K Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1

∆ευτέρα 1 Μαρτίου 1943

Ο Φραντς Μάγιερ σηκώθηκε όρθιος στην κεφαλή του τραπεζιού

κοίταξε κάτω άγγιξε το τραπεζοmicroάντιλο και περίmicroενε να κάνουmicroε

ησυχία Με τα ξανθά microαλλιά τα γαλανά microάτια και τα νεοκλασικά

χαρακτηριστικά του που έmicroοιαζαν να έχουν σmicroιλευθεί από τον

επίσηmicroο γλύπτη του Χίτλερ Άρνο Μπρέκερ απείχε πολύ από

την εικόνα που είχε ο κόσmicroος για τους Εβραίους Οι microισοί άντρες

των Ες Ες και της Υπηρεσίας Ασφαλείας έmicroοιαζαν περισσότερο

Σηmicroίτες από εκείνον Ο Μάγιερ πήρε βαθιά ανάσα microε ένα αίσθη-

microα σχεδόν ευφορίας χαmicroογέλασε πλατιά microε ανακούφιση γεmicroάτος

από τη χαρά της ζωής και σήκωσε το ποτήρι του σε καθεmicroία από

τις τέσσερις γυναίκες που κάθονταν στο τραπέζι Καmicroία δεν ήταν

Εβραία αλλά microε βάση τα αγαπηmicroένα φυλετικά στερεότυπα του

Υπουργείου Προπαγάνδας θα microπορούσε ήταν όλες Γερmicroανίδες

microε microεγάλες microύτες σκούρα microάτια και ακόmicroη πιο σκούρα microαλλιά

Για microια στιγmicroή ο Μάγιερ φάνηκε να πνίγεται από τη συγκίνηση

και όταν τελικά microπόρεσε να microιλήσει είχε δάκρυα στα microάτια

laquoΘα ήθελα να ευχαριστήσω τη γυναίκα microου και τις αδελφές

της για όσα έκαναν για microέναraquo είπε laquoΧρειαζόταν πολύ κουράγιο

και δεν microπορώ να σας πω τι σήmicroαινε για όσους ήmicroασταν φυλακι-

σmicroένοι στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας να ξέρουmicroε

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 13

ότι τόσος κόσmicroος απέξω ενδιαφερόταν για την τύχη microας και δια-

δήλωνε για microαςraquo

laquoΑκόmicroα δεν microπορώ να πιστέψω ότι δεν microας συνέλαβανraquo είπε η

Σιβ η γυναίκα του Μάγιερ

laquoΈχουν συνηθίσει τόσο πολύ ότι ο κόσmicroος υπακούει σε διατα-

γέςraquo είπε η κουνιάδα του Κλάρα laquoπου δεν ήξεραν τι να κάνουνraquo

laquoΘα ξαναπάmicroε αύριο στη Ρόζεν Στράσεraquo επέmicroεινε η Σιβ

laquo∆εν θα σταmicroατήσουmicroε microέχρι να ελευθερωθούν όλοι από εκεί

Και οι δύο χιλιάδες ∆είξαmicroε τι microπορούmicroε να πετύχουmicroε όταν

υπάρχει κινητοποίηση της κοινής γνώmicroης Πρέπει να συνεχίσου-

microε την πίεσηraquo

laquoΝαιraquo είπε ο Μάγιερ laquoθα συνεχίσουmicroε Θα συνεχίσουmicroε Για

την ώρα όmicroως θα ήθελα να κάνω microια πρόποση Στον καινούργιο

φίλο microας Μπέρνι Γκούντερ Αν δεν ήταν αυτός και οι φίλοι του

στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου θα ήmicroουν ακόmicroα φυλακισmicroέ-

νος στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Και microετά ποιος

ξέρει πούraquo Χαmicroογέλασε laquoΣτον Μπέρνιraquo

Ήmicroασταν έξι στη microικρή φιλόξενη τραπεζαρία του διαmicroερίσmicroα-

τος Μάγιερ στη Λουτσόβερ Στράσε Κούνησα το κεφάλι microου κα-

ταφατικά καθώς τέσσερις από αυτούς σηκώθηκαν και ύψωσαν

σιωπηλά τα ποτήρια τους ∆εν ήmicroουν βέβαιος πως άξιζα τις ευχα-

ριστίες του Φραντς Μάγιερ και επιπλέον το κρασί που πίναmicroε

ήταν ένα καλό γερmicroανικό κόκκινο ndash ένα Σπετmicroπούργκουντερ πο-

λύ πριν από τον πόλεmicroο ndash που θα ήταν πιο λογικό να το είχαν

ανταλλάξει microε τρόφιmicroα παρά να το ξοδεύουν για microένα Οποιοδή-

ποτε κρασί ndash πόσο microάλλον ένα καλό γερmicroανικό κόκκινο ndash ήταν

αδύνατον να φτάσει στο Βερολίνο

Περίmicroενα ευγενικά να πιουν εις υγείαν microου πριν σηκωθώ και

αντικρούσω τον οικοδεσπότη microου

laquo∆εν είmicroαι βέβαιος ότι microπορώ να ισχυριστώ πως διαθέτω τέ-

τοια επιρροή στα Ες Ες Μίλησα microε microερικούς αστυνοmicroικούς που

επιτηρούσαν τη διαδήλωσή σας και microου είπαν ότι υπάρχει έντονη

P H I L I P K E R R [14]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 14

φηmicroολογία πως οι περισσότεροι από τους συλληφθέντες του Σαβ-

βάτου θα ελευθερωθούν σε microερικές microέρεςraquo

laquoΜου φαίνεται απίστευτοraquo είπε η Κλάρα laquoΤι microπορεί να ση-

microαίνει όmicroως Μπέρνι Ότι οι αρχές microαλάκωσαν στο θέmicroα των

εκτοπίσεωνraquo

Πριν προλάβω να εκφράσω την άποψή microου ήχησαν οι σειρή-

νες της αντιαεροπορικής άmicroυνας Αλληλοκοιταχτήκαmicroε έκπλη-

κτοι είχαν περάσει σχεδόν δύο χρόνια από την τελευταία αερο-

πορική επιδροmicroή της Βασιλικής Αεροπορίας

laquoΠρέπει να πάmicroε στο καταφύγιοraquo είπα laquoΉ στο υπόγειο ίσωςraquo

Ο Μάγιερ συγκατένευσε

laquoΈχετε δίκιοraquo είπε αποφασιστικά laquoΠρέπει να πάτε όλοι Σε

περίπτωση που ο συναγερmicroός είναι αληθινόςraquo

Πήρα το παλτό και το καπέλο microου από την κρεmicroάστρα και

στράφηκα προς τον Μάγιερ

laquoΕσείς δεν θα έρθετεraquo ρώτησα

laquoΟι Εβραίοι δεν επιτρέπεται να κατεβαίνουν στα καταφύγια

Ίσως να microην το είχατε προσέξει νωρίτερα Για ποιο λόγο άλλω-

στε ∆εν νοmicroίζω πως έχει γίνει αεροπορική επιδροmicroή από τότε

που ξεκινήσαmicroε να φοράmicroε το κίτρινο αστέριraquo

Κούνησα το κεφάλι microου

laquoΌχι δεν το είχα προσέξειraquo Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΛοιπόν πού πρέπει να πηγαίνουν οι Εβραίοιraquo

laquoΣτην κόλαση φυσικά Αυτό τουλάχιστον ελπίζουνraquo τη φορά

αυτή το χαmicroόγελο του Μάγιερ ήταν σαρδόνιο laquoΕξάλλου ο κό-

σmicroος ξέρει πως αυτό το διαmicroέρισmicroα είναι εβραϊκό και εφόσον ο

νόmicroος επιβάλλει να microένουν τα σπίτια microε τις πόρτες και τα παρά-

θυρα ανοιχτά για να microειώνονται οι επιπτώσεις του ωστικού κύmicroα-

τος από την έκρηξη της βόmicroβας αποτελεί πρόσκληση στους κλέ-

φτες της περιοχής να έρθουν να microας κλέψουνraquo Κούνησε το κεφά-

λι του laquoΓιrsquo αυτό εγώ θα microείνω εδώraquo

Κοίταξα έξω από το παράθυρο Κάτω στο δρόmicroο εκατοντά-

[15]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 15

δες άνθρωποι οδηγούνταν στο τοπικό καταφύγιο από ένστολους

αστυνοmicroικούς ∆εν υπήρχε χρόνος για καθυστέρηση

laquoΦραντςraquo είπε η Σιβ laquoδεν φεύγουmicroε χωρίς εσένα Απλώς microη

φοράς το παλτό σου Αν δεν δουν το αστέρι σου θα σε θεωρή-

σουν Γερmicroανό Θα microε κουβαλήσεις και θα πεις ότι λιποθύmicroησα

και αν δείξω την ταυτότητά microου και πω ότι είmicroαι η γυναίκα σου

κανείς δεν θα υποψιαστεί τίποταraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα

laquoΚαι αν συλληφθώ τι θα γίνει Μόλις ελευθερώθηκαraquo Κούνη-

σε το κεφάλι του και γέλασε laquoΆλλωστε ο συναγερmicroός είναι προ-

φανώς ψεύτικος ∆εν microας έχει διαβεβαιώσει ο Χοντρο-Χέρmicroαν

πως αυτή η πόλη έχει την καλύτερη άmicroυνα στην Ευρώπηraquo

Η σειρήνα συνέχισε να ουρλιάζει απέξω σαν απαίσια microηχανι-

κή τροmicroπέτα που ανήγγελλε το τέλος της νυχτερινής βάρδιας στα

εργοστάσια της κόλασης

Η Σιβ Μάγιερ κάθισε στο τραπέζι και έπλεξε σφιχτά τα χέ-

ρια της

laquoΑν δεν έρθεις δεν φεύγω ούτε εγώraquo

laquoΟύτε εγώraquo είπε η Κλάρα και κάθισε δίπλα στην αδελφή της

laquo∆εν υπάρχει χρόνος για συζητήσειςraquo είπε ο Μάγιερ laquoπρέπει

να φύγετε όλοιraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα ανυπόmicroονα καθώς από microακριά ακουγόταν

ήδη ο ήχος των βοmicroβαρδιστικών ήταν φανερό ότι ο συναγερmicroός

δεν ήταν ψεύτικος Άνοιξα την πόρτα και έκανα νόηmicroα στις γυ-

ναίκες να microε ακολουθήσουν laquoΕλάτεraquo είπα

laquoΌχιraquo είπε η Σιβ laquoΘα microείνουmicroεraquo

Οι άλλες δύο αδελφές αλληλοκοιτάχτηκαν και κάθισαν δίπλα

στον Εβραίο κουνιάδο τους Έτσι έmicroεινα microε το παλτό στο χέρι

και microε microια έκφραση αγωνίας στο πρόσωπο Είχα δει τι είχαν κά-

νει τα δικά microας βοmicroβαρδιστικά στο Μινσκ και σε περιοχές της

Γαλλίας Φόρεσα το παλτό και έχωσα τα χέρια στις τσέπες για να

κρύψω το τρέmicroουλό τους

P H I L I P K E R R [16]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 16

laquoΑυτή τη φορά δεν νοmicroίζω πως έρχονται για να πετάξουν προ-

παγανδιστικά φυλλάδιαraquo είπα

laquoΝαι αλλά ασφαλώς ο στόχος τους δεν είναι πολίτες όπως

εmicroείςraquo είπε η Σιβ laquoΕίναι η κυβερνητική περιοχή Θα ξέρουν πως

εδώ κοντά υπάρχει νοσοκοmicroείο Η RAF δεν θα διακινδυνεύσει να

χτυπήσει το Καθολικό Νοσοκοmicroείο έτσι δεν είναι Οι Άγγλοι δεν

είναι έτσι Τη Βίλχελmicro Στράσε θέλουνraquo

laquoΚαι από τα εξακόσια microέτρα στον αέρα πού θα το ξέρουνraquo

άκουσα τον εαυτό microου να ψελλίζει σιγανά

laquoΈχει δίκιο η Σιβraquo είπε ο Μάγιερ laquoΟ στόχος τους δεν είναι

το δυτικό Βερολίνο αλλά το ανατολικό Ευτυχώς που δεν βρίσκε-

ται κανείς microας στη Ρόζεν Στράσε απόψεraquo Μου χαmicroογέλασε

laquoΠηγαίνετε Μπέρνι ∆εν θα πάθουmicroε τίποτα θα δείτεraquo

laquoΕλπίζω να έχετε δίκιοraquo είπα αποφασίζοντας να αγνοήσω τις

αντιαεροπορικές σειρήνες Έβγαλα το παλτό microου laquoΌπως και να

έχει πάντως δεν microπορώ να σας αφήσω όλους εδώraquo

laquoΓιατίraquo ρώτησε η Κλάρα

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου αλλά η πραγmicroατικότητα ήταν η

εξής δεν microπορούσα να φύγω και να παραmicroείνω το ίδιο καλός στα

υπέροχα καστανά microάτια της Κλάρας να της κάνω την καλή εντύ-

πωση που τόσο πολύ ήθελα ∆εν αισθανόmicroουν όmicroως ακόmicroα πως

microπορούσα να της πω κάτι τέτοιο

Για microια στιγmicroή ένιωσα ένα σφίξιmicroο στο στήθος καθώς η αγω-

νία microου κορυφωνόταν Τότε άκουσα βόmicroβες να σκάνε κάπου microα-

κριά και ξεφύσησα ανακουφισmicroένος Στα χαρακώmicroατα του Πρώ-

του Παγκόσmicroιου πολέmicroου όταν άκουγες τις βόmicroβες να σκάνε κά-

που ένιωθες ασφαλής γιατί ήταν ευρέως διαδεδοmicroένο ότι τη

βόmicroβα που σε σκότωνε δεν την άκουγες

laquoΦαίνεται ότι την επίθεση τη δέχεται το βόρειο Βερολίνοraquo εί-

πα ακουmicroπώντας στο κούφωmicroα της πόρτας laquoΠιθανότατα το διυ-

λιστήριο πετρελαίου στην Τάλερ Στράσε Είναι ο microοναδικός ου-

σιαστικός στόχος εδώ αλλά νοmicroίζω πως καλό θα ήταν να χωθού-

[17]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 17

microε κάτω από το τραπέζι microήπως κάποια αδέσποτη βόmicroβαraquo

Αυτά πρέπει να ήταν τα τελευταία λόγια microου και προφανώς

το γεγονός ότι στεκόmicroουν κάτω από την πόρτα microού έσωσε τη

ζωή γιατί εκείνη ακριβώς τη στιγmicroή το τζάmicroι στο κοντινότερο πα-

ράθυρο διαλύθηκε σε χιλιάδες σταγονίδια φωτός Μερικές από

τις παλιές πολυκατοικίες του Βερολίνου ήταν φτιαγmicroένες για να

αντέχουν και αργότερα έmicroαθα ότι η βόmicroβα που ανατίναξε το κτί-

ριο στο οποίο βρισκόmicroασταν ndash για να microην αναφέρω το νοσοκο-

microείο στη Λουτσόβερ Στράσε ndash και το ισοπέδωσε σε ένα δέκατο

του δευτερολέπτου θα microε είχε σκοτώσει σίγουρα αν το πρέκι πά-

νω από το κεφάλι microου και η βαριά δρύινη πόρτα δεν είχαν κρατή-

σει το βάρος των microεταλλικών δοκαριών της οροφής γιατί αυτά

ακριβώς σκότωσαν τη Σιβ Μάγιερ και τις τρεις αδελφές της

Μετά ακολούθησε σκοτάδι και σιωπή εκτός από τον ήχο

microιας χύτρας σε κάποια γκαζιέρα που σφύριζε καθώς έφτανε σε

βρασmicroό αν και microάλλον επρόκειτο για το θόρυβο που έκαναν τrsquo

αυτιά microου Ήταν λες και κάποιος είχε σβήσει το φως και είχε

τραβήξει τις σανίδες που πατούσα και το αίσθηmicroα ότι ο κόσmicroος

χανόταν κάτω από τα πόδια microου πρέπει να ήταν το ίδιο microε αυτό

που νιώθει κανείς όταν του φοράνε την κουκούλα και τον κρε-

microάνε στην αγχόνη ∆εν ξέρω Το microόνο που θυmicroάmicroαι από τα όσα

συνέβησαν είναι ότι όταν ανέκτησα τις αισθήσεις microου βρισκό-

microουν πεσmicroένος ανάσκελα σε microια στοίβα microπάζα και πάνω από το

πρόσωπό microου υπήρχε microια πόρτα που microέχρι να περάσουν microερικά

λεπτά και να γεmicroίσω microε αρκετό αέρα τα πνευmicroόνια microου ώστε να

καλέσω βοήθεια ήmicroουν σίγουρος πως ήταν το καπάκι από το

φέρετρό microου

Είχα φύγει από την Κρίπο την Κριmicroινάλ Πολιτσάι το καλοκαίρι

του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου

της Βέρmicroαχτ microε τη συνενοχή του παλιού συναδέλφου microου Άρτουρ

P H I L I P K E R R [18]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 18

Νέmicroπε Ως διοικητής της Οmicroάδας Β της Ειδικής ∆ράσης το αρ-

χηγείο της οποίας βρισκόταν στο Σmicroολένσκ όπου είχαν δολοφο-

νηθεί δεκάδες χιλιάδες Ρωσοεβραίοι ο Νέmicroπε γνώριζε αρκετά

περί εγκληmicroάτων πολέmicroου Είmicroαι βέβαιος πως το γεγονός ότι θα

εντασσόmicroουν σε έναν οργανισmicroό παλιών Πρώσων δικαστών οι

περισσότεροι από τους οποίους ήταν ορκισmicroένοι αντιναζιστές εί-

χε κεντρίσει το βερολινέζικο microαύρο χιούmicroορ του Αφοσιωmicroένοι

στα στρατιωτικά ιδανικά όπως είχαν τεθεί από τη Συνθήκη της

Γενεύης του 1929 οι δικαστές αυτοί πίστευαν πως υπήρχε ένας

αξιοπρεπής τρόπος microε τον οποίο ο στρατός ο κάθε στρατός

έπρεπε να διεξάγει τον πόλεmicroο Ο Νέmicroπε θα πρέπει να το βρήκε

πολύ αστείο που microέσα στην Aνώτατη Γερmicroανική ∆ιοίκηση υπήρχε

ένα δικαστικό σώmicroα το οποίο όχι microόνο αντιτίθετο στην ύπαρξη

microελών του Κόmicromicroατος στις διακεκριmicroένες τάξεις του αλλά ήταν

έτοιmicroο να αφιερώσει το αξιοσηmicroείωτο αποθεmicroατικό του στην

έρευνα και στην ποινική δίωξη εγκληmicroάτων που είχαν διαπραχθεί

από και κατά Γερmicroανών στρατιωτών η κλοπή η λεηλασία ο βια-

σmicroός ο φόνος όλα microπορούσε να αποτελέσουν αντικείmicroενο microα-

κροχρόνιων και σοβαρών ερευνών ndash που microερικές φορές επέσυραν

για τους αυτουργούς την ποινή του θανάτου Κι εmicroένα microου φαινό-

ταν παράξενο αλλά πάλι όπως ο Νέmicroπε είmicroαι κι εγώ από το Βε-

ρολίνο και είναι γνωστό πως οι Βερολινέζοι διαθέτουmicroε microια παρά-

ξενη αίσθηση του χιούmicroορ Το χειmicroώνα του 1943 έβρισκες αστείο

ότι microπορούσες και δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω microια κα-

τάσταση στην οποία ένας δεκανέας απαγχονίζεται για το βιασmicroό

και το φόνο microιας νεαρής Ρωσίδας σε ένα χωριό που απέχει λίγα

χιλιόmicroετρα από ένα άλλο στο οποίο microια microονάδα ειδικής δράσης

των Ες Ες microόλις έχει δολοφονήσει είκοσι πέντε χιλιάδες άντρες

γυναίκες και παιδιά Οι Έλληνες πρέπει να έχουν κάποια λέξη γιrsquo

αυτού του είδους την κωmicroωδία και αν πρόσεχα λίγο περισσότερο

τον καθηγητή των αρχαίων στο σχολείο ίσως να την ήξερα

Οι δικαστές ndash ήταν σχεδόν όλοι δικαστές ndash που δούλευαν για

[19]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 19

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

ότι τόσος κόσmicroος απέξω ενδιαφερόταν για την τύχη microας και δια-

δήλωνε για microαςraquo

laquoΑκόmicroα δεν microπορώ να πιστέψω ότι δεν microας συνέλαβανraquo είπε η

Σιβ η γυναίκα του Μάγιερ

laquoΈχουν συνηθίσει τόσο πολύ ότι ο κόσmicroος υπακούει σε διατα-

γέςraquo είπε η κουνιάδα του Κλάρα laquoπου δεν ήξεραν τι να κάνουνraquo

laquoΘα ξαναπάmicroε αύριο στη Ρόζεν Στράσεraquo επέmicroεινε η Σιβ

laquo∆εν θα σταmicroατήσουmicroε microέχρι να ελευθερωθούν όλοι από εκεί

Και οι δύο χιλιάδες ∆είξαmicroε τι microπορούmicroε να πετύχουmicroε όταν

υπάρχει κινητοποίηση της κοινής γνώmicroης Πρέπει να συνεχίσου-

microε την πίεσηraquo

laquoΝαιraquo είπε ο Μάγιερ laquoθα συνεχίσουmicroε Θα συνεχίσουmicroε Για

την ώρα όmicroως θα ήθελα να κάνω microια πρόποση Στον καινούργιο

φίλο microας Μπέρνι Γκούντερ Αν δεν ήταν αυτός και οι φίλοι του

στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου θα ήmicroουν ακόmicroα φυλακισmicroέ-

νος στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Και microετά ποιος

ξέρει πούraquo Χαmicroογέλασε laquoΣτον Μπέρνιraquo

Ήmicroασταν έξι στη microικρή φιλόξενη τραπεζαρία του διαmicroερίσmicroα-

τος Μάγιερ στη Λουτσόβερ Στράσε Κούνησα το κεφάλι microου κα-

ταφατικά καθώς τέσσερις από αυτούς σηκώθηκαν και ύψωσαν

σιωπηλά τα ποτήρια τους ∆εν ήmicroουν βέβαιος πως άξιζα τις ευχα-

ριστίες του Φραντς Μάγιερ και επιπλέον το κρασί που πίναmicroε

ήταν ένα καλό γερmicroανικό κόκκινο ndash ένα Σπετmicroπούργκουντερ πο-

λύ πριν από τον πόλεmicroο ndash που θα ήταν πιο λογικό να το είχαν

ανταλλάξει microε τρόφιmicroα παρά να το ξοδεύουν για microένα Οποιοδή-

ποτε κρασί ndash πόσο microάλλον ένα καλό γερmicroανικό κόκκινο ndash ήταν

αδύνατον να φτάσει στο Βερολίνο

Περίmicroενα ευγενικά να πιουν εις υγείαν microου πριν σηκωθώ και

αντικρούσω τον οικοδεσπότη microου

laquo∆εν είmicroαι βέβαιος ότι microπορώ να ισχυριστώ πως διαθέτω τέ-

τοια επιρροή στα Ες Ες Μίλησα microε microερικούς αστυνοmicroικούς που

επιτηρούσαν τη διαδήλωσή σας και microου είπαν ότι υπάρχει έντονη

P H I L I P K E R R [14]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 14

φηmicroολογία πως οι περισσότεροι από τους συλληφθέντες του Σαβ-

βάτου θα ελευθερωθούν σε microερικές microέρεςraquo

laquoΜου φαίνεται απίστευτοraquo είπε η Κλάρα laquoΤι microπορεί να ση-

microαίνει όmicroως Μπέρνι Ότι οι αρχές microαλάκωσαν στο θέmicroα των

εκτοπίσεωνraquo

Πριν προλάβω να εκφράσω την άποψή microου ήχησαν οι σειρή-

νες της αντιαεροπορικής άmicroυνας Αλληλοκοιταχτήκαmicroε έκπλη-

κτοι είχαν περάσει σχεδόν δύο χρόνια από την τελευταία αερο-

πορική επιδροmicroή της Βασιλικής Αεροπορίας

laquoΠρέπει να πάmicroε στο καταφύγιοraquo είπα laquoΉ στο υπόγειο ίσωςraquo

Ο Μάγιερ συγκατένευσε

laquoΈχετε δίκιοraquo είπε αποφασιστικά laquoΠρέπει να πάτε όλοι Σε

περίπτωση που ο συναγερmicroός είναι αληθινόςraquo

Πήρα το παλτό και το καπέλο microου από την κρεmicroάστρα και

στράφηκα προς τον Μάγιερ

laquoΕσείς δεν θα έρθετεraquo ρώτησα

laquoΟι Εβραίοι δεν επιτρέπεται να κατεβαίνουν στα καταφύγια

Ίσως να microην το είχατε προσέξει νωρίτερα Για ποιο λόγο άλλω-

στε ∆εν νοmicroίζω πως έχει γίνει αεροπορική επιδροmicroή από τότε

που ξεκινήσαmicroε να φοράmicroε το κίτρινο αστέριraquo

Κούνησα το κεφάλι microου

laquoΌχι δεν το είχα προσέξειraquo Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΛοιπόν πού πρέπει να πηγαίνουν οι Εβραίοιraquo

laquoΣτην κόλαση φυσικά Αυτό τουλάχιστον ελπίζουνraquo τη φορά

αυτή το χαmicroόγελο του Μάγιερ ήταν σαρδόνιο laquoΕξάλλου ο κό-

σmicroος ξέρει πως αυτό το διαmicroέρισmicroα είναι εβραϊκό και εφόσον ο

νόmicroος επιβάλλει να microένουν τα σπίτια microε τις πόρτες και τα παρά-

θυρα ανοιχτά για να microειώνονται οι επιπτώσεις του ωστικού κύmicroα-

τος από την έκρηξη της βόmicroβας αποτελεί πρόσκληση στους κλέ-

φτες της περιοχής να έρθουν να microας κλέψουνraquo Κούνησε το κεφά-

λι του laquoΓιrsquo αυτό εγώ θα microείνω εδώraquo

Κοίταξα έξω από το παράθυρο Κάτω στο δρόmicroο εκατοντά-

[15]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 15

δες άνθρωποι οδηγούνταν στο τοπικό καταφύγιο από ένστολους

αστυνοmicroικούς ∆εν υπήρχε χρόνος για καθυστέρηση

laquoΦραντςraquo είπε η Σιβ laquoδεν φεύγουmicroε χωρίς εσένα Απλώς microη

φοράς το παλτό σου Αν δεν δουν το αστέρι σου θα σε θεωρή-

σουν Γερmicroανό Θα microε κουβαλήσεις και θα πεις ότι λιποθύmicroησα

και αν δείξω την ταυτότητά microου και πω ότι είmicroαι η γυναίκα σου

κανείς δεν θα υποψιαστεί τίποταraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα

laquoΚαι αν συλληφθώ τι θα γίνει Μόλις ελευθερώθηκαraquo Κούνη-

σε το κεφάλι του και γέλασε laquoΆλλωστε ο συναγερmicroός είναι προ-

φανώς ψεύτικος ∆εν microας έχει διαβεβαιώσει ο Χοντρο-Χέρmicroαν

πως αυτή η πόλη έχει την καλύτερη άmicroυνα στην Ευρώπηraquo

Η σειρήνα συνέχισε να ουρλιάζει απέξω σαν απαίσια microηχανι-

κή τροmicroπέτα που ανήγγελλε το τέλος της νυχτερινής βάρδιας στα

εργοστάσια της κόλασης

Η Σιβ Μάγιερ κάθισε στο τραπέζι και έπλεξε σφιχτά τα χέ-

ρια της

laquoΑν δεν έρθεις δεν φεύγω ούτε εγώraquo

laquoΟύτε εγώraquo είπε η Κλάρα και κάθισε δίπλα στην αδελφή της

laquo∆εν υπάρχει χρόνος για συζητήσειςraquo είπε ο Μάγιερ laquoπρέπει

να φύγετε όλοιraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα ανυπόmicroονα καθώς από microακριά ακουγόταν

ήδη ο ήχος των βοmicroβαρδιστικών ήταν φανερό ότι ο συναγερmicroός

δεν ήταν ψεύτικος Άνοιξα την πόρτα και έκανα νόηmicroα στις γυ-

ναίκες να microε ακολουθήσουν laquoΕλάτεraquo είπα

laquoΌχιraquo είπε η Σιβ laquoΘα microείνουmicroεraquo

Οι άλλες δύο αδελφές αλληλοκοιτάχτηκαν και κάθισαν δίπλα

στον Εβραίο κουνιάδο τους Έτσι έmicroεινα microε το παλτό στο χέρι

και microε microια έκφραση αγωνίας στο πρόσωπο Είχα δει τι είχαν κά-

νει τα δικά microας βοmicroβαρδιστικά στο Μινσκ και σε περιοχές της

Γαλλίας Φόρεσα το παλτό και έχωσα τα χέρια στις τσέπες για να

κρύψω το τρέmicroουλό τους

P H I L I P K E R R [16]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 16

laquoΑυτή τη φορά δεν νοmicroίζω πως έρχονται για να πετάξουν προ-

παγανδιστικά φυλλάδιαraquo είπα

laquoΝαι αλλά ασφαλώς ο στόχος τους δεν είναι πολίτες όπως

εmicroείςraquo είπε η Σιβ laquoΕίναι η κυβερνητική περιοχή Θα ξέρουν πως

εδώ κοντά υπάρχει νοσοκοmicroείο Η RAF δεν θα διακινδυνεύσει να

χτυπήσει το Καθολικό Νοσοκοmicroείο έτσι δεν είναι Οι Άγγλοι δεν

είναι έτσι Τη Βίλχελmicro Στράσε θέλουνraquo

laquoΚαι από τα εξακόσια microέτρα στον αέρα πού θα το ξέρουνraquo

άκουσα τον εαυτό microου να ψελλίζει σιγανά

laquoΈχει δίκιο η Σιβraquo είπε ο Μάγιερ laquoΟ στόχος τους δεν είναι

το δυτικό Βερολίνο αλλά το ανατολικό Ευτυχώς που δεν βρίσκε-

ται κανείς microας στη Ρόζεν Στράσε απόψεraquo Μου χαmicroογέλασε

laquoΠηγαίνετε Μπέρνι ∆εν θα πάθουmicroε τίποτα θα δείτεraquo

laquoΕλπίζω να έχετε δίκιοraquo είπα αποφασίζοντας να αγνοήσω τις

αντιαεροπορικές σειρήνες Έβγαλα το παλτό microου laquoΌπως και να

έχει πάντως δεν microπορώ να σας αφήσω όλους εδώraquo

laquoΓιατίraquo ρώτησε η Κλάρα

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου αλλά η πραγmicroατικότητα ήταν η

εξής δεν microπορούσα να φύγω και να παραmicroείνω το ίδιο καλός στα

υπέροχα καστανά microάτια της Κλάρας να της κάνω την καλή εντύ-

πωση που τόσο πολύ ήθελα ∆εν αισθανόmicroουν όmicroως ακόmicroα πως

microπορούσα να της πω κάτι τέτοιο

Για microια στιγmicroή ένιωσα ένα σφίξιmicroο στο στήθος καθώς η αγω-

νία microου κορυφωνόταν Τότε άκουσα βόmicroβες να σκάνε κάπου microα-

κριά και ξεφύσησα ανακουφισmicroένος Στα χαρακώmicroατα του Πρώ-

του Παγκόσmicroιου πολέmicroου όταν άκουγες τις βόmicroβες να σκάνε κά-

που ένιωθες ασφαλής γιατί ήταν ευρέως διαδεδοmicroένο ότι τη

βόmicroβα που σε σκότωνε δεν την άκουγες

laquoΦαίνεται ότι την επίθεση τη δέχεται το βόρειο Βερολίνοraquo εί-

πα ακουmicroπώντας στο κούφωmicroα της πόρτας laquoΠιθανότατα το διυ-

λιστήριο πετρελαίου στην Τάλερ Στράσε Είναι ο microοναδικός ου-

σιαστικός στόχος εδώ αλλά νοmicroίζω πως καλό θα ήταν να χωθού-

[17]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 17

microε κάτω από το τραπέζι microήπως κάποια αδέσποτη βόmicroβαraquo

Αυτά πρέπει να ήταν τα τελευταία λόγια microου και προφανώς

το γεγονός ότι στεκόmicroουν κάτω από την πόρτα microού έσωσε τη

ζωή γιατί εκείνη ακριβώς τη στιγmicroή το τζάmicroι στο κοντινότερο πα-

ράθυρο διαλύθηκε σε χιλιάδες σταγονίδια φωτός Μερικές από

τις παλιές πολυκατοικίες του Βερολίνου ήταν φτιαγmicroένες για να

αντέχουν και αργότερα έmicroαθα ότι η βόmicroβα που ανατίναξε το κτί-

ριο στο οποίο βρισκόmicroασταν ndash για να microην αναφέρω το νοσοκο-

microείο στη Λουτσόβερ Στράσε ndash και το ισοπέδωσε σε ένα δέκατο

του δευτερολέπτου θα microε είχε σκοτώσει σίγουρα αν το πρέκι πά-

νω από το κεφάλι microου και η βαριά δρύινη πόρτα δεν είχαν κρατή-

σει το βάρος των microεταλλικών δοκαριών της οροφής γιατί αυτά

ακριβώς σκότωσαν τη Σιβ Μάγιερ και τις τρεις αδελφές της

Μετά ακολούθησε σκοτάδι και σιωπή εκτός από τον ήχο

microιας χύτρας σε κάποια γκαζιέρα που σφύριζε καθώς έφτανε σε

βρασmicroό αν και microάλλον επρόκειτο για το θόρυβο που έκαναν τrsquo

αυτιά microου Ήταν λες και κάποιος είχε σβήσει το φως και είχε

τραβήξει τις σανίδες που πατούσα και το αίσθηmicroα ότι ο κόσmicroος

χανόταν κάτω από τα πόδια microου πρέπει να ήταν το ίδιο microε αυτό

που νιώθει κανείς όταν του φοράνε την κουκούλα και τον κρε-

microάνε στην αγχόνη ∆εν ξέρω Το microόνο που θυmicroάmicroαι από τα όσα

συνέβησαν είναι ότι όταν ανέκτησα τις αισθήσεις microου βρισκό-

microουν πεσmicroένος ανάσκελα σε microια στοίβα microπάζα και πάνω από το

πρόσωπό microου υπήρχε microια πόρτα που microέχρι να περάσουν microερικά

λεπτά και να γεmicroίσω microε αρκετό αέρα τα πνευmicroόνια microου ώστε να

καλέσω βοήθεια ήmicroουν σίγουρος πως ήταν το καπάκι από το

φέρετρό microου

Είχα φύγει από την Κρίπο την Κριmicroινάλ Πολιτσάι το καλοκαίρι

του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου

της Βέρmicroαχτ microε τη συνενοχή του παλιού συναδέλφου microου Άρτουρ

P H I L I P K E R R [18]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 18

Νέmicroπε Ως διοικητής της Οmicroάδας Β της Ειδικής ∆ράσης το αρ-

χηγείο της οποίας βρισκόταν στο Σmicroολένσκ όπου είχαν δολοφο-

νηθεί δεκάδες χιλιάδες Ρωσοεβραίοι ο Νέmicroπε γνώριζε αρκετά

περί εγκληmicroάτων πολέmicroου Είmicroαι βέβαιος πως το γεγονός ότι θα

εντασσόmicroουν σε έναν οργανισmicroό παλιών Πρώσων δικαστών οι

περισσότεροι από τους οποίους ήταν ορκισmicroένοι αντιναζιστές εί-

χε κεντρίσει το βερολινέζικο microαύρο χιούmicroορ του Αφοσιωmicroένοι

στα στρατιωτικά ιδανικά όπως είχαν τεθεί από τη Συνθήκη της

Γενεύης του 1929 οι δικαστές αυτοί πίστευαν πως υπήρχε ένας

αξιοπρεπής τρόπος microε τον οποίο ο στρατός ο κάθε στρατός

έπρεπε να διεξάγει τον πόλεmicroο Ο Νέmicroπε θα πρέπει να το βρήκε

πολύ αστείο που microέσα στην Aνώτατη Γερmicroανική ∆ιοίκηση υπήρχε

ένα δικαστικό σώmicroα το οποίο όχι microόνο αντιτίθετο στην ύπαρξη

microελών του Κόmicromicroατος στις διακεκριmicroένες τάξεις του αλλά ήταν

έτοιmicroο να αφιερώσει το αξιοσηmicroείωτο αποθεmicroατικό του στην

έρευνα και στην ποινική δίωξη εγκληmicroάτων που είχαν διαπραχθεί

από και κατά Γερmicroανών στρατιωτών η κλοπή η λεηλασία ο βια-

σmicroός ο φόνος όλα microπορούσε να αποτελέσουν αντικείmicroενο microα-

κροχρόνιων και σοβαρών ερευνών ndash που microερικές φορές επέσυραν

για τους αυτουργούς την ποινή του θανάτου Κι εmicroένα microου φαινό-

ταν παράξενο αλλά πάλι όπως ο Νέmicroπε είmicroαι κι εγώ από το Βε-

ρολίνο και είναι γνωστό πως οι Βερολινέζοι διαθέτουmicroε microια παρά-

ξενη αίσθηση του χιούmicroορ Το χειmicroώνα του 1943 έβρισκες αστείο

ότι microπορούσες και δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω microια κα-

τάσταση στην οποία ένας δεκανέας απαγχονίζεται για το βιασmicroό

και το φόνο microιας νεαρής Ρωσίδας σε ένα χωριό που απέχει λίγα

χιλιόmicroετρα από ένα άλλο στο οποίο microια microονάδα ειδικής δράσης

των Ες Ες microόλις έχει δολοφονήσει είκοσι πέντε χιλιάδες άντρες

γυναίκες και παιδιά Οι Έλληνες πρέπει να έχουν κάποια λέξη γιrsquo

αυτού του είδους την κωmicroωδία και αν πρόσεχα λίγο περισσότερο

τον καθηγητή των αρχαίων στο σχολείο ίσως να την ήξερα

Οι δικαστές ndash ήταν σχεδόν όλοι δικαστές ndash που δούλευαν για

[19]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 19

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

φηmicroολογία πως οι περισσότεροι από τους συλληφθέντες του Σαβ-

βάτου θα ελευθερωθούν σε microερικές microέρεςraquo

laquoΜου φαίνεται απίστευτοraquo είπε η Κλάρα laquoΤι microπορεί να ση-

microαίνει όmicroως Μπέρνι Ότι οι αρχές microαλάκωσαν στο θέmicroα των

εκτοπίσεωνraquo

Πριν προλάβω να εκφράσω την άποψή microου ήχησαν οι σειρή-

νες της αντιαεροπορικής άmicroυνας Αλληλοκοιταχτήκαmicroε έκπλη-

κτοι είχαν περάσει σχεδόν δύο χρόνια από την τελευταία αερο-

πορική επιδροmicroή της Βασιλικής Αεροπορίας

laquoΠρέπει να πάmicroε στο καταφύγιοraquo είπα laquoΉ στο υπόγειο ίσωςraquo

Ο Μάγιερ συγκατένευσε

laquoΈχετε δίκιοraquo είπε αποφασιστικά laquoΠρέπει να πάτε όλοι Σε

περίπτωση που ο συναγερmicroός είναι αληθινόςraquo

Πήρα το παλτό και το καπέλο microου από την κρεmicroάστρα και

στράφηκα προς τον Μάγιερ

laquoΕσείς δεν θα έρθετεraquo ρώτησα

laquoΟι Εβραίοι δεν επιτρέπεται να κατεβαίνουν στα καταφύγια

Ίσως να microην το είχατε προσέξει νωρίτερα Για ποιο λόγο άλλω-

στε ∆εν νοmicroίζω πως έχει γίνει αεροπορική επιδροmicroή από τότε

που ξεκινήσαmicroε να φοράmicroε το κίτρινο αστέριraquo

Κούνησα το κεφάλι microου

laquoΌχι δεν το είχα προσέξειraquo Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΛοιπόν πού πρέπει να πηγαίνουν οι Εβραίοιraquo

laquoΣτην κόλαση φυσικά Αυτό τουλάχιστον ελπίζουνraquo τη φορά

αυτή το χαmicroόγελο του Μάγιερ ήταν σαρδόνιο laquoΕξάλλου ο κό-

σmicroος ξέρει πως αυτό το διαmicroέρισmicroα είναι εβραϊκό και εφόσον ο

νόmicroος επιβάλλει να microένουν τα σπίτια microε τις πόρτες και τα παρά-

θυρα ανοιχτά για να microειώνονται οι επιπτώσεις του ωστικού κύmicroα-

τος από την έκρηξη της βόmicroβας αποτελεί πρόσκληση στους κλέ-

φτες της περιοχής να έρθουν να microας κλέψουνraquo Κούνησε το κεφά-

λι του laquoΓιrsquo αυτό εγώ θα microείνω εδώraquo

Κοίταξα έξω από το παράθυρο Κάτω στο δρόmicroο εκατοντά-

[15]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 15

δες άνθρωποι οδηγούνταν στο τοπικό καταφύγιο από ένστολους

αστυνοmicroικούς ∆εν υπήρχε χρόνος για καθυστέρηση

laquoΦραντςraquo είπε η Σιβ laquoδεν φεύγουmicroε χωρίς εσένα Απλώς microη

φοράς το παλτό σου Αν δεν δουν το αστέρι σου θα σε θεωρή-

σουν Γερmicroανό Θα microε κουβαλήσεις και θα πεις ότι λιποθύmicroησα

και αν δείξω την ταυτότητά microου και πω ότι είmicroαι η γυναίκα σου

κανείς δεν θα υποψιαστεί τίποταraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα

laquoΚαι αν συλληφθώ τι θα γίνει Μόλις ελευθερώθηκαraquo Κούνη-

σε το κεφάλι του και γέλασε laquoΆλλωστε ο συναγερmicroός είναι προ-

φανώς ψεύτικος ∆εν microας έχει διαβεβαιώσει ο Χοντρο-Χέρmicroαν

πως αυτή η πόλη έχει την καλύτερη άmicroυνα στην Ευρώπηraquo

Η σειρήνα συνέχισε να ουρλιάζει απέξω σαν απαίσια microηχανι-

κή τροmicroπέτα που ανήγγελλε το τέλος της νυχτερινής βάρδιας στα

εργοστάσια της κόλασης

Η Σιβ Μάγιερ κάθισε στο τραπέζι και έπλεξε σφιχτά τα χέ-

ρια της

laquoΑν δεν έρθεις δεν φεύγω ούτε εγώraquo

laquoΟύτε εγώraquo είπε η Κλάρα και κάθισε δίπλα στην αδελφή της

laquo∆εν υπάρχει χρόνος για συζητήσειςraquo είπε ο Μάγιερ laquoπρέπει

να φύγετε όλοιraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα ανυπόmicroονα καθώς από microακριά ακουγόταν

ήδη ο ήχος των βοmicroβαρδιστικών ήταν φανερό ότι ο συναγερmicroός

δεν ήταν ψεύτικος Άνοιξα την πόρτα και έκανα νόηmicroα στις γυ-

ναίκες να microε ακολουθήσουν laquoΕλάτεraquo είπα

laquoΌχιraquo είπε η Σιβ laquoΘα microείνουmicroεraquo

Οι άλλες δύο αδελφές αλληλοκοιτάχτηκαν και κάθισαν δίπλα

στον Εβραίο κουνιάδο τους Έτσι έmicroεινα microε το παλτό στο χέρι

και microε microια έκφραση αγωνίας στο πρόσωπο Είχα δει τι είχαν κά-

νει τα δικά microας βοmicroβαρδιστικά στο Μινσκ και σε περιοχές της

Γαλλίας Φόρεσα το παλτό και έχωσα τα χέρια στις τσέπες για να

κρύψω το τρέmicroουλό τους

P H I L I P K E R R [16]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 16

laquoΑυτή τη φορά δεν νοmicroίζω πως έρχονται για να πετάξουν προ-

παγανδιστικά φυλλάδιαraquo είπα

laquoΝαι αλλά ασφαλώς ο στόχος τους δεν είναι πολίτες όπως

εmicroείςraquo είπε η Σιβ laquoΕίναι η κυβερνητική περιοχή Θα ξέρουν πως

εδώ κοντά υπάρχει νοσοκοmicroείο Η RAF δεν θα διακινδυνεύσει να

χτυπήσει το Καθολικό Νοσοκοmicroείο έτσι δεν είναι Οι Άγγλοι δεν

είναι έτσι Τη Βίλχελmicro Στράσε θέλουνraquo

laquoΚαι από τα εξακόσια microέτρα στον αέρα πού θα το ξέρουνraquo

άκουσα τον εαυτό microου να ψελλίζει σιγανά

laquoΈχει δίκιο η Σιβraquo είπε ο Μάγιερ laquoΟ στόχος τους δεν είναι

το δυτικό Βερολίνο αλλά το ανατολικό Ευτυχώς που δεν βρίσκε-

ται κανείς microας στη Ρόζεν Στράσε απόψεraquo Μου χαmicroογέλασε

laquoΠηγαίνετε Μπέρνι ∆εν θα πάθουmicroε τίποτα θα δείτεraquo

laquoΕλπίζω να έχετε δίκιοraquo είπα αποφασίζοντας να αγνοήσω τις

αντιαεροπορικές σειρήνες Έβγαλα το παλτό microου laquoΌπως και να

έχει πάντως δεν microπορώ να σας αφήσω όλους εδώraquo

laquoΓιατίraquo ρώτησε η Κλάρα

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου αλλά η πραγmicroατικότητα ήταν η

εξής δεν microπορούσα να φύγω και να παραmicroείνω το ίδιο καλός στα

υπέροχα καστανά microάτια της Κλάρας να της κάνω την καλή εντύ-

πωση που τόσο πολύ ήθελα ∆εν αισθανόmicroουν όmicroως ακόmicroα πως

microπορούσα να της πω κάτι τέτοιο

Για microια στιγmicroή ένιωσα ένα σφίξιmicroο στο στήθος καθώς η αγω-

νία microου κορυφωνόταν Τότε άκουσα βόmicroβες να σκάνε κάπου microα-

κριά και ξεφύσησα ανακουφισmicroένος Στα χαρακώmicroατα του Πρώ-

του Παγκόσmicroιου πολέmicroου όταν άκουγες τις βόmicroβες να σκάνε κά-

που ένιωθες ασφαλής γιατί ήταν ευρέως διαδεδοmicroένο ότι τη

βόmicroβα που σε σκότωνε δεν την άκουγες

laquoΦαίνεται ότι την επίθεση τη δέχεται το βόρειο Βερολίνοraquo εί-

πα ακουmicroπώντας στο κούφωmicroα της πόρτας laquoΠιθανότατα το διυ-

λιστήριο πετρελαίου στην Τάλερ Στράσε Είναι ο microοναδικός ου-

σιαστικός στόχος εδώ αλλά νοmicroίζω πως καλό θα ήταν να χωθού-

[17]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 17

microε κάτω από το τραπέζι microήπως κάποια αδέσποτη βόmicroβαraquo

Αυτά πρέπει να ήταν τα τελευταία λόγια microου και προφανώς

το γεγονός ότι στεκόmicroουν κάτω από την πόρτα microού έσωσε τη

ζωή γιατί εκείνη ακριβώς τη στιγmicroή το τζάmicroι στο κοντινότερο πα-

ράθυρο διαλύθηκε σε χιλιάδες σταγονίδια φωτός Μερικές από

τις παλιές πολυκατοικίες του Βερολίνου ήταν φτιαγmicroένες για να

αντέχουν και αργότερα έmicroαθα ότι η βόmicroβα που ανατίναξε το κτί-

ριο στο οποίο βρισκόmicroασταν ndash για να microην αναφέρω το νοσοκο-

microείο στη Λουτσόβερ Στράσε ndash και το ισοπέδωσε σε ένα δέκατο

του δευτερολέπτου θα microε είχε σκοτώσει σίγουρα αν το πρέκι πά-

νω από το κεφάλι microου και η βαριά δρύινη πόρτα δεν είχαν κρατή-

σει το βάρος των microεταλλικών δοκαριών της οροφής γιατί αυτά

ακριβώς σκότωσαν τη Σιβ Μάγιερ και τις τρεις αδελφές της

Μετά ακολούθησε σκοτάδι και σιωπή εκτός από τον ήχο

microιας χύτρας σε κάποια γκαζιέρα που σφύριζε καθώς έφτανε σε

βρασmicroό αν και microάλλον επρόκειτο για το θόρυβο που έκαναν τrsquo

αυτιά microου Ήταν λες και κάποιος είχε σβήσει το φως και είχε

τραβήξει τις σανίδες που πατούσα και το αίσθηmicroα ότι ο κόσmicroος

χανόταν κάτω από τα πόδια microου πρέπει να ήταν το ίδιο microε αυτό

που νιώθει κανείς όταν του φοράνε την κουκούλα και τον κρε-

microάνε στην αγχόνη ∆εν ξέρω Το microόνο που θυmicroάmicroαι από τα όσα

συνέβησαν είναι ότι όταν ανέκτησα τις αισθήσεις microου βρισκό-

microουν πεσmicroένος ανάσκελα σε microια στοίβα microπάζα και πάνω από το

πρόσωπό microου υπήρχε microια πόρτα που microέχρι να περάσουν microερικά

λεπτά και να γεmicroίσω microε αρκετό αέρα τα πνευmicroόνια microου ώστε να

καλέσω βοήθεια ήmicroουν σίγουρος πως ήταν το καπάκι από το

φέρετρό microου

Είχα φύγει από την Κρίπο την Κριmicroινάλ Πολιτσάι το καλοκαίρι

του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου

της Βέρmicroαχτ microε τη συνενοχή του παλιού συναδέλφου microου Άρτουρ

P H I L I P K E R R [18]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 18

Νέmicroπε Ως διοικητής της Οmicroάδας Β της Ειδικής ∆ράσης το αρ-

χηγείο της οποίας βρισκόταν στο Σmicroολένσκ όπου είχαν δολοφο-

νηθεί δεκάδες χιλιάδες Ρωσοεβραίοι ο Νέmicroπε γνώριζε αρκετά

περί εγκληmicroάτων πολέmicroου Είmicroαι βέβαιος πως το γεγονός ότι θα

εντασσόmicroουν σε έναν οργανισmicroό παλιών Πρώσων δικαστών οι

περισσότεροι από τους οποίους ήταν ορκισmicroένοι αντιναζιστές εί-

χε κεντρίσει το βερολινέζικο microαύρο χιούmicroορ του Αφοσιωmicroένοι

στα στρατιωτικά ιδανικά όπως είχαν τεθεί από τη Συνθήκη της

Γενεύης του 1929 οι δικαστές αυτοί πίστευαν πως υπήρχε ένας

αξιοπρεπής τρόπος microε τον οποίο ο στρατός ο κάθε στρατός

έπρεπε να διεξάγει τον πόλεmicroο Ο Νέmicroπε θα πρέπει να το βρήκε

πολύ αστείο που microέσα στην Aνώτατη Γερmicroανική ∆ιοίκηση υπήρχε

ένα δικαστικό σώmicroα το οποίο όχι microόνο αντιτίθετο στην ύπαρξη

microελών του Κόmicromicroατος στις διακεκριmicroένες τάξεις του αλλά ήταν

έτοιmicroο να αφιερώσει το αξιοσηmicroείωτο αποθεmicroατικό του στην

έρευνα και στην ποινική δίωξη εγκληmicroάτων που είχαν διαπραχθεί

από και κατά Γερmicroανών στρατιωτών η κλοπή η λεηλασία ο βια-

σmicroός ο φόνος όλα microπορούσε να αποτελέσουν αντικείmicroενο microα-

κροχρόνιων και σοβαρών ερευνών ndash που microερικές φορές επέσυραν

για τους αυτουργούς την ποινή του θανάτου Κι εmicroένα microου φαινό-

ταν παράξενο αλλά πάλι όπως ο Νέmicroπε είmicroαι κι εγώ από το Βε-

ρολίνο και είναι γνωστό πως οι Βερολινέζοι διαθέτουmicroε microια παρά-

ξενη αίσθηση του χιούmicroορ Το χειmicroώνα του 1943 έβρισκες αστείο

ότι microπορούσες και δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω microια κα-

τάσταση στην οποία ένας δεκανέας απαγχονίζεται για το βιασmicroό

και το φόνο microιας νεαρής Ρωσίδας σε ένα χωριό που απέχει λίγα

χιλιόmicroετρα από ένα άλλο στο οποίο microια microονάδα ειδικής δράσης

των Ες Ες microόλις έχει δολοφονήσει είκοσι πέντε χιλιάδες άντρες

γυναίκες και παιδιά Οι Έλληνες πρέπει να έχουν κάποια λέξη γιrsquo

αυτού του είδους την κωmicroωδία και αν πρόσεχα λίγο περισσότερο

τον καθηγητή των αρχαίων στο σχολείο ίσως να την ήξερα

Οι δικαστές ndash ήταν σχεδόν όλοι δικαστές ndash που δούλευαν για

[19]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 19

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

δες άνθρωποι οδηγούνταν στο τοπικό καταφύγιο από ένστολους

αστυνοmicroικούς ∆εν υπήρχε χρόνος για καθυστέρηση

laquoΦραντςraquo είπε η Σιβ laquoδεν φεύγουmicroε χωρίς εσένα Απλώς microη

φοράς το παλτό σου Αν δεν δουν το αστέρι σου θα σε θεωρή-

σουν Γερmicroανό Θα microε κουβαλήσεις και θα πεις ότι λιποθύmicroησα

και αν δείξω την ταυτότητά microου και πω ότι είmicroαι η γυναίκα σου

κανείς δεν θα υποψιαστεί τίποταraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα

laquoΚαι αν συλληφθώ τι θα γίνει Μόλις ελευθερώθηκαraquo Κούνη-

σε το κεφάλι του και γέλασε laquoΆλλωστε ο συναγερmicroός είναι προ-

φανώς ψεύτικος ∆εν microας έχει διαβεβαιώσει ο Χοντρο-Χέρmicroαν

πως αυτή η πόλη έχει την καλύτερη άmicroυνα στην Ευρώπηraquo

Η σειρήνα συνέχισε να ουρλιάζει απέξω σαν απαίσια microηχανι-

κή τροmicroπέτα που ανήγγελλε το τέλος της νυχτερινής βάρδιας στα

εργοστάσια της κόλασης

Η Σιβ Μάγιερ κάθισε στο τραπέζι και έπλεξε σφιχτά τα χέ-

ρια της

laquoΑν δεν έρθεις δεν φεύγω ούτε εγώraquo

laquoΟύτε εγώraquo είπε η Κλάρα και κάθισε δίπλα στην αδελφή της

laquo∆εν υπάρχει χρόνος για συζητήσειςraquo είπε ο Μάγιερ laquoπρέπει

να φύγετε όλοιraquo

laquoΈχει δίκιοraquo είπα ανυπόmicroονα καθώς από microακριά ακουγόταν

ήδη ο ήχος των βοmicroβαρδιστικών ήταν φανερό ότι ο συναγερmicroός

δεν ήταν ψεύτικος Άνοιξα την πόρτα και έκανα νόηmicroα στις γυ-

ναίκες να microε ακολουθήσουν laquoΕλάτεraquo είπα

laquoΌχιraquo είπε η Σιβ laquoΘα microείνουmicroεraquo

Οι άλλες δύο αδελφές αλληλοκοιτάχτηκαν και κάθισαν δίπλα

στον Εβραίο κουνιάδο τους Έτσι έmicroεινα microε το παλτό στο χέρι

και microε microια έκφραση αγωνίας στο πρόσωπο Είχα δει τι είχαν κά-

νει τα δικά microας βοmicroβαρδιστικά στο Μινσκ και σε περιοχές της

Γαλλίας Φόρεσα το παλτό και έχωσα τα χέρια στις τσέπες για να

κρύψω το τρέmicroουλό τους

P H I L I P K E R R [16]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 16

laquoΑυτή τη φορά δεν νοmicroίζω πως έρχονται για να πετάξουν προ-

παγανδιστικά φυλλάδιαraquo είπα

laquoΝαι αλλά ασφαλώς ο στόχος τους δεν είναι πολίτες όπως

εmicroείςraquo είπε η Σιβ laquoΕίναι η κυβερνητική περιοχή Θα ξέρουν πως

εδώ κοντά υπάρχει νοσοκοmicroείο Η RAF δεν θα διακινδυνεύσει να

χτυπήσει το Καθολικό Νοσοκοmicroείο έτσι δεν είναι Οι Άγγλοι δεν

είναι έτσι Τη Βίλχελmicro Στράσε θέλουνraquo

laquoΚαι από τα εξακόσια microέτρα στον αέρα πού θα το ξέρουνraquo

άκουσα τον εαυτό microου να ψελλίζει σιγανά

laquoΈχει δίκιο η Σιβraquo είπε ο Μάγιερ laquoΟ στόχος τους δεν είναι

το δυτικό Βερολίνο αλλά το ανατολικό Ευτυχώς που δεν βρίσκε-

ται κανείς microας στη Ρόζεν Στράσε απόψεraquo Μου χαmicroογέλασε

laquoΠηγαίνετε Μπέρνι ∆εν θα πάθουmicroε τίποτα θα δείτεraquo

laquoΕλπίζω να έχετε δίκιοraquo είπα αποφασίζοντας να αγνοήσω τις

αντιαεροπορικές σειρήνες Έβγαλα το παλτό microου laquoΌπως και να

έχει πάντως δεν microπορώ να σας αφήσω όλους εδώraquo

laquoΓιατίraquo ρώτησε η Κλάρα

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου αλλά η πραγmicroατικότητα ήταν η

εξής δεν microπορούσα να φύγω και να παραmicroείνω το ίδιο καλός στα

υπέροχα καστανά microάτια της Κλάρας να της κάνω την καλή εντύ-

πωση που τόσο πολύ ήθελα ∆εν αισθανόmicroουν όmicroως ακόmicroα πως

microπορούσα να της πω κάτι τέτοιο

Για microια στιγmicroή ένιωσα ένα σφίξιmicroο στο στήθος καθώς η αγω-

νία microου κορυφωνόταν Τότε άκουσα βόmicroβες να σκάνε κάπου microα-

κριά και ξεφύσησα ανακουφισmicroένος Στα χαρακώmicroατα του Πρώ-

του Παγκόσmicroιου πολέmicroου όταν άκουγες τις βόmicroβες να σκάνε κά-

που ένιωθες ασφαλής γιατί ήταν ευρέως διαδεδοmicroένο ότι τη

βόmicroβα που σε σκότωνε δεν την άκουγες

laquoΦαίνεται ότι την επίθεση τη δέχεται το βόρειο Βερολίνοraquo εί-

πα ακουmicroπώντας στο κούφωmicroα της πόρτας laquoΠιθανότατα το διυ-

λιστήριο πετρελαίου στην Τάλερ Στράσε Είναι ο microοναδικός ου-

σιαστικός στόχος εδώ αλλά νοmicroίζω πως καλό θα ήταν να χωθού-

[17]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 17

microε κάτω από το τραπέζι microήπως κάποια αδέσποτη βόmicroβαraquo

Αυτά πρέπει να ήταν τα τελευταία λόγια microου και προφανώς

το γεγονός ότι στεκόmicroουν κάτω από την πόρτα microού έσωσε τη

ζωή γιατί εκείνη ακριβώς τη στιγmicroή το τζάmicroι στο κοντινότερο πα-

ράθυρο διαλύθηκε σε χιλιάδες σταγονίδια φωτός Μερικές από

τις παλιές πολυκατοικίες του Βερολίνου ήταν φτιαγmicroένες για να

αντέχουν και αργότερα έmicroαθα ότι η βόmicroβα που ανατίναξε το κτί-

ριο στο οποίο βρισκόmicroασταν ndash για να microην αναφέρω το νοσοκο-

microείο στη Λουτσόβερ Στράσε ndash και το ισοπέδωσε σε ένα δέκατο

του δευτερολέπτου θα microε είχε σκοτώσει σίγουρα αν το πρέκι πά-

νω από το κεφάλι microου και η βαριά δρύινη πόρτα δεν είχαν κρατή-

σει το βάρος των microεταλλικών δοκαριών της οροφής γιατί αυτά

ακριβώς σκότωσαν τη Σιβ Μάγιερ και τις τρεις αδελφές της

Μετά ακολούθησε σκοτάδι και σιωπή εκτός από τον ήχο

microιας χύτρας σε κάποια γκαζιέρα που σφύριζε καθώς έφτανε σε

βρασmicroό αν και microάλλον επρόκειτο για το θόρυβο που έκαναν τrsquo

αυτιά microου Ήταν λες και κάποιος είχε σβήσει το φως και είχε

τραβήξει τις σανίδες που πατούσα και το αίσθηmicroα ότι ο κόσmicroος

χανόταν κάτω από τα πόδια microου πρέπει να ήταν το ίδιο microε αυτό

που νιώθει κανείς όταν του φοράνε την κουκούλα και τον κρε-

microάνε στην αγχόνη ∆εν ξέρω Το microόνο που θυmicroάmicroαι από τα όσα

συνέβησαν είναι ότι όταν ανέκτησα τις αισθήσεις microου βρισκό-

microουν πεσmicroένος ανάσκελα σε microια στοίβα microπάζα και πάνω από το

πρόσωπό microου υπήρχε microια πόρτα που microέχρι να περάσουν microερικά

λεπτά και να γεmicroίσω microε αρκετό αέρα τα πνευmicroόνια microου ώστε να

καλέσω βοήθεια ήmicroουν σίγουρος πως ήταν το καπάκι από το

φέρετρό microου

Είχα φύγει από την Κρίπο την Κριmicroινάλ Πολιτσάι το καλοκαίρι

του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου

της Βέρmicroαχτ microε τη συνενοχή του παλιού συναδέλφου microου Άρτουρ

P H I L I P K E R R [18]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 18

Νέmicroπε Ως διοικητής της Οmicroάδας Β της Ειδικής ∆ράσης το αρ-

χηγείο της οποίας βρισκόταν στο Σmicroολένσκ όπου είχαν δολοφο-

νηθεί δεκάδες χιλιάδες Ρωσοεβραίοι ο Νέmicroπε γνώριζε αρκετά

περί εγκληmicroάτων πολέmicroου Είmicroαι βέβαιος πως το γεγονός ότι θα

εντασσόmicroουν σε έναν οργανισmicroό παλιών Πρώσων δικαστών οι

περισσότεροι από τους οποίους ήταν ορκισmicroένοι αντιναζιστές εί-

χε κεντρίσει το βερολινέζικο microαύρο χιούmicroορ του Αφοσιωmicroένοι

στα στρατιωτικά ιδανικά όπως είχαν τεθεί από τη Συνθήκη της

Γενεύης του 1929 οι δικαστές αυτοί πίστευαν πως υπήρχε ένας

αξιοπρεπής τρόπος microε τον οποίο ο στρατός ο κάθε στρατός

έπρεπε να διεξάγει τον πόλεmicroο Ο Νέmicroπε θα πρέπει να το βρήκε

πολύ αστείο που microέσα στην Aνώτατη Γερmicroανική ∆ιοίκηση υπήρχε

ένα δικαστικό σώmicroα το οποίο όχι microόνο αντιτίθετο στην ύπαρξη

microελών του Κόmicromicroατος στις διακεκριmicroένες τάξεις του αλλά ήταν

έτοιmicroο να αφιερώσει το αξιοσηmicroείωτο αποθεmicroατικό του στην

έρευνα και στην ποινική δίωξη εγκληmicroάτων που είχαν διαπραχθεί

από και κατά Γερmicroανών στρατιωτών η κλοπή η λεηλασία ο βια-

σmicroός ο φόνος όλα microπορούσε να αποτελέσουν αντικείmicroενο microα-

κροχρόνιων και σοβαρών ερευνών ndash που microερικές φορές επέσυραν

για τους αυτουργούς την ποινή του θανάτου Κι εmicroένα microου φαινό-

ταν παράξενο αλλά πάλι όπως ο Νέmicroπε είmicroαι κι εγώ από το Βε-

ρολίνο και είναι γνωστό πως οι Βερολινέζοι διαθέτουmicroε microια παρά-

ξενη αίσθηση του χιούmicroορ Το χειmicroώνα του 1943 έβρισκες αστείο

ότι microπορούσες και δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω microια κα-

τάσταση στην οποία ένας δεκανέας απαγχονίζεται για το βιασmicroό

και το φόνο microιας νεαρής Ρωσίδας σε ένα χωριό που απέχει λίγα

χιλιόmicroετρα από ένα άλλο στο οποίο microια microονάδα ειδικής δράσης

των Ες Ες microόλις έχει δολοφονήσει είκοσι πέντε χιλιάδες άντρες

γυναίκες και παιδιά Οι Έλληνες πρέπει να έχουν κάποια λέξη γιrsquo

αυτού του είδους την κωmicroωδία και αν πρόσεχα λίγο περισσότερο

τον καθηγητή των αρχαίων στο σχολείο ίσως να την ήξερα

Οι δικαστές ndash ήταν σχεδόν όλοι δικαστές ndash που δούλευαν για

[19]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 19

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

laquoΑυτή τη φορά δεν νοmicroίζω πως έρχονται για να πετάξουν προ-

παγανδιστικά φυλλάδιαraquo είπα

laquoΝαι αλλά ασφαλώς ο στόχος τους δεν είναι πολίτες όπως

εmicroείςraquo είπε η Σιβ laquoΕίναι η κυβερνητική περιοχή Θα ξέρουν πως

εδώ κοντά υπάρχει νοσοκοmicroείο Η RAF δεν θα διακινδυνεύσει να

χτυπήσει το Καθολικό Νοσοκοmicroείο έτσι δεν είναι Οι Άγγλοι δεν

είναι έτσι Τη Βίλχελmicro Στράσε θέλουνraquo

laquoΚαι από τα εξακόσια microέτρα στον αέρα πού θα το ξέρουνraquo

άκουσα τον εαυτό microου να ψελλίζει σιγανά

laquoΈχει δίκιο η Σιβraquo είπε ο Μάγιερ laquoΟ στόχος τους δεν είναι

το δυτικό Βερολίνο αλλά το ανατολικό Ευτυχώς που δεν βρίσκε-

ται κανείς microας στη Ρόζεν Στράσε απόψεraquo Μου χαmicroογέλασε

laquoΠηγαίνετε Μπέρνι ∆εν θα πάθουmicroε τίποτα θα δείτεraquo

laquoΕλπίζω να έχετε δίκιοraquo είπα αποφασίζοντας να αγνοήσω τις

αντιαεροπορικές σειρήνες Έβγαλα το παλτό microου laquoΌπως και να

έχει πάντως δεν microπορώ να σας αφήσω όλους εδώraquo

laquoΓιατίraquo ρώτησε η Κλάρα

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου αλλά η πραγmicroατικότητα ήταν η

εξής δεν microπορούσα να φύγω και να παραmicroείνω το ίδιο καλός στα

υπέροχα καστανά microάτια της Κλάρας να της κάνω την καλή εντύ-

πωση που τόσο πολύ ήθελα ∆εν αισθανόmicroουν όmicroως ακόmicroα πως

microπορούσα να της πω κάτι τέτοιο

Για microια στιγmicroή ένιωσα ένα σφίξιmicroο στο στήθος καθώς η αγω-

νία microου κορυφωνόταν Τότε άκουσα βόmicroβες να σκάνε κάπου microα-

κριά και ξεφύσησα ανακουφισmicroένος Στα χαρακώmicroατα του Πρώ-

του Παγκόσmicroιου πολέmicroου όταν άκουγες τις βόmicroβες να σκάνε κά-

που ένιωθες ασφαλής γιατί ήταν ευρέως διαδεδοmicroένο ότι τη

βόmicroβα που σε σκότωνε δεν την άκουγες

laquoΦαίνεται ότι την επίθεση τη δέχεται το βόρειο Βερολίνοraquo εί-

πα ακουmicroπώντας στο κούφωmicroα της πόρτας laquoΠιθανότατα το διυ-

λιστήριο πετρελαίου στην Τάλερ Στράσε Είναι ο microοναδικός ου-

σιαστικός στόχος εδώ αλλά νοmicroίζω πως καλό θα ήταν να χωθού-

[17]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 17

microε κάτω από το τραπέζι microήπως κάποια αδέσποτη βόmicroβαraquo

Αυτά πρέπει να ήταν τα τελευταία λόγια microου και προφανώς

το γεγονός ότι στεκόmicroουν κάτω από την πόρτα microού έσωσε τη

ζωή γιατί εκείνη ακριβώς τη στιγmicroή το τζάmicroι στο κοντινότερο πα-

ράθυρο διαλύθηκε σε χιλιάδες σταγονίδια φωτός Μερικές από

τις παλιές πολυκατοικίες του Βερολίνου ήταν φτιαγmicroένες για να

αντέχουν και αργότερα έmicroαθα ότι η βόmicroβα που ανατίναξε το κτί-

ριο στο οποίο βρισκόmicroασταν ndash για να microην αναφέρω το νοσοκο-

microείο στη Λουτσόβερ Στράσε ndash και το ισοπέδωσε σε ένα δέκατο

του δευτερολέπτου θα microε είχε σκοτώσει σίγουρα αν το πρέκι πά-

νω από το κεφάλι microου και η βαριά δρύινη πόρτα δεν είχαν κρατή-

σει το βάρος των microεταλλικών δοκαριών της οροφής γιατί αυτά

ακριβώς σκότωσαν τη Σιβ Μάγιερ και τις τρεις αδελφές της

Μετά ακολούθησε σκοτάδι και σιωπή εκτός από τον ήχο

microιας χύτρας σε κάποια γκαζιέρα που σφύριζε καθώς έφτανε σε

βρασmicroό αν και microάλλον επρόκειτο για το θόρυβο που έκαναν τrsquo

αυτιά microου Ήταν λες και κάποιος είχε σβήσει το φως και είχε

τραβήξει τις σανίδες που πατούσα και το αίσθηmicroα ότι ο κόσmicroος

χανόταν κάτω από τα πόδια microου πρέπει να ήταν το ίδιο microε αυτό

που νιώθει κανείς όταν του φοράνε την κουκούλα και τον κρε-

microάνε στην αγχόνη ∆εν ξέρω Το microόνο που θυmicroάmicroαι από τα όσα

συνέβησαν είναι ότι όταν ανέκτησα τις αισθήσεις microου βρισκό-

microουν πεσmicroένος ανάσκελα σε microια στοίβα microπάζα και πάνω από το

πρόσωπό microου υπήρχε microια πόρτα που microέχρι να περάσουν microερικά

λεπτά και να γεmicroίσω microε αρκετό αέρα τα πνευmicroόνια microου ώστε να

καλέσω βοήθεια ήmicroουν σίγουρος πως ήταν το καπάκι από το

φέρετρό microου

Είχα φύγει από την Κρίπο την Κριmicroινάλ Πολιτσάι το καλοκαίρι

του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου

της Βέρmicroαχτ microε τη συνενοχή του παλιού συναδέλφου microου Άρτουρ

P H I L I P K E R R [18]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 18

Νέmicroπε Ως διοικητής της Οmicroάδας Β της Ειδικής ∆ράσης το αρ-

χηγείο της οποίας βρισκόταν στο Σmicroολένσκ όπου είχαν δολοφο-

νηθεί δεκάδες χιλιάδες Ρωσοεβραίοι ο Νέmicroπε γνώριζε αρκετά

περί εγκληmicroάτων πολέmicroου Είmicroαι βέβαιος πως το γεγονός ότι θα

εντασσόmicroουν σε έναν οργανισmicroό παλιών Πρώσων δικαστών οι

περισσότεροι από τους οποίους ήταν ορκισmicroένοι αντιναζιστές εί-

χε κεντρίσει το βερολινέζικο microαύρο χιούmicroορ του Αφοσιωmicroένοι

στα στρατιωτικά ιδανικά όπως είχαν τεθεί από τη Συνθήκη της

Γενεύης του 1929 οι δικαστές αυτοί πίστευαν πως υπήρχε ένας

αξιοπρεπής τρόπος microε τον οποίο ο στρατός ο κάθε στρατός

έπρεπε να διεξάγει τον πόλεmicroο Ο Νέmicroπε θα πρέπει να το βρήκε

πολύ αστείο που microέσα στην Aνώτατη Γερmicroανική ∆ιοίκηση υπήρχε

ένα δικαστικό σώmicroα το οποίο όχι microόνο αντιτίθετο στην ύπαρξη

microελών του Κόmicromicroατος στις διακεκριmicroένες τάξεις του αλλά ήταν

έτοιmicroο να αφιερώσει το αξιοσηmicroείωτο αποθεmicroατικό του στην

έρευνα και στην ποινική δίωξη εγκληmicroάτων που είχαν διαπραχθεί

από και κατά Γερmicroανών στρατιωτών η κλοπή η λεηλασία ο βια-

σmicroός ο φόνος όλα microπορούσε να αποτελέσουν αντικείmicroενο microα-

κροχρόνιων και σοβαρών ερευνών ndash που microερικές φορές επέσυραν

για τους αυτουργούς την ποινή του θανάτου Κι εmicroένα microου φαινό-

ταν παράξενο αλλά πάλι όπως ο Νέmicroπε είmicroαι κι εγώ από το Βε-

ρολίνο και είναι γνωστό πως οι Βερολινέζοι διαθέτουmicroε microια παρά-

ξενη αίσθηση του χιούmicroορ Το χειmicroώνα του 1943 έβρισκες αστείο

ότι microπορούσες και δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω microια κα-

τάσταση στην οποία ένας δεκανέας απαγχονίζεται για το βιασmicroό

και το φόνο microιας νεαρής Ρωσίδας σε ένα χωριό που απέχει λίγα

χιλιόmicroετρα από ένα άλλο στο οποίο microια microονάδα ειδικής δράσης

των Ες Ες microόλις έχει δολοφονήσει είκοσι πέντε χιλιάδες άντρες

γυναίκες και παιδιά Οι Έλληνες πρέπει να έχουν κάποια λέξη γιrsquo

αυτού του είδους την κωmicroωδία και αν πρόσεχα λίγο περισσότερο

τον καθηγητή των αρχαίων στο σχολείο ίσως να την ήξερα

Οι δικαστές ndash ήταν σχεδόν όλοι δικαστές ndash που δούλευαν για

[19]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 19

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

microε κάτω από το τραπέζι microήπως κάποια αδέσποτη βόmicroβαraquo

Αυτά πρέπει να ήταν τα τελευταία λόγια microου και προφανώς

το γεγονός ότι στεκόmicroουν κάτω από την πόρτα microού έσωσε τη

ζωή γιατί εκείνη ακριβώς τη στιγmicroή το τζάmicroι στο κοντινότερο πα-

ράθυρο διαλύθηκε σε χιλιάδες σταγονίδια φωτός Μερικές από

τις παλιές πολυκατοικίες του Βερολίνου ήταν φτιαγmicroένες για να

αντέχουν και αργότερα έmicroαθα ότι η βόmicroβα που ανατίναξε το κτί-

ριο στο οποίο βρισκόmicroασταν ndash για να microην αναφέρω το νοσοκο-

microείο στη Λουτσόβερ Στράσε ndash και το ισοπέδωσε σε ένα δέκατο

του δευτερολέπτου θα microε είχε σκοτώσει σίγουρα αν το πρέκι πά-

νω από το κεφάλι microου και η βαριά δρύινη πόρτα δεν είχαν κρατή-

σει το βάρος των microεταλλικών δοκαριών της οροφής γιατί αυτά

ακριβώς σκότωσαν τη Σιβ Μάγιερ και τις τρεις αδελφές της

Μετά ακολούθησε σκοτάδι και σιωπή εκτός από τον ήχο

microιας χύτρας σε κάποια γκαζιέρα που σφύριζε καθώς έφτανε σε

βρασmicroό αν και microάλλον επρόκειτο για το θόρυβο που έκαναν τrsquo

αυτιά microου Ήταν λες και κάποιος είχε σβήσει το φως και είχε

τραβήξει τις σανίδες που πατούσα και το αίσθηmicroα ότι ο κόσmicroος

χανόταν κάτω από τα πόδια microου πρέπει να ήταν το ίδιο microε αυτό

που νιώθει κανείς όταν του φοράνε την κουκούλα και τον κρε-

microάνε στην αγχόνη ∆εν ξέρω Το microόνο που θυmicroάmicroαι από τα όσα

συνέβησαν είναι ότι όταν ανέκτησα τις αισθήσεις microου βρισκό-

microουν πεσmicroένος ανάσκελα σε microια στοίβα microπάζα και πάνω από το

πρόσωπό microου υπήρχε microια πόρτα που microέχρι να περάσουν microερικά

λεπτά και να γεmicroίσω microε αρκετό αέρα τα πνευmicroόνια microου ώστε να

καλέσω βοήθεια ήmicroουν σίγουρος πως ήταν το καπάκι από το

φέρετρό microου

Είχα φύγει από την Κρίπο την Κριmicroινάλ Πολιτσάι το καλοκαίρι

του 1942 και είχα ενταχθεί στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου

της Βέρmicroαχτ microε τη συνενοχή του παλιού συναδέλφου microου Άρτουρ

P H I L I P K E R R [18]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 18

Νέmicroπε Ως διοικητής της Οmicroάδας Β της Ειδικής ∆ράσης το αρ-

χηγείο της οποίας βρισκόταν στο Σmicroολένσκ όπου είχαν δολοφο-

νηθεί δεκάδες χιλιάδες Ρωσοεβραίοι ο Νέmicroπε γνώριζε αρκετά

περί εγκληmicroάτων πολέmicroου Είmicroαι βέβαιος πως το γεγονός ότι θα

εντασσόmicroουν σε έναν οργανισmicroό παλιών Πρώσων δικαστών οι

περισσότεροι από τους οποίους ήταν ορκισmicroένοι αντιναζιστές εί-

χε κεντρίσει το βερολινέζικο microαύρο χιούmicroορ του Αφοσιωmicroένοι

στα στρατιωτικά ιδανικά όπως είχαν τεθεί από τη Συνθήκη της

Γενεύης του 1929 οι δικαστές αυτοί πίστευαν πως υπήρχε ένας

αξιοπρεπής τρόπος microε τον οποίο ο στρατός ο κάθε στρατός

έπρεπε να διεξάγει τον πόλεmicroο Ο Νέmicroπε θα πρέπει να το βρήκε

πολύ αστείο που microέσα στην Aνώτατη Γερmicroανική ∆ιοίκηση υπήρχε

ένα δικαστικό σώmicroα το οποίο όχι microόνο αντιτίθετο στην ύπαρξη

microελών του Κόmicromicroατος στις διακεκριmicroένες τάξεις του αλλά ήταν

έτοιmicroο να αφιερώσει το αξιοσηmicroείωτο αποθεmicroατικό του στην

έρευνα και στην ποινική δίωξη εγκληmicroάτων που είχαν διαπραχθεί

από και κατά Γερmicroανών στρατιωτών η κλοπή η λεηλασία ο βια-

σmicroός ο φόνος όλα microπορούσε να αποτελέσουν αντικείmicroενο microα-

κροχρόνιων και σοβαρών ερευνών ndash που microερικές φορές επέσυραν

για τους αυτουργούς την ποινή του θανάτου Κι εmicroένα microου φαινό-

ταν παράξενο αλλά πάλι όπως ο Νέmicroπε είmicroαι κι εγώ από το Βε-

ρολίνο και είναι γνωστό πως οι Βερολινέζοι διαθέτουmicroε microια παρά-

ξενη αίσθηση του χιούmicroορ Το χειmicroώνα του 1943 έβρισκες αστείο

ότι microπορούσες και δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω microια κα-

τάσταση στην οποία ένας δεκανέας απαγχονίζεται για το βιασmicroό

και το φόνο microιας νεαρής Ρωσίδας σε ένα χωριό που απέχει λίγα

χιλιόmicroετρα από ένα άλλο στο οποίο microια microονάδα ειδικής δράσης

των Ες Ες microόλις έχει δολοφονήσει είκοσι πέντε χιλιάδες άντρες

γυναίκες και παιδιά Οι Έλληνες πρέπει να έχουν κάποια λέξη γιrsquo

αυτού του είδους την κωmicroωδία και αν πρόσεχα λίγο περισσότερο

τον καθηγητή των αρχαίων στο σχολείο ίσως να την ήξερα

Οι δικαστές ndash ήταν σχεδόν όλοι δικαστές ndash που δούλευαν για

[19]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 19

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

Νέmicroπε Ως διοικητής της Οmicroάδας Β της Ειδικής ∆ράσης το αρ-

χηγείο της οποίας βρισκόταν στο Σmicroολένσκ όπου είχαν δολοφο-

νηθεί δεκάδες χιλιάδες Ρωσοεβραίοι ο Νέmicroπε γνώριζε αρκετά

περί εγκληmicroάτων πολέmicroου Είmicroαι βέβαιος πως το γεγονός ότι θα

εντασσόmicroουν σε έναν οργανισmicroό παλιών Πρώσων δικαστών οι

περισσότεροι από τους οποίους ήταν ορκισmicroένοι αντιναζιστές εί-

χε κεντρίσει το βερολινέζικο microαύρο χιούmicroορ του Αφοσιωmicroένοι

στα στρατιωτικά ιδανικά όπως είχαν τεθεί από τη Συνθήκη της

Γενεύης του 1929 οι δικαστές αυτοί πίστευαν πως υπήρχε ένας

αξιοπρεπής τρόπος microε τον οποίο ο στρατός ο κάθε στρατός

έπρεπε να διεξάγει τον πόλεmicroο Ο Νέmicroπε θα πρέπει να το βρήκε

πολύ αστείο που microέσα στην Aνώτατη Γερmicroανική ∆ιοίκηση υπήρχε

ένα δικαστικό σώmicroα το οποίο όχι microόνο αντιτίθετο στην ύπαρξη

microελών του Κόmicromicroατος στις διακεκριmicroένες τάξεις του αλλά ήταν

έτοιmicroο να αφιερώσει το αξιοσηmicroείωτο αποθεmicroατικό του στην

έρευνα και στην ποινική δίωξη εγκληmicroάτων που είχαν διαπραχθεί

από και κατά Γερmicroανών στρατιωτών η κλοπή η λεηλασία ο βια-

σmicroός ο φόνος όλα microπορούσε να αποτελέσουν αντικείmicroενο microα-

κροχρόνιων και σοβαρών ερευνών ndash που microερικές φορές επέσυραν

για τους αυτουργούς την ποινή του θανάτου Κι εmicroένα microου φαινό-

ταν παράξενο αλλά πάλι όπως ο Νέmicroπε είmicroαι κι εγώ από το Βε-

ρολίνο και είναι γνωστό πως οι Βερολινέζοι διαθέτουmicroε microια παρά-

ξενη αίσθηση του χιούmicroορ Το χειmicroώνα του 1943 έβρισκες αστείο

ότι microπορούσες και δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω microια κα-

τάσταση στην οποία ένας δεκανέας απαγχονίζεται για το βιασmicroό

και το φόνο microιας νεαρής Ρωσίδας σε ένα χωριό που απέχει λίγα

χιλιόmicroετρα από ένα άλλο στο οποίο microια microονάδα ειδικής δράσης

των Ες Ες microόλις έχει δολοφονήσει είκοσι πέντε χιλιάδες άντρες

γυναίκες και παιδιά Οι Έλληνες πρέπει να έχουν κάποια λέξη γιrsquo

αυτού του είδους την κωmicroωδία και αν πρόσεχα λίγο περισσότερο

τον καθηγητή των αρχαίων στο σχολείο ίσως να την ήξερα

Οι δικαστές ndash ήταν σχεδόν όλοι δικαστές ndash που δούλευαν για

[19]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 19

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

το Γραφείο δεν ήταν υποκριτές στο βαθmicroό που δεν ήταν και ναζί

και δεν έβλεπαν γιατί το ήθος τους έπρεπε να υποβαθmicroιστεί επει-

δή η γερmicroανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα ήθος Οι Έλληνες

είχαν σίγουρα microια λέξη γιrsquo αυτό και την ήξερα αν και θα έπρεπε

να φρεσκάρω την ορθογραφία της Αποκαλούσαν τα σχετικά θέ-

microατα ζητήmicroατα ηθικής και η ενασχόλησή microου microε το ορθό ή το

εσφαλmicroένο microου έκανε σίγουρα καλό γιατί microε βοηθούσε να αποκα-

ταστήσω ένα αίσθηmicroα στοιχειώδους περηφάνιας γιrsquo αυτό που

ήmicroουν και γιrsquo αυτό που έκανα Τουλάχιστον προσωρινά

Τον περισσότερο καιρό βοηθούσα τους δικαστές του Γραφείου

ndash τους περισσότερους από τους οποίους γνώριζα από την εποχή

της ∆ηmicroοκρατίας της Βαϊmicroάρης ndash να παίρνουν καταθέσεις από

microάρτυρες ή να εντοπίζουν καινούργιες υποθέσεις προς έρευνα

Έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τη Σιβ Μάγιερ ήταν φίλη microε microια

κοπέλα ονόmicroατι Ρενάτα Μάτερ που ήταν καλή microου φίλη και ερ-

γαζόταν στο ξενοδοχείο Άντλον Η Σιβ έπαιζε πιάνο στην ορχή-

στρα του Άντλον

Τη γνώρισα στο ξενοδοχείο την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

την εποmicroένη της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων του Βερολί-

νου ndash γύρω στις δέκα χιλιάδες ndash προς απέλαση στα γκέτο της

Ανατολής Ο Φραντς Μάγιερ ήταν εργάτης στο εργοστάσιο των

ηλεκτρικών λαmicroπτήρων Osram στο Βίλmicroερσντορφ όπου και είχε

συλληφθεί Προηγουmicroένως όmicroως ήταν γιατρός εξ ου είχε βρεθεί

να υπηρετεί ως ανειδίκευτος νοσοκόmicroος σε ένα γερmicroανικό πλωτό

νοσοκοmicroείο το οποίο είχε βυθιστεί από βρετανικό υποβρύχιο στις

ακτές της Νορβηγίας τον Αύγουστο του 1941 Ο αρχηγός microου

και επικεφαλής του Γραφείου Γιοχάνες Γκόλντσε είχε προσπα-

θήσει να ερευνήσει την υπόθεση αλλά εκείνο τον καιρό νόmicroιζαν

πως δεν υπήρχαν επιζώντες Έτσι όταν η Ρενάτα Μάτερ microου εί-

πε την ιστορία του Φραντς Μάγιερ πήγα να δω τη γυναίκα του

στο διαmicroέρισmicroά τους στη Λουτσόβερ Στράσε

∆εν απείχε πολύ από το διαmicroέρισmicroά microου στη Φαζάνεν Στράσε

P H I L I P K E R R [20]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 20

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

microια σύντοmicroη διαδροmicroή microε τα πόδια microε θέα προς το κανάλι και το

τοπικό δηmicroαρχείο και ήταν κοντά στη συναγωγή της Σουλ Στρά-

σε όπου κρατούνταν προσωρινά πολλοί Βερολινέζοι Εβραίοι πριν

σταλούν ανατολικά προς microια αβέβαιη microοίρα Ο Μάγιερ είχε δια-

φύγει τη σύλληψη επειδή ήταν mischehe ndash Εβραίος παντρεmicroένος

microε Γερmicroανίδα

Από τη γαmicroήλια φωτογραφία στον microπουφέ Μπιντερmicroάγιερ

καταλάβαινες αmicroέσως τι είχαν δει ο ένας στον άλλο Ο Φραντς

Μάγιερ ήταν εξαιρετικά γοητευτικός και έmicroοιαζε πολύ microε τον

Φράνσο Τόουν τον ηθοποιό που ήταν παντρεmicroένος microε την

Τζόαν Κρόφορντ Η Σιβ ήταν κι αυτή όmicroορφη αλλά πιο όmicroορφες

για microένα ήταν οι τρεις αδελφές της Κλάρα Φρίντα και Χέντβιχ

που ήταν όλες παρούσες όταν τη συνάντησα για πρώτη φορά

laquoΓιατί ο άντρας σας δεν παρουσιάστηκε νωρίτεραraquo ρώτησα τη

Σιβ Μάγιερ πίνοντας ένα φλιτζάνι microε υποκατάστατο καφέ το microό-

νο που έβρισκες πλέον laquoΤο περιστατικό συνέβη στις 30 Αυγού-

στου του 1941 Γιατί είναι πρόθυmicroος να microιλήσει τώραraquo

laquoΦαίνεται πως δεν ξέρετε πολλά για το τι σηmicroαίνει να είσαι

Εβραίος στο Βερολίνοraquo είπε η Σιβ

laquoΈχετε δίκιο δεν ξέρωraquo

laquoΚανένας Εβραίος δεν θέλει να τραβήξει την προσοχή πάνω

του λαmicroβάνοντας microέρος σε microια έρευνα Ακόmicroη και αν είναι για κα-

λό σκοπόraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΚαταλαβαίνωraquo είπα laquoΤη microια microέρα είσαι microάρτυρας στο Γρα-

φείο και την άλλη αιχmicroάλωτος της Γκεστάπο Από την άλλη ξέρω

τι σηmicroαίνει να είσαι Εβραίος στην Ανατολή και αν δεν θέλετε να

καταλήξει εκεί ελπίζω να microου λέτε την αλήθεια Στο Γραφείο

Εγκληmicroάτων Πολέmicroου έχουmicroε πολλές περιπτώσεις που τρώνε το

χρόνο microαςraquo

laquoΉσασταν στην Ανατολήraquo

laquoΣτο Μινσκraquo απάντησα απλά laquoΜε ξανάφεραν στο Βερολίνο

[21]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 21

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

και στο Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου γιατί εξέφρασαν αmicroφιβο-

λίες για τις διαταγές microουraquo

laquoΤι συmicroβαίνει εκεί Στα γκέτο Στα στρατόπεδα συγκέντρω-

σης Ακούει κανείς τόσο διαφορετικές ιστορίες για το τι σηmicroαίνει

η επανεγκατάστασηraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquo∆εν νοmicroίζω πως οι ιστορίες που ακούτε πλησιάζουν καν τη φρί-

κη των όσων συmicroβαίνουν στα ανατολικά γκέτο Όσο για την επα-

νεγκατάσταση δεν υπάρχει κάτι τέτοιο Μόνο πείνα και θάνατοςraquo

Η Σιβ Μάγιερ άφησε έναν αναστεναγmicroό και αντάλλαξε microατιές

microε τις αδελφές της Μου άρεσε κι εmicroένα να κοιτάζω τις τρεις

αδελφές της Ήταν πολύ ευχάριστη αλλαγή να παίρνεις κατάθε-

ση από microια γοητευτική και microορφωmicroένη γυναίκα αντί από έναν

πληγωmicroένο στρατιώτη

laquoΣας ευχαριστώ που ήσασταν ειλικρινής χερ Γκούντερ Μαζί

microε τις ιστορίες ακούει κανείς και τόσα ψέmicroαταraquo Κούνησε το κε-

φάλι της laquoΑφού ήσασταν τόσο ειλικρινής microαζί microου θα είmicroαι κι

εγώ microαζί microας Ο βασικός λόγος που ο άντρας microου δεν microίλησε microέ-

χρι τώρα για τη βύθιση του πλοίου των Eς Eς Hrotsvitha von

Gandersheim είναι ότι δεν ήθελε να κάνει δώρο στον δόκτορα

Γκέmicroπελς ένα επιχείρηmicroα για καλή αντιβρετανική προπαγάνδα

Φυσικά τώρα που συνελήφθη φαίνεται πως είναι ίσως ο microοναδι-

κός τρόπος για να γλιτώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσηςraquo

laquo∆εν έχουmicroε πολλά πάρε δώσε microε το Υπουργείο Προπαγάνδας

φράου Μάγιερ εκτός αν είmicroαστε υποχρεωmicroένοι Ίσως θα έπρεπε

να microιλήσετε microε αυτούςraquo

laquo∆εν αmicroφιβάλλω ότι εννοείτε όσα λέτε χερ Γκούντερraquo είπε η

Σιβ Μάγιερ laquoΠαρrsquo όλα αυτά τα βρετανικά εγκλήmicroατα πολέmicroου

εναντίον ανυπεράσπιστων γερmicroανικών νοσοκοmicroειακών πλοίων εί-

ναι ισχυρή προπαγάνδαraquo

laquoΕίναι ακριβώς η ιστορία που χρειάζεται τώρα η κυβέρνησηraquo

πρόσθεσε η Κλάρα laquoΜετά το Στάλινγκραντraquo

P H I L I P K E R R [22]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 22

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

Έπρεπε να παραδεχτώ πως είχε δίκιο Η περικύκλωση της

Έκτης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ στις 2 Φεβρουαρίου ήταν η

microεγαλύτερη καταστροφή για τους ναζί από την άνοδό τους στην

εξουσία και ο λόγος του Γκέmicroπελς στις 18 που προέτρεπε τους

Γερmicroανούς σε ολοκληρωτικό πόλεmicroο είχε σίγουρα ανάγκη από

περιστατικά όπως η βύθιση ενός νοσοκοmicroειακού πλοίου για να

αποδείξει πως δεν υπήρχε πια επιστροφή για εmicroάς ndash ή νίκη ή τί-

ποτα

laquoΚοιτάξτεraquo είπα laquo∆εν microπορώ να υποσχεθώ κάτι φράου Μά-

γιερ αλλά αν microου πείτε πού κρατούν τον άντρα σας θα πάω

αmicroέσως να του microιλήσω Αν δω πως υπάρχει ψωmicroί στην ιστορία

του θα επικοινωνήσω microε τους ανωτέρους microου και θα δω αν microπο-

ρούmicroε να τον απελευθερώσουmicroε ως βασικό microάρτυρα για microια από

τις έρευνές microαςraquo

laquoΚρατείται στο Εβραϊκό Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας στη

Ρόζεν Στράσεraquo είπε η Σιβ laquoΘα έρθουmicroε microαζί σας αν θέλετεraquo

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι microου

laquo∆εν χρειάζεται ξέρω πού είναιraquo

laquo∆εν καταλάβατεraquo είπε η Κλάρα laquoΘα πάmicroε εκεί όλες έτσι και

αλλιώς για να διαmicroαρτυρηθούmicroε για την κράτηση του Φραντςraquo

laquo∆εν νοmicroίζω πως είναι καλή ιδέαraquo είπα laquoΘα σας συλλάβουνraquo

laquoΘα πάνε πολλές γυναίκεςraquo είπε η Σιβ laquo∆εν γίνεται να microας

συλλάβουν όλεςraquo

laquoΓιατί δεν γίνεταιraquo ρώτησα laquo∆εν ξέρω αν το παρατηρήσατε

αλλά τους Εβραίους τους έχουν συλλάβει όλουςraquo

Άκουσα βήmicroατα κοντά στο κεφάλι microου και προσπάθησα να σπρώ-

ξω τη βαριά ξύλινη πόρτα από το πρόσωπό microου αλλά το αριστε-

ρό χέρι microου είχε παγιδευτεί και το δεξί πονούσε Κάποιος φώναξε

κάτι και ένα δύο λεπτά αργότερα ένιωσα να γλιστράω στα microπάζα

σαν σε απότοmicroη βουνοπλαγιά Έπειτα η πόρτα σηκώθηκε και εί-

[23]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 23

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

δα τους διασώστες microου Το κτίριο είχε σχεδόν εξαφανιστεί και

ότι είχε αποmicroείνει στο ψυχρό φεγγαρόφωτο ήταν microια ψηλή καmicroι-

νάδα που περιείχε τα τζάκια των διαφόρων ορόφων Αρκετά χέ-

ρια microε έβαλαν σε ένα φορείο και αφού microε αποmicroάκρυναν από ένα

σωρό τούβλα τσιmicroέντο σωλήνες νερού που έτρεχαν και ξύλινες

σανίδες που κάπνιζαν microε άφησαν στη microέση του δρόmicroου όπου

απόλαυσα την τέλεια εικόνα ενός κτιρίου που καιγόταν στο βά-

θος και ύστερα τους προβολείς της αντιαεροπορικής άmicroυνας του

Βερολίνου που συνέχιζαν να ψάχνουν τον ουρανό για εχθρικά

αεροπλάνα Oι σειρήνες ωστόσο σήmicroαναν τη λήξη του συναγερ-

microού και άκουσα τα βήmicroατα των ανθρώπων που έβγαιναν από τα

καταφύγια για να δουν τι είχε αποmicroείνει από τα σπίτια τους Ανα-

ρωτήθηκα αν το δικό microου σπίτι στη Φαζάνεν Στράσε ήταν εντά-

ξει Όχι πως υπήρχαν και πολλά πράγmicroατα microέσα αφού σχεδόν

ότι είχε αξία το είχα πουλήσει ή ανταλλάξει στη microαύρη αγορά

Σιγά σιγά άρχισα να κουνάω το κεφάλι microου δεξιά αριστερά microέ-

χρι που ένιωσα ικανός να στηριχτώ στον αγκώνα microου για να κοι-

τάξω γύρω microου Ωστόσο ανέπνεα δύσκολα το στήθος microου ήταν

γεmicroάτο σκόνη και καπνό και η προσπάθεια microε οδήγησε σε microια

κρίση βήχα που σταmicroάτησε microόνο όταν ένας άντρας τον οποίο microι-

σοαναγνώρισα microε βοήθησε να πιω νερό και microε σκέπασε microε microια

κουβέρτα

Ένα λεπτό αργότερα ακούστηκε microια δυνατή κραυγή και η κα-

microινάδα κατέρρευσε ακριβώς στο σηmicroείο όπου βρισκόmicroουν προη-

γουmicroένως Η σκόνη από την κατάρρευση microε σκέπασε ολόκληρο

οπότε microε microετακίνησαν πιο πέρα και microε έβαλαν microαζί microε άλλους

που περίmicroεναν ιατρική φροντίδα Η Κλάρα ήταν ξαπλωmicroένη δί-

πλα microου σε πολύ microικρή απόσταση Το φόρεmicroά της ήταν ελάχιστα

σκισmicroένο τα microάτια της ανοιχτά και το σώmicroα της χωρίς εmicroφανή

τραύmicroατα Φώναξα microερικές φορές το όνοmicroά της microέχρι που τελικά

κατάλαβα πως ήταν νεκρή Ήταν λες και η ζωή της είχε σταmicroα-

τήσει ξαφνικά όπως ένα ρολόι και δυσκολευόσουν να δεχτείς ότι

P H I L I P K E R R [24]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 24

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

το microέλλον της ndash δεν είχε φτάσει ούτε τα τριάντα ndash είχε χαθεί σε

δευτερόλεπτα

Πλάι της στο δρόmicroο υπήρχαν και άλλα πτώmicroατα ∆εν microπορού-

σα να δω πόσα Ανακάθισα για να ψάξω τον Φραντς Μάγιερ και

τις άλλες αδελφές αλλά η προσπάθεια ήταν υπερβολική οπότε

έπεσα πίσω και έκλεισα τα microάτια Λιποθύmicroησα υποθέτω

laquo∆ώστε microας πίσω τους άντρες microαςraquo

Ακούγονταν από τρεις δρόmicroους microακριά ndash ένα microεγάλο θυmicroωmicroέ-

νο πλήθος γυναικών ndash και microόλις στρίψαmicroε στη γωνία της Ρόζεν

Στράσε το σαγόνι microου κρέmicroασε Είχα να δω κάτι τέτοιο στους

δρόmicroους του Βερολίνου από πριν ανέβει στην εξουσία ο Χίτλερ

Ποιος να φανταζόταν ότι ένα κοmicroψό καπελάκι και microια γυναικεία

τσάντα συνιστούσαν την καλύτερη αmicroφίεση για να τα βάλει κα-

νείς microε τους ναζί

laquoΑφήστε τους άντρες microαςraquo φώναζε ο όχλος των γυναικών κα-

θώς ανοίγαmicroε δρόmicroο laquoΑφήστε τους άντρες microας τώραraquo

Ήταν πολύ περισσότερες απrsquo ότι περίmicroενα ndash κάποιες εκατο-

ντάδες Ακόmicroη και η Κλάρα Μάγιερ έmicroοιαζε να τα έχει χαmicroένα

όχι όmicroως όσο οι microπάτσοι και τα Ες Ες που φυλούσαν το Εβραϊκό

Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας Έσφιγγαν τα αυτόmicroατα πιστόλια

και τα τουφέκια τους και ξεστόmicroιζαν κατάρες και βρισιές κατά

των γυναικών που στέκονταν πιο κοντά στην πόρτα microοιάζοντας

τροmicroοκρατηmicroένοι καθώς έβλεπαν πως τους αγνοούσαν ή ακόmicroη

και τους ανταπέδιδαν τις βρισιές Τα πράγmicroατα δεν ήταν όπως

θα έπρεπε αν κρατούσες όπλο υποτίθεται πως ο κόσmicroος έκανε

ότι του έλεγες Επρόκειτο για τον βασικό κανόνα ενός ναζί

Το γραφείο της Πρόνοιας στη Ρόζεν Στράσε κοντά στην Αλε-

ξάντερπλατς ήταν ένα γκρίζο κτίριο από γρανίτη της περιόδου

του Γουλιέλmicroου microε δίρριχτη στέγη χτισmicroένο δίπλα σε microια συνα-

γωγή ndash την παλαιότερη του Βερολίνου ndash microισοκατεστραmicromicroένη

[25]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 25

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

από τους ναζί το Νοέmicroβριο του 1938 και σε απόσταση ανάσας

από το Αρχηγείο της Αστυνοmicroίας όπου είχα περάσει τα περισσό-

τερα εργάσιmicroα χρόνια microου Μπορεί να microη δούλευα πλέον στην

Κρίπο αλλά είχα καταφέρει να κρατήσω την microπρούντζινη στρογ-

γυλή ταυτότητά της που τόσο δέος και σεβασmicroό προκαλούσε

στους περισσότερους Γερmicroανούς πολίτες

laquoΕίmicroαστε αξιοπρεπείς Γερmicroανίδεςraquo φώναξε microια γυναίκα laquoΠι-

στές στον αρχηγό και στην πατρίδα ∆εν microπορείς να microας microιλάς

έτσι αναιδέστατε νεαρέraquo

laquoΜιλάω έτσι σε όποια έχει τα microυαλά να παντρευτεί Εβραίοraquo

άκουσα να λέει ένας υπαρχιφύλακας laquoΠηγαίνετε στο σπίτι σας

κυρία microου αλλιώς θα σας πυροβολήσουmicroεraquo

laquoΘες να τις φας στον πισινό microικρούληraquo έκανε microια άλλη γυναί-

κα laquoΤο ξέρει η microαmicroά σου ότι είσαι τόσο αλαζόναςraquo

laquoΒλέπετεraquo έκανε η Κλάρα θριαmicroβευτικά laquoδεν microπορούν να microας

πυροβολήσουν όλεςraquo

laquoΣοβαράraquo πέταξε ειρωνικά ο υπαρχιφύλακας laquoΜόλις δοθεί η

διαταγή να ανοίξουmicroε πυρ θα τη φας πρώτη γιαγιάκαraquo

laquoΉρεmicroαraquo είπα και του έδειξα το σήmicroα microου laquo∆εν υπάρχει λό-

γος να γίνεσαι αγενής microε τις κυρίες ειδικά Κυριακή απόγευmicroαraquo

laquoΜάλιστα κύριεraquo είπε ζωηρά laquoΣυγγνώmicroηraquo Έδειξε microε το κε-

φάλι του laquoΘα πάτε microέσαraquo

laquoΝαιraquo απάντησα Στράφηκα προς την Κλάρα και τη Σιβ laquoΘα

προσπαθήσω να κάνω όσο πιο σύντοmicroα γίνεταιraquo

laquoΤότε αν έχετε την καλοσύνη κύριεraquo είπε ο υπαρχιφύλακας

laquoχρειαζόmicroαστε διαταγές Κανείς δεν microας έχει πει τι να κάνουmicroε

Απλώς να στεκόmicroαστε εδώ και να microην αφήνουmicroε τον κόσmicroο να

microπει microέσα Μήπως το αναφέρετε κύριεraquo

Ανασήκωσα τους ώmicroους microου

laquoΑσφαλώς Απrsquo ότι βλέπω όmicroως κάνετε εξαιρετική δουλειάraquo

laquoΑλήθειαraquo

laquo∆ιατηρείτε την κατάσταση ήρεmicroη έτσι δεν είναιraquo

P H I L I P K E R R [26]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 26

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

laquoΜάλιστα κύριεraquo

laquo∆εν γίνεται να διατηρήσετε την κατάσταση ήρεmicroη αν αρχίσε-

τε να πυροβολείτε τις κυρίες έτσι δεν είναιraquo του χαmicroογέλασα και

ύστερα τον χτύπησα φιλικά στην πλάτη laquoΑπό την πείρα microου η

καλύτερη δουλειά της αστυνοmicroίας είναι αφανής και πάντα ξεχνιέ-

ται γρήγοραraquo

Ήmicroουν απροετοίmicroαστος για την εικόνα που αντίκρισα microέσα

όπου η microυρωδιά ήταν ήδη αφόρητη τα γραφεία κοινωνικής πρό-

νοιας δεν ήταν σχεδιασmicroένα για να στεγάζουν δύο χιλιάδες κρα-

τούmicroενους που περίmicroεναν να εκτοπιστούν Άντρες και γυναίκες

microε τα ονόmicroατά τους γραmicromicroένα σε καρτέλες κρεmicroασmicroένες στο λαι-

microό τους microε σκοινί σαν παιδιά που ταξίδευαν microόνα τους έκαναν

ουρά για να χρησιmicroοποιήσουν microια τουαλέτα δίχως πόρτα ενώ άλ-

λοι πενήντα ή εξήντα συνωστίζονταν όρθιοι σε ένα δωmicroάτιο Πα-

κέτα της Πρόνοιας ndash πολλά από τα οποία είχαν φέρει οι γυναίκες

απέξω ndash ήταν πεταmicroένα σε ένα άλλο δωmicroάτιο αλλά κανείς δεν

διαmicroαρτυρόταν Τα πράγmicroατα ήταν ήσυχα ύστερα από microια δεκα-

ετία εξουσίας των ναζί οι Εβραίοι είχαν microάθει να microη διαmicroαρτύρο-

νται Μόνο ο αρχιφύλακας που τους επέβλεπε αναστέναζε για

την κακοτυχία του καθώς έψαχνε σε ένα ντουλαπάκι microε καρτέλες

το όνοmicroα Φραντς Μάγιερ και ύστερα microε οδήγησε στον δεύτερο

όροφο λέγοντας τον πόνο του

laquo∆εν ξέρω τι πρέπει να κάνω microε όλον αυτό τον κόσmicroο κανείς

δεν microου έχει πει τίποτα Πόσο θα microείνουν εδώ Πώς να τους φρο-

ντίσω Τι να λέω σrsquo αυτές τις αναθεmicroατισmicroένες γυναίκες που ζη-

τάνε απαντήσεις ∆εν είναι εύκολο τα microόνα microέσα που διαθέτουmicroε

είναι όσα βρήκαmicroε στα γραφεία χθες όταν ήρθαmicroε Το χαρτί τουα-

λέτας τελείωσε σε microια ώρα Και microε τι θα τους ταΐσω ∆εν υπάρχει

τίποτα ανοιχτό την Κυριακήraquo

laquoΓιατί δεν ανοίγεις τα πακέτα microε τα φαγητάraquo ρώτησα

Ο αρχιφύλακας microε κοίταξε έκπληκτος

laquo∆εν microπορώ Είναι προσωπικά πακέταraquo

[27]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 27

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

laquo∆εν νοmicroίζω πως θα πειράξει τους ιδιοκτήτες τους αρκεί να

φάνεraquo

Βρήκαmicroε τον Φραντς Μάγιερ να κάθεται σε ένα από τα microε-

γάλα γραφεία microαζί microε άλλους εκατό ανθρώπους που περίmicroεναν

υποmicroονετικά να συmicroβεί κάτι Ο αρχιφύλακας τον φώναξε να

βγει έξω και microουρmicroουρίζοντας ακόmicroα πήγε να σκεφτεί την πρό-

τασή microου για τα πακέτα ενόσω εγώ microιλούσα microε τον υποψήφιο

microάρτυρά microου στη σχετική διακριτικότητα που πρόσφερε ο διά-

δροmicroος

Του είπα ότι δούλευα για το Γραφείο Εγκληmicroάτων Πολέmicroου και

του εξήγησα το λόγο της παρουσίας microου εκεί Στο microεταξύ οι δια-

microαρτυρίες των γυναικών έξω από το κτίριο έmicroοιαζε να δυναmicroώνουν

laquoΗ γυναίκα σας και οι κουνιάδες σας είναι απέξωraquo του είπα

laquoΑυτές microε ενηmicroέρωσανraquo

laquoΠαρακαλώ πείτε τους να επιστρέψουν στο σπίτιraquo είπε ο Μά-

γιερ laquoΤα πράγmicroατα είναι πιο ασφαλή εδώ microέσα παρά εκεί έξωraquo

laquoΣυmicroφωνώ αλλά δεν πρόκειται να microε ακούσουνraquo

Ο Μάγιερ χαmicroογέλασε

laquoΝαι το φαντάζοmicroαιraquo

laquoΌσο πιο γρήγορα microου πείτε τι συνέβη στο Hrοtsvitha von

Gandersheim τόσο πιο γρήγορα microπορώ να microιλήσω στο αφεντικό

microου να ζητήσω να σας βγάλουν από δω και να είναι όλοι ασφα-

λείςraquo Έκανα microια παύση laquoΑν φυσικά είστε έτοιmicroος να microου δώσε-

τε κατάθεσηraquo

laquoΝοmicroίζω πως είναι ο microόνος τρόπος να γλιτώσω το στρατόπεδο

συγκέντρωσηςraquo

laquoΉ και τα ακόmicroη χειρότεραraquo πρόσθεσα για να ενισχύσω το κί-

νητρό του να microιλήσει

laquo∆εν το θεωρώ άτιmicroοraquo είπε και ανασήκωσε τους ώmicroους του

laquoΝα το εκλάβω ως ναιraquo

Ένευσε καταφατικά και την επόmicroενη microισή ώρα κατέγραφα τη

δήλωσή του για τα όσα είχαν συmicroβεί στην ακτή της Νορβηγίας

P H I L I P K E R R [28]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 28

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα

τον Αύγουστο του 1941 Όταν υπέγραψε το κείmicroενο κούνησα το

δάχτυλό microου και είπα

laquoΝα ξέρετε πως ερχόmicroενος εδώ παίζω το κεφάλι microου Γιrsquo αυτό

microη microε εγκαταλείψετε Αν microυριστώ ότι πάτε να αλλάξετε την κατά-

θεσή σας θα νίψω τας χείρας microου Καταλάβατεraquo

Ένευσε καταφατικά

laquoΚαι γιατί παίζετε το κεφάλι σαςraquo

Καλή ερώτηση που χρειαζόταν προφανώς απάντηση αλλά

δεν ήθελα να του πω ότι είχε ζητήσει τη βοήθειά microου ένας φίλος

φίλου και ότι αυτός ήταν ο τρόπος microε τον οποίο κανονίζονταν συ-

νήθως τα πράγmicroατα στη Γερmicroανία Επίσης δεν ήθελα microε τίποτα

να του πω πόσο ελκυστική έβρισκα την κουνιάδα του Κλάρα ή

ότι βοηθώντας Εβραίους αναπλήρωνα κάποιον χαmicroένο χρόνο ndash ή

ίσως κάτι περισσότερο

laquoΑς πούmicroε πως δεν πολυχωνεύω τους Εγγλέζους και ας αφή-

σουmicroε το θέmicroα εκείraquo Κούνησα το κεφάλι microου laquoΕξάλλου δεν υπό-

σχοmicroαι τίποτα Εξαρτάται από το αφεντικό microου τον δικαστή

Γκόλντσε Αν θεωρήσει πως η κατάθεσή σας microπορεί να αποτελέ-

σει αφετηρία έρευνας γύρω από ένα βρετανικό έγκληmicroα πολέmicroου

εκείνος θα πρέπει να πείσει το Υπουργείο Εξωτερικών ότι αξίζει

να βγει σε λευκή βίβλο όχι εγώraquo

laquoΤι είναι η λευκή βίβλοςraquo

laquoΜια επίσηmicroη έκδοση που παρουσιάζει τη γερmicroανική πλευρά

για ένα περιστατικό που παραβιάζει τους νόmicroους του πολέmicroου

Το Γραφείο microας στοιχειοθετεί την υπόθεση αλλά την έκθεση τη

δηmicroοσιεύει το Υπουργείο Εξωτερικώνraquo

laquoΈτσι όπως τα λέτε θα πάρει καιρόraquo

Ένευσα αρνητικά

laquoΕυτυχώς για σας το Γραφείο και ο δικαστής διαθέτουν microεγάλη

εξουσία ακόmicroη και στη ναζιστική Γερmicroανία Αν ο δικαστής θεωρή-

σει ικανοποιητική την ιστορία σας αύριο γυρίζετε στο σπίτι σαςraquo

[29]

1 Sel 7-512 30-06-14 1057 tradeAcircIumlrsaquopermilmiddot 29

• εξωφυλλο ανθρωπος χωρις ανασα
• χωρις ανασα