λ α !

Τ ο ν τ ε λ ε υ τ α ί ο κ α ι ρ ό

μ ο υ τ α έ χ ε ι ς κ ά ν ε ι

_ _ _ _ _ !

Αυτός είναι βαρύ ______!

Συμπληρώνω με την κατάλληλη λέξη και μετά ζωγραφίζω κάτι σχετικό.

βερίκοκο, καρπούζια, απίδια, κεράσια, σύκα, σύκα, σύκα, ρόιδο

Χίλιοι μύριοι καλογέροι

σ’ ένα ράσο τυλιγμένοι.

Τι είναι;

………………….. Πράσινο σπιτάκι,

κόκκινα παραθυράκια

και μέσα κατοικούνε

μαύρα αραπάκια.

Τι είναι;

………………….. Φρέσκο είναι σαν τη νια

και ξερό σαν τη γρια.

Τι είναι;

………………….. Στρογγυλό είναι,

ήλιος δεν είναι,

τα μάγουλα κοκκινίζει.

Τι είναι;

…………………..

Ο κηπουρός εκέρασε

κεράσια τα κορίτσια

κι εκείνα τα κρεμάσανε

στ’ αυτιά για σκουλαρίκια.

Χειλάκι πετροκέρασο

και μάγουλο βερίκοκο

ρίκο ρίκο ρίκοκο

ρίκο ρι κοκό…

Μέσα σ’ ένα περιβόλι

ήτανε μια αχλαδιά,

χόρτασαν αχλάδια όλοι

κι απομείναν τα κλαδιά.

Η συκιά μας η διπλή,

η διπλο-γυρι-γυριστή,

κάνει τα σύκα τα διπλά

τα διπλο-γυρι-γυριστά.

(γλωσσοδέτης) Ροδάκινό μου χνουδωτό

που ’χω ένα χρόνο να σε δω.

Μετράω τα γράμματα κάθε λέξης και την τοποθετώ στη σωστή θέση

_ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _

καρότο

ντομάτα

μαϊντανός

πατάτες

φασολάκια κουνουπίδι

κρεμμύδι αγγούρι

λάχανο σέλινο

μαρούλι μελιτζάνα

δυόσμος σκόρδο

Γράφω τα ονόματα των λαχανικών

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

_ _ _ __

Γράφω όσα περισσότερα λαχανικά μπορώ

…………………………. …… ……………………………….

……………………………………………

…………………………. …… ……………………………….

……………………………………………

…………………………. …… ……………………………….

…………………………. …… ……………………………….

……………………………………………

…………………………. …… ……………………………….

Γράφω ένα παραμυθάκι με ήρωα ένα λαχανικό

…………………………. …………………………………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

Γιατί πρέπει να τρώμε λαχανικά;

…………………………. …………………………………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

…………………………………………………….………………………….

Χρώμα έχει πορτοκαλί,

πορτοκάλι δεν είναι.

Το βγάζουμε από τη γη

κάρβουνο δεν είναι.

Τι είναι;

…………………..

Το πουγκί ’ναι στρογγυλό

κόκκινο και παχουλό

κι είν’ γεμάτο από φλουράκια

και μικροσουσαμάκια.

Τι είναι;

………………….. Να τη δεις να φοβηθείς,

να τη φας να γλυκαθείς.

Τι είναι;

…………………..

Του παππούλη μου τα γένια

μες στο χώμα είναι χωμένα.

Τι είναι;

………………….. Άγουρο τρώγεται,

μαγειρεμένο όχι.

Τι είναι;

…………………..

Τα κάναμε ______. Γίναμε ______!

Τον πήραν με τις ________. Τα βρήκε ________.

Κάλλιο ______ με ειρήνη

παρά ζάχαρη με γκρίνια.

Όποιος έχει πολύ πιπέρι,

βάζει και στα ______.

_________ με τη ρίγανη. _________ στον πάτερο.

Τώρα την _________ θα παίξουμε; _________ με λάδι,

κολοτούμπες το βράδυ.

Συμπληρώνω τις Παροιμίες χρησιμοποιώντας τα παρακάτω

λαχανικά:

ντομάτες σαλάτα αγγούρια σαλάτα κολοκύθια

κολοκύθια λάχανο λάχανα κολοκυθιά κολοκύθια

Κόβω και κολλώ φωτογραφίες με τα πιο

γνωστά όσπρια.

ΦΑΚΕΣ

ΓΙΓΑΝΤΕΣ

ΡΕΒΙΘΙΑ

ΜΑΥΡΟΜΑΤΙΚΑ

ΦΑΒΑ

ΚΟΥΚΙΑ

ΑΛΛΟ…

ΦΑΣΟΛΙΑ

ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ

Βρες τα κρυμμένα φρούτα.

ΜΗΛΟ ΑΧΛΑΔΙ ΒΕΡΙΚΟΚΟ ΡΟΔΑΚΙΝΟ ΑΝΑΝΑΣ ΚΑΡΠΟΥΖΙ ΡΟΔΙ ΣΥΚΟ

ΦΡΑΟΥΛΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΠΕΠΟΝΙ ΜΠΑΝΑΝΑ

Χ Φ Ε Δ Γ Π Ε Π Ο Ν Ι Ε Σ Α Α Χ Η Μ Π Α Ν Α Ν Α Π Γ Δ Χ Ζ Χ Ω Β Μ Η Λ Ο Ν Η Ο Ε Τ Λ Δ Β Ε Ρ Ι Κ Ο Κ Ο Γ Ρ Η Σ Α Π Σ Δ Ο Χ Φ Ε Δ Γ Α Τ Σ Η Δ Α Φ Γ Δ Η Δ Κ Α Ρ Π Ο Υ Ζ Ι Η Φ Ρ Α Ο Υ Λ Α Ο Λ Κ Κ Χ Φ

Κ Η Ξ Κ Δ Γ Η Ξ Δ Κ Α Ο Α Χ

Φ Ψ Τ Ι Ξ Κ Δ Γ Ι Γ Λ Ν Ζ Χ Δ Ρ Α Ν Α Ν Α Σ Φ Η Ι Κ Δ Β Υ Σ Α Ο Ζ Χ Ω Β Μ Η Λ Δ Ε Η

ΕΝΑ ΝΕΡΟ ΚΥΡΑ- ΒΑΓΓΕΛΙΩ

Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ ένα νερό κρύο νερό

κι από πούθε κατεβαίνει Βαγγελιώ μου η παινεμένη

Από γκρεμνό κυρά Βαγγελιώ

από γκρεμνό γκρεμίζεται σε περιβολάκι μπαίνει

Βαγγελιώ μου η παινεμένη

Ποτίζει δε κυρά Βαγγελιώ ποτίζει δέντρα και κλαδιά λεμονιές και κυπαρίσσια σαν τα όμορφα κορίτσια

ΛΕΜΟΝΑΚΙ

Λε μωρέ λεμονάκι μυρωδάτο Λεμονάκι μυρωδάτο

κι από περιβόλι αφράτο

Μη μώρε μη παραμυρίζεις τόσο μη παραμυρίζεις τόσο

και με κάνεις και θυμώσω

Κι αν μώρε κι αν θυμώσεις παλληκάρι κι αν θυμώσεις παλληκάρι κάτσε νάβγει το φεγγάρι

Να μώρε να σε δω να σε γνωρίσω

να σε δω να σε γνωρίσω και να σε καλορωτήσω.

ΣΓΟΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ

Μάνα μ’, καλέ μάνα μ’, μάνα μ’ σγουρός βασιλικός μάνα μ’ σγουρός βασιλικός

πλατύφυλλος κι ευωδιαστός.

Μάνα μ’, καλέ μάνα μ’, μάνα μου ποιος τον πότισε μάνα μου ποιος τον πότισε

και τον εκορφολόγησε.

Κι εβγά-, καλέ μάνα μ’, κι έβγαλε κλώνους και κλωνιά κι έβγαλε κλώνους και κλωνιά

κι εσκέπασε μια γειτονιά.

Κι εσκέ-, καλέ μάνα μ’, κι εσκέπασε κι εμένανε κι εσκέπασε κι εμένανε

που μ’ έχει η μάνα μ’ ένανε.

ΜΗΛΟ ΜΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟ

Μήλο μου κόκκινο ρόιδο βαμμένο μήλο μου κόκκινο ρόιδο βαμμένο γιατί με μάρανες τον πικραμένο γιατί με μάρανες τον πικραμένο

Παένω κι έρχομαι μα δε σε βρίσκω παένω κι έρχομαι μα δε σε βρίσκω

βρίσκω την πόρτα σου μανταλωμένη βρίσκω την πόρτα σου μανταλωμένη

Τα παραθυρούδια σου φεγγοβολούνε τα παραθυρούδια σου φεγγοβολούνε

ρωτώ την πόρτα σου "πού πάει η κυρά σου;" ρωτώ την πόρτα σου "πού πάει η κυρά σου;"

Κυρά μ’ δεν είνι δω πάεισι στη βρύση κυρά μ’ δεν είνι δω πάεισι στη βρύση

πάεισι να πιει νερό και να γεμίσει πάεισι να πιει νερό και να γεμίσει

ΤΟ ΛΟΥΛΟΥΔΑΚΙ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ

Το λουλουδάκι του βουνού το λουλουδάκι του βουνού το λουλουδάκι του βουνού δε μ’ άφησε καθόλου νου.

Μου ’ταξε πως θα με πάρει, Παναγίτσα μου μακάρι.(2)

Το λουλουδάκι του μπαξέ το λουλουδάκι του μπαξέ το λουλουδάκι του μπαξέ πως θα με πάρει μου ’ταξε.

Μου ’ταξε πως θα με πάρει, Παναγίτσα μου μακάρι.(2)

Έλα να πάμε στο νησί έλα να πάμε στο νησί έλα να πάμε στο νησί

η μάνα σου εγώ κι εσύ.

Στο νησί έλα να πάμε όμορφα να τα περνάμε. (2)

Έλα να πάμε εκεί που λες έλα να πάμε εκεί που λες έλα να πάμε εκεί που λες

που κάνουν τα πουλιά φωλιές.

Στο νησί έλα να πάμε

όμορφα να τα περνάμε. (2)

ΤΑ ΜΑΝΟΥΣΑΚΙΑ

Εμένα η μάνα μ’ έστειλε να μάσω μανουσάκια εμένα η μάνα μ’ έστειλε να μάσω μανουσάκια

Μανουσάκια, μανουσάκια, μόσχος και γαριφαλάκια.

Σαν πήγα και τα έμασα και τα ’κανα ματσάκια σαν πήγα και τα έμασα και τα ’κανα ματσάκια


Και πήγα και τα πούλησα σε τρία κοριτσάκια και πήγα και τα πούλησα σε τρία κοριτσάκια


ΤΟ ΣΤΑΦΥΛΙ

Φίλι φίλι καριοφίλι σαν οι άνθρωποι ’ναι φίλοι

στην καρδιά μα και στα χείλη έχουν γλύκα από σταφύλι.

Είναι πάντα ευτυχισμένοι γελαστοί κι ευλογημένοι.

Φίλι φίλι καριοφίλι σαν οι άνθρωποι ’ναι φίλοι.

ΝΑ ΜΙΑ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ

Να μια πεταλούδα μέσα στον αγρό! Όλη μέρα παίζει,

χαίρεται τον ήλιο, τον τρελό χορό!

Σ’ ένα στάχυ στέκει,

γύρω της κοιτά! Μι’ άσπρη μαργαρίτα,

μέσα στο γρασίδι, της χαμογελά.

Πέρα παπαρούνες, κόκκινα φορούν!

Λάμπουνε στον ήλιο, το κεφάλι γέρνουν και τη χαιρετούν.

Ο ΤΡΥΓΟΣ

Ήρθ’ ο τρύγος μες στ’ αμπέλια

κι έφερε χαρές και γέλια.

Νιοι και νιες με γέλια χίλια, κόβουν τα γλυκά σταφύλια.

Δες τα χέρια λες πετάνε τα κοφίνια ξεχειλάνε.

Να τα τώρα πήραν δρόμο στου κουβαλητή τον ώμο.

Για το πατητήρι πάνε

που’ ναι αυτοί που τα πατάνε.

Κι από κει ο μούστος μέλι θα μπει μέσα στο βαρέλι,

για να βγει να πιεις κι εσύ

μοσχοβολιστό κρασί.

ΤΟ ΧΡΥΣΑΛΙΦΟΥΡΦΟΥΡΟ Στα λαγκάδια της Λιλιπούπολης

βγαίνει ένα λουλουδάκι, που το λένε Χρυσαλιφούρφουρο

και μοιάζει με χρυσό τριανταφυλλάκι.

Φύσα-φύσα το Χρυσαλιφούρφουρο, φύσα το την Άνοιξη να φέρει

κι αν πετάξει σαν φτερό και πούπουλο, κάποιος σ’ αγαπά και δεν το ξέρεις!

Χρυσαφένια φλουράκια κρέμονται

κάτω από τα πέταλά του και στου ζέφυρου το παιγνίδισμα σα να κουδουνίζει κάπου κάπου.

Φύσα-φύσα το Χρυσαλιφούρφουρο, που κρατά την Άνοιξη στο χέρι

κι αχ! αν γίνει σκόνη και χρυσόσκονη κάποιον αγαπάς και δεν το ξέρει!

Β΄ΜΕΡΟΣ

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ

- Να γνωρίσουν οι μαθητές τα διάφορα είδη των πουλιών και

τους αντίστοιχους βιότοπους

- Να συνδέσουν τα είδη των πουλιών με τους βιότοπους που

διαμένουν

- Να κατανοήσουν την αλληλεπίδραση του φυσικού

περιβάλλοντος (ορνιθοπανίδας & βιότοπων) και των

ανθρώπινων δραστηριοτήτων

- Να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους και τις απειλές που

διατρέχουν τα πουλιά

- Να γνωρίσουν τη γεωγραφική διαμόρφωση της περιοχής

(καλλιέργειες, ορεινοί όγκοι, θάλασσα) και να συγκρίνουν πώς

επιδρούν διαφορετικά οικοσυστήματα στην ορνιθοπανίδα

- Να καλλιεργήσουν τη γεωγραφική τους αντίληψη και να γίνουν

ικανοί να εντάσσουν το χώρο και τα γεγονότα σε ευρύτερα

σύνολα σχέσεων.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ

- Να αναπτύξουν στάσεις σεβασμού προς τα πτηνά και το

περιβάλλον στο οποίο διαβιώνουν.

- Να αναπτύξουν ενδιαφέροντα για τη βελτίωση των συνθηκών

διαβίωσης των πτηνών στο άμεσο περιβάλλον τους.

- Να κατανοήσουν την αξία της προσωπικής συμμετοχής και

ευθύνης στην προστασία της ορνιθοπανίδας

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΙ

- Να δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές να αποκτήσουν

ικανότητες και δεξιότητες για την αναζήτηση πληροφοριών

μέσα από την βιβλιογραφία και το διαδίκτυο

- Να καταστούν ικανοί στον χειρισμό οργάνων και εργαλείων

- Να κατασκευάζουν φωλιές και χώρους σίτισης πουλιών και να

τους διατηρούν σε καλή κατάσταση

- Να καταστούν ικανοί να χορεύουν ελληνικούς παραδοσιακούς

χορούς με θέμα τα πουλιά.

- Να εκφραστούν καλλιτεχνικά μέσα από το θεατρικό παιχνίδι

και τα εικαστικά.

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

- Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση: Οι μαθητές θα γνωρίσουν τη

δομή και τη λειτουργία οργανωμένων οικοσυστημάτων και θα

ευαισθητοποιηθούν για την ανάγκη προστασίας, αναβάθμισης

και διαχείρισής τους.

- Πολιτιστική διάσταση: Η διεπιστημονική και διαθεματική δομή

του προγράμματος δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να

συνδέσουν το αντικείμενο του προγράμματος- την

ορνιθοπανίδα- με μύθους, θρύλους, παραδόσεις, τραγούδια και

χορούς τόσο από τον κοντινό τους περίγυρο όσο και από το

πανελλήνιο.

- Κοινωνική διάσταση: Μέσα από το πρόγραμμα θα αναδειχτούν

οι συγκρούσεις που υπάρχουν στην κοινωνία για θέματα που

σχετίζονται με το περιβάλλον, έτσι οι μαθητές θα είναι σε θέση

να αντιληφθούν τα διαφορετικά συμφέροντα στον τρόπο

αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων.

- Αισθητική διάσταση: Το πρόγραμμα θα δώσει στους μαθητές τη

δυνατότητα να ανακαλύψουν την ομορφιά της φύσης, πώς αυτή

αναπληρώνει την χαμένη γαλήνη του ανθρώπου και θα

οδηγηθούν σε δραστηριότητες αισθητικής αναβάθμισης του

περιβάλλοντα χώρου.

- Αειφορική διαχείριση: Μέσα από το πρόγραμμα οι μαθητές θα

οδηγηθούν σε αυτό που ονομάζουμε αειφορική σκέψη, ώστε να

μπορούν να κρίνουν τις επιλογές των κρατούντων αλλά και να

αναλαμβάνουν θετικές πρωτοβουλίες απέναντι στο

περιβάλλον και στη ζωή γενικότερα.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Παιδαγωγικές δραστηριότητες μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας με

αντικείμενο τα πουλιά ώστε οι μαθητές να μπορούν να

αναγνωρίζουν τα διάφορα πουλιά, να κατατάσσουν σε κατηγορίες

ανάλογα με το βιότοπό τους και να αναγνωρίζουν την αξία τους

στην οικολογική ισορροπία

2. Παιδαγωγικές δραστηριότητες (κατασκευές φωλιών και χώρων

σίτισης πτηνών) στην αυλή του σχολείου και σε παρακείμενο άλσος,

ώστε οι μαθητές να αντιληφθούν την αναγκαιότητα διατήρησης της

ορνιθοπανίδας

3. Εργασίες πεδίου (παρατήρηση και αναγνώριση πουλιών) στο

χώρο ζωής και δραστηριότητας των μαθητών, σε κοντινή ακτή, σε

παρακείμενο δάσος, στη πεδιάδα, στα πολυπληθή πτηνοτροφεία της

περιοχής και σε αναγνωρισμένο βιότοπο πτηνών

4. Μελέτη έργων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων και λογοτεχνών

με θέματα από τη ζωή των πουλιών φύση, εμψύχωση προς

καλλιτεχνική έκφραση (ζωγραφική, παιγνίδια ρόλων)

5. Παιδαγωγικές παιγνιώδεις δραστηριότητες, εκμάθηση

παραδοσιακών τραγουδιών και χορών μέσα από τις οποίες οι

μαθητές θα ανακαλύψουν την σύνδεση των πουλιών και των

φυτών με την ελληνική παράδοση, τη μυθολογία, την ιστορία.

6. Οι μαθητές θα λάβουν μέρος σε προγράμματα απελευθέρωσης

άγριων πουλιών, θα προτείνουν στην τοπική κοινωνία μέτρα για

την προστασία και την αναβάθμιση της ορνιθοπανίδας

Θεματική ενότητα: Τα πουλιά της πόλης [παρατήρηση-έρευνα]

Περιγραφή: Συστηματική παρατήρηση των πτηνών που

συχνάζουν στην αυλή και τα παρακείμενα δέντρα του σχολείου,

στα σπίτια και τη γειτονιά των μαθητών και στο γενικότερο

οικοσύστημα της πόλης τους, καταγραφή των παρατηρήσεων,

ηχογράφηση, επισήμανση θέσεων στο χάρτη της πόλης και

επεξεργασία πληροφοριών, κατασκευή χώρων σίτισης και

τοποθέτηση στην αυλή και τον κήπο του σχολείου

Θεματική ενότητα: Τα πουλιά στην οικονομία της πόλης [παρατήρηση-

έρευνα]

Περιγραφή: Συστηματική παρατήρηση των πτηνών που

εκτρέφονται σε πτηνοτροφεία της ευρύτερης περιοχής,

παρατήρηση των εργασιών σε εκκολαπτήρια, καταγραφή των

παρατηρήσεων, διατροφική αξία των πουλερικών και

επεξεργασία πληροφοριών

Θεματική ενότητα: Τα πουλιά έξω από τον οικιστικό ιστό

[παρατήρηση-έρευνα]

Περιγραφή: Συστηματική παρατήρηση και καταγραφή των

πτηνών που διαβιώνουν στις αγροτικές καλλιέργειες (ελιά-

αμπέλι) και σε κοντινό δάσος, επισήμανση θέσεων σε χάρτη της

περιοχής και επεξεργασία πληροφοριών

Θεματική ενότητα: Τα πουλιά στους υγροβιότοπους [παρατήρηση-

έρευνα]


πτηνών που διαβιώνουν στους εγγύτερους υγροβιότοπους,

επισήμανση θέσεων σε χάρτη, επιπτώσεις από την ανθρώπινη

επέμβαση

Θεματική ενότητα: Αποδημητικά πουλιά [παρατήρηση-έρευνα]


αποδημητικών πτηνών που επιστρέφουν, επεξεργασία

πληροφοριών, κατασκευή- τοποθέτηση χελιδονοφωλιών

Θέμα: Κατασκευή χώρου σίτισης πτηνών

Περιγραφή: Οι μαθητές κατασκευάζουν με την βοήθεια των

εκπαιδευτικών ειδικούς χώρους σίτισης των πτηνών στην

αυλή του σχολείου ώστε να βρίσκουν τα πουλιά της περιοχής

τροφή και καθαρό νερό.

Θέμα: Κατασκευή χελιδονοφωλιών

Περιγραφή: Οι μαθητές κατασκευάζουν φωλιές χελιδονιών στα

πλαίσια της εκδήλωσης «Χελιδονίσματα» της ΕΟΕ . Τις

εμπειρίες τους τις μεταφέρουν με ειδικές κατασκευές στο

σχολείο και στο σπίτι. Τοποθετούν τις χελιδονοφωλιές για την

υποδοχή των χελιδονιών σε καίρια σημεία. Παρακολουθούν

και καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους.

Θέμα: Απελευθέρωση άγριων πτηνών στο φυσικό τους περιβάλλον

Περιγραφή: Οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στην

απελευθέρωση άγριων πτηνών στο φυσικό τους περιβάλλον

μετά από περίθαλψή τους σε αντίστοιχες οργανώσεις (ΕΚΠΑΖ,

ΑΝΙΜΑ κλπ)

Α Π ο ι α π ο υ λ ι ά ξ έ ρ ε ι ς ; 1 _____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

________ Από αυτά:

1 Ποια έχεις δει στην πραγματικότητα;

ελεύθερα ______________________________________________

σε κλουβιά _____________________________________________

σε ζωολογικό κήπο _____________________________________

2 Ποια έχεις δει μόνο σε εικόνες ή στην τηλεόραση;

(κι όχι στην πραγματικότητα)

_______________________________________________________

_______________________________________________________

3 Για ποια έχεις ακούσει μόνο;

(δηλαδή δεν τα είδες ούτε στην πραγματικότητα ούτε σε εικόνες)

_______________________________________________________

_______________________________________________________

Β Δ ι ά λ ε ξ ε κ ά π ο ι ο π ο υ λ ί π ο υ ξ έ ρ ε ι ς κ α λ ά ή π ο υ σ ο υ α ρ έ σ ε ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο κ α ι π ε ρ ί γ ρ α ψ έ τ ο μ ε λ ό γ ι α ή ζ ω γ ρ ά φ ι σ έ τ ο σ τ ο χ ώ ρ ο π ο υ ζ ε ι .

______________________

______________________

______________________

______________________

______________________

______________________

______________________

Γ Ρ ώ τ η σ ε τ ο υ ς γ ο ν ε ί ς σ ο υ κ α ι γ ρ ά ψ ε :

1 Ποια πουλιά γνωρίζουν ακόμη.

_______________________________________________________

2

3 Ποια έχουν δει ή ακούσει στο χωριό τους.

_______________________________________________________

_______________________________________________________

Ποια έχουν δει ή ακούσει στην πόλη μας.

_______________________________________________________

ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ

Π α ρ α τ η ρ ώ κ α λ ά τ ι ς φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς κ α ι δ ι η γ ο ύ μ α ι μ ε λ ί γ α λ ό γ ι α .

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


Τ ι ε ί δ α μ ε - Τ ι μ ά θ α μ ε

Π Π α ρ α τ η ρ ώ κ α λ ά τ ι ς φ ω τ ο γ ρ α φ ί ε ς κ α ι δ ι η γ ο ύ μ α ι μ ε λ ί γ α λ ό γ ι α .

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________


Το όνομά της είναι σύνθετη λέξη: ____________________________

Το ράμφος της __________

_____________________________

Με τα βλέφαρά της ______

________________________________

______________________________

Με το δέρμα της _________

________________________________

________________________________

Τα μάτια της ___________

Σε κάθε πόδι ____________

__________________________

______

Με τα φτερά της _________

________________________________

____________________

Ζει ____________ χρόνια.

Τρώει ________________

______________________________

Γεννάει ______________

______________________________

Τα επωάζει ___________

_____________________

Τα όπλα της

Επιθετικά: ______________________

Αμυντικά: ______________________

______________________________

Σύγκριση με αυγό κότας

____________________________

____________________________

____________________________

ύψος βάρος αρσενικό θηλυκό


_____________________

_____________________

_______________

_____________________

_____________________

_______________

_____________________

_____________________

_______________

_____________________

_____________________

_______________

_____________________

_____________________

_______________

_____________________

_____________________

_______________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

Πώς είναι η φύση σ’ αυτό το οικοσύστημα; Τι φυτρώνει εκεί;

_____________________________________________________________________

Γράψε 3 πουλιά που ζουν στο βουνό:

__________________, __________________________, ________________________

Γράψε το μεγαλύτερο πουλί του βουνού: ___________________________

Γράψε το μικρότερο πουλί του βουνού: _____________________________

Παρατήρησε καλά και βάλε στα πόδια που ταιριάζουν στα περισσότερα

απ’ τα πουλιά του βουνού:

Παρατήρησε καλά και βάλε στο ράμφος που ταιριάζει στα περισσότερα απ’ τα

πουλιά του βουνού:

Τι χρώμα έχει το Όρνιο; ______________________________

Τι χρώμα έχει ο Γύπας; _____________________________

Με τι τρέφονται τα πουλιά του βουνού; (Διάβασε την πινακίδα)

__________________________________________________________________

Γράψε 3 σαρκοφάγα: _______________________________________________

Γράψε 3 φυτοφάγα: ________________________________________________

Ποια μέρη του ζώου τρώει το Όρνιο; _________________________________

Ποια μέρη του ζώου τρώει ο Ασπροπάρης; _____________________________________

Γιατί; _____________________________________________________________

Βρες ένα πουλί δίπλα σε μια λακκούβα με νερό: ________________________

Ποιο πουλί σου κάνει την μεγαλύτερη εντύπωση;

_____________________________

Γιατί; _____________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Ζωγράφισε όποιο πουλί του βουνού θέλεις.



___________________________________________________________________________

Γράψε 3 πουλιά που ζουν στο δάσος:

_______________________, __________________________, ________________________

Γράψε το μεγαλύτερο πουλί του δάσους: ___________________________

Γράψε το μικρότερο πουλί του δάσους: ___________________________

Παρατήρησε καλά και βάλε στα πόδια που ταιριάζουν στα περισσότερα απ’ τα

πουλιά του δάσους:

Παρατήρησε καλά και βάλε στο ράμφος που ταιριάζει στα

περισσότερα απ’ τα πουλιά του βουνού:

Βρες 2 Καλιακούδες: ______________________, ________________________

Τι διαφορά έχουν; _________________________________________________

Γράψε 2 Αετούς: __________________________, ________________________

Βρες το Ξεφτέρι και το Σαΐνι. Ποιο πουλί σου θυμίζουν;

__________________________________________________________________

Ο Πετρίτης είναι είδος γερακιού. Μπορείς να τον περιγράψεις;

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Υπάρχουν 5 μικρά πουλιά της ίδιας οικογένειας. Γράψε τα ονόματά τους:

______________________, _____________________, _____________________,

_______________________, _____________________

Γράψε 2 κότσυφες: ______________________, __________________________

Με τι τρέφονται τα πουλιά του δάσους; (Διάβασε την πινακίδα)

__________________________________________________________________

Βρες ένα πουλί που απ’ το όνομά του φαίνεται ότι τρώει ποντίκια:

___________________________________


_____________________________

Γιατί; _____________________________________________________________

Ζωγράφισε όποιο πουλί του δάσους θέλεις.



___________________________________________________________________________

Γράψε 3 πουλιά που ζουν στην πεδιάδα:

_______________________, __________________________, _________________________

Γράψε το μεγαλύτερο πουλί της πεδιάδας:___________________________________

Γράψε το μικρότερο πουλί της πεδιάδας:_____________________________________

Γράψε το πουλί με το πιο έντονο χρώμα:_____________________________________

Γράψε το πουλί με το πιο εντυπωσιακό λοφίο: _______________________________

Βρες την πετροπέρδικα. Πώς είναι η κοιλιά της; ____________________________

Γράψε 3 πουλιά που μοιάζουν με την κουκουβάγια:

___________________, _______________________, ______________________



Παρατήρησε καλά και βάλε στο ράμφος που ταιριάζει στα περισσότερα

απ’ τα πουλιά του βουνού:

Γράψε ένα πουλί που ετοιμάζεται να ορμήσει: _________________________

Ποιο πουλί έχει φτιάξει φωλιά στα κλαδιά ενός δέντρου; ___________________

Από τι υλικά; _______________________________________________________________

Πώς είναι η ουρά του; _______________________________________________________

Τι χρώμα έχει ο Γερανός; ____________________________________________________

Τι χρώμα έχει ο Πελαργός; Στο σώμα: _______________________________________

Στα φτερά: _____________________ Στο ράμφος: ________________________________

Υπάρχει Πελαργός με όχι λευκό χρώμα; Ναι Όχι

Γράψε το όνομά του: ________________________________________________________


______________________________________________________________________________

Γιατί; _________________________________________

Ζωγράφισε όποιο πουλί της πεδιάδας θέλεις.



________________________________________________________________________

Γράψε 3 πουλιά που ζουν στα γλυκά νερά:

_____________, __________________________, _______________________________

Γράψε το μεγαλύτερο παρυδάτιο πουλί: _______________________________

Τι χρώμα έχει; ____________ Πώς είναι το μικρό του; ____________________

Γράψε το μικρότερο παρυδάτιο πουλί: _________________________________

Γιατί το λένε έτσι; _____________________________________________________

Γράψε το πουλί με τα πιο ψηλά πόδια: _________________________________

Γράψε το πουλί με τα πιο μακριά δάχτυλα: _____________________________

Γράψε το πουλί με τα πιο λεπτά πόδια: _________________________________



Παρατήρησε καλά και βάλε στο ράμφος που ταιριάζει στα περισσότερα απ’

τα πουλιά του βουνού:

Γράψε 5 πάπιες: ______________παπια, __________________παπια, ____________παπια,

_______________παπια, _______________παπια

Γράψε 2 χήνες: _________________χηνα, ___________________χηνα

Γράψε ποιο πουλί έχει μύτη σαν κουτάλι: ______________________________

Γράψε ποιο πουλί έχει γυριστή προς τα πάνω μύτη: ____________________

Γράψε ένα λευκό, ψηλό πουλί με ένα φτερό πίσω στο κεφάλι:

________________________________

Γράψε ένα πουλί με κίτρινο χρώμα στην πλάτη: _______________________


____________________________________________________________________________

Γιατί; ________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

Ζωγράφισε όποιο πουλί των γλυκών νερών θέλεις.



___________________________________________________________________________

Γράψε 3 πουλιά που ζουν στη θάλασσα:

_______________________, __________________________, __________________________

Γράψε το μεγαλύτερο πουλί της θάλασσας: __________________________________

Τι χρώμα έχει; ____________ Πώς είναι το ράμφος του; _______________________ Γράψε το μικρότερο πουλί της θάλασσας: _____________________________________

Γράψε ένα πουλί με μακριά μύτη και έντονα χρώματα: _______________________

Τι σου θυμίζει; ______________________________________________________________

Γράψε έναν αετό: _________________________ Τι χρώμα έχουν τα πόδια

και το ράμφος του; __________________________________________________________


πουλιά της θάλασσας:

Παρατήρησε καλά και βάλε στο ράμφος που ταιριάζει στα περισσότερα απ’

τα πουλιά της θάλασσας:

Γράψε 2 χελιδόνια: _________________________, _______________________

Γράψε 2 μαύρα πουλιά: ______________________, __________________________

Παρατήρησε τον Ασημόγλαρο και τον Αρτέμη.

Ποιος είναι μεγαλύτερος; ___________________________________________

Τι χρώμα έχουν στο κεφάλι; _________________________________________

Παρατήρησε ένα πουλί ψηλά στα βράχια: _______________________________

Γράψε μια πάπια με γυναικείο όνομα: ___________________________________

Ποιου πουλιού το όνομα σου θυμίζει σκύλο: ____________________________ Τι χρώμα έχει

στο κεφάλι; ________________ Στο σώμα; ________________________________


_________________________________________________________________________

Γιατί; ___________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Ζωγράφισε όποιο πουλί της θάλασσας θέλεις.


Γράψε τα ονόματα των νυχτόβιων πουλιών:

……………………

……………………

………………

……………………

……………………

………………

…………………… ………

……………………………

Ποιο είναι το μεγαλύτερο; ___________________________________________

Ποιο είναι το μικρότερο; ____________________________________________

Ποιο είναι ίσο σε μέγεθος με την κουκουβάγια; ________________________

Ποιο είναι κάτασπρο; _______________________________________________

Ποιο έχει άσπρη κοιλιά και χρυσαφί πλάτη; ___________________________

Τι τρώνε; __________________________________________________________

Γιατί είναι ευεργετικά για τη γεωργία; ________________________________

__________________________________________________________________

Πώς τρώνε το μεγάλο θήραμα; _______________________________________

Πώς τρώνε το μικρό θήραμα; ________________________________________

Πώς ξεχωρίζουμε τον γκιώνη από την κουκουβάγια; ____________________

Ζωγράφισε όποιο πουλί θέλεις.


Αυτή η φωλιά είναι εντελώς διαφορετική από τις άλλες. Μπορείς να περιγράψεις τη διαφορά; ___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

_______________________ ___________

_____________ _______________

Μ ΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

Ανάλογα με την τροφή

Τρώει

____________

____________

____________

Τρώει

____________

____________

____________Τρώει

____________

____________

____________

Τρώει

____________

____________

____________Τρώει

____________

____________

____________

Τρώει

____________

____________

____________Τρώει

____________

____________

____________

Τρώει

____________

____________

____________

Τρώει

____________

____________

____________

Τρώει

____________

____________

____________


Ανάλογα με τον τρόπο ζωής

_____________

_____________

_____________

__________________

__________________

__________________

_____________

_____________

_____________

______________________

______________________

______________________

______________________

______________________

______________________

______________

______________

______________

______________

______________

______________

______________

______________

1.

ή ΓΥΠΕΣ

1

2

4

4

3

…………………….

…………………….

…………… ή…………..

…………………….

1. Γράφω τα ονόματά τους στις πινακίδες. 2. Χρωματίζω τα σώματά τους σύμφωνα με τους αριθμούς: 1= ανοικτό καφέ, 2=σκούρο καφέ, 3=πορτοκαλί, 4= μαύρο 3. Αντιστοιχίζω τον κάθε γύπα με το μέρος του νεκρού ζώου που τρώει:

Μαυρόγυπας κρέας Ασπροπάρης κόκαλα Γυπαετός κρέας Όρνιο εντόσθια

4. Είναι ωφέλιμα ή βλαβερά για τους ανθρώπους πουλιά; Γιατί; ________________________________________________________________

5. Γράφω 4 κινδύνους που απειλούν τους Γύπες με εξαφάνιση: ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________

6. Τι μπορούμε να κάνουμε για σώσουμε τα σπάνια αυτά πουλιά από την εξαφάνιση; _____________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________

ΤΟ ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ ΤΩΝ ΓΥΠΩΝ

Ψ Ο Φ Ι Μ Ι Α Δ Ι Γ Δ Ν Ε Τ Α Ι Σ Τ Ρ Α Η Ω Σ Β Ο Χ Α Ζ Μ Κ Λ Υ Κ Ο Σ Α Ν Ε Μ Ο Η Θ Υ Υ Δ Τ Ο Κ Ν Π Τ Ρ Λ Ν Φ Α Ζ Υ Π Α Η Ψ Ι Α Ε Β Γ Ν Α Δ Ρ Ε Α Ε Σ Ο Ι Η Ν Ι Ι Ι Ο Μ Ε Ρ Κ Γ Σ Α Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Ι Ι Χ

7.Βρίσκω τις παρακάτω 13 κρυμμένες λέξεις που σχετίζονται με τους Γύπες. Ύστερα δίνω τους ορισμούς τους σε σχέση με τους Γύπες και τον άνθρωπο.

ΒΟΥΝΑ= ________________________________________________________ ΠΡΟΒΑΤΑ= ________________________________________________________ ΨΟΦΙΜΙΑ= ________________________________________________________ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ= ________________________________________________________ ΓΚΡΕΜΟΙ= ________________________________________________________ ΚΟΠΑΔΙΑ= ________________________________________________________ ΚΥΝΗΓΙ= ________________________________________________________ ΤΑΪΣΤΡΑ= ________________________________________________________ ΑΝΕΜΟ= ________________________________________________________ ΓΙΔΑ= ________________________________________________________ ΛΥΚΟΣ= ________________________________________________________ ΣΚΥΛΙΑ= ________________________________________________________ ΑΝΘΡΩΠΟΙ= ________________________________________________________

8.Χωρίζω τις λέξεις σε δυο κατηγορίες:

ΚΑΛΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΥΠΕΣ ΚΑΚΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΥΠΕΣ

ΜΕΛΕΤΩ ΝΤ ΑΣ Τ Α ΠΟΥΛΙΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ

Η Λίμνη Στυμφαλία είναι ένας υγρότοπος. Τι είναι υγρότοπος;;; Υγρότοπος είναι μια τοποθεσία με νερό (γ _ _ _ _ ή α _ _ _ _ _ ) που έχει βάθος λιγότερο από 6 μέτρα. Το νερό μπορεί να είναι στάσιμο ή τρεχούμενο. Να βρίσκεται εκεί για λίγο χρόνο ή μόνιμα. Υγρότοποι είναι: τ α π _ _ _ _ _ _ , ο ι λ _ _ _ _ _ , τ α έ _ _ . Τι τους θέλουμε τους υγρότοπους;;; Οι υγρότοποι έχουν τεράστια σημασία για τη ζωή. Το νερό που προσφέρουν βοηθάει στην επιβίωση χιλιάδων ειδών φ _ _ _ _ , ζ _ _ _ κ α ι π _ _ _ _ _ _ . Τι είναι η Λίμνη Στυμφαλία;;; Μια λίμνη γ _ _ _ _ _ νερού με καλαμιώνες που τροφοδοτείται από π _ _ _ _ και αποστραγγίζεται φυσικά από υπόγειους π _ _ _ _ _ _ _ .

Περικλείεται από βουνά που οι πλαγιές τους βόσκονται και έχουν πολυάριθμους θάμνους και δέντρα. Τέτοιες λίμνες είναι σπάνιες στην Πελοπόννησο και πολύ σημαντικές για τα α _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ π ο υ λ ι ά . Σήμερα η λίμνη έχει έκταση 3,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το βάθος της είναι περίπου 3 μέτρα. Στον υγρότοπο της Στυμφαλίας υπάρχουν υγρά λ _ _ _ _ _ _ , κ _ _ _ _ _ _ _ _ _ , δάση και ρεματιές. Όλα αυτά ευνοούν πολλά είδη της άγριας πανίδας, όπως τσακάλια, αλεπούδες, λαγούς, υδρόβια πουλιά, ερπετά και ψάρια. Η λίμνη είναι αξιόλογος και αναπαραγωγής για την ορνιθοπανίδα. Έχουν παρατηρηθεί 146 είδη πουλιών. Ακόμα η λίμνη εξακολουθεί να είναι ο σταθμός κάποιων αποδημητικών πουλιών, όπως π _ _ _ _ _ _ _ και αγριόπαπιες. Ποια είναι η επίδραση του ανθρώπου;;; Οι κύριες ανθρώπινες δραστηριότητες είναι η γ _ _ _ _ _ _ _ , η κ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ κ α ι τ ο κ _ _ _ _ _ . Η περιοχή υποφέρει από έντονη κυνηγετική πίεση και απειλείται από σχέδια εκτροπής του νερού της προς μια τεχνητή λίμνη με σκοπό την αποθήκευση πόσιμου νερού και την άρδευση.

χώρος φωλιάσματος

Αναγνωρίζω τα πουλιά της Στυμφαλίας Α. Τα πουλιά που είδαμε

______________________

___________ _____________ _____________

. Β. ένας περαστικός επισκέπτης

__________ __

_Γ. τα αρπακτικά

Περιγράφω τι παρατήρησα να κάνει μέχρι που έφυγε.

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

___________

Ποιο πουλί μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί;

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

Το ζωγραφίζω

Δ. Δεν τα είδαμε, αλλά ξέρουμε ότι υπάρχουν

___________ ______________________

___________ ___________ ___________Ε. Την είδαν λίγοι:

Ποια αρπαχτικά είδα; Περιγράφω τι έκαναν. Ζωγραφίζω τη σκηνή ________________________

________________________

________________________

________________________

____________________________________________________________________________________________________________

___________ ___________ ___________

Τ Ο Κ Ρ Υ Π Τ Ο Λ Ε Ξ Ο Τ Η Σ Σ Τ Υ Μ ΦΑ Λ Ι Α Σ Σ Π Φ Ν Ε Ρ Ο Κ Ο Τ Α Α Β Α Τ Ρ Α Χ Ι Α Κ Υ Ι Θ Λ Ρ Α Μ Σ Α Ρ Α Γ Ν Τ Α Ε Ρ Δ Λ Φ Γ Λ Ρ Κ Ο Ρ Ι Ν Θ Ι Α Β Α Ο Ι Η Ι Φ Γ Ν Μ Υ Κ Μ Τ Σ Γ Δ Ω Τ Π Ν Γ Υ Ι Ο Τ Η Α Β Γ Ξ Η Α Π Ω Π Ο Ε Ν Τ Ο Μ Α Σ Ρ Ν Ο Τ Η Λ Ε Σ Κ Ο Π Ι Α Σ Χ Ξ Υ Λ Θ Υ Τ Ρ Ν Σ Η Α Π Ε Λ Α Ρ Γ Ο Ο Κ Ξ Τ Λ Σ Ε Ι Λ Ω Φ Σ Λ Γ Σ Τ Υ Μ Φ Α Λ Ι Δ Ε Σ

Βρίσκω τις παρακάτω 16 κρυμμένες λέξεις που σχετίζονται με τη Λίμνη Στυμφαλία. Ύστερα δίνω τους ορισμούς τους σε σχέση με τη ζωή της λίμνης. ΣΤΥΜΦΑΛΙΔΕΣ= ________________________________________________________ ΠΕΛΑΡΓΟΣ= ________________________________________________________ ΣΤΑΧΤΟΤΣΙΚΝΙΑΣ= ________________________________________________________ ΝΕΡΟΚΟΤΑ= ________________________________________________________ ΦΑΛΑΡΙΔΑ= ________________________________________________________ ΠΕΛΑΡΓΟ= ________________________________________________________ ΚΥΠΡΙΝΟΣ= ________________________________________________________ ΒΑΤΡΑΧΙΑ= ________________________________________________________ ΕΝΤΟΜΑ= ________________________________________________________ ΦΩΛΙΕΣ= ________________________________________________________ ΑΥΓΑ= ________________________________________________________ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ= ________________________________________________________ ΚΟΡΙΝΘΙΑ= ________________________________________________________ ΛΙΜΝΗ= ________________________________________________________ ΡΑΜΣΑΡ= ________________________________________________________ ΚΑΛΑΜΙΩΝΑΣ= ________________________________________________________ ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ= _________________________________________________________

Μ ΕΛ Ε ΤΩΝ ΤΑ Σ ΤΑ ΠΟΥΛ ΙΑ Σ Τ Ο Μ Ο Υ Σ Ε Ι Ο Μ Π Ε Ν Α Κ Η

Κάθε θέμα μια ιστορία

Έχεις αναρωτηθεί με τι θέματα διακοσμούσαν οι καλλιτέχνες τα έργα τους, την περίοδο που κυριαρχούσαν οι Τούρκοι και οι Φράγκοι στην Ελλάδα; Τα απομεινάρια της αρχαίας Ελλάδας και του Βυζαντίου, ενός τόσο ένδοξου παρελθόντος, ήταν μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης γι’ αυτούς.

Από την αρχαία Ελλάδα αγάπησαν τη γοργόνα πιο πολύ. Από το Βυζάντιο το δικέφαλο αετό, αλλά και τις μορφές των αγίων,

κυρίως του Αγίου Γεωργίου και τον Αγίου Δημητρίου. Από τη μακρινή Ανατολή τα τριαντάφυλλα, τα γαρίφαλα, τους

υάκινθους, τις τουλίπες και τους δράκοντες.

Περπάτησε στις αίθουσες 13 και 14. Μπορείς να εντοπίσεις ποια

θέματα εμφανίζονται συχνότερα στα κεντήματα και τα ξυλόγλυπτα της

συλλογής;

_____________________________________________

_____________________________________________

Ζωγράφισε ένα δικέφαλο αετό.

Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής πίστευαν ότι διακοσμώντας τα καθημερινά τους αντικείμενα με πετεινούς θα τους εξασφάλιζε υγεία, ευτυχία, προστασία και τύχη. Ε ν τ ό π ι σ ε κ ι ε σ ύ α υ τ ό τ ο σ ε ν τ ό ν ι μ ε τ ο υ ς π ε τ ε ι ν ο ύ ς . Π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν α τ ο υ ς ζ ω γ ρ α φ ί σ ε ι ς μ ε έ ν τ ο ν α χ ρ ώ μ α τ α σ τ ο γ ύ ρ ο

α υ τ ο ύ τ ο υ σ ε ν τ ο ν ι ο ύ .

Αγαπημένο τους θέμα ήταν και το καράβι αφού οι Έλληνες, πρώτα απ’ όλα, είναι λαός ναυτικός. Εντόπισε το μαξιλάρι με το κεντημένο καράβι και γράψε: Πόσα κατάρτια έχει: _________________________________________________________

Πόσες σημαίες βλέπεις:_______________________________________________________

Πόσα ψάρια κολυμπούν στη θάλασσα; _______________________________________

Πόσα πουλιά πετούν γύρω του: _______________________________________________

Τι χρώματα έχουν τα πουλιά: _________________________________________________

____________________________________________________________________________________ Ζ ω γ ρ ά φ ι σ ε κ ι εσ ύ έ ν α π α ρ ό μ ο ι ο μ α ξ ι λ ά ρ ι μ ε κα ρ ά β ι , πα ν ι ά , σ η μ α ίε ς , ψ ά ρ ι α , π ο υ λ ι ά κ α ι ό , τ ι ά λ λ ο θ έ λ ε ι ς γ ι α ν α γ εμ ί σ ε ις τ α κ ε ν ά .

Χ ρ ωμ ά τ ι σε τ ο φ ό ν τ ο μ ε έ ν α α π α λ ό κ ί τρ ι ν ο χ ρ ώμ α .

Οι κασέλες Ανάμεσα στα λιγοστά έπιπλα του σπιτιού ιδιαίτερη θέση είχαν οι κασέλες. Κασέλες υπήρχαν πολλές, ζωγραφιστές, σκαλιστές, ή διακοσμημένες με ένθετο όστρακο, το σεντέφι. Παρατήρησε καλά τις κασέλες του Μουσείου. Με τι σχέδια είναι διακοσμημένες;

_________________________________________________________________________________________ Γράψε τι μπορεί να έβαζαν μέσα οι άνθρωποι εκείνης της εποχής:

__________________________________________________________________________________________

Αν είχες εσύ μια τέτοια κασέλα ποια προσωπικά σου αντικείμενα θα έβαζες μέσα;

____________________________________________________________________________________________

Ζ ω γ ρ ά φ ι σ ε τ η ν κ α σ έ λ α σ ο υ μ ε π α ρ α δ ο σ ι α κ ά σ χ έ δ ι α .

Κ α τ α σ κ ε ύ α σ ε τ η ν κ α σ έ λ α σ ο υ

χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ώ ν τ α ς έ ν α ά δ ε ι ο

χ ά ρ τ ι ν ο κ ο υ τ ί κ α ι δ ι α κ ό σ μ η σ έ

τ η ν μ ε π α ρ α δ ο σ ι α κ ά

σ χ έ δ ι α π ο υ ε μ π ν ε ύ σ τ η κ ε ς

α π ό τ η ν ε π ί σ κ ε ψ ή σ ο υ σ τ ο

Μ ο υ σ ε ί ο .

Τα ν υφικά μαξιλάρια

Ζώα, πουλιά, λουλούδια, καράβια, ακόμα και φανταστικά τέρατα με ανθρώπινες μορφές στολίζουν τα κεντήματα. Πολλά από τα θέματα αυτά κατάγονται από την αρχαιότητα, άλλα οφείλονται στην επίδραση της Ανατολής και άλλα μαρτυρούν λαϊκές δοξασίες.

Παράλληλα όμως τα κεντήματα εκφράζουν τις χαρές, τους καημούς και τις προσδοκίες της ανώνυμης κεντήστρας και έτσι γεμίζουν ,με σκηνές από την καθημερινή ζωή. Η τελετή του γάμου, ο γαμπρός που πάει να πάρει τη νύφη πάνω στο άλογο, οι πολεμιστές με τα σπαθιά και οι καβαλάρηδες είναι τα πιο αγαπημένα θέματα. Π α ρ α τ ή ρ η σ ε κ α λ ά τ α δ ύ ο ν υ φ ι κ ά μ α ξ ι λ ά ρ ι α α π ό τ α Ι ω ά ν ν ι ν α . Γράψε πόσα παράξενα ανθρωπόμορφα πουλιά παρατηρείς: ____________ Γράψε τι ρόλο κατά τη γνώμη σου παίζουν σ’ αυτή τη σκηνή του γάμου:

____________________________________________________________________________________________

Ζ ω γ ρ ά φ ι σ ε δ υ ο τ έ τ ο ι α π ο υ λ ι ά α ν τ ι κ ρ ι σ τ ά .

Ζωγράφισε τη νύφη και το γαμπρό με παραδοσιακά ρούχα είτε με άλογα είτε χωρίς.

Τα πήλι να πιάτ α

Ο αγγειοπλάστης δουλεύει την άγονη γη και πλάθει τα κεραμικά σκεύη. Με το εύπλαστο υλικό δημιουργεί σχήματα και τα στολίζει με απλά ή περίπλοκα σχέδια μεταμορφώνοντας το κεραμικό αντικείμενο χρήσης σε κόσμημα του σπιτιού, σε έργο τέχνης.

Συνηθισμένο θέμα στα διακοσμητικά πιάτα είναι η παράσταση του πουλιού που κάθεται πάνω σε κλαδιά, περιτριγυρισμένο από λουλούδια. Όλα τα είδη των πουλιών, μικρά και μεγάλα, άλλοτε μόνα τους και άλλοτε πολλά μαζί, γεμίζουν με ανοιξιάτικη πνοή τις ψυχρές επιφάνειες των πιάτων που στολίζουν τους τοίχους.

Δ ι α κ ό σ μ η σ ε τ ο π ι ά τ ο μ ε π ο υ λ ι ά κ α ι λ ο υ λ ο ύ δ ι α .

Τ Α Χ Ε Λ Ι Δ Ο Ν Ι Σ Μ Α Τ Α

Καλωσορίζοντας την Άνοιξη

Τα χελιδονίσματα είναι τραγούδια που τραγουδιούνται στην αρχή της Άνοιξης από ομάδες παιδιών, τα οποία γυρνούν από σπίτι σε σπίτι κρατώντας στεφάνι από λουλούδια ή κισσό πάνω στο οποίο έχουν κρεμάσει ένα ομοίωμα χελιδονιού. Μ’ αυτό τον τρόπο καλούν τα χελιδόνια να έρθουν στον τόπο τους και μαζί μ’ αυτά την Άνοιξη. Οι νοικοκυρές φιλεύουν τα παιδιά κι αυτά εύχονται ευημερία και ευγονία. Τα «χελιδονίσματα» τραγουδιούνται από τα αρχαία χρόνια. Σήμερα σώζονται σε διάφορες τοπικές παραλλαγές. Αυτή η παραλλαγή είναι από την περιοχή του Πύργου.

Χελιδονάκι πέταξε

ήβρε κήπον κι έκατσε και γλυκοκελάηδησε

«Μάρτη, Μάρτη μου καλέ».

«Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ, πώς εμείς οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε!» Χελιδονάκι πέταξε

ήβρε πύργον κι έκατσε και γλυκοκελάηδησε

«Μάρτη, Μάρτη μου καλέ».

«Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ,

τα πουλάκια αυγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν.

Ζ ω γ ρ ά φ ι σ ε τ ο σ τ ε φ ά ν ι μ ε τ α λ ο υ λ ο ύ δ ι α κ α ι σ τ η μ έ σ η τ ο χ ε λ ι δ ό ν ι .

Π Α Ρ Α Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Ο κ ο κ κ ι ν ο λ α ί μ η ς κ α ι η π α π α ρ ο ύ ν α

Τον Απρίλιο τα λιβάδια και οι αγροί γεμίζουν από κόκκινες παπαρούνες, που προσφέρουν ένα πανέμορφο θέαμα. Η παράδοση, που θα διαβάσεις, εξηγεί πώς η παπαρούνα και ένα μικρό πουλί, ο κοκκινολαίμης, απέκτησαν κόκκινο χρώμα. Όταν σταυρώθηκε ο Χριστός, ένα καφετί πουλάκι

με άσπρο λαιμό πέταξε πάνω απ’ το άγιο κεφάλι Του, που το έσφιγγε το αγκάθινο στεφάνι, ενώ ένα μικρό άσπρο λουλούδι είχε ανθίσει στη βάση του Σταυρού. Το μαρτύριο του Θεανθρώπου έθλιβε το πουλί και το λουλούδι. Το πουλάκι θέλοντας να απαλύνει τον πόνο του Χριστού, τράβηξε ένα αγκάθι. Σταλαγματιές από το αίμα Του έπεσαν στο λαιμό του πουλιού κι άλλες κύλησαν πάνω στο λουλούδι, που άνοιξε τα πέταλά του όσο πιο πολύ γινόταν για να τις δεχτεί. Μονομιάς ο λαιμός του πουλιού και τα πέταλα του λουλουδιού βάφτηκαν κόκκινα.

Έτσι το αίμα του Χριστού χάρισε στον κοκκινολαίμη και στην παπαρούνα το κόκκινο χρώμα.

Ζωγραφίζω τη σκηνή του Σταυρού με την παπαρούνα και τον κοκκινολαίμη

Π Α Ρ Α Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Ο τ σ ο π α ν ά κ ο ς

Ο τσοπανάκος είναι ένα πουλί, που μοιάζει του κότσυφα,

με βούλες σταχτιές και μακριά μύτη, που διαλέγει πάντα και κάθεται στο ψηλότερο κλαρί χλωρού δένδρου και κελαηδεί. Το κελάηδημά του είναι σαν το σφύριγμα του τσοπάνη, όταν καλεί τα πρόβατα. Αυτός ήταν μία φορά τσοπάνης και είχε σκληρόν αφέντη. Μια μέρα πήγε σε μια δουλειά και σαν εγύρισε δεν βρήκε τα πρόβατά του. Από την λύπη του την πολλή και από τον φόβο του αφέντη του παρακάλεσε το Θεό και τον έκαμε πουλί και ανεβαίνει ψηλά στα δέντρα, μήπως ιδεί πουθενά τα πρόβατά του και τα καλεί.

Από το βιβλίο του Ν.Γ. Πολίτου: «Παραδόσεις»

Ζωγραφίζω τη σκηνή

Λ Α Ϊ Κ Α Π Α Ρ Α Μ Υ Θ Ι Α

Ένα λαϊκό παραμύθι από την Πάρο Το κοκοράκι της καλής γριούλας συναντιέται με το κοκοράκι της κακιάς. Γράφω το διάλογό τους. Το καθένα περιγράφει τη ζωή του δίπλα στην κυρά του.

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Τι κατάλαβα, διαβάζοντας το παραμύθι αυτό, για τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό κόσμο και μάλιστα με τα πουλιά:

Δίνω ένα άλλο τέλος σ’ αυτό το παραμύθι και ζωγραφίζω τη σκηνή αυτή:

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Γράφω και ζωγραφίζω τους βασικότερους κινδύνους που απειλούν τα πουλιά. Θυμάμαι τα τραυματισμένα πουλιά που είδα στα slides του ΕΚΠΑΖ.

Γράφω οδηγίες για τις ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ που πρέπει να δώσει κάποιος αν βρει

ένα πληγωμένο πουλί. Με βοηθούν οι φράσεις: δείχνω στα σκυλάκια, άγχος,

χαρτόκουτο, χωράει άνετα, εφημερίδες, σχισμένες λωρίδες, τρύπες, πολύ μικρό,

κυκλοφοράει ελεύθερο, σκοτάδι, ηρεμεί, ήσυχο και ζεστό μέρος, αφυδάτωση,

νερό, τηλέφωνο ΕΚΠΑΖ.

1.______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

Συμπληρώνω τις παροιμίες με κότες και κοκόρια!!!

Σε ποια περίπτωση χρησιμοποιούμε την καθεμιά;

Κοιμάμαι με τις _ _ _ _ _ !

Ξυπνώ με τα _ _ _ _ _ _ _ !

Τρώγονται σαν τα _ _ _ _ _ _ _ !

Μη μας κάνεις τον _ _ _ _ _ _ !

Σαράντα πέντε Γιάννηδες

ενός _ _ _ _ _ _ _ γνώση!

Ούτε _ _ _ _ _ _ _ γνώση δεν έχει!

Όπου λαλούν πολλοί _ _ _ _ _ _ _

αργεί να ξημερώσει!

Μόλις ξύπνησα και είμαι σαν _ _ _ _ _ _ _ _ _ !

Τα φορτώσαμε στον _ _ _ _ _ _ ! Α λ λ ο ύ τ α κ α κ α ρ ί σ μ α τ α

κ ι α λ λ ο ύ γ ε ν ν ο ύ ν ο ι _ _ _ _ _ !

Όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρων οι

_ _ _ _ _ !

Έτσι που κατάντησα γελούν και οι _ _ _ _ _ μαζί μου!

Έχουμε να φαν κι _ _ _ _ _ !

Βρήκα την _ _ _ _ με τα χρυσά αυγά!

Η γ ρ ι α η _ _ _ _ έ χ ε ι τ ο ζ ο υ μ ί !

Την περνάμε ζωή και _ _ _ _ !

Ποια πουλιά αναφέρονται στο παραμύθι;

________________________________________________________________________________________

Ποια απ’ τα πουλιά που αναφέρονται στο παραμύθι έχεις δει ζωντανά;

________________________________________________________________________________________

Προσπάθησε να εξηγήσεις πώς βρέθηκαν τα λόγια αυτά γραμμένα πάνω στο

αυγό:

________________________________________________________________________________________

Πώς ήταν οι σχέσεις των ζώων του αγροκτήματος και πώς το συμπεραίνεις αυτό;

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

Ποιο ήταν το βαθύτερο νόημα αυτού του παραμυθιού;

________________________________________________________________________________________

Πρότεινε κι εσύ ένα πουλί που πιστεύεις ότι αξίζει να πάρει το αυγό. Γράψε τι

είναι αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει:

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

Τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε το αυγό απ’ το να το δώσουμε στην κλώσα;

Γράψε όσο πιο πολλές χρήσεις μπορείς.

ένα σύγχρονο παραμύθι

της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

Ας πούμε και λίγες αυγο-παροιμίες:

«Ακόμη δε βγήκε απ’ τ’ αυγό!»

«Πιάσ’ τ’ αυγό και κούρευ’ το!»

«Κάτσε στ’ αυγά σου.»

«Αυγά κουρεύουμε;» «Σιγά τ’ αυγά!»

« Τ ο ν π ή ρ α ν μ ε τ η ν ι δ έ α ό τ ι θ α τ ο υ ς κ ά ν ε ι τ ο χ ρ υ σ ό α υ γ ό ! »

«Τον πήραν με τ’ αυγά»

«Χάσαμε τ΄ αυγά και τα πασχάλια»

«Η κότα έκανε τ’ αυγό ή το αυγό την κότα;»

Τι μπορεί να είναι ένα αυγό; Γράφω επίθετα για το αυγό: κόκκινο _________________

_________________ __________________ _________________

_________________ __________________ _________________

Γράφω παράγωγα (και σύνθετες λέξεις) με το αυγό: αυγοθήκη _________________

_________________ __________________ _________________

_________________ __________________ _________________

Ζωγραφίζω μια σκηνή απ’ το παραμύθι:

_________________

_________________ _________________

_________________ _________________

_________________

Γράφω και ζωγραφίζω τι βλέπω, τι ακούω, τι μυρίζω, τι αισθάνομαι...

(Το γράφω στο τέλος του καλοκαιριού.

Το φέρνω το Σεπτέμβρη και το διαβάζω στους συμμαθητές μου.)

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________

Η ιδέα για τις Εκδόσεις Σαΐτα ξεπήδησε τον Ιούλιο του 2012 με πρωταρχικό σκοπό τη δημιουργία ενός χώρου όπου τα έργα συγγραφέων θα συνομιλούν άμεσα, δωρεάν και ελεύθερα με το αναγνωστικό κοινό. Μακριά από το κέρδος, την εκμετάλλευση και την εμπορευματοποίηση της πνευματικής ιδιοκτησίας, οι Εκδόσεις Σαΐτα επιδιώκουν να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις Εκδότη-Συγγραφέα-Αναγνώστη, καλλιεργώντας τον πραγματικό διάλογο, την αλληλεπίδραση και την ουσιαστική επικοινωνία του έργου με τον αναγνώστη δίχως προϋποθέσεις και περιορισμούς.

Ο ισχυρός άνεμος της αγάπης για το βιβλίο, το γλυκό αεράκι της δημιουργικότητας,

ο ζέφυρος της καινοτομίας, ο σιρόκος της φαντασίας, ο λεβάντες της επιμονής, ο γραίγος του οράματος,

καθοδηγούν τη σαΐτα των Εκδόσεών μας.

Σας καλούμε λοιπόν να αφήσετε τα βιβλία να πετάξουν ελεύθερα!

Το «Φύλλο και Φτερό» είναι ένα εκπαιδευτικό υλικό γραμμένο για τους μικρούς μαθητές των πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου. Περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων που μπορούν να αξιοποιηθούν επιλεκτικά από το δάσκαλο. Είναι δομημένο σε Φύλλα Εργασίας γεμάτα σχήματα και εικόνες που βοηθάνε τα πρωτάκια και τα δευτεράκια να ερευνήσουν γνωστικά, να καλλιεργήσουν την παρατηρητικότητά τους και να προβληματιστούν για δυο αγαπημένους φίλους της καθημερινότητάς τους, τα φυτά και τα πουλιά.

ISBN: 978-618-5147-18-1

ΦΥΛΛΟ ΚΑΙ ΦΤΕΡΟ

Documents

Transcript of ΦΥΛΛΟ ΚΑΙ ΦΤΕΡΟ