1Ο ΕΠΑ.Λ ΒΕΡΟΙΑΣ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ:2009-2010

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Σπήλαια:

«Ένας παράξενος κόσμος»

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ:ΙΩΣΗΦΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΜΑΡΙΑ

Κριτήρια επιλογής του θέματος

• Είναι αντικείμενο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

• Η Ελλάδα διαθέτει τεράστιο σπηλαιολογικό πλούτο

• Τα σπήλαια είναι μνημεία φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς

• Το έτος που διανύουμε είναι αφιερωμένο στα σπήλαια

Στόχοι του προγράμματος• Να γνωρίσουμε τα σπήλαια• Να κατανοήσουμε τη σημασία των σπηλαίων

στη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς

• Να ανακαλύψουμε τους υπέροχους σχηματισμούς

• Να δουλέψει η φαντασία μας• Να γνωρίσουμε την περιπέτεια• Να συνεργαστούμε • Να διασκεδάσουμε

Τι είναι το σπήλαιο; Ως σπήλαιο ορίζουμε οποιαδήποτε φυσική

κοιλότητα στο εσωτερικό της γης , στην οποία μπορεί να έχει πρόσβαση ο άνθρωπος. Σε αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία δεν υπάρχει πρόσβαση για τον άνθρωπο, γίνεται λόγος για έγκοιλο.

Κατηγορίες σπηλαίων• Σπήλαια τεκτονικής προέλευσης • Σπήλαια μαγματικής προέλευσης• Σπήλαια μηχανικής και αιολικής διάβρωσης • Σπήλαια που δημιουργήθηκαν από

κατολισθήσεις • Σπήλαια σε τραβερτίνη• Σπήλαια σε πάγους• Τεχνητά σπήλαια• Καρστικά σπήλαια

Σπήλαια μαγματικής προέλευσης

Σπήλαια μηχανικής και αιολικής διάβρωσης

Καρστικά σπήλαια

Πώς δημιουργείται ένα σπήλαιο;

• Το νερό της βροχής, πέφτοντας στο έδαφος απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από οργανικές ύλες που αποσυντίθενται στο χώμα και γίνεται αραιό ανθρακικό οξύ (H2CO3)

• Καθώς ρέει μέσα στις ρωγμές ενός ανθρακικού πετρώματος όπως ο ασβεστόλιθος ή ο δολομίτης διαλύει το ανθρακικό ασβέστιο από το οποίο αποτελείται. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται για εκατομμύρια χρόνια και οι ρωγμές γίνονται όλο και πιο μεγάλες…

Πώς δημιουργείται ένα σπήλαιο;• Τότε κάποια βράχια μπορεί να

χάσουν τη στήριξη τους και να πέσουν.Ένα έγκοιλο ανοίγεται μέσα στο έδαφος.

• Όταν ανοιχθεί μια είσοδος στο έγκοιλο οι συνθήκες μέσα του αλλάζουν.Το νερό περνώντας μέσα από το βράχο συνεχίζει να τον διαλύει αλλά όταν στάζει μέσα στο σπήλαιο διαφεύγει λίγο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και μια μικρή ποσότητα ανθρακικού ασβεστίου(CaCO3) αποτίθεται στην οροφή και το δάπεδο.Σταλακτίτες, σταλαγμίτες και άλλα σπηλαιοθέματα αρχίζουν να δημιουργούνται

Σταλακτίτες Οι σταλακτίτες

είναι κυλινδρικές ή κωνικές αποθέσεις από ασβεστίτη ή αραγωνίτη που σχηματίζονται στις οροφές των σπηλαίων.

 

Σταλαγμίτες Οι σταλαγμίτες

είναι συνήθως κυλινδρικές αποθέσεις από ασβεστίτη ή αραγωνίτη που σχηματίζονται στο πάτωμα των σπηλαίων.

Σταλακτικές κολόνες

• Είναι στήλες που σχηματίστηκαν από την ένωση του σταλακτίτη με το σταλαγμίτη

Κουρτίνα

Μορφές σχηματισμών

Μορφές σχηματισμών

Μορφές σχηματισμών

Όταν η φύση βάζει χρώμα Η ποικίλα χρωμάτων

στους σταλακτίτες και σταλαγμίτες οφείλεται στα διάφορα οξείδια μετάλλων που υπάρχουν στα υπερκείμενα πετρώματα και παρασύρονται από το νερό.

Συνθήκες που επικρατούν στα σπήλαια

• Στα περισσότερα επικρατεί σκοτάδι • Η θερμοκρασία τους είναι σταθερή καθ’ όλη

τη διάρκεια του έτους. Η τιμή της κυμένεται από 16 έως 19 βαθμούς Κελσίου ανάλογα με το είδος και το βάθος του σπηλαίου.

• Η υγρασία βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Φτάνει μέχρι και 95%

Υπάρχει ζωή στα σπήλαια• Στα σπήλαια δεν υπάρχουν φυτά αφού δεν

υπάρχει η δυνατότητα φωτοσύνθεσης. Η τροφική αλυσίδα εξαρτάται κυρίως από τα οργανικά υλικά που φτάνουν απ’ έξω. Μια από της σημαντικότερες πηγές τροφής μέσα στο σπήλαιο είναι το γουανό (κοπριά) των νυχτερίδων. Πάνω σε αυτό αναπτύσσονται μύκητες και βακτήρια και με αυτά τρέφονται οι φυτοφάγοι οργανισμοί ενός σπηλαίου που με τη σειρά τους γίνονται βορά των σαρκοφάγων οργανισμών.. Οι σπηλαιόβιοι οργανισμοί είναι τυφλοί, έχουν χάσει τα μάτια τους που είναι άχρηστα στο σκοτάδι και έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα όργανα που είναι υπερευαίσθητα στις δονήσεις και τις φυσικές και χημικές αλλαγές του περιβάλλοντος.

• Συγκριτική φωτογραφία δυο συγγενικών ψαριών. Πάνω: επίγειο. Κάτω: τρογλόβιο, Είναι φανερή η προσαρμογή στο σπηλαιοπεριβάλλον. Τα μάτια έχουν ατροφήσει τα μουστάκια έχουν μεγαλώσει, το χρώμα του δέρματος έχει χαθεί.

Κίνδυνοι που απειλούν τα σπήλαια

• Οι κίνδυνοι που διατρέχουν τα σπήλαια ως γεωλογικά, αρχαιολογικά μνημεία με επιστημονική ή και αισθητική αξία αλλά και ως βιότοποι - οικοσυστήματα είναι πάντοτε ανθρωπογενείς

Σπ. Λιμνών

Σπ. Καταρρακτών Σπ. Αγίου Γεωργίου

Σπήλαιο Αγγίτη

Σπήλαιο Αλιστράτης

Σπήλαιο Πετραλώνων

Σπ. Συκιάς Ολύμπων

Σπ. Κουτούκι

Σπ. Αντιπάρου

Σπηλαιοκατακόμβες Μήλου

Σπ. Μελιδονίου

Σπ. Σφεντόνη ΤρύπαΣπ. Δικταίον Άντρον

Σπ. Περάματος

Σπ. Ανεμότρυπα

Σπ. Μελισσάνης

Σπ. Δρογγαράτης

Σπ. Βλυχάδα Διρού

Σπ. Καστανιάς

Σπ. Αγίας Σοφίας

Τα ελληνικά σπήλαια

Σπήλαιο Διρού

Δυο πανέμορφα σπήλαια της Κεφαλονιάς

Μάταλα

Σπήλαιο Περάματος

Σπήλαιο Πετραλώνων

Σπήλαιο Αλιστράτης

Θαλάσσιο σπήλαιο στο Μεγανήσι

Σπήλαιο καταρρακτών

Δραστηριότητες

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ του Α.Π.Θ.

Επίσκεψη στη μονή Τιμίου Προδρόμου

ΣπήλαιοΑγίου Διονυσίου

Σπήλαιο Aγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Ώρες χαλάρωσης

Ώρες χαλάρωσης

Ώρες χαλάρωσης