Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

73

description

Κείμενα για το ΤΕΕ

Transcript of Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

Page 1: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ
Page 2: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-2-

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΘΕΣΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΕΕ .................................................................................... 3

Ι. Πρόγραμμα Δράσης για ένα σύγχρονο ΤΕΕ ....................................................................................... 4 ΙΙ. Αλλαγή του Θεσμικού Πλαισίου του ΤΕΕ .......................................................................................... 5 ΙΙΙ. Συμμετοχή των εκπροσώπων του ΤΕΕ σε Διεθνείς Οργανισμούς και Διεθνή Συνέδρια .................. 7 ΙV. Ο Ρόλος του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ σήμερα .................................................................................................... 11

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ – ΤΣΜΕΔΕ .....................................................................................14

Ι. Σκέψεις και προτάσεις για το διάλογο για το Ασφαλιστικό ........................................................... 14 ΙΙ. Οι Απόψεις του ΤΕΕ για το Ασφαλιστικό ........................................................................................ 15 ΙΙΙ. ΤΣΜΕΔΕ και Τράπεζα Αττικής ....................................................................................................... 23

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ................................................................25

Ι. Ανάπτυξη ή Περιβάλλον; Απάντηση: Πράσινη Ανάπτυξη ................................................................ 25 ΙΙ. Πολιτικές ανάπτυξης και αναβάθμισης του Κέντρου της Αθήνας ................................................ 26

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ............................................................................30

Ι. Επαγγελματικά Δικαιώματα Μηχανικών και Τεχνολόγων .............................................................. 30 II. Φορέας Πιστοποίησης Επάρκειας Τεχνικών Επαγγελμάτων .......................................................... 31 ΙΙI. Αντιστοίχιση Διπλωμάτων Πολυτεχνικών Σχολών με Master ....................................................... 32 ΙV. Επαγγελματικά Δικαιώματα Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών ......................................................... 33 V. Κλειστά επαγγέλματα, ευρωπαϊκές Οδηγίες και το επάγγελμα του Μηχανικού ........................... 34

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ..................................................................................................37

Ι. Η κρίση στην κατασκευή Δημοσίων έργων ..................................................................................... 37 ΙΙ. Θέσεις για το ΕΣΠΑ ........................................................................................................................ 38 ΙΙΙ. Θεσμικό Πλαίσιο Μελετών Δημοσίων Έργων ................................................................................ 39

ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ...................................................................................................42

Ι. Θεσμικό πλαίσιο Παραγωγής Ιδιωτικών Έργων - Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων (ΜΗΚΙΕ) .............................................................................................................................................. 42 ΙΙ. Αναστολή τροποποιήσεων ν. Σουφλιά για ημιυπαιθρίους .............................................................. 46 ΙΙΙ. Αναστολή τροποποιήσεων ΓΟΚ ..................................................................................................... 47

ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΕΡΓΑ ..............................................................................................49

Ι. Αξιοποίηση Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων....................................................................................... 49 ΙΙ. Συνεργασία Ελλήνων και ξένων Μηχανικών .................................................................................. 51

ΕΘΝΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ .............................................................................53

Ι. Η σημασία ορθού Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου ............................................................................ 53 ΙΙ. Χωροταξικός Σχεδιασμός .............................................................................................................. 54

ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ..................................................................................57

Ι. Προτάσεις του ΤΕΕ για το Εθνικό Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας 2010-2020 ....................................... 57 ΙΙ. Επιτακτική η ανάγκη ενός σχεδίου δράσης για τους Ελληνικούς Σιδηροδρόμους ........................ 62

ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ – ΠΡΟΣΕΙΣΜΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ........................................................65

Ι. Μελέτες και κατασκευές προσεισμικών ενισχύσεων: προκλήσεις, πολιτικές επιλογές και ο ρόλος των Ελλήνων Μηχανικών ................................................................................................................... 65 ΙΙ. Η Εφαρμογή των Ευρωκωδίκων στο επάγγελμα του Πολιτικού Μηχανικού .................................. 66

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ...........................................................................................69

I. Ηλεκτρονική Πολεοδομία ................................................................................................................ 69 IΙ. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στο Δημόσιο τομέα – ο ρόλος του ΤΕΕ.............................................. 70

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ......................................................................................................72

Page 3: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-3-

Αθήνα, Μάρτιος 2010

Διανύουμε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων για την Ελλάδα και μεγάλων αλλαγών όσον αφορά στο επάγγελμα του Μηχανικού. Χρειαζόμαστε αποτελεσματικές κι έγκαιρες παρεμβάσεις που θα θέσουν ξανά τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά. Σε αυτό μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά οι Έλληνες μηχανικοί. Το Τεχνικό Επιμελητήριο οφείλει να συνεισφέρει εποικοδομητικά στην προσπάθεια που γίνεται από την κυβέρνησή και τον Πρωθυπουργό προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της χώρας, πάντοτε όμως υπό το πρίσμα της προάσπισης των συμφερόντων και δικαιωμάτων των Μηχανικών. Ως ΤΕΕ οφείλουμε να είμαστε θεματοφύλακες των ζητημάτων που απασχολούν τους Μηχανικούς και μεταφραστές των τεχνικών ζητημάτων στην πολιτεία με ισχυρό λόγο, δυνατό «παρών» και διαρκή παρουσία. Πώς όμως θα πετύχουμε τους στόχους μας αν δεν έχουμε άρτια οργάνωση, στελέχωση από άξιο ανθρώπινο δυναμικό και σαφώς διατυπωμένες θέσεις; Η συλλογή των κειμένων που ακολουθεί περιέχει σκέψεις και προβληματισμούς για το επάγγελμα του Μηχανικού συνολικά καθώς και για το ρόλο του ΤΕΕ, οι οποίες διαμορφώθηκαν και εκφράστηκαν με προσωπικές παρεμβάσεις, κατά την περίοδο της θητείας μου ως Γενικού Γραμματέα του ΤΕΕ. Ευελπιστώ οι σκέψεις και προτάσεις που παραθέτω να αντικατοπτρίζουν μέρος των ζητημάτων που σας απασχολούν και -πάνω από όλα- να γίνουν το εφαλτήριο για δημιουργικές ιδέες που θα μοιραστείτε μαζί μου με σκοπό τη διαμόρφωση ενός συνολικού σχεδίου δράσης για ένα σύγχρονο, παρεμβατικό και αποτελεσματικό Τεχνικό Επιμελητήριο.

Συναδελφικά,

Πολιτικός Μηχανικός Γενικός Γραμματέας ΤΕΕ

Page 4: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-4-

ΘΕΣΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΕΕ

Ι. Πρόγραμμα Δράσης για ένα σύγχρονο ΤΕΕ επόμενη θητεία της Αντιπροσωπείας και της Διοικούσας Επιτροπής του Τεχνικού Επιμελητηρίου θα είναι πολύ κρίσιμη. Θεωρώ πως θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία που θα ακολουθήσει το ΤΕΕ την επόμενη δεκαετία.

Το ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε -όχι μόνο στα λόγια αλλά και με πράξεις- είναι τι ΤΕΕ επιθυμούμε και πώς μπορούμε να το επιτύχουμε. Τις δύο προηγούμενες δεκαετίες το ΤΕΕ πορεύθηκε με συγκεκριμένο μοντέλο διοίκησης και διαχείρισης το οποίο κρίνεται τουλάχιστον αναποτελεσματικό. Το χαρακτηριστικό της λειτουργίας τόσο της Διοικούσας όσο και της Αντιπροσωπείας ήταν οι ατέρμονες προσωπικές αντιπαραθέσεις και η κατάχρηση συνδικαλισμού από τα μέλη τους με αποτέλεσμα να είναι πλήρως αντιπαραγωγικές. Για περίπου 20 χρόνια το ΤΕΕ διοικήθηκε από μια γενιά στελεχών από όλες τις παρατάξεις που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή λόγω του έντονου συνδικαλιστικού λόγου, με επίκεντρο όχι τις πολιτικές που εξέφραζαν αλλά τις προσωπικές επιλογές κι επιδιώξεις. Παράλληλα οι δύο μεγάλες παρατάξεις μετέφεραν τα έντονα εσωτερικά τους προβλήματα και τα μετέτρεψαν ουσιαστικά σε προβλήματα του ίδιου του ΤΕΕ δίνοντας την ευκαιρία αναπαραγωγής και διαιώνισης του ίδιου μοντέλου, με μικρές παραλλαγές στα πρόσωπα που κάθε φορά απάρτιζαν την ηγετική ομάδα. Όλο αυτό το διάστημα το ΤΕΕ λειτουργούσε με ένα βραδυκίνητο και αναποτελεσματικό διοικητικό μηχανισμό, χωρίς συγκεκριμένο οργανόγραμμα και με υπαλλήλους που σχετίζονταν άμεσα και είχαν σχέσεις εξάρτησης από τα μέλη της διοίκησης. Ταυτόχρονα εξέθρεψε και γιγάντωσε την απαράδεκτη λογική των εργαζομένων που αμείβονται μέσω Ομάδων Εργασίας. Σταδιακά λοιπόν στην επόμενη θητεία θα πρέπει να μπουν οι βάσεις για την αλλαγή του μοντέλου διοίκησης και διαχείρισης του Επιμελητηρίου. Οι συνθήκες είναι ευνοϊκές γιατί θεωρώ πως έχουμε τη θέληση να προχωρήσουμε σε τομές. Είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία για να αλλάξουμε ρότα και να μη συνεχίσουμε την ίδια καταστροφική πορεία. Γιατί εάν και η νέα γενιά στελεχών -που φαίνεται πως σταδιακά αντικαθιστά την προηγούμενη- βαδίσει στην ίδια λογική τότε πολύ γρήγορα θα αντιμετωπίσουμε ανυπέρβλητα αδιέξοδα. Πρέπει να αποφασίσουμε εάν επιθυμούμε ένα Επιμελητήριο όπου θα κυριαρχεί ο εσωτερικός συνδικαλισμός και οι πελατειακές σχέσεις και το οποίο θα διοικείται από προσωπικούς στρατούς ή εάν θα επιλέξουμε έναν πιο τεχνοκρατικό τρόπο διοίκησης και διαχείρισης με στόχο την αναβάθμιση του ρόλου του Επιμελητηρίου για τους Μηχανικούς, την πολιτεία και την κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό κρίνεται αναγκαία η άμεση επίλυση τριών εσωτερικών προβλημάτων που χρονίζουν. Η τροποποίηση του Θεσμικού Πλαισίου, το Οργανόγραμμα κι ο εκσυγχρονισμός του διοικητικού μηχανισμού του ΤΕΕ καθώς και το κτηριακό που επιβαρύνει σε πολύ μεγάλο βαθμό τα οικονομικά. Ταυτόχρονα απαιτείται και η εξεύρεση λύσεων σε μια σειρά από θέματα αιχμής για τους Μηχανικούς την επίλυση των οποίων δεν μπορούμε να εναποθέτουμε στην εκάστοτε κυβέρνηση. Το ΤΕΕ ως τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας οφείλει να παρουσιάσει ολοκληρωμένες και τεκμηριωμένες θέσεις, να δημιουργεί τις προϋποθέσεις επίλυσης των κυρίαρχων ζητημάτων που απασχολούν την πλειοψηφία των Μηχανικών και όχι να παραμένει απαθής θεατής των εξελίξεων και των κυβερνητικών επιλογών, καταγράφοντας απλώς τις όποιες διαφωνίες του.

Η

Page 5: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-5-

Ορισμένα από τα θέματα αιχμής στα οποία είναι απαραίτητο να δoθεί προτεραιότητα είναι:

οι προτάσεις για τη φορολόγηση των Μηχανικών, το Ασφαλιστικό, οι χρηματοδοτήσεις ιδιωτικών και Δημοσίων έργων, η διαφάνεια στην ανάθεση Δημοσίων έργων και μελετών αλλά και η άρτια εκτέλεση και εκπόνησή τους η στήριξη των ελευθέρων επαγγελματιών Μηχανικών και των μικρών και μεσαίων μελετητικών και κατασκευαστικών σχημάτων η πολιτική που θα ακολουθηθεί σχετικά με τις ΣΔΙΤ, η μηχανογράφηση και ο εκσυγχρονισμός των πολεοδομιών, η ανεργία και η ετεροαπασχόληση των νέων Μηχανικών ιδιαίτερα των νέων ειδικοτήτων η θεσμοθέτηση του Μητρώου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων (ΜΗΚΙΕ)

ΙΙ. Αλλαγή του Θεσμικού Πλαισίου του ΤΕΕ ανάγκη αλλαγής του θεσμικού πλαισίου του ΤΕΕ έχει εκφρασθεί επανειλημμένα, αλλά παρατηρείται μια έντονη στασιμότητα με άλλοθι την έλλειψη συγκροτημένης πλειοψηφίας σε ολόκληρο το φάσμα των αλλαγών

που απαιτούνται. Η πανσπερμία των απόψεων ανάλογα με το διαφορετικό πρίσμα συμφερόντων από το οποίο αντιμετωπίζουν το θέμα οι διάφορες παρατάξεις καθώς και η επιθυμία κατοχύρωσης κεκτημένων, οδηγούν την προσπάθεια συνεχώς σε αδιέξοδο. Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε όλοι πως μόνο με σημαντικές τομές θα κατορθώσουμε να δημιουργήσουμε ένα θεσμικό πλαίσιο αντάξιο των απαιτήσεων των Μηχανικών και των συνθηκών του 21ου αιώνα. Επειδή όμως το Επιμελητήριο δεν είναι ΕΦΕΕ, θα πρέπει οι μεγαλύτερες παρατάξεις να πάψουν να είναι όμηροι των μικρών παρατάξεων, να αναλάβουν το κόστος της πολιτικής συμφωνίας σε αυτονόητα ζητήματα, έτσι ώστε να μην οδηγηθούμε στην παρακμή και την πλήρη απαξίωση. Υπενθυμίζω πως η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με Υπουργική Απόφαση ύστερα από πρόταση της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ. Είναι γεγονός πως τα Μέλη της Αντιπροσωπείας όταν μιλάνε για αλλαγή του θεσμικού πλαισίου έχουν στο μυαλό τους αποκλειστικά και μόνο τον τρόπο εκλογής των οργάνων του ΤΕΕ εξαιτίας κυρίως των χρονοβόρων διαδικασιών και των προβλημάτων που προκύπτουν στην εκλογή των Προεδρείων της Διοικούσας Επιτροπής και της Αντιπροσωπείας. Αλλαγή του θεσμικού πλαισίου δεν είναι αυτό ή τουλάχιστον δεν είναι μόνον αυτό: ➀ Εκλογή οργάνων Ο πρώτος άξονας αφορά πράγματι στον τρόπο εκλογής όλων των οργάνων του Επιμελητηρίου και αυτό συμβαίνει γιατί όλοι μας έχουμε εντοπίσει σημαντικές δυσλειτουργίες σε πολλά επίπεδα.

Η

Page 6: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-6-

Οι μεγάλες καθυστερήσεις που έχουν κατά καιρούς παρατηρηθεί στη διαδικασία εκλογής των οργάνων καθιστούν αναγκαία την εφαρμογή κανόνων που θα θωρακίσουν τη διαδικασία από εκφυλιστικά φαινόμενα. Η ξεκάθαρη εφαρμογή και η χωρίς αμφισβητήσεις χρήση του τετραγωνικού πίνακα για την εκλογή των μελών της Αντιπροσωπείας είναι το πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, ενώ η ριζική αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου του ΤΕΕ αλλά και των υπόλοιπων οργάνων, αποτελεί προαπαιτούμενο για οποιαδήποτε προσπάθεια εκσυγχρονισμού τους. Ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Τεχνικού Επιμελητηρίου προτείνεται να εκλέγεται απευθείας από τα μέλη του ΤΕΕ με πανελλαδική ψηφοφορία. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία από κανέναν από τους υποψηφίους η εκλογή επαναλαμβάνεται ύστερα από επτά ημέρες ανάμεσα στους δύο πλειονοψηφήσαντες. Οι εκλογές πραγματοποιούνται την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου κάθε τέσσερα χρόνια και ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος αναλαμβάνει καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους, ενώ ήδη έχει εκλεγεί η Διοικούσα Επιτροπή, το υπόλοιπο Προεδρείο της και το Προεδρείο της Αντιπροσωπείας σε δύο συνεχόμενες συνεδριάσεις της νεοεκλεγείσας Αντιπροσωπείας το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου. Προτείνεται η Διοικούσα Επιτροπή να είναι 17μελής. Η εκλογή των υπόλοιπων 16 μελών της Διοικούσας θα γίνεται με βάση την απλή αναλογική και σύμφωνα με το σύνολο των ψηφοδελτίων που έλαβε κάθε συνδυασμός στις εκλογές της Κεντρικής Αντιπροσωπείας. Τα μέλη της Διοικούσας που αντιστοιχούν σε κάθε παράταξη θα εκλέγονται από τα εκλεγμένα μέλη με το ψηφοδέλτιο της συγκεκριμένης παράταξης στην Κεντρική Αντιπροσωπεία με μονοσταυρία. Η εκλογή των Προεδρείων της Διοικούσας Επιτροπής και της Αντιπροσωπείας θα γίνονται σε μία ψηφοφορία για όλες τις θέσεις του Προεδρείου με ενιαίο ψηφοδέλτιο ώστε να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις και να είναι εφικτή η ολοκλήρωση των διαδικασιών εντός του παραπάνω χρονικού ορίου. Τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών για την Κεντρική Αντιπροσωπεία πρέπει να έχουν πανελλαδικό χαρακτήρα με υποψηφίους σε τουλάχιστον δέκα Περιφερειακά Τμήματα και για να συμμετάσχουν στη διαδικασία κατανομής εδρών θα πρέπει να έχουν συγκεντρώσει πανελλαδικά τουλάχιστον το 2% των έγκυρων ψηφοδελτίων ή να συγκεντρώνουν το εκλογικό μέτρο στην α κατανομή σε κάποιο Περιφερειακό Τμήμα. Με αντίστοιχο τρόπο πραγματοποιούνται οι εκλογές των οργάνων και στα Περιφερειακά Τμήματα. Εκτός από την εκλογική διαδικασία προτείνονται τροποποιήσεις σε άλλους τομείς της λειτουργίας και δραστηριότητας του Επιμελητηρίου. ➁ Λειτουργία Αντιπροσωπείας – Μόνιμες Επιτροπές Οι Μόνιμες Επιτροπές σε πολλές περιπτώσεις υπολειτουργούν και δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα. Η στελέχωσή τους ως επί το πλείστον δεν γίνεται με αξιοκρατικά και επιστημονικά κριτήρια αλλά αποτελούν ένα είδος ρουσφετιού για τα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής και δεν ανταποκρίνονται στο ρόλο τους. Ταυτόχρονα η Κεντρική Αντιπροσωπεία του ΤΕΕ συνεχώς υποβαθμίζεται και τα μέλη της εξαντλούν το ρόλο τους με την εκλογή των μελών της Διοικούσας Επιτροπής. Απαιτείται να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις έτσι ώστε τα μέλη της Αντιπροσωπείας να συμβάλλουν στη διαμόρφωση των θέσεων του ΤΕΕ σε όλους τους σημαντικούς τομείς δράσης του. Προτείνεται η κατάργηση των Μόνιμων Επιτροπών και των ομάδων εργασίας με τη σημερινή τους μορφή και η σύσταση 20 Θεματικών Επιτροπών στις οποίες θα συμμετέχουν σε κάθε μία 10 μέλη της Αντιπροσωπείας και 7 εμπειρογνώμονες Μηχανικοί. Κάθε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής και του Προεδρείου της Αντιπροσωπείας εκτός των Προέδρων (16+4=20) συμμετέχει ως συντονιστής σε μία από τις Επιτροπές αυτές. Οι τακτικές συνεδριάσεις της Αντιπροσωπείας θα είναι διήμερες, την πρώτη ημέρα θα συνεδριάζει η ολομέλεια της Αντιπροσωπείας και την επόμενη οι Θεματικές Επιτροπές. Οι προτάσεις τους είναι προσβάσιμες σε όλους τους Μηχανικούς σε δικτυακό τόπο μέσω της ιστοσελίδας του ΤΕΕ. Η κατανομή των μελών της

Page 7: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-7-

Αντιπροσωπείας στις Θεματικές Επιτροπές γίνεται με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής. Προτείνεται η σύσταση των παρακάτω 20 Θεματικών Επιτροπών: Επιτροπή Επαγγελματικών Θεμάτων, Επιτροπή Ασφαλιστικών Θεμάτων, Επιτροπή Παιδείας, Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. επόμενο κεφάλαιο ΙΙΙ. Συμμετοχή των εκπροσώπων του ΤΕΕ σε Διεθνείς Οργανισμούς και Διεθνή Συνέδρια), Επιτροπή Περιβάλλοντος, Επιτροπή Κατασκευών Δημοσίων Έργων, Επιτροπή Μελετών Δημοσίων Έργων, Επιτροπή Βιομηχανίας και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, Επιτροπή Ενέργειας, Επιτροπή Πολεοδομίας και Χωροταξίας, Επιτροπή Ιδιωτικών Έργων και Οικοδομικής Δραστηριότητας, Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών, Επιτροπή Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών, Επιτροπή Συγκοινωνιών και Μεταφορών, Επιτροπή Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Επιτροπή Νέων Μηχανικών, Επιτροπή Απασχόλησης, Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Επιτροπή Τυποποίησης και Πιστοποίησης, Επιτροπή Πολιτισμού και Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Επίσης προτείνεται για λόγους διαφάνειας κι ενημέρωσης των Μηχανικών τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Διοικούσας Επιτροπής να επικυρώνονται εντός επτά ημερών, να υπογράφονται από τον Πρόεδρο και το Γενικό Γραμματέα εντός δεκαπέντε ημερών και στη συνέχεια να αποστέλλονται ηλεκτρονικά στα μέλη της Αντιπροσωπείας και στα μέλη των Διοικουσών Επιτροπών των Περιφερειακών Τμημάτων ενώ ταυτόχρονα να αναρτώνται στο διαδίκτυο. Το πρώτο σκέλος της παραπάνω πρότασης υλοποιείται ήδη στην τρέχουσα θητεία και αναμένεται η απάντηση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων για την ανάρτηση των πρακτικών στο διαδίκτυο. ➂ Άδειες άσκησης επαγγέλματος Η διαδικασία χορήγησης της άδειας άσκησης επαγγέλματος έχει εκφυλιστεί και είναι απαραίτητο να τροποποιηθεί ριζικά και να γίνει πιο ουσιαστική. Είναι απαραίτητο να υπάρξει άμεση κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων όλων των νέων ειδικοτήτων καθώς και αναβάθμιση και αξιοποίηση των Επιστημονικών Επιτροπών Ειδικοτήτων οι οποίες θα χειριστούν τα παραπάνω θέματα.

ΙΙΙ. Συμμετοχή των εκπροσώπων του ΤΕΕ σε Διεθνείς Οργανισμούς και Διεθνή Συνέδρια

ο ΤΕΕ συμμετέχει σε πολλούς Διεθνείς Οργανισμούς στους οποίους είναι μέλος και εκπροσωπείται στις εκδηλώσεις τους και στα εκλεγμένα Διοικητικά Συμβούλια ή Προεδρεία.

Επίσης το ΤΕΕ συμμετέχει με εκπροσώπους του και σε πολλές εκδηλώσεις και συνέδρια που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό. Στόχος του ΤΕΕ είναι η συμμετοχή αυτή να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής που θα αποφέρει μακροχρόνια οφέλη για το Τεχνικό Επιμελητήριο και τους Έλληνες Μηχανικούς. Η Στρατηγική αυτή θα πρέπει να καθορίζεται από τη Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ με τη βοήθεια :

➀ της Διεύθυνσης Θεμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνών Σχέσεων και των αντιστοίχων Τμημάτων της. ➁ της Μόνιμης Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης που προτείνεται να συσταθεί. ➂ των θεσμικών εκπροσώπων του ΤΕΕ σε Διεθνείς Οργανισμούς.

Τ

Page 8: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-8-

➃ των Επιστημονικών Επιτροπών Ειδικοτήτων και των Πανελληνίων Συλλόγων Διπλωματούχων Μηχανικών.

Στη συνεδρίαση της Μόνιμης Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούν να συμμετέχουν ο υπεύθυνος της Διοικούσας Επιτροπής για τα αντίστοιχα θέματα και ο Διευθυντής της Διεύθυνσης Θεμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνών Σχέσεων. Η Επιτροπή θα ορίζεται από τη Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ. Αρμοδιότητες της Επιτροπής είναι μεταξύ άλλων:

Συνεργασία με τους Εκπροσώπους του ΤΕΕ σε Διεθνείς Οργανισμούς και καταγραφή, παρακολούθηση και ενημέρωση της Δ.Ε. για τις αποφάσεις που λαμβάνονται και τις πολιτικές που ακολουθούνται από τους Διεθνείς Οργανισμούς όπου συμμετέχει το ΤΕΕ. Εισήγηση προς τη Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ για τις απαραίτητες συμμετοχές-εκπροσωπήσεις του σε Διεθνείς Εκδηλώσεις – Συνέδρια. Ειδικά για το θέμα αυτό η επιτροπή θα συνεδριάζει κάθε 15 ημέρες, τουλάχιστον τρείς εργάσιμες ημέρες πριν από την αντίστοιχη συνεδρίαση της Διοικούσας Επιτροπής, όπου θα υπάρχει θέμα στην Ημερήσια Διάταξη Εκπροσωπήσεις σε Εκδηλώσεις – Συνέδρια. Κατάρτιση το αργότερο έως 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους, του ετήσιου προγραμματισμού, σε συνεργασία με τις ΕΕΕ, τα Επιστημονικά Τμήματα και τους Κλαδικούς Συλλόγους των εκδηλώσεων του επόμενου έτους όπου είναι απαραίτητη η εκπροσώπηση του Τεχνικού Επιμελητηρίου. Συνεργασία με τις αντίστοιχες υπηρεσίες του ΤΕΕ για τα παραπάνω θέματα.

Εκπροσώπηση ΤΕΕ σε Διεθνείς Οργανισμούς Το ΤΕΕ εκπροσωπείται σήμερα, σε 18 Διεθνείς Οργανισμούς Μηχανικών με τους θεσμοθετημένους εκπροσώπους του και στηρίζει τις υποψηφιότητες των μελών του στη Διοίκηση των Οργανισμών. Προτείνεται για κάθε διεθνή οργανισμό να υπάρχει ένας τουλάχιστον υπεύθυνος από τη Μόνιμη Επιτροπή και ένας από το αρμόδιο τμήμα του ΤΕΕ (τμήμα Διεθνών Σχέσεων ή τμήμα Θεμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης) οι οποίοι μαζί με τους θεσμικούς εκπροσώπους του ΤΕΕ στο συγκεκριμένο φορέα, θα καταγράφουν τις αποφάσεις και τις πολιτικές που ακολουθούνται και θα ενημερώνουν μια φορά το χρόνο τη Διοικούσα Επιτροπή, την αντιπροσωπεία και άλλους ενδιαφερόμενους σχετικά με τα παραπάνω. Για τους Οργανισμούς στους οποίους λειτουργούν αντίστοιχα Ελληνικά Τμήματα, τα παραπάνω θα πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τις διοικήσεις των Ελληνικών τμημάτων. Προτείνεται σε όλες της Εκδηλώσεις των Διεθνών Οργανισμών στους οποίους είναι μέλος το ΤΕΕ, να εκπροσωπείται από ένα άτομο, και να υπάρχει και αναπληρωματικός εκπρόσωπος. Θα επιδιώκεται ανά περίσταση η συμμετοχή του αναπληρωματικού εκπροσώπου στις εκδηλώσεις, ώστε να διαχέεται και να ανανεώνεται η εμπειρία. Εκπροσώπηση ΤΕΕ σε Διεθνή Συνέδρια Δύο φορές το μήνα θα συνεδριάζει η Μόνιμη Επιτροπή, θα εξετάζει την αίτηση και το συμπληρωμένο συνημμένο Ενημερωτικό Σημείωμα και θα εισηγείται για όλες τις αιτήσεις οι οποίες έχουν κατατεθεί στο γραφείο Διεθνών Σχέσεων. Η

Page 9: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-9-

Διοικούσα Επιτροπή. θα πρέπει να αποφασίζει μόνο για τις περιπτώσεις αυτές χωρίς καμιά εξαίρεση. Στη Διοικούσα Επιτροπή θα κατατίθενται όλες οι εισηγήσεις (θετικές και αρνητικές) και εκεί θα αποφασίζεται η πραγματοποίηση ή μη των μεταβάσεων. Από τη Μόνιμη Επιτροπή θα δίνεται προτεραιότητα στις εκδηλώσεις οι οποίες έχουν ενταχθεί στον ετήσιο προγραμματισμό καθώς και στις εκδηλώσεις των Διεθνών Οργανισμών στους οποίους συμμετέχει το ΤΕΕ. Επίσης θα δίνεται προτεραιότητα στις αιτήσεις των θεσμικών εκπροσώπων του ΤΕΕ ,στους Διεθνείς Οργανισμούς, στα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ, καθώς και στις προτάσεις των Κλαδικών Συλλόγων, των Επιστημονικών Επιτροπών Ειδικότητας και των αρμοδίων τμημάτων του ΤΕΕ. Με την παραδοχή ότι όλες οι εκπροσωπήσεις είναι ιδιαίτερες σημαντικές για το ΤΕΕ όλοι οι μεταβαίνοντες θα παίρνουν ημερησία αποζημίωση για τα έξοδά τους. Μετά την πραγματοποίηση της μετάβασης είναι υποχρεωτικό να κατατίθεται στο γραφείο Διεθνών Σχέσεων έκθεση με την εισήγηση (όπου υπάρχει) και τις κυριότερες αποφάσεις – συμπεράσματα του Συνεδρίου. Οι αιτήσεις των Πανεπιστημιακών θα γίνονται δεκτές κατ΄εξαίρεση, μόνο αν το αντικείμενο του Συνεδρίου ή της παρουσίασης κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό για τους Μηχανικούς και ταυτόχρονα δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα αντίστοιχα ΑΕΙ. Ο μεταβαίνων πανεπιστημιακός επιστρέφοντας θα παρουσιάζει την εισήγησή του και τα συμπεράσματα του Συνεδρίου σε δημοσίευση ή σε διάλεξη.

Διαδικασία μεταβάσεων Κάθε ενδιαφερόμενος καταθέτει την αίτησή του στο γραφείο Διεθνών Σχέσεων του ΤΕΕ. Με προτεραιότητα θα εξετάζονται οι αιτήσεις που καταθέτουν οι κλαδικοί σύλλογοι, τα γραφεία του ΤΕΕ, και τα Επιστημονικά Τμήματα. Μαζί με την αίτηση κάθε ενδιαφερόμενος θα συμπληρώνει και το συνημμένο Ενημερωτικό Σημείωμα. Το γραφείο Διεθνών Σχέσεων διαβιβάζει τις αιτήσεις στη Μόνιμη Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων η οποία συνεδριάζει με αποκλειστικό θέμα την έγκριση ή την απόρριψη των παραπάνω αιτήσεων. Τα αεροπορικά εισιτήρια και η διαμονή θα ρυθμίζονται από τα συνεργαζόμενα με το ΤΕΕ ταξιδιωτικά γραφεία, κατά τον προσφορότερο τρόπο για το ΤΕΕ. Ανά διετία θα πραγματοποιείται προκήρυξη δημοσίου μειοδοτικού διαγωνισμού για την ανάθεση της προμήθειας εισιτηρίων και διαμονής σε ένα ταξιδιωτικό γραφείο. Ο μειοδότης μπορεί να ανακηρυχθεί με βάση ένα ποσοστό έκπτωσης επί των επίσημων παραστατικών αεροπορικών εισιτηρίων – τιμών ξενοδοχείων ή με βάση ένα ποσοστό έκπτωσης επί του συνολικού ετήσιου τζίρου με έκδοση πιστωτικού τιμολογίου στο τέλος του έτους. Οι μεταβαίνοντες δεν θα λαμβάνουν προκαταβολή της ημερήσιας αποζημίωσης. Μετά την επιστροφή τους και με απαραίτητη προϋπόθεση την κατάθεση στο Γραφείο Διεθνών Σχέσεων της Έκθεσης που θα καλύπτει τις προδιαγραφές που θέτει το συνημμένο Ενημερωτικό Σημείωμα, θα λαμβάνουν ολόκληρο το ποσό της αποζημίωσής τους. Η έκθεση θα κατατίθεται στο Γραφείο Διεθνών Σχέσεων όπου θα υπάρχει αναλυτικός φάκελος για κάθε Διεθνή Οργανισμό ή επιστημονικό αντικείμενο και θα δημιουργείται αρχείο, έτσι ώστε το πληροφοριακό υλικό να είναι προσιτό στους συναδέλφους. Ο επιφορτισμένος υπάλληλος για την παρακολούθησή του θα ενημερώνει τη Μόνιμη Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων και θα αποφασίζεται η δημοσίευση ή όχι της έκθεσης στο ενημερωτικό δελτίο ή στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ στο διαδίκτυο.

Page 10: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-10-

Το αρχείο θα πρέπει να είναι σε ηλεκτρονική μορφή και προσβάσιμο σε όσους επιθυμούν να ενημερωθούν για οποιαδήποτε διεθνή εκδήλωση ή διεθνή οργανισμό που συμμετέχει το ΤΕΕ. Ενημερωτικά Σημειώματα Συνοδευτικά μαζί με την αίτηση συμμετοχής σε διεθνή εκδήλωση θα πρέπει ο αιτών να συμπληρώνει ειδικά διαμορφωμένο Ενημερωτικό Σημείωμα . Η πλήρης συμπλήρωσή του δεν είναι υποχρεωτική, ούτε καθοριστική για την έγκριση της μετάβασης. Επίσης μετά την πραγματοποίηση της μετάβασης θα κατατίθεται Ενημερωτικό Σημείωμα , πλήρως συμπληρωμένο, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την πληρωμή των εξόδων. Στόχος των Ενημερωτικών Σημειωμάτων είναι να δοθεί πλήρης και ολοκληρωμένη εικόνα για την εκδήλωση και τη συμμετοχή του αιτούντος.

Page 11: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-11-

ΙV. Ο Ρόλος του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ σήμερα ο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Επιμόρφωσης Μελών ΤΕΕ (ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ) (ιδρύθηκε το 1995, ως μετεξέλιξη της υπηρεσίας συνεχιζόμενης εκπαίδευσης του ΤΕΕ, για να αποτελέσει τον βραχίονα κατάρτισης του σώματος των

ελλήνων Μηχανικών αλλά και τεχνικών γενικότερα. Η νομική μορφή του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ ήταν ανώνυμη εταιρία (με μόνο μέτοχο το ΤΕΕ) για να του εξασφαλίσει την απαραίτητη ευελιξία αλλά και τη δυνατότητα ανάπτυξης ποικιλίας δράσεων που να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες κατάρτισης του τεχνικού κόσμου. Στα 15 χρόνια που μεσολάβησαν έχουν αλλάξει σε σημαντικό βαθμό (έχουν δυσκολέψει για να ακριβολογούμε) οι συνθήκες άσκησης του επαγγέλματος του Μηχανικού. Παραμένει όμως ιδιαίτερα σημαντική η επιμόρφωση όλων των τεχνικών για να έχουν τα απαραίτητα γνωστικά εφόδια (αλλά και συχνά επαγγελματικά δικαιώματα) για μια επιτυχημένη άσκηση του επαγγέλματος τους. Βασικός στόχος του ΙΕΚΕΜ ήταν και παραμένει η διάγνωση των αναγκών κατάρτισης των μελών του ΤΕΕ αλλά και των τεχνικών άλλων βαθμίδων και η κάλυψη τους με συγκροτημένο και αποτελεσματικό τρόπο αλλά και προσιτό κόστος. Στην πράξη, το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ απευθύνθηκε κυρίως στους νέους Μηχανικούς. Δεν επεδίωξε (ή δεν μπόρεσε) να διαμορφώσει εξειδικευμένα προγράμματα για έμπειρους Μηχανικούς ούτε να προσεγγίσει τις ανάγκες κατάρτισης των άλλων βαθμίδων τεχνικών. Το ζητούμενο σήμερα είναι ένα ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ φορέας κατάρτισης όλου του τεχνικού κόσμου υψηλής ποιότητας με λογικό κόστος, με δραστική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και της γεωγραφικής του εμβέλειας. Ο ρόλος του ΙΕΚΕΜ είναι να γίνει, σε στενή συνεργασία με το ΤΕΕ, τους κλαδικούς συλλόγους και άλλους συλλογικούς φορείς τεχνικών ένας αποτελεσματικός φορέας διαμόρφωσης πολιτικής και εφαρμογής δράσεων επιμόρφωσης των τεχνικών, που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του τεχνικού δυναμικού της χώρας.

Τ

Page 12: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-12-

Προτεινόμενοι άξονες δράσης του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ

Αυτοχρηματοδοτούμενα σεμινάρια Αναδιοργάνωση τους με εμπλουτισμό της γκάμας με νέους τίτλους σε θέματα αιχμής (Ευρωκώδικες, ενεργειακά, πιστοποιημένα σεμινάρια, προγράμματα επιχειρηματικότητας κλπ). Παράλληλα απόσυρση τίτλων που δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον και διαρκή αξιολόγηση όλων των σεμιναρίων και των εισηγητών από την Επιστημονική Επιτροπή (προβλέπεται στο Καταστατικό του ΙΕΚΕΜ και είναι απαραίτητη αλλά δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί, κάτι που θα πρέπει να γίνει το συντομότερο). Ειδικά αυτοχρηματοδοτούμενα σεμινάρια θα πρέπει να εισαχθούν στοχεύοντας να καλυφθούν και άλλες βαθμίδες τεχνικών (πχ. πτυχιούχοι ΤΕΙ). Σχετικά με την πολιτική τιμών, τα σεμινάρια θα πρέπει κατηγοριοποιηθούν σε (α) σεμινάρια που παρέχουν γενικά επαγγελματικά εφόδια και απευθύνονται κυρίως στους νέους τεχνικούς (πχ. «Autocad», οικοδομικές άδειες) και (β) σεμινάρια που παρέχουν εξειδικευμένες γνώσεις σε συγκεκριμένους τομείς δίνοντας πρόσθετα επαγγελματικά εφόδια (πχ. ενεργειακά, διαχείριση / ανάπτυξη ακίνητης περιουσίας, επιμόρφωση τεχνικών ασφαλείας). Η πολιτική τιμών θα πρέπει να ενθαρρύνει και να διευκολύνει τη συμμετοχή των νέων αλλά και να διαφοροποιεί προς τα πάνω τις τιμές στα περισσότερο εξειδικευμένα σεμινάρια. Από γεωγραφικής πλευράς, το ΙΕΚΕΜ είναι απαραίτητο να εντείνει την παρουσία του στις εκτός Αθηνών πόλεις σε συνεργασία με τοπικούς συλλογικούς φορείς τεχνικών. Επιδοτούμενα σεμινάρια – ευρωπαϊκά έργα Είναι αναγκαίο να ενταθεί η παρουσία του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ σε έργα κατάρτισης χρηματοδοτούμενα από το ΚΠΣ ή πόρους απευθείας από την ΕΕ που έχουν τεχνικό περιεχόμενο και απευθύνονται σε διάφορες κατηγορίες τεχνικών. Για να γίνει αυτό είναι αναγκαίο να αυξηθεί η εξωστρέφεια του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ και να αναπτύξει συνεργασίες τόσο με άλλα υψηλού επιπέδου ΚΕΚ της ελληνικής αγορά όσο και αντίστοιχους ευρωπαϊκούς / μεσογειακούς φορείς κατάρτισης τεχνικών. Η αξιοποίηση κοινοτικών πόρων για να πετύχει τους σκοπούς του πρέπει να είναι βασικός προσανατολισμός του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ.

Ανάπτυξη – Αξιοποίηση πλατφόρμας «e-learning» Θα προσφέρει κατακόρυφη αύξηση της «πελατειακής βάσης» του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, ιδιαίτερα στις περιοχές που δεν υπάρχει δομή κατάρτισης του ΙΕΚΕΜ. Το κόστος της εκπαίδευσης θα είναι πλέον πολύ χαμηλό και προσιτό σε όλους τους Μηχανικούς και άλλους τεχνικούς και τα σεμινάρια θα παίζουν περισσότερο ρόλο επίλυσης αποριών αφού πάρουν οι ενδιαφερόμενοι τις βασικές γνώσεις μέσω e-learning. Παράλληλα, το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ αναβαθμίζει τις παρεχόμενες υπηρεσίες του στον τεχνικό κόσμο, ανεβάζει το κύρος και την αναγνωρισιμότητα του και εξασφαλίζει μία νέα και σταθερή πηγή εσόδων.

Διαμόρφωση ταυτότητας ΙΕΚΕΜ ως δομής στήριξης της επιχειρηματικότητας των Μηχανικών και ευρύτερα των τεχνικών Σχεδόν το 50% των διπλωματούχων Μηχανικών και μεγάλα ποσοστά των άλλων κατηγοριών τεχνικών απασχολούνται ως επιχειρηματίες ή ελεύθεροι επαγγελματίες (σ’ αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονται αυτοί που, αν και αμείβονται με ΑΠΥ, στην ουσία παρέχουν εξαρτημένη εργασία). Με βάση την τελευταία έρευνα απασχόλησης που διεξήγαγε το ΤΕΕ (2006 από ICAP & Ventris), βασικοί αποτρεπτικοί παράγοντες για τη δημιουργία επιχείρησης είναι το θεσμικό πλαίσιο, τα διοικητικά μέτρα (γραφειοκρατία) και η δυσκολία πρόσβασης σε δανειακά κεφάλαια. Προφανώς το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι ατομικές και γενικότερα μικρές επιχειρήσεις.

Page 13: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-13-

Για το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ πρέπει να αποτελέσει βασικό στόχο το να δημιουργήσει, πιθανότατα σε συνεργασία με τα Περιφερειακά Τμήματα του ΤΕΕ, ένα σύστημα δομών στήριξης της επιχειρηματικότητας και παροχής εξειδικευμένης πληροφόρησης σε τεχνολογικά, εμπορικά και οικονομικά θέματα (πχ. δυνατότητες και πηγές χρηματοδότησης), με κύριο target group τις πολύ μικρές και ατομικές επιχειρήσεις Μηχανικών και τεχνικών γενικότερα. Αυτές οι δομές στήριξης της επιχειρηματικότητας θα πρέπει κατ’ ελάχιστο να περιλαμβάνουν μία ιστοσελίδα που να παρέχει πληροφόρηση, ένα ηλεκτρονικό help desk που να απαντά σε ερωτήματα, απλοποιημένα και εύχρηστα εγχειρίδια για χρήση από τους ελεύθερους επαγγελματίες/νέους επιχειρηματίες και γραφεία παροχής υποστήριξης στις μεγάλες τουλάχιστον πόλεις.

Page 14: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-14-

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ – ΤΣΜΕΔΕ

Ι. Σκέψεις και προτάσεις για το διάλογο για το Ασφαλιστικό

α τελευταία χρόνια το Ασφαλιστικό σύστημα έχει υποφέρει από πλήθος αποτυχημένων μεταρρυθμίσεων οι οποίες γίνονται χωρίς επαρκή μελέτη και ρεαλιστικούς στόχους και ως εκ τούτου έχουν αποτελέσματα εντελώς

αντίθετα από τα επιδιωκόμενα. Η πρόσφατη συνένωση των Ταμείων των επιστημόνων (Μηχανικών, Ιατρών, Νομικών κ.λπ.) κατέδειξε με τον τρόπο που έγινε την προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται το θέμα τα τελευταία χρόνια. Όχι μόνο δεν επετεύχθησαν οικονομίες κλίμακας αλλά, αντίθετα, το κόστος λειτουργίας του ενιαίου πια Ταμείου έχει υπερβεί αισθητά το συνολικό κόστος λειτουργίας που είχαν τα Ταμεία που ενοποιήθηκαν. Και φυσικά καμία βελτίωση δεν επήλθε για τους ασφαλισμένους. Σήμερα 464.000 από τις 930.000 επιχειρήσεις στη χώρα μας δεν καταβάλλουν στα Ασφαλιστικά ταμεία το αντίτιμο των οφειλόμενων εισφορών. Η εισφοροδιαφυγή το 2009 εκτιμάται στα €8,3 δις και το κράτος – ο μεγαλύτερος εισφοροδιαφεύγων! –οφείλει στα Ασφαλιστικά Ταμεία από το 1993 €12 δις. Η δυσμενής οικονομική κατάσταση των Ασφαλιστικών Ταμείων, που προκαλείται κατά κύριο λόγο από την κατάρρευση των νομοθετημένων τους εσόδων καταδεικνύει την αναγκαιότητα άμεσης έναρξης διαλόγου των πολιτικών, κοινωνικών και συνδικαλιστικών δυνάμεων της χώρας προκειμένου η κοινωνική ασφάλιση να μπορεί να ανταποκριθεί στις θεσμοθετημένες υποχρεώσεις της. Ενός διαλόγου όχι προσανατολισμένου στις λογικές του παρελθόντος που θέτουν ως κύριο ζήτημα τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των εργαζομένων και τα αποθεματικά των Ταμείων, μεταθέτοντας και διογκώνοντας το πρόβλημα στο μέλλον. Όταν περίπου το ¼ των νέων με τεχνική κατάρτιση είναι άνεργοι κι ένα αντίστοιχο ποσοστό εργάζεται με μισθωτή σχέση αλλά πληρώνεται μέσω δελτίων παροχής υπηρεσιών, κάθε συζήτηση σχετικά με το χρόνο συνταξιοδότησης θεωρείται «εκτός θέματος». Αντίθετα, η αναγκαιότητα αναπροσανατολισμού των ασφαλιστικών πολιτικών από τις παραμετρικές αλλαγές στη δημιουργία κεφαλαιακού αποθέματος για τη χρηματοδότηση των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων αλλά και των νέων γενεών είναι αναμφισβήτητη. Αποτελεί ψευδαίσθηση ότι η αύξηση των ορίων ηλικίας θα σώσει το Ασφαλιστικό σύστημα. Από αντικειμενικά στοιχεία προκύπτει ότι αν δεν αλλάξει η τωρινή κατάσταση στα ταμεία, μια αύξηση πχ των ορίων ηλικίας κατά δύο έτη δεν μετατοπίζει παρά μόνο κατά 6 μήνες ως ένα χρόνο το έτος κρίσης του ασφαλιστικού συστήματος, ενώ αντίθετα μια μείωση της εισφοροδιαφυγής κατά 20% το μετατοπίζει κατά επτά χρόνια! Με βάση τα δεδομένα αυτά, αναδεικνύεται ως κεντρικό θέμα του επερχόμενου κοινωνικού διαλόγου η απόφαση και η υλοποίηση δημιουργίας Ασφαλιστικού αποθεματικού ικανού να χρηματοδοτήσει τους κλάδους κύριας σύνταξης των ασφαλιστικών ταμείων των ήδη συνταξιούχων αλλά και των νέων γενεών. Στην κατεύθυνση αυτή τα αιτήματα του κοινωνικού και συνδικαλιστικού κινήματος συνοψίζονται και πρέπει να επικεντρωθούν σε πέντε κατευθύνσεις:

➀ καταπολέμηση της αυξανόμενης εισφοροδιαφυγής

Τ

Page 15: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-15-

➁ καταπολέμηση της αμοιβής των μόνιμα απασχολούμενων συναδέλφων μέσω αποδείξεων παροχής υπηρεσιών ➂ κάλυψη των υποχρεώσεων του κράτους έναντι των ασφαλιστικών ταμείων ➃ κατάργηση της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας ➄ εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση λειτουργίας των ταμείων, ώστε να εξαλειφθούν οι εστίες διαφθοράς, σπατάλης και κακοδιαχείρισης

Το Ασφαλιστικό σύστημα πλησιάζει στο σημείο μηδέν, στο σημείο της απόλυτης κρίσης. Η ανάγκη για σοβαρή μεταρρύθμιση είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Είναι η στιγμή που πρέπει να ληφθούν αποφάσεις που θα δεσμεύσουν το παρόν και το μέλλον μας. Αποφάσεις που δε θα στρέφονται έναντι των εργαζομένων αλλά θα συμπορεύονται με τη προσπάθεια ανάταξης της εθνικής οικονομίας και θα αντιμετωπίζουν τα προβλήματα στη ρίζα τους κι όχι ψαλιδίζοντας τα δικαιώματα των εργαζομένων καλώντας τους να είναι οι πρώτοι που θα «θυσιαστούν» χωρίς μάλιστα κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα…

ΙΙ. Οι Απόψεις του ΤΕΕ για το Ασφαλιστικό ετά από συνεδρίαση της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ την 26η Ιανουαρίου 2010 εγκρίθηκε σχέδιο απόφασης για το ασφαλιστικό σύμφωνα με την εισήγηση που κατέθεσε ο συνάδελφος Ντίνος Μακέδος μέλος της

Διοικούσας και πρώην μέλος στο ΔΣ του ΤΣΜΕΔΕ. Παραθέτω το κείμενο του σχεδίου απόφασης: Εισαγωγή Η επιτυχία ενός ασφαλιστικού συστήματος κρίνεται αποκλειστικά και μόνο, από τη δυνατότητά του να αντεπεξέρχεται στις υποχρεώσεις του, να υλοποιεί δηλαδή τις παροχές που υπόσχεται στα ασφαλισμένα μέλη του (ενεργά και συνταξιούχους). Το Ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα μοιάζει με έναν τρύπιο κουμπαρά. Αν και σήμερα εισρέει από τον κρατικό προϋπολογισμό το 50% των συνολικών συντάξεων της χώρας (περίπου 5,5% του ΑΕΠ), το 50% των ακαθάριστων αποδοχών των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα και οι όποιες αποδόσεις της περιουσίας των ταμείων, το ασφαλιστικό μας σύστημα, όχι μόνο δεν μπορεί να δώσει αξιοπρεπείς συντάξεις (7 στους 10 λαμβάνουν συντάξεις κάτω των 750 ευρώ) και ποιοτικές παροχές (έχουμε το υψηλότερο ποσοστό ιδιωτικών δαπανών υγείας που φτάνει το 57,1%), αλλά κινδυνεύει να αναδειχθεί στην αιτία όχι για μία, αλλά για αλλεπάλληλες πτωχεύσεις της ελληνικής οικονομίας. Παρόλα αυτά η Ελλάδα παραμένει η μοναδική χώρα στην ΕΕ που δεν έχει ολοκληρώσει την ασφαλιστική της μεταρρύθμιση, όταν βλέπουμε ότι στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, κυβερνήσεις - κόμματα και συνδικάτα φρόντισαν να «οχυρώσουν» τουλάχιστον στοιχειωδώς τα συνταξιοδοτικά τους συστήματα και να καταλήξουν κάπου, ύστερα από εξαντλητική συζήτηση – διάλογο.

Οι ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη ➀ Ιταλία Πάνω από 5 εκατομμύρια πολίτες συμμετείχαν τον Οκτώβριο του 2007 σε δημοψήφισμα που ενέκρινε τη συμφωνία στην οποία είχαν καταλήξει τον Ιούλιο του 2007, ύστερα από μακρές διαπραγματεύσεις η κυβέρνηση Πρόντι, τα συνδικάτα και οι εργοδοτικές οργανώσεις. Προηγουμένως, σε συνελεύσεις σε όλη τη χώρα είχε συζητηθεί αναλυτικά το 17σέλιδο πρωτόκολλο της συμφωνίας που προέβλεπε σειρά μέτρων για τις συντάξεις, όπως την αύξηση του ορίου ηλικίας

Μ

Page 16: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-16-

στα 58 χρόνια από το 2008, εφόσον έχουν συμπληρωθεί 35 χρόνια ασφάλισης, τη συνταξιοδότηση των εργαζομένων σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες τρία χρόνια νωρίτερα, την αύξηση των κατώτατων συντάξεων ώστε να εγγυώνται ένα ελάχιστο μηνιαίο εισόδημα 580 ευρώ από την 1/1/2008, πλήρως τιμαριθμοποιούμενο. Το πρωτόκολλο υπερψηφίστηκε από το 82% των συμμετεχόντων. ➁ Ολλανδία Έξι χρόνια χρειάστηκαν για να καταλήξουν στη συμφωνία του Βάσεναρ οι Ολλανδοί. Εκεί συνδύασαν τις αλλαγές στο ασφαλιστικό με γενναίες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία (εργασιακές σχέσεις, κίνητρα για τη μείωση της ανεργίας στους νέους, δραστικές διαφοροποιήσεις στις συλλογικές συμβάσεις). Στις διεθνείς οικονομικές αναλύσεις αυτή τη συμφωνία περιγράφεται ως «ολλανδικό θαύμα», που άλλαξε τη ρότα της χώρας. ➂ Γερμανία Επί καγκελαρίας Κολ διεξήχθη 5ετής διάλογος χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Στη συνέχεια, όταν στην εξουσία ήρθε ο Σρέντερ, αφού κατήργησε όσες ρυθμίσεις πρόλαβε να ψηφίσει ο Κολ (αύξηση ορίου ηλικίας στα 65) ξεκίνησε έναν νέο 4ετή διάλογο και πέρασε τις δικές του ρυθμίσεις, οι οποίες όμως δεν ήταν και πολύ πιο ήπιες. Η δε Αγκέλα Μέρκελ (με σφοδρές αναταράξεις) αύξησε το όριο ηλικίας στα 67 χρόνια. ➃ Ισπανία Οκτώ χρόνια διαλόγου χρειάστηκαν οι Ισπανοί πριν καταλήξουν το 1995 (επί Γκονζάλες) στην περίφημη «συμφωνία του Τολέδο». Ένα μήνα πριν μπουν οι τελικές υπογραφές από πολιτικά κόμματα, κυβέρνηση και συνδικάτα, απομονώθηκαν άπαντες στο Τολέδο, συζητούσαν νυχθημερόν και κατέληξαν στο πλαίσιο των αλλαγών. Αυτό προέβλεπε και αύξηση των ορίων ηλικίας και μείωση των προνομίων. Το κράτος έκανε ταυτόχρονα δραστικές περικοπές στην εισφοροδιαφυγή, στην ανασφάλιστη εργασία, οι οποίες όμως τεκμηριώθηκαν όλες από μελέτες, χωρίς να υπάρξει αμφισβήτηση για τη σκοπιμότητά τους. ➄ Σουηδία Το σουηδικό εγχείρημα είναι το απόλυτο παράδειγμα προς μίμηση, σε ό,τι αφορά την κοινωνική συναίνεση, την ομαλότητα μετάβασης, αλλά και την ενημέρωση. Χρειάστηκε 12ετής διάλογος μόνο μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, χωρίς να εμπλακούν τα συνδικάτα. Η συζήτηση ξεκίνησε το 1988, το νομοθέτημα ψηφίστηκε το 2000 από το 87% των πολιτικών δυνάμεων της χώρας (καταψήφισαν μόνο οι κομμουνιστές και οι πράσινοι). Το σύστημα προέβλεπε τριετή μεταβατική περίοδο (έως το 2004) και γενναίες αλλαγές με βάση σύγχρονα μαθηματικά μοντέλα για το προσδόκιμο ζωής των πολιτών. Σύμφωνα με το Σουηδικό μοντέλο που στην ουσία του μετουσιώνει την πλήρη αποδοχή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος ασφαλιστικών συνταξιοδοτικών παροχών, επιτυγχάνεται η ίση μεταχείριση όλων των ασφαλισμένων και λειτουργεί στη βάση «Ατομικών Λογαριασμών» στους οποίους συσσωρεύεται το ασφαλιστικό κεφάλαιο του κάθε ασφαλισμένου. Κάθε χρόνο όλοι οι ασφαλισμένοι λαμβάνουν επίσημη ενημέρωση για το ποσό του συσσωρευμένου ασφαλιστικού κεφαλαίου. «Η προστασία που παρέχει το κράτος (όσο αναφορά τις συνταξιοδοτικές παροχές) πρέπει να είναι ομοιόμορφη για όλους. Η χρηματοδότηση τυχόν αποκλίσεων από τον γενικό κανόνα πρέπει να βαρύνει τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους». Βέβαια, θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι σήμερα οι Σουηδοί πολίτες εκδηλώνουν μία δυσαρέσκεια γιατί συνειδητοποίησαν, ότι βάζοντας στον υπολογισμό του ασφαλιστικού κεφαλαίου που συσσωρεύουν και θα τους αναλογεί – μοιραστεί στη διάρκεια των συντάξιμων ετών τους, τον δείκτη του προσδόκιμου ζωής, μειώνεται συνεχώς το εισόδημα που θα δικαιούνται ετησίως, στη φάση της συνταξιοδότησής τους.

Page 17: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-17-

Ελληνική πραγματικότητα Η Ελλάδα δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία ευρωπαϊκή χώρα που επιχείρησε αλλαγές στο ασφαλιστικό της σύστημα. Είναι, απλώς η χώρα που προχώρησε στις πιο πρόχειρες και πιο επιφανειακές αλλαγές κάτι που εύκολα αποδεικνύεται από την πρόσφατη εμπειρία μας και την ψήφιση του τελευταίου ασφαλιστικού νόμου 3655/2008. Ήταν και είναι σαφές, ότι ο δρόμος για την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας μας, της κωδικοποίησης των νόμων και των κανόνων ασφάλισης καθώς και της διοικητικής οικονομίας κλίμακας, περνούσε μέσα από την πραγματική ενοποίηση των 155 φορέων κοινωνικής ασφάλισης που μέχρι τότε εποπτευόντουσαν από 5 διαφορετικά Υπουργεία. Όμως η τότε κυβέρνηση της ΝΔ υιοθέτησε διαδικασίες εξπρές, χωρίς ουσιαστικό διάλογο, χωρίς έρευνα, χωρίς ρεαλιστικές προτάσεις που θα εξοικονομούσαν πόρους στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και το σπουδαιότερο, χωρίς αναλογιστική μελέτη που θα αποδείκνυε τη βιωσιμότητά των «μορφωμάτων» που δημιουργούσε ο νέος νόμος. Είμαστε δηλαδή η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που «πέρασε» ένα νομοσχέδιο χωρίς να ξέρει καν αν θα υπάρξουν οφέλη και πόσο χρόνο βιωσιμότητας κερδίζει το ασφαλιστικό της σύστημα. Το ασφαλιστικό μας σύστημα και η ελληνική οικονομία Για μας η λύση του ασφαλιστικού μας συστήματος είναι αλληλένδετη με την οικονομική ανάπτυξη και τις διαρθρωτικές αλλαγές που απαιτούνται στην ελληνική οικονομία και συνδυασμένη με την απασχόληση και μάλιστα με την απασχόληση με σωστές προϋποθέσεις. Για να γίνει δε ακόμα πιο κατανοητό πόσο αλληλένδετη είναι η σχέση της οικονομικής ανάπτυξης – απασχόλησης και της εξυγίανσης του ασφαλιστικού συστήματος και ταυτόχρονα πόσο λάθος είναι να αντιμετωπίσει κανείς τα δύο θέματα ανεξάρτητα και αποσπασματικά θα αναλύσουμε σε επίπεδο υπόθεσης εργασίας δύο χαρακτηριστικές προτάσεις που ακούγονται διαχρονικά ως θέσεις - λύσεις του ασφαλιστικού προβλήματος: ➀ Η αύξηση των ορίων ηλικίας Φανταστείτε ότι σήμερα, όχι αύριο, συμφωνούσαμε όλοι μας για μία σημαντική αύξηση των ορίων ηλικίας αποσπασματικά και χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές στις δομές της ελληνικής οικονομίας και χωρίς προτάσεις – παρεμβάσεις στον τομέα της απασχόλησης. Το αποτέλεσμα θα ήταν απλώς η «μετακίνηση» ενός σημαντικού αριθμού συμπολιτών μας από τον κλάδο των συνταξιούχων στον κλάδο των ανέργων και μάλιστα με δυσμενέστερες πιθανόν επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία. ➁ Η επιλογή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος Φανταστείτε έναν ιδανικό και ταυτόχρονα μεμονωμένο ελεύθερο επαγγελματία που πληρώνει κανονικά τις εισφορές του και συσσωρεύει για 35 ή 40 χρόνια ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό κεφάλαιο και μία ευνομούμενη πολιτεία που το παρακολουθεί ετησίως και προβαίνει στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις, ώστε αυτός να μπορεί να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο εγγυημένο συνταξιοδοτικό εισόδημα. Και φανταστείτε την ημέρα που ο ιδανικός ελεύθερος επαγγελματίας συνταξιοδοτείται, η οικονομία της χώρας του να έχει μηδενική ή αρνητική ανάπτυξη. Τότε το κεφάλαιό του θα μηδενιστεί σε μικρό χρονικό διάστημα γιατί προφανώς δεν θα υπάρχουν οι «ενεργοί» ασφαλισμένοι που θα παράγουν τους τόκους του κεφαλαίου που έχουν συνυπολογισθεί για τον καθορισμό του ελάχιστου εγγυημένου συνταξιοδοτικού εισοδήματος. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι στα σύγχρονα αναλογιστικά μοντέλα βιωσιμότητας των ταμείων, υπεισέρχεται εκτός από τον δείκτη ενεργών ασφαλισμένων / συνταξιούχους και ο δείκτης αύξησης του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος.

Page 18: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-18-

Δυστυχώς, σήμερα το κράτος όχι μόνο χρωστά 300 δισεκατομμύρια ευρώ και επί πλέον 30 δισεκατομμύρια ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά ταυτόχρονα κατέχει και τις χαμηλότερες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, την προστασία των επενδυτών (150η θέση επί 175 χωρών), την γραφειοκρατία (133η θέση), τη διαφθορά (64η θέση) και την εξωστρέφειά της που είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Σε χώρες, όπως η Σιγκαπούρη, η Ελβετία, η Ταϊβάν, η Φιλανδία οι εξαγωγές τους κυμαίνονται από 50% ως 80% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.), όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι στο 10% και φέτος θα γίνει μονοψήφιο. Πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους μας ότι όσο πιο ανοικτή είναι μία χώρα στις ιδέες τόσο ευκολότερα μπορεί να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες, είτε το θέλουμε είτε όχι, επιβάλλονται από τις διεθνείς εξελίξεις και τις νέες συνθήκες που αυτές δημιουργούν και στις σημερινές συνθήκες καθήκον των πολιτών είναι να υιοθετούν και να προωθούν μεταρρυθμίσεις, διότι έτσι θα δημιουργούν οικονομική ανάπτυξη και πλούτο. Από όλα τα παραπάνω που προσπαθούν να συσσωρεύσουν την πρόσφατη Ευρωπαϊκή και παγκόσμια εμπειρία, γίνεται προφανής η ανάγκη προώθησης άμεσων μεταρρυθμίσεων στις δομές της Ελληνικής οικονομίας με ταυτόχρονη και επιτακτικότερη την ανάγκη λήψης ρεαλιστικών αποφάσεων που πρέπει να παρθούν, σήμερα – όχι αύριο - στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας. Βασικές αρχές και κατευθύνσεις για την εξυγίανση – αναμόρφωση του ασφαλιστικού μας συστήματος

Η όποια αναμόρφωση του ασφαλιστικού μας συστήματος, πρέπει να απαντά με επιτυχία στο σύγχρονο διακύβευμα κάθε μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος που είναι η εγκαθίδρυση μίας νέας ισορροπίας ανάμεσα σε αντιτιθέμενους στόχους, όπως η αλληλεγγύη και ο ατομισμός, η ισότητα και η αποτελεσματικότητα. Τα συνταξιοδοτικά συστήματα δεν πρέπει να είναι μόνο οικονομικά βιώσιμα, αλλά και κοινωνικά αποδεκτά και για το λόγο αυτό πιστεύουμε στην ενδυνάμωση του δημόσιου διανεμητικού συστήματος με την ανεύρεση νέων πόρων, την αποτελεσματική καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής και την ένταξη στην κοινωνική ασφάλιση όλων των μορφών απασχόλησης. Διατήρηση των ορίων ηλικίας με βάση τα σημερινά ισχύοντα (νόμος Πετραλιά) τουλάχιστον μέχρι την εξυγίανση του ασφαλιστικού μας συστήματος και την αποδεδειγμένη απόδοση των μεταρρυθμίσεων που θα προωθηθούν. Ενοποιήσεις αντίστοιχων – παρόμοιων κλάδων που συνθέτουν τα ασφαλιστικά ταμεία όπως Επικουρικών και Εφάπαξ παροχών, με βάση κλαδικά χαρακτηριστικά και ύστερα από εκπόνηση αναλογιστικών μελετών που θα αποδεικνύουν τη βιωσιμότητά τους πριν αυτοί ενοποιηθούν. Π.χ. Κλάδος Εφάπαξ εισφορών επιστημόνων, Ενιαίος Κλάδος Επικουρικών Συντάξεων Δημοσίων Υπαλλήλων κ.ο.κ. Διερεύνηση και συνδυασμός όλων των πιθανών λύσεων διανεμητικού και κεφαλαιοποιητικού συστήματος, όσον αφορά δευτερεύοντες κλάδους, όπως π.χ. τους επικουρικούς και εφάπαξ παροχών που λειτουργούν έτσι και αλλιώς κυρίως κεφαλαιοποιητικά – λογιστικά αν θέλετε, με στόχο την πιθανή και πλήρη ενοποίησή τους για την επίτευξη πραγματικής οικονομίας κλίμακας (π.χ. Ενιαίο Ταμείο Επικουρικών και Εφάπαξ Συντάξεων) Ενοποίηση του κλάδου υγείας όλων των ασφαλισμένων. Σε πρώτη φάση λειτουργία επιμέρους κλάδων υγείας με βάση επαγγελματικά, οικονομικά και αναλογιστικά κριτήρια (π.χ. επιστημόνων κ.λ.π.) και στη συνέχεια λειτουργία του Ενιαίου Κλάδου Υγείας με πλήρη μηχανογράφηση όλων των υπηρεσιών – παροχών του. Δεν είναι δυνατό να υπάρχει διαφορετική τιμολογιακή πολιτική στο συνταγολόγιο του δικηγόρου, του γιατρού ή του μηχανικού, ούτε βέβαια να υπάρχουν διαφορετικές παροχές υγείας στην ίδια οικογένεια από τη σύζυγο ή τον σύζυγο. Με την πλήρη δε μηχανογράφηση του ενιαίου κλάδου θα είναι δυνατός ο

Page 19: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-19-

οποιοσδήποτε έλεγχος και η διασταύρωση των στοιχείων οπουδήποτε ασφαλισμένου και έτσι θα επιτευχθεί πραγματική οικονομία κλίμακας. Θέσπιση της ενιαίας βάσης δεδομένων – ηλεκτρονική πλατφόρμα – όλων των ασφαλισμένων της χώρας, κατάργηση των πολλαπλών αριθμών κοινωνικής ασφάλισης και αντικατάστασή τους με τον Ατομικό Αριθμό Φορολογικού Μητρώου. Θέσπιση αμφίδρομου ηλεκτρονικού ελέγχου – διασταύρωσης των ασφαλισμένων με το σύστημα TAXIS με στόχο την είσπραξη των ασφαλιστικών εισφορών και τη δραστική καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής και της γραφειοκρατίας. Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός του στοιχειώδους σήμερα θεσμικού πλαισίου αναλογιστικών μελετών με βάση τη σύγχρονη διεθνή εμπειρία και τα εξειδικευμένα μαθηματικά μοντέλα. Επισημαίνουμε εδώ ότι με τις προδιαγραφές που θέτουν για την εκπόνηση των αναλογιστικών μελετών των ταμείων, κάθε φορά οι εκάστοτε υπηρεσιακοί παράγοντες του αρμόδιου Υπουργείου, δεν υπάρχει περίπτωση όχι κάποιο ταμείο, αλλά κανένας κλάδος κανενός ταμείου να «βγαίνει» αναλογιστικά. Εκπόνηση αναλογιστικών μελετών με βάση το νέο αναμορφωμένο και εκσυγχρονισμένο θεσμικό πλαίσιο που θα δημιουργηθεί, όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, όπως υφίστανται ή όπως πρόκειται να αναμορφωθούν, ώστε να αποδεικνύεται πλήρως η βιωσιμότητά τους ή μη, πριν τη δημιουργία και στη συνέχεια λειτουργία τους. Επικαιροποίηση – διόρθωση των παραπάνω αναλογιστικών μελετών ανά 2 χρόνια με βάση τα διεθνή πρότυπα και τους «κλεισμένους ισολογισμούς» των ΦΚΑ μέσω της δημιουργίας αναλογιστικού παρατηρητηρίου που δεν θα παρακολουθεί απλά το αναλογιστικό έλλειμμα του κάθε κλάδου των ταμείων, αλλά και το πώς αυτό εξελίσσεται στο βάθος του χρόνου. Έτσι θα μπορούμε έγκαιρα και αξιόπιστα να επεμβαίνουμε και να προλαβαίνουμε το πραγματικό αναλογιστικό έλλειμμα πριν αυτό απειλήσει τη βιωσιμότητα του εκάστοτε κλάδου. Διερεύνηση των δυνατοτήτων του νόμου 3586 / 10.07.2007 περί του θεσμικού πλαισίου επενδύσεων και αξιοποίησης της περιουσίας των ΦΚΑ, πιθανή προσαρμογή του στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, όπως αυτοί δημιουργήθηκαν ή θα δημιουργηθούν και αναμόρφωσή του συγκεκριμένου θεσμικού πλαισίου όπου απαιτείται, μετά βέβαια από εξαντλητική διαβούλευση. Σε περιόδους εντεινόμενης κρίσης, πιστεύουμε στην πολιτική επιλογή της αύξησης των δημοσίων δαπανών και της στήριξης των συντάξεων ως μέσο ανάπτυξης για τη στήριξη της ζήτησης. Καμία αύξηση σε περίοδο κρίσης των εισφορών των ασφαλισμένων. Λειτουργία Ταμείων – Καθυστέρηση και Γραφειοκρατία στην απονομή συντάξεων. Σήμερα ένας ασφαλισμένος χωρίς διαδοχική σύνταξη πληρώνεται 8-10 μήνες αφού καταθέσει τα χαρτιά του και μετά από πολύ τρέξιμο από υπηρεσία σε υπηρεσία. Χειρότερα είναι τα πράγματα για όσους έχουν διαδοχική ασφάλιση: μπορεί να δουν τη σύνταξή τους μετά από 20 μήνες! Υπάρχουν περιπτώσεις δηλαδή που ασφαλισμένοι δεν πρόλαβαν να δουν σύνταξη. «Έφυγαν» μαζεύοντας δικαιολογητικά...

Page 20: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-20-

Πιστεύουμε ότι 5 είναι οι κατευθύνσεις που πρέπει να έχουμε για την σταδιακή και στη συνέχεια οριστική λύση του προβλήματος: ➀ Πλήρης μηχανογράφηση. Εμμονή – εμμονή – εμμονή στην πλήρη μηχανογράφηση του ενιαίου συστήματος ασφαλισμένων. Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία μας έχει αποδειχθεί ότι όσους υπαλλήλους και να προσληφθούν, όσο στοχευμένα οργανογράμματα και να υλοποιηθούν, οι υπάλληλοι ποτέ δεν θα είναι αρκετοί αν δεν περάσουμε πλήρως στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες των ΦΚΑ και των Δημοσίων υπηρεσιών γενικότερα. ➁ Έγκαιρη ετοιμασία του φακέλου του συνταξιούχου, π.χ. 2 χρόνια πριν την απόκτηση των πρώτων συνταξιοδοτικών του δικαιωμάτων. Θα σας θυμίσω εδώ, ότι αυτά που επαγγέλλεται η νέα κυβέρνηση περί νομοθετικής ρύθμισης για απόδοση των συντάξεων εντός 3 μηνών, η προηγούμενη κυβέρνηση το είχε κάνει νομοθετική πράξη, ψηφίζοντας νόμο για απόδοση του 80% των συντάξεων σε 15 μέρες, ύστερα από σχετική δήλωση του ασφαλισμένου. Και θα σας θυμίσω και πάλι, ότι ο νόμος «κώλυσε», δεν λειτούργησε στην πράξη. ➂ Τεκμήριο αθωότητας. Ο ασφαλισμένος όταν υποβάλλει την αίτησή του για συνταξιοδότηση, ξεκινά με το τεκμήριο της αθωότητας, τουλάχιστον, όσο αφορά ένα κατώτατο ποσό που θα πρέπει να του καταβάλλεται άμεσα, ακόμα και εάν αποδεδειγμένα χρωστάει «κάποιες» εισφορές. Για το ποσό και τον τρόπο που αυτό θα υλοποιείται μπορούμε να ανατρέξουμε και να χρησιμοποιήσουμε στατιστικά στοιχεία από τους ελέγχους που διενεργήθηκαν διαχρονικά και να καταλήξουμε σε συμπεράσματα, ύστερα από συνεργασία με τις διοικήσεις των ταμείων. ➃ Άμεση καταβολή του εφάπαξ επιδόματος που δικαιούται ο ασφαλισμένος (1 μήνα μετά την υποβολή της αίτησης). ➄ Πιστοποίηση ποιότητας φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης. Άμεση έναρξη της διαδικασίας εγκατάστασης και εφαρμογής συστήματος πιστοποίησης ποιότητας όλων των υπηρεσιών των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, τύπου I.S.O.. ΕΤΑΑ - ΤΣΜΕΔΕ – Νέες ενοποιήσεις Ταμείων Εμείς οι Μηχανικοί έγκαιρα και ψύχραιμα και έχοντας τον πλέον εύρωστο «αυτοδιοικούμενο» ασφαλιστικό οργανισμό στην Ελλάδα, είδαμε τα προβλήματα του ασφαλιστικού μας συστήματος και ξεκινήσαμε το διάλογο με την πολιτεία από το 2004. Ένα διάλογο που αποσκοπούσε στη διόρθωση τουλάχιστον των στρεβλώσεων του νόμου 2084/92 που μεταξύ άλλων προέβλεπε για τους μετά την 01-01-1993 ασφαλισμένους μας, εισφορές €3.000 ετησίως και μηνιαία σύνταξη €570 μετά από 35 χρόνια ασφάλισης και ηλικία τουλάχιστον 60 χρονών, ενώ παράλληλα κρατούσε «κλειδωμένες» τις συντάξεις των ήδη συνταξιούχων μας στα €1.400 από το 1984. Το 2006 ψηφίστηκε από την τότε κυβέρνηση της ΝΔ ο νόμος 3518 που τότε χαρακτηρίστηκε ως «μίνι ασφαλιστικό» και έφερε μαζί με την αύξηση των συντάξεών μας από τα €1.400 στα €2.000, σημαντική αύξηση των εισφορών μας κατά 40%. Ταυτόχρονα, υλοποιούσε ένα χρόνιο αίτημα του τεχνικού κόσμου, αυτό της δημιουργίας του κλάδου των ειδικών παροχών. Αυτό αποτέλεσε από το 2006 και μετά, την ειδοποιό διαφορά μας σε σχέση με όλους τους άλλους επιστημονικούς φορείς στα προβλήματα του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας. Πριν από ενάμιση χρόνο δώσαμε μια μεγάλη μάχη για να μην ψηφισθεί ο νόμος για την ενοποίηση των Ταμείων. Μεγάλη ως προς το διακύβευμα της, ως προς τη συμμετοχή και κυρίως ως προς την ενότητα που παρουσίασαν οι μηχανικοί και οι οργανώσεις τους. Δυστυχώς στη συνέχεια ήρθε η ενοποίηση των Ταμείων με το νόμο 3655/2008 της δεύτερης κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που δεν επηρέασε μεν τις παροχές

Page 21: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-21-

του ΤΣΜΕΔΕ, όσο αφορά το ύψος συντάξεων, των εισφορών και τα όρια ηλικίας, αλλά δημιούργησε μια νέα δυσμενέστερη για την άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού πραγματικότητα. Σήμερα, η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δια στόματος του νέου της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Α. Λοβέρδου ανοίγει μάλλον έναν προσχηματικό διάλογο με διαδικασίες «express», αγνοώντας για άλλη μία φορά τη διεθνή εμπειρία του τρόπου επίτευξης των ασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων και προτείνοντας τη δημιουργία 3 ταμείων κύριας ασφάλισης, μισθωτών – αυτοαπασχολούμενων – αγροτών. Προφανώς για άλλη μία φορά η πολιτεία αγνοεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασφαλιστικού μας ταμείου και το γεγονός ότι το ΤΣΜΕΔΕ ασφαλίζει ιδιότητα, γιατί πως είναι δυνατόν όταν θέλει με τις νέες ενοποιήσεις, να επιτύχει οικονομίες κλίμακας και ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας των ασφαλισμένων, να προτείνει σε ένα μηχανικό που μπορεί στη διάρκεια της 35ετους καριέρας του να εναλλάσσεται πολλές φορές από αυτοαπασχολούμενος (ελεύθερος επαγγελματίας) σε μισθωτό, να εγγράφεται και να μετεγγράφεται άλλες τόσες φορές μεταξύ των 2 ταμείων. Δεν θέλουμε δε καν να σκεφτούμε το τι θα γίνεται με την ατομική καρτέλα εγγυοδοσίας (εγγυητικές επιστολές) του κάθε συναδέλφου. Το μόνο βέβαιο είναι, ότι για άλλη μία φορά μία ακόμα κυβέρνηση προσπαθεί να πετύχει το απόλυτο «αλαλούμ» στην άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού. Σήμερα εμείς οι μηχανικοί έχοντας τους καλυτέρους ποιοτικούς δείκτες και τον πιο υγιή ασφαλιστικό φορέα και ύστερα από την εμπειρία της λειτουργίας του «μορφώματος» που λέγεται ΕΤΑΑ που αποτελεί έναν πρόσθετο μη βιώσιμο γραφειοκρατικό μηχανισμό με ετήσιο κόστος που ξεπερνά το €1.200.000, θέτουμε τη δικιά μας κόκκινη γραμμή στο διάλογο για το ασφαλιστικό ζητώντας: Την ανεξαρτητοποίηση του κλάδου κύριας σύνταξης και της διεύθυνσης εγγυοδοσίας από το ΕΤΑΑ και ένταξή τους στο προηγούμενο καθεστώς του ΤΣΜΕΔΕ. Επισημαίνουμε ότι αυτές οι 2 λειτουργίες του ταμείου είναι αλληλένδετες, αλληλόχρεες και δεν μπορούν να διαχωριστούν, γιατί ο κλάδος κύριας σύνταξης, λόγω του γεγονότος της ασφάλισης της ιδιότητας του επαγγέλματος του μηχανικού, εγγυάται τις εγγυητικές επιστολές που εκδίδονται υπέρ των ασφαλισμένων μας και τα έσοδα από τις εγγυητικές επιστολές προστίθενται στον κλάδο κύριας σύνταξης. Την ανεξαρτητοποίηση του κλάδου ειδικών παροχών από το ΕΤΑΑ και ένταξή του αποκλειστικά στο ΤΣΜΕΔΕ με παράλληλη νομοθετική ρύθμιση για τη δυνατότητα λειτουργίας του με ανακατανομή ορισμένων πόρων του Ταμείου, όπως π.χ. του πόρου του 2% των μελετών και επιβλέψεων και που όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως ο συγκεκριμένος κλάδος θα λειτουργεί προσθετικά στις υπάρχουσες ή τις μελλοντικές παροχές του ΤΣΜΕΔΕ. Την ανεξάρτητη διαχείριση των αποθεματικών του ΤΣΜΕΔΕ Δεν είναι δυνατόν η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζα Αττικής να πληρώνεται αποκλειστικά και μόνο από τα αποθεματικά του ΤΣΜΕΔΕ, αλλά για την απόφαση ή μη της αύξησης να συναποφασίζουμε μαζί με τους γιατρούς και τους δικηγόρους, ενώ ταυτόχρονα στη διοίκηση της τράπεζας να μετέχουν εκπρόσωποι εκτός ΤΣΜΕΔΕ. Την ενεργητική και ασφαλή αξιοποίηση των περιουσιακών δεδομένων του Ταμείου μας, με βάση τις γενικές κατευθύνσεις που έχουμε θέσει και βέβαια μέσα στο ισχύον ή το όποιο αναμορφωμένο θεσμικό πλαίσιο αξιοποίησης της περιουσίας των ΦΚΑ, δημιουργώντας «προϊόντα» φιλικά και σχετικά με το επάγγελμα του μηχανικού (φιλική και ασφαλής στροφή προς τα μέλη μας) με στόχο την επίτευξη:

α) Μόνιμης λύσης στις στεγαστικές ανάγκες όλου του Τεχνικού Κόσμου, υλοποιώντας ένα στεγαστικό πρόγραμμα με κτήρια πρότυπα – συγκεντρωμένες μονάδες - εξυπηρέτησης των συναδέλφων αλλά και των πολιτών σε όλη την Ελλάδα. Είναι προφανές ότι θα πρέπει πρώτα να μελετήσουμε και να εκπονήσουμε

Page 22: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-22-

ως ΤΕΕ ένα κτιριολογικό πρόγραμμα στεγαστικών αναγκών όλου του τεχνικού κόσμου για όλη την Ελλάδα (ΤΕΕ, ΤΣΜΕΔΕ, Σύλλογοι, πιθανόν και Τράπεζα Αττικής) και στη συνέχεια να προχωρήσουμε στη σύνταξη οικονομοτεχνικής μελέτης σκοπιμότητας, έχοντας σαν εργαλεία τα χρήματα που ξοδεύουμε σήμερα ως ΤΕΕ, ΤΣΜΕΔΕ, Σύλλογοι και Τράπεζα Αττικής, τα ισχυρά αποθεματικά του Ταμείου και τα στεγαστικά προϊόντα της Τράπεζας Αττικής.

β) Την παραγωγή τεχνολογίας στη βάση της νέας πράσινης οικονομικής ανάπτυξης και της παραγωγής έργου για την εξοικονόμηση ενέργειας που θα χαρακτηρίσει τον αιώνα μας. Την παρακολούθηση της πορείας της επένδυσής μας στην Τράπεζα Αττικής από ανεξάρτητο, ειδικό χρηματοοικονομικό σύμβουλο που θα προσληφθεί ύστερα από τη διενέργεια σχετικού μειοδοτικού διαγωνισμού. Τη νομοθετική ρύθμιση και αναδρομική πληρωμή στο ΤΣΜΕΔΕ των διαφυγόντων εσόδων από όλες τις δραστηριότητες παραγωγής έργου όπως π.χ. οι ΣΔΙΤ που σήμερα δεν καταβάλλονται στο ταμείο μας. Τον εξορθολογισμό των στρεβλών εισφορών του νόμου 3518/2006 των μισθωτών συναδέλφων που ενταχθήκαν στο ΤΣΜΕΔΕ μετά την 1-1-1993, ύστερα από εκπόνηση ειδικής αναλογιστικής μελέτης. Την άμεση καταβολή των εισφορών του κράτους από την τριμερή χρηματοδότηση που σε απόλυτες τιμές ξεπερνούν τα €400.000.000. Την άμεση κάλυψη με «κατάλληλο» προσωπικό όλων των οργανικών θέσεων του ΤΣΜΕΔΕ. Την άμεση πρόσληψη στο ΤΣΜΕΔΕ, Γενικού Διευθυντή, ύστερα από διενέργεια διεθνή δημόσιου διαγωνισμού στα πρότυπα των Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου. Την άμεση πρόσληψη ασφαλιστικού και χρηματοοικονομικού συμβούλου, ύστερα από τη διενέργεια αντίστοιχων διεθνών μειοδοτικών διαγωνισμών. Παράλληλα ξεκινάμε την εσωτερική μας διαβούλευση και τις διεργασίες:

➀ Για τον κανονισμό λειτουργίας του κλάδου ειδικών παροχών.

➁ Για το τι θέλουμε ως τεχνικός κόσμος από την επένδυσή μας στην Τράπεζα Αττικής. Προσδοκούμε τελικά τη μετεξέλιξή της σε τράπεζα των μηχανικών ή μήπως προτιμούμε την εξυγίανσή της και στη συνέχεια την πώλησή της, σε μία ευνοϊκότερη οικονομική συγκυρία;

➂ Για μοντέλο Διοίκησης του ΤΣΜΕΔΕ με στόχο την μετεξέλιξή του στον πρότυπο ασφαλιστικό οργανισμό που όλοι ονειρευόμαστε.

Page 23: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-23-

ΙΙΙ. ΤΣΜΕΔΕ και Τράπεζα Αττικής νας σημαντικός λόγος ενάντια στην ενοποίηση του ΤΣΜΕΔΕ με άλλα ασφαλιστικά ταμεία παραμένει η διαχείριση των αποθεματικών σε συνάρτηση και με το ποσοστό που κατέχει το ΤΣΜΕΔΕ (42%) ως βασικός

μέτοχος στην Τράπεζα Αττικής. Έχει δυστυχώς αποδειχθεί ότι έχουμε δίκιο να φοβόμαστε. Τα τελευταία τρία χρόνια (από το 2007), το ταμείο μας ξόδεψε πάνω από €120.000.000 σε δυο αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, που υπερδιπλασίασαν τα κεφάλαια της Τράπεζας. Πρόσφατα και χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο και αξιόπιστο επενδυτικό πλάνο και αφού πλέον είχε μεσολαβήσει η κατάργηση του ΤΣΜΕΔΕ και η εμπλοκή του ΕΤΑΑ στη διαχείριση, κάτι που θα έπρεπε να μας κάνει ιδιαίτερα επιφυλακτικούς και καχύποπτους σε τέτοιες κινήσεις, επιχειρήθηκε με άκομψο τρόπο η υφαρπαγή της σύμφωνης γνώμης των μελών της Δ.Ε του Ταμείου και του ΤΕΕ. Κάθε φορά που η Τράπεζα Αττικής προχωρεί σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου ουσιαστικά χρησιμοποιούνται χρήματα Μηχανικών για να καλυφθούν τα χρέη επιχειρήσεων και επιχειρηματιών. Είναι κάτι στο οποίο δεν μπορούμε να συναινέσουμε. Τα κεφάλαια που ξοδεύονται από το υστέρημα των Μηχανικών για την κεφαλαιακή ενίσχυση της Τράπεζας Αττικής, είναι κεφάλαια που θα λείψουν αύριο από τις συντάξεις μας. Διαχρονικά, η απόδοση των χρημάτων, που έχουν επενδυθεί στην Τράπεζα είναι εξαιρετικά χαμηλή, καθώς τα μερίσματα που εισπράττονται (τις χρονιές που η Τράπεζα έχει κέρδη), είναι αμελητέα. Ποιος μπορεί να μας εγγυηθεί και την αξιοπρεπή απόδοση και τη δυνατότητα επιστροφής των χρημάτων αυτών στο Ταμείο μας όταν θα τα έχουμε οι Μηχανικοί ανάγκη; To ΤΕΕ οφείλει να προβληματιστεί έντονα για τη διαχείριση των χρημάτων των ασφαλισμένων Μηχανικών και όχι να λειτουργήσει ως όψιμος τραπεζίτης. Σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο πρωτίστως είναι η διαφύλαξη των αποθεματικών του ΤΣΜΕΔΕ και όχι το όφελος της Τράπεζας. Το σενάριο ήταν προκαθορισμένο και οι εκπρόσωποι του ΤΕΕ και των άλλων οργανώσεων των Μηχανικών θα έπρεπε να είναι έτοιμοι να το αντιμετωπίσουν. Είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας πως τα αποθεματικά του Ταμείου των Μηχανικών δεν αποτελούν προσωπική υπόθεση κανενός. Ούτε είναι θέμα που επιδέχεται παραταξιακές αντιλήψεις. Για αυτό θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με σύνεση και υπευθυνότητα. Το ΤΕΕ θα πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά με την εμπλοκή της Τράπεζας Αττικής. Να έχει αξιόπιστο χρηματοοικονομικό σύμβουλο και να μην παίζει το ρόλο του τραπεζίτη. Στην παρούσα φάση της γενικότερης κρίσης, η Τράπεζα Αττικής πάνω από όλα χάρη στη γενναία ενίσχυση των μετόχων της είναι μια υγιής Τράπεζα. Από την άλλη πλευρά, τα κέρδη της είναι πενιχρά, ενώ το μέγεθός της είναι αμελητέο (από πλευράς ενεργητικού βρίσκεται μόλις στην 12η με 13η θέση, σε σχέση με τις υπόλοιπες Τράπεζες). Νομίζω, ότι η ευχέρεια που έχει η Τράπεζα στο να αντλεί κεφάλαια από τους μετόχους της λειτουργεί τελικά σε βάρος της βέλτιστης χρήσης των κεφαλαίων αυτών. Χωρίς καμιά διάθεση συνθηματολογίας και αφοριστικών διατυπώσεων, θέλω να εκθέσω επιγραμματικά τους λόγους για τους οποίους η Τράπεζα Αττικής ούτε για την ίδια, αλλά πολύ περισσότερο ούτε και για το Ταμείο των Μηχανικών, συμφέρει να προχωρήσει σε νέες αυξήσεις:

Έ

Page 24: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-24-

➀ Η απόδοση των κεφαλαίων της Τράπεζας, υπολείπεται του μέσου όρου του τραπεζικού τομέα για κάθε χρόνο ξεχωριστά, επί μακρά σειρά ετών. ➁ Οι ρυθμοί ανάπτυξης της Τράπεζας είναι ανεπαρκείς και χάνει θέσεις σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Η ανάπτυξη με αιχμή τις χορηγήσεις, που ήταν και ο εύκολος δρόμος για την επίτευξη κερδών κατά την εποχή των «παχιών αγελάδων», αποδείχθηκε λάθος. ➂ Η επιδιωκόμενη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου σημαίνει την εκ νέου δέσμευση σημαντικών πόρων από τα διαθέσιμα του ΤΣΜΕΔΕ, χωρίς κάποια προοπτική αξιόλογης απόδοσης στο μέλλον. ➃ Ιδιαίτερα δε η αδιαφανής σύνδεση της Τράπεζας Αττικής με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά ζημιογόνα για τους Μηχανικούς, που με 42% αποτελούν και τον ισχυρότερο μέτοχο. ➄ Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Τράπεζα παραμένει υγιής και με ισχυρά κεφάλαια κάνουν την προτεινόμενη αύξηση, να είναι και μειωμένης χρησιμότητας για την ίδια την Τράπεζα, αλλά και οικονομικά ασύμφορη για τον πλειοψηφούντα μέτοχο.

Page 25: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-25-

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ι. Ανάπτυξη ή Περιβάλλον; Απάντηση: Πράσινη Ανάπτυξη

ο φαινόμενο της ανάπτυξης μπορεί να θεωρηθεί ότι ξεκίνησε όταν για πρώτη φορά ο άνθρωπος επενέβη στο φυσικό περιβάλλον. Η αντιπαράθεση «ανάπτυξη ή περιβάλλον» φαινόταν να έχει διλληματικό χαρακτήρα για τις

περισσότερες κυβερνήσεις του πλανήτη. Οι αντιλήψεις π.χ. για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη μείωση των ανισοτήτων σπάνια ήταν μέχρι και πρόσφατα συμβατές με τις αρχές της περιβαλλοντικής πολιτικής. Σήμερα όμως η αντιπαράθεση ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη παραμένει ενεργή, αλλάζοντας όμως μορφή. Κανείς πλέον δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα μιας περιβαλλοντικής πολιτικής και αυτό γιατί η ανάπτυξη, για να συνεχισθεί απρόσκοπτα, θα πρέπει να χρησιμοποιεί ορθολογικά τους φυσικούς πόρους. Η αειφορία έχει σημαντική κοινωνική διάσταση που βασίζεται στην αλληλεγγύη μεταξύ των σημερινών ανθρώπων αλλά και μεταξύ των γενεών. Η πράσινη ανάπτυξη προωθεί κυρίως την παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές και την εξοικονόμηση ενέργειας. Η έννοια της πράσινης ανάπτυξης δεν έχει ακόμα αποκτήσει διεθνώς μια σαφώς καθορισμένη σημασία. Παρόλα αυτά, αν θέλαμε να διακρίνουμε κάποια χαρακτηριστικά της έννοιας αυτής, θα στεκόμασταν στα παρακάτω σημεία:

Βασική επιδίωξη είναι η επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης χωρίς επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Με άλλα λόγια, η πολιτική της πράσινης ανάπτυξης θα πρέπει να έχει ως στόχο την αποσύνδεση του ρυθμού ανάπτυξης μιας χώρας με το ρυθμό περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Η αποσύνδεση αυτή προωθείται με τη θέσπιση υποχρεώσεων για τους χρήστες ώστε να κάνουν λογική χρήση των πόρων.

Δεύτερη επιδίωξη αποτελεί η αλλαγή του σπάταλου τρόπου ζωής, με συγκράτηση της υπερβολικής κατανάλωσης πόρων. Πολύ αποτελεσματική εξοικονόμηση μπορεί να επιτευχθεί με τεχνολογικές βελτιώσεις και καινοτομίες. Στον αγροτικό τομέα, η άρδευση με κατάλληλα συστήματα μπορεί να μειώσει την σπατάλη νερού. Στα κτήρια, μεγάλη μείωση της ενεργειακής σπατάλης για θέρμανση και κλιματισμό επιτυγχάνεται με την εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Παρόμοιες δυνατότητες υπάρχουν στον τομέα των μεταφορών, σε προϊόντα που γρήγορα μετατρέπονται σε απορρίμματα κ.λπ.

Τρίτο βήμα είναι να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία. Οι περισσότερες από τις παλιές τεχνολογίες δεν είναι περιβαλλοντικά φιλικές. Ο τρόπος εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων συνδέεται άμεσα με το είδος της χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας. Ήπιες τεχνολογίες είναι όσες εξασφαλίζουν ανανεωσιμότητα των πόρων και προστασία του περιβάλλοντος. Παραδείγματα αποτελούν οι καθαρότερες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας, βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων, οι διάφορες αντιρρυπαντικές τεχνολογίες, η ανακύκλωση στερεών, υγρών και αέριων αποβλήτων, η υποκατάσταση επικίνδυνων ή τοξικών προϊόντων, η υποκατάσταση μη αναγκαίων μεταφορών μέσω πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών κ.λπ.

Σαν τέταρτο βήμα, αλλά εξίσου ή περισσότερο σημαντικό, θα πρέπει να δούμε την πράσινη ανάπτυξη ως μια ευκαιρία για δημιουργία απασχόλησης.

Τ

Page 26: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-26-

Οι δραστηριότητες προστασίας του περιβάλλοντος, όπως η εξοικονόμηση ενέργειας και άλλων πόρων, η αντιρρυπαντική τεχνολογία, η υποκατάσταση τοξικών υλικών, η ανακύκλωση αποβλήτων, η εφαρμογή νέων μεθόδων καθαρότερης παραγωγής, η οργάνωση και αξιοποίηση της προστασίας της φύσης κ.λπ. δημιουργούν πολλές θέσεις εργασίας και ιδιαίτερα σε τομείς της οικονομίας που σήμερα βρίσκονται σε ύφεση.

Τελειώνοντας, θα παραθέσω ένα επιχείρημα που ενισχύει τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω: Η πράσινη ανάπτυξη αναμένεται να αποφέρει 256.000 ως 403.500 θέσεις εργασίας στην Ελλάδα ως το 2020, σύμφωνα με έκθεση της Greenpeace, η οποία παρουσιάστηκε στις 2/6/2009 σε συνέντευξη τύπου. Σύμφωνα με αυτήν την έκθεση, η επιλογή αυτή όχι μόνο εγγυάται μία διέξοδο από την οικονομική κρίση, αλλά αποτελεί και τη μόνη δυνατή λύση για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών και την υπέρβαση της περιβαλλοντικής κρίσης του πλανήτη μας. Όπως αναφέρεται, από τις παραπάνω θέσεις εργασίας, 98.500-155.000 αφορούν σε “πράσινες” θέσεις πλήρους απασχόλησης στους τομείς της ενέργειας, των κατασκευών, της ανακύκλωσης και της γεωργίας, ενώ οι υπόλοιπες είναι έμμεσες θέσεις απασχόλησης, που πυροδοτούνται από τη στροφή στην πράσινη ανάπτυξη σε ευρύτερους τομείς της οικονομίας, λόγω τόνωσης της κατανάλωσης.

ΙΙ. Πολιτικές ανάπτυξης και αναβάθμισης του κέντρου της Αθήνας

Ελλάδα σήμερα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη κρίση από τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Στο επίκεντρο της η οικονομία: τα μεγάλα ελλείμματα του κράτους, το αυξημένο κόστος δανεισμού, η γενικευμένη ύφεση, η μειωμένη

ανταγωνιστικότητα, η ωρολογιακή βόμβα του ασφαλιστικού για να αναφέρουμε μόνο μερικά από αυτά που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Η κρίση αυτή αγγίζει όλους τους τομείς και όλες τις εκφάνσεις του επαγγέλματος του μηχανικού στη χώρα μας και δυστυχώς δεν οφείλεται αποκλειστικά, όπως κάποιοι τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να μας πείσουν, στη παγκόσμια οικονομική κρίση (οπότε θα ήταν μελλοντικά ευκολότερα αναστρέψιμη), αλλά κυρίως στις λανθασμένες επιλογές αυτών που τα προηγούμενα έξι χρόνια διοικούσαν το κράτος οδηγώντας το στο χείλος του γκρεμού. Η κρίση αυτής της μορφής μπορεί αποτελεσματικότερα να αντιμετωπιστεί δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη και ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω σχεδιασμού ενός ευρύτερου πλέγματος πολιτικών που θα οδηγήσει στην υλοποίηση σημαντικών έργων υποδομής αλλά και θα ενισχύσει γενικότερα τον κατασκευαστικό κλάδο ο οποίος αποτελεί παραδοσιακά κινητήριο δύναμη της οικονομίας αφού παράγει κεφάλαιο και εργασία με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Προσβλέπουμε σε έργα υποδομής που αφενός θα τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα αλλά ταυτόχρονα θα υπηρετούν πολιτικές για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και τη βελτίωση και προστασία του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό εκτός από την υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής φιλικών προς το περιβάλλον όπως ο σιδηρόδρομος ή το μετρό Αθήνας και Θεσσαλονίκης είναι απαραίτητο να αναζητηθούν πολιτικές οι οποίες θα βελτιώσουν την καθημερινότητα του πολίτη. Οι πολιτικές αυτές θα μπορούσαν να επικεντρωθούν σε πρώτη φάση στην πρωτεύουσα με σκοπό τη βελτίωση των απαράδεκτων συνθηκών διαβίωσης που επικρατούν σε πολλές περιοχές της. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι διττά αφού προωθώντας αναπλάσεις μικρής και μεγάλης κλίμακας οι οποίες θα δώσουν πνοή και ένα περισσότερο περιβαλλοντικό χαρακτήρα στην πόλη θα τονωθεί ταυτόχρονα η οικοδομική δραστηριότητα που βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα και βάλλεται συνεχώς. Οι «περιβαλλοντικές αναπλάσεις» και οι «περιβαλλοντικές απαλλοτριώσεις» είναι το μεγάλο στοίχημα

Η

Page 27: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-27-

της επόμενης δεκαετίας για την Αθήνα και προϋποθέτουν βέβαια τη δημιουργία ενός περιβαλλοντικού ΓΟΚ (Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού) που θα επιτρέπει κάτι τέτοιο. Ήδη χάσαμε μια μεγάλη ευκαιρία για την Αθήνα. Στους Ολυμπιακούς του 2004 είχαμε καταφέρει να «φτιάξουμε» μια πόλη πρότυπο. Πέρα από τα Ολυμπιακά έργα των οποίων οι σημερινές χρήσεις είναι ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο, το κέντρο της πόλης ήταν υποδειγματικό. Το 2004 θα μπορούσε να είναι το όχημα για περαιτέρω βελτιώσεις. Αντίθετα όχι μόνο δε διατηρήσαμε αυτά τα επίπεδα αλλά εγκαταλείψαμε κάθε προσπάθεια κι αν εξαιρέσουμε τις συγκοινωνίες (μετρό, μη ρυπογόνα τρόλεϊ και λεωφορεία) και τα οδικά δίκτυα, δεν μας έμεινε σχεδόν καμιά άλλη κληρονομιά. Η συμβολή του τεχνικού κόσμου της χώρας στην πραγματοποίηση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ήταν και είναι ανεκτίμητη. Η διεξαγωγή τους δεν θα ήταν εφικτή χωρίς το όραμα και την σπουδαία προσπάθεια των Ελλήνων Μηχανικών προσπάθεια που δημιούργησε έστω και βραχυπρόθεσμα συνθήκες ανάπτυξης και ευημερίας για τη χώρα. Σήμερα όμως, σημασία δεν έχει απλώς η καταγραφή των αρνητικών δεδομένων αλλά παίρνοντας μαθήματα από την κακοδιαχείρηση της Ολυμπιακής κληρονομιάς, να εξετάσουμε την περίπτωση σαν παράδειγμα προς αποφυγή και να εργαστούμε για το μέλλον. Τα βασικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν από την εγκατάλειψη και στη συνέχεια απαξίωση των γειτονιών της Αθήνας μπορούν επιγραμματικά να συνοψιστούν στα εξής: Έλλειψη ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου που θα δώσουν μια διαφορετική εικόνα στην πόλη και θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής. Έλλειψη επικαιροποιημένου γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού. Γκετοποίηση με μετανάστες να στοιβάζονται σε εγκαταλελειμμένα σπίτια και γειτονιές που αφού δεν έχουν κατοικίες ερημώνονται, με αποτέλεσμα να ανθεί η εγκληματικότητα. Μη συντήρηση των υποδομών (βρώμικα και κατεστραμμένα πεζοδρόμια και πλατείες, εγκαταλελειμμένοι χώροι πρασίνου που δημιουργούν εστίες μόλυνσης). Εγκατάλειψη δημόσιων κτηρίων (βρώμικες προσόψεις, καταλήψεις κ.α.). Υποβάθμιση, μείωση της αξίας ιδιοκτησιών με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη κατοικιών και κατ’ επέκταση τη δραματική μείωση των τιμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Mεταξουργείο υπάρχουν παλαιά σπίτια από 800 ευρώ/τ.μ., το ίδιο και στα Πατήσια και στην πλατεία Bικτωρίας, ενώ, σύμφωνα με τελευταία έρευνα, οι κατώτερες τιμές συναντώνται στην πλατεία Aμερικής και στην πλατεία Αττικής με 700-800 ευρώ/τ.μ. Στον Άγιο Παντελεήμονα τα μεταχειρισμένα διαμερίσματα αγοράζονται κυρίως από αλλοδαπούς κάτω από 1.000 ευρώ/τ.μ., ενώ σε Kολωνό και Σταθμό Λαρίσης οι τιμές κυμαίνονται από 800 έως 1.200 ευρώ/τ.μ. Προκειμένου να εξαλειφθούν τα φαινόμενα αυτά το πρώτο που πρέπει να αλλάξει είναι η αντίληψή μας. Το να «ζεις καλά στην πόλη» δεν είναι ατομική υπόθεση είναι και υπόθεση συλλογική και σίγουρα της πολιτείας. Αφορά, πρωτίστως στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην παροχή δημόσιων αγαθών (υποδομές εκπαίδευσης και υγείας, ασφάλεια, συγκοινωνίες, ποιότητα περιβάλλοντος, πολιτισμός, αναψυχή κλπ). Οι προοδευτικοί πολίτες, που εργαζόμαστε ή/και κατοικούμε στην Αθήνα και ως μηχανικοί με εξειδικευμένη γνώση, οφείλουμε να υποχρεώσουμε το κράτος να λειτουργήσει σε όφελος της πόλης. Οφείλουμε να προκαλέσουμε έναν ευρύτατο κοινωνικό διάλογο, για το πώς θέλουμε να είναι η Αθήνα, για τις λύσεις που θα συμβάλουν ώστε αυτό να επιτευχθεί και για το πώς θα επιμερισθούν τα κόστη και

Page 28: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-28-

οι ωφέλειες. Οι βελτιωτικές παρεμβάσεις και η πιο ‘οραματική’ άποψη για το σχεδιασμό της πόλης του αύριο δεν είναι απαραίτητα δύο ασύμβατες μεταξύ τους πρακτικές. Το ΤΕΕ μελετά και επεξεργάζεται προτάσεις από τις οποίες θα προκύψουν τεχνικές λύσεις και διαδικασίες για την αναβάθμιση του κέντρου της Αθήνας. Ο στόχος δεν είναι η διαβούλευση χωρίς τέρμα αλλά η υιοθέτηση πολύ συγκεκριμένων υλοποιήσιμων προτάσεων και η κατάθεσή τους στα αρμόδια όργανα της πολιτείας. Οι πρώτες σκέψεις κινούνται στους παρακάτω άξονες: ➀ «Περιβαλλοντική απαλλοτρίωση»: Ένα μέτρο που μπορεί να βοηθήσει στην ‘επαναδημιουργία’ της πόλης, στην αλλαγή χρήσεων στο κέντρο, με σημαντικά οφέλη για την προστασία του περιβάλλοντος και την αναπτυξιακή δραστηριότητα. Η πρόταση συνίσταται στην απελευθέρωση χώρων στην Αθήνα με την αντικατάσταση ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων που αποτελούνται από ξεπερασμένα αντιαισθητικά, αντιλειτουργικά, κι ενεργοβόρα κτήρια στη θέση των οποίων θα κατασκευαστεί ένα και μοναδικό νεόδμητο βιοκλιματικό κτήριο, ψηλότερο από τα σημερινά με εξασφάλιση ελεύθερων χώρων και θέσεων στάθμευσης. Μία λύση που αποδεδειγμένα θα συμβάλλει και στην αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η ιδέα θα μπορούσε να επεκταθεί και σε «απόσυρση» μεμονωμένων κτηρίων (δίνοντας κίνητρα στους ιδιοκτήτες), που κατασκευάστηκαν μαζικά με εντελώς λάθος τρόπο τις δεκαετίες του 60 και του 70 και επιβάρυναν την εικόνα και τη λειτουργικότητα της πόλης. ➁ «Αξιοποίηση των ακινήτων του Δημοσίου»: Με παρεμβάσεις στα ακίνητα του Δημοσίου μπορούμε να αλλάξουμε την εικόνα της Αθήνας. Οι πόλεις διεθνώς χαρακτηρίζονται από τα δημόσια κτήρια τους που αποτελούν σημαντικούς πόλους έλξης. Το ελληνικό δημόσιο (Υπουργεία, Ασφαλιστικά Ταμεία κ.α.) διαθέτει ένα σημαντικό κτιριακό απόθεμα ικανό να αποτελέσει μοχλό αναζωογόνησης της πόλης. Ο επανασχεδιασμός των δημόσιων κτηρίων με σκοπό τη στέγαση δημόσιων λειτουργιών μπορεί να αλλάξει τη μορφή ολόκληρων γειτονιών στην Αθήνα. Περιοχές όπως το Μεταξουργείο – Πλατεία Καραϊσκάκη, Πλατεία Αττικής, Αθηνάς, έχουν ανάγκη από χρήσεις που δεν θα περιορίζονται σε τραπεζοκαθίσματα και βραδινή διασκέδαση. Χρειάζεται να εμπλουτιστούν με λειτουργίες εξυπηρέτησης των πολιτών μέσα σε κτήρια που πληρούν τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της πράσινης ανάπτυξης σχετικά και με την ενεργειακή κατανάλωση. Το ελληνικό δημόσιο μπορεί και πρέπει να αλλάξει τον τρόπο που σχεδιάζουμε και οικοδομούμε επενδύοντας στα δημόσια ακίνητα και αλλάζοντας έτσι τη μορφή της πόλης. ➂ «Προστασία κι ανάδειξη νεοκλασικών και ιστορικών κτηρίων»: Δυστυχώς το κέντρο της Αθήνας καταστράφηκε, αισθητικά και όχι μόνο, τις δεκαετίες της έξαρσης της αντιπαροχής με τις αλόγιστες κατεδαφίσεις ιστορικών και νεοκλασικών κτηρίων και τη δημιουργία στη θέση τους νέων που δεν πληρούν τις σύγχρονες προδιαγραφές και αποτελούν πολλές φορές κακόσχημες ‘παραφωνίες’. Είναι απαραίτητο να σωθούν και να αναδειχθούν τα εναπομείναντα κτήρια που σηματοδοτούν περιόδους σημαντικής αρχιτεκτονικής για τη χώρα μας. Ακόμα και οι πρώτες πολυκατοικίες του μεσοπολέμου ή των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων μπορούν να ανήκουν στην παραπάνω κατηγορία αφού αποτελούν δείγμα υψηλής αρχιτεκτονικής και δεν έχουν καμία σχέση με την κακογουστιά και τη μαζική κακοτεχνία που σάρωσε στη συνέχεια την Αθήνα και ολόκληρη τη χώρα. Τέλος και πέρα από τις όποιες προτάσεις μπορεί να διατυπώσει κανείς για να συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος, χρειάζεται να δράσουμε: Να απαιτήσουμε να γίνει πιο εύκολη η ζωή όσων κατοίκων έχουν απομείνει και όσων δυνητικά θα επιστρέψουν, από τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις μέχρι τα σχολεία και την ασφάλεια. Να δοθούν κίνητρα ώστε να κατοικηθούν και πάλι οι υποβαθμισμένες γειτονιές. Χρειάζεται να αναλάβουμε πρωτοβουλίες για την ανάπλαση και αναβάθμιση του κέντρου. Στο ερώτημα «τι Κέντρο θέλουμε», να

Page 29: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-29-

δώσουμε απαντήσεις, και αυτό που η κοινωνία οραματίστηκε, η κοινωνία να το υλοποιήσει. Θεωρώ ότι στις μαύρες τρύπες της Αθήνας, μπορεί να κριθεί συνολικά και σε εθνικό επίπεδο η ικανότητά μας να παρέμβουμε βελτιώνοντας τους χώρους που ζούμε με μικρές ή μεγαλύτερες παρεμβάσεις αλλά και αλλάζοντάς τους ριζικά όπου αυτό είναι απαραίτητο.

Page 30: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-30-

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Ι. Επαγγελματικά Δικαιώματα Μηχανικών και Τεχνολόγων

πρόσφατη ανάρτηση προς διαβούλευση, σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων που αφορούν στα επαγγελματικά δικαιώματα ΑΕΙ-ΤΕΙ καθιστά επίκαιρο και πρωτεύον ζήτημα για τον τεχνικό κόσμο το θέμα των επαγγελματικών

δικαιωμάτων των Διπλωματούχων Μηχανικών (αποφοίτων Πολυτεχνικών Σχολών), των Τεχνολόγων Μηχανικών (αποφοίτων TEI) αλλά και των αποφοίτων άλλων βαθμίδων της τεχνικής κατεύθυνσης.

Τα αναρτηθέντα σχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων προκαλούν μεγαλύτερη ακόμα αναστάτωση και ανοίγουν, δυστυχώς, μέτωπα αντιπαράθεσης μεταξύ Πολυτεχνείων και ΤΕΙ, κάτι πραγματικά απευκταίο δεδομένης της σημερινής κρίσιμης κατάστασης στο χώρο της παιδείας αλλά και της αγοράς.

Η θέσπιση επαγγελματικών δικαιωμάτων για κάθε επίπεδο τεχνικής εκπαίδευσης είναι απαραίτητη και δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε το ζήτημα εχθρικά σε σχέση με τους πτυχιούχους των ΤΕΙ, οι οποίοι στους περισσότερους τομείς είναι συνεργάτες των Διπλωματούχων Μηχανικών. Ωστόσο, πρέπει να καταστήσουμε την αντίθεσή μας στη βασική λογική των σχεδίων Π.Δ., η οποία οδηγεί εν πολλοίς στην εξομοίωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων ΤΕΙ και των Διπλωματούχων Μηχανικών, ισοπεδώνοντας γνωστικά επίπεδα και επαγγελματικά προσόντα.

Σταθερή άποψη, στην κατεύθυνση της μεταρρύθμισης στο χώρο της τεχνικής παιδείας, αποτελεί η διαμόρφωση ενός αυστηρά καθορισμένου και αναγνωρισμένου πλαισίου πρόσβασης σε επαγγελματικές δραστηριότητες για όλους τους Διπλωματούχους Μηχανικούς, Πτυχιούχους ΤΕΙ και αποφοίτους άλλων βαθμίδων της Τεχνικής Εκπαίδευσης. Βασικές αρχές του πλαισίου αυτού πρέπει να αποτελούν:

Η αναγνώριση διακριτών δικαιωμάτων με βάση το περιεχόμενο, το αντικείμενο και τη διάρκεια του προγράμματος σπουδών.

Η εφαρμογή της αρχής ότι «Άνισες σπουδές δε μπορούν να παρέχουν ίσα Επαγγελματικά Δικαιώματα», σε συμφωνία και με σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ.

Η αναγνώριση της αναμφισβήτητης διαπίστωσης ότι οι ανάγκες παραγωγής Τεχνικών Έργων απαιτούν την ύπαρξη κατακόρυφης πυραμίδας μεταξύ Διπλωματούχων Μηχανικών, πτυχιούχων Τεχνολόγων Μηχανικών ως μηχανικών εφαρμογής και Εργοδηγών αποφοίτων δευτεροβάθμιας ή μεταλυκειακής Εκπαίδευσης (ΙΕΚ, ΚΕΣ, Κολεγίων).

Η διαβάθμιση της τεχνικής ευθύνης βάσει προσόντων, για την εξασφάλιση ενός επιπέδου τεχνικής ευθύνης η οποία θα εξασφαλίζει την ασφάλεια την ποιότητα και την αξιοπιστία των τεχνικών έργων.

Η διασφάλιση του ρόλου του ΤΕΕ, ως μοναδικού τεχνικού επιμελητηριακού φορέα και ως φορέα απονομής επαγγελματικών δικαιωμάτων για το σύνολο του τεχνικού κόσμου της χώρας.

Η αναγνώριση των διπλωμάτων των Ελληνικών Πολυτεχνικών Σχολών ως ισότιμα με Master, διατηρώντας ενιαίο κύκλο σπουδών διάρκειας 5 ετών, όχι ως διεύρυνση επαγγελματικών δικαιωμάτων, αλλά ως κατοχύρωση τυπικών

Η

Page 31: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-31-

προσόντων έναντι των αποφοίτων πανεπιστημίων του εξωτερικού, οι οποίοι αναγνωρίζονται ως κάτοχοι Master διαθέτοντας αντίστοιχη εκπαίδευση με τους αποφοίτους των Ελληνικών Σχολών.

Η οποιαδήποτε προσπάθεια εξομοίωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων αποφοίτων ΑΕΙ, ΤΕΙ ή/και Κολλεγίων είναι δεδομένο ότι θα δημιουργήσει τεράστιο κενό στις βαθμίδες των τεχνικών και θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην παραγωγή των έργων. Θα οδηγήσει καταρχάς στον εκφυλισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων και των Μηχανικών των Α.Ε.Ι. αλλά και των Πτυχιούχων των Τ.Ε.Ι., καθώς θα επιβαρυνθεί περαιτέρω ο ήδη κορεσμένος χώρος των Διπλωματούχων Μηχανικών, δεδομένου ότι η αναλογία του αριθμού τους στη χώρα μας προς το συνολικό ενεργό πληθυσμό είναι ήδη πολύ μεγαλύτερη από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ο τεχνολογικός τομέας είναι απαραίτητο να συνεχίσει να λειτουργεί συμπληρωματικά προς τον πανεπιστημιακό – όπως προβλέπεται και από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο – αλλά με διακριτές φυσιογνωμίες, ρόλους και επαγγελματικά δικαιώματα. Δεν είναι επιτρεπτό, για παράδειγμα, η σύνταξη, ο έλεγχος και η θεώρηση Τεχνικών Μελετών να ανατίθεται σε αποφοίτους Σχολών ΤΕΙ, οι οποίες από την ίδια τη φύση της ύπαρξής τους αλλά και των προγραμμάτων σπουδών τους έχουν σαφή κατεύθυνση μηχανικού εφαρμογών και στερούνται του κατάλληλου φάσματος θεωρητικών γνώσεων, οι οποίες είναι απαραίτητες για την εκπόνηση των μελετών.

Το ζήτημα των επαγγελματικών δικαιωμάτων χρήζει ιδιαίτερα προσεκτικής και όχι αυθαίρετης ή πρόχειρης αντιμετώπισης. Χρήζει μιας προσέγγισης που θα σέβεται και θα προστατεύει κεκτημένα και αδιαπραγμάτευτα επαγγελματικά δικαιώματα χωρίς να προκαλεί ανταγωνιστικές και διαχωριστικές λογικές αντιπαράθεσης. Είναι απαραίτητο να απορρίψουμε κάθε μεμονωμένη απόφαση ή σχέδιο καθορισμού επαγγελματικών δικαιωμάτων η οποία δε βρίσκεται εντός ενός ολοκληρωμένου και ξεκάθαρου πλαισίου πρόσβασης σε επαγγελματικές δραστηριότητες. Απαιτείται από τους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς, η έναρξη ενός διαλόγου ευρείας κλίμακας όπου θα τεθεί συνολικά στο τραπέζι το ζήτημα της τεχνικής εκπαίδευσης στη χώρα και της αναγνώρισης αντίστοιχων επαγγελματικών δικαιωμάτων.

II. Φορέας Πιστοποίησης Επάρκειας Τεχνικών Επαγγελμάτων

ο ΤΕΕ οφείλει να διαμορφώσει κανόνες και ρόλους που διαρκώς θα βελτιώνουν την παραγόμενη ποιότητα των κατασκευών στη χώρα μας και θα κάνουν πράξη την εφαρμογή σειρά οδηγιών και υποχρεώσεων της χώρας

απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται και η πρότασή για τη σύσταση από το ΤΕΕ Φορέα Πιστοποίησης Τεχνικών Επαγγελμάτων κατά τις απαιτήσεις του διεθνούς προτύπου ISO/IEC 17024:2003 Στη διαχείριση του δημόσιου τεχνικού έργου έχουν γίνει σημαντικά βήματα την τελευταία δεκαετία και έχουν θεσπισθεί κανόνες που έχουν ως αναφορά διεθνή, ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα. Ωστόσο το ίδιο δεν φαίνεται να ισχύει και για το ιδιωτικό τεχνικό έργο. Η επιτυχία του εγχειρήματος προϋποθέτει ένα αναγνωρισμένο νομικό πρόσωπο του οποίου οι δραστηριότητες και συμφέροντα δεν πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με την αμεροληψία της πιστοποίησης. Ως τεχνικά επαγγέλματα προσδιορίζονται όλα τα τεχνικά επαγγέλματα που απαιτούνται για την παραγωγή τεχνικού και βιομηχανικού έργου (υδραυλικοί, θερμοϋδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, ψυκτικοί, ηλεκτροσυγκολλητές, σιδεράδες, μπετατζήδες, καλουπατζήδες, σοβατζήδες, τουβλάδες, ελαιοχρωματιστές, μονωτές κλπ.).

Τ

Page 32: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-32-

Η ανάληψη της παραπάνω πρωτοβουλίας από την πλευρά του ΤΕΕ, αναδεικνύει τον ηγετικό του ρόλο στην κοινωνία και στον τεχνικό κλάδο, συμβάλει στην αναβάθμιση των τεχνικών επαγγελμάτων και δίνει αξιοπιστία στην διαδικασία πιστοποίησης των φυσικών προσώπων που τα εκτελούν. Από την άλλη πλευρά οι συνάδελφοι Μηχανικοί που βρίσκονται τους κλάδους της παραγωγής τεχνικού και βιομηχανικού έργου μπορούν να είναι σίγουροι ότι τα πιστοποιητικά επάρκειας τεχνικού επαγγέλματος έχουν αξιοπιστία και αντιπροσωπεύουν την ουσία που επιζητά η ποιότητα των κατασκευών. Οι παραπάνω διεργασίες είναι βέβαιο ότι εγκαθιστούν δεσμούς αμοιβαίας αναγνώρισης μεταξύ Μηχανικού και τεχνίτη προς όφελος της ποιότητας, του κόστους και του χρόνου ολοκλήρωσης μιας κατασκευής. Οι βασικές διεργασίες που απαιτούνται για τη πιστοποίηση ενός τεχνικού (και όχι μόνον) επαγγέλματος είναι: Η ανάπτυξη του επαγγελματικού περιγράμματος (εκτελείται από τους επαγγελματικούς φορείς που εκπροσωπούν το κάθε τεχνικό επάγγελμα). Ο σχεδιασμός κατάλληλης επαγγελματικής κατάρτισης, σε συνεργασία με το ΕΚΕΠΙΣ, που θα ενισχύει την ακαδημαϊκή και τεχνική επάρκεια του υποψηφίου τεχνίτη προς πιστοποίηση (εκτελείται από φορείς επιμόρφωσης ΚΕΚ στη βάση των απαιτήσεων του επαγγελματικού περιγράμματος). Ο σχεδιασμός του τρόπου με τον οποίο θα γίνεται η αξιολόγηση της επάρκειας του επαγγέλματος του υποψηφίου και η πιστοποίηση αυτού (εκτελείται από τον Φορέα Πιστοποίησης που προτείνει το ΤΕΕ). Η τήρηση του Μητρώου Πιστοποιημένων Προσώπων (θα τηρείται από τον Φορέα Πιστοποίησης που προτείνει το ΤΕΕ).

ΙΙI. Αντιστοίχιση Διπλωμάτων Πολυτεχνικών Σχολών με Master

σως το κυριότερο γνώρισμα των τελευταίων χρόνων στο χώρο της εργασίας και της εκπαίδευσης είναι η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη στον τομέα της παραγωγής. Αυτή η εξέλιξη είναι εύλογο πως δημιουργεί νέα δεδομένα στην

αγορά εργασίας αλλά και στο χώρο του Πανεπιστημίου. Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση με την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση σε πανεπιστημιακή εκπαίδευση και με την αθρόα είσοδο στην αγορά εργασίας Ελλήνων αποφοίτων κυρίως από Πανεπιστήμια του Αγγλοσαξονικού προτύπου λειτουργίας, έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα. Το πρωταρχικό θέμα για τους αποφοίτους των ελληνικών Πολυτεχνείων είναι πως ενώ ο κύκλος σπουδών τους διαρκεί πέντε έτη, ο κύκλος σπουδών του αγγλοσαξονικού προτύπου διαρκεί εξίσου πέντε ή και σε μερικές περιπτώσεις τέσσερα χρόνια, με τη βασική διαφορά όμως την ενσωμάτωση και μεταπτυχιακού κύκλου επιπέδου Master στο πρότυπο αυτό. Παρουσιάζεται το φαινόμενο λοιπόν άνθρωποι με ίδια έτη φοίτησης να έχουν διαφορετικού ακαδημαϊκού επιπέδου τίτλο σπουδών. Είναι εύλογο να δημιουργούνται κάποιες ανισότητες στη αγορά εργασίας στον κλάδο των Μηχανικών. Υπερασπιζόμενοι το ίσο δικαίωμα πρόσβασης στην εργασία θεωρώ πως κάτι τέτοιο είναι δείγμα κοινωνικής αδικίας. Ήδη από το 2002 στο πλαίσιο δράσης του ΤΕΕ, υπάρχει μια ολοκληρωμένη διαβούλευση με τα Πολυτεχνεία, τις Πολυτεχνικές Σχολές και τους Συλλόγους των Μηχανικών. Στόχος μας θα πρέπει να είναι η υιοθέτηση των προτάσεων των Πρυτανικών αρχών των Πολυτεχνείων της χώρας, του ΤΕΕ και του Ανώτατου Συμβουλίου Παιδείας σχετικά με την αντιστοίχηση των τίτλων σπουδών των Ελληνικών Πολυτεχνείων με εκείνους του Αγγλοσαξονικού Master. Θα πρέπει να διερευνήσουμε σε συνεργασία με το ΤΕΕ, το μείζον θέμα των επαγγελματικών

Ί

Page 33: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-33-

δικαιωμάτων καθώς και τη δυνατότητα μετατροπής των διπλωμάτων των Μηχανικών σε Μaster. Ο πενταετής κύκλος σπουδών των Διπλωματούχων Μηχανικών είναι βασική προϋπόθεση για την απόκτηση γνώσεων επιπέδου κατάλληλου για την άσκηση του επαγγέλματος του Μηχανικού. Η αναγνώριση του διπλώματος των Μηχανικών από τα ελληνικά ΑΕΙ, ως ισότιμου του αγγλοσαξονικού Master, είναι επιβεβλημένη λόγω της πενταετούς διάρκειας και του υψηλού επιπέδου σπουδών. Ειδικότερα, οι τίτλοι σπουδών Σχολών και Τμημάτων των Ελληνικών Πανεπιστημίων που αναφέρονται σε αντικείμενα με θετικό-εφαρμοσμένο (τεχνολογικό) προσανατολισμό και που προκύπτουν ύστερα από σπουδές πενταετούς διάρκειας και ενιαίας αδιάσπαστης δομής, στις οποίες περιλαμβάνεται και ένα εξάμηνο τουλάχιστον για την εκπόνηση της αναγκαίας διπλωματικής εργασίας εμβάθυνσης, θα πρέπει να είναι ισοδύναμοι με το δίπλωμα «Master» που χορηγούν τα ομοταγή με τα Ελληνικά ΑΕΙ Αγγλοσαξονικά Πανεπιστήμια. Την ίδια στιγμή που το δίπλωμα πενταετούς κύκλου σπουδών θα αναγνωρίζεται ως «Master of Science», θα πρέπει να αποτελεί και προϋπόθεση για την πρόσβαση στο επάγγελμα. Έτσι θα διασφαλίζεται ότι τα διπλώματα δεν θα υποβαθμιστούν. Όμως το πλαίσιο άσκησης των επαγγελμάτων θα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να μπορούν παλαιές και νέες ειδικότητες με παράλληλη πρόσβαση να ασκούν το επάγγελμα. Συμπληρωματικά, ο ρόλος του ΤΕΕ θα πρέπει να αναγνωριστεί ως φορέας πιστοποίησης των προσόντων και των επαγγελματικών δικαιωμάτων όλων των Διπλωματούχων της Ανώτατης Εκπαίδευσης και όλων των βαθμίδων της τεχνικής εκπαίδευσης.

ΙV. Επαγγελματικά Δικαιώματα Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών

χουν γίνει προσπάθειες από τις εκάστοτε κυβερνήσεις για τη θέσπιση νόμων με τους οποίους θα χαρακτηριστούν μεταλυκειακή βαθμίδα εκπαίδευσης τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών που λειτουργούν στη χώρα μας ως

παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων και στους αποφοίτους τους θα χορηγούνται επαγγελματικά δικαιώματα ισότιμα με αυτά του Πανεπιστημίου. Το πρόσχημα για την ψήφιση του παραπάνω νόμου είναι η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της κοινοτικής Οδηγίας 2005/36/ΕΚ. Η συγκεκριμένη Οδηγία όχι μόνο δεν ωφελεί την Ελλάδα, αλλά ναρκοθετεί το χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, υποβαθμίζει τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ, καταρρακώνει το κύρος των επιστημόνων και το ρόλο τους στην κοινωνία. Με άλλα λόγια ανοίγει τον ασκό του Αιόλου, για να σπείρει θύελλες και να θερίσει καταιγίδες, καθώς με την ενσωμάτωση της η ελληνική πολιτεία αποδέχεται ουσιαστικά τη χειρότερη μορφή εμπορευματοποίησης της Παιδείας, όπως αυτή που παρέχεται με τη μέθοδο του «franchising» που χρησιμοποιείται για το άνοιγμα «fast food» κι επιτρέπει να λειτουργούν ανεξέλεγκτα καταστήματα που προσφέρουν έναντι εξαιρετικά υψηλής αμοιβής απολύτως αμφιβόλου ποιότητας διπλώματα. Το ΤΕΕ θεωρεί ότι οι συγκεκριμένες προβλέψεις της κοινοτικής Οδηγίας 36/2005/ΕΚ υπερβαίνουν την ιδρυτική διακήρυξη της ΕΕ σύμφωνα με την οποία η Παιδεία είναι εθνική υπόθεση για τα κράτη-μέλη. Η ενσωμάτωση τους στο εθνικό δίκαιο δεν πρέπει να υπερισχύσει του Συντάγματος που σαφώς προβλέπει ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση παρέχεται από δημόσια ιδρύματα. Το Σύνταγμα επίσης, στο γράμμα και στο πνεύμα του, συνδέει τα επαγγελματικά δικαιώματα με τα αληθή ακαδημαϊκά προσόντα. Η μεταξύ τους αποδέσμευση

Έ

Page 34: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-34-

αποτελεί ένα πλασματικό κατασκεύασμα, το οποίο εντείνει υπάρχουσες και δημιουργεί νέες στρεβλώσεις. Δεν μπορεί η ενσωμάτωση να λειτουργήσει ως μια απόφαση εμπορικής αντίληψης που θα υποβαθμίζει την επιστημονική γνώση και το κύρος του επιστήμονα. Με βάση αυτά τα δεδομένα θα πρέπει να αντιδράσει η ελληνική Πολιτεία. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που η κυβέρνηση θα επιλέξει να πορευτεί αντίθετα και επιχειρήσει εσπευσμένα και άκριτα τη μεταφορά της Οδηγίας στο Εθνικό Δίκαιο, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ότι:

Το ΤΕΕ – αλλά και όλοι οι άλλοι επιστημονικοί φορείς της χώρας, από κοινού με την εκπαιδευτική και φοιτητική κοινότητα – θα αντιδράσουν σε μια τέτοια καταστροφική ανατροπή στο χώρο της Παιδείας.

Το ΤΕΕ θα διεκδικήσει την αυτονόητη και πέρα ως πέρα νόμιμη συμμετοχή του σε όλες τις φάσεις των διεργασιών για την ενσωμάτωση της Οδηγίας στην ελληνική νομοθεσία, απαιτώντας να εφαρμοστούν οι ίδιες αυστηρές – νομικές και άλλες – προϋποθέσεις που ισχύουν για την αναγνώριση μέρους ή του συνόλου επαγγελματικών δικαιωμάτων στις χώρες οι οποίες σήμερα επιδίδονται στο απαράδεκτο εμπόριο της παραπαιδείας εκτός των συνόρων τους.

Άμεσα θα πρέπει να καταργηθεί η απαράδεκτη και εκτός κάθε λογικής αδειοδότηση επιχειρήσεων που ισχυρίζονται ότι προσφέρουν εκπαιδευτικό έργο, από το Υπουργείο Ανάπτυξης (κανόνες εμπορίου). Έχουμε, και πιστεύουμε ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε στη χώρα μας, Υπουργείο Παιδείας. Είναι απαραίτητο επίσης να τονιστεί για μια ακόμη φορά – ώστε να μην υπάρξει οποιαδήποτε σκόπιμη στρέβλωση – ότι δεν επιθυμούμε και δεν σκοπεύουμε να βάλουμε φραγμό στην πρόσβαση στην εργασία για κανέναν νέο άνθρωπο, με την προϋπόθεση ότι κατέχει τις γνώσεις που απαιτούνται, οι οποίες πιστοποιούνται από ένα υπεύθυνο Δημόσιο σύστημα, στο οποίο μετέχουν και οι αντίστοιχοι, κατά περίπτωση, επιστημονικοί φορείς. Αταλάντευτη θέση του ΤΕΕ παραμένει ότι η Παιδεία, που είναι δικαίωμα του καθενός, δεν μπορεί να απαλλαγεί από το Δημόσιο χαρακτήρα και να μετεξελιχτεί σε «εμπόριο ονείρων».

V. Κλειστά επαγγέλματα, ευρωπαϊκές Οδηγίες και το επάγγελμα του Μηχανικού

ποτελεί επαναλαμβανόμενο γεγονός κατά τα τελευταία χρόνια η αναφορά του Επαγγέλματος του Μηχανικού ως «κλειστού επαγγέλματος» είτε ως «πολιτική εξαγγελία» είτε ως διαρροή για σχεδιαζόμενα νομοθετήματα

σχετικά με το «άνοιγμα» της αγοράς. Τείνει δε να γίνει στερεότυπο σε πλείστα δημοσιεύματα στον τύπο που πιστά αντιγράφεται ενώ η πραγματικότητα και η λογική εξέλιξη είναι εντελώς διαφορετική. Το επάγγελμα του μηχανικού δεν εμπίπτει στα λεγόμενα κλειστά επαγγέλματα. Είναι απλά ένα επάγγελμα το οποίο για να το ασκήσεις απαιτούνται επαρκείς πενταετείς σπουδές. Και βέβαια η καθιερωμένη ελάχιστη αμοιβή των μηχανικών στις μελέτες ιδιωτικών έργων εκτός από το ότι συμβάλλει στη διατήρηση ενός ελάχιστου επιπέδου ποιότητας επιστημονικών μελετών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, αποτελεί και τον πλέον αξιόπιστο τρόπο για τη σωστή φορολόγηση των μελετητών και φυσικά λειτουργεί υπέρ των εσόδων του κράτους. Οι σύγχρονες κοινωνίες απαιτούν ένα δομημένο περιβάλλον με ασφαλείς και ποιοτικές κατασκευές, συμβατές με την προστασία και αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη, απαιτούν αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Οι Μηχανικοί είναι αυτοί που οικοδομούν την ποιότητα ζωής.

Α

Page 35: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-35-

Οι Μηχανικοί είναι οι σχεδιαστές, οι μελετητές, οι παραγωγοί, οι κατασκευαστές των έργων, οι επιβλέποντες, οι διευθύνοντες, οι διαχειριστές, οι λειτουργοί πού διασφαλίζουν στην πράξη το Δημόσιο συμφέρον (ασφαλείς, ποιοτικές, οικονομικές και αειφόρες κατασκευές). Ο ενδεικτικός κατάλογος των διάφορων επιστημονικών και επαγγελματικών δράσεων των Μηχανικών για την διασφάλιση του Δημοσίου συμφέροντος είναι αποκαλυπτικός (αντισεισμικός σχεδιασμός και προστασία, ασφάλεια, ποιότητα και ενεργειακή αποδοτικότητα των κτηρίων, επαρκής και ποιοτική υδροδότηση, ασφάλεια των φραγμάτων, έργα αντιπλημμυρικά, αποχετευτικά, επεξεργασία λυμάτων και απορριμμάτων, νέες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση ύδατος και διαχείρισης υδατικών πόρων, εγκαταστάσεις και υποδομές υγειονομικού και κοινωνικού εξοπλισμού, ενεργειακός σχεδιασμός και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, πολεοδομικός σχεδιασμός και βιώσιμες πόλεις, υποδομές μεταφορών, οδική ασφάλεια, δημόσιες μεταφορές κ.α.). Με ποιες πράγματι προϋποθέσεις όμως θα παράγονται οι επιστήμονες, οι Μηχανικοί, οι επαγγελματίες πού θα διασφαλίζουν τα παραπάνω, πού θα είναι επαρκείς για να ασκούν το επάγγελμα με το βέλτιστο επίπεδο ποιότητας παροχής υπηρεσιών; Η πρώτη και βασική προϋπόθεση είναι οι επαρκείς ποσοτικά και ποιοτικά ανώτατες σπουδές Μηχανικού σε Τεχνικά Πανεπιστήμια και εδώ εννοούμε πενταετία και άνω. Οι απόψεις αυτές επικρατούν σήμερα στην Ευρώπη και ΗΠΑ (ακαδημαϊκοί, επαγγελματικοί φορείς, εκπρόσωποι κατασκευαστικών φορέων και της βιομηχανίας) σε απόλυτη αντίθεση και κριτική με την πρότερη συμφωνία της Bologna πού προωθήθηκε άκριτα και επιπόλαια από κοινοτικούς γραφειοκρατικούς μηχανισμούς. Οι εκφρασμένες δηλώσεις και απόψεις των μεγάλων ευρωπαϊκών ενώσεων των Μηχανικών, πολλών εθνικών επαγγελματικών φορέων το υπογραμμίζουν εμφαντικά. Στις ΗΠΑ συντελείται μια τεράστια μεταρρύθμιση στο θέμα. Ο σημαντικός φορέας American Society of Civil Engineers (ASCE) μετά από πολυετή διαβούλευση συγκρότησε και παρουσίασε τις απόψεις του για το σύγχρονο προφίλ του Μηχανικού CE Vision 2025 κατέληξε στην αναγκαιότητα ισχυρών εκπαιδευτικών προαπαιτούμενων για την άσκηση του επαγγέλματος του Μηχανικού με ποσοτική και ποιοτική ενίσχυση και επέκταση των πανεπιστημιακών γνώσεων του Μηχανικού το αναγκαίο «Body of Knowledge» με ισχυρές θεωρητικές και γενικές γνώσεις. Κατόπιν δε προτάσεως του ASCE το National Council of Examiners for Civil Engineers and Surveyors (NCCES) αποφάσισε την υποχρεωτική προηγούμενη απόκτηση του Master of Science (Msc) προκειμένου κάποιος είναι αποδεκτός για τις εξετάσεις άδειας ασκήσεως του επαγγέλματος. Η ASCE προωθεί επίσης για τη συγκρότηση ενός επαγγελματία Μηχανικού που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις το τρίπτυχο «knowledge-skills-attitude». Είναι φανερό ότι η πλήρης αντίθεση στην Bologna και οι θέσεις του ΤΕΕ και της ακαδημαϊκής κοινότητας στην Ελλάδα στα θέματα δικαιώνονται απολύτως σε διεθνές επίπεδο. Βέβαια θέμα αιχμής είναι να πεισθούν οι εθνικές κυβερνήσεις και οι κοινοτικές υπηρεσίες να αναθεωρήσουν άρδην τις απόψεις τους για τους μηχανικούς «ταχείας κοπής» και τα «αυτόματα» συστήματα αμοιβαίας επαγγελματικής αναγνώρισης με την ισοδυναμία των ελάχιστων προσόντων. Οι καιροί απαιτούν αναβαθμισμένες ανώτατες σπουδές, και αυξημένα προσόντα και όχι υποβάθμιση και ισοπέδωση που επιβάλλονται από κάθε είδους πελατειακές λογικές. Η δεύτερη και σημαντική προϋπόθεση είναι ο σύγχρονος ρόλος των Επιμελητηρίων των Μηχανικών πού θα διασφαλίζει την επάρκεια για την είσοδο στο επάγγελμα αλλά και τη μετέπειτα επαγγελματική εξέλιξη και ανάπτυξη. Εδώ οφείλουμε να συζητήσουμε σοβαρά για την ουσιαστικοποίηση των εξετάσεων για την άσκηση του επαγγέλματος, την πρακτική άσκηση και τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση/ανάπτυξη. Πρέπει να μελετήσουμε τη διεθνή εμπειρία και να την προσαρμόσουμε κριτικά στην πραγματικότητα της δικής μας αγοράς τεχνικών έργων και ζήτησης εργασίας για τη διασφάλιση του Δημοσίου συμφέροντος και του υψηλού επαγγελματικού κύρους των Ελλήνων Μηχανικών. Πρέπει να κατοχυρώσουμε το ΤΕΕ ως την αρμόδια αρχή επαγγελματικής αναγνώρισης κατά την εναρμόνιση της Οδηγίας 2005/36/ΕΚ με το εθνικό δίκαιο αλλά και να συγκροτήσουμε ευρωπαϊκό μέτωπο με τους ομόλογους φορείς των

Page 36: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-36-

άλλων Κ-Μ για την κατοχύρωση του σύγχρονου ρόλου των Επιμελητηρίων των Μηχανικών στην αναθεώρηση της Οδηγίας πού θα γίνει το 2012 αλλά η διαβούλευση θα αρχίσει το 2010. Πρέπει να πείσουμε τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ότι η κινητικότητα («mobility») δεν είναι αυτοσκοπός, ο κύριος σκοπός είναι η ασφάλεια και η ποιότητα των κατασκευών. Ακόμη σε διάφορα κείμενα (π.χ. Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Β5-0247/2001 «Αμοιβή των υπηρεσιών για τους ελεύθερους επαγγελματίες» αλλά και στην 47η Αιτιολογική Σκέψη του Προοιμίου της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ όπου προβλέπονται κώδικες αμοιβών εκεί που προϋπήρχαν σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες) υπάρχει σαφής εξαίρεση από το κοινοτικό δίκαιο του ανταγωνισμού (Άρθρα 81 και 82 της Συνθήκης της Ρώμης) για τα επαγγέλματα των οποίων η άσκηση συνδέεται με το Δημόσιο συμφέρον και απαιτούνται συγκροτημένοι κώδικες επαγγελματικής δεοντολογίας. Και φυσικά τέτοιο είναι το επάγγελμα του Μηχανικού. Πρόσφατα το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Βουλγαρίας απέρριψε την προσφυγή της Επιτροπής Ανταγωνισμού κατά της μεθοδολογίας προσδιορισμού ελαχίστων αμοιβών που είχε εγκαθιδρύσει το εκεί Επιμελητήριο Μηχανικών και η Επιτροπή Ανταγωνισμού την προσέβαλε υποστηρίζοντας ότι καταστρατηγεί το κοινοτικό και εθνικό δίκαιο περί ανταγωνισμού. Στην Ελλάδα η καθιερωμένη ελάχιστη αμοιβή των μηχανικών εκτός από το ότι συμβάλλει στη διατήρηση ενός «ελάχιστου» επιπέδου ποιότητας των μελετών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, αποτελεί και τον πλέον αξιόπιστο τρόπο για τη σωστή φορολόγηση των μελετητών και φυσικά λειτουργεί υπέρ των εσόδων του κράτους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο σημείο αυτό να επισημανθεί, (σε μια εποχή που το επάγγελμα του Μηχανικού δέχεται επιπλέον μια επίθεση με αφορμή τους φορολογικούς συντελεστές) πως οι Έλληνες μηχανικοί σε αντίθεση με άλλα επαγγέλματα δεν φοροδιαφεύγουν. Είναι σαφές λοιπόν ότι τα απλουστευτικά επιχειρήματα περί «κλειστού επαγγέλματος» του Μηχανικού πού εξυπηρετούν διάφορες άλλες σκοπιμότητες δεν ευσταθούν ούτε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικαίου περί ανταγωνισμού. Πρέπει βέβαια πάντα να έχουμε συγκροτημένο το τεκμηριωμένο «οπλοστάσιό» μας, εμπλουτισμένο και με τη διεθνή εμπειρία για να αντιμετωπίζουμε επερχόμενες επιθέσεις. Η ανάδειξη, τεκμηρίωση και ευρεία προβολή της άμεσης σύνδεσης του επαγγέλματος του Μηχανικού με το Δημόσιο συμφέρον και τις αυξημένες προϋποθέσεις εκπαιδευτικές, επαγγελματικών προσόντων και επαγγελματικής δεοντολογίας που απαιτούνται προκειμένου να διασφαλισθούν επαρκείς ποιοτικά προσφερόμενες υπηρεσίες αποτελούν την ενδεδειγμένη απάντηση. Η πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση απέδειξε περίτρανα ότι οι αγορές χρειάζονται ρύθμιση, παρακολούθηση κι εποπτεία και όχι απορρύθμιση. Η διεθνής κοινότητα διδάχθηκε πολλά από τις τραγικές επιπτώσεις στο οικονομικό πεδίο. Σήμερα πρέπει να αποτρέψουμε να συμβεί το ίδιο στον τομέα των ανθρώπινων πόρων με την απορρύθμιση των προϋποθέσεων και απαιτήσεων και στον τομέα αυτόν όπως εύστοχα διαπιστώνεται και σε κοινή θέση δύο μεγάλων ευρωπαϊκών οργανισμών των Μηχανικών European Council of Civil Engineers (ECCE) και European Council of Engineers Chambers (ECEC).

Page 37: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-37-

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ & ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Ι. Η κρίση στην κατασκευή Δημοσίων έργων εργοληπτικός κόσμος της χώρας βίωσε με τις προηγούμενες κυβερνήσεις της ΝΔ μια από της μεγαλύτερες κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών στις κατασκευές. Οι αιτίες θα μπορούσαν να εστιαστούν στα εξής σημεία :

➀ Μεγάλες εκπτώσεις: Το μειοδοτικό σύστημα Σουφλιά με το όριο 12% των πρόσθετων εγγυήσεων και τα ενιαία τιμολόγια, απέτυχε παταγωδώς να συγκρατήσει τις μεγάλες εκπτώσεις λειτουργώντας ουσιαστικά σε βάρος των εργοληπτών και της ποιότητας των έργων και προς όφελος των Τραπεζών . ➁ Καθυστερήσεις πληρωμών: Μέχρι το 2004 όλες οι Υπηρεσίες πλην ορισμένων Δήμων και ορισμένων προγραμμάτων χρηματοδότησης (π.χ. ΕΤΕΡΠΣ) πλήρωναν σε μέσο χρονικό διάστημα 2 μηνών. Τα τελευταία χρόνια έχει προκύψει μια γενικευμένη σε όλες σχεδόν τις Υπηρεσίες καθυστέρηση πληρωμών, ενώ ο ίδιος ο Υπουργός κατηγορούσε για τις καθυστερήσεις το Υπουργείο Οικονομικών προσπαθώντας να αποποιηθεί τις ευθύνες. ➂ Μεθοδεύσεις στις διαδικασίες ανάθεσης έργων για συντήρηση των οδικών αξόνων: Ερωτηματικά γεννά η κατ’εξακολούθηση επιλεκτική κατακύρωση σχετικών διαγωνισμών για τους οποίους οι προσωρινοί μειοδότες είχαν προσφέρει χαμηλές εκπτώσεις (π.χ. 10%) και η αδικαιολόγητη ανάκληση διακηρύξεων διαγωνισμών στους οποίους οι εκπτώσεις ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες (π.χ. 40% - 50%) και άρα πολύ πιο συμφέρουσες για το Δημόσιο. ➃ Μείωση προγράμματος Δημοσίων Έργων – λήξη προγράμματος ΘΗΣΕΑ χωρίς να έχει δρομολογηθεί νέο πρόγραμμα έργων ΟΤΑ – Δραματική μείωση μικρών έργων ιδίως στην Περιφέρεια. ➄ Γενικευμένη επέκταση των ΣΔΙΤ προς όφελος των Τραπεζών και των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων του Εξωτερικού. ➅ Αδυναμίες του μειοδοτικού συστήματος τις οποίες βιώνουν όλοι οι Εργολήπτες με τη συρρίκνωση και το κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων τους. ➆ Εναγκαλισμός από τις τράπεζες με τις μεγάλες εγγυητικές και τις καθυστερήσεις πληρωμών. ➇ Καθυστέρηση του ΕΣΠΑ 2007-2013: Καμιά μέχρι σήμερα δημοπράτηση πολύ δε περισσότερο εκταμίευση. Η ΠΑΣΚ μετά από διάλογο με όλες τις Εργοληπτικές Επιχειρήσεις έχει υποχρέωση να απαντήσει στο Πρόγραμμα της με συγκεκριμένες δεσμεύσεις τις οποίες θα υλοποιήσει και να παρουσιάσει ολοκληρωμένη πρόταση που μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει:

Αύξηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων Αναλυτικά και εξαρτημένα με την αγορά Τιμολόγια Νέο Σύστημα δημοπράτησης διαφορετικό για μικρά και μεγάλα Έργα Νομοθετική και με συγκεκριμένες κυρώσεις αντιμετώπιση των καθυστερήσεων πληρωμής

Ο

Page 38: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-38-

Κατοχύρωση της προϋπόθεσης εκτέλεσης όλων των έργων από επιχειρήσεις ΜΕΕΠ Απλούστευση διαδικασιών ωρίμανσης, αδειοδοτήσεων , εκτέλεσης και πληρωμής Ισότιμη κατανομή μικρών – μεσαίων – μεγάλων έργων και αντικειμενική Διασπορά των έργων σε όλη την Περιφέρεια και τους Νομούς Ενιαίο και σταθερό πλαίσιο φορολόγησης Αποκέντρωση λειτουργιών Τεχνικών Συμβουλίων Ολοκληρωμένο πρόγραμμα προτάσεων για το ΕΣΠΑ 2007-2013 (βλ. ενότητα ΙΙ).

ΙΙ. Θέσεις για το ΕΣΠΑ ι αρνητικές εξελίξεις των τελευταίων ετών στα αναπτυξιακά δεδομένα της χώρας, που κορυφώνονται εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, καθιστούν την αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ νευραλγικό παράγοντα

εξόδου απ’ αυτήν και δημιουργίας των προϋποθέσεων μετάβασης σε ένα πιο βιώσιμο πρότυπο ανάπτυξης. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ έχει μηδενισθεί, η τάση πραγματικής σύγκλισης προς τις ανεπτυγμένες οικονομίες της ΕΕ έχει διακοπεί, η κοινωνική συνοχή διαστέλλεται, η οικονομική ανταγωνιστικότητα υποχωρεί, η περιβαλλοντική κρίση του φυσικού και δομημένου χώρου διογκώνεται, οι όροι ζωής των κατοίκων των πόλεων και της υπαίθρου υποβαθμίζονται (όπως για παράδειγμα αυτό καταδεικνύεται από τη συνεχή υποχώρηση της Πρωτεύουσας στη διεθνή κατάταξη ως προς τους σχετικούς δείκτες), οι επενδύσεις στην έρευνα και τεχνολογία βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα στην Ευρώπη. Παρά τις προσπάθειες δεκαετιών, η περιφερειακή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια βρίσκεται πάλι πίσω, σύμφωνα με μελέτες της ΕΕ (ΙΝFOREGIO, REGIO FOCUS Νo 1, 2/9/2009) προς όφελος της αύξησης συγκέντρωσης πλούτου και δραστηριοτήτων στην Αττική. Η δημογραφική γήρανση προσθέτει ζητήματα προβληματισμού για το μέλλον. Η αντιστροφή αυτών των εξελίξεων δεν μπορεί πλέον να επιτευχθεί στον επιθυμητό βαθμό, στα χρονικά περιθώρια του ΕΣΠΑ (μέχρι το 2013 και στο μέτρο που αυτό μπορεί να συμβάλλει) και απαιτείται μακροχρονιότερος προγραμματισμός που, όμως, προσκρούει στην αναμενόμενη μείωση μελλοντικά των διατιθέμενων διαρθρωτικών πόρων από την ΕΕ . Σχεδόν 3 χρόνια μετά την έναρξη του ΕΣΠΑ, η πρόοδος της εφαρμογής του είναι πολύ χαμηλή, η δε διοχέτευση των εγκεκριμένων κοινοτικών πόρων στην πραγματική οικονομία είναι ελάχιστη, σε περίοδο μάλιστα αυξημένων αναγκών λόγω της οικονομικής κρίσης. Οι εξελίξεις αυτές δεν είναι βέβαια άσχετες με τη συρρίκνωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Ούτε και με την πτώση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, της χώρας όπου η Ελλάδα έχασε 35 θέσεις σε 6 χρόνια στην κατάταξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, και την 109η θέση (10 θέσεις κάτω από πέρυσι) στην κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις. Σήμερα, παράλληλα με τη ανάγκη επιτάχυνσης στην υλοποίηση των προγραμμάτων, είναι απαραίτητη η αναθεώρηση του ΕΣΠΑ με βάση τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις και τις σημερινές προτεραιότητες.

Ο

Page 39: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-39-

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, οι θέσεις του ΤΕΕ ως συμβούλου της Πολιτείας αλλά και επιστημονικού φορέα των Ελλήνων Μηχανικών, επικεντρώνονται στα παρακάτω σημεία : ➀ Ποιοτική και ποσοτική αναθεώρηση του ΕΣΠΑ 2007-13 και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του (ΕΠ) με προσανατολισμό τη βιώσιμη («πράσινη») ανάπτυξη, αντίληψη που πρέπει να διατρέχει ‘οριζόντια’ τα προγράμματα. Έμφαση να δοθεί :

στην αναπτυξιακή, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση των προγραμμάτων σε ολοκληρωμένες (και όχι ευκαιριακές πολιτικές που εστιάζουν στην κατανάλωση) για την ψηφιακή σύγκλιση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας ελληνικών επιχειρήσεων (ΜΜΕ στην πλειονότητά τους) σε προγράμματα έντασης γνώσης με αξιοποίηση του επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού της χώρας και ευρύτερη στήριξη της απασχόλησης.

➁ Αύξηση χρηματοδότησης ΠΔΕ για το ΕΣΠΑ με προτεραιότητα σε:

Αποπληρωμή οφειλών Έργα τεχνικών υποδομών Κρατικές ενισχύσεις σε ΜΜΕ –ελεύθερους επαγγελματίες (που συνιστούν τον ‘κορμό’ της ελληνικής οικονομίας) Στήριξη της απασχόλησης μέσω και της έντασης γνώσης Έργα τεχνικών υποδομών.

➂ Αναθεώρηση – τροποποίηση του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΣΔΕ) σε μεσοπρόθεσμη οπτική, που θα θεμελιωθεί στις εξής αρχές:

Συγχώνευση λειτουργιών της δημόσιας διοίκησης που αλληλεπικαλύπτονται Ολιγομελή και ευέλικτα διαχειριστικά σχήματα Ουσιαστική διαβούλευση με κοινωνικο-οικονομικούς εταίρους Στόχευση στην αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα της διοίκησης σε μόνιμη βάση (εκτεταμένες τροποποιήσεις Νόμων & Συστημάτων στην παρούσα φάση εμπεριέχουν σοβαρούς κινδύνους κατάρρευσης του συνολικού συστήματος με ενδεχόμενες καταστροφικές συνέπειες στην πρόοδο των προγραμμάτων. Άμεσα, χρειάζεται βούληση για λογική συρρίκνωση των εξαιρετικά και άνευ λόγου γραφειοκρατικών διαδικασιών διαχείρισης, πλήρης ψηφιοποίηση των διαδικασιών (διαφάνεια) , καταγραφή προόδου και εκτιμώμενων εξελίξεων ανά πρόγραμμα και στην συνέχεια εκπόνηση «crash programme» ανά επιλεγμένο θεματικό πεδίο ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση των στόχων το δυνατόν συντομότερο.

ΙΙΙ. Θεσμικό Πλαίσιο Μελετών Δημοσίων Έργων ρίσκεται σε εξέλιξη η ανοιχτή διαβούλευση για την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου μελετών από το Υπουργείο Υποδομών. Σήμερα, η αγορά στον τομέα είναι παγωμένη με τα μελετητικά γραφεία και ιδιαίτερα τους

μεμονωμένους μελετητές αλλά και τα μικρά και μεσαία σχήματα, να βιώνουν συνθήκες μεγάλης κρίσης και απαξίωσης με καθυστερήσεις εγκρίσεων και πληρωμών, έλλειψη διακηρύξεων νέων μελετών, ανυπαρξία μελετητικού αντικειμένου και μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον και την επαγγελματική τους βιωσιμότητα. Είναι προφανές ότι οι όποιες ρυθμίσεις, βελτιώσεις και τροποποιήσεις αλλά και οι δραστικές πρωτοβουλίες πρέπει να συμβάλλουν και στην αναθέρμανση της αγοράς με στήριξη του μελετητικού δυναμικού στο κέντρο και στην περιφέρεια. Είναι επίσης αυτονόητο ότι η ωρίμανση και η προώθηση και κατασκευή των δημοσίων έργων άπτεται άμεσα της έγκαιρης εκπόνησης αρτίων μελετών.

Β

Page 40: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-40-

Η εξέλιξη και απορροφητικότητα του ΕΣΠΑ 2007-2013 πού η αξιοποίηση του πρέπει σε κάθε περίπτωση να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα είναι αναγκαίο να επιταχυνθεί άμεσα. Οι εκταμιεύσεις μέχρι πρόσφατα ανέρχονται μόνο στο 3% των συνολικών δεσμευμένων πόρων και το μεγαλύτερο πρόγραμμα «Προσπελασιμότητα» έχει απορροφήσει μόνο το 1,56% των σχετικών δεσμεύσεων. Οι πολύ μεγάλες καθυστερήσεις οφείλονται κυρίως στις πολύπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες, γεγονός πού αποτελεί πραγματικότητα και έχει επισημανθεί εμφαντικά και από την Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ. Το θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης μελετών δημοσίων έργων στην χώρα μας σηματοδοτήθηκε από την πολύχρονη λειτουργία του Ν.716/1977 και του συναφούς νομοθετικού πλαισίου πού προέβλεψε τα μελετητικά πτυχία για την ανάληψη των μελετών διάφορων κατηγοριών, κώδικα αμοιβών και κριτήρια ανάθεσης την εμπειρία και τον φόρτο των εκπονουμένων μελετών (η άλλως το ανεκτέλεστο των συμβάσεων μελετητικού αντικειμένου). Επίσης προβλέπονταν στοιχεία εντοπιότητας για τις χαμηλότερες τάξεις πτυχίων. Για την προσαρμογή στο κοινοτικό δίκαιο (Κοινοτικές Οδηγίες 1992/50 και τελικά 2004/18) μετά από διαδοχικές προσεγγίσεις θεσπίστηκε ο Ν.3316/2005 ο οποίος εφαρμόζεται σήμερα-δεν έχουν ακόμα εκδοθεί πλείστες εξουσιοδοτικές διατάξεις-ωστόσο η υπόψη προσαρμογή/ενσωμάτωση έγινε αποδεκτή από την ΕΕ και ο νόμος λειτουργεί δημιουργώντας όμως καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες που άλλες οφείλονται σε μη ορθή εφαρμογή του και άλλες στην αναγκαιότητα θέσπισης βελτιωτικών τροποποιήσεων. Πρέπει εδώ να υπογραμμισθεί ότι με βάση το 100 ως μεσοσταθμικό δείκτη προκηρύξεων μελετών της τελευταίας δεκαετίας, το 2007 οι μελέτες που προκηρύχθηκαν έφθασαν στο 90,1 και το 2008 στο 88,7 ενώ η κατάσταση βαίνει επιδεινούμενη. Ακόμα ο χρόνος από την προκήρυξη της μελέτης μέχρι την υπογραφή της σχετικής σύμβασης αγγίζει πολλές φορές τους 12 μήνες, ενώ ό χρόνος έγκρισης των αρχικών σταδίων από τις αναθέτουσες αρχές (περιβαλλοντική μελέτη, αναγνωριστική μελέτη) υπερβαίνει το εξάμηνο παρά τα αντιθέτως αρχικώς προσδιοριζόμενα στα σχετικά χρονοδιαγράμματα. Κατά την τροποποίηση-βελτίωση του θεσμικού πλαισίου παραγωγής μελετών πρέπει να προσδιορίσει τα ανώτατα επιτρεπόμενα χρονικά πλαίσια ωρίμανσης και έγκρισης των σταδίων μελετών από τις αναθέτουσες αρχές και συνακόλουθα η καταχρηστική υπέρβαση αυτών να επιφέρει ποινές εις βάρος των οργάνων αυτών. Ένα Εθνικό Παρατηρητήριο Δημοσίων Έργων μπορεί να παρακολουθεί μεταξύ άλλων και την αυστηρή εφαρμογή της σχετικής διάταξης ώστε να αποφεύγονται οι άσκοπες καθυστερήσεις στην ομαλή και απρόσκοπτη εξέλιξη του προγράμματος μελετών. Αναγκαίες βελτιωτικές τροποποιήσεις του υφισταμένου θεσμικού πλαισίου μελετών είναι οι εξής:

Καθιέρωση Κώδικα Αμοιβών Μελετών Δημοσίων Έργων (καταργήθηκε από τον Ν.3316/2005, ενώ σύμφωνα και με την Κοινοτική Οδηγία 2004/18-παρ.47 στο Προοίμιο και με το Β5-0247/2001 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου παρέχεται η δυνατότητα αυτή και είναι συμβατή με το περί ανταγωνισμού Ευρωπαϊκό Δίκαιο για ορισμένα επαγγέλματα και καθόσον προϋπήρχε σχετική νομοθεσία στο Κράτος-Μέλος). Αντικειμενικοποίηση των κριτηρίων ανάθεσης με συνεκτίμηση και του ανεκτέλεστου μελετητικού έργου των υποψηφίων και φυσικά της ικανότητας για άρτια και εμπρόθεσμη εκπόνηση. Θέσπιση ειδικών κριτηρίων για την στήριξη των Μικρών και Μεσαίων Μελετητικών Γραφείων (υπάρχει πρόσφατα η κατεύθυνση και πρόβλεψη αυτή από πλευράς ΕΕ στο Small Business Act).

Page 41: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-41-

Ενίσχυση των συντελεστών βαρύτητας και αύξηση του σχετικού οικονομικού ορίου για την γνώση των συνθηκών εντοπιότητας. Διασφάλιση της ευρύτατης διαφανούς και ορθολογικής κατανομής του προγράμματος μελετών ώστε να επιτυγχάνεται η ποιοτική και έγκαιρη εκπόνηση των μελετών. Συνδρομή του μελετητικού δυναμικού κατά την σύνταξη του φακέλου των έργων από τις αναθέτουσες αρχές. Διασφάλιση της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των ελληνικών μελετητικών γραφείων και αυτών του εξωτερικού που διαγωνίζονται για την ανάληψη μελετών. Κατοχύρωση του ρόλου του Συντονιστή της Μελέτης στις σύνθετες μελέτες και με την πρόβλεψη σχετικής αμοιβής. Ενεργοποίηση της δευτεροβάθμιας κρίσης για τις πράξεις αναθέσεων με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για την λειτουργία της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Ενστάσεων. Ανασύνταξη του ΠΔ 696/1974 με την καθιέρωση σύγχρονων τεχνικών προδιαγραφών και απαιτήσεων παραδοτέων μελέτης σε σύνδεση με τον Κώδικα Αμοιβών.

Είναι προφανές ότι η προώθηση υλοποίησης των δημοσίων έργων με το σημαντικό ιδιαίτερο βάρος στην εθνική οικονομία, η απορροφητικότητα στο ΕΣΠΑ 2007-2013 συνδέονται άμεσα με την έγκαιρη εκπόνηση άρτιων μελετών. Και βέβαια πέραν των αναγκαίων θεσμικών παρεμβάσεων απαιτείται η αυξημένη χρηματοδότηση του τομέα από εθνικούς πόρους, αυστηρή παρακολούθηση εφαρμογής του θεσμικού πλαισίου και η επαρκής ποσοτικά και ποιοτικά στελέχωση των αναθετουσών αρχών για την συγκρότηση και εφαρμογή του σχετικού προγραμματισμού. Είναι αναγκαίο να επισημανθεί για μία ακόμη φορά πως οι τελικές τροποποιήσεις, βελτιώσεις πού θα υιοθετηθούν δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι ή δικαιολογία από την αδράνεια γραφειοκρατικών μηχανισμών ώστε να «παγώσει» ακόμα περισσότερο η αγορά, γιατί οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές για την εθνική ανάπτυξη.

Page 42: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-42-

ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ

Ι. Θεσμικό πλαίσιο Παραγωγής Ιδιωτικών Έργων - Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων (ΜΗΚΙΕ)

εκινώντας την συζήτηση για τα ιδιωτικά έργα θα πρέπει να θέσουμε μια βασική παραδοχή. Τα ιδιωτικά έργα δεν αφορούν μόνο τον κύριο του έργου ή τον επιβλέποντα Μηχανικό, αλλά είναι έργα ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.

Στεγάζουν τον Έλληνα πολίτη και οικογενειακά και επαγγελματικά, χρησιμοποιούνται από τον μέσο πολίτη στην καθημερινότητά του περισσότερο από ό,τι τα Δημόσια έργα και τελικά οποιαδήποτε αστοχία σε αυτά μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερες καταστροφές και απώλειες από ό,τι μια επιμέρους αστοχία σε ένα δημόσιο έργο. Βλέποντάς το, λοιπόν, με αυτό το πρίσμα είναι τεράστια παράλειψη της ελληνικής πολιτείας, όχι μόνο σήμερα αλλά εδώ και δεκαετίες, εδώ και πενήντα χρόνια από την εποχή της έξαρσης της αντιπαροχής που δεν θέσπισε και δεν ασχολήθηκε ποτέ να θεσπίσει κανόνες και αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο ιδιωτικών έργων, ένα θεσμικό πλαίσιο που θα πρέπει να κατανέμει ρόλους, ευθύνες, αρμοδιότητες και συνέπειες βέβαια και ταυτόχρονα να περιλαμβάνει διαδικασίες πιστοποίησης τόσο των ανθρωπίνων παραγόντων που συμμετέχουν, όσο και των υλικών. Κάνοντας ένα σύντομο ιστορικό θα δούμε ότι

Η προσπάθεια δημιουργίας για το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων (ΜΗΚΙΕ) έχει ξεκινήσει πριν από τριάντα χρόνια, το 1978. Το 1985 για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκε η ανάγκη καθορισμού των υποχρεώσεων των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων με τον Ν1577/85 περί ΓΟΚ στην παράγραφο 8 του άρθρου 22. Η συγκεκριμένη παράγραφος τροποποιείται στη συνέχεια με τον Ν2831 του 2000 και πλέον προβλέπεται η έγκριση προεδρικού διατάγματος για την σύσταση ΜΗΚΙΕ. Το Φεβρουάριο του 2004 το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ αποστέλλει σε όλους τους φορείς ένα σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για το ΜΗΚΙΕ αλλά δυστυχώς αμέσως μετά τις εκλογές του 2004 το θέμα πάγωσε. Το 2006 συστάθηκε μια Επιτροπή η οποία μάλιστα έπρεπε μέχρι τον Ιούνιο του ίδιου έτους να έχει ολοκληρώσει τα αποτελέσματα της.

Η δραστηριότητα του ΤΕΕ για το εν λόγω Προεδρικό Διάταγμα υπήρξε έντονη. Από το καλοκαίρι του 2006 το ΤΕΕ κίνησε τη διαδικασία για το θέμα, απέστειλε τις απόψεις του προς το Υπουργείο, το κάλεσε να προχωρήσει στην έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος και ταυτόχρονα πραγματοποιήθηκε και Ημερίδα με θέμα το ΜΗΚΙΕ, όπου εκφράσθηκαν πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις, οι οποίες έχουν κωδικοποιηθεί από την μόνιμη Επιτροπή του ΤΕΕ των ιδιωτικών έργων και τη μόνιμη επιτροπή οικοδομικής δραστηριότητας. Στη συνέχεια, το Φεβρουάριο 2008, το ΤΕΕ κατέθεσε στο Υπουργείο ολοκληρωμένη πρόταση Προεδρικού Διατάγματος. Από όλα αυτά έχει γίνει εύκολα αντιληπτό πως εάν το ΤΕΕ δεν συνέχισει να πιέζει με ιδιαίτερη αποφασιστικότητα την πολιτεία και το αρμόδιο Υπουργείο δεν θα

Ξ

Page 43: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-43-

εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα που προβλέπεται στο νόμο του 2000 και θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό. Ποιο είναι όμως το σημερινό καθεστώς στην παραγωγή ιδιωτικών έργων; Από τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε προκύπτει ότι περίπου το 75% το σύνολο των εκδιδομένων οικοδομικών αδειών είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους και σχεδόν εξολοκλήρου όλα αυτά τα έργα κατασκευάζονται από τον κύριο του έργου με αυτεπιστασία. Δηλαδή, ο κύριος του έργου παίρνει την θέση του γενικού εργολάβου και αναθέτει τις επιμέρους εργασίες είτε σε υπεργολάβους είτε σε μεμονωμένους τεχνίτες. Αυτό το είδος του έργου καλείται ουσιαστικά να επιβλέψει ο επιβλέπων Μηχανικός. Σε αυτή την διαδικασία όμως κανείς από όλους τους προαναφερθέντες, πλην του επιβλέποντος Μηχανικού, δεν διαθέτει καμία πιστοποίηση, ούτε την γνώση και την δυνατότητα για να εκτελέσει την εργασία την οποία αναλαμβάνει. Αντίστοιχη κατάσταση παρουσιάζεται και σε ένα μικρό ποσοστό μεγάλων ιδιωτικών έργων που κατασκευάζονται από γενικό εργολάβο, καθώς τόσο ο εργολάβος όσο οι υπεργολάβοι που αναλαμβάνουν να κατασκευάσουν το μέρος του έργου ή οι μεμονωμένοι τεχνίτες που χρησιμοποιούνται, δεν διαθέτουν καμία πιστοποίηση. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ότι οποιαδήποτε κακοτεχνίες ή σωρεία κακοτεχνιών και προβλημάτων που παρουσιάζονται σε πολλά ιδιωτικά έργα, σε οποιοδήποτε ιδιωτικό έργο είτε μικρό είτε μεγάλο, ως ευθύνη πλημμελούς επίβλεψης να αποδίδεται στον επιβλέποντα Μηχανικό, που είναι το μόνο πιστοποιημένο άτομο σε όλη αυτή την διαδικασία. Ενώ κανονικά ο ρόλος του Μηχανικού είναι μόνο η εφαρμογή των εγκεκριμένων μελετών, αλλά στην πράξη εν τέλει απολογείται για τις όποιες κακοτεχνίες υπάρχουν συνολικά στο έργο. Πολύ σημαντική παράμετρος στην παραγωγή των ιδιωτικών έργων είναι επίσης και τα χρησιμοποιούμενα υλικά, τα οποία πλην του ονόματός τους με κάποιες εξαιρέσεις είναι αγνώστων λοιπών στοιχείων. Άρα λοιπόν, συνοπτικά βλέπουμε ότι οποιεσδήποτε κακοτεχνίες, οποιαδήποτε προβλήματα στην ποιότητα, στα υλικά με άγνωστες επιπτώσεις για τον χρήστη ή τους χρήστες και το περιβάλλον, δημιουργούν τεράστια προβλήματα στα ιδιωτικά έργα και το μόνο τελικά άτομο που μπορεί να έχει ευθύνη για όλα αυτά να είναι ο επιβλέπον Μηχανικός, κάτι το οποίο είναι εντελώς λάθος. Θα πρέπει, λοιπόν, με το Προεδρικό Διάταγμα να καθοριστούν και να εξειδικευτούν οι αρμοδιότητες, οι υποχρεώσεις, οι ευθύνες όλων των παραγόντων οι οποίοι συμμετέχουν καθ' οποιοδήποτε τρόπο στην παραγωγή των ιδιωτικών οικοδομικών έργων και αυτοί είναι ο κύριος του έργου, ο μελετητής Μηχανικός, ο επιβλέπων Μηχανικός, ο γενικός εργολάβος, ο κατ’ είδος εργασίας υπεργολάβος, ο τεχνίτης, αλλά ταυτόχρονα και οι παραγωγοί δομικών υλικών, οι προμηθευτές δομικών υλικών και κατά περίπτωση αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες και τα στελέχη τους. Επίσης, θα πρέπει να οριστούν κατά περίπτωση και τα κριτήρια, οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες βάσει των οποίων οι εργολάβοι, οι υπεργολάβοι, οι παραγωγοί και οι προμηθευτές θα εντάσσονται σε αντίστοιχο μητρώο μέσα από το οποίο θα πιστοποιείται η πληρότητα, η ποιότητα και αξιοπιστία των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και των υλικών και να καθοριστεί ο τρόπος επιμερισμό των ευθυνών όλων των παραπάνω προσώπων, το είδος των κυρώσεων και τα κριτήρια. Επομένως, είναι απαραίτητο με το Προεδρικό διάταγμα που θα πρέπει να εκδοθεί άμεσα να υπάρξει επαναπροσδιορισμός της πυραμίδας των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων, αλλά και ταυτόχρονα να υπάρξουν διακριτοί και πιστοποιημένοι ρόλοι και ευθύνες ανάμεσα στους παραπάνω συντελεστές της πυραμίδας.

Page 44: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-44-

Στο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που έχει κατατεθεί αυτή τη στιγμή, θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε ορισμένα προβλήματα. Ένα πρόβλημα είναι ο αποκλεισμός από το ΜΗΚΙΕ των μελετητών δημοσίων έργων, που ως επί το πλείστον είναι Μηχανικοί ΑΕΙ. Στο μητρώο κατασκευαστών θα πρέπει να είναι δυνατή η εγγραφή για όλους τους Μηχανικούς του Τεχνικού Επιμελητηρίου, οι οποίοι από τον τίτλο τους προφανώς και διαθέτουν την δυνατότητα και την ικανότητα να μελετούν, να επιβλέπουν και να κατασκευάζουν έργα. Επίσης, μια άλλη παράμετρος είναι ότι το σχέδιο του Προεδρικού διατάγματος θέτει μόνο οικονομικά και ποσοτικά κριτήρια, όπως τα τετραγωνικά μέτρα για την εγγραφή στο μητρώο, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν και ως στοιχεία αποκλεισμού κυρίως για τους νεότερους Μηχανικούς και από μόνα τους δεν διασφαλίζουν την ποιότητα των έργων. Αναλυτική και πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση των κριτηρίων πιστοποίησης για την εγγραφή στο μητρώο έχει κατατεθεί από το ΤΕΕ κεντρικής Μακεδονίας η οποία θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Σχετικά με τις πιστοποιήσεις των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων, σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο δυναμικό η πιστοποίηση για όλες τις βαθμίδες θα πρέπει να γίνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο. Η σχετική πρόταση που ήδη το ΤΕΕ επεξεργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση, προτείνει το Τεχνικό Επιμελητήριο να είναι ο φορέας πιστοποίησης όλων των τεχνικών επαγγελμάτων, με διαβαθμίσεις, βέβαια, ανάλογα με την κατάταξη και την βαθμίδα. Για τα υλικά η πιστοποίηση θα πρέπει να αποτελεί υποχρέωση και αρμοδιότητα του κράτους και σε καμία περίπτωση να μην βαρύνει τον επιβλέποντα Μηχανικό. Προφανώς βέβαια το ΤΕΕ σε συνεργασία με τον ΕΛΟΤ θα προχωρήσει και σε διαδικασίες πιστοποίησης των υλικών, αλλά όσον αφορά την ευθύνη σε περίπτωση που κάποιο υλικό δεν είναι αυτό το οποίο θα πρέπει με βάση τις προδιαγραφές, δεν είναι δυνατόν και σε αυτή την περίπτωση ο επιβλέπον Μηχανικός να έχει την ευθύνη, θα πρέπει να είναι υπεύθυνο το κράτος για να εξετάζει αυτή την διαδικασία. Πολύ βασικό στοιχείο στην θέσπιση του Μητρώου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων και είναι και ένα σημείο διαφωνίας με άλλους παράγοντες, όχι Μηχανικούς, είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα στην εμπορική δραστηριότητα και την κατασκευαστική δραστηριότητα. Η κατασκευαστική δραστηριότητα αφορά μόνο τους Μηχανικούς, είναι άλλο πράγμα να είσαι κατασκευαστής και άλλο πράγμα έμπορος, να πουλάς διαμερίσματα. Σε κάθε περίπτωση για το κατασκευαστικό κομμάτι υπεύθυνος θα πρέπει να είναι μόνο ο αρμόδιος, που δεν είναι άλλος από τον Μηχανικό και αυτό θα πρέπει να το διασφαλίσει το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων. Ο διαχωρισμός της επιχειρηματικής από την επιστημονική και τεχνική ιδιότητα θα οδηγήσει σε αποσαφήνιση των ρόλων και τελικά σε υγιέστερο σύστημα παραγωγής. Βέβαια το μητρώο κατασκευής ιδιωτικών έργων και τα ιδιωτικά έργα δεν είναι μόνο τα οικοδομικά και γι' αυτό θα πρέπει να θεσπιστούν και να προβλεφθούν όλες οι κατηγορίες των ιδιωτικών έργων, εκτός από τα οικοδομικά και τα ηλεκτρομηχανολογικά και τα έργα επισκευής φέροντος οργανισμού κτηρίων και τα λιμενικά έργα, τα έργα οδοποιίας, τα συγκοινωνιακά και τα ενεργειακά έργα. Επιγραμματικά κάποιες προϋποθέσεις για τη δημιουργία των μητρώων κατασκευαστών, θα πρέπει να είναι:

Page 45: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-45-

Δημιουργία Επιτροπής πιστοποίησης δεξιοτήτων προσώπων σύμφωνα με το πρότυπο ISO1704 από το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας. Δημιουργία σε συνεργασία με τους ήδη υπάρχοντες φορείς το ΙΕΚΕΜ και το ΙΟΚ σεμιναρίων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Συνεργασία, όπως είπα προηγουμένως, του Τεχνικού Επιμελητηρίου με τον αντίστοιχο φορέα τον ΕΛΟΤ για την πιστοποίηση των υλών και των υλικών.

Ταυτόχρονα οι προϋποθέσεις για τη λειτουργία των μητρώων θα είναι:

Δημιουργία ειδικών συμβάσεων αναλόγως της κατηγορίας μητρώου και της ειδικότητας, οι οποίες θα συνάπτονται ανάμεσα στον εγγεγραμμένο του ΜΗΚΙΕ και τον κύριο του έργου για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας. Θέσπιση εγγύησης καλής εκτέλεσης του έργου για κάθε εγγεγραμμένο στα μητρώα μέσω εγγυητικών, αντί της θέσπισης οικονομικών ορίων εγγραφής. Θέσπιση ανώτατου ορίου όγκου κτηρίου για την κατασκευή έργων με αυτεπιστασία, εκτός, βέβαια, από κάποιες ειδικές περιπτώσεις. Ενημέρωση των αρμόδιων φορέων του ΙΚΑ και της ΣΔΟΕ με τα στοιχεία των μητρώων για την υποχρεωτική χρήση μόνο εγγεγραμμένων σε αυτά για την παραγωγή των έργων ή και μεμονωμένων εργασιών. Οι προϋποθέσεις εγγραφής στα μητρώα, στα μητρώα συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων θα εγγράφονται φυσικά ή νομικά πρόσωπα που θα διαθέτουν πιστοποίηση της ικανότητάς τους από τον αρμόδιο φορέα να αναλαμβάνουν ή με οποιοδήποτε τρόπο να συμμετέχουν στην κατασκευή έργων εν όλο ή εν μέρει. Οι εγγεγραμμένοι θα ταξινομούνται σε κατηγορίες αναλόγως του σχήματος που δηλώνεται. Πρώτον, εργολάβος, ο οποίος θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις, την εμπειρία και τα λοιπά, απαραίτητα στοιχεία για την οργάνωση της κατασκευής του συνόλου του έργου. Ο υπεργολάβος που θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις, την εμπειρία και τα λοιπά απαραίτητα στοιχεία για την κατασκευή τμήματος του έργου. Ο τεχνίτης αντίστοιχα θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις και την εμπειρία για την εκτέλεση συγκεκριμένης εργασίας ή εργασιών του έργου. Αντίστοιχα, μητρώο για τον παραγωγό υλών υλικών κατασκευής και διανομέα υλών υλικών κατασκευής. Όλες οι παραπάνω γενικές κατηγορίες θα διαθέτουν υποκατηγορίες αναλόγως της εμπειρίας και της γνώσης του αντικείμενου και άλλων στοιχείων των εγγεγραμμένων στα μητρώα και για την αλλαγή αυτής θα γίνεται με την υποβολή των απαραίτητων από την αρμόδια Επιτροπή στοιχείων. Σε κάθε περίπτωση, η εγγραφή στα μητρώα κατασκευαστών θα είναι δυνατή για όλους τους Μηχανικούς του ΤΕΕ, οι οποίοι διαθέτουν την ικανότητα από τον τίτλο τους και μόνο να μελετούν, να επιβλέπουν και να κατασκευάζουν τα έργα.

Τέλος, κάποια προτεινόμενα μέτρα για την διασφάλιση του ελέγχου ποιότητας και της ασφάλειας των ιδιωτικών έργων. Προτείνεται η ενοποίηση ελεγκτικών μηχανισμών έργων του κράτους και η δημιουργία επιθεώρησης ιδιωτικών έργων με ταυτόχρονη καθιέρωση του θεσμού των ορκωτών ελεγκτών Μηχανικών, η καθιέρωση αδιάβλητου δειγματοληπτικού συστήματος ελέγχου των κατασκευών σεβαστού από όλους τους εμπλεκόμενους για την ανύψωση του κύρους των

Page 46: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-46-

Μηχανικών και την πάταξη της διαφθοράς και εφαρμογή νομοθετικών μέτρων για την βελτίωση των κατασκευών, όπως το ‘πράσινο κουτί’ στις οικοδομές ταυτόχρονα προώθηση κανόνων πιστοποίησης ποιότητας υλικών και κατασκευαστών. Η Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ έχει εγκρίνει την πρόταση της επιτροπής εμπειρογνωμόνων που είχε συσταθεί για το σχέδιο Προεδρικού διατάγματος σχετικά με το Θεσμικό Πλαίσιο Παραγωγής Ιδιωτικών Έργων και τα Μητρώα Συντελεστών στην κατασκευή τους. Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που το ΤΕΕ δεν περιορίζεται απλώς στο να σχολιάσει και να ασκήσει κριτική σε προτεινόμενο Σχέδιο Νόμου ή έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, αλλά παρουσιάζει μια δική του ολοκληρωμένη πρόταση πολύ πιο μελετημένη και ολοκληρωμένη από την αντίστοιχη πρόταση που με προχειρότητα κατέθεσε το ΥΠΕΧΩΔΕ. Αυτό θα πρέπει από εδώ και στο εξής να αποτελεί τον κανόνα και όχι την εξαίρεση για τον τρόπο δράσης του ΤΕΕ το οποίο οφείλει να αυξήσει την παρέμβασή του με αποτελεσματικό τρόπο στο νομοθετικό έργο της πολιτείας. Μόνο έτσι θα αναβαθμίσει το ρόλο του και θα καταξιωθεί στη συνείδηση των Ελλήνων Μηχανικών και της κοινωνίας. Με το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που προτείνει το Τεχνικό Επιμελητήριο γίνεται προσπάθεια για πρώτη φορά να καθοριστούν ο ρόλος, οι αρμοδιότητες, οι ευθύνες και οι συνέπειες για όλους ανεξαιρέτως τους παράγοντες που συμμετέχουν στην κατασκευή των ιδιωτικών έργων ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να καθορίσει τις αρχικές προϋποθέσεις που απαιτούνται για τις διαδικασίες πιστοποίησης τόσο των ανθρώπινων παραγόντων που συμμετέχουν όσο και των υλικών που χρησιμοποιούνται. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την πρόσφατη πρόταση για τη σύσταση από το ΤΕΕ Φορέα Πιστοποίησης Επάρκειας Τεχνικών Επαγγελμάτων (βλ. κεφάλαιο ΔΙΠΛΩΜΑΤΑ – ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ, σελ. 40) αναδεικνύει τον ηγετικό του ρόλο στην κοινωνία και στον τεχνικό κλάδο, συμβάλει στην αναβάθμιση των τεχνικών επαγγελμάτων και δίνει αξιοπιστία στην διαδικασία πιστοποίησης των φυσικών προσώπων που τα εκτελούν. Οι παραπάνω διεργασίες είναι βέβαιο ότι εγκαθιστούν δεσμούς αμοιβαίας αναγνώρισης μεταξύ Μηχανικού και τεχνίτη προς όφελος της ποιότητας, του κόστους και του χρόνου ολοκλήρωσης μιας κατασκευής. Αυτός είναι και ο μεγάλος στόχος του ΤΕΕ αλλά και η επιθυμία του συνόλου του Τεχνικού κόσμου της χώρας και σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι δύο αυτές πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες του. Από την άλλη πλευρά οι ιδιοκτήτες που θα επιλέγουν τον Μηχανικό για την κατασκευή του ιδιωτικού τεχνικού έργου μπορούν να είναι σίγουροι ότι διαθέτει την αξιοπιστία και τις ικανότητες για την ασφαλή, τεχνικά άρτια και έγκαιρη αποπεράτωση του έργου. Έτσι επιτυγχάνεται η αναβάθμιση της ποιότητα των κατασκευών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.

ΙΙ. Αναστολή τροποποιήσεων ν. Σουφλιά για ημιυπαιθρίους

ο ΤΕΕ οφείλει να είναι κατηγορηματικά αντίθετο σε κάθε μαζική νομιμοποίηση αυθαιρέτων οποιασδήποτε τάξης ή μεγέθους γιατί με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ουσιαστικά η επόμενη γενιά αυθαιρέτων, ενώ

έμμεσα παροτρύνεται ο απλός πολίτης από το ίδιο το κράτος συνεχώς να αυθαιρετεί με την προσμονή μιας βέβαιης μελλοντικής νομιμοποίησης. Με αυτόν τον τρόπο φυσικά γιγαντώνεται αντί να αντιμετωπίζεται το απαράδεκτο καθεστώς της αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα. Και στην Ελλάδα του 2009 όταν μιλάμε για αυθαίρετα δεν εννοούμε τα φτωχικά σπιτάκια που στεγάζουν τα άπορα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας όπως ίσως συνέβαινε σε μεγάλο βαθμό πριν

Τ

Page 47: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-47-

από τριάντα και πλέον χρόνια, αλλά μιλάμε για τεράστιες βίλες εκτός σχεδίου δόμησης και σε δασικές περιοχές. Το χειρότερο από όλα είναι πως οι προτάσεις της κυβέρνησης δεν εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλέγμα αποφάσεων που θα αποτρέψουν και θα περιορίσουν την αυθαίρετη δόμηση αλλά χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για την επίλυση του Δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας και για την κάλυψη της μαύρης τρύπας του προϋπολογισμού. Υπό αυτό το πρίσμα δεν κρίνονται απλώς ως αναποτελεσματικές και ανεφάρμοστες αλλά θα μπορούσε να τις χαρακτηρίσει κανείς λαϊκίστικες και επικίνδυνες. Πρέπει να τονιστεί ότι το σύνολο των ειδικών επιστημόνων αλλά σε πολλές περιπτώσεις και των πολιτών έχει κατανοήσει πλήρως την ωφελιμότητα της ύπαρξης των ημιυπαιθρίων χώρων ως ελεύθερων χώρων στη λειτουργία ενός κτηρίου. Επομένως και η κατάργηση τους χωρίς ουσιαστική μελέτη του θέματος δεν αποτελεί λύση. Είναι γεγονός πως το θέμα των ημιυπαιθρίων έχει εξελιχθεί σε κοινωνικό πρόβλημα και δεν αφορά μόνο τον Μηχανικό που επιβλέπει ή κατασκευάζει μια κατοικία. Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνικών κατοικιών που έχουν κατασκευαστεί μετά το 1985 έχουν ένα κλεισμένο ημιυπαίθριο χώρο με ευθύνη κυρίως του κράτους και προς όφελος όχι μόνο των κατασκευαστών αλλά και των ιδιοκτητών γης και των αγοραστών που είναι και οι τελικοί χρήστες. Η ύπαρξή τους αποτελεί πλέον ένα δεδομένο που κανείς κατασκευαστής δεν μπορεί να αγνοήσει αφού με τις συνθήκες ανταγωνισμού που επικρατούν στην ελεύθερη αγορά θα γίνει αντιεμπορικός. Πρόκειται ουσιαστικά για μία έμμεση αύξηση του Συντελεστή Δόμησης εν γνώσει και με την ανοχή της πολιτείας και έτσι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και όχι ως ένα απλό αυθαίρετο που το νομιμοποιούμε για να γεμίσουμε τα ταμεία του κράτους. Σε κάθε περίπτωση οι ρυθμίσεις που προτείνει η κυβέρνηση δεν συνιστούν νομιμοποίηση των ημιυπαιθρίων αλλά εξαίρεση από την κατεδάφιση, η οποία αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές δεν έχει κανένα μα κανένα ουσιαστικό περιεχόμενο. Δηλαδή για τους ιδιοκτήτες δεν θα αλλάξει απολύτως τίποτα εκτός από το γεγονός ότι θα κληθούν να καταβάλουν ένα χρηματικό ποσό για να καλύψουν τα ελλείμματα του κράτους, ενώ ταυτόχρονα θα δημιουργηθούν μεγάλα προβλήματα στις μεταβιβάσεις ακινήτων και στις συστάσεις οριζοντίων ιδιοκτησιών.

ΙΙΙ. Αναστολή τροποποιήσεων ΓΟΚ

η συνολική αναστολή των άρθρων 40 και 41 του Ν.3775/2009 και όχι μόνο των παραγράφων που αναφέρονται στην «τακτοποίηση» των κλειστών ημιυπαίθριων χώρων ζητά το ΤΕΕ.

Με τη σχετική πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου αναστέλλεται για έξι μήνες το άρθρο 40, παράγραφος 2, τμήμα α, β, γ, δ, του Νόμου 3775/2009 που αφορά τους ημιυπαίθριους χώρους και το άρθρο 41, παράγραφος 5, που αφορά αλλαγή χρήσης σε γκαράζ και αποθήκες, ενώ παραμένουν εν ισχύ οι υπόλοιπες διατάξεις οι οποίες τροποποιούν ουσιώδεις διατάξεις του ΓΟΚ του 1985, όπως η πρόβλεψη δημιουργίας ημιυπαίθριων χώρων, η οποία είχε κριθεί ευεργετική για την ποιότητα των οικοδομών και τη διαβίωση του πληθυσμού. Η τροποποίηση αυτών των διατάξεων, υπενθυμίζουμε, είχε γίνει δίχως να προηγηθεί ο απαραίτητος διάλογος και το γεγονός είχε βρει αντίθετο το ΤΕΕ, το οποίο επεσήμανε μια μεγάλη και ιδιαίτερα σοβαρή οπισθοδρόμηση στο σχεδιασμό των οικοδομών, δυστυχώς με τη λογική του «πονάει δόντι, κόψει κεφάλι». Η αδυναμία – ή και αδιαφορία – της Πολιτείας να ελέγξει την εφαρμογή της νομοθεσίας, δεν είναι νοητό για το ΤΕΕ να οδηγεί σε κατάργηση θετικών

Τ

Page 48: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-48-

προβλέψεών της. Άλλωστε, η κατάργηση διατάξεων του ΓΟΚ, όπως όλοι αντιλαμβάνονται, έγινε από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, με μια λογική αντιστάθμισης επικοινωνιακής μορφής και όχι ουσιαστικής. Οι αλλαγές αυτές αποτέλεσαν με άλλα λόγια το «περιτύλιγμα» για να πλασαριστεί η εισπρακτικού χαρακτήρα αντισυνταγματική «τακτοποίηση» των κλειστών ημιυπαίθριων και άλλων χώρων, δίχως να γίνουν αντιληπτά στο σύνολό τους τα προβλήματα τα οποία δημιουργούνται από τις συγκεκριμένες προβλέψεις. Το ΤΕΕ, το οποίο έχει τονίσει πως είναι απόλυτα σύμφωνο με την απόφαση αναστολής της «τακτοποίησης» των κλειστών ημιυπαίθριων, καλεί την Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κα. Τίνα Μπιρμπίλη να προχωρήσει στη αναστολή όλων των προβλέψεων των άρθρων 40 και 41 του Ν. 3775/2009 ώστε τα ζητήματα αυτά να τεθούν στο διάλογο τον οποίο η ίδια εξήγγειλε για το ερχόμενο εξάμηνο και ο οποίος, είναι ευνόητο, οφείλει να καλύψει και τα μεγάλα προβλήματα των πολεοδομικών υπηρεσιών της χώρας, πριν καταλήξει στις αναγκαίες αποφάσεις και σε οποιαδήποτε τροποποίηση του ΓΟΚ, σημειακή ή όπως είναι αναγκαίο και ευρύτερη.

Page 49: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-49-

ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΕΡΓΑ

Ι. Αξιοποίηση Ολυμπιακών εγκαταστάσεων ο ΤΕΕ έχει πραγματοποιήσει Διεθνές Συνέδριο με θέμα την αξιοποίηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων και έργων αλλά και τις επιπτώσεις από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στις πόλεις του Πεκίνου, της Αθήνας,

του Σύδνεϋ και της Βαρκελώνης. Όταν αναλάβαμε τη διοργάνωση η κυριότερη ανησυχία στο εσωτερικό αλλά κυρίως στο εξωτερικό, ήταν αν είμαστε σε θέση να τα καταφέρουμε εμπρόθεσμα, αν θα έχουμε ολοκληρώσει τα έργα σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΔΟΕ εντός των αντιστοίχων χρονοδιαγραμμάτων. Οι αμφιβολίες όλων είχαν ένα βάσιμο επιχείρημα: η Ελλάδα ήταν η μικρότερη χώρα στην οποία ανατέθηκε ποτέ η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ταυτόχρονα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι από τη φύση τους ένα προϊόν πολύ μεγάλης κλίμακας το οποίο συνεχώς διογκώνεται. Τι σήμαινε όμως αυτό πρακτικά για την Αθήνα; Η αναβάθμιση της υφιστάμενης υποδομής και των εγκαταστάσεων ήταν εκ των ων ουκ άνευ για την Ολυμπιακή πόλη. Ταυτόχρονα, μέσα σε πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα χωροθετήθηκαν, σχεδιάσθηκαν, δημοπρατηθήκαν και κατασκευάστηκαν τόσα έργα, που αν συνεχίζαμε με τους κανονικούς ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας, θα υλοποιούνταν σε διάστημα μεγαλύτερο των 20-25 ετών. Μέσα στην τριετία 2001-2003, κατασκευάστηκαν ή αναβαθμίστηκαν 32 αγωνιστικές και μη εγκαταστάσεις, κατασκευάστηκε το Ολυμπιακό Χωριό στις λεκάνες Αχαρνών (που ήταν μία νέα πόλη χωρητικότητας 20.000 ατόμων, με 2.300 νέα διαμερίσματα σε 370 περίπου κτήρια) και άλλα 7 έργα φιλοξενίας και διαμονής. Παράλληλα, είχαμε την υλοποίηση στην Αθήνα 22 οδικών έργων, 3 έργων μέσων σταθερής τροχιάς και 150 έργων αστικών αναπλάσεων. Το σύνολο των εργολαβιών που σχετίζονταν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες εντός κι εκτός Αθηνών -είτε αφορούσε σε αναβαθμίσεις είτε σε νέες κατασκευές- ξεπερνούσε τις 350! Για το σχεδιασμό, δημοπράτηση, κατασκευή και παρακολούθηση αυτών των 350 εργολαβιών συμμετείχαν πολλές εκατοντάδες Ελλήνων Μηχανικών. Η συμβολή του τεχνικού κόσμου της χώρας στην πραγματοποίηση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ήταν και είναι ανεκτίμητη. Η διεξαγωγή των Αγώνων δεν θα ήταν εφικτή χωρίς το όραμα και την σπουδαία προσπάθεια των Ελλήνων Μηχανικών. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων κατασκευάστηκαν έργα υψηλής τεχνικής δυσκολίας σε περιορισμένο χρόνο και με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, τα οποία κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν σε καμία άλλη χώρα. Ο τεχνικός κόσμος της Ελλάδας στελέχωσε τις εταιρείες κατασκευής, τις ειδικές υπηρεσίες έργων των Υπουργείων, τους κοινωφελείς οργανισμούς και την Οργανωτική Επιτροπή, ενεπλάκη στη δημιουργία της σχετικής νομοθεσίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, εργάστηκε σκληρά και συνεισέφερε τα μέγιστα. Δεν μπορούμε βέβαια να αγνοήσουμε το γεγονός ότι πίσω από την άρτια διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, υπήρχε η ισχυρή πολιτική βούληση και υψηλή κοινωνική αποδοχή. Οι Έλληνες πίστεψαν στο όραμα των Αγώνων και της επόμενης ημέρας, και οι Έλληνες Μηχανικοί υλοποίησαν έργα τέτοιας κλίμακας κάτω από την πίεση του χρόνου και των αμετακίνητων προθεσμιών.

Τ

Page 50: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-50-

Εκτός από τα παραπάνω, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας είχαμε την τύχη να προΐστανται και σε πολιτικό και σε υπηρεσιακό επίπεδο προσωπικότητες με αποφασιστικότητα και ικανότητες, οι οποίες συνέτειναν καθοριστικά στην επιτυχία του σχεδιασμού. Έτσι κατορθώσαμε αυτό που για πολλούς φαινόταν ακατόρθωτο. Να διοργανώσουμε τους καλύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες. Είναι όμως αυτό αρκετό; Το ερώτημα είναι: σε ποιο βαθμό αποτέλεσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας το όχημα για μία καλύτερη πόλη; Η βελτίωση των υποδομών και των μεταφορών είναι αναμφισβήτητα η σημαντικότερη κληρονομιά της πόλης. Στο επίπεδο των συγκοινωνιών και των μεταφορών, η μετα-Ολυμπιακή Αθήνα είναι μια άλλη πόλη. Η βελτίωση υφιστάμενων οδικών δικτύων, η κατασκευή νέων ανήκουν στην κατηγορία των έργων που ωφέλησαν και ωφελούν τους κατοίκους του λεκανοπεδίου στην καθημερινότητά τους. Ομοίως και τα έργα των μέσων σταθερής τροχιάς, που βελτίωσαν σημαντικά το επίπεδο των μαζικών μεταφορών της πρωτεύουσας. Σε ό,τι αφορά στις εγκαταστάσεις, η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη. Μετά τη λήξη των Αγώνων, η Αθήνα απέκτησε μεν 17 νέες αγωνιστικές εγκαταστάσεις, αλλά στην παρούσα φάση μόνο τρεις έχουν αθλητική δραστηριότητα. Η πόλη της Αθήνας ομολογουμένως δεν μπορεί να υποστηρίξει και να συντηρήσει μετα-Ολυμπιακά τόσες πολλές αθλητικές εγκαταστάσεις χωρητικότητας ίσης με αυτή των Ολυμπιακών Αγώνων. Από την άλλη όμως, μόνο μία κλειστή εγκατάσταση [από τις εννέα νέες] με αθλητική χρήση δεν μπορεί να θεωρείται ικανοποιητική κληρονομιά για τη νεολαία της πόλης. Πολλές από τις αρχικά σχεδιασμένες ως προσωρινές εγκαταστάσεις για τους Ολυμπιακούς Αγώνες έγιναν μόνιμες και μετα-Ολυμπιακά απέκτησαν διαφορετικές χρήσεις. Έτσι η πόλη μας γέμισε με νέα εμπορικά κέντρα, νέους συναυλιακούς χώρους και πολιτιστικά κέντρα, χωρίς να υπάρχει ένας συνολικός σχεδιασμός για την ένταξή τους στον πολεοδομικό, κοινωνικό και οικονομικό ιστό της πόλης. Αξίζει ίσως να ασχοληθούμε περισσότερο με το μέτωπο της παραλιακής ζώνης από το Φάληρο μέχρι το Ελληνικό και το μεγαλόπνοο σχέδιο της σύνδεσης της πόλης με τη θάλασσα. Πέντε χρόνια μετά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας δεν έχουν αντιληφθεί ακόμα αυτή τη σύνδεση. Από όλες τις εγκαταστάσεις της παραλιακής ζώνης λειτουργεί μόνο το ένα κλειστό γήπεδο του Ελληνικού ως αθλητική εγκατάσταση και το κλειστό γυμναστήριο του Φαλήρου (taekwondo) ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις μεταξύ του γηπέδου του beach volley και του taekwondo στην παραλία του Μοσχάτου είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους αναξιοποίητες. Ταυτόχρονα, η ζώνη μεταξύ των εκβολών των δύο ποταμών [Κηφισού και Ιλισού], στην οποία προβλεπόταν να γίνει παράκτιο οικολογικό πάρκο, είναι εγκαταλελειμμένη και θυμίζει παλαιότερες εικόνες εναπόθεσης απορριμμάτων. Ακόμα και στο χώρο του παλιού Ιπποδρόμου, όπου χωροθετείται η νέα Λυρική Σκηνή και χώρος πάρκου, η ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου είναι αρχικά το 2015, εννέα χρόνια μετά την ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Από την άλλη, το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού βρίσκεται ακόμα στα σχέδια. Ο πολυδιαφημισμένος σχεδιασμός για την ελεύθερη πρόσβαση των πεζών στο παραλιακό μέτωπο και την ενοποίησή του με το Πάρκο του Ελληνικού αποδείχθηκε στην πράξη μεγαλεπήβολος και ουτοπικός. Το ζητούμενο επομένως με την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μόνο η άρτια διεξαγωγή τους και η άψογη λειτουργία της πόλης κατά τη διάρκεια του δεκαπενθήμερου των Αγώνων. Είναι η αναγωγή αυτού του δεκαπενθημέρου σε στρατηγικό σχεδιασμό και υλοποίηση ενός συνολικού προγράμματος αναβάθμισης και προώθησης της διοργανώτριας πόλης. Μόνο όταν οι Ολυμπιακές και οι μετα-Ολυμπιακές ανάγκες μίας πόλης φτάσουν στο ιδανικό σημείο υψηλής ταύτισης, μπορούμε να μιλάμε για Ολυμπιακή κληρονομιά υψηλού βεληνεκούς. Ο ρόλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης της Ολυμπιακής κληρονομιάς είναι καθοριστικός. Στην περίπτωση

Page 51: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-51-

της Αθήνας πάντως δεν φάνηκε να αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για τις Επιτροπές Συντονισμού, που επισκέπτονταν σε τακτά χρονικά διαστήματα την πόλη μας. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα πολύ ισχυρό προϊόν μάρκετινγκ της παγκόσμιας αγοράς και ένα πολυδιάστατο γεγονός με τεράστια επίδραση. Οι ισχυροί της ΔΟΕ ασχολούνται πολύ περισσότερο με τη διεξαγωγή του κάθε τέσσερα χρόνια, παρά με τη βιωσιμότητα του προϊόντος συνολικά. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια γιγαντιαίες διαστάσεις. Με τους ρυθμούς ανάπτυξής τους και με πολύ πρόχειρους υπολογισμούς, προκύπτει ότι οι πόλεις που θα έχουν τη δυνατότητα να τους φιλοξενήσουν [από οικονομική και πολεοδομική άποψη] είναι λίγες, ειδικά αν λάβουμε υπ’ όψιν τον περιορισμό να μην έχουν διοργανωθεί Ολυμπιακοί Αγώνες από την ίδια πόλη στο άμεσο παρελθόν. Είναι θέμα χρόνου να συνειδητοποιήσει και η ΔΟΕ ότι ο αριθμός των πόλεων που μπορούν να διεκδικήσουν την υποψηφιότητα της διοργάνωσής τους λιγοστεύει επικίνδυνα. Το προϊόν θα πρέπει να γίνει ξανά ελκυστικό για τις πιθανές υποψήφιες πόλεις, για να εξασφαλιστεί έτσι η βιωσιμότητα των Αγώνων. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή θα πρέπει να σταθεί δίπλα σε κάθε διοργανώτρια πόλη ως αξιόπιστος σύμβουλος και όχι ως απαιτητικός πελάτης. Είναι αναγκαίο να μεταλαμπαδεύει την εμπειρία και την τεχνογνωσία όχι μόνο σε ό,τι αφορά στη διεξαγωγή των Αγώνων, αλλά και στη μετα-Ολυμπιακή αναβάθμιση και την υλοποίηση ενός στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι πως η μετα-Ολυμπιακή αξιοποίηση των εγκαταστάσεων και έργων δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να χαρακτηρισθεί ως αξιόλογη κληρονομιά για την πόλη. Ο αρχικός σχεδιασμός για τη μετα-Ολυμπιακή χρήση δεν λήφθηκε καθόλου υπ’ όψιν και η τωρινή υλοποίηση κινείται προς εντελώς διαφορετική και λανθασμένη κατεύθυνση. Για να μην χάσουμε ολοκληρωτικά το στοίχημα της Ολυμπιακής κληρονομιάς επιβάλλεται να εξασφαλίσουμε στην πόλη, έστω και τώρα, πέντε χρόνια μετά τους Αγώνες, αυτό που είχαμε υποσχεθεί τουλάχιστον σε σχέση με το παραλιακό μέτωπο και το Πάρκο του Ελληνικού.

ΙΙ. Συνεργασία Ελλήνων και ξένων Μηχανικών συμβολή του τεχνικού κόσμου της χώρας στην πραγματοποίηση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας κατά γενική ομολογία υπήρξε ανεκτίμητη. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων

κατασκευάστηκαν έργα υψηλής τεχνικής δυσκολίας με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, τα οποία κατά τη γνώμη μου δεν θα μπορούσαν κάτω από αυτές τις συνθήκες να υλοποιηθούν σε καμία άλλη χώρα. Επομένως, η απαξίωση των Ολυμπιακών Έργων τα τελευταία χρόνια αποτελεί αβλεψία και προσβολή στο έργο των Ελλήνων Μηχανικών πού τα σχεδίασαν, οργάνωσαν, επέβλεψαν την κατασκευή τους και τα υλοποίησαν. Η πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού Γ.Α. Παπανδρέου να θέσει ως υψηλή προτεραιότητα και από τους πρώτους στόχους της κυβέρνησης την αξιοποίηση της Ολυμπιακής Κληρονομιάς που προέβαλε παγκόσμια την «Αποτελεσματική Ελλάδα», χαιρετίζεται από τον τεχνικό κόσμο επειδή καταδεικνύει το κορυφαίο έργο των Ελλήνων Τεχνικών και αναγνωρίζει έστω και καθυστερημένα την τεράστια συμβολή τους στην ανάδειξη της χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον η παρότρυνση της πολιτικής ηγεσίας για ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών σε διεθνές επίπεδο και μάλιστα επί επιτυχημένων πρακτικών μετα-Ολυμπιακής αξιοποίησης αποτελεί αναμφίβολα μια ιδιαίτερα θετική προσέγγιση πού είναι αναγκαία για την προώθηση της επιστημονικής και τεχνικής σκέψης και πράξης και βέβαια απόλυτα χρήσιμη για τις σύγχρονες βιώσιμες πόλεις. Πριν προχωρήσουμε λοιπόν στην άκριτη «δαιμονοποίηση» της έλευσης ενός Ισπανού Αρχιτέκτονα πού μπορεί να συμβάλλει στο διάλογο αυτό με ιδέες, σκέψεις, προτάσεις από την εφαρμοσμένη εμπειρία του, ας αναδείξουμε το ότι οι

Η

Page 52: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-52-

Έλληνες Μηχανικοί έχουν να επιδείξουν σπουδαία έργα και διακρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο και ως εκ τούτου ο διάλογος και η συνεργασία μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για το παραπάνω είναι να υπάρξει πρόσκληση για ουσιαστική συνεργασία από την Ελληνική Πολιτεία προς τον κατά νόμο επίσημο Τεχνικό της Σύμβουλο, το ΤΕΕ, για μια σοβαρή θεώρηση και αντιμετώπιση των υφισταμένων θεμάτων της μετα-Ολυμπιακής αξιοποίησης όταν μάλιστα έχει ήδη προηγηθεί (από το ΤΕΕ) αξιόλογη ευρείας κλίμακας προσέγγιση του συγκεκριμένου θέματος.

Page 53: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-53-

ΕΘΝΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Ι. Η σημασία ορθού Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου χωροταξικός σχεδιασμός μιας χώρας και οι επιλογές που περιλαμβάνονται σε αυτόν αποτελούν πρωτεύουσα πολιτική επιλογή στρατηγικού χαρακτήρα, αφού ρυθμίζει τον εθνικό χώρο, συντονίζει τις χωρικές επιπτώσεις όλων

των επιμέρους πολιτικών (π.χ. αγροτικής, έργων υποδομής, αναπτυξιακών κινήτρων, ενέργειας, προστασίας οικοσυστημάτων κ.ά.) και παρέχει κατευθύνσεις για την άσκηση πολεοδομικής πολιτικής. Ένα Χωροταξικό Σχέδιο αποτελεί το μοναδικό στήριγμα μιας ολοκληρωμένης και μακροπρόθεσμης εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής και μοναδικό εργαλείο συντονισμού των Τομεακών Πολιτικών. Ουσιαστικά, το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο αποτελεί το Σύνταγμα χωρικής οργάνωσης της Ελλάδας και δίνει τις βασικές κατευθύνσεις για μεσο-μακροπρόθεσμες δράσεις σε όλες τις Τομεακές Πολιτικές που έχουν χωρική διάσταση, με χρονικό ορίζοντα εφαρμογής τη 15ετία. Η απουσία μέχρι πρότινος Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου, δηλαδή η απουσία καταγραφής ανάλυσης, αξιολόγησης και ρύθμισης των βασικών προβλημάτων και δυνατοτήτων οργάνωσης του ελληνικού χώρου, ήταν ένας από τους βασικότερους παράγοντες που οδήγησαν:

στην απουσία ενός ενιαίου χωρικού πλαισίου στρατηγικού και μακροχρόνιου χαρακτήρα για τη δομική οργάνωση του χώρου. στην εγκατάλειψη της υπαίθρου και την υπερδιόγκωση της Αθήνας (και δευτερευόντως της Θεσσαλονίκης) σε βάρος του υπόλοιπου εθνικού χώρου. στην εκτεταμένη διάχυση αστικών κτισμάτων και δραστηριοτήτων, εκτός Σχεδίων Πόλης και σε βάρος αγροτικών εκτάσεων υψηλής παραγωγικότητας. στον ανεπαρκή συντονισμό των διαφορετικών κατηγοριών μεταφορικών υποδομών (αυτοκινητόδρομοι, σιδηρόδρομος, αεροδρόμια, λιμάνια). στην ανυπαρξία κανόνων για χωροθέτηση επενδυτικών – παραγωγικών δραστηριοτήτων. στην απουσία χωρικών κατευθύνσεων προς τις εκάστοτε αρμόδιες πολιτικές ηγεσίες (Κεντρική Κυβέρνηση, Περιφέρειες, Αυτοδιοίκηση) σχετικά με τη λήψη μέτρων για προστασία και αναβάθμιση του Δασικού πλούτου και του Υδάτινου δυναμικού της χώρας. στην υποβάθμιση σημαντικών φυσικών και πολιτιστικών πόρων. στην άνιση (και κοινωνικά άδικη) πρόσβαση στα δίκτυα μεταφορών και επικοινωνιών. στην υπονόμευση της ανταγωνιστικότητας και της χωρικής συνοχής της χώρας.

Ενώ στα ζητήματα του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, η χώρα έχει (έστω και συνήθως αρνητικές) αρκετές εμπειρίες, αντίθετα στα ζητήματα του Χωροταξικού Σχεδιασμού η εμπειρία είναι σαφώς μικρότερη. Οι πρώτες προσπάθειες στην

Ο

Page 54: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-54-

Ελλάδα ξεκίνησαν με το ν.360/1976. Ουσιαστικά, όμως, ενεργοποιήθηκαν μόνο μετά την ψήφιση του ν. 2742/1999. Άλλωστε, και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τομή στα ζητήματα ρύθμισης του ευρωπαϊκού χώρου αποτελεί το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου του 1999, γεγονός που οδήγησε σε νέες χωρικές προσεγγίσεις και αναθεωρήσεις νομοθεσιών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

ΙΙ. Χωροταξικός Σχεδιασμός πολιτικός σχεδιασμός στην Ελλάδα για την επόμενη δεκαετία πρέπει να περιλαμβάνει σημαντικές τομές και μεταρρυθμίσεις σε τρεις πολύ σημαντικούς τομείς στους οποίους έως τώρα οποιαδήποτε προσπάθεια προς

αυτήν την κατεύθυνση έχει πραγματοποιηθεί στο παρελθόν έχει αποτύχει. Οι τρεις σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα είναι στο ασφαλιστικό, στη παιδεία και στο χωροταξικό σχεδιασμό όπου υστερούμε σημαντικά με όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Ο Χωροταξικός σχεδιασμός είναι ένα πολιτικό, νομικό, επιστημονικό και τεχνικό πρόβλημα, που αποτελεί τμήμα του συνολικού σχεδιασμού της χώρας. Κατά συνέπεια, πρέπει να συζητείται παράλληλα με τα επιμέρους σχέδια και πλαίσια που συνδέεται ώστε να υπάρχει συνοχή και πρακτικό αποτέλεσμα στο σύνολο του σχεδιασμού του. Ο Χωροταξικός σχεδιασμός αποτελείται από τρία επίπεδα σχεδιασμού:

Το πρώτο επίπεδο, εξετάζει το Χωροταξικό Σχεδιασμό σε επίπεδο χώρας (Εθνικό Πλαίσιο και Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια). Το δεύτερο επίπεδο εξετάζει το Χωροταξικό Σχεδιασμό σε επίπεδο Περιφέρειας (Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια). Και το τρίτο επίπεδο, πιο αναλυτικά, διαμορφώνει τα διοικητικά όρια των Δήμων (Γενικά Πολεοδομικά –ΓΠΣ και Σχέδια Χωρικής Οργάνωσης-ΣΧΟΟΑΠ).

Κάθε επίπεδο αποτελεί πλαίσιο κατευθύνσεων για το επόμενο. Κάθε επόμενο επίπεδο είναι αναλυτικότερο, εξειδικεύει και ρυθμίζει τις κατευθύνσεις του προηγούμενου. Το τρίτο επίπεδο, στο οποίο καθορίζονται οι χρήσεις γης, οι όροι και περιορισμοί δόμησης και δίδονται λεπτομερείς κατευθύνσεις για τις πολεοδομικές μελέτες-ρυμοτομικά σχέδια (δηλαδή προς τον πολεοδομικό σχεδιασμό) είναι το μοναδικό στο οποίο πλέον μιλάμε για σχέδια και όχι για γενικά πλαίσια και κατευθύνσεις. Προκειμένου ο Χωροταξικός Σχεδιασμός να έχει πρακτικά αποτελέσματα είναι αναγκαίο να ολοκληρώνονται και τα τρία επίπεδα καταλήγοντας στη σαφή οριοθέτηση των χρήσεων γης. Οι πολίτες από την πλευρά τους αντιλαμβάνονται την έννοια του χωροταξικού σχεδιασμού ως προς το τρίτο επίπεδο, δηλαδή τις χρήσεις γης και τις εκτάσεις που είναι ενταγμένες σε σχέδια πόλης. Κατά συνέπεια, για να υπάρχει ορατό αποτέλεσμα της εφαρμογής του Χωροταξικού Σχεδιασμού θα πρέπει να μελετάται στο σύνολο του και όχι μεμονωμένα προκειμένου και οι πολίτες να μην επωμίζονται τις συνέπειες ενός ελλιπούς σχεδιασμού στο μέτρο που τους αφορά. Αναφορικά με το πρώτο επίπεδο, το 2003 είχε ολοκληρωθεί το Εθνικό Πλαίσιο και δύο Ειδικά χωροταξικά πλαίσια του Παράκτιου Χώρου και των Ορεινών Όγκων, τα οποία είχαν τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και είχαν εγκριθεί από το Εθνικό συμβούλιο Χωροταξίας και το Υπουργικό Συμβούλιο. Στη συνέχεια, είχε ολοκληρωθεί και θεσμοθετηθεί το δεύτερο επίπεδο, δηλ. τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια, μαζί με τις χωροταξικές ρυθμίσεις που αφορούσαν την Αττική.

Ο

Page 55: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-55-

Παράλληλα, είχαν ξεκινήσει με ένταξη σε χρηματοδοτικά προγράμματα περίπου 200 μελέτες του τρίτου επιπέδου που θα κάλυπταν με χρήσεις γης το 30% περίπου του ελληνικού χώρου. Επειδή, πολλές από αυτές απεντάχθηκαν και ελάχιστες είχαν φτάσει σε θεσμοθέτηση, προωθηθήκαν διάφορες διαδικασίες απλούστευσης και επιτάχυνσης των πολεοδομικών μελετών, όπως η έγκριση τους να πραγματοποιείται από τις 13 περιφέρειες αντί του αρμοδίου Υπουργείου. Το νομικό πρόβλημα που προέκυπτε από αυτή τη ρύθμιση ήταν ότι το Εθνικό Πλαίσιο, παρότι δεν είχε σημαντικές διαφοροποιήσεις από το προηγούμενο, δεν είχε εγκριθεί από τη Βουλή, ενώ τα Περιφερειακά Χωροταξικά, τα οποία εξειδικεύουν και περιγράφουν λεπτομερέστερα το Εθνικό σε όλες τις περιφέρειες, είναι νομίμως θεσμοθετημένα. Κατά συνέπεια, το σύνολο του σχεδιασμού (πρώτου και δευτέρου επιπέδου) ήταν ουσιαστικά σε εφαρμογή. Η ολοκλήρωση και θεσμοθέτηση των Ειδικών Χωροταξικών (ΑΠΕ, τουρισμός, βιομηχανία κ.λπ.) πλην του Παράκτιου χώρου και του Ορεινού όγκου παρέμενε σε εκκρεμότητα μέχρι το 2004. Μπορούν όμως τα ειδικά χωροταξικά πλαίσια να επιλύσουν το χωροταξικό σχεδιασμό ή μήπως δημιουργούν περαιτέρω προβλήματα σε αυτόν; Η άποψή μας είναι ότι τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια είναι χρήσιμα εφόσον παραμένουν στο Εθνικό Επίπεδο στο οποίο ανήκουν και δεν επιχειρούν να παρέμβουν σε ρυθμίσεις που ανήκουν στο Περιφερειακό και στον Τοπικό, όπως συμβαίνει με τα προτεινόμενα για τις ΑΠΕ και τον Τουρισμό. Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια όπως αυτά της προηγούμενης κυβέρνησης, δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν καθώς αποτελούν στην πραγματικότητα τομεακά σχέδια τα οποία συγκρούονται και υπονομεύουν τον ήδη θεσμοθετημένο Περιφερειακό Σχεδιασμό αλλά και τα τοπικά σχέδια (ΣΧΟΟΑΠ,-ΓΠΣ). Για το λόγο αυτό τα Ειδικά Πλαίσια απέτυχαν πριν καν να θεσμοθετηθούν, αποτελούν έκφραση συγκεντρωτισμού, αντίκεινται στην αρχή του δημοκρατικού σχεδιασμού, προκαλούν σύγχυση και καταλήγουν μερικές φορές σε τραγελαφικά αποτελέσματα, χωρίς να μειώνουν στο ελάχιστο τις γραφειοκρατικές διαδικασίες χωροθέτησης έργων. Ζωηρό παράδειγμα αποτελεί ένας Δήμος της Κρήτης στον οποίο κατά τον Ειδικό Χωροταξικό Σχεδιασμό για τις ΑΠΕ θα μπορούσαν να χωροθετηθούν αιολικά πάρκα διπλάσιας ισχύος από όσα επιτρέπει σήμερα το δίκτυο να εγκατασταθούν σε όλη την Κρήτη. Καταλήγουμε λοιπόν ότι τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια που έχουν κατατεθεί πρέπει να αποσυρθούν και να προωθηθούν μόνον όσα πραγματικά αποτελούν γενικές, σαφείς και υλοποιήσιμες κατευθύνσεις προς το περιφερειακό και το τοπικό επίπεδο. Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε υποσχεθεί ότι το αργότερο μέσα στο 2006, θα είχε ολοκληρώσει το χωροταξικό σχεδιασμό ώστε κάθε πολίτης «να γνωρίζει πού μπορεί να κτίσει τι». Είχε δηλαδή υποσχεθεί κάτι που απαιτούσε τουλάχιστον την ολοκλήρωση και του τρίτου επιπέδου (χρήσεις γης). Αντί για αυτό ξεκίνησε -για λόγους επικοινωνιακούς- από μηδενική βάση μόνο το πρώτο επίπεδο, σαν να μην υπήρχε τίποτα στη χώρα και με τα προβλήματα που προαναφέραμε. Τέλος, υπάρχει ένα ακόμη θέμα προς ρύθμιση. Το ΕΣΠΑ, που συνυπογράφεται από την Ευρωπαική Ένωση και η εφαρμογή του περιγράφεται με νόμο, όπως και το ΕΣΠΑ της προηγούμενης περιόδου, εμπεριέχει τη χωρική διάσταση των πολιτικών, είναι δηλαδή ένα είδος θεσμοθετημένου Εθνικού χωροταξικού πλαισίου. Εάν πάρει την μορφή νόμου το προτεινόμενο Εθνικό χωροταξικό πλαίσιο, προφανώς δεν μπορεί να συγκρούεται με το ΕΣΠΑ, και τα λοιπά εγκεκριμένα προγράμματα. Δεν προχωρεί επίσης η διαδικασία αναθεώρησης των θεσμοθετημένων περιφερειακών πλαισίων που κατά τον νόμο πρέπει να γίνεται ανά πενταετία για να παραμένει ζωντανός και χρήσιμος ο σχεδιασμός. Ειδικότερα για το τρίτο επίπεδο, τα πράγματα εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους και το σημαντικότερο είναι ότι από το ΕΣΠΑ 2007-2013 δεν προβλέπονται πόροι για την προώθησή του. Αυτό σημαίνει ότι ούτε το 2013 θα έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση

Page 56: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-56-

του χωροταξικού σχεδιασμού. Αυτό σημαίνει επίσης την υιοθέτηση της πιο νεοφιλελεύθερης άποψης, της ουσιαστικής δηλ. εγκατάλειψης του « σχεδιασμού» στις δυνάμεις της αγοράς. Αλλά ο Χωροταξικός Σχεδιασμός απαιτεί την ύπαρξη ενός μηχανισμού παρακολούθησης, συντονισμού και υλοποίησης όπως είναι το παρατηρητήριο χωροταξίας και κατάλληλα στελεχωμένες και εξοπλισμένες υπηρεσίες στο κέντρο και την περιφέρεια. Εάν η προηγούμενη κυβέρνηση επιθυμούσε πραγματικά να προχωρήσει ο χωροταξικός σχεδιασμός θα έπρεπε εκτός των άλλων να εξασφαλίσει άμεσα την χρηματοδότηση που απαιτείται για την ολοκλήρωσή του μέχρι το 2015 αλλά και να δημιουργήσει τον μηχανισμό που απαιτείται για την εφαρμογή του. Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω θα προτείναμε:

Να τεθεί σε ανοικτό δημόσιο διάλογο το σύνολο των κειμένων -παλαιών και νέων- για όλα τα επίπεδα Χωροταξικού Σχεδιασμού περιορίζοντας τα σε σαφείς κατευθύνσεις, δράσεις και υποδομές εθνικής εμβέλειας. Ο διάλογος να ολοκληρωθεί με την ταυτόχρονη έγκριση του Εθνικού και του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου από το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας και την κατάθεση του στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση. Να προχωρήσει η θεσμοθέτηση του Ειδικού Χωροταξικού υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις σε περίπτωση που το περιεχόμενό τους δεν ενταχθεί στο Εθνικό χωροταξικό κατά την ψήφιση του στη Βουλή. Στη συνέχεια, να ξεκινήσει αμέσως η διαδικασία αναθεώρησης των ισχυόντων περιφερειακών χωροταξικών πλαισίων, όπως νομικά προβλέπεται, ώστε να ενσωματωθούν σε αυτά οι προβλέψεις του Εθνικού, των Ειδικών Χωροταξικών και του ΕΣΠΑ, αλλά και οι νεώτερες εξελίξεις σε κάθε Περιφέρεια. Να ολοκληρωθούν και να εγκριθούν άμεσα όλες οι μελέτες χρήσεων γης (ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ) που έχουν ανατεθεί από το 2003. Να προβλεφθούν οι απαιτούμενοι πόροι ώστε να ανατεθεί το σύνολο των υπολοίπων ΣΧΟΟΑΠ και ΓΠΣ, ώστε να καλυφθεί το σύνολο της χώρας με χρήσεις γης. Τέλος, να δημιουργηθεί αξιόπιστος κεντρικός και περιφερειακός μηχανισμός παρακολούθησης με προβλεπόμενη 6ετία αναθεώρηση του συνόλου του σχεδιασμού όπου οι εξελίξεις το απαιτούν.

Page 57: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-57-

ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Ι. Προτάσεις του ΤΕΕ για το Εθνικό Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας 2010-2020

ο ΤΕΕ, αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να καταθέσει θέσεις και προτάσεις για τη διαμόρφωση του νέου Εθνικού Σχεδίου Οδικής Ασφάλειας για τη δεκαετία 2010-2020.

Με κεντρικό σύνθημα «Για να κάνουμε τους Ελληνικούς δρόμους ασφαλέστερους, να σώσουμε ζωές», το ΤΕΕ θέτει το Σχέδιο αυτό σε 3μηνο δημόσιο διάλογο και καλεί τους Φορείς, τους Μηχανικούς και κάθε Έλληνα πολίτη να συμβάλλει με ιδέες και απόψεις, ώστε η Χώρα μας να αποκτήσει ένα ρεαλιστικό και αξιόπιστο Εθνικό Σχέδιο. Στόχος είναι η δραστική μείωση των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, η δραστική μείωση του πλήθους των τραυματιών και αναπήρων, το υπέρογκο κόστος ζημιών και πάνω απ’ όλα τον ανυπολόγιστο ανθρώπινο πόνο. Η χώρα μας εκπόνησε δύο Στρατηγικά Σχέδια Οδικής Ασφάλειας, για τις περιόδους 2000-2006 και 2006-2010, κατέγραψε το 2008 1.550 νεκρούς, παρουσιάζοντας απόκλιση σε ποσοστό 50% από το στόχο που είχε θέσει για το 2010, στο πλαίσιο της Πανευρωπαϊκής εκστρατείας για μείωση των θυμάτων από τροχαία ατυχήματα. Οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ήδη κατακτήσει το στόχο αυτό, ενώ την περίοδο αυτή θέτουν σε δημόσια διαβούλευση τα Εθνικά Σχέδιά τους όσο αφορά τη δεκαετία 2010-2020. Οι μετρήσιμοι στόχοι αυτού του προγράμματος για το 2020 περιλαμβάνουν (με έτος βάσης το 2010):

Μείωση των νεκρών σε ποσοστό 40%. Μείωση των νεκρών μέχρι 25 ετών σε ποσοστό 50%. Μείωση των νεκρών πεζών, δικυκλιστών και ποδηλατών σε ποσοστό 50%. Μείωση των βαριά τραυματιών σε ποσοστό 50%.

Οι προτάσεις ➀ Σε ό,τι αφορά τα νέα θεσμικά όργανα:

Η Οδική Ασφάλεια προτείνεται να τεθεί υπό την αιγίδα του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Σύσταση Διϋπουργικής Επιτροπής με αντικείμενο την άσκηση πολιτικής στα θέματα Οδικής Ασφάλειας. Σύσταση Ειδικής Γραμματείας Οδικής Ασφάλειας (ΕΓΟΑ), η οποία θα συντονίζει όλες τις συναρμόδιες Υπηρεσίες και Φορείς, με υπέρβαση των δυσλειτουργών της Δημόσιας Διοίκησης, ώστε να υλοποιήσει με αυστηρότητα τους στόχους της νέας δεκαετίας.

Τ

Page 58: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-58-

Ίδρυση Ερευνητικού Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας με στόχο την έρευνα στον τομέα της Οδικής Ασφάλειας και την διατύπωση συμπερασμάτων και προτάσεων που θα αξιοποιεί η ΕΓΟΑ. Σύσταση Ανεξάρτητου Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων Οδικής Ασφάλειας (ΕΣΕΟΑ) το οποίο θα παρακολουθεί την εξέλιξη και την εφαρμογή του προγράμματος και θα συντάσσει Ετήσια Έκθεση για την Οδική Ασφάλεια προς το Κοινοβούλιο, το Υπουργικό Συμβούλιο και τον Ελληνικό λαό. Με βάση το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο (παρ. 7 του Ν.3481/2006), τη δημιουργία Ειδικού Τμήματος Οδικής Ασφάλειας στον Συνήγορο του Πολίτη, στο οποίο θα καταφεύγουν οι πολίτες, εφόσον διαπιστώνουν καθυστέρηση αποκατάστασης κρίσιμων προβλημάτων Οδικής Ασφάλειας. Δημιουργία Εθνικής Υπηρεσίας Οδών, στα πρότυπα των Ευρωπαϊκών χωρών, προκειμένου να υπάρξει ομοιογένεια στην αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων που αφορούν στην οδική αλυσίδα: σχεδιασμός, μελέτη, κατασκευή, συντήρηση, λειτουργία των οδών

➁ Αλλαγές στη νομοθεσία:

Τροποποίηση του ΚΟΚ/2007 ώστε η Οδική Ασφάλεια να αποτελεί τον κύριο άξονα του. Ταχεία ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2008/96 για τη διαχείριση της ασφάλειας των Οδικών Υποδομών, καθώς και τις απαραίτητες διαδικασίες της Οδικής Ασφάλειας.

➂ Μέτρα και Έργα που επιβάλλεται να υλοποιηθούν:

Παρεμβάσεις χαμηλού κόστους και άμεσου αποτελέσματος στα επικίνδυνα σημεία του εθνικού, επαρχιακού και δημοτικού οδικού δικτύου. Εξασφάλιση ασφαλών προσβάσεων πεζών σε Σχολικά Συγκροτήματα, Αθλητικά Κέντρα και ΚΑΠΗ, σε όλους του Δήμους της χώρας. Επέκταση του δικτύου οδών ήπιας κυκλοφορίας στα κέντρα των πόλεων, με ταυτόχρονη διευκόλυνση της πεζής κυκλοφορίας. Πρόγραμμα κατασκευής δικτύου ασφαλών ποδηλατοδρόμων σε όλες τις πόλεις άνω των 10.000 κατοίκων. Μέτρα βελτίωσης της Οδικής Ασφάλειας στους Ισόπεδους Κόμβους του αστικού και υπεραστικού δικτύου. Σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Ερευνητικά Κέντρα στους Ισόπεδους αυτούς Κόμβους σημειώνονται το 50% και το 33% αντίστοιχα των θανατηφόρων ατυχημάτων και αυτών με βαριά τραυματίες (Ολλανδικό SWOV). Εκτεταμένο πρόγραμμα μετατροπής επικίνδυνων αστικών Ισόπεδων Κόμβων σε Κυκλικούς («Roundabouts») με βάση τις διεθνείς προδιαγραφές και κανόνες κυκλοφορίας. Σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Ερευνητικά Κέντρα αυτές οι παρεμβάσεις μειώνουν κατά 50-70% τα τροχαία ατυχήματα στους Ισόπεδους αστικούς κόμβους. Με βάση το εγκεκριμένο από το ΥΠΕΧΩΔΕ νέο σύστημα Διαχείρισης Ορίων Ταχύτητας, αναθεώρηση των υφιστάμενων ορίων ταχύτητας του αστικού και υπεραστικού δικτύου, με προτεραιότητα στο Διευρωπαϊκό και Διακρατικό δίκτυο.

Page 59: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-59-

Λειτουργία των Σταθμών Ελέγχου Επαγγελματικών Οχημάτων και Επικίνδυνων Εμπορευμάτων παρά την οδό, υποχρέωση που δεν υλοποιεί η Χώρα μας και απειλείται με πρόστιμο. Βελτίωση του επιπέδου συντήρησης του Οδικού Δικτύου, με διάθεση συγκεκριμένου ποσού ανά χιλιόμετρο, ανάλογα με τη λειτουργική κατάταξη των οδών και τον κυκλοφοριακό φόρτο. Για το εθνικό δίκτυο το ΠΟΑ/ΤΕΕ έχει εκτιμήσει ότι το μέσο κόστος κυμαίνεται περί τα €30.000 ανά χιλιόμετρο. Πλήρη εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 54/2004 περί Σηράγγων μήκους άνω των 500μ., καθώς και αυστηρή εφαρμογή των προτάσεων των Μελετών Ανάλυσης κινδύνου («Risk Analysis»). Το μέτρο αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τη χώρα μας, αφού από το 2010 θα είναι η τέταρτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα διαθέτει σήραγγες μήκους άνω των 500μ. Εκτεταμένο Πρόγραμμα βελτίωσης της Κατακόρυφης και Οριζόντιας Σήμανσης, η οποία παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις, ιδιαίτερα στο επαρχιακό δίκτυο. Αρκεί να σημειωθεί ότι στο επαρχιακό δίκτυο της Εύβοιας λείπουν 2.000 πινακίδες Σήμανσης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών. Το πρόβλημα εντείνεται στις τουριστικές περιοχές και στα νησιά, όπου οι ελλείψεις είναι εκτεταμένες και κρίσιμες για την Οδική Ασφάλεια, καθώς εκεί κυκλοφορούν αλλοδαποί τουρίστες, κατά κανόνα συνηθισμένοι να υπακούουν στην οριζόντια και κατακόρυφη σήμανση των οδών. Πρόγραμμα Κυκλοφοριακών Μετρήσεων του Οδικού Δικτύου. Η μη πραγματοποίηση μετρήσεων αυτών τα τελευταία χρόνια ακυρώνει τη δυνατότητα αξιόπιστου σχεδιασμού των Έργων Υποδομής και όχι μόνο.

Page 60: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-60-

➃ Σε ό,τι αφορά τις άδειες οδήγησης και τον έλεγχο των οχημάτων:

Βελτίωση και αυστηροποίηση του συστήματος χορήγησης αδειών οδήγησης, με προσθήκη βασικών μηχανολογικών γνώσεων για τους οδηγούς. Ουσιαστικότερος Τεχνικός Έλεγχος Οχημάτων (ΚΤΕΟ) με αδιάβλητο τρόπο. Τακτικότερος έλεγχος από τα αρμόδια όργανα του ψηφιακού ταχογράφου βαρέων οχημάτων, μέτρο που άλλωστε ίσχυε και παλιότερα. Συστηματικός έλεγχος της ασφάλειας των βαρέων οχημάτων, λεωφορείων και ειδικότερα των σχολικών. Η συμμετοχή των οχημάτων αυτών σε ατυχήματα διακρίνεται για την ιδιαίτερη σφοδρότητα και την πρόκληση μεγάλου αριθμού θυμάτων (Τέμπη, Μαλλιακός). Καθορισμός όρων κυκλοφορίας και οδήγησης τετράτροχων και τρίτροχων με κίνηση δίτροχου (γουρούνες κ.λπ.) για να αποτραπούν οι κίνδυνοι από την κίνησή τους στις οδούς. Εισαγωγή της άδειας οδήγησης κατηγορίας Β1 για τα οχήματα αυτά, που απουσιάζει από τον Ελληνικό ΚΟΚ, ενώ εφαρμόζεται στον αντίστοιχο ΚΟΚ πολλών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυστηρότερες προϋποθέσεις ενοικίασης μοτοσικλετών και οχημάτων τύπου «Μπιτς-μπακι» και τετράτροχων με κίνησης διτρόχου («γουρούνες») στις τουριστικές περιοχές. Αξιολόγηση από τους συναρμόδιους φορείς της εισαγωγής του μέτρου της αφαίρεσης του διπλώματος στην περίπτωση που υποπέσουν σε δύο σοβαρά παραπτώματα. Εκ νέου παρακολούθηση μαθημάτων και επανεξέταση για τη χορήγηση της άδειας οδήγησης. Σε περίπτωση επανάληψης των ιδίων παραβάσεων να αφαιρείται οριστικά η άδεια οδήγησης. Η συνεχιζόμενη «σφαγή» των νέων ηλικίας 15-25 ετών δε μπορεί να συνεχιστεί.

➄ Σε ό,τι αφορά τις Προδιαγραφές:

Σύνταξη Προδιαγραφών Μελετών Ισόπεδων και Ανισόπεδων Κόμβων. Επικαιροποίηση των Προδιαγραφών ΟΜΟΕ/2001. Τούτο κρίνεται απαραίτητο, αφού οι Προδιαγραφές αυτές έχουν ως βάση τις Γερμανικές Οδηγίες. Ωστόσο, σε ότι αφορά αυτοκινητόδρομους και ανισόπεδους κόμβους έχουν τεθεί σε ισχύ από τον Ιούνιο του 2008 οι νέες προδιαγραφές RAA/2007. Σύνταξη Προδιαγραφών «Διαχείρισης Προσβάσεων», δεδομένου ότι έχουν σημαντικό ρόλο στην Οδική Ασφάλεια. Οι ισχύουσες με την ονομασία «Κυκλοφοριακές συνδέσεις» δε μπορούν να καλύψουν τις σημερινές ανάγκες. Σύνταξη Προδιαγραφών Κατακόρυφης και Οριζόντιας Σήμανσης (πλην Α/Δ), για να αντιμετωπιστεί ενιαία το σημερινό αλλοπρόσαλλο καθεστώς. Άμεση Εφαρμογή των Νέων Προδιαγραφών «Συστημάτων Συγκράτησης Οχημάτων» (Στηθαία Ασφαλείας) ΟΜΟΕ/ΣΣΟ, οι οποίες προ ολίγων μηνών

Page 61: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-61-

εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Μελετών (ΥΠΕΧΩΔΕ). Υποχρεωτική εφαρμογή τους σε όλο το οδικό δίκτυο. Ειδικότερα, σε ότι αφορά στους Αυτοκινητόδρομους Παραχώρησης, θεωρούμε ότι ενδεχόμενη μη εφαρμογή τους αποτελεί σοβαρή αστοχία. Υπογραμμίζουμε, ότι από το 1998 έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση οι ΕΝ1317. Συνεπώς, είναι αδιανόητο, ειδικά τα Έργα Παραχώρησης Αυτοκινητοδρόμων που αναμένεται να ολοκληρωθούν την περίοδο 2012-2013 να έχουν ενδεχομένως Στηθαία της Δεκαετίας του’80. Χιλιομέτρηση του Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου και στη συνέχεια όλου του δικτύου. Η σημερινή κατάσταση, όπου δεν υπάρχουν χιλιομετρικοί δείκτες, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, εκτός των άλλων, για τον εντοπισμό των τροχαίων ατυχημάτων, δεδομένου ότι η Τροχαία αδυνατεί να προσδιορίσει την θέση του ατυχήματος. Συνεπώς, η υπάρχουσα Βάση Δεδομένων Τροχαίων Ατυχημάτων δεν εξασφαλίζει τον απαιτούμενο βαθμό αξιοπιστίας σε ότι αφορά την ακριβή χιλιομετρική θέση, γεγονός που οδηγεί σε αδυναμία χάραξης αξιόπιστης πολιτικής για την Οδική Ασφάλεια. Επέκταση του Μητρώου Οδών, δεδομένου ότι αυτό αποτελεί πολύτιμο και απαραίτητο εργαλείο για τη συντήρηση, τη λειτουργία, τις διαπλατύνσεις ή τις επεκτάσεις των οδών.

➅ Σε ό,τι αφορά την Τροχαία:

Βελτίωση της εκπαίδευσης των στελεχών και του προσωπικού της Τροχαίας, κυρίως σε ότι αφορά την οδική υποδομή, το όχημα και τον τρόπο φόρτωσης. Εξοπλισμός των Τμημάτων Τροχαίας με ελαφρύ και φτηνό εξοπλισμό («GPS», «laser» κ.λπ.), ώστε να συντάσσουν με ακρίβεια τα σκαριφήματα των Εκθέσεων Ατυχημάτων, στα οποία παρατηρούνται πολλές αστοχίες. Αναθεώρηση και εκσυγχρονισμός του ΔΟΤΑ*, σύμφωνα με τα αντίστοιχα των προηγμένων χωρών. Το υφιστάμενο ΔΟΤΑ θεωρείται ιδιαίτερα παρωχημένο. Διατήρηση, κατά το δυνατόν, του προσωπικού της Τροχαίας, ώστε να αξιοποιείται η μακρόχρονη εμπειρία του. Μεταθέσεις σε άλλες Υπηρεσίες (Αγορανομία κ.λπ.) έχουν ως συνέπεια την αποδυνάμωση του Σώματος της Τροχαίας, αφού η εμπειρία χάνεται και η εκ νέου εκπαίδευση απαιτεί χρόνο για να αποδώσει. Ενίσχυση της αστυνόμευσης για τις παραβάσεις που δημιουργούν τα μεγάλης σφοδρότητας ατυχήματα (υπερβολική ταχύτητα, αντικανονικό προσπέρασμα, παραβίαση κόκκινου σηματοδότη). Εφοδιασμός της Τροχαίας, ώστε να εκτελεί «drug test» (ναρκοτεστ) παρά την οδό, στα πρότυπα του αλκοτέστ. Έρευνες αποκαλύπτουν εμπλοκή οδηγών υπό την επήρεια ναρκωτικών σε ποσοστό πάνω από το 10% των σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων.

➆ Σε ότι αφορά τη βελτίωση της προ νοσοκομειακής φροντίδας:

Το σύστημα επικοινωνίας ΤΕΤΡΑ που εφαρμόζεται στην Αττική λόγω Ολυμπιακών Αγώνων δίνει τη δυνατότητα σε Αστυνομία – Τροχαία – ΕΚΑΒ – Πυροσβεστική ταυτόχρονης λήψης του σήματος και περιγραφής του ατυχήματος με συνέπεια την ταχύτερη επέμβαση στο ατύχημα. Το σύστημα αυτό πρέπει να λειτουργήσει κατ’ αρχήν στα μεγάλα αστικά κέντρα (Θεσ/νίκη, Πάτρα, Ηράκλειο κ.α.) και στη συνέχεια να καλύψει όλη τη χώρα.

Page 62: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-62-

Ενεργοποίηση του Πανευρωπαϊκού αριθμού κλήσης εκτάκτου ανάγκης (112) Κοινά εκπαιδευτικά σεμινάρια Τροχαίας – ΕΚΑΒ – Πυροσβεστικής με υποστήριξη του Υπουργείου Υποδομών – Μεταφορών και Δικτύων. Έχει παγκοσμίως αποδειχθεί ότι αν η επέμβαση γίνει την πρώτη ώρα από το ατύχημα, η κοινή γλώσσα μεταξύ των συναρμοδίων Υπηρεσιών ωφελεί ιδιαίτερα στη μείωση των συνεπειών του τροχαίου ατυχήματος. Σύνταξη Κυκλοφοριακής Μελέτης σε Αθήνα, Θεσ/νίκη, Πάτρα ώστε τα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ να κατανέμονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να κινούνται στην πιο ωφέλιμη διαδρομή σε ότι αφορά την απόσταση, την κυκλοφοριακή συμφόρηση κ.λπ. Βελτίωση της λειτουργίας των ΤΕΠ* με διάθεση μόνιμου ιατρικού προσωπικού στους μεγάλους υγειονομικούς σχηματισμούς και επέκταση του θεσμού σε όλο τον Ελληνικό χώρο, όπου υφίστανται ουσιαστικές ανάγκες.

➇ Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση και την ενημέρωση:

Εισαγωγή της κυκλοφοριακής αγωγής στο σύνολο του προγράμματος διδασκαλίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, με παράλληλη αξιοποίηση του δικτύου των Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής. Υλοποίηση στοχευμένων μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων εκστρατειών για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών σε θέματα Οδικής Ασφάλειας. Εισαγωγή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση του μαθήματος ασφαλούς πεζής κίνησης και ποδηλάτου παράλληλα με εισαγωγή του μαθήματος Κυκλοφοριακής Αγωγής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ευρεία καμπάνια Οδικής Ασφάλειας με ένταση τα Χριστούγεννα – Πάσχα – θερινή περίοδο. Τριμηνιαία ενημέρωση των πολιτών για την εξέλιξη του προγράμματος βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας. Υποχρεωτική εφαρμογή της ζώνης ασφαλείας από όλους τους οδηγούς Υπηρεσιακών και επαγγελματικών οχημάτων, ώστε να λειτουργούν ως πρότυπο.

ΙΙ. Επιτακτική η ανάγκη ενός σχεδίου δράσης για τους Ελληνικούς Σιδηροδρόμους

ι ελληνικοί σιδηρόδρομοι είναι ένα από τα πλέον παρεξηγημένα μέσα μεταφοράς στην Ευρώπη. Στη χώρα μας παραδοσιακά επενδύουμε στους οδικούς άξονες παραβλέποντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του

σιδηροδρόμου. Τα πλεονεκτήματα αυτού του μέσου, αξιοποιήθηκαν διαχρονικά από τις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες που πολύ γρήγορα κατάλαβαν τη σημασία των Σιδηροδρομικών Μεταφορών για την οικονομική ανάπτυξη της ενδοχώρας και τη διασύνδεση της με ασφαλή, αξιόπιστο και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο με λιμένες, αεροδρόμια και μεταφορικούς κόμβους. Σήμερα η ενίσχυση των σιδηροδρόμων αποτελεί βασική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια προσπάθεια για στροφή σε περισσότερο περιβαλλοντικές, μη ρυπογόνες και λιγότερο ενεργοβόρες μεταφορές. Βέβαια, παρά τις προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση οι οδικές μεταφορές αντιπροσωπεύουν περίπου το 40%

Ο

Page 63: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-63-

των εμπορευματικών μεταφορών της Ένωσης ενώ οι σιδηροδρομικές λιγότερο από 10%. Αυτό προκαλεί επιβάρυνση του μεταφορικού κόστους σε κατανάλωση ενέργειας, ρύπανση του περιβάλλοντος, και απώλειες ανθρώπινων ζωών. Το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο είναι απαρχαιωμένο, επικίνδυνο σε ορισμένες περιπτώσεις και με χαμηλές λειτουργικές επιδόσεις. Η χώρα έχει ανάγκη από ένα σύγχρονο σιδηροδρομικό δίκτυο, διαρκώς επεκτεινόμενο το οποίο θα καλύπτει όλο και περισσότερο και κατά τον βέλτιστο τρόπο τις εμπορευματικές και επιβατικές μεταφορικές ανάγκες. Η εγκατάλειψη υφιστάμενων περιφερειακών δικτύων, επειδή σήμερα δεν είναι ανταγωνιστικά, συνιστά πλήγμα για την αναπτυξιακή προσπάθεια και ταυτόχρονα έμμεση, πλην, όμως, σαφέστατη εμμονή στην πριμοδότηση των ρυπογόνων και ενεργοβόρων οδικών μεταφορών. Πρόκειται για μια πολιτική που βρίσκεται σε εκ διαμέτρου αντίθετη κατεύθυνση από τις βασικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αειφόρο ανάπτυξη και ενίσχυση των πράσινων μεταφορών. Επιθυμούμε έργα υποδομής που αφενός θα τονώσουν εκ των πραγμάτων την αγορά σε όλους τους τομείς και ταυτόχρονα θα χαρακτηρίζονται από το όραμα για την αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης και τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου στην Πελοπόννησο, καθώς και η επέκταση του σε περιοχές που έως σήμερα είναι συγκοινωνιακά υποβαθμισμένες με την κατασκευή του Δυτικού Άξονα (Ηγουμενίτσα – Ιωάννινα – Αντίρριο/Ρίο – Καλαμάτα) και της Σιδηροδρομικής Εγνατίας (Ηγουμενίτσα – Ιωάννινα – Καλαμπάκα – Κοζάνη). Ο σιδηρόδρομος μπορεί να αποτελέσει βασικό αναπτυξιακό εργαλείο για την εθνική οικονομία, το οποίο δεν μπορεί και δεν πρέπει να εκχωρηθεί στην ιδιωτική κερδοσκοπία, αντίθετα θα πρέπει να ενισχυθεί ο δημόσιος και κοινωνικός του χαρακτήρας ταυτόχρονα με τη ανάπτυξη της εμπορικής του δυναμικής. Αξίζει να σημειωθεί ότι και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Δανία και η Γαλλία υπήρχαν σωρευμένα σημαντικά ελλείμματα αλλά σε καμιά περίπτωση, οι κυβερνήσεις τους δεν σκέφτηκαν να απαξιώσουν και στη συνέχεια να ιδιωτικοποιήσουν τους σιδηροδρόμους, τους οποίους και θεωρούν αδιαμφισβήτητη βασική εθνική υποδομή. Το ΤΕΕ, αναγνωρίζει και επισημαίνει τη διαχρονική ευθύνη της ελληνικής πολιτείας απέναντι στον ΟΣΕ, που σώρευσε στον οργανισμό οργανωτικές και λειτουργικές στρεβλώσεις και τεράστια οικονομικά ελλείμματα, οδηγώντας τον σιδηρόδρομο σε απαξίωση με συνέπειες ιδιαίτερα επιζήμιες για την εθνική οικονομία, την ανάπτυξη της χώρας, την κοινωνία, καθώς και τους εργαζόμενους. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν:

Από το 1999 έως και το 2007, για να υλοποιηθεί το επενδυτικό πρόγραμμα και μόνο, ο ΟΣΕ υποχρεώθηκε να προχωρήσει σε τραπεζικό δανεισμό ύψους περίπου 2,5 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στη συνολική χρηματοδότηση των επενδύσεων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά την ίδια περίοδο. Ενώ κάθε χρόνο για τη συντήρηση συρμών και δικτύου απαιτούνται δαπάνες περίπου 90-100 εκατ. ευρώ, οι οποίες, εξασφαλίζονται, επίσης, με τραπεζικό δανεισμό, που προστίθεται στο σωρευτικό οικονομικό έλλειμμα του οργανισμού. Στο πρόσφατο παρελθόν διακόπηκαν 57 δρομολόγια τρένων ημερησίως, ακόμη και στη βασική γραμμή Αθήνας – Θεσσαλονίκης, στην οποία η ζήτηση ξεπερνά κατά κανόνα την προσφορά. Βεβαίως, τα περισσότερα δρομολόγια αφορούν το περιφερειακό δίκτυο, αποδεικνύοντας ότι στόχος ήταν η απαξίωσή του στη συνείδηση των πολιτών.

Page 64: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-64-

Στη διακοπή των δρομολογίων αυτών οδήγησαν οι ελλείψεις σε τροχαίο υλικό (καθυστέρηση προμηθειών, απουσία συστηματικής και επαρκούς χρηματοδότησης, συντήρησης κλπ.), αλλά και η άποψη ότι πολλά από αυτά ήταν ζημιογόνα, ενώ δεν είχε γίνει προηγουμένως καμιά προσπάθεια για εμπορική ανάδειξή τους. Συστηματικά και σχεδόν καθ’ όλη την προηγούμενη δεκαετία ο ΟΣΕ διατηρεί εξαιρετικά χαμηλά τα κόμιστρα, κάτω και από το λειτουργικό κόστος, για λόγους κοινωνικής πολιτικής, που, τελικά, ως αποτέλεσμα είχε την επιβάρυνση του οργανισμού με πρόσθετα τραπεζικά δάνεια για κάλυψη του ελλείμματος από τη λειτουργία. Με απόφαση προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας αυξήθηκαν τα κόμιστρα, τα οποία όμως εξακολουθούν να βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Ενδεικτικό είναι ότι ο ασφαλέστερος, σαφώς πιο άνετος και σε ορισμένες περιπτώσεις πιο γρήγορος σιδηρόδρομος, εισπράττει σε όλες τις περιπτώσεις χαμηλότερο κόμιστρο από αυτό της αντίστοιχης γραμμής ΚΤΕΛ. Επίσης συστηματικά, όλα τα προηγούμενα χρόνια, δημιουργήθηκε έλλειμμα προσωπικού, κυρίως σε ό,τι αφορά την επιχειρησιακή ετοιμότητα και λειτουργία του σιδηροδρόμου, με προφανή ζημία του οργανισμού. Χαρακτηριστικό είναι ότι έναντι 339 προβλεπόμενων θέσεων μηχανικών στα νευραλγικά τμήματα του ομίλου (μηχανικοί γραμμής, έλξης και εκμετάλλευσης), ο Οργανισμός διαθέτει μόλις 124.

Επομένως οποιαδήποτε προσπάθεια αντιμετώπισης των οικονομικών προβλημάτων με τεχνάσματα εθελουσίας εξόδου είτε στον ΟΣΕ είτε σε αντίστοιχες περιπτώσεις που βρίσκονται στην επικαιρότητα μας βρίσκουν διαμετρικά αντίθετους αφού εκτός των άλλων διογκώνουν και το μεγάλο πρόβλημα των ασφαλιστικών ταμείων. Από το 2005 και έως σήμερα, έγιναν συνεχείς αλλαγές στη διάρθρωση, τον αριθμό και την ιδιοκτησία των θυγατρικών του ΟΣΕ αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα αποκλειστικά ως οργανωτικό. Ταυτόχρονα τα έσοδα συνεχώς μειώνονται, οι εταιρείες είναι σε μόνιμη αναδιοργάνωση με συνεχείς αλλαγές διοικήσεων και με ανακύκλωση των υπαλλήλων. Η εξυπηρέτηση του κοινού και η ποιότητα των υπηρεσιών είναι σε χαμηλά επίπεδα. Τα έργα δεν ολοκληρώνονται. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να καταρτιστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα βγάλει τον ελληνικό σιδηρόδρομο από το σημερινό τέλμα, ένα σχέδιο που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα αλλά και τη συνέχειά του με θάρρος και όχι επιφανειακά τεχνάσματα που εξυπηρετούν επικοινωνιακούς λόγους. Ένα σχέδιο που θα τον αντιμετωπίζει τελικά ως το βασικό μέσο περιβαλλοντικής, γρήγορης, αξιόπιστης και ασφαλούς διασύνδεσης των μεγάλων αστικών κέντρων με την περιφέρεια, ως μοχλό ανάπτυξης των μικρότερων πόλεων όπως γίνονταν στο παρελθόν που ο σιδηροδρομικός σταθμός αποτελούσε το κεντρικό εμπορικό σημείο μιας πόλης. Γύρω από τα υψηλής αισθητικής κτήρια που τους στέγαζαν (και τα οποία διασώζονται σήμερα) αναπτύσσονταν κάθε λογής εμπορικές δραστηριότητες και ουσιαστικά τα συγκοινωνιακά δίκτυα ξεκινούσαν και κατέληγαν εκεί. Το συνολικό αυτό σχέδιο θα πρέπει να σεβαστεί την ιστορία και τη διαχρονική προσφορά του ελληνικού σιδηρόδρομου στον πολίτη-χρήστη, στην οικονομία και στο περιβάλλον, απέναντι στην αδιαμφισβήτητη ‘βασιλεία’ των οδικών μεταφορών.

Page 65: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-65-

ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ – ΠΡΟΣΕΙΣΜΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ

Ι. Μελέτες και κατασκευές προσεισμικών ενισχύσεων: προκλήσεις, πολιτικές επιλογές και ο ρόλος των Ελλήνων Μηχανικών

την Ελλάδα υπάρχει έντονη και συνεχής σεισμική δραστηριότητα επομένως οι προσεισμικές ενισχύσεις κι η αντισεισμική πολιτική γενικότερα αποτελούν πράγματι ζήτημα πρώτου μεγέθους για τη χώρα. Η αντιμετώπιση του

προβλήματος απαιτεί τεράστια, μακροχρόνια, συστηματική προσπάθεια, συνεργασία και κινητοποίηση όλων. Είναι γνωστό ότι καμία χώρα έως τώρα δεν το έχει αντιμετωπίσει, ούτε μπορεί να το αντιμετωπίσει πλήρως. Αποτελεί χρέος της πολιτείας αλλά και όλων μας, να προωθήσουμε και να υποστηρίξουμε με συνέπεια μια ολοκληρωμένη αντισεισμική πολιτική, μέσα από την επίτευξη συγκεκριμένων και ρεαλιστικών στόχων, που προσαρμόζονται και εναρμονίζονται συνεχώς προς το αντίστοιχο επίπεδο επιστημονικής γνώσης. Κρίσιμη προϋπόθεση, για να υπάρχει συνεχής βελτίωση, είναι η πρόοδος της επιστημονικής γνώσης και η επίτευξη διεπιστημονικής συνεργασίας. Ειδικότερα στον τομέα των μελετών και κατασκευών προσεισμικών ενισχύσεων οφείλουμε να καταλήξουμε σε κάποιες διαπιστώσεις και να προτείνουμε νέες κατευθύνσεις. Ενώ η μελέτη και κατασκευή των νέων κτηρίων καθώς και τα υλικά των νέων κατασκευών καλύπτονται από πλήθος κανονισμών και προδιαγραφών, δεν συμβαίνει το ίδιο με τις υπάρχουσες κατασκευές. Το σημερινό επίπεδο γνώσεων σε θέματα προσεισμικών και μετασεισμικών παρεμβάσεων, αλλά και το πλήθος κι η πολυπλοκότητα των προβλημάτων πού σχετίζονται με τα θέματα των επεμβάσεων καθιστούν δυσχερή τη ρύθμισή τους δια μέσου ενός ενιαίου κανονιστικού κειμένου. Παρόλα αυτά, βρίσκονται σε εξέλιξη 2 σημαντικές δράσεις:

Οι σύγχρονες οδηγίες και συστάσεις για την επισκευή και ενίσχυση κτηρίων σε προσεισμικό και μετασεισμικό στάδιο, που εκπονήθηκαν και εκδόθηκαν από τον ΟΑΣΠ το 2001.

Ο Ελληνικός Κανονισμός Επισκευών και Ενισχύσεων που εκπονείται από Επιτροπή Ειδικών Επιστημόνων από τις αρχές του 2001 κι έχει δοθεί σε διαβούλευση από τον ΟΑΣΚ. Πρόκειται για τον πρώτο Κανονισμό στη χώρα μας και στην Ευρώπη, ο οποίος θα αφορά τόσο την ενίσχυση των κτηρίων προσεισμικά, όσο και την επισκευή τους.

Επίσης, αυτήν την περίοδο το ΤΕΕ ετοιμάζεται να παρέμβει με τις δικές του προτάσεις στο κρίσιμο ζήτημα της παραγωγής ιδιωτικών έργων και στη δημιουργία ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου για αυτή την κατηγορία της οικοδομικής δραστηριότητας. Είναι σημαντικό να αναφέρθεί ότι στην πρόταση του ΤΕΕ για το ΜΗΚΙΕ, προτείνεται να δημιουργηθεί και να θεσπισθεί ξεχωριστή κατηγορία έργων για τον τομέα των ανακατασκευών – ενισχύσεων φέροντος οργανισμού γιατί στο συγκεκριμένο τομέα απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις και εμπειρία και είναι απαραίτητο ν’ αντιμετωπιστεί με ξεχωριστή βαρύτητα. Παράλληλα, το ΤΕΕ θα πρέπει να εντείνει και να ενισχύσει τη μεγάλη και πολύ σημαντική προσπάθεια που έχει ξεκινήσει για το θέμα από το 1997, σε συνεργασία με την επιτελική επιτροπή του ΕΠΑΝΤΥΚ (Εθνικό Πρόγραμμα Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφιστάμενων Κατασκευών), δεδομένου ότι το αντικείμενο της

Σ

Page 66: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-66-

προσεισμικής ενίσχυσης κτηρίων είναι καινοτόμο και μεγάλης επιστημονικής και κοινωνικής σημασίας. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει ανάγκη να υποστηριχθούν οι Μηχανικοί που προσφέρουν τις μελετητικές τους υπηρεσίες και εκτελούν κατασκευές και μάλιστα, όπως αναφέρθηκε, χωρίς την ύπαρξη σχετικού Κανονιστικού, Νομικού και Οικονομικού Πλαισίου. Οι διάφορες μελέτες ενίσχυσης κτηρίων που έχουν εκπονηθεί αποτελούν την πυξίδα με στόχο την επιστημονική κι επαγγελματική αλληλοενημέρωση των συναδέλφων Μηχανικών πάνω στο θέμα των προσεισμικών ενισχύσεων και την ανταλλαγή εμπειριών και προβληματισμών στο συγκεκριμένο θέμα. Από τη δική μας πλευρά και συναισθανόμενοι το χρέος μας, προσδοκούμε να ενεργοποιήσουμε το ενδιαφέρον της Δημόσιας διοίκησης και να διαδώσουμε την ιδέα των μελετών και κατασκευών προσεισμικών ενισχύσεων στην ελληνική κοινή γνώμη με στόχο οι Έλληνες Μηχανικοί να εγγυώνται την ασφάλεια των κατασκευών και την ανάπτυξη της χώρας.

ΙΙ. Η Εφαρμογή των Ευρωκωδίκων στο επάγγελμα του Πολιτικού Μηχανικού

ι Ευρωκώδικες (Eurocodes), είναι ένα πολυετές πρόγραμμα εκπόνησης Ευρωπαϊκών Προτύπων (ΕΝ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης (CEN) και έχουν σκοπό να εναρμονίσουν όλους τους κανονισμούς υπολογισμού των

κρατών μελών για τη στατική επάρκεια μιας μεγάλης σειράς δομικών κατασκευών (π.χ. κτήρια, γέφυρες, προκατασκευασμένα στοιχεία) από διάφορα υλικά (π.χ. σκυρόδεμα, χάλυβα, τοιχοποιία, ξύλο, αλουμίνιο, σύμμεικτες κατασκευές), οι οποίες υφίστανται την επίδραση διαφόρων φορτίσεων (π.χ. μόνιμη, χιόνι, άνεμος, σεισμός). Η σύνταξη των Ευρωκωδίκων άρχισε πριν από 30 περίπου έτη με ακαδημαϊκή πρωτοβουλία, ενώ το 1989 η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έδωσε εντολή στη CEN για την έκδοση των Ευρωκωδίκων με τη μορφή ευρωπαϊκών προτύπων και συνέχισε να στηρίζει θεσμικά και οικονομικά τις σχετικές εργασίες, γιατί συνδέεται άμεσα με την ολοκλήρωση της οδηγίας 89/106/ΕΟΚ που σκοπό έχει την ελεύθερη διακίνηση «Προϊόντων Δομικών Έργων» - σήμανση CE. Τα κράτη μέλη μπορούν να συντάξουν Εθνικά Πρασαρτήματα (Νational Annexes) στα οποία θα παρέχονται οδηγίες για την εφαρμογή (σε εθνικό επίπεδο) των διατάξεων των Ευρωκωδίκων χωρίς όμως να τροποποιείται το περιεχόμενό τους. Πρέπει επίσης να καθορίσουν τις Εθνικά Καθοριζόμενες Παραμέτρους (NDP) είτε αποδεχόμενα τις προτεινόμενες στους Ευρωκώδικες τιμές, είτε καθορίζοντας άλλες, εφόσον τούτο αιτιολογείται από το ισχύον στο έδαφός τους επίπεδο ασφαλείας, από γεωγραφικούς, κλιματικούς λόγους ή τον τρόπο ζωής των κατοίκων. Οι εθνικά καθορισμένες παράμετροι (NDPs), αποτελούν μέρος του προτύπου που κοινοποιείται υποχρεωτικώς στην CEN και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με το σώμα της μετάφρασης. Ειδικά για τους Ευρωκώδικες υπάρχει παρέκκλιση του κανόνα των επισήμων γλωσσών της CEN, που είναι η Αγγλική, Γαλλική και Γερμανική (σε αυτές εκδικάζονται τυχόν διαφορές αντιδίκων), και ισχύουν όλες οι επίσημες γλώσσες των κρατών μελών. Λόγω αυτής της απαίτησης, οι μεταφράσεις στις εθνικές γλώσσες είναι αποδεκτές και θα αποτελέσουν ένα ενιαίο σώμα του κάθε μέρους των Ευρωκωδίκων που θα ισχύει ταυτόχρονα σε όλα τα κράτη. Οι Ευρωκώδικες απαρτίζονται από 10 κύρια ευρωπαϊκά πρότυπα που συμπεριλαμβάνουν όλους τους τρόπους δόμησης (από σκυρόδεμα, χάλυβα, ξύλο, τοιχοποιία, γεωτεχνία και αλουμίνιο) τα οποία με τη σειρά τους υποδιαιρούνται σε 64 μέρη που περιλαμβάνουν τη συμπεριφορά των δομημάτων (κτηρίων, γεφυρών,

Ο

Page 67: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-67-

δεξαμενών, φραγμάτων, πύργων, αγωγών, καπνοδόχων) στο σεισμό ή/και στην πυρκαγιά. Το πρόγραμμα εκπόνησης των Ευρωκωδίκων υποδιαιρείται σε τρεις περιόδους

Προκαταρτική –πειραματική περίοδος (1990-1996), όπου εκπονήθηκαν οι αρχικοί Ευρωκώδικες. Η εναρμόνιση είχε πολλά προβλήματα μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών. Οριστική εκπόνηση των Ευρωκωδίκων (2001-2006) με την ταυτόχρονη εκπόνηση από την μεριά των Αρχών των Κ-Μ των Εθνικών Προσαρτημάτων (μικρών συμπληρωματικών κειμένων που κάθε Κ-Μ έχει την δυνατότητα να αποδεχθεί ορισμένες τιμές Περίοδος συνύπαρξης ή «μεταβατική περίοδος» (2007-2010) κατά την οποία θα συνισχύουν οι εθνικοί Κανονισμοί και οι Ευρωκώδικες. Θα είναι επίσης ο χρόνος κατάρτισης των Μηχανικών (Πολεοδομικών και Ιδιωτών) κι εκπόνησης Προγραμμάτων.

Ο ρόλος του ΕΛΟΤ Ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) είναι αρμόδιος για την εκπόνηση, έκδοση και προώθηση των ελληνικών προτύπων και προδιαγραφών. Επίσης είναι υπεύθυνος για την ένταξη στο εθνικό σύστημα τυποποίησης όλων των ευρωπαϊκών προτύπων με την οποία αυτά καθίστανται εθνικά πρότυπα και ακολουθούν τις τεχνικές και νομικές υποχρεώσεις που έχει η χώρα μας απέναντι στην ΕΕ και τη CEN. Σχετικά με τους Ευρωκώδικες

Οι Ευρωκώδικες μεταφέρονται στο εθνικό σύστημα τυποποίησης και καθίστανται ελληνικά πρότυπα. Βάσει αυτής της ιδιότητας αποτελούν κύρια συμβατικά έγγραφα για τις δημόσιες συμβάσεις για την εκτέλεση δομικών κατασκευών. Οι Ευρωκώδικες θα χρησιμοποιηθούν από όλες τις αρμόδιες (συμβαλλόμενες υπηρεσίες Υπουργείων, Περιφερειών, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ) για την εκτέλεση των μελετών (άρθρο 14 Οδηγίας 1992/50/εκ) και των δημοσίων έργων (άρθρο 10 Οδηγίας 1993/37/ΕΚ) λόγω του ότι για να είναι συμβατά με το ευρωπαϊκό Δίκαιο πρέπει να συμμορφώνονται με τα εθνικά (ελληνικά) πρότυπα και προδιαγραφές. Επίσης το αρμόδιο Υπουργείο οφείλει να τηρεί ενήμερες όλες τις σχετικές με τη δημοπράτηση των Δημοσίων Έργων υπηρεσίες του και εποπτευόμενους φορείς του – καθώς και τους μελετητές– για το ότι τα δημοπρατούμενα έργα πρέπει να είναι σύμφωνα με το νέο καθεστώς των Ευρωκωδίκων. Οι παραγωγοί δομημάτων και προϊόντων –στην πλήρη εφαρμογή της Οδηγίας-για να εκτιμούν τη μηχανική αντοχή των προϊόντων του τομέα των δομικών κατασκευών, πρέπει να αναφέρονται σε μεθόδους υπολογισμού που αναπτύσσουν οι Ευρωκώδικες. Η χρήση των Ευρωκωδίκων διευκολύνει την ελευθερία παροχής υπηρεσιών ελληνικών μελετητικών γραφείων εντός της διευρυμένης πλέον Κοινότητας λόγω του ότι αναφέρονται σε εθνικά πρότυπα, εναρμονισμένα με τα Ευρωπαϊκά.

Η χώρα μας, ως κράτος μέλος της ΕΕ, είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει τους Ευρωκώδικες μέσα στο προκαθορισμένο χρονικό διάστημα. Η χρονική περίοδος 2007-2010, που χαρακτηρίζεται ως μεταβατική περίοδος (ή περίοδος συνύπαρξης), είναι η περίοδος που προβλέπεται να ισχύσουν από κοινού οι Εθνικοί

Page 68: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-68-

Κανονισμοί και οι Ευρωκώδικες. Είναι επίσης ο χρόνος κατάρτισης των Μηχανικών (Πολεοδομιών και Ιδιωτών) κι εκπόνησης Προγραμμάτων. Όμως, από τον Μάρτιο του 2010, όπως είναι γνωστό, θα τεθούν σε υποχρεωτική εφαρμογή, οπότε και θα πρέπει να αποσυρθούν όλα τα μη συμβατά προς αυτούς εθνικά πρότυπα και κανονιστικά κείμενα. Σήμερα, στη χώρα μας έχουν ολοκληρωθεί οι αποδόσεις στην ελληνική γλώσσα όλων των κειμένων (58) των Ευρωκωδίκων, καθώς και η σύνταξη των αντίστοιχων Εθνικών Προσαρτημάτων από την Επιτροπή Ευρωκωδίκων του πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ. Τα κείμενα αυτά από την άνοιξη του 2007, έχουν διατεθεί στον ΕΛΟΤ, προκειμένου να γίνει η τυποποιητική-γλωσσική επεξεργασία πριν από την έκδοσή τους. Επίσης, ο ΕΛΟΤ έχει δώσει για δημόσια διαβούλευση, μέσω της ιστοσελίδας του, όλα τα κείμενα των Εθνικών Προσαρτημάτων. Η διάδοση και εκπαίδευση για τα κείμενα των Ευρωκωδίκων ήταν υποχρέωση των εθνικών Κυβερνήσεων. Όμως, στη Χώρα μας, δυστυχώς, η πολιτεία έως τώρα δεν ανέλαβε τέτοιες πρωτοβουλίες, ούτε χρηματοδότησε τις σχετικές προτάσεις που της έγιναν. Εξάλλου, οι διαβουλεύσεις στις οποίες μετέχει το ΤΕΕ με τους αρμοδίους του ΕΛΟΤ και των αρμόδιων Υπουργείων, για την εξεύρεση τρόπου διάθεσης των κειμένων των Ευρωκωδίκων στους Μηχανικούς σε τιμές προσιτές, δεν έχουν ακόμη περατωθεί. Γίνεται προσπάθεια από το Τεχνικό Επιμελητήριο οι Ευρωκώδικες να διατεθούν στους Μηχανικούς δωρεάν ή σε μικρή – συμβολική τιμή. Ενόψει αυτών των δυσμενών δεδομένων, το ΤΕΕ, στοχεύοντας στην συνεχή επαγγελματική επιμόρφωση των Μηχανικών, ανέλαβε την πρωτοβουλία να ξεκινήσει άμεσα την όλη εκπαιδευτική διαδικασία, με τη διεξαγωγή Σεμιναρίων και τη χρηματοδότηση της συγγραφής Σημειώσεων για τα Σεμινάρια αυτά. Πραγματοποιήθηκαν τέσσερα «κεντρικά» Σεμινάρια, στην Αθήνα (23-25 Νοεμβρίου 2009), στην Πάτρα (3-5 Δεκεμβρίου 2009), στο Ηράκλειο Κρήτης (10-12 Δεκεμβρίου 2009) και στη Θεσσαλονίκη (17-19 Δεκεμβρίου 2009), στα οποία μαζί με Μηχανικούς που εδρεύουν στις περιοχές αρμοδιότητας των κατά τόπους Περιφερειακών Τμημάτων του ΤΕΕ, ενημερώθηκαν και οι Εκπαιδευτές των Σεμιναρίων που θα ακολουθήσουν και θα οργανωθούν κατόπιν σε άλλες πόλεις, με ευθύνη και πρωτοβουλία των Περιφερειακών Τμημάτων του ΤΕΕ. Τα Σεμινάρια αυτά οργανώνονται από κοινού με τα αντίστοιχα Περιφερειακά Τμήματά του, το Σύλλογο Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας και σε συνεργασία με την Επιτροπή Ευρωκωδίκων του τέως ΥΠΕΧΩΔΕ. Στη συνέχεια, θα επακολουθήσουν Σεμινάρια, σ’ όλη τη Χώρα, σε 2-4 πόλεις του κάθε Περιφερειακού Τμήματος με ευθύνη των Τμημάτων αυτών. Η συμμετοχή έως τώρα των συναδέλφων ιδιαίτερα στο Ηράκλειο και στη Θεσσαλονίκη ήταν εντυπωσιακή κάτι που δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον των Μηχανικών για τους Ευρωκώδικες αλλά και την αναγκαιότητα της σχετικής πρωτοβουλίας που ανέλαβε το ΤΕΕ.

Page 69: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-69-

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

I. Ηλεκτρονική Πολεοδομία ο ΤΕΕ έχει υλοποιήσει το έργο Ηλεκτρονική Πολεοδομία – Σύστημα Ηλεκτρονικής Παρακολούθησης και Αυτόματης Διαχείρισης των πληροφοριών και των Εργασιών των Πολεοδομικών Υπηρεσιών. Αναθέτουσα

αρχή του προγράμματος είναι η Κοινωνία της Πληροφορίας και το έργο αναφέρεται στο σύνολο των Πολεοδομικών Υπηρεσιών της χώρας. Το ΤΕΕ δίνει προτεραιότητα σε όλα τα μεγάλα θέματα των Μηχανικών. Και φυσικά η βελτίωση των συνθηκών στα πολεοδομικά γραφεία της χώρας είναι ένα από τα ζητήματα στα οποία δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα και άμεση προτεραιότητα. Το πέρασμα των πολεοδομιών στην ηλεκτρονική εποχή, αποτελεί πάγιο αίτημα του ΤΕΕ αλλά και της μεγάλης πλειονότητας των Μηχανικών. Ο εκσυγχρονισμός και η μηχανογράφηση των πολεοδομικών γραφείων αλλά και η βελτίωση των συνθηκών για τους εργαζόμενους και τους Μηχανικούς είναι κάτι που θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια από την ελληνική πολιτεία. Το Τεχνικό Επιμελητήριο επικροτεί οποιαδήποτε προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση και πιστεύει πως τα έργα της κοινωνίας της πληροφορίας που αφορούν στη μηχανοργάνωση των διαδικασιών εξυπηρέτησης των πολιτών κι η ηλεκτρονική καταγραφή της διαδικασίας εισαγωγής και εσωτερικής κίνησης εγγράφων και φακέλων μπορούν να δράσουν καταλυτικά στη δημιουργία των επιθυμητών συνθηκών. Για να γίνει όμως αυτό δεν αρκεί η εφαρμογή του προγράμματος. Εάν δεν προσέξουμε μπορεί να εξελιχθεί σε μια επιπρόσθετη γραφειοκρατική διαδικασία που θα επιφέρει απλά φόρτο εργασίας στους εργαζομένους και πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες στους εμπλεκόμενους Μηχανικούς. Οι δυνατότητες που παρέχει η ηλεκτρονική πολεοδομία, εάν τις εκμεταλλευτούμε με τον κατάλληλο τρόπο μπορούν να συμβάλλουν λιγότερο ή περισσότερο στην αντιμετώπιση δυσλειτουργιών, καθυστερήσεων και άλλων αρνητικών φαινόμενων που έχουν συνδεθεί κατά καιρούς με τη λειτουργία των πολεοδομιών. Σε αυτό το πλαίσιο το ΤΕΕ συνεργάζεται και με το Υπουργείο Εσωτερικών αλλά και την Κοινωνία της Πληροφορίας ώστε το πέρασμα αυτό να γίνει όσο πιο σύντομα αλλά και με τον πλέον άρτιο τρόπο. Απαραίτητη για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η συνεισφορά και η βοήθεια των υπαλλήλων των πολεοδομιών. Γιατί είναι βέβαιο πως η εμπειρία και οι γνώσεις των ανθρώπων που εργάζονται καθημερινά στα πολεοδομικά γραφεία θα είναι πολύτιμα στοιχεία για τη σωστότερη εφαρμογή του προγράμματος και την αποφυγή προβλημάτων ιδιαίτερα στο πρώτο στάδιο λειτουργίας του. Συνοπτικά το αντικείμενο του έργου είναι η ομογενοποίηση των διαδικασιών και των εντύπων, η ανάπτυξη, η παραμετροποίηση, η εγκατάσταση και η λειτουργία πληροφοριακού συστήματος που επιτρέπει τη διαχείριση της ροής τυποποιημένων εργασιών και πληροφοριών για το σύνολο των Πολεοδομικών Υπηρεσιών της χώρας, καθώς και την παρακολούθηση των πολεοδομικών αιτημάτων των πολιτών. Επίσης περιλαμβάνει παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης και υποστήριξης των χρηστών κατά τη διάρκεια της πιλοτικής λειτουργίας, εξασφάλιση της καλής λειτουργίας των εφαρμογών στις κατά τόπους πολεοδομίες καθώς και παροχή υπηρεσιών τεχνικής και επιστημονικής υποστήριξης. Στόχος του προγράμματος είναι η απλοποίηση και αυτοματοποίηση των διαδικασιών των Πολεοδομικών Υπηρεσιών, με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πολίτες, η ηλεκτρονική καταγραφή

Τ

Page 70: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-70-

της εσωτερικής κίνησης των εισερχόμενων εγγράφων με ιδιαίτερη έμφαση στην παρακολούθηση των διαδοχικών χρεώσεων που απαιτούνται για τη διεκπεραίωση των υποθέσεων, καθώς και η γρήγορη αναζήτηση, επεξεργασία κι εκτύπωση εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων κι αιτήσεων και η δημιουργία, συντήρηση και ασφάλεια των αρχείων στελεχών των οικοδομικών αδειών. Η σωστή εφαρμογή του προγράμματος μπορεί να επιφέρει καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, βελτίωση της ποιότητας λειτουργιών, αποτελεσματικότερη διαχείριση της πληροφορίας, μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης, περιορισμό της φυσικής παρουσίας του πολίτη, εξοικονόμηση χρόνου και πόρων και βέβαια βελτίωση της εξυπηρέτησης των Μηχανικών. Είναι προφανές πως η υλοποίηση και η εφαρμογή του έργου δεν θα επιλύσει όλα τα προβλήματα των πολεοδομικών γραφείων τα οποία είναι πολλά και ποικιλόμορφα και οφείλονται σε βασικές ελλείψεις στην υποδομή στον εξοπλισμό και στους ανθρώπινους πόρους. Επομένως η συνεργασία του ΤΕΕ με τους προϊστάμενους των πολεοδομιών δεν μπορεί να εξαντληθεί μόνο στην εφαρμογή του προγράμματος αλλά πρέπει να συνεχιστεί και στο μέλλον αφού οι προβληματισμοί και οι στόχοι είναι κοινοί. Αντίστοιχες εκδηλώσεις θα πρέπει βέβαια να διοργανωθούν στο άμεσο μέλλον και στην περιφέρεια με τους υπεύθυνους των περιφερειακών πολεοδομικών γραφείων.

IΙ. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στο Δημόσιο τομέα – ο ρόλος του ΤΕΕ

μεταρρύθμιση του Δημόσιου τομέα πρέπει να αποτελέσει μια από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες που θα έπρεπε να αναληφθεί. Κατά την προσωπική μου άποψη δύο είναι τα στοιχεία που αμαυρώνουν την εικόνα και

λειτουργία του Δημόσιου τομέα: η διαφθορά και η αδυναμία εξοικονόμησης πόρων με περιστολή της άσκοπης σπατάλης. Ζούμε σε μια χώρα που ο στόχος για πάταξη της διαφθοράς ιδιαίτερα στο Δημόσιο τομέα, αποτελεί μείζον ζήτημα. Σε ό,τι αφορά τη διαφθορά στο Δημόσιο τομέα, η θέση της Ελλάδας σύμφωνα με την έκθεση της «Transparency International» το 2008 είναι τελευταία σε σχέση με την ΕΕ των 15 και κάτω από τη βάση του 5 με 4.7. Ανάλογα συμπεράσματα τεκμηριώνονται και από την έκθεση του «World Economic Forum». Την ίδια στιγμή, είναι περιττό να αναλυθεί περαιτέρω το πόσο κοστίζει στο μέσο φορολογούμενο πολίτη η λειτουργία ενός γραφειοκρατικού και σπάταλου δημόσιου τομέα. Λύση για τα παραπάνω προβλήματα θα μπορούσε να αποτελέσει η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, η δυνατότητα εκμετάλλευσης των νέων τεχνολογιών στις συναλλαγές με το Δημόσιο προς όφελος του πολίτη, με τελικό στόχο τη διαφάνεια και την εμπέδωση της ίδιας της δημοκρατίας. Για να υποστηρίξουμε την έννοια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης θα πρέπει να διερευνήσουμε τις θεμελιώδεις πρακτικές για τη δημιουργία και καθιέρωση υπηρεσιών e-government στην Ελλάδα. Σημείο αναφοράς αποτελούν:

Οι διεθνείς πρακτικές και το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας 2010, Οι υπάρχουσες συνθήκες και υποδομή και η υιοθέτηση εκ μέρους της Κοινωνίας των Πολιτών του συνόλου των ηλεκτρονικών υπηρεσιών που παρέχονται.

Η

Page 71: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-71-

Όλα τα παραπάνω κρίνουν παράλληλα και την ποιότητα της δημοκρατίας σήμερα. Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση μετασχηματίζει τη σχέση με τους πολίτες, τον ιδιωτικό τομέα και τις Δημόσιες υπηρεσίες προωθώντας τη συμμετοχή των πολιτών, τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών, την ενίσχυση της ατομικής ευθύνης στο Δημόσιο, την αύξηση της διαφάνειας και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των κυβερνητικών πολιτικών. Σε κάθε περίπτωση η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν καταπολεμά εξορισμού τη διαφθορά. Η διαφθορά είναι ανθρώπινο χαρακτηριστικό, δεν εξαλείφεται ολοσχερώς και δε μηδενίζεται. Σε σχέση με τη δημόσια διοίκηση, όπου υπάρχει δυνατότητα άμεσης συναλλαγής, χωρίς τυπική διαδικασία, χωρίς καταγραφή και χωρίς έλεγχο δημιουργούνται συνθήκες ανάπτυξης της διαφθοράς. Επίσης η διαφθορά διογκώνεται ακόμη και όταν διαπιστώνεται, αλλά επικρατούν συνθήκες ατιμωρησίας. Επομένως, όποιο ηλεκτρονικό σύστημα και να χρησιμοποιηθεί μπορεί εύκολα να αχρηστευθεί στην πράξη αν η Πολιτεία δεν δίνει το παράδειγμα, δηλαδή αν δεν υπάρχει πολιτική βούληση για την πάταξη της διαφθοράς και δεν εμπεδωθεί κάτι τέτοιο σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης. Παράλληλα, η συμβολή του ΤΕΕ στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και στη χρησιμοποίηση του κατάλληλου επιστημονικού δυναμικού είναι αρκετά σημαντική και πρέπει να αναγνωριστεί. Από την πλευρά των Μηχανικών, αποτελεί χρέος μας να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση μιας βάσης για ουσιαστική βελτίωση της διοίκησης, μια αλλαγή που θα ωφελήσει τη χώρα, μια μεταρρύθμιση με αξία για τον πολίτη.

Page 72: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-72-

Ηρακλής Δρούλιας Πολιτικός Μηχανικός Γενικός Γραμματέας ΤΕΕ

Ο Ηρακλής Δρούλιας γεννήθηκε το 1969 στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Λεοντείου Λυκείου Πατησίων και του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Επαγγελματική δραστηριότητα Είναι ελεύθερος επαγγελματίας κατασκευαστής ιδιωτικών έργων. Την περίοδο 2001 - 2005 εργάστηκε στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων ΑΘΗΝΑ 2004 ως Διευθυντής Παρακολούθησης Ολυμπιακών Έργων. Επίσης έχει διατελέσει Αναπληρωτής Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης Δομών Κατάρτισης (ΕΚΕΠΙΣ) ενώ έχει εργαστεί («stage») και στη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από το 1995 έως και το 1997 ήταν Ειδικός Εμπειρογνώμονας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην τριτοβάθμια επιτροπή αξιολόγησης του προγράμματος Youthstart καθώς και ειδικός εμπειρογνώμονας στην αξιολόγηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης υπήρξε Ειδικός Σύμβουλος στο Υπουργείο Γεωργίας και διευθυντής του Ιδιωτικού κέντρου επαγγελματικής κατάρτισης «Διάσταση». Συνδικαλιστική δράση Εκλέγεται στην Αντιπροσωπεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος από το 2000. Το 2001 εκλέχθηκε Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος και το 2003 Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ. Από το 2007 είναι Γενικός Γραμματέας της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του διετέλεσε Πρόεδρος του Συλλόγου Φοιτητών Πολιτικών Μηχανικών Ε.Μ.Π. μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΦΕΕ και στη συνέχεια Πρόεδρος του Συλλόγου Μεταπτυχιακών Φοιτητών ΕΜΠ.

Page 73: Σκέψεις και απόψεις για ένα σύγχρονο ΤΕΕ

-73-

Η συλλογή των κειμένων αυτών περιέχει σκέψεις και προβληματισμούς για το επάγγελμα του Μηχανικού και το ρόλο του ΤΕΕ όπως διαμορφώθηκαν και εκφράστηκαν με προσωπικές παρεμβάσεις του Ηρακλή Δρούλια κατά την περίοδο της θητείας του ως Γενικού Γραμματέα του ΤΕΕ.

***