Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

öñïíôßäáPrimary Health Care

ISSN 1105-7432

Ôñéìçíéáßá ̧ êäïóç ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞòQuarterly edited by the Greek Association of General Practitioners

Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, Ïêôþâñéïò - ÄåêÝìâñéïò 2001, Volume 13, Number 4, October - December 2001

ðñùôïâÜèìéáðñùôïâÜèìéáöñïíôßäáõãåßáòõãåßáò

ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÃÅÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓÐáðáäéáìáíôïðïýëïõ 4, 115 28 ÁÈÇÍÁ

ÅÍÔÕÐÏ ÊËÅÉÓÔÏÁÑÉÈ. ÁÄÅÉÁÓ451/91 ÊÄÁ

Åñåõíçôéêü ¢ñèñï

186 É. Ëáæáñßäçò, Ì. ÐåôóÜëç, Ì. Ðáôñþíçò, É. ÔóïëÜêçò, Ð. Èåïäùñüðïõëïò:Ï åðéðïëáóìüò ôçò ÷ñüíéáò áðïöñáêôéêÞò áñôçñéïðÜèåéáò êÜôù Üêñùí óôïí åíÞëéêïðëçèõóìü ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ×áëáíäñßôóáò

Áíáóêüðçóç

193 Á. ×ñéóôïöÝëç, Á. Êïñáêßäïõ, Ä. ÓôáõñáêÜêçò: ÌáèçóéáêÝò äõóêïëßåò: Ï ñüëïò ôïõÃåíéêïý/Ïéêïãåíåéáêïý Éáôñïý

Óýíôïìá ÅñåõíçôéêÜ ¢ñèñá

200 Ì. ÊáñäáñÜ, Î. ÊïíäÜêçò: ÏäéêÜ ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ÐáôñþíêáôÜ ôçí ôñéåôßá 1995-1997

204 É. Öáíäñßäçò, Ä. Äåëâåíáêéþôçò: ÐñïóÝëåõóç êáé ðñïÝëåõóç ôùí áóèåíþí ôïõÏäïíôéáôñéêïý ÔìÞìáôïò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò Ó÷çìáôáñßïõ êáôÜ ôçí ðåíôáåôßá 1994-1998

Åñùôçìáôïëüãéá óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

209 Ì. Áíôùíïðïýëïõ, C. Ekdahl, Ì. ÓãÜíôæïò, Í. ÁíôùíÜêçò, ×. ËéïíÞò: ÌåôÜöñáóç êáéðñïóáñìïãÞ óôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá åíüò óêáíäéíáâéêïý åñùôçìáôïëïãßïõ ãéá ôáóõìðôþìáôá áðü ôï ìõïóêåëåôéêü óýóôçìá

ÊáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ

214 ×. ËéïíÞò, Á. Ôáôóéþíç, P. Heuberger, E. van Muijden–Karssen, H. van der Schaaf,Ç. ÐáðáæÞóçò, Ã. ÄÜóêïò, É. ÌïíÝäáò, Ä. ÊïõíáëÜêçò, Å. ÔæáãêáñÜêçò, É. ÔóéëéãéÜííç,Å. Ôóéôßíç: ÊáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò óôçí ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò: Ýíá êåßìåíïâáóéóìÝíï óôç óõíÜíôçóç åñãáóßáò ÅëëÞíùí êáé Ïëëáíäþí åñåõíçôþí êáé ãåíéêþíéáôñþí

ÃñÜììáôá óôïí Åêäüôç

222 J.K. Soler: The Family Physicians: the new Mediterranean Journal

ÅõñùðáúêÜ Äßêôõá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò

223 ÅquiP: Åõñùðáúêü âñáâåßï ãéá ôçí åîáóöÜëéóç ðïéüôçôáò ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþíóôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ

ÅðéôñïðÝò ÅËÅÃÅÉÁ

224 ÅðéôñïðÞ Åêðáßäåõóçò: Åñùôçìáôïëüãéï ãéá ôç Óõíå÷éæüìåíç ÉáôñéêÞ Åêðáßäåõóç

Áíáããåëßá Ìåôåêðáéäåõôéêþí ÌáèçìÜôùí êáé Óõíåäñßùí

226 ÌåôåêðáéäåõôéêÜ ÌáèÞìáôá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôï Ã.Ð.Í. "Ã. ÐáðáíéêïëÜïõ" Èåóóáëïíßêçò

229 28Ï ÅôÞóéï ÐáíåëëÞíéï Éáôñéêü ÓõíÝäñéï, ÁèÞíá, 21-25 ÌáÀïõ 2002

öñïíôßäáðñùôïâÜèìéáðñùôïâÜèìéá

õãåßáòõãåßáòISSN 1105-7432

ÅÊÄÏÔÇÓ:ÌðïäïóÜêçò-Ðñüäñïìïò ÌåñêïýñçòÌ. ×ïõñìïýæç 28 Ê. Ôïýìðá544 53 ÈåóóáëïíßêçÔçë. (031) 910342

Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéïôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò

ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò

ÐñüåäñïòÌðïäïóÜêçò-ÐñüäñïìïòÌåñêïýñçò

Áíôéðñüåäñïò ÁÊþóôáò ÌùñáÀôçò

Áíôéðñüåäñïò ÂÁíôþíçò Êáñüôóçò

Ãåíéêüò ÃñáììáôÝáò-ÔáìßáòÁèáíÜóéïò Óõìåùíßäçò

ÌÝëçÐçãÞ ÐåñäéêÜêçÓôÜèçò ÓêëçñüòÌÜñéïò ×áôæçáñóÝíçò

Executive Boardof the Greek Associationof General Practitioner

PresidentBodosakis-ProdromosMerkouris

Vice-President AKostas Moraitis

Vice-President BAntonis Karotsis

General SecretaryTreasurerAthanasios Symeonidis

MembersMarios ChatziarsenisPigi PerdikakiStathis Skliros

Primary Health Care

öñïíôßäá

ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò×ñÞóôïò ËéïíÞò

Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞòÔìÞìá ÉáôñéêÞò

ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçòÔ.È. 1393, ÇñÜêëåéï

Ôçë. +30 810 39 46 21Fax. +30 810 39 46 06E-mail: [email protected]

ÁíáðëçñùôÞò Ä/íôÞò ÓýíôáîçòÍßêïò ÁíôùíÜêçò

E-mail: [email protected]

Åðßêïõñïé Ä/íôÝò ÓýíôáîçòÅëåõèÝñéïò Èçñáßïò

E-mail: [email protected]Êïñíçëßá ÌáêñÞ¢íôá ÌáñêÜêç

ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ×áñßêëåéá Áíäñïõôóïðïýëïõ

ÓôÝëëá ÁñãõñéÜäïõÂáããÝëçò ÄñüóïòÄçìÞôñçò ¸ëëçíáòÓôÝëéïò ÅõáããÝëïõÃéÜííçò ÌïíÝäáòÐçãÞ ÐåñäéêÜêçÓôÜèçò Óêëçñüò¸öç Öñáãêïýëç

ÁíôáðïêñéôÝò ÓýíôáîçòÊýðñïò

¸ëåíá ÅõáããåëÜêçÈåïäþñá Æá÷áñéÜäïõ

ÁëâáíßáLlukan Rrumbullaku

ÓõìâïõëåõôéêÞ ÅðéôñïðÞÐ. ÂÜñäáò,

ÊáèçãçôÞò Êáñäéïëïãßáò Ðáí/ìßïõ ÊñÞôçò

É. Âëá÷ïíéêïëÞò,Áíáðë. ÊáèçãçôÞò ÂéïóôáôéóôéêÞò Ðáí/ìßïõ ÊñÞôçò

Ä. ÃëÜñïò,ÊáèçãçôÞò ÉáôñéêÞò ÖõóéêÞò Ðáí/ìßïõ Éùáííßíùí

Á. Êñáíßäçò �,ÊáèçãçôÞò Ïõñïëïãßáò Ðáí/ìßïõ ÊñÞôçò

É. Êõñéüðïõëïò,ÊáèçãçôÞò ÅèíéêÞò Ó÷ïëÞò Äçìüóéáò Õãåßáò

Â. ÌáõñÝáò,ÊáèçãçôÞò Øõ÷éáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ Éùáííßíùí

Í. ÓéáöÜêáò,ÊáèçãçôÞò Ðíåõìïíïëïãßáò Ðáí/ìßïõ ÊñÞôçò

Ó. ÓìðõñÜêéò,ÊáèçãçôÞò ÐáéäéáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ ÊñÞôçò

Ë. ÓðÜñïò,ÊáèçãçôÞò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ Áèçíþí

Á. ÖéëáëÞèçò,Áíáðë. ÊáèçãçôÞò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ ÊñÞôçò

Ã. ×ñéóôïäïýëïõ,ÊáèçãçôÞò Øõ÷éáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ Áèçíþí

Editor-in-ChiefChristos Lionis

Assistant ProfessorFaculty of MedicineUniversity of Crete

P.O, Box 1393, HeraklionTel. +30 810 39 46 21Fax. +30 810 39 46 06E-mail: [email protected]

Associate EditorNick Antonakis

E-mail: [email protected]

Assistant EditorsEleftherios Thireos

E-mail: [email protected] MakriAnda Markaki

Editorial BoardXariklia Androutsopoulou

Stella ArgyriadouVaggelis DrososDimitris Hellinas

Stelios EuaggelouIoannis MonedasPigi PerdikakiStathis SklirosEfi Fragouli

Corresponding EditorsCyprus

Elena EuaggelakiTheodora Zaxariadou

AlbaniaLlukan Rrumbullaku

Advisory BoardP. Vardas,

Professor of University of Crete

J. Vlachonikolis,Assistant Professor of University of Crete

D. Glaros,Professor of University of Ioannina

A. Cranidis �,Professor of University of Crete

J. Kyriopoulos,Professor of National School of Public Health

V. Mavreas,Professor of University of Ioannina

N. Siafakas,Professor of University of Crete

S. Smpyrakis,Professor of University of Crete

L. Sparos,ÊáèçãçôÞò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ Áèçíþí

A. Philalithis,Áíáðë. ÊáèçãçôÞò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ ÊñÞôçò

G. Christodoulou,ÊáèçãçôÞò Øõ÷éáôñéêÞò Ðáí/ìßïõ Áèçíþí

Ãñáììáôåßá Óýíôáîçò:Áíáóôáóßá ÑùìáíßäïõÔçë.: (08310) 394615, (08310) 25833e-mail: [email protected]

Åêôýðùóç:ÔÅ×ÍÏÃÑÁÌÌÁÌ. ÁõãÝñç 12, 15343 Áã. ÐáñáóêåõÞÔçë.: 010.60.00.643, Fax: 010.6002295E-mail: [email protected]

öñïíôßäáPrimary Health Care

Ôñéìçíéáßá ̧ êäïóç ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞòQuarterly edited by the Greek Association of General Practitioners

Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, Ïêôþâñéïò - ÄåêÝìâñéïò 2001, Volume 13, Number 4, October - December 2001

ðñùôïâÜèìéáðñùôïâÜèìéáöñïíôßäáõãåßáòõãåßáò

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁÅñåõíçôéêü ¢ñèñïËáæáñßäçò, Ì. ÐåôóÜëç, Ì. Ðáôñþíçò, É. ÔóïëÜêçò, Ð. Èåïäùñüðïõëïò: Ï åðéðïëáóìüò ôçò ÷ñüíéáò áðïöñáêôéêÞòáñôçñéïðÜèåéáò êÜôù Üêñùí óôïí åíÞëéêï ðëçèõóìü ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ×áëáíäñßôóáò .............................. 186

ÁíáóêüðçóçÁ. ×ñéóôïöÝëç, Á. Êïñáêßäïõ, Ä. ÓôáõñáêÜêçò: ÌáèçóéáêÝò äõóêïëßåò: Ï ñüëïò ôïõ Ãåíéêïý/Ïéêïãåíåéáêïý Éáôñïý .... 193

Óýíôïìá ÅñåõíçôéêÜ ¢ñèñáÌ. ÊáñäáñÜ, Î. ÊïíäÜêçò: ÏäéêÜ ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ Ðáôñþí êáôÜ ôçí ôñéåôßá 1995-1997 ... 200

É. Öáíäñßäçò, Ä. Äåëâåíáêéþôçò: ÐñïóÝëåõóç êáé ðñïÝëåõóç ôùí áóèåíþí ôïõ Ïäïíôéáôñéêïý ÔìÞìáôïòôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò Ó÷çìáôáñßïõ êáôÜ ôçí ðåíôáåôßá 1994-1998 ............................................................................................................. 204

Åñùôçìáôïëüãéá óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá ÕãåßáòÌ. Áíôùíïðïýëïõ, C. Ekdahl, Ì. ÓãÜíôæïò, Í. ÁíôùíÜêçò, ×. ËéïíÞò: ÌåôÜöñáóç êáé ðñïóáñìïãÞóôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá åíüò óêáíäéíáâéêïý åñùôçìáôïëïãßïõ ãéá ôá óõìðôþìáôá áðü ôï ìõïóêåëåôéêü óýóôçìá ........ 209

ÊáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ×. ËéïíÞò, Á. Ôáôóéþíç, P. Heuberger, E. van Muijden–Karssen, H. van der Schaaf, Ç. ÐáðáæÞóçò, Ã. ÄÜóêïò,É. ÌïíÝäáò, Ä. ÊïõíáëÜêçò, Å. ÔæáãêáñÜêçò, É. ÔóéëéãéÜííç, Å. Ôóéôßíç: ÊáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò óôçí ðñùôïâÜèìéáöñïíôßäá õãåßáò: Ýíá êåßìåíï âáóéóìÝíï óôç óõíÜíôçóç åñãáóßáò ÅëëÞíùí êáé Ïëëáíäþí åñåõíçôþí êáé ãåíéêþíéáôñþí .......................................................................................................................................................................................................................................... 214

ÃñÜììáôá óôïí ÅêäüôçJ.K. Soler: The Family Physicians: the new Mediterranean Journal ..................................................................................................... 222

ÅõñùðáúêÜ Äßêôõá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞòÅQuiP: Åõñùðáúêü âñáâåßï ãéá ôçí åîáóöÜëéóç ðïéüôçôáò ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ ............................ 223

ÅðéôñïðÝò ÅËÅÃÅÉÁÅðéôñïðÞ Åêðáßäåõóçò: Åñùôçìáôïëüãéï ãéá ôç Óõíå÷éæüìåíç ÉáôñéêÞ Åêðáßäåõóç ........................................................................ 224

Áíáããåëßá Ìåôåêðáéäåõôéêþí ÌáèçìÜôùí êáé ÓõíåäñßùíÌåôåêðáéäåõôéêÜ ÌáèÞìáôá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôï Ã.Ð.Í. "Ã. ÐáðáíéêïëÜïõ" Èåóóáëïíßêçò .......................................................... 226

28Ï ÅôÞóéï ÐáíåëëÞíéï Éáôñéêü ÓõíÝäñéï, ÁèÞíá, 21-25 ÌáÀïõ 2002 ...................................................................................................... 229

CONTENTSOriginal PaperI. Lazaridis, M. Petsalis, M. Patronis, I. Tsolakis, P. Theodoropoulos: Prevalence of chronic arterialocclusive disease of the lower limps in the adult population of the Chalandritsa Health Centre ................................................ 186

ReviewA. Christofeli, E. Korakidou, D. Stavrakakis: Learning Disabilities: The role of the General Practitioner .................................. 193

Short CommunicationsM. Kardara, X. Kondakis: The road traffic accidents in the broader area of Patras, 1995-1997 ................................................. 200

J. Fandridis1, D. Delvenakiotis: Presentation and origin of the dental patients of the Shimatari Health Centerin the period 1994-1998 ..................................................................................................................................................................................................... 204

Self-Rated Questionnaire in Primary Health CareM. Antonopoulou, C. Ekdahl, M. Sgantzos, N. Antonakis, Ch. Lionis: Translation and culturaladaptation into Greek of a Scandinavian questionnaire appropriate for musculoskeletal symptoms ................................. ........ 209

Guidelines in General PracticeC. Lionis, A. Tatsioni, P. Heuberger, E. van Muijden-Karssen, H. van der Schaaf, I. Papazisis, G. Daskos,I. Monedas, D. Kounalakis, E. Tzagkarakis, I. Tsiligianni, E. Tsitini: Guidelines in primary health care:a text based on the working meeting between Greek and Dutch researches and general practitioners ................................ 214

Letters to the EditorJ.K. Soler: "The Family Physician": the new Mediterranean Journal ............................................................................................................. 222

European Networks in General PracticeÅquiP: Announcement of an European Award in General Practice .............................................................................................................. 223

Committees of ELEGEIAEducational Committee: A questionnaire about Continued Medical Education ...................................................................................... 224

Courses and Congresses' AnnouncementCources at the "G. Papanikolaou" Hospital of Thessaloniki ............................................................................................................................. 226

28th Annual Hellenic Medical Congress, Athens, May 21-25, 2002 ............................................................................................................. 229

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

186

É. Ëáæáñßäçò êáé óõí.

Ï åðéðïëáóìüò ôçò ÷ñüíéáò áðïöñáêôéêÞò áñôçñéïðÜèåéáò êÜôùÜêñùí óôïí åíÞëéêï ðëçèõóìü ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò×áëáíäñßôóáò

É. Ëáæáñßäçò, Ì. ÐåôóÜëç, Ì. Ðáôñþíçò, É. ÔóïëÜêçò*, Ð. Èåïäùñüðïõëïò

EÑÅÕÍÇÔÉÊÏ ÁÑÈÑÏ

ORIGINAL PAPERPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 186-192, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 186-192, 2001

ÐåñßëçøçÏ åðéðïëáóìüò ôçò ÷ñüíéáò áðïöñáêôéêÞò áñôçñéïðÜèåéáò êÜôù Üêñùí ìåëå-ôÞèçêå óå 235 áóèåíåßò (127 Üíäñåò êáé 108 ãõíáßêåò) ðïõ åðéóêÝöèçêáí ôïÊÝíôñï Õãåßáò ×áëáíäñßôóáò. Óôïõò óõììåôÝ÷ïíôåò Ýãéíå êëéíéêüò êáé õðåñç-÷ïãñáöéêüò Ýëåã÷ïò áñôçñéþí êÜôù Üêñùí, ìÝôñçóç óùìáôïìåôñéêþí êáéáñôçñéáêÞò ðßåóçò êáé ëéðéäßùí ïñïý. 34 áóèåíåßò ôáîéíïìÞèçêáí êáôÜ óôÜäéïFontaine I êáé 11 êáôÜ Fontaine II. Ðåñßðïõ ïé ìéóïß áóèåíåßò áðü áõôïýò ðïõôáîéíïìÞèçêáí êáôÜ Fontaine I åß÷áí õðÝñôáóç êáé ç ìåãÜëç ðëåéïøçößá ôïõò(18/34) õðåñëéðéäáéìßá. Ç ÷ñüíéá áñôçñéïðÜèåéá ôùí êÜôù Üêñùí öÜíçêå íáåßíáé óõ÷íÞ óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò.

Prevalence of chronic arterial occlusive disease of the lower limbs inthe adult population of the Chalandritsa Health CentreI. Lazaridis, M. Petsali, M. Patronis, I. Tsolakis, P. Theodoropoulos.

SummaryWe studied a sample of the adult population in the area of Chalandritsa HealthCentre in order to evaluate the prevalence of arterial occlusive disease (AODLL)of the lower limbs diagnosed by history, associated risk factors, physical exami-nation, Doppler Ultrasound, ankle/brachial index and Duplex scan. Although thisis a pilot study it seems safe to conclude that early diagnosis of AODLL ispossible in the primary care setting, by using a combination of the above non-invasive methods. Correct management of these patients with an aggressiveapproach to the modification of atherosclerotic risk factors may improve qualityof life and survival.Key words: arterial occlusive disease, risk factors, primary health care, intermi-ttent claudication

Ç ×ñüíéá ÁðïöñáêôéêÞ Áñôçñéï-ðÜèåéá (×ÁÁ) åßíáé íüóïò ðïõ ðñï-óâÜëëåé üëá ôá áããåßá, áëëÜ åíôïðß-æåôáé óõ÷íüôåñá óôá êÜôù Üêñá. ÇÝãêáéñç áíáêÜëõøÞ ôçò áðïôåëåß âá-óéêÞ ðñïûðüèåóç ãéá ôçí ðñïöýëáîçôùí áóèåíþí. Óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñé-ðôþóåéò áéôßá ôçò áðüöñáîçò åßíáé ïéáèçñùìáôéêÝò ðëÜêåò ðïõ ó÷çìáôßæï-íôáé óôá ôïé÷þìáôá ôùí áããåßùí ëüãùçëéêßáò, óáê÷áñþäïõò äéáâÞôç, ðá÷õ-óáñêßáò, õðåñëéðéäáéìßáò êáèþò êáéõðÝñôáóçò1. ¢ëëïé ðáñÜãïíôåò êéíäý-íïõ ôçò ÷ñüíéáò áðïöñáêôéêÞò áñôç-ñéïðÜèåéáò åßíáé ç áñôçñéïóêëÞñõíóç,ôï êÜðíéóìá, ïé áããåéßôéäåò, ç õðåñïõ-ñé÷áéìßá êáé ç áýîçóç ôçò ãëïéüôçôáòôïõ áßìáôïò.2 ¼ðïéá êáé áí åßíáé çáéôéïëïãßá ôçò üìùò, ôá áðïôåëÝóìá-ôá óôçí åðéâßùóç ôïõ Üêñïõ êáé êáôÜóõíÝðåéá óôçí ðïéüôçôá æùÞò ôïõ áóèå-íïýò åßíáé êáôáóôñåðôéêÜ.3 Ïé åðéðôþ-óåéò ôçò ×ÁÁ óôá êÜôù Üêñá ïöåß-ëïíôáé óå áíåðáñêÞ åöïäéáóìü èñå-

ÊÝíôñïõ Õãåßáò ×áëáíäñßôóáò, *Áããåéï÷åéñïõñãéêü ÔìÞìá Ð.Ð.Ã.Í. Ðáôñþí

ËÝîåéò êëåéäéÜ: ÁðïöñáêôéêÞ áñôçñéïðÜèåéá, ðáñÜ-ãïíôåò êéíäýíïõ, ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç, äéáëåß-ðïõóá ÷ùëüôçôáÕðïâïâëÞèçêå: 18 Íïåìâñßïõ 1999ÅðáíõðïâëÞèçêå: 7 Áõãïýóôïõ 2001¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïäßåõóç: 15 Íïåìâñßïõ 2001Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Ëáæáñßäçò É., ÄÜìùíïò14, Ô.Ê. 26224, ÐÜôñá, Ôçë. 0610323757, e-mail:[email protected]

187

É. Ëáæáñßäçò êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

ðôéêþí óõóôáôéêþí, ôçò ðåñéï÷Þò ðïõ áñäåýåôáéáðü ôç íïóïýóá áñôçñßá. Åêäçëþíïíôáé äå ÷á-ñáêôçñéóôéêÜ ìå äéáëåßðïõóá ÷ùëüôçôá, äçëáäÞóõóöéêôéêü ðüíï êáôÜ ôçí Üóêçóç êáé ÜëãïòáíÜðáõóçò. Óå óïâáñüôåñåò óôåíþóåéò ðáñáôç-ñïýìå éó÷áéìéêÜ Ýëêç (êõñßùò ìåôáôñáõìáôéêÜ)óôïí Üêñï ðüäá Þ êáé ãÜããñáéíá. ÂÝâáéá ôáóõìðôþìáôá ôçò ×ÁÁ åßíáé áíÜëïãá ôïõ âáè-ìïý êáé ôçò Ýêôáóçò ôçò óôÝíùóçò, áëëÜ êáé ôçòðáñïõóßáò Þ ü÷é ðáñÜðëåõñçò êõêëïöïñßáò.

Óêïðüò ôçò åñãáóßáò áõôÞò åßíáé, ï ðñïóäéï-ñéóìüò ôçò óõ÷íüôçôáò ôçò ×ÁÁ êÜôù ÜêñùíâÜóåé éóôïñéêïý, êëéíéêÞò åîÝôáóçò, åîÝôáóçòDoppler êáé Duplex scan üðïõ ÷ñåéÜóôçêå. ÁõôÜåßíáé ôá ðñþéìá áðïôåëÝóìáôá ìéáò ðñïïðôéêÞòìåëÝôçò õðü åîÝëéîç, ðïõ áöïñÜ óôïí ðëçèõóìüôçò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ×áëáíäñßôóáò(ÊÕ×). Ç áíáêÜëõøç ôçò íüóïõ óå ðñþéìï óôÜ-äéï êáé ç Ýãêáéñç Ýíáñîç èåñáðåßáò, ìðïñåß íáåðéâñáäýíåé êáé ßóùò íá áðïôñÝøåé ôéò êáôáóôñï-öéêÝò óõíÝðåéåò ôçò ×ÁÁ óôá êÜôù Üêñá4 êáéóôá ðëáßóéá ôçò ðñùôïâÜèìéáò ðåñßèáëøçò.

Áóèåíåßò êáé ìÝèïäïò

ÅîåôÜóôçêå äåßãìá åíçëßêïõ ðëçèõóìïý ôçòïñåéíÞò êáé çìéïñåéíÞò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÕ× (äåíóõìðåñéåëÞöèçóáí ïé áóèåíåßò ôçò ðåäéíÞò ðåñéï-÷Þò), ìå ðëçèõóìü ðïõ îåðåñíÜ ôïõò 12.000 êá-ôïßêïõò. Ç ðåñéï÷Þ ðåñéëáìâÜíåé ÄçìïôéêÜ Äéá-ìåñßóìáôá óå áðüóôáóç áðü 4 Ýùò êáé 35 ÷éëéü-ìåôñá áðü ôçí ðüëç ôçò ÐÜôñáò, óôï ÍïìüÁ÷áÀáò. Ôï êïéíùíéêïïéêïíïìéêü åðßðåäï ôùí êá-ôïßêùí êáèþò êáé ïé äéáôñïöéêÝò ôïõò óõíÞèåéåòäåí äéáöÝñïõí óçìáíôéêÜ áðü áõôÝò ôùí áóôþí.Áíôßèåôá ïé óõíèÞêåò õãéåéíÞò åßíáé áñêåôÜ êá-êÝò. Ôï ÊÕ× óôá äÝêá ÷ñüíéá ëåéôïõñãßáò ôïõ,Ý÷åé áñ÷åßï 2000 éóôïñéêþí ÷ñïíßùò ðáó÷üíôùíáóèåíþí, ìå ìÝóï üñï ðáñáêïëïýèçóçò êÜèåáóèåíïýò 4±2 Ýôç.

ÓõíïëéêÜ åîåôÜóèçêáí 235 áóèåíåßò, óå äéÜ-óôçìá 18 ìçíþí. ÓõãêåêñéìÝíá åîåôÜóèçêáí áóèå-íåßò, ðïõ ðñïóÝñ÷ïíôáí êáèçìåñéíÜ óôá ôáêôéêÜéáôñåßá ôïõ ÊÕ× ãéá äéáöüñïõò ëüãïõò êáé äéÝ-èåôáí öÜêåëï éóôïñéêïý ôïõëÜ÷éóôïí åíüò Ýôïõò,Ýôóé þóôå íá åßíáé ãíùóôïß ìå óáöÞíåéá ïé ðáñÜ-ãïíôåò êéíäýíïõ, áëëÜ êáé ç ðïñåßá íüóïõ ôïõò.Áðü áõôïýò 127 Þôáí Üíäñåò êáé 108 ãõíáßêåòìå ìÝóï üñï çëéêßáò 70,3 Ýôç ãéá ôïõò Üíäñåò êáé

70,8 Ýôç ãéá ôéò ãõíáßêåò. Óå üëïõò ôïõò áóèåíåßòóõìðëçñþèçêå ôï Þäç õðÜñ÷ïí éóôïñéêü üóïíáöïñÜ óôá óõìðôþìáôá ôçò ×ÁÁ êÜôù Üêñùí.Åéäéêüôåñá ñùôÞèçêáí ãéá óõóöéêôéêü Üëãïò êáôÜôç âÜäéóç, óçìåéþèçêå ç åíôüðéóÞ ôïõ óôç ãá-óôñïêíçìßá, ôï ìçñü Þ ôïõò ãëïõôïýò, áëëÜ êáéç áðüóôáóç åìöÜíéóÞò ôïõ. ÑùôÞèçêáí ãéá Üë-ãïò áíÜðáõóçò óôéò ðôÝñíåò êáé ôá äÜêôõëá ôùíêÜôù Üêñùí êáé ãéá åíäå÷üìåíç áíáêïýöéóÞ ôïõìå ôï êñÝìáóìÜ ôïõò áðü ôï êñåâÜôé. ÊáôÜ ôçíêëéíéêÞ åîÝôáóç Ýãéíå øçëÜöçóç ðåñéöåñéêþí áñ-ôçñéþí, áêñüáóç êïéëßáò, êáñùôßäùí êáé ìçñéáßùíáñôçñéþí ãéá ôçí áíåýñåóç öõóçìÜôùí. ÅêôéìÞ-èçêáí ïé äéáôáñá÷Ýò èåñìïêñáóßáò, ïé áëëáãÝòôçò ÷ñïéÜò ôïõ äÝñìáôïò (ù÷ñüôçôá, õðåñáéìßá,êõÜíùóç) êáé ïé ôñïöéêÝò äéáôáñá÷Ýò (ðåðá÷õ-óìÝíïé üíõ÷åò, áôñïößá äÝñìáôïò êáé ôñé÷þí).Áêïëïýèçóå õðåñç÷ïãñáöéêüò Ýëåã÷ïò ôùí áñôç-ñéþí ôùí êÜôù Üêñùí ìå ôç óõóêåõÞ Mini Do-ppler – ES – 100X (ÊåöáëÞ 8ÌÇ

Æ)5 êáé ôç

âïÞèåéá åéäéêÞò ãÝëçò åðáöÞò ãéá õðåñÞ÷ïõò. ÏáóèåíÞò îáðëþèçêå ïñéæüíôéá óå êëßíç. ÌåôÜ áðü5-10 ëåðôÜ ãéá ôçí øõ÷éêÞ êáé óùìáôéêÞ çñåìßáôïõ áóèåíïýò êáé óõíåðþò ôç óôáèåñïðïßçóç ôçòáñôçñéáêÞò ðßåóçò, åöáñìüóèçêå ç ìáíóÝôá ôïõðéåóüìåôñïõ ðÜíù áðü ôá óöõñÜ. Ìå ôçí êåöá-ëÞ ôïõ Doppler óå ãùíßá ðåñßðïõ 45 ìïéñþí,áíáæçôÞèçêå ç ñá÷éáßá ôïõ ðïäüò óôçí áíáôïìé-êÞ ðåñéï÷Þ ôçò êáé åéäéêüôåñá óôï óçìåßï üðïõøçëáöÞèçêå. Áöïý âñÝèçêå ôï êáèáñüôåñï ç÷ç-ôéêü óÞìá ñïÞò. Óôç óõíÝ÷åéá, åëáôôùíüôáí óôá-äéáêÜ ç ðßåóç Ýùò üôïõ ç áðïóõìðßåóç åðÝôñåøåôï ðñþôï óÞìá Doppler ðïõ óçìåéþèçêå ùò çóõóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç ôçò áñôçñßáò. Ç äéá-äéêáóßá áêïëïõèÞèçêå êáé ãéá ôçí ïðßóèéá êíç-ìéáßá, êáèþò êáé ãéá ôï Üëëï Üêñï. Óå ðåñßðôù-óç ðïõ êáìéÜ áðü ôéò äõï áñôçñßåò äåí âñÝèçêå,Ýãéíå ðñïóðÜèåéá íá ìåôñçèåß ç ðßåóç óôçí ðåñï-íéáßá áñôçñßá. Óçìåéþèçêáí ôõ÷üí öõóÞìáôá ÞÜëëåò äéáôáñá÷Ýò ñïÞò üðïõ áíåõñÝèçêáí6. ÕðüêáíïíéêÝò óõíèÞêåò, ç óõóôïëéêÞ ðßåóç óôï ýøïòôùí óöõñþí óå çñåìßá åßíáé ßóç Þ ëßãï ìåãáëýôå-ñç áðü ôçí ðßåóç óôïí âñá÷ßïíá. Áíôßèåôá, çðßåóç óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ñá÷éáßáò ôïõ ðïäüò âñÝ-èçêå ëßãï ÷áìçëüôåñç áðü áõôÞ óôçí ïðßóèéáêíçìéáßá áñôçñßá. Ç óõóôïëéêÞ ðßåóç ðïõ áíåõ-ñßóêåôáé ìå áõôü ôïí ôñüðï äåß÷íåé ôçí Ýêôáóçôçò áéìïäõíáìéêÜ óçìáíôéêÞò áðïöñáêôéêÞò íü-óïõ êáé ó÷åôßæåôáé Üìåóá ìå ôç âéùóéìüôçôá ôïõÜêñïõ7,8. Áí ç ðßåóç åßíáé êÜôù áðü 40 mmHg


188


äñÝáò». Õðïëïãßóèçêå ï Áèçñùìáôéêüò äåßêôçò(ÁÈÄ) áðü ôïí ôýðï ïëéêÞ ÷ïëçóôåñüëç ðñïòHDL ÷ïëçóôåñüëç (öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ < 5) êáé ïäåßêôçò ìÜæáò óþìáôïò (ÄÌÓ, öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ< 22,5 Kg/m2 ãéá ôéò ãõíáßêåò, < 25 Kg/m2 ãéáôïõò Üíäñåò). Ðá÷ýóáñêïé èåùñÞèçêáí üóïé åß-÷áí ÄÌÓ > 30,50 Kg/m2. ÔÝëïò, ìåôñÞèçêáí ïéðåñßìåôñïé ìÝóçò êáé éó÷ßùí. Ðá÷ýóáñêïé áóèå-íåßò ìå õøçëü ðçëßêï ìÝóçò-éó÷ßùí (> 1 ãéá ôïõòÜíäñåò êáé > 0,8 ãéá ôéò ãõíáßêåò) Ý÷ïõí óçìá-íôéêÜ áõîçìÝíï êßíäõíï áíÜðôõîçò áèçñùìáôé-êÞò íüóïõ óå ó÷Ýóç ìå áõôïýò ðïõ Ý÷ïõí ìéêñü-ôåñï ðçëßêï16.

Óôïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ åëÞöèçóáí ôïéóôïñéêü óáê÷áñþäïõò äéáâÞôç õðü áãùãÞ (áðüôïõ óôüìáôïò áíôéäéáâçôéêÜ Þ éíóïõëßíç) êáé çñýèìéóÞ ôïõ, ôï éóôïñéêü õðÝñôáóçò êáèþò êáéôï êÜðíéóìá. ¼óïí áöïñÜ óôéò êáðíéóôéêÝò óõ-íÞèåéåò, åîåôÜóèçêå ç çìåñÞóéá ÷ñÞóç êáé ç äéá-÷ñïíéêÞ êáôáíÜëùóç17. Äõóëéðéäáéìéêïß ÷áñáêôç-ñßóèçêáí åêåßíïé ðïõ åß÷áí ÷ïëçóôåñßíç ðÜíùáðü 220 mg/dl Þ/êáé ôñéãëõêåñßäéá ðÜíù áðü150 mg/dl Þ ôÝëïò ÁÈÄ ðÜíù áðü 0,5. Óå áõ-ôïýò äåí õðÞñ÷áí Üôïìá ìå èõñåïåéäïðÜèåéá, çðá-ôéêÞ Þ íåöñéêÞ íüóï. ÅêôéìÞèçêå åðßóçò ç ýðáñ-îç áñôçñéáêÞò íüóïõ óå Üëëá áããåßá ìÝóù ôïõéóôïñéêïý åìöñÜãìáôïò ìõïêáñäßïõ18, óôçèÜã÷çòêáé áããåéáêïý åãêåöáëéêïý åðåéóïäßïõ.

Ïé áóèåíåßò óôáäéïðïéÞèçêáí óå êëéíéêÜ óôÜ-äéá êáôÜ Fontaine âÜóåé ôùí óõìðôùìÜôùí ôïõòêáé ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôïõ ðáñáêëéíéêïý åëÝã-÷ïõ. ÊáôÜ Fontaine 0, óôáäéïðïéÞèçêáí üóïé äåíáíÝöåñáí óõìðôùìáôïëïãßá áðïöñáêôéêÞò áñ-ôçñéïðÜèåéáò êÜôù Üêñùí ïýôå ðáñïõóßáæáíáëëáãÝò óôéò áñôçñßåò. ÊáôÜ Fontaine I, üóïéäåí áíÝöåñáí ôç ó÷åôéêÞ óõìðôùìáôïëïãßá ðá-ñüôé åß÷áí äåßêôç ðéÝóåùò < 0,9 êáé åðéâåâáßùóçáðüöñáîçò ìå Duplex. ÊáôÜ Fontaine ÉÉ, üóïéðáñïõóßáæáí äéáëåßðïõóá ÷ùëüôçôá êáé ðåñáéôÝ-ñù ùò ÉÉá üóïé ôçí ðáñïõóßáæáí óå ðåñéóóüôåñïáðü 200 ìÝôñá êáé ÉÉâ, ëéãüôåñï áðü 200 ìÝôñá.ÊáôÜ Fontaine ÉÉÉ, üóïé áíÝöåñáí Üëãïò áíÜ-ðáõóçò êáé ôÝëïò êáôÜ Fontaine IV üóïé åß÷áíãÜããñáéíá.

ÁðïôåëÝóìáôá

ÊáôáíåìÞèçêáí êáôÜ Fontaine 190 áóèå-íåßò óôáäßïõ 0, 34 óôáäßïõ É êáé 11 óôáäßïõ ÉÉ,

õðïäçëþíåôáé ìåãÜëïõ âáèìïý éó÷áéìßá êáé ïêßíäõíïò ãéá ôçí áðþëåéá ôïõ Üêñïõ åßíáé ïîýò9.ÓõóôïëéêÞ ðßåóç óôçí ðåñéï÷Þ ôùí óöõñþí 20-30mmHg õðïäçëþíåé Üìåóï êßíäõíï ãÜããñáéíáò.Ðáñ’ üëá áõôÜ ç ðßåóç áõôÞ áí êáé åíäåéêôéêÞ,äåí åßíáé áîéüðéóôç, êáèþò ðáñïõóéÜæåé äéáêõ-ìÜíóåéò áíÜëïãá ìå ôç óõóôïëéêÞ ðßåóç ôïõ âñá-÷ßïíá6. Ï äåßêôçò ðéÝóåùò ÄÐ10 êÜôù Üêñùí Þäåßêôçò Õáï11 (öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ > 1), õðïëïãßæå-ôáé áðü ôï ëüãï óõóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóçòóöõñþí (ÁÐóö) ðñïò ôç óõóôïëéêÞ áñôçñéáêÞðßåóç âñá÷ßïíá (ÁÐâñ) êáé ôïí ôýðï ÄÐ = ÁÐóö/ÁÐâñ. Ï äåßêôçò äéïñèþíåé ôçí ðßåóç óöõñþíãéá ôõ÷üí äéáêõìÜíóåéò ôçò ðßåóçò âñá÷ßïíá5.ÅðéðëÝïí Ý÷åé âñåèåß áîéüðéóôïò üóïí áöïñÜ óôïõòäéáöïñåôéêïýò åîåôáóôÝò, áëëÜ êáé óôïí ßäéï åîå-ôáóôÞ óå äéáöïñåôéêÝò ÷ñïíéêÝò óôéãìÝò12. ¸÷åéåõáéóèçóßá 100% êáé áêñßâåéá 92,5%13 êáé Ý÷åéóçìáíôéêÝò áíôéóôïé÷ßåò ìå ôá åõñÞìáôá áããåéï-ãñáößáò14. Áò óçìåéùèåß üôé äéáöïñÜ áñôçñéáêÞòðßåóçò ìåôáîý âñá÷ßïíá êáé óöõñþí ìåãáëýôåñçÞ ßóç ìå 20mmHg Ý÷åé ìåãÜëç äéáãíùóôéêÞ áêñß-âåéá üóïí áöïñÜ óôçí áíáãíþñéóç áñôçñéáêÞòáíåðÜñêåéáò êÜôù Üêñùí9.

¸ôóé, ìåôñÞèçêå ç áñôçñéáêÞ ðßåóç ôïõ âñá-÷ßïíá êáé óôá äýï Üêñá êáé õðïëïãßóôçêå ï äåß-êôçò ðßåóçò ãéá ôçí êÜèå áñôçñßá ÷ùñéóôÜ, óýì-öùíá ìå ôïí ôýðï. Óå üóïõò áóèåíåßò âñÝèçêåðáèïëïãéêüò äåßêôçò ðßåóçò, äçëáäÞ < 0,9 ÝãéíåDuplex scan óå éäéùôéêü åñãáóôÞñéï ãéá åðáëÞ-èåõóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí. Ìå ôç ìÝôñçóç ôùíðåñéöåñéêþí ðéÝóåùí åßíáé åöéêôÞ ç äéÜêñéóç ôùíóôáäßùí ôçò ×ÁÁ ôùí êÜôù Üêñùí. Ðçëßêï áðü0,75 Ýùò 0,9 õðïäçëþíåé áðïöñáêôéêÞ íüóï åëá-öñéÜò ìïñöÞò, áðü 0,75 Ýùò 0,5 õðïäçëþíåé ìå-ôñßïõ âáèìïý éó÷áéìßá êáé ìéêñüôåñï ôïõ 0,5 åíÝ-÷åé êßíäõíï ãÜããñáéíáò15. Äåí ðáñåëÞöèç ç åêôß-ìçóç ôùí ðåñéðôþóåùí äéáâçôéêÞò áããåéïðÜèåéáòüðïõ ìåôñÞèçêáí ðéÝóåéò êÜôù Üêñùí ðÜíù áðü230 mmHg. ÐéÝóåéò ôÝôïéïõ ýøïõò õðïäçëþíïõíóêëÞñõíóç ôùí áããåßùí êáé äåí åðéôñÝðïõí óù-óôÞ ìÝôñçóç ôùí äåéêôþí êáé Ýôóé äåí óõìðåñéå-ëÞöèçóáí óôç ìåëÝôç.

Óôçí ðñïóðÜèåéá ðñïóäéïñéóìïý ôùí ðáñá-ãüíôùí êéíäýíïõ ôçò íüóïõ, ðñáãìáôïðïéÞèçêåáéìáôïëïãéêüò Ýëåã÷ïò üëùí ôùí áóèåíþí, ãéáóÜê÷áñï íçóôåßáò, ïëéêÞ êáé HDL ÷ïëçóôåñüëç,ôñéãëõêåñßäéá, ïõñéêü ïîý, áëëÜ êáé ãåíéêÞ áßìá-ôïò, óôï ìéêñïâéïëïãéêü åñãáóôÞñéï ôïõ ÃåíéêïýÊñáôéêïý Íïóïêïìåßïõ Ðáôñþí «Ï ¢ãéïò Áí-

189


åíþ äåí õðÞñîáí áóèåíåßò óôáäßïõ ÉÉÉ êáé IV(Ðßíáêáò 1). ÌåôñÞèçêå ï áñéèìüò ðáñáãüíôùíêéíäýíïõ áíÜ óôÜäéï, üðïõ âñÝèçêáí ðåñéóóüôå-ñïé ðáñÜãïíôåò óôá ìåãáëýôåñá óôÜäéá. Êáôá-ãñÜöçêå ï ìÝóïò üñïò çëéêßáò (Ì.Ï.Ç.) üðïõ äåíðáñáôçñåßôáé áîéüëïãç óôáôéóôéêÞ äéáöïñÜ ìå-ôáîý áíäñþí êáé ãõíáéêþí, êáèþò êáé óôáäßùí.

Ïé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ óôçí åìöÜíéóç ôçò×ÁÁ áíÜ óôÜäéï êáé öýëï ðáñïõóéÜæåôáé óôïíðßíáêáò 2. ÂñÝèçêå ç õðåñëéðéäáéìßá óáí ðéïóõ÷íüò ðáñÜãïíôáò óôïõò Üíäñåò óå ó÷Ýóç ìå ôéòãõíáßêåò ìå ðïóïóôü (åðß ôïõ óõíüëïõ ôùí áóèå-íþí) 70,9% ãéá ôïõò Üíäñåò, Ýíáíôé 45,4% ãéáôéò ãõíáßêåò, åíþ óôï óôÜäéï É ðïõ åêäçëþíåôáéç óõìðôùìáôïëïãßá ôçò áðïöñáêôéêÞò íüóïõ,14,2% êáé 9,3% êáé ãõíáßêåò áíôßóôïé÷á. ÓôïóôÜäéï ÉÉ, ðáñüëï ðïõ ï áñéèìüò ôùí áóèåíþíåßíáé óôáôéóôéêÜ ìéêñüò, åíôïýôïéò öáßíåôáé êéåêåß ç õðåñï÷Þ ôùí áíäñþí óå ó÷Ýóç ìå ôéò ãõ-íáßêåò áíôßóôïé÷á (5,5% êáé 2,8%). Áêïëïõèåß çõðÝñôáóç ÷ùñßò óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜáíäñþí-ãõíáéêþí (ðïóïóôü 52,7% Üíäñåò êáé54,6% ãõíáßêåò) åíþ óôï óôÜäéï É Ý÷ïõìå êáéðÜëé óáöÞ õðåñï÷Þ ôùí áíäñþí, ìå ðïóïóôü11,8% ãéá ôïõò Üíäñåò êáé 2,8% ãéá ôéò ãõíáßêåò.Óôï êÜðíéóìá ç õðåñï÷Þ ôùí áíäñþí öáßíåôáéáñêåôÜ óçìáíôéêÞ, êáèþò óôï óôÜäéï 0 ïé Üí-äñåò áðïôåëïýí ôï 22,8%, åíþ ïé ãõíáßêåò ìüíïôï 2,8%, åíþ óôá óôÜäéá É êáé ÉÉ êñßíåôáé áðüëõ-ôç. Ôï ãåãïíüò üôé ç óõ÷íüôçôá êáðíßóìáôïò óôéò

ãõíáßêåò åßíáé óçìáíôéêÜ ìåéùìÝíç, åßíáé ëïãéêüäéüôé ìåëåôïýìå êáôïßêïõò ïñåéíþí êáé çìéïñåé-íþí ðåñéï÷þí ðïõ äåí áðÝ÷ïõí éäéáßôåñá áðüáóôéêü êÝíôñï, åíôïýôïéò óå ôÝôïéåò ðåñéï÷Ýò ôïêÜðíéóìá óôéò ãõíáßêåò åîáêïëïõèåß íá áðïôåëåßðñïêáôÜëçøç. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ Ó.Ä. äåí Ý÷ïõìåáîéüëïãá óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá üóïí áöïñÜ óôçíðñïôßìçóç ôïõ öýëïõ, êáèþò åßíáé ìéêñüò ï áñéè-ìüò áóèåíþí óôá óôÜäéá åìöÜíéóçò óõìðôùìá-ôïëïãßáò áðïöñáêôéêÞò íüóïõ. Ç õðåñïõñé÷áéìßáåðßóçò äåß÷íåé íá Ý÷åé ðñïôßìçóç óôï áíäñéêüöýëï, öáéíüìåíï âÝâáéá Þäç ãíùóôü ðïõ äåí ÷ñåéÜ-æåôáé íá åðåêôáèïýìå éäéáßôåñá ó‘ áõôü.

ÅîåôÜæïíôáò ôïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ óôïóýíïëï ôùí áóèåíþí áíäñþí êáé ãõíáéêþí öáß-íåôáé ðùò ç õðåñëéðéäáéìßá êáé ç õðÝñôáóç ìåðïóïóôÜ 79,6% êáé 65,5% áíôßóôïé÷á, åßíáé ôáêýñéá áßôéá åìöÜíéóçò áðïöñáêôéêÞò íüóïõ óåó÷Ýóç ìå ôï êÜðíéóìá (20,4%) ôçí õðåñïõñé÷áé-ìßá (12,3%) áëëÜ êáé ôçí ðá÷õóáñêßá (0,5%)(Ðßíáêáò 3).

Óôá óôÜäéá É êáé ÉÉ äåí õðÞñ÷áí áóèåíåßò÷ùñßò ðñïäéáèåóéêïýò ðáñÜãïíôåò åíþ óôï óôÜ-äéï ÉÉ õðÞñ÷áí Üíù ôùí 2 ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ(Ðßíáêáò 4).

ÓõæÞôçóç

Ç áñôçñéïóêëÞñõíóç, åßíáé ìéá áñôçñéïðÜ-

Ðßíáêáò 1. ÊáôáíïìÞ áóèåíþí êáôÜ óôÜäéï Fontaine

ÓôÜäéï Fontaine 0 É ÉÉ ÉÉÉ ÉV

Óýíïëï áóèåíþí: 235 190 34 11 - -¢íäñåò: 127 95 24 8 - -Ãõíáßêåò: 108 95 10 3 - -ÐáñÜãïíôåò êéíäýíïõ (ÐÊ) 0-4 1-3 2-4 - -ÌÝóïò üñïò (Ì.Ï.) ÐÊ 2,5 2,4 2,9 - -Ì.Ï.Ç. áíäñþí 69,1 72,4 69,6 - -Ì.Ï.Ç. ãõíáéêþí 68,3 73,9 70,3 - -

Ðßíáêáò 2. Óõ÷íüôçò áíäñþí-ãõíáéêþí óôç óôáäéïðïßçóç ôçò íüóïõ

ÓôÜäéï 0 ÓôÜäéï É ÓôÜäéï ÉÉ¢íäñåò Ãõíáßêåò ¢íäñåò Ãõíáßêåò ¢íäñåò Ãõíáßêåò

ÕðÝñôáóç 67 (52,7%) 59 (54,6%) 15 (11,8%) 3 (2,8%) 7 (5,5%) 3 (2,8%)Õðåñëéðéäáéìßá 90 (70,9%) 49 (45,4%) 18 (14,2%) 10 (9,3%) 7 (5,5) 3 (2,8%)ÊÜðíéóìá 29 (22,8%) 3 (2,8%) 11 (8,7%) 0 - 5 (4%) 0 -Ó.Ä. 18 (14,2%) 31 (28,7%) 7 (5,5%) 2 (1,8%) 3 (2,4%) 0 -Õðåñïõñé÷áéìßá 16 (12,6%) 7 (6,5%) 3 (2,4%) 1 (0,9%) 1 (0,8%) 1 (0,9%)Óýíïëï 95 (74,9%) 95 (88%) 24 (19%) 10 (9,2%) 8 (6,3%) 3 (2,8%)


190


õðåñëéðéäáéìßá, Ó.Ä. ê.ëð. ÁðïôÝëåóìá áõôÞò ôçòïñãÜíùóçò åëÝã÷ïõ ôùí áóèåíþí, Þôáí ç óùóôÞñýèìéóç ôùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ. Ôï 32% åß-÷áí áññýèìéóôç áñôçñéáêÞ ðßåóç êáé ÷ïëçóôåñß-íç, åê ôùí ïðïßùí ôï 18% Þôáí áóèåíåßò ðïõ äåíóõíåñãÜæïíôáí ìå ôïí éáôñü ôïõò óôç ëÞøç ôçòèåñáðåõôéêÞò áãùãÞò, áëëÜ êáé óôç óõ÷íüôçôáåðéóêÝøåþí ôïõ óôï ÊÕ×. Ôï 77,4% ôùí áóèå-íþí ñýèìéæå óùóôÜ ôá ëéðßäéÜ ôïõ, åßôå ìÝóùáãùãÞò, åßôå ìÝóù ïëéãïëéðéäáéìéêÞò äßáéôáò, ðïõåëÜìâáíå ãñáðôþò áðü ôïí èåñÜðïíôá éáôñü ôïõÊÕ×.

Ôï êÜðíéóìá áðïôåëåß ìéá óõíÞèåéá ç ïðïßááðïêôÜôáé áðü ôï êïéíùíéêü ðåñéâÜëëïí. Ïé åðé-ðôþóåéò ôïõ óôçí õãåßá ôïõ áíèñþðïõ åßíáé ðïëýóïâáñÝò. Áêüìá êáé ç ìÝôñéá ÷ñÞóç êáðíïý, (15ôóéãÜñá çìåñçóßùò) áõîÜíåé áéóèçôÜ ôïí êßíäõíïáíÜðôõîçò ðåñéöåñéêÞò áñôçñéïðÜèåéáò20. Ôï35,3% ôùí áóèåíþí (Üíäñåò) Þôáí êáðíéóôÝò, ðïõêÜðíéæáí ìÝóï üñï 20-30 ôóéãÜñá çìåñçóßùò óôïóôÜäéï É, åíþ óôï óôÜäéï ÉÉ ôï 75% Þôáí âáñéÜêáðíéóôÝò ìå ìÝóï üñï êáôáíÜëùóçò 40 ôóéãÜñáçìåñçóßùò. Ôï 27,2% ðáñïõóßáæáí óïâáñïý âáè-ìïý óôÝíùóç êáñùôßäùí. Ôï êÜðíéóìá Ý÷åé áðï-äåé÷èåß óå êýñéï åðéâáñõíôéêü ðáñÜãïíôá ãéá ôçíáíÜðôõîç áèçñïóêëÞñùóçò óôç ðåñéï÷Þ ôçò åãêå-öáëéêÞò êõêëïöïñßáò21. Öáßíåôáé åðßóçò, ðùò çÝãêáéñç äéáêïðÞ ôïõ êáðíßóìáôïò ðåñéüñéóå ôçíðñüïäï ôçò íüóïõ, áöïý ôï 54% ôùí êáðíéóôþí,äéÝêïøå ôï êÜðíéóìá ðÝñá ôùí 3 åôþí ãéá Üëëåòáéôßåò, üðùò êáñäéïáíáðíåõóôéêÜ ðñïâëÞìáôá.

Åßíáé ãíùóôü ðùò ï ÓÄ ðñïêáëåß áèçñïóêç-ñùôéêÝò áëëïéþóåéò óôá áããåßá ôïõ áíèñþðïõ.Éäéáßôåñá üôáí óõíäõÜæåôáé êáé ìå Üëëïõò ðáñÜ-ãïíôåò êéíäýíïõ, ðïëý äå ðåñéóóüôåñï üôáí åßíáéáññýèìéóôïò. Ç ðåñéöåñéêÞ áñôçñéïóêëÞñõíóç åß-íáé ìéá óõ÷íÞ êáé óçìáíôéêÞ åêäÞëùóç, ðïõ ìáæßìå ôç äéáâçôéêÞ íåõñïðÜèåéá ïäçãåß óõ÷íÜ óåãÜããñáéíá êé áêñùôçñéáóìü ôùí êÜôù Üêñùí.Óôïõò äéáâçôéêïýò ç áèçñùìÜôùóç ðñïóâÜëëåéêõñßùò ôéò ìéêñüôåñåò áñôçñßåò, êÜôù áðü ôïãüíáôï, åíþ óôïõò ìç äéáâçôéêïýò ôéò ëáãüíéåòêáé ìçñéáßåò22-24. Óôï óôÜäéï 0 ôo 87% ôùí áóèå-íþí ìå Ó.Ä. åßíáé ôýðïõ ÉÉ, ï ïðïßïò ùò ãíùóôüíåßíáé ëéãüôåñï åðéâáñõíôéêüò óå ó÷Ýóç ìå ôïí Ó.Ä.ôýðïõ É. Áñêåôïß áóèåíåßò ìå Ó.Ä. ôýðïõ É üðùòðñïáíáöÝñáìå, äåí óõìðåñéëÞöèçóáí óôç ìåëÝ-ôç, ëüãù ðéÝóåùí êÜôù Üêñùí (>230) ðïõ õðï-äçëþíåé óêëÞñõíóç ôùí áããåßùí êáé ìÜëëïí çìÝôñçóç Ä.Ð. äåí áðïôåëåß áíôéêåéìåíéêü äéáãíù-

èåéá ðïõ áðïôåëåß ìåßæïí õãåéïíïìéêü êáé êïéíù-íéêü ðñüâëçìá, óôéò ðñïçãìÝíåò ÷þñåò ôïõ êü-óìïõ ìåôáîý ôùí ïðïßùí êáé ç ÅëëÜäá. Ôï êïé-íùíéêü êáé ïéêïíïìéêü êüóôïò ôçò áããåéáêÞòáèçñùìÜôùóçò åßíáé ôåñÜóôéï. Ç ãíþóç ôçò ðá-èïãÝíåéáò ôçò íüóïõ êáé ôùí ðñïäéáèåóéêþí ðá-ñáãüíôùí åßíáé áðáñáßôçôá ãéá ôï ãéáôñü ôçòðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò óôçí ðñüëçøç áíÜðôõ-îçò ôçò áñôçñéïóêëÞñõíóçò êáé êáôÜ óõíÝðåéáôç ìåßùóç ôùí èõìÜôùí ôçò öïâåñÞò áõôÞò íü-óïõ ôùí áñôçñéþí.

Öáßíåôáé ðùò ç õðåñëéðéäáéìßá üðùò êáé çõðÝñôáóç, êáôÝ÷ïõí óçìáíôéêü ñüëï óôç äçìéïõñ-ãßá áèçñùìÜôùóçò, ìå ôçí åìöÜíéóç ×ÁÁ êÜôùÜêñùí, åíþ ìåãÜëï ðïóïóôü ôùí áóèåíþí (82%)ðïõ åîåôÜóôçêáí, åß÷áí óõíäõáóìü êáé ôùí äõïðáñáãüíôùí êéíäýíïõ. Óôïõò äõï áõôïýò âáóé-êïýò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ, ïé Üíäñåò öáßíåôáéíá õðåñÝ÷ïõí Ýíáíôé ôùí ãõíáéêþí, åíþ óå óôÜ-äéá ðïõ åêäçëþíåôáé ç óõìðôùìáôïëïãßá ôçòíüóïõ, (óôÜäéï É êáé ÉÉ) ç äéáöïñÜ áõîÜíåôáé.

¼ôáí ç õðÝñôáóç óõíõðÜñ÷åé ìå Üëëïõò ðñï-äéáèåóéêïýò ðáñÜãïíôåò, áõîÜíåôáé ç ìåôáîý ôïõòóõíåñãéêÞ äñÜóç19. Óôï ÊÕ× ìå ôç èÝóðéóç ôïõöáêÝëïõ ðáñáêïëïýèçóçò ôùí áóèåíþí êáé ôçíêáôáãñáöÞ ðëÞñïõò éóôïñéêïý, êáèþò êáé ôçòðïñåßáò íüóïõ áëëÜ êáé ôçò èåñáðåßáò, Þôáí äõ-íáôüò ï Ýëåã÷ïò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôçòèåñáðåõôéêÞò áãùãÞò ìáêñïðñüèåóìá. ÐñÜãìáðïëý óçìáíôéêü ãéá ðáèÞóåéò ìå áõîçìÝíç óõ-÷íüôçôá óôï ãåíéêü óýíïëï, üðùò ç õðÝñôáóç,

Ðßíáêáò 4. Áóèåíåßò êáé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ áíÜóôÜäéï

Áñéèìüòðáñáãüíôùíêéíäýíïõ 0 1 2 3 4

ÓôÜäéï 0 19 51 65 48 7ÓôÜäéï É - 13 10 11 -ÓôÜäéï ÉÉ - - 5 4 2

Ðßíáêáò 3. ÐáñÜãïíôåò êéíäýíïõ åìöÜíéóçò ×ÁÁ óôïóýíïëï ôùí áóèåíþí

1. Õðåñëéðéäáéìßá : 79,6%2. ÕðÝñôáóç : 65,5%3. Óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò : 25,9%4. ÊÜðíéóìá : 20,4%5. Õðåñïõñé÷áéìßá : 12,3%6. Ðá÷õóáñêßá : 0,5% (ÄÌÓ >30,5)

191


óôéêü ìÝóïí, ôïõëÜ÷éóôïí óå áññýèìéóôïõò áóèå-íåßò ìå õøçëÞ ôéìÞ ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñß-íçò.

ÕðÞñîáí 4 áóèåíåßò óôáäßïõ ÉÉÉ-ÉV ïé ïðïßïéìåôÜ ôç äéáðßóôùóç ôçò âáñýôçôáò ôçò íüóïõ,äåí ðñïóêüìéóáí Ýëåã÷ï duplex scan Þ áããåéï-ãñáößá ãéá ôåêìçñßùóç ôùí åõñçìÜôùí, åðåéäÞêáôÝöõãáí óå åéäéêü áããåéï÷åéñïõñãü, ìå áðïôÝ-ëåóìá íá ìçí êáôá÷ùñçèïýí óôç ìåëÝôç, ðáñ‘üëï ðïõ ìáò Ýäéíáí ÷ñÞóéìåò ðëçñïöïñßåò óôçìåëÝôç åîÝëéîçò ôçò ÷ñüíéáò áðïöñáêôéêÞò íü-óïõ. ¸íáò ìéêñüò áñéèìüò áóèåíþí ôïõ ÊÕ×,ðïõ åß÷å ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ áêüìá êáé óõìðôù-ìáôïëïãßá áðïöñáêôéêÞò íüóïõ, äåí õðÞñîå óõ-íåñãÜóéìïò ïýôå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ëÞøåùò éóôï-ñéêïý, ïýôå êáôÜ ôçí åîÝôáóç ìå ôç óõóêåõÞMini Doppler, êáôáêñßíïíôáò ôÝôïéïõ åßäïõòìåèïäïëïãßá Þ èåùñþíôáò ôç õðåñâïëéêÜ ðáñá-ôåôáìÝíç, ëüãù ôïõ ÷ñüíïõ áíáìïíÞò ãéá ôç äéåê-ðåñáßùóç ôçò åîÝôáóçò. Åõôõ÷þò üìùò áðïôå-ëïýóå ôç óõíôñéðôéêÞ ìåéïøçößá.

Ç ìÝôñçóç Ä.Ð. êÜôù Üêñùí öáßíåôáé üëïêáé ðåñéóóüôåñï íá êåñäßæåé Ýäáöïò óôçí áîéïðé-óôßá ôçò, ùò ðñïò ôçí Ýãêáéñç äéÜãíùóç ôçòáóõìðôùìáôéêÞò ×ÁÁ êÜôù Üêñùí, áëëÜ êáéôçò óõìðôùìáôéêÞò, ðñÜãìá ðïõ ôï áðïäåéêíýïõíðáëéÝò êáé íÝåò ìåëÝôåò ðÜíù ó‘ áõôÞ ôç ìåèïäï-ëïãßá25-28.

ÓõìðåñÜóìáôá

Ç áñôçñéïðÜèåéá ôùí êÜôù Üêñùí, åßíáéíüóïò ç ïðïßá óõ÷íÜ ðáñÜ ôçí êëéíéêÞ ôçò çðéü-ôçôá óôá áñ÷éêÜ ôïõëÜ÷éóôïí óôÜäéá, êñýâåé Ýíáõøçëü äåßêôç èíçóéìüôçôáò åíþ ðïëëÝò öïñÝòïäçãåß óå áêñùôçñéáóìü õøçëÞò áíáðçñßáò. ÇÝãêáéñç äéÜãíùóç, ïäçãåß óôç óùóôÞ áíôéìåôþ-ðéóç ôùí áóèåíþí ìå ×ÁÁ. Ôá ðáñáðÜíù, áðï-ôåëïýí êýñéï ìÝëçìá ãéá ôïõò éáôñïýò ôçò ðñù-ôïâÜèìéáò öñïíôßäáò, óôç ÷áëéíáãþãçóç ôçòöïâåñÞò áõôÞò íüóïõ, ðïõ ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ÷ñüíïõ ðáßñíåé üëï êáé ìåãáëýôåñåò äéáóôÜóåéòêáé ðïõ ãßíåôáé ìå âÜóç ðÜíôïôå ôï éóôïñéêü,ôçí êëéíéêÞ åêôßìçóç êáé üðïõ ÷ñåéÜæåôáé ôçíáíáæÞôçóç ôùí öõóçìÜôùí êáèþò êáé ôïí Ýëåã-÷ï ìå ôï Mini-Doppler.

Âéâëéïãñáößá

1. L Janson. Risk factors in peripheral arterialdisease. An out - patient pilot study at theDepartment of Surgery in Malm. Acta. Chir.Scand. 1975, 141:596-9.

2. MH Criqui, JO Denenberg, RD Langer, A Fro-ken. The epidemiology of peripheral arterialdisease: importance of identifying the popula-tion at risk. Vasc. Med. 1997, 2:221-6.

3. JR Shneider, CA Mc Horney, DJ Malenka etal. Functional health and well being in patientswith severe atherosclerotic peripheral vascularocclusive disease. Ann. Vasc. Surg. 1993, 7:419-428.

4. ÉÏ Ingolfsson, G Sigurdsson, H Sigvaldson, GThorgeisson, N Sigfusson. A marked decline inthe prevalence and incidence of intermittentclaydication in Icelandic men 1968-1986: astrong relationship to smoking and cholesterol-The Reykjavik study. J. Clin. Epidemiol. 1994,47:1237-1243.

5. RE Zierler. Doppler techniques for lower ex-tremity arterial diagnosis. Herz. Apr. 1989,14:126-33.

6. ÆÂ ÌåëåôéÜäçò. Doppler. Õðåñç÷ïãñáöéêÞåîÝôáóç ôùí ðåñéöåñéêþí áããåßùí. UniversityStudio Press. 1991, 9-26.

7. K Ouriel, CK Zarins. Doppler ankle pressure:an evaluation of three methods of expression.Arch Surg. Oct 1982 117:1297-1300.

8. HC Baron, E Hiesiger. Significance of ankleblood pressure in the diagnosis of peripheralvascular disease. Am Surg. 1979, 45:289-92.

9. JH Eickholf, HC Engel. Diagnostic correctnessof arterial blood pressure measurement in pa-tients with arterial insufficiency. Scend J Clin-lab Invest. 1980, 40:647-52.

10. F Becker. Exploration of arterial function withnon-invasive techniques. Results in chronic ar-terial occlusive disease of the lower limbs ac-cording to Leriche and Fontaine classification.Int Angiol. 1985, 4:311-22.

11. ST Yao. Haemodynamic Studies in peripheralarterial disease. Brit J Surg. 1970, 57:200.

12. A Comas-Fuentes, L Rodriquez-Suarez, A Es-teban-Herreros, JP Gonzalez-Nuevo-Quinones.The reliability of the ankle–arm index for thestudy of chronic arteriopathy of the lower limbsin primary care. Aten. Primaria. 1998, 22:100-4.


192


13. G Baxter, JF Polak. Lower limb color flowimaging: a comparison with ankle: brachial meas-urement and angiography. Clin. Radiol. 1993,47:91-5.

14. O Kiekara, H Riekkinen, S Soimakallio, E Lan-simies. Correlation of angiographicaly determinedreduction of vascular lumen with lower – limbsystolic pressures. Acta Chir Scand. 1985,151:437-40.

15. Harrisons Principles of Internal Medicine. McGraw-Hill, Inc. 13th edition. Vascular diseasesof the extremities. Arterial disorders. Chapter1994, 211:1135-1140.

16. Appleton and Lange. Blood vessels and Lym-phatics. 12: 1135-1139, Nutrition and obesity.28: 1035-1037. Current Medical Diagnosis andTreatment 1994.

17. Murabito JM, D’Agostino RB, Silbershatz H,Wilson WF. Intermittent claudication. Risk pro-file in the Framingham study. Circulation. 1997,96:44-9.

18. GD Smith, MJ Shipley, G Rose. Intermittentclaudication, heart disease risk factors and mor-tality. The Whitehall study. Circulation. 1990,82:1925-1931.

19. AM Jr. Goto, JA Farmer. Risk factors for coro-nary artery disease. In: Braunwald E.,ed. HeartDisease. A Textbook of Cardiovascular Medi-cine, 3rd ed. Philadelphia, W.B. Saunders Co.1998, 1153.

20. MH Criqui, D Browner, A Fronek, et al. Pe-ripheral arterial disease in large vessels is epi-demiologically distinct from small vessel dis-ease. An analysis of risk factors. 1989, 129:1110-9.

21. Ì ÓÝ÷áò. ×åéñïõñãéêÞ, ÐáèÞóåéò ôùí áñôçñéþí.1995, 684.

22. G Steiner. Diabetes and atherosclerosis. Meta-bolic links. Drugs 1988, 36(suppl. 3):22.

23. GH Williams, E Braunwald. Endocrine and nu-tritional disorses and heart disease In: Braun-wald E.,ed. Heart Disease. A Textbook of Car-diovascular Medicine, 3rd ed. Philadelphia, W.B.Saunders Co. 1988, 1800.

24. NB Ruderman, C Haudenschild. Diabetes as anatherogenic factor. Prog. Cardiovasc. Disease1984, 26: 373.

25. TJ Terenzi, E Beadle, D Muller, R DeMeers-man. Doppler ultrasound diastolic flow analysisfor the early identification of peripheral arteri-al disease. Teachers College, Columbia Univer-sity, New York, NY 10027. J Manipulative Phys-iol Ther 1992, 15:286-92.

26. M McGrae McDermott, DR Kerwin, K Liu etal. Greenland. Prevalence and significance ofunrecognized lower extremity peripheral arteri-al disease in general med. practice. J. Gen. Int.Med. Jun 2001, 16:384-9.

27. MH Criqui, SS Coughlin, A Fronek. Noninva-sively diagnosed peripheral arterial disease as apredictor of mortality: results from a prospec-tive study. Circulation 1985, 72:768-73.

28. MM McDermott, MH Criqui, K Liu, JM Gural-nik, P Greenland, GJ Martin. Pearce Lowerankle/brachial index, as calculated by averag-ing the dorsalis pedis and posterior tibial arte-rial pressures, and association with leg func-tioning in peripheral arterial disease. J. Vasc.Surg. 2000, 32:1164-1171.

193

Á. ×ñéóôïöÝëç êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 2, 2001

MáèçóéáêÝò äõóêïëßåò: Ï ñüëïò ôïõ Ãåíéêïý/ÏéêïãåíåéáêïýÉáôñïý

Á. ×ñéóôïöÝëç1, Á. Êïñáêßäïõ1, Ä. ÓôáõñáêÜêçò2

ÁÍÁÓÊÏÐÇÓÇ

REVIEWPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 193-199, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 193-199, 2001

ÐåñßëçøçÓêïðüò ôçò åñãáóßáò áõôÞò åßíáé íá äéáöáíåß ï ñüëïò ôïõ Ã/Ï Éáôñïý, ôüóïóôçí Ýãêáéñç áíáãíþñéóç ôùí ìáèçóéáêþí äõóêïëéþí (ì.ä.), üóï êáé óôçíåíçìÝñùóç êáé åõáéóèçôïðïßçóç ôïõ ãåíéêïý ðëçèõóìïý ãé' áõôÝò.Óôçí ÅëëÜäá, ôï èÝìá ôùí ì.ä. Üñ÷éóå íá áðáó÷ïëåß ôïõò åéäéêïýò ìüëéò ôçíôåëåõôáßá äåêáåôßá. Õðïëïãßæåôáé ðùò 6-7% ôùí ðáéäéþí ðïõ öïéôïýí óå êáíï-íéêü ó÷ïëåßï ðáñïõóéÜæïõí ðñïâëÞìáôá óôç ìÜèçóç ðáñÜ ôçí ýðáñîç öõóéï-ëïãéêÞò íïçìïóýíçò. ÔÝôïéá ðñïâëÞìáôá åßíáé ç áäåîéüôçôá, ç äõóêïëßá óôçíáíÜãíùóç êáé ôçí ïìéëßá. Óôçí ðñïó÷ïëéêÞ çëéêßá ïé ì.ä. ðáßñíïõí ôç ìïñöÞåëáöñÜò áñãïðïñßáò óôçí åîÝëéîç ôïõ ïðôïêéíçôéêïý êáé áêïõóôéêïöùíçôéêïýëüãïõ, ìå áðïôÝëåóìá áõôÜ ôá ðáéäéÜ íá ìçí ìðïñïýí íá áíáðôýîïõí âáóéêÝòäåîéüôçôåò. Ïé ãïíåßò ðáñáðïíïýíôáé óõíÞèùò ãéá äéáôáñá÷Þ ôçò óåéñÜò óôïíôýóéìï, ãéá äõóêïëßá äéÜêñéóçò äåîéïý áðü áñéóôåñü ÷Ýñé (äåí îÝñåé ðïéï íá÷ñçóéìïðïéÞóåé), ãéá äõóêïëßá óôïí ðñïöïñéêü ëüãï (äåí îÝñåé íá âÜëåé óå ìßáóåéñÜ ãåãïíüôá ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé, äåí ìðïñåß íá ìéìçèåß áñèñùôéêÝò êéíÞóåéò).Áêüìç ôá ðáéäéÜ áõôÜ ìðïñåß íá äõóêïëåýïíôáé óôï ôñÝîéìï, óôï óêáñöÜëùìá,óôçí ðïäçëáóßá ê.ëð. Óôç ó÷ïëéêÞ çëéêßá ïé äéáôáñá÷Ýò áõôÝò èá ðÜñïõíêÜðïéá ìïñöÞ äéáôáñá÷Þò ôçò ãñáöÞò. ÃåíéêÜ, ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ áðïäß-äïíôáé óôá ðáéäéÜ ìå ì.ä. áðü ôïõò äáóêÜëïõò, áëëÜ éäéáßôåñá áðü ôïõò ãïíåßòôïõò, åßíáé ðùò åßíáé ðáñïñìçôéêÜ, ôåìðÝëéêá, ðùò âáñéïýíôáé, ðùò äåí ìðï-ñïýí íá âñïõí ôçí êáôÜëëçëç ëÝîç, íá êáôáíïÞóïõí êáé íá áðïìíçìïíåýóïõíÝíá êåßìåíï, ðùò áäõíáôïýí íá óõãêåíôñùèïýí. Ç êáêÞ ó÷ïëéêÞ ôïõò åðßäïóçáðïäßäåôáé óõíÞèùò óå ôåìðåëéÜ êáé íåõñéêüôçôá. Ï Ã/Ï éáôñüò, åîáéôßáò ôçòèÝóçò ðïõ êáôÝ÷åé óôçí êïéíüôçôá, èá ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá äéáðéóôþóåéÝãêáéñá (ðñïó÷ïëéêÜ) ôéò üðïéåò äõóêïëßåò ôùí ðáéäéþí, íá åíçìåñþóåé êáé íáðáñáðÝìøåé óôïí åéäéêü. Áõôü èá Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá íá ìçí ðáñáôçñåßôáé ôïöáéíüìåíï íá öôÜíïõí áõôÜ ôá ðáéäéÜ óå ìåãÜëåò çëéêßåò ðëçììõñéóìÝíá áðüáßóèçìá áðïôõ÷ßáò, ìå êáêÞ åéêüíá ãéá ôïí åáõôü ôïõò, åðéèåôéêÜ, ìå óïâáñÜøõ÷ïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá ÷ùñßò êáìéÜ åéäéêÞ êáé óùóôÞ åêðáßäåõóç.

ÅéóáãùãÞ

Ï üñïò «äõóëåîßá» ÷ñçóéìïðïéåß-ôáé ãéá íá õðïäçëþóåé ôéò åéäéêÝò ìá-èçóéáêÝò äõóêïëßåò ôçò áíÜãíùóçò êáéôçò ïñèïãñáöçìÝíçò ãñáöÞò, ïé ïðïßåòðñïêáèïñßæïíôáé ìåí ïñãáíéêÜ1, äåíóõíäÝïíôáé üìùò ìå Üëëåò íïçôéêÝòäéáôáñá÷Ýò üðùò íïçôéêÞ õóôÝñçóç,áíôéëçðôéêÞ äõóêïëßá, ðñïâëÞìáôáãëþóóáò, ðñïâëÞìáôá ðñïóùðéêüôç-ôáò2,3 Þ ìåßæïíá ðñïâëÞìáôá óõìðåñé-öïñÜò (ð.÷. õðåñêéíçôéêüôçôá, åðéèå-ôéêüôçôá). ÊáôÜ ôçí åðéêñáôÝóôåñçÜðïøç ç äõóëåîßá ïöåßëåôáé óå âëÜâåòÞ äõóëåéôïõñãßåò åãêåöáëéêþí óõóôç-ìÜôùí ðïõ åõèýíïíôáé ãéá ôç ãëþóóáêáé ôïõò ãëùóóéêïýò êáé ïöèáëìïêéíç-ôéêïýò ìç÷áíéóìïýò ôçò áíÜãíùóçò1.

Ïé ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò Þ åéäé-êÝò áíáðôõîéáêÝò äéáôáñá÷Ýò óôçíáðüêôçóç ó÷ïëáóôéêþí äåîéïôÞôùí,óýìöùíá ìå ôï ICD 104, äåí ïöåßëï-íôáé óå íïçôéêÞ õóôÝñçóç, óå óïâáñÝòáéóèçôçñéáêÝò äéáôáñá÷Ýò, óå åãêåöá-ëéêÞ êÜêùóç, óå áíåðÜñêåéá åõêáé-

1Ãåíéêïß Éáôñïß, 2ËïãïèåñáðåõôÞò, Åéäéêüò Ðáéäáãùãüò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò, ãåíéêüò/ïé-êïãåíåéáêüò éáôñüò, äõóëåîßá.ÕðïâëÞèçêå: 24 Éïõíßïõ 1998ÅðáíõðïâëÞèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ: 24 Éïõíßïõ 2000ÅðáíõðïâëÞèçêå ãéá äåýôåñç öïñÜ: 4 Äåêåìâñßïõ 2000¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 10 Éáíïõáñßïõ 2001Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Aíáóôáóßá ×ñéóôïöÝ-ëç, ÐÝëëçò 11, ÊçöéóéÜ, 145 61, ôçë. 8085718


194

Á. ×ñéóôïöÝëç êáé óõí.

Óôçí ðñïó÷ïëéêÞ çëéêßá, ïé ìáèç-óéáêÝò äõóêïëßåò ðáßñíïõí ôç ìïñöÞåëáöñÜò áñãïðïñßáò óôçí åîÝëéîç ôïõïðôïêéíçôéêïý êáé áêïõóôéêïöùíçôé-êïý ëüãïõ, ìå áðïôÝëåóìá áõôÜ ôáðáéäéÜ íá ìçí ìðïñïýí íá áíáðôý-îïõí âáóéêÝò äåîéüôçôåò. Ïé ãïíåßò ðá-ñáðïíïýíôáé ãéá äéáôáñá÷Þ ôçò óåé-ñÜò óôï íôýóéìï, ãéá äéáôáñá÷Ýò ðñï-óáíáôïëéóìïý (äõóêïëßá äéÜêñéóçò äå-îéïý áðü áñéóôåñü ÷Ýñé), ãéá äõóêïëßáóôïí ðñïöïñéêü ëüãï (äåí îÝñåé íáâÜëåé óå ìéá óåéñÜ ãåãïíüôá ðïõ Ý÷ï-õí ãßíåé, äåí ìðïñåß íá ìéìçèåß áñèñù-ôéêÝò êéíÞóåéò). Áêüìç, ôá ðáéäéÜ áõôÜäõóêïëåýïíôáé óôï ôñÝîéìï, óôï óêáñ-öÜëùìá, óôçí ðïäçëáóßá ê.ëð.

Ïé ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò ãßíïíôáéóõíÞèùò öáíåñÝò óôéò ðñþôåò ôÜîåéò

ôïõ Äçìïôéêïý êáé åßíáé ðéï óõ÷íÝò óôá áãüñéá.Ãéá ðïëëïýò ï üñïò åßíáé óõíþíõìïò ìå ôç äõóëå-îßá, ãéá Üëëïõò ìå ôçí åéäéêÞ äéáôáñá÷Þ óôçíáíÜãíùóç êáé ôç ãñáöÞ. Óôçí ÅëëÜäá äåí õðÜñ-÷åé óõìöùíßá óôçí ïñïëïãßá ïýôå êáé óôçí áêñé-âÞ Ýêôáóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò. Ãßíïíôáé ðñïóðÜèåé-åò âïÞèåéáò ôùí ðáéäéþí ìå ôç äçìéïõñãßá åéäé-êþí ôÜîåùí (Õðïõñãåßï Ðáéäåßáò) êáé åéäéêþíêÝíôñùí (Ðáéäïøõ÷éáôñéêü Íïóïêïìåßï ÁôôéêÞò-Íôáïý), üìùò äåí Ý÷åé ãßíåé áîéïëüãçóç áõôþíôùí ðáñåìâÜóåùí êáé äåí åßíáé ãíùóôÞ ç åîÝëéîçáõôþí ôùí ðáéäéþí.

Óôç ó÷ïëéêÞ çëéêßá, ïé äéáôáñá÷Ýò áõôÝò èáðÜñïõí êÜðïéá ìïñöÞ äéáôáñá÷Þò ôçò ãñáöÞò.ÃåíéêÜ, ôá ðáéäéÜ ìå ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò ÷á-ñáêôçñßæïíôáé áð' ôïõò äáóêÜëïõò, áëëÜ éäéáßôå-ñá áðü ôïõò ãïíåßò ôïõò, ùò: ðáñïñìçôéêÜ, ôå-ìðÝëéêá, üôé âáñéïýíôáé, äåí ìðïñïýí íá âñïõíôçí êáôÜëëçëç ëÝîç, íá êáôáíïÞóïõí êáé íááðïìíçìïíåýóïõí Ýíá êåßìåíï, üôé áäõíáôïýí íáóõãêåíôñùèïýí. Ç êáêÞ ó÷ïëéêÞ ôïõò åðßäïóçáðïäßäåôáé óõíÞèùò óå ôåìðåëéÜ êáé íåõñéêüôç-ôá. ÔÝëïò, ôá ðáéäéÜ ìå ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåòÝ÷ïõí ÷áñáêôçñéóôåß ùò áäñáíåßò êáé áíáðïôåëå-óìáôéêïß ìáèçôÝò.

Äåõôåñïãåíþò ìðïñåß íá ðáñïõóéáóèïýí óõ-íáéóèçìáôéêÜ ðñïâëÞìáôá, ëüãù ôïõ ÷åéñéóìïýáðü ôï ðåñéâÜëëïí Þ êáé áðü ôïí ðñïâëçìáôéóìüôïõ ßäéïõ ôïõ ðáéäéïý ðïõ áíáñùôéÝôáé ôé ôïõóõìâáßíåé. ÂëÝðåé üôé ðñïóðáèåß óôï ó÷ïëåßï, üôéêïõñÜæåôáé êáé ðáñ' üëá áõôÜ ç ó÷ïëéêÞ ôïõ

ñßáò åêðáßäåõóçò Þ óå óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá óôïïéêïãåíåéáêü ðåñéâÜëëïí.

Ç áéôéïëïãßá ôïõò äåí åßíáé óáöÞò. Ìðïñåßíá óõíõðÜñ÷ïõí ìå ôç äéáôáñá÷Þ ôçò åëëåéììáôé-êÞò ðñïóï÷Þò, ôçí õðåñêéíçôéêüôçôá, ôçí åëëéðÞäéáðáéäáãþãçóç êáèþò êáé ìå äéáôáñá÷Ýò ôïõëüãïõ Þ êéíçôéêÝò. Âáóéêü ñüëï üìùò ðáßæïõíóôçí åîÝëéîÞ ôïõò ôï ó÷ïëåßï êáé ç ïéêïãÝíåéá.

Áðü ôç äåêáåôßá ôïõ ’60 åðéêñáôåß êõñßùò ïüñïò "ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò", ï ïðïßïò óôéãìáôß-æåé ëéãüôåñï êáé êáëýðôåé üëåò ôéò äéáôáñá÷Ýò.Óôçí ÅëëÜäá ôï èÝìá ôùí ìáèçóéáêþí äõóêï-ëéþí Üñ÷éóå íá áðáó÷ïëåß ôïõò åéäéêïýò ìüëéòôçí ôåëåõôáßá åéêïóáåôßá5. Áðü ôï 1985 ðåñß-ðïõ, ôüóï áðü ôçí ðëåõñÜ ôçò ðïëéôåßáò üóï êáéáðü ôçí ðëåõñÜ ôùí öïñÝùí õãåßáò êáé ôùí åê-ðáéäåõôéêþí, Üñ÷éóå Ýíá áõîáíüìåíï åíäéáöÝñïíãéá ôç ìåëÝôç êáé áíôéìåôþðéóç ôïõ èÝìáôïò.Õðïëïãßæåôáé ðùò 6-7% ôùí ðáéäéþí ðïõ öïé-ôïýí óå êáíïíéêü ó÷ïëåßï ðáñïõóéÜæïõí ðñïâëÞ-ìáôá óôç ìÜèçóç ðáñÜ ôçí ýðáñîç öõóéïëïãé-êÞò íïçìïóýíçò.

Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá å-íôïðéóìïý ôùí ðáéäéþí ìå ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåòüóï ãßíåôáé íùñßôåñá Ýôóé þóôå íá ãßíåé äõíáôÞìßá ðñïëçðôéêÞ ðáñÝìâáóç. Ç ìç Ýãêáéñç áíá-ãíþñéóç êáé áíôéìåôþðéóç ôùí ðñïâëçìÜôùí áõ-ôþí ðñïêáëåß áßóèçìá áðïôõ÷ßáò ðïõ ïäçãåß ðïë-ëÜ áðü ôá ðáéäéÜ áõôÜ óå áäéáöïñßá, áðïìüíù-óç áðü ôçí ïìÜäá, åðéèåôéêüôçôá ìÝ÷ñé êáé êá-ôÜèëéøç6.

Learning Disabilities: The role of the General PractitionerA. Christofeli, E. Korakidou, D. Stavrakakis

SummaryLearning disabilities (LD) are a group of various disorders mostly concerningreading and writing difficulties. This also may include the hyperkinetic child. Theprevalence of LD is approximately 6-7% of children attending normal schools.These children are of normal intelligence, but are unable to read or writeproperly nor form correct sentences. Other characteristics include, becomingtired easily, even just playing if it involves creating, the inability to follow comp-licated orders and clumsiness. These children are also unable to concentrateon learning, are disorganized and even find general sports activities difficult.Teachers and parents characterize these children as lazy, which adds to themany other psychological problems they face, among which is low self-esteem.With early identification and effective management this problem can be control-led enabling the child to follow an educational programme. The general practit-ioner, due to his role in the community and Primary Heath Setting, is the oneperson able to detect LD at an early stage, which would help them receiveearlier treatment.Key words: learning disabilities, general practitioner, dyslexia

195


åðßäïóç äåí åßíáé áõôÞ ðïõ èá Ýðñåðå. Êáé åðåé-äÞ áêñéâþò åßíáé Ýîõðíá ðáéäéÜ, ôï áíôéëáìâÜíï-íôáé êáé ðñïâëçìáôßæïíôáé. ÓõíÞèùò Ý÷ïõí ðïëýêáêÞ åéêüíá ôïõ åáõôïý ôïõò ìå ÷áìçëÞ áõôïå-êôßìçóç, ÷ùñßò êáìéÜ áõôïðåðïßèçóç êáé ìå åíï-÷Ýò, Ý÷ïíôáò õðïóôåß êáé âéþóåé ìéá áðüññéøçáðü ôçí ïéêïãÝíåéá êáé áðü ôï ó÷ïëåßï.

Óôçí åöçâåßá ç õðåñêéíçôéêüôçôá åëáôôþíå-ôáé, åíþ ç óõíáéóèçìáôéêÞ áóôÜèåéá, ïé äéáôáñá-÷Ýò ôçò äéáãùãÞò êáé ç áíôéêïéíùíéêÞ óõìðåñé-öïñÜ óõíÞèùò áõîÜíïõí êáé áðïôåëïýí ìåãáëý-ôåñï ðñüâëçìá. Ãé' áõôü ðñïóáíáôïëßæïíôáé ðñïòåðáããÝëìáôá ðñáêôéêÜ, ðïõ äåí áðáéôïýí èåù-ñçôéêü õðüâáèñï.

Ïñéóìüò

Ðáñ' üëï ðïõ ï üñïò ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò÷ñçóéìïðïéåßôáé ðåñßðïõ åäþ êáé åßêïóé ÷ñüíéá,äåí õðÜñ÷åé óõìöùíßá ðÜíù óôá áðïäåêôÜ êñé-ôÞñéá ðïõ ïñßæïõí ôéò ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò åßôåóôïí êëéíéêü åßôå óôïí åñåõíçôéêü ôïìÝá. ÁðüêëéíéêÞ óêïðéÜ, ï üñïò ìáèçóéáêÞ äõóêïëßá õðï-äåéêíýåé üôé ôïõëÜ÷éóôïí óå ïñéóìÝíïõò ôïìåßò çó÷ïëéêÞ åðßäïóç ôïõ ðáéäéïý äåí öèÜíåé óôá åðß-ðåäá ðïõ ðñïâëÝðïíôáé óýìöùíá ìå ôïõò äåßêôåòôùí íïçôéêþí ôïõ éêáíïôÞôùí. Ï ïñéóìüò ðïõáêïëïõèåß Ý÷åé ÷ñçóéìïðïéçèåß åõñýôáôá íïìéêÜ.Ïé ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò åßíáé Ýíáò ãåíéêüò üñïòðïõ áíáöÝñåôáé óå ìßá áíïìïéïãåíÞ ïìÜäá äéá-ôáñá÷þí ïé ïðïßåò åêäçëþíïíôáé ìå óçìáíôéêÝòäõóêïëßåò óôçí ðñüóêôçóç êáé ÷ñÞóç éêáíïôÞ-ôùí áêñüáóçò, ïìéëßáò, áíÜãíùóçò, ãñáöÞò, óõë-ëïãéóìïý Þ ìáèçìáôéêþí éêáíïôÞôùí. Óå áõôü ôï÷áñáêôçñéóìü ðåñéëáìâÜíïíôáé ðïëëÝò êáôçãï-ñßåò (ð.÷. åëÜ÷éóôç åãêåöáëéêÞ äõóëåéôïõñãßá,õðåñêéíçôéêüôçôá, äõóëåîßá). Ç äéáôýðùóç åíüòãåíéêÜ áðïäåêôïý ïñéóìïý ãéá ôéò ìáèçóéáêÝòäõóêïëßåò äåí åßíáé åýêïëç êáèþò äåí áðïôåëïýíìéá éäéáßôåñç ðáèïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ìå óõãêå-êñéìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, áëëÜ äéÜöïñåò áíïìïé-ïãåíåßò ðåñéðôþóåéò ìå äéáöïñåôéêÜ áßôéá êáéóõìðôþìáôá. Äõóêïëßá åðßóçò ïñéóìïý õðÜñ÷åéêáé áðü ôï ãåãïíüò üôé ìå ôï ðñüâëçìá áõôüáó÷ïëÞèçêáí åðéóôÞìïíåò áðü äéáöïñåôéêïýòêëÜäïõò ïðüôå ðñïóðÜèçóáí ï êáèÝíáò áðü ôçóêïðéÜ ôçò äéêÞò ôïõ åðéóôÞìçò íá ïñßóïõí ôïèÝìá. ¸ôóé äéáìïñöþèçêáí áðü ôç ìßá éáôñïêå-íôñéêïß ïñéóìïß ðïõ äßíïõí Ýìöáóç óôçí áéôéïëï-

ãßá êáé ðáéäáãùãéêï-êåíôñéêïß ðïõ äßíïõí Ýìöá-óç óôç óõìðôùìáôïëïãßá êáé ôçí áíôéìåôþðéóç1.

Óõ÷íüôçôá

Ç óõ÷íüôçôá ôùí ìáèçóéáêþí äõóêïëéþí äéá-öÝñåé áíÜëïãá ìå ôïí ïñéóìü ðïõ ôïõò äßíïõìå,ìå ôïí ôñüðï ðïõ ôéò ðñïóåããßæïõìå, êáèþò êáéìå ôá äåßãìáôá ôùí åñåõíþí. ÅîáñôÜôáé áðü ôéòéäéáéôåñüôçôåò ôçò êÜèå ãëþóóáò, ôï éó÷ýïí åê-ðáéäåõôéêü óýóôçìá, ôïí êïéíùíéêü ðåñßãõñï7. ÓôçíÅëëÜäá ïé ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò õðïëïãßæïíôáéãýñù óôï 10% ôïõ ìáèçôéêïý ðëçèõóìïý. ÃåíéêÜ,ôï ðïóïóôü ôùí óïâáñþí åéäéêþí äéáôáñá÷þí(áðüäïóç óôç ìÜèçóç ìå êáèõóôÝñçóç äýï åôþíðåñßðïõ) Ý÷åé õðïëïãéóèåß óå 4-5%, åíþ ôùí Þðéùí(êáèõóôÝñçóç óôçí áðüäïóç Ýíá Ýôïò ðåñßðïõ)óå 10-15% êáé ìå áíáëïãßá áãüñéá ðñïò êïñß-ôóéá 4:1.

ÄéÜãíùóç

Áðáéôåßôáé åõáéóèçôïðïßçóç ãéá ôçí åðéóÞ-ìáíóç ó÷åôéêþí óõìðôùìÜôùí óôá ðáéäéÜ, ãéáíá êáôåõèõíèïýí Ýãêáéñá ðñïò ìßá åéäéêÞ áíôéìå-ôþðéóç, Ýóôù êáé ðñïëçðôéêÜ. Ç åýóôï÷ç äéáðß-óôùóç ôùí üðïéùí äõóêïëéþí óôá ðáéäéÜ Ý÷åé ùòáðïôÝëåóìá ôç èåñáðåßá ôïõ ðñïâëÞìáôïò ðïõóå Üëëåò óõíèÞêåò ãßíåôáé ðïëý äýóêïëç, áí ü÷éáêáôüñèùôç8.

Ôá ðñïâëÞìáôá ôçò êéíçôéêÞò ëåéôïõñãßáò ðïõáðïôåëïýí Ýíäåéîç ìáèçóéáêþí äõóêïëéþí åßíáéç õðåñêéíçôéêüôçôá, ç õðïêéíçôéêüôçôá, ç Ýëëåé-øç óõíôïíéóìïý êáé ðñïóáíáôïëéóìïý êáé ç åì-ìïíÞ óôçí ðñïó÷ïëéêÞ çëéêßá. Ëüãù áäõíáìßáòóõãêÝíôñùóçò êáé äõóêïëßáò óôï óõíôïíéóìü ôçòóêÝøçò áäõíáôïýí íá ðáñïõóéÜóïõí äçìéïõñãéêÞåñãáóßá, áêüìç êáé üôáí áõôü áöïñÜ óå ðáé÷íß-äé. ÐáéäéÜ ðïõ óôçí ðñïó÷ïëéêÞ çëéêßá Ý÷ïõíäõóêïëßåò áêïõóôéêÞò äéÜêñéóçò êáé äåí ìðïñïýííá äéáêñßíïõí ïñéóìÝíïõò öèüããïõò üðùò ôï "ì"áðü ôï "í" Þ ôï "ð" áðü ôï "ô" ê.ëð. ÅíäÝ÷åôáéüìùò óôá ó÷ïëéêÜ ÷ñüíéá íá åðåêôåßíïõí áõôÞôç äõóêïëßá óôçí áíÜãíùóç êáé ôç ãñáöÞ. Äõ-óêïëåýïíôáé áêüìá íá èõìçèïýí áõôÜ ðïõ áêïýíìå ÷ñïíéêÞ áêïëïõèßá Þ óõíÝ÷åéá (Ðßíáêáò 1).¼ëá ôá ðáñáðÜíù åðéäñïýí áñíçôéêÜ óôç äéáäé-êáóßá ãñáöÞò êáé áíÜãíùóçò êáé áñãüôåñá óôçí


196


ïñãÜíùóç ôïõ ãñáðôïý êáé ðñïöïñéêïý ëüãïõ.Áí êáé ç åðéëïãÞ ôùí äåîéïôÞôùí ðïõ åîåôÜ-

æïíôáé ãéá íá ðñïóäéïñéóôïýí ïé ìáèçóéáêÝò äõ-óêïëßåò åîáñôÜôáé áðü ôï èåùñçôéêü ðñïóáíáôï-ëéóìü ôïõ êëéíéêïý, ïé ðáñáêÜôù ïìÜäåò èåùñïý-íôáé âáóéêÝò: ïðôéêÝò, êéíçôéêÝò, ÷ùñéêÝò êáé áêïõ-óôéêÝò äéåñãáóßåò. ¸íáò Üëëïò ðáñÜãïíôáò ðïõðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï óôéò ìáèçóéáêÝò äõóêï-ëßåò åßíáé ç ìíÞìç. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò áîéïëü-ãçóçò óõãêñßíïíôáé ìå ôçí áðüäïóç öõóéïëïãé-êþí ðáéäéþí óôï éóôïñéêü ôùí ïðïßùí äåí áíá-öÝñïíôáé ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò. Åðßóçò ðñÝðåéíá åîåôáóèïýí ïé ôïìåßò ôçò ðñüóëçøçò, áíôßëç-øçò, êáôáíüçóçò, ôáýôéóçò, óýãêñéóçò êáé ÷ñÞ-óçò ëÝîåùí êáé åííïéþí óôïí ðñïöïñéêü ëüãï.Ãéá ðáñÜäåéãìá, ï åîåôáóôÞò æçôÜ áðü ôï ðáéäßíá ôáõôßóåé ìßá ëÝîç Þ Ýííïéá äéáëÝãïíôáò ôçíáíôßóôïé÷ç åéêüíá áðü ìßá óåéñÜ åéêüíùí ðïõÝ÷åé ìðñïóôÜ ôïõ êáé áñãüôåñá ôïõ æçôÜ íá åîç-ãÞóåé ëåêôéêÜ ôç óçìáóßá ôùí ëÝîåùí Þ åííïéþí.Åêôüò áðü ôï ëåîéëüãéï êáé ôç óçìáóéïëïãßá,åëÝã÷åôáé áêüìç ç äõíáôüôçôá ó÷çìáôéóìïý ðñï-ôÜóåùí óýìöùíá ìå ôïõò êáíüíåò ôçò ãñáììáôé-êÞò êáé ôïõ óõíôáêôéêïý.

Ç åêôßìçóç ôçò áõèüñìçôçò ïìéëßáò ôïõ ðáé-äéïý ìðïñåß åðßóçò íá ðáñÝ÷åé ðïëýôéìåò ðëçñï-öïñßåò. Áõôüò üìùò åßíáé Ýíáò ôïìÝáò ðïõ åîåôÜ-

æåôáé áðü ëïãïèåñáðåõôÞ.Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷åé áñ÷ßóåé íá åîåôÜæå-

ôáé êáé ç ãñáðôÞ ëåéôïõñãßá ôùí ðáéäéþí ìåìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò. ÅëÝã÷åôáé ï ôñüðïò ãñá-öÞò, ç öïñÜ êáé ãåíéêüôåñá ç êáëáéóèçóßá ôùíãñáììÜôùí êáé ôïõ ãñáðôïý êåéìÝíïõ (áðüóôáóçôùí ëÝîåùí, ôïíéóìüò áíáãñáììáôéóìüò "3" áíôß"å"). Åðßóçò ðáñáôçñïýíôáé ðáñáëåßøåéò, áíôéìå-ôáèÝóåéò, åðáíáëÞøåéò ãñáììÜôùí Þ óõëëáâþí,áêáôÜóôáôç ãñáöÞ, êáèñåðôéêÞ áðüäïóç ãñáì-ìÜôùí, ëÝîåùí, áñéèìþí ê.ëð. ÐñÝðåé åðßóçò íáóçìåéùèåß ðùò ïé éêáíüôçôåò ôïõ ðñïöïñéêïý êáéôïõ ãñáðôïý ëüãïõ äåí åßíáé áíåîÜñôçôåò ìåôáîýôïõò. Ìå Üëëá ëüãéá, ï öôù÷üò ðñïöïñéêüò ëü-ãïò Þ ç êáèõóôÝñçóç óôçí åîÝëéîç ôïõ ðñïöïñé-êïý ëüãïõ óõ÷íÜ óõíïäåýïíôáé Þ áêïëïõèïýíôáéáðü ðñïâëÞìáôá áíÜãíùóçò Þ/êáé ïñèïãñáößáò.Åðßóçò áðü ìåëÝôåò âñÝèçêáí óôáôéóôéêÜ óçìá-íôéêÝò äéáöïñÝò óôéò åðéäüóåéò ðáéäéþí ìå êáé÷ùñßò äõóëåîßá ùò ðñïò ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ó÷å-äßùí ðïõ êáôáóêåýáóáí9. Éäéáßôåñá ëéôü åìöáíß-æåôáé ôï ó÷Ýäéï ôùí äõóëåêôéêþí ðáéäéþí áíå-îáñôÞôùò çëéêßáò êáé öýëïõ. ÅðéðëÝïí åðáíá-ëáìâÜíïíôáé óôåñåüôõðá ìïôßâá êáé äåí öáßíå-ôáé íá õðÜñ÷åé ðáñÜëëçëç ìå ôçí çëéêßá åîåëé-êôéêÞ ðñüïäïò óôç ó÷åäéáóôéêÞ áðåéêüíéóç. Äõ-óêïëßåò õðÜñ÷ïõí êáé óôç óýíäåóç ôùí åðéìÝ-

Ðßíáêáò 1. ÅîåëéêôéêÝò äéáôáñá÷Ýò ëüãïõ - ìÜèçóçò

ÏðôéêïáêïõóôéêÜ ÁêïõóôéêïöùíçôéêÜ Øõ÷ïóõíáéóèçìáôéêÝò äéáôáñá÷Ýò

Ðñïó÷ïëéêÞ çëéêßá Äõóêïëßá äéÜêñéóçò Äõóêïëßá áêïõóôéêÞòóõó÷Ýôéóçò ó÷çìÜôùí, äéÜêñéóçòìåãåèþí Äõóêïëßá áíôßëçøçòÕðåñêéíçôéêüôçôá, êáé ìíÞìçò ìå ÷ñïíéêÞäéÜóðáóç ðñïóï÷Þò áêïëïõèßáÕðïêéíçôéêüôçôá, Äõóêïëßåò åíïðïßçóçòÝëëåéøç óõíôïíéóìïý (óýãêñéóç, ãåíßêåõóç,ÅììïíÞ ôáîéíüìçóç ê.ëð.)

Ó÷ïëéêÞ çëéêßá Äõóëåîßá Äõóêïëßá êáôáíüçóçòÄõóãñáößá êáé ïñãÜíùóçò ôïõÄõóïñèïãñáößá ðñïöïñéêïý ëüãïõËÜèç ïðôéêïý ôýðïõ Äõóêïëßá ïñãÜíùóçòÅííïéïëïãéêÜ ëÜèç ãñáðôïý ëüãïõÅðáíáëÞøåéò Äõóêïëßá óôçí

áñéèìçôéêÞ óêÝøç

ÅöçâéêÞ-ÅíÞëéêç ÓçìáíôéêÞ õðï÷þñçóç ÓõíïäÝò óõíáéóèçìáôéêÝòæùÞ Êáëýôåñç ðñüâëåøç äéáôáñá÷Ýò

ÅðáããåëìáôéêÝò êáé êïéíùíéêÝòäõóêïëßåò, éäéáßôåñá áí äåíõðÜñ÷åé õøçëü íïçôéêü äõíáìéêüêáé êïéíùíéêÜ ðñïíïìéïý÷ïõðüâáèñï

197


ñïõò óôïé÷åßùí ôïõ ó÷åäßïõ, ôçí ôÞñçóç ôùí ìå-ôáîý ôïõò áíáëïãéþí êáé ôùí áíáëïãéþí ìÝóáóôç ó÷åäéáóôéêÞ ìïíÜäá. Åöüóïí åßíáé ãåíéêÜðáñáäåêôü üôé õðÜñ÷ïõí óôáèåñÜ ÷áñáêôçñéóôé-êÜ ðïõ óõíèÝôïõí ôçí åéêüíá ôçò äõóëåîßáò, üðùòáõôÞ åìöáíßæåôáé óôçí áíÜãíùóç êáé ôçí ïñèï-ãñáöçìÝíç ãñáöÞ, êáô’ áíáëïãßá ìðïñåß íá õðÜñ-îïõí ðáñüìïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ óôï ó÷Ýäéï ôùíäõóëåîéêþí ðáéäéþí. Ç ðåñáéôÝñù Ýñåõíá óå ìé-êñüôåñåò çëéêßåò ðéóôåýïõí ïé åñåõíçôÝò ðïõ äéå-îÞãáãáí áõôÞ ôç ìåëÝôç üôé èá åðéâåâáéþóåé ôéòõðïèÝóåéò ôïõò êáé óõã÷ñüíùò èá áíáäåßîåé êáéÜëëåò äéáöïñÝò óôï ó÷Ýäéï, Ýôóé þóôå íá ìðïñÝ-óïõí íá áîéïðïéçèïýí ôá äåäïìÝíá áõôÜ óôçíåêðáéäåõôéêÞ ðñÜîç êáé íá åßíáé ðëÝïí äõíáôüíá ÷ñçóéìïðïéçèåß ôï ó÷Ýäéï ùò äéáãíùóôéêü ìÝóïãéá ôç äõóëåîßá ðñéí ôç ó÷ïëéêÞ çëéêßá.

Ìå Üëëá ëüãéá ãéá íá ìðïñÝóåé Ýíá ðáéäß íáðñï÷ùñÞóåé óôçí áíÜãíùóç êáé ôçí ïñèïãñáößá,èá ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç: íá áíáãíùñßæåé Þ÷ïõòìÝóá óå ìéá ëÝîç, íá óõíèÝôåé ìåìïíùìÝíïõò Þ÷ïõòãéá íá ðñïöÝñåé ìßá ëÝîç êáé íá êáôáëáâáßíåé ôçó÷Ýóç áíÜìåóá óôá ãñÜììáôá êáé ôïõò Þ÷ïõòìßáò ãëþóóáò. Ìßá áðü ôéò éäéáéôåñüôçôåò ôçòäõóëåîßáò åßíáé ç ÷ñÞóç ìéêñþí êáé êåöáëáßùíãñáììÜôùí áäéáêñßôùò ðïõ ðçãÜæåé áðü ôçíáäõíáìßá äéÜêñéóçò ôçò ìïñöÞò ôùí ãñáììÜôùí.Ç åéêüíá ðïõ ðáñïõóéÜæåé ôï êåßìåíï åíüò äõóëå-îéêïý ðáéäéïý åßíáé åëëéðÞò Ýùò áêáôáíüçôç,åðåéäÞ äåí ôçñïýíôáé ïé ãñáììáôéêïß, óçìáóéïëï-ãéêïß êáé óõíôáêôéêïß êáíüíåò êáôÜ ôç äüìçóçôùí ëÝîåùí êáé ôùí ðñïôÜóåùí.

¸÷ïõí áíáðôõ÷èåß ðïëëÝò óôáèìéóìÝíåò äï-êéìáóßåò ðïõ åîåôÜæïõí áõôÝò ôéò äåîéüôçôåò10.Ìå áõôÝò åîåôÜæïíôáé ïé åîÞò ðáñÜãïíôåò: áíÜ-ãíùóç ìåìïíùìÝíùí öèüããùí, ëÝîåùí êáé áíÜ-ãíùóç êåéìÝíïõ, áêñßâåéá, ôá÷ýôçôá êáé êáôá-íüçóç. Ç åðßãíùóç ôçò ìåãÜëçò ðïéêéëßáò ôùíìáèçóéáêþí ðñïâëçìÜôùí êáé ôùí ðïëõÜñéèìùíðëåõñþí ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ ðáéäéïý, ðïõ ðñÝðåéíá áîéïëïãçèïýí, ìðïñåß íá âïçèÞóåé óôç óùóôÞäéÜãíùóç êáé áîéïëüãçóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò.

ÌÝèïäïò åîÝôáóçò

ÍåõñïëïãéêÞ åîÝôáóç: Êáô' áõôÞí ðñÝðåé íááðïöáóéóôåß áí ôï ðáéäß åßíáé öõóéïëïãéêü, õðÜñ-÷åé õðïøßá íåõñïëïãéêïý ðñïâëÞìáôïò (åëáöñÜ åãêå-öáëéêÞ äõóëåéôïõñãßá) Þ õðÜñ÷åé óáöÞò âëÜâç.

Áñ÷éêÜ åîåôÜæåôáé ç üñáóç êáé ç áêïÞ ôïõðáéäéïý, ç êéíçôéêÞ ùñéìüôçôá óå ó÷Ýóç ìå ôçíçëéêßá êáé ç êõñéáñ÷ßá ôïõ åíüò Þ ôïõ Üëëïõçìéóöáéñßïõ. Åðßóçò åëÝã÷åôáé ç ýðáñîç áíáôï-ìéêþí âëáâþí óôá üñãáíá ïìéëßáò (ð.÷. ìåãáëï-ãëùóóßá, âñá÷ýò ÷áëéíüò).

ËáìâÜíåôáé Ýíá ðëÞñåò éóôïñéêü ãéá ôï óý-íïëï ôùí óõíèçêþí æùÞò ôïõ ðáéäéïý, ðïõ óêï-ðü Ý÷åé íá êáèïäçãÞóåé ôïõò ãïíåßò ãéá ôç óõ-ìðåñéöïñÜ ðïõ èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ðñïò ôï ðáéäßêáé ôïí ôñüðï ðïõ ìðïñïýí íá ôï ÷åéñßæïíôáéêáé íá êáèïñßóåé ôïí ôýðï ôçò èåñáðåßáò. ¼óïíáöïñÜ óôï ðåñéâÜëëïí: äéåñåõíÜôáé ôï êïéíùíé-êï-ïéêïíïìéêü åðßðåäï ôçò ïéêïãÝíåéáò, ç åêðáß-äåõóç ôùí ãïíéþí êáé ïé óõíèÞêåò êáôïéêßáò.

¼óïí áöïñÜ óôçí êëçñïíïìéêüôçôá: óôçí åõ-ñåßá ïéêïãÝíåéá åîåôÜæåôáé ç åðéâÜñõíóç ùò ðñïòøõ÷éáôñéêÞ äéáôáñá÷Þ, äçëáäÞ áëêïïëéóìü, åðé-ëçøßá, øõ÷þóåéò êáé óôç óôåíÞ ïéêïãÝíåéá ùòðñïò ôçí áñéóôåñï÷åéñßá, êáôáðéåóìÝíç Þ ìç, êáéôçí åëáöñÜ åãêåöáëéêÞ äõóëåéôïõñãßá. ¼óïíáöïñÜ óôï áôïìéêü éóôïñéêü ôïõ ðáéäéïý ðñï-,ðåñß-, ìåôáãåííçôéêÝò åðéðëïêÝò êáé øõ÷ïêéíçôé-êÞ áíÜðôõîç, äçëáäÞ âÜäéóìá, ëüãïò Ýëåã÷ïòóöéãêôÞñùí êáé óïâáñÝò áóèÝíåéåò, üðùò ýðáñîçåãêåöáëéêÞò âëÜâçò êáé éóôïñéêü áðþëåéáò óõ-íåßäçóçò êáé óðáóìþí.

Êáôüðéí åîåôÜæåôáé ôï ðáéäß ìå ôç âïÞèåéáïñéóìÝíùí äïêéìáóéþí ðïõ ìðïñïýí íá äéåíåñãç-èïýí óå ðáéäéÜ çëéêßáò 6-10 åôþí.

Ìå ôéò äïêéìáóßåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï êëéíé-êüò ðñïóðáèåß åðßóçò íá åîåôÜóåé äéÜöïñåò ðëåõ-ñÝò ôïõ ãñáðôïý ëüãïõ, üðùò ôç ãëùóóéêÞ åðß-ãíùóç, ôéò ó÷Ýóåéò Þ÷ùí-óõìâüëùí, ôçí áíÜãíù-óç êáé ôçí ïñèïãñáößá.

Ôï ãåãïíüò üôé Ýíá ðáéäß ìå êáíïíéêÞ áêïÞäåí ìéëÜåé êáèáñÜ ðñïóáíáôïëßæåé ðñïò ôïí ôï-ìÝá áêïõóôéêÞò áíôßëçøçò êáé äéáöïñïðïßçóçòôùí Þ÷ùí ôçò ãëþóóáò ôïõ.

ÌåìïíùìÝíá ìðïñåß íá ðñïöÝñåé ôïõò öèüã-ãïõò, áëëÜ äåí ìðïñåß íá óõãêñáôÞóåé áêïõóôéêÜÝíá óýíïëï öèüããùí óôç äéáäï÷éêÞ óåéñÜ ðïõåìöáíßæïíôáé óôç ëÝîç Þ êáé óå ìßá ðïëýðëïêçóõëëáâÞ.

Ï ñüëïò ôïõ Ãåíéêïý/Ïéêïãåíåéáêïý Iáôñïý óôç äéÜ-ãíùóç ôùí ìáèçóéáêþí äõóêïëéþí

Ç äõóëåîßá åßíáé ç ðéï óõíçèéóìÝíç áðü ôéò


198


åéäéêÝò ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò êáé åìöáíßæåôáé ìåäéÜöïñåò ìïñöÝò êáé äéáâáèìßóåéò - ìðïñåß íáåßíáé åëáöñéÜò, ìÝôñéáò Þ óïâáñÞò ìïñöÞò - áðüìéá áðëÞ áíïñèïãñáößá Ýùò ãåíéêåõìÝíåò ïñãá-íùôéêÝò áäõíáìßåò êõñßùò óôç ãñáðôÞ Ýêöñáóçôïõ ëüãïõ. ÊÜðïéïò ìåëåôçôÞò åß÷å ðåé üôé õðÜñ-÷ïõí ôüóåò ìïñöÝò äõóëåîßáò üóïé êáé ïé äõóëå-êôéêïß. Ãåãïíüò ðÜíôùò åßíáé üôé óÞìåñá ôá ðáé-äéÜ ìå áõôïý ôïõ ôýðïõ ôéò äõóêïëßåò ìðïñïýíðëÝïí íá äéäá÷èïýí ôéò óôñáôçãéêÝò ìå ôéò ïðïßåòèá îåðåñÜóïõí ôï Üìåóï ðñüâëçìÜ ôïõò êáé íáåêìåôáëëåõèïýí ôá ÷áñßóìáôá ðïõ ôåßíïõí íáÝ÷ïõí Þ íá ôá êáëëéåñãïýí ùò áíôéðåñéóðáóìüóå Üëëïõò ôïìåßò.

Ï Ã/Ï Éáôñüò åîáéôßáò ôçò èÝóçò ðïõ êáôÝ-÷åé óôçí êïéíüôçôá êáé ôçí åðáöÞ ôïõ ìå ôçíïéêïãÝíåéá, èá ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá äéáðé-óôþóåé Ýãêáéñá êáé åýóôï÷á ôéò üðïéåò äõóêïëßåòôùí ðáéäéþí, íá åíçìåñþóåé êáé íá êáèçóõ÷Üóåéôïõò ãïíåßò êáé íá ðáñáðÝìøåé óôïí åéäéêü. Áõôüèá Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá íá ìçí ðáñáôçñåßôáé ôïöáéíüìåíï íá öèÜíïõí áõôÜ ôá ðáéäéÜ óå ìåãÜ-ëåò çëéêßåò ðëçììõñéóìÝíá áðü áßóèçìá áðïôõ-÷ßáò ìå êáêÞ åéêüíá ãéá ôïí åáõôü ôïõò, åðéèåôé-êÜ, ìå óïâáñÜ øõ÷ïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá, ÷ùñßòêáìéÜ åéäéêÞ êáé óùóôÞ åêðáßäåõóç.

Ï ãïíéüò âñßóêåôáé áíôéìÝôùðïò ìå ôï ðéïðáñÜäïîï êáé áêáôáíüçôï ôùí öáéíïìÝíùí. ÔïðáíÝîõðíï, êáôÜ ãåíéêÞ ïìïëïãßá, ðáéäß ôïõ, áíïß-ãïíôáò ôï áíáãíùóôéêü ôçò Á' ôÜîçò ðñïóðáèåßíá øåëëßóåé ôï ð+á=ðá. Áäýíáôïí íá ôï ðåé. ¹ìéá ôï ëÝåé êáé ìéá ôï îå÷íÜåé. Äõóêïëåýåôáé íáäéáâÜóåé, íá ãñÜøåé êáé ï ãïíéüò áñ÷ßæåé íá áíá-ñùôéÝôáé: ìÞðùò ÷áúäåýåôáé, ìÞðùò ìå êïñïúäåýåé,ìåôÜ áñ÷ßæïõí ïé öùíÝò üôé äåí ðñïóÝ÷åé óôçíôÜîç, üôé ôåìðåëéÜæåé, üôé äåí ðñïóðáèåß áñêåôÜ,üôé âéÜæåôáé íá ôåëåéþóåé ãéá íá ôñÝîåé óôçí ôç-ëåüñáóç. ¿óðïõ êÜðïéá óôéãìÞ ï ãïíéüò áñ÷ßæåéíá áíáñùôéÝôáé êáé íá ðñïâëçìáôßæåôáé êáé æçôÜôç ãíþìç ôïõ Ã/Ï Éáôñïý ôïõ.

Ðþò üìùò èá ãßíåé ç Ýãêáéñç åðéóÞìáíóçáðü ôï Ã/Ï Éáôñü; ÕðÜñ÷ïõí êÜðïéåò åíäåßîåéò;ÊÜðïéá ìçíýìáôá; ÅÜí ôï ðáéäß åßíáé ðñïó÷ïëé-êÞò çëéêßáò èá ðñÝðåé íá åóôéÜóåé ôçí ðñïóï÷Þôïõ óôá ðáñáêÜôù:

• ÐáñïõóéÜæåé ôï ðáéäß õðåñêéíçôéêüôçôá Þõðïêéíçôéêüôçôá, Ýëëåéøç óõíôïíéóìïý êéíÞ-óåùí;

• ¸÷åé äõóêïëßåò ðëåõñßùóçò, äéÜêñéóçò äåîéïý-áñéóôåñïý;

• Äåí ôá êáôáöÝñíåé óôç æùãñáöéêÞ, óôéò óõ-íáñìïëïãÞóåéò, óôéò êáôáóêåõÝò;

• Äõóêïëåýåôáé óôï ôñÝîéìï, óôï óêáñöÜëù-ìá;

• ÐáñïõóéÜæåé áíùñéìüôçôá Þ äéáôáñá÷Þ óôïíðñïöïñéêü ëüãï;Óôç ó÷ïëéêÞ çëéêßá ï Ã/Ï Éáôñüò èá ðñÝðåé

íá åîåôÜóåé åÜí ôï ðáéäß:• ÐáñïõóéÜæåé êÜðïéá ìïñöÞ äéáôáñá÷Þò ôçòãñáöÞò.

• Æùãñáößæåé ìßá óåëßäá ìå ôï ßäéï áíôéêåßìå-íï.

• ÅðáíáëáìâÜíåé óôåñåïôõðéêÜ ôçí ßäéá ëÝîç.ÊÜíïõí ðïëëÝò åðáíáëÞøåéò óôïí ðñïöïñéêüêáé ãñáðôü ëüãï.Åßíáé ðéá ãåíéêÜ ðáñáäåêôü, áíÜìåóá óôïõò

åéäéêïýò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôá ðñïâëÞìáôáìÜèçóçò, ðùò ôá ðáéäéÜ ìå áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôáðáñïõóéÜæïõí ó÷åäüí ðÜíôá ôá ðáñáêÜôù ãíù-óôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ:

1. "ÐáñïñìçôéêÜ": Ó÷åäüí áõôüìáôá áðáíôïýíóå åñùôÞóåéò êáé êáôÜ êáíüíá äßíïõí ëáèå-ìÝíåò áðáíôÞóåéò áöïý äåí Ý÷ïõí êáèüëïõóêåöèåß ðñéí áðáíôÞóïõí. ºóùò Ý÷åé ó÷Ýóçìå ôá ðñïâëÞìáôá óõãêÝíôñùóçò êáé äéáôÞ-ñçóçò ôçò ðñïóï÷Þò.

2. "Âáñéïýíôáé": Óå "ôåìðåëéÜ" áðïäßäåôáé ç êáêÞó÷ïëéêÞ åðßäïóç, åíþ óå íåõñéêüôçôá ç õðåñ-êßíçóç.

3. Ðñüâëçìá óôçí åîåýñåóç êáôÜëëçëçò ëÝîçò.4. Ðñüâëçìá óôçí êáôáíüçóç êáé áðïìíçìü-

íåõóç êåéìÝíùí.5. Ðñüâëçìá óôçí êáôáíüçóç ëåîéëïãßïõ.6. ÃåíéêÜ, ðñüâëçìá óôç äïìÞ, ôï ðåñéå÷üìåíï

Þ ôç ÷ñÞóç ôïõ ëüãïõ.7. Äåß÷íïõí áðïãïçôåõìÝíá, áðñüèõìá ãéá ó÷ï-

ëéêÞ åñãáóßá, ãé' áõôü êáé Ý÷ïõí ÷áìçëÞáõôïåêôßìçóç.

8. Ôá ðåñéóóüôåñá åìöáíßæïõí áíþñéìç êéíçôé-êüôçôá, ãé’ áõôü ìáò ôá ðåñéãñÜöïõí ùò"æçìéÜñéêá" ðáéäéÜ, áäÝîéá óôéò êéíÞóåéò.

9. Äõóêïëåýïíôáé íá áêïëïõèÞóïõí ðåñßðëïêåòïäçãßåò.

10. Áðïäéïñãáíþíïíôáé óå áôìüóöáéñá Üã÷ïõò,Ýíôáóçò.

11. ¸÷ïõí ðåñéïñéóìÝíç óõãêÝíôñùóç ðñïóï÷Þò,ïðüôå êïõñÜæïíôáé ðéï åýêïëá áðü ôïõòóõììáèçôÝò ôïõò.

12. Åìöáíßæïõí áíþñéìç êáé áíïñãÜíùôç óõìðå-ñéöïñÜ. Ç Ýëëåéøç ïñãÜíùóçò åßíáé åìöáíÞò

199


áêüìç êáé óôç ó÷ïëéêÞ ôïõò ôóÜíôá, óôïäùìÜôéü ôïõò, óôá ðáé÷íßäéá ôïõò ê.ëð.11.Ôá ðáéäéÜ ìå ìáèçóéáêÝò äõóêïëßåò åìöáíß-

æïõí êáé ïñéóìÝíá êïéíùíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Äåí÷áßñïõí óõìðÜèåéáò êáé öéëßáò ìå ôïõò óõíïìçëß-êïõò ôïõò Þ áêüìá êáé ôïõò ãïíåßò ôïõò. Ðáñïõ-óéÜæïõí Üã÷ïò, êáôÜèëéøç, áðüóõñóç, ðáñáâáôé-êüôçôá, ðáñáðôùìáôéêüôçôá, êáêÞ åéêüíá ôïõåáõôïý ôïõò, åíþ óõ÷íÜ ãßíïíôáé åðéèåôéêÜ. Óåìßá Ýñåõíá ðïõ Ýãéíå óå öõëáêÝò áíçëßêùí óôéòÇÐÁ, âñÝèçêå üôé ðïëëÜ áðü ôá ðáéäéÜ ðïõÞôáí óôç öõëáêÞ, åß÷áí åéäéêü ìáèçóéáêü ðñü-âëçìá. Ç áðüññéøç êáé ôï áäéÝîïäï ðïõ âßùóáíóôçí ïéêïãÝíåéá êáé ôï ó÷ïëåßï ôá ïäÞãçóáí óåðåñéèùñéáêÝò ïìÜäåò.

ÓõìðÝñáóìá

Ôá êõñéüôåñá óõìðôþìáôá ðïõ ìáò ïäçãïýííá õðïðôåõèïýìå ôçí ðéèáíÞ åìöÜíéóç ìáèçóéá-êþí äõóêïëéþí åßíáé ç äéáôáñá÷Þ ôïõ ëüãïõ êõ-ñßùò êáé ç äéáôáñá÷Þ ôçò óõìðåñéöïñÜò ðïõóõíäõÜæïíôáé óõ÷íÜ ìå õðåñêéíçôéêüôçôá, åêäç-ëþóåéò ðïõ óõíÞèùò ï Ã/Ï Éáôñüò èá äéáêñßíåéðñþôïò ëüãù ôçò ó÷Ýóçò ôïõ ìå ôçí ïéêïãÝíåéá.

Èá ðñÝðåé ëïéðüí íá åßíáé óáöÝò óå êÜèåÃ/Ï Éáôñü ðùò ç äõóëåîßá êáé ïé Üëëåò ìáèçóéá-êÝò äõóêïëßåò åßíáé áêßíäõíåò ãéá ôçí õãåßá ôïõðáéäéïý ïñãáíéêÜ, áëëÜ ðïëý åðéêßíäõíåò ãéá ôçíøõ÷éêÞ ôïõ õãåßá êáé ôçí åîÝëéîç ôçò ðñïóùðé-êüôçôÜò ôïõ, ðïõ áðïôåëïýí óçìáíôéêü ðáñÜãï-íôá ãéá ôçí êïéíùíßá, êáèþò ôá ðáéäéÜ áðïôå-ëïýí ôï ìÝëëïí. ¸íá áíþñéìï ðáéäß ðïõ Ý÷åéãíùñßóåé áôõ÷ßåò êáé áðïôõ÷ßåò óôç æùÞ ôïõ äåíèá ìðïñÝóåé íá áíôáðïêñéèåß óôéò áíÜãêåò ôçòóýã÷ñïíçò æùÞò êáé íá åðéôåëÝóåé ôï ñüëï ôïõ óåáõôÞí.

Êëåéäß óôçí áðïôåëåóìáôéêÞ áíôéìåôþðéóçôùí ìáèçóéáêþí äõóêïëéþí åßíáé ç Ýãêáéñç åðé-óÞìáíóç. Áí Ýíá ðáéäß áíôéìåôùðéóèåß Ýãêáéñá

êáé óùóôÜ, óßãïõñá èá âåëôéùèåß êáé áíÜëïãá ìåôï âáèìü ôçò óïâáñüôçôáò, ìðïñåß íá îåðåñá-óèåß ôåëåßùò ç äõóêïëßá ôïõ.


1. Á. ÊáñáìðÝôóïò. H äõóëåîßá óôï ðáéäß, ÄéÜãíù-óç êáé èåñáðåßá. ÁèÞíá, ÅëëçíéêÜ ÃñÜììáôá,1991.

2. K. Ðüðïñäáò Äõóëåîßá (Ç åéäéêÞ äéáôáñá÷Þ óôçìÜèçóç ôïõ ãñáðôïý ëüãïõ-øõ÷ïëïãéêÞ èåþñç-óç). ÁèÞíá, 1990.

3. J. Pollock and E. Waller. Day-to-day dyslexia inthe classroom. London, Routledge, 1994.

4. ICD 10 international Classification of Diseas-es, 2nd Review Geneva, W.H.O. 1988.

5. ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá Øõ÷éêÞò ÕãéåéíÞò êáé Íåõ-ñïøõ÷éáôñéêÞò ôïõ ðáéäéïý, ÓåìéíÜñéï Ìáèç-óéáêÝò Äõóêïëßåò: Óýã÷ñïíåò áðüøåéò êáé ôÜ-óåéò. Åêä. ÅëëçíéêÜ ÃñÜììáôá, ÁèÞíá, 1990.

6. ×ñõóüóôïìïõ Åìì. ÊáñðÜèéïõ. Äõóëåîßá. Åêä.ºùí 1987.

7. Ð. Ðáðáèåïößëïõ, Ì. ×áñéôÜêç, Ì. Êïæáäßíïò,Á. Èåïëüãïõ. ÅîÝëéîç ðáéäéþí ìå ìáèçóéáêÝòäõóêïëßåò. ÊÝíôñï Øõ÷éêÞò ÕãéåéíÞò, Éáôñïðáé-äáãùãéêÞ Õðçñåóßá ÐåéñáéÜ, Øõ÷ïëïãéêÜ ÈÝ-ìáôá, 1992, 5:3

8. Ð. Ðáðáèåïößëïõ, Ì. ×áñéôÜêç, Ì. Êïæáäßíïò,Á. Èåïëüãïõ. ÅîÝëéîç ðáéäéþí ìå ìáèçóéáêÝòäõóêïëßåò, Øõ÷ïëïãéêÜ ÈÝìáôá, 1992, 5:3

9. ÅëÝíç ÆÞóç-ÌÜôç, Ìáñßá Æáöåéñïðïýëïõ, Öù-ôåéíÞ Ìðïíþôç, Ðáéäáãùãéêü ÔìÞìá Íçðéáãù-ãþí ÐáíåðéóôÞìéï Èåóóáëßáò, ÓõãêñéôéêÞ ìåëÝ-ôç ôùí ó÷åäßùí äõóëåîéêþí êáé ìç äõóëåîéêþíðáéäéþí, Øõ÷ïëïãßá, 1996, 3. Åéäéêü Ôåý÷ïò,85-100.

10. Ñ. Ðáðáèåïößëïõ, Â. Ñüôóéêá, Ë. Ðå÷ëéâáíßäïõ,Ð. Ìá÷áßñá, S.C. Richardson, Ä. Ìáäéáíïý, Ì.Ìáäéáíüò. Ðñþéìç äéÜãíùóç ìáèçóéáêþí äõ-óêïëéþí, Øõ÷ïëïãéêÜ ÈÝìáôá, 1989, 3:

11. Ìáñßá-ÌÜñèá ÖëùñÜôïõ. ÌáèçóéáêÝò äõóêï-ëßåò êáé ü÷é ôåìðåëéÜ. Åêä. ÏäõóóÝáò, 3ç Ýêäï-óç, 1996.


200

Ì. ÊáñäáñÜ êáé óõí.

ÏäéêÜ ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ÐáôñþíêáôÜ ôçí ôñéåôßá 1995-1997

Ì. ÊáñäáñÜ1, Î. ÊïíäÜêçò2

ÓÕÍÔÏÌÇ ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ

SHORT COMMUNICATIONPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 200-203, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 200-203, 2001

ÐåñßëçøçÌå ôçí ðáñïýóá ìåëÝôç åñåõíÜôáé ç óõ÷íüôçôá ôùí ïäéêþí ôñï÷áßùí áôõ÷ç-ìÜôùí ðïõ óõíÝâçóáí óôçí ðåñéï÷Þ ôçò åõèýíçò ôçò Ôñï÷áßáò Ðáôñþí êáôÜôçí ôñéåôßá 1995-1997. Ç óõëëïãÞ ôùí óôïé÷åßùí Ýãéíá áðü ôá õðçñåóéáêÜäåëôßá äçëþóåùí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí ôïõ ÔìÞìáôïò Ôñï÷áßáò Ðáôñþí. ÌÝóáóôçí ôñéåôßá 1995-1997 óõíÝâçóáí 1333 áôõ÷Þìáôá, áðü ôá ïðïßá ôá 97 Þôáíèáíáôçöüñá êáé ôá 195 áöïñïýóáí âáñåßò ôñáõìáôéóìïýò. Ï óõíôåëåóôÞòâáñýôçôáò áõîÞèçêå áðü 0,17 ôï 1995 óå 0,28 ôï 1997. Äåí ðáñáôçñåßôáéóçìáíôéêÞ äéáêýìáíóç ôïõ áñéèìïý ôùí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí ìå âáñý ôñáõ-ìáôéóìü Þ èÜíáôï êáôÜ ôïõò äéÜöïñïõò ìÞíåò. Ç ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá ôñï-÷áßùí áôõ÷çìÜôùí óçìåéþíåôáé ôï Óáââáôïêýñéáêï. Ìå âÜóç ôéò ðáñáðÜíùäéáðéóôþóåéò, ìéá ðïëéôéêÞ ðñüëçøçò êáé ïäéêÞò áóöÜëåéáò ìå üëá ôá äéáôéèÝ-ìåíá ìÝóá èá óõíôåëÝóïõí óôç ìåßùóç ôïõ áñéèìïý ôùí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùíóôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò ÐÜôñáò.

The road traffic accidents in the broader area of Patras, 1995-1997M. Kardara, X. Kondakis

SummaryThis study investigates the frequency of road traffic accident in Patras duringthe period 1995-1997. For this purpose, information was obtained from theaccident records of the Rural Traffic Accident Department of Patras. During theperiod 1995-1997, 1333 road traffic accidents occurred which caused 97deaths and 195 serious injuries. The number of fatal and serious road accidentsdoes it not differ each month for the 3 years. Road traffic accidents are morefrequent during weekends. An effective effort for reducing the number of roadaccidents in the broader area of Patras should mainly be based on preventivemeasures.Key words: traffic accidents, prevention

ÅéóáãùãÞ

Ôá ïäéêÜ ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá óôçíÅëëÜäá áðïôåëïýí ôçí ôñßôç áéôßáèáíÜôïõ óôï ãåíéêü ðëçèõóìü ìåôÜ ôáêáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá êáé ôá íåï-ðëÜóìáôá. Åðßóçò ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þ-ìáôá áðïôåëïýí âáóéêÞ áéôßá íïóçñü-ôçôáò, áöïý ðïëëïß áðü ôïõò ôñáõ-ìáôßåò ïäçãïýíôáé óå ðñüóêáéñç Þìüíéìç áíáðçñßá. Ôï åôÞóéï êüóôïòáõôÞò õðïëïãßæåôáé ðåñßðïõ óå 115äéóåêáôïììýñéá äñ÷.1. Óå óýãêñéóç ìåÜëëåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò üðùò Óïõç-äßá, Áããëßá êáé Ïëëáíäßá, ç ÅëëÜäááíÞêåé óôçí êáôçãïñßá ôùí ÷ùñþíåêåßíùí ðïõ ðáñïõóéÜæïõí õøçëÞ óõ-÷íüôçôá ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí, üðùòç Éóðáíßá, ÂÝëãéï, Ëïõîåìâïýñãï êáéÐïñôïãáëßá. Óôçí ÅëëÜäá êáôÜ ìÝóïüñï óõìâáßíïõí 219 èÜíáôïé ó' Ýíáåêáôïììýñéï ðëçèõóìü, åíþ ï áíôß-óôïé÷ïò áñéèìüò ãéá ôçí ÅõñùðáúêÞÊïéíüôçôá åßíáé ìüëéò 131 èÜíáôïé1,2.Óêïðüò ôçò ðáñïýóçò ìåëÝôçò åßíáé çáäñÞ åðéäçìéïëïãéêÞ ðñïóÝããéóç ôùíôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí óôçí åõñýôåñç

1Åðéì. Á´ Ê.Õ. ÅñõìÜíèåéáò, 2ÊáèçãçôÞò Åñãáóôçñßïõ ÕãéåéíÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáôñþí

ËÝîåéò êëåéäéÜ: Ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá, ðñüëçøçÕðïâëÞèçêå: 18 Äåêåìâñßïõ 2000ÅðáíõðïâëÞèçêå: 4 Áðñéëßïõ 2001 êáé 27 Éïõíßïõ 2001.¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 17 Éïõëßïõ 2001Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ÊáñäáñÜ Ìáñßíá, ÊÝ-íôñï Õãåßáò ÅñõìÜíèåéáò, 250 15 Á÷áÀá, Ôçë.: (0694)31301, Fax: (0694) 31303

201

Ì. ÊáñäáñÜ êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

ðåñéï÷Þ ôçò ÐÜôñáò óôçí ôñéåôßá 1995-1997.

Õëéêü êáé ÌÝèïäïò

Ãéá ôï óêïðü áõôü äéåñåõíÞèçêáí üëá ôáõðçñåóéáêÜ äåëôßá äçëþóåùí ôñï÷áßùí áôõ÷ç-ìÜôùí ôçò ôñéåôßáò 1995-1997, ðïõ ôçñïýíôáéóå ðåñßðôùóç áôõ÷Þìáôïò óôï ÔìÞìá Ôñï÷áßáòÊéíÞóåùò Ðáôñþí, åöüóïí áõôü åðéëçöèåß. Óõ-ãêåêñéìÝíá åñåõíÞèçêáí ï áñéèìüò ôùí ôñï÷áßùíáôõ÷çìÜôùí, ç âáñýôçôá áõôþí, ïé ìÞíåò, ïé çìÝ-ñåò êáèþò êáé ïé þñåò ðïõ óõíÝâçóáí ôá áôõ÷Þ-ìáôá.

ÓôáôéóôéêÞ áíÜëõóç

Ç êáôáíïìÞ êáôÜ Poisson ÷ñçóéìïðïéÞèçêåãéá ôçí åîÝôáóç ôçò óçìáíôéêüôçôáò ôùí äéáöü-ñùí ó÷Ýóåùí. Ôï ÷2 êáëÞò ðñïóáñìïãÞò ÷ñçóé-ìïðïéÞèçêå ãéá ôçí åîÝôáóç ðáñáôçñçèåßóùí êá-ôáíïìþí áðü åêåßíåò ðïõ áíáìÝíïíôáí.


ÌÝóá óôçí ôñéåôßá 1995-1997 óõíÝâçóáí óôïïäéêü äßêôõï äéêáéïäïóßáò ôçò Ôñï÷áßáò Ðáôñþí1333 áôõ÷Þìáôá, áðü ôá ïðïßá ôá 97 Þôáí èá-íáôçöüñá êáé ôá 195 áöïñïýóáí âáñåßò ôñáõ-ìáôéóìïýò.

Ï ðßíáêáò 1 ðáñïõóéÜæåé ôï óõíôåëåóôÞ âá-ñýôçôáò ôùí ïäéêþí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí êáôÜôçí ôñéåôßá 1995-1997. Ùò óõíôåëåóôÞò âáñýôç-ôáò åíüò áôõ÷Þìáôïò ïñßæåôáé ôï ðïóïóôü ôùíáôõ÷çìÜôùí ðïõ Ý÷ïõí ùò áðïôÝëåóìá ôï èÜíá-ôï Þ ôï âáñý ôñáõìáôéóìü. Áðü ôá óôïé÷åßá ôïõðßíáêá áõôïý ðáñáôçñåßôáé óôáôéóôéêÜ óçìáíôé-êÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí óõíôåëåóôþí âáñýôçôáòãéá ôá Ýôç 1995-1997. Ï óõíôåëåóôÞò âáñýôçôáòáðü 0,17 ôï 1995 áõîÞèçêå óå 0,28 ôï 1997.

Ï ðßíáêáò 2 ðáñïõóéÜæåé ôïí áñéèìü ôùíðáñáôçñçèÝíôùí êáé áíáìåíüìåíùí ôñï÷áßùí áôõ-÷çìÜôùí (óýìöùíá ìå ìéá ïìïéïãåíÞ êáôáíïìÞóôï ÷ñüíï) ðïõ åß÷áí ùò áðïôÝëåóìá ôï âáñýôñáõìáôéóìü Þ èÜíáôï áíÜ ìÞíá êáôÜ ôçí ôñéå-ôßá 1995-1997. Äåí ðáñáôçñåßôáé óôáôéóôéêÜ

Ðßíáêáò 2. Áñéèìüò ðáñáôçñçèÝíôùí êáé áíáìåíüìåíùí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí ìå âáñý ôñáõìáôéóìü Þ èÜíáôïáíÜ ìÞíá, 1995-1997

1995 1996 1997 ÓýíïëïÌÞíáò ÐÊ ÁÊ ÐÊ ÁÊ ÐÊ ÁÊ ÐÊ ÁÊ

ÉáíïõÜñéïò 9 7,2 4 6,4 7 10,8 20 24,3ÖåâñïõÜñéïò 5 7.2 4 6,4 9 10,8 18 24,3ÌÜñôéïò 4 7,2 7 6,4 7 10,8 18 24,3Áðñßëéïò 6 7,2 8 6,4 10 10,8 24 24,3ÌÜéïò 5 7,2 6 6,4 9 10,8 20 24,3Éïýíéïò 7 7,2 7 6,4 14 10,8 28 24,3Éïýëéïò 9 7,2 9 6,4 17 10,8 35 24,3Áýãïõóôïò 5 7.2 5 6,4 13 10,8 23 24,3ÓåðôÝìâñéïò 9 7,2 3 6,4 18 10,8 30 24,3Ïêôþâñéïò 11 7,2 8 6,4 8 10,8 27 24,3ÍïÝìâñéïò 8 7,2 7 6,4 9 10,8 24 24,3ÄåêÝìâñéïò 8 7,2 8 6,4 9 10,8 25 24,3

ÐÁ: ðáñáôçñçèåßóá êáôáíïìÞ, ÁÊ: áíáìåíüìåíç êáôáíïìÞÓýãêñéóç êáôáíïìþí ìå ÷2 êáëÞò ðñïóáñìïãÞò, p>0,05

Ðßíáêáò 1. ÓõíôåëåóôÞò âáñýôçôáò ïäéêþí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí, 1995-1997

¸ôïò Èáíáôçöüñá áôõ÷Þìáôá & Óýíïëï ÓõíôåëåóôÞòâáñý ôñáõìáôéóìü âáñýôçôáò*

1995 86 486 0,171996 76 344 0,221997 130 464 0,28

Óýãêñéóç óõíôåëåóôþí ìå ôçí êáôáíïìÞ êáôÜ Poisson *p=0,001


202

Ì. ÊáñäáñÜ êáé óõí.

óçìáíôéêÞ äéáêýìáíóç ôïõ áñéèìïý ôùí ôñï÷áßùíáôõ÷çìÜôùí ìå âáñý ôñáõìáôéóìü Þ èÜíáôï êáôÜôïõò äéÜöïñïõò ìÞíåò êáé ãéá ôá 3 Ýôç, áíåîÜñ-ôçôá ôçò ãåùãñáöéêÞò êáôáíïìÞò ôïõò åíôüò ôùíïñßùí ôçò äéêáéïäïóßáò ôïõ ÔìÞìáôïò Ôñï÷áßáòÐáôñþí.

Óôïí ðßíáêá 3 öáßíåôáé ï óõíïëéêüò áñéèìüòôùí äçëùèÝíôùí ïäéêþí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùíáíÜ çìÝñá ôçò åâäïìÜäáò. Ðñïêýðôåé üôé ç êá-ôáíïìÞ ôùí áôõ÷çìÜôùí áíÜ çìÝñá ôçò åâäïìÜ-äáò äéáöÝñåé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÜ áðü åêåßíçôç èåùñçôéêÞ ðïõ êáôáíÝìåé ôá áôõ÷Þìáôá éóï-ìåñþò ôçí åâäïìÜäá. Ïé ìåãáëýôåñåò óõ÷íüôçôåòáôõ÷çìÜôùí ðáñáôçñÞèçêáí ôï Óáââáôïêýñéá-êï êáé ãéá ôá 3 Ýôç. Óôïí ðßíáêá 3 ðáñïõóéÜæå-ôáé ï áñéèìüò ôùí ïäéêþí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùíáíÜ çìÝñá ôçò åâäïìÜäáò êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1995-1997.

ÓõæÞôçóç

Ôá ïäéêÜ ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá áðïôåëïýíóïâáñü ðáñÜãïíôá èíçóéìüôçôáò, áëëÜ êáé âáóé-êÞ áéôßá íïóçñüôçôáò, áöïý ðïëëïß áðü ôïõòôñáõìáôßåò ïäçãïýíôáé óå ðñüóêáéñç Þ ìüíéìçáíáðçñßá, ìå üëá ôá äõóÜñåóôá ðñïâëÞìáôá ðïõóõíåðÜãåôáé áõôÞ, áôïìéêÜ, ïéêïãåíåéáêÜ êáéêïéíùíéêÜ.

¼ðùò ðñïêýðôåé áðü ôçí ðáñïýóá ìåëÝôçç óõ÷íüôçôá ôùí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí óôçíðåñéï÷Þ ôùí Ðáôñþí ðáñïõóéÜæåôáé õøçëÞ êáéáíÜëïãç åêåßíçò ôùí ôñï÷áßùí óôç ÷þñá ìáò3.

ÌÝóá óôçí ôñéåôßá 1995-1997 óõíÝâçóáí óôïïäéêü äßêôõï äéêáéïäïóßáò ôçò Ôñï÷áßáò Ðáôñþí1333 áôõ÷Þìáôá áðü ôá ïðïßá ôá 97 Þôáí èá-íáôçöüñá êáé ôá 195 áöïñïýóáí âáñåßò ôñáõ-ìáôéóìïýò.

Ï óõíôåëåóôÞò âáñýôçôáò ðáñïõóßáóå áýîç-óç áðü 0,17 ôï 1995 óå 0,28 ôï 1997. Ï óõíôå-ëåóôÞò âáñýôçôáò áðïôåëåß ÷ñÞóéìï äåßêôç áîéï-ëüãçóçò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôùí ðñïëç-ðôéêþí ìÝôñùí. Óôç ìåëÝôç ðïõ Ýãéíå áðü ôïõòÊáñäáñÜ êáé ÊïíäÜêç ôï 1997, ï óõíôåëåóôÞòâáñýôçôáò ãéá ôç ÷þñá ìáò óçìåßùóå ìåßùóçáðü 0,22 ôï 1981 óå 0,17 ôï 19913. Óôçí ðá-ñïýóá ìåëÝôç ç áíÜëõóç ôïõ óõíôåëåóôÞ âáñýôç-ôáò áöïñïýóå ìüíï óôçí ôñéåôßá 1995-1997. ÌéáìåëÝôç óôç åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò ÐÜôñáò ðïõ íááöïñÜ ìåãáëýôåñç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï ðéèáíÜ íáóõíôåëÝóåé óôçí áîéïëüãçóç ôçò âáñýôçôáò ôùíôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí êáé êáô' åðÝêôáóç ôçòáðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôùí ðñïëçðôéêþí ìÝôñùíóå ôïðéêü åðßðåäï.

Áðü ôçí ðáñïýóá ìåëÝôç ðñïêýðôåé üôé çìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùíðáñáôçñåßôáé ôï Óáââáôïêýñéáêï. ÐáñüìïéááðïôåëÝóìáôá óçìåéþèçêáí êáé óå Üëëåò ìåëÝôåòðïõ Ýãéíáí óôç ÷þñá ìáò4. ÐéèáíÝò áéôßåò ôçòáõîçìÝíçò óõ÷íüôçôáò ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí ôïôåëéêü äéÞìåñï åßíáé ç ìáæéêÞ ìåôáêßíçóç ôùíêáôïßêùí ôùí áóôéêþí êÝíôñùí ðñïò ôçí ðåñé-öÝñåéá êáé ç áõîçìÝíç êáôáíÜëùóç áëêïüëçò5.

Ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü áôõ÷çìÜôùí óõíÝâçìåôáîý 12.01-18.00 êáé ãéá ôá 3 Ýôç. Óôç ìåëÝôçðïõ Ýãéíå áðü ôïõò Ðáðáãåùñãßïõ Âáñ. êáé

Ðßíáêáò 3. Óõíïëéêüò áñéèìüò ïäéêþí ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí áíÜ çìÝñá ôçò åâäïìÜäáò, 1995-1997

¸ôïò1995 1996 1997 Óýíïëï

ÇìÝñá ÐÓ ÁÓ ÐÓ ÁÓ ÐÓ ÁÓ ÐÓ ÁÓ

ÄåõôÝñá 69 71,9 36 50,7 54 67,8 159 190,3Ôñßôç 57 71,9 41 50,7 69 67,8 167 190,3ÔåôÜñôç 51 71,9 45 50,7 49 67,8 145 190,3ÐÝìðôç 64 71,9 51 50,7 60 67,8 175 190,3ÐáñáóêåõÞ 73 71,9 49 50,7 66 67,8 188 190,3ÓÜââáôï 94 71,9 66 50,7 87 67,8 247 190,3ÊõñéáêÞ 95 71,9 67 50,7 90 67,8 252 190,3

ÐÓ: ðáñáôçñçèåßóá óõ÷íüôçôá, ÁÓ: áíáìåíüìåíç óõ÷íüôçôáÓýãêñéóç êáôáíïìþí ìå ÷2 êáëÞò ðñïóáñìïãÞò1995: ÷2= 24,34 âáèìïß åëåõèåñßáò= 6, p= 0,0011996: ÷2= 16,65 âáèìïß åëåõèåñßáò= 6, p= 0,011997: ÷2= 20,98 âáèìïß åëåõèåñßáò= 6, p= 0,005Óýíïëï, ÷2= 56,21 âáèìïß åëåõèåñßáò= 6, p= 0,000

203

Ì. ÊáñäáñÜ êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

Ðáðáãåùñãßïõ Âáó. óôç ×áëêéäéêÞ ôï 1996, ôïìåãáëýôåñï ðïóïóôü áôõ÷çìÜôùí (27,3%) óõíÝ-âç ìåôáîý 13.00 êáé 17.004. ÐéèáíÝò áéôßåò ðåñé-ëáìâÜíïõí êüðùóç ëüãù ðñùéíÞò Ýãåñóçò åñãá-óßáò, áõîçìÝíç êõêëïöïñßá ï÷çìÜôùí ìå ôï ðÝ-ñáò ôçò åñãáóßáò êáé ðéèáíÜ áíõðïìïíçóßá åðé-óôñïöÞò ëüãù ôïõ ìåóïãåéáêïý ôýðïõ ðñïóùðé-êüôçôáò ôïõ ëáïý ìáò.

Ìå âÜóç üëåò ôéò ðáñáðÜíù äéáðéóôþóåéò,ìéá ðïëéôéêÞ ðñüëçøçò êáé ïäéêÞò áóöÜëåéáò ìåüëá ôá äéáôéèÝìåíá ìÝóá (ðëçñïöüñçóç áðü ôáìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò, õðï÷ñåùôéêÜ ìáèÞìá-ôá êõêëïöïñéáêÞò áãùãÞò óôá ó÷ïëåßá, ðëáôý-ôåñá êïéíùíéêÜ ðñïãñÜììáôá ïäéêÞò áóöÜëåéáò)èá óõíôåëÝóïõí óôç ìåßùóç ôçò åðßðôùóçò ôùíôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçòÐÜôñáò.


1. ÅðéôñïðÞ ̧ ñåõíáò ôïõ Åëëçíéêïý Êïéíïâïõëßïõ,1996.

2. J.E.I. Chliaoutakis, Ch. Carviri, P.Th. Domaka-kos. The impact of young drivers lifestyle ontheir road traffic accident risk in greater Ath-ens area. Ace. Anal. Prev. 1999, 31:771-780.

3. Ì. ÊáñäÜñá êáé Î. ÊïíäÜêçò Road traffic acci-dents in Greece: Recent trends (1891-1991).Eur. J. Epid. 1997, 13:765-770.

4. Âáñ. Ðáðáãåùñãßïõ êáé Âáó. Ðáðáãåùñãßïõ.Åðéäçìéïëïãßá ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí óôï Íïìü×áëêéäéêÞò óôç äåêáåôßá 1986-1995. Ðñùôï-âÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò 1996, 8(2):106-111.

5. Á. Ôñé÷ïðïýëïõ, Ä. Ôñé÷üðïõëïò. ÐñïëçðôéêÞÉáôñéêÞ, Åêäüóåéò "ÐáñéæéÜíïò", ÁèÞíá, 1986.


204

É. Öáíäñßäçò êáé óõí.

ÐñïóÝëåõóç êáé ðñïÝëåõóç ôùí áóèåíþí ôïõ ÏäïíôéáôñéêïýÔìÞìáôïò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò Ó÷çìáôáñßïõ êáôÜ ôçí ðåíôáåôßá1994-1998

É. Öáíäñßäçò1, Ä. Äåëâåíáêéþôçò2

ÓÕÍÔÏÌÇ ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ

SHORT COMMUNICATIONPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 204-208, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 204-208, 2001

ÐåñßëçøçÔá ÏäïíôéáôñéêÜ ôìÞìáôá ôùí ÊÝíôñùí Õãåßáò ðñïóöÝñïõí õðçñåóßåò ôüóïóå ðñïëçðôéêü üóï êáé óå èåñáðåõôéêü åðßðåäï.Ç ðáñïýóá åñãáóßá êáôáãñÜöåé ôçí ðñïóÝëåõóç êáé ôçí ðñïÝëåõóç (ôüðïòäéáìïíÞò, çëéêßá, áóöÜëéóç, åèíéêüôçôá) ôùí áóèåíþí, óôïõò ïðïßïõò ðáñáó÷Ý-èçêáí èåñáðåõôéêÝò õðçñåóßåò áðü ôï Ïäïíôéáôñéêü ôìÞìá ôïõ Ê.Õ. Ó÷çìáôá-ñßïõ êáôÜ ôçí ðåíôáåôßá 1994-1998.• Ôï 55% ôùí óõíåäñéþí áíôéóôïé÷ïýóå óå åíÞëéêïõò êáé ôï 45% óå áíÞëéêïõòáóèåíåßò.

• Ç ìçíéáßá ðñïóÝëåõóç ôùí áíÞëéêùí áóèåíþí ðáñïõóßáæå ìåãáëýôåñåò äéá-êõìÜíóåéò, áð' üôé ôùí åíÞëéêùí.

• Ç áðüóôáóç ôïõ ôüðïõ äéáìïíÞò ôïõò áðü ôï ÊÝíôñï Õãåßáò ðáßæåé ðñùôåýï-íôá ñüëï óôçí ðñïóÝëåõóÞ ôïõò.

• Áðü ðëåõñÜò áóöÜëéóçò, ç ìåãÜëç ðëåéïøçößá ôùí óõíåäñéþí áíôéóôïé÷ïý-óå óå áóèåíåßò ìå ÉÊÁ (54%), åíþ õðÞñ÷å êáé Ýíá ðïóïóôü (13%) óõíåäñéþíáíáóöÜëéóôùí áóèåíþí, êõñßùò áëëïäáðþí.

Óôç óõíÝ÷åéá, ìå âÜóç ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÜ ãßíïíôáé ðñïôÜóåéò ìå óôü÷ï ôçíáýîçóç ãåíéêþò ôçò ðñïóÝëåõóçò áóèåíþí óôï ôìÞìá, ôçí åõáéóèçôïðïßçóçêáé äéåõêüëõíóç ôùí ìáèçôþí êáé ôçí éóüôéìç ïäïíôéáôñéêÞ êÜëõøç ôïõ ðëç-èõóìïý ôçò ðåñéï÷Þò åõèýíçò ìáò.

ÅéóáãùãÞ

Ï ìåãÜëïò óêïðüò, ôïí ïðïßïíõðçñåôïýí ôá ÊÝíôñá Õãåßáò, åßíáé çýðáñîç ãéá ôïí êÜèå Üíèñùðï ìéáòðñïóéôÞò, éóüôéìçò êáé êáôÜ ôï äõíá-ôüí ïëïêëçñùìÝíçò ÐñùôïâÜèìéáòÖñïíôßäáò Õãåßáò1,2.

Ôá ÏäïíôéáôñéêÜ ÔìÞìáôá ôùíÊÝíôñùí Õãåßáò, óôñáôåõìÝíá êáé áõôÜó' áõôüí ôï óêïðü, Ý÷ïõí áíáëÜâåéÝíá ðïëýðëåõñï ñüëï êáé õðï÷ñåþóåéòðïõ åêôåßíïíôáé ôüóï óôï ðñïëçðôéêüüóï êáé óôï èåñáðåõôéêü åðßðåäï. Êáéóôï ìåí ðñïëçðôéêü åðßðåäï, öñïíôß-æïõí ãéá ôçí åðïðôåßá êáé ôçí ðñï-óôáóßá ôçò óôïìáôéêÞò õãåßáò üëùíôùí áíèñþðùí ôçò ðåñéï÷Þò åõèýíçòôïõò, óõíÞèùò ìÝóá áðü ïñãáíùìÝíáðñïëçðôéêÜ ðñïãñÜììáôá3,4. Óôï äåèåñáðåõôéêü åðßðåäï, êáëýðôïõí ìåðëÞñç èåñáðåõôéêÞ ðåñßèáëøç ôá ðáé-äéÜ çëéêßáò Ýùò 18 åôþí, åíþ óôïõòåíçëßêïõò áíôéìåôùðßæïõí ôá åðåßãï-íôá ïäïíôïóôïìáôéêÜ ðñïâëÞìáôÜôïõò3,4.

1ÅðéìåëçôÞò Á´ Ïäïíôéáôñéêïý ÔìÞìáôïò Ê.Õ. Ó÷çìáôáñßïõ, 2ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò Ïäï-íôéáôñéêïý ÔìÞìáôïò Ê.Õ. Ó÷çìáôáñßïõ

ËÝîåéò êëåéäéÜ: ÏäïíôéáôñéêÜ ôìÞìáôá, ÊÝíôñáÕãåßáò, ÐñùôïâÜèìéá ïäïíôéáôñéêÞ öñïíôßäáÕðïâëÞèçêå: 1 Äåêåìâñßïõ 1999ÅðáíõðïâëÞèçêå: 27 Éïõíßïõ 2001¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 17 Éïõëßïõ 2001Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Öáíäñßäçò ÉùÜííçò,ÊïñíÜñïõ 33, Çëéïýðïëç, 163 46, Ôçë. (01) 9916344

205

É. Öáíäñßäçò êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

Presentation and origin of the dental patients of the Shimatari HealthCentre in the period 1994-1998J. Fandridis1, D. Delvenakiotis2

SummaryThe Dental Departments in Health Centers offer services for both preventiveand therapeutic. This study examines the presentation and origin (place ofresidence, age, insurance cover and nationality) of the patients to whom thisdepartment offered therapeutic services during the period 1994-1998.· 55% of appointments were adults and 45% were minors (under 18 years of

age)· The monthly attendance of minors had a greater variability in comparison to

that of the adults.· The distance of residency from the Health Centre had a primary influence on

attendance· From the insurance point of view, the greater proportion of attendance were

by IKA patients (54%) whereas there was only 13% of uninsured, these beingimmigrants.

Based on these results, measures have been proposed which aim to increasethe number of attendances further promoting these services and making theminors more aware and evenly cover the population of the area of responsibility.Key words: Dental Departments, Health Centres, Primary Dental Care


Ï áñéèìüò ôùí èåñáðåõôéêþí óõ-íåäñéþí ôïõ Ïäïíôéáôñéêïý ôìÞìáôïòáíÜ Ýôïò, êáôÜ ôçí ôåëåõôáßá ðåíôáå-ôßá, åêõìáßíåôï áðü 1.399 Ýùò 1.871.Ôï 55% ôïõ óõíüëïõ ôùí óõíåäñéþíáíôéóôïé÷ïýóáí óå åíÞëéêïõò êáé ôï45% óå áíÞëéêïõò áóèåíåßò.

Ôï Ó÷Þìá 1 äßäåé êáôÜ ìÝóï üñïôç äéáêýìáíóç ôïõ áñéèìïý ôùí óõíå-äñéþí áíÜ ìÞíá ãéá ôïõò åíÞëéêïõòêáé ôïõò áíÞëéêïõò áóèåíåßò, êáèþòêáé ãéá ôï óýíïëü ôïõò. ÃåíéêÜ, ïé ìÞíåòìå ôç ìåãáëýôåñç ðñïóÝëåõóç Þôáí ïÓåðôÝìâñéïò êáé ï Éïýíéïò (165 êáé157 óõíåäñßåò áíôßóôïé÷á), åíþ ìå ôçìéêñüôåñç ï ÄåêÝìâñéïò93.

Ïé ðåñéóóüôåñåò óõíåäñßåò (55%)áíôéóôïé÷ïýóáí óå êáôïßêïõò ôçò ðü-ëçò ôïõ Ó÷çìáôáñßïõ. Áêïëïõèïýóáíóôçí ðåñéï÷Þ åõèýíçò ìáò ïé óõíåäñßåòóå êáôïßêïõò ôïõ Äçëåóßïõ (9%), ôùí

1Senior Registrant of the Dental Dpt. Of Shimatari Health Centre, 2Consultant of the DentalDpt. Of Shimatari Health Centre

Ç ðáñïýóá åñãáóßá Ýãéíå ãéá íá êáôáãñÜ-øåé ôçí ðñïóÝëåõóç êáé ôçí ðñïÝëåõóç ôùí áóèå-íþí, óôïõò ïðïßïõò ôï Ïäïíôéáôñéêü ôìÞìá ôïõÊ.Õ. Ó÷çìáôáñßïõ ðáñÝó÷å èåñáðåõôéêÝò õðçñå-óßåò (óôç äéÜñêåéá ôïõ ôáêôéêïý ùñáñßïõ êáé ôùíåöçìåñéþí) êáôÜ ôçí ôåëåõôáßá ðåíôáåôßá (1994-98). Óôü÷ïò ìáò Þôáí íá ðñïêýøïõí ïñéóìÝíáóõìðåñÜóìáôá, ðïõ íá âïçèÞóïõí íá âåëôéùèåß çèåñáðåõôéêÞ ðáñï÷Þ ôïõ ôìÞìáôüò ìáò.

Áóèåíåßò êáé ÌÝèïäïò

Ôá äåäïìÝíá ôçò ìåëÝôçò óõíåëÝãçóáí áðüôï âéâëßï áóèåíþí ôïõ Ïäïíôéáôñéêïý ôìÞìáôïò.

ÓõãêåêñéìÝíá, êáôáìåôñÞèçêáí ïé óõíåäñßåòêáôÜ ôéò ïðïßåò ðáñåß÷áìå èåñáðåõôéêÝò õðçñå-óßåò óôïõò áóèåíåßò ìáò (ùò ôáêôéêÜ Þ åðåßãï-íôá ðåñéóôáôéêÜ), ç çëéêßá ôïõò, ç áóöÜëéóÞ ôïõò,ï ôüðïò äéáìïíÞò ôïõò êáé ç åèíéêüôçôÜ ôïõò,êáôÜ ôá Ýôç 1994 Ýùò êáé 1998.

Áðü ôá óôïé÷åßá áõôÜ õðïëïãßóèçêáí ï áñéè-ìüò ôùí èåñáðåõôéêþí óõíåäñéþí ôïõ ôìÞìáôïòáíÜ Ýôïò, ç äéáêýìáíóÞ ôïõò áíÜ ìÞíá, êáèþòêáé ôï ðïóïóôü ôùí óõíåäñéþí áíÜ çëéêßá, áóöá-ëéóôéêü ôáìåßï, åèíéêüôçôá êáé ôüðï äéáìïíÞòôùí áóèåíþí.

Ïéíüöõôùí (8%), ôïõ Áã. ÈùìÜ - Êëåéäßïõ (6%),ôçò ÔáíÜãñáò (5%), ôïõ ¢ñìáôïò - Åëåþíïò (3%),ôçò Áóùðßáò - ÊáëëéèÝáò (3%) êáé ôùí Äåñâåíï-÷ùñßùí (1%).

¸íá 10% ôùí óõíåäñéþí áíôéóôïé÷ïýóáí óåáóèåíåßò ðïõ äéÝìåíáí åêôüò ôçò ðåñéï÷Þò åõèý-íçò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò êáé óõãêåêñéìÝíá áðüôç ÈÞâá (1%), ôçí Ðáñáëßá Áõëßäáò - Âáèý(5%) êáé áðü Üëëåò ðåñéï÷Ýò åêôüò Âïéùôßáò (4%).

Ï ìåãáëýôåñïò áñéèìüò óõíåäñéþí áíôéóôïé-÷ïýóå óå áóèåíåßò ìå ÉÊÁ (54%) êáé óôç óõíÝ-÷åéá ìå ÏÃÁ (16%), Äçìüóéï (9%), ÔÅÂÅ (5%)êáé Üëëá ôáìåßá (3%).

¸íá ðïóïóôü 13% ôùí óõíåäñéþí áíôéóôïé-÷ïýóå óå áíáóöÜëéóôïõò áóèåíåßò. Ïé ðåñéóóüôå-ñåò åî áõôþí (9%) Þôáí óå áëëïäáðïýò, êõñßùòÁëâáíïýò (6%), Éíäïýò - Ðáêéóôáíïýò (1%) êáéÜëëïõò (2%), åíþ ôï õðüëïéðï 4% áíôéóôïé÷ïýóåóå áíáóöÜëéóôïõò ¸ëëçíåò.

ÓõæÞôçóç

ÊáôÜ ôçí ôåëåõôáßá ðåíôáåôßá ï áñéèìüò ôùíèåñáðåõôéêþí óõíåäñéþí ôïõ Ïäïíôéáôñéêïý ôìÞ-ìáôïò ôïõ Ê.Õ. Ó÷çìáôáñßïõ Þôáí êáôÜ ìÝóïüñï 1.540 åôçóßùò.


206


Ç ÷áìçëÞ ðñïóÝëåõóç ôùí ðáéäéþí ïöåßëå-ôáé üìùò êáé óå Ýíá áêüìç âáóéêü ëüãï. ÐáñÜôï ãåãïíüò üôé ç óôïìáôéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç åëÝã-÷åôáé áðü ôïõò ïäïíôéÜôñïõò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáòóå åôÞóéá âÜóç êáé åíçìåñþíïíôáé ãéá áõôÞ ïéãïíåßò ôïõò, äåí õðÜñ÷åé ôï áíÜëïãï åíäéáöÝñïíêáé ç áíôáðüêñéóç ãéá íá ðñïóÝëèïõí óôï ïäï-íôéáôñåßï ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò Þ áëëïý êáé íáöôéÜîïõí ôá äüíôéá ôïõò. Áõôü öÜíçêå êáé óåðñüóöáôç ìåëÝôç ìáò, ðïõ Ýäåéîå üôé Ýíá ìåãÜëïðïóïóôü ôùí ôåñçäïíéóìÝíùí äïíôéþí ôùí ðáé-äéþí, íåïãéëþí êáé ìïíßìùí, ðáñáìÝíåé åí ãíþóåéôïõò áèåñÜðåõôï óå üëåò áíåîáéñÝôùò ôéò ðåñéï-÷Ýò åõèýíçò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò (êùìïðüëåéò êáé÷ùñéÜ), êáèþò êáé óôçí ðüëç ôçò ÈÞâáò5.

Ç áðüóôáóç ôïõ ôüðïõ äéáìïíÞò ôùí áóèå-íþí áðü ôï ÊÝíôñï Õãåßáò ðáßæåé ðñùôåýïíôáñüëï óôçí ðñïóÝëåõóÞ ôïõò. ÐñÜãìáôé, ïé ðåñéó-óüôåñåò óõíåäñßåò (55%) áíôéóôïé÷ïýí óå áóèå-íåßò ðïõ ìÝíïõí óôï Ó÷çìáôÜñé, åíþ ï ðëçèõ-óìüò ôïõ äåí îåðåñíÜ ôï 20% åêåßíïõ ôçò áíáöå-ñïìÝíçò ðåñéï÷Þò åõèýíçò ìáò.

Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé üóï áõîÜíåé çáðüóôáóç ìéáò ðåñéï÷Þò áðü ôï ÊÝíôñï Õãåßáò,ôüóï áíáëïãéêÜ ìåéþíåôáé ôï ðïóïóôü ðñïóÝëåõ-óçò ôùí êáôïßêùí ôçò áðü ôï áíáëïãïýí âÜóåéôïõ ðëçèõóìïý ôçò.

Ìßá ðáñÜìåôñïò, ðïõ óõìâÜëëåé óôç ìåßùóçôçò ðñïóÝëåõóçò áíÜëïãá ìå ôçí áðüóôáóç, åß-íáé üôé ç óýíäåóç ðïëëþí ðåñéï÷þí ôçò åõèýíçòìáò ìå ôï ÊÝíôñï Õãåßáò ìå äçìüóéá óõãêïéíùíßáäåí åßíáé åðáñêÞò.

Áðü ðëåõñÜò áóöÜëéóçò, ïé ðåñéóóüôåñåòóõíåäñßåò (54%) áíôéóôïé÷ïýóáí óå áóèåíåßò ìåÉÊÁ. Áõôü åîçãåßôáé áðü ôï üôé ôï ìåãáëýôåñïðïóïóôü ôùí áóèåíþí ìáò ðñïóÝñ÷åôáé áðü ôïÓ÷çìáôÜñé êáé ôá Ïéíüöõôá, ðïõ åßíáé ðåñéï÷ÝòêáôÜ âÜóç âéïìç÷áíéêÝò ìå åñãáôéêü ðëçèõóìüðïõ áóöáëßæåôáé óôï ÉÊÁ. Ðáñüôé óôçí ðåñéï÷Þåõèýíçò ìáò õðÜñ÷åé êáé Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôüáíèñþðùí ðïõ åßíáé áóöáëéóìÝíïé óôïí ÏÃÁ êáéåßíáé êõñßùò êÜôïéêïé ôùí ãýñù ÷ùñéþí, ôï ðï-óïóôü ôùí óõíåäñéþí ìå ÏÃÁ Þôáí ÷áìçëü (16%),ëüãù ôçò ìéêñÞò ó÷åôéêÜ ðñïóÝëåõóçò áóèåíþíáðü ôéò áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò.

ÔÝëïò, Ýíá 13% ôùí óõíåäñéþí áöïñïýóåáíáóöÜëéóôïõò áóèåíåßò, ðïõ Þôáí êáôÜ ôá 2/3áëëïäáðïß êáé ôï 1/3 ¸ëëçíåò. ÐñÜãìáôé, óôçíðåñéï÷Þ äéáìÝíåé ìüíéìá Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüòáëëïäáðþí, êõñßùò Áëâáíþí áëëÜ êáé Üëëùí

Ôá ðáéäéÜ êáëýðôïõí ìüíï ôï 45% ôùí óõ-íåäñéþí ôïõ ôìÞìáôïò, ðáñÜ ôï üôé ôïõò ðáñÝ÷å-ôáé ðëÞñçò èåñáðåõôéêÞ ðåñßèáëøç, åíþ ïé åíÞëé-êïé ôï 55%.

Áõôü åí ìÝñåé ïöåßëåôáé êáé óôï ùñÜñéï ëåé-ôïõñãßáò, êáèüôé ôá ðáéäéÜ áäõíáôïýí íá ðñï-óÝëèïõí óôï ÊÝíôñï Õãåßáò êáôÜ ôéò ðñùéíÝò þñåòëüãù ó÷ïëåßïõ, åíþ áíôßèåôá ðïëëÝò êáôçãïñßåòåíçëßêùí (ð.÷. íïéêïêõñÝò, óõíôáîéïý÷ïé, Üíåñãïéê.ëð.) äåí áíôéìåôùðßæïõí ôÝôïéï ðñüâëçìá.

Ôï üôé ôï ó÷ïëéêü ðñüãñáììá ðáßæåé êáèïñé-óôéêü ñüëï óôçí ðñïóÝëåõóç ôùí ðáéäéþí öáßíå-ôáé êáé óôï ó÷Þìá 1. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôéìåãÜëïò áñéèìüò ðáéäéþí ðñïóÝñ÷åôáé óôï Ïäï-íôéáôñéêü ôìÞìá ôïí Éïýíéï ìüëéò êëåßóïõí ôáó÷ïëåßá êáé ôï ÓåðôÝìâñéï ðñéí áíïßîïõí, åíþ ïáñéèìüò ôïõò ìåéþíåôáé óå ðåñéüäïõò ðïõ ëåßðïõíóå äéáêïðÝò (ð.÷. Áýãïõóôïò) Þ ðïõ Ý÷ïõí áõîç-ìÝíåò óõíïëéêÝò õðï÷ñåþóåéò. Áõôü äåí óõìâáßíåéìå ôïõò åíçëßêïõò, ôùí ïðïßùí ç ìçíéáßá ðñïóÝ-ëåõóç åßíáé óôáèåñüôåñç ìå ìßá ìéêñÞ áýîçóçêáôÜ ôïõò èåñéíïýò ìÞíåò, ðïõ ïöåßëåôáé óôçíðáñïõóßá ìåãÜëïõ áñéèìïý ðáñáèåñéóôþí óôéòðåñéï÷Ýò Äçëåóßïõ êáé Ðáñáëßáò Áõëßäáò.

Ó÷Þìá 1. Áñéèìüò êáé äéáêýìáíóç ôùí èåñáðåõôéêþí óõíåäñéþíáíÜ ìÞíá ãéá ôïõò áíÞëéêïõò (.....), ôïõò åíÞëéêïõò (- - -) êáé ãéá ôïóýíïëï (—) ôùí áóèåíþí.

207

É. Öáíäñßäçò êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

åèíïôÞôùí, ðïõ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá âáßíåé áõ-îáíüìåíïò êáé ïé ïðïßïé áðáó÷ïëïýíôáé óáí åñ-ãÜôåò óôç âéïìç÷áíßá, ôç ãåùñãßá êáé ôçí êôç-íïôñïößá. Áõôïß ïé Üíèñùðïé æçôïýí êáôÜ êáíü-íá ïäïíôéáôñéêÞ ðåñßèáëøç óôï ÊÝíôñï Õãåßáòêáé ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ðñïóÝñ÷ïíôáé óáíåðåßãïíôá ðåñéóôáôéêÜ.

ÓõìðåñÜóìáôá

Êñßíïíôáò áðü ôá äéêÜ ìáò äåäïìÝíá, ðé-óôåýïõìå êáé åìåßò üôé õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá êáéêáëü èá Þôáí íá êáëõöèïýí áðü ôá ÊÝíôñá Õãåßáòìå ðëÞñç èåñáðåõôéêÞ ïäïíôéáôñéêÞ ðåñßèáëøçêáé Üëëåò ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý, åêôüò áðü ôáðáéäéÜ, üðùò Ý÷ïõí ó÷åôéêÜ åéóçãçèåß ç Åðéôñï-ðÞ ÓôïìáôéêÞò Õãåßáò ôïõ ÊÅ.Ó.Õ. êáé ôï ÔìÞìáÓôïìáôéêÞò Õãåßáò ôïõ Õðïõñãåßïõ Õãåßáò, Ðñü-íïéáò êáé Êïéíùíéêþí Áóöáëßóåùí6,7. ÐñÜãìáôé,üðùò áíáöÝñïõí, ðïëëÝò åõðáèåßò êáé áäýíáìåòïìÜäåò, üðùò ïé Üíåñãïé, ïé áíáóöÜëéóôïé, ïéçëéêéùìÝíïé, ôá Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò, ïé Ýãêõïéãõíáßêåò ê.ëð. èá ìðïñïýóáí íá èåñáðåýïõí ôáäüíôéá ôïõò óôá ÊÝíôñá Õãåßáò67, üðùò Üëëùóôåóõìâáßíåé óå ðïëëÝò ÷þñåò ôïõ åîùôåñéêïý (ð.÷.Ì. Âñåôáíßá, ÇÐÁ, ÓêáíäéíáâéêÝò ÷þñåò ê.ëð.)8.

ÐáñÜëëçëá üìùò ìå ôçí áýîçóç ôïõ áñéè-ìïý ôùí áóèåíþí èá ðñÝðåé íá áõîçèåß êáé çõëéêïôå÷íéêÞ õðïäïìÞ, þóôå ïé ïäïíôéáôñéêÝòìïíÜäåò (units) íá ãßíïõí ßóåò óå áñéèìü ìå ôïõòõðçñåôïýíôåò ïäïíôéÜôñïõò6,7 Éäéáßôåñá ç ðñïóÝ-ëåõóç ôùí ðáéäéþí èá ðñÝðåé ùñáñéáêÜ íá äéåõ-êïëõíèåß ìå êÜèå ôñüðï. ÃåíéêÜ ðéóôåýïõìå üôé ïéó÷ýùí óÞìåñá ôýðïò ôçò ìåéêôÞò åöçìåñßáò, êáôÜôçí ïðïßá ï ïäïíôßáôñïò ðáñáìÝíåé óôï ÊÝíôñïÕãåßáò ìÝ÷ñé ôéò âñáäéíÝò þñåò, ëýíåé áõôü ôïðñüâëçìá êáé èá ðñÝðåé íá ðñïôéìÜôáé. Áíôßèå-ôá, ç åöçìåñßá ôýðïõ åôïéìüôçôáò äåí âïçèÜóôçí ðñïóÝëåõóç ôùí ðáéäéþí, êáèüôé êáëýðôåéìüíï ôá åðåßãïíôá ðåñéóôáôéêÜ.

ÐáñÜëëçëá ÷ñåéÜæåôáé íá óõíå÷éóèïýí êáéíá åíôáôéêïðïéçèïýí áðü ìÝñïõò ìáò ïé ðñïóðÜ-èåéåò åõáéóèçôïðïßçóçò ôùí ðáéäéþí (êáé ôùíãïíÝùí ôïõò), þóôå íá ðñïóÝëèïõí ãéá ôçí áðï-êáôÜóôáóç ôùí ôåñçäïíéóìÝíùí äïíôéþí ôïõò.Ðéóôåýïõìå üôé ï äÜóêáëïò ìðïñåß íá ìáò âïç-èÞóåé ó' áõôü ôï äýóêïëï, üðùò áðïäåéêíýåôáé,Ýñãï, áíáëáìâÜíïíôáò Ýíá ïõóéáóôéêüôåñï ñüëïóôïí ôïìÝá ôçò ðñïáãùãÞò ôçò óôïìáôéêÞò õãåßáò

ôùí ðáéäéþí, ìÝóá áðü ìßá óôåíüôåñç óõíåñãá-óßá ìáæß ìáò5.

ÔÝëïò, ç âåëôßùóç ôùí äçìïóßùí óõãêïéíù-íéáêþí ìÝóùí óôçí ðåñéï÷Þ ìáò èá âïçèïýóåóôç ìåãáëýôåñç ðñïóÝëåõóç óôï ôìÞìá ìáò áóèå-íþí áðü ôéò ãýñù ðåñéï÷Ýò. Åðßóçò, ç ýðáñîçóôçí ðåñéöÝñåéÜ ìáò ìéáò êéíçôÞò ïäïíôéáôñéêÞòìïíÜäáò Þ êáëýôåñá åíüò ôïðéêïý ïäïíôéáôñåßïõóå êÜðïéåò áðïìáêñõóìÝíåò ðåñéï÷Ýò (éäéáßôåñáóôá Äåñâåíï÷þñéá), óôï ïðïßï èá ìåôÝâáéíå ôá-êôéêÜ ï ïäïíôßáôñïò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò, èá óõ-íÝâáëáí óôï íá õðÜñîåé ìßá ðéï éóüôéìç ïäïíôï-èåñáðåõôéêÞ êÜëõøç ôïõ ðëçèõóìïý åõèýíçò ìáò5,6.


1. Ãñ. Óïëùìüò. Ç ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáòêáé ç ãåíéêÞ éáôñéêÞ óôçí ÅëëÜäá. Óôï âéâëßï:Ç ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò óôçí ÅëëÜäá.ÅðéìÝëåéá Êõñéüðïõëïò Ã., ÖéëáëÞèçò Ô. ÁèÞíá.Åêäüóåéò ÈåìÝëéï êáé Áêáäçìßá ÅðáããåëìÜôùíÕãåßáò. 1996: 159-171.

2. Ã. Êõñéüðïõëïò. Ç ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá êáé çãåíéêÞ éáôñéêÞ óôçí ÅëëÜäá: ôï ðïëéôéêü ðñü-âëçìá êáé ïé äéáóôÜóåéò ôïõ. Óôï âéâëßï: ÇÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò óôçí ÅëëÜäá.ÅðéìÝëåéá Êõñéüðïõëïò Ã., ÖéëáëÞèçò Ô. ÁèÞíá.Åêäüóåéò ÈåìÝëéï êáé Áêáäçìßá ÅðáããåëìÜôùíÕãåßáò. 1996: 17-43.

3. Õðïõñãåßï Õãåßáò, Ðñüíïéáò êáé ÊïéíùíéêþíÁóöáëßóåùí. ÕðïõñãéêÞ áðüöáóç 3686/15-3-88. "Ðáñï÷Þ ÐñùôïâÜèìéáò ÏäïíôéáôñéêÞò Öñï-íôßäáò óôá ÊÝíôñá Õãåßáò ìç áóôéêïý ôýðïõ".ÖÅÊ 162Â71988.

4. Õðïõñãåßï Õãåßáò, Ðñüíïéáò êáé ÊïéíùíéêþíÁóöáëßóåùí. Ä/íóç ÐñùôïâÜèìéáò ÖñïíôßäáòÕãåßáò, èÝìá: "Óôü÷ïé êáé äñáóôçñéüôçôåò óôçÄéåýèõíóç ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò óôïíôïìÝá ôçò óôïìáôéêÞò õãåßáò", Áñ. Ðñùô. Õä3/4151/4-7-94.

5. É. Öáíäñßäçò, Ä. Äåëâåíáêéþôçò. Åðéðïëáóìüòôåñçäüíáò êáé áíÜãêåò ïäïíôéáôñéêÞò ðåñßèáë-øçò ðáéäéþí çëéêßáò 6 êáé 12 åôþí óôçí áíáôï-ëéêÞ åðáñ÷ßá Èçâþí ôïõ Íïìïý Âïéùôßáò. Ðáé-äïäïíôßá 1999, 13:55-63.

6. Ðñüôáóç ôçò ÅðéôñïðÞò ÓôïìáôéêÞò Õãåßáò ðñïòôçí ÅêôåëåóôéêÞ ÅðéôñïðÞ ôïõ ÊÅ.Ó.Õ. èÝìá:"Ç ðáñï÷Þ ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò áðüôá ÊÝíôñá Õãåßáò". ÁèÞíá 26-4-96.

7. É. ËáìðáäÜêçò. ÅéóÞãçóç ãéá ôçí ðáñï÷Þ Ðñù-ôïâÜèìéáò ÏäïíôéáôñéêÞò Öñïíôßäáò áðü ôáÊÝíôñá Õãåßáò. ÔìÞìá ÓôïìáôéêÞò Õãåßáò. Õðïõñ-


208


ðáñï÷Þ ÐñùôïâÜèìéáò ÏäïíôéáôñéêÞò Öñïíôßäáòáðü ôá ÊÝíôñá Õãåßáò: ï ñüëïò, ç óçìáóßá êáé ïéðñïïðôéêÝò ôçò. Óôïìáôïëïãßá 1999, 56: 78-89

ãåßï Õãåßáò, Ðñüíïéáò êáé Êïéíùíéêþí Áóöáëß-óåùí. ÁèÞíá 1998.

8. É. ËáìðáäÜêçò, É. Öáíäñßäçò, Ð. Äáìáóêçíïý. Ç

209

Ì. Áíôùíïðïýëïõ êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

ÌåôÜöñáóç êáé ðñïóáñìïãÞ óôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá åíüòóêáíäéíáâéêïý åñùôçìáôïëïãßïõ ãéá ôá óõìðôþìáôá áðüôï ìõïóêåëåôéêü óýóôçìá

Ì. Áíôùíïðïýëïõ1, C. Ekdahl2, Ì. ÓãÜíôæïò3, Í. ÁíôùíÜêçò4, ×. ËéïíÞò5

ÅÑÙÔÇÌÁÔÏËÏÃÉÁ ÓÔÇÍ ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÁ ÖÑÏÍÔÉÄÁ ÕÃÅÉÁÓ

SELF-RATED QUESTIONNAIRES IN PRIMARY CAREPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 209-213, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 209-213, 2001

ÐåñßëçøçÔï óôáèìéóìÝíï åñùôçìáôïëüãéï Nordic ãéá ôçí êáôáãñáöÞ ôùí ìõïóêåëåôé-êþí äéáôáñá÷þí, áðïôåëåß Ýíá åý÷ñçóôï êáé äïêéìáóìÝíï óå åðéäçìéïëïãéêÝòìåëÝôåò, åñãáëåßï áíß÷íåõóçò êáé áîéïëüãçóçò ôùí ìõïóêåëåôéêþí äéáôáñá-÷þí ãéá ÷ñÞóç óôçí ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò. Ç äéáäéêáóßá ìåôÜöñáóçòêáé ðñïóáñìïãÞò ôïõ óôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá áðü ôçí ðñùôüôõðç óïõçäéêÞÝãéíå óýìöùíá ìå ôá êñéôÞñéá ðïõ Ý÷åé èÝóåé ç ÅðéôñïðÞ SAC (Trust`s Scien-tific Advisory Committee) êáé ðåñéãñÜöåôáé ëåðôïìåñþò ìáæß ìå ôá áðïôåëÝ-óìáôá áðü ôçí ðéëïôéêÞ äïêéìÞ óå äåßãìá 5 äßãëùóóùí áóèåíþí.

Translation and cultural adaptation into Greek of a Scandinavianquestionnaire appropriate for musculoskeletal symptomsM. Antonopoulou, C. Ekdahf, M. Sgantzos, N. Antonakis, Ch. Lionis

SummaryThe Standardized Nordic questionnaire for the analysis of musculoskeletal sym-ptoms has been used and tested in a number of epidemiological studies as ascreening instrument for musculoskeletal disorders in primary care. The trans-lation and adaptation for the Greek language was made according to the Mini-mal Translation Criteria approved by the board of Trust's Scientific AdvisoryCommittee. The steps of this procedure are presented here as well as the pilottesting of the questionnaire by a group of 5 bilingual patients.Key words: musculoskeletal symptoms, questionnaire, screening

ÅéóáãùãÞ

Ïé ìõïóêåëåôéêÝò äéáôáñá÷Ýò öáß-íåôáé üôé áðïôåëïýí ìßá áðü ôéò óõ-÷íüôåñåò áéôßåò åðßóêåøçò áôüìùí êÜèåçëéêßáò êáé öýëïõ óôéò õðçñåóßåòõãåßáò1 êáé êáôÝ÷ïõí ìßá áðü ôéò ðñþ-ôåò èÝóåéò óôéò áéôßåò åðáöÞò áóèåíþíìå ôï ÊÝíôñï Õãåßáò êáé ôïí éáôñüÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôçí Óïõçäßá2. Ðá-ñÜãïíôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí åì-öÜíéóç óõìðôùìÜôùí áðü ôïõò ìýåòêáé ôéò áñèñþóåéò áðïôåëïýí ç çëé-êßá, ôï öýëï, ç åñãáóßá - ôï åßäïò ôçòåñãáóßáò êáé ïé áðáéôÞóåéò óå óùìá-ôéêÞ ðñïóðÜèåéá - ç ðá÷õóáñêßá ê.Ü.3-5.Óôçí ÅëëÜäá ëßãåò åßíáé ïé áíÜëïãåòìåëÝôåò êáé áöïñïýí åðéëåãìÝíåò ïìÜ-äåò ðëçèõóìïý6,7, ùóôüóï öáßíåôáé üôéíïóÞìáôá áðü ôï ìõïóêåëåôéêü óõíé-óôïýí óõ÷íü ëüãï åðéóêÝøåùí óôçíðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò8.

Óôç Óêáíäéíáâßá Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåßáñêåôÜ óôáèìéóìÝíá åñùôçìáôïëüãéáãéá ôçí áíÜëõóç ìõïóêåëåôéêþí óõ-ìðôùìÜôùí. Ôá "Standardized Nordic

1Éáôñüò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, Éáôñåßï Ó÷ïëþí Ñåèýìíïõ, 2Ph. D. Professor, Institute for Musculo-skeletal disorders, Department of Physical Therapy, Lund University, Lund, Sweden, 3ÉáôñüòÖõóéêÞò ÉáôñéêÞò êáé ÁðïêáôÜóôáóçò ÁÈÞíá, 4Éáôñüò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, Ê.Õ. Áíùãåßùí, 5Åðß-êïõñïò ÊáèçãçôÞò ÊëéíéêÞò ÊïéíùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: Óõìðôþìáôá, ìõåëïóêåëåôéêü óý-óôçìá, åñùôçìáôïëüãéï, äéáëïãÞÕðïâëÞèçêå: 14 Óåðôåìâñßïõ 2001¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïäßåõóç: 31 Ïêôùâñßïõ 2001Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Ìáñßá Áíôùíïðïýëïõ,Éáôñåßï Öïéôçôþí Ó÷ïëÞò Ñåèýìíïõ, Ðáíåðéóôçìéïý-ðïëç, 741 00 ÑÝèõìíï


210

Ì. Áíôùíïðïýëïõ êáé óõí.

questionnaires for the analysis of musculoske-letal symptoms" ó÷åäéÜóôçêáí óôéò Óêáíäéíáâé-êÝò ÷þñåò ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôïõ óõìâïõëßïõ ôùíÕðïõñãþí ùò åñãáëåßá áíß÷íåõóçò ôïõ åðéðïëá-óìïý ôùí ìõïóêåëåôéêþí äéáôáñá÷þí óå Ýíá ðëç-èõóìü, ãéá äéáöïñåôéêÜ ìÝñç ôïõ áíèñùðßíïõóþìáôïò êáé áíÜëõóçò ôçò ó÷Ýóçò ôïõò ìå ôïåñãáóéáêü ðåñéâÜëëïí. Åðßóçò ðáñÝ÷oõí ðëçñï-öïñßåò ó÷åôéêÝò, ìå ôá äçìïãñáöéêÜ ÷áñáêôçñé-óôéêÜ, ôï öüñôï åñãáóßáò, ôç óïâáñüôçôá êáé ôçäéÜñêåéá ôùí óõìðôùìÜôùí êáèþò êáé ôéò åðé-ðôþóåéò óôçí éêáíüôçôá ãéá åñãáóßá. Óôáèìßóôç-êáí ìå ìåëÝôåò ìÝôñçóçò ôçò åãêõñüôçôáò (valid-ity) êáé áîéïðéóôßáò (reliability) ãéá ôéò ôÝóóåñéòóêáíäéíáâéêÝò ãëþóóåò êáé ôçí áããëéêÞ9,10. Ôïãåíéêü ìÝñïò ôïõ åñùôçìáôïëïãßïõ ðïõ ìåôáöñÜ-óôçêå óôá åëëçíéêÜ ðåñéëáìâÜíåé 27 åñùôÞóåéòìå ìïñöÞ ÍÁÉ/Ï×É ãéá 9 ðåñéï÷Ýò ôïõ óþìáôïòêáé ïé áðáíôÞóåéò ìðïñïýí íá õðïóôïýí åðåîåñ-ãáóßá ìÝóù ðñïãñáììÜôùí óå Ç/Õ. Ôï åñùôçìá-ôïëüãéï ðåñéëáìâÜíåé åðßóçò ìéá åéêüíá ôçò ïðß-óèéáò Üðïøçò ôïõ áíèñþðéíïõ óþìáôïò (visualanalogue) ðïõ åßíáé ÷ñÞóéìç ãéá ôçí áêñéâÝóôåñçåíôüðéóç ôùí óõìðôùìÜôùí áðü ôïí ßäéï ôïíáóèåíÞ. Ç åðéëïãÞ ôùí áíáôïìéêþí ðåñéï÷þí ðïõóçìåéþíïíôáé óôçí åéêüíá êáé åñùôïýíôáé áíôß-óôïé÷á óôï êåßìåíï, ãßíåôáé ìå ôç ëïãéêÞ ôçòðáñáôçñïýìåíçò ìåãáëýôåñçò óõ÷íüôçôáò óå óç-ìåßá êáëÜ áöïñéóìÝíá ìåôáîý ôïõò. Ïé åñùôÞóåéòáöïñïýí êÜèå ðåñéï÷Þ ôïõ óþìáôïò êáé áíáöÝ-ñïíôáé óôçí ýðáñîç ðüíïõ Þ ãåíéêüôåñá, äõóöï-ñßáò êáôÜ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ôùí ôåëåõôáßùí12 ìçíþí êáèþò êáé ôùí ðñïçãïýìåíùí 7 çìå-ñþí êáé åíäåßêíõíôáé ãéá óõìðëÞñùóç áðü ôïõòßäéïõò ôïõò áóèåíåßò.

Ùò áðïôÝëåóìá ôçò Ýëëåéøçò äåäïìÝíùí ùòðñïò ôï ìÝãåèïò êáé ôç óõ÷íüôçôá ôïõ ðñïâëÞ-ìáôïò óôçí ÅëëÜäá, ç ìåôÜöñáóç êáé óôÜèìéóçåíüò ó÷åôéêïý åñãáëåßïõ áðïêôÜ éäéáßôåñï åíäéá-öÝñïí êáé óçìáóßá.

ÌÝèïäïé

ÌåôÜöñáóç

Áñ÷éêÜ, åîáóöáëßóôçêå ç Ýããñáöç Üäåéá ãéáôç ìåôÜöñáóç, áðü ôçí õðåýèõíï ôçò ïìÜäáòðïõ óõíÝôáîå ôá óêáíäéíáâéêÜ åñùôçìáôïëüãéáãéá ôá ìõïóêåëåôéêÜ óõìðôþìáôá.

Ãéá ôç ìåôÜöñáóç óôá åëëçíéêÜ áêïëïõèÞ-èçêå ç äéáäéêáóßá ðïõ ðñïôåßíåé ç ÅðéôñïðÞ SAC(Trust`s Scientific Advisory Committee)11. Ç åðé-ôñïðÞ áõôÞ, äçìïóßåõóå ôïí Áðñßëéï ôïõ 1997ôá åëÜ÷éóôá 5 êñéôÞñéá ðïõ èá ðñÝðåé íá ðëç-ñïýíôáé êáôÜ ôç ìåôÜöñáóç êáé äéáðïëéôéóìéêÞ(cross-cultural) ðñïóáñìïãÞ åíüò åñùôçìáôïëï-ãßïõ ãéá ÷ñÞóç óå ìéá Üëëç ãëþóóá êáé ÷þñááðü ôçí ðñùôüôõðç ãéá ôçí ïðïßá äçìéïõñãÞèç-êå áñ÷éêÜ, óå ìéá ðñïóðÜèåéá íá äéáóöáëéóôåß çáîßá êáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí óôïé÷åßùí ðïõ óõë-ëÝãïíôáé. Ç ðñþôç ìåôÜöñáóç áðü ôç óïõçäéêÞãëþóóá óôçí åëëçíéêÞ Ýãéíå áðü Ýíáí ¸ëëçíáðïõ óðïýäáóå êáé åñãÜæåôáé óôïí õãåéïíïìéêüôïìÝá ôçò Óïõçäßáò áðü 10 Ýôç. Áêïëïýèùò, ôïäéêü ôïõ åëëçíéêü êåßìåíï äüèçêå óå Åëëçíßäáðïõ óðïýäáóå êáé æåé óôç Óïõçäßá, ãéá íá ôïìåôáöñÜóåé îáíÜ óôá óïõçäéêÜ. Óôç óõíÝ÷åéá,Ýãéíå óýãêñéóç ôùí äýï åêäüóåùí, êõñßùò óå ü,ôéáöïñÜ ãëùóóéêÝò äéáöïñÝò áðü ôïõò äýï ìåôá-öñáóôÝò, ìáæß ìå Ýíá ìÝëïò ôçò åñåõíçôéêÞò ïìÜ-äáò.

ÓôÜèìéóç

Óôç óõíÝ÷åéá, óýìöùíá ìå ôç SAC, åöáñìü-óôçêå ç äéáäéêáóßá ôçò ðéëïôéêÞò äïêéìÞò óå ìéáïìÜäá áóèåíþí ìå óêïðü íá äéáóáöçíéóèåß êáôÜðüóï ïé åñùôÞóåéò åßíáé ôï ßäéï êáëÜ êáôáíïçôÝòóôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá êáé íá áíé÷íåõèïýí ôõ÷üíðáñåñìçíåßåò. Ôï óõìöùíçèÝí åëëçíéêü êåßìåíïêáèþò êáé ôï óïõçäéêü ðñùôüôõðï äüèçêáí óåìéá ïìÜäá ðÝíôå äßãëùóóùí áôüìùí ðïõ êáôïé-êïýí ìüíéìá óôç Óïõçäßá (ðåñéóóüôåñá áðü 20÷ñüíéá), ôï êáèÝíá óå äéÜóôçìá ìéáò åâäïìÜäáò.Ï óõíôåëåóôÞò óõó÷Ýôéóçò (alpha coefficient) ãéáêÜèå åêäï÷Þ êáé ï óõíôåëåóôÞò kappa (Cohenkappa coefficient), åðéëÝ÷èçêáí ãéá ôç óôáôéóôé-êÞ áíÜëõóç êáé ôç óõó÷Ýôéóç ôùí äýï åêäï÷þí.


ÌåôÜöñáóç

ÊáôÜ ôç ìåôÜöñáóç ôçò åëëçíéêÞò ÝêäïóçòîáíÜ óôç óïõçäéêÞ ãëþóóá, åíôïðßóôçêáí ìéêñÝòäéáöïñïðïéÞóåéò áðü ôï áñ÷éêü ðñùôüôõðï êåß-ìåíï-êÜðïéåò ëÝîåéò áðïäüèçêáí ðåñéãñáöéêÜ óôç

211


ÓôÜèìéóç

Óôïí ðßíáêá 1 ðáñïõóéÜæïíôáé ïé áðáíôÞ-óåéò ðïõ äüèçêáí áðü ôá 5 äßãëùóóá Üôïìá êáéóôéò äýï ãëùóóéêÝò åêäï÷Ýò ôïõ åñùôçìáôïëï-ãßïõ ãéá ôéò 27 åñùôÞóåéò ìå ÍÁÉ/Ï×É.

ÌåôÜ ôç óôáôéóôéêÞ áíÜëõóç ôùí áðïôåëå-óìÜôùí ï óõíôåëåóôÞò óõó÷Ýôéóçò (alpha coeffic-ient) âñÝèçêå 0,91 êáé äåßêôçò Cohen kappa ðïõìåôñÜåé ôï âáèìü óõìöùíßáò õðïëïãßóôçêå óå0,94, ìåôÜ ôçí áöáßñåóç ôçò ðéèáíüôçôáò óõì-öùíßáò áðü ôý÷ç.

ÓõæÞôçóç

Ôá óêáíäéíáâéêÜ åñùôçìáôïëüãéá ãéá ôçíêáôáãñáöÞ ôùí ìõïóêåëåôéêþí ðñïâëçìÜôùíÝ÷ïõí ÷ñçóéìïðïéçèåß óå ìåãÜëï áñéèìü ìåëåôþíôüóï óôéò óêáíäéíáâéêÝò ÷þñåò12,13 üóï êáé óôçÌåãÜëç Âñåôáíßá14 ùò åñãáëåßá ìÝôñçóçò åðéðï-ëáóìïý ôùí äéáôáñá÷þí áõôþí. Êõñßùò óõìâÜë-ëïõí óôçí áíÜäåéîç óõó÷Ýôéóçò ôçò åíôüðéóçòìõïóêåëåôéêþí åíï÷ëçìÜôùí êáé åñãáóéáêþí óõí-èçêþí, ãåãïíüò ðïõ êáèéóôÜ áðïôåëåóìáôéêÞ ôç÷ñÞóç ôïõò óå ìåëÝôåò äéáöïñåôéêþí åðáããåëìá-ôéêþí ïìÜäùí15 ùò åñãáëåßá äéáëïãÞò êáé ü÷éêëéíéêÞò äéÜãíùóçò, åêôüò êáé áí óõíäõáóôïýíìå êëéíéêÞ åîÝôáóç16.

Èá ðñÝðåé íá åðéóçìÜíïõìå äéÜöïñïõò ðå-ñéïñéóìïýò áðü ôç ÷ñÞóç ôïõ óõãêåêñéìÝíïõåñùôçìáôïëïãßïõ. Ìéá ðáñáôÞñçóç ó÷åôéêÜ ìåôç äïìÞ ôïõ, áöïñÜ óôçí åðéëïãÞ ôùí åñùôÞ-óåùí íá áíáöÝñïíôáé ìüíï óôï ïðßóèéï ìÝñïòôïõ óþìáôïò, ìå ôï óêåðôéêü üôé áéôßåò ðüíïõóôï èþñáêá Þ óôçí êïéëéáêÞ ÷þñá èá Þôáí äý-óêïëï íá äéáöïñïäéáãíùóôïýí óå óðëáã÷íéêÝò ÞìõïóêåëåôéêÝò. Åðßóçò ç åìðåéñßá ôïõ áôüìïõ óôçóõìðëÞñùóç åñùôçìáôïëïãßùí, üðùò êáé ôï ðå-ñéâÜëëïí ìÝóá óôï ïðïßï êáëåßôáé íá óõììåôÜ-ó÷åé, ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôéò áðáíôÞóåéò ôïõ.ÅîÜëëïõ, åßíáé öõóéêü íá áðáíôÞóåé èåôéêÜ ãéáôá ðëÝïí ðñüóöáôá êáé óïâáñÜ åíï÷ëÞìáôá ðïõôï áðáó÷ïëïýí. Ó÷åôéêÜ ìå ôç äéáäéêáóßá ðïõåðéëÝîáìå, áí êáé ç ìåôÜöñáóç äåí Ýãéíå áðü 2ìåôáöñáóôÝò üðùò ïñßæïõí ôá êñéôÞñéá ôçò SACáëëÜ ìüíï áðü 1, èåùñïýìå ðùò ç åëëçíéêÞ Ýê-äïóç áðïôåëåß ìéá éêáíïðïéçôéêÞ ìåôÜöñáóç ôïõðñùôïôýðïõ, áöïý Ýäùóå êáé õøçëü äåßêôç óõì-öùíßáò óôç äéãëùóóéêÞ ðñïóÝããéóç.

ìåôÜöñáóç áðü ôá óïõçäéêÜ óôá åëëçíéêÜ, êá-èþò äåí õðÜñ÷ïõí áíôßóôïé÷åò óôá åëëçíéêÜ, ìåáðïôÝëåóìá íá ìåôáöñáóôåß ðåñéóóüôåñï ðåñé-ãñáöéêÜ ç åëëçíéêÞ Ýêäïóç óôá óïõçäéêÜ, ÷ùñßòüìùò ïõóéáóôéêÞ áëëáãÞ óôï íüçìá ôçò ðñüôá-óçò.

Áíáëõôéêüôåñá, Ý÷ïõìå íá ðáñáôçñÞóïõìå ôéòåîÞò äéáöïñïðïéÞóåéò:

· Óôçí åéêüíá ôï "êÜôù ìÝñïò ñÜ÷çò" ìåôá-öñÜóôçêå ùò "ïóöõúêÞ ðåñéï÷Þ", åíþ ðéï êÜôùóôçí åñþôçóç 29 áðïäßäåôáé üðùò êáé óôïðñùôüôõðï óïõçäéêü êåßìåíï.

· ¢ëëï Ýíá ðáñüìïéï ëÜèïò (ëÜèïò ëÝîç ãñáì-ìáôéêÜ) âñÝèçêå óôçí åñþôçóç: "Åß÷áôå êá-èüëïõ åíï÷ëÞìáôá ôá ôåëåõôáßá 7 åéêïóéôå-ôñÜùñá" êáé áöïñÜ óôç ëÝîç "ôåëåõôáßá" êáéóôç óïõçäéêÞ áðüäïóÞ ôçò. Ïé ãëùóóéêÝòáõôÝò äéáöïñÝò óõæçôÞèçêáí äéåîïäéêÜ ìåêáèÝíáí áðü ôïõò äýï ìåôáöñáóôÝò.

· ÔÝëïò, êÜðïéåò ðñïôÜóåéò ìåôáöñÜóôçêáí ðéïðåñéöñáóôéêÜ, ÷ùñßò üìùò íá áëëÜæåé ôï íüç-ìá, êáèþò ç åëëçíéêÞ Ýêäïóç Þôáí ðéï ðåñé-öñáóôéêÞ óå ìéá ðñïóðÜèåéá íá åßíáé êáéðéï êáôáíïçôÞ, óå óýãêñéóç ìå ôçí ðñùôü-ôõðç óïõçäéêÞ. Ð.÷. ç ðñüôáóç "Ïé ðáñáêÜ-ôù åñùôÞóåéò íá áðáíôçèïýí ìüíï áðü üóïõòÝ÷ïõí äçëþóåé üôé Ý÷ïõí ôá áíôßóôïé÷á åíï-÷ëÞìáôá ôçò áñéóôåñÞò óôÞëçò" ç ïðïßá óôïðñùôüôõðï óïõçäéêü êåßìåíï åßíáé ðéï ëá-êùíéêÞ: êáôÜ ëÝîç "Áðáíôïýí ìüíï üóïé äÞ-ëùóáí üôé ðïíïýí".

Ðßíáêáò 1. Ïé áðáíôÞóåéò áðü ôç óõìðëÞñùóç ôùíåñùôçìáôïëïãßùí óôéò äýï ãëþóóåò

¢ôïìá ÅëëçíéêÞ Ýêäïóç ÓïõçäéêÞ ÝêäïóçÍÁÉ ÍÁÉ

1ï 4 42ï 6 63ï 23 254ï 18 185ï 4 6

Óýíïëï 55 59

* Óå 4 åñùôÞóåéò, ïé äßãëùóóïé äåí Ýäùóáí èåôéêÞ áðÜíôç-óç óôçí åëëçíéêÞ åêäï÷Þ.

** ÐñÝðåé íá ðáñáôçñÞóïõìå ôéò áñêåôÝò êåíÝò åñùôÞóåéò(áóõìðëÞñùôåò óôçí åëëçíéêÞ Ýêäïóç) áðü ôï 5ï Üôïìï,üðùò åðßóçò êáé ôéò áñêåôÝò äéáöïñÝò óôéò áðáíôÞóåéòôçò ôñßôçò óôÞëçò ðïõ áíáöÝñïíôáí óå åíï÷ëÞìáôá ôùíôåëåõôáßùí 7 çìåñþí, üóï äçë. Þôáí êáé ôï äéÜóôçìá ðïõìåóïëÜâçóå áðü ôç óõìðëÞñùóç ôçò óïõçäéêÞò ìÝ÷ñé ôçóõìðëÞñùóç ôçò åëëçíéêÞò åêäï÷Þò.


212

Ì. Áíôùíïðïýëïõ êáé óõí.

213


ÔÝëïò, åßíáé ðëÝïí äéáèÝóéìç ç åëëçíéêÞ ìïñ-öÞ ôçò êëßìáêáò êáé ïé åðüìåíåò ìåôñÞóåéò ðïõáõôÞ ôç óôéãìÞ ãßíïíôáé ãéá ôç ìÝôñçóç ôçò áîéï-ðéóôßáò êáé ôçò åãêõñüôçôáò ôùí åñùôÞóåùí,áíáìÝíåôáé íá ôçí êáôáóôÞóïõí óýíôïìá åöáñ-ìüóéìç óôçí êáèçìåñéíÞ ðñáêôéêÞ êáé óôç äéåîá-ãùãÞ Ýñåõíáò.


1. FJ Ballina Garcia, R HBallinernandez Mejia, PMartin Lascuevas, Fernandez Santana J, ACuerto Espinar. Epidemiology of musculoskeletalcomplaints and use of health services in Astu-riaas, Spain. Scand. J. Reumatology 1994, 23:137-141.

2. SO Andersson, B Mattsson, N Lyone. Patientsfrequently consulting general Practitioners at aprimary health care center in Sweden- a com-parative study Scand. J. Soc. Med. 1995, 23:251-257.

3. H Bergerudd, B Nillson. The prevalence of lo-comotor complaints in middle age and theirrelationship to health and socioeconomic fac-tors. Clin. Orthop. 1994, 308:264-270.

4. BC De Zwart, JP Broersen, MH Frings-Dresen,FJ van Dijk. Musculoskeletal complaints in theNetherlands in relation to age, gender and phys-ically demanding work Int ARC of Occupa-tional and Environmental Health 1997, 70:352-360.

5. K Ohlsson, R Attewell, S Skerfving. Self-re-ported symptoms in the neck and upper limbsof female assembly workers. Impact of lengthof employment, work pace and selection. Scand.J. Work. Environ. Health 1989, 15(1):75-80.

6. Y Alamanos, K Tsamandouraki, A Koutis, Fiore-tos M. Working at the loom and musculoskele-tal disorders in a female population of Crete,Greece. Scand. J. Soc. Med. 1993, 21:171-175.

7. L Tzimis, N Katsantonis, A Leledaki,Vasilomanolakis, A Kafatos. Antibiotics prescrip-

tion for indigent patients in primary care Jour-nal of Clinical Pharmacology and Therapeutics1997, 22:227-235.

8. AD Koutis, A Isacsson, CD Lionis, LHLindholm, K Svenninger , M Fioretos .Differences in the diagnose panorama in primaryhealth care in Dalby, Sweden and Spili, Crete.Scand. J. Soc. Med. 1993, 21:51-58.

9. I Kuorinka, B Jonsson, A Kilbom, H Vinterberg,F Biering-Sorensen, G Andersson and KJorgensen. Standardised Nordik questionnairesfor the analysis of musculoskeletal symptomsApplied Ergonomics 1987, 18.3, 233-237.

10. NR Williams, CE Dickinson. Musculoskeletalcomplaints in lock assemblers, testers and in-spectors Occup. Med. (Lond) 1997,47:479-484

11. Medical Outcomes Trust. Trust introduces newtranslation criteria. Medical Outcomes Trust.Bulletin 1997, 5:1-4.

12. K Ekberg, B Bjorkquist, P Malm, B Bjerrre-Kiely, M Karlsson, O Axelson. Case- controlstudy of risk factors for disease in the neckand shoulder area. Occup. Environ. Med. 1994,51:262-266.

13. I Akenson, B Jonsson, L Rylander, U Moritz, SSkerfing. Musculoskeletal disorders amongfemale dental personnel- clinical examinationand a 5-year follow-up study of symptoms In-ternational archives of Occupational and Envi-ronmental Health. 1999, 72:395-403.

14. G David, P Buckle. A questionnaire survey ofthe ergonomic problems associated with pipettesand their usage with specific reference to work-related upper limb disorders Appl. Ergon. 1997,28:257-262.

15. H Olafsdottir, V Rafnsson. Musculoskeletalsymptoms among women currently and forme-ly working in fish-filleting plants. Int. J. OccupEnviron. Health 2000, 6:44-49.

16. K Palmer, G Smith, S Kellingray, C cooper.Repeatability and validity of an upper limb andneck discomfort questionnaire: the utility ofthe standardized Nordic questionnaire Occup.Med. (Lond) 1999, 49:171-175.


214

×. ËéïíÞò êáé óõí.

ÊáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò óôçí ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò:Ýíá êåßìåíï âáóéóìÝíï óôç óõíÜíôçóç åñãáóßáò ÅëëÞíùí êáéÏëëáíäþí åñåõíçôþí êáé ãåíéêþí éáôñþí

×. ËéïíÞò1, Á. Ôáôóéþíç2, P. Heuberger3, E. van Muijden – Karssen3, H. van der Schaaf3,Ç. ÐáðáæÞóçò4, Ã. ÄÜóêïò5, É. ÌïíÝäáò6, Ä. ÊïõíáëÜêçò7, Å. ÔæáãêáñÜêçò8, É. ÔóéëéãéÜííç8, Å. Ôóéôßíç9

ÊÁÔÅÕÈÕÍÔÇÑÉÅÓ ÏÄÇÃÉÅÓ ÓÔÇ ÃÅÍÉÊÇ ÉÁÔÑÉÊÇ

GUIDELINES IN GENERAL PRACTICEPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 214-221, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 214-221, 2001

ÐåñßëçøçÔï ðáñüí êåßìåíï óõíôÜ÷èçêå ìå áöïñìÞ ôç óõíÜíôçóç ìåôáîý ÅëëÞíùí êáéÏëëáíäþí åñåõíçôþí êáé ãåíéêþí ãéáôñþí, ðïõ Ýãéíå ìå óêïðü ôçí Ýíáñîçôçò óõíåñãáóßáò ôçò ÅëëÜäáò ìå ôï Ïëëáíäéêü ÊïëëÝãéï ôùí Ãåíéêþí Ãéá-ôñþí, ãéá ôç ìåôáöïñÜ ïëëáíäéêþí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí óôçí ÅëëÜäá. Çäçìéïõñãßá, ç åöáñìïãÞ êáé ç áîéïëüãçóç êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí áðïôåëåßâáóéêü åñãáëåßï, éäéáßôåñá óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ, ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò êëéíéêÞòäéáêõâÝñíçóçò. Óôï ðáñüí êåßìåíï ãßíåôáé áíáöïñÜ óôçí Ýííïéá êáé ôï óêïðüôùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí. Áíáëýåôáé ç óôÜóç áóèåíþí êáé ãéáôñþí áðÝíá-íôé óôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò. ÊáôáãñÜöïíôáé ôá âÞìáôá ãéá ôçí áíÜðôõîçåíüò óõíüëïõ äçìïóéåõìÝíùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí êáé äéåñåõíÜôáé ôïåñþôçìá áí åßíáé äõíáôÞ ç ìåôáöïñÜ êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí áðü Ýíá êñÜ-ôïò óå Ýíá Üëëï. Ôï ðáñÜäåéãìá ôçò Ïëëáíäßáò ðáñïõóéÜæåôáé ùò ìïíôÝëïóôç äéáìüñöùóç êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí ìå Ýìöáóç óôïí êýêëï ðïéüôçôáò.Óôç óõíÝ÷åéá, ãßíåôáé áíáöïñÜ óôç ìÝôñçóç ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò áðüôçí åöáñìïãÞ ôùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí óôçí Ïëëáíäßá êáé áíáëýåôáé çðåñßðôùóç ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2. ÔÝëïò, áíáöÝñåôáé ç åìðåéñßá÷ñçóéìïðïßçóçò ôùí ïëëáíäéêþí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí óôç Ñïõìáíßá. Ôïðáñüí Üñèñï êëåßíåé áíáöåñüìåíï óôçí ðñïïðôéêÞ ðåñáéôÝñù óõíåñãáóßáòìåôáîý ÅëëÜäáò-Ïëëáíäßáò.

1. ÅéóáãùãÞ

Ç êëéíéêÞ äéáêõâÝñíçóç, ôï öÜ-óìá äçëáäÞ ôùí äñáóôçñéïôÞôùí, ðïõáðáéôïýíôáé ãéá íá âåëôéùèåß ç ðïéü-ôçôá ôùí õðçñåóéþí õãåßáò óå Ýíáóýóôçìá õãåßáò, áðïôåëåß ôï êÝíôñïôçò åèíéêÞò ðïëéôéêÞò õãåßáò óå ÷þñåòôçò Åõñþðçò êáé ôçò ÁìåñéêÞò. Ï Ýëåã-÷ïò ôçò ðïéüôçôáò ôùí õðçñåóéþíõãåßáò, ôçò áðïôåëåóìáôéêÞò äéá÷åßñé-óçò ôùí áóèåíþí êáé ôçò áðïäïôéêÞò÷ñÞóçò ôùí ðüñùí áðïôåëïýí óôü÷ïõòôçò õãåéïíïìéêÞò ìåôáññýèìéóçò, ðïõðñïùèåßôáé êáé óôç ÷þñá ìáò. Ç Ðñù-ôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò (ÐÖÕ), Þäçáðü ôï 1993, Üñ÷éóå íá áíáðôýóóå-ôáé óå áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÅëëÜ-äáò êáé, ìå ôïí ôåëåõôáßï íüìï, äßíå-ôáé ç äõíáôüôçôá áíÜðôõîÞò ôçò êáéóå áóôéêÝò ðåñéï÷Ýò. Ç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞåìðëÝêåôáé Ýôóé áêüìç ðåñéóóüôåñï óåäéáäéêáóßåò äéáñêïýò ðáñáêïëïýèçóçò

1ÊëéíéêÞ ÊïéíùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò, ÔìÞìá ÉáôñéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò, ÇñÜ-êëåéï, ÊñÞôç, 2Ðåñéöåñåéáêü Ðáíåðéóôçìéáêü Ãåíéêü Íïóïêïìåßï Éùáííßíùí, 3Ïëëáíäéêü Êïë-ëÝãéï ôùí Ãåíéêþí Ãéáôñþí (Dutch College of General Practitioners), 4ÔìÞìá ãéá ôçí êáô’ïß-êïí íïóçëåßá, ÕÃÅÉÁ, ÁèÞíá, 5Ðíåõìïíïëüãïò, ÁèÞíá, 6ÊÝíôñï Õãåßáò Ëåõêßìçò, ÊÝñêõñá,7Ðåñéöåñåéáêü Íïóïêïìåßï Ñåèýìíïõ, ÊñÞôç, 8Ðåñéöåñåéáêü Ðáíåðéóôçìéáêü Ãåíéêü Íïóïêï-ìåßï Çñáêëåßïõ, ÊñÞôç, 9ÃåíéêÞ Ãéáôñüò, ÊÝíôñï Õãåßáò ÁôáëÜíôçò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: KáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò, ðñùôïâÜè-ìéá öñïíôßäá õãåßáò, ãåíéêüò ãéáôñüò, êëéíéêÞ äéá-êõâÝñíçóç, äéáóöÜëéóç ðïéüôçôáòÕðïâëÞèçêå: 8 Íïåìâñßïõ 2001¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïäßåõóç: 15 Íïåìâñßïõ 2001Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ×. ËéïíÞò, ÊëéíéêÞ Êïé-íùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò Ðáíåð. ÊñÞôçò,Ô.È 1393, ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò, Ôçë: 081-394621, e-mail: [email protected]

215

×. ËéïíÞò êáé óõí. Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

Guidelines in primary health care: a text based on the working meetingbetween Greek and Dutch researchers and general practitionersC. Lionis, A. Tatsioni, P. Heuberger, E. van Muijden-Karssen, H. van derSchaaf, E. Papazisis, G. Daskos, I. Monedas, D. Kounalakis, E. Tzagarakis, I.Tsiligianni, E. Tsitini

SummaryThis presentation was compiled after an introductory meeting between Dutchand Greek researchers and general practitioners, for the purpose of discussingthe possible implementation of guidelines for Primary Health Care (PHC), itsvalue and effectiveness. This presentation includes the definition and purposeof these guidelines while posing the questions whether guidelines change clin-icians' or patients' behaviour as well as what steps could be taken for develop-ing a set which could then be published. Additionally, it discusses the barriers toimplementing them in countries other than the one they were developed for. Italso refers to methods for measuring processes and outcomes and gives as anexample the Dutch College for General Practitioners development of guidelineswith emphasis on quality improvement. The case of Diabetes Mellitus type 2 isgiven in detail. Finally the Dutch guidelines implemented in Romania is analyzedand the prospects of a Dutch-Greek collaboration is suggested.Key words: clinical guidelines, primary health care, general practitioners, clini-cal governance, quality assurance

ôçí áíÜðôõîç êáé åöáñìïãÞ ôùí êá-ôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí, ìå ôç óõììå-ôï÷Þ Ïëëáíäþí êáé ÅëëÞíùí åñåõíç-ôþí êáé ãåíéêþí ãéáôñþí. Óêïðüò ôçòóõíÜíôçóçò Þôáí íá óõæçôçèåß ç áîßáêáé ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôùí êáôåõ-èõíôÞñéùí ïäçãéþí óôçí ÐÖÕ êáé, áíåßíáé äõíáôü, ïé äýï ðëåõñÝò íá êáôá-ëÞîïõí óå ìéá ïìüöùíç áðüöáóç. ÌåáöïñìÞ áõôÞ ôç óõíÜíôçóç ïé óõã-ãñáöåßò ôïõ ðáñüíôïò Üñèñïõ èåþñç-óáí óêüðéìç êáé åðßêáéñç ôçí áíáöï-ñÜ ãéá ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò óôïêåßìåíï ðïõ áêïëïõèåß.

2. Ïñéóìüò êáé óêïðüò ôùí êáôåõèõíôÞ-ñéùí ïäçãéþí

Ïé êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò åßíáéôçò ðïéüôçôáò ôùí õðçñåóéþí õãåßáò óå óýãêñé-óç ìå óõìöùíçìÝíá ðñüôõðá êáé óôçí áíÜðôõîçóõóôçìÜôùí õðåýèõíùí ãéá ôç âåëôßùóÞ ôçò.

Äõóôõ÷þò, óôç ÷þñá ìáò äåí õðÜñ÷åé ìÝ÷ñéóÞìåñá óýóôçìá áîéïëüãçóçò ôùí õðçñåóéþíÐÖÕ, ðïõ íá âáóßæåôáé óå óõãêåêñéìÝíïõò äåß-êôåò. ÐáñÜ ôç ìéêñÞ áíáëïãßá ôùí ãåíéêþí ãéá-ôñþí, ôï ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçò óå óõíåñãáóßá ìååñåõíçôÝò ãåíéêïýò ãéáôñïýò êáé áðü Üëëåò ðå-ñéï÷Ýò ôçò ÅëëÜäáò Ý÷åé áíáðôýîåé êáé åöáñìü-óåé ðñùôüêïëëá âáóéóìÝíá óôçí ôåêìçñéùìÝíçéáôñéêÞ1-3. ¸÷ïõí ïëïêëçñùèåß áñêåôÝò Ýñåõíåòêáé Ý÷ïõí äçìïóéåõèåß ìåëÝôåò ó÷åôéêÜ ìå ôçíÝëëåéøç ìåèüäùí äéáëïãÞò êáé ôç äéá÷åßñéóç ôùííïóçìÜôùí óôçí åëëçíéêÞ ýðáéèñï. ×áñáêôçñé-óôéêÜ, Ý÷åé êáôáãñáöåß ç áäõíáìßá áíáãíþñéóçòóõãêåêñéìÝíùí íïóçìÜôùí, üðùò ôçò Üíïéáò êáéôçò áêñÜôåéáò ôùí ïýñùí óôéò ãõíáßêåò5. Ðáñ’ü-ëá áõôÜ, ç ðñïóöïñÜ áõôÞ äåí Ý÷åé áîéïðïéçèåßóôïí áíáãêáßï âáèìü êáé äåí õðÜñ÷ïõí äåßêôåòíïóçñüôçôáò, ðïõ íá êáëýðôïõí üëá ôá ãåùãñá-öéêÜ äéáìåñßóìáôá. Åðßóçò, êëéíéêÜ ðñùôüêïëëá,êáôåõèõíôÞñéåò óõóôÜóåéò êáé ðñáêôéêÝò ïäçãßåòãéá ôç äéá÷åßñéóç ôùí êïéíþí íïóçìÜôùí äåíåßíáé áêüìç äéáèÝóéìá ãéá åõñåßá ÷ñÞóç óôç ÷þñáìáò. Åíèáññõíôéêü óôïé÷åßï áðïôåëïýí ïé íåáñïßãåíéêïß éáôñïß, ðïõ öáßíåôáé íá õðüó÷ïíôáé ðïë-ëÜ êáé áíáæçôïýí ôÝôïéá åñãáëåßá.

Ôïí ðåñáóìÝíï ÌÜñôéï ðñáãìáôïðïéÞèçêåóôçí ÁèÞíá ìßá óõíÜíôçóç åñãáóßáò, ìå èÝìá

äçëþóåéò ðïõ áíáðôýóóïíôáé óõóôçìáôéêÜ þóôå,íá âïçèïýí ôï ãéáôñü óôç ëÞøç áðïöÜóåùí ðñïòôç óùóôÞ êáôåýèõíóç ãéá ôç öñïíôßäá õãåßáòüôáí áõôüò âñßóêåôáé êÜôù áðü åéäéêÝò êëéíéêÝòðåñéóôÜóåéò.

Ï óêïðüò ôùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí ìðï-ñåß íá áðïäïèåß ìå ôïõò ðáñáêÜôù åðéìÝñïõòóôü÷ïõò6:

- íá êÜíïõí ôïõò êáèéåñùìÝíïõò êáíüíåò, ðïõâáóßæïíôáé óå ôåêìÞñéá, îåêÜèáñïõò êáé ðñï-óéôïýò,

- íá êÜíïõí ôç äéáäéêáóßá ëÞøçò áðïöÜóåùíóôï íïóïêïìåßï/éáôñåßï êáé êáô’ïßêïí åõêï-ëüôåñç êáé ðéï áíôéêåéìåíéêÞ,

- íá ðáñÝ÷ïõí Ýíá ìÝôñï óýãêñéóçò ãéá ôçíáîéïëüãçóç ôùí åðáããåëìáôéêþí åðéäüóåùí,

- íá ðåñéãñÜöïõí ôïí êáôáìåñéóìü ôùí åñãá-óéþí,

- íá åêðáéäåýïõí ôïõò áóèåíåßò êáé ôïõò ãéá-ôñïýò /åðáããåëìáôßåò õãåßáò ãéá ôéò ôñÝ÷ïõ-óåò åîåëßîåéò, ðïõ áðïâëÝðïõí óôçí êáëýôå-ñç åîÜóêçóç ôïõ åðáããÝëìáôïò,

- íá âåëôéþóïõí ôç ó÷Ýóç êüóôïõò – áðïôåëå-óìáôéêüôçôáò óôéò õðçñåóßåò õãåßáò

- íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ùò åñãáëåßï ãéá åîùôå-ñéêü Ýëåã÷ï.Ïé êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò èá ðñÝðåé íá ëáì-

âÜíïíôáé óïâáñÜ õðüøç ãéáôß:- åíéó÷ýïõí ôçí õðåõèõíüôçôá- ìåéþíïõí ôéò áðïêëßóåéò óôéò éáôñéêÝò ðñá-


216


óôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí ðáñå÷üìåíùíõðçñåóéþí êáé ôçí êáôáíïìÞ ôùí åõèõíþí Ý÷åéåêôéìçèåß óôç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá8.

4. ÂÞìáôá ãéá ôçí áíÜðôõîç åíüò óõíüëïõäçìïóéåõìÝíùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí

Éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé ç áíáæÞ-ôçóç ôçò ìåèïäïëïãßáò ðïõ èá ïäçãÞóåé óôçíáíÜðôõîç Ýãêõñùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí. ÏéêáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò èåùñïýíôáé Ýãêõñåò áíïäçãïýí óå ðñïâëÝøéìï êÝñäïò Þ/êáé êüóôïò ãéáôçí õãåßá üôáí áõôÝò åöáñìïóôïýí. ¼ôáí ïé êá-ôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò ãßíïõí ãíùóôÝò êáé åöáñ-ìïóôïýí ìðïñïýí íá ïäçãÞóïõí óå áëëáãÝò óôçíêëéíéêÞ ðñÜîç êáé óå âåëôßùóç ôçò Ýêâáóçò óôïíáóèåíÞ. Áíôßóôñïöá, ç äéÜ÷õóç êáé ç åöáñìïãÞìç Ýãêõñùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí ìðïñåß íáïäçãÞóåé óå Üóêïðç ÷ñÞóç ðüñùí ãéá áíáðïôå-ëåóìáôéêÝò ðáñåìâÜóåéò Þ, áêüìç ÷åéñüôåñá, óååðéäåßíùóç ôçò õãåßáò óôïí áóèåíÞ 9.

Ç åãêõñüôçôá óôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåòÝ÷åé ó÷åôéóèåß ìå óõãêåêñéìÝíá âÞìáôá ãéá ôçíáíÜðôõîÞ ôïõò9, ðïõ åßíáé ôá ðáñáêÜôù:1. Ïñéóìüò áíôéêåéìåíéêïý óôü÷ïõ: êáèïñéóìüò

ôïõ ðñùôáñ÷éêïý óêïðïý ôùí êáôåõèõíôç-ñßùí ïäçãéþí

2. Êáèïñéóìüò ôùí áðüøåùí ôçò êëéíéêÞò ðñÜ-îçò, ðïõ åëÞöèçóáí õðüøç óôï ó÷çìáôéóìüôïõò

3. Åêôßìçóç ôùí ïéêïíïìéêþí áðïôåëåóìÜôùíêáé ôùí áðïôåëåóìÜôùí óôçí õãåßá óõãêñé-íüìåíá ìå áõôÜ Üëëùí åíáëëáêôéêþí ëýóåùí

4. ÅðéëïãÞ ôåêìçñßùí: ðþò êáé ðüôå óõãêåíôñþ-èçêáí, åðéëÝ÷èçêáí êáé óõíïøßóèçêáí

5. ×ñçóéìüôçôá: ðþò ðñïóäéïñßóôçêáí ôá äõ-íáôÜ áðïôåëÝóìáôá ôùí åðéëïãþí ôáêôéêÞòêáé ðïéïé óõììåôÝ÷ïõí óôç äéáäéêáóßá

6. ÏöÝëç, áðþëåéåò êáé êüóôïò ðïõ áíáìÝíï-íôáé áðü ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò

7. Óýíôáîç ôùí óõóôÜóåùí8. Éó÷ýò: ïé åîùôåñéêÝò áíáóêïðÞóåéò, ç óýãêñé-

óç Þ/êáé ïé êëéíéêÝò äïêéìáóßåò ðïõ áðïôß-ìçóáí ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò

9. Ðáñïõóßáóç ôùí áíèñþðùí ðïõ áíÝðôõîáí,÷ñçìáôïäüôçóáí Þ ðñïóõðÝãñáøáí ôéò êá-ôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò

êôéêÝò- åîïéêïíïìïýí ðüñïõò- ðáñÝ÷ïõí ùò Ýíá âáèìü äéáöÜíåéáÏé ðïëëÝò ðáñáëëáãÝò, ðïõ åìöáíßæïíôáé óôçí

åöáñìïãÞ ôùí éáôñéêþí ðñáêôéêþí óôçí ÅëëÜ-äá, ïöåßëïõí íá áíôéìåôùðéóôïýí ìå ôçí êáèéÝ-ñùóç êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí, ôïõëÜ÷éóôïí ãéáôá ðéï êïéíÜ íïóÞìáôá.

3. Ç óôÜóç áóèåíþí êáé ãéáôñþí áðÝíáíôéóôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò

¸÷åé õðïóôçñé÷èåß üôé ç åìðëïêÞ ôùí áóèå-íþí áðïôåëåß åðéôáêôéêÞ äéáäéêáóßá óôç äçìéïõñ-ãßá êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí.7 Ç óõììüñöùóç ôùíáóèåíþí óôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò èá ðñÝðåéåðßóçò íá ëçöèåß óïâáñÜ õðüøç óôçí ÅëëÜäáóôï ðñïóå÷Ýò ìÝëëïí.

Ç óõìðåñéöïñÜ ôùí êëéíéêþí ãéáôñþí äåíáëëÜæåé ñáãäáßá áðü ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò.Ç åìðåéñßá ðïõ õðÜñ÷åé áíáäåéêíýåé ìåãÜëç áíôß-óôáóç êáé öüâï óå ïôéäÞðïôå Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ðñù-ôüêïëëá êáé Üñíçóç ãéá áëëáãÞ ôçò õðÜñ÷ïõóáòêáôÜóôáóçò áðü ôïõò êëéíéêïýò ãéáôñïýò. Ðïë-ëÝò öïñÝò ç óõìðåñéöïñÜ áõôÞ ìðïñåß íá ôñïðï-ðïéçèåß ìå ôç óùóôÞ ðëçñïöüñçóç ÷ùñßò üìùòóçìáíôéêÝò âåëôéþóåéò. ÓçìáíôéêÞ åðßäñáóç èáåß÷å ßóùò ç óõóôçìáôéêÞ äéäáóêáëßá êáé åöáñìï-ãÞ ôùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí êáôÜ ôç ëÞøçôçò åéäéêüôçôáò. ÁñêåôÞ óõæÞôçóç ãßíåôáé åðßóçòãéá ôéò êáôÜëëçëåò ìåèüäïõò ðïõ èá ÷ñçóéìï-ðïéçèïýí ãéá ôç âåëôßùóç ôçò óõììüñöùóçò ôïõéáôñïý óôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò óôçí êáèçìå-ñéíÞ ôïõò åñãáóßá7. Ç áëëáãÞ ôçò óõìðåñéöïñÜòóôçí êëéíéêÞ ðñÜîç åßíáé ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝòáäýíáôç. Áîßæåé íá áíáöåñèïýí êáé ïé åéäéêÝòóõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí ãéá ôïõò ¸ëëçíåò ãéá-ôñïýò êáèþò ïé ðåñéóóüôåñïé äåí Ý÷ïõí ðñüóâá-óç óå âÜóåéò äåäïìÝíùí üðùò ôï medline, áí êáéïé ßäéïé õðïóôçñßæïõí üôé ôï åðéæçôïýí.

Ï üñïò êëéíéêÞ äéáêõâÝñíçóç óõíäÝåôáé óôå-íÜ ìå ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò óôéò õðçñåóßåòõãåßáò êáé ôçí êáôáíïìÞ ôùí åõèõíþí. ×ñåéÜæå-ôáé ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôçò óçìåßá áíáöïñÜò ðïõáöïñïýí óôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò, óõóôÞìá-ôá áðüäïóçò åõèõíþí êáé ìç÷áíéóìïýò ðïõ ìðï-ñïýí íá ïäçãÞóïõí óôçí áëëáãÞ óõìðåñéöïñÜò.Ç åöáñìïãÞ Ýãêõñùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí

217


5. Åßíáé äõíáôÞ ç ìåôáöïñÜ êáôåõèõíôÞñéùí ïäç-ãéþí áðü Ýíá êñÜôïò óå Ýíá Üëëï;

Áõôü åßíáé Ýíá óõ÷íü åñþôçìá. Ç åìðåéñßáÝ÷åé äåßîåé üôé õðÜñ÷ïõí óçìáíôéêÝò ðïëéôéóìéêÝò(sub-cultural) äéáöïñÝò áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷ÞìÝóá óôïí ßäéï íïìü, üóïí áöïñÜ óôïí ôñüðïáíôéìåôþðéóçò ôçò áóèÝíåéáò, ôçí ðñïóÝëåõóç óôïíéáôñü êáé ôç óõììüñöùóç. ÁõôÜ åðçñåÜæïõí ôçäçìéïõñãßá êáé ôç ÷ñÞóç êáôåõèõíôÞñéùí ïäç-ãéþí.

¹äç, óå ÷þñåò ôüóï ôçò ÄõôéêÞò – ð.÷. Ãáë-ëßá – üóï êáé ôçò ÁíáôïëéêÞò Åõñþðçò (ð.÷. Ñïõ-ìáíßá) ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôñïðïðïéçìÝíåò êáôåõ-èõíôÞñéåò ïäçãßåò áðü Üëëá êñÜôç. Ãéá ôï óêïðüáõôü åßíáé áðáñáßôçôç ç äçìéïõñãßá ìéáò ðïëõ-óõëëåêôéêÞò ïìÜäáò, ç ïðïßá áöïý åíôïðßóåéðïéïôéêÝò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò ðñÝðåé íá ôéòðñïóáñìüóåé óôï ôïðéêü óýóôçìá ðáñï÷Þò õðç-ñåóéþí õãåßáò. Ôá ìÝëç ôçò ïìÜäáò äå èá áó÷ï-ëçèïýí ìå ôçí áíáæÞôçóç êáé ôç óýíèåóç ìáñôõ-ñßáò. Ï ñüëïò åßíáé íá ðñïóáñìüóïõí ôéò ïäçãßåòêáé Ýðåéôá íá ó÷åäéÜóïõí ôçí ðáñïõóßáóç, ôç÷ñÞóç êáé ôçí áîéïëüãçóÞ ôïõò ìÝóá óôï ôïðéêüóýóôçìá êáé ôéò õðçñåóßåò ôïõ.

Ìå ôçí Ýíáñîç ôùí åñãáóéþí ôçò ïìÜäáò,ðïõ èá äçìéïõñãÞóåé ôéò ôñïðïðïéçìÝíåò êáôåõ-èõíôÞñéåò ïäçãßåò, èá ðñÝðåé íá ôåèïýí ôñåéòâáóéêÝò åñùôÞóåéò:1. Åßíáé áðïäåêôü íá ãßíåôáé ÷ñÞóç ìáñôõñßáò,

ôï ïðïßï åßíáé ó÷åôéêü, ôÝôïéá þóôå íá ãåíé-êåýåôáé óå äéáöïñåôéêÝò ïìÜäåò áóèåíþí óåìéá Üëëç ÷þñá, êÜðïéá Üëëç åðï÷Þ, üðïõõðÜñ÷ïõí ðéèáíüí äéáöïñåôéêü êïéíùíéêü,ðïëéôéóôéêü óýóôçìá êáé äéáöïñåôéêü óýóôç-ìá õãåßáò;

2. Ôé äéáäéêáóßá ìåôÜöñáóçò èá ðñÝðåé íá áêï-ëïõèçèåß;

3. Ðþò ìðïñïýìå íá áîéïëïãÞóïõìå ôçí åöáñ-ìïãÞ ôùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí; (Þ íáìåôñÞóïõìå ôç äéáäéêáóßá êáé ôá áðïôåëÝ-óìáôá)Ïäçãïß ãéá ôçí áðüöáóç áí ìßá êáôåõèõ-

íôÞñéá ïäçãßá åßíáé Ýãêõñç ìðïñïýí íá áðïôåëÝ-óïõí ïé áðáíôÞóåéò óôá ðáñáêÜôù óçìåßá:1. Ïé Üíèñùðïé ðïõ ôçí áíÝðôõîáí, äéåîÞãá-

ãáí óõóôçìáôéêÞ áíáóêüðçóç ôçò âéâëéïãñá-ößáò;

2. ÊáèåìéÜ áðü ôéò óõóôÜóåéò ôùí ïäçãéþíáêïëïõèåß åðßðåäï ôùí ôåêìçñßùí óôï ïðïßï

âáóßóôçêå;Ôá åìðüäéá ãéá ôçí åöáñìïãÞ êáôåõèõíôÞ-

ñéùí ïäçãéþí óôïõò áóèåíåßò ðñïÝñ÷ïíôáé áðüäéÜöïñïõò ðáñÜãïíôåò. Ïé öñáãìïß ìðïñåß íáåßíáé ãåùãñáöéêïß (áí ïé ðáñåìâÜóåéò ðïõ áðáé-ôïýíôáé äåí åßíáé äéáèÝóéìåò ôïðéêÜ), ïñãáíùôé-êïß (ìðïñåß êÜðïéïò íá åðéóêåöèåß Ýíá íïóïêï-ìåßï, üðïõ ôï ôìÞìá åðåéãüíôùí ðåñéóôáôéêþíåßíáé óôï õðüãåéï, ç ìïíÜäá åìöñáãìÜôùí ðÝíôåïñüöïõò êáé 45 ëåðôÜ ìáêñéÜ êáé Ýíáò êáíïíé-óìüò ðïõ áðáãïñåýåé ôç äéåîáãùãÞ èñïìâüëõóçòóôï ôìÞìá ôùí åðåéãüíôùí), ðáñáäïóéáêïß, äéïé-êçôéêïß, íïìéêïß (öüâïò ãéá äéêáóôéêÞ ðáñáðï-ìðÞ áí ìßá óõíÞèçò áëëÜ Ü÷ñçóôç ðñáêôéêÞðáñáëçöèåß) Þ óõìðåñéöåñéïëïãéêÞ (üôáí ïé êëé-íéêïß áðïôý÷ïõí íá åöáñìüóïõí ôçí êáôåõèõíôÞ-ñéá ïäçãßá Þ ïé áóèåíåßò äåí ðÜñïõí ôç öáñìá-êåõôéêÞ ôïõò áãùãÞ).

ÔÝëïò, ç ìÝôñçóç ôçò äéáäéêáóßáò êáé ôùíáðïôåëåóìÜôùí áðü ôçí åöáñìïãÞ ôùí êáôåõèõ-íôÞñéùí ïäçãéþí ìðïñåß íá åêôéìçèåß ìå ôïõòáêüëïõèïõò äåßêôåò:

- ÅðáããåëìáôéêÞ óõììüñöùóç: áíáöÝñåôáé óôçíõéïèÝôçóç êëéíéêþí ðñáêôéêþí ðïõ óõìöù-íïýí ìå ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò.

- ÅðáããåëìáôéêÝò áðüøåéò: áöïñÜ ôï óôÜäéïåöáñìïãÞò ìå ôçí ôáõôïðïßçóç ôùí ðáñá-ãüíôùí ðïõ ïäçãïýí óå óõìðåñéöïñÝò óõì-ìüñöùóçò Þ ìç óõììüñöùóçò

- Åõçìåñßá ôïõ áóèåíïýò: ðåñéëáìâÜíåé äýïÝííïéåò: Ç ìßá ó÷åôßæåôáé ìå ôçí áðïäï÷Þ/éêáíïðïßçóç ôùí áóèåíþí ãéá ôéò õðçñåóßåò.ÊáôÜ äåýôåñï ëüãï, ç åõçìåñßá ôïõ áóèå-íïýò ìðïñåß íá åííïçèåß ùò ìßá õðïêåéìåíé-êÞ åêôßìçóç ôïõ áóèåíïýò ãéá ôá óõìðôþìá-ôÜ ôïõ, ôçí êáôÜóôáóç ôçò õãåßáò ôïõ êáéôçí ðïéüôçôá æùÞò.

6. Ôï ðáñÜäåéãìá ôçò Ïëëáíäßáò óôç äéáìüñöùóçêáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí

¸íá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ óõóôÞìá-ôïò õãåßáò óôçí Ïëëáíäßá åßíáé ç áñ÷Þ ôçò "ëåé-ôïõñãßáò ôïõ èõñùñïý" (gatekeeping). Áõôü óç-ìáßíåé ðùò ïé áóèåíåßò äåí Ý÷ïõí áñ÷éêÜ ðñüóâá-óç óå åéäéêåõìÝíïõò Üëëùí åéäéêïôÞôùí Þ óå íï-óïêïìåéáêÞ öñïíôßäá. Áíôßèåôá, ðñÝðåé íá ðáñá-ðåìöèïýí ãéá öñïíôßäá óå åéäéêåõìÝíï Üëëçò åé-äéêüôçôáò áðü ôï ãåíéêü ôïõò ãéáôñü, ï ïðïßïò


218


ãéá ôï ëüãï áõôü ëåéôïõñãåß óáí "èõñùñüò". Áõôüôï óýóôçìá åßíáé åõñÝùò áðïäåêôü êáé ôï 90%üëùí ôùí ðåñéóôáôéêþí ôá äéá÷åéñßæïíôáé áñ÷éêÜïé ãåíéêïß ãéáôñïß, êÜôé ðïõ èåùñåßôáé áðïäïôéêüêáé áðïôåëåóìáôéêü.

Ôï Ïëëáíäéêü ÊïëëÝãéï ôùí Ãåíéêþí ãéáôñþí(Dutch College of General Practitioners) áíÝ-ðôõîå áðü ôï 1987 ðåñéóóüôåñåò áðü 70 êáôåõ-èõíôÞñéåò ïäçãßåò ìå ñõèìü 8-10 èÝìáôá/Ýôïò.Áêïëïýèçóå ìéá áõóôçñÞ äéáäéêáóßá ðïõ óõìðå-ñéëÜìâáíå áíÜëõóç ôçò åðéóôçìïíéêÞò âéâëéïãñá-ößáò óå óõíäõáóìü ìå óõíáíôÞóåéò, ðïõ áðïóêï-ðïýóáí óå êïéíÞ óõíáßíåóç ìåôáîý áðëþí ãåíé-êþí ãéáôñþí êáé åéäéêþí ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôùíêáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí. ̧ íá ðñüãñáììá óõóôç-ìáôéêÞò åöáñìïãÞò áêïëïýèçóå ôçí áíÜðôõîç ôùíêáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí. ¹äç Ý÷åé îåêéíÞóåé çáíáèåþñçóç ôùí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí óýì-öùíá ìå ôá íåüôåñá äåäïìÝíá. Ïé êáôåõèõíôÞ-ñéåò ïäçãßåò äéáäñáìáôßæïõí ðñùôáñ÷éêü ñüëï óôçíðïëéôéêÞ õãåßáò óôçí Ïëëáíäßá.

ÓõãêåêñéìÝíá, ïé ïëëáíäéêÝò êáôåõèõíôÞñéåòïäçãßåò ãéá ôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ âáóßæïíôáé óôçíðåñéãñáöÞ ôïõ âáóéêïý ó÷åäßïõ åñãáóßáò êáé çäéáäéêáóßá äçìéïõñãßáò ôïõò ðåñéëáìâÜíåé ôáðáñáêÜôù âÞìáôá:

- ðñïåôïéìáóßá- ó÷åäéáóìü- ó÷ïëéáóìü (êñéôéêÞ)- óýëëçøç ôçò éäÝáò- Ýãêñéóç áðü ôéò áñ÷Ýò- äçìïóßåõóç.ÁíáëõôéêÜ, ç ðñïåôïéìáóßá âáóßæåôáé óôç

óõìâïõëÞ 10-12 Ýìðåéñùí ãåíéêþí ïéêïãåíåéáêþíãéáôñþí. ÈÝôïõí ôï åñþôçìá áí ç äçìïóßåõóç èáâåëôéþóåé ôçí ðïéüôçôá ôçò ïéêïãåíåéáêÞò éáôñé-êÞò. Áíáæçôïýí áí õðÜñ÷åé áñêåôü äéáèÝóéìïåðéóôçìïíéêü õëéêü. Ï ó÷åäéáóìüò ãßíåôáé áðüìßá ïìÜäá åñãáóßáò, ðïõ óõììåôÝ÷ïõí 4-6 ãåíé-êïß ãéáôñïß. Áðïôåëåß ôç äéáäéêáóßá ìå ôç ìåãá-ëýôåñç äéÜñêåéá. Ç ïìÜäá ðïõ ðñáãìáôïðïéåß ôïó÷ïëéáóìü /êñéôéêÞ áðïôåëåßôáé ðåñßðïõ áðü 50Ãåíéêïýò Ãéáôñïýò, åðéëåãìÝíïõò ôõ÷áßá áðü üëáôá ìÝëç ôïõ óõëëüãïõ, åèåëïíôÝò êáé ðñüóùðááíáöïñÜò Üëëùí åéäéêïôÞôùí. Ç óýëëçøç ôçòéäÝáò ðåñéëáìâÜíåé ôçí ïñãÜíùóç üëùí ôùí ó÷ï-ëßùí êáé ôçí åíóùìÜôùóç ôùí áëëáãþí óôçíáñ÷éêÞ éäÝá. ÌåôÜ ôç äéáäéêáóßá áõôÞ ç éäÝáðáñáäßäåôáé óôçí ÅðéôñïðÞ Ýãêñéóçò. Ç Åðéôñï-ðÞ Ýãêñéóçò áðïôåëåßôáé áðü ôïí Ðñüåäñï ôïõ

NHG, 3 åðáããåëìáôßåò óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ, 2ìÝëç ôïõ NHG êáé 1 ìÝëïò ôïõ LHV. Ç áðüöá-óç ãéá ôç äçìïóßåõóç ëáìâÜíåôáé áðü ôï ÃåíéêüÓõìâïýëéï ôïõ NHG êáé äçìïóéåýåôáé óôï åðß-óçìï Ýíôõðï H&W (Huisarts & Wetenschap).

Ïé âáóéêÝò áñ÷Ýò ðïõ äéÝðïõí ôçí áíÜðôõîçôùí ïëëáíäéêþí êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí åßíáéïé ðáñáêÜôù:1. Ç öõóéêÞ ðïñåßá ôùí íüóùí Ý÷åé ìåãÜëç

óçìáóßá.2. Äßíåôáé ðñïôåñáéüôçôá óôçí éáôñéêÞ óõìâïõ-

ëÞ ðáñÜ óôçí éáôñéêÞ ðáñÝìâáóç.3. Ãßíåôáé ðñïóåêôéêÞ áîéïëüãçóç óôç ÷ñÞóç

íÝùí öáñìÜêùí.4. Äßíåôáé ðñïôåñáéüôçôá óôçí áíôéìåôþðéóç

áðü ãåíéêü ãéáôñü, üôáí ç áíôéìåôþðéóç áðüãéáôñïýò Üëëùí åéäéêïôÞôùí åßíáé éóüôéìç ìåáõôÞ ðïõ ðáñÝ÷åôáé áðü ôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ.

7. Ï êýêëïò ðïéüôçôáò óôéò ïëëáíäéêÝòêáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò

Óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ, ç äçìéïõñãßá åíüò êþäé-êá ðñÝðåé íá ëáìâÜíåé õðüøç ôçí êáëÞ ðïéüôç-ôá óôç öñïíôßäá. Ãé’áõôü, ÷ñåéÜæåôáé íá åðéëÝãï-íôáé óôü÷ïé, ðïõ íá óõìâÜëëïõí óôç âåëôßùóçôçò ðïéüôçôáò. Óôç óõíÝ÷åéá, áðáéôåßôáé ç óõë-ëïãÞ äåäïìÝíùí êáé ç áîéïëüãçóç ôçò ðáñå÷üìå-íçò öñïíôßäáò. Áêïëïõèåß ç äéïñãÜíùóç äñáóôç-ñéïôÞôùí ìå óêïðü ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò.ÔÝëïò, ãßíåôáé áîéïëüãçóç êáé, áí åßíáé áðáñáß-ôçôï, ãßíåôáé ðñïóáñìïãÞ ôùí äñáóôçñéïôÞôùí.Êëåßíåé Ýôóé Ýíáò êýêëïò ðïéüôçôáò, ðïõ Ý÷åé ùòâáóéêü óõóôáôéêü ôïõ ôçí áíáôñïöïäüôçóç ôùíáñ÷éêþí õðçñåóéþí öñïíôßäáò ìå ôá äåäïìÝíááîéïëüãçóÞò ôïõò ìå áðïôÝëåóìá ôç óõíå÷Þ âåë-ôßùóç ôùí õðçñåóéþí áõôþí.

Ç äéáóöÜëéóç ôçò ðïéüôçôáò êáé ç äéá÷åßñé-óÞ ôçò óôçí ÐÖÕ êáé ôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ óýìöù-íá ìå ôï Ïëëáíäéêü ÊïëëÝãéï, ðñïêýðôåé ìå ôçóõíå÷éæüìåíç åêðáßäåõóç ôùí ãåíéêþí ãéáôñþí.Ï âáóéêüò óôü÷ïò ôçò ìåôáðôõ÷éáêÞò åêðáßäåõ-óçò áðü ôï Ïëëáíäéêü ÊïëëÝãéï åßíáé ç áíÜðôõ-îç óõíå÷éæüìåíçò åêðáßäåõóçò ãéá ôïõò ïéêïãå-íåéáêïýò ãéáôñïýò áðü ôïõò ïéêïãåíåéáêïýò ãéá-ôñïýò. Ç ðïëéôéêÞ áõôÞ îåêßíçóå ðñéí áðü 15÷ñüíéá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ïðïßùí áíáðôý-÷èçêáí ìÝèïäïé ìåôáðôõ÷éáêÞò åêðáßäåõóçò. Ôïðñüãñáììá óðïõäþí êáôáñôßæåôáé áðü ôïõò ïé-

219


êïãåíåéáêïýò ãéáôñïýò åíþ õðÜñ÷åé óõíåñãáóßáìå åéäéêåõìÝíïõò Üëëùí åéäéêïôÞôùí.

Ïñãáíþíïíôáé óåìéíÜñéá ðïõ ïëïêëçñþíï-íôáé óå ìéá ìÝñá. ÕðÜñ÷ïõí åðßóçò óåìéíÜñéáìéáò åâäïìÜäáò ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü óåìéíÜñéáìå ôï êýñéï èÝìá êáé áðü óåìéíÜñéá ìå ÜëëáèÝìáôá. Ãßíåôáé Üóêçóç éêáíïôÞôùí êáé Üóêçóçóôç äéá÷åßñéóç, êáèþò åðßóçò êáé áíáöïñÜ óôéò(íÝåò) éáôñéêÝò åîåëßîåéò êáé ôçí åöáñìïãÞ ôïõò.Ðñáãìáôïðïéïýíôáé óåìéíÜñéá âáóéóìÝíá óôéòáñ÷Ýò ôïõ Ïëëáíäéêïý Êïëëåãßïõ êáé ôéò óõíÝ-ðåéÝò ôïõò. ÔÝëïò, ðñáãìáôïðïéïýíôáé óåìéíÜñéáãåíéêþí ãéáôñþí ìå Üëëïõò åðáããåëìáôßåò óôï÷þñï ôçò õãåßáò.

8. Ç ìÝôñçóç ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáòáðü ôçí åöáñìïãÞ ôùí êáôåõèõíôÞñéùíïäçãéþí óôçí Ïëëáíäßá

Ç ðïéüôçôá ôçò ðåñßèáëøçò/öñïíôßäáò åßíáéáíôéêåéìåíéêÞ êáé õðïêåéìåíéêÞ. Ç éäÝá ðùò, ôüóïç áíôéêåéìåíéêÞ üóï êáé ç õðïêåéìåíéêÞ âåëôßùóçóôç öñïíôßäá/ðåñßèáëøç öôÜíåé ôáõôü÷ñïíá ôï100% õðÜñ÷åé ìüíï ùò èåùñßá. Óôçí ðñáãìáôé-êüôçôá, ç âåëôßùóç áõôÞ óå ÷ñüíéá íïóÞìáôáäåí îåðåñíÜåé ôï 70%.

Ðïéá åßíáé üìùò ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôùíêáôåõèõíôçñßùí ãñáììþí; ÕðÜñ÷ïõí áíôéêåéìåíé-êÝò êáé õðïêåéìåíéêÝò áðüøåéò ãéá ôçí áðÜíôçóçóå áõôü ôï åñþôçìá. Èá ðñÝðåé êáíåßò ðñþôá íáðñïóäéïñßóåé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá áðü ôé, óåôé êáé ãéá ðïéïí.

- Áðü ôé; Ðïéá åßíáé ç ðïéüôçôá, ç áðïäï÷Þêáé ç áîéïðéóôßá áðü ìéá èåñáðåßá; Ðïéáåßíáé ç áíáôñïöïäüôçóç êáé ôï êüóôïò;

- Óå ôé; Óå åðáããåëìáôéêÜ – ôå÷íéêÜ æçôÞìá-ôá, óå èÝìáôá ó÷Ýóåùí, óå ëåéôïõñãéêÜ èÝìá-ôá Þ óôçí áëõóßäá ðïéüôçôáò;

- Ãéá ðïéïí; Ãéá ôïõò áóèåíåßò êáé ôïõò óõããå-íåßò, ãéá ôïõò ãåíéêïýò ãéáôñïýò, ãéá ôïõòâïçèïýò ôïõò, ãéá ôï íïóçëåõôéêü ðñïóùðé-êü, ãéá ôïõò åîùôåñéêïýò åðáããåëìáôßåò, ãéáôá åîùôåñéêÜ éäñýìáôá, ãéá ôçí áóöÜëåéá Þãéá ôçí êõâÝñíçóç;Ç åñãáóßá ðïõ âáóßæåôáé óå áñ÷Ýò áðïôåëåß

èÝìá åêðáßäåõóçò, ìÝôñçóçò êáé âåëôßùóçò. Åßíáéìéá áìößäñïìç ó÷Ýóç áíÜìåóá óôï "äïýíáé" êáé"ëáâåßí" Þ áëëéþò Ýíáò êýêëïò ðïéüôçôáò. ×ñçóé-ìïðïéþíôáò áõôü ôïí êýêëï ïé áñ÷Ýò ãßíïíôáé

ðéï îåêÜèáñåò, âáóßæïíôáé ðåñéóóüôåñï óå ôåêìÞ-ñéá êáé åßíáé ëéãüôåñï äýóêïëåò íá ÷ñçóéìïðïéç-èïýí. ÓéãÜ - óéãÜ ëáìâÜíåé êáíåßò êáëýôåñá óç-ìåßá ìÝôñçóçò. Ç ÷ñÞóç áñ÷þí óçìáßíåé íá åðé-äéþêåé êáíåßò ôçí åöáñìïãÞ /åêìÜèçóç ôçò äéá-÷åßñéóçò ôçò íüóïõ ùò åñãáëåßï ãéá ôç âåëôßùóçôçò ðïéüôçôáò êáé íá ìÜèåé ôï óçìáíôéêü ñüëïôïõ ãåíéêïý ãéáôñïý óå áõôü ùò ðáßêôçò êáé ùòðñïãõìíáóôÞò ãéá ôç óõíïëéêÞ öñïíôßäá ôïõáóèåíïýò.

Ç ÷ñÞóç áñ÷þí åíéó÷ýåé Þ áðïäõíáìþíåé ôáóçìåßá êáé âåëôéþíåé Þ ÷åéñïôåñåýåé ôéò äõíáôü-ôçôåò. ÓõãêåêñéìÝíá, åíéó÷ýåé ôçí ðïéêéëßá óôéòáðüøåéò ôùí åðáããåëìáôéþí êáé ôùí éäñõìÜôùíðïõ óõììåôÝ÷ïõí. Åíéó÷ýåé ôç óõììåôï÷Þ ôùíïõóéáóôéêþí ìåëþí ôçò áëõóßäáò, ôç äïìéêÞ ïé-êïíïìéêÞ äéá÷åßñéóç, ôç óôÞñéîç áðü åéäéêïýò êáéáíèñþðïõò êëåéäéÜ êáèþò êáé áðü ðïëéôéêïýòïñãáíéóìïýò Þ ïñãáíþóåéò áóèåíþí. Áðïäõíáìþ-íåé ôçí Ýëëåéøç êéíÞôñïõ, ôçí Ýëëåéøç ãíþóçò,ôçí áðüêëéóç óôéò åðáããåëìáôéêÝò áðüøåéò, ôçíÝëëåéøç ïõóéáóôéêþí óõììåôå÷üíôùí, ôçí Ýëëåé-øç äïìéêÞò ïéêïíïìéêÞò äéá÷åßñéóçò, ôçí Ýëëåéøç÷ñüíïõ/áíèñþðùí ãéá âåëôßùóç. Âåëôéþíåé ôéòäõíáôüôçôåò êáëÞò áîéïëüãçóçò, êáëÞò ìåôáðôõ-÷éáêÞò äéäáóêáëßáò, åðáããåëìáôéêÞò âåëôßùóçòêáé ðáñï÷Þò åêðáéäåõôéêïý õëéêïý. Ïé åðáããåë-ìáôßåò ìðïñïýí íá óõíåñãÜæïíôáé ìå ìéá êïéíÞâÜóç êáé íá Ý÷ïõí Ýíá ó÷çìáôéóìü. Ìåéþíåé ôïåíäå÷üìåíï áíáâïëÞò ìéáò äïõëåéÜò ãéá áýñéï,ôçò ìç åðáããåëìáôéêÞò áíôßóôáóçò, ôùí éóôïñé-êþí åðáããåëìáôéêþí, óõããåíéêþí êáé ïéêïíïìé-êþí äïìþí êáé ôçò óõóóþñåõóçò ðïëëþí äñá-óôçñéïôÞôùí óôï ßäéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.

ÐñÝðåé êáíåßò íá áñ÷ßæåé ôç ÷ñÞóç áñ÷þíêáé íá ôç äéáôçñåß êïéíÞ, äïìçìÝíç, áðëÞ êáé íáìåôñÜåé ôçí õðïêåéìåíéêÞ êáé áíôéêåéìåíéêÞ éêá-íïðïßçóç ôùí áóèåíþí, ôùí åðáããåëìáôéþí, ôùíáóöáëéóôéêþí åôáéñåéþí êáé ôùí õðïëïßðùí. ÐñÝ-ðåé åðßóçò íá ìåôñÜåé êáôÜ ðüóïí ç éáôñéêÞ åðé-óôÞìç ìáèáßíåé áðü ìüíç ôçò íá åöáñìüæåé ôåê-ìçñéùìÝíá áðïôåëÝóìáôá ìå Ýíá êïéíùíéêü êáéøõ÷ïëïãéêü ðåñéå÷üìåíï.

Ç åìðåéñßá ÷ñçóéìïðïßçóçò ôùí ïëëáíäéêþíêáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí óôç Ñïõìáíßá

ÏëëáíäéêÝò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò Ý÷ïõí÷ñçóéìïðïéçèåß óôç Ñïõìáíßá. Ôï ðñüãñáììá ïíï-


220


ìÜóôçêå Semper Amici. Îåêßíçóå ùò åèíéêü åê-ðáéäåõôéêü ðñüãñáììá ìåôÜ ôçí áëëáãÞ óôï ðï-ëéôéêü óýóôçìá ôçò ÁíáôïëéêÞò Åõñþðçò ôï 1989.Ïé ãåíéêïß ãéáôñïß ôï õéïèÝôçóáí ôï 1996 êáéïëïêëçñþèçêå ôï 2000. Ôï ðñüãñáììá áõôü ðå-ñéëáìâÜíåé ôç ìåôáêßíçóç Ïëëáíäþí ïéêïãåíåéá-êþí ãéáôñþí óôç Ñïõìáíßá. Ç óõíåñãáóßá óôçñß-÷èçêå óå áìïéâáßá ìáèÞìáôá ìåôáîý Ïëëáíäþíêáé ÑïõìÜíùí ïéêïãåíåéáêþí ãéáôñþí.

9. Ç óõíåñãáóßá ìå ôçí ÅëëÜäá - ÐñïïðôéêÞ

Ôï Ïëëáíäéêü Óýóôçìá Õãåßáò äçìéïõñãÞèç-êå ðñéí áðü 50 ÷ñüíéá. Ç ìåôáðôõ÷éáêÞ åêðáß-äåõóç Üñ÷éóå íá åöáñìüæåôáé ìüëéò ðñéí áðü 15÷ñüíéá. Ïé Ïëëáíäïß ïéêïãåíåéáêïß ãéáôñïß ðñïó-äïêïýí íá ìÜèïõí áðü ôïõò ¸ëëçíåò ãéáôñïýòìå ôçí åöáñìïãÞ ôùí áñ÷þí ôïõò óå äéáöïñåôé-êÝò ðåñéóôÜóåéò, áëëÜ êáé ïé ¸ëëçíåò ïéêïãå-íåéáêïß ãéáôñïß èá ìÜèïõí áðü ôïõò ÏëëáíäïýòóõíáäÝëöïõò ôïí ôñüðï ðïõ áõôïß åöÜñìïóáíôéò áñ÷Ýò êáé ôéò åðéäñÜóåéò ðïõ áõôÝò åß÷áí óôçÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ. Ï ðñùôáñ÷éêüò óôü÷ïò ìéáò ôÝ-ôïéáò óõíåñãáóßáò åßíáé ç åöáñìïãÞ êáé ç áîéï-ëüãçóç ôùí ïëëáíäéêþí áñ÷þí óå Ýíá íÝï ðåñé-âÜëëïí óôçí ÅëëÜäá. Èá ìÜèïõí êáé ïé äýï ðëåõ-ñÝò, ç ìßá áðü ôçí Üëëç, ãéá ôéò êïéíùíéêÝò,øõ÷ïëïãéêÝò êáé ïñãáíùôéêÝò åðéðôþóåéò áðü ôç÷ñÞóç ôùí áñ÷þí.

Ôï ðñþôï âÞìá ðåñéëáìâÜíåé ôçí åíôüðéóçôùí áíáãêþí/åðéèõìéþí, ôùí áôüìùí êáé ôùíïñãáíéóìþí öñïíôßäáò õãåßáò óôçí ÅëëÜäá. ̧ ôóé,èá åðéëåãïýí ôá íïóÞìáôá ç äéá÷åßñéóç ôùíïðïßùí Ý÷åé ðñïôåñáéüôçôá óýìöùíá ìå ôïõòäåßêôåò íïóçñüôçôáò óå äéÜöïñåò ðåñéï÷Ýò ôçòÅëëÜäáò. Ôï äåýôåñï âÞìá áöïñÜ óôïí êáèïñé-óìü ôçò ìåèïäïëïãßáò ìå ôç óõìöùíßá üëùí ôùíìåëþí ôçò ïìÜäáò åñãáóßáò. Ç ìåèïäïëïãßá áíá-öÝñåôáé êõñßùò óôç äéáäéêáóßá ìéáò Ýãêõñçò äé-ãëùóóéêÞò ìåôÜöñáóçò. Óôï äåýôåñï âÞìá ìðïñåßíá óõìðåñéëçöèåß êáé ç ðñïóáñìïãÞ ôùí êáôåõ-èõíôÞñéùí ïäçãéþí, ëáìâÜíïíôáò õðüøç ðéèá-íïýò öñáãìïýò. Ç ðñïóáñìïãÞ ôùí êáôåõèõíôÞ-ñéùí ïäçãéþí óõìðåñéëáìâÜíåé ôïí áíáó÷çìáôé-óìü ôùí óõóôÜóåùí áðü Üðïøç ìåôñÞóéìùí êñé-ôçñßùí êáé óôü÷ùí ãéá ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôç-ôáò. Ç ïìÜäá åñãáóßáò ìðïñåß åðßóçò íá áëëÜîåéôéò óõóôÜóåéò åêåßíåò, ðïõ âáóßæïíôáé óå áäýíá-ôá ôåêìÞñéá, ðáñáèÝôïíôáò ôçí åîÞãçóç ôùí

ëüãùí ãéá ôïõò ïðïßïõò ôï êÜíåé.Ç äéáäéêáóßá ïëïêëçñþíåôáé ìå ôï ôñßôï

âÞìá, ôï ïðïßï ðñï÷ùñÜ óôç äçìéïõñãßá ó÷åäßïõãéá ôçí åäñáßùóç ôùí óåìéíáñßùí ìå óêïðü ôçíåêðáßäåõóç ôùí ãåíéêþí ãéáôñþí óôéò íÝåò êá-ôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò þóôå íá êáôáóôåß äõíáôÞóôç óõíÝ÷åéá ç åöáñìïãÞ êáé ç áîéïëüãçóÞ ôïõò.

¹äç áðü ìÝëç ôçò ïìÜäáò åñãáóßáò ãéá ôéòêáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò Ýãéíå ðñïóðÜèåéá ìåôÜ-öñáóçò ôñéþí ðáêÝôùí ãéá íïóïëïãéêÝò ïíôüôç-ôåò éäéáßôåñá óçìáíôéêÝò óôçí ÅëëÜäá: ôï Óáê-÷áñþäç ÄéáâÞôç ôýðïõ 2, ôçí ÁêñÜôåéá Ïýñùíêáé ôçí Ïóöõáëãßá.

Åðßóçò, Ý÷åé êáèïñéóôåß íÝá óõíÜíôçóç åñ-ãáóßáò 30 ÅëëÞíùí ãåíéêþí ãéáôñþí ìå åêðñï-óþðïõò ôïõ Ïëëáíäéêïý Êïëëåãßïõ Ãåíéêþí Ãéá-ôñþí, ôï ÌÜéï ôïõ 2002 óôçí ÊñÞôç ìå óêïðüôç óõíÝ÷éóç ôçò óõíåñãáóßáò ôùí äýï ðëåõñþíãéá ôçí áíÜðôõîç êáôåõèõíôÞñéùí ïäçãéþí óôçíÅëëÜäá, õðü ôçí áéãßäá ôïõ Ðå.Ó.Õ ÊñÞôçò.

Åõ÷áñéóôßåò: Åõ÷áñéóôïýìå ôï ÈåñáðåõôéêüÊÝíôñï «ÕÃÅÉÁ» ãéá ôç öéëïîåíßá êáé ôçí õðï-óôÞñéîç ðïõ ðñïóÝöåñå ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóçáõôÞò ôçò óõíÜíôçóçò.


1. S. Argyriadou, H. Melissopoulou, E. Krania, A.Karagiannidou, L. Vlachonicholis, C. Lionis.Dementia and depression: two frequent disor-ders of the aged in primary health care in Greece.Fam. Pract. 2001, 18:87-91.

2. C. Lionis, E. Frangoulis, S. Skliros, E. Alexan-drakis, E. Kouroumalis. How Greek GPs man-age hepatitis C infected patients: experiencesgained from a primary health care district inrural Crete. Aust Fam Physician 1999, 28(3):207.

3. C. Lionis, E. Trell. Health needs assessment inGeneral Practice: The Cretan approach. Eur. J.Gen. Pract. 1999, 5:75-77.

4. C. Lionis, M. Tzagournissakis, E. Iatraki, M.Kozyraki, N. Antonakis, A. Plaitakis. Are pri-mary care physicians able to assess dementia?An estimation of their capacity after a short-term training program in rural Crete. Am. J.Geriatr. Psychiatry. 2001, 9:315.

5. C. Lionis, L. Vlachonicholis, M. Bathianaki, G.Daskalopoulos, S. Anifantaki, A. Cranidis. Uri-nary incontinence, the hidden health problemof Cretan women: report from a primary care

221


survey in Greece. Women Health 2000, 31:59-66.

6. S. Woolf, R. Grol, A. Hutchinson, M. Eccles, J.Grimshaw. Potential benefits, limitations andharms of clinical guidelines. BMJ 1999, 318:527-530.

7. M. Morgan Measuring process and out comes:professional compliance, professional opinionsand patient’s well being. Fam. Pract. 2000,17:suppl 1:S21-S25

8. R. Rosen. Clinical governance in primary care:Improving quality in the changing world ofprimary care. BMJ 2000, 321:551-554.

9. P. Shekelle, S. Woolf, M. Eccles, J. Grimshaw.Developing guidelines. BMJ 1999, 318:593-596.

10. M. Eccles, Z. Clapp, J. Grimshaw, P. Adams, B.Higgins, I. Purves, I. Russel. North of Englandevidence based guidelines development project:methods of guideline development. BMJ 1996,312:760-762.


222


ÃÑÁÌÌÁTA ÓÔÏÍ ÅÊÄÏÔÇ

LETTERS TO THE EDITORPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 222, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 222, 2001

Dear Editor,May I take this opportunity to thank you

for inviting me to introduce the new Mediterra-nean Journal of Family Practice to your read-ers.

This new project saw the light of day dur-ing an informal meeting of Family Doctors fromvarious Mediterranean countries, includingGreece, Malta, Israel, Spain, Portugal and Italy,during the 6th Mediterranean Medical Congressorganized in Malta in September of 2000. Thismeeting set up a Mediterranean General Prac-tice/Family Medicine Group, which aims toincrease collaboration between Family Doctorsin the region, particularly in research.

The group felt the need for an English-language Mediterranean journal of Family Med-icine, and the Malta College of Family Doctorsoffered its own existing journal to become thevessel for this project. The Maltese journal "it-Tabib tal-Familja" (Maltese for "The FamilyPhysician"), has been in print since 1990, andis the only English-language journal of FamilyMedicine in the Mediterranean. Thus, this wasa very natural development.

The journal title has now been translatedinto English, and the journal is now called "TheFamily Physician - it-Tabib tal-Familja". TheMaltese College has appointed a number of es-teemed Mediterranean colleagues to the Scien-tific Advisory Board, and also to the EditorialBoard. These doctors will accept English-lan-guage papers from their countries, and forwardit to the journal's Editorial Board for review.

Papers are peer-reviewed by independent peerreviewers, and then reviewed by the EditorialBoard regarding suitability for publication.

The first issue of the journal was publishedin December 2000, and included an interestingcontribution from Israel, submitted by Dr. EliKitai, discussing the utilization of complemen-tary and alternative medicine in primary care.Other articles from Malta included a study oftinea pedis and onychomycosis, a review of thetreatment of acne vulgaris, and a report on theprovision, utilization and reform of primary careservices in Malta. Prominence was also givento the printing of the speech delivered by HisExcellency Prof. Guido de Marco, President ofMalta, at the opening of the 6th MediterraneanMedical Congress.

May I take this opportunity to invite yourreaders to submit original material for publica-tion in "The Family Physician". This will notonly serve to enrich our journal and thus in-crease the status of Family Medicine as prac-tised in the Mediterranean region, but also tofoster collaboration between MediterraneanPhysicians in the field of research, and also tostimulate more quality scientific work amongstus.

Interested parties are invited to write to meat [email protected]

Sincerely yours,Jean Karl Soler

Editor"The Family Physician -

it-Tabib tal-Familja"

The Family Physician: the new Mediterranean Journal

223


Eõñùðáúêü Âñáâåßï ãéá ôçí ÅîáóöÜëéóç Ðïéüôçôáò Ðáñå÷ïìÝíùíÕðçñåóéþí óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ (EQuiP)

ÅÕÑÙÐÁÚÊÁ ÄÉÊÔÕÁ ÃÅÍÉÊÇÓ/ÏÉÊÏÃÅÍÅÉÁÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ

EUROPEAN NETWORKS IN GENERAL PRACTICEPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 223, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 223, 2001

Ç ÅõñùðáúêÞ ÏìÜäá Åñãáóßáò ãéá ôçí åîá-óöÜëéóç êáé ôç âåëôßùóç ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðç-ñåóéþí óôç ÃåíéêÞ/ÏéêïãåíåéáêÞ ÉáôñéêÞ (EQuiP),ç ïðïßá ëåéôïõñãåß õðü ôçí áéãßäá ôçò Ðáãêü-óìéáò ÏñãÜíùóçò ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò Éáôñé-êÞò (WONCA), èá óõìðëçñþóåé 10 ÷ñüíéá ëåé-ôïõñãßáò ôï 2002.

Óôá ðëáßóéá ìéáò ïìÜäáò åðåôåéáêþí äñá-óôçñéïôÞôùí áðïöáóßóôçêå íá áðïíåìçèïýí äýï(2) âñáâåßá óå åñãáóßåò Þ ðñùôüêïëëá ðïõ ôñÝ-÷ïõí óôçí Åõñþðç êáé áöïñïýí óôç âåëôßùóçóôçí ðïéüôçôá ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí Ãå-íéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò. Èá õðÜñîïõí äýï(2) âñáâåýóåéò:1. Ìßá âñÜâåõóç ãéá ôï êáëýôåñï ìåãÜëçò Ýêôá-

óçò ðñüãñáììá Þ ðñùôüêïëëï óå åöáñìïãÞ(åðßðåäï Åèíéêü Þ Ðåñéï÷éêü).

2. Ìßá âñÜâåõóç ãéá ôï êáëýôåñï ìéêñÞò Ýêôá-óçò ðñüãñáììá Þ ðñùôüêïëëï óå åöáñìïãÞ(åðßðåäï åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí ÊÝíôñùí ÕãåßáòÞ åöáñìïãÞ óå Ôïðéêü [åðáñ÷éáêü/íïìáñ-÷éáêü] åðßðåäï).ÊÜèå âñáâåßï áíôéðñïóùðåýåé ôï ðïóü ôùí

Äýï ×éëéÜäùí êáé Ðåíôáêïóßùí (2500) Euro.Ìéá áíåîÜñôçôç ðñïò ôçí ïìÜäá åñãáóßáò

EQuiP êáé ðïëõåèíéêÞ åðéôñïðÞ èá áîéïëïãÞóåéôéò õðïâáëëüìåíåò åñãáóßåò.

ÊÜâå ÷þñá ìðïñåß íá õðïâÜëëåé ìÝ÷ñé äýï

(2) åñãáóßåò ãéá êñßóç ìÝóù ôçò åðéóÞìïõ åðé-óôçìïíéêÞò åôáéñåßáò ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò Éá-ôñéêÞò. Ãéá ôç ÷þñá ìáò ç õðïâïëÞ èá ãßíåé ìÝóùôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò (ÅËÅ-ÃÅÉÁ). Ôåëåõôáßá ðñïèåóìßá õðïâïëÞò ôùí åñãá-óéþí åßíáé: 1 Éáíïõáñßïõ 2002. Ç åðßóçìç áíá-êïßíùóç ôùí íéêçôþí èá ãßíåé óôï Ðáíåõñùðáú-êü ÓõíÝäñéï ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò óôïËïíäßíï (9-13 Éïõíßïõ 2002) üðïõ êáé ïé íéêçôÝòèá êëçèïýí íá êÜíïõí êáé ðñïöïñéêÞ áíáêïßíù-óç ôùí âñáâåõìÝíùí åñãáóéþí. Ïé åñãáóßåò ðïõèá õðïâëçèïýí óõíïëéêÜ èá äçìéïõñãÞóïõí Ýíáâéâëßï ðïõ èá åêäïèåß áðü ôçí ïìÜäá åñãáóßáò(EQuiP). Ùò åê ôïýôïõ ç ãëþóóá áíáöïñÜò êáéõðïâïëÞò ôùí åñãáóéþí åßíáé ç áããëéêÞ.

Ðëçñïöïñßåò, ïäçãßåò óõããñáöÞò êáé õðïâï-ëÞò êáé ãåíéêÜ êÜèå ðëçñïöüñçóç ó÷åôéêÜ ìå ôïèÝìá ìðïñåßôå íá Ý÷åôå ìå ôïí:Áíôþíç Ê. Êáñüôóç,Ãåíéêü ÉáôñüÂ´ Áíôéðñüåäñï ÅË.Å.ÃÅ.ÉÁ, åêðñüóùðï ÅËÅ-ÃÅÉÁ óôï EQuiPÁããåëßäïõ 10-12, Ð. ÖÜëçñï, ÁÈÇÍÁ, 17561Ôçë: 0932 228536, 4291292 (09.00-13.00),9831469 (17.00-20.00)Fax: 4291289e-mail: [email protected]: www.elegeia.gr


224

ÅÐÉÔÑÏÐÅÓ ÅËÅÃÅÉÁ

COMMITTEES OF ELEGEIAPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 224-225, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 224-225, 2001

Ç ÅðéôñïðÞ Åêðáßäåõóçò ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôçòãéá äéáñêÞ áíáâÜèìéóç ôçò åêðáßäåõóçò óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ ó÷åäßáóå ôçí êáôáãñáöÞ, áö åíüòôùí åêðáéäåõôéêþí áíáãêþí (åéäéêåõïìÝíùí êáé åéäéêþí) áö åôÝñïõ ôïõ äõíáìéêïý åêåßíïõ ðïõèá ìðïñïýóå íá óõìâÜëëåé óôï åêðáéäåõôéêü Ýñãï.

¸ôóé, ðñïêåéìÝíïõ íá åìðëïõôßóåé ôéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò ðïõ áíáðôýóóïíôáé óôï ÐáíåëëÞ-íéï ÓõíÝäñéï ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, íá ïñãáíþóåé åêðáéäåõôéêÜ ÓåìéíÜñéá, Óõìðüóéá Þ Çìåñßäåò, óåóõíåñãáóßá ìå ôá ôïðéêÜ ðáñáñôÞìáôá áíÜ ÐåñéöÝñåéá, ìå ãíùóôéêÜ áíôéêåßìåíá ðïõ åíäéáöÝ-ñïõí ôïõò åéäéêåõìÝíïõò êáé åéäéêåõüìåíïõò Ãåíéêïýò Éáôñïýò êáé ðáñÜëëçëá ìå óêïðü íá áîéï-ðïéÞóåé Ãåíéêïýò Éáôñïýò ùò åêðáéäåõôÝò óôéò ðñïáíáöåñüìåíåò åêðáéäåõôéêÝò óõíáíôÞóåéò, ðïõïñãáíþíïíôáé óôá ðëáßóéá ôçò óõíå÷éæüìåíçò éáôñéêÞò åêðáßäåõóçò, óõíÝôáîå ôï åñùôçìáôïëü-ãéï ðïõ áêïëïõèåß.

Ãéá ôçíÅðéôñïðÞ Åêðáßäåõóçò

ÁíáóôÜóéïò ÖéëáëÞèçòÁèáíÜóéïò ÓõìåùíßäçòÁíôþíéïò ÌðáôßêáòÅëåõèÝñéïò Èçñáßïò

ÅõóôÜèéïò ÃéáííáêüðïõëïòÐçãÞ ÐåñäéêÜêç

ÌÜñéïò ×áôæçáñóÝíçò

ÅðéôñïðÞ Åêðáßäåõóçò ôçò ÅË.Å.ÃÅ.ÉÁ.: Åñùôçìáôïëüãéïãéá ôç Óõíå÷éæüìåíç ÉáôñéêÞ Åêðáßäåõóç

225

Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 2001

ÅÐÙÍÕÌÏ

ÏÍÏÌÁ

ÅÔÏÓ ÃÅÍÍÇÓÇÓ

ÅÔÏÓ ËÇØÇÓ ÐÔÕ×ÉÏÕ ÉÁÔÑÉÊÇÓ

ÅÔÏÓ ËÇØÇÓ ÅÉÄÉÊÏÔÇÔÁÓ

ÍÏÓÏÊÏÌÅÉÏ ËÇØÇÓ ÅÉÄÉÊÏÔÇÔÁÓ

ÔÏÐÏÓ ÅÑÃÁÓÉÁÓ

ÔÇËÅÖÙÍÏ ÏÉÊÉÁÓ

ÔÇËÅÖÙÍÏ ÅÑÃÁÓÉÁÓ

ÊÉÍÇÔÏ ÔÇËÅÖÙÍÏ

ÖÁÎ

e-mailÌåôáðôõ÷éáêïß ôßôëïé (diploma, master êôë)

ÄÉÄÁÊÔÏÑÉÊÏ ÈÅÌÁ:

ÓÅ ÐÏÉÁ ÖÁÓÇ ÅÉÍÁÉ 1. Ó÷åäéáóìü

2. Õðü åêðüíçóç

3. ¸÷åé ïëïêëçñùèåß

3.1. ¸ôïò :

3.2. ÐáíåðéóôÞìéï :

ÌÅÔÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ óôá áðü ôï ÊÅÓÕ

áíáãíùñéóìÝíá ãíùóôéêÜ áíôéêåßìåíá

ÁÍÔÉÊÅÉÌÅÍÏ ×ÑÏÍÏÓ (óå ìÞíåò)

1. ……………………….. …………….2. ……………………….. …………….3. ……………………….. …………….4. ……………………….. …………….

ÄÇÌÏÓÉÅÕÓÅÉÓ ÓÅ ÅËËÇÍÉÊÁ ÉÁÔÑÉÊÁ

ÐÅÑÉÏÄÉÊÁ

1. ÍÁÉ

2. Ï×É

ÈÝìáôá:

ÄÇÌÏÓÉÅÕÓÅÉÓ ÓÅ ÎÅÍÁ ÉÁÔÑÉÊÁ

ÐÅÑÉÏÄÉÊÁ

1. ÍÁÉ

2. Ï×É

ÈÝìáôá:

Åëåýèåñåò áíáêïéíþóåéò óå ÅëëçíéêÜ óõíÝäñéá:

1. Íáé

2. ¼÷é

Åëåýèåñåò áíáêïéíþóåéò óå ÎÝíá óõíÝäñéá:

1. Íáé

2. ¼÷é

1.

2.

3.

4.

ÃÍÙÓÔÉÊÁ ÁÍÔÉÊÅÉÌÅÍÁ ÐÏÕ Å×ÅÔÅ

ÅÌÐÅÉÑÉÁ ¹ ÅÉÄÉÊÅÓ ÃÍÙÓÅÉÓ

5.

1. Ìåèïäïëïãßá ôçò Ýñåõíáò

2. Åêðáßäåõóç åêðáéäåõôþí

3. Ó÷Ýóç éáôñïý-áóèåíïýò

4. Ï ñüëïò ôïõ Ãåíéêïý Éáôñïý êáé ôçò ÐÖÕ

5. ÊëéíéêÜ èÝìáôá:

ÈÅÌÁÔÁ ÐÏÕ ÈÁ ÈÅËÁÔÅ ÍÁ

ÐÁÑÁÊÏËÏÕÈÇÓÅÔÅ

6. ¢ëëá:

a. b. c. d.

Óå ðïéá ãíùóôéêÜ áíôéêåßìåíá ðéóôåýåôå üôé åßóôå

åðáñêåßò ãéá íá óõììåôÜó÷åôå ùò åêðáéäåõôÞò

e. ÎÝíåò Ãëþóóåò ðïõ ãíùñßæåôå:

ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÃÅÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ ÅÐÉÔÑÏÐÇÓ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇÓ

ÅÑÙÔÇÌÁÔÏËÏÃÉÏ


226


226


ÁÍÁÃÃÅËÉÁ ÌÅÔÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÙÍ ÌÁÈÇÌÁÔÙÍ ÊÁÉ ÓÕÍÅÄÑÉÙÍ

COURCES AND CONGRESSES' ANNOUNCEMENTPrimary Heatlh Care, Volume 13, Number 4, 226-229, 2001ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 13, Ôåý÷ïò 4, 226-229, 2001

227



228


ÏÍÏÌÁÔÁ ÐÑÏÓÊÅÊËÇÌÅÍÙÍ ÉÁÔÑÙÍ

Ãåùñãïýëçò É.ÄéåõèõíôÞò Áéìáôïëïãéêïý Åñãáóôçñßïõ

Ãéáííáêüðïõëïò Å.ÅðéìåëçôÞò Â', Ê.Õ. ÍÝáò Ìáäýôïõ

Ãêüãêïò Ê.ÅðéìåëçôÞò Á', Â' ÐáèïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò

ÄéâÜíïãëïõ Ä.ÅðéìåëçôÞò Á' ÍåõñïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò

Æäïýêïò È.ÅðéìåëçôÞò Â', Ê.Õ. Ìç÷áíéþíáò

Çëßáò Á.ÅðéìåëçôÞò Á', ÃáóôñåíôåñïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

Éùáííßäçò Å.ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ, ÏõñïëïãéêÞ Êëé-íéêÞ "Êåíôñéêïý"

Êáìðïõñßäçò Í.Åéäéêåõüìåíïò Â' ÊáñäéïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

ÊáðåôÜíïò Ä.ÅðéìåëçôÞò Â', ÃáóôñåíôåñïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

Êáôóïýíáñïò Ì.ÅðéìåëçôÞò Á', Â' ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

Êéìéóêßäçò Â.ÅðéìåëçôÞò Â', ÍåõñïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

ÊéïõìÞò É.ÅðéìåëçôÞò Á', ÌïíÜäá ÏîÝùí Áíáðíåõóôéêþí

ÌáíïõóÜêç Á.ÅéäéêÞ Ðíåõìïíïëüãïò ÅñãáóôÞñéï ¾ðíïõ

ÌÜñçò È.ÅðéìåëçôÞò Á', ÃáóôñåíôåñïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

Ìðïóôáíôæïðïýëïõ Ì.ÅðéìåëÞôñéá Á', ÍåõñïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

Ìùõóßäçò Ê.Åðéóôçìïíéêüò ÓõíåñãÜôçò ÏõñïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ"Êåíôñéêïý"

Óá÷ëÜ Æ.ÅðéìåëÞôñéá Â', Â' ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

ÓáìáñÜò Ì.ÅðéìåëçôÞò Á', Ê.Õ. Æáãêëéâåñßïõ

Óéþí Ì.ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò, Ã' ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

ÓïõëÞò Ê.ÅðéìåëçôÞò Á', Â' ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

ÓôáõñïãéÜííç Í.ÅðéìåëçôÞò Â', ÁéìáôïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ

Óôåöáíïðïýëïõ Ð.Åîåéäéêåõüìåíç Åíôáôéêïëïãßáò ÌïíÜäá Åíôáôé-êÞò Èåñáðåßáò

×áôæç÷ñÞóôïõ Ä.Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò ÏõñïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ "Êå-íôñéêïý"

ÏÍÏÌÁÔÁ ÅÉÄÉÊÅÕÏÌÅÍÙÍ ÃÅÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ Ã.Ð.Í. Ã ÐÁÐÁÍÉÊÏËÁÏÕ

Áêôóïõñßíá ¼ëãáÁíôùíüðïõëïò ÉùÜííçò

ÂáúñÜìç ÃåùñãßáÃáâáíÜ ÌáãäáëçíÞÃïýóçò ×áñÜëáìðïò

ÅõèõìéÜäçò ÅõÜããåëïòÅõèõìéÜäïõ ÅëðßäáÊáëýìíéïõ ÃåþñãéïòÊßôóéïõ ÖùôåéíÞ

ÊïôæáìÜíç Áíáóôáóßá

Ìðéôæçëáßïõ ÌáñßáÌðïýôïò ÃåþñãéïòÍéêçôßäçò Íßêïò

Ðáðáâáóéëåßïõ ÐïëõîÝíçÐáðáäÞ ÁíäñïíßêçÐáõëßäçò Ìé÷áÞë

ÓìõñíÜêçò ÅììáíïõÞëÔóáêéñßäçò Êùí/íïòÔóéÜëïò ÉùÜííçòÖßëéáò Êùí/íïò

229


28ï ÅÔÇÓÉÏÐÁÍÅËËÇÍÉÏ

ÉÁÔÑÉÊÏ ÓÕÍÅÄÑÉÏ21-25 ÌáÀïõ 2002

ÁÈÇÍÁ, Îåíïäï÷åßï Divani Caravel

ÕðïâïëÞ ðåñéëÞøåùí ìÝ÷ñé 11 Éáíïõáñßïõ 2002

Ðëçñïöïñßåò: ÉÁÔÑÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÁÈÇÍÙÍ

ÌáéÜíäñïõ 23 - 115 28 ÁèÞíá

Ôçë. 7211.845, 7243.161, fax 7215.082

Ôï Åðéóôçìïíéêü Ðñüãñáììá ôïõ Óõíåäñßïõ ðåñéëáìâÜíåé:

ÓõæÞôçóç ÓôñïããõëÞò ÔñÜðåæáò,

ÄéåôáéñéêÝò óõæçôÞóåéò, ÊëéíéêÜ ÖñïíôéóôÞñéá,

ÓõæçôÞóåéò ìå ôïí åéäéêü,

Åêäçëþóåéò ìå èÝìá:

Áíôéëüãïõò (èÝóåéò-áíôéèÝóåéò), ÓåìéíÜñéá, Óõìðüóéá,

Åëåýèåñåò áíáêïéíþóåéò.

230

ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ

INSTRUCTIONS FOR THE AUTHORS

Ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äÝ÷åôáé ãéá äçìïóßåõóç êåßìåíá Åðéóôçìüíùí Õãåßáò, ôá ïðïßá êáôáôÜó-óïíôáé óôéò åîÞò êáôçãïñßåò: 1) ÅñåõíçôéêÝò åñãáóßåò Þ áíáóêïðÞóåéò (óýíôïìåò äçìïóéåýóåéò) Ýêôáóçò ìÝ÷ñé 7óåëßäåò ìå ðñüóöáôåò ü÷é Üíù áðü 5 âéâëéïãñáöéêÝò ðçãÝò, 2) ÅíçìåñùôéêÜ Üñèñá, 3) Óýíôïìá Üñèñá, 4)ÁíáöïñÝò ðåñéðôþóåùí, 5) ÐáñïõóéÜóåéò ÊÝíôñùí Õãåßáò. ¸íá óýíïëï êåéìÝíùí, ðïõ áöïñïýí Ýíá óõãêåêñéìÝíïãíùóôéêü ôïìÝá ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò, ìðïñåß íá óõãêñïôåß ÁöéÝñùìá. Åêôüò ôùí êåéìÝíùí ðïõáíáöÝñïíôáé óôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äçìïóéåýïíôáé êáé Üñèñá ôçòÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò, êáèþò êáé êåßìåíá ðïõ áðïóêïðïýí óôçí ðáñïõóßáóç, ó÷ïëéáóìü êáé êñéôéêÞ áîéïëüãç-óç óõãêåêñéìÝíùí ãåãïíüôùí, Üñèñùí êáé åêäüóåùí ó÷åôéêþí ìå ôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, óôçíÅëëÜäá êáé óôï åîùôåñéêü. Ôçí åõèýíç ôçò óõããñáöÞò ôùí Üñèñùí áõôþí Þ êåéìÝíùí Ý÷ïõí ìüíï ôá ìÝëç ôçòÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò Þ åðéóôÞìïíåò ìåôÜ áðü åéäéêÞ ðñüóêëçóç. Åðßóçò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò"äçìïóéåýïíôáé êáé ãñÜììáôá ðïõ áðåõèýíïíôáé óôçí ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ, ôá ïðïßá áíáöÝñïíôáé óå ðáñáôçñÞ-óåéò, êëéíéêÝò êáé åñåõíçôéêÝò åìðåéñßåò Þ ó÷ïëéÜæïõí ôç äéåèíÞ êáé åëëçíéêÞ âéâëéïãñáößá. Ôçí åõèýíç ãéá ôçäçìïóßåõóç ôùí êåéìÝíùí áõôþí Ý÷åé ï ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò êáé ç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ.

Ïé åñåõíçôéêÝò åñãáóßåò, ôá åíçìåñùôéêÜ Üñèñá, ïé óýíôïìåò äçìïóéåýóåéò êáé ïé áíáöïñÝò ðåñéóôáôéêþíãßíïíôáé äåêôÜ ãéá äçìïóßåõóç ìüíï ìåôÜ áðü èåôéêÞ êñßóç ôïõò áðü åðéóôÞìïíåò-êñéôÝò ìå ôïõò ïðïßïõòóõíåñãÜæåôáé ôï ðåñéïäéêü. ÊÜèå êåßìåíï ðïõ áðïóôÝëëåôáé óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äéáâéâÜæåôáéóôïõò êñéôÝò, ÷ùñßò íá ãíùóôïðïéïýíôáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí. Ôá ó÷üëéá êáé ïé ðáñáôçñÞóåéò ôùí êñéôþíóôç óõíÝ÷åéá, ìå ôçí åõèýíç ôçò Ãñáììáôåßáò Óýíôáîçò ôïõ ðåñéïäéêïý, åðéóôñÝöïíôáé óôïõò óõããñáöåßò, ðñïêåé-ìÝíïõ áõôïß íá ðñïóáñìüóïõí áíÜëïãá ôï êåßìåíü ôïõò ðñéí ôç äçìïóßåõóç. Óå ðåñßðôùóç áóõìöùíßáò ôùíêñéôþí, ôï êåßìåíï èá áîéïëïãåßôáé áðü ôçí ßäéá ôç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ. Ôá ïíüìáôá üëùí ôùí åðéóôçìüíùíðïõ äéåôÝëåóáí êñéôÝò èá äçìïóéåýïíôáé óå åéäéêÞ óåëßäá óôï ôåëåõôáßï ôåý÷ïò êÜèå ÷ñüíïõ.

Ôá êåßìåíá, ôá ïðïßá äÝ÷åôáé ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò", èá ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí ôéò ðáñáêÜôùðñïäéáãñáöÝò.

• Íá åßíáé ãñáììÝíá óôçí åðßóçìç äçìïôéêÞ ãëþóóá êáé ìå ôï ìïíïôïíéêü óýóôçìá, äáêôõëïãñáöçìÝíá óôçìéá üøç ôçò óåëßäáò, óå äéðëü äéÜóôçìá êáé ìå ëåõêü ðåñéèþñéï 3 åêáôïóôþí óå üëåò ôéò ðëåõñÝò ôïõò.

• Ç ðñþôç óåëßäá ôïõ êåéìÝíïõ ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé: á) ôïí ôßôëï (ìå ðåæÜ ãñÜììáôá), â) ôá ïíüìáôá ôùíóõããñáöÝùí (ìå êåöáëáßá ãñÜììáôá åíþ áíáãñÜöïíôáé ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôá ðëÞñç åðþíõìá ìåáñéèìçôéêïýò åêèÝôåò ïé ïðïßïé óå õðïóçìåßùóç ðáñïõóéÜæïõí ôçí éäéüôçôá ôïõ êÜèå óõããñáöÝá), ã) ôïåðéóôçìïíéêü êÝíôñï óôï ïðïßï Ýãéíå ç åñãáóßá, ä) 3-5 ðñüóèåôïõò üñïõò ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá êáé ïé ïðïßïéåßíáé õéïèåôçìÝíïé áðü ôï Medical Subject Headings (Bethesda Md, 1966), å) ôç äéåýèõíóç êáé ôï ôçëÝöùíïåíüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ï ïðïßïò èá åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôçí áëëçëïãñáößá ìå ôï ðåñéïäéêü.

• Óå îå÷ùñéóôÞ äåýôåñç óåëßäá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç åëëçíéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ (ðñïçãåßôáé ç ÝíäåéîçÐÅÑÉËÇØÇ), ç ïðïßá äå èá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí.

• ÌåôÜ ôï êåßìåíï óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç áããëéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ, ç ïðïßá äåèá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí. Ðñïçãïýíôáé ç ëÝîç SUMMARY, ç áããëéêÞ ìåôÜöñá-óç ôïõ ôßôëïõ, ïé ëÝîåéò PRIMARY HEALTH CARE... êáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí ÷ùñßò ôßôëï Þéäéüôçôá.

• Ïé âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò, åëëçíéêÝò êáé îÝíåò, óôï êåßìåíï èá ðñÝðåé íá åßíáé ðñüóöáôåò, áðüáíáãíùñéóìÝíá ðåñéïäéêÜ Þ óõããñÜììáôá, íá åßíáé áñéèìçìÝíåò êáé í’ áíôáðïêñßíïíôáé óôï âéâëéïãñáöéêüêáôÜëïãï, ï ïðïßïò èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá ìåôÜ ôï ãñÜøéìï ôçò áããëéêÞò ðåñßëçøçò.Óôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï ïé ðáñáðïìðÝò èá ðñÝðåé í’ áêïëïõèïýí ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá ðáñïõóéÜóôç-êáí óôï êåßìåíï. ÊáèåìéÜ áðü áõôÝò èá ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé óôç óåéñÜ ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôáåðþíõìá ôùí óõããñáöÝùí, ôïí ôßôëï ôçò åñãáóßáò, ôï üíïìá ôïõ ðåñéïäéêïý óýìöùíá ìå ôï óýóôçìá ôçòWHOCISO/R4), ôïí ôüìï, ôçí ðñþôç êáé ôçí ôåëåõôáßá óåëßäá ôïõ Üñèñïõ, êáèþò êáé ôï Ýôïò äçìïóßåõóçò.¼ôáí ðñüêåéôáé ãéá óõããñÜììáôá Þ ìïíïãñáößåò, åêôüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ôï Ýôïò Ýêäïóçò êáé ôïíôßôëï, ðñÝðåé íá ãñÜöïíôáé êáé ï áñéèìüò êáé ôá óôïé÷åßá Ýêäïóçò (åêäïôéêüò ïßêïò, ðüëç).

• Ïé ðßíáêåò êáé ôá ó÷Þìáôá áêïëïõèïýí ôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï êáé èá ðñÝðåé íá ðáñïõóéÜæïíôáé óå÷ùñéóôÝò óåëßäåò, íá öÝñïõí ëáôéíéêÞ áñßèìçóç, ç ïðïßá èá ðñÝðåé í’ áíôáðïêñßíåôáé óôéò ðáñáðïìðÝò ôïõêåéìÝíïõ, êáèþò êáé ôéò áðáñáßôçôåò åðåîçãÞóåéò.

• 'Ïëá ôá êåßìåíá èá ðñÝðåé íá õðïâÜëëïíôáé êáôÜ ðñïôßìçóç ìå êåéìåíïãñÜöï word óå äýï áíôßôõðá êáé íááðïóôÝëëïíôáé óôç äéåýèõíóç ôïõ ÄéåõèõíôÞ Óýíôáîçò:- ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçò (õðüøç Åðßêïõñïõ ÊáèçãçôÞ ×. ËéïíÞ), ÔïìÝáò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò, Ô.È. 1393,ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò.Ïé óõããñáöåßò ìðïñïýí íá õðïâÜëëïõí ôá êåßìåíá ôïõò êé óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ óôç äéåýèõíóç:[email protected]Ïé óõããñáöåßò èá ðñÝðåé íá äåóìåýïíôáé óôçí åðéóôïëÞ ôïõò üôé ç åñãáóßá äåí Ý÷åé õðïâëçèåß Þ äåí Ý÷åé

äçìïóéåõèåß åí üëù Þ åí ìÝñåé óå Üëëï ðåñéïäéêü, üôé üëïé ïé óõããñáöåßò åéíáé óýìöùíïé ìå ôçí áðïóôïëÞ ôçò êáéóå ðåñßðôùóç áðïäï÷Þò ôçò ãéá äçìïóßåõóç, ôá óõããñáöéêÜ äéêáéþìáôá åê÷ùñïýíôáé óôï ðåñéïäéêü. Ç Óõíôáêôé-êÞ ÅðéôñïðÞ äéáôçñåß ôï äéêáßùìá áðïóýñóåùò ìéáò åñãáóßáò åöüóïí áõôÞ Ý÷åé óôáëåß êáé ó' Üëëï ðåñéïäéêü.

231

Ðáñáããåëßá áíáôýðùí

Ïé áíáãíþóôåò ôçò "ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò", Ãåíéêïß Ãéáôñïß, ïé ïðïßïé åðéèõìïýí íáÝ÷ïõí óå áíÜôõðá êÜðïéï Þ êÜðïéá áðü ôá äçìïóéåõüìåíá óôï ôåý÷ïò Üñèñá, ìðïñïýí íá ðáñáãÝë-ëïõí ôïí áñéèìü ôùí áíôéôýðùí óôï "Ôå÷íüãñáììá" (ç äéåýèõíóç êáé ôá ôçëÝöùíá äçìïóéåýïíôáé óôïêÜôù ìÝñïò äåîéÜ ôïõ ðßíáêá).

Ïé ôéìÝò ãéá êÜèå áñéèìü áíôéôýðùí ðáñáôßèåíôáé óôïí êáôùôÝñù ðßíáêá.

ÁíÜôõðá Óåëßäåò/Êüóôïò Óåëßäåò/Êüóôïò Óåëßäåò/Êüóôïò

50 áíÜôõðá 4/44,00 EÕÑÙ 8/74,00 EÕÑÙ 16/118,40 EÕÑÙ




"Ôå÷íüãñáììá"ÌÜñêïõ ÁõãÝñç 12 - Áã. ÐáñáóêåõÞ

Ôçë.: 010.60.00.643, Fax.: 010.60.02.295

232

GANA

233

ABBOTT

234

BRISTOL

235

PHARMANEL

236

LUNDBECK

237

MENARINI

238

SERVIE

239

ROCHE

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Documents

Transcript of Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας