Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

53

description

Τόμος 23, Τεύχος 1, Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Transcript of Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Page 1: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Page 2: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Page 3: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Διευθυντής Σύνταξης

Χρήστος Λιονής,

Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και

Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Τ.Θ. 2208, Ηράκλειο

Τηλ. (2810) 394621, Fax. (2810) 394606

E-mail: [email protected]

Αναπληρωτές Δ/ντές Σύνταξης

Παναγιώτης Αλτάνης (Αθήνα)

Ελευθέριος Θηραίος (Αθήνα)

Ιωάννης Λέντζας (Αθήνα)

Κορνηλία Μακρή (Ηράκλειο)

Ανάργυρoς Μαριόλης (Αθήνα)

Συντακτική Επιτροπή

Αλκιβιάδης Αλεβίζος (Αθήνα)

Φωτεινή Αναστασίου (Ηράκλειο)

Κωνσταντίνος Βαρδαβάς (Αθήνα)

Βασιλική Γκαρμίρη (Θεσσαλονίκη)

Νίκη Γλύστρα (Θεσσαλονίκη)

Σοφία Δημοπούλου (Χαλκιδική)

Άντα Μαρκάκη (Ηράκλειο)

Κωνσταντίνος Μίχας (Εύβοια)

Ρένα Οικονομίδου (Θεσσαλονίκη)

Αριστοφάνης Παγανάς (Πιερία)

Νίκος Παπανικολάου (Αθήνα)

Εμμανουήλ Συμβουλάκης (Ηράκλειο)

Γεωργία Τζαβάρα (Ηλεία)

Γιώργος Τζανίδης (Πάρος)

Ζωή Τσίμτσιου (Θεσσαλονίκη)

Ειρήνη Χατζοπούλου (Θεσσαλονίκη)

Συμβουλευτική Επιτροπή

Π. Βάρδας, Καθ. Καρδιολογίας Παν/μίου Κρήτης

Μ. Γείτονα, Eπίκ. Καθ. Διοίκησης Υπηρ. Υγείας Παν/μίου Θεσσαλίας

Ε. Γελαστοπούλου, Επίκ. Καθ. Υγιεινής Παν/μίου Πατρών

Δ. Γλάρος, Ομ. Καθ. Ιατρικής Φυσικής Παν/μίου Ιωαννίνων

Α. Καφάτος, Ομ. Καθ. Προληπτικής Ιατρικής & Διατροφής Παν/μίου Κρήτης

Ι. Κυριόπουλος, Καθ. Οικονομικών της Υγείας Εθνικής Σχ. Δημόσιας Υγείας

Θ. Κωνσταντινίδης, Επίκ. Καθ. Υγιεινής, Πανεπιστήμιο Θράκης

Β. Μαυρέας, Καθ. Ψυχιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων

M. Σγάντζος, Λέκτ. Ανατομίας Παν/μίου Θεσσαλίας

K. Σιαμόπουλος, Καθ. Νεφρολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων

Ν. Σιαφάκας, Καθ. Πνευμονολογίας Παν/μίου Κρήτης

K. Σουλιώτης, Διδάκτωρ Οικονομικών και Πολιτικής Υγείας

Λ. Σπάρος, Ομ. Καθ. Κοινωνικής Ιατρικής Παν/μίου Αθηνών

T. Φιλαλήθης, Αναπλ. Καθ. Κοινωνικής Ιατρικής Παν/μίου Κρήτης

Γ. Χριστοδούλου, Καθ. Ψυχιατρικής Παν/μίου Αθηνών

ΕκδότηςΜποδοσάκης-Πρόδρομος Μερκούρης

Μ. Χουρμούζη 28 Κ. Τούμπα544 53 ΘεσσαλονίκηΤηλ. (2310) 910342

Ιδιοκτήτης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΤΗΣ ΕΛΕΓΕΙΑ

ΠρόεδροςΜποδοσάκης-Πρόδρομος Μερκούρης

Αντιπρόεδρος ΑΑθανάσιος Συμεωνίδης

Αντιπρόεδρος ΒΣτέλλα Αργυριάδου

Γενικός Γραμματέας-ΤαμίαςΑντώνης Μπατίκας

Ειδικός ΓραμματέαςΑνάργυρος Μαριόλης

ΜέληΒασιλική Γκαρμίρη

Νικόλαος ΠαπανικολάουΕκπρόσωποι Ειδικευομένων

Ευρυπίδης ΖώταςΆρης Καραφώτης

Γραμματεία ΣύνταξηςΑναστασία Ρωμανίδου

Τηλ.: (2810) 394615, (28310) 25833e-mail: [email protected]

Page 4: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Editor-in-Chief

Christos Lionis,

Αssociate Professor

Faculty of Medicine, University of Crete

P.O. Box 2208, Heraklion

Tel.: +30 2810394621, Fax: +30 2810394606

E-mail: [email protected]

Associate Editors

Panagiotis Altanis (Athens)

Εleftherios Thireos (Athens)

Ioannis Lentzas (Athens)

Kornilia Makri (Heraklion)

Anargiros Mariolis (Athens)

Editorial Board

Alkis Alevizos (Athens)

Fotini Anastassiou (Heraklion)

Cοnstantinos Varvadas (Thessaloniki)

Vasiliki Garmiri (Thessaloniki)

Niki Glistra (Zagliveri)

Sofia Dimopoulou (Chalkidiki)

Ada Markaki (Heraklion)

Constantinos Mihas (Evia)

Irene Ikonomidou (Thessaloniki)

Aristofanis Paganas (Pieria)

Nikos Papanikolau (Athens)

Emmanouil Symvoulakis (Heraklion)

Georgia Tzabara (Ilia)

Giorgos Tzanidis (Paros)

Zoi Tsimtsiou (Thessaloniki)

Irini Chatzopoulou (Thessaloniki)

Advisory Board

P. Vardas, Professor of Cardiology, University of Crete

M. Geitona, Assistant Professor, University of Thessalia

E. Gelastopoulou, Assistant Professor of Hygiene, University of Patras

D. Glaros, Εmeritus Professor of Medical Physics, University of Ioannina

A. Kafatos, Εmeritus Professor of Health Promotion and Nutrition, University of Crete

Τh. Konstantinides, Assistant Professor of Hygiene, University of Thrace

J. Kyriopoulos, Professor of Health Economics, National School of Public Health

V. Mavreas, Professor of Psychiatry, University of Ioannina

M. Sgantzos, Lecturer of Anatomy in University of Thessalia

K. Siamopoulos, Professor of Nephrology, University of Ioannina

N. Siafakas, Professor of Lung and Thorax, University of Crete

K. Souliotis, PhD, Health Policy and Economics

L. Sparos, Εmeritus Professor of Social Medicine, University of Athens

A. Philalithis, Associate Professor of Social Medicine, University of Crete

G. Christodoulou, Professor of Psychiatry, University of Athens

Executive Board of the Greek Association of General Practitioners PresidentBodosakis-ProdromosMerkouris

Vice-President AAthanasios Simeonidies

Vice-President BStella Argyriadou

General Secretary TreasurerAntonis Batikas

Special SecretaryAnargiros Mariolis

MembersVasiliki GarmiriNikolaos PapanikolaouEvripidis ZotasAristidis Karafotis

Secretary of Editor-in-ChiefAnastasia RomanidouTel: (2810) 394615, (28310) 25833e-mail: [email protected]

Editor-in-ChiefChristos Lionis, Professor of General Practice and Primary Health CareFaculty of Medicine, University of CreteP.O. Box 2208, HeraklioTel.: +30 2810394621, Fax: +30 2810394606E-mail: [email protected]

Ιδιοκτήτης GREEK ASSOCIATION OF GENERAL PRACTITIONERS

Page 5: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Της Σύνταξης

Ι. Λέντζας, Χ. Λιονής, Γ. ΤζαβάραΤί δημοσιεύεται σε αυτό το τεύχος;

Eρευνητική εργασία βραβευμένη στο 23ο Συνέδριο

A. Mαριόλης, I. Λεοντσίνης, N. Κανέλλιας, A. Κοντού, Δ. Πουλακίδης, Ε. Χατζηόλου, Σ. Βασιλειάδου, Φ. Δομάγερ, Τ. Βαρτσάκης, Δ. Παρταλίδη, Α. Αραπάκη, Κ. ΜίχαςH αξία της κατ’ οίκον μέτρησης της αρτηριακήςπίεσης σε υπερτασικά άτομα σε σύγκριση με τηνπεριπατητική και στο ιατρείο καταγραφή.

Eρευνητική εργασία βραβευμένη στο 23ο Συνέδριο

Κ. Αγαθαγγελίδου, Δ. Μίσσας, Β. Γκόλιας, Β. ΠαχούμηΕκτίμηση της ικανοποίησης ασθενών από υπηρε-σίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, κέντρουγείας και περιφερειακό ιατρείο, και αντιλήψειςγια τον γενικό γιατρό

Eρευνητική εργασία βραβευμένη στο 23ο Συνέδριο

Θ. Μούκας, Ε.Χ. Κουγιού, Κ. Καρυδάκη, Ν. ΓιωργάκηςΗ χρήση του A1C NOW στην Πρωτοβάθμια ΦροντίδαΥγείας για την παρακολούθηση και ρύθμιση διαβητι-κών ασθενών

Οδηγίες για τους συγγραφείς

7

9

21

43

51

Page 6: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Editorials

I. Lentzas, C. Lionis, G. TzavaraWhat is in this tissue?

Original paper awarded at the 23th Congress

A. Mariolis, I. Leontsinis, N. Kanellias, A. Kontou,D. Poulakidis, Ε. Chatziolou, S. Vasileiadou,F. Domager, T. Vartsakis, D. Partalidi, A. Arapaki, K. MixasThe value of blood pressure measurement athome in hypertensive subjects compared withambulatory BP measurement and the measure-ment in a medical practice

Original paper awarded at the 23th Congress

Κ. Agathaggelidou, D. Missas, B. Golias, B. PaxoumiAssessment of patient satisfaction from primaryhealth care services, health center and percep-tions of general practitioner

Original paper awarded at the 23th Congress

T. Moukas, E.X. Kougiou, K. Karidaki, N. GiorgakisThe use of A1C NOW in primary health care for the follow-up and regulation of diabetic patients

Instructions to Authors

43

51

9

7

21

Page 7: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Page 8: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011 7

...Τί δημοσιεύεται σε αυτό το τεύχος

1 Λέντζας Ι.1

Λιονής Χ.2

Τζαβάρα Γ.3

1Αναπληρωτής Δ/ντής σύνταξης2Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτο-βάθμιας Φροντίδας Υγείας

3Μέλος Συντακτικής Επιτροπής

Στην πανέμορφη Κω πραγματοποιήθηκε από τις 27 Απρι-λίου εώς 1 Μαΐου το 23ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γενικής/Οι-κογενειακής Ιατρικής. Το συνέδριο είχε επετειακό χαρα-κτήρα λόγω του ότι, το έτος 2011 η Ελληνική Εταιρεία Γε-νικής/Οικογενειακής Ιατρικής γιόρταζε τα 25 χρόνια απότην ίδρυσή της.1

Τις εργασίες του συνεδρίου παρακολούθησαν περίπου830 σύνεδροι φέροντας νέες ιδέες, προτάσεις που θαβοηθήσουν στην εγκαθίδρυση ενός πρωτοποριακού συ-στήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με τον Γενι-κό/Οικογενειακό ιατρό να αποτελεί το βασικό μοχλό ανά-πτυξης αυτού του συστήματος. Κατά τη διάρκεια των ερ-γασιών του συνεδρίου παρουσιάστηκε μεγάλος αριθμόςερευνητικών εργασιών με πολύ μεγάλο επιστημονικό εν-διαφέρον, δείγμα του ότι στον πολύπαθο χώρο της Π.Φ.Υ.αρχίζει να παίρνει σάρκα το όνειρο αρκετών συναδέλφωνΓενικών/Οικογενειακών ιατρών με επιστημονικές αναζητή-σεις. Οι καλύτερες από αυτές τις ερευνητικές εργασίεςως είθισται βραβεύθηκαν στα πλαίσια του συνεδρίου καιπαρουσιάζονται στο παρόν τεύχος της ΠρωτοβάθμιαςΦροντίδας Υγείας.1

Η πρώτη βραβευθείσα ερευνητική εργασία που πραγ-ματοποιήθηκε από το Κέντρο Υγείας Αρεόπολης ανέδειξετην αξία της κατ’ οίκον μέτρησης της αρτηριακής πίεσηςσε υπερτασικά άτομα σε σύγκριση με την περιπατητικήκαι στο ιατρείο καταγραφής της αρτηριακής πίεσης.2 Σύμ-φωνα με τα αποτελέσματα αυτής της ερευνητικής εργα-σίας η κατ’ οίκον μέτρηση της Α.Π. εφόσον έχουμε εκπαι-δεύσει τον πληθυσμό στην ορθή μέτρηση μπορεί να απο-

Page 9: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

τελέσει αξιόπιστο εναλλακτικό μέσο καταγρα-φής της Α.Π. βοηθώντας σημαντικά στην ανί-χνευση της συγκεκαλυμμένης υπέρτασης καιτης υπέρτασης της λευκής μπλούζας προςόφελος της κοινότητας.2

Είναι γνωστό ότι οι παροχές υπηρεσιώνυγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας εί-ναι συνυφασμένες με την ικανοποίηση τωνχρηστών υπηρεσιών υγείας. Αυτό ήταν το αν-τικείμενο μελέτης της δεύτερης βραβευθεί-σας ερευνητικής εργασίας που πραγματοποι-ήθηκε από το Κέντρο Υγείας Στρυμονικού.3

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα προκύπτει ικα-νοποίηση των χρηστών υπηρεσιών υγείας απότο Γενικό/Οικογενειακό ιατρό αλλά ταυτόχρο-να σημειώνονται και τα μέτρα που πρέπει ναληφθούν και για τη βελτίωση των παροχώνυπηρεσιών υγείας όπως βελτίωση των υπο-δομών, στελέχωση κέντρων υγείας, ενημέ-

ρωση του πληθυσμού ευθύνης για το τι προ-σβεύει ο Γενικός/Οικογενειακός ιατρός.3

Η τελευταία βραβευμένη ερευνητική εργα-σία αφορούσε τη χρήση του φορητού μετρη-τή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης A1GNOW στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας γιατην συστηματική παρακολούθηση και ρύθμισηδιαβητικών ασθενών.4 Η ερευνητική εργασίαεκπονήθηκε και παρουσιάστηκε από τους Γενι-κούς/Οικογενειακούς ιατρούς του ΚέντρουΥγείας Έμπωνα. Σύμφωνα με τα αποτελέσμα-τα αυτής της έρευνας διαπιστώθηκε πως ηφορητή συσκευή συμβάλλει στην πληρέστε-ρη παρακολούθηση και ρύθμιση των ασθενώνμε σακχαρώδη διαβήτη και είναι ιδιαιτέρωςχρήσιμος σε ασθενείς απομακρυσμένων πε-ριοχών από τα αστικά κέντρα αφού παρέχειαξιόπιστες πληροφορίες με εύχρηστο και οι-κονομικό τρόπο.4

g

8

Ι. ΛΕΝΤΖΑΣ, Χ. ΛΙΟΝΗΣ, Γ. ΤΖΑΒΑΡΑ

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

1. Τόμος περιλήψεων 23ου Πανελληνίου Συνεδρίου ΓενικήςΙατρικής Κως 2011.

2. Η αξία της κατ’ οίκον μέτρησης της αρτηριακής πίεσης σευπερτασικά άτομα σε σύγκριση με την περιπατητική καιστο ιατρείο καταγραφή. Μαριόλης Α., Λεοντσίνης Ι., Κα-νέλλιας Ν., Κοντού Α., Πουλακίδης Δ., Χατζηόλου Ε., Βα-σιλειάδου Σ., Δομάγερ Φ., Βαρτσάκης Τ., Παρταλίδη Δ.,Αραπάκη Α., Μίχας Κ. Κέντρο Υγείας Αρεόπολης ΓενικόΝοσοκομείο-Κέντρο Υγείας Κύμης.

3. Εκτίμηση της ικανοποίησης ασθενών από υπηρεσίες Πρω-τοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, στο Κέντρο Υγείας και Πε-ριφερειακό Ιατρείο, και αντιλήψεις για τον γενικό ιατρό.Αγαθαγγελίδου Κ., Μίσσας Δ., Γκόλιας Β., Παχούμη Β.,Π.Ι. Χειμάρρου, Κ.Υ. Σρυμονικού.

4. Η χρήση του Α1G NOW στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγεί-ας για την παρακολούθηση και ρύθμιση διαβητικών ασθε-νών. Μούκας Θ., Κουγιού Ε.Χ., Καρυδάκης Κ. ΓιωργάκηςΝ. Κέντρο Υγείας Έμπωνα.

Βιβλιογραφία

Page 10: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011 9

Η αξία της κατ’ οίκον μέτρησης της αρτηριακήςπίεσης σε υπερτασικά άτομα σε σύγκριση με την περιπατητική και στο ιατρείο καταγραφή

1 Μαριόλης Α.1, Λεοντσίνης Ι.1,Κανέλλιας Ν.1, Κοντού Α.1,Πουλακίδης Δ.1, Χατζηόλου Ε.1,Βασιλειάδου Σ.1, Δομάγερ Φ.1,Βαρτσάκης Τ.1, Παρταλίδη Δ.1,Αραπάκη Α.2, Μίχας Κ.2

1Κέντρο Υγείας Αρεόπολης, Μάνη2Γενικό Νοσοκομείο – Κέντρο Υγείας Κύ-

μης, Εύβοια

Λέξεις-κλειδιά (ΜeSH όροι):Υπέρταση, περιπατητική, συγκαλυμμένη υπέρταση, υπέρτασηλευκής μπλούζας.

Υπεύθυνος Αλληλογραφίας:Δρ. Ανάργυρος Δ. ΜαριόληςΓενικός / Οικογενειακός ΙατρόςΔιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής

Πανεπιστημίου ΑθηνώνΠρόεδρος Ελληνικής Ένωσης

Γενικής ΙατρικήςΔιευθυντής Κέντρου Υγείας

Αρεόπολης Μάνης

Τηλ.: 2733 -360011, -051242, -051259Fax: 2733 -360025e-mail: [email protected]

Σκοπός: Η διερεύνηση του κατά πόσον η απλή κατ’οίκον μέτρηση της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) (ΚΜΑΠ)μπορεί να συγκριθεί ως προς την αξία σε σχέση με τημέτρηση στο ιατρείο (ΙΜΑΠ) σε υπερτασικά άτομακαι κατά πόσον η ΚΜΑΠ μπορεί να βοηθήσει στηδιάγνωση της συγκαλυμμένης υπέρτασης (ΣΥ) και τηςυπέρτασης λευκής μπλούζας (ΥΛΜ) σε σύγκριση μετην περιπατητική μέτρηση της ΑΠ (ΠΜΑΠ).Πληθυσμός μελέτης και μέθοδος: Συμμετείχαν 71άτομα, νεοδιαγνωσθέντα για ΑΥ (34 άνδρες, 37 γυ-ναίκες), ηλικίας 61,2±12,3 ετών. Βάσει της ΙΜΑΠ,κατηγοριοποιήθηκαν σε 3 ομάδες, κατά JNC VII,προϋπέρτασης, σταδίου Ι & ΙΙ (n=21, 26, 24, αντί-στοιχα). Καταγράφηκαν ΚΜΑΠ, ΙΜΑΠ, ΠΜΑΠ κα-θώς και η εμφάνιση ΣΥ και ΥΛΜ. Χρησιμοποιήθη-καν γενικευμένα γραμμικά μοντέλα επαναλαμβανό-μενων μετρήσεων καθώς και τα στατιστικά McNemarκαι συντελεστής συμφωνίας κ.Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα ήταν ανομοιογενήως προς τη διαφορά των 3 μεθόδων μετρήσεων ανάομάδα μελέτης, χωρίς να υποδεικνύουν κάποια συγ-κεκριμένη τάση. Η ανίχνευση της ΣΥ ήταν παρεμφε-ρής μεταξύ ΚΜΑΠ και ΠΜΑΠ (61,9% με 52,4%,p=0,687), ενώ δεν προέκυψε σημαντική διαφορά καιως προς την ανίχνευση της ΥΛΜ (15,4% με 19,2%,p=0,999).

συνεχίζεται στην επόμενη σελίδα

περί

ληψη

*Η εργασία αυτή βραβεύτηκε στο 23ο Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΛΕΓΕΙΑ και δημοσιεύεται μετά από απόφαση της επιτροπής βράβευσης των εργασιών της ΕΛΕΓΕΙΑ.

Page 11: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ΕισαγωγήΗ αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ) είναι ένα από τασημαντικότερα προβλήματα υγείας που αντι-μετωπίζει ο ιατρός Πρωτοβάθμιας ΦροντίδαςΥγείας (ΠΦΥ), σημαίνων παράγοντας κινδύνουγια καρδιαγγειακή νόσο1,2 και ταυτόχρονααποτελεί ένα από τους πιο συχνούς λόγουςγια την έναρξη θεραπείας εφ’ όρου ζωής3.Για τους λόγους αυτούς, οι ιατροί θα πρέπεινα προσπαθούν συνέχεια προκειμένου νααποκομίσουν την καλύτερη δυνατή εκτίμησητης αληθινής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) τουασθενούς. Η ΑΠ που καταγράφεται στο ια-τρείο μπορεί να μην αντιπροσωπεύει πάντατο σύνηθες επίπεδο ΑΠ για το άτομο, λόγωτου περιορισμένου αριθμού μετρήσεων, τηςπεριορισμένης αναπαραγωγιμότητας καθώςκαι της παροδικής αύξησης της ΑΠ ως αποτέ-λεσμα της επαφής του ασθενούς με τον ια-τρό ή τη νοσηλεύτρια, τη γνωστή και ως«υπέρταση λευκής μπλούζας» (ΥΛΜ)3-5.

Η κατ’ οίκον μετρούμενη Αρτηριακή Πίεση(ΚΜΑΠ) αποτελεί ένα ελκυστικό εργαλείοστην ολοκλήρωση της εικόνας της ΑΠ τουατόμου, υπό την έννοια ότι επιτρέπει τη μέ-τρηση της ΑΠ σε ένα οικείο στο άτομο περι-βάλλον, είναι σχετικά φθηνή, προσφέρει έναεύκολο τρόπο για την παρακολούθηση τηςΑΠ σε μεγάλο χρονικό διάστημα και επιτρέπειπολλαπλές καταγραφές εντός μίας ημέρας6.Πολλές πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίεςπροτείνουν την ενσωμάτωση της ΚΜΑΠ καιτης περιπατητικής μέτρησης της ΑΠ (ΠΜΑΠ)στη διαχείριση της ΑΥ1,7,8. Η ΚΜΑΠ προσφέρεικάποια σημαντικά πλεονεκτήματα σχετικά μετη μέτρηση στο ιατρείο (ΙΜΑΠ) όπως καλύτε-ρη ή τουλάχιστον ισότιμη αναπαραγωγιμότη-τα9-11. Επίσης, η ΚΜΑΠ συσχετίζεται καλύτε-ρα με τις βλάβες σε όργανα-στόχους12,13 καιυπάρχουν ενδείξεις πως η ΚΜΑΠ είναι έναςκαλύτερος δείκτης του αληθινού καρδιαγγει-

ακού κινδύνου, παρά η ΙΜΑΠ14-16. Επίσης, ηΚΜΑΠ επιτρέπει την εκτίμηση των αντιυπερ-τασικών δράσεων των φαρμάκων, τη διάρ-κεια δράσης των φαρμάκων και την ανίχνευ-ση τυχόν αντίστασης στη θεραπεία17. Η ΚΜΑΠμπορεί επίσης να βοηθήσει ιδιαίτερα σεασθενείς με διαβήτη, χρόνια νεφρική ανε-πάρκεια, απειθαρχία, υποψία ΥΛΜ ή συγκα-λυμμένης υπέρτασης (ΣΥ)18, καθώς και σε νε-οδιαγνωσθέντες υπερτασικούς, έγκυες, παι-διά και ηλικιωμένους8.

Ενώ η διάγνωση και η θεραπεία της ΑΥακόμα εξαρτώνται κυρίως από τις συμβατικέςμετρήσεις στο ιατρείο, μπορεί να υπάρχουνάτομα των οποίων ο αληθινός καρδιαγγει-ακός κίνδυνος υποτιμάται, κάτι που μπορεί ναοδηγήσει σε μειωμένη διαγνωστική ακρίβειακαι περιττή φαρμακευτική θεραπεία με το αν-τίστοιχο κόστος3. Συνήθως, οι τιμές ΑΠ στοιατρείο είναι υψηλότερες από ότι οι κατ’ οί-κον μετρήσεις. Οι σύγχρονες κατευθυντήριεςοδηγίες προτείνουν ως όρια της ΣυστολικήςΑρτηριακής Πίεσης (ΣΑΠ)/Διαστολικής Αρτη-ριακής Πίεσης (ΔΑΠ) για ΑΥ τα 135/85 mmHgγια την ΚΜΑΠ, 140/90 mmHg για την ΙΜΑΠ και135/85 mmHg για την ΠΜΑΠ1.

Ο σκοπός της μελέτης αυτής ήταν να εκτι-μηθεί η συμφωνία ή μη μεταξύ ΚΜΑΠ καιΙΜΑΠ, η σύγκριση της ΚΜΑΠ με την ΠΜΑΠ καιτην ΙΜΑΠ, η σύγκριση μεταξύ ΚΜΑΠ και ΠΜΑΠως προς τη δυνατότητα ανίχνευσης της ΣΥκαι της ΥΛΜ και τελικά να αξιολογήσει κατάπόσον η ΚΜΑΠ μπορεί να αποτελεί μία πιοαξιόπιστη καταγραφή της ΑΠ σε ένα περιβάλ-λον ΠΦΥ σε μία απομακρυσμένη περιοχή τηςΕλλάδας.

Πληθυσμός μελέτης και μέθοδοςΣυμμετέχοντες

Για το σκοπό της μελέτης, κλήθηκαν να συμ-

10

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Συμπεράσματα: H ΚΜΑΠ (υπό μία σωστή εκπαίδευση και παρακολούθηση) μπορεί να προσφέρει ένααξιόπιστο εναλλακτικό μέσο καταγραφής της ΑΠ, ακόμα και να βοηθήσει σημαντικά στην ανίχνευση τηςΣΥ και της ΥΛΜ, πέρα από την ΠΜΑΠ, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η ύπαρξη ενός τέτοιου εξοπλισμού εί-ναι σπάνια. Αυτού του είδους οι προσεγγίσεις υπενθυμίζουν την αξία της άσκησης σωστής ΠΦΥ, πάνταπρος όφελος της κοινότητας. g

περί

ληψη

Page 12: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

μετέχουν χρήστες υπηρεσιών υγείας τουΚέντρου Υγείας Αρεόπολης, όλοι κάτοικοι πε-ριοχής της Νότιας Μάνης, μίας αγροτικήςορεινής και απομακρυσμένης περιοχής τουνομού Λακωνίας, κατά τη χρονική περίοδοαπό Νοέμβριο 2010 έως Μάρτιο 2011. Τα κρι-τήρια εισόδου στη μελέτη ήταν: ηλικία 45ετών και άνω, εμφάνιση προϋπέρτασης ήυπέρτασης για πρώτη φορά (ή ο ασθενήςδεν είχε λάβει τέτοια γνώση) και μη λήψηφαρμακευτικής θεραπείας. Τα κριτήρια εξαί-ρεσης ήταν σοβαρή καρδιαγγειακή νόσος(καρδιακή ανεπάρκεια, ιστορικό ασταθούςστηθάγχης ή εμφράγματος μυοκαρδίου, βα-ριά στένωση ή ανεπάρκεια καρδιακής βαλβί-δας, ιστορικό Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισο-δίου (ΑΕΕ), ιστορικό σοβαρής αγγειακής νό-σου, καρκίνος τελικού σταδίου, ψυχωσικέςδιαταραχές, άνοια, δευτεροπαθής ΑΥ. Όλοι οισυμμετέχοντες υπέγραφαν ενημερωμένησυγκατάθεση για τη συμμετοχή τους στη με-λέτη, ενώ η μελέτη ήταν σύμφωνη με τηδιακήρυξη του Ελσίνκι και εγκεκριμένη απότην επιτροπή ηθικής του οικείου σχηματι-σμού υγείας.

Τα κριτήρια εισόδου στη μελέτη πληρούν-ταν από συνολικά 134 άτομα. Σύμφωνα μετον αρχικό σχεδιασμό και τη μελέτη ισχύος,για να ανιχνευθούν πραγματικές διαφορέςτης τάξης των 20 mmHg και με τυπική από-κλιση 25 mmHg (αρκετά για να διαφοροποι-ήσουν την κατάταξη ενός ατόμου) θα χρει-άζονταν 20 άτομα σε κάθε υποομάδα, ώστενα επιτευχθεί στατιστική ισχύς 88,5% σε επί-πεδο σημαντικότητας ίσο με 0,05. Το νούμε-ρο αυτό αυξήθηκε κατά 50% σε 30 άτομαανά ομάδα (τρεις συνολικά) μελέτης, ώστενα αντιμετωπισθεί τυχόν διαρροή. Από τα134 άτομα, βάσει στρωματοποιημένης τυχαι-οποίησης ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο, επι-λέχθηκαν 90 άτομα. Από αυτά, 12 αρνήθηκαννα συμμετέχουν στη μελέτη. Από τα 78 τελι-κά άτομα που ξεκίνησαν, 7 απεχώρησαν γιαδιαφορετικούς λόγους (θάνατος, μετοίκηση,αδυναμία επικοινωνίας).

Τα συμμετέχοντα άτομα κατηγοριοποιούν-ταν σε 3 ομάδες (α) ομάδα προϋπέρτασης,120 mmHg ≤ Συστολική Αρτηριακή Πίεση(ΣΑΠ) < 140 mmHg και/ή 80 mmHg ≤ Δια-στολική Αρτηριακή Πίεση (ΔΑΠ) < 90 mmHg,n = 21, β) υπερτασικοί σταδίου Ι, 140 mmHg

≤ ΣΑΠ < 160 mmHg ή/και 90 mmHg ≤ ΔΑΠ <100 mmHg, n=26, γ) υπερτασικοί σταδίου ΙΙ,ΣΑΠ ≥ 160mmHg ή/και ΔΑΠ ≥ 100mmHg,n=24).

Μετρήσεις ΑΠ

Η μέτρηση στο ιατρείο (ΙΜΑΠ) πραγματοποι-ούταν στα ιατρεία Γενικής Ιατρικής του Κέν-τρου Υγείας Αρεόπολης από ιατρικό προσω-πικό σε πρωινές ώρες 08:00 με 11:00, σεδύο επισκέψεις κατά τη διάρκεια μίας εβδο-μάδας για κάθε συμμετέχοντα, με χρήσηυδραργυρικού πιστοποιημένου πιεσόμετρουμε κατάλληλη για κάθε σωματότυπο περιχει-ρίδα, έτσι ώστε να κυκλώνεται τουλάχιστοντο 80% του βραχίονα. Ο συμμετέχων καθότανσε ήσυχο περιβάλλον για 10 λεπτά φέρονταςτην περιχειρίδα και πραγματοποιούνταν δύομετρήσεις σε κάθε ημέρα επίσκεψης εντός 2λεπτών. Για τον προσδιορισμό της ΣΑΠ καιΔΑΠ, χρησιμοποιήθηκαν οι ήχοι Korotkoff Ι καιV από έναν ερευνητή για αποφυγή συστημα-τικού σφάλματος μεταξύ διαφορετικών πα-ρατηρητών. Για την τελική καταγραφή, χρη-σιμοποιείτο ο μέσος όρος των 4 συνολικάμετρήσεων σε κάθε άτομο.

Η κατ’ οίκον μέτρηση (ΚΜΑΠ) πραγματο-ποιείτο από τον ίδιο το συμμετέχοντα με τηχρήση αυτόματης πιστοποιημένης συσκευής(OMRON M6 Comfort, Omron Corp., Tokyo,Japan). Τα άτομα έπαιρναν γραπτές οδηγίεςχρήσης και εκπαιδεύονταν σε ατομικό επίπε-δο για τη σωστή μέτρηση της ΑΠ. Οι προετοι-μασίες για τη μέτρηση ήταν οι ίδιες όπως καιμε την ΙΜΑΠ. Ο συμμετέχων ήταν σε καθιστήθέση και πραγματοποιούνταν 2 πρωινές με-τρήσεις από τις 08:00 έως τις 11:00 και 2βραδινές από τις 18:00 έως τις 21:00 για 7διαδοχικές ημέρες. Από τις 56 συνολικά με-τρήσεις, λαμβανόταν υπόψη ο μέσος όρος.

Η περιπατητική μέτρηση της ΑΠ (ΠΜΑΠ)κατέστη δυνατή με τη χρήση πιστοποιημένηςαυτόματης συσκευής 24ωρης καταγραφήςπίεσης (GE Tonoport V, General ElectricHealthcare, United Kingdom). Η ΠΜΑΠ κατα-γραφόταν για 24 ώρες εν μέσω των καθημε-ρινών ασχολιών του συμμετέχοντα με τηνπροϋπόθεση ότι θα έπρεπε να εκτείνει τοάκρο του κατά τη μέτρηση. Η συσκευή πραγ-ματοποιούσε μετρήσεις κάθε 30 λεπτά απότις 07:00 έως τις 22:00 και κάθε 1 ώρα από

11Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Page 13: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

τις 22:00 έως τις 07:00. Βάσει βιβλιογραφίαςσχετικά με τα κριτήρια απόρριψης μέτρησηςβάσει τεχνικού σφάλματος19, απορρίφθηκανορισμένες μετρήσεις, οι οποίες αν ξεπερνού-σαν το 20% της συνολικής καταγραφής καθι-στούσαν άκυρη την όλη καταγραφή. Χρησι-μοποιήθηκε η μέση τιμή των μετρήσεων γιατον καθορισμό της μέσης 24ωρης ΠΜΑΠ.

Στατιστική ανάλυσηΟι συνεχείς μεταβλητές περιγράφονται ως μέ-σοι και τυπικές αποκλίσεις, ενώ οι κατηγορικέςως απόλυτες (n) και σχετικές (%) συχνότητες.Για τις συγκρίσεις μεταξύ των διαφορετικώνμετρήσεων, χρησιμοποιήθηκαν γενικευμέναγραμμικά μοντέλα (Generalized Linear Models(GLM) για επαναλαμβανόμενες μετρήσεις κά-νοντας χρήση του στατιστικού για σφαιρικότη-τα κατά Mauchy και κατόπιν, της διόρθωσηςγια τις εντός των ατόμων επιδράσεων κατάGreenhouse-Geisser ή Huynh-Feldt. Οι ανάζεύγη συγκρίσεις πραγματοποιήθηκαν χρησι-μοποιώντας στάθμιση κατά Bonferroni. Οι δια-φορετικές καταγραφές ελέγχθηκαν για συσχέ-τιση με χρήση του συντελεστή συσχέτισηςPearson’s r. Για τη σύγκριση των διαγνώσεωντης Συγκαλυμμένης Υπέρτασης και ΥπέρτασηςΛευκής Μπλούζας, χρησιμοποιήθηκε το στατι-στικό McNemar για ποιοτικές μεταβλητές, ενώο βαθμός συμφωνίας μεταξύ ΠΜΑΠ και ΚΜΑΠποσοτικοποιήθηκε με τη χρήση του συντελε-στή κ. Οι μέσες τιμές και τυπικές αποκλίσειςτης διαφοράς μεταξύ ΚΜΑΠ και ΙΜΑΠ δεν ήτανσταθερές και για αυτό χρησιμοποιήθηκανσταθμισμένα διαγράμματα διασποράς διαφο-ράς έναντι μέσου κατά Bland-Altman, προκει-μένου να εκτιμηθεί ο βαθμός συμφωνίας με-ταξύ των δύο μεθόδων20,21. Όλοι οι έλεγχοιήταν αμφίπλευροι σε επίπεδο σημαντικότηταςp<0,05 και χρησιμοποιήθηκε το στατιστικόπακέτο STATA™ (Version 9.0, Stata Corpora-tion, College Station, TX 77845, USA).

ΑποτελέσματαΣυμμετέχοντες

Στη μελέτη, συμμετείχαν τελικά σε όλα τηςτα στάδια 71 άτομα. Τα χαρακτηριστικά τουδείγματος εμφανίζονται στον Πίνακα 1. Αξίζεινα σημειωθεί, πως λόγω της φύσης της με-λέτης (συγχρονική με στρωματοποιημένη τυ-

χαιοποίηση) τα βασικά χαρακτηριστικά τουδείγματος δεν διέφεραν σημαντικά από ταχαρακτηριστικά των μέχρι τώρα χρηστώνυπηρεσιών υγείας του ΚΥ Αρεόπολης, τουλά-χιστον ως προς τις βασικές δημογραφικές καιανθρωπομετρικές παραμέτρους (ηλικία, φύ-λο, ΔΜΣ, κάπνισμα). Το δείγμα προέκυψε σχε-δόν τριχοτομημένο ως προς τα στάδια υπέρ-τασης (29,6%, 36,6%, 33,8%, για προϋπέρτα-ση, υπέρταση σταδίου Ι και σταδίου ΙΙ, αντί-στοιχα).

Μετρήσεις αρτηριακής πίεσης

Στον Πίνακα 2 περιγράφονται οι μέσες ΠΜΑΠ24ωρου, ΚΜΑΠ και ΙΜΑΠ, τόσο οι συστολικέςόσο και οι διαστολικές, καθώς και οι συνολι-κές συγκρίσεις μεταξύ τους. Στους προϋπερ-τασικούς, η μέση περιπατητική συστολικήαρτηριακή πίεση (ΠΜΣΑΠ) δεν διέφερε ση-μαντικά τόσο από τη μέση κατ’ οίκον κατα-γραφόμενη συστολική αρτηριακή πίεση(ΚΜΣΑΠ) όσο και από τη μέση στο ιατρείο κα-ταγραφόμενη συστολική αρτηριακή πίεση(ΙΜΣΑΠ) (p=0,999, 0,639, αντίστοιχα). Στηνίδια ομάδα, η μέση ΚΜΣΑΠ εμφανιζόταν ση-μαντικά μεγαλύτερη από τη ΙΜΣΑΠ(p=0,032). Όσον αφορά στις διαστολικές αρ-τηριακές πιέσεις στην ίδια ομάδα, η μέση πε-ριπατητική διαστολική αρτηριακή πίεση(ΠΜΔΑΠ) εμφανιζόταν σημαντικά χαμηλότερη

12

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Χαρακτηριστικά δείγματος.

Tυπ.Μεταβλητή Μέσος απόκλιση

Ηλικία (έτη) 61,2 12,3ΔΜΣ (kg/m2) 26,4 4,9

n %

Φύλο Άνδρες 34 47,9%

Καπνιστές Ναι 24 33,8%

Ηλικιακές 45-54 έτη 21 29,6%κατηγορίες 55-64 έτη 26 36,6%

65-74 έτη 24 33,8%

Στάδιο υπέρτασης Προϋπέρταση 21 29,6%(βάσει ΙΜΑΠ) Σταδίου Ι 26 36,6%

Σταδίου ΙΙ 24 33,8%

ΙΜΑΠ: Μέτρηση Αρτηριακής Πίεσης στο Ιατρείο

ΠίνακαςΙ

Page 14: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

από ότι η μέση κατ’ οίκον καταγραφόμενηδιαστολική αρτηριακή πίεση (ΚΜΔΑΠ), αλλάόχι από τη μέση στο ιατρείο καταγραφόμενηδιαστολική αρτηριακή πίεση (ΙΜΔΑΠ)(p=0,028, 0,999, αντίστοιχα). Η μέση ΚΜΔΑΠπαρουσιάστηκε σημαντικά υψηλότερη από τημέση ΙΜΔΑΠ στην ίδια ομάδα (p=0,009)

Στην ομάδα υπερτασικών σταδίου Ι, η μέ-ση ΠΜΣΑΠ δεν διέφερε σημαντικά τόσο απότη ΚΜΣΑΠ όσο και από τη μέση ΙΜΣΑΠ(p=0,999, 0,446, αντίστοιχα). Μη σημαντικήήταν και η διαφορά μεταξύ ΚΜΣΑΠ και ΙΜΣΑΠ(p=0,999). Σχετικά με τις διαστολικές πιέ-σεις, η μέση ΠΜΔΑΠ παρουσιαζόταν σημαντι-κά χαμηλότερη τόσο από τη ΚΜΔΑΠ όσο καιαπό την ΙΜΔΑΠ (p=0,001, 0,006, αντίστοιχα).Οι δύο τελευταίες μέθοδοι μετρήσεων δενδιέφεραν σημαντικά (p=0,999)

Στην ομάδα υπερτασικών σταδίου ΙΙ, η μέ-ση ΠΜΣΑΠ δεν διέφερε σημαντικά από τηΚΜΣΑΠ (p=0,999). Όμως, η ΠΜΣΑΠ και ηΚΜΣΑΠ εμφανίζονταν σημαντικά χαμηλότε-ρες από ότι η ΙΜΣΑΠ (p<0,001, =0,001, αντί-στοιχα). Στη μέτρηση των διαστολικών πιέσε-ων, όλες οι μέθοδοι μετρήσεων διέφερανσημαντικά μεταξύ τους (ΠΜΔΑΠ-ΚΜΔΑΠ,p=0,039, ΠΜΔΑΠ-ΚΜΔΑΠ, p<0,001, ΚΜΔΑΠ-ΙΜΔΑΠ, p<0,001).

Συνολικά, σημαντικές διαφορές παρατη-ρήθηκαν μεταξύ ΠΜΣΑΠ και ΙΜΣΑΠ μόνοστην ομάδα των υπερτασικών σταδίου ΙΙ,

ενώ η ΠΜΔΑΠ διέφερε σημαντικά και από τιςυπόλοιπες δύο μεθόδους μέτρησης και στις3 υποομάδες, εκτός από τους προϋπερτασι-κούς, όπου και δεν διέφερε από την ΙΜΔΑΠ.Επίσης, με την εξαίρεση της υποομάδαςσταδίου Ι, όπου και δεν παρατηρήθηκε δια-φορά στην καταγραφή μεταξύ ΚΜΑΠ καιΙΜΑΠ, τόσο στους προϋπερτασικούς, όσοκαι στους υπερτασικούς σταδίου ΙΙ, οι δύοπροαναφερθέντες μέθοδοι διέφεραν ση-μαντικά και στη μέτρηση της ΣΑΠ όσο καιτης ΔΑΠ.

Συσχετίσεις μετρήσεων αρτηριακής πίεσης

Όπως καταγράφεται στον Πίνακα 3 και απει-κονίζεται στην Εικόνα 1, με την εξαίρεση τωνπροϋπερτασικών, όπου η ΠΜΣΑΠ δεν συσχε-τιζόταν σημαντικά με την ΚΜΣΑΠ (r=0,33,p=0,139), στη ΣΑΠ, όλες οι μέθοδοι σχετί-ζονταν μεταξύ τους. Αντίθετα, στη ΔΑΠ,υπήρχε ετερογένεια σχετικά με τις συσχετί-σεις μεταξύ των μεθόδων, χωρίς κάποιο εμ-φανές πρότυπο.

Σύμφωνα με τη μελέτη κατά Bland-Alt-man, (Εικόνα 2), υπήρχε μία μικρή και μη ση-μαντική (p=0,193) διαφορά μεταξύ ΙΜΣΑΠ καιΚΜΣΑΠ στο σύνολο του δείγματος με υπερο-χή της πρώτης, και αυξητική τάση καθώςανέβαιναν οι τιμές της ΣΑΠ. Ως προς τη ΔΑΠ,υπήρχε επίσης μία παρόμοια εικόνα ως προςτο πρότυπο και την ύπαρξη μικρής και μη ση-

13Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Καταγραφή αρτηριακών πιέσεων.

Συστολική αρτηριακή πίεση Διαστολική αρτηριακή πίεση(mm Hg) (mm Hg)

ΠΜΣΑΠ ΚΜΣΑΠ ΙΜΣΑΠ p ΠΜΔΑΠ ΚΜΔΑΠ ΙΜΔΑΠ p

Προϋπέρταση Μέσος 136,9 139,5 133,9 0,123 79,1 86,8 79,6 0,008Tυπ .απόκλιση 13,7 11,9 5,2 13,8 10,9 3,2

Υπέρταση Μέσος 150,8 152,8 153,1 0,453 84,2 93,2 93,1 <0,001σταδίου Ι Tυπ. απόκλιση 12,4 15,2 4,9 11,1 7,2 3,5

Υπέρταση Μέσος 165,9 163,8 173,9 <0,001 91,2 99,7 109,0 <0,001σταδίου ΙΙ Tυπ. απόκλιση 13,2 13,4 8,3 14,9 9,5 3,4

Σύνολο Μέσος 151,8 152,6 154,5 0,150 85,0 93,5 94,5 <0,001Tυπ. απόκλιση 17,4 16,6 17,2 14,0 10,4 12,3

ΠΜΣΑΠ: Περιπατητική 24ωρη Συστολική Αρτηριακή Πίεση, ΚΜΣΑΠ: Κατ’ οίκον μετρούμενη Συστολική Αρτηριακή Πίεση, ΙΜ-ΣΑΠ: Μετρούμενη στο Ιατρείο Συστολική Αρτηριακή Πίεση, ΠΜΔΑΠ: Περιπατητική 24ωρη Διαστολική Αρτηριακή Πίεση,ΚΜΔΑΠ: Κατ’ οίκον μετρούμενη Διαστολική Αρτηριακή Πίεση, ΙΜΔΑΠ: Μετρούμενη στο Ιατρείο Διαστολική Αρτηριακή Πίεση.

ΠίνακαςΙI

Page 15: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

μαντικής (p=0,469) διαφοράς ως προς τιςκαταγραφές μεταξύ ΙΜΔΑΠ και ΚΜΔΑΠ.

Ανίχνευση συγκαλυμμένης υπέρτασης και υπέρτασης λευκής μπλούζας

Στον Πίνακα 4 καταγράφονται οι συχνότητεςεμφάνισης ΣΥ αι ΥΛΜ. Στην ομάδα των προ-ϋπερτασικών, ανιχνεύθηκε ΣΥ σε ποσοστό61,9% βάσει της ΚΜΑΠ, ενώ το αντίστοιχο πο-σοστό σύμφωνα με την ΠΜΑΠ ήταν 52,4%.Δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική δια-φορά ως προς το ποσοστό διάγνωσης μετα-ξύ τους (p=0,687), ενώ παρατηρήθηκε ση-μαντική μεν, μέτρια δε διαγνωστική συμφω-νία (κ=0,42, p=0,049).

Όσον αφορά στην ΥΛΜ, αυτή διαγνώστηκεσε 15,4% των υπερτασικών σταδίου Ι βάσειΚΜΑΠ και σε 19,2% βάσει ΠΜΑΠ. Δεν παρατη-ρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά ωςπρος το ποσοστό διάγνωσης μεταξύ τους(p=0,999), ενώ παρατηρήθηκε σημαντικήμεν, μέτρια δε διαγνωστική συμφωνία(κ=0,60, p=0,002), όπως και με τη ΣΥ.

ΣυζήτησηΎστερα από τη σύγκριση των 3 μεθόδων μέ-τρησης της ΑΠ, φαίνεται πως δεν παρήχθησανικανά αποτελέσματα τα οποία να υποδει-κνύουν μία τάση που να προτείνει πως η μία

μέθοδος μέτρησης παρουσίαζε και στις 3 υπο-ομάδες καθώς και στα δύο είδη καταγραφόμε-νων ΑΠ, ΣΑΠ και ΔΑΠ, υψηλότερες συνολικά ήχαμηλότερες τιμές. Ως προς τις ΣΑΠ, η ΚΜΣΑΠστους προϋπερτασικούς, η ΙΜΣΑΠ στους υπερ-τασικούς σταδίου Ι και ΙΙ εμφάνιζαν υψηλότε-ρες τιμές, όχι όμως πάντα σημαντικές, ενώστις ΔΑΠ, η ΚΜΔΑΠ είχε παρόμοια συμπεριφο-ρά στους προϋπερτασικούς και υπερτασικούςσταδίου Ι, ενώ η ΙΜΔΑΠ είχε υψηλότερες τιμέςστους υπερτασικούς σταδίου ΙΙ. Η εικόνα αυτήέρχεται σε αντιπαράθεση με μία παρεμφερήμελέτη σε 122 άτομα2, όπου δεν είχαν παρα-τηρηθεί σημαντικές διαφορές μεταξύ τωνΚΜΑΠ και ΙΜΑΠ και μπορεί να οφείλεται στο μι-κρό αριθμό παρατηρήσεων, ο οποίος κάνει τααποτελέσματα επιρρεπή σε ακραίες τιμές καιμειώνει τη σημαντικότητα. Εντούτοις, ως προςτη συσχέτιση μεταξύ των διαφορετικών τρό-πων μετρήσεων, τα αποτελέσματα στη ΣΑΠ,όπου η ΠΜΣΑΠ συσχετιζόταν θετικά τόσο με τηΚΜΣΑΠ όσο και με τη ΙΜΣΑΠ και στις τρεις υπο-ομάδες ήταν σύμφωνα και με άλλες διεθνείςμελέτες2,22, χωρίς ωστόσο να σημειώνεται ου-σιαστική διαφορά ως προς το μέγεθος της συ-σχέτισης. Στη μέτρηση της ΔΑΠ, παρατηρήθη-κε ανομοιογένεια ως προς τις συσχετίσεις, κάτιπου οδηγεί σε περιορισμένα συμπεράσματασχετικά με τη βέλτιστη μέθοδο μεταξύ τωνΚΜΔΑΠ και ΙΜΔΑΠ.

14

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Συσχετίσεις μεταξύ διαφορετικών τρόπων μετρήσεων ανά υποομάδα.

Προϋπερτασικοί Υπερτασικοί σταδίου Ι Υπερτασικοί σταδίου ΙΙΠΜΣΑΠ ΚΜΣΑΠ ΠΜΣΑΠ ΚΜΣΑΠ ΠΜΣΑΠ ΚΜΣΑΠ

ΚΜΣΑΠ Συντελεστής συσχέτισης r 0,33 0,71 0,47p 0,139 <0,001 0,022

ΙΜΣΑΠ Συντελεστής συσχέτισης r 0,76 0,71 0,93 0,71 0,74 0,74p <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001

ΠΜΔΑΠ ΚΜΔΑΠ ΠΜΔΑΠ ΚΜΔΑΠ ΠΜΔΑΠ ΚΜΔΑΠ

ΚΜΔΑΠ Συντελεστής συσχέτισης r 0,52 0,35 0,24p 0,016 0,079 0,249

ΙΜΔΑΠ Συντελεστής συσχέτισης r 0,21 0,46 -0,51 -0,37 -0,10 0,48p 0,351 0,037 0,008 0,059 0,634 0,017

ΠΜΣΑΠ: Περιπατητική 24ωρη Συστολική Αρτηριακή Πίεση, ΚΜΣΑΠ: Κατ’ οίκον μετρούμενη Συστολική Αρτηριακή Πίεση, ΙΜΣΑΠ: Μετρούμενη στο Ιατρείο Συστολική Αρτηριακή Πίεση, ΠΜΔΑΠ: Περιπατητική 24ωρη Διαστολική Αρτηριακή Πίεση,ΚΜΔΑΠ: Κατ’ οίκον μετρούμενη Διαστολική Αρτηριακή Πίεση, ΙΜΔΑΠ: Μετρούμενη στο Ιατρείο Διαστολική Αρτηριακή Πίεση

ΠίνακαςΙIΙ

Page 16: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Στη σύγκριση μεταξύ ΙΜΑΠ και ΚΜΔΑΠ, οιμέσες ΣΑΠ και ΔΑΠ ήταν συνολικά μη σημαν-τικά υψηλότερες στο ιατρείο από ότι κατ’ οί-κον (+1,87/+0,96mmHg, αντίστοιχα), με τημέση διαφορά και τα 95% όρια συμφωνίαςνα αυξάνονται με την αύξηση της ΑΠ, κάτιπου συμφωνεί (αν εξαιρεθεί η μη σημαντι-

κότητα) με αποτελέσματα μίας μετά-ανάλυ-σης23.

Χρησιμοποιώντας τα σύγχρονα όρια γιατην ΑΥ (140/90mmHg για την ΑΠ στο ιατρείοκαι 135/85 mmHg για την ΑΠ στο σπίτι)24,25,παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική συμφω-νία μεταξύ ΠΜΑΠ και ΚΜΑΠ ως προς τη δια-

15Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Εικόνα 1

Διάγραμμα διασποράς-πολλαπλών συσχετίσε-ων διαφορετικών με-τρήσεων ΑρτηριακήςΠίεσης ανά κατηγορίαυπέρτασης.ΠΜΣΑΠ: Περιπατητική24ωρη Συστολική Αρτη-ριακή Πίεση, ΚΜΣΑΠ:Κατ’ οίκον μετρούμενηΣυστολική ΑρτηριακήΠίεση, ΙΜΣΑΠ: Με-τρούμενη στο ΙατρείοΣυστολική ΑρτηριακήΠίεση, ΠΜΔΑΠ: Περι-πατητική 24ωρη Δια-στολική Αρτηριακή Πίε-ση, ΚΜΔΑΠ: Κατ’ οί-κον μετρούμενη Δια-στολική Αρτηριακή Πίε-ση, ΙΜΔΑΠ: Μετρούμε-νη στο Ιατρείο Διαστο-λική Αρτηριακή Πίεση.

Page 17: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

γνωστική ικανότητα της ΚΜΑΠ για τη ΣΥ, ηοποία εμφανιζόταν σε συχνότητα 61,9%-52,4% στους προϋπερτασικούς βάσει ΙΜΑΠ,ένα ποσοστό που διαφέρει από μία πληθυ-σμιακή μελέτη στην Ιταλία σε άτομα που δενλάμβαναν θεραπεία26, πιθανότατα λόγω δια-

φορετικής σύνθεσης του πληθυσμού. Ο συν-τελεστής κ μπορεί να υποδείκνυε μέτρια συμ-φωνία, αλλά αποτελεί ένα κλινικά αποδεκτόεύρημα27,28 και είναι συνεπές με άλλη Ελληνι-κή μελέτη σε 132 άτομα, όπου είχε λάβει τι-μή 0,5629.

16

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Εικόνα 2

Διάγραμμα διασποράς-πολλαπλών συσχετίσεωνδιαφορετικών μετρήσε-ων Αρτηριακής Πίεσηςκατά Bland-Altman.ΚΜΣΑΠ: Κατ’ οίκον με-τρούμενη Συστολική Αρ-τηριακή Πίεση, ΙΜΣΑΠ:Μετρούμενη στο ΙατρείοΣυστολική ΑρτηριακήΠίεση, ΚΜΔΑΠ: Κατ’οίκον μετρούμενη Δια-στολική Αρτηριακή Πίε-ση, ΙΜΔΑΠ: Μετρούμε-νη στο Ιατρείο Διαστολι-κή Αρτηριακή Πίεση.

Page 18: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Όσον αφορά στην ΥΛΜ, στη μελέτη μας,στους υπερτασικούς σταδίου ΙΙ, η συχνότηταεμφάνισης ήταν 15,4% βάσει ΚΜΑΠ και 19,2%βάσει ΠΜΑΠ, συμβατή με τον επιπολασμότης γενικά30. Δεν ανιχνεύθηκε στατιστικά ση-μαντική διαφορά ως προς τη δυνατότητα ανί-χνευσης της ΥΛΜ μεταξύ της ΠΜΑΠ και τηςΚΜΑΠ, ενώ ο συντελεστής συμφωνίας κ ήταν0,6, αρκετά μεγαλύτερος από άλλες παρεμ-φερείς μελέτες, όπου δεν ξεπερνούσε το0,4131,32.

Ο παγκόσμιος επιπολασμός της ΑΥ ήταν26% το 2000, χρησιμοποιώντας το συνιστώ-μενο όριο των 140/90mmHg33. Στις ανεπτυγ-μένες χώρες, ο έλεγχος της υπέρτασης είναισχετικά περιορισμένος, καθώς μόνο το 30-50% των υπό θεραπεία υπερτασικών ατόμωνφτάνουν τις τιμές-στόχους της ΑΠ34. Γίνεταιπροφανής η ανάγκη ανίχνευσης κατ’ αρχήνκαι κατόπιν θεραπείας του φαινομένου. Ηκατ’ οίκον μέτρηση της ΑΠ φαίνεται πως μπο-ρεί να εκτιμήσει καλύτερα αυτή ακριβώς τηδιαδικασία, τουλάχιστον όπως προτείνεταιαλλού3.

Το μικρό σχετικά δείγμα αποτελεί ένανπεριορισμό της μελέτης. Το γεγονός ότι οιμετρήσεις στο ιατρείο πραγματοποιούντανμε υδραργυρικό πιεσόμετρο, ενώ στο σπίτι,χρησιμοποιείτο αυτόματο σφυγμομανόμετρομπορεί να επηρέασε τις μετρήσεις. Βέβαια,αυτό αντικατοπτρίζει και την πραγματική ει-κόνα που επικρατεί συνήθως στην Ελληνική

περιφέρεια και τα Κέντρα Υγείας, τα οποίαδεν έχουν ακόμα αντικαταστήσει τα υδραρ-γυρικά πιεσόμετρα με σφυγμομανόμετρα. Ηαξιοπιστία και η επαναληψιμότητα των με-τρήσεων στο σπίτι είναι αναγκαστικά αμφίβο-λη λόγω της διαφορετικής ίσως μεθόδου μέ-τρησης (π.χ. να μην προηγείται ανάπαυση)από άτομο σε άτομο και της αδυναμίας ελέγ-χου αυτής. Τα συμπεράσματα της μελέτηςδεν μπορούν να γενικευθούν σε μεγάλο τμή-μα του πληθυσμού και ειδικά μη υπερτασι-κούς, ενώ προκύπτει και συστηματικό σφάλ-μα επιλογής, καθότι τα άτομα που προσέρ-χονται στο Κέντρο Υγείας και επιθυμούν νασυμμετέχουν σε μία τέτοια μελέτη διαφέ-ρουν από το συνολικό εξυπηρετούμενο πλη-θυσμό.

Εν κατακλείδι, τα αποτελέσματα της με-λέτης μας έδειξαν πως στο δείγμα μας, ηΚΜΑΠ δεν είχε ομοιογενή συμπεριφορά ωςπρος τη διαφορά ή όχι με την ΙΜΑΠ, κάτι πουδεν επιτρέπει σταθερά συμπεράσματα. ΗΚΜΑΠ φαίνεται όμως πως είχε παρόμοια απο-τελέσματα όταν πρόκειται για την ανίχνευσητης ΥΛΜ και της ΣΥ με την ΠΜΑΠ, κάτι πουμπορεί να αποτελεί μία ένδειξη για την πιθα-νή χρησιμότητα της, δεδομένης της ευκολίαςεφαρμογής σε ένα απομακρυσμένο χώρο πα-ροχής υπηρεσιών υγείας. Ωστόσο, θα χρει-αστούν μεγαλύτερα και αντιπροσωπευτικό-τερα δείγματα για την εξαγωγή ασφαλέστε-ρων αποτελεσμάτων.

17Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

ΠΜΑΠΚΜΑΠ ΣΥ Προϋπέρταση p(McNemar) Kappa (p) Σύνολο

ΣΥ 9 (81,8%) 4 (40,0%) 13 (61,9%)Προϋπέρταση 2 (18,2%) 6 (60,0%) 0,687 0.422 (0,049) 8 (38,1%)Σύνολο 11 10 21

ΠΜΑΠ

ΚΜΑΠ ΥΛΜ Εμμένουσα υπέρταση p(McNemar) Kappa (p) Σύνολο

ΥΛΜ 3 (60,0%) 1 (4,8%) 0,999 0,598 (0,002) 4 (15,4%)Εμμένουσα υπέρταση 2 (40,0%) 20 (95,2%) 22 (84,6%)Σύνολο 5 21 26

ΠίνακαςIV

Συγκαλυμμένη υπέρταση (ΣΥ) και υπέρταση λευκής μπλούζας (ΥΛΜ) βάσει περιπατητικών και κατ’ οίκονμετρήσεων.

Page 19: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

18

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

1. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, Cushman WC,Green LA, Izzo JL, Jr., et al. Seventh report of the JointNational Committee on Prevention, Detection, Evalua-tion, and Treatment of High Blood Pressure. Hypertension,2003 Dec;42(6):1206-52.

2. Zhuo S, Wen W, Li-Yuan M, Shu-Yu W, Yi-Xin W.Home blood pressure measurement in prehypertensionand untreated hypertension: comparison with ambulatoryblood pressure monitoring and office blood pressure.Blood Press Monit, 2009 Dec;14(6):245-50.

3. Niiranen TJ, Jula AM, Kantola IM, Reunanen A. Com-parison of agreement between clinic and home-measuredblood pressure in the Finnish population: the Finn-HOME Study. J Hypertens, 2006 Aug;24(8):1549-55.

4. Mancia G, Bertinieri G, Grassi G, Parati G, Pomidossi G,Ferrari A, et al. Effects of blood-pressure measurement bythe doctor on patient's blood pressure and heart rate.Lancet, 1983 Sep 24;2(8352):695-8.

5. Stergiou GS, Efstathiou SP, Argyraki CK, Gantzarou AP,Roussias LG, Mountokalakis TD. Clinic, home and ambu-latory pulse pressure: comparison and reproducibility. JHypertens. 2002 Oct;20(10):1987-93.

6. Mallick S, Kanthety R, Rahman M. Home blood pressuremonitoring in clinical practice: a review. Am J Med, 2009Sep;122(9):803-10.

7. Mancia G, De Backer G, Dominiczak A, Cifkova R, FagardR, Germano G, et al. 2007 Guidelines for the Managementof Arterial Hypertension: The Task Force for the Manage-ment of Arterial Hypertension of the European Society ofHypertension (ESH) and of the European Society of Cardi-ology (ESC). J Hypertens, 2007 Jun;25(6):1105-87.

8. Pickering TG, Miller NH, Ogedegbe G, Krakoff LR, Ar-tinian NT, Goff D. Call to action on use and reimburse-ment for home blood pressure monitoring: executive sum-mary: a joint scientific statement from the AmericanHeart Association, American Society Of Hypertension,

The value of blood pressure measurement at home in hypertensive subjects compared with ambulatory BP measurement and the measurement in a medical practice

PRIMARY HEALTH CARE

1 A. Mariolis, I. Leontsinis, N. Kanellias, A. Kontou, D. Poulakidis, Ε. Chatziolou, S. Vasileiadou, F. Domager, T. Vartsakis, D. Partalidi, A. Arapaki, K. Mixas

Aim: To investigate whether the simple blood pressure (BP) measurement at home (HBPM) can be comparedwith the measurement in a medical practice (MBPM) in hypertensive subjects and whether HBPM can help inthe diagnosis of masked hypertension (MH) and white coat hypertension (WCH) compared with ambulatoryBP measurement (ABPM)Material and Methods: Seventy-one newly diagnosed with hypertension subjects (34 men, 37 women) aged61,2±12,3 years participated to the study. Based on MBPM and JNC VII criteria, they were stratified into 3groups: prehypertensive, Stage I & II hypertensive (n=21, 26, 24, respectively). HBPM, MBPM, ABPM andMH and WCH prevalence were recorded. Generalized linear models for repeated measurements and McNe-mar and kappa coefficient statistics were used for the analysis.Results: The results were mixed regarding the difference between the 3 measurement methods per studygroup, without specifying any particular trend. The detection of MH was similar between HBPM and ABPM(61.9% to 52.4%, p=0.687), while no significant difference emerged as to the presence of WCH (15.4% to19.2%, p=0.999).Conclusions: HBPM (given a proper education and monitoring) can offer a credible alternative means of BPrecording and even significantly help in detection of MH and WCH besides ABPM, especially in areas wherethe existence of such equipment is rare. Such approaches point out the value of exercising proper primary care,always to the benefit of the community. g

sum

mar

y

Key words (Mesh Ferms): hypertension; ambulatory; masked hypertension; white coat hyper-tension.

Βιβλιογραφία

Page 20: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

and Preventive Cardiovascular Nurses Association. Hyper-tension, 2008 Jul;52(1):1-9.

9. Pickering T. Recommendations for the use of home (self)and ambulatory blood pressure monitoring. American So-ciety of Hypertension Ad Hoc Panel. Am J Hypertens, 1996Jan;9(1):1-11.

10. Mengden T, Battig B, Vetter W. Self-measurement ofblood pressure improves the accuracy and reduces thenumber of subjects in clinical trials. J Hypertens Suppl,1991 Dec;9(6):S336-7.

11. Sakuma M, Imai Y, Nagai K, Watanabe N, Sakuma H, Mi-nami N, et al. Reproducibility of home blood pressuremeasurements over a 1-year period. Am J Hypertens, 1997Jul;10(7 Pt 1):798-803.

12. Tsunoda S, Kawano Y, Horio T, Okuda N, Takishita S.Relationship between home blood pressure and longitudi-nal changes in target organ damage in treated hyperten-sive patients. Hypertens Res, 2002 Mar;25(2):167-73.

13. Yarows SA, Julius S, Pickering TG. Home blood pressuremonitoring. Arch Intern Med , 2000 May 8;160(9):1251-7.

14. Bobrie G, Chatellier G, Genes N, Clerson P, Vaur L,Vaisse B, et al. Cardiovascular prognosis of "masked hy-pertension" detected by blood pressure self-measurementin elderly treated hypertensive patients. JAMA, 2004 Mar17;291(11):1342-9.

15. Ohkubo T, Imai Y, Tsuji I, Nagai K, Kato J, Kikuchi N, etal. Home blood pressure measurement has a stronger pre-dictive power for mortality than does screening bloodpressure measurement: a population-based observation inOhasama, Japan. J Hypertens, 1998 Jul;16(7):971-5.

16. Sega R, Facchetti R, Bombelli M, Cesana G, Corrao G,Grassi G, et al. Prognostic value of ambulatory and homeblood pressures compared with office blood pressure inthe general population: follow-up results from the Pres-sioni Arteriose Monitorate e Loro Associazioni(PAMELA) study. Circulation, 2005 Apr 12;111(14):1777-83.

17. Imai Y, Ohkubo T, Kikuya M, Hashimoto J. Practical as-pect of monitoring hypertension based on self-measuredblood pressure at home. Intern Med, 2004 Sep;43(9):771-8.

18. Padwal RS, Hemmelgarn BR, McAlister FA, McKay DW,Grover S, Wilson T, et al. The 2007 Canadian Hyperten-sion Education Program recommendations for the man-agement of hypertension: part 1- blood pressure measure-ment, diagnosis and assessment of risk. Can J Cardiol,2007 May 15;23(7):529-38.

19. Inoue R, Ohkubo T, Kikuya M, Metoki H, Asayama K, O-bara T, et al. Predicting stroke using 4 ambulatory bloodpressure monitoring-derived blood pressure indices: theOhasama Study. Hypertension , 2006 Nov;48(5):877-82.

20. Bland JM, Altman DG. Statistical methods for assessing a-greement between two methods of clinical measurement.Lancet, 1986 Feb 8;1(8476):307-10.

21. Bland JM, Altman DG. Measuring agreement in methodcomparison studies. Stat Methods Med Res, 1999 Jun;8(2):135-60.

22. Kleinert HD, Harshfield GA, Pickering TG, DevereuxRB, Sullivan PA, Marion RM, et al. What is the value of

home blood pressure measurement in patients with mildhypertension? Hypertension, 1984 Jul-Aug;6(4):574-8.

23. Verberk WJ, Kroon AA, Kessels AG, de Leeuw PW.Home blood pressure measurement: a systematic review. JAm Coll Cardiol 2005 Sep 6;46(5):743-51.

24. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, Cushman WC,Green LA, Izzo JL, Jr., et al. The Seventh Report of theJoint National Committee on Prevention, Detection, Eval-uation, and Treatment of High Blood Pressure: the JNC 7report. JAMA, 2003 May 21;289(19):2560-72.

25. Graham I, Atar D, Borch-Johnsen K, Boysen G, Burell G,Cifkova R, et al. European guidelines on cardiovasculardisease prevention in clinical practice: executive summary:Fourth Joint Task Force of the European Society of Car-diology and Other Societies on Cardiovascular DiseasePrevention in Clinical Practice (Constituted by representa-tives of nine societies and by invited experts). Eur Heart J,2007 Oct;28(19):2375-414.

26. Sega R, Trocino G, Lanzarotti A, Carugo S, Cesana G,Schiavina R, et al. Alterations of cardiac structure in pa-tients with isolated office, ambulatory, or home hyperten-sion: Data from the general population (Pressione Arte-riose Monitorate E Loro Associazioni [PAMELA] Study).Circulation, 2001 Sep 18;104(12):1385-92.

27. Koshy S, Macarthur C, Luthra S, Gajaria M, Geary D.Ambulatory blood pressure monitoring: mean blood pres-sure and blood pressure load. Pediatr Nephrol, 2005Oct;20(10):1484-6.

28. Sim J, Wright CC. The kappa statistic in reliability studies:use, interpretation, and sample size requirements. PhysTher, 2005 Mar;85(3):257-68.

29. Stergiou GS, Salgami EV, Tzamouranis DG, Roussias LG.Masked hypertension assessed by ambulatory blood pres-sure versus home blood pressure monitoring: is it the samephenomenon? Am J Hypertens, 2005 Jun;18(6):772-8.

30. Pickering TG, Hall JE, Appel LJ, Falkner BE, Graves J,Hill MN, et al. Recommendations for blood pressuremeasurement in humans and experimental animals: part 1:blood pressure measurement in humans: a statement forprofessionals from the Subcommittee of Professional andPublic Education of the American Heart AssociationCouncil on High Blood Pressure Research. Circulation,2005 Feb 8;111(5):697-716.

31. Hond ED, Celis H, Fagard R, Keary L, Leeman M,O'Brien E, et al. Self-measured versus ambulatory bloodpressure in the diagnosis of hypertension. J Hypertens,2003 Apr;21(4):717-22.

32. Stergiou GS, Skeva, II, Baibas NM, Kalkana CB, RoussiasLG, Mountokalakis TD. Diagnosis of hypertension usinghome or ambulatory blood pressure monitoring: compari-son with the conventional strategy based on repeated clin-ic blood pressure measurements. J Hypertens, 2000Dec;18(12):1745-51.

33. Kearney PM, Whelton M, Reynolds K, Muntner P, Whel-ton PK, He J. Global burden of hypertension: analysis ofworldwide data. Lancet, 2005 Jan 15-21;365(9455):217-23.

34. Kearney PM, Whelton M, Reynolds K, Whelton PK, He J.Worldwide prevalence of hypertension: a systematic re-view. J Hypertens, 2004 Jan;22(1):11-9.

19Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Page 21: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Πίνακας συντμήσεων (αλφαβητικά)ΑΠ: Αρτηριακή Πίεση ΠΜΣΑΠ: Περιπατητική 24ωρη Συστολική Αρτηριακή ΠίεσηΑΥ: Αρτηριακή Υπέρταση ΚΜΣΑΠ: Κατ’ οίκον μετρούμενη Συστολική Αρτηριακή ΠίεσηΠΦΥ: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας ΙΜΣΑΠ: Μετρούμενη στο Ιατρείο Συστολική Αρτηριακή ΠίεσηΣΑΠ: Συστολική Αρτηριακή Πίεση ΠΜΔΑΠ: Περιπατητική 24ωρη Διαστολική Αρτηριακή ΠίεσηΔΑΠ: Διαστολική Αρτηριακή Πίεση ΚΜΔΑΠ: Κατ’ οίκον μετρούμενη Διαστολική Αρτηριακή ΠίεσηΣΥ: Συγκαλυμμένη Υπέρταση ΙΜΔΑΠ: Μετρούμενη στο Ιατρείο Διαστολική Αρτηριακή ΠίεσηΥΛΜ: Υπέρταση Λευκής Μπλούζας ΠΜΑΠ: Περιπατητική 24ωρη Αρτηριακή Πίεση

ΚΜΑΠ: Κατ’ οίκον μετρούμενη Αρτηριακή ΠίεσηΙΜΑΠ: Μετρούμενη στο Ιατρείο Αρτηριακή Πίεση

20

Α. ΜΑΡΙΟΛΗΣ, Ι. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Ν. ΚΑΝΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Page 22: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011 21

Εκτίμηση της ικανοποίησης ασθενών από υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, κέντρο υγείας και περιφερειακό ιατρείο, και αντιλήψεις για τον γενικό γιατρό

1 Αγαθαγγελίδου Κ.

1 Μίσσας Δ.

1 Γκόλιας Β.

1 Β. Παχούμη

Π.Ι. Χειμάρρου,

Κ.Υ. Στρυμονικού, Σέρρες

Λέξεις-κλειδιά (Mesh όροι): Ασθενείς, ικανοποίηση, πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Υπεύθυνος Αλληλογραφίας:Αγαθαγγελίδου Κ.

Σκοπός: Σκοπός της εργασίας είναι η εκτίμηση του βαθμούικανοποίησης των ασθενών της περιοχής του ΠεριφερειακούΙατρείου Χειμάρρου και του Κέντρου Υγείας Στρυμονικού,Νομού Σερρών, γενικά από τις παρεχόμενες υπηρεσίεςΠρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ειδικά από πρόσβαση-υποδομές, ιατρικό προσωπικό, νοσηλευτικό προσωπικό καιδιερεύνηση τυχόν διαφοράς ικανοποίησης των δυο Μονά-δων Υγείας. Επίσης, ερευνάται η γνώση της ειδικότητας τηςΓενικής Ιατρικής.Πληθυσμός μελέτης και μέθοδος: Η ερευνητική μέθοδοςπου χρησιμοποιήθηκε είναι η καταμέτρηση, με τη συλλογήτων δεδομένων από ερωτηματολόγια. Επιλέχτηκε τυχαίο συ-νεχές δείγμα του πληθυσμού που επισκέφτηκε το ΚέντροΥγείας και το Περιφερειακό Ιατρείο. Διανεμήθηκαν 200ερωτηματολόγια με ποσοστό απαντητικότητας 82,5%. Με τοστατιστικό πακέτο STATA 8.2. έγινε η επεξεργασία, ενώπραγματοποιήθηκαν συσχετίσεις με τη μη παραμετρική δοκι-μασία Kruskal-Wallis.Αποτελέσματα: Η ικανοποίηση του δείγματος από την πρό-σβαση-υποδομές ανέρχεται στο 60,44%, το ιατρικό προσωπι-κό στο 79,63%, το νοσηλευτικό στο 71%, ενώ η γενική ικανο-ποίηση στο 68,25%. Οι άντρες εμφανίζουν μεγαλύτερη ικανο-ποίηση από τις γυναίκες στις κατηγορίες πρόσβαση-υποδομές,ικανοποίηση από νοσηλευτικό προσωπικό και γενική ικανο-ποίηση. Οι ηλικιωμένοι (>65) είναι λιγότερο ικανοποιημένοιαπό την πρόσβαση-υποδομές. Οι ασθενείς που επισκέπτονταιτο Κ.Υ. είναι περισσότερο ικανοποιημένοι από του Π.Ι.

περί

ληψη

Page 23: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ΕισαγωγήΗ έννοια της ικανοποίησης του ασθενούς απότις υπηρεσίες υγείας έχει αναδειχθεί, στηδιεθνή βιβλιογραφία, ως αξιόπιστος δείκτηςγια την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τωνπολιτικών υγείας και σχετίζεται άμεσα με τηνεπαρκή ικανοποίηση των γενικών, αλλά καιτων ειδικών αναγκών υγείας1. Η μέτρηση τηςικανοποίησης μπορεί να αφορά σε διαφορετι-κά επίπεδα υγειονομικής περίθαλψης, ενώ οβαθμός ικανοποίησης εξαρτάται κατά κύριολόγο από τρεις παράγοντες: τις προσδοκίεςτου χρήστη από την υπηρεσία, τα κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά και την επίδρασητων λεγόμενων ψυχοκοινωνικών παραγόν-των1. Σύμφωνα με τον Donabedian2, η μεγι-στοποίηση της ικανοποίησης του ασθενούςαποτελεί έναν από τους σημαντικότερουςπαράγοντες πιστοποίησης της ποιότητας τωνπαρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.

Οι μετρήσεις διερεύνησης της ικανοποί-ησης έχουν καθιερωθεί στο διεθνή χώρο ωςπάγια τακτική, αποτελώντας στοιχείο του«management ολικής ποιότητας» και φαίνεταινα απουσιάζουν από την καθημερινή πρακτικήτης πλειοψηφίας των ελληνικών υπηρεσιώνυγείας. Πάντως και στην Ελλάδα, τα τελευ-ταία χρόνια, έχουν γίνει αρκετές έρευνες μέ-τρησης της ικανοποίησης των ασθενών, αρχι-κά σε δημόσια νοσοκομεία και ακολούθως καισε άλλες υπηρεσίες υγείας3. Στη συγκεκριμέ-νη εργασία, θα γίνει μια προσπάθεια μέτρησηςτης ικανοποίησης των ασθενών από τις υπη-ρεσίες των κυριότερων δομών ΠρωτοβάθμιαςΦροντίδας της ελληνικής υπαίθρου, το ΚέντροΥγείας και το Περιφερειακό Ιατρείο.

Πληθυσμός μελέτης και μέθοδοςΣχεδιασμός της έρευναςΗ παρούσα έρευνα προέκυψε από την ανάγκη

καταγραφής της ικανοποίησης των ασθενών –αγροτικού κυρίως πληθυσμού– από τις υπηρε-σίες Π.Φ.Υ. που προσφέρουν το Κ.Υ. Στρυμονι-κού και το Π.Ι. Χειμμάρου. Παρόμοια έρευναδε φάνηκε να έχει διενεργηθεί στη συγκεκρι-μένη περιοχή μέχρι τώρα, ενώ γενικά οι έρευ-νες ικανοποίησης ασθενών από υπηρεσίεςΠ.Φ.Υ. στην Ελλάδα βρίσκονται ακόμη σε νεο-γνική κατάσταση.

Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας, ήταν:1. Να εκτιμηθεί αδρά ο βαθμός ικανοποίησης

των πολιτών γενικά από τις Μονάδες Υγείαςτου τόπου τους (Κ.Υ. και Π.Ι.) και ειδικά απότις υποδομές των Μονάδων και την πρό-σβαση σε αυτές, το ιατρικό και το νοσηλευ-τικό προσωπικό.

2. Να συσχετισθεί η ικανοποίηση αυτή με ταδημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυ-σμού (φύλο, ηλικία, επίπεδο εκπαίδευσης,επάγγελμα).

3. Να διαπιστωθεί τυχόν διαφορά στην ικανο-ποίηση μεταξύ των ασθενών που προσέρ-χονται στο Κ.Υ. και αυτών που εξυπηρετή-θηκαν στο Π.Ι..

4. Να αποτυπωθεί η υπάρχουσα αντίληψη τουπληθυσμού της υπαίθρου για την ειδικότη-τα της Γενικής Ιατρικής (τι είναι ο ΓενικόςΓιατρός, πόσο γνωστή είναι ως ειδικότητασε αυτό το κομμάτι του πληθυσμού και οβαθμός εμπιστοσύνης των ασθενών στονειδικευμένο Γενικό Γιατρό).

Επιλογή μεθόδου και δείγματος

Για την απάντηση των παραπάνω ερωτημά-των, επιλέχτηκε ως ερευνητική μέθοδος κοι-νωνικής έρευνας η καταμέτρηση. Η καταμέ-τρηση, ενδείκνυται για την καταγραφή τηςυποκειμενικής αντίληψης των ερωτώμενων. Ησυλλογή των δεδομένων στη συγκεκριμένηέρευνα βασίζεται στη συστηματική και δομη-

22

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

συνεχίζεται στην επόμενη σελίδασυνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

Μόνο 64% γνωρίζει ότι ο θεράπων είναι Γενικός Γιατρός(Γ.Ι.). Το 39% θεωρεί ότι ο Γ.Ι. είναι Παθολόγοςκαι το 17% Αγροτικός.Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ενθαρρυντικά ως προς την ικανοποίηση. Βελτιώσειςστις υποδομές, τη στελέχωση και την επικοινωνία παραγωγών-χρηστών των υπηρεσιών υγείας είναι απαραί-τητες για τη μεγιστοποίηση της.

Επίσης, η ενημέρωση του πληθυσμού για την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής, η ενεργός δράση των Γ.Ι.στην κοινότητα και η αναβάθμιση της δια βίου εκπαίδευσής των, θα εδραιώσει το ρόλο τους στην ισχυροποί-ηση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. g

περί

ληψη

Page 24: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

23Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

μένη ερώτηση, με τη μορφή απάντησης ερω-τηματολογίων. Η έρευνα των καταμετρήσεωνείναι σχεδόν συνώνυμη με τη χρήση ερωτη-ματολογίων, περιγράφοντας απόψεις τουπληθυσμού και προσπαθώντας να αποτυπώ-σουν αυτό που πραγματικά «συμβαίνει», παρέ-χοντας παράλληλα τη δυνατότητα ελέγχουπολλών πληροφοριών (μεταβλητών) ταυτό-χρονα4.

Το ερευνητικό εργαλείο-ερωτηματολόγιο

Η επιλογή του κατάλληλου ερευνητικού εργα-λείου για την εκπόνηση μιας έρευνας είναι ση-μαντικό βήμα για την αξιοπιστία των αποτελε-σμάτων που θα προκύψουν από αυτήν. Κάθεερωτηματολόγιο πρέπει να διακρίνεται απόδυο βασικές ιδιότητες: την αξιοπιστία (reliabili-ty) και την εγκυρότητα (validity). Η αξιοπιστίααναφέρεται στην ικανότητα του ερωτηματο-λογίου να παρέχει μετρήσεις που χαρακτηρί-ζονται από ακρίβεια και σταθερότητα. Δηλαδή,οι βαθμοί ικανοποίησης των ασθενών (όπωςαποτυπώνονται σε αθροιστικές κλίμακες) σεδιαφορετικές μετρήσεις δεν πρέπει να επηρε-άζονται από τυχαία σφάλματα μέτρησης. Έναεργαλείο είναι έγκυρο και αληθές αν αντιπρο-σωπεύει επακριβώς τις διαστάσεις ενός φαινο-μένου που σκοπεύει να περιγράψει, να εξηγή-σει ή να διαμορφώσει σε θεωρητικό επίπεδο.Η εγκυρότητα συνίσταται στο κατά πόσο η κλί-μακα μετρά αυτό που επικαλείται ότι μετρά5,6.

Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας καιλόγω του χρονικού περιορισμού στην εκπόνη-ση της παρούσας έρευνας επιλέχτηκαν δυοέγκυρα και αξιόπιστα ερωτηματολόγια πουσυνδυάστηκαν για να προκύψει το τελικόερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε.Το πρώτο ήταν το Patient Satisfaction Ques-tionnaire (PSQ) των Grogan και συν.24, από τοοποίο χρησιμοποιήθηκαν αυτούσιες οι ερωτή-σεις που αφορούν στην ενότητα Γενική Ικανο-ποίηση και Ικανοποίηση από το Νοσηλευτικόπροσωπικό. Οι ερωτήσεις από την ενότηταΠρόσβαση-Υποδομές-Ραντεβού προέκυψαντόσο από το PSQ (ερωτήσεις 5-10), όσο καιαπό το δεύτερο ερωτηματολόγιο που χρησι-μοποιήθηκε, το General Practice AssessmentQuestionnaire (GPAQ)25 (ερωτήσεις 2-4). Οιερωτήσεις 1 και 11 της συγκεκριμένης ενότη-τας προστέθηκαν, για να υπάρξει πιο ολοκλη-ρωμένη εικόνα από τη συλλογή των δεδομέ-

νων. Στην ενότητα που αφορά στην Ικανοποί-ηση των ασθενών από το Ιατρικό προσωπικό,οι περισσότερες ερωτήσεις προέκυψαν απότο GPAQ (1-5,8,10,11) ενώ προσθήκες έγινανκαι από το PSQ (6,7,9,12). Οι ερωτήσεις αυτήςτης κατηγορίας που αποφασίστηκε να παρα-λειφθούν από τα δυο ερωτηματολόγια αφο-ρούσαν σε θέματα που επαναλαμβάνοντανκαι θεωρήθηκε ότι δεν θα προσέφεραν επι-πλέον πληροφορία προς επεξεργασία, ενώ θαήταν κουραστική για τους ερωτώμενους ηαπάντηση συναφών ερωτήσεων. Η ενότηταερωτήσεων Απόψεις για το Γενικό Γιατρό δημι-ουργήθηκε για το σκοπό της παρούσας έρευ-νας, μια και δεν προέκυψε ερωτηματολόγιο,με αντίστοιχο περιεχόμενο, από τη βιβλιογρα-φική ανασκόπηση. Στην αρχή του ερωτηματο-λογίου προστέθηκαν ερωτήσεις που αφορούνστα δημογραφικά στοιχεία του δείγματος τουπληθυσμού (φύλο, ηλικία, εκπαίδευση, επάγ-γελμα, ασφαλιστικόταμείο), καθώς και ερωτή-σεις που αφορούν στον τρόπο πρόσβασηςστο Κ.Υ. και το Π.Ι., και ο συνηθέστερος λόγοςεπίσκεψης αυτών.

Προέκυψε, λοιπόν, ένα ερωτηματολόγιομε τις ακόλουθες έξι ενότητες και 45 συνολι-κά στοιχεία, με πλειοψηφία κλειστών ερωτή-σεων, σε 5βαθμη κλίμακα τύπου Likert:Α. Δημογραφικά χαρακτηριστικά: 7 στοιχεία.Β. Πρόσβαση-Υποδομές-Ραντεβού: 11 στοι-

χεία.Γ. Ικανοποίηση από το ιατρικό προσωπικό: 12

στοιχεία.Δ. Απόψεις-αντιλήψεις για το γενικό γιατρό: 5

στοιχεία.Ε. Ικανοποίηση από το νοσηλευτικό προσωπι-

κό: 4 στοιχεία.ΣΤ. Γενική ικανοποίηση: 6 στοιχεία.

Στο Παράρτημα, στο τέλος της εργασίαςπαρατίθεται το τελικό ερωτηματολόγιο πουχρησιμοποιήθηκε.

Οι ερωτήσεις που χρησιμοποιήθηκαν είναιδηλώσεις, με απαντήσεις σε 5αβαθμη κλίμακατύπου Likert (1: συμφωνώ απόλυτα, 2: συμ-φωνώ, 3: ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ, 4:διαφωνώ, 5: διαφωνώ πλήρως), για την οποίααναφέρονται υψηλοί συντελεστές αξιοπιστίας82, ενώ θεωρείται επαρκής στη διεθνή βιβλιο-γραφία7,8. Τα πλεονεκτήματα των κλιμάκωντύπου Likert είναι ότι εξοικονομούν χώρο, εί-

Page 25: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ναι ομοιόμορφες και συμπληρώνονται γρήγο-ρα επειδή είναι εύκολες στην απομνημόνευ-ση, οπότε ο ερωτώμενος πρέπει μόνο να συγ-κεντρωθεί στις προτάσεις που ακούει ή διαβά-ζει. Επίσης, οι θετικά διατυπωμένες δηλώσειςεναλλάσσονται με αρνητικά εκφρασμένες,ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος θετικής με-ροληψίας5,8. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τηνεπεξεργασία των δεδομένων σε κάποιες ερω-τήσεις (Β4, Β8, Β9, Γ6, Γ7, Γ9, Ε2, Ε3, ΣΤ3, ΣΤ4,ΣΤ6) οι απαντήσεις, αρχικά διατυπωμένες απότο 1-5, υπέστησαν αντιστροφή της αρχικήςκωδικοποίησης, έτσι ώστε για όλα τα στοιχείατου ερωτηματολογίου δηλωθείσες μεγαλύτε-ρες βαθμολογίες να υποδηλώνουν μεγαλύτε-ρους βαθμούς ικανοποίησης και αντίστροφα.

Η επιλογή του δείγματος και η συλλογή των δεδομένων

Ο πληθυσμός στον οποίο διεξήχθη η παρούσαέρευνα αφορούσε τον πληθυσμό ευθύνης τουΚ.Υ. Στρυμονικού του Νομού Σερρών και τονπληθυσμό ευθύνης του Π.Ι. Χειμάρρου (που πε-ριλαμβάνει τα ιατρεία στα χωριά Χείμαρρο, Λι-θότοπο, Τριάδα, Ζευγολατιό), ο οποίος περι-κλείεται στο σύνολο του πληθυσμού του Κ.Υ..Το δείγμα που επιλέχτηκε αποτέλεσε τυχαίοσυνεχές δείγμα του πληθυσμού που επισκέ-φτηκε το Κ.Υ. και το Π.Ι. για το χρονικό διάστημα2 εβδομάδων, από 17-30 Νοέμβρη 2009. Δενυπάρχει τρόπος να αποφευχθούν όλες οι πιθα-νότητες συμπτωματικής μεροληψίας σε κάθεσχέδιο δειγματοληψίας, αν και η πιθανότητα ση-μαντικής μεροληψίας μπορεί να μειωθεί κατάπολύ. Μια λύση είναι η επιλογή αντιπροσωπευ-τικού δείγματος, με ένα συστηματικό σχέδιο,που επιλέγει συγκεκριμένο αριθμό από κάθε εί-δος συμμετεχόντων, ώστε να αντανακλά τη συ-χνότητά τους στον πληθυσμό. Μια άλλη προ-σέγγιση, είναι η επιλογή τυχαίου δείγματος πουκαι αυτό αντανακλά τη σύνθεση του πληθυ-σμού που ερευνάται. Μπορεί να φαίνεται παρά-ξενο ότι αυτές οι δυο, μάλλον αντίθετες προ-σεγγίσεις στην επιλογή του δείγματος, μπορείνα έχουν τον ίδιο στόχο, αλλά έτσι είναι9.

Για λόγους οικονομίας χρόνου επιλέχτηκετυχαίο δείγμα στη συγκεκριμένη έρευνα, μεόλα τα πιθανά προβλήματα στην αντιπροσω-πευτικότητά του, έναντι του πληθυσμούέρευνας.

Διανεμήθηκαν συνολικά 200 ερωτηματο-

λόγια [100 στο Κ.Υ. και 100 στο Π.Ι. (45 στο Λι-θότοπο, 40 στο Χείμαρρο, 8 στην Τριάδα και 7στο Ζευγολατιό)]. Η επιλογή του αριθμού τωνερωτηματολογίων που διανεμήθηκαν σε κάθειατρείο έγινε με βάση τον πληθυσμό του κάθεχωριού και την προσέλευση ασθενών στο ια-τρείο, όπως προέκυψε από τα βιβλία ασθενώνκαι τη στατιστική του προηγούμενου εξαμή-νου. Ο αριθμός των ερωτηματολογίων πουεπιστράφηκαν απαντημένα ανέρχεται σε 165(ποσοστό 82,5%), από τα οποία 82 προήλθαναπό το Κ.Υ. και 83 από το Π.Ι. Από το σύνολοτων απαντημένων, 10 ήταν ημιτελή ως προςτο σύνολο των απαντήσεων.

Το μόνο κριτήριο επιλογής των ασθενώνπου απάντησαν το ερωτηματολόγιο ήταν ηγνώση και κατανόηση της ελληνικής γλώσσαςκαι να μην πάσχουν από άνοια ή ψυχική νόσο,με διαταραχή προσωπικότητας.

Η συναίνεση των ασθενών στη συμπλήρω-ση του ερωτηματολογίου ήταν προφορική,μετά από ενημέρωση τους για το σκοπό τηςέρευνας και τη διασφάλιση τόσο της ανωνυ-μίας τους όσο και της μη χρήσης των στοιχεί-ων της έρευνας για άλλους σκοπούς.

Προκειμένου να εξασφαλιστεί το μεγαλύτε-ρο ποσοστό ανταπόκρισης των ερωτώμενων, ησυμπλήρωση των ερωτηματολογίων γινόταντις περισσότερες φορές απευθείας στον ερω-τώμενο από την ερευνήτρια, ώστε να αποκλεί-ονται παρανοήσεις και να λύνονται απορίες επίτων ερωτήσεων8. Αυτό γινόταν κυρίως στουςμεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς, με συχνά προ-βλήματα όρασης και αδυναμία ανάγνωσης.Προς αποφυγή φαινομένων θετικής ή αρνητικήςμεροληψίας, η παρουσία της ερευνήτριας ήτανδιακριτική, τονίζοντας τη σημασία της αντικειμε-νικής κρίσης των ασθενών, δίνοντας μόνο απα-ραίτητες διευκρινιστικές πληροφορίες, χωρίς ναεπηρεάζονται οι απαντήσεις των ερωτώμε-νων10. Κάποιοι, νεότερης ηλικίας ασθενείς, επέ-λεγαν να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιομόνοι τους στην αίθουσα αναμονής ή ακόμη καιστο σπίτι τους και να το επιστρέψουν σε επόμε-νη επίσκεψη στο ιατρείο, αφού έπαιρναν όποιαδιευκρινιστική πληροφορία τους χρειαζόταν. Οχρόνος συμπλήρωσης του ερωτηματολογίουδεν ξεπερνούσε τα 15 λεπτά. Τα συμπληρωμέ-να ερωτηματολόγια συγκεντρώνονταν σε φα-κέλους στην είσοδο του Κ.Υ. και του Π.Ι., ώστενα εξασφαλίζεται η ανωνυμία τους.

24

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Page 26: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

25Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Στατιστική ανάλυση Για τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμά-των χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμ-μα STATA 8.2.

Στην περίπτωση των ποσοτικών μεταβλη-τών, απαιτείται καταρχήν η διεξαγωγή ελέγχουκανονικότητας, όπου στην πλειονότητα τωνπεριπτώσεων είναι ο έλεγχος Kolmogorov-Smirnov. Στην περίπτωση που ο αριθμός τωνπαρατηρήσεων είναι μικρός, συνιστάται ηεφαρμογή του ελέγχου κανονικότηταςShapiro-Wilk. Με τους ελέγχους κανονικότηταςεκτιμάται αν η κατανομή του πληθυσμού, απότον οποίο προέρχονται τα δεδομένα του «δείγ-ματος», είναι η κανονική κατανομή ή αν τηνπροσεγγίζει. Στην περίπτωση που η κατανομήτου δείγματος δεν είναι κανονική, χρησιμοποι-ούνται οι μη παραμετρικές μέθοδοι ανάλυσηςτων δεδομένων, ενώ δεν μπορεί να εφαρμο-στεί ανάλυση παλινδρόμησης. Οι μη παραμε-τρικές μέθοδοι λαμβάνουν υπόψη τις διατάξειςτων παρατηρήσεων και όχι τις πραγματικέςτους τιμές και είναι δυνατή η εφαρμογή τουςκαι στην περίπτωση «δειγμάτων», με μικρόαριθμό παρατηρήσεων. Επίσης, οι συγκεκριμέ-νες μέθοδοι είναι λιγότερο ευαίσθητες στοσφάλμα μέτρησης, εξαιτίας της χρήσης τωνδιατάξεων, ωστόσο μειονεκτήματα τους-έναντι των παραμετρικών μεθόδων- αποτελείη μικρότερη στατιστική ισχύς, οι λιγότερο ειδι-κές υποθέσεις και η μη χρήση όλης της πλη-ροφορίας που είναι γνωστή για μια κατανομή,καθώς χρησιμοποιούνται οι διατάξεις των πα-ρατηρήσεων και όχι οι πραγματικές τους τι-μές11.

Κατά την ανάλυση των δεδομένων της πα-ρούσας εργασίας, αφού έγινε έλεγχος κανονι-κότητας των συνεχών μεταβλητών, πραγμα-τοποιήθηκαν συσχετίσεις όλων των δυνατώνσυνδυασμών, μεταξύ των ανεξάρτητων (φύ-λο, ηλικία, εκπαίδευση, είδος εργασίας, ασφα-λιστικό ταμείο, μέσο μεταφοράς και λόγοςεπίσκεψης στο Κέντρο Υγείας ή σε Περιφερει-ακό Ιατρείο) και των εξαρτημένων μεταβλη-τών (ικανοποίηση από την πρόσβαση-υποδο-μές-ραντεβού, ικανοποίηση από ιατρικό καινοσηλευτικό προσωπικό, γενική ικανοποίηση,γνώση της ειδικότητας του ιατρού, γνώση τηςειδικότητας της Γενικής Ιατρικής και αντίληψηγια το Γενικό Ιατρό). Η συσχέτιση των ποιοτι-κών μεταβλητών έγινε με το χ2-test. Οι συσχε-

τίσεις πραγματοποιήθηκαν με τη μη παραμε-τρική δοκιμασία Kruskal-Wallis, καθώς προέκυ-ψε, έπειτα από έλεγχο, ότι οι υπό μελέτη με-ταβλητές δεν ακολουθούν κανονική κατανομήκαι άρα δεν ήταν εφικτή η ανάλυση παλινδρό-μησης11,12.

Αποτελέσματα Περιγραφικά στοιχεία

Η «ανάλυση δεδομένων» περιλαμβάνει: α) ταπεριγραφικά στατιστικά μέτρα (descriptive sta-tistics) που συνοψίζουν τα δεδομένα και β) ταδιαλογισμικά στατιστικά μέτρα (inferential sta-tistics) που χρησιμοποιούνται στα στατιστικάμοντέλα-υποδείγματα, αναφορικά με την εξα-γωγή συμπερασμάτων για τα αντικείμενα τηςμελέτης, που είναι ουσιαστικά η παράμετροςπου ενδιαφέρει τους ερευνητές11.

Ξεκινώντας την ανάλυση των αποτελεσμά-των της παρούσας έρευνας, θα αναφερθούνπρώτα τα περιγραφικά στοιχεία που προέκυ-ψαν μετά τη συλλογή των δεδομένων.

Δημογραφικά στοιχεία

Από το σύνολο των ατόμων του δείγματος,προέκυψε ότι το 33,7% αυτών που απάντησαντα ερωτηματολόγια ήταν άντρες και το 66,3 %γυναίκες (Εικόνα 1). Ηλικιακά περίπου το42,5% ανήκει στην ηλικιακή ομάδα >65 ετών,30% είναι ηλικίας 45-64 ετών και 27,5% είναι18-44 ετών (Εικόνα 2).

Με βάση το επίπεδο εκπαίδευσης, η πλει-οψηφία του δείγματος είναι απόφοιτοι Δημοτι-κής εκπαίδευσης (47,7%) ή αναλφάβητοι (20,3

Εικόνα 1 Κατανομή δείγματος κατά φύλο.

Page 27: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

%), πράγμα αναμενόμενο για τον αγροτικόπληθυσμό της ελληνικής υπαίθρου (Εικόνα 3).

Όσον αφορά στο επάγγελμα και τον φορέαασφάλισης, η πλειοψηφία των ερωτηθέντωνείναι συνταξιούχοι (Εικόνα 4) και ο κύριος φο-ρέας ασφάλισης του πληθυσμού στη συγκε-κριμένη περιοχή κάλυψης του Κ.Υ. Στρυμονι-κού είναι ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσε-ων (ΟΓΑ) (64,5% στο συγκεκριμένο δείγμα) (Ει-κόνα 5). Είναι κατανοητό ότι η πλειοψηφία τωνατόμων >65 ετών, που παρουσιάστηκε στηνΕικόνα 2, αποτελείται από συνταξιούχους.

Κατανομή του δείγματος με βάση την πρόσβαση και τον λόγο επίσκεψης στο Κ.Υ./Π.Ι.

Η πλειοψηφία των ασθενών (85%) προσέρχε-ται στο Κ.Υ. και στο Π.Ι. με ιδιωτικό μέσο μετα-φοράς και φυσικά σε αυτή την κατηγορία προ-

σμετρήθηκαν και όσοι προσέρχονται πεζοί (Ει-κόνα 6).

26

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Εικόνα 4 Κατανομή δείγματος κατά επαγ-γελματική κατηγορία.Εικόνα 2 Κατανομή δείγματος κατά ηλικια-

κή ομάδα.

Εικόνα 3

Εικόνα 5 Κατανομή δείγματος με βάση τονΟργανισμό ασφάλισης.

Page 28: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Όσον αφορά στο λόγο προσέλευσης στοΚ.Υ., οι ερωτώμενοι είχαν την ευχέρεια νααπαντήσουν σε περισσότερες της μιας εναλ-λακτικής. Έτσι προέκυψαν τα ακόλουθα (Εικό-να 7):

Παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστόατόμων που επισκέπτονται το Κ.Υ., και κυ-ρίως το Π.Ι., έρχονται για συνταγογράφησηκαι παρακολούθηση χρόνιου νοσήματος, ενώ

τα επείγοντα περιστατικά είναι περισσότεραστο Κ.Υ., τόσο λόγω της καλύτερης υποδο-μής για την αντιμετώπισή τους, όσο και λόγωτου μεγαλύτερου αριθμητικά πληθυσμούπου καλύπτει το Κ.Υ., συγκριτικά με ένα Π.Ι..

Στην παρούσα έρευνα, η συλλογή τουδείγματος ήταν ισομερής, όσον αφορά τη Μο-νάδα υγείας, από την οποία εξυπηρετήθηκανοι ερωτώμενοι (Εικόνα 8).

27Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Εικόνα 7 Λόγος επίσκεψης του ΚΥ και του ΠΙ.

Εικόνα 6 Κατανομή του δείγματος με βάσητο μέσο μεταφοράς στο Κ.Υ./Π.Ι.

Εικόνα 8 Κατανομή του δείγματος κατά Μο-νάδα Π.Φ.Υ.

Page 29: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Ποσοτικοποίηση των μεταβλητών που αφορούν στην ικανοποίηση

Στη συνέχεια της επεξεργασίας των αποτελε-σμάτων της έρευνας, έγινε ποσοτικοποίησητων παρακάτω μεταβλητών, όπως προκύ-πτουν από την ομαδοποίηση των στοιχείωντου ερωτηματολογίου που διανεμήθηκε, δη-λαδή:

• ικανοποίηση ασθενών από υποδομές-πρό-σβαση-ραντεβού (ομάδα ερωτήσεων Β),

• ικανοποίηση από το ιατρικό προσωπικό(ομάδα ερωτήσεων Γ),

• ικανοποίηση από το νοσηλευτικό προσωπι-κό (ομάδα ερωτήσεων Ε),

• γενική ικανοποίηση (ομάδα ερωτήσεων ΣΤ),

με βάση τον ακόλουθο τύπο:

Transformed score = (actual raw score-lowest possible raw score)/possible raw score range

όπουactual raw score: το άθροισμα των τιμών (1-5)

που προέκυψαν από τις απαντήσεις σε κάθεκατηγορία ερωτήσεων

lowest possible raw score: το άθροισμα των πι-θανών χαμηλότερων απαντήσεων (1) στιςερωτήσεις κάθε ενότητας

possible raw score range: το εύρος των πιθα-νών απαντήσεων σε κάθε κατηγορία ερωτή-σεων (4)

Σημειώνεται, όπως αναφέρθηκε και στηνπαράγραφο 6.2.1, ότι αντιστράφηκε η κλίμακαερωτήσεων σε κάποιες ερωτήσεις (Β4, Β8, Β9,Γ6, Γ7, Γ9, Ε2, Ε3, ΣΤ3, ΣΤ4, ΣΤ6), ώστε να είναιεφικτή η συμμετοχή αυτών στην ποσοτικοποί-ηση της μεταβλητής (στον προσδιορισμό τουlowest possible raw score, που θα αντανακλάχαμηλή ικανοποίηση σε κάθε χαμηλή τιμή τηςκλίμακας Likert).

Από τη διαδικασία αυτή προέκυψαν τα ακό-λουθα για το συγκεκριμένο δείγμα ασθενών:

28

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Πληθυσμός Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστη τιμή Μέγιστη τιμή

155 71 18,74 19 100

Η ικανοποίηση των ασθενών από το ιατρικό προσωπικό ανέρχεται σε 71%.

Ικανοποίηση Ασθενών από το Νοσηλευτικό Προσωπικό (%)

Πληθυσμός Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστη τιμή Μέγιστη τιμή

158 60,44 13,37 25 95

Η ικανοποίηση των ασθενών σε ό,τι αφορά Πρόσβαση-Υποδομές-Ραντεβού ανέρχεται στο 60,44%.

Ικανοποίηση Ασθενών από Πρόσβαση-Υποδομές-Ραντεβού (%)

Πληθυσμός Μέση τιμή Τυπική απόκλιση Ελάχιστη τιμή Μέγιστη τιμή

158 79,63 12,77 46 100

Η ικανοποίηση των ασθενών από το ιατρικό προσωπικό ανέρχεται σε 79,63%.

Ικανοποίηση Ασθενών από το Ιατρικό Προσωπικό (%)

ΠίνακεςΙ-ΙΙΙ

Page 30: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Επίσης, από το κομμάτι που αφορούσεστις αντιλήψεις-απόψεις για το Γενικό Γιατρό,προέκυψε ότι το 64% των ασθενών γνώριζανότι ο θεράπων ιατρός έχει την ειδικότητα τουΓενικού Ιατρού, ενώ 50% των ερωτηθέντωνασθενών δε γνώριζαν καν την ειδικότητα τηςΓενικής Ιατρικής. Το 39% του πληθυσμού θεω-ρεί ότι ο Γενικός Ιατρός είναι Παθολόγος, ενώτο 17% θεωρεί ότι είναι Αγροτικός Ιατρός.

Ικανοποίηση ασθενών από πρόσβαση-υποδομές-ραντεβούΣυσχέτιση της Ικανοποίησης ασθενών από τηνπρόσβαση-υποδομές-ραντεβού του Κ.Υ. ή του Π.Ι.,με:

Οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερη ικανο-ποίηση, σε σχέση με τις γυναίκες, σε ό,τι αφο-ρά την πρόσβαση-υποδομές-ραντεβού στοΚ.Υ. ή στο Π.Ι. (ρ=0.01, x2=6.144, 1df).

Oι υπερήλικες (>65 ετών) εμφανίζουν μι-κρότερη ικανοποίηση, σε σχέση με τις υπόλοι-πες ηλικίες ασθενών, σε ότι αφορά στην πρό-σβαση-υποδομές-ραντεβού στο Κ.Υ. ή στο Π.Ι.(ρ=0.01, x2=12.06, 2df).

Φαίνεται λογικό τα άτομα μεγαλύτερης ηλι-κίας, που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουνιδιωτικό μέσο μεταφοράς, να δυσκολεύονταινα προσέλθουν σε μια Μονάδα υγείας μόνατους. Ομοίως, το να κλείσουν τηλεφωνικόραντεβού για εργαστηριακό έλεγχο στο Κ.Υ.μοιάζει δύσκολο για αυτή την ηλικιακή ομάδα,χωρίς τη βοήθεια κάποιου νεότερου ατόμου-συγγενή.

Οι ασφαλισμένοι του ΟΓΑ και του ΙΚΑ εμφα-νίζουν μικρότερη ικανοποίηση, σε ότι αφοράτην πρόσβαση-υποδομές-ραντεβού στο Κ.Υ. ήστο Π.Ι., σε σχέση με τους ασφαλισμένουςλοιπών ασφαλιστικών ταμείων (ρ=0.01,x2=9.36, 2df). Η πληθώρα του πληθυσμούπου εξυπηρετείται στα Κ.Υ. και Π.Ι. είναι ασφα-λισμένοι των δυο μεγαλύτερων ασφαλιστικώνταμείων της χώρας (ΟΓΑ και ΙΚΑ), οπότε σε αυ-τές τις ομάδες ασφαλισμένων κυρίως θα πρέ-πει να στοχεύει οποιαδήποτε ενέργεια μεγι-στοποίησης της ικανοποίησής τους από τιςπαρεχόμενες υπηρεσίες Π.Φ.Υ.

Οι ασθενείς που προσέρχονται στην υπη-ρεσία υγείας με Ι.Χ. και πεζοί είναι πιο ικανο-ποιημένοι, σε ότι αφορά την πρόσβαση-υπο-δομές-ραντεβού στο Κ.Υ. ή στο Π.Ι., σε σχέσημε τους ασθενείς που προσέρχονται με ταξί ήλεωφορείο (ρ=0.01, x2=11.68, 2df). Το συγ-κεκριμένο αποτέλεσμα είναι αναμενόμενο,αφού αυτόματα ο παράγοντας πρόσβαση στηΜονάδα υγείας για τα άτομα που διαθέτουνμεταφορικό μέσο είναι εφικτός οποιαδήποτεχρονική στιγμή υπάρξει ανάγκη.

Ικανοποίηση ασθενών από το ιατρικό προσωπικό

Συσχέτιση της ικανοποίησης των ασθενών απότο ιατρικό προσωπικό, με:

29Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

18-44 42 61,26 12,445-64 46 65,84 11,55>65 47 56,52 13,89

Πίνακας V. Την ηλικία

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

Ι.Χ. 133 62,16 12,64ΤΑΞΙ 13 49,61 16,30ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ 10 52,6 11,54

Πίνακας VΙΙ. Το μέσο πρόσβασης

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

Α΄βάθμια 73 88,27 14,31Β΄θμια 27 76,37 16,85Γ΄βάθμια 19 73,63 18,73Αγράμματος/η 31 85,13 14,29

Πίνακας VΙΙΙ. Την εκπαίδευση

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

ΟΓΑ 102 59,68 12,21ΙΚΑ 38 58,63 15,85ΑΛΛΟ 17 69,65 11,13

Πίνακας VΙ. Το Ασφαλιστικό Ταμείο

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

Άνδρες 53 63,87 13,98Γυναίκες 105 58,70 12,77

Πίνακας IV. Το φύλο

Page 31: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Οι ασθενείς που είναι αγράμματοι και από-φοιτοι Α΄βάθμιας εκπαίδευσης έχουν καλύτερηαντίληψη για το ιατρικό προσωπικό από τουςασθενείς που είναι απόφοιτοι Β΄βάθμιας καιΓ΄θμιας εκπαίδευσης. (ρ=0.01, χ2=18.45, 3df).Όσο αυξάνεται το επίπεδο εκπαίδευσης, η παλιάαντίληψη του γιατρού ως «αυθεντία» παύει ναυφίσταται. Οι περισσότερο μορφωμένοι ασθε-νείς έχουν πρόσβαση σε σύγχρονες πηγές άντ-λησης πληροφοριών (π.χ. διαδίκτυο) και στέκον-ται κριτικά απέναντι στον ιατρικό κλάδο, ενώ δενείναι λίγες οι φορές που δεν αρκούνται σε μιαιατρική γνώμη, αλλά καταφεύγουν σε δεύτερηκαι τρίτη, πριν ακολουθήσουν συγκεκριμένη δια-γνωστική και θεραπευτική διαδικασία.

Από την περαιτέρω στατιστική ανάλυσηδεν προέκυψαν στατιστικά σημαντικές συσχε-τίσεις της ικανοποίησης από το ιατρικό προ-σωπικό, με βάση την ηλικία, το φύλο, τοεπάγγελμα και τον φορέα ασφάλισης.

Ικανοποίηση ασθενών από το νοσηλευτικό προσωπικό

Συσχέτιση της ικανοποίησης των ασθενών απότο νοσηλευτικό προσωπικό, με:

Οι άνδρες φαίνεται να είναι πιο ικανοποι-ημένοι, σε σχέση με τις γυναίκες, σε ότι αφο-ρά το νοσηλευτικό προσωπικό (ρ=0.02,χ2=5.67, 1df). Αυτή η παρατήρηση ίσως σχετί-ζεται με το γεγονός ότι η πληθώρα του νοση-λευτικού προσωπικού του Κ.Υ. και Π.Ι. αποτε-λείται από γυναίκες και δημιουργούνται ευκο-λότερα αντιπάθειες και συμπάθειες με το ίδιοκαι το αντίθετο φύλο αντίστοιχα.

Οι ασθενείς που προσέρχονται στη Μονάδαυγείας με το λεωφορείο είναι λιγότερο ικανο-

ποιημένοι από το νοσηλευτικό προσωπικό, σεσχέση με τους ασθενείς που προσέρχονται μεΙΧ ή με ταξί (ρ=0.015, x2=10.263, 2df). Φαίνε-ται ότι οι ασθενείς που ταλαιπωρούνται περισ-σότερο στην προσέλευση σε μια Μονάδαυγείας ίσως γενικεύουν αυτή τη δυσαρέσκειακαι σε άλλες παραμέτρους (όπως η ικανοποί-ηση από το προσωπικό) και όχι μόνο στηνπρόσβαση-υποδομές-ραντεβού.

Γενική ικανοποίηση

Συσχέτιση της γενικής ικανοποίησης τωνασθενών του Κ.Υ. και του Π.Ι., με:

Οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερη γενικήικανοποίηση, σε σχέση με τις γυναίκες(ρ=0.02, χ2=5.617, 1df). Υπενθυμίζεται ότι οιάντρες φάνηκε να είναι περισσότερο ικανοποι-ημένοι τόσο από την πρόσβαση-υποδομές-ραντεβού, όσο και από το νοσηλευτικό προ-σωπικό, σε σχέση με τις γυναίκες.

Οι ασθενείς που δήλωσαν ότι ασχολούνταιμε οικιακά εμφανίζουν μικρότερη γενική ικανο-ποίηση, σε σχέση με τις άλλες κατηγορίεςεπαγγελμάτων (ρ=0.04, x2=9.98, 4df). Μικρό-τερη ικανοποίηση προέκυψε για αυτή την κα-τηγορία ασθενών και από την πρόσβαση καιτις υποδομές.

Απόψεις για το γενικό γιατρό

Από την απάντηση στην ερώτηση Δ1 του ερω-τηματολογίου (Ποια ειδικότητα είχε ο γιατρόςπου επισκεφτήκατε; Απ:1. γενικός γιατρός 2. Άλ-

30

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

Άνδρες 52 76,52 15,23Γυναίκες 104 68,80 20,45

Πίνακας ΙΧ. Το φύλο

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

Άνδρες 54 72.57 16,01Γυναίκες 105 66.04 16,78

Πίνακας ΧΙ. Το φύλο

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

Αγρότης/κτηνοτρόφος 21 70,71 15,55

Υπάλληλος 24 75,21 15,24Ελεύθερος

επαγγελματίας 10 70,4 18,98Οικιακά 48 62,6 15,04Συνταξιούχος 54 68,59 17,45

Πίνακας ΧΙΙ. Το είδος εργασίας

Μέση ΤυπικήΠληθυσμός τιμή απόκλιση

Ι.Χ. 132 73,17 18,55ΤΑΞΙ 13 65,77 15,44ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ 9 56,33 19,18

Πίνακας Χ. Το μέσο πρόσβασης

Page 32: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

λο) προέκυψαν οι ακόλουθες στατιστικά σημαν-τικές συσχετίσεις των ασθενών που γνώριζανότι ο θεράπων ιατρός είναι γενικός ιατρός, με:

Οι ασθενείς άνω των 65 ετών έχουν την αί-σθηση ότι ο θεράπων ιατρός έχει άλλη ειδικό-τητα από αυτήν του Γενικού, σε σχέση με τιςυπόλοιπες ηλικίες (ρ=0.01, x2=10.72, 2df).Αυτό έρχεται σε συμφωνία με το γεγονός ότιη συγκεκριμένη ειδικότητα παραμένει ακόμηάγνωστη στη συνείδηση του ευρύτερου κοι-νωνικού συνόλου, και ιδίως του μεγαλύτερηςηλικίας αγροτικού πληθυσμού, που έχει ελλι-πή ενημέρωση σε τέτοια θέματα.

Οι ασθενείς Β΄θμιας και Γ΄θμιας γνωρίζουνσε μεγαλύτερο βαθμό ότι ο θεράπων ιατρόςείναι Γενικός Ιατρός, σε σχέση με τους ασθε-νείς Α΄θμιας εκπαίδευσης (ρ=0.03, x2=6.048,3df). Επίσης αναμενόμενη συσχέτιση, αφού οιπερισσότερο μορφωμένοι ασθενείς είναι μάλ-λον πιο ενημερωμένοι για τη συγκεκριμένη ει-δικότητα και κατανοούν καλύτερα την ύπαρξηκαι το περιεχόμενό της.

Από την απάντηση στην ερώτηση Δ2 τουερωτηματολογίου (Γνωρίζετε την ειδικότητατης Γενικής Ιατρικής; Απ: 1. Ναι, 2. Όχι) προέκυ-ψαν τα ακόλουθα για τους ασθενείς που γνωρί-ζουν την ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής, σχετι-κά με:

Οι ασθενείς ηλικίας 18-44 και 45-64 ετώνγνωρίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό την ειδικό-τητα της Γενικής Ιατρικής, σε σχέση με τουςασθενείς ηλικίας άνω των 65 (ρ=0.02,χ2=5.961, 2df). Για άλλη μια φορά επιβεβαι-ώνεται πως οι νεότεροι ηλικιακά ασθενείςέχουν καλύτερη πληροφόρηση, σχετικά μετην ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής.

Τέλος, από την απάντηση στην ερώτησηΔ3 του ερωτηματολογίου (Ο Γενικός Γιατρόςείναι: Απ.: 1. Παθολόγος 2. Έχει εκπαιδευτείσε πολλές ειδικότητες 3. Χωρίς ειδικότητα(Αγροτικός)) προέκυψαν τα παρακάτω:

Συσχέτιση των ασθενών που γνωρίζουν τιείναι ο Γενικός Ιατρός, με:

Οι γυναίκες, φαίνεται να πιστεύουν περισ-σότερο ότι ο Γενικός Ιατρός είναι Αγροτικός

31Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

18-44 45-64 >65ετών ετών ετών Σύνολο

Γενικός 33 32 32 97ιατρός 82,5% 74,41% 47,76% 64,66%

Πίνακας ΧΙΙΙ. Την ηλικία

18-44 ετών 45-64 ετών >65 ετών Σύνολο

Ναι 23 (57,5%) 26 (59,09%) 24(35,29%) 73 (48,02%)

Όχι 17 18 44 79

(42,5%) (40,91%) (64,71%) (51,98%)

Σύ- 40 44 68 152

νολο (26,31%) (28,94%) (44,75%) (100%)

Πίνακας ΧVI. Την ηλικία

18-44 45-64 >65ετών ετών ετών Σύνολο

Άλλη ει- 7 11 35 53δικότητα 17,5% 25,59% 52,24% 35,34%

Σύνολο 40 43 67 15026,66% 28,66% 44,68% 100%

Πίνακας ΧΙV. Την ηλικία (συνέχεια)

Γενικός 38 22 15 20 95ιατρός 53,52% 81,48% 78,94% 64,52% 64,19%

Άλλη ει- 33 5 4 11 53δικότητα 46,48% 18,52% 21,06% 35,48% 35,81%

Σύνολο 71 27 19 31 14849,97% 18,24% 12,83% 20,94% 100%

Πίνακας ΧV. Την εκπαίδευση

Α΄β

άθμι

α

Β΄θ

μια

Γ΄θμ

ια

Αγρ

άμ

-μα

τος/

η

Σύν

ολο

Άνδρας Γυναίκα Σύνολο

Παθολόγος 27 31 5855,1% 31% 38,93%

Εκπαίδευση 19 47 66σε πολλές 38,78% 47% 44,29%ειδικότητες

Αγροτικός 3 22 25(άνευ ειδ/ας) 6,12% 22% 16,78%

Σύνολο 49 100 14932,88% 100% 100%

Πίνακας ΧVIΙ. Το φύλο

Page 33: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Γιατρός (χωρίς ειδικότητα), σε σχέση με τουςάνδρες (ρ=0.01, x2=10.351, 2df). Οι γυναί-κες αποτελούν και την πλειοψηφία στο συγ-κεκριμένο δείγμα και ίσως είναι και λιγότεροενημερωμένες από τους άντρες, ως προς τοπεριεχόμενο της συγκεκριμένης ειδικότητας.

Ακολουθεί μια συγκριτική παράθεση τηςαπάντησης στο συγκεκριμένο ερώτημα ξεχω-ριστά για το δείγμα του Κ.Υ. έναντι του δείγ-ματος από το Π.Ι.

Τι πιστεύει το δείγμα ότι είναι ο γενικός γιατρός;

Οι ασθενείς που προσέρχονται στο Περιφε-ρειακό Ιατρείο πιστεύουν περισσότερο ότι οΓενικός Ιατρός είναι Αγροτικός γιατρός (χωρίςειδικότητα), σε σχέση με τους ασθενείς πουπροσέρχονται στο Κέντρο Υγείας Στρυμονικού(ρ=0.01, χ2=24.592, 2df), γεγονός αναμενό-μενο, αφού μόλις από τον Ιούνιο του 2009έχει τοποθετηθεί Γενικός Γιατρός στο Π.Ι. Χει-μάρρου, ενώ μέχρι τότε η κάλυψη της συγκε-κριμένης θέσης γινόταν από γιατρό υπόχρεουπηρεσίας υπαίθρου (Αγροτικό).

Σύγκριση αποτελεσμάτων μεταξύ Κ.Υ. και Π.Ι.Από τη σύγκριση των αποτελεσμάτων ξεχωρι-στά στο δείγμα που προήλθε από το Κ.Υ. καισε αυτό από το Π.Ι., παρατίθενται διαφορέςστις ακόλουθες μεταβλητές και συσχετίσειςαυτών των μεταβλητών.

Οι ασθενείς που προσέρχονται στο ΚέντροΥγείας Στρυμονικού είναι πιο ικανοποιημένοι,σε ότι αφορά την πρόσβαση-υποδομές-ραν-τεβού, σε σχέση με τους ασθενείς που προ-σέρχονται στο Περιφερειακό Ιατρείο (ρ=0.01,x2=22.32, 1df). Αυτό το αποτέλεσμα εξηγείταικυρίως από το γεγονός ότι ο μέσος χρόνοςαναμονής στο Π.Ι. υπερβαίνει συνήθως τη μι-σή ώρα και φτάνει μέχρι και δυο ώρες, σε πε-ριπτώσεις μεγάλης προσέλευσης ασθενών(όπως οι πρώτες μέρες κάθε μήνα που προ-σέρχονται για συνταγογράφηση φαρμάκωνχρόνιων παθήσεων), κάτι που δεν ισχύει στοΚ.Υ., όπου λειτουργούν καθημερινά τρία πρωι-νά τακτικά ιατρεία. Επίσης, στο Κ.Υ. δίνονται οιδυνατότητες εργαστηριακού ελέγχου (ακτινο-λογικού και μικροβιολογικού), όπου απαιτείται,καθώς και καλύτερων υποδομών και μηχανη-μάτων (όπως π.χ. χειρουργικό ιατρείο, ηλε-κτροκαρδιογραφικός έλεγχος, monitor παρα-κολούθησης καρδιακού ρυθμού, νεφελοποι-ητές και συμπυκνωτές οξυγόνου κ.λ.π.), τιςοποίες στερούνται τα περισσότερα Π.Ι. και οιασθενείς που χρήζουν περισσότερης φροντί-δας παραπέμπονται στο Κ.Υ.

Οι ασθενείς που προσέρχονται στο ΚέντροΥγείας Στρυμονικού είναι πιο ικανοποιημένοιαπό το νοσηλευτικό προσωπικό, σε σχέση μετους ασθενείς που προσέρχονται στο Περι-φερειακό Ιατρείο (ρ=0.01, χ2=12.21, 1df).Αυτό το γεγονός ίσως σχετίζεται με τις δια-προσωπικές σχέσεις (αντιπάθειες ή συμπά-θειες) που αναπτύσσονται μεταξύ του νοση-λευτικού προσωπικού του Π.Ι., που είναι μό-νιμο (πάγια θέση) και των ασθενών του ια-τρείου.

32

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Ο Γ.Ι. είναι: Κ.Υ. Π.Ι. Σύνολο

Παθολόγος 39 19 5852% 38,93%

Εκπαίδευση σε 34 32 66πολλές ειδικότητες 45,33% 44,29%

Αγροτικός 2 23 25(άνευ ειδ/ας) 2,67% 16,78%

Σύνολο 75 74 14950,33% 49,67% 100%

Πίνακας ΧVIΙΙ. Σύγκριση του δείγματος: Κέντρου Υγείας vs Περιφερειακό Ιατρείο

Πληθυσμός Μέση τιμή Τυπική απόκλιση

Κ.Υ. 80 65,39 12,50

Π.Ι. 78 55,36 12,35

Πίνακας XIX. Ικανοποίηση από πρόσβαση-υποδομές-ραντεβού

Πληθυσμός Μέση τιμή Τυπική απόκλιση

Κ.Υ. 79 76,75 17,14Π.Ι. 77 65,86 19,68

Πίνακας ΧΧ. Ικανοποίηση από το νοσηλευτικό προσωπικό

Πληθυσμός Μέση τιμή Τυπική απόκλιση

Κ.Υ. 80 71,15 15,3ΠΙ 79 65,33 17,75

Πίνακας ΧΧI. Γενική ικανοποίηση

Page 34: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Οι ασθενείς που προσέρχονται στο ΚέντροΥγείας Στρυμονικού εμφανίζουν μεγαλύτερηΓενική ικανοποίηση, σε σχέση με τους ασθε-νείς που προσέρχονται στο Περιφερειακό Ια-τρείο (ρ=0.034, χ2=4.475, 1df), κάτι που έρ-χεται σε συμφωνία και με τα προηγούμενασυγκριτικά αποτελέσματα των δυο αυτών Μο-νάδων Π.Φ.Υ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν προέκυψε στα-τιστικά σημαντική διαφορά στην ικανοποίησηαπό το ιατρικό προσωπικό μεταξύ των δυοΜονάδων. Το γεγονός ότι τόσο στο Π.Ι. όσοκαι στο Κ.Υ. Στρυμονικού όλοι οι γιατροί είναιΕιδικοί Γενικής Ιατρικής (πλην ενός Αγροτικούγιατρού στο Κ.Υ.) μπορεί να σχετίζεται με τοσυγκεκριμένο αποτέλεσμα, αφού συνήθωςυπάρχει κοινή γραμμή διαχείρισης και αντιμε-τώπισης των ιατρικών περιστατικών και κατ’επέκταση των ασθενών.

Περιορισμοί της έρευνας

Σε κάθε έρευνα εμφανίζονται προβλήματα καιπεριορισμοί. Στην παρούσα, επιχειρείται ο εν-τοπισμός αυτών, με στόχο την καλύτερη ερ-μηνεία των αποτελεσμάτων και την αποφυγήτους σε μελλοντική διεξαγωγή ερευνών. Κα-ταρχήν, η αντιπροσωπευτικότητα του δείγμα-τος των ερωτηθέντων δεν ήταν δυνατό ναδιερευνηθεί, επειδή αφενός δεν υπήρχαν τααπαραίτητα κοινωνικοοικονομικά και δημογρα-φικά στοιχεία του στατιστικού πληθυσμού τηςπεριοχής ευθύνης του Κ.Υ. Στρυμονικού καιτων μη συμμετεχόντων στην έρευνα, ώστε ναγίνουν οι απαραίτητες συγκρίσεις, και αφετέ-ρου ο χρόνος διεξαγωγής της έρευνας ήτανπεριορισμένος. Παραμένει, λοιπόν το ενδεχό-μενο μεροληψίας (non-response bias)5. Το εν-δεχόμενο αυτό παραμένει και από το γεγονόςότι η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων έγι-νε με παρουσία της ερευνήτριας, κάτι πουμπορεί να επηρέασε τους ερωτώμενους στονα δώσουν αρεστές απαντήσεις, παρά το γε-γονός ότι η παρουσία αυτή ήταν διακριτική καιτονίστηκε η ανάγκη αντικειμενικής κρίσης στιςαπαντήσεις. Επίσης, οι ηλικιωμένοι ασθενείςπου αποτέλεσαν σημαντικό ποσοστό τουδείγματος (42,5%), δεν είναι εξοικειωμένοι μετη συμπλήρωση ερωτηματολογίων ή δεν κα-τανοούσαν πλήρως το περιεχόμενο των ερω-τήσεων, με αποτέλεσμα να ζητούν τη βοή-θεια κάποιου με γραμματικές γνώσεις (νεότε-

ρο ασθενή ή συνοδό στην αίθουσα αναμονής,προσωπικό του Κ.Υ. ή από την ίδια την ερευ-νήτρια), με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην κατα-γραφή ειλικρινών και αντικειμενικών απαντή-σεων.

Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν πε-ριορισμένο, λόγω χρονικών ορίων στην εκπό-νηση της εργασίας. Παρόλο που δεν υπάρχειομοφωνία στη βιβλιογραφία για τον ελάχιστοαριθμό του δείγματος, 150-300 περιπτώσεις ήμια αναλογία ατόμων δείγματος προς μετα-βλητές ίση με 5, θεωρείται από πολλούς απα-ραίτητη5. Όσο μεγαλύτερο είναι το απόλυτομέγεθος του δείγματος, τόσο μικρότερο είναιτο «δειγματικό σφάλμα», το οποίο ορίζεται ωςτο σφάλμα που δημιουργείται επειδή η κατα-μέτρηση δεν περιλαμβάνει το σύνολο τουπληθυσμού4.Το γεγονός ότι πρόκειται για ένασχετικά «γερασμένο» δείγμα (42,5% άνω των65 ετών), δεν επιτρέπει τη γενίκευση τωναποτελεσμάτων στο σύνολο του πληθυ-σμού13.

Μια άλλη παράμετρος, που θα μπορούσενα τεθεί ως περιορισμός, αφορά στο ερευνη-τικό εργαλείο, το οποίο προέκυψε μεν απόσυνδυασμό δύο σταθμισμένων, έγκυρων καιαξιόπιστων ερωτηματολογίων, αλλά προστέ-θηκαν και επιπλέον ερωτήσεις στο κομμάτιτων αντιλήψεων για το Γενικό Γιατρό, λόγωαδυναμίας ανεύρεσης αντίστοιχου ερωτημα-τολογίου από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση,κατά την περίοδο διεξαγωγής της παρούσαςέρευνας. Επιπλέον, κάποιες παράμετροι τουερωτηματολογίου, όπως η ερώτηση πουαφορά στο συχνότερο λόγο προσέλευσηςστο Κ.Υ. και στο Π.Ι., ή η κατηγορία άλλοασφαλιστικό ταμείο (εκτός ΟΓΑ και ΙΚΑ), θαμπορούσαν να έχουν διατυπωθεί με διαφορε-τικό τρόπο, ώστε να προκύψουν περισσότερεςπληροφορίες και να είναι καλύτερα αξιοποι-ήσιμες στη στατιστική επεξεργασία.

Τέλος, ένα ερωτηματολόγιο ικανοποίησηςασθενών οφείλει να είναι κατανοητό και «φιλι-κό» προς τους ασθενείς, στους οποίους απευ-θύνεται, και αντιπροσωπευτικό ως προς τιςπαραμέτρους που ερευνά. Πρέπει να ρωτάγια χαρακτηριστικά των υπηρεσιών που αφο-ρούν στους ασθενείς και όχι αυτό που νομί-ζουν οι «παραγωγοί» υπηρεσιών υγείας ότιαπασχολεί τον πληθυσμό σε σχέση με τιςυπηρεσίες που του προσφέρονται14. Το συγ-

33Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Page 35: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

κεκριμένο ερωτηματολόγιο που χρησιμοποι-ήθηκε δε δημιουργήθηκε εξ αρχής για νααπευθυνθεί στον πληθυσμό της περιοχής ευ-θύνης του συγκεκριμένου Κ.Υ. ή του πληθυ-σμού της ελληνικής περιφέρειας, ενώ αρκε-τοί, ηλικιωμένοι κυρίως, ασθενείς αδυνατού-σαν να κατανοήσουν πλήρως το περιεχόμενοτων ερωτήσεων χωρίς βοήθεια. Η δημιουργίααπό την αρχή ενός ερευνητικού εργαλείουπου να απευθύνεται στο συγκεκριμένο πληθυ-σμό ήταν ανέφικτη, αφενός λόγω χρονικούπεριορισμού στη διεξαγωγή της παρούσαςέρευνας και αφετέρου λόγω έλλειψης τηςαπαραίτητης επιστημονικής γνώσης, από τηνερευνήτρια, για ένα τέτοιο εγχείρημα.

Συζήτηση-ΣυμπεράσματαΓενικά συμπεράσματα

Η αυξημένη αναλογία γυναικών (66,8%) πουδιαπιστώνεται στη σύνθεση του δείγματος,δικαιολογείται, λόγω της μεγαλύτερης χρή-σης υπηρεσιών υγείας από τις γυναίκες στηνΕλλάδα13,15,16,17,18. Έχει παρατηρηθεί, ότι οιγυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστάικανοποίησης από την παρεχόμενη φροντίδαυγείας15, γεγονός που δεν προκύπτει από τηνπαρούσα έρευνα, όπου οι άντρες εμφανίζουνμεγαλύτερη ικανοποίηση τόσο γενική, όσοκαι επιμέρους από το νοσηλευτικό προσωπι-κό, την πρόσβαση, τις υποδομές και τα ραν-τεβού.

Επίσης, το ότι η πλειοψηφία των ερωτη-θέντων είναι ηλικίας >65 ετών (42,5%) είναιαναμενόμενο, αφού αυτά τα άτομα εμφανί-ζουν περισσότερα προβλήματα υγείας καικαταφεύγουν συχνότερα στις υπηρεσίεςυγείας13,15,16 (διεθνώς περίπου 2/3 των επι-σκέψεων διεξάγονται από άτομα της τρίτηςηλικίας)13. Ως προς την ηλικία, οι ηλικιωμένοιέχουν συνήθως υψηλότερα επίπεδα ικανο-ποίησης, που συχνά υπερβαίνουν το 85%19,γεγονός όμως που δεν προέκυψε από τησυγκεκριμένη έρευνα, όπου οι ηλικιωμένοιφαίνεται να είναι λιγότερο ικανοποιημένοιαπό την πρόσβαση, τις υποδομές και τα ραν-τεβού της συγκεκριμένης Μονάδας Π.Φ.Υ..Αυτό μάλλον σχετίζεται με το γεγονός ότι ηπρόσβαση για αυτά τα άτομα είναι δύσκολη,χωρίς τη βοήθεια κάποιου νεότερου συνοδούή συγγενή.

Θα ήταν αναμενόμενο τα άτομα με χαμη-λότερο επίπεδο εκπαίδευσης να είναι περισ-σότερο ικανοποιημένα από τις υπηρεσίες πουτους παρέχονται, κάτι που δεν προέκυψε ναείναι στατιστικά σημαντικό στη στατιστική ανά-λυση που πραγματοποιήθηκε. Η ικανοποίησημειώνεται στα άτομα ανώτερων εκπαιδευτι-κών βαθμίδων, γεγονός που αποδίδεται στοδιαφορετικό βαθμό προσδοκιών που έχουν οισυγκεκριμένες κατηγορίες ατόμων18.

Η ικανοποίηση από το ιατρικό προσωπικόανέρχεται σε 79,63% και από το νοσηλευτικόσε 71%, ποσοστά υψηλά που σχετίζονται μετο γεγονός ότι οι χρήστες των υπηρεσιώνυγείας είναι ευχαριστημένοι από τη φροντίδαπου λαμβάνουν και την επικοινωνία που ανα-πτύσσουν με το προσωπικό. Το γεγονός πωςοι γιατροί του Κ.Υ. Στρυμονικού είναι στηνπλειοψηφία τους νέοι σε ηλικία, με επιστημο-νική κατάρτιση και ενδιαφέρον για προσφοράστο συνάνθρωπο, αντανακλά ίσως και την αυ-ξημένη ικανοποίηση του πληθυσμού από τοέργο που παράγουν. Άλλωστε, η μακρόχρονηκλινική εμπειρία του ιατρικού προσωπικού, δεσχετίζεται με την παραγωγή ποιοτικότερωνυπηρεσιών περίθαλψης και φροντίδας υγεί-ας20.

Στη μεγαλύτερη πλειοψηφία οι χρήστεςτων υπηρεσιών του ΕΣΥ συμφωνούν πως ένααπό τα πλεονεκτήματά του είναι το ιατρικό καινοσηλευτικό προσωπικό3,13,15,16,17,18,21. Συνή-θως, η υψηλή ικανοποίηση συνδυάζεται με τοεπίπεδο επικοινωνίας και κατανόησης στη σχέ-ση ασθενή-επαγγελματία υγείας16,18,21. Επί-σης, πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονόςότι υπάρχει τάση για θετική αξιολόγηση στοιατρικό έργο, λόγω αδυναμίας των ασθενώννα το κατανοήσουν πλήρως3.

Η ικανοποίηση από το νοσηλευτικό προσω-πικό είναι ικανοποιητική (71%), αλλά χαμηλό-τερη από αυτήν από τις παρεχόμενες ιατρικέςυπηρεσίες (79,63%). Αυτό μπορεί να δικαιολο-γηθεί από τη συχνότερη επαφή-τριβή που εμ-φανίζουν οι ασθενείς με το νοσηλευτικό σεσχέση με το ιατρικό προσωπικό. Επίσης, η κό-πωση και εξάντληση του νοσηλευτικού προ-σωπικού μπορεί να συσχετίζεται αρνητικά μετην ικανοποίηση του πληθυσμού21.

Τα περισσότερα παράπονα κατευθύνονταιπρος την ξενοδοχειακή υποδομή των Μονά-δων υγείας15,18,19,21 και προκύπτει και από την

34

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Page 36: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

παρούσα έρευνα ότι η ικανοποίηση από τηνπρόσβαση, τις υποδομές και τα ραντεβού εί-ναι η μικρότερη (60,44%). Σύμφωνα με τη διε-θνή βιβλιογραφία, ο χρόνος αναμονής (τόσογια ραντεβού όσο και την ημέρα της εξέτα-σης) αποτελεί έναν από τους πλέον σημαντι-κούς παράγοντες που καθορίζουν το βαθμόικανοποίησης των ασθενών3,13,16,21,26 και επι-πλέον η δυσκολία επικοινωνίας με τη γραμμα-τεία των Μονάδων υγείας μπορεί να αποτελείπηγή δυσαρέσκειας των επίδοξων επισκε-πτών-ασθενών3.

Παρά τη σημαντικού βαθμού ικανοποίησηαπό τις υπηρεσίες που παρέχει το Κ.Υ. Στρυ-μονικού και το Π.Ι. Χειμάρρου, βελτιώσειςμπορούν να γίνουν σε αρκετούς τομείς για τημεγιστοποίησή της. Η βελτίωση των υποδο-μών και η διαρκής συντήρηση των εγκαταστά-σεων, σε συνδυασμό με την ενίσχυση τουπροσωπικού των εργαστηρίων και τη μείωσητου χρόνου αναμονής των ραντεβού για εργα-στηριακές εξετάσεις, θα βελτιώσει την ικανο-ποίηση των ασθενών και την ποιότητα τωνυπηρεσιών που παρέχονται. Επίσης, η αύξησητου αριθμού των γιατρών (η έγκαιρη και χωρίςγραφειοκρατικά κωλύματα τοποθέτηση δυογιατρών στο Κ.Υ. Στρυμονικού, των οποίων ηκρίση εκκρεμεί) θα ελαχιστοποιούσε το χρόνοαναμονής για εξέταση, θα μείωνε το φόρτοεργασίας του υπάρχοντος ιατρικού προσωπι-κού, έχοντας αντίκτυπο στη βελτίωση της επι-κοινωνίας στη σχέση γιατρού-ασθενή, πουαποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πα-ράγοντες ικανοποίησης των χρηστών τωνυπηρεσιών υγείας.

Απόψεις για το Γενικό Γιατρό

Μέσα από τα αποτελέσματα της παρούσαςέρευνας, επιβεβαιώθηκε η υποψία ότι η ειδι-κότητα της Γενικής Ιατρικής δεν είναι ευρέωςγνωστή στον ελληνικό πληθυσμό και μάλισταστους κατοίκους της συγκεκριμένης περιοχήςδιεξαγωγής της έρευνας, στους οποίους κυ-ρίως προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ΓενικοίΓιατροί. Μόλις 64% των ασθενών γνώριζαν ότιο θεράπων γιατρός είναι Γενικός Γιατρός, ενώοι μισοί από το σύνολο των ερωτηθέντων(50%) δε γνώριζαν καν την ειδικότητα της Γ.Ι.,σε αντίστοιχη ερώτηση. Η σύγχυση που υπάρ-χει στην αντίληψη του κόσμου για το ότι ο Γ.Ι.είναι Παθολόγος ή Αγροτικός γιατρός, φαίνε-

ται από τα αποτελέσματα που προέκυψαν(39% θεωρούν ότι είναι Παθολόγος και 17%Αγροτικός γιατρός, χωρίς ειδικότητα).

Όπως είναι αναμενόμενο, οι μεγαλύτερηςηλικίας άνθρωποι (>65 ετών) έχουν την αί-σθηση ότι ο γιατρός στον οποίο απευθύνονταιστο Κ.Υ. Στρυμονικού και το Π.Ι. Χειμάρρου,έχει άλλη ειδικότητα από αυτή της Γενικής Ια-τρικής. Η ηλικιακή ομάδα 18-64 ετών είναι αυ-τή που γνωρίζει τι είναι Γενικός Γιατρός, σεσχέση με τους μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς.Το γεγονός αυτό, εξηγείται από το ότι μόλιςτα τελευταία χρόνια οι θέσεις των Αγροτικώνγιατρών άρχισαν να καλύπτονται κατά προτε-ραιότητα από Γ.Ι. και αυτό δεν έχει εδραιωθείακόμη στην αντίληψη του ευρύτερου κοινωνι-κού συνόλου.

Οι γυναίκες, που στις αγροτικές περιοχέςαπασχολούνται με πληθώρα ευθυνών καιίσως είναι λιγότερο ενημερωμένες, θεωρούνότι οι γιατροί της περιοχής τους είναι κυρίωςΑγροτικοί (άνευ ειδικότητας).

Επίσης αναμενόμενο είναι τα άτομα Β’βάθ-μιας και Γ’βάθμιας εκπαίδευσης να γνωρίζουνκαλύτερα τι είναι η Γενική Ιατρική, σε σχέσημε τους απόφοιτους Α’βάθμιας. Οι περισσότε-ρο μορφωμένοι ασθενείς αναπτύσσουν ένανκώδικα επικοινωνίας με τον πάγιας θέσης για-τρό και ρωτούν να μάθουν για τις σπουδές,την οικογενειακή του κατάσταση ή την κατα-γωγή του, και με αυτό τον τρόπο είναι πρόθυ-μοι να μάθουν και την ειδικότητά του και αντι-λαμβάνονται το ρόλο του. Τα άτομα με χαμη-λότερο επίπεδο εκπαίδευσης δεν συζητούνεύκολα θέματα που δεν άπτονται της κατά-στασης υγείας τους, είτε γιατί δεν αντιλαμβά-νονται τα λεγόμενα του γιατρού, είτε γιατί δενδιαθέτουν το χρόνο και τη διάθεση να μάθουνπερισσότερα για το Σύστημα Υγείας και τη λει-τουργία της Π.Φ.Υ.. Τα άτομα αυτά φαίνεται ναέχουν καλύτερη άποψη για την ικανότητα τουιατρικού προσωπικού, μάλλον γιατί βλέπουντο γιατρό ως «αυθεντία» και δέχονται άκριτακαι με εμπιστοσύνη τα λεγόμενα του.

Η εμπιστοσύνη των ασθενών στο ιατρικόπροσωπικό του Κ.Υ. και του Π.Ι. (83,21%) –μεδεδομένο ότι η στελέχωση του Κ.Υ. σε ιατρι-κό προσωπικό αποτελείται από Γ.Ι. (πληνενός Αγροτικού)– δίνει ίσως μια αισιόδοξη ει-κόνα ότι η εδραίωση της συγκεκριμένης ειδι-κότητας στις Μονάδες Π.Φ.Υ. οδηγεί σταδια-

35Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Page 37: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

κά στη βελτίωση της ικανοποίησης τωνασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες καικατ’ επέκταση στην παροχή ποιοτικότερηςφροντίδας υγείας. Βέβαια, η ικανοποίηση τωνασθενών από Μονάδες Π.Φ.Υ., αυξάνεταιόταν οι ασθενείς αντιμετωπίζονται «ολιστι-κά», με συμπάθεια και πλήρη κατανόηση τουπροβλήματός τους, έχοντας καλή επικοινω-νία με τους γιατρούς, συζητώντας και παίρ-νοντας απαντήσεις για κάθε ανησυχία τουςκαι έχοντας την αίσθηση πως ο γιατρός εν-διαφέρεται τόσο για την προαγωγή της κα-λής υγείας, όσο και για την ποιότητα τηςζωής τους γενικότερα22,23. Η καλλιέργεια αυ-τών των χαρακτηριστικών κατά τη διάρκειατης εκπαίδευσης όλων των γιατρών, και ιδιαί-τερα των Γ.Ι., αποτελεί θεμέλιο λίθο για τηνμεγιστοποίηση της ικανοποίησης των ασθε-νών και την παραγωγή ποιοτικότερων υπηρε-σιών υγείας.

Μελλοντική διεξαγωγή της συγκεκριμένηςέρευνας στην ίδια περιοχή θα είχε αξία για νααποδειχτεί αν μέσα από τις σταθερές σχέσειςγιατρών Γ.Ι.-ασθενών του Κ.Υ. και του Π.Ι.,εδραιωθεί η γνώση της συγκεκριμένης ειδικότη-τας στη συνείδηση του πληθυσμού της περιο-χής και ενισχυθεί η ικανοποίηση των ασθενώναπό τους «παραγωγούς» των υπηρεσιών υγείαςστην ΠΦΥ. Η ενημέρωση του πληθυσμού γιατην ειδικότητα της Γενικής Ιατρικής σε συνδυα-σμό με την ενεργό δραστηριότητα των ΓενικώνΓιατρών στην κοινότητα σε θέματα πρόληψηςκαι αγωγής υγείας, τα προγράμματα συνεχιζό-μενης εκπαίδευσης-που ήδη εφαρμόζονται-, ηακαδημαϊκή αναγνώριση της συγκεκριμένης ει-δικότητας, η εφαρμογή του θεσμού του οικογε-νειακού γιατρού αποτελούν κάποια μέτρα πουθα μπορούσαν ισχυροποιήσουν το ρόλο της Γε-νικής Ιατρικής στην παροχή ποιοτικότερων υπη-ρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. g

36

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

1. Sitjia J.,Wood N., Patient satisfaction: A review of issuesand concepts. Soc Sci Med, 12:1829-1843, 1997.

2. Donabedian A., The quality of care: How can it be assessed?Arch Pathol Lab Med J, 11:1145-1150, 1997.

3. Αλετράς Β., Ζαχαράκη Φ., Νιάκας Δ., Ερωτηματολόγιο μέ-τρησης της ικανοποίησης των επισκεπτών των εξωτερικώνιατρείων οφθαλμολογικής κλινικής ελληνικού δημόσιου νο-σοκομείου, Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 24(1):89-96, 2007.

4. Λοπατατζίδης Α., Μέθοδοι και τεχνικές έρευνας στο χώροτων υπηρεσιών υγείας και του νοσοκομείου στο Αγραφιώ-της Α., Λοπατατζίδης Α., Κοινωνιολογική και ΨυχολογικήΠροσέγγιση των Νοσοκομείων/Υπηρεσιών Υγείας, τόμοςΓ, ΕΑΠ, Πάτρα, 2000, σ. 39-98.

5. Αλετράς Β., Μπασιούρη Φ., Κοντοδημόπουλος Ν., Ιωαν-νίδου Δ., Νιάκας Δ., Ανάπτυξη Ελληνικού Ερωτηματολο-γίου Ικανοποίησης νοσηλευθέντων ασθενών και έλεγχοςτων βασικών του ψυχομετρικών ιδιοτήτων, Αρχεία Ελλη-νικής Ιατρικής, 26(1):79-89, 2009.

6. Ραφτόπουλος Β., Θεοδοσοπούλου Θ., Μεθοδολογία στάθ-μισης κλίμακας, Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 19 (5):577-589, 2002.

7. Helmstadter G., Principles of phsycological measurement,New York, Appleton-Century-Crofts, 1964.

8. Javeau C., Η έρευνα με ερωτηματολόγιο, Εκδ. Τυπωθήτω,Αθήνα, 1996, σ. 58-64, 94-188.

9. MacRae S., Μοντέλα και μέθοδοι για τις επιστήμες τηςσυμπεριφοράς, Πειραματικός σχεδιασμός και μέθοδοιέρευνας 2, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1994, σ. 37-45.

10. Κατσουγιαννόπουλος Β., Βασική ιατρική στατιστική, Εκδ.Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1993.

11. Γαλάνης Π., Στατιστικές μέθοδοι ανάλυσης δεδομένων,Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 29(5):699-711, 2009.

12. Savage I. R., Non Parametric Statistics, American Statisti-cal Association, 1954, σελ. 331-335.

13. Τούντας Γ., Λοπατατζίδης Θ., Χουλιάρα Λ., Έρευνα γνώ-μης και ικανοποίησης των ασφαλισμένων του ΙΚΑ από τιςπαρεχόμενες πρωτοβάθμιες υπηρεσίες, Αρχεία ΕλληνικήςΙατρικής, 20 (5):497-503, 2003.

14. Grogan S., Conner M., Norman P., Willits D., Porter I.,Development of a questionnaire to measure patients’ satisfac-tion with general practice services, British Journal of Gener-al Practice, October 1995, 45, p. 525-529.

15. Τσελέπη Χ., Ικανοποίηση των χρηστών υπηρεσιών υγείαςστο Μάντη Π., Τσελέπη Χ., Κοινωνιολογική και Ψυχολογι-κή προσέγγιση των Νοσοκομείων/Υπηρεσιών Υγείας, Κοι-νωνικές-Πολιτιστικές πτυχές της υγείας και της αρρώστιας,Τόμος Α, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα, 2000,σ. 151-176.

16. Ντάτσης Α.Χ., Χανιά Μ., Τραγούδα Ε., Πρεμέτη Α., Γε-ρολύμος Μ., Ρογδάκης Μ., Σπηλιώτης Ι., Η ικανοποίησητων ασθενών από την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρε-σιών σε τρία επαρχιακά νοσοκομεία, Ιατρική, 91(1):49-62,2007.

17. Καπάνταη Μ., Νιάκας Δ., Ικανοποίηση ασθενών από τιςυπηρεσίες ενός Κοινοτικού Κέντρου Ψυχικής Υγείας στηΒόρεια Ελλάδα, Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 21(4):354-362, 2004.

Βιβλιογραφία

Page 38: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

18. Πολύζος Ν., Σινογεώργου Θ., Μαριάτου Δ., Πρωτοβάθ-μια Φροντίδα Υγείας και Ποιότητα: Ικανοποίηση ασθενώνσε ένα Κέντρο Υγείας, Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας,τόμος 19, Τεύχος 1, 2007, σ. 10-19.

19. Νιάκας Δ., Ανδρεάδης Χ., Ικανοποίηση νοσηλευθέντωνασθενών σε ένα περιφερειακό γενικό νοσοκομείο της Αθή-νας, Ιατρική, 77:464-470, 2000.

20. Niteesh K. C., Fletcher R. H., Soumerai S. B., SystematicRewiew: The relationship between Clinical Experience andQuality of Health Care, Annals of Internal Medicine, Feb-ruary 2005, vol.142, No 4, p. 260-273.

21. Παπαγιανοπούλου Β., Πιερράκος Γ., Σαρρής Μ.,Υφαντόπουλος Γ., Μέτρηση της ικανοποίησης από τιςπαρεχόμενες υπηρεσίες υγείας σε παιδιατρικό νοσοκο-μείο της Αττικής, Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 25(1):73-82, 2008.

22. Little P., Everitt H., Williamson I., Warner G., Moore M.,Gould C., Ferrier K., Payne S., Observational study of effectof patient centredness and positive approach on outcomes of

general practice consultations, BMJ, vol 323, October 2001,p.908-911.

23. Little P., Everitt H., Williamson I.,Warner G., MooreM., Gould C., Ferrier K., Payne S., Preferences of pa-tient centred approach to consultation in primary care:observational study, BMJ, vol 322, February 2001, p.1-7.

24. Grogan S., Conner M., Norman P., Willits D., Porter I.,Validation of a questionnaire patient satisfaction with generalpractitioner services, Quality in Health Care, 9:210-215,2000.

25. McKinstry B., Walker J., Porter M., Fulton C., Tait A.,Hanley J., Mercer S., The impact of General Practitionermorale on patient satisfaction with care: a cross-sectional s-tudy, BMC Family Practice, September 2007, 8:57, http://www.biomedcentral.com/1471-2296/8/57 (Επίσκεψη: Νο-έμβριος 2009).

26. Roth TA, Schoolcraft M., Patient Satisfaction. The surveysays…, Nurs Care Management, 3:184-189, 1988.

37Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Page 39: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Ερωτηματολόγιο ικανοποίησης ασθενών από Κ.Υ./Π. Ι.

Το παρακάτω ερωτηματολόγιο περιλαμβάνειερωτήσεις που θα αξιολογήσουν την ικανο-ποίησή σας από τις υπηρεσίες που σας προ-σφέρει το Κέντρο Υγείας Στρυμονικού/Περιφε-ρειακό Ιατρείο Χειμάρρου. Πρόκειται για ερω-τηματολόγιο που θα χρησιμοποιηθεί στα πλαί-

σια Διπλωματικής Εργασίας στο τμήμα Διοίκη-σης Μονάδων Υγείας του Ελληνικού ΑνοικτούΠανεπιστημίου.

Το ερωτηματολόγιο είναι ανώνυμο και μόνοτα συγκεντρωτικά στοιχεία θα δημοσιευτούν.

Παρακαλώ να κυκλώνετε το νούμερο πουαντιστοιχεί στην απάντησή σας.

Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων για τοχρόνο σας.

Α. Δημογραφικά χαρακτηριστικά1. Φύλο

Άντρας 1Γυναίκα 2

2. Ηλικία18-44 145-64 265 και άνω 3

3. Εκπαίδευση:Πρωτοβάθμια 1Δευτεροβάθμια 2Τριτοβάθμια 3Χωρίς γραμματικές γνώσεις 4

4. Εργάζεστε ως:Αγρότης/κτηνοτρόφος 1Δημόσιος/Ιδιωτικός υπάλληλος 2Ελεύθερος επαγγελματίας 3Οικιακά 4Είστε συνταξιούχος 5

5. Ασφαλιστικό ταμείο:ΟΓΑ 1ΙΚΑ 2ΑΛΛΟ ΤΑΜΕΙΟ 3

6. Ο λόγος που συνήθως επισκέπτεστε το κέντρο υγείας-ιατρείο είναι:Συνταγογράφηση 1Παρακολούθηση χρόνιου νοσήματος

(διαβήτης, υπέρταση κ.λ.π.) 2Επείγον νόσημα, τραύμα κ.λ.π. 3Προληπτικό έλεγχο 4Πιστοποιητικό υγείας 5Ενεσοθεραπεία 6Άλλο 7

7. Ήρθατε στο κέντρο υγείας-ιατρείο με:Ι.Χ. αυτοκίνητο/με τα πόδια 1Ταξί 2Αστική συγκοινωνία (λεωφορείο) 3ΕΚΑΒ/Ασθενοφόρο 4

Β. Πρόσβαση-υποδομές-ραντεβού1. Η πρόσβαση στο κέντρο υγείας-ιατρείο εί-

ναι εύκολη.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

2. Πόσο συχνά επισκεφτήκατε το κέντρο υγείας-ιατρείο τον τελευταίο χρόνο;Καμία 11-2 23-4 35-6 4Πάνω από 7 5

3. Πόση ώρα περιμένετε για να εξυπηρετηθείτε;5 λεπτά 16-10 λεπτά 211-20 λεπτά 321-30 λεπτά 4Πάνω από 30 λεπτά 5

4. Πώς σας φαίνεται αυτός ο χρόνος αναμονής;Πολύ κακός 1Κακός 2Δίκαιος 3Καλός 4Πολύ καλός 5

38

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Page 40: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

5. Οι υπάλληλοι στην είσοδο εξηγούν τα πάντα ξεκάθαρα.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

6. Είναι εύκολο να πάρετε συμβουλή από το τηλέφωνο (αν χρειαστεί).Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

7. Είστε ικανοποιημένοι από τις υπηρεσίεςεκτός ωραρίου (αργίες και απογεύματα).Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

8. Το κτίριο του κέντρου υγείας-ιατρείου χρειάζεται να βελτιωθεί.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

9. Η αίθουσα αναμονής είναι άβολη (δεν υπάρχουν αρκετές θέσεις, κάνει κρύο κλπ.).Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

10. Τα ραντεβού για εργαστηριακές εξετάσειςκλείνονται σε λογικό χρονικό διάστημα,όποτε χρειάζεται.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

11. Η καθαριότητα των χώρων του ιατρείου-κέντρου υγείας είναι ικανοποιητική.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3

Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

Γ. Ικανοποίηση από το ιατρικό προσωπικόΜε βάση τη σημερινή επίσκεψή σας στο γιατρό:1. Ο γιατρός ασχολήθηκε σε βάθος με τα

συμπτώματά σας και το πώς αισθάνεστε.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

2. Ο γιατρός άκουσε προσεκτικά αυτά που είχατε να πείτε.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

3. Ο γιατρός σας έκανε να αισθάνεστε άνετα κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

4. Ο γιατρός έλαβε υπόψη τη γνώμη σας στις αποφάσεις για τη θεραπεία σας.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

5. Ο γιατρός σας εξήγησε πλήρως το πρόβλημα και τη θεραπεία που θα ακολουθήσετε.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

6. Ο γιατρός δεν σας είπε αρκετά για τη θεραπεία που θα ακολουθήσετε.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3

39Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Page 41: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

7. Δεν πήρατε αρκετή ενημέρωση από τογιατρό.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

8. Ο γιατρός σας αφιέρωσε ικανοποιητικό χρόνο.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

9. Είχατε την αίσθηση ότι σπαταλάτε το χρόνο του γιατρού.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

10. Ο γιατρός ήταν υπομονετικός με τις ερωτήσεις και τις ανησυχίες σας.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

11. Ο γιατρός σας έδειξε φροντίδα και ενδιαφέρον.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

12. Ο γιατρός ρωτάει πως τα προβλήματαυγείας που έχετε επηρεάζουν την καθημερινότητά σας.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

Δ. Απόψεις-αντιλήψεις για το γενικό γιατρό1. Ποια ειδικότητα είχε ο γιατρός που

επισκεφτήκατε;Γενικός ιατρός 1Άλλο 2

2. Γνωρίζετε την ειδικότητα της γενικής ιατρικής;Ναι 1Όχι 2

3. Ο γενικός γιατρός είναι:Παθολόγος 1Έχει εκπαιδευτεί σε πολλές ειδικότητες 2Χωρίς ειδικότητα (Αγροτικός) 3

4. Εχετε εμπιστοσύνη στα όσα σας είπε ο γιατρός σχετικά με το πρόβλημα σας (τη διάγνωση και τη θεραπεία του).Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

5. Ο γιατρός φάνηκε ικανός να αντιμετωπίσειτο πρόβλημά σας και με επαρκή εκπαίδευση.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

Ε. Ικανοποίηση από το νοσηλευτικό προσωπικό

1. Οι νοσηλεύτριες δείχνουν πάντα ενδιαφέρον.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

2. Οι νοσηλεύτριες δεν ακούν προσεκτικά τα προβλήματα σας.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

40

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Page 42: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

3. Οι νοσηλεύτριες με κάνουν να αισθάνομαιότι σπαταλώ το χρόνο τους.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

4. Οι νοσηλεύτριες είναι πάντα καθησυχαστικές.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

ΣΤ. Γενική ικανοποίηση1. Οι ασθενείς λαμβάνουν την καλύτερη

φροντίδα από το προσωπικό του κέντρουυγείας-ιατρείου.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

2. Έχετε πίστη και εμπιστοσύνη στους γιατρούς του κέντρου υγείας-ιατρείου.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

3. Δεν είστε ικανοποιημένοι από τους γιατρούς του κέντρου υγείας-ιατρείου.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

4. Υπάρχουν ένα-δυο πράγματα για τα οποία δεν είστε ευχαριστημένοι από τιςυπηρεσίες του κέντρου υγείας-ιατρείου.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

5. Είστε απόλυτα ικανοποιημένοι από τον τρόπο θεραπείας.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

6. Σκεφτήκατε να απευθυνθείτε σε άλλη υπηρεσία υγείας.Συμφωνώ απόλυτα 1Συμφωνώ 2Ούτε συμφωνώ/ούτε διαφωνώ 3Διαφωνώ 4Διαφωνώ πλήρως 5

Ευχαριστώ πολύ

41Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Κ. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, Δ. ΜΙΣΣΑΣ, Β. ΓΚΟΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝ.

Page 43: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Page 44: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011 43

Η χρήση του A1C NOW στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας για την παρακολούθηση και ρύθμιση διαβητικών ασθενών

1 Μούκας Θ.

1 Κουγιού Ε.Χ.

1 Καρυδάκη Κ.

1 Γιωργάκης Ν.

Κέντρο Υγείας Έμπωνας Ρόδου

Λέξεις-κλειδιά (Mesh όροι): Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, γλυκαιμική ρύθμιση, Γενικός Οικογενειακός Ιατρός Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Υπεύθυνος Αλληλογραφίας:Θεοφάνης ΜούκαςΕπιμελητής Α΄ ΕΣΥ Γενικής

ΙατρικήςΚέντρο Υγείας Έμπωνας ΡόδουΔ/νση οικίας: Πάροδος Ελευθερίου

Βενιζέλου -, Παραλία Ιαλυσού

Τ.Κ. 85101, Ρόδος, ΔωδεκάνησαΤηλ: 22410 93691Κινητό: 6947 129135

Σκοπός: Σκοπός της μελέτης ήταν η καταγραφή τωνπρώτων αποτελεσμάτων από τη χρήση του φορητούμετρητή γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνης AC 1 NOWτης Bayer στην προσπάθεια του λειτουργού της ΠΦΥγια βέλτιστη παρακολούθηση και ρύθμιση των δια-βητικών ασθενών στο χώρο ευθύνης του.Πληθυσμός Μελέτης και Μέθοδος: Έγινε χρήσητου φορητού μετρητή AC 1 NOW και καταγραφήτων αποτελεσμάτων των μετρήσεων, τόσο σε γνω-στούς διαβητικούς ασθενείς όσο και σε νεοδιαγνω-σθέντες, σε αρχείο παρακολούθησης διαβητικώνασθενών στο Κέντρο Υγείας Έμπωνα Ρόδου, απότις αρχές Μαρτίου 2010 έως και τα μέσα Ιανουαρίου2011. Σε όλους τους ασθενείς έγιναν δύο μετρήσειςμε χρονική διαφορά τριών μηνών.Αποτελέσματα: Εξετάσθηκαν συνολικά 58 ασθενείςεκ των οποίων 26 άνδρες (44,8%) και 32 γυναίκες(55,2%) μέσης ηλικίας 68,7 έτη. Οι άνδρες είχαν μέ-ση ηλικία 69,6 έτη (59 – 81 ετών) και οι γυναίκες67,8 έτη (56 – 79 ετών).

Hba1c Hba1cαρχική Εύρος 3 μήνες Εύρος Διαφορά

(%) Hba1c μετά (%) Hba1c Hba1c

Άνδρες 7,49 6,0 – 11,2 7,16 5,4 – 9,6 0,33

Γυναίκες 8,13 6,5 – 11,4 7,72 5,8 – 10,2 0.41

Σύνολο 7,81 6,0 – 11,4 7,44 5,4 – 10,2 0.37

περί

ληψη

Page 45: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ΕισαγωγήΟ σακχαρώδης διαβήτης είναι μεταβολικήασθένεια η οποία χαρακτηρίζεται από αύξη-ση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αί-μα (υπεργλυκαιμία) και από διαταραχή τουμεταβολισμού της γλυκόζης, των λιπιδίωνκαι των πρωτεϊνών, είτε ως αποτέλεσμαελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης είτε λόγωελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρωντου σώματος στην ινσουλίνη. Η ινσουλίνη εί-ναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγ-κρεας και είναι απαραίτητη για τη μεταφοράτης γλυκόζης που λαμβάνεται από τις τρο-φές, μέσα στα κύτταρα. Όταν το πάγκρεαςδεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή η ινσουλίνηπου παράγει δεν δρα σωστά, τότε η γλυκόζηπου λαμβάνεται από τις τροφές δεν εισέρχε-ται στα κύτταρα ώστε να έχουν την απαραί-τητη ενέργεια για τη λειτουργία τους και πα-ραμένει στο αίμα με αποτέλεσμα την αύξησητων επιπέδων της και άρα την εκδήλωση τηςνόσου.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο ΟργανισμόΥγείας, μέχρι το 2030 περισσότερα από 300εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν εκδηλώσεισακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.

Στη χώρα μας, το 10% του γενικού πληθυ-σμού πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Η νό-σος έχει υψηλότερο επιπολασμό (συχνότηταεμφάνισης) στο δυτικό κόσμο (ιδιαίτερα οδιαβήτης τύπου ΙΙ) και αυτό αποτελεί μια σα-φή ένδειξη για τη συσχέτιση της νόσου με τοσύγχρονο τρόπο ζωής, τις διατροφικές μαςσυνήθειες και την έλλειψη σωματικής άσκη-σης.

Ο σακχαρώδης διαβήτη τύπου ΙΙ αποτελείμια από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκο-σμίως καθώς συνδέεται με αυξημένο κίνδυνογια καρδιαγγειακά επεισόδια. Άλλες σοβαρέςεπιπλοκές αποτελούν η Χρόνια Νεφρική Ανε-πάρκεια, η τύφλωση και οι ακρωτηριασμοί.

Τα διαγνωστικά κριτήρια που έχουν θεσπι-στεί για τη διάγνωση του σακχαρώδους δια-βήτη είναι τα ακόλουθα:• Παρουσία κλασικών συμπτωμάτων του

διαβήτη και τιμή γλυκόζης σε οποιαδήποτεστιγμή >200 mg/dl• Τιμή σακχάρου νηστείας (που λαμβάνεται

δηλαδή μετά από 8 τουλάχιστον ώρεςαποχής από την πρόσληψη τροφής) >126mg/dl (απαιτούνται δύο μετρήσεις)• Καμπύλη σακχάρου: Τιμή σακχάρου 2 ώρες

μετά από φόρτιση με 75 g γλυκόζης απότου στόματος >200 mg/dl. Η συγκεκριμέ-νη εξέταση απαιτεί τριήμερη προετοιμα-σία, με διαιτολόγιο πλούσιο σε υδατάν-θρακες και ο γιατρός μετρά τα επίπεδα τουσακχάρου διαδοχικά ανά 30 λεπτά, τις επό-μενες 2 ή 3 ώρες. Οι διαγνωσμένοι διαβη-τικοί δεν έχουν λόγο να κάνουν αυτή τηνεξέταση, η οποία όμως είναι πολύ χρήσιμηγια άτομα με κληρονομικό ιστορικό.

Ένας άλλος χρήσιμος δείκτης είναι η τιμήτης γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c).Δεν χρησιμοποιείται για τη διάγνωση του σακ-χαρώδους διαβήτη, αλλά για την παρακολού-θηση της ρύθμισης του σακχάρου αίματος,αφού αντικατοπτρίζει τη μέση τιμή σακχάρουαίματος τους τελευταίους 3 μήνες πριν τηνεξέταση. Τιμές HbA1c <6% θεωρούνται ενδει-κτικές καλού γλυκαιμικού ελέγχου.

Ο διαβήτης τείνει να λάβει επιδημικές δια-στάσεις τόσο στον αναπτυγμένο όσο καιστον αναπτυσσόμενο κόσμο. Στην Ελλάδα, οεπιπολασμός της νόσου έχει τριπλασιαστείτα τελευταία 30 χρόνια και συνεχίζει να αυ-ξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Με βάση τα πλέ-ον πρόσφατα δεδομένα, η χώρα μας συγκα-ταλέγεται μεταξύ αυτών με τον υψηλότεροεπιπολασμό διαβήτη, ο οποίος υπολογίζεταιΓύρω στο 10% του ενήλικου πληθυσμού. Εί-

44

Θ. ΜΟΥΚΟΣ, Ε-Χ ΚΟΥΓΙΟΥ, Κ. ΚΑΡΥΔΑΚΗ, Ν. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Στους άνδρες το στόχο για Hba1c <7,0% πληρούσαν 12 ασθενείς (46,1%) στην αρχική μέτρηση και 18ασθενείς (69,2%) στον επανέλεγχο, ενώ στις γυναίκες 12 ασθενείς (37,5%) στην αρχική μέτρηση και 16ασθενείς (50%) στον επανέλεγχο. Από το σύνολο των ασθενών 5 αφορούσαν νεοδιαγνωσθέντες σακχαρο-διαβητικούς (8,6%), 2 άνδρες με μέση Hba1c 8,44% και 3 γυναίκες με Hba1c 9,76%.Συμπεράσματα: Η φορητή συσκευή μέτρησης AC 1 NOW της Bayer συμβάλλει στην πληρέστερη παρακο-λούθηση και ρύθμιση των διαβητικών ασθενών, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές, είναι εύκολη στηχρήση της, αξιόπιστη και οικονομική, και αποτελεί ένα επιπλέον εργαλείο στα χέρια του Γενικού Ιατρού. g

περί

ληψη

Page 46: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ναι γνωστό ότι ο διαβήτης συνδέεται με αυ-ξημένη νοσηρότητα και θνητότητα από καρ-διαγγειακά νοσήματα – στεφανιαία νόσο, αγ-γειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρ-τηριοπάθεια – και μικροαγγειακές επιπλοκές,όπως η αμφιβληστροειδοπάθεια, η νεφροπά-θεια και η νευροπάθεια. Πιο συγκεκριμένα, ταάτομα με διαβήτη διατρέχουν διπλάσιο έωςτετραπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης εμφράγμα-τος μυοκαρδίου ή αγγειακού εγκεφαλικούεπεισοδίου. Οι διαβητικοί ασθενείς έχουν κα-τά 15 χρόνια μικρότερο προσδόκιμο επιβίω-σης και περίπου 65% από αυτούς πεθαίνουναπό καρδιαγγειακά νοσήματα. Επιπροσθέτως,ο διαβήτης αποτελεί την κύρια αιτία τύφλω-σης, χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας τελικούσταδίου και μη τραυματικού ακρωτηριασμούτων κάτω άκρων.

Ωστόσο, είναι σήμερα αποδεδειγμένο ότιη σωστή αντιμετώπιση της νόσου μπορεί ναμειώσει την εμφάνιση ή τουλάχιστον να επι-βραδύνει την εξέλιξη των επιπλοκών. Μεγά-λες μελέτες παρέμβασης, όπως η DCCT και ηUkPDS, απέδειξαν ότι η καλή γλυκαιμική ρύθ-μιση μειώνει σε σημαντικό βαθμό τις μικρο-αγγειακές επιπλοκές και ταυτόχρονα επιδράευνοϊκά σε ό,τι αφορά στις μακροαγγειακέςεπιπλοκές και την ποιότητα ζωής των ατό-μων με διαβήτη.

Συγκεκριμένα, η μελέτη UkPDS έδειξε ότιη μείωση της HbA1c κατά 1% σχετίζεται μεμείωση κατά 21% των θανάτων, 14% των εμ-φραγμάτων και 37% των μικροαγγειακών επι-πλοκών του διαβήτη.

Επομένως, όλα αυτά τα δεδομένα υπο-δεικνύουν ότι η θεραπευτική στρατηγική πρέ-πει να στοχεύει στην αντιμετώπιση όλων τωνπαραμέτρων του διαβητικού συνδρόμου. Γι’αυτό, άλλωστε, οι κατευθυντήριες οδηγίεςεπισημαίνουν ότι στόχος πρέπει να είναι ηπολύπλευρη θεραπευτική αντιμετώπιση τουδιαβητικού ασθενούς, η οποία περιλαμβάνειόχι μόνο την άριστη ρύθμιση του σακχάρουαλλά ταυτόχρονα και τη ρύθμιση της αρτη-ριακής πίεσης, την αντιμετώπιση της δυσλιπι-δαιμίας και της παχυσαρκίας, τη διακοπή τουκαπνίσματος και την υιοθέτηση εξατομικευ-μένου προγράμματος άσκησης και σωστήςδιατροφής.

Ο διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος, ηοποία απαιτεί συνεχή ιατρική φροντίδα και

εκπαίδευση του ασθενούς για τη συμμετοχήτου στην καλύτερη αντιμετώπιση των οξέωνκαι χρόνιων επιπλοκών της νόσου. υπό αυτήτην έννοια, ο ρόλος του ιατρού της πρωτο-βάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) είναι καθορι-στικός, ενώ η ποιοτική φροντίδα των διαβητι-κών ασθενών αποτελεί πρόκληση για τον ίδιοκαι γενικότερα για το σύστημα ΠΦΥ. Ωστόσο,παρότι στην Ελλάδα ο διαβήτης είναι συχνός,ελάχιστα είναι τα δεδομένα που αφορούνστο επίπεδο συμμόρφωσης των διαβητικώνασθενών σύμφωνα με τις κατευθυντήριεςοδηγίες.

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη σχηματί-ζεται κατά τη μη ενζυμική αντίδραση μεταξύγλυκόζης και ορισμένων ομάδων αμινοξέωντης αιμοσφαιρίνης.

Η μέτρησή της δεν συνιστάται για τη διά-γνωση του σακχαρώδη διαβήτη, αλλά η κύ-ρια χρησιμότητά της έγκειται στη μακροχρό-νια παρακολούθηση της ρύθμισης της νόσου.Τα επίπεδα της ΗbA1c αντανακλούν τη μέσητιμή γλυκόζης κατά το διάστημα 8-12 εβδο-μάδων πριν τη μέτρηση, με μεγαλύτερη συμ-βολή (50%) της μέσης τιμής γλυκόζης τωντελευταίων 3-5 εβδομάδων.

Η διατήρηση των τιμών της ΗbA1c σε επί-πεδα <7% συμβάλλει στην πρόληψη και επι-βράδυνση των μικροαγγειακών, νευροπαθη-τικών και μακροαγγειακών επιπλοκών τουσακχαρώδη διαβήτη.

Δυστυχώς η μέτρηση της είναι δυσχερής,ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές, μεαποτέλεσμα πολλοί διαβητικοί ασθενείς ναμην παρακολουθούν της τιμές της, ενώ ση-μαντικό είναι το ποσοστό των ασθενών πουδεν έχουν μετρήσει ποτέ τους γλυκοζυλιω-μένη αιμοσφαιρίνη, παρότι είναι αρκετά χρό-νια διεγνωσμένοι και λαμβάνουν φαρμακευτι-κή αγωγή.

Τη λύση στο πρόβλημα αυτό δίνει ο πρώ-τος φορητός μετρητής γλυκοζυλιωμένης αι-μοσφαιρίνης της εταιρείας Bayer, AC 1 Now,με τον οποίο καθίσταται δυνατή η μέτρησητης σε επίπεδο ΠΦΥ, ακόμη και στις πλέοναπομακρυσμένες περιοχές, με μικρό κόστος,γρήγορα (διάρκεια εξέτασης 5 λεπτά) καιαξιόπιστα.

Η παρούσα μελέτη έγινε με το σκεπτικότης ανάδειξης της χρησιμότητας της συ-σκευής αυτής, που αποτελεί ένα επιπλέον

45Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Θ. ΜΟΥΚΟΣ, Ε-Χ ΚΟΥΓΙΟΥ, Κ. ΚΑΡΥΔΑΚΗ, Ν. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

Page 47: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

εργαλείο στην καθημερινή κλινική πρακτικήτου λειτουργού της ΠΦΥ. Ο χώρος του Κέν-τρου Υγείας Έμπωνας θεωρήθηκε ιδανικός,αφού ο Έμπωνας αποτελεί μία απομακρυ-σμένη ημιορεινή περιοχή της Ρόδου, σε από-σταση 55 χιλιομέτρων από την πόλη της Ρό-δου, ενώ το πλησιέστερο ιδιωτικό μικροβιο-λογικό εργαστήριο βρίσκεται σε απόσταση 45χιλιομέτρων από αυτή, με αποτέλεσμα να εί-ναι δυσχερής η μέτρηση της γλυκοζυλιωμέ-νης αιμοσφαιρίνης.

ΣκοπόςΣκοπός της μελέτης ήταν η καταγραφή τωνπρώτων αποτελεσμάτων από τη χρήση τουφορητού μετρητή γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης AC 1 NOW της εταιρείας Bayerστην προσπάθεια του λειτουργού της Π.Φ.Υ.για βέλτιστη παρακολούθηση και ρύθμισητων διαβητικών ασθενών στο χώρο ευθύνηςτου. Λαμβάνοντας δεδομένα από άλλη μελέ-τη που είχε πραγματοποιηθεί στο ΚέντροΥγείας Έμπωνας Ρόδου, η οποία είχε αναδεί-ξει χαμηλή αυτογνωσία των διαβητικώνασθενών, αλλά και μικρή συμμόρφωση ωςπρος τη χρήση της γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης και την επίτευξη του στόχου <7%,για βέλτιστη γλυκαιμική ρύθμιση των διαβητι-κών ασθενών, θελήσαμε να καταγράψουμετα αποτελέσματα των μετρήσεων που θα γί-νονταν με τη συγκεκριμένη συσκευή, να συγ-κρίνουμε αποτελέσματα αυτής με το μικρο-βιολογικό εργαστήριο του Γενικού Νοσοκο-μείου Ρόδου καθώς και να καταγράψουμε τααποτελέσματα του επανελέγχου, μετά τιςτροποποιήσεις των φαρμακευτικών αγωγώνβάση των πρώτων αποτελεσμάτων και τιςυγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις από τους ια-τρούς του Κέντρου Υγείας Έμπωνας Ρόδου.

Πληθυσμός μελέτης και μέθοδοςΈγινε χρήση του φορητού μετρητή γλυκοζυ-λιωμένης αιμοσφαιρίνης AC 1 NOW της εται-ρείας Bayer και καταγραφή των αποτελεσμά-των των μετρήσεων, τόσο σε γνωστούς δια-βητικούς ασθενείς όσο και σε νεοδιαγνω-σθέντες, σε αρχείο παρακολούθησης διαβη-τικών ασθενών στο Κέντρο Υγείας ΈμπωναΡόδου, από τις αρχές Μαρτίου 2010 έως και

τα μέσα Ιανουαρίου 2011. Σε όλους τουςασθενείς έγιναν δύο μετρήσεις με χρονικήδιαφορά τριών μηνών. Η φορητή αυτή συ-σκευή διατίθεται σε συσκευασία που περιέχειένα μετρητή, 10 σετ λήψης του δείγματος εί-τε από τριχοειδικό, είτε από πλήρες αίμα με-τά από φλεβοκέντηση καθώς και 10 διαγνω-στικά σετ. Ο κάθε μετρητής μπορεί να χρησι-μοποιηθεί για την ανάλυση 10 μετρήσεωνγλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και διαθέτειειδικούς κωδικούς αναγνώρισης, αλλά και ει-δικά συστήματα αυτοελέγχου ποιότητας τωναποτελεσμάτων καθώς και σήμανση CE.

Το κόστος του ανέρχεται στα 85 ευρώανά συσκευασία 10 μετρήσεων, ενώ για τοΚέντρο Υγείας Έμπωνας έγινε ειδική σύμβα-ση με κόστος 75 ευρώ ανά συσκευασία 10μετρήσεων (ήτοι κόστος εξέτασης 7,5 ευ-ρώ), ποσό κατά πολύ μικρότερο από το μέσοκοστολόγιο της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαι-ρίνης στα ιδιωτικά μικροβιολογικά εργαστή-ρια, αλλά και μικρότερο από το κρατικό κο-στολόγιο.

Η διαδικασία μέτρησης είναι σύντομη(διαρκεί 5 λεπτά) και ιδιαίτερα απλή, κάθεσυσκευασία έχει φύλλο οδηγιών φιλικό προςτον χρήστη, με κείμενο και εικόνες, ενώ στηνσυσκευασία και το φύλλο οδηγιών υπάρχουντηλέφωνα τηλεφωνικής υποστήριξης.

ΑποτελέσματαΕξετάσθηκαν συνολικά 58 διαβητικοί ασθε-νείς εκ των οποίων 26 άνδρες και 32 γυναί-κες μέσης ηλικίας 68,7 έτη. Οι άνδρες αποτε-λούσαν το 44,8% των εξεταζομένων ασθε-νών και είχαν μέση ηλικία 69,6 έτη (59 – 81ετών), ενώ οι γυναίκες αποτελούσαν το55,2% των εξεταζομένων ασθενών και είχανμέση ηλικία 67,8 έτη (56 – 79 ετών).

Στον πίνακα 1 φαίνονται τα συγκεντρωτικάαποτελέσματα των μετρήσεων, ανά φύλοκαι στο σύνολο των ασθενών, τόσο στην αρ-χική, όσο και στην επαναληπτική τους μέτρη-ση μετά την παρέλευση τριμήνου από τηναρχική τους μέτρηση.

Οι 26 άνδρες είχαν μέση αρχική γλυκοζυ-λιωμένη αιμοσφαιρίνη 7,49%, με εύρος τιμώναπό 6% έως 11,2%, ενώ στην επανεξέτασημετά από 3 μήνες οι ίδιοι ασθενείς είχαν μέ-ση γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 7,16% με

46

Θ. ΜΟΥΚΟΣ, Ε-Χ ΚΟΥΓΙΟΥ, Κ. ΚΑΡΥΔΑΚΗ, Ν. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Page 48: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

εύρος τιμών από 5,4% έως 9,6%, δηλαδή κα-ταγράφηκε μία μέση μείωση κατά 0,33% τηςμέσης τιμής γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρί-νης.

Οι 32 γυναίκες είχαν μέση αρχική γλυκο-ζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 8,13%, με εύρος τι-μών από 6,5% έως 11,4%, ενώ στην επανεξέ-ταση μετά από 3 μήνες οι ίδιοι ασθενείς εί-χαν μέση γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη7,72% με εύρος τιμών από 5,8% έως 10,2%,δηλαδή καταγράφηκε μία μέση μείωση κατά0,41% της μέσης τιμής γλυκοζυλιωμένης αι-μοσφαιρίνης.

Στο σύνολο τους οι 58 ασθενείς είχαν μέ-ση αρχική γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη7,81%, με εύρος τιμών από 6% έως 11,4%,ενώ στην επανεξέταση μετά από 3 μήνες οιίδιοι ασθενείς είχαν μέση γλυκοζυλιωμένη αι-μοσφαιρίνη 7,44% με εύρος τιμών από 5,4%έως 10,2%, δηλαδή καταγράφηκε μία μέση

μείωση κατά 0,37% της μέσης τιμής γλυκοζυ-λιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Όσο αφορά τους άνδρες το στόχο γιαγλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη <7,0% πλη-ρούσαν 12 ασθενείς (46,1% των ανδρώνασθενών) στην αρχική μέτρηση και 18 ασθε-νείς (69,2% των ανδρών ασθενών) στον επα-νέλεγχο.

Όσο αφορά τις γυναίκες το στόχο για γλυ-κοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη <7,0% πληρού-σαν 12 ασθενείς (37,5% των γυναικών ασθε-νών) στην αρχική μέτρηση και 16 ασθενείς(50% των γυναικών ασθενών) στον επανέ-λεγχο.

Στο σύνολο των 58 ασθενών το στόχο γιαγλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη <7,0% πλη-ρούσαν 24 ασθενείς (41,4% των ασθενών)στην αρχική μέτρηση και 34 ασθενείς (58,6%των ασθενών) στον επανέλεγχο.

47Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Θ. ΜΟΥΚΟΣ, Ε-Χ ΚΟΥΓΙΟΥ, Κ. ΚΑΡΥΔΑΚΗ, Ν. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

Σχήμα 1

Αναλογία φύλου στους εξεταζόμενους διαβητικούς ασθε-νείς.

Σχήμα 2

Αποτελέσματα Αποτελέσματα επίτευξης στόχου γλυκοζυ-λιωμένης αιμοσφαιρίνης <7% στους άνδρες κατά την πρώ-τη μέτρηση.

Συγκεντρωτικά αποτελέσματα μετρήσεων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Hba1c Hba1c Διαφοράαρχική (%) Εύρος Hba1c 3 μήνες μετά (%) Hba1c Hba1c

Άνδρες 7,49 6,0 – 11,2 7,16 5,4 – 9,6 -0,33

Γυναίκες 8,13 6,5 – 11,4 7,72 5,8 – 10,2 -0.41

Σύνολο 7,81 6,0 – 11,4 7,44 5,4 – 10,2 -0.37

ΠίνακαςΙ

Page 49: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Μετά την αρχική μέτρηση έγινε τροποποί-ηση της αντιδιαβητικής αγωγής σε 34 ασθε-νείς (14 άνδρες και 20 γυναίκες), η οποίααφορούσε είτε αύξηση δόσης της ήδη λαμ-βανομένης αγωγής, είτε προσθήκη νέαςαγωγής, είτε έναρξη βασικής ινσουλίνης, ενώσε μία περίπτωση έγινε ριζική αλλαγή ινσου-λινοθεραπείας με μετάβαση από ισοφανικήινσουλίνη (NPH), η οποία λαμβανόταν επίχρόνια σε μικρές δόσεις χωρίς ανταπόκρισητης ασθενούς (αρχική γλυκοζυλιωμένη αιμο-σφαιρίνη 10,2%), σε έτοιμο μείγμα insulinlispro και insulin lispro protamine, με εντυπω-

σιακή ανταπόκριση της ασθενούς (γλυκοζυ-λιωμένη αιμοσφαιρίνη στην επανεξέταση7,2%)

Από το σύνολο των ασθενών 5 αφορού-σαν νεοδιαγνωσθέντες σακχαροδιαβητικούς(8,6%), 2 άνδρες με μέση γλυκοζυλιωμένηαιμοσφαιρίνη 8,44% και 3 γυναίκες με γλυκο-ζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 9,76%.

Σε 4 μετρήσεις τα αποτελέσματα συγκρί-θηκαν με αποτελέσματα από το μικροβιολο-γικό εργαστήριο του Γενικού ΝοσοκομείουΡόδου και τα αποτελέσματα ήταν ταυτόση-μα.

48

Θ. ΜΟΥΚΟΣ, Ε-Χ ΚΟΥΓΙΟΥ, Κ. ΚΑΡΥΔΑΚΗ, Ν. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Σχήμα 3

Αποτελέσματα επίτευξης στόχου γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης <7% στους άνδρες κατά τη δεύτερη μέτρηση.

Σχήμα 4

Αποτελέσματα επίτευξης στόχου γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης <7% στις γυναίκες κατά την πρώτη μέτρηση.

Σχήμα 5

Αποτελέσματα επίτευξης στόχου γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης <7% στις γυναίκες κατά τη δεύτερη μέτρηση.

Σχήμα 6

Αποτελέσματα επίτευξης στόχου γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης <7% στο σύνολο των ασθενών κατά την πρώτημέτρηση.

Page 50: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

ΣυμπεράσματαΗ φορητή συσκευή μέτρησης γλυκοζυλιω-μένης αιμοσφαιρίνης AC 1 NOW της Bayer

συνεισφέρει στην πληρέστερη παρακολού-θηση και ρύθμιση των διαβητικών ασθενών,ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές, εί-ναι εύκολη στη χρήση της, αξιόπιστη και οι-κονομική, και αποτελεί ένα επιπλέον εργα-λείο στα χέρια του Γενικού ΟικογενειακούΙατρού. Μπορεί με ευκολία να χρησιμοποι-ηθεί τόσο από ιατρούς, όσο και από νοση-λευτικό προσωπικό με ευκολία και, προ-σφέροντας ταχύτατα αποτελέσματα γλυκο-ζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης. Το χαμηλό κό-στος της εξέτασης σε συνδυασμό με ταπλεονεκτήματα που δίνει στον ιατρό ο κα-θορισμός της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρί-νης, συμβάλλει στην καλύτερη γλυκαιμικήρύθμιση των διαβητικών ασθενών που βρί-σκονται στην περιοχή ευθύνης του ΓενικούΙατρού, ιδιαίτερα όταν αυτός προσφέρει τιςυπηρεσίες του σε απομακρυσμένες, δυ-σπρόσιτες περιοχές. g

49Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Ιανουάριος - Ιούνιος 2011

Θ. ΜΟΥΚΟΣ, Ε-Χ ΚΟΥΓΙΟΥ, Κ. ΚΑΡΥΔΑΚΗ, Ν. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

Σχήμα 7

Αποτελέσματα επίτευξης στόχου γλυκοζυλιωμένης αιμο-σφαιρίνης <7% στο σύνολο των ασθενών κατά τη δεύτερημέτρηση.

Βιβλιογραφία

1. Gikas A, Sotiropoulos A, Panagiotakos D, Pastromas V,Paraskevopoulou E, Skliros E et al. Rising prevalence ofdiabetes among Greek adults: Findings from two consecutivesurveys in the same target population. Diabetes Res ClinPract 2008, 79:325–329.

2. Lionis C, Bathianaki M, Antonakis N, Papavasiliou S, Phi-lalithis A. A high prevalence of diabetes mellitus in a munici-pality of rural Crete, Greece. Diabet Med 2001, 18:768–774.

3. Harris M. Challenges in diabetes management. Aust FamPhysician 2008, 37:716–720.

4. THE DIABETES CONTROL AND COMPLICATIONSTRIAL RESEARCH GROUP. The effect of intensive trea-tment of diabetes on the development and progression oflong-term complications in insulin-dependent diabetes melli-tus. N Engl J Med 1993, 329:977–986.

5. UK PROSPECTIVE DIABETES STUDY (UKPDS)GROUP. Intensive bloodglucose control with sulphonylure-as or insulin compared with conventional treatment and risk

of complications in patients with type 2 diabetes. Lancet1998, 352:837–853.

6. Collins R, Armitage J, Parish S, Sleigh P, Peto R, HEARTPROTECTION STUDY COLLABORATIVE GROUP.MRC/BHF Heart Protection Study of cholesterol-loweringwith simvastatin in 5,963 people with diabetes: A randomisedplacebo-controlled trial. Lancet 2003, 361:2005–2016.

7. Colhoun HM, Betteridge DJ, Durrigton PN, HitmannGA, Neil HA, Livingstone SJ et al. CARDS investigators.Primary prevention of cardiovascular disease with atorvasta-tin in type 2 diabetes in the Collaborative Atorvastatin Diabe-tes Study (CARDS): Multicentre randomised placebo-con-trolled trial. Lancet 2004, 364:685–696.

8. UK PROSPECTIVE DIABETES STUDY GROUP. Ti-ght blood pressure control and risk of macrovascular and mi-crovascular complications in type 2 diabetes. Br Med J 1998,317:703–713.

9. Hannson L, Zanchetti A, Carruthers SG, Dahlov B, Elm-

Page 51: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

feldt D, Julius S et al. Effects of intensive blood-pressure lo-wering and low-dose aspirin in patients with hypertension:Principal results of the Hypertension Optimal Treatment(HOT) randomised trial. HOT Study Group. Lancet 1998,351:1755–1762.

10. AMERICAN DIABETES ASSOCIATION. Standards ofmedical care in diabetes – 2008. Diabetes Care 2008,31(Suppl 1):S12–S54.

11. Gikas A, Sotiropoulos A, Politakis P, Spanou E, Aposto-lou O, Pappas S. Level of glycaemic and lipid control amongdiabetic patients in Greek primary care. Eur J Gen Pract2006, 12:181–182.

12. Lionis C, Papathanasiou A. Primary care diabetes in Gree-ce. Prim Care Diabetes 2008, 2:97–99.

50

Θ. ΜΟΥΚΟΣ, Ε-Χ ΚΟΥΓΙΟΥ, Κ. ΚΑΡΥΔΑΚΗ, Ν. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Page 52: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

51Τόμος 23 • Τεύχος 1 • Iανουάριος - Ιούνιος 2011

Κατηγορίες άρθρουΗ "Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας" δέχεται για δημοσίευση πρωτό-τυπα κείμενα Επιστημόνων Υγείας, τα οποία κατατάσσονται στιςεξής κατηγορίες:

• Άρθρα σύνταξης (έως 2.000 λέξεις).• Ερευνητικά άρθρα (έως 5.000 λέξεις).• Ανασκοπήσεις (έως 5.000 λέξεις).• Ερευνητικά πρωτόκολλα (έως 2.000 λέξεις).• Κείμενα γνώμης (έως 2.000 λέξεις).• Σύντομες ερευνητικές αναφορές (έως 1.500 λέξεις).• Κείμενα ομοφωνίας (έως 2.500 λέξεις).• Αναφορές περιπτώσεων (έως 1.500 λέξεις).• Αναφορές περιπτώσεων (έως 1.500 λέξεις).• Γράμματα του εκδότη (έως 500 λέξεις).• Βιβλιοκρισίες (έως 500 λέξεις).

Ένα σύνολο κειμένων, που αφορούν ένα συγκεκριμένο γνωστι-κό τομέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, μπορεί να συγκρο-τεί Αφιέρωμα. Εκτός των κειμένων που αναφέρονται στις παραπάνωκατηγορίες στην "Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας" δημοσιεύονταικαι άρθρα της Συντακτικής Επιτροπής, καθώς και κείμενα που απο-σκοπούν στην παρουσίαση, σχολιασμό και κριτική αξιολόγηση συγ-κεκριμένων γεγονότων, άρθρων και εκδόσεων σχετικών με την Πρω-τοβάθμια Φροντίδα Υγείας, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Την ευ-θύνη της συγγραφής των άρθρων αυτών ή κειμένων έχουν μόνο ταμέλη της Συντακτικής Επιτροπής ή επιστήμονες μετά από ειδική πρό-σκληση. Επίσης στην "Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας" δημοσιεύον-ται και γράμματα που απευθύνονται στη Συντακτική Επιτροπή, ταοποία αναφέρονται σε παρατηρήσεις, κλινικές και ερευνητικές εμ-πειρίες ή σχολιάζουν τη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία. Την ευ-θύνη για τη δημοσίευση των κειμένων αυτών έχει ο Διευθυντής Σύν-ταξης και η Συντακτική Επιτροπή.

Page 53: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Διαδικασία αξιολόγησηςΤα άρθρα όλον των κατηγοριών εκτός από τις βιβλιο-κρισίες γίνονται δεκτά για δημοσίευση μόνο μετά απόθετική κρίση τους από κριτές με τους οποίους συνεργά-ζεται το περιοδικό. Κάθε κείμενο που αποστέλλεταιστην "Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας" διαβιβάζεταιστους κριτές, χωρίς να γνωστοποιούνται τα ονόματατων συγγραφέων. Τα σχόλια και οι παρατηρήσεις τωνκριτών στη συνέχεια, με την ευθύνη της ΓραμματείαςΣύνταξης του περιοδικού, επιστρέφονται στους συγγρα-φείς, προκειμένου αυτοί να προσαρμόσουν ανάλογα τοκείμενό τους πριν τη δημοσίευση. Σε περίπτωση ασυμ-φωνίας των κριτών, το κείμενο θα αξιολογείται από τηνίδια τη Συντακτική Επιτροπή. Τα ονόματα όλων τωνεπιστημόνων που διετέλεσαν κριτές θα δημοσιεύονταισε ειδική σελίδα στο τελευταίο τεύχος κάθε χρόνου.

Περιγραφές κειμένουΌλα τα υποβαλλόμενα άρθρα στην "ΠρωτοβάθμιαΦροντίδα Υγείας", θα πρέπει ν’ ακολουθούν τις οδηγίεςπου δημοσιεύει η International Commitee of MedicalJournal Editors με τίτλο: "Unitom Requirements forManuscripts Subuitted to Biomedical Journals"(http://www.icuje.org). Από το περιοδικό "ΠρωτοβάθμιαΦροντίδα Υγείας" έχουν υιοθετηθεί οι οδηγίες της Παγ-κόσμιας Εταιρείας Ιατρικών Εκδόσεων (World Associ-ation of Medical Editors, http://www.mame.org//pubethi-crecom.htm).

Τα κείμενα, τα οποία δέχεται η "ΠρωτοβάθμιαΦροντίδα Υγείας", θα πρέπει να ακολουθούν τις παρα-κάτω προδιαγραφές.• Να είναι γραμμένα στην επίσημη δημοτική γλώσσα

και με το μονοτονικό σύστημα, δακτυλογραφημέναστη μια όψη της σελίδας, σε διπλό διάστημα και μελευκό περιθώριο 3 εκατοστών σε όλες τις πλευρέςτους.

• Να είναι δακτυλογραφημένα στη μια όψη της σελί-δας με διάστημα 3 εκατοστά και με γραμματοσειράTimes New Roman, μέγεθος 12 και διπλό διάστημα.

• Η πρώτη σελίδα του κειμένου πρέπει να περιλαμβά-νει: α) τον τίτλο (με πεζά γράμματα), β) τα ονόματατων συγγραφέων (με πεζά γράμματα ενώ αναγρά-φονται τα αρχικά των ονομάτων και τα πλήρη επώ-νυμα με αριθμητικούς εκθέτες οι οποίοι σε υποση-μείωση παρουσιάζουν την ιδιότητα του κάθε συγ-γραφέα), γ) το επιστημονικό κέντρο στο οποίο έγινεη εργασία, δ) 3-5 πρόσθετους όρους σχετικά με τοθέμα και οι οποίοι είναι υιοθετημένοι από το Medi-cal Subject Headings (Bethesda Md, 1966,http://nih.gr/mesh), ε) τη διεύθυνση και το τηλέφωνοενός από τους συγγραφείς, ο οποίος θα είναι υπεύ-θυνος για την αλληλογραφία με το περιοδικό.

• Σε ξεχωριστή δεύτερη σελίδα πρέπει να γράφεται ηελληνική περίληψη του κειμένου (προηγείται η έν-

δειξη ΠΕΡΙΛΗΨΗ), η οποία δε θα πρέπει να έχειέκταση μεγαλύτερη των 300 λέξεων.

• Μετά το κείμενο σε ξεχωριστή σελίδα θα πρέπει ναγράφεται η αγγλική περίληψη του κειμένου, η οποίαδε θα πρέπει να έχει έκταση μεγαλύτερη των 300λέξεων. Προηγούνται η λέξη SUMMARY, η αγγλι-κή μετάφραση του τίτλου, οι λέξεις PRIMARYHEALTH CARE... και τα ονόματα των συγγραφέ-ων χωρίς τίτλο ή ιδιότητα.

• Οι βιβλιογραφικές παραπομπές, ελληνικές και ξέ-νες, στο κείμενο θα πρέπει να είναι πρόσφατες, απόαναγνωρισμένα περιοδικά ή συγγράμματα, να είναιαριθμημένες και ν’ ανταποκρίνονται στο βιβλιογρα-φικό κατάλογο, ο οποίος θα πρέπει να γράφεται σεξεχωριστή σελίδα μετά το γράψιμο της αγγλικής πε-ρίληψης. Στο βιβλιογραφικό κατάλογο οι παραπομ-πές θα πρέπει ν’ ακολουθούν τη σειρά με την οποίαπαρουσιάστηκαν στο κείμενο.Καθεμιά από αυτές θα πρέπει να περιέχει στη σει-ρά τα αρχικά των ονομάτων και τα επώνυμα τωνσυγγραφέων, τον τίτλο της εργασίας, το όνομα τουπεριοδικού σύμφωνα με το σύστημα της WHOCI-SO/R4), τον τόμο, την πρώτη και την τελευταία σελί-δα του άρθρου, καθώς και το έτος δημοσίευσης.Όταν πρόκειται για συγγράμματα ή μονογραφίες,εκτός από τους συγγραφείς, το έτος έκδοσης και τοντίτλο, πρέπει να γράφονται και ο αριθμός και ταστοιχεία έκδοσης (εκδοτικός οίκος, πόλη). (Υπό-δειγμα βιβλιογραφίας: Biziagos E, Moschandrea J,Kouroumalis ΕΑ. Prevalence of hepatitis Β and Cmarkers in volunteer blood donors in Crete. A 5-year study. J Viral Hepat, 6:243-248, 1999).

• Οι πίνακες και τα σχήματα ακολουθούν το βιβλιο-γραφικό κατάλογο και θα πρέπει να παρουσιάζον-ται σε χωριστές σελίδες, να φέρουν λατινική αρίθ-μηση, η οποία θα πρέπει ν’ ανταποκρίνεται στις πα-ραπομπές του κειμένου, καθώς και τις απαραίτητεςεπεξηγήσεις.

• Οι συγγραφείς θα πρέπει να δηλώνουν της συγκριν-σή ενδιαφέροντος (conflist of interest) εφ’ όσον υυ-πάρχει στο τέλος του υποβαλλόμενου άρθρου(http://www.mame.org).

• Όλα τα κείμενα θα πρέπει να υποβάλλονται ηλεκτρο-νική μορφή, και θα υποβάλλονται στις διευθύνσεις[email protected] ή [email protected]

Οι συγγραφείς θα πρέπει να δεσμεύονται στην επι-στολή τους ότι η εργασία δεν έχει υποβληθεί ή δεν έχειδημοσιευθεί εν όλω ή εν μέρει σε άλλο περιοδικό, ότιόλοι οι συγγραφείς είναι σύμφωνοι με την αποστολή τηςκαι σε περίπτωση αποδοχής της για δημοσίευση, τασυγγραφικά δικαιώματα εκχωρούνται στο περιοδικό. ΗΣυντακτική Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα αποσύρσε-ως μιας εργασίας εφόσον αυτή έχει σταλεί και σ' άλλοπεριοδικό. g

52

ΟΔΗΓΙΕΣ THΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΩΝ ΕΚΔΟΤΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας