Η αρχιτεκτονική διευθέτηση ως αφετηρία ανάδειξης του ιστορικού τόπου καιτης ταυτότητας του έργου

ΝίκοςΝίκος ΚαλογήρουΚαλογήρου, , ΚαθηγητήςΚαθηγητής τμήματοςτμήματος ΑρχιτεκτόνωνΑρχιτεκτόνων ΠΠ..ΣΣ. . ΑΑ..ΠΠ..ΘΘ..ΣυνεργάτεςΣυνεργάτες: : ΠΠ. . ΒασιλειάδηςΒασιλειάδης, , ΒΒ. . ΚαράογλουΚαράογλου, , ΑΑ. . ΦιλίππουΦιλίππου

ΣΤΑΘΜΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤοΤο παλίμψηστοπαλίμψηστο τηςτης ΕγνατίαςΕγνατίας ήή««ΗΗ σήμερονσήμερον ωςως αύριοναύριον καικαι ωςως χθέςχθές»»

Το πρόβλημα: Η αποκάλυψη των διαδοχικών στρωμάτωντης Θεσσαλονίκης στη διάρκεια των εργασιών για το σταθμότου μετρό στην οδό Βενιζέλου

Το «δίλημμα»: Μεταφορά‐απομάκρυνση των ευρημάτων ήδιατήρηση ακόμη και με θυσία του σταθμού Βενιζέλου

Οι ενδεχόμενες συνέπειες: •Αδιέξοδα και ακυρώσεις•Συνήθεις συμβιβασμοί•Ουτοπικές ή δύσκολα εφικτές λύσεις

ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟΥ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ:

Η συνέχεια του αστικού ιστού

•Το τετράπυλο σταυροδρόμι, η Μέση οδός, τα εργαστήρια‐καταστήματα

•Τα ιστορικά έργα υποδομής: οδοστρώματα, κράσπεδα, συστήματα ύδρευσης‐αποχέτευσης

Στοιχεία της μακράς διάρκειας

•Η ταύτιση αρχαίων και σύγχρονων διαδρομών•Η συνέχεια των χρήσεων•Η συνύπαρξη παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

Οι συμβατικές προσεγγίσεις:•Απομόνωση των αρχαιοτήτων σε «ειδικό» απομονωμένο χώρο•Διευθέτηση των ευρημάτων ως «διακοσμητικών» στοιχείων

στην αρχική κάτοψη του σταθμού

Η συνθετική προσέγγιση:•Αξιοποίηση του ιστορικού τόπου ως αφετηρία ανάδειξης τηςευρύτερης περιοχής•Προβολή της διαχρονικής αναλογίας των ανθρωπίνωνδραστηριοτήτων με ένταξη των ευρημάτων στην καθημερνήεμπειρία των χρηστών•Ανάδειξη της «στρωματογραφίας» της Εγνατίας από τηδημιουργία της ως σήμερα και όχι μόνον της Βυζαντινής καιΡωμαϊκής φάσης

Η σύνθεση ‐ Το νόημα του συνολικούσχεδιασμού της ευρύτερης περιοχής

• Η ανάδειξη του ιστορικού παλίμψηστου της Εγνατίας• Η δυναμική συνύπαρξη σύγχρονων και αρχαίων υποδομών• Η δημιουργία ενός κομβικού σημείου αναφοράς πουθα λειτουργήσει ως καταλύτης για την περιοχήτων οδών Βενιζέλου, Ίωνος Δραγούμη και Εγνατίας

• Η ανάδειξη της διαχρονίας της πόληςσε ένα ζωντανό και ανοιχτό μουσείο

• Η ένταξη του συνόλου σε μία βιώσιμη αστική σύνθεσημε τις γειτονικές πλατείες, το Μπεζεστένι, το Χαμζά Μπέη Τζαμί (Αλκαζάρ) καιτο παλιό Δημαρχείο (Καραβάν Σαράϊ)

Η σύνθεση ‐ Προτάσεις αστικούσχεδιασμού της άμεσης περιοχής

• Συνεκτικός δημόσιος χώρος ως ενιαία πλατεία – διάβασησε δυο στάθμες. Περιλαμβάνονται οι ανοιχτοί χώροιτης διασταύρωσης των οδών Εγνατίας‐Βενιζέλουκαι τα μνημεία Μπεζεστένι‐Χαμζά Μπέη (Αλκαζάρ)

• Περιβαλλοντικός ανασχεδιασμός του περιβάλλοντος χώρουμε ήπια μέσα (φυτεύσεις, φιλικά οικολογικά υλικά, διατάξεις ηλιασμού‐σκιασμού)

• Σήμανση των εισόδων του σταθμού με στέγαστρα. Ανάδειξητου κόμβου ως σημείο αναφοράς της κεντρικής Θεσσαλονίκης

• Ανασχεδιασμός Εγνατίας με χαρακτήρα αστικού βουλεβάρτου. Προτεραιότητα στους πεζούς, δημιουργία κεντρικής νησίδας, ανάπλαση πεζοδρομίων, οπτικές φυγές προς τον υπόγειοαρχαιολογικό χώρο υποδοχής

Πρόταση διαμόρφωσης της άμεσης περιοχής

Αττικό Μετρό: το αρχικό σχέδιο διαμόρφωσης της άμεσης περιοχής

Σήμανση των εισόδων με περίπτερα

Glass House Philip Johnson

Farnsworth HouseMies van der Rohe

Αναφορές

Jean NouvelJane's CarouselΝεα Υόρκη

Αναφορές

I.M.Pei Pyramide du Louvre, Paris

Αναφορές

Bohlin Cywinski JacksonApple storeΝέα Υόρκη

Herzog and De MeuronΕμπορικό κέντρο Μόναχο

Αναφορές

Patrick BlancMetro Bogatell

Αναφορές

Η σύνθεση ‐ Σχεδιασμοί για την ευρύτερη περιοχή

• Ανάδειξη αξιόλογων πολεοδομικών μετώπωνμε μεσοπολεμικές πολυώροφες οικοδομές

• Συνολικός περιβαλλοντικός σχεδιασμός του άξονα που ορίζεταιαπό τις οδούς Ελευθέριου Βενιζέλου και Ιωνος Δραγούμη

• Συνδέσεις με το λιμάνι, τις αγορές και το Διοικητήριο• Διαδρομές που συνδέουν μνημεία και σύνολα τηςευρύτερης περιοχής όπως η Πλατεία Ελευθερίας, η πλατεία Διοικητηρίου, ο Άγιος Μηνάς, το Εβραϊκό Μουσείο, το Παζάρ Χαμάμ (Λουλουδάδικα), η Κεντρική Στοά Μοδιάνο, οι αγορές Εμπράρ (Σολωμού‐Μπεζεστένι), και το Μπιτ Παζάρ. 

Οδός Βενιζέλου: ανάπτυγμα όψεων στην περιοχή του μετρό

Σχεδιασμοί για την ευρύτερη περιοχή

Η σύνθεση ‐ Ο αρχιτεκτονικός ανασχεδιασμόςτου σταθμού Βενιζέλου. Αρχές και στόχοι

• Η κάθοδος στη ιστορική Θεσσαλονίκη ως βιωματική εμπειρία• Η αίσθηση της ολότητας και της αστικότητας• Η δυναμική συνύπαρξη του αρχαιολογικού χώρουμε την καθημερινή εμπειρία επιβατών και επισκεπτών

• Ο μερικός διαχωρισμός των κινήσεων. Προσπέλαση μέσααπό τον ιστορικό τόπο και ανεξάρτητες πλευρικές έξοδοι

Η σύνθεση ‐ Διαγραμματική επίλυση του σταθμού

• Διατήρηση του συνόλου των αρχαιολογικών ευρημάτωνπου παραμένουν στην αρχική τους θέση

• Επέκταση πλευρικών χώρων κλιμακοστασίων ως το επίπεδο ‐2• Μεταφορά των βοηθητικών χρήσεων και τωνμηχανολογικών εγκαταστάσεων στα επίπεδα ‐2 και ‐3

• Αναδιαμόρφωση του επιπέδου ‐2 με δυνατότητες αμέσωνπλευρικών εξόδων και βελτίωση της αρχιτεκτονικής εικόνας

• Παραμονή σε γενικές γραμμές της διάταξης τωνκοινόχρηστων χώρων στα επίπεδα ‐3 και ‐4

Διαγραμματική επίλυση του σταθμού

Αττικό Μετρό: το αρχικό σχέδιο διαμόρφωσης του επιπέδου ‐1

Το αρχικό σχέδιο διαμόρφωσης του επιπέδου ‐1 σε επικάλυψη με αποτύπωση των ευρημάτων

Ενδεικτική πρόταση αναδιαμόρφωσης του επιπέδου ‐1

Αττικό Μετρό: το αρχικό σχέδιο διαμόρφωσης του επιπέδου ‐2

Ενδεικτική πρόταση αναδιαμόρφωσης του επιπέδου ‐2

• Αποκατάσταση των ευρημάτων και των τοίχων τωνκαταστημάτων στο αρχικό τους ύψος και στάθμη

• Διαμόρφωση ενιαίου γυάλινου αναρτημένου δαπέδου επάνωαπό τμήμα των αρχαιοτήτων ως πλατείας‐χώρου προσπέλασης

• Συνολική κιναισθητική εμπειρία με φυσικό φωτισμό καιδιατήρηση της ολότητας του αστικού χώρου

• Δημιουργία μοναδικής αρχιτεκτονικής εικόνας στο επίπεδο ‐1: ‐ Λειτουργίες κίνησης, στάσης, παρατήρησης‐ Διευθέτηση ενός ζωντανού ανοιχτού μουσείου‐ Υλικά, υφές, φωτισμοί, σημάνσεις, κατακόρυφοι «κήποι»

Η σύνθεση – Διευθέτηση του εσωτερικού δημόσιου χώρου

Ενδεικτική απεικόνιση του εσωτερικού

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΛΥΣΗΣ

Προϋποθέσεις: Τροποποίηση της αρχικής μελέτης, λογικήαύξηση του κόστους και του χρόνου υλοποίησης του σταθμού

Προτερήματα:•Επέμβαση ως αφετηρία ανάδειξης της ευρύτερης περιοχής•Συνολική ανάδειξη του ιστορικού τόπου ως ανοικτό μουσείο

ιστορίας της κεντρικής Θεσσαλονίκης•Δημιουργία ενιαίου δημόσιου χώρου με ενοποίηση του

επιπέδου ‐1 με τους ανοικτούς χώρους, τα μνημεία και ταιστορικά σύνολα της περιοχής

•Ανάδειξη του σταθμού ως κομβικού σημείου αναφοράς μεισχυρή και μοναδική αρχιτεκτονική ταυτότητα

Συμπέρασμα: Η επέμβαση μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτηςγια την αναβάθμιση της περιοχής, την προσέλκυση επισκεπτώνκαι χρηστών του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου

Ευχαριστώ για την προσοχή σας