Παιδεία: δεν είναι ώρα για επιμέρους συζητήσεις

Την ώρα που η κυβέρνηση σφάζει στο γόνατο χιλιάδες εργαζόμενους, ανάμεσά τους και εκπαιδευτικούς, διάφοροι κάνουν αντιπροτάσεις στα τετελεσμένα του Υπουργείου "Παιδείας" (λέμε τώρα!) περί μοριοδότησης, αξιολόγησης, νέων ωρολόγιων προγραμμάτων Γυμνασίου, Λυκείου, Επαγγελματικού Λυκείου, τρόπου εισαγωγής στην Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση. Την ώρα που δολοφονούνται άνθρωποι, δεν είναι ακριβώς η κατάλληλη στιγμή να συμμετέχουμε στη συζήτηση περί του τι σχολείο και γενικότερα τι Παιδεία θέλουμε, και μάλιστα με τους όρους και τους χρόνους που βάζει η κυβέρνηση σφαγέων. Εκτός κι αν δεν το κρίνετε έτσι το πράγμα και επιθυμείτε να τους καταστήσετε ισότιμους συνομιλητές και να κάθεστε στο ίδιο τραπέζι με τους δολοφόνους σας, αλλά τότε μη γκρινιάζετε για τις απολύσεις. Ας βάλουμε λοιπόν αλλού και αλλιώς το ζήτημα, ας συζητήσουμε σε άλλη βάση και όχι αν θα πρέπει να παίρνει πέντε ή δέκα μόρια η προϋπηρεσία, το ΑΣΕΠ, η πολυτεκνία κλπ. Καταρχήν ας δεχτούμε οτι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν έναν αξιοπρεπή τρόπο να επιβιώνουν, και είθισται αυτός ο τρόπος να είναι μια δουλειά. Σε ένα τοπίο πρωτοφανούς ανεργίας, από πού και ως πού θα συζητάμε περί αξιολόγησης εργαζομένων, με ποινή την απόλυση, όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα να βρουν δουλειά, είτε στον ιδιωτικό τομέα είτε αλλού στο δημόσιο; Δηλαδή θα συμμετέχουμε σε μια συζήτηση περί του ποιος θα πεθάνει και ποιος θα ζήσει; Δεν είναι κάπως μακάβριο αυτό; Δεύτερον το σχολείο σας έπασχε παντού και εξακολουθεί να πάσχει, έτσι κι αλλιώς, ασχέτως που τώρα θέλουν απλώς να αφανίσουν οτιδήποτε δημόσιο και δωρεάν υπάρχει σε αυτό τον τόπο. Δηλαδή όλα τα προηγούμενα χρόνια που θα μπορούσε να έχει γίνει μια συζήτηση περί της ουσίας της μόρφωσης, της παιδείας, του σχολείου, περί των προσόντων και του τρόπου επιλογής των δασκάλων, χωρίς το μαχαίρι της επιβίωσης στο λαιμό όπως

ΠΑΙΔΕΙΑ: Δεν είναι ώρα για επιμέρους συζητήσεις 1/3

σήμερα είναι οι συνθήκες, δεν έγινε. Αντιθέτως μια χαρά όλοι ήταν ευχαριστημένοι με το μπάχαλο που επικρατούσε: Η πολυτεκνία ήτανε κριτήριο πρόσληψης στο σχολείο. Από πού και ως πού το αν γεννάς πολλά παιδιά είναι κριτήριο ικανότητας για μια συγκεκριμένη εργασία και γιατί ειδικά για την εκπαίδευση; Εδώ υπάρχει ένας τεράστιος παραλογισμός. Είναι άλλο να θεσπίζεις μέτρα προστασίας και ενίσχυσης των γεννήσεων και της μητρότητας και πατρότητας και άλλο να καλύπτεις αυτό το κενό κοινωνικής πολιτικής εις βάρος όσων δεν έχουν παιδιά και εις βάρος της ποιότητας της συγκεκριμένης εργασίας. Έτσι στην εκπαίδευση εμφανίζονται φαινόμενα άνθρωποι με δέκα παιδιά που ουδέποτε έχουν πατήσει σε τάξη λόγω αδειών κυήσεως και λοχίας, να προσμετρούνται στο εκπαιδευτικό προσωπικό, να κρατάνε οργανικές θέσεις και γενικότερα να χαίρουν πολλών περισσότερων προνομίων απ' ότι άνθρωποι που μπορεί να είναι καλύτεροι στη δουλειά τους αλλά να μην έτυχε να έχουνε παιδιά ή να έχουν ένα ή δυο παιδιά. Αυτή φυσικά δεν ήταν παρά μια πολιτική που δήθεν υπερασπίζεται τη γονεϊκότητα, αλλά το κάνει υποκριτικά και εις βάρος άλλων κοινωνικών ομάδων, ακριβώς επειδή δεν θέλει πραγματικά να διαθέσει κονδύλια για ενίσχυση της οικογένειας. Δεν μπορούμε όμως να πέφτουμε στην παγίδα και να συζητάμε με τους αρρωστημένους όρους που μας βάζουν αυτοί. Οφείλουμε να γκρεμίσουμε το σάπιο οικοδόμημα τους και να θεμελιώσουμε το δικό μας σε υγιείς βάσεις. Οι γονείς για κάθε παιδί φυσικά και πρέπει να έχουν ουσιαστική βοήθεια και πρώτα και κύρια δημόσια δωρεάν και ποιοτική παιδεία σε όλες τις βαθμίδες, από τον βρεφονηπιακό σταθμό μέχρι το Πανεπιστήμιο και τη μετεκπαίδευση, δωρεάν, δημόσια και ποιοτική πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη και ασφάλιση υγείας. Αυτά είναι που κάνουν δυνατή και αξιοπρεπή τη γονεϊκότητα. Εργασία όλοι οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να έχουν, ανεξαρτήτως αν μεγαλώνουν ή όχι παιδιά, μια εργασία που την επιλέγουν, τους ταιριάζει, και μέσα από την οποία προσφέρουν ουσιαστικά στο κοινωνικό σύνολο. Ας δούμε το ζήτημα των προσόντων. Είναι γεγονός οτι και η μόρφωση έχει έντονα ταξικά χαρακτηριστικά και οτι συχνά νέοι με κοινωνικά - οικονομικά προβλήματα ή και προερχόμενοι από οικογένειες χωρίς υψηλό μορφωτικό επίπεδο, δεν έχουν τις ίδιες πιθανότητες να προχωρήσουν σε μεταπτυχιακές ή και διδακτορικές σπουδές καθώς είναι υποχρεωμένοι να αναζητήσουν άμεσα εργασία για να επιβιώσουν. Εδώ θα έπρεπε να υπάρχει η δυνατότητα για δωρεάν σπουδές για όλους όσους το θελήσουν, και όχι εμπόριο μεταπτυχιακών, και μάλιστα να εξασφαλίζονται και οι προϋποθέσεις του χρόνου για μελέτη, δηλαδή να πριμοδοτείται, να ενισχύεται και να βοηθιέται η διάθεση για παραπέρα μόρφωση. Με άλλα λόγια θέλουμε Δημόσια, Δωρεάν και ποιοτική Παιδεία, όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους ίδιους τους δασκάλους και για όλους. Σήμερα, με τόσο τρομακτικά προβλήματα επιβίωσης μέσα σε κάθε σπίτι, ποιος μπορεί να έχει χρόνο, χρήμα και διάθεση για σπουδές; Μόνο όσοι κατέχουν ένα ικανό επίπεδο διαβίωσης... Επομένως οι ταξικές αντιθέσεις διαιωνίζονται και μάλιστα πολλαπλασιάζονται. Όχι μόνο οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι, αλλά δουλειά μπορούν να βρουν μόνο οι εκλεκτοί που είχαν τις υλικές και κοινωνικές προϋποθέσεις για καλύτερες σπουδές. Η λύση δεν είναι φυσικά να ριχτούν στον Καιάδα της ανεργίας όσοι δεν έχουν μεταπτυχιακά ή το αντίστροφο, αλλά πρόκειται για μια πορεία μακροχρόνια, για μια μετάβαση που

ΠΑΙΔΕΙΑ: Δεν είναι ώρα για επιμέρους συζητήσεις 2/3

ΠΑΙΔΕΙΑ: Δεν είναι ώρα για επιμέρους συζητήσεις 3/3

πρέπει να γίνει με κίνητρα και διευκολύνσεις και κυρίως με αξιοπρέπεια για τους εργαζόμενους. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα συνεχίζει να είναι επικεντρωμένο στις εξετάσεις, και το Λύκειο δεν αποτελεί παρά μια τριετή προετοιμασία για το σφαγείο των Πανελλαδικών. Έτσι, μαθητές, γονείς αλλά και διδάσκοντες επιδίδονται σε ένα συνεχή αγώνα δρόμου με στόχο τις πρωτιές στις βαθμολογίες, σαν άλογα κούρσας, και εκεί η μόρφωση ως καθεαυτή αξία, χωρίς ανταλλακτική ιδιότητα, πάει περίπατο. Έτσι ο άνθρωπος που βγαίνει από αυτό το σχολείο και που αναπαράγεται μέσα στους μηχανισμούς της κοινωνίας τείνει να είναι ένας άνθρωπος στεγνά ανταγωνιστικός και αμοραλιστής αφού εμπορεύεται το κάθε τι. Το σχολείο φυσικά και μπορεί και πρέπει να καλλιεργεί και δεξιότητες, αλλά μαζί και αναπόσπαστα οφείλει πρώτ' απ' όλα να δημιουργεί κοινωνικούς ανθρώπους, ανθρώπους αλληλέγγυους, ανθρώπους με συναίσθηση του συνόλου στο οποίο εντάσσονται, ανθρώπους ευτυχισμένους. Να ανακαλύπτει και να καλλιεργεί ταλέντα και ιδιαίτερες κλίσεις και να τις διοχετεύει με δημιουργικό τρόπο σε υγιείς επιλογές. Μέσα από αυτό το πρίσμα πρέπει να ειδωθούν τα ωρολόγια προγράμματα και όλη η σχολική δομή. Αλλά μπορούν όλα αυτά να συζητηθούν και να έχουν νόημα σε ένα τοπίο μαζικής γενοκτονίας; Όχι βέβαια! Σήμερα προτεραιότητά μας είναι να σταματήσουμε τώρα τον όλεθρο. Δεν μπορούμε να μιλάμε για τα σχολεία όταν τα παιδιά στα σπίτια τους δεν έχουνε να φάνε, με γονείς απολυμένους, ή ακόμα και με κατασχεμένα σπίτια, χωρίς μέλλον, χωρίς προοπτική, χωρίς δυνατότητα πρόσβασης σε νοσοκομεία, σε δομές υγείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Για να υπάρχει σχολείο πρέπει πρώτα να υπάρχουν και να αναπνέουν τα παιδιά και οι δάσκαλοι. Με νεκρούς δεν γίνεται σχολείο. Να σταματήσει αυτή η υποκρισία, να μιλάμε δήθεν για το σχολείο όταν πολύ καλά ξέρουμε οτι παιδιά, γονείς και δάσκαλοι κουβαλάνε ασήκωτα βάρη επιβίωσης, καθημερινότητας που μόνο για μόρφωση δεν τους αφήνουν περιθώρια, αν και ήδη όλα αυτά αποτελούν ένα τεράστιο μάθημα που όμως πρέπει να πάρουμε: ότι όλα κερδίζονται με προσωπική και υπεύθυνη συμμετοχή στο συλλογικό. Η εποχή του χυδαίου ατομισμού αγγίζει στα όριά της, αλλά οφείλουμε να το καταλάβουμε πριν χυθεί ακόμα περισσότερο αίμα. Σήμερα οι λεγόμενες "κλαδικές" διεκδικήσεις φαντάζουν αστείες αν όχι ασεβείς ή και ύποπτες. Κι αυτό επειδή τους περισσότερους σταδιακά μας σκεπάζει ένα μαύρο πέπλο φυσικής εξόντωσης. Να θυμίσουμε ακόμα ότι στη συντριπτική της πλειοψηφία η γραφειοκρατική ιεραρχία της εκπαίδευσης μόνο με αξιοκρατικά κριτήρια δεν βρίσκεται στις θέσεις που κατέχει αλλά ουσιαστικά είναι διορισμένη. Επομένως ας μην περιμένουν κάποιοι αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι που ζουν και τρώνε χάρη στο "μέσο" και την κομματική οσφυοκαμψία, να εναντιωθούν στις κυβερνητικές επιλογές.

Δημοσιεύτηκε στο: «Κεράσια και Κρίνοι»/Αύγουστος 2013