ΧΛΕΤΣΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 2001-2003©

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΕΛ. 2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΕΛ. 3 ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΟΦΙΑ

ΣΕΛ. 7 H ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

ΣΕΛ. 16 ΜΥΣΤΗΡΙΑ

ΣΕΛ. 37 ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

ΣΕΛ. 41 ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΗ

ΣΕΛ. 56 ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ

ΣΕΛ. 81 ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΜΥΗΣΗ

ΣΕΛ. 95 ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΦΥΣΙΚΗ ΣΕΛ. 103 OI ΠΡΩΤΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

ΣΕΛ. 114 ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΘΕΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΣΕΛ. 139 ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ -ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΣ

ΣΕΛ. 143 ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΣΕΛ. 144 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

«Δεν έχω εκ γενετής γνώσεις, αλλά αγαπώντας την αρχαιότητα, φροντίζω από εκεί να τις αποκτήσω»

ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ

Όταν ένας σοφός όπως ο Πλωτίνος δηλώνει:

«Οι λόγοι μου δεν παρουσιάζουν τίποτε το νεότερο, δεν είναι σημερινοί, έχουν ήδη εκφρασθεί από καιρό, χωρίς να έχουν τελείως αναπτυχθεί. Όσα γράφω σήμερα δεν είναι παρά εξηγήσεις παλαιών λόγων» ,

τότε η ευθύνη για κάποιον ερασιτέχνη όπως ο γράφων, να καταγράψει το μεγαλείο και το εύρος της σκέψης των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, είναι αλήθεια πολύ μεγάλη. Το ότι έχω επικεντρώσει την μελέτη μου στην αρχαιο-Ελληνική σοφία, δεν σημαίνει ότι παραγνωρίζω τη συμβολή των υπολοίπων αρχαίων λαών, τόσο στην αρχαιο-Ελληνική φιλοσοφική σκέψη, όσο και στην συμβολή τους στην εξελικτική πορεία του πολιτισμού γενικότερα. Ειδικά όσον αναφορά τα μυστήρια είναι κοινή η διαπίστωση, ότι υπήρχε μία κοινή θεοσοφία που επέτρεπε την μύηση, στα κατά τόπους μυστήρια διαφορετικών εθνών. Η παρούσα μελέτη προσδοκεί να δώσει το ερέθισμα στον αναζητητή, να μελετήσει εκτενέστερα την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, σε μία εποχή που όλα είναι συγκεχυμένα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι διαχρονικές αξίες των προγόνων μας αποδεικνύονται πολύτιμοι αρωγοί στο όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας και ενός καλύτερου κόσμου. Στόχος μου ήταν, η όσο δυνατόν απλούστερη εισαγωγή στην αρχαιο-Ελληνική φιλοσοφία και Θεολογία, αλλά και η επίδραση της στην διαμόρφωση του Χριστιανισμού. Κάτι που τελικά αποδείχθηκε στην πράξη δύσκολο, μιας και η ενασχόληση με την φιλοσοφία και την Θεολογία, μοιάζει με την άσκηση του σώματος. Όσο περισσότερο το ασκείς, τόσο περισσότερες αντοχές αποκτά. Έτσι και στη φιλοσοφία όσο περισσότερο εμβαθύνει κάποιος, τόσο οδηγείται στην αναζήτηση και κατανόηση πιο περίπλοκων και «αφηρημένων» εννοιών.

3

Αφιερωμένο στην Βίκυ, για την υπομονή και την κατανόηση της.

ΑΡΧΑΙΟ-ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΟΦΙΑ

ΘΑΛΗΣ

Γνώθι σ' αυτόν.

Το σοφότερο ο χρόνος, διότι ανακαλύπτει τα πάντα.

Σ' αυτόν που τον ρώτησε τι δημιουργήθηκε πιο μπροστά η μέρα ή η νύχτα, είπε:

«Η νύχτα μία μέρα νωρίτερα».

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Τα πάντα ρέουν και τίποτα δε μένει, τα πάντα κυλούν και τίποτα δε μένει σταθερό

Οδός άνω και κάτω μία

Στον κύκλο η αρχή και το τέλος είναι το ίδιο

Η φύση αγαπάει να κρύβεται

Είναι σοφό να δέχεστε πώς όλα τα πράγματα είναι ένα

Νόμος είναι και η πειθαρχία στη θέληση του ενός

Η παιδεία είναι ένας άλλος ήλιος για τους μορφωμένους

4

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Ο Άνθρωπος είναι μικρογραφία του κόσμου.

Μη δείχνεις ζήλο να τα μάθεις όλα γιατί κινδυνεύεις μα γίνεις αμαθής σε όλα

Οι μεγάλες επιθυμίες δημιουργούν μεγάλες ανάγκες

Σκέφτεται σωστά αυτός που δεν λυπάται για όσα δεν έχει, αλλά που χαίρεται για όσα έχει

ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ

Η γνώση της άγνοιας είναι η αρχή της σοφίας

ΘΕΟΓΝΙΣ

Ο πλούτος δημιουργεί την αυθάδεια, όταν αποκτηθεί από άνθρωπο με χαμηλά αισθήματα και δίχως λογική.

Να προτιμάς την φτώχεια, μέσα στους κόλπους της δικαιοσύνης, από τα πλούτη που παρέχει η αδικία. Όλες οι αρετές περιλαμβάνονται μέσα στην δικαιοσύνη . Αν

είσαι δίκαιος είσαι και ενάρετος.

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ

5

Πάρε τον λόγο μόνο σε δύο περιπτώσεις : όταν πρόκειται για πράγματα που ξέρεις πολύ καλά , ή όταν το απαιτεί η ανάγκη. Μόνο σε αυτές τις δύο περιπτώσεις ο λόγος είναι

προτιμότερος από την σιωπή. Σε όλες τις άλλες αξίζει περισσότερο να σιωπάς, παρά να μιλάς.

Η αρετή είναι το μόνο απόκτημα που μένει μαζί μας μέχρι τα γεράματα, είναι καλύτερη από τον πλούτο και χρησιμότερη από

την ευγενή καταγωγή.

Όπως ακριβώς βλέπουμε τη μέλισσα να κάθεται σε όλα τα φυτά και να παίρνει απ' το καθένα ό,τι καλύτερο υπάρχει, έτσι πρέπει και αυτοί που επιθυμούν να μορφωθούν, να μην αφήνουν τίποτε

χωρίς να το γνωρίσουν, από παντού όμως να επιλέγουν τα ωφέλιμα.

Μην κάνετε στους άλλους εκείνα για τα οποία εσείς θυμώνετε όταν τα κάνουν άλλοι σε σας.

Το θολωμένο νερό και τον απαίδευτο άνθρωπο δεν πρέπει κανείς να τα ταράζει.

ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ

Εάν μάθεις πρώτα να κυβερνάσαι, θα μάθεις και να κυβερνάς.

ΣΟΦΟΚΛΗΣ

Ο άνθρωπος που έχει μυαλό, κρίνει τα νέα από τα παλιά

ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ

6

Ο Θεός είναι ένας κύκλος που το κέντρο του είναι παντού και η περιφέρεια του πουθενά.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Η φτώχεια είναι ο γονέυς της επαναστάσεως και του εγκλήματος.

ΣΟΛΩΝ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ

Όταν αξιώνεις από τους άλλους να αναγνωρίζουν τις ευθύνες τους, να αναλαμβάνεις κι εσύ ο ίδιος τις δικές σου.

ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ Ο ΚΟΡΙΝΘΙΟΣ

Οι ηδονές είναι θνητές, οι αρετές αθάνατες

ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ Ο ΛΙΝΔΙΟΣ

Το μέτρο είναι άριστο

ΒΙΑΣ Ο ΠΡΙΗΝΕΥΣ

Άκουγε πολύ, μίλα την ώρα που πρέπει.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Σοφία είναι να νικήσεις τον εαυτό σου, ενώ άγνοια να νικηθείς από αυτόν

7

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

«Το γνωστό είναι πεπερασμένο, το άγνωστο ατελείωτο. Στεκόμαστε πάνω σε ένα νησί στη μέση ενός απεριόριστου, ανεξήγητου ωκεανού. Το καθήκον κάθε γενιάς είναι να αποκτά λίγη περισσότερη γη.»

T.H. Huxley

Ζούμε στην αυγή της νέας χιλιετίας, όπου το παλαιό θα δώσει την θέση του στο καινούργιο, προκλητικό και ταυτόχρονα αβέβαιο. Ζούμε στον κόσμο της αόρατης και όμως πανταχού παρούσας νέας τάξης πραγμάτων, στον κόσμο της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και του υπερκαταναλωτισμού, όπου ο άνθρωπος αναζητεί την προσωπική του ευτυχία στο κυνήγι υλικών αγαθών, χωρίς να μένει χρόνος για να ασχοληθεί με τον «εσωτερικό» του εαυτό και τις πνευματικές του ανάγκες. Επιτυγχάνεται όμως έτσι η ευτυχία; Ολοκληρώνεται κατά αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος; O Ηράκλειτος απαντάει καυστικά :

«Αν η ευτυχία βρισκόταν στις σωματικές απολαύσεις, θα λέγαμε ευτυχισμένα τα βόδια όταν βρίσκουν μπιζέλια για να φάνε».

Ο άνθρωπος σήμερα έχει την τάση να θεωρεί την Γη το κέντρο του κόσμου, θεωρώντας τον εαυτό του σαν κάτι το ιδιαίτερο, μίας και τον συγκρίνει με τα υπόλοιπα όντα πάνω στα οποία έχει κυριαρχήσει. Όταν ο άνθρωπος όμως στρέψει το βλέμμα του στον ουρανό τότε συνειδητοποιεί ότι η δική του παρουσία στο άπειρο σύμπαν είναι αμελητέα, νοιώθει δέος, και γίνεται πιο ταπεινός. Η πλειοψηφία της σύγχρονης επιστήμης αντιλαμβάνεται το σύμπαν σαν μία καλοκουρδισμένη μηχανή που λειτουργεί με βάση κάποιους κανόνες, σαν ένα συνονθύλευμα από άψυχα βασικά δομικά στοιχεία. Η τεχνολογία έχει σαν στόχο μόνο τον άνθρωπο αδιαφορώντας για το κόστος, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να βρεθούμε μπροστά στις δυνάμεις που απερίσκεπτα εξαπολύσαμε. Ίσως μέσω της

8

κλωνοποίησης να επαναλάβουμε την δημιουργία ενός νέου Αδάμ. Σε ένα τέτοιο κόσμο όμως δεν θα χωράει ο Θεός. Θεός θα είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, σε ένα κόσμο που δεν φτιάχτηκε από αυτόν, αλλά που εγωιστικά θα θεωρεί ότι του ανήκει. O Αινστάιν, ο επιστήμονας που επηρέασε όσο κανείς άλλος τον σύγχρονο τρόπο σκέψης παραδέχεται:

«Ένα ανθρώπινο ον είναι μέρος του όλου, που καλείται από εμάς σύμπαν, ένα μέρος περιορισμένο στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό συλλαμβάνει τον εαυτό του, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του ξεχωριστά από το υπόλοιπο… ένα είδος οπτικής ψευδαίσθησης της συνείδησής του. Αυτή η ψευδαίσθηση είναι ένα είδος φυλακής για εμάς, που μας περιορίζει στις προσωπικές μας επιθυμίες και στην έλξη μόνο λίγων ανθρώπων που είναι κοντά μας. Η αποστολή μας πρέπει να είναι να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από αυτήν την φυλακή διευρύνοντας τον κύκλο της συμπόνιας μας για να αγκαλιάσουμε όλα τα ζωντανά πλάσματα και ολόκληρη την φύση μέσα στην ομορφιά της». (Boston 1977)

Aυτό που μας συμβαίνει σήμερα μας εξηγεί ο Ν. Λώρενς, είναι ότι αιμορραγούμε από τις ρίζες, γιατί έχουμε αποκοπεί από την Γη, τον Ήλιο, και τα αστέρια, και η αγάπη είναι υποκρισία, γιατί άμοιρο μπουμπούκι, την ξεριζώσαμε από τον μίσχο της στο δένδρο της ζωής και περιμένουμε να εξακολουθήσει να ανθίζει στο πολιτισμένο βάζο μας. Για τους αρχαίους πολιτισμούς ο κόσμος και η Γη ήταν ένας ζωντανός οργανισμός, που είχε εκτός της υλικής και πνευματική υπόσταση. Όπως στο ανθρώπινο σώμα οι κινήσεις προέρχονται από την ψυχή που σκέπτεται και ενεργεί, έτσι και για την αρχαία επιστήμη η ορατή τάξη του σύμπαντος ήταν η αντανάκλαση αόρατων ιεραρχικά δομημένων πνευματικών δυνάμεων, που με τις ενέργειες τους προκαλούσαν την εξέλίξη της ζωής τόσο στον μακρόκοσμο όσο και στον μικρόκοσμο (με τον ίδιο τρόπο που πίσω από έναν ζωγραφικό πίνακα βρίσκεται η σκέψη και η δράση του καλλιτέχνη). Μία τέτοια κοσμογονική θεώρηση προχωρούσε κατά κύκλους ομόκεντρους από το παγκόσμιο στο επιμέρους, από το αόρατο στο ορατό, από το καθαρό πνεύμα στην οργανωμένη υπόσταση, από τον Θεό στον άνθρωπο.

9

Σε κάθε αρχαίο πολιτισμό υπήρχε ένα εσωτερικό σύστημα γνώσης του κόσμου των φυσικών δυνάμεων, αλλά και της ανθρώπινης φύσης που ονομαζόταν Σοφία. Οι άνθρωποι που ασχολούνταν με την κατάκτηση της ονομάζονταν Σοφοί, και αργότερα από τον Πυθαγόρα Φιλό-σοφοι. Ο Πυθαγόρας ονόμαζε φιλόσοφο, αυτόν που γνώριζε τις λειτουργίες τόσο της υλικής όσο και της πνευματικής φύσεως, και δίδασκε στους μαθητές του να γνωρίζουν πραγματικά τις αλήθειες αυτές. Η Φιλοσοφία δεν ήταν -και δεν είναι- μια θεωρητική προσέγγιση του κόσμου, αλλά και ένας τρόπος ζωής. Οι Αρχαίοι ημών πρόγονοι δεν ήταν οι μόνοι που στοχάστηκαν πάνω σε θέματα κοσμογονίας θεολογίας και φυσιολογίας, αλλά αντιθέτως επηρεάστηκαν από διάφορους λαούς και κουλτούρες.

«Σε ολόκληρη την ιστορία, τίποτε δεν είναι πιο εκπληκτικό ή τόσο δύσκολο να περιγραφεί όσο η αιφνίδια άνοδος του πολιτισμού στη Ελλάδα. Πολλά απ' όσα δημιουργούν τον πολιτισμό υπήρχαν ήδη επί χιλιάδες χρόνια στην Αίγυπτο και στη Μεσοποταμία, και είχαν απλωθεί από εκεί στις γειτονικές χώρες. Αλλά ορισμένα στοιχεία έλειπαν, ωσότου τα προμήθευσαν οι Έλληνες. Το τι απετέλεσαν στην τέχνη και τη λογοτεχνία είναι γνωστό στον καθένα, αλλά ό,τι έχουν πραγματοποιήσει στον καθαρά διανοητικό τομέα είναι ακόμη εξαιρετικότερο» (Bertrand Russel, Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας) .

Οι Έλληνες εξερεύνησαν το άγνωστο σύμπαν με απροκαταληψία, και με μία φοβερή συνδυαστική ικανότητα, που αφορούσε όλα τα βασικά ζητήματα της Φιλοσοφίας, και τα έθεσαν με χαρακτηριστική για το Ελληνικό πνεύμα καθαρότητα. Δημιούργησαν τις βασικές έννοιες της φιλοσοφίας και της φυσικής επιστήμης και έτσι επηρέασαν καταλυτικά όλη την κατοπινή Ευρωπαϊκή και παγκόσμια επιστήμη. Ταυτόχρονα όμως πρόβαλαν ως υπέρτατο αγαθό την απόκτηση της γνώσης, χωρίς να είναι αυτή προνόμιο μόνο της ιερατικής τάξης.. Η αποκάλυψη της γνώσης βέβαια σύμφωνα με τον Πλάτων δεν είναι εύκολη. Πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. (ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ, η επιγραφή του μαντείου των Δελφών). Η γνώση του εαυτού μας και της σχέσης μας με το κόσμο που μας περιβάλλει σύμφωνα με τον Σωκράτη, αποτελεί την ευτυχία της

10

ζωής και την αφετηρία της Φιλοσοφίας. Η γνώση αυτή μας λέει ο Πλάτων,

«δεν είναι κάτι που μπορεί να περιγραφεί με λόγια όπως οι άλλες επιστήμες. Χρειάζεται μακρά μελέτη του θέματος και διάπλαση του εαυτού με αυτήν. Τότε, είναι σαν μία σπίθα να ξεπηδά και να ανάβει ένα φως που από εκεί και μετά είναι ικανό να αυτοσυντηρείται».

Στον Φαίδων εξάλλου μας αποκαλύπτει, ότι το μονοπάτι της κατακτήσεως της αλήθειας οδηγεί τόσο στον δρόμο της αγάπης, όσο και στον δρόμο του θανάτου:

«Είναι πιθανόν λέει ,οι άνθρωποι να μην αντιλαμβάνονται ότι όλοι όσοι προσφεύγουν στην ενασχόληση με την φιλοσοφία, εκπαιδεύονται για ένα πράγμα μόνο – τον θάνατο».

Εννοεί βέβαια τον θάνατο της αμάθειας και του εγωισμού, και την αναγέννηση ενός νέου πνευματικού ανθρώπου, όπως δήλωνε κατόπιν και ο Απ. Παύλος:

«όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστόν Ιησούν, εις θάνατον αυτού εβαπτίστημεν»,

ο άνθρωπος συμβολικά πεθαίνει μέσα από το βάπτισμα και ξαναγεννιέται εξαγνισμένος. Η γνώση της αλήθειας είναι το υπέρτατο αγαθό. Η λέξη Αλήθεια (άνευ –Λήθης) σημαίνει να μην ξεχνούμε. Η Λήθη αυτή σχετίζεται με την άγνοια της θείας μας προελεύσεως και του τελικού μας σκοπού, που είναι η επάνοδος στην θεϊκή μονάδα. Η κατανόηση του θείου πεδίου με το οποίο ο κάθε ένας από εμάς συνδέεται, είναι ο αληθινός τελικός σκοπός της ενσαρκώσεως μας. Σοφία είναι να νικήσουμε τον εαυτό μας, ενώ άγνοια να νικηθούμε από αυτόν μας λέει ο Σωκράτης. Για τον φιλόσοφο ο σκοπός της ζωής είναι η απόκτηση πείρας, μια συνεχή τελειοποίηση του πνεύματος.

Όλες οι επιστήμες, η γλώσσα μας, το πολίτευμα μας, τα πάντα που εμείς απολαμβάνουμε σήμερα προέρχονται από

11

την Αρχαία Ελλάδα. Η ιστορία της επιστήμης ξεκινάει με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, σε μία εποχή που η επιστήμη (επί –ίσταμαι-, στέκομαι από πάνω), και η φιλοσοφία δεν αποτελούσαν ξεχωριστά αντικείμενα όπως σήμερα. Όταν οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι ξεκινούν, ο δρόμος της επιστήμης δεν είχε ακόμα χαραχθεί, έπρεπε να τον ανοίξουν οι ίδιοι. Στην εποχή τους κυριαρχούσε η μυθολογική κοσμογονία και το μόνο δεδομένο είναι η εμπειρική παρατήρηση των φυσικών φαινομένων. Η ορθολογιστική βάση δεδομένων έλειπε, τα όργανα παρατήρησης δεν υπήρχαν ενώ και το κύρος της γνώσης που δεν βασιζόταν στις γνώσεις του ιερατείου ή της μύησης στα μυστηρία ήταν ανύπαρκτο. Έτσι οι πρωτοπόροι της φιλοσοφίας έπρεπε μαζί με τις θεωρίες που αναπτύξαν να «εφεύρουν» και την ορολογία της επιστήμης και της φιλοσοφίας, Η ανατροπή αυτή συνέβη τον 6ο αιώνα π.Χ. . Τότε ο Έλληνας θα αφήσει πίσω του την επική μυθολογική ποίηση, η σκέψη του θα εμβαθίνει, και θα τον χαρακτηρίσει μία πιο κριτική στάση απέναντι στη ζωή. Αυτό θα επιτευχθεί με την ναυτιλία και το εμπόριο και τις αποικιές. Η δίψα για γνώση ξεκίνησε από φιλοσοφικά ερωτήματα σχετικά με την φύση του ανθρώπου και του κόσμου. Έτσι σε θεολογικό επίπεδο προχωρόντας πέρα από τις μυθολογικές προσσεγίσεις του Θείου και της δημιουργίας του αρχάιου κόσμου οι Έλληνες Σοφοί διάμεσο της πολλαπλότητας και μεταβλητότητας των φαινομένων προσσέγισαν το Θείο και αναζήτησαν το Εν, την θεία Ουσία του Κόσμου, το Όντως Ον (Παρμενίδης), τον Νου (Αναξαγόρας), το Αγαθόν (Πλάτων), το Αείζωον Πυρ και τον Λόγο (Ηράκλειτος). Πιο συγκεκριμένα ο Θαλής ο Μιλήσιος ένας από τους 7 σοφούς της αρχαιότητας θεωρούσε ως αρχή των πάντων το «Υδωρ» και «έβλεπε» έναν θεό μέσα σε καθετί. Ο Αναξίμανδρος ταύτισε το «Θείο» με το «Άπειρο», στο οποίο απέφυγε να δώσει ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά. Ο Ξενοφάνης ανέπτυξε πιο ξεκάθαρα την ιδέα του «Ενός Θεού» που ξεχωρίζει από «τους υπόλοιπους θεούς και τους ανθρώπους». Ο Παρμενίδης τον 6ο αιώνα π.Χ. χρησιμοποίησε τον όρο «Ένα» για να ονομάζει την υπέρτατη Θεότητα. Φανερά επηρεασμένος από αυτόν τον ο Πλάτωνας ( τον 4ο αιώνα π.Χ.) στο έργο του «Τίμαιος», παρουσιάσε έναν Δημιουργό, ο οποίος δίνει μορφή στην αδρανή ύλη μέσων των «νοητικών μορφών» (Αρχετύπων). Ως πιο ορθολογιστής ο μαθητής του Αριστοτέλης, απέρριψε την ιδέα των «αρχετύπων»

12

και μίλησε για έναν κυκλικό χρόνο που βρίσκεται σε κίνηση, δίχως αρχή και τέλος, αλλά και για το «Πρωταρχικό Κινούν». Αυτός είναι ο «Θεός» του Αριστοτέλη, που παρουσιάζεται σαν μια Αρχή και όχι προσωποποιημένος. Τον 3ο αιώνα μ.Χ., ο Νεοπλατωνιστής Πλωτίνος περιγράφει το «Ένα», ως μια μη υλική, απρόσωπη δύναμη σαν το Υπέρτατο Ον. Ο Πλωτίνος διέκρινε μια Απόλυτη Θεότητα ως πρώτη αρχή, που ήταν απλά «νοητικής φύσης» και μια δημιουργική Θεία Διάνοια που γεννάει τις μορφές. Σε επιστημονικό επίπεδο, πρώτος ο Πυθαγόρας αναφέρθηκε στην σφαιρικότητα της Γης, και αργότερα ο Έκφαντος και ο Ικέτας δίδαξαν την περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονα της. Το 235 π.χ ο Ερατοσθένης, υπολόγισε την περίμετρο της Γης μετρώντας την σκιά ενός ραβδιού, και την βρήκε 40.000 χλμ, σχεδόν όσο την υπολογίζουμε και σήμερα, ενώ ο Ίππαρχος 190 π.χ είναι ο πρώτος που διαιρεί τον κύκλο σε 360 μοίρες, και ανακαλύπτει το φαινόμενο της μετάπτωσης των ισημεριών, η οποία ξανάγινε γνωστή στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα απ’ τον Νικόλαο Κοπέρνικο. Όσον αφορά το σύμπαν και την θέση της γης σε αυτό, πρώτος ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310-230 π.Χ.) υποστήριξε ότι, η Γη δεν ήταν το κέντρο του κόσμου όπως μέχρι τότε πιστευόταν, αλλά μια σφαίρα που περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο. Η ηλιοκεντρική αυτή θεωρία επανήλθε στο προσκήνιο 1.800 χρόνια αργότερα από τον Κοπέρνικο.. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε χειρόγραφα του Κοπέρνικου που βρέθηκαν, ίδιος γράφει ότι είχε μελετήσει τον Αρίσταρχο τον Σάμιο, κάτι που δεν συμπεριλήφθηκε στην έκδοση του βιβλίου του. Οι υπολογισμοί του Κέπλερ απέδειξαν ότι η Γη και οι πλανήτες κινούνταν σε ελλειπτικές τροχιές γύρω από τον Ήλιο. Οι γενικές του Κέπλερ ήταν βασισμένες στον Πυθαγορισμό.

Για τον Αριστοτέλη (384-323/2 π.Χ.) ο κόσμος ήταν σαν ένα «κρεμμύδι» που αποτελούταν από ομόκεντρες σφαίρες, στο κέντρο των οποίων βρισκόταν η Γη. Το γεωκεντρικό σύστημα του Αριστοτέλη επικράτησε στην Δύση έως τον 16ο αιώνα μ.Χ. Σημαντική και στην Φυσική είναι η συνεισφορά του Αριστοτέλη, ο οποίος έθεσε τις βάσεις της Μηχανικής κίνησης των σωμάτων παρόμοιας με αυτήν του Νεύτωνα (17ος αι. μ.Χ.). Υποστήριζε ότι η ύπαρξη συνεχούς κίνησης προϋποθέτει την

13

ύπαρξη μιας συνεχούς αιτίας, μιας δύναμης δηλαδή που θα επιδρά πάνω στο κινούμενο σώμα. Ο Ηρόδοτος το (4ο αιώνα π.χ) θεωρείται ο πατέρας της Ιστορίας, ενώ ο Θουκυδίδης ήταν ο θεμελιωτής της αντικειμενικής ιστορικής έρευνας. και ο πρώτος ιστορικός που ξεχώρισε τον μύθο από την ιστορία. Ο Ιπποκράτης (4ο αιώνα π.χ) ήταν ο θεμελιωτής της επιστημονικής Ιατρικής, Άς μην λησμονούμε ότι έως και σήμερα οι γιατροί παίρνουν τον «Ορκο του Ιπποκράτη» για να ασκήσουν το επάγγελμα τους. Στις θετκές επιστήμες ο Ευκλείδης (3ο αιώνα π.Χ.) έθεσε τις βάσεις των μαθηματικών και της γεωμετρίας, οι οποίες αποτελούν έως και σήμερα την θεμέλιο λίθο όχι μόνο των μαθηματικών, αλλά και της τεχνολογικής επιστήμης. Ο Αρχιμήδης (2ο αιώνα π..Χ) ανακάλυψε τις πρώτες αρχές της υδροστατικής. Εφεύρεσε τις τροχαλίες, τους οδοντωτούς τροχούς, κατασκεύασε αστρονομικά όργανα και τελειοποίησε το ελληνικό αριθμητικό σύστημα. Ο Ηρόφιλος απ’ την Χαλκηδόνα της Βιθυνίας (3ος αιώνα π.Χ.),στο έργο του «Ανατομία», δίνει για πρώτη φορά ανατομικές περιγραφές ανθρωπίνων οργάνων. Ο Ηρόφιλος αναγνώρισε την αληθινή φύση του νευρικού συστήματος και θεώρησε κέντρο του τον εγκέφαλο. Χώρισε τα νεύρα σε «αισθητικά» και «προαιρετικά», και μετρούσε τους σφυγμούς των ασθενών για να κάνει διαγνώσεις. Αλλά και όσον αναφορά την δημιουργία του κόσμου, οι απόψεις των Προσωκρατικών Θαλή, Αναξίμανδρου και Αναξιμένη είναι κοντά σε αυτά που υποστηρίζει η σύγχρονη Φυσική, όπως θα εξετάσουμε σε επόμενο κεφάλαιο. Ο Δημόκριτος το 460 π.Χ. υποστήριζε ότι τα άτομα έχουν διαφορετικό μέγεθος μεταξύ τους, και ότι η κίνηση τους προέρχεται από κάποια πηγή. (Αυτό που σήμερα οι επιστήμονες ονομάζουν ορμή ή κρούση). Ο Λεύκιππος το 500 π.χ διατύπωσε για πρώτη φορά την ατομική θεωρία την οποία εξέλιξε ο μαθητής του Δημόκριτος. Όσον αφορά την γένεση της ζωής στη Γη, ο Αναξίμανδρος θεωρούσε ότι η ζωή δημιουργήθηκε από τη λάσπη και ότι τα πρώτα ζώα ήταν ψάρια με αγκαθωτό δέρμα. Τα υπόλοιπα ζώα σύμφωνα με την θεωρία του, αποτελούσαν χερσαίους απόγονους των ψαριών. Την ίδια άποψη για την προέλευση της ζωής διατύπωσε κι ο Αναξιμένης, με τη διαφορά ότι θεωρούσε καταλυτική την παρουσία του αέρα και της θερμότητας του Ήλιου. Η νοοτροπία του σημερινού πολιτισμού βασίζεται στο Αριστοτέλειο ορθολογιστικό μοντέλο σκέψης, το οποίο επικράτησε στα χρόνια της Αναγέννησης

14

έναντι του Πλατωνικού μεταφυσικού μοντέλου. Στην εποχή μας είναι γεγονός ότι η φιλοσοφία δεν είναι απαραίτητη στην επιστήμη (τεχνολογία). Ο λόγος είναι ότι η εξειδίκευση είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την καλύτερη απόδοση των υπαλλήλων στις σύγχρονες κοινωνίες. Το ερώτημα όμως είναι, αυτή η μονόπλευρη ανάπτυξη του πνεύματος είναι αρκετή; Ίσως το ζητούμενο στην νέα εποχή να είναι ακριβώς αυτό, η παθητικότητα των κοινωνιών, η δημιουργία συνεχών καταναλωτικών αναγκών κλπ. Η γνώση ήταν και είναι δύναμη, και όπως είναι γνωστό η εξουσία θέλει να ελέγχει την δύναμη. Το πνευματικό σκόρπισμα που επέφερε η πολυδιάσπαση της επιστήμης, η και εξειδίκευση των επιστημών μίκρυνε τους πνευματικούς ορίζοντες του ανθρώπου. Η γνώση που λαμβάνει σήμερα ο άνθρωπος περιορίζεται στο γνωστικό του αντικείμενο. Η φιλοσοφία διευρύνει το πνεύμα γιατί παρατηρεί και προσπαθεί να εξηγήσει την φύση και τους νόμους που την διέπουν, εξασφαλίζοντας έτσι μια συνολικότερη εικόνα για τον κόσμο. Ταυτόχρονα όμως η φιλοσοφία προχωρά πέρα από την ορατή πλευρά των πραγμάτων. Ο Πλάτων το περιγράφει περίφημα στον μύθο της σπηλιάς, όπου με λίγα λόγια περιγράφει αλυσοδεμένη την ανθρωπότητα να ζει σε μία σκοτεινή σπηλιά, στο μέσο της οποίας καίει μία φωτιά. Οι άνθρωποι είναι αλυσοδεμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε το μόνο που μπορούν να δουν είναι οι σκιές των πραγμάτων στους τοίχους της σπηλιάς. Εάν κάποιος μπορούσε να σκαρφαλώσει στην σπηλιά και να αντικρίσει το αληθινό φως του ήλιου, αφενός τα μάτια του δεν θα άντεχαν το φως, και αφετέρου εάν επέστρεφε πίσω στην σπηλιά και περιέγραφε στους υπολοίπους ότι ο κόσμος των σκιών δεν είναι ο πραγματικός κόσμος θα κινδύνευε να χλευαστεί. Η άνοδος από την υλιστική κατάσταση των σκιών είναι δύσκολη έως ότου δούμε το αληθινό φως. Στις μεταφυσικές του ανησυχίες ο άνθρωπος, αρχικά δίνει απλές απαντήσεις, ενώ λατρεύει και φοβάται ό,τι δεν κατανοεί και δεν είναι σε θέση να ελέγξει. Μεταφυσική ότι δεν μπορεί να παρατηρήσει το ανθρώπινο μάτι, και δεν μπορεί να ακούσει το ανθρώπινο αυτί. Είναι ο χώρος που βρίσκεται πέρα από την ανθρώπινη αντίληψη, και περιέχει όσα μεσολαβούν ανάμεσα στον άνθρωπο και στην πηγή που τον δημιούργησε.

15

Σύμφωνα με τον Σπέυσιππο:

«το μη υλικό γίνεται αισθητό μέσω της επιστημονικής σκέψης, ενώ το υλικό μέσω της επιστημονικής αντίληψης».

Ακόμα και στον χώρο της ορθολογιστικής επιστήμης ο Max Plank υποστήριζε :

«Δεν υπάρχει φυσική χωρίς κάποια δόση μεταφυσικής..».

16

ΜΥΣΤΗΡΙΑ

«Φαίνεται ότι αυτοί που καθιέρωσαν τα Μυστήρια για εμάς, δεν ήταν αδιαφώτιστοι. Για πολύ χρόνο αυτοί μας αποκάλυψαν ότι οτιδήποτε φτάσει στον κάτω κόσμο χωρίς να έχει μυηθεί και επιδοκιμαστεί, πέφτει στον βούρκο. Εκείνος όμως που φτάνει εκεί εξαγνισμένος και καθαγιασμένος, θα συγκατοικήσει με τους Θεούς..».

ΠΛΑΤΩΝ

Τι ήταν όμως τα μυστήρια; Μυστήρια (εκ του μύω, που σημαίνει είμαι κλειστός, κλείνω τα μάτια και τα χείλη), ήταν στην αρχαιότητα τα δρώμενα εκείνα, που διαδραματίζονταν στις ιερατικές-μυστηριακές εκείνες σχολές, που λειτουργούσαν σε κλειστό κύκλο, και ισχυρίζονταν ότι κατείχαν γνώσεις τόσο για την καταγωγή του κόσμου, όσο και του ανθρώπου.

«Τα μυστήρια μας μετέφεραν από την χωριατιά και τον πρωτογονισμό σ΄ έναν καλλιεργημένο και εκλεπτυσμένο πολιτισμό. Οι τελετουργίες των μυστηρίων λέγονται και μύηση-μυσταγωγία, και στην πραγματικότητα, μάθαμε από αυτές τις πρώτες αξίες της ζωής. Αποκτήσαμε την αντίληψη όχι μόνο του πώς να ζούμε ευτυχισμένα, αλλά και να πεθαίνουμε ελπίζοντας στο καλύτερο», δήλωνε με σεβασμό ο Κικέρων.

Η δομή των μυστηρίων βασιζόταν σε τρία στοιχεία. τον μύθο, την τελετή, και την μύηση, ενώ επτά ήταν κυρίως τα στάδια ή οι βαθμίδες που οδηγούσαν στην ολοκλήρωση της μύησης στα μυητικά συστήματα. Καθαρμός, Χρίσμα, Περιβολή, Ιερός λόγος, Ενθρονισμός, Ιερογαμία, Εποπτεία. Στην Χριστιανική εκκλησία αντιστοιχούν στο Βάπτισμα, Χρίσμα, Εξομολόγηση, Θεία ευχαριστία, Ιεροσύνη, Γάμος, Ευχέλαιο. O Ωριγένης αναγνωρίζει ότι ο Χριστιανισμός ακολουθεί τον παγανισμό στα μυστήρια, όταν δηλώνει

17

«Η ύπαρξη μερικών διδασκαλιών που ήταν πάνω από αυτές οι οποίες διδάσκονταν ανοιχτά και δεν φτάνουν στην πλειονότητα των ανθρώπων, δεν είναι ιδιαιτερότητα μόνο του Χριστιανισμού, αλλά τη συμμερίζονταν και οι φιλόσοφοι. Γιατί είχαν μερικές διδασκαλίες που ήταν εξωτερικές, και άλλες εσωτερικές.»

Οι περισσότεροι -αν όχι- όλοι οι Φιλόσοφοι ήταν μυημένοι στα Αρχαία Μυστήρια.

«H ψυχή - λέει ο Πλάτων στον Θεαίτητο -, αν δεν έχει γνωρίσει την αλήθεια δεν μπορεί να αποκτήσει τη μορφή του ανθρώπου. Πρόκειται για μία ανάμνηση όσων η ψυχή μας γνώριζε παλαιότερα, όταν ταξίδευε με την θεότητα, περιφρονώντας εκείνα που θεωρούμε ότι υπάρχουν και ατενίζοντας αυτό που πραγματικά είναι. Για αυτό μόνον ο νους ή πνεύμα του φιλοσόφου είναι εξοπλισμένος με φτερά. Αυτός όσο μπορεί καλύτερα διατηρεί στον νου του αυτές τις αναμνήσεις, η ενατένιση των οποίων καθιστά θεία ακόμη και την ίδια την θεότητα».

Χρησιμοποιώντας διαρκώς τον εαυτό του στα μυστήρια, ο άνθρωπος γίνεται πραγματικά τέλειος- ένας μυημένος στη θεία σοφία, όπως αναφέρει ο Πίνδαρος :

«Ευτυχής είναι εκείνος που είδε τα Ελευσίνια μυστήρια, γιατί γνωρίζει το τέλος της ζωής του και τις αρχές που δόθηκαν στον άνθρωπο από τον Θεό».

Ο Αριστείδης μας περιγράφει τι ένοιωθε υποψήφιος κατά την διάρκεια της μύησης:

«Νόμισα ότι ήρθα σε επαφή με τον Θεό, και τον ένοιωσα να πλησιάζει εγγύτερα, και ήμουν τότε ανάμεσα σε εγρήγορση και ύπνο. Το πνεύμα μου ήταν ανάλαφρο, ώστε κανείς που δεν έχει μυηθεί δεν μπορεί να μιλήσει για αυτό ή να το κατανοήσει».

18

Ο Πλάτων στον Φαίδρο μας περιγράφει το τελευταίο στάδιο της μύησης, αυτό της «εποπτείας» :

«Μέχρι τώρα μιλήσαμε για το τέταρτο και τελευταίο είδος της μανίας που καταλαμβάνει εκείνον που όταν αντικρίσει το γήινο κάλος, αναπτερώνεται από την ανάμνηση του αληθινού κάλους. Και θέλει να πετάξει (τότε στις υψηλότερες σφαίρες ύπαρξης), αλλά δεν μπορεί. Και σαν πουλί πια κοιτάζει προς τα πάνω και αδιαφορεί για ότι βρίσκεται από κάτω του. Και γι' αυτό φαίνεται (στους άλλους) να ενεργεί σα μανιακός. Και απέδειξα ότι από όλες τις εμπνεύσεις αυτή είναι η άριστη και καθιστά άριστο και εκείνον που γίνεται κοινωνός της και την κατέχει. Και μόνο αυτός που κατέχεται από αυτή τη μανία και λατρεύει κυριολεκτικά το ωραίο, δικαιούνται να λέγεται εραστής. Γιατί όπως είπαμε, κάθε ανθρώπινη ψυχή από τη φύση της ορέγεται να αντικρίσει την αληθινή ουσία των πραγμάτων. Αλλά καθώς κατέβηκε σ' αυτό το ανθρώπινο σώμα (του ζώου) δεν είναι εύκολο να αναθυμηθεί βυθισμένο στα γήινα, εκείνα που είδε τότε φευγαλέα εκεί, και καθώς ξεπέφτει εδώ στη δυστυχία, τυχαίνει κάτω από ορισμένες συνθήκες να διαφθαρεί, να πάρει τον κακό δρόμο, (να μολυνθεί από) το άδικο και να ξεχάσει έτσι αυτά τα ιερά πράγματα που είχε τότε αντικρίσει.Πολύ λίγες ψυχές πράγματι υπάρχουν που διατηρούν σε ικανοποιητικό βαθμό αυτή την ανάμνηση. Και είναι αυτές που όταν αντικρίσουν εδώ κάποια αντανάκλαση του άλλου κόσμου, εκστασιάζονται και γίνονται ασυγκράτητες. Και δεν ξέρουν βέβαια γιατί παθιάστηκαν τόσο πολύ, επειδή απλά δεν έχουν καθαρή αίσθηση της αιτίας τους πάθους τους.Δεν υπάρχει λοιπόν πραγματική ανταύγεια δικαιοσύνης και σωφροσύνης ή οποιασδήποτε άλλης αρετής από αυτές που είναι ζωτικές για την ψυχή, στα γήινα αντίγραφά τους. Γιατί με ατελή όργανα μόλις και μετά βίας μερικοί αναγόμενοι από τις εικόνες τους, μπορεί να οραματιστούν απλά τα αρχέτυπα τους. Αλλά αυτοί που έλαβαν μέρος σε εκείνη από τις τελετουργίες που είναι νόμιμο να την ονομάζουμε μακαριότατη, βλέπουν τη λαμπρή ωραιότητα και τη μακάρια όψη και την πραγματική θέασή τους, καθώς εν χορό με τους άλλους πανευτυχείς μύστες γίνονται ακόλουθοι του Δία ή κάποιου άλλου πάτρωνα θεού. Και τότε πανηγυρίζουμε ευδαιμονικά, καθώς βιώνουμε μία

19

ολοκλήρωση μέσα μας και αισθανόμαστε ότι είμαστε πια απρόσβλητοι από οποιαδήποτε κακό, και βλέπουμε παντού τέλειες και καθαρές και βέβαιες εικόνες καθώς αναγορευτήκαμε πια μυημένοι και επόπτες μυστηρίων, λουσμένη σε ένα λαμπρό φως και νοιώθουμε ότι είμαστε εξαγνισμένοι και απαλλαγμένοι από τα δεσμά του σώματος, από αυτό δηλαδή το μνήμα που το περιφέρουμε κολλημένο επάνω μας σαν όστρακο».

Τα αρχαιότερα μυστήρια στην αρχαία Ελλάδα, ίσως ήταν τα Κρητομινωικά, τα οποία επηρέασαν τα μετέπειτα Καβείρια, τα Διονυσιακά-Ορφικά, και τα Ελευσίνια. Η «εσωτερική» διδασκαλία των Καβείριων μυστηρίων ήταν «η γέννηση του ανθρώπου», ενώ των Ελευσίνιων (εκ του «ελεύω»-ελευθερώνομαι) η συμβολική παράσταση της ψυχής, της καθόδου της στην ύλη, μετά την ανάληψη της και την επιστροφή της στην αιώνια ζωή. Η θέληση δηλαδή της ψυχής να γνωρίσει, την οδηγεί στον Άδη, στο άγνωστο. Είναι η ίδια θέληση για γνώση που οδήγησε τους πρωτόπλαστους έξω από τον παράδεισο. Τέλος των Διονυσιακών μυστηρίων της αναγέννησης του ανθρώπου που συμβολιζόταν από τον θάνατο του Διονύσου και την δεύτερη γέννηση του από τον Δία. Στον αρχαίο κόσμο η θεολογία λειτουργούσε σε δύο επίπεδα. Σε πρώτο επίπεδο στη μεγάλη μάζα του πληθυσμού οι μύθοι, είχαν σκοπό την διαπαιδαγώγηση του λαού μέσω των εξυμνήσεων των θεών και των ηρώων. Οι ίδιοι αυτοί μύθοι σε ένα δεύτερο ανώτερο πνευματικά στάδιο, έκρυβαν μεγάλες αλήθειες τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τον κόσμο. Σύμφωνα με τον πρωτοπόρο Ελβετό ψυχολόγο Κάρλ Γιούνγκ, τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται στους μύθους είναι πανάρχαια και γεννήθηκαν σε εποχές που ο άνθρωπος δεν είχε αναπτύξει την λογική. Δεν κατασκευάζονταν αλλά παρά γίνονταν αυτόματα από την ίδια την ψυχή. Είναι προϊόν ανάμνησης της μακραίωνης εξέλιξης, μία αναπαράσταση του παγκόσμιου αρχέτυπου. Οι μύθοι αποκαλύπτονταν δια μέσου της μύησης που χρησιμοποιούσε σύμβολα και εικόνες, έτσι ώστε οι μυημένοι ήταν ικανοί να γνωρίσουν τα μυστικά του κόσμου. Αρχετυπικά σύμβολα και εικόνες των οποίων η καθορισμένη διάταξη επενεργούσε στο ασυνείδητο, έλκοντας την αποθηκευμένη γνώση που υπάρχει

20

στον άνθρωπο. Ο μύθος σε αντίθεση με το παρά-μυθι, κρύβει μέσα του μία δομημένη συγκαλυμμένη ιστορική αλήθεια. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του μύθου είναι ότι ενώ το κύριο σώμα του είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, ορισμένες αξιοσημείωτες λεπτομέρειές του θεωρούνται ιερές διατηρούνται μυστικές και ανακοινώνονται μόνο σε ένα περιορισμένο κύκλο μυστών και μόνο κατά τη διάρκεια της μύησης. Όπως αναφέρει ο Στράβωνας:

«η απόκρυψη στα Μυστήρια μιμείται τη φύση, η οποία απεχθάνεται την έκδηλη παρουσίαση».

Ο νεοπλατωνιστής Σαλλούστιος μας αποκαλύπτει για τους μύθους:

«Αξίζει να εξετάσουμε, λοιπόν, γιατί οι παλαιοί εγκατέλειψαν τα δόγματα και χρησιμοποίησαν τους μύθους. Και το πρώτο όφελος που έχουμε από τους μύθους είναι ότι πρέπει να αναζητούμε να μην αφήνουμε το Νου μας να μένει αργός. Ότι οι μύθοι είναι θεϊκοί φαίνεται από εκείνους που τους χρησιμοποίησαν. Τους μύθους χρησιμοποίησαν θεόληπτοι ποιητές, οι καλύτεροι των φιλοσόφων, όσοι θέσπισαν μυστήρια και οι ίδιοι οι Θεοί στους χρησμούς. Το γιατί όμως οι μύθοι είναι θεϊκοί πρέπει να το ερευνήσει η Φιλοσοφία. Επειδή κάθε όν χαίρεται με ό,τι είναι όμοιό του και αποστρέφεται τα ανόμοιά του, πρέπει και οι ιστορίες για τους Θεούς να είναι όμοιες με τους Θεούς, ώστε να γίνουν άξιες της θεϊκής ουσίας και να γίνουν οι Θεοί ευμενείς προς εκείνους που τις διηγούνται: τούτο θα επιτευχθεί μόνο με τους μύθους. Οι μύθοι παρουσιάζουν τους ίδιους και την αγαθότητα των Θεών -σύμφωνα πάντα με τον διαχωρισμό ανάμεσα στο ρητό και το άρρητο, το αφανές και το φανερό, το σαφές και το κρυφό. Εφόσον, όπως ακριβώς οι Θεοί έχουν κάνει κοινά για όλους τα αγαθά των αισθήσεων, τα αγαθά όμως της νόησης τα έχουν δώσει μόνο στους σοφούς, έτσι και οι μύθοι λένε σε όλους ότι υπάρχουν οι Θεοί, αλλά ποιοι είναι αυτοί και ποιες οι δυνάμεις τους το φανερώνουν μόνο σε εκείνους που μπορούν να το κατανοήσουν.

21

Παρουσιάζουν επίσης και τις ενέργειες των Θεών. Διότι μπορούμε να ονομάσουμε και τον Κόσμο Μύθο, όπου σώματα και πράγματα είναι ορατά, αλλά ψυχές και νόες είναι κρυφοί. Επιπλέον, αν θέλεις να διδάξεις σε όλους την αλήθεια για τους Θεούς, από τη μια οι ανόητοι θα την περιφρονήσουν επειδή δεν είναι σε θέση να την κατανοήσουν, από την άλλη οι καλοί θα την βαρεθούν. Ενώ αν κρύψεις την αλήθεια με τους μύθους, αποτρέπεις την περιφρόνηση των ανόητων και αναγκάζεις τους καλούς να ασκήσουν Φιλοσοφία. Γιατί όμως οι μύθοι μιλούν για μοιχεία, κλοπές και δέσμιους πατέρες και όλες τις άλλες ανοησίες; Μήπως είναι αυτό αξιοθαύμαστο, καθώς μέσω της φαινομενικής ανοησίας η Ψυχή αισθάνεται αμέσως ότι τα λόγια είναι προκαλύμματα και πιστεύει ότι η αλήθεια είναι ένα μυστήριο;».

Αλλά και για την βίβλο, ο Μαμονίδης, (Ιουδαίος θεολόγος και φιλόσοφος) είπε για τις αλληγορίες και τα συγκεκαλυμμένα μηνύματα που κρύβει:

«Δεν πρέπει κανείς να ακούει ούτε να παίρνει κατά γράμμα ότι είναι γραμμένο στα βιβλία της δημιουργίας, ούτε να έχει ιδέες σαν κι αυτές που έχει το κοινό, αλλιώς οι αρχαίοι σοφοί μας δεν θα μας συμβούλευαν με τόση φροντίδα να κρύβουμε το νόημα τους και να μην σηκώνουμε καθόλου το αλληγορικό πέπλο που κρύβει τις αλήθειες που περιέχει. Όταν αυτό το έργο το παίρνεις κατά γράμμα σου δίνει τις πιο παράλογες και εκτός πραγματικότητας ιδέες για την θεότητα. Οποιοσδήποτε όμως ήθελε να μαντέψει την αληθινή έννοια, πρέπει να αποφύγει πολύ να την κοινολογήσει. Είναι ένα απόφθεγμα που μας το επαναλαμβάνουν όλοι οι σοφοί μας, προ παντός για τις βαθιές έννοιες που περιέχει το έργο των έξι ημερών.Είναι δυνατόν είτε μόνος του είτε με την βοήθεια των φώτων ενός άλλου κάποιος να φτάσει μέχρι να μαντέψει το νόημα. Τότε πρέπει να σιωπά ή και αν μιλήσει να μιλάει καλυμμένα, όπως κάνω εγώ, αφήνοντας τα υπόλοιπα να τα μαντέψουν σε εκείνους που μπορούν να με ακούσουν».

22

Πίσω από την ιστορία της εξόδου για παράδειγμα, ο μυστικιστής αναγνωρίζει την αλληγορία μιας «πνευματικής μύησης». Ο «αιχμάλωτος» περιούσιος λαός του Μωησή οδηγείται περνώντας την ερυθρά θάλασσα, εκτός Αιγύπτου στην Γη της επαγγελίας. Έχουμε δηλαδή την διαδραμάτιση τριών γεγονότων την «αιχμαλωσία», την «διέλευση» των υδάτων και την τελική «λύτρωση» ως αντιστοιχία τριών σταδίων των μυστηρίων. Ο μυημένος είναι αρχικά αιχμάλωτος (Αίγυπτος) της ύλης, κατόπιν βαπτίζεται ( διάβαση των υδάτων) και στο τέλος μυείται για να γίνει ένας από τους εκλεκτούς (γη της επαγγελίας). Αλλά και ο Ιησούς χρησιμοποιούσε πολύ συχνά τις παραβολές, οι οποίες είχαν παιδευτικό χαρακτήρα όπως ο ίδιος αποκαλύπτει στους μαθητές του, εξηγώντας και τον λόγο για τον οποίο τις χρησιμοποιούσε :

«Γιατί σε εσάς έχει αποκαλυφθεί το βασίλειο των ουρανών , ενώ σε αυτούς ακόμα όχι, γιατί ενώ έχουν μάτια δεν βλέπουν, και ενώ έχουν αφτιά δεν ακούν.». Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς υποστήριζε μάλιστα, πώς ο Μάρκος κήρυσσε τρία διαφορετικά ευαγγέλια, για τρία διαφορετικά επίπεδα μύησης. Το ευαγγέλιο της καινής Διαθήκης προοριζόταν για τους αρχάριους. Το απόκρυφο ευαγγέλιο ήταν για τους τελειοποιημένους. Τέλος ένα προφορικό ευαγγέλιο αποκάλυπτε την γνώση. Αλλά και ο Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης γράφει για την ανάγκη απόκρυψης των μυστηρίων:

«Φρόντισε να μην αποκαλύψεις τα ιερά των ιερών, διατήρησε τα μυστήρια του κρυμμένου Θεού ώστε ο αμύητος να μη μετέχει αυτών, και στις ιερά οράματα σου μίλησε μόνο τους Αγίους». Στην μυητική διαδικασία των μυστήριων χρησιμοποιούσαν ένα είδους θείου δράματος, πλούσιο από εικόνες της θεότητας διάμεσο του οποίου ερχόταν ο άνθρωπος σε επαφή με την θεία του αρχή. Σύμφωνα με τον «εσωτερισμό», τα πολύ παλαιά χρόνια ο διευθύνων ιεροφάντης όταν περιέγραφε το αποτέλεσμα κάποιου ιδιαίτερου εγκλήματος ή ελαττώματος, είχε την δυνατότητα χρησιμοποίησης απόκρυφων δυνάμεων για την

23

«υλοποίηση» εικόνων και καταστάσεων της ψυχής. Κατόπιν όταν δεν υπήρχαν ιεροφάντες ικανοί για την υλοποίηση «φαντασμάτων», την θέση τους έπαιρναν ιερείς οι οποίοι υποκρίνονταν τις βασανισμένες ψυχές, αλλά χρησιμοποιούσαν και ειδικά κατασκευασμένα αγάλματα και παραστάσεις. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η δημιουργία του θεάτρου οφείλεται στις μυστηριακές τελετές. Μέσα από τις θεατρικές παραστάσεις προσπαθούσαν να διεγείρουν συγκεκριμένα συναισθήματα από τους συμμετέχοντες θεατές. Με τις μυστηριακές τελετές οι άνθρωποι αποκτούσαν ένα μέσο για να περάσουν σε ένα ανώτερο επίπεδο αντίληψης. Ανυψώνονται από επίπεδο σε επίπεδο και επικοινωνούσαν με τον θείο σπινθήρα (που οι πρόγονοι μας αποκαλούσαν «δαιμόνιο») που υπήρχε μέσα τους. Αυτή η διαδικασία ήταν η μύηση. Η διεύρυνση δηλαδή της συνείδησης, και η προσέγγιση των θεϊκών όψεων που κρύβει μέσα του ο άνθρωπος. Μία διεύρυνση στην οποία ο δόκιμος, συμβολικά δηλαδή, ψυχολογικά και σωματικά, «πέθαινε», για να «ξαναγεννηθεί». Λάμβαναν μέρος δηλαδή κατά τη διάρκεια της μύησης γεγονότα τρομακτικά τα οποία σχετίζονται με το δέος που προκαλεί η ίδια η επικοινωνία με το θείο. Όπως λέει και ο τελευταίος μεγάλος ιερέας των Δελφών ο Πλούταρχος (Ηθικά):

«Τη στιγμή του θανάτου η ψυχή δοκιμάζει μία εμπειρία παρόμοια με εκείνη που δοκιμάζουν αυτοί που έχουν υποβληθεί σε μεγάλες μυήσεις... Αρχικά υπόκειται κανείς σε απροσδιόριστες περιπλανήσεις και σε επίπονες περιφορές, περνάει μέσα από τρομακτικά και σκοτεινά μονοπάτια που δεν έχουν διέξοδο. Αλλά ξαφνικά προς το τέλος, όλα αυτά τα τρομερά πράγματα, ο πανικός και το ρίγος και ο ιδρώτας και η έκπληξη εξαφανίζονται και ένα θαυμάσιο φως έρχεται να σε προϋπαντήσει. Εμφανίζονται καθαροί πια τόποι και ευχάριστοι λειμώνες, με μουσική και χορούς και τελετουργίες, με θείους λόγους και ιερά οράματα. Εκεί λοιπόν ο μυημένος, τέλειος πια, (εξ αιτίας της εξοικείωσης μέσω της ανάμνησης της μυήσεώς του) απαλλαγμένος και απελευθερωμένος από όλα τα δεσμά περιφέρεται στεφανωμένος και πανηγυρίζει με τους άλλους ιερούς και αγνούς μυσταγωγούς».

Τα μυστήρια είχαν πάντοτε ως σκοπό να αποκαλύψουν την τέλεια διδασκαλεία υπό τριπλή αντίληψη, δηλαδή των

24

αισθήσεων, της ψυχής και του πνεύματος. Δηλαδή σκοπό να λάμψει το αόρατο πίσω από το ορατό, και η αλήθεια πίσω από το σύμβολο. Μέσα από τις περιπέτειες των ηρώων και την ιδέα της αναζήτησης καλύπτεται μία παγκοσμιότητα, είτε σαν τον μύθο του Αγίου δισκοπότηρου και των Ιπποτών του βασιλιά Αρθούρου, είτε σαν Οδύσσεια ή Αργοναυτική εκστρατεία. Για τους παγανιστές οι μύθοι της θεϊκής γέννησης ήταν μία συμβολική διδακτική ιστορία. Στους μυημένους των μυστηρίων, ένας άνθρωπος αποτελείται από το υλικό σώμα και την άυλη πνευματική ψυχή. Θεϊκός πατέρας είναι ο Θεός που μας δίνει την αιώνια ψυχή, υλική μας μητέρα είναι η Γη που μας δίνει το θνητό σώμα. Η μητέρα Γη δεν μπορεί να γεννήσει μόνη, αλλά με μυστικό τρόπο συλλαμβάνει καρπό κοιλίας από το αόρατο πνεύμα για να παράξει ζωή, και έτσι παρουσιάζεται ως αιώνιος παρθένος. Έτσι διαπιστώνουμε ότι σε όλες τις αρχαίες κοσμογονίες η μητέρα Γη γονιμοποιείται από τον Ουρανό-Πατέρα για να δώσει ζωή. Το θεϊκό ζευγάρι για τους Έλληνες ήταν ο Ουρανός και η Γαία, για τους Αιγυπτίους Σέμπ και Νούτ, για τους Ιάπωνες Ιζανάμι και Ιζανάγκι , τα ονόματα απλώς αλλάζουν. Μέσα από το πέρασμα των αιώνων το σύμβολο αυτό εξυψώθηκε, απέκτησε διαφορετική διάσταση και σήμερα είναι η μητέρα του Χριστού, του Βούδα, του Κρίσνα, κλπ.

ΚΡΗΤΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Οι πρώτες θρησκευτικές εκδηλώσεις του ανθρώπου, συνδέθηκαν άμεσα με τα βασικά προβλήματα που αντιμετώπισε στη σκληρή του προσπάθεια να επιζήσει. Τα απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα σε έναν ασταθή γεωλογικά πλανήτη, τρόμαζαν τον άνθρωπο, και τον οδηγούν στην λατρεία της φύσης που την ταυτίζει με τη Μητέρα - Γη. Τα αγαθά της μητέρας Γης που του παρέχουν τροφή, η φωτιά και ο Ήλιος, είναι οι πρώτες φυσικές δυνάμεις από τις οποίες εξαρτά άμεσα την επιβίωση του. Αργότερα η προσωποποίηση του κύκλου των εποχών και της αναγέννησης της φύσης παριστάνεται με τη μορφή νεαρού βρέφους ή νεαρού θεού που γεννιέται, πεθαίνει και ανασταίνεται κάθε χρόνο. Μία εικόνα της μητέρας φύσης που κρατά ένα νεογνό στην αγκαλιά της, οποία επαναλαμβάνεται

25

συνεχώς σε όλες τις παγκόσμιες αρχαίες θρησκείες. Ο θάνατος της Ηλιακής θεότητας στην μεσογειακή λεκάνη, συμβολίζει το χειμώνα ενώ η ανάσταση συμβολίζει την Άνοιξη-ζωή, είτε μέσω του μύθου του Διονύσου, είτε μέσω του Αιγυπτίου Θεού Όσιρη, που λατρεύτηκε σε ολόκληρη την Αίγυπτο. Στον Ελλαδικό χώρο ο πρώτος πολιτισμικά αλλά και θρησκευτικά ανεπτυγμένος πολιτισμός είναι αυτός της μινωικής Κρήτης (3.000 π.x –1.500 π.x). Εδώ έχουμε μυθολογικά την γέννηση του Δία αλλά και άλλων Ελληνικών Θεών, και την τέλεση των πρώτων μυστηριακών τελετών, που καθώς φαίνεται επηρέασαν καταλυτικά τα μετέπειτα Ελληνικά μυστήρια. Χαρακτηριστικό της σημασίας των Μινωικών μυστηρίων είναι ότι ο Πυθαγόρας ο μέγας αυτός μύστης, επισκέφτηκε την Κρήτη για να μυηθεί στα εκεί μυστήρια. Βάση της μινωικής θρησκείας, όπως και όλων των πρωτόγονων θρησκειών είναι «ο κύκλος της βλάστησης». Όπως είδαμε παραπάνω το δέος του ανθρώπου και η προσπάθεια του να κατανοήσει και να ευδαιμονήσει τις διαρκώς μεταβαλλόμενες φυσικές δυνάμεις, ήταν φυσικό να οδηγήσει στη θεοποίηση των φυσικών δυνάμεων και στη λατρεία τους. Έτσι και στην μινωική Κρήτη μεγάλη θεότητα είναι η ίδια η φύση, η Μεγάλη Μητέρα, ως «Ορεία Μήτηρ» και «Πότνια θηρών», άλλοτε ως «Θεά των Όφεων» ή του ιερού δέντρου, των πουλιών ή των λουλουδιών.Άλλοτε πάλι παρουσιάζεται ως πολεμική θεότητα με ασπίδα και ξίφος και άλλοτε ως θαλάσσια θεότητα που ταξιδεύει μέσα σε ιερό πλοίο. Η Ρέα, η Μεγάλη πανάρχαια Θεά, η θυγατέρα του Ουρανού και της Γης, η σύζυγός του Κρόνου και η μητέρα του Κρηταγενή Δία, λατρευόταν κάτω από το ιερό Δέντρο της στις υψηλές κορυφές των βουνών και των λόφων, καθώς και στα Ιερά Σπήλαια. Το Ιερό Δέντρο και το Ιερό Σπήλαιο ήταν σύμβολα της μητρότητας και της ζωής, δύο σημαντικά σύμβολα που επίσης συναντούνται σε όλες σχεδόν τις αρχαίες θρησκείες. Μπροστά από το Ιερό δέντρο γινόταν οι προσφορές και οι χοροί. Το δέντρο ως σύμβολο συμβόλιζε τη μητέρα που προσφέρει τον καρπό της ζωής. Τα Μυστήρια στην αρχαία Κρήτη ήταν διαχωρισμένα σε δυο μεγάλες λατρευτικές κατηγορίες :

• της Μεγάλης Μητέρας Ρέας - Γης • του Κρηταγενή Ιδαίου Δία.

26

Οι μειούμενοι σε αυτά διδάσκονταν την Ιατρική, και τη μουσική τέχνη. Τον μειούμενο τον οδηγούσαν μέσα σ’ ένα σπήλαιο όπου έμενε έγκλειστος για διάστημα 27 συνολικά ημερών. Τα Μυστήρια ήταν διαχωρισμένα σε Μεγάλα και Μικρά. Στα Μικρά έπρεπε να προπαρασκευαστούν οι υποψήφιοι, για να καταστούν καθαροί και αγνοί σωματικά και ψυχικά, και να προχωρήσουν κατόπιν στα Μεγάλα Μυστήρια. Στα Μικρά Μυστήρια διδάσκονταν οι παραδόσεις γύρω από τους Θεούς και τους ήρωες και η ερμηνεία των συμβολισμών της Μεγάλης Μητέρας στη γη, στη θάλασσα, στον αέρα και στη φωτιά, που ήταν συμβολικά ο όφις, ο ιχθύς, η περιστερά και ο λέων. Στα Μεγάλα Μυστήρια λειτουργούσαν βαθμοί μυστικών τελετουργιών προς τη θεά των όφεων, η οποία συμβόλιζε τη Μεγάλη Μητέρα Θεά. Προκαταρτικοί της τελικής μυστηριακής ιερουργίας ήταν οι ιεροί χοροί, τα Ταυροκαθάψια, και η πυρρίχη, ο ένοπλος ενθουσιαστικός χορός, που έφερνε τους χορευτές σε ενθουσιαστική έκσταση, τους έκανε δηλαδή σαν «μαινόμενους». Αλλά εκτός από τους χορούς λάμβαναν μέρος και συμβολικές λιτανείες ιερειών και ιερέων, μυστικές συνεστιάσεις, λατρευτικές προσφορές και θυσίες μέσα σε σπονδικές φιάλες και ρυτά, που προσφέρονταν στο Ιερό Δέντρο και στη Στήλη του Διπλού Πέλεκυ. Ο Διπλός Πέλεκυς βρισκόταν στο κέντρο του ιερού, για να φανερώνει την ιερότητα και το «άβατο» του μέρους αυτού. Ο διπλός πέλεκυς συμβόλιζε την δημιουργική ένωση των δυο δυνάμεων της Φύσεως, της παραγωγικής και της γονιμοποιού. Η Μεγάλη Μητέρα, η Ρέα - Γη ή Μα, συμβόλιζε την παραγωγική ανανεωτική φροντίδα της Μητέρας Φύσης. Οι θρησκευτικές τελετές ήταν απόδοση σεβασμού σ’ αυτήν και εκδήλωση της παρακλήσεως για τη βοήθειά της. Σε αυτές πρωτεύουσα θέση είχαν οι Ιέρειες της σαν ομόφυλες της Μεγάλης θεάς. Αργότερα πήραν μέρος στις τελετές και οι άνδρες, όταν ο βασιλιάς ήταν πλέον και Αρχιερέας και η λατρεία της «γονιμοποιητικής» δυνάμεως της Φύσεως στη μορφή του νεαρού γιου της Μεγάλης Μητέρας, του Κρηταγενή Δία και του Ποσειδώνα στη λατρεία του Ταύρου, κυριάρχησαν στην κρητική θρησκεία. Ο ταύρος συμβόλιζε το αρσενικό στοιχείο, και τον ήλιο που γονιμοποιεί τη γη, ενώ το θηλυκό στοιχείο η θεϊκή αγελάδα αντιπροσώπευε την σελήνη, που το σχήμα της θυμίζει κέρατα. Η Σελήνη ήταν σύμβολο γονιμότητας, λόγω του ότι

27

βοηθά στην ανάπτυξη των φυτών και των ζώων και ως ένα βαθμό ότι επιδρά στην ανθρώπινη υγεία. Πίστευαν ότι η ευεργετική επίδραση της θεάς φτάνει στο απόγειό της στην Πανσέληνο, όπου όχι μόνο οι άνθρωποι αλλά και τα ζώα είχαν τον ευκολότερο τοκετό. Την συσχέτιζαν επίσης με τα γυναικεία έμμηνα και δεν είναι παράξενο το ότι άλλη μία ονομασία της Σελήνης είναι Μήνη (μήνας, έμ-μηνα). Η θυσία του Ταύρου, συμβόλιζε την αναγέννηση από το αίμα του, ενώ αντίστοιχα στο επίπεδο του υποψήφιου μύστη ο πλασματικός θάνατος συμβόλιζε την πλασματική αναβίωση του μύστη, που πέθαινε στην παλιά του κατάσταση και ανασταινόταν σε μια υψηλότερη σφαίρα. Την ανακήρυξη των μεμυημένων ως ιερέων ακολουθούσε η τελετή της Θρονώσεως ή του Θρονισμού.

ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Η παράδοση αναφέρει την ίδρυση των Ελευσίνιων Μυστηρίων όταν βασιλέας των Αθηνών ήταν ο Πανδίον, δηλ. στη Μυκηναϊκή Περίοδο, περί το 1350 π.Χ. Είναι ωστόσο σίγουρο κατόπιν των ανασκαφών στην Κνωσό ότι και τα Ελευσίνια Μυστήρια ανάγονται στην Μινωική Εποχή. Ό σκοπός των Ελευσίνιων Μυστηρίων δεν ήταν άλλος, παρά γνωστοποιήσει στον άνθρωπο ότι είναι αθάνατος, όχι σαν σώμα αλλά σαν ψυχή. Τα Ελευσίνια μυστήρια διακρίνονταν στα Μικρά και στα Μεγάλα. Τα μικρά τελούνταν στην Άγρα, προάστιο των Αθηνών, κοντά στον Αρδηττό στις όχθες του Ιλισού. Τα μικρά μυστήρια ήταν προπαρασκευαστικά και καθαρτικά στάδια για την μύηση στα μεγάλα, ή εποπτικά μυστήρια που τελούντα κάθε τέσσερα χρόνια, και είχαν διάρκεια εννέα ημέρες. Οι τελετουργίες της μύησης διακρίνονταν στα δρώμενα, τα δεικνώμενα και τα λεγόμενα. Δρώμενα ήταν χρήση των ιερών αντικειμένων, δεικνυώμενα όλες οι θεώμενες παραστάσεις, και λεγόμενα ήταν οι συμβολικές φράσεις των μυστών.Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι οι διαδικασίες μύησης δεν είχαν τόσο πληροφοριακό χαρακτήρα, αλλά κυρίως αποτελούσαν δοκιμασίες μέσα από τις οποίες ο μύστης έφτανε στην απαιτούμενη πνευματική κατάσταση προκειμένου να μετάσχει στις μυστικές τελετές. H κυρίως τελετή γινόταν στο τελεστήριο όπου ο

28

Iεροφάντης παρουσίαζε τα ιερά αντικείμενα. Tο στάχυ, ιερό φυτό της Δήμητρας, ήταν ένα από τα σύμβολα που αποτελούσαν τον πυρήνα της λατρείας. Κάθε χρόνο θεριζόταν από το ιερό χωράφι της θεάς, από την ιέρεια και φυλασσόταν στο ιερό. Eπιδεικνυόταν από τον Ιεροφάντη σε καταληκτική τελετή των Ελευσίνιων Μυστηρίων, κατά την οποία ανήγγειλε τη θεϊκή γέννηση του Bριμού από τη Bριμώ. O συμβολισμός του σταχυού, σχετιζόταν με τον κύκλο της επίγειας ζωής και με την προσδοκία της μεταθανάτιας. Ο συμβολισμός αυτός επιτυγχανόταν μέσα από τον κύκλο ζωής του ίδιου του φυτού. Οι κυρίως ιεροτελεστίες γίνονταν την νύχτα, και οι υποψήφιοι μύστες επαναλάμβαναν την φράση:

«ενήστευσα, έπιον τον κυκεώνα, έλαβον από κιάστης και αφού εγεύθην, ετοποθέτησα πάλιν από τον κάλαθον εις την κύστην».

Ανώτεροι τελετουργοί ήταν :

• O Ιεροφάντης με την Ιεροφάντιδα, καταγόμενοι από την οικογένεια των Ευμολπιδών. Ήταν ισόβια απομονωμένοι μέσα στον Ναό, και υπεύθυνοι για την φύλαξη των ιερών.

• Ο Δαδούχος, ο φέρων την διπλή δάδα, ισόβια εκλεγμένος από την οικογένεια των κυρήκων.

• Ο Ιεροκύρυξ από τo γένος των Κηρύκων, με καθήκον να αναγγέλλει την επίσημη προκήρυξη προς τους μύστες προ της μυήσεως στα μείζονα μυστήρια, σχετικά με την υποχρέωση τους να τηρήσουν απόλυτη σιγή για τα ιερά πράγματα.

• Ο Επιβώμιος Ιερεύς με την Επιβώμιο Ιέρεια, προερχώμενοι και αυτοί από την οικογένεια των Κυρήκων, που είχαν την ευθύνη των θυσιών. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην εποχή ακμής των μυστηρίων δεν προσφέροντο θυσίες ζώων.

• Ο Ιακχοφόρος, που έφερνε κατά τις τελετές και τις πομπές το είδωλο του Ιάκχου

• Ο Κουρότροφος, ο οποίος φρόντιζε για την διατήρηση του Ιάκχου

29

• Οι ιέρειες «ΠΑΝΑΓΙΕΣ» ή μέλισσες (ονομάζονταν έτσι διότι δεν είχαν καμία επαφή με άνδρες), που ζούσαν έγκλειστες στο ιερό της Ελευσίνας, και είχαν το προνόμιο να ακουμπούν τα «ιερά».

Περιληπτικά και σύμφωνα με τις λίγες σωζόμενες πληροφορίες που έχουμε, διαδραματίζονταν τα εξής :

• 1η ημέρα (14η Βοηδρομιώνος): Ξεκινούσε από την Ελευσίνα (Πομπείον) η πομπή, με τον Ιεροφάντη και τον Δαδούχο επικεφαλής και δια της Ιεράς Οδού έφτανε στους πρόποδες της Ακρόπολης των Αθηνών στο «εν άστει Ελευσίνιο», όπου κατάθεταν την Ιερή Κίστη με τα απόρρητα Ιερά Αντικείμενα των Μυστηρίων.

• 2η ημέρα (15η Βοηδρομιώνος).Το πλήθος των μυστών, οι άρχοντες και οι Θρησκευτικοί λειτουργοί συναθροίζονταν στην Ποικίλη Στοά της Αθηναϊκής Αγοράς, όπου γινόταν η κήρυξη των εορτών. Κατά την δεύτερη ημέρα γινόταν η ανακοίνωση όσων γίνονταν δεκτοί για την μύηση, και η ανακοίνωση όσων αποκλείονταν.

• 3η ημέρα (16η Βοηδρομιώνος): Οι υποψήφιοι μύστες βαπτίζονταν στα νερά του Φαλήρου. Κατά την τρίτη ημέρα ο Κήρυκας εκφωνούσε το παράγγελμα «άλαδε οι μύστε» προς το οποίο συμμορφούμενοι οι προς την μύηση υποψήφιοι πορεύονταν προς την θάλασσα και καθαρίζονταν. Ο καθένας από αυτούς έσυρε ένα χοίρο, ένα είδος αποδιοπομπαίου τράγου, το οποίο έπαιρνε το βάρος των ανθρώπινων αδυναμιών του ατόμου.

• 4η ημέρα (17η Βοηδρομιώνος): τελούσαν μεγάλη θυσία στο εν άστει Ελευσίνιο της Ακρόπολης. Κατά την τέταρτη ημέρα υπήρχε πένθος και τηρούσαν νηστεία. Oι τελετουργίες ήταν πένθιμες σε ανάμνηση των δακρύων της Δήμητρας και της Περσεφόνης.

• 5η ημέρα (18η Βοηδρομιώνος): τελούσαν μεγάλη θυσία προς τιμήν του Ασκληπιού στο εν άστει Ελευσίνιο (Ασκληπιείο). Την ημέρα αυτή υποδέχονταν οι Αθηναίοι τις εξέχουσες ξένες προσωπικότητες, που έρχονταν για να μυηθούν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Την πέμπτη ημέρα

30

τελούσαν θυσίες στη Αθήνα, εκ των οποίων κάποιες προς τιμή του Διονύσου.

• 6η ημέρα (19η Βοηδρομιώνος). Άρχιζε η μεγάλη πομπή από το εν άστει Ελευσίνιο της Ακρόπολης προς το ιερό της Ελευσίνας. Η πολυπληθής πομπή ακολουθούσε την Ιερά Οδό με επικεφαλής τους αξιωματούχους που μετέφεραν τα Ιερά Αντικείμενα και το ξόανο του Ιάκχου.

Πασίγνωστοι είναι επίσης, οι γεφυρισμοί, δηλαδή τα πειράγματα και οι βωμολοχίες, που λάμβαναν χώρα στη γέφυρα του Ελευσινιακού Κηφισσού, από τους κατοίκους της Ελευσίνας προς τους συμμετέχοντες στην πομπή. Η πομπή γινόταν με πυρσούς. Κατά την πομπή των πυρσών στην Ελευσίνα, οι υποψήφιοι μύστες κρατώντας ο καθένας δάδα αναμμένη, παρηλαύνανε ανά δυάδες. Εισέρχονταν στον ναό της Δήμητρας και υποβάλλονταν κατά αυτό τον τρόπο στον συμβολικό καθαρμό δια του πυρός.

• 7η, 8η,9η ημέρα . Από την έβδομη και μετά ημέρα τελούνταν τα κυρίως μυστήρια, και ήταν η στιγμή που ο κήρυξ φώναζε

«εκάς, εκάς οι βέβηλοι».

Oι βέβηλοι και οι μη «καθαροί» έβγαιναν, ενώ οι υποψήφιοι εισέρχονταν στο εσωτερικό του ναού. Οι μύστες νήστευαν, έπιναν τον Κυκεώνα και κλείνονταν στο Τελεστήριο με τον ερχομό της νύχτας, όπου ελάμβαναν χώρα τα «Δρώμενα». O Ιεροφάντης έδειχνε στους μύστες τα «Δεικνύμενα» (δηλ. τα ιερά που φυλάσσονταν στην ιερή κίστη, στο άδυτο του Τελεστηρίου), λέγοντας τα «Λεγόμενα». Οι μύστες απαντούσαν με το «ύε-κύε» (βρέξε-καρποφόρησε).

«Καταρχάς πλενόμαστε με ύδωρ…Αφού οδηγηθούμε από τον Ιεροφάντη ,μας διαβάζει από λίθινο βιβλίο πράγματα τα οποία επί ποινή θανάτου δεν πρέπει να ανακοινώσουμε σε κανένα»(Πορφύριος).

Σύμφωνα με τον W. Durant, οδηγούσαν τους μύστες υπό το φως των πυρσών σε σκοτεινά υπόγεια σπήλαια τα οποία συμβόλιζαν τον Άδη και στην συνέχεια τους οδηγούσαν σε ένα φωτεινό

31

δωμάτιο, που αντιπροσώπευε την κατοικία των ευδαιμόνων. Ο Ιεροκήρυκας έλεγε τα εξής λόγια:

«ιδού βρίσκεστε στο υποχθόνιο κατώφλι της Περσεφόνης. Για να εννοήσετε την μέλλουσα ζωή και την παρούσα κατάσταση σας, πρέπει να διέλθετε από το κράτος του θανάτου. Αυτή είναι η διαδικασία των μυημένων. Πρέπει να μάθετε να αψηφάτε τα σκότη για αν χαρείτε το φως»(Αυτοκράτορας Ιουλιανός),

και ακολουθούσε η Εποπτεία, η πεμπτουσία ουσιαστικά των μυστηρίων, που ήταν η άμεση επικοινωνία με το «Θείο». Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι οι μύστες μέσα στο άδυτο του Τελεστηρίου έβλεπαν και βίωναν ένα συγκλονιστικό όραμα πού είχε σχέση με τον μύθο της Περσεφόνης, μπροστά από μια μεγάλη απόκοσμη φωτιά ή λάμψη. Η εμπειρία είχε προφανώς σκοπό να πείσει τους μύστες για την αθανασία της ψυχής, αλλά δυστυχώς, για το πώς επιτυγχάνετο αυτή η διαδικασία, δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα. Aς σημειωθεί ότι για να λάβει κανείς την ύψιστη μύηση της Εποπτείας (και να καταστεί Επόπτης) έπρεπε το προηγούμενο χρόνο να είχε μυηθεί στα Μικρά ή εν Άγραις. Αλλά και ο Πλάτων (στον Φαίδρο) υπαινίσσεται, ότι στα μυστήρια η ψυχή θυμάται την θεία καταγωγή της - ίσως και τις προηγούμενες ενσαρκώσεις της - και χάρη σ' αυτή την ανάμνηση, ο θνητός άνθρωπος γίνεται «μύστης» και «επόπτης». Αλλά και σε Ορφική επιγραφή που βρέθηκε αποκαλύπτεται η προΰπαρξη και αθανασία της ψυχής:

«Είμαι παιδί της Γης και του Έναστρου Ουρανού. Το γένος μου όμως είναι μόνο Ουράνιο. Στέγνωσα απ' τη δίψα και πεθαίνω. Γι' αυτό δώστε μου γρήγορα κρύο νερό, απ' αυτό που κυλάει απ' της Μνημοσύνης τη λίμνη. Οι βασιλιάδες που είναι κάτω από τη γη θα σε σπλαχνιστούν και θα σου δώσουν να πιεις από τη λίμνη της Μνημοσύνης. Και δρόμο παίρνεις πολυσύχναστο, δρόμο ιερό, που κι άλλοι μύστες και βακχευτές ξακουστοί πορεύονται».

Στο παραπάνω κείμενο η ψυχή ζητά να πιει νερό απ' της Μνημοσύνης (Μνήμης) τη βρύση, για να θυμηθεί τη θεϊκή

32

προΰπαρξή της. Όταν γίνει αυτό, τότε βαδίζει πια στον ιερό δρόμο των Μυστών και απαλλάσσεται απ' τον κύκλο των ενσαρκώσεων, όπως τόνισε και ο Πλάτων στα κλασσικά έργα του «Φαίδων», «Μένων». Αυτή η πεποίθηση περί μετενσάρκωσης γινόταν βεβαιότητα στα Μυστήρια της Ελευσίνας, τα οποία έκλειναν με τη μυστηριώδη φράση, «Κόνξ-ομ-πάξ». Η πιο πιθανή ερμηνεία για την φράση είναι, αυτή που το ταυτίζει με την Πυθαγόρεια Εντολή: «άκουε, όρα, σίγα». Σύμφωνα με το λεξικό LIDDELL SCOTT το ρήμα «κοωέω-ώ» σημαίνει «ακούω/γνωρίζω», το «όμμα» σημαίνει «οφθαλμός» ενώ το «πάξ» σημαίνει «σιωπή». Ίσως λοιπόν η μυστηριακή φράση «κόνξ-ομ-πάξ» να σημαίνει «άκουε-βλέπε-σώπα». Την τελευταία ημέρα η καλούμενη ως «πλυμοχόων» ή «καταλισκών», σημείωνε την λήξη των εορτών, γίνονται οι σπονδές στους νεκρούς και άρχιζε η επιστροφή των Μυστών στην Αθήνα. Δύο πήλινα αγγεία γεμισμένα με νερό τοποθετούνταν προς την ανατολή, και την δύση του ναού και ανατρέπονταν. Η ημέρα αυτή ήταν αφιερωμένη στην λατρεία των δαιμόνων και των νεκρών.

ΤΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Τελούνταν στην Αττική και είχαν χαρακτήρα τόσο κοσμικό, όσο και μυστηριακό. Τα μικρά Διονύσια τελούνταν τον μήνα Ποσειδεώνα (τέλη Δεκεμβρίου, αρχές Ιανουαρίου), διακρίνονταν δε στα «κατά αγρούς», και στα «κατά άστυ». Τα μεγάλα Διονύσια τελούνταν κατά τον μήνα Ανθεστηρίωνα (τέλος Φεβρουαρίου, αρχές Μαρτίου), και τον Ελαφηβίωνα (28 Μαρτιού μέχρι 2 Απριλίου). Ο μύθος των Διονυσιακών μυστηρίων σχετιζόταν με τον φόνο του Διονύσου από τους τιτάνες και την ανάσταση του. Ο υποψήφιος προς μύηση φορώντας ιερά ενδύματα, οδηγούνταν σε σκοτεινά σπήλαια, ενώ ακούγονταν κραυγές άγριων θηρίων και άλλοι απόκοσμοι θόρυβοι, και ξαφνικές αστραπές που φανέρωναν τρομαχτικές μορφές. Η δοκιμασία αυτή κρατούσε τρεις νύχτες, και κατόπιν ο μύστης οδηγούνταν σε ένα μοναχικό κελί, όπου και ξάπλωνε. Εκεί ξαφνικά νερά έπεφταν από ψηλά, που απεικόνιζαν τον κατακλυσμό, και γινόταν αναπαράσταση του φόνου του Διονύσου, του οποίου τα μέλη διασκορπίζονταν. Άρχιζε τότε μέσα σε θρήνους η αναζήτηση των λειψάνων, ενώ

33

φωνές των Κορυβάντων γέμιζαν τον χώρο. Κατόπιν ο μυημένος κατέβαινε στον Άδη, όπου «έβλεπε» τα βασανιστήρια των πονηρών και την αναταμοιβή των αγαθών. Τέλος γινόταν «επόπτης» ή «ορατικός», δηλαδή άνθρωπος ικανός να βλέπει τον κόσμο αφ’ υψηλού και στο σύνολο του επομένως να ικανώς να «εννοεί».

K ΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Για τα Καβείρια μυστήρια υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες. Τα Καβείρια μυστήρια τελούνταν στην Σαμοθράκη, την Λήμνο την Ίμβρο και την Θράκη. Σύμφωνα με τον μύθο ο Δίας δίδαξε τις τελετές των Καβειρίων στον Ιάσονα. Κατά τον Ηρόδοτο όμως οι Πελασγοί οι πρώτοι κάτοικοι της Σαμοθράκης ήταν οι ιδρυτές των μυστηρίων, ενώ κατά τον Διόδωρο τον Σικελιώτη ο Ορφέας ήταν ο πρώτος που δίδαξε τις τελετές και τα μυστήρια. Το σίγουρο είναι ότι όταν οι πρώτοι Αχαιοί το 2200 π.χ κατέγραψαν στον κατάλογο των θεοτήτων τα ονόματα του Δία, της Εκάτης, του Απόλλωνα και των Καβείρων. Ποιοι και πόσοι ήταν όμως οι Κάβειροι, τι συμβόλιζαν και τι λάμβανε μέρος στις μυστηριακές αυτές τελετές; Όσν αναφορά τον συμβολισμό τους, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης 1ος αι. μ. Χ. αναφέρει ότι οι Κάβειροι θεωρούνταν η προσωποποίηση της αθανασίας της ψυχής. Κατά τον ρήτορα Αριστείδη ήταν πρεσβύτεροι δαίμoνες και θεωρούνταν όπως οι Τιτάνες ως τέκνα του Ουρανού. Όσον αναφορά τον αριθμό τους και το ποιοι ήταν δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση. Το πιο πιθανό είναι ως Πελασγικής προέλευσης ο πρώτος τους χαρακτήρας κατά την απώτατη αυτή εποχή να ήταν χθόνιος και συνδέονται με τη λατρεία της μεγάλης Μητέρας Φύσης και τη γονιμότητα της γης, όπως και στα Κρητικά μυστήρια. Η Μεγάλη Μητέρα, η μητέρα γη, λεγόταν Αξίερος. Μαζί με την Μεγάλη Μητέρα λατρεύονταν ο σύζυγός της, ένας ιθυφαλλικός θεός της γονιμότητας με το όνομά Καδμίλος, που πολλές φορές ταυτίζονταν με τον Ερμή γιατί τα σύμβολα αυτού του Θεού, δηλαδή το ιερό του ζώο, ο κριός, που συμβόλιζε κατ' άλλους τη γονιμοποιό δύναμη, κατ' άλλους τον αρχηγό ποιμένα, καθώς και το φιδοκέφαλο κηρύκειο του, βρέθηκαν χαραγμένα σε νομίσματα και σε επιγραφές. Σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους ήσαν παιδιά ή εγγόνια του Ηφαίστου. Ο Ήφαιστος με την Καβειρώ, κόρη του Πρωτέα, έκανε τρεις γιους, τους Καβείρους και τρεις κόρες, τις νύμφες Καβειρίδες ή

34

σύμφωνα με άλλους μύθους ο Ήφαιστος με την Καβειρώ γέννησαν τον Καδμίλο, από τον οποίο προήλθαν οι τρεις αρσενικοί και οι τρεις θηλυκοί Κάβειροι Κατά μια άλλη εκδοχή της μυθολογίας ο Ήφαιστος από την Καβείρη απόκτησε μόνο τον Καδμίλο και ότι οι Κάβειροι και οι Καβειρίδες είναι παιδιά του.

Στην λατρεία των Καβείριων μυστηρίων πρωτεύοντα ρόλο έπαιζε το Πυρ, από όπου φαίνεται ότι πήραν και το όνομα τους από την ρίζα της λέξης κάειν-καίω ΚάFειροι. Η λατρεία των Καβείρων σχετίζονταν με τον Ήφαιστο τον Θεό της φωτιάς, αλλά και των τεχνών από τον οποίο ο Προμηθέας έκλεψε το πυρ για να το παραδώσει στους ανθρώπους. Ό Διόδωρος ο Σικελιώτης μας αναφέρει ότι οι επιφανέστεροι των αρχαίων ηρώων είχαν μυηθεί στα Καβείρια όπως ο Ιάσονας, οι Διόσκουροι, ο Ηρακλής, ο Ορφέας. Σύμφωνα με τον Φιλόστρατο κάθε χρόνο και σε ορισμένο χρόνο στην Λήμνο (που κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Αιθαλιά) κατά την διάρκεια των εορτών των τελετών, έσβηναν όλα τα Φώτα στο νησί επί εννέα ημέρες, μέχρι να έρθει με πλοίο από την Δήλο το νέο πυρ. Γι αυτό τον λόγο και η λαμπάδα ήταν το σύμβολο των Καβείρων. Συνήθως η γιορτή γινόταν από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο και δεν είχαν τον αυστηρό χαρακτήρα του απόρρητου όπως συνέβαινε στα Ελευσίνια, αλλά υπήρχε υποχρεωτική εξομολόγηση από ειδικό ιερέα που ονομαζόταν «Κόης», ενώ το αξίωμα των ιερεων ήταν κληρονομικό, και ονομάζονταν Καδμίλοι από τον παίδα Καδμίλο. Εκτός του ιερέα εξομολογητή υπήρχε και το δικαστήριο των Ανακτοτελεστών ή κατηχητών ιερέων, οι οποίοι έκριναν ένα ο υποψήφιος άξιζε να μυηθεί ή να μυηθεί. Οι υποψήφιοι μύστες προχωρούσαν κρατωντας δαυλούς που συμβόλιζαν το εσωτερικό φώς που διώχνει το σκοτάδι της άγνοιας και της ύλης. Κατά την μύηση ο μυούμενος καθόταν σε θρόνο, για αυτό και η μύηση λεγόταν και «θρονισμός». Στο κεφάλι του μυημένου τοποθετούσαν στεφάνι ελιάς, ενώ στην κοιλία του περνούσαν πορφυρή ταινία και κατόπιν ακολουθούσε χορός γύρω από τον μυούμενο. Ύστερα από τον θρονισμό, ο ιερέας οδηγούσε τον μύστη στο άβατο του Ιερού όπου εκεί, το νέο μέλος, μετείχε της «εποπτείας».. Σύμφωνα με μία απο τις εκδοχές η εννιάμερη, μύηση άρχιζε με την γέννηση του Αξίερου, ο οποίος συμβόλιζε τον άνθρωπο με τα ελαττώματα του. Σύμφωνα με τον μύθο από ζήλια για τον

35

αδελφό του Κάδμιλο, κατέστρωσε σχέδιο να τον συντρίψει. Τελικά κατορθώνει και πείθει και τα υπόλοιπα αδέλφια του να πάρουν μέρος στον φόνο του Κάδμιλου. Ο αντιπρόσωπος του πνεύματος ο Κάδμιλος φονεύεται και ενταφιάζεται. Μετά τον φόνο η οικογένεια μετανιώνει για την αποτρόπαια πράξη και με μαγικές λέξεις προσπαθεί και τελικά επιτυγχάνει να επαναφέρει στην ζωή τον αναστήσα Κάδμιλο. Ξημερώνοντας η ένατη ημέρα των μυστηρίων, ο αρχιερέας κρατώντας αναμμένη λαμπάδα ανήγγειλε την ανάσταση του πνευματικού σωτήρα. Η γνώση των μυστηρίων και της αρχής της ζωής απαιτούσε σωματική και πνευματική πειθαρχεία, και η αποκάλυψη αυτής της γνώσης επέφερε ως και την ποινή του θανάτου. Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος εξηγεί γιατί η γνώση δεν προσφέρεται για όλους:

«Τις συζητήσεις με τους πολλούς να τις αποφεύγεις. Δεν θέλω να τους αποφεύγεις από φθόνο, αλλά διότι από τους πολλούς θα θεωρηθείς γελοίος. Και αυτά τα λόγια έχουν ελάχιστους ακροατές και σύντομα ούτε λίγους θα έχουν. Έχουν κάτι ιδιαίτερο μέσα τους αυτά τα λόγια, τους κακούς τους παρορμούν μάλλον προς την κακία, γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγει κανείς τους πολλούς, επειδή αυτοί δεν αντιλαμβάνονται την αρετή των λόγω αυτών...»

Η ζωή του Διαγόρα κινδύνεψε διότι απεκάλυψε τα απόρρητα των Μυστηρίων. Ο Ανδροκλής και ο Αλκιβιάδης οδηγήθηκαν στο δικαστήριο γιατί μίλησαν για τα μυστήρια δημοσίως, ενώ και ο Αισχύλος καταδικάστηκε σε θάνατο επειδή κατηγορήθηκε ότι παρουσίασε επί σκηνής τα δρώμενα σχετικά με τα Ελευσίνια. Τέλος ο Αριστοτέλης, όταν καταδικάστηκε για ασέβεια από τον Ιεροφάντη Ευρυμέδοντα , αναγκάστηκε να φύγει στην Χαλκίδα. Οι αμύητοι που εισέρχονταν στο άδυτο καταδικάζονταν σε θάνατο και η περιουσία τους δημεύονταν. Γι’ αυτό λίγο πριν την μύηση στα Ελευσίνια μυστήρια ο κήρυκας φώναζε επιτακτικά ώστε να απομακρυνθούν οι ανέτοιμοι:

«ΕΚΑΣ, ΕΚΑΣ ΕΣΤΕ ΒΕΒΗΛΟΙ»,

36

συνέβαινε δηλαδή ότι και στην Χριστιανική εκκλησία όπου ακούγεται η φράση:

«τας θύρας- τας θύρας εις μυσταγωγίαν πρόσχωμεν».

Αυτή η αρχή ίσχυε για όλα τα μυητικά συστήματα και σχολές. Ο Πυθαγόρας για παράδειγμα έλεγε:

«Ου τά πάντα τοις πάσοι ρητά»,

ο Ορφέας :

«θα απευθύνω τους λόγους μου προς εκείνους, προς τους οποίους είναι θεμιτόν να ομιλήσω. Αλλά εις τους αμύητους, εις όλους ομαδικώς, κλείσατε τας θύρας…»,

ενώ αντίστοιχα ο Ιησούς Χριστός δίδασκε (κατά Θωμά Ευαγγέλιο) :

«Σε αυτούς που είναι άξιοι των μυστηρίων μου, θα αποκαλύψω τα μυστήρια μου.».

37

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

«Μακάρι να ξεκαθαριζόταν το μυθικό και να έβγαινε από αυτό με την λογική μια ιστορική πραγματικότητα…»

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Όπως είδαμε οι μυστηριακές τελετές είχαν σαν στόχο την αφύπνιση της ψυχής διαμέσου της αποκωδικοποίησης των μύθων. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να προσεγγίσουμε το «εσωτερικό» μήνυμα και τον συμβολισμό των κυριοτέρων Ελληνικών μυστήριων, των Διονυσιακών και των Ελευσίνιων. Πρωταγωνιστής στα Διονυσιακά μυστήρια ήταν ο Διόνυσος, υιός του Δια και της Σέμελης, της θνητής μητέρας. Η Ήρα ζηλεύοντας για την απιστία του Δία με την Σέμελη προτρέπει τους Τιτάνες εναντίων του Διονύσου τον οποίο τεμαχίζουν. Η θεά Αθηνά σώζει την καρδιά του και την φέρνει στον Δια, από όπου γεννιέται για δεύτερη φορά ο Διόνυσος. Η αλήθεια που περικλείει ο μύθος είναι η γέννηση του θείου και το πεπρωμένο της ανθρώπινης ψυχής. Μόλις το θείο και Διονυσιακό στοιχείο αφυπνιστεί στην ψυχή, αισθάνεται μια νοσταλγία. Η κοινή συνείδηση η οποία αντιπροσωπεύεται στον μύθο από την Ήρα, ζηλεύει τον τοκετό του θείου. Για αυτό λοιπόν προτρέπει τους Τιτάνες- την κατώτερη δηλαδή φύση του ανθρώπου να κατασπαράξουν την θεία φύση του. Έτσι το θείο είναι παρόν στον άνθρωπο αλλά με τις αισθήσεις και την γνώση τεμαχισμένη. Αλλά εάν η ανώτερη σοφία (ο Ζευς) είναι αρκετά ισχυρή στον άνθρωπο τότε αυτή (η ανώτερη συνείδηση) θα ξαναγεννηθεί ως δεύτερος θεός. Έτσι από την γνώση η οποία είναι η τεμαχισμένη στον άνθρωπο γεννιέται η σοφία, που είναι ο λόγος, ο υιός του θεού και μιας θνητής μητέρας, δηλαδή του φθαρτού μέρους της ψυχής, η οποία ανυψώνεται ασυνείδητα

38

προς Το θείο. Σύμφωνα με την Ορφική εκδοχή του μύθου ο Διόνυσος, γιος του Δια και της Περσεφόνης, έλαβε δώρα από τους Τιτάνες, μεταξύ των οποίων υπήρχε και ένας καθρέφτης. Τη στιγμή που ο μικρός Διόνυσος κοίταξε το είδωλο του στο καθρέφτη, οι Τιτάνες του επιτέθηκαν και τον σκότωσαν για να πάρουν του πάρουν την εξουσία. Για να μην αποκαλυφθεί το έγκλημα τους, διαμέλισαν το νεκρό σώμα και το έφαγαν. Η Αθηνά, όμως έσωσε την καρδιά του, κατάδωσε τους Τιτάνες στον Δια, και του παρέδωσε το κομμένο μέλος. Ο Δίας εξοργισμένος κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και από τη στάχτη τους, προσθέτοντας λίγο νερό, έφτιαξε την ανθρώπινη φυλή. Επειδή όμως οι Τιτάνες είχαν φάει τον Διόνυσο πέρασε μέσα τους το θεϊκό στοιχείο, και από αυτούς σε εμάς. Και γι αυτό οι άνθρωποι ξεχώρισαν από όλο το ζωικό βασίλειο. Είχαν πλέον μέσα τους θεϊκή φύση αλλά και ένα βαρύ αμάρτημα.. Στην συνέχεια ο Διόνυσος και σε αυτή την εκδοχή του μύθου, ξαναγεννήθηκε από το κομμάτι που είχε φυλάξει η Αθηνά. Ο Διόνυσος ήταν μια από τις σημαντικότερες θεότητες, που διατηρούσε το μεθύσι της ζωής, δηλαδή τη θεία μέθη για δημιουργία, η οποία βρήκε την συνέχεια της μέσα από την μορφή του Χριστού. Εξάλλου το αμπέλι το κυριότερο σύμβολο του Διονύσου είναι και σύμβολο του Ιησού. Στα σπουδαιότερα Ελληνικά μυστήρια τα Ελευσίνια, πρωταγωνιστές ήταν η θεά Δήμητρα, η κόρη της Περσεφόνη και ο Θεός του κάτω κόσμου Πλούτωνας. Ο μύθος της Δήμητρας αναφέρεται στην περιπέτεια της Κόρης και έχει ως εξής. Ο Πλούτων, ο θεός του Άδη, ερωτεύθηκε την ανιψιά του Περσεφόνη και με την άδεια του αδελφού του Δία, αποφάσισε να την απαγάγει και να την οδηγήσει στο σκοτεινό βασίλειό του. Έτσι κάποια μέρα που η Κόρη βρισκόταν στους αγρούς με την Αθηνά, την Αρτέμιδα και τις κόρες του Ωκεανού, και ετοιμαζόταν να κόψει έναν νάρκισσο, άνοιξε ένα χάσμα και από μέσα πρόβαλε ο Άδης επάνω στο άρμα του. (Σε αυτό το σημείο κρύβεται ο πρώτος συμβολισμός. Ο Νάρκισσος παριστάνεται σε έναν άλλο μύθο, ως ένας πολύ όμορφος νέος, ο οποίος ερωτεύτηκε είδωλο του όταν κοιτάχτηκε στον ποταμό. Στην προσπάθεια του να φτάσει το είδωλο του έπεσε στο ποτάμι και πνίγηκε. Ύστερα από αυτό οι Θεοί τον μεταμόρφωσαν σε άνθος. Σύμφωνα με τον μύθο, διδάσκονταν ότι η ψυχή αρχικά δεν ήταν βυθισμένη στην ύλη, ούτε θα είχε συμβεί αυτό, εάν δεν είχε προσελκυσθεί από την ίδια της την εικόνα στις

39

κατώτερες καταστάσεις της ύλης, που συμβολίζει το νερό του ποταμού. Παρασυρόμενη από το είδωλο της, ταυτίζεται με την κατώτερη προσωπικότητα και για κάποιο διάστημα βυθίζεται ολοκληρωτικά μέσα στην ύλη). Ο Θεός άρπαξε την Κόρη και, παρά τις φωνές της, την πήρε μαζί του στον Κάτω Κόσμο. Όταν η Δήμητρα πληροφορήθηκε την εξαφάνιση της κόρης της, πήρε δύο δάδες στα χέρια και άρχισε να περιπλανάται παντού σε αναζήτησή της. Η περιπλάνησή της κράτησε εννέα μέρες και εννέα νύχτες, αλλά δεν είχε κανένα αποτέλεσμα. Μόνο ο Θεός Ήλιος είδε τι είχε συμβεί: και όταν ενημέρωσε τη θεά , η Δήμητρα θύμωσε τόσο πολύ ώστε αποφάσισε να μην ξαναγυρίσει στον Όλυμπο και να απέχει από την κοινότητα των θεών όσον καιρό η κόρη της θα ήταν αιχμάλωτη του Άδη. Περιπλανώμενη στη γη και μεταμορφωμένη σε γριά, έφτασε στην Ελευσίνα και κάθισε αμίλητη σε έναν βράχο (που αργότερα ονομάστηκε Αγέλαστη Πέτρα), δίπλα σε ένα πηγάδι (το Καλλίχορον φρέαρ) για να ξαποστάσει. Εκεί την συνάντησαν γυναίκες της πόλης και ανάμεσά τους η Ιάμβη, κόρη του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού, που με διάφορα αστεία την έκανε να γελάσει έπειτα από τόση θλίψη. Οι Ελευσίνιοι προσέφεραν φιλοξενία στη Δήμητρα, η οποία με τη σειρά της προσφέρθηκε να γίνει τροφός του γιου του Κελεού και της Μετάνειρας, και αδελφού της Ιάμβης. Θέλοντας μάλιστα να τον κάνει αθάνατο, τον τάιζε κρυφά θεϊκή τροφή και κάθε νύχτα έκαιγε τα θνητά του μέλη επάνω σε φωτιά. Μια νύχτα όμως που η Μετάνειρα παραξενεμένη παραφύλαξε και είδε τι έκανε η θεά-τροφός, έβαλε τις φωνές και άρπαξε από τα χέρια της το βρέφος. Τότε η Δήμητρα αποκαλύφθηκε με όλη της τη μεγαλοπρέπεια και ζήτησε από τους Ελευσίνιους να της κτίσουν ναό και βωμό κοντά στο Καλλίχορον φρέαρ και την Αγέλαστη Πέτρα όπου την είχαν πρωτοσυναντήσει. Όταν το έργο ολοκληρώθηκε, η θεά κλείστηκε στο εσωτερικό του ναού αγνοώντας τις εκκλήσεις των θεών να επιστρέψει κοντά τους. Όσο καιρό η θεά έμενε στη γη, κανένας καρπός δεν φύτρωνε και το ανθρώπινο γένος κινδύνευε να αφανιστεί από τη ξηρασία και την πείνα. Βλέποντας την κατάσταση αυτή, οι θεοί ανησύχησαν. Τότε ο Δίας διέταξε τον Πλούτωνα να στείλει την κόρη στον Επάνω Κόσμο. Ωστόσο, η Περσεφόνη είχε ήδη γευτεί σπόρους ροδιάς (σύμβολο της γονιμότητας και του γάμου, αλλά και του Κάτω Κόσμου) και, σύμφωνα με τους θεϊκούς νόμους, όποιος έτρωγε αυτόν τον

40

καρπό έμενε δεσμευμένος στον Άδη. Τελικά, συμφωνήθηκε να ανεβαίνει η Περσεφόνη στη Γη για οκτώ μήνες, ενώ τους υπόλοιπους τέσσερις να μένει με τον Πλούτωνα στον Κάτω Κόσμο. Ικανοποιημένη η Δήμητρα, γύρισε και πάλι κοντά στους θεούς και έκανε τη γη να ανθίσει ξανά. Αλλά όσο διάστημα η Κόρη ξαναγύρισε στον Άδη, η φύση μαράζωνε. Για να ευχαριστήσει τους Ελευσίνιους που την φιλοξένησαν όταν ήταν δυστυχισμένη, η θεά τους δίδαξε την καλλιέργεια του σίτου και την τέλεση των μυστηρίων. Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αντιληφθούμε τον συμβολισμό του μύθου σε ανθρώπινο και θείο επίπεδο. Η Δήμητρα (Δα-μάτηρ-μητήρ η μητέρα της Γης ) που συμβόλιζε την καρδιά του κόσμου –την παμμήτορα Φύση-, γέννησε την Περσεφόνη τις ανθρώπινες ψυχές δηλαδή, οι οποίες ενσαρκώνονταν στην Γη για να καλλιεργήσουν το πνεύμα τους και να διαδώσουν την αγάπη αφού έχουν θεια καταγωγή. Η Περσεφόνη με την παραμονή της κατά το ένα τρίτο του έτους στον Όλυμπο και την μητέρα της και τα δύο τρίτα στον κάτω κόσμο και τον σύντροφο της Ποσειδώνα αποκάλυπτε τον κύκλο της γέννησης και της μετενσάρκωσης. Η ανθρώπινη ψυχή δεν κατοικεί διαρκώς στην θεϊκή μήτρα, είναι αναγκασμένη να επιστρέφει στο βασίλειο των σκιών. Όπως ο σπόρος περιμένει υπομονετικά να έρθει το κάλεσμα της φύσης για να αναπτυχθεί και να φέρει τους σπόρους της ζωής, έτσι και οι ψυχές μετά τον θάνατο επιστρέψουν στη θεϊκή μήτρα για να ξαναεπιστέψουν. Η Δήμητρα επιθυμεί να κάνει τον άνθρωπο αθάνατο, αλλά λόγω της αμάθειας και της φοβίας αποτυγχάνει, και έτσι η Δήμητρα ιδρύει μία λατρεία διαμέσου της οποίας ο άνθρωπος θα μπορεί αν συμμετάσχει του Θείου. Ο Πλούτωνας ήταν ο Βασιλιάς του κάτω κόσμου όπου οι ψυχές των πεθαμένων μεταβαίνανε για να κριθούν από τους τρεις δικαστές. Ανάλογα με την κάθαρση των ψυχών οι άδικες παραπέμπονταν στα Τάρταρα για να διαλυθούν από τον Κέρβερο, ενώ οι δίκαιες ψυχές μεταβαίνανε στα Ηλύσια πεδία.. Ο Άδης λοιπόν δεν ήταν ο τόπος κολάσεως των ψυχών, αλλά τόπος κρίσεως του ανθρώπινου επί της Γης βίου. Είναι η νάρκωση της σάρκας και η κάθαρση της ψυχής από τον κόπρο του Αυγείου , που κατοικεί στην ανθρώπινη ψυχή. Το όνομα Πλούτωνας δόθηκε στο Θεό γιατί παρείχε πλούτο αφού από τα έγκατα της Γης ανέρχονται όλα τα αγαθά. Ενώ το όνομα Άδης έκφρασε το αόρατο (αεδές ) και την άγνοια και τον φόβο που προκαλούσε η μεταθανάτια ζωή. Είναι χαρακτηριστικό ότι και

41

στην Καινή διαθήκη υπάρχουν αποσπάσματα που έχουν σαφή σχέση ως προς τον συμβολισμό του αρχαιοελληνικού μύθου της επαναγγένησης όπως αυτός περιγράφεται στον μύθο της Περσεφόνης.

«..Αλλά θα προβάλει κανείς ένστασιν και θα ειπή : με ποιόν δε σώμα επανέρχονται ούτοι εις την ζωήν; Ανόητε, εκείνο που σπέρνεις σύ, δεν λαμβάνει ζωήν, εάν δεν αποθάνει και δεν σαπίσει μέσα εις την γην. Και αυτό που παίρνεις δεν είναι σώμα που πρόκειται να φυτρώσει, αλλά σπέρνεις γυμνόν και χωρίς φύλλα κόκκον σίτου επι παραδείγματι ή κάποιου άλλου από τους λοιπούς σπόρους. ..» Α προς Κορινθίους,

όπως επίσης, στο κατά Ιωάννη:

«…Και πάλιν ο Ανδρέας και ο Φίλιππος λέγουν εις τον Ιησούν, ότι οι Έλληνες θέλουν να τον ιδούν. Ο Ιησούς δε αποκρίθη προς αυτούς και είπεν.Ηλθεν η ώρα η ωρισμένη κατά τοπροκαθωρισμένον σχέδιο του Θεού δια να δοξαστεί ο υιός του ανθρώπου δια του θανάτου του και της αναλήψεως του, οπότε και θα αναγνωριστεί ως Μεσσίας και υπό των εθνικών. Εν πάση αλήθεαι σας λέγω, εάν το μικρό σπυρί του σιταριού δεν πέση εις την γην και δεν σαπίσει μέσα εις το χώμα, μένει μοναχό του και δεν πολλαπλασιάζεται. Εάν όμως δια της σποράς του εις την γην αποθάνει και ταφεί, βγάζει πολύν καρπόν….».

42

ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΗ

«Λέγουν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατος και άλλοτε μεν τελειώνει, οπότε λέγομε ότι ο άνθρωπος αποθνήσκει,

άλλοτε δε πάλιν γεννάται, ποτέ όμως δεν χάνεται»

ΜΕΝΩΝ-ΠΛΑΤΩΝ

Για τους Έλληνες όπως αποδεικνύεται και από τον μύθο των Ελευσίνιων μυστηρίων, η μεταθανάτια ζωή ήταν δεδομένη, λόγω του αιώνιου τμήματος που υπήρχε μέσα στον άνθρωπο. Σύμφωνα με την Ορφική θεολογία η ψυχή επιβιώνει του σωματικού θανάτου, και μετενσαρκώνεται ξανά σε ένα νέο σώμα. Υποστήριζε ότι γίνονται πολλές ενσαρκώσεις έως ότου η ψυχή δεν θα χρειάζεται πια να ξανά-ενσαρκωθεί, καθώς θα ενωθεί με την παλαιότερη καθαρή της κατάσταση. Ο μύθος του Κάστορα και του Πολυδεύκη χαρακτηρίζει την πίστη αυτή. Τα δύο αδέλφια ζούσαν εναλλάξ. Όταν ζούσε ο ένας πέθαινε ο άλλος. Στον μύθο αυτό τα δύο αδέλφια αντιπροσώπευαν τα ανώτερο και το κατώτερο εγώ, που δεν μπορούν να είναι και τα δύο «ζωντανά» ταυτόχρονα. Ο Πλούταρχος μας εξηγεί στο ακόλουθο απόσπασμα το ταξίδι της ψυχής:

«Γνωρίζουμε πως η ψυχή είναι άφθαρτη και θα πρέπει να την σκεπτόμαστε σαν ένα πουλί εγκλωβισμένο. Αν μείνει για πολύ χρόνο στο σώμα και εξοικειωθεί με τούτη την ζωή σαν αποτέλεσμα κάθε είδους εμπλοκής και συνήθειας, θα λάμψει ξανά μέσα σε ένα σώμα μετά από αλλεπάλληλες γεννήσεις και δεν θα πάψει ποτέ να εμπλέκεται στα πάθη και στις τύχες αυτού του κόσμου»,

ενώ ο «Πυθαγόριος» Εμπεδοκλής δήλωνε για αυτούς που αμφέβαλαν για την προΰπαρξη της ψυχής :

43

«Άφρονες και αγνοούντες είναι και με την σκέψη τους μακριά δεν φτάνουν, αυτοί που υποθέτουν πως εκείνο που δεν υπήρχε μπορεί να υπάρξει, ή πως εντελώς να πεθάνει κάτι μπορεί , και παντελώς να εξαφανιστεί. Αδύνατον αρχή να γίνει από την Μη ύπαρξη. Αδύνατον επίσης η ύπαρξη στο τίποτε να σβήσει, διότι εκεί όπου μία ύπαρξη οδηγείτε, εκεί θα συνεχίσει να είναι.Ποτέ κανένα μην πιστέψετε που καθοδηγούμενος εις τα θέματα αυτά υπήρξε, ότι τα πνεύματα των ανθρώπων ζουν μόνο όσο η αποκαλούμενη ζωή κρατά.Ότι μονάχα τότε ζούνε, όσοι απολαμβάνουν τις χαρές και τις λύπες τους, ή ότι προτού να γεννηθούν και αφού πεθάνουν, αυτοί είναι ένα τίποτα…».

Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος σε έναν από τους σοφούς διάλογους του εξηγεί ότι τα πάντα είναι κίνηση, και ότι θάνατος είναι η αλλαγή μιας κατάστασης σε μία άλλη :

«-Δεν παθαίνουν πατέρα τα ζωντανά όντα στον κόσμο, μολονότι αποτελούν τμήματα του κόσμου;

-Σώπα, παιδί μου, γιατί κινδυνεύεις να παραπλανηθείς από την ονομασία του φαινομένου. Τα ζωντανά όντα δεν πεθαίνουν.. Απλώς καθώς είναι σύνθετα σώματα, διαλύονται. Η διάλυση αυτή δεν είναι θάνατος, αλλά διάλυση ενός μίγματος. Και αν πρόκειται να διαλυθούν, δεν καταστρέφονται, αλλά ανανεώνονται. Τι είναι στα αλήθεια, η ενέργεια της ζωής: Δεν είναι η κίνηση; Ή τι υπάρχει στον κόσμο που μένει ακίνητο; Τίποτε, παιδί μου.

-Αλλά πατέρα η Γη τουλάχιστον δεν φαίνεται να είναι ακίνητη;

-Όχι παιδί μου. Κατά αντίθεση προς όλα τα όντα, που φαίνεται σταθερή, αυτή υπόκειται σε πλήθος κινήσεων. Δεν θα ήταν ανόητο να υποτεθεί ότι η τροφός όλων των όντων θα πρέπει να είναι ακίνητη, αυτή που είναι η αιτία της γέννησης όλων των όντων , αυτή που γεννάει όλα τα πράγματα; Χωρίς κίνηση πράγματι είναι αδύνατον εκείνο που γεννάει να γεννήσει οτιδήποτε…

44

Μάθε λοιπόν ότι όλα τα πράγματα στον κόσμο μηδενός εξαιρουμένου βρίσκονται εν κινήσει, είτε ελαττούμενα είτε αυξανόμενα. Και ότι εκείνο που βρίσκεται σε κίνηση, βρίσκεται στην ζωή, χωρίς να είναι ανάγκη κάθε ζωντανό ον να διατηρεί την ταυτότητα του. Χωρίς αμφιβολία παιδί μου, ο κόσμος όταν τον δεις στο σύνολο του είναι ακίνητος, αλλά τα μέρη του βρίσκονται όλα σε κίνηση, χωρίς ωστόσο, τίποτε να χάνεται ή να καταστρέφεται…»

Χαρακτηριστικό της πίστης στην μετενσάρκωση είναι η πληροφορία μας διασώζεται από τον Διογένη τον Λαέρτιο , ότι ο Πυθαγόρας θυμόταν προηγούμενες ενσαρκώσεις του:

«Κάποτε είχα υπάρξει σαν Εύφορβος και τραυματίστηκα από τον Μενέλαο στην άλωση της Τροίας και πέθανα. Σε εκείνη τη ζωή συνήθιζε να λέει ότι πριν ήταν ο Αιθαλίδης και είχε λάβει σαν δώρο από τον Ερμή την μνήμη των ενσαρκώσεων του….».

Για τον Πλωτίνο, η Ψυχή έχει τρεις υποστάσεις. Ζει με τον Νου και διάμεσων του Νου ενώνεται με το Ένα. Το άλλο τμήμα της αυτό που κοιτάζει προς τον βυθό (ύλη-γη), είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία των σωμάτων. Όμως και αυτό το τμήμα ποτέ δεν χάνει την επαφή του με τον Νου. Βρίσκεται ανάμεσα στον Νου και τις αισθήσεις. Η ψυχή είναι η ενδιάμεση αιτία των αισθήσεων και ο εκπρόσωπος του Νου, η οποία έχει την δυνατότητα να υπερυψώνεται πάνω από την λογική, εφόσον προέρχεται από τον Νου και την Παγκόσμια Ψυχή, αλλά και γιατί ένα τμήμα της παραμένει πάντοτε στους κόλπους του Νου. H ψυχή είναι η παραγωγική δύναμη του κόσμου, ενεργεί σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικούς τρόπους, παράγοντας έτσι διαδοχικά πυκνότερες εικόνες ή αντανακλάσεις του εαυτού της, εμψυχωμένες όμως με όλο και λιγότερη δύναμη. Το χαμηλότερο σημείο της εκδήλωσης της σχηματίζει τον κόσμο της ύλης και των σκιών της σπηλιάς του Πλάτων, όπου η δύναμη της συνείδησης είναι ανύπαρκτη, βυθισμένη στην αδράνεια και στον λήθαργο της ύλης. Στο χαμηλότερο επίπεδο της ζωής, οι ατομικές ψυχές έχουν έντονη την τάση της χωριστικότητας και της απομόνωσης. Αυτή η χωριστικότητα, για

45

τον Πλωτίνο, είναι το αμάρτημα της ανθρώπινης ψυχής, το οποίο και πληρώνει αφενός στον μεταθανάτιο Άδη και αφετέρου μετενσαρκωμένη σε σώματα που ταιριάζουν όσο το δυνατό καλύτερα στις ποιότητές της. Για τον Πλάτωνα, η ψυχή είναι αθάνατη, επειδή ό,τι κινείται αιώνια είναι αθάνατο, και πραγματικό. Αντίθετα ότι είναι κινούμενο από κάτι άλλο, όταν παύει να έχει κίνηση, παύει να έχει και ζωή. Αυτό όμως που κινείται από τον εαυτόν του, είναι και η πηγή και η αρχή της κίνησης, επομένως ενέχει την αρχή της ζωής. Η ψυχή ως κάτι το αυτοκινούμενο, είναι η αρχή της κίνησης και είναι αθάνατη και άφθαρτη. Στον διάλογο του Μένων του Πλάτων ο Σωκράτης δηλώνει:

«Έχω ακούσει Μένων, λέει, σοφούς άνδρες και γυναίκες να μιλάνε για τα θεία πράγματα. Είναι ιερείς και ιέρειες που ξέρουν για ποια πράγματα μιλάνε. Τα λέει ακόμα και ο Πίνδαρος και πολλοί άλλοι από τους ποιητές που είναι θείοι. Και θα σου τα αποκαλύψω βέβαια, αλλά εσύ θα κρίνεις αν είναι σωστά ή όχι. Λένε λοιπόν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη, η οποία (μπορεί βέβαια να) τελευτά - αυτό δηλαδή που ονομάζουμε θάνατο - αλλά ξαναγεννιέται και ποτέ δε χάνεται. Πρέπει όμως να διαβιώνει κανείς όσο πιο αγνά μπορεί. Και υπάρχει σοβαρός λόγος γι' αυτό. Γιατί όσοι θα αποτίσουν προς την Περσεφόνη τις ποινές του παλαιού της πένθους αυτών τις ψυχές μετά από εννέα χρόνους (κύκλους ύπαρξης), στον πάνω ήλιο ανεβάζει. Και από αυτές (τις εξαγνισμένες ψυχές όταν επανενσαρκωθούν) προέρχονται οι λαμπροί βασιλιάδες και εκείνοι που εξελίσσονται ταχύτατα σε δυνατούς χαρακτήρες και σε μεγάλους σοφούς. Και μετά από αυτό (τον αλτρουιστικό άθλο, μπορεί να) αποκαλούνται αγνοί ήρωες.

Για τους Έλληνες λοιπόν ο άνθρωπος είναι τρις-υπόστατος, Σώμα ή ύλη, Ψυχή και Νους, κατά αντιστοιχία του κοσμικού τρίπτυχου Χάος, Θεός, κόσμος. Ο νοητικός κόσμος, ο Ψυχικός ή αστρικός και ο αιθερικός φυσικός κόσμος συνδέονται με τις τρεις υποστάσεις του Δία ή Ζήνα, οι οποίες αντιστοιχούν στον Ουράνιο Δία, τον χθόνιο Πλούτωνα και τον υδάτινο Ποσειδώνα. Ο πρώτος κυβερνούσε τα Ηλύσια πεδία, ο δεύτερος τον Άδη, και ο τρίτος τον ενεργειακό ωκεανό, όπου διαδραματίζεται η φυσική

46

μας ύπαρξη. Μετά θάνατον το πνεύμα ή ο Νους του ανθρώπου πήγαινε στα Ηλύσια παιδία, το Είδωλο πήγαινε στον Άδη, και το σώμα διαλυόταν με τον φυσικό θάνατο. Έτσι το «είδωλο» είναι το «ενσαρκωμένο εγώ», το φυσικό σώμα και η προσωπικότητα. Ο «Δαίμων» είναι το πνεύμα ο πραγματικός εαυτός που είναι ο συνδετικός κρίκος του καθενός με τον Θεό. Τα μυστήρια σαν σκοπό είχαν να βοηθήσουν τον μυημένο να καταλάβει ότι το «είδωλο», ήταν ένας απατηλός εαυτός και πως η πραγματική του ταυτότητα είναι ο «αθάνατος Δαίμων». Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Κάτω Κόσμος βρισκόταν πέρα του Ωκεανού που έζωνε τη γη. Η ψυχή του νεκρού πέρναγε τρεις ποτάμιες διόδους, τον Αχέροντα, τον Κώκυτο, τον Πυριφλεγέθοντα και διέσχιζε με βάρκα την Αχερουσία Λίμνη. Το βασίλειο του Άδη ήταν ένας τόπος σκοτεινός όπου κυβερνούσε μαζί με τη σύζυγό του Περσεφόνη και δίκαζε τις ψυχές των νεκρών με τη βοήθεια τριών δικαστών, του Μίνωος, του Αιακού και του Ραδαμάνθυος. Ο Πλάτωνας μας περιγράφει μέσω της ιστορίας του Ήραντα την μεταθανάτια εμπειρία και την κρίση της ψυχής.:

«Σκοτώθηκε στη μάχη. Δέκα μέρες αργότερα, όταν απομάκρυναν τα πτώματα των νεκρών που ήδη είχαν σαπίσει, βρήκαν το πτώμα του, που ήταν εντελώς άθικτο και το μετέφεραν στην πατρίδα του για να ταφή. Στη δωδέκατη μέρα μετά τον θάνατο του, καθώς ήταν ξαπλωμένο το πτώμα πάνω στην νεκρική πυρά, ο Ήραντας επέστρεψε στην ζωή και διηγήθηκε τι είδε στον άλλο κόσμο. Είπε ότι, όταν η ψυχή του εγκατέλειψε το σώμα του πήγε ταξίδι με πολυπληθή παρέα και έφτασε σε ένα μυστηριώδες μέρος όπου υπήρχαν δυο ανοίγματα στη γη. Ήταν κοντά το ένα στο άλλο και ακριβώς από πάνω τους ήταν άλλα δύο ανοίγματα στον ουρανό. Ανάμεσα στα δύο ζεύγη ανοιγμάτων, ήταν δικαστές καθισμένοι, που διέταζαν τους δίκαιους, αφού τους έκριναν και έγραφαν τις αποφάσεις στο στήθος τους, να ανέβουν στον ουρανό από τα δεξιά. Κατά ανάλογο τρόπο, οι άδικοι αναγκάζονταν να κατέβουν στη γη από αριστερά. Και εκείνοι είχαν γραμμένες τις αποφάσεις πάνω τους, αλλά στις πλάτες και όχι στα στήθη τους.»

47

Ανάμεσα στους μύθους που αναφέρονται στην ζωή μετά τον θάνατο, ήταν και ο μύθος του Ταντάλου. Ο Τάνταλος είχε καταδικαστεί να βασανίζεται από ακόρεστη δίψα στον Άδη. Νερό υπήρχε παντού γύρω του, όταν όμως προσπαθούσε να πιεί, το νερό απομακρύνονταν. Το ίδιο συνέβαινε και με τα φρούτα, όταν άπλωνε τα χέρια να τα πιάσει αυτά ανέβαιναν τόσο ψηλά που δεν τα έφτανε. Ο μύθος σήμαινε ότι όσοι πέθαιναν γεμάτοι επιθυμίες, μετά τον θάνατο οι ίδιες κατώτερες αυτές γήινες επιθυμίες τον κρατούσαν στα κατώτερα πεδία, αφού προσπαθούσε μάταια να τις ικανοποιήσου. Ο Πλάτων στον Φαίδων γράφει σχετικά με το θέμα:

«Κάθε ηδονή ή λύπη σαν με καρφί προσηλώνει την ψυχή εις το σώμα και οιονεί δια περόνης καρφώνει και καθιστά αυτήν σωματοειδή, και την κάνει να νομίζει ότι εκείνα είναι αληθή, όσα και το σώμα νομίζει αληθή. Διότι εξ’ αιτίας του ότι φρονεί τα ίδια προς το σώμα και δια αυτά χαίρει, αναγκάζεται, νομίζω, και ομοίους τρόπους να έχει προς το σώμα και ομοίως να τρέφεται και αναγκάζεται να είναι τοιαύτη, ώστε να μην έλθει ποτέ καθαρά εις τον Άδη, αλλά να πίπτει εις άλλο σώμα και τρόπον τινά σπειρόμενη να φύεται αλλού, και ως εκ τούτου να στερείται της κοινωνίας του θείου, του καθαρού και του απλού».

Ο άνθρωπος λοιπόν κρίνεται για τις πράξεις του και δικάζεται, όπως διαβεβαιώνει και ο Δημόκριτος :

«Όποιος δεν δώσει σ' αυτόν που ζητά, δεν θα λάβει όταν ζητήσει».

Ας δούμε πως η Ελληνική μυθολογία περιγράφει την δράση των δυνάμεων της ανταποδιτικότητας. Σύμφωνα με τον Πίνδαρο, πρώτη σύζυγος του Δία υπήρξε η Θέμιδα αδελφή της οποίας ήταν η Μνημοσύνη. Η Θέμιδα αντιπροσώπευε την ιδέα της δικαιοσύνης, ήταν ο αντιπρόσωπος της παγκόσμιας τάξης και αρμονίας, η υπεύθυνη Θεά για την καταστολή κάθε υπερβολής και τη συγκράτηση του ανθρώπου στα όρια της Φύσης και της ορθότητας, μέσω της φοβερής Νεμέσης που είναι το εκτελεστικό όργανο της Θέμιδος. Η Θέμιδα είχε ως κόρες τις τρεις Μοίρες την Κλωθώ την Λάχεσης και την Ατραπό, οι οποίες μοίραζαν

48

στους ανθρώπους τα καλά και τα κακά σύμφωνα με τον Ησίοδο. Οι μοίρες αντιπροσώπευαν την δύναμη του πεπρωμένου η οποία κυριαρχούσε στην ανθρώπινη ζωή. Η Άτροπος αντιπροσώπευε το παρελθόν, η Λάχεσις το Μέλλον, και η Κλωθώ η οποία έκλωθε τις πράξεις και τις συνέπειες τους, το παρόν. Η εξουσία τους ήταν τόσο μεγάλη ώστε ούτε ο Δίας δεν μπορούσε να την αμφισβητήσει. Το πεπρωμένο ήταν ο ανυπέρβλητος νόμος που κυβερνούσε το σύμπαν. Στην ανατολική φιλοσοφία ο νόμος της δράσης και της αντίδρασης, της αιτίας και του αποτελέσματος, που είναι η αρχή της ανταποδιτικής δικαιοσύνης, ονομάζεται Κάρμα. Σύμφωνα με την Μπλαβάτσκυ καμία αιτία δεν είναι χωρίς συνέπεια από την μικρότερη έως την μεγαλύτερη, από την κοσμική κίνηση, έως την κίνηση του ανθρώπινου χεριού και καθώς το όμοιο παράγει όμοιο, το «Κάρμα» είναι ο αόρατος νόμος ο οποίος σοφά, ισόποσα και διακριτικά τιαριάζει κάθε αποτέλεσμα στην αιτία του εξισορροπώντας έτσι την υπάρχουσα ανισορροπία. Ο νόμος αιτίου-αποτελέσματος είναι ο μηχανισμός που κρατά την ισορροπία του μακρόσκοσμου και του μικρόκοσμου και ελέγχει την εξάπλωση του σύμπαντος και του ανθρώπου. Σύμφωνα με το νόμο της αιτιότητας, το οτιδήποτε συμβαίνει, γίνεται για κάποια απόλυτη ανάγκη. Κάθε γεγονός έχει την αιτία του, και κάτω από τις ίδιες συνθήκες οι ίδιες αιτίες παράγουν τα ίδια αποτελέσματα. Επομένως, τα γεγονότα συνδέονται με αναγκαίους και παγκόσμιους νόμους, όπως χαρακτηριστικά λέει και ο Αισχύλος :

«Υπάρχει το άγρυπνο βλέμμα του Νόμου που παρατηρεί τα πάντα».

Ο μύθος του Έρωτα και της ψυχής είναι μία όμορφη παραβολή της περιπέτειας της ψυχής στο ταξίδι της από την θεϊκή μονάδα στην ύλη. Ο έρωτας σε αυτόν τον μύθο συμβολίζει τον ανώτερο εαυτό, το αθάνατο πνεύμα του ανθρώπου, ενώ η ψυχή είναι το κατώτερο «εγώ», η οποία μένει στο πανέμορφο παλάτι που είναι το ανθρώπινο σώμα. Σύμφωνα με τον μύθο, η ψυχή ήταν κόρη βασιλιά εξαίσιας ομορφιάς, και είχε δύο αδελφές. Οι αδελφές της ψυχής είχαν βρει συζύγους, ενώ η ίδια λόγω της σπάνιας ομορφιάς της φόβιζε τους άντρες. Ο πατέρας της απελπισμένος ρώτησε το μαντείο τι έπρεπε να κάνει για να

49

βρει γαμπρό στην κόρη του Ψυχή, και το μαντείο απάντησε ότι θα έπρεπε να την στολίσουν σαν νύφη και να την αφήσουν σε ένα βράχο, όπου θα ερχόταν ένα τέρας να την κάνει δική του, όπως και έγινε. Η Ψυχή μόνη στον βράχο αισθάνθηκε ένα άνεμο να την σηκώνει ψηλά και να την παρασύρει στον ουρανό, σε μία κοιλάδα όπου την πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε κατάλαβε ότι βρισκόταν σε ένα παλάτι από χρυσό και μάρμαρο. Επισκέφτηκε όλα τα δωμάτια και εκεί την δέχονταν φωνές που της αποκάλυπταν ότι ήταν σκλάβες της. Το βράδυ αισθάνθηκε δίπλα της μία παρουσία. Ήταν ο σύζυγος της για τον οποίο είχε μιλήσει το μαντείο, και ο οποίος δεν φαινόταν τελικά τόσο τερατώδης όσο φοβόταν, παρότι δεν μπορούσε να τον δει. Την προειδοποίησε μάλιστα ότι εάν προσπαθούσε να τον δει θα τον έχανε για πάντα. Αυτό συνεχίστηκε για αρκετές εβδομάδες, δηλαδή την ημέρα ήταν μόνη στο γεμάτο φωνές παλάτι, ενώ το βράδυ αντάμωνε τον άντρα της. Ήταν πολύ ευτυχισμένη, κάποτε όμως πεθύμησε την οικογένεια της, οι οποίοι νόμιζαν ότι είχε πεθάνει. Ζήτησε την άδεια από τον σύζυγο της και αυτός της επισήμανε τους κινδύνους της απουσίας της, η Ψυχή όμως επέμενε και τελικά τα κατάφερε. Ο άνεμος την ξαναμετέφερε στον βράχο και κατόπιν επέστρεψε στο πατρικό της. Όταν οι αδελφές της διαπίστωσαν την ευτυχία της αδελφής τους ζήλεψαν, και όταν έμαθαν ότι δεν είχε δει ποτέ το πρόσωπο του συζύγου της, την έπεισαν να κρύψει την νύχτα όταν θα επέστρεφε κοντά του και να κοίταγε κρυφά το πρόσωπο του. Όταν η ψυχή έπραξε τα συμφωνηθέντα, έκπληκτη ανακάλυψε ότι δίπλα της κοιμόταν ένας όμορφος έφηβος ο Έρωτας. Τρέμοντας από την συγκίνησε μία σταγόνα από το λάδι του λύχνου έπεσε πάνω στον Έρωτα και τον ξύπνησε. Όπως την είχε όμως προειδοποιήσει ο Έρωτας έφυγε αμέσως, και δεν ξαναγύρισε ξανά. Χωρίς την προστασία του συζύγου της και λόγω της ομορφιάς της η Αφροδίτη την έκλεισε στο παλάτι της και την βασάνιζε με διάφορους τρόπους, και στο τέλος την υποχρέωσε να κατέβει στον κάτω κόσμο και να ζητήσει από την Περσεφόνη ένα φιαλίδιο με το νερό την νιότης. Στον δρόμο της επιστροφής όμως η Ψυχή άνοιξε το απαγορευμένο μπουκάλι με το νερό της νιότης και αμέσως έπεσε σε βαθύ ύπνο. Ο σύζυγος την έρωτας όμως δεν μπορούσε να την ξεχάσει και όταν την είδε την ξύπνησε με τα βέλη του και ζήτησε από τον Δία να παντρευτεί την θνητή Ψυχή, όπως και έγινε για να ζήσουν μαζί για πάντα. Η Μετενσάρκωση δεν είναι βέβαια μια

50

διδασκαλία που εμφανίζεται μόνο στην θεολογική σκέψη των Αρχαίων Ελλήνων. Είναι μία πίστη που υπήρχε και σε πολλές άλλες θρησκείες και χώρες, όπως, στην Ινδία στην Αίγυπτο και άλλου. Το Ινδικό έπος «Μπαγκαβάτ Γκιτά», για παράδειγμα αναφέρει:

«Είπαν οι σοφοί, φθαρτά είναι τα σώματα και μόνο. Η ψυχή τους είναι άφθαρτη και αμέτρητη. Που ανθρώπου νους δεν νοιώθει, γιατί αυτή είναι απεριόριστη.

Και εκείνος που νομίζει πως σκοτώνει η ψυχή, και ο άλλος που πιστεύει πως σκοτώνεται αυτή, και οι δύο τίποτε δεν ξέρουν. Γιατί η άφθαρτη ψυχή ούτε φθείρεται ούτε φθείρει. Δεν γεννιέται δεν πεθαίνει ούτε και ξαναγεννιέται μία που δεν γεννήθηκε ποτέ.

Είναι αγέννητη και αρχαία και παντοτινή και αιώνια Κι ούτε ποτέ λιγοστεύει, ούτε και μπορεί να αλλάξει, ούτε αν σκοτωθεί το σώμα, χάνεται κι αυτή μαζί του.

Την ψυχή όποιος πιστεύει πως είναι άφθαρτη και αιώνια, πως ποτέ δεν γεννηθεί, ούτε και άλλαξε ποτέ, πως μπορεί πια να νομίζει πως αυτός θα τη σκοτώσει, ή πως θα σταθεί αιτία του χαμού μιας ψυχής.

Όπως κάθε άνθρωπος αφήνει τα φορέματα του τα παλιά για να πάρει άλλα καινούργια, Έτσι και η ψυχή πετάει τα παλιά τα σώματα της και άλλα ντύνεται καινούργια, την ψυχή σπαθί δεν κόβει, ούτε φωτιά την καίει. Νερό δεν την μαλακώνει, ούτε την ξεραίνει αγέρας.

Για αυτό τη λένε άκοπη, άκαυτη και αμαλάκωτη, αμάραντη και αχάλαστη, και ολούθε πως περνάει Άναρχη και αμετάβλητη, αόρατη, ανείπωτη, απάτητη τέτοια σαν ξέρεις την ψυχή δεν πρέπει να λυπάσαι»

Ο Άραβας ποιητής και φιλόσοφος Τζαλαλουντίν Ρουμί (13ος

αιώνας μ.χ) περιγράφει την κοσμική διαδικασία της εξέλιξης της ψυχής με τα ακόλουθα λόγια:

51

«Πέθανα ορυκτό και έγινα φυτό. Πέθανα φυτό και έγινα ζώο. Πέθανα ζώο και έγινα άνθρωπος.

Γιατί να φοβηθώ; Πότε ήμουν κάτι λιγότερο με τον θάνατο;

Κι όμως άλλη μία φορά θα πεθάνω σαν άνθρωπος για να υψωθώ στους ευλογημένους Αγγέλους. Ακόμα και από την αγγελικότητα, πρέπει να προχωρήσω πιο πέρα.

Όλοι εκτός από τον Θεό πεθαίνουν. Όταν θυσιάσω την αγγελική ψυχή μου θα γίνω αυτό που κανένα μυαλό δεν σκέφτηκε..»

H χριστιανική εκκλησία δεν αποδέχεται την μετενσάρκωση με βάση την απόφαση του συμβουλίου της Νίκαιας το 325 μ.χ, όπου και αποφασίστηκε ποια βιβλία θα αποτελούσαν την βίβλο που ξέρουμε σήμερα, ενώ πλήθος άλλων χριστιανικών βιβλίων καταστράφηκαν για να μην υπάρξει σύγχυση. (Είναι χαρακτηριστικό ότι το 325 στην σύνοδο της Νίκαιας η συμμετοχή της Χριστιανικής Ελλάδας ανέρχεται μόλις σε τρεις επισκόπους επί συνόλου 318). Έτσι τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού οι Πατέρες της εκκλησίας δεν συμφωνούσαν οι μεταξύ τους σχετικά με τη φύση και το πεπρωμένο της ψυχής. Ο Κέλσος αναφέρει για παράδειγμα, ότι οι Χριστιανοί τροποποιήσαν τρεις ή τέσσερις φορές τα κείμενα τους έτσι ώστε να δυσκολέψουν όλους όσους ασκούσαν κριτική την Εποχή εκείνη, ενώ ο Ωριγένης δήλωνε :

«Είναι ένα αποδεκτό γεγονός σήμερα πως υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία μεταξύ των χειρόγραφων, που οφείλεται άλλοτε στην απροσεξία των γραφέων ή στην διεστραμμένη αυθάδεια μερικών ανθρώπων να διορθώνουν τα κείμενα ή ξανά στο γεγονός όπου υπάρχουν κάποιοι που προσθέτουν ή διαγράφουν όπως τους ευχαριστεί, βάζοντας τους εαυτούς τους ως διορθωτές» .

Ο Χριστός επίσης είχε πει, ότι εάν κάποιος δεν γεννηθεί ξανά, δεν μπορεί να γνωρίσει την βασιλεία του Θεού. Τότε ο Νικόδημος μην καταλαβαίνοντας τον ρώτησε εάν είναι ποτέ

52

δυνατόν ένας άνθρωπος μπορεί να μπει δεύτερη φορά σε μήτρα o Χριστός του απάντησε:

«εκτός και εάν κάποιος γεννηθεί από νερό και πνεύμα , δεν μπορεί να εισέλθει στο βασίλειο του Θεού. Αυτό που γεννήθηκε από σάρκα είναι σάρκα, και αυτό που γεννήθηκε από πνεύμα είναι πνεύμα».

Εξετάζοντας έτσι τις απόψεις των πρώτων Χριστιανών θεολόγων διαπιστώνουμε πως υπάρχει σαφή επίδραση του Πλάτων και του Πυθαγόρα. Ο μάρτυρας Ιουστίνος (100-165 μ.Χ.), δέχεται ότι οι ψυχές ενσαρκώνονται πολλές φορές σε διάφορα ανθρώπινα σώματα, χωρίς κάθε φορά ο άνθρωπος να θυμάται τις προηγούμενές του ενσαρκώσεις. Αν η ζωή του ανθρώπου είναι ζωώδης, έλεγε, η ψυχή μπορεί στην επόμενή της ενσάρκωση, να ενσαρκωθεί στο σώμα κάποιου ζώου. Ο Κλήμης Αλεξανδρείας (150-220 μ.Χ.), έλεγε ότι υπάρχει μια Εσωτερική Χριστιανική διδασκαλία που δεν είναι για όλους. Βάση αυτής, έλεγε ότι και εμείς προϋπήρξαμε σαν ψυχές και ο Χριστός προϋπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει πάντα πάνω στη Γη. Ο Ωριγένης (185-254 μ.Χ.) έλεγε. :

«οι ψυχές που έχουν οι άνθρωποι, είναι αθάνατες και προϋπήρξαν. Τα περί αναστάσεως των ψυχών, είναι σκέψεις αυτών που δεν έχουν εσωτερικές εμπειρίες και χρησιμοποιούν την ανθρώπινη λογική για πράγματα που δεν υπάγονται στο φυσικό πεδίο γνώσης. Οι ψυχές, προϋπήρξαν σε άλλους πνευματικούς κόσμους και μετά από έναν μεγάλο αριθμό ενσαρκώσεων, θα ξαναεπιστρέψουν σ' αυτούς τους ανώτερους κόσμους », «κάθε ψυχή υπήρχε από την αρχή. Πέρασε συνεπώς από άλλους κόσμους και θα περάσει μέσα από άλλους ώσπου να φτάσει στην τελική ολοκλήρωση. Έρχεται σε αυτόν τον κόσμο ενδυναμωμένη από τις νίκες ή εξασθενημένη από τις ήττες της προηγούμενης ζωής της.»

ο Άγιος Αυγουστίνος (354-430 μ.Χ.) υποστήριζε:

«Οι ψυχές θα έλθουν κατά την ανάσταση στο σώμα που κάποτε κατοίκησαν, αλλά δεν πηγαίνουν από ένα ανθρώπινο,

53

σε κάποιο άλλο μη ανθρώπινο σώμα»,

ο Συνέσιος (370-430 μ.Χ.) :

«Η ψυχή, έλεγε, έρχεται στη Γη και κατοικεί μέσα στο σώμα κάποιου ζώου, όπως κάποιος από μας μπαίνει σε ένα πλοίο για να ταξιδέψει. Με τον ίδιο τρόπο κατοικεί και μέσα σε σώματα ανθρώπων. Με αυτόν τον τρόπο, η ψυχή παίρνει εμπειρίες μέσα σε διάφορα σώματα στον υλικό κόσμο και τελικά επιστρέφει στο λιμάνι από το οποίο άρχισε το ταξίδι της, που είναι η Αγκαλιά του Πατέρα, το Βασίλειο των Ουρανών».

Τέλος ο Χαλκίδιος, έλεγε ότι:

«οι ψυχές που δεν κατόρθωσαν σε μια τους ενσάρκωση να αποκτήσουν τη Θέωση, έρχονται και ξανάρχονται μέσα σε διάφορα ανθρώπινα σώματα, μέχρι να την αποκτήσουν».

Στην συνέχεια με την παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τις καταστροφές των γραπτών κειμηλίων και το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών, ακολούθησε η εποχή του Μεσαίωνα, που επέτρεψε να κυριαρχήσουν οι απόψεις των Ιερατείων, να διαστρεβλωθούν οι διδασκαλίες, σε βαθμό που να χαθεί το εσωτερικό τους νόημα, και σήμερα τα Ευαγγέλια να περιέχουν πολλές αντιφάσεις και ασάφειες.

Παρόλα αυτά όμως η κληρονομιά της Αρχαίας Ελλάδας έχει μπολιαστεί με την Ορθοδοξία, και όπως αποδεικνύεται οι μνήμες του λαού έχουν επηρεάσει καταλυτικά τα μυστήρια της Ορθοδοξίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εκκλησία της «Αγίας Κόρης» που βρίσκεται στον Όλυμπο στο χωριό Βροντού της Πιερίας, όπου έχει ανακαλυφθεί το αρχαιότερο ιερό της θεάς Δήμητρας. Η εκκλησία, η ονομασία της, η τοποθεσία που είναι χτισμένη, ο μαρμάρινος διάκοσμος της, η πηγή που υπάρχει στην εκκλησία, το όνομα του χωριού κοντά στο οποίο βρίσκεται, μαρτυρούν μία ισχυρή - αν μη τι άλλο- αρχαιοελληνική επιρροή. Όλες οι ενδείξεις μαρτυρούν ότι υπάρχει άμεση σχέση, ανάμεσα στην «Αγία κόρη» και την θεά Περσεφόνη Κόρη της Δήμητρας, πρωταγωνίστριες στον μύθο των Ελευσίνιων μυστήριων. Η Αγία

54

κόρη δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως Αγία από την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, και δεν υπάρχει ιστορικά κάποια περιγραφή του βίου της (ως Αγίας), παρόλα αυτά τελείται κανονικά η λειτουργία στην εκκλησία από τον ιερωμένο του χωριού Βροντού, και μάλιστα λέγεται ότι είναι θαυματουργή.

Ο θρύλος λέει ότι η Αγία κόρη ήταν ένα εκπληκτικής ομορφιάς κορίτσι που έζησε κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Ο Τούρκος Αγάς την ήθελε για γυναίκα του, και η ίδια για να το σωθεί κατέφυγε στον Όλυμπο Κάποια στιγμή καταδιωκόμενη από τους Τούρκους φτάνει σε ένα σημείο όπου υπήρχε ένας τεράστιος βράχος. Την στιγμή που οι στρατιώτες προσπαθούν να την συλλάβουν ως εκ θαύματος ανοίγει μια είσοδος στον βράχο, και φαίνεται μία σπηλιά, όπου και μπαίνει η κόρη, ενώ ο βράχος αυτόματα ξανασφραγίζει γλιτώνοντας την κόρη από τους διώκτες της. Από μόνος του ο θρύλος είναι σαφώς επηρεασμένος από τον μύθο της Περσεφόνης και την απαγωγή της από τον Πλούτωνα παρά την θέληση της στον κάτω κόσμο. Το εκκλησάκι είναι απομονωμένο από το χωρίο, κατά τον ίδιο τρόπο που ήταν και τα ιερά της Δήμητρας, καθώς επίσης στην εκκλησία υπάρχει μία πηγή που λέγεται ότι το νερό είναι ιερό και θαυματουργό, όπως συνέβαινε σε πολλά αρχαία ιερά κυρίως της Δήμητρας. Στο εσωτερικό της εκκλησίας υπάρχει ένα δένδρο το όποίο όταν η εκκλησία κατασκευαζόταν δεν πειράχτηκε ούτε καλύφθηκε, και όπως φαίνεται η εκκλησία χτίστηκε γύρω από το δένδρο με προσοχή. Τα δένδρα στην αρχαιότητα έπαιζαν σημαντικό ρόλο στα αρχαία ιερά , ας μη ξεχνάμε επίσης το «δένδρο της γνώσης» κοινό σε όλες τις μυθολογίες. Στα δέντρα που υπάρχουν γύρω από την εκκλησία υπάρχει το έθιμο οι πιστοί να κρεμάνε σαν τάματα ρούχα και παπούτσια, κάτι που δεν συμβαίνει σε άλλες εκκλησίες. Όπως παραδέχεται και ο ιερωμένος που λειτουργεί στην εκκλησία, η συνήθεια αυτή δεν αποτελεί πρακτική της επίσημης εκκλησίας αλλά, είναι ένα τοπικό έθιμο. Η ημέρα εορτής της εκκλησίας είναι η πρώτη Μαΐου, η ημέρα της γιορτής της άνοιξης και των λουλουδιών. Για τους αρχαίους έλληνες η άνοιξη και η εφορία της φύσης συμβολιζόταν με τη επιστροφή της Περσεφόνης στην μητέρα της μετά την αναγκαστική παραμονή της του ενός τρίτου του έτους με τον σύζυγο της στον κάτω κόσμο. Υπάρχει και δεύτερη ημέρα εορτής την ημέρα του

55

Αγίου πνεύματος, μία μέρα μετά το «ψυχοσάββατο». Σύμφωνα με τον Πλούταρχο οι νεκροί ονομάζονταν από τους Αθηναίους «Δημήτριοι». Σύμφωνα με την παράδοση το Πάσχα μαζί με την ανάσταση του Χριστού, έρχονται στην Γη και οι ψυχές των πεθαμένων, και κατόπιν με την Πεντηκοστή οι ψυχές , όπως ακριβώς συνέβαινε και με την Περσεφόνη πρέπει να γυρίσουν στον κάτω κόσμο. Σήμερα η Αγία Κόρη που βρίσκεται στις παρυφές του Ολύμπου, αποτελεί άμεσο συνδετικό κρίκο του παρελθόντος με το παρόν, και αποδεικνύει πέρα από όποιους θρησκευτικούς ή άλλους φανατισμούς την δυναμική της αρχαιοελληνικής παράδοσης….

56

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ

«Η Αληθινή ιστορία δεν είναι αυτή που μας διδάσκουν»

ΡΕΝΕ ΓΚΡΟΥΣΣΕ

Από τους πιο γνωστούς και αμφισβητούμενους μύθους είναι αυτός της Ατλαντίδος του Πλάτων. Πρόκειται όμως για μύθο ή κάποια μέρα θα αποκαλυφθεί όπως έγινε και με την Τροία (η αρχαιολογική σκαπάνη έχει ανακαλύψει 10 πόλεις την μία κάτω από την άλλη, η αρχαιότερη κτισμένη το 2.920-2.490 π.χ και η πιο πρόσφατη το 500-85 π.χ), ότι η Ατλαντίδα υπήρξε και ότι η συμβατική ιστορία πρέπει να αναθεωρήσει τις απόψεις της. Χρονικά η προϊστορία χωρίζεται σε δύο μεγάλες εποχές.

• Την εποχή του λίθου –παλαολιθική – μεσολιθική – νεολιθική - (από το 1.000.000 έως το 3000 π.χ), και την

• εποχή των μετάλλων (μετά το 3000 π.χ). Σύμφωνα με την επίσημη ιστορία ο άνθρωπος έχει να επιδείξει έναν στοιχειώδη πολιτισμό από την νεολιθική εποχή γύρω στο 6.000 π.χ. Σύμφωνα όμως με τον Πλάτων, 9.500 χρόνια πριν από αυτόν (421 π.χ), έγινε μεγάλη καταστροφή που είχε σαν αποτέλεσμα την βύθιση της Ατλαντίδος. Ο ίδιος επίσης μας αναφέρει ότι μετά από κάθε καταστροφή (που μάλλον συνέβαινε συχνά τα αρχαία χρόνια, χαρακτηριστικό είναι ότι οι Έλληνες περιγράφουν τρεις κατακλυσμούς του Ωγύγου, του Δαρδάνου, και του Δευκαλίωνα), όσοι επιζούσαν ήταν οι αγράμματοι ποιμένες των βουνών που είχαν ακούσει μόνο τα ονόματα των παλαιών ηγετών αλλά γνώριζαν ελάχιστα πράγματα για αυτούς. Επειδή δε επί πολλές γενιές δεν είχαν τα αναγκαία μέσα για αν επιζήσουν, σκέφτονταν συνεχώς τα πράγματα που τους έλειπαν, χωρίς να

57

δίνουν καμία σημασία για όλα που είχαν συμβεί τα προηγούμενα χρόνια (Ακόμη και σήμερα οι επιστήμονες αντιπροσωπεύουν το 2-3%, ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός χρησιμοποιεί το υποπροϊόν της επιστήμης που ονομάζεται τεχνολογία). Μας περιγράφει λοιπόν τι έμαθε ο Σόλων όταν ταξίδεψε στην Αίγυπτο:

«Εκεί λοιπόν (στην Αίγυπτο) όταν πήγε ο Σόλων, καθώς είπε τιμήθηκε με εξαιρετικές τιμές από τους κατοίκους και ζητώντας πληροφορίες για την παλαιά ιστορία της χώρας από τους ιερείς εκείνους που την γνώριζαν πολύ καλά, ανακάλυψε ότι ούτε αυτός ο ίδιος ούτε άλλος κανείς Έλληνας γνώριζε τίποτε σχεδόν για τα παλαιά. Και όταν κάποτε θέλησε να τους παρασύρει σε συζήτηση για τα παλαιά άρχισε να τους λέει για τις αρχαιότατες παραδόσεις των Αθηνών, για τον Φορωνέα, ο οποίος θεωρήθηκε ως ο πρώτος άνθρωπος, και για την Νιόβη, διηγήθηκε επίσης για τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα πως επιβίωσαν μετά τον κατακλυσμό και για τους απογόνους τους, και προσπάθησε να καθορίσει πόσα έτη είχαν περάσει από όσα έλεγε και να τα χρονολογήσει. Κάποιος από τους ιερείς πολύ ηλικιωμένος του είπε τότε: ΄΄Σόλων, Σόλων, σεις οι Έλληνες είσθε αιωνίως παιδιά, κανείς Έλλην δεν είναι γέρων". Ο Σόλων όταν άκουσε αυτά, του είπε: "Πώς γίνεται αυτό, τί εννοείς με αυτά που λες;". Και εκείνος απάντησε: "Όλοι είσθε νέοι κατά την ψυχή, διότι δεν έχετε μέσα εις την ψυχή σας καμία παλαιά γνώσιν δια την αρχαία παράδοση, ούτε και κανένα μάθημα παλαιό από την πολυκαιρία. Αιτία αυτού του φαινομένου είναι η εξής: Πολλές καταστροφές ανθρώπων έχουν γίνει και θα γίνουν από πολλά αίτια, οι πλέον μεγαλύτερες από πυρκαγιάς και κατακλυσμούς και οι μικρότερες από αμέτρητα άλλα αίτια. Π.χ. η παράδοση που επικρατεί εις την χώρα σας, ότι δηλαδή κάποτε ο Φαέθων o υιός του Ηλίου, αφού έζευξε το άρμα του πατρός του, επειδή δεν είχε την ικανότητα να ακολουθήσει τον ίδιον με τον πατέρα τον δρόμο και τα επί γης πυρπόλησε και αυτός κτυπηθείς από κεραυνό εφονεύθη, αυτό λέγεται ως μύθος, ενώ η πραγματικότης είναι η "παράλλαξις" των πέριξ της γης περιφερόμενων ουρανίων σωμάτων και η καταστροφή από το άφθονο πυρ κατά μακροχρόνια διαστήματα των επί της γης ευρισκομένων

58

όντων. Τότε λοιπόν όσοι κατοικούν εις τα όρη και εις υψηλούς και εις ξηρούς τόπους καταστρέφονται περισσότερο από εκείνους που κατοικούν πλησίον των ποταμών και της Θαλάσσης. Εις την χώρα μας όμως ο Νείλος, ο οποίος και κατά τα άλλα είναι σωτήρ μας, μας σώζει και εις τοιαύτας περιπτώσεις αμηχανίας υπερεκχειλίζων. Όταν εξάλλου οι Θεοί, καθαρίζοντας την γη, την καταπλημμυρίζουν με νερά, όσοι ευρίσκονται εις τα όρη σώζονται, όπως π.χ. οι βουκόλοι και οι βοσκοί, όσοι όμως κατοικούν εις τις πόλεις σας παρασύρονται από τους ποταμούς εις την Θάλασσαν. Εις την χώρα μας όμως εδώ ούτε τότε ούτε άλλοτε, πίπτει εκ των άνω νερό επάνω εις την γη, αλλά αντιθέτως φυσικότατα αναδύεται εκ των κάτω προς τα άνω. Εξ' αιτίας αυτών λοιπόν των αιτιών οι παραδόσεις της χώρας μας λέγεται ότι είναι παλαιότατες. Η αλήθεια όμως είναι ότι σε όλα τα μέρη, όπου ο χειμώνας ή η ζέστη δεν είναι υπερβολικά, υπάρχει πάντοτε το γένος των ανθρώπων, άλλοτε πολυάριθμο και άλλοτε ολιγάριθμο. Όσα ωραία ή μεγάλα ή καθ' οιονδήποτε τρόπον αξιόλογα έχουν γίνει εις την χώρα σας ή εις την δική μας ή εις άλλον τόπον από όσους γνωρίζομε εξ ακοής, όλα αυτά είναι από παλαιούς χρόνους γραμμένα εδώ εις τους ναούς μας και έχουν διασωθεί. Εις την χώρα σας όμως καθώς και εις άλλες χώρας, όσα κάθε φορά έχουν διοργανωθεί ώστε να είναι κατάλληλα δια τα γράμματα και δια τα άλλα όσα είναι αναγκαία εις τις πόλεις, έρχεται κατά καθορισμένα χρονικά διαστήματα σαν φοβερά ασθένεια εναντίον τους ρεύμα από τον ουρανό και αφήνει ζωντανούς μόνον τους αγράμματους και αμόρφωτους από σας, ώστε γίνεστε εξ αρχής πάλι σαν νέοι, χωρίς να γνωρίζετε τίποτε από τα παλαιά που τυχόν έγιναν είτε εις την δική μας είτε εις την δική σας χώρα. Όσα λοιπόν είπες προηγουμένως, Σόλων, για τις δικές σας παραδόσεις περί γενεαλογιών, ελάχιστα διαφέρουν από παιδικά παραμύθια, διότι σεις ενθυμείσθε μόνον ένα κατακλυσμό της γης μολονότι προηγουμένως έχουν γίνει πολλοί, κατόπιν δε γνωρίζετε ότι εις την χώρα σας έζησε το πλέον ωραιότερο και το πλέον καλύτερον ανθρώπινο γένος, από το οποίον κατάγεσαι και εσύ και οι συμπολίτες σου, διότι τέλος πάντων διεσώθη ολίγον σπέρμα. Εσείς όμως το ξεχάσατε, διότι και οι απόγονοι των διασωθέντων επί πολλές γενεάς πέθαιναν χωρίς να γνωρίζουν

59

να γράφουν. Διότι κάποτε Σόλων, πριν από τον μεγάλο κατακλυσμό, η σημερινή πόλις των Αθηναίων υπήρξε αρίστη εις τον πόλεμο και γενικώς εις την διακυβέρνησίν της ήτο τελεία. Εις την πόλιν εκείνη λέγεται ότι έγιναν κάλλιστα έργα και διαμορφώθηκαν τα πλέον άριστα πολιτεύματα από όσα ημείς έχομε ακούσει ότι υπήρξαν επί της γης". Όταν άκουσε αυτά ο Σόλων, όπως μου είπε, θαύμασε και έδειξε πολύ μεγάλη προθυμία να μάθη περισσότερα, παρακάλεσε τους ιερείς να του διηγηθούν όλα γενικώς και με κάθε λεπτομέρεια δια τους αρχαίους συμπολίτες του. Ο ιερεύς λοιπόν του είπε: "Δεν υπάρχει λόγος να μη το κάνω, Σόλων, αλλά Θα σου τα ειπώ και προς χάριν σου και χάριν της πόλεώς σας, προ πάντων όμως προς χάριν της θεάς, η οποία και την δική σας και την δική μας χώρα προστάτευσε και ανέθρεψε και μόρφωσε, την δική σας χίλια χρόνια πρωτύτερα, αφού επήρε το σπέρμα δια σας από την γη και τον Ήφαιστο και αργότερα την δική μας.Εις τα ιερά μας βιβλία είναι γραμμένο, ότι η διοργάνωση της πόλεως εδώ έγινε προ οκτώ χιλιάδων ετών. Θα σου διηγηθώ λοιπόν με λίγα λόγια για τους νόμους που είχαν και για το πλέον ωραιότερο που έκαναν οι προ εννέα χιλιάδων ετών συμπολίτες σου, άλλοτε, όταν θα έχουμε την ευκαιρία, Θα πούμε τις λεπτομέρειες δι' όλα αυτά αφού θα έχουμε εμπρός μας τα ίδια τα κείμενα.Τους νόμους λοιπόν της πόλεως εκείνης εξέτασέ τους εν αντιπαραβολή προς τους εδώ.. Διότι θα βρεις εδώ πολλά παραδείγματα των νόμων που υπήρχαν τότε εις την πόλιν σας, εν πρώτοις θα δεις ότι το ιερατικό γένος είναι τελείως ξεχωριστό από τα άλλα, ύστερα απ' αυτά και η τάξις των τεχνιτών είναι ξεχωριστά οργανωμένη, διότι εργάζεται απομονωμένη από τις άλλες, χωρίς να αναμειγνύεται με αυτές, το ίδιον και η τάξις των βοσκών, των κυνηγών και των γεωργών. Ασφαλώς έχεις αντιληφθεί ότι και η τάξις των πολεμιστών εδώ είναι ξεχωριστή από τις άλλες και ότι εις αυτούς με νόμο δεν επιτρέπεται να ασχολούνται εις τίποτε άλλο εκτός από τον πόλεμο. Θα παρατήρησες εξ' άλλου, ότι ο οπλισμός τους είναι ασπίδες και δόρατα, με τα οποία πρώτοι 'απ' όλους τους Ασιάτες οπλιστήκαμε εμείς, διότι μας τα δίδαξε η Θεά, όπως είχε διδάξει και σας πρώτους εις εκείνους τους τόπους.

60

Όσον αφορά την μόρφωση, βλέπεις βέβαια πόση φροντίδα κατέβαλε εξ αρχής ο νόμος δια την τακτοποίηση ν των πάντων μέχρι της μαντικής και της ιατρικής που ασχολείται με την υγειά, αφού εφήρμοσε τις Θείας αυτές επιστήμες εις τις ανθρώπινες ανάγκας και συστηματοποίησε όλες τις γνώσεις που προέρχονται από αυτάς. Η Θεά λοιπόν ίδρυσε πρώτη την δική σας πόλη, αφού εφάρμοσε όλη αυτήν την οργάνωση και τακτική, διάλεξε τον τόπον όπου γεννήθηκε, αφού πρόσεξε καλά την ευκρασία των εποχών του έτους και κατενόησε, ότι Θα αναδείξει ανθρώπους πολύ συνετούς.Ζούσαν λοιπόν εις την πόλιν τους χρησιμοποιούντες αυτούς τους νόμους και διοικούμενοι πάρα πολύ καλά, είχαν ξεπεράσει όλους τους ανθρώπους εις κάθε είδος αρετής, όπως ήταν φυσικόν, αφού ήσαν γέννημα και θρέμμα Θεών. Θαυμάζονται λοιπόν πολλά και μεγάλα έργα της πόλεώς σας γραμμένα εδώ, ένα όμως υπερέχει κατά το μέγεθος και την αρετήν. Λέγουν δηλαδή τα βιβλία μας, πόση εχθρική δύναμιν κατέστρεψε κάποτε η πόλις σας, δύναμιν, η οποία με αλλαζονεία, αφού εξώρμησεν από έξω, από τον Ατλαντικόν ωκεανόν, επήρχετο ταυτοχρόνως κατά της Ευρώπης και της Ασίας. Διότι τότε το εκεί πέλαγος ημπορούσε κανείς να το περάσει, επειδή εις την είσοδο του, την οποίαν σεις ονομάζετε στήλας του Ηρακλέους, είχε μίαν νήσον, η νήσος αυτή ήτο μεγαλύτερα από την Λιβύην και την Ασίαν ηνωμένας και απ' αυτήν εκκινούντες οι τότε άνθρωποι ηδύναντο να αποβιβασθούν εις τας άλλας νήσους και από αυτάς κατόπιν εις ολόκληρον την απέναντι ήπειρον την , ευρισκόμενη γύρω από τον αληθινό εκείνον ωκεανό. Διότι τα μέρη αυτά που ευρίσκονται εντεύθεν του στομίου που αναφέραμε, φαίνονται σαν λιμήν με κάποια στενή είσοδο και η ξηρά που το περικλείει πολύ δικαιολογημένα και αληθώς δύναται να ονομαστεί ήπειρος. Εις την νήσον λοιπόν αυτή Ατλαντίδα ωργανώθη μεγάλη και αξιοθαύμαστος δύναμης βασιλέων, η οποία εκυριάρχει εις ολόκληρον την νήσον καθώς και εις πολλάς άλλας νήσους και τμήματα της ηπείρου εκτός τούτων οι βασιλείς εκείνοι εξουσίαζον, από τα εντεύθεν του στομίου μέρη, την Λιβύην μέχρι της Αιγύπτου και την Ευρώπην μέχρι της Τυρρηνίας. Ολόκληρος λοιπόν η δύναμις αυτή, αφού συνεκεντρώθη και ενοποιήθη, επεχείρησε τότε με μίαν εξόρμησίν της να

61

υποδουλώση και τον ιδικόν μας τόπον και τον ιδικόν σας και ολόκληρο τον εντεύθεν του στομίου. Την εποχή εκείνη, Σόλων η δύναμις της πόλεώς σας ανεδείχθη εξαιρετική μεταξύ όλων των ανθρώπων και εξ' αιτίας της αρετής της και εξ' αιτίας της ανδρείας της. Διότι αφού εξεπέρασεν όλους κατά την ανδρεία και τις πολεμικές τέχνες, είτε ως αρχηγεύουσα των Ελλήνων είτε και τελείως μόνη της, κατ' ανάγκην, διότι οι άλλοι την εγκατέλειψαν, αφού έφθασε εις το χείλος της καταστροφής, κατανίκησε τους επιδρομείς, έστησε τρόπαια εναντίον των εμπόδισε να υποδουλωθούν όσοι ακόμη δεν είχον υποδουλωθεί και απελευθέρωσε χωρίς καμία αξίωση, όλους ημάς τους άλλους που είμεθα εντεύθεν των Ηρακλείων στηλών. Μετά παρέλευσιν αρκετού χρόνου όμως έγιναν φοβεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και εντός ενός τρομερού ημερονυκτίου ολόκληρος ο στρατός σας ετάφη εις την γην και εξηφανίσθη επίσης βυθισθείσα εις την Θάλασσαν η νήσος Ατλαντίς. Γι' αυτό ακριβώς και τώρα το μέρος εκείνο του ωκεανού είναι αδιάβατον και αδιερεύνητον, διότι εμποδίζει ο πολύ ολίγον υπό την επιφάνειαν της Θαλάσσης πηλός, τον οποίον εδημιούργησεν η νήσος, όταν κατεβυθίσθη»….»

Εκτός όμως του Πλάτωνα υπάρχουν αναφορές σε πλήθος άλλα αρχαία κείμενα διαφόρων λαών, αλλά και ανεξήγητα ευρήματα που δημιουργούν τεράστια ερωτήματα και προβληματισμό.

• Οι Ινδιάνοι Χόπι της Αμερικής έχουν ένα θρύλο σύμφωνα με τον οποίο «ο Σοτούκνουγκ, πρωτόπλαστος και Αντιπρόσωπος του δημιουργού, κατάστρεψε τον δεύτερο κόσμο διατάζοντας τους δίδυμους γίγαντες να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους στα άκρα του άξονα, στο Βόρειο και Νότιο πόλο, όπου βρίσκονταν για να κάνουν τη Γη να γυρνάει. Όταν έφυγαν από τις θέσεις τους, ο κόσμος έχασε την ισορροπία του, στριφογύρισε πέρα δώθε και αναποδογύρισε δύο φορές. Τα βουνά κατρακύλησαν στις θάλασσες με παφλασμό, θάλασσες και λίμνες ξεράθηκαν και καθώς ο κόσμος στριφογύριζε στο νεκρωμένο χάος καταψύχθηκε σε ένα κομμάτι πάγο. Αυτό ήταν το τέλος του δεύτερου κόσμου…ότι είχε αποτελέσει τον δεύτερο κόσμο ήταν κατεψυγμένο …νεκρό, εκτός από τους ανθρώπους

62

στον υπόγειο κόσμο τους…», ενώ οι Αζτέκοι μιλάνε για ένα μυστηριώδες νησί από όπου είχαν έρθει οι πρόγονοι τους που λεγόταν Αζτλάν.

• Στην Αίγυπτο σε ιερογλυφικά κείμενα που βρέθηκαν σε πυραμίδα, υπάρχει αναφορά για τους ΖΕΠ ΤΕΠΙ (η πρώτη φορά), τους επτά σοφούς που ήρθαν από ένα νησί που καταποντίστηκε, και έφεραν μαζί τους στην χώρα του Κέμ (Αίγυπτο) έναν ανεπτυγμένο πολιτισμό . Ήταν πεπεισμένοι ότι τα θεμέλια του πολιτισμού τους εδραιώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της ασυνήθιστης και ένδοξης εποχής. Ο R. T. Rundle Clark, καθηγητής Αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ σχολίασε πάνω στις αρχαίες αρχές της Πρώτης Εποχής: «Κάθε τι του οποίου η ύπαρξη ή η αυθεντία πρέπει να δικαιολογηθεί ή να εξηγηθεί πρέπει να αναφέρεται στην Πρώτη Εποχή. Αυτό ήταν πραγματικότητα για τα φυσικά φαινόμενα, τις ιεροτελεστίες, τα βασιλικά εμβλήματα, τα σχέδια των ναών, τις μαγικές ή ιατρικές φόρμουλες, το ιερογλυφικό σύστημα, το ημερολόγιο - όλα τα εφόδια του πολιτισμού... Όλα όσα ήταν καλά ή αποτελεσματικά ιδρύθηκαν στις αρχές της "Πρώτης Εποχής" - η οποία ήταν, επομένως, μια χρυσή εποχή απόλυτης τελειότητας...». Η Πρώτη Εποχή φαίνεται πως ήταν η περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο Όσιρις βασίλευε σαν πρώτος βασιλιάς της Αιγύπτου. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν που δημιούργησε το νόμο (Μάατ) και ξεκίνησε τη λατρεία προς τον Ρα, το μονοθεϊστικό Θεό της Αιγύπτου. Ο Rundle Clark εξηγεί: «Η βασιλεία του Όσιρη ήταν μια χρυσή εποχή, μοντέλο για τις μετέπειτα γενεές.. Η Μάατ και ο μονοθεϊσμός, το μοντέλο για τις μετέπειτα γενεές που διατυπώθηκε από τον Όσιρη, ήταν η δύναμη που οδηγούσε, πίσω από την Αιγυπτιακή κουλτούρα, για χιλιάδες χρόνια.»

• Στην Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας βρέθηκαν από τον Αυστραλό εξερευνητή Paul White αρχαία Αιγυπτιακά ιερογλυφικά, που διηγούνται την ιστορία Αιγυπτίων ναυαγών στην Αυστραλία πρίν 5.000 χρόνια. Τα ιερογλυφικά (τουλάχιστον 250) είναι σκαλισμένα σε βράχους, στο αρχαϊκό στυλ των πρώτων δυναστειών.

63

Αυτό το αρχαϊκό στυλ είναι ελάχιστα γνωστό και δύσκολο να ερμηνευτεί από τους περισσότερους Αιγυπτιολόγους, και βρίσκονται στον Εθνικό Δρυμό της Κοιλάδας Hunter, 100 χλμ βόρεια του Sydney. Τα ιερογλυφικά διηγούνται την ιστορία αρχαίων Αιγυπτίων εξερευνητών που ναυάγησαν σε μία παράξενη και εχθρική γη και τον ξαφνικό θάνατο του βασιλικού αρχηγού τους Dies-eb. Τρία περιγεγραμμένα ανάγλυφα μαρτυρούν το όνομα «RA-JEDEF» ως ο ανερχόμενος Βασιλιάς του Άνω και Κάτω Νείλου, και υιός του «KHUFU», που στη συνέχεια είναι υιός του Βασιλιά «SNEFERU». Αυτό το γεγονός χρονολογεί την εξερεύνηση αμέσως μετά την βασιλεία του Κhufu (γνωστός στα Ελληνικά ως «Χέοπας»,ο διάσημος «υποτιθέμενος» δημιουργός των Μεγάλων Πυραμίδων), περίπου δηλαδή μεταξύ του 1779 και του 2748 π.Χ.

• Στην Σουμερική πόλη Νιπούρ, βρέθηκαν αρχεία που περιγράφουν τον καιρό πριν τον κατακλυσμό, όταν ο Θεός του Ουρανού συνωμότησε με τον Θεό του βροχής να καταστρέψουν την ανθρωπότητα. Ο Θεός της Γης προειδοποίησε τον βασιλιά για τον επερχόμενο κατακλυσμό.. Πριν τον κατακλυσμό ο Βασιλιάς ζούσε σε ένα νησί στον Ωκεανό που είχε μεγάλες πόλεις και υπέροχα βουνά,.

• Το 1873 το βρετανικό ωκεανογραφικό πλοίο Τσάλεντζερ διαπίστωσε πως το βάθος του ωκεανού κοντά στην ευρωπαϊκή και την Αμερικανική ακτή ξεπερνά τα 3.600 μέτρα, ενώ το μέσο βάθος στο κέντρο του είναι μόλις 1.800 μέτρα.

• Κλιμακούμενη Πυραμοειδή κατασκευή τύπου Ζιγκουράτ βρέθηκε κάτω από την θάλασσα στο νησί Γιοναγκούνι της Ιαπωνίας , και σύμφωνα με τον καθηγητή Μασάκι Κιμούρα γεωλόγο στο πανεπιστήμιο της Οκινάουα χρονολογείται τουλάχιστον από το 8.000 π.χ.

• Τον Ιανουάριο του 2002, ανακαλύφθηκε στον κόλπο Khambhat της Ινδίας, πόλη κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ηλικίας τουλάχιστον 9.000 χρόνων.

• Ο χάρτης του Τούρκου Ναυάρχου Πίρι Ρέις αποτελεί ένα ακόμη μυστήριο για τις γνώσεις που είχαν οι αρχαίοι

64

πολιτισμοί. Ο χάρτης του Piri Reis εμφανίζει τη Βόρεια Αμερική, τη Νότια Αμερική, τη Γροιλανδία και Ανταρκτική, ηπείρους που το 1513 δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί. Ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι τόσο τέλειος, που θα μπορούσε μόνο να έχει σχεδιαστεί βάση αερο-φωτογραφιών. Ο χάρτης του Piri Reis ανακαλύφθηκε το 1929, ενώ το παλάτι Topkapi Serai μετατρεπόταν σε ένα μουσείο. Το σωζόμενο μέρος του χάρτη είναι περίπου 90 επί 65 εκ. Μια από τις επιγραφές προσδιορίζει τις πηγές που χρησιμοποιήθηκαν από τον Piri Reis: οκτώ χάρτες του Πτολεμαίου, τέσσερις σύγχρονοι (του Reis) πορτογαλικοί χάρτες, ένας αραβικός χάρτης της νότιας Ασίας, και ένας χάρτης του Κολόμπου για τα μέρη του νέου κόσμου. Σύγχρονες έρευνες αποκάλυψαν ότι το έδαφος που απεικονίζει ο χάρτης στο νότο του Ατλαντικού Ωκεανού είναι μια απεικόνιση της Ανταρκτικής κάτω από τον πάγο , που προηγείται χρονικώς της ανακάλυψης της ηπείρου το 1820, και υποστηρίζουν ότι η προϊστορική Ανταρκτική έχει αντιγραφεί από αρχαίους χάρτες δεκάδες χιλιάδων, ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδων, ετών….

65

• Ρώσσοι επιστήμονες ανακάλυψαν πλάκα στην οποία υπάρχει τρισδιάστατος χαραγμένος χάρτης της περιοχής των Ουραλίων. Η ανακάλυψη των επιστημόνων φαντάζει απίστευτη, μιας και παρέχει πληροφορίες για έναν πανάρχαιο ανεπτυγμένο πολιτισμό. Ο τρόπος σχεδίασης του χάρτη, είναι ομοίως με τον τρόπο που σχεδιάζονται οι σημερινοί στρατιωτικοί χάρτες, και είναι σχεδιασμένος σε κλίμακα 1 : 1.1 km. Ο καθηγητής του Bashkir State University Alexander Chuvyrov, που βρήκε την πλάκα αποκαλύπτει ότι το μέγεθος της είναι 148 εκ Χ 16, και ζυγίζει 1 τόνο. H πλάκα χωρίζεται σε 3 επίπεδα. Το υλικό της βάση της, είναι από «δολομίτη», και έχει

66

πάχος 14 εκ. Το δεύτερο επίπεδο που είναι και το πίο ενδιαφέρον μιας και περιέχει τον χάρτη, αποτελείται από -άγνωστο πως- κατεργασμένο γυαλί. Το τελευταίο επίπεδο έχει πάχος 2 εκ. Ο καθηγητής Alexander Chuvyrov υποστηρίζει ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ακτίνων Χ, ο χάρτης δεν μπορεί είναι χειροποίητος, αλλά να φτιάχτηκε με μηχανικά μέσα άγνωστης τεχνολογίας.. Ο χάρτης περιέχει άγνωστη μέχρι σήμερα επιγραφή (μοιάζουν με αρχαία κινέζικα), καθώς και αρδευτικά κανάλια που είχαν μέγεθος 300-500 μέτρων, 10 χλμ μήκος και 30 χλμ, βάθος. Κατά την διάρκεια εξέτασης του χάρτη βρέθηκαν δύο όστρακα στην επιφάνεια του. Το ένα από αυτά είναι ηλικίας περίπου 500 εκ. χρόνων, ενώ το δεύτερο είναι περίπου 120 εκ. χρόνων. Αρχικά οι επιστήμονες πίστεψαν ότι ο χάρτης ήταν κινέζικης προέλευσης και ότι είχε ηλικία 3.000 χρόνων. Με την ανακάλυψη όμως των οστράκων η ημερομηνία άλλαξε δραματικά. (από την άλλη ποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι τα όστρακα δεν επικολλήθηκαν αργότερα, παρότι παλαιότερα από τον χάρτη;) Υλικό από την πλάκα στάλθηκε στον Αμερικάνικο κέντρο ιστορικής Χαρτογραφίας. Οι Αμερικάνοι ειδικοί έμειναν έκπληκτοι, και υποστήριξαν ότι ένας τέτοιος τρισδιάστατος χάρτης, απαιτεί σχεδίαση και πληροφορίες με αερο-φωτογραφία...

• Στο αρχαίο Ινδικό έπος Μαχαμπχαράτα περιγράφεται μία μάχη που μοιάζει με πυρηνική σύγκρουση: «Eνα μοναδικό βλήμα φορτισμένο με όλη την δύναμη του σύμπαντος. Μια πυρακτωμένη στήλη από καπνούς και φλόγες φωτεινή όσο χίλιοι ήλιοι υψώθηκε σε όλο της το μεγαλείο.. Ήταν ένα άγνωστο όπλο, ένα σιδερένιο αστροπελέκι, ένας γιγάντιος αγγελιοφόρος θανάτου, που έκανε στάχτες ολόκληρη την φυλή των Βρισνίς και των Αντχάκας. Τα πτώματα ήταν τόσο καμένα που δεν αναγνωριζόντουσαν . Τα μαλλιά και τα νύχια τους είχαν πέσει, πήλινα αντικείμενα είχαν σπάσει χωρίς εμφανή αιτία, ενώ τα πουλιά είχαν γίνει άσπρα. Μετά από λίγες ώρες όλες οι τροφές είχαν μολυνθεί. Για να ξεφύγουν από την φωτιά , οι στρατιώτες έπεφταν στο

67

ποτάμι για να πλυθούν τόσο αυτοί, όσο και ο εξοπλισμός τους….». Όταν τον 19ο αιώνα έγιναν εκσκαφές σε περιοχή της Ινδίας οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μία πόλη στους δρόμους της οποίας υπήρχαν οι πιο ραδιενεργοί σκελετοί που έχουν μετρηθεί, έως την έκρηξη της Χιροσίμα .

• Στα Ινδικά κείμενα Ramayana , Mahabharata, Samarangana Sutradhara, Yuktikalpataru of Bhoja, Mayamatan και άλλα, υπάρχουν αναφορές για ιπτάμενα οχήματα. Στο Samarangana Sutradhara αναφέρεται ότι τα ιπτάμενα αυτά οχήματα ήταν κατασκευασμένα από ελαφριά υλικά, με ένα ισχυρό καλοσχηματισμένο κορμό. Σίδηρος, χαλκός, υδράργυρος και μόλυβδος χρησιμοποιήθηκαν στις κατασκευές τους. Μπορούσαν να πετάξουν για μεγάλες αποστάσεις και προωθούνταν μέσα στον αέρα από μηχανές. Το κείμενο Samarangana Sutradhara κάνει λόγο για την χρήση τους τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο. Στις οδηγίες κατασκευής τους αναφέρεται ότι το σώμα πρέπει να είναι σκληρό και ανθεκτικό, όπως ένα πτηνό με σπουδαίο πέταγμα, από ελαφρύ υλικό. Μέσα του κάποιος πρέπει να τοποθετήσει την μηχανή υδραργύρου, με την συσκευή θέρμανσης του σιδήρου από κάτω. Με την ισχύ που έδινε ο υδράργυρος για την δημιουργία του στροβίλου, ένας άνθρωπος καθισμένος μέσα μπορούσε να ταξιδέψει μια μεγάλη απόσταση στον ουρανό με ένα καταπληκτικό τρόπο. Παρομοίως με την χρήση μιας προκαθορισμένης πορείας κάποιος μπορεί να χτίσει ένα Vimana τόσο μεγάλο όσο ο ναός του Θεού σε κίνηση. Τέσσερα γερά δοχεία υδραργύρου πρέπει να χτιστούν στο εσωτερικό της κατασκευής. Όταν αυτά θερμανθούν με ελεγχόμενη φωτιά από τα δοχεία του σιδήρου, το Vimana αναπτύσσει κεραυνοβόλο ισχύ μέσω του υδραργύρου. Και μονομιάς μετατρέπεται σε ουράνιο μαργαριτάρι. Επιπλέον, αν αυτή η σιδερένια μηχανή με κατάλληλα κολλημένους συνδέσμους γεμιστεί με υδράργυρο, και η θερμότητα επαχθεί στο ανώτερο μέρος, αναπτύσσει ισχύ με βρυχηθμό λιονταριού. Η Rαmayana περιγράφει το Vimana σαν κυλινδρικό αεροσκάφος με διπλό

68

κατάστρωμα, διακριτή είσοδο και τρούλο. Πετούσε με την ταχύτητα του ανέμου και άφηνε πίσω του ένα μελωδικό ήχο. Στην Αίγυπτο επίσης στον ναό της Αβύδου, υπάρχουν σχήματα που μοιάζουν με σύγχρονα αεροπλάνα και ελικόπτερα

• Αλλά και στην Ελληνική μυθολογία υπάρχουν αναφορές για «πλοία που πετάνε». Για παράδειγμα στην 'Οδύσσεια ο Αλκίνοος ζητώντας πληροφορίες από τον Οδυσσέα για την χώρα και τον λαό του, αναφέρει: «Πες μου και την χώρα σου και τον λαό σου και την πόλη, για να πάρουν προς τα εκεί κατεύθυνση τα πλοία και να σε πάνε. γιατί δεν υπάρχουν κυβερνήτες στους Φαίακες, ούτε πηδάλια κι εκείνα πού έχουν τ' άλλα καράβια, παρά τα πλοία τους ξέρουν τις διαθέσεις και τις σκέψεις των ανθρώπων και γνωρίζουν τις πατρίδες όλων και τούς εύφορους αγρούς και σαν πουλιά διαβαίνουν τις θαλασσινές αποστάσεις, σκεπασμένα με σκοτάδι και συνvεφιά και ποτέ δεν υπάρχει φόβος να πάθουν καμία βλάβη ή vα αφαvισθούv», ενώ και στην Αργοναυτική εκστρατεία γίνεται λόγος για πτητικές ικανότητες της Αργούς. Χαρακτηριστικά είναι τα παρακάτω αποσπάσματα: «..Καθώς ο Ορφεύς της μιλούσε (της Αργούς) αυτή τον άκουσε και έγινε το θαύμα. Κατά παραγγελία της Παλλάδος ανυψώθη», « ..Τότε λοιπόν, αναδίδουσα ήχον με άκουσε η από το όρος Τόματον προερχόμενη Βελανιδιά, την οποία εναλλάξ έθεσεν εις το μαύρον πλοίον ο Άργος κατά παραγελίαν της παλλάδος, ανυψώθη πολύ ταχέεως και έκαμνε ελαφρά τα ξύλα.», ..Ο δε Κάνθος ο Αβαντιάδης

69

διεπεραιώθη από την Εύβοιαν, τούτον κατενίκησεν η μοίρα και η ανάγκη του επέβαλε το τέλος να αποθάνει υπεράνω της Λιβύης και να λησμονήσει το ταξίδι της επιστροφής εις την πατρίδα.».

• Οι David Zhang και S. H. Li απ' το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ ανακάλυψαν σε ύψος 4.000 μέτρων, ίχνη ανθρώπινης εγκατάστασης, ηλικίας 20.000 ετών. Μέχρι τώρα οι επιστήμονες τοποθετούσαν την εγκατάσταση των κατοίκων του Θιβέτ, στην όψιμη Νεολιθική εποχή, γύρω στο 4.000 π.Χ. Η ανακάλυψη αυτή όμως, την μεταθέτει 16.000 χρόνια πιο πριν. Παράλληλα ανασκευάζεται και η θεωρία που ήθελε την περιοχή να είναι πλήρως καλυμμένη από παγετώνες πριν από 20.000 χρόνια. Συγκεκριμένα βρέθηκαν αποτυπώματα και πατημασιές από 6 άτομα, καθώς και ίχνη φωτιάς και ένας φούρνος, σε ασβεστολιθικά πετρώματα, που προήρθαν απ' τη στερεοποίηση όγκων λάσπης. Οι Zhang και Li, χρονολόγησαν τα ευρήματά τους με την τεχνική της θερμοακτινοβολίας και μελετώντας την ακτινοβολία κόκκων χαλαζία που είχαν εγκλωβιστεί μέσα στα πετρώματα.

• Το 1969 σοβιετικοί επιστήμονες του Πανεπιστήμιου του Λένιγραντ, ανακάλυψαν ένα πλήθος από σκελετούς. Διαπιστώθηκε πως είχαν ηλικία 100.000 χρόνων. Ορισμένοι από τους σκελετούς αυτούς είχαν πάνω στο στήθος τους σημάδια από χειρουργικές επεμβάσεις. Ειδικοί οστεολόγοι μελέτησαν τα ευρήματα και κατάληξαν στο εξής συμπέρασμα: «η χειρουργική επέμβαση είχε απόλυτη επιτυχία γιατί το περιόστεο αναπτύχθηκε κανονικά πάνω από το σημείο της εγχείρησης. Αν ο άνθρωπος πέθαινε αμέσως, το περιόστεο δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί. Κρίνοντας από το πάχος του, σε μία από τις περιπτώσεις ο άνθρωπος που υποβλήθηκε στην λεπτή αυτή επιχείρηση θα πρέπει να έζησε πέντε τουλάχιστον χρόνια…». Παρόμοια ανακάλυψη έγινε στην Αγγλία σύμφωνα με δημοσίευμα της Γκάρντιαν, τον Αύγουστο του 2002. Βρέθηκε κρανίο στο οποίο είχε γίνει επέμβαση εγκεφάλου πριν από 3.750 χρόνια. Το κρανίο

70

ανήκε σε άντρα περίπου σαράντα χρόνων, ο οποίος επέζησε σύμφωνα με τους ειδικούς, αρκετά χρόνια μετά την επέμβαση.

• Αρχαιολόγοι στην πόλη Νέμπρα της πρώην ανατολικής Γερμανίας ανακάλυψαν απεικόνιση του ουράνιου θόλου σε χρυσό δίσκο ηλικίας 3.600 χρόνων. Ο δίσκος παρέχει στοιχεία για την εποχή του χαλκού στην Ευρώπη, και αναγκάζει τους ιστορικούς να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους για την συγκεκριμένη περίοδο. Στον δίσκο υπάρχουν σχέδια του ήλιου, της ημισελήνου, και 32 αστεριών, που οι επιστήμονες εικάζουν ότι απεικονίζουν τον αστερισμό των Πλειάδων κατά την φθινοπωρινή Ισημερία. Η εμφάνιση των Πλειάδων στον νυχτερινό ουρανό δήλωνε για τον άνθρωπο της εποχής του χαλκού την εποχή της σποράς. Λιγες εβδομάδες μετά την συγκεκριμένη δημοσίευση, ο καθηγητής Michael Rappenglueck του Πανεπιστημίου του Μονάχου, ανακοίνωσε ότι στο γνωστό για τις προϊστορικές βραχογραφίες του σπήλαιο Lascaux της Γαλλίας, υπάρχουν συμβολικές βραχογραφίες ηλικίας 15.000 χρόνων, που απεικονίζουν επίσης τις διάφορες φάσεις του φεγγαριού, αλλά και τον αστερισμό των Πλειάδων.

• Το 1968 μια ομάδα από Αμερικανούς και Αιγυπτίους επιστήμονες προσπάθησαν να φωτογραφήσουν μα ακτίνες Χ το εσωτερικό των πυραμίδων. Το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό και ανεξήγητο. Για κάποιο λόγω το φωτογραφικό είδωλο στις ίδιες θέσεις άλλαζε συνεχώς «μορφή». Είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι οι πυραμοειδείς κατασκευές έχουν την ιδιότητα συσσώρευσης ενέργειας, η οποία επιδρά τόσο σε οργανικά σώματα αλλά και σε ανόργανα. Είναι γνωστά τα πειράματα που έγιναν με πτώματα ζώων τα οποία διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να αποσυντίθενται, με τον ίδιο τρόπο που δεν αναπτύσσονται μικροοργανισμοί σε νερό που έχει τοποθετηθεί μέσα σε πυραμίδες, ενώ μικρά αντίγραφα πυραμίδων χρησιμοποιούνται για ακόνισμα λεπίδων….

• Στις Ινδικές βέδες περιγράφεται ποταμός ο οποίος πήγαζε από τα Ιμαλάια, και χυνόταν στην Αραβική θάλασσα.

71

Τέτοιος ποταμός όμως σήμερα δεν υπάρχει Πριν λίγα χρόνια όμως, αρχαιολόγοι στην Ινδία μελετώντας φωτογραφίες από δορυφόρο ανακάλυψαν ότι όντως υπήρχε ένας ποταμός όπως περιγράφεται στο αρχαίο κείμενο πριν από περίπου 5000 χρόνια. Σε μία άλλη περίπτωση ένα Σανσκριτκό κείμενο σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Michael Cremo, κάνει λόγο για μία λίμνη που υπήρχε στην κοιλάδα του Κασμίρ. Πράγματι σύμφωνα με πρόσφατες γεωλογικές αναφορές, πριν από 40.000 !! χρόνια υπήρχε πράγματι λίμνη στην κοιλάδα του Κασμίρ, στην βόρειο Ινδία.

• Ο Ηρόδοτος (Ιστορία βιβλίο Β') βεβαιώνει ότι οι ιερείς των Θηβών της Αιγύπτου του έδειξαν 341 κολοσσιαία αγάλματα αρχιερέων που το καθένα αντιπροσώπευε μια γενιά από το παρελθόν και καλύπτουν όλα μαζί ένα διάστημα από 11.340 χρόνων. Και του είπαν μάλιστα ότι πριν από αυτές τις γενιές «οι θεοί ζούσαν ανάμεσα στους ανθρώπους».

• Ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι σύμφωνα με τους Ιερείς του Άμμωνος, μεταξύ του πρώτου Θεού βασιλέως της Αιγύπτου, του Ηφαίστου και του Μ. Αλεξάνδρου μεσολάβησαν 48.863 χρόνια. Τοποθετεί δηλαδή την αρχή του Αιγυπτιακού βασιλείου το 49.000 π.χ.

• Στον ναό του Όσιρη στην Άβυδο, στο ανάγλυφο του αριστερού τοίχου, ο Φαραώ Σέτι Α, απαριθμεί στον γιό του Ραμσή Β, όλους τους Φαραώ, από αυτόν μέχρι τον Μένες. Στον δεξιό τοίχο όμως που αποσιωπούν οι Αρχαιολόγοι, ο ίδιος διηγείται ότι πριν από τον Μένες, κυβερνούσαν την Αίγυπτο οι Θεοί.

• Τον Σεπτέμβριο του 1989 ανακαλύφθηκε στο Ξηροχώρι Θεσσαλονίκης από τους Παλαιοντολόγους Γεώργιο Κουφό του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και Λουί ντέ Μπονίς του Πανεπιστημίου Πουατιέ της Γαλλίας, το κρανίο ανθρωποειδούς - προγόνου του ανθρώπου της ομάδας των ραμαπιθήκων, ηλικίας 11 με 9 εκατομμυρίων ετών. Οι επιστήμονες το ονόμασαν «Ουρανοπίθηκο Μακεδονικό» και είναι κατά 7-5 περίπου εκατομμύρια έτη αρχαιότερος απ' τον Αυστραλοπίθηκο τον Αφρικανικό, ο οποίος παρουσιάσθηκε στην περιοχή του

72

Ισημερινού πριν 3,18 εκατομμύρια χρόνια (κατ' άλλους πριν 5 εκ.) και βάσει αυτού του ευρήματος εθεωρείτο κοιτίδα του ανθρώπου η Αφρική.

• Η ανακάλυψη του κρανίου του Αρχανθρώπου, των εργαλείων του, των ιχνών της πρώτης φωτιάς και των λοιπών ευρημάτων από το σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής, αποτελούν επίσης μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις που έγιναν στον Ελλαδικό χώρο και μας έδωσαν πολυτιμότατα στοιχεία για την προέλευση του ανθρώπου στον Ελλαδικό, αλλά και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Η Ανακάλυψη στο σπήλαιο των Πετραλώνων της Χαλκιδικής από τον κο Άρη Πουλιανό ενός ανθρώπινου σκελετού, που χρονολογήθηκε το 700.000 π.χ. Ο αρχάνθρωπος που ανακαλύφθηκε έχει ύψος 1,5 μέτρο , σκελετό όρθιο , όγκο εγκεφάλου 1220 κ.εκ. και είναι ορθογναθικός δηλαδή λευκός,ενώ ο Αυστραλοπίθηκος έχει 1,2 μ. ύψος, είναι ημιόρθιος και έχει όγκο εγκεφάλου 600 - 800 κ.εκ. Στο σπήλαιο βρέθηκαν πολλά οστέινα εργαλεία καθώς και τα ίχνη της αρχαιότερης φωτιάς που άναψε ποτέ ανθρώπινο χέρι στον πλανήτη (1.000.000 π.Χ.).

• Ξύλινη ενεπίγραφη πινακίδα στο Δισπηλιό της Καστοριάς που χρονολογήθηκε με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα (C14), και βρέθηκε ότι είναι ηλικίας 5.260 ετών. Είναι μια πρώτη μορφή γραφής που προηγήθηκε της γραμμικής Α, η οποία ακόμη δεν έχει αποκωδικοποιηθεί.

• Ένα άλλο σημαντικό εύρημα είναι η επιγραφή των Σποράδων, που βρέθηκε στο νησί Γιούρα της Αλοννήσου και χρονολογείται γύρω στο 5.000 - 4.500 π.Χ. Πρόκειται για κομμάτι αγγείου πάνω στο οποίο είναι χαραγμένα σύμβολα γραφής, που μοιάζουν με τα γράμματα του ελληνικού Αλφαβήτου τα οποία υποτίθεται ότι εμφανίστηκαν γύρω στο 800 π.Χ.

• Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, ένα αστρονομικό όργανο μεγάλης ακρίβειας που έδινε πληροφορίες για τις κινήσεις του Ήλιου της Σελήνης και των πλανητών στον Ζωδιακό κύκλο. Πρόκειται για ένα αστρονομικό μηχάνημα, με εκπληκτική μηχανική τελειότητα,

73

τοποθετημένο σε ένα ξύλινο κιβώτιο με διαβαθμισμένες πλάκες στο εξωτερικό του . εσωτερικά αποτελείτο από 30 αλληλοεμπλεκόμενους οδοντωτούς τροχούς, έκκεντρα τοποθετημένους. Τους τροχούς, που ήταν οργανωμένοι επικυκλοειδώς, έθετε σε κίνηση, με διαφορετική ταχύτητα τον καθένα, ένας περιστρεφόμενος χειροκίνητος άξονας. Δείκτες σύμφωνα με τις επιγραφές έδειχναν την πορεία του Ήλιου την πορεία και τις φάσεις της Σελήνης και των πλανητών στον ζωδιακό κύκλο. Κατασκευάστηκε το 80 π.χ. (τουλάχιστον), και είναι ο πρώτος υπολογιστής στην παγκόσμια ιστορία.

• Το 1992 η Αμερικανίδα φυσικοχημικός Μπουντγουαίη ανακοίνωσε σε συνέδριο, ότι το κονίαμα της κατασκευής των επιχρίσεων των αρχαίων μεταλλευτικών δεξαμενών του Λαυρίου είναι αδιαπέραστο από την ραδιενέργεια. Ήταν ένα είδος τσιμέντου που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες εδώ και 3.000 χρόνια

• Διεθνής επιστημονική ομάδα, με αρχηγό τον Thomas Jacobsen καθηγητή αρχαιολογίας, μετά από ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1967, ανακάλυψε στο Φράγχθι της Αργολίδος εκτός από ταφή ηλικίας 12.000 ετών, υπολείμματα προϊστορικής αλιείας και κομμάτια από οψιδιανό. Ο οψιανός είναι σκληρό υαλώδες ηφαιστειακό υλικό με μικρή περιεκτικότητα σε νερό.. Ο οψιανός εξαλλοιώνεται σε λεπτοκρυσταλλικό ρυολίτη, σε πισσόλιθο (pitchstone) ή σε περλίτη. Το συγκεκριμένο είδος οψιδιανού δεν είναι ντόπιο προϊόν, αλλά βρίσκεται μόνο στην περιοχή της Φυλακωπής της Μήλου.Η ανακάλυψη αυτή έγινε σε στρώμα του 8.000 π.Χ., γεγονός που αποδεικνύει την ύπαρξη εμπορικών ανταλλαγών τουλάχιστον 10.000 χρόνια πριν από σήμερα.

• Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Λόνκο Κιλαπάν, αρχηγού της φυλής των Αραουκάνων της Χιλής γύρω στο 600 με 800 π.Χ. ξεκίνησε μια αποστολή αποίκισης από την Σπάρτη. Διαμέσου της Ανατολής έφτασαν στην περιοχή του Λάος (από το Ελληνικό Λαός), συνέχισαν στην χερσόνησο της Μαλαισίας, από εκεί πέρασαν στον Ειρηνικό Ωκεανό, και περνώντας τα νησιωτικά

74

συμπλέγματα της Ινδονησίας, Μελανησίας και Πολυνησίας (όλα αυτά τα νησιωτικά συμπλέγματα φέρουν σύνθετα ελληνικά ονόματα), έφτασαν στην τελικά στην Χιλή (από το Ελληνικό φυλή) της Νότιας Αμερικής όπου και εγκαταστάθηκαν. Οι Αρουκανοί είχαν τα ίδια ήθη και έθιμα με τους αρχαίους Έλληνες. Στα μαντεία, καθόκοντα ιέρειας ανάλογο της Πυθίας είχε η Μάτσι (Machi-Μάντις). Λάτρεύαν επίσης το ιερό δένδρο, είχαν τα ίδια όπλα και την ίδια εκπαίδευση όπως στη στην Ελλάδα, τον ίδιο τον μύθο της Σειρήνας, και τελούσαν με παρόμοιο τρόπο την γαμήλια τελετή. Η Αραουκανική γλώσσα διαθέτει ένα ιδιαίτερα πλούσιο λεξιλόγιο. Ο Λόνκο Κιλαπάν βεβαιώνει ότι ένα 20% τουλάχιστον του λεξιλογίου που διατηρείται ακόμη και σήμερα είναι Ελληνικά. Για παράδειγμα όταν αναφέρονται στη γη ως τόπο, χρησιμοποιούν την λέξη Μάπου (mapu), όταν όμως αναφέρονται στην Γη, ως γήινη σφαίρα, ως θηλυκή ζώσα οντότητα, χρησιμοποιούν λέξη Γούε (Gue) δηλαδή Γαία. Επίσης, πολλά τοπωνύμια έχουν Ελληνικές ρίζες όπως Άνδεις (αυτές που ευχαριστούν, που τέρπουν, από το ρήμα ανδάνω). Τέλος το αριθμητικό τους σύστημα είναι αντιγραφή-μεταφορά του δεκαδικού συστήματος των Ελλήνων, αν και δεν έχουν διατηρηθεί οι ονομασίες των αριθμών, εκτός από αυτή που αποτελεί και την βάση του συστήματος το δέκα.

• Τα σχέδια που βρίσκονται στην επαρχία Νάζκα του Περού, αποτελούν ένα άλλο ανεξήγητο μυστήριο για τους μελετητές των αρχαίων πολιτισμών. Τα σχέδια έχουν μέγεθος από 46μ έως και 2 χιλιόμετρα. Είναι γεωμετρικά και συνήθως έχουν μορφές ζώων. Τα σχέδια αυτά είναι χαραγμένα στην επιφάνεια του εδάφους και θα έπρεπε λογικά να έχουν εξαφανιστεί , μιας και η αρχαιολόγος Μαρία Ράιχε που ασχολήθηκε επίμονα με τα σχέδια, τα χρονολογεί στην «κλασική» περίοδο του πολιτισμού αυτού την πρώτη χιλιετία μ.χ δηλαδή.

75

• Επιγραφές των Μάγιας που βρέθηκαν στην τοποθεσία Κιρίγκα, αναφέρονται σε γεγονότα που συνέβησαν πριν από 90.000.000, και 400.000.000 χρόνια. Εντυπωσιακές είναι και οι μονάδες μέτρησης χρόνου που χρησιμοποιούσαν, όπως το Καλαμπτούν 57.600.000 ημερών αλλά και το Κιντσιλιτούν με 1.152.000.000 ημερών!. Είχαν υπολογίσει επίσης το ηλιακό έτος σε 365,242 ημέρες, το σεληνιακό έτος και το έτος της Αφροδίτης (224,7 ημέρες).

• Οι ιερές γραφές των Ινδιάνων Τσερόκι περιλαμβάνουν μία χρονική περίοδο εκατό χιλιάδων χρόνων κατά την διάρκεια της οποίας συνέβησαν τέσσερις μεγάλες καταστροφές στην Γη. Η πρώτη ήταν μία αλλαγή του άξονα της Γης, που προκλήθηκε από έναν μεγάλο κομήτη. Η δεύτερη προκλήθηκε από ισχυρούς ανέμους που τους προκάλεσε η συγχυσμένη σκέψη και δράση των ανθρώπων. Την εποχή εκείνη συνέβη ο χωρισμός

76

των όντων σε αρσενικά και θηλυκά, που μέχρι τότε ζούσαν σε ένα σώμα. Η τρίτη αλλαγή ήταν αποτέλεσμα ηφαιστειακής δράσης που προκλήθηκε από την καταστροφή του αδελφού πλανήτη της Γης που βρισκόταν ανάμεσα στον Άρη και τον Δία. Η ηφαιστειακή δράση ανάγκασε τους ανθρώπους να ζουν κάτω από το έδαφος για πολλές γενιές. Η τέταρτη καταστροφή έγινε από νερά, καθώς τα ανθρώπινα όντα προσπάθησαν να ενσωματώσουν το συναίσθημα με την δύναμη του Νου. Τότε καταστράφηκε η Ατλαντίδα, η Ελόχι Μόνα Σύμφωνα με τον υπολογισμό χρόνου των Τσερόκι τώρα βρισκόμαστε στον Πέμπτο κόσμο, στο ένατο και τελικό στάδιο του εξαγνισμού και εισερχόμαστε στον έκτο κόσμο, που είναι η εποχή της επανένωσης των ανθρώπων με την Γη.

• Μυστήριο αποτελούν τα παράξενα κρανία που βρέθηκαν στο Περού και στο Μεξικό από τον Robert Connolly, και ανήκουν σε άγνωστο μέχρι σήμερα είδος ανθρωποειδών.

• Τεχνητά κρυστάλλινα κρανία τα οποία έχουν βρεθεί κυρίως στην Αμερική προβληματίζουν επίσης τους

77

επιστήμονες, όχι μόνο για τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάστηκαν, αλλά και για τις «παράξενες» εμπειρίες που έχουν όσοι τα εξετάζουν. Αρκετά από τα κρανία που βρέθηκαν στάλθηκαν στην εταιρεία Hewlett-Packard, στο San Francisco, η οποία διαθέτει ένα από τα καλύτερα εργαστήρια κρυστάλλων στον κόσμο. Οι ειδικοί ήταν ανίκανοι να εξηγήσουν πως ένας πρωτόγονος πολιτισμός κατάφερε να χαράξει τόσο αρμονικά και με τέτοια συμμετρία κρυστάλλινες κεφαλές. Ακόμα και με το εργαστηριακό laser θα ήταν πολύ δύσκολο να κατασκευάσουμε ένα τέτοιο σχήμα, όπως χαρακτηριστικά δήλωσαν. Το πιο γνωστό από τα κρυστάλλινα κρανία αποκαλείται Mitchell-Hedges από το όνομα του ανθρώπου που το ανακάλυψε σε μία πόλη των Μάγια. Κρυστάλλινα κρανία υπάρχουν σήμερα στην Ευρώπη στα Μουσεία «Museum of Mankind» του Λονδίνου και στο «Trocadero Museum» στο Παρίσι. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μέλη της «Ahnenerbe» των Ναζί το 1943 προσπάθησαν ανεπιτυχώς να κλέψουν τέτοια κρυστάλλινα κρανία. Στις ανακρίσεις δήλωσαν ότι στάλθηκαν ειδικά για να κλέψουν αυτά που αποκαλούσαν «κρυστάλλινα κρανία της Θεάς του Θανάτου» και στα οποία απέδιδαν Ατλάντια καταγωγή. Μάλιστα οργανωτής της όλης επιχείρησης ήταν ο Karl Maria Willigut, ο οποίος θεωρούνταν μαύρος μάγος και είχε υψηλή επιρροή στα υψηλόβαθμα στελέχη των Ναζί.

78

• Από το 1991 έως το 1993 σε γεωλογικές και σεισμικές έρευνες στον χώρο γύρω από την σφίγγα της Αιγύπτου από τον Αιγυπτιολόγο Antony West, ton Robert Scoch, και τον Tomas Dobecki, αποκάλυψαν ότι σύμφωνα με τις γεωλογικές φθορές της σφίγγας κατασκευάστηκε περίπου το 12.000 π.χ., ενώ εντοπίστηκαν με τον σεισμογράφο κάτω από την σφίγγα πολλοί διάδρομοι και τούνελ Όπως φαίνετε εξάλλου και από τις φωτογραφίες η σφίγγα δείχνει να είναι το επάνω μέρος μιας πολύ ψηλής κατασκευής. (Tον Σεπτέμβριο του 2002 ανακοινώθηκε από τον Υπουργό Πολιτισμού της Αιγύπτου κο Farouq Hosni, η ανακάλυψη κρυφής πόρτας του Κατώτερου Νοτίου Αεραγωγού της μεγάλης πυραμίδας. Λίγες μέρες αργότερα ανακαλύφθηκε νέα θύρα μέσω ρομποτικού μηχανισμού στον ανεξερεύνητο έως τώρα Κατώτερο Βόρειο Αεραγωγό που επίσης έχει την είσοδό του στον λεγόμενο Θάλαμο της Βασίλισσας. Τα πορίσματα αναμένονται.)

• Κάτι αντίστοιχο ίσως συμβαίνει και με τον Παρθενώνα, του οποίου οι πρώτες συστηματικές ανασκαφές άρχισαν το 1833, έγιναν πιο εντατικές το 1885-1890 και συνεχίστηκαν περιοδικά έως το 1973. Στις πρώτες ανασκαφές αποκαλύφθηκε η ύπαρξη μίας ογκώδους θεμελίωσης

πάνω στον οποίο είμαι χτισμένος ο Παρθενώνας ύψους 11 μέτρων. Στην συνέχεια έγινε ξανά επιχωμάτωση της βάσης .

79

Σύμφωνα με την «εσωτερική» παράδοση η Γη υπέστη και θα υποστεί στο μέλλον πολλές αλλαγές, το ίδιο και η ανθρωπότητα. Οι Άτλαντες αποτελούσαν την τέταρτη ρίζα φυλή, των οποίων οι επιζήσαντες αποτέλεσαν την βάση για την δικιά μας πέμπτη ρίζα φυλή. Ο Ησίοδος ονομάζει τις πέντε ρίζες φυλές ως Χρυσή, Ασημένια, Χάλκινη, των Ημίθεων και Ηρώων, και την δική του-και δική μας - την πέμπτη σιδερένια. Ο Πλάτων γράφει σχετικά με την πρώτη ρίζα φυλή στον Κρατύλο :

«Δεν γνωρίζεις ότι λέγει ο Ησίοδος πως το πρώτο γένος των ανθρώπων ήταν χρυσό; Νομίζω ότι όταν αυτός ομιλεί για χρυσό γένος δεν εννοεί ότι έχει γεννηθεί αυτό από χρυσό, αλλά ότι ήτο ηθικό και ωραίο γένος. Απόδειξη δε ότι είναι ορθή η γνώμη μου αυτή, είναι ότι λέγει πως εμείς είμεθα σιδερένιο γένος.»

Μετά από την δική μας (την πέμπτη) θα ακολουθήσει η έκτη και η έβδομη. Η κάθε ρίζα φυλή (σύνολο επτά), υποδιαιρείται ξανά σε επτά υποφυλές, και αναπτύσσουν διαφορετικές γνώσεις και εμπειρίες. Οι επτά υποφυλές της δικής μας πέμπτης φυλής είναι οι ακόλουθες:

1η Η αρχαία Ινδική εποχή πολιτισμού2η Η αρχαία Περσική εποχή πολιτισμού3η Η Βαβυλω-Χαλδαιο-Αιγυπτιακή εποχή πολιτισμού4η Η Ελληνο-Λατινική εποχή πολιτισμού5η Η Σύγχρονη εποχή πολιτισμού6η Εποχή πολιτισμού7η Εποχή πολιτισμού

Οι άνθρωποι της πρώτης χρυσής εποχής, που αντιστοιχούν στον Χριστιανικό παράδεισο του Αδάμ και της Εύας, είχαν αιθερικές μορφές, και διαφορετικό τρόπο αναπαραγωγής, σε σχέση με αυτόν που γνωρίζουμε σήμερα. Η πρώτη αυτή φυλή αναπαραγόταν με παρθενογέννηση, όπως οι μονοκύτταροι οργανισμοί, που χωρίζονται στα δύο παράγοντας δύο διαφορετικούς οργανισμούς ίδιους με τον πρώτο. Για αυτόν τον λόγω αναφέρεται στα αρχαία κείμενα ότι δεν γνώριζαν τον φυσικό θάνατο, επειδή ζούσαν διαμέσων των παιδιών τους.

80

Ο Πλάτων στον Κρατύλο περιγράφει πόσο διαφορετική ήταν η πρώτη εκείνη η «χρυσή φυλή», της αρχέγονης εκείνης εποχής:

«Οι ψυχές, αφού κλείστηκαν σε αυτό το μεγάλο ποτάμι - το σώμα -, ούτε εκυριάρχουν επι αυτού ούτε εκυριαρχούντο υπό τούτου, αλλά δια της βίας παρεσύρνοντο και παρέσυρον, ώστε ολόκληρον το ζώον εκινείτο μεν αλλά επροχώρει ατάκτως προς οποιανδήποτε κατεύθυνσιν και ασυλογίστως, αφού είχε όλας τας εξ κινήσεις, διότι αυτό επροχώρει και προς τα άνω και προς τα οπίσω και δεξιά και αριστερά και άνω και κάτω και γενικώς επλανάτο και προς τας εξ κατευθύνσεις. Διότι αν και το κύμα που επλημμύριζε το σώμα και το έτρεφε και κατόπιν εχύνετο πάλιν έξω από αυτό ήτο πολύ, πολύ μεγαλύτεραν ταραχή επροξένουν εις τα διάφορα σώματα τα εξωτερικά αίτια, οσάκις δηλ προσέκρουεν εις αυτό στερεόν έδαφος γής ή από ανεμοθύελλαν προκαλούμενην υπο του αέρος. Αι κινήσεις οι προκαλούμεναι από όλα αυτά διερχόμεναι δια μέσω του σώματος, έπιπτον επι της ψυχής. Δι αυτόν τον λόγο αι κινήσεις αυταί ωνομάσθησαν όλαι μαζί αισθήσεις, και ακόμη και σήμερον έτσι ονομάζονται».

Μας περιγράφει επίσης την δεύτερη ρίζα φυλή στην οποία η αναπαραγωγή «έμοιαζε» με αυτή των φυτών, για τον λόγω ότι εφίδρωναν από τα «αιθέρια» σώματα τους μία ουσία, σαν βλαστάρια ή σπόρους. Με την πάροδο εκατοντάδων χιλιάδων ετών, αυτοί οι «σπόροι» ή «σταγόνες» ιδρώτα έγιναν αυγά και έτσι εμφανίστηκε ο ωοτόκος τρόπος αναπαραγωγής, προς το τέλος αυτής της φυλής. «Τι λες; έχομε ακούσει και ότι οι προηγούμενοι ημών άνθρωποι εγεννώντω από την γης και όχι ο ένας από τον άλλον;»(Πολιτικός),

αλλά και τρίτη φυλή, όπου έγινε ο διαχωρισμός των φύλων:

«Η παλιά μας φυσική κατάσταση δεν ήταν σαν τούτη τη σημερινή, παρά διαφορετική. Πρώτα πρώτα, που λέτε, τα ανθρώπινα γένη ήταν τρία και όχι, όπως τώρα δύο, αρσενικό και θηλυκό, παρά υπήρχε και τρίτο, μείγμα κι από τα δυο

81

τούτα που σήμερα το όνομα του μόνο έχει μείνει, ενώ το ίδιο έχει χαθεί. Τότε δηλαδή υπήρχε ο ανδρόγυνος, ενιαίο, που ήταν όνομα και πράγμα, μείγμα κι από τα δύο, κι από το αρσενικό κι από το θηλυκό», «κανόνισε ακόμα να γίνεται το γεννοβόλημα τους αναμεταξύ τους, αρσενικό και θηλυκό, για τους εξής λόγους, από την μία μεριά δηλ. αν σμίξει άνδρας με γυναίκα, με το αγκάλιασμα τους να γονιμοποιούνται και να διαιωνίζεται το ανθρώπινο γένος» (Συμπόσιο)

Ο Ησίοδος αναφέρει για την τρίτη φυλή:

«..κι ο Δίας πατέρας, έπειτα τρίο θνητών ανθρώπων γένος έπλασε, το χάλκινο. Σε τίποτε δεν έμοιαζε με το ασημένιο τούτο μα ήταν πλασμένο από τα κονταρόξυλα, πολεμικό και φοβερό περίσσια..».

Ο μύθος των κυκλώπων και των τιτάνων όπως έχει διασωθεί στην αρχαία Ελληνική μυθολογία, έχει σχέση με την «κυκλώπεια» τρίτη ρίζα φυλή, ενώ η τέταρτη ρίζα φυλή, η φυλή των Ατλάντων, παρουσιάζεται στον «μύθο» της Ατλαντίδος. Ο Ορφικός ύμνος περί Τιτάνων αναφέρει:

«Ω σείς Τίτανες, τα λαμπρά τέκνα της Γης και του Ουρανού, οι πρόγονοι των ιδικών μας πατέρων που ζούσατε άλλοτε υπεράνω της Γης, αλλά που κατοικείτε τώρα εις τους οίκους του Ταρτάρου, εις τον βάθος του Άδου, σεις είσθε αι αρχαί, και αι πηγαί όλων των θνητών των πολυβασανισμένων».

ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ ΚΑΙ ΜΥΗΣΗ

«Σ' αυτόν που τον ρώτησε τι δημιουργήθηκε πιο μπροστά η μέρα ή η νύχτα, είπε: Η νύχτα μία μέρα

νωρίτερα»

82

ΘΑΛΗΣ

Η μύηση στα μυστήρια δεν ήταν εύκολη, και ο υποψήφιος έπρεπε να περάσει στάδια εξαγνισμού, και δοκιμασιών ώστε να καταστεί ικανός να λάβει την σοφία και να την μεταδώσει με την σειρά του, όπως μας αποκαλύπτει ο Πλάτων:

«Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι φέροντες τον πυρσό, λίγοι όμως είναι οι μύστες». Η σοφία όμως η οποία προσφερόταν στον μύστη δεν μπορούσε να έχει αποτέλεσμα, εάν πρώτα δεν είχε καταφέρει να μεταμορφώσει τον εσωτερικό του κόσμο. Η γνώση αυτή αφορούσε τόσο τον ορατό κόσμο όσο και τον αόρατο, με τελικό στόχο την «Θεοφάνεια», την γνώση δηλαδή του Θείου, κάτι όμως που λίγοι μπορούσαν να επιτύχουν όπως μας αποκαλύπτει ο Πλάτων στον Τιμαίο:

«Τώρα, το να ανακαλύψεις το Δημιουργό και Πατέρα του σύμπαντος είναι πραγματικά δύσκολο, και τότε, έχοντας ανακαλύψει αυτόν, έτσι ώστε όλοι να μπορούν να κατανοήσουν, είναι αδύνατο».

Και αυτό διότι η έννοια του Θεού δεν είναι ξεκάθαρη, μιας και δεν πρόκειται μόνο για την δυνατότητα αντίληψης της ύπαρξης ή μη-ύπαρξης του Θεού, αλλά για την υπόστασή του για το τι είναι και πώς λειτουργεί. Ο Άγιος Αυγουστίνος αναρωτιόταν :

«Τι να απαντήσουμε σε εκείνους που ρωτούν τι έκανε ο Θεός πριν από την δημιουργία».

Οι αρχαίοι Έλληνες περιέγραψαν την κοσμογονία μέσα από την μυθολογία Η Θεογονία του Ησίοδου αλλά και η Ορφική κοσμογονία είναι κείμενα της Ελληνικής ιστορίας-θεολογίας, και που προφανώς μάθαιναν οι μυημένοι κατά την διάρκεια της μυήσεως τους. Η θεογονία του Ησιόδου σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ένα κείμενο που του ενέπνευσαν οι Ελικωνιάδες Μούσες, κόρες του Δία, δίνοντας του ταυτόχρονα την εντολή για το τι πρέπει να πει κα ποίον να υμνήσει. (κάτι παρόμοιο έγινε και στην αποκάλυψη

83

του Ιωάννη μόνο που την θέση των Μουσών «πήρε» ο Θεός). Η κοσμογονία ή αλλιώς η «Ιερά Ιστορία των Ελλήνων» του Ησιόδου, ήταν τόσο σημαντικό έργο σύμφωνα με τον Πλάτων (Πολιτεία) ώστε γράφει για αυτό :

«Τα έργα πάλι του Κρόνου και όσα έπαθε από τον γιο του (Δία), έστω και αν ήταν αληθινά, νομίζω πως δεν έπρεπε να λέγονται έτσι στους νέους, αλλά μάλιστα να αποσιωπούνται. Κι αν είναι ανάγκη να ειπωθούν, να τα ακούν με μυστικότητα όσο δυνατόν λιγότεροι…»

Συνοπτικά η θεογονία του Ησίοδου θεωρεί ως πρώτο στοιχείο το Χάος, από όπου προκύπτουν η Γαία, ο Έρως, το Έρεβος και η Νύχτα και έπονται εκατοντάδες τέκνα και οι Ολύμπιοι Θεοί. Το Χάος είναι το αδρανές στοιχείο, η Γαία η έκφραση της γονιμότητας του κόσμου του επιστητού και των φυσικών φαινομένων- η ύλη η θηλυκή ενέργεια, ο Έρως είναι το δυναμικό στοιχείο, η ελκτική δύναμη που ενώνει τα στοιχεία της ύλης και τα ωθεί στην δημιουργία. Από την Γαία, με παρθενογεννήση, προέκυψαν ο Ουρανός, τα Όρη, η Θάλασσα και ο Τυφών από την ενώσεως της Γαίας και του Ουρανού γεννώνται, μεταξύ άλλων, ο Κρόνος και η Ρέα και εξ αυτών ο Δίας, η Δήμητρα (Γη μήτηρ) και τρία ακόμη αδέλφια. Το σύμβολο των ορφικών Μυστηρίων ήταν ένα φίδι που ήταν τυλιγμένο γύρω από ένα αυγό, που συμβόλιζε τον κόσμο που περιβάλλεται από το Δημιουργικό πνεύμα. Στο επίπεδο της μύησης και της φιλοσοφίας, συμβόλιζε τον νεόφυτο που την στιγμή της μύησης έσπαγε το κέλυφος του αβγού και ένας καινούργιος πνευματικός άνθρωπος γεννιόταν.

(το Ορφικό αβγό)

84

Η Ορφική κοσμογονία, υποστήριζε ότι όλα τα πράγματα προέρχονται από μία αρχή που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή από τον ανθρώπινο νου, (Για τους Αιγυπτίους το Τρις άγνωστο σκοτάδι) αλλά της δίνεται ένα όνομα από εμάς τους ανθρώπους έτσι ώστε να μπορούμε να μιλάμε για αυτή. Σύμφωνα με αυτήν λοιπόν, πριν από όλα υπήρχε ο Χρόνος- η εκδήλωση του Χρόνου - που είναι ταυτόσημη με την πρώτη κίνηση προς δημιουργία. Από την στιγμή που υπήρξε κίνηση υπήρξε και ο χρόνος, διότι δεν μπορεί να νοηθεί η δημιουργία αν δεν κινούταν το αιώνιο ουσιαστικό αίτιο. Ο χρόνος φανερώνει την έννοια της δημιουργίας σε σχέση με το άλλο συστατικό της δημιουργίας του χώρου που οι Ορφικοί ονόμαζαν Χάος. Έχουμε δηλαδή την κίνηση στον χωροχρόνο. Τα αίτια της δημιουργίας είναι αφενός μεν η μονάδα το ΕΝΑ που περικλείει τα πάντα στην μήτρα του, και η πολλαπλότητα που εκπορεύεται από αυτό. Με την κίνηση των στοιχείων δημιουργείται μία περιδίνηση που σχηματίζει το κοσμογονικό αυγό, το πρώτο μορφικό φανέρωμα της δημιουργίας, από το οποίο δημιουργήθηκαν οι κόσμοι με την επέμβαση του Φάνη, του Έρωτα που ενώνει τα στοιχεία μεταξύ τους. (ένωσης- ώσις προς το ΕΝ) Με το σχίσιμο λοιπόν του αβγού, έχουμε την πρώτη δύναμη του Αιθέρα-Δία στην τρισυπόστατη μορφή του Φάνητα που δονήθηκε σε αιθερινή δύνη, που είναι ο Νούς-μήτις. (Αξιοσημείωτο είναι ότι η λέξη αβγό–ΩΟΝ αναγραμματιζώμενο μας δίνει την λέξη Ο-ΩΝ -αλλά και ΝΩΟ-, γράμματα που υπάρχουν και στο φωτοστέφανο του Ιησού). Σύμφωνα με μία άποψη το Δελφικό Ε αυτό ακριβώς συμβολίζει την Εν-ωσι-(ς) των τριών στοιχείων του Τρισυπόστατου Θείου. Οι τρεις παράλληλες γραμμές ενώνονται με την κάθετη σε ένα γράμμα ( Ε). Το τριαδικό σχήμα μπορεί να περιγραφεί σαν θέση - αντίθεση – σύνθεση. Την τριδύναμη αυτή υπόσταση του Θείου, η Χριστιανική διδασκαλία την ονόμασε Αγία Τριάδα., ( Πατήρ - Υιό - Άγιο πνεύμα). Η έννοια όμως του τρισυπόστατου Θείου προϋπήρχε σε όλες σχεδόν τις αρχαίες θρησκείες. Στην Αίγυπτο ήταν ο Όσιρις, η Ίσις και ο Ώρος , στις Ινδίες ο Μπράχμα, ο Βινού, και ο Σίβα, κ.λπλ. Για την χρονολογική προσέγγιση των Ορφικών κειμένων, ο αστρονόμος Κ. Χασάπης με βάση τον στίχο :

85

«ΜΙΞΑΣ ΧΕΙΜΩΝΟΣ ΘΕΡΕΟΣ Τ' ΙΣΟΝ ΑΜΦΟΤΕΡΟΙΣΙΝ» (ύμνος Απόλλωνος ),

στον οποίο γίνεται λόγος περί ισότητας των εποχών, υπολόγισε (με βάση την μετάπτωση των εποχών) τις δύο ημερομηνίες που θα μπορούσε να είχε συμβεί αυτό το φαινόμενο το 1.366π.Χ. ή το 11.835 π.Χ. Υποστηρίζεται ότι τα Ορφικά πρέπει να έχουν γραφτεί το 11.835 π.Χ. εφόσον ο Ορφέας (που συμμετείχε στην Αργοναυτική εκστρατεία ) έζησε πολλές γενιές πριν τον Τρωικό πόλεμο ο οποίος με τις νεότερες χρονολογήσεις τοποθετείται το 1.450 π.Χ. Συνεπώς είναι αδύνατον στα κείμενα που συνέλεξε ή και συνέθεσε ο Ορφέας να περιγράφεται γεγονός του 1.366 π.Χ.Ένα άλλο γεγονός που ενισχύει αυτή την χρονολογία είναι το γεγονός ότι για να θεωρήσουν οι συγγραφείς του στίχου την ισότητα των εποχών ως κάτι αξιοσημείωτο, (και θα έπρεπε να είναι σίγουροι ότι πρόκειται για κάτι αξιοσημείωτο για να το καταχωρήσουν και σε θρησκευτικό ύμνο) θα πρέπει η ισότητα αυτή να έχει ξαναπαρατηρηθεί στο παρελθόν. Τέλος ο πελασγικός μύθος της κοσμογονίας αναφέρει ότι Εν αρχή η Ευρυνόμη η Θεά των Πάντων αναδύθηκε γυμνή από το Χάος, αλλά δεν βρήκε τίποτε στέρεο για να ακουμπήσει τα πόδια της, και έτσι διαχώρισε τη θάλασσα από τον ουρανό χορεύοντας μόνη πάνω στα κύματα. Η Ευρυνόμη χόρεψε κατά τα νότια, και ο αέρας που αναδεύθηκε πίσω της, φάνταξε κάτι καινούριο και ξεχωριστό, κάτι για να αρχίσει έργο δημιουργίας. Η Ευρυνόμη στράφηκε κι άδραξε αυτόν το βόρειο άνεμο, τον έτριψε μέσα στα χέρια της, και εμφανίστηκε ο μέγας όφις Οφίων. Η Ευρυνόμη χόρεψε για να ζεσταθεί, έξαλλα, όλο και πιο έξαλλα, ώσπου ο Οφίων κυριεύτηκε από λαγνεία, κουλουριάστηκε γύρω στα θεϊκά εκείνα μέλη, και ορέχτηκε να σμίξει μαζί της. Η Ευρυνόμη έλαβε μορφή περιστέρας πλανήθηκε πάνω στα κύματα, και όταν πέρασε ο καιρός που έπρεπε, γέννησε το Αβγό του Σύμπαντος. Με την προσταγή της, ο Οφίων κουλουριάστηκε επτά φορές γύρω στο αβγό, ώσπου το αβγό άνοιξε και χωρίστηκε στα δύο. Από μέσα του κύλησαν όλα όσα υπάρχουν, τα παιδιά της Ευρυνόμης: ο ήλιος, η σελήνη, οι πλανήτες, τα αστέρια, η γη με τα βουνά και τους ποταμούς της, με τα δέντρα, τα βότανά της και τα ζωντανά πλάσματα. Η Ευρυνόμη και ο Οφίων έστησαν το σπιτικό τους στο όρος Όλυμπο, όπου ο Οφίων εξόργισε την Ευρυνόμη

86

υποστηρίζοντας ότι αυτός ήταν ο δημιουργός του Σύμπαντος. Ευθύς εκείνη τον χτύπησε στο κεφάλι με τη φτέρνα της, και τον εξόρισε στις σκοτεινές σπηλιές κάτω από τη γη. Κατόπιν, η Θεά δημιούργησε τις επτά πλανητικές δυνάμεις, ορίζοντας μια Τιτανίδα και έναν Τιτάνα για καθεμιά. Τη Θεία και τον Υπερίωνα για τον Ήλιο, τη Φοίβη και τον Άτλαντα για τη Σελήνη, τη Διώνη και τον Κρίο για τον πλανήτη Άρη, τη Μήτι και τον Κοίο για τον πλανήτη Ερμή, τη Θέμιδα και τον Ευρυμέδοντα για τον πλανήτη Δία, την Τηθύ και τον Ωκεανό για την Αφροδίτη, τη Ρέα και τον Κρόνο για τον πλανήτη Κρόνο. Αλλά ο πρώτος άνθρωπος ήταν ο Πελασγός, προπάτορας των Πελασγών, που ξεπήδησε από το έδαφος της Αρκαδίας και τον ακολούθησαν μερικοί άλλοι, που ο Πελασγός τους έμαθε να φτιάχνουν καλύβες, να τρώνε βελανίδια και να ράβουν χιτώνες από χοιρόδερμα.

Εκτός της μυθολογίας, σε φιλοσοφικό επίπεδο οι Έλληνες Προσωκρατικοί φιλόσοφοι ήταν οι πρώτοι που κάνοντας απλή χρήση της λογικής και της μελέτης της φύσης στην Ιωνία, αλλά και της μεταφυσικής στην Μεγάλη Ελλάδα, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μία «Πρώτη δημιουργική ουσία», από την οποία όλα προέρχονται. Ένας από τους επτά λεγόμενους σοφούς της Ελλάδας ο Θαλής ο Μιλήσιος, που έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ., ήταν ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος που αναζήτησε την πρώτη αρχή των όντων και των κοσμικών φαινομένων. Ως πρώτη αιτία όρισε το νερό. Ο Διογένης Λαέρτιος γράφει:

«Λένε επίσης ότι πρώτος αυτός βρήκε τις εποχές του χρόνου και τον διαίρεσε σε τριακόσιες εξήντα πέντε μέρες».

Ο Θαλής παρατηρώντας τον κόσμο και τη φύση, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Θεός, είναι πρεσβύτερος όλων των όντων, και αυτός που δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος:

«το παλαιότερο από τα όντα είναι ο Θεός, διότι είναι αγέννητος, το ωραιότερο δημιούργημα είναι ο κόσμος, διότι είναι έργο Θεού το μεγαλύτερο ο χώρος, διότι χωράει τα πάντα».

87

Ο Δημόκριτος και ο Λεύκιππος πίστευαν ότι οι πρώτες αρχές των πραγμάτων που περιέχονταν στο Σύμπαν, ήταν τα άτομα και το κενό. Αλλά το κενό στην «εσωτερική» φιλοσοφία είναι ουσία ανενεργός που τίθεται σε κίνηση από τη Θεία Θέληση, δηλαδή την κρυμμένη Θεότητα, το Τίποτα, το Ουδέν ή το Χάος. Για τους Πυθαγορείους και τον Πλάτων, το Χάος ήταν η «Ψυχή του Κόσμου». Από αυτήν δημιουργήθηκε το σύμπαν παίρνοντας το σχήμα του Δωδεκάεδρου, ενώ ο «πρωτογεννημένος» γεννήθηκε από το Χάος και το Πρωταρχικό Φως .. Ο Αναξίμανδρος γεννήθηκε στη Μίλητο το 547 π.χ. και ήταν γιος του Πραξιάδη και μαθητής του Θαλή. Όπως και ο δάσκαλος του, δεν ήταν μόνο φιλόσοφος αλλά μεγάλος αστρονόμος, μετεωρολόγος, γεωγράφος και βιολόγος. Ο Αναξίμανδρος είναι ο πρώτος που έκανε μία μεθοδική προσπάθεια να εξηγήσει φιλοσοφικά όλες τις πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας εγκαταλείποντας τις μέχρι τότε μυθολογικές διατυπώσεις για την αρχή, τη γένεση και την φθορά των όντων. O Αναξίμανδρος εισήγαγε πρώτος την έννοια του απείρου. Το άπειρον πίστευε ότι είναι η αρχή του κόσμου, η αρχή όλων των πραγμάτων, αυτό που είναι πίσω από την απέραντη ποικιλία και τις διαφορετικές τους ιδιότητες.

«Το άπειρο δεν έχει αρχή... αλλά φαίνεται ότι αυτό είναι η αρχή των άλλων και τα πάντα περιέχει και τα πάντα κυβερνά».

Από το άπειρο έγιναν όλοι οι ουρανοί και οι κόσμοι που υπάρχουν, από αυτό προέρχεται η γέννηση των όντων και εκεί συντελείται και η διάλυση τους σύμφωνα με την ανάγκη, γιατί τιμωρούνται και επανορθώνουν αμοιβαία για την αδικία, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου. Ο Αναξίμανδρος ορίζει το άπειρον ως στοιχείο αγέννητο, άφθαρτο και αθάνατο. Το άπειρο δεν είναι μείγμα των υλικών στοιχείων ούτε άυλη νοητική αρχή. Είναι ύλη που περιέχει τα πάντα. Από το άπειρο αποσπώνται οι αντίθετες ύλες «ψυχρόν» και «θερμόν» και από την ανάμιξη τους το νερό. Από το νερό προκύπτουν τα άλλα στοιχεία, η γη , ο αέρας και η φωτιά. Από τον αέρα και τη φωτιά σχηματίζονται τα αστέρια που έχουν την λάμψη της φωτιάς και την ρυθμική κίνηση των ρευμάτων του αέρα. Ο Ξενοφάνης (580-475 π.Χ.) αποκήρυσσε τους ανθρωπόμορφους

88

θεούς των συμπατριωτών του και παρατήρησε ότι αν τα ζώα είχαν θεούς, σίγουρα θα τους έκαναν ζωόμορφους.

«Οι θνητοί νομίζουν ότι οι θεοί γεννιούνται και ότι έχουν φορέματα και φωνή και σώμα σαν το δικό τους. Αλλά αν τα βόδια και τα άλογα ή τα λιοντάρια είχαν χέρια ή μπορούσαν να σχεδιάσουν με τα χέρια και να κάνουν έργα που κάνουν οι άνθρωποι, τα άλογα θα απεικόνιζαν τους θεούς σαν άλογα , τα βόδια σαν βόδια, και θα έκαναν το σώμα τους σαν το δικό τους. Οι Αιθίοπες λένε ότι οι θεοί τους είναι πλακουτσομήτιδες και μαύροι, οι Θράκες ότι οι δικοί τους θεοί είναι γαλανομάτηδες και κοκκινοτρίχηδες»).

Όπως δηλ. οι άνθρωποι κατασκευάζουν και επινοούν θεούς ανθρωπό-μορφους με ανθρώπινες αδυναμίες και πάθη. Έτσι κατέληξε ο Ξενοφάνης να πει ότι ένας θεός υπάρχει μέσα σε θεούς και ανθρώπους κι αυτός.

«ούτε κατά την μορφή όμοιος με τους ανθρώπους (είναι) ούτε κατά την σκέψη, όλος στοχάζεται κι όλος θωρεί κι όλος ακούει κι ακίνητος στον ίδιο τόπο πάντα μένει».

Ο Αναξαγόρας (500-428 πΧ) συμπέρανε την ύπαρξη του Θεού από την τάξη και την ομορφιά του κόσμου λέγοντας το περίφημο ρητό του:

«τα Πάντα τα διακόσμησε ο Νους ».

Για τον Αναξαγόρα είχε μεγάλη σημασία η ευρυθμία, η τάξη και η ομορφιά που παρατηρείται στη φύση. Για τον μέγιστο ίσως μύστη και φιλόσοφο Πυθαγόρα, το σύμπαν προήλθε από χάος μέσα από τη μορφή, δηλαδή το μέτρο και την αρμονία. Πρώτος ο Πυθαγόρας το ονόμασε Κόσμο, δηλαδή τάξις, εξ’ αιτίας της αρμονίας που επικρατούσε σε αυτό. Στην είσοδο της σχολής του υπήρχε ένα άγαλμα του Ερμή του Λογίου, με την επιγραφή «Εκάς βέβηλοι». Οι μαθητές του διαιρούνταν σε τρεις βαθμούς. Ο πρώτος βαθμός ήταν των «Ακουστικών», δηλαδή των κροατών, οι οποίοι δεν λάμβαναν μέρος στις συζητήσεις αλλά , μόνο άκουγαν για δύο έτη. Στην συνέχεια και εφόσον ήταν

89

«άξιοι» οι μαθητές ονομάζονταν «μαθηματικοί». Στο επίπεδο αυτό οι μαθητές δεν μάθαιναν απλά μαθηματικά, αλλά δίδονταν έμφαση στην κατανόηση της τέταρτης διάστασης και των νόμων του κόσμου. Οι «μαθηματικοί» συνδύαζαν την γεωμετρία, τα μαθηματικά, και την μουσική και εμβάθυναν στην μελέτη των αναλογιών μεταξύ τους. Σύμφωνα με τις διδασκαλίες του Πυθαγόρα, οι αριθμοί, η γεωμετρία και η μουσική οδηγούν στην κατανόηση των κοσμικών φαινομένων. Ο τελευταίος βαθμός ήταν των «φυσικών». Ήταν οι σπουδαστές της αληθινής εσωτερικής ζωής, οι οποίοι μάθαιναν να διακρίνουν την θεία ζωή, και να κατανοούν την κοσμική και ανθρώπινη πορεία. Οι βασικές γραμμές διδασκαλίας του Πλάτων για τους αριθμούς έχουν ως εξής:

• Η Μονάδα που αντιστοιχούσε στο πνεύμα, τον αιθέρα, την ενέργεια, τη δύναμη από τη οποία γίνεται το παν.

• Η δυάδα είναι η ύλη που αποτελείται από νερό και γη. • Η τριάδα είναι ο Χρόνος σαν θεότητα, δηλαδή το

παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. • Η τετράδα είναι ο Χώρος, η τάξη του Κόσμου. Εδώ

βρίσκεται η περίφημη Τετρακτύς, πάνω στην οποία δομήθηκε το καμπαλιστικό Δέντρο της Ζωής.

Ο έτερος μέγιστος της αρχαιότητας ο Πλάτων έχει σαφώς επηρεαστεί από την κοσμοθεώρηση του Πυθαγόρα. Το έργο του Τίμαιος ξεκινά με το ερώτημα:

«Τι είναι εκείνο το οποίον υπάρχει πάντοτε, αλλά δεν γεννάται ποτέ, και τι είναι εκείνο το οποίον πάντοτε γεννάται αλλά ποτέ δεν υπάρχει;».

Πρωταγωνιστής στο έργο της πλάσης είναι ο Δημιουργός, τον οποίο ο Πλάτων άλλοτε τον αναφέρει με αυτό το όνομα, άλλοτε τον αποκαλεί Θεό, και Αγαθόν. Δεν γίνεται αναφορά στους Δώδεκα Θεούς, παρά μόνο αναφέρεται σε κατώτερους Θεούς όπου ο Θεός σύμφωνα με τον Πλάτων τους λέει :

«αφού γεννηθήκατε δεν είστε βέβαια αθάνατοι ούτε τελείως άφθαρτοι..».

90

Πριν από την δημιουργία η ύλη δεν παρέμενε ήσυχη, αλλά κινούνταν εσφαλμένα και άτακτα, έτσι ο δημιουργός την έβαλε από την αταξία στην τάξη, νομίζοντας ότι η τάξη θα ήταν καλύτερη της αταξίας. Ο Δημιουργός κατασκεύασε το σύμπαν , αφού έβαλε Νου στην Ψυχή και την Ψυχή σε σώμα. Μας αποκαλύπτει δηλαδή μία τρισυπόστατη διάσταση του κόσμου –ΝΟΥΣ-ΨΥΧΗ-ΣΩΜΑ. Ο Σαλλούστιος τέλος αναφέρει για την πρώτη αρχή:

«Αρμόζει στην Πρώτη Αιτία να είναι Μία -διότι η μονάδα προηγείται κάθε πλήθους - και να ξεπερνά τα πάντα σε δύναμη και αγαθότητα. Επομένως τα πάντα μετέχουν αυτής. Διότι λόγω της δύναμής της, τίποτα δεν γίνεται να την παρακωλύσει και λόγω της αγαθότητάς της είναι αδύνατον να παραγκωνισθεί. Αν η Πρώτη Αιτία ήταν Ψυχή, τα πάντα θα ήσαν Έμψυχα. Αν ήταν Νους, τα πάντα θα είχαν Νόηση. Αν ήταν Ύπαρξη, τα πάντα θα αποτελούνταν από την Ύπαρξη. Και βλέποντας αυτή την ιδιότητα στα πάντα, μερικοί άνθρωποι νόμισαν ότι ήταν η Πρώτη Αιτία η Ύπαρξη. Αν τα πράγματα απλώς υπήρχαν, χωρίς να είναι αγαθά, αυτό το επιχείρημα θα ήταν ορθό, αν όμως τα πράγματα που υπάρχουν, υπάρχουν λόγω της αγαθότητάς τους και μετέχουν του Αγαθού, η Πρώτη Αιτία πρέπει απαραιτήτως να είναι πέρα από την Ύπαρξη και από το Αγαθό. Σημαντική απόδειξη αυτού είναι ότι οι ευγενικές ψυχές περιφρονούν την Ύπαρξη προς χάριν του Αγαθού, όταν κινδυνεύουν για την πατρίδα τους ή τους φίλους τους ή για την αρετή. Μετά από αυτή την άρρητη δύναμη έχουμε πάντως τις τάξεις των Θεών».

Και συνεχίζει όσον αφορά την φύση του κόσμου και της αιωνιότητάς του:

«ο Κόσμος πρέπει κατ' ανάγκη να είναι άφθαρτος και αγέννητος. Άφθαρτος επειδή, αν τυχόν καταστραφεί, πρέπει ή καλύτερος, ή χειρότερος, ή ο ίδιος με αυτόν, ή χάος να δημιουργηθεί. Αν είναι χειρότερος, η δύναμη που δημιουργεί κάτι χειρότερο από το καλύτερο πρέπει να είναι κακή. Αν είναι καλύτερος, ο δημιουργός που δεν έφτιαξε εξ αρχής το καλύτερο πρέπει να είναι ατελής. Aν είναι ο ίδιος, μάταια

91

δημιουργήθηκε. Αν είναι το χάος...είναι ασέβεια και να λέγονται τέτοια πράγματα. Όσα είπαμε αρκούν για να αποδείξουν ότι ο Κόσμος είναι αδημιούργητος . Διότι αν δεν καταστρέφεται τότε δεν δημιουργείται. Διότι κάθε τι δημιουργημένο καταστρέφεται. Και επίσης, εφόσον ο Κόσμος υπάρχει λόγω της αγαθότητας του Θεού συνεπάγεται ότι ο Θεός πρέπει πάντα να είναι αγαθός και ο κόσμος να υπάρχει. Όπως το φως συνυπάρχει με τον Ήλιο και με την φωτιά, και η σκιά συνυπάρχει με το σώμα.

Οι ‘Έλληνες για να εκφράσουν την Θεία ουσία χρησιμοποιούσαν σαν σύμβολο τον κύκλο, λόγω της διπλής της ιδιότητας ενότητας και απείρου. Η Θεότητα είναι η πρωταρχική ουσία, η αιώνια, από την οποία προήρθαν τα πάντα. Η εκδηλωμένη Ζωή είναι η διάσπαση του Ενός στα πολλά και η επανασύνδεση των πολλών στο Ένα. Τα πάντα στο σύμπαν κινούνται σε κύκλους, έτσι και ο κύκλος της ζωής είναι μια κίνηση που έχει την ρίζα του στην πνευματική όψη του κόσμου, εκτινάσσεται στην άλλη όψη της ύλης και τελικά επιστρέφει στο σημείο από το οποίο πήγασε. Γεωμετρικά είναι το σημείο στο κέντρο του κύκλου από το οποίο δημιουργική δύναμη διαδίδεται ανεξάντλητα μέχρι την περιφέρεια του κύκλου, χωρίς αρχή και τέλος

«στην περιφέρεια του κύκλου η αρχή και το πέρας συμπίπτουν», - Ηράκλειτος.

Αυτός ο κύκλος της ζωής συμβολίζεται από τους αρχαίους Έλληνες και με το φίδι που δαγκώνει την ουρά του, στο κέντρο του οποίου έγραφαν ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ. Το Παν αυτό ακριβώς επειδή είναι Εν κινδυνεύει να θεωρηθεί ως Μηδέν. Μόνον εκ παραβολής και αντιδιαστολής προς άλλα πράγματα αντιλαμβανόμαστε ότι το παν ελάχιστα απέχει από το μηδέν. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι για τους αρχαίους Έλληνες δεν υπήρχε σύμβολο του μηδενός με την σημερινή έννοια του όρου δηλαδή του τίποτα, αλλά αντιθέτως είχε την έννοια του μη –ουδέν. Δηλαδή του ανολοκλήρωτου κάτι. Η έννοια του ενός , είναι επίσης παρεξηγημένη. Για τους αρχαίους το ΕΝΑ δεν είναι αριθμός , ούτε αποτελεί ένα στοιχειώδες κάτι,

92

αλλά αντιθέτως αποτελεί ένα τακτό διαμορφωμένο «όλον», το οποίο όμως δεν παύει να αποτελείται από άπειρα στοιχεία . Η παραποίηση της έννοιας του ενός, έχει βάλει σε περιπέτειες τους φυσικούς που αναζητούν το μικρότερο στοιχειώδες σωματίδιο της ύλης, που κατά τα ελληνικά μαθηματικά δεν υπάρχει (η ύλη είναι απείρως διαιρετή). Για τους πρόγονούς μας λοιπόν κάθε ολοκληρωμένο τακτό οροθετημένο σύνολο αποτελεί εν μονάδα (ένα δένδρο, ένα σπίτι κ.λ.π). Η ουσία του ΕΝ θα έμενε αιωνίως άγονη ακίνητη, εάν δεν ενεργοποιούταν αυτόνομα η δημιουργός αρχή που θα προκαλούσε την εκπόρευση της αντικειμενικής ύπαρξης.

«ούτε ήταν ούτε θα είναι, επειδή το τώρα είναι και το πάν, ένα και συνεχές. Γιατί ποια αφετηρία του μπορεί κανείς να αναζητήσει;» -Παρμενίδης .

Ο άπειρος κύκλος κάποια στιγμή δονείται και αποκτά κέντρο και έτσι ορίζεται ένα κάπου και ένα κάποτε. Η Ουσία-Αρχή ή συνεχής ουσία το αγαθό του Πλάτωνα, όταν αρχίζει να διαχέεται προς τα έξω γεμίζει τον Χώρο με την ουσία-εκπόρευση του, και τότε ονομάζεται αιθέρας μεριστή ουσία ή φιλοσοφική λίθος. Η ζωτική ενέργεια εκδηλώνεται με τρεις διαφορετικές καταστάσεις ως Πνεύμα – Ψυχή – Ύλη. Η αντιστοιχία στον άνθρωπο εμφανίζεται ως πνεύμα – ψυχή - σώμα. Tο πνεύμα καθοδηγεί την ψυχή, επειδή η ψυχή είναι το περικάλυμμα του πνεύματος. Από τους Ροδόσταυρους ονομάζεται Ροδοσταυρικό Πυρ, από τον Αριστοτέλη ονομάστηκε Ενδελέχεια, από τον Πυθαγόρα Είδος και Μορφή, από τον Ηράκλειτο Αείζωο Πυρ και από τους Χριστιανούς Άγιο Πνεύμα. Συνοψίζοντας μέσα από το Χάος των Ελλήνων, εμφανίζεται μια ακτίνα, ένα Φως, ο Φάνης- Φάνητας των Ορφικών ο Πρωτογεννημένος από τον οποίον απορρέουν, οι Θεότητες, που είναι οι Οντότητες που υπάρχουν στο Πεδίο της μοναδικής ουσίας. Ό Σαλλούστιος αναφέρει :

«Οι δευτερεύουσες Ουσίες δημιουργήθηκαν από την πρώτη. Ό,τι έχει γίνει έγινε είτε με τέχνη, είτε με φυσική διαδικασία, είτε σύμφωνα με κάποια δύναμη. Στην τέχνη και τη φύση ο δημιουργός πρέπει να προηγείται της δημιουργίας: αλλά ο δημιουργός κατά δύναμη, συγκροτεί τα δημιουργήματα μαζί με

93

τον εαυτό του, εφόσον η δύναμή τους είναι αδιαχώριστη από αυτά. Όπως ο ήλιος δημιουργεί το φως, η φωτιά τη θερμότητα, το χιόνι το ψύχος. Αν οι Θεοί έκαναν τον κόσμο με τέχνη, δεν τον έκαναν να είναι, τον έκαναν να είναι τέτοιος. Διότι κάθε τέχνη δημιουργεί τη μορφή του αντικειμένου. Επομένως, τι είναι εκείνο που τον έφερε σε ύπαρξη; Αν έγινε με φυσική διαδικασία, τότε ο δημιουργός πρέπει να έδωσε κομμάτι από τον εαυτό του στο δημιούργημα. Καθώς οι Θεοί είναι ασώματοι, πρέπει και ο Κόσμος να είναι ασώματος. Αν υποθέσουμε ότι οι Θεοί είναι σώματα, τότε από πού προέρχεται η δύναμη των ασωμάτων; Και αν παραδεχόμαστε αυτή την άποψη, συνεπάγεται ότι όταν φθαρεί ο κόσμος, πρέπει ,και ο δημιουργός του να φθαρεί, αν είναι δημιουργός από φυσική διαδικασία. Αν οι Θεοί δεν δημιούργησαν τον κόσμο ούτε με τέχνη ούτε με φυσική διαδικασία, μας μένει μόνο ότι ον δημιούργησαν με κάποια δύναμη. Κάθε τι που γίνεται κατ' αυτόν τον τρόπο υφίσται με αυτό που κατέχει τη δύναμη. Και ό,τι γίνεται κατά αυτό τον τρόπο δεν μπορεί να καταστραφεί, εκτός εάν η δύναμη τους δημιουργού αφαιρεθεί: επομένως όσοι πιστεύουν ότι ο κόσμος θα καταστραφεί, είτε αρνούνται την ύπαρξη των θεών, είτε, ενώ την αποδέχονται, αρνούνται τη δύναμη του Θεού. Άρα εκείνος που δημιουργεί τα πάντα με την δική του δύναμη, συνιστά τα πάντα. Και εφ όσον η δύναμή του είναι η μεγαλύτερη δύναμη, πρέπει να είναι ο δημιουργός όχι μόνο ζώων και ανθρώπων αλλά και Θεών, ανθρώπων και πνευμάτων. Και όσο πιό πολύ απομακρυσμένος από τη φύση μας είναι ο Πρώτος Θεός, τόσο περισσότερες δυνάμεις πρέπει να υπάρχουν ανάμεσα σε εμάς και σε εκείνον. Διότι όσα πράγματα απέχουν πολύ μεταξύ τους έχουν πολλά ενδιάμεσα σημεία ανάμεσά τους».

Το Πνεύμα είναι ο νόμος, η ανάγκη κατά τους αρχαίους Έλληνες, που εκδηλώνει τη θέληση του δημιουργού και κατευθύνει την εκδηλωμένη ζωή και την εξέλιξή της. ενώ ο άλλος πόλος της εκδήλωσης, είναι η Ύλη.

«Νόμος είναι και η πειθαρχία στη θέληση του ενός. Ο δρόμος που ανεβαίνει κι ο δρόμος που κατεβαίνει είναι ένας κι ο ίδιος δρόμος», όπως μαρτυρά ο «σκοτεινός» Ηράκλειτος.

94

Το Πνεύμα είναι η συνειδητότητα, είναι εκείνη η δύναμη που έχει τη δυνατότητα να θέλει, να αποφασίζει και να σκέπτεται. Η Ύλη είναι το αποτέλεσμα που μπαίνει σε κίνηση από την Πνευματική Πνοή. Η Ζωή που μπορούμε να αντιληφθούμε είναι το αποτέλεσμα της ανάμειξης του πνεύματος και της ύλης. Συνδετικός κρίκος του πνεύματος και της ψυχής είναι μια ενδιάμεση δύναμη που ονομάζεται Κοσμική Ψυχή. Αυτή η κοσμική ψυχή, περιέχει όλες τις ιδιότητες του πνεύματος, τις μεταδίδει στην ύλη και έτσι της παρέχει τις δυνατότητες για βελτίωση, εξέλιξη, και πρόοδο. Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος εξηγεί για την δημιουργία της ύλης:

«Ω γιε μου, η ύλη γίνεται. Αρχικά υπήρχε, γιατί η ύλη είναι ο φορέας του γίγνεσθαι. Το γίγνεσθαι είναι ο τρόπος δράσης του αδημιούργητου και προνοητικού Θεού. Έχοντας προικιστεί με το σπέρμα του γίγνεσθαι η (αντικειμενική) ύλη έρχεται σε ύπαρξη, γιατί η δημιουργική δύναμη την διαμορφώνει σύμφωνα με τις ιδεατές μορφές. Η ύλη που δεν έχει ακόμα γεννηθεί, δεν έχει μορφή. Γίνεται όταν τίθεται σε λειτουργία….. Δεν υπάρχει τίποτα νεκρό στη Φύση. Το Καθετί είναι οργανικό και ζωντανό και επομένως ολόκληρο το σύμπαν φαίνεται να είναι ένας ζωντανός οργανισμός».

Οι έννοιες βέβαια της πρωταρχικής ενέργειας- ήταν και είναι- δύσκολο να περιγραφούν. Όπως ο Παρμενίδης λέει:

«Η αρχή των πάντων δεν μπορεί να ονομαστεί, ή να μιλήσουμε για αυτή ..»,

ή όπως ο Ερμής ο Τρισμέγιστος δίδασκε στον Ασκληπιό:

«Καμία σκέψη μας δεν θα μπορούσε να δεχτεί το Θεό, καμία γλώσσα δε θα μπορούσε να τον προσδιορίσει. Αυτό που είναι ασώματο, αόρατο, άμορφο είναι αδύνατο να γίνει κατανοητό από τις αισθήσεις μας, αυτό που είναι αιώνιο είναι αδύνατο να μετρηθεί από το μικρό μέτρο του χρόνου. Άρα ο Θεός είναι άφατος. Ο Θεός μπορεί πράγματι, να μεταδώσει σε μερικούς εκλεκτούς την τέχνη να υπερβούν τα φυσικά πράγματα για να παρατηρήσουν μιαν ακτίνα της υπέρτατης τελειότητας του,

95

αλλά αυτοί οι εκλεκτοί δε βρίσκουν τα κατάλληλα ακριβώς λόγια για να μεταφέρουν σε λαϊκή γλώσσα το άυλο όραμα που τους έκανε να ανατριχιάσουν. Εξηγούν στην ανθρωπότητα τις δευτερεύουσες αιτίες των δημιουργιών που περνούν κάτω από τα μάτια τους, όπως οι εικόνες της παγκόσμιας ζωής αλλά η αρχική αιτία παραμένει σκεπασμένη και δε θα μπορέσουμε να την καταλάβουμε παρά μόνο διασχίζοντας το θάνατο….».

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΦΥΣΙΚΗ

«Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της σύγχρονης προηγμένης επιστήμης είναι η τάση επιστροφής προς τον

Πυθαγόρα..»

96

ΜΠΕΡΝΤΡΑΝΤ ΡΑΣΣΕΛ

Στο προηγούμενο κεφάλαιο εξετάσαμε τόσο την μυθολογική όσο και την φιλοσοφική προσέγγιση της κοσμογονίας των αρχαίων Ελλήνων. Σε αυτό το κεφάλαιο θα προσπαθήσουμε να αντιπαραβάλουμε τις κοσμολογικές θεωρίες της σύγχρονης φυσικής, με την αρχαίο-Ελληνική μυθολογική προσέγγιση της κοσμογονίας, και με την ατομική θεωρία των προσωκρατικών φιλοσόφων. Στην προσπάθεια όμως της μελέτης μεγάλων μερών του σύμπαντος, όπως αυτά που μελετά η κοσμολογία, η Ευκλείδεια γεωμετρία παύει να τα περιγράφει, και τα σχήματα που μορφοποιούνται παραμένουν ασύλληπτα από τις ανθρώπινες αισθήσεις. Μέσω των αισθήσεων μας περιοριζόμαστε, δεν αντιλαμβανόμαστε το σύμπαν όπως είναι στην πραγματικότητα, αλλά όπως έχει την δυνατότητα να το αντιληφθεί ο εγκέφαλος μας. Αυτό το είχαν αντιληφθεί οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, όταν ο Δημόκριτος έλεγε :

«Στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε τίποτα σταθερό, αλλά μόνο ό,τι μεταβάλλεται ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και τη φύση των εξωτερικών επιδράσεων και των αντεπιδράσεων που προέρχονται μέσα από τους ίδιους. Στη συμβατική μας καθημερινή γλώσσα μιλάμε για γλυκό, πικρό, θερμό, ψυχρό, για χρώματα ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο άτομα και κενό».

Σε αυτή την παράγραφο ο Δημόκριτος περιγράφει τόσο την ανεπάρκεια των αισθήσεων μας όσο και την αλήθεια για την υπόσταση της ύλης σε μικροκοσμικό επίπεδο. Για παράδειγμα σύμφωνα με την σύγχρονη φυσική σε ένα άτομο υδρογόνου, υπάρχει ένα ηλεκτρόνιο που περιφέρεται γύρω από ατομικό πυρήνα σε τροχιά, με την ταχύτητα των 6,5 Χ 10 15

στροφών το δευτερόλεπτο, καλύπτοντας σε κάθε στροφή μία απόσταση 4,24 Χ 10 -28 , εκ. Αν είχαμε δηλαδή την δυνατότητα να μεγεθύνουμε τον πυρήνα του υδρογόνου ώσπου να γίνει 2 εκ., το ηλεκτρόνιο θα ήταν σε απόσταση ακτίνας από τον πυρήνα 107.5 χλμ και θα έπρεπε να καλύψει 775 χλμ, για να ολοκληρώσει την στροφή γύρω του. Το ηλεκτρόνιο κινείται με

97

πολύ μεγάλη ταχύτητα στην τροχιά του, η οποία όμως δεν είναι σταθερή. Άρα ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος του ατόμου άρα και της ύλης είναι κενό…Το μόνο που υπάρχει είναι σωματίδια σε υπερταχεία κίνηση τα οποία σχηματίζουν τις υλικές μορφές και μας δίνουν την αίσθηση μιας τρισδιάστατης και υλικής πραγματικότητας. Ο Αϊνστάιν το 1905 διατύπωσε την θεωρία της σχετικότητας σύμφωνα με την οποία ο χώρος και ο χρόνος ενοποιούνται στην έννοια του «χωροχρόνου» τεσσάρων διαστάσεων. Ο χρόνος παύει να ακολουθεί την γραμμική πορεία της κλασικής φυσικής και γίνεται ελαστικός. Σύμφωνα με την θεωρία της σχετικότητας η μάζα είναι μία μορφή ενέργειας.

«όλα είναι, τίποτε δεν αρχίζει να είναι και τίποτε δεν παύει να είναι»-Παρμενίδης Η κβαντική θεωρία από την άλλη θεωρεί ότι τα πιο μικρά σωματίδια της ύλης, ξεπερνούν την τρισδιάστατη πραγματικότητα. Ο Bohm πειραματικά παρατήρησε ότι τα ξεχωριστά ηλεκτρόνια δρούν σαν να είναι μέρος ενός αλληλοσυνδεόμενου συνόλου.

«Είναι σοφό να δέχεστε πως όλα τα πράγματα είναι ένα» έλεγε ο Ηράκλειτος.

Ισχυρίστηκε ότι ίσως τελικά δεν έχει σημασία να δούμε το σύμπαν σαν συνάθροιση από ασύνδετα μέρη, αφού όλα είναι ενωμένα στον χωροχρόνο -ΕΝ ΤΩ ΠΑΝ- . Eνώ o Μ Talbot στο βιβλίο μυστικισμός και σύγχρονη επιστήμη δηλώνει:

«παρά τον φαινομενικό υλισμό και το τεράστιο μέγεθος, το σύμπαν δεν υπάρχει μέσα και έξω από τον εαυτό του, αλλά είναι πρόγονος από κάτι πιο απέραντο και πιο ακαθόριστο..»

Ό Λεύκιππος και ο Δημόκριτος ονομάζουν την ακαθόριστη αυτή κατάσταση ΜΗ ΟΝ και τον υλικό κόσμο ΟΝ.

«λένε ότι στοιχεία μεν είναι το πλήρες και το κενό, αποκαλούντες το ένα ΟΝ και το άλλο ΜΗ ΟΝ , από αυτά το μεν πλήρες και το στερεόν, το ΟΝ , το δε κενόν και αραιόν, το

98

ΜΗ ΟΝ. Για αυτό ισχυρίζονται ότι το ΟΝ δεν έχει περισσότερο αληθινή ύπαρξη από το μη ον, διότι ούτε το κενό είναι λιγότερο πραγματικό από το σώμα.. Αυτά είναι τα υλικά αίτια των όντων..»

Σύμφωνα με τον Παρμενίδη το ΜΗ ΟΝ είναι ένα γενικότερο ως προς την φύση του κοσμολογικό συστατικό, το οποίο δεν έχει σχέση με την υλική φύση του σύμπαντος και ανάγεται στην σφαίρα του νοητού ή του μεταφυσικού. Με την αρχή της Απροσδιοριστίας που διατύπωσε ο Χάισενμπεργκ, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε εκ των προτέρων την θέση και την ορμή ενός σωματίδια της ύλης. Δεν είμαστε δηλαδή για παράδειγμα να γνωρίζουμε την ακριβή τροχιά ενός ηλεκτρονίου αλλά να την υπολογίσουμε βάση πιθανοτήτων.

«Ωστόσο, θα πρέπει να είναι φανερό ότι είναι πολύ δύσκολο να μάθουμε πως είναι στην πραγματικότητα το κάθε πράγμα. Ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει σύμφωνα με τον κανόνα ότι βρίσκεται μακριά από την αληθινή πραγματικότητα..», έγραφε στην αρχαιότητα ο Δημόκριτος.

Η θεωρία των υπερχορδών που διατυπώθηκε το 1974, υποστηρίζει τα στοιχειώδη σωματίδια δεν θεωρούνται σαν σημεία αλλά σαν μονοδιάστατες καμπύλες μηδενικού πάχους ή χορδές. Οι χορδές αυτές δονούνται και ανάλογα με την δόνηση αναπαριστούν και ένα διαφορετικό σωματίδιο. Η συγκέντρωση και ταλάντευση ομάδων χορδών συγκέντρωσαν τους γαλαξίες σε ομάδες. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία ο χώρος αποτελείται από 9 διαστάσεις και όχι από τρεις, όπως είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε .

«Η αληθινή δομή των πραγμάτων συνήθως κρύβεται»-σύμφωνα με τον Ξενοφάνη.

Η θεωρία των υπερχορδών ενοποιεί όλες τις φυσικές δυνάμεις σε μία, αφού ένα σωματίδιο μεταβαλλόμενο αναπαριστά τα αναρίθμητα υποατομικά σωματίδια.

99

«Συνδέσεις όλα και κι όχι όλα, ομόνοια, διχόνοια, συμφωνία, ασυμφωνία: το ένα γεννιέται από όλα και από το Ένα όλα.» -Ηράκλειτος

Υπάρχουν αρκετές θεωρίες της σύγχρονης φυσικής για την «γέννηση» του σύμπαντος, με επικρατέστερη την θεωρία της μεγάλης έκρηξης (Big Bang). Mε βάση αυτή την θεωρία, το Σύμπαν γεννήθηκε πριν από περίπου 13 - 15.000.000.000 έτη, και προέρχεται από ένα πολύ μικρό πρώτο σημείο, με πυκνότητα 3,8 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη του νερού, διαστελλόταν και ψύχονταν συνεχώς με ταχύτατο ρυθμό. Η διαστολή και η ψύξη συνεχιζόταν για 70.000 χρόνια χωρίς να συμβαίνει τίποτα ιδιαίτερο, έως ότου η θερμοκρασία έπεσε σε επίπεδα τέτοια, που να μπορούν να σχηματιστούν σταθερά άτομα. 300.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, η θερμοκρασία τού σύμπαντος υποχώρησε αρκετά, ώστε να δημιουργηθούν τα πρώτα άτομα ύλης, (Υδρογόνο), όταν τα ηλεκτρόνια αρχίζουν να γυρίζουν γύρω από τους πυρήνες. 1.000.000.000 έτη μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Από τη δημιουργία των πρώτων αστέρων και μετά, το Υδρογόνο συντήκεται και με την πάροδο δισεκατομμυρίων ετών, δημιούργησε τα υπόλοιπα 100 περίπου γνωστά στοιχεία τής ύλης που υπάρχουν στη φύση. Είναι όμως ακόμα δεσμευμένα στο κέντρο των άστρων. Τα γερασμένα άστρα εκρήγνυνται, και τα υλικά αυτά απλώνονται στο διάστημα ως νεφελώματα. Η δύναμη τής βαρύτητας, συμπυκνώνει εκ νέου τα υλικά αυτά, και από τα υπολείμματα των αρχικών άστρων, σχηματίζονται νέα άστρα, αλλά αυτή τη φορά γυρίζουν γύρω τους και πλανήτες που έχουν κάθε είδος ύλης. Ένα από αυτά τα αστρικά συστήματα επόμενης γενιάς, ήταν και το δικό μας, που άρχισε να σχηματίζεται πριν από περίπου 5.000.000.000 έτη. Ίσως να μην το έχουμε σκεφτεί αλλά η ύλη τού σώματός μας, κάποτε βρισκόταν μέσα σε κάποιο άστρο. Όπως είδαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο το Χάος του Ησιόδου και των Ορφικών το «κοίλον» στον εσωτερισμό, είναι ΤΟ ΠΑΝ το πρωταρχικό σημείο, όπου όλες οι ενέργειες είναι ΕΝ ΔΥΝΑΜΗ. Χωρίς διαστάσεις , άχρονος το αιώνιο ΕΝΑ. Από την στιγμή που υπήρξε κίνηση υπήρξε και ο Χρόνος-Κρόνος, διότι δεν μπορεί να νοηθεί η δημιουργία αν δεν κινούταν το αιώνιο το πρώτο ουσιαστικό αίτιο. Με την κίνηση των στοιχείων δημιουργείται μία περιδίνηση που σχηματίζει το κοσμογονικό αυγό, το πρώτο

100

μορφικό φανέρωμα της δημιουργίας, από το οποίο δημιουργήθηκαν οι κόσμοι με την επέμβαση του Φάνη, του Έρωτα που ενώνει τα στοιχεία μεταξύ τους.

« ..όταν ισορροπήσουν τα σώματα λόγω του πλήθους και δεν μπορούν να περιστρέφονται, τα λεπτά σώματα προχωρούν στο εσωτερικό κενό, σαν να εκτοξεύονται, τα υπόλοιπα δε παραμένουν ενωμένα και συμπλεκόμενα πλησιάζουν μεταξύ τους και σχηματίζουν αρχικά ένα σφαιροειδές σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι η δίνη για να προχωρήσει προς το εξωτερικό του μεγάλου κενού, αρχικά κατείχε ένα μικρό μέρος του.»-Λεύκιππος.

Μία άλλη νέα θεωρία , η θεωρία του κυκλικού σύμπαντος από καθηγητές του Cambridge, έχει πολλές ομοιότητες με αρχαίες διδασκαλίες και παραδόσεις της Κοσμογέννησης. Με βάση τη νέα αυτή θεωρία, ο Χώρος και ο Χρόνος υπήρχαν από πάντα.

«Το άπειρο δεν έχει αρχή... αλλά φαίνεται ότι αυτό είναι η αρχή των άλλων και τα πάντα περιέχει και τα πάντα κυβερνά.»-Αναξίμανδρος.

Το Big Bang δεν αποτελεί την Αρχή του Χρόνου, αλλά απλά μια γέφυρα με μια προϋπάρχουσα Εποχή.

«Υπάρχουν άπειροι κόσμοι, που δημιουργούνται και καταστρέφονται. Δεν γεννιέται τίποτα από το ΜΗ ΟΝ, ούτε καταστρέφεται στο ΜΗ ΟΝ», -Δημόκριτος.

Γενικά το Σύμπαν διέρχεται μια ατέλειωτη ακολουθία κύκλων, έτσι ώστε κάθε κύκλος να ολοκληρώνεται με μια τεράστια σύνθλιψη, αλλά να αποτελεί παράλληλα το έναυσμα για την αρχή ενός νέου κύκλου, μιας νέας αναγέννησης κατά την οποία ξεκινάει μια νέα διαστολή. Το κυρίαρχο χημικό στοιχείο σε ολόκληρο το Σύμπαν είναι το υδρογόνο το οποίου αποτελεί το 75% της συνολικής του ύλης.. Από όλα τα χημικά στοιχεία καίγεται μόνο το υδρογόνο και οι χημικές ενώσεις του. Τα μέταλλα και κυρίως ο σίδηρος, που είναι το κυρίαρχο στο Σύμπαν μέταλλο, δεν είναι παρά η στάχτη του υδρογόνου που

101

κάηκε. Ανάμεσα στο υδρογόνο που συνεχίζει να καίγεται και στο σίδηρο που δεν καίγεται δημιουργείται διαφορά θερμοκρασίας. Αυτή η διαφορά θερμοκρασίας είναι ο λόγος της συστολής του σύμπαντος. Διαστέλλεται γιατί θερμαίνεται και δεν εξαερώνεται γιατί έχει σίδερο. Η καύση αυτή είναι καύση σε επίπεδο ατόμων, και όχι μορίων υδρογόνου. Αν ένα αστέρι κάψει όλο το υδρογόνο του, μένει από καύσιμα και καταρρέει. Αν ολόκληρο το Σύμπαν κάψει όλο το υδρογόνο του, μένει από καύσιμα και επανέρχεται στην κατάσταση που βρισκόταν πριν από την μεγάλη έκρηξη : Συστέλλεται από το ψύχος μέχρι μηδενισμού. Οπότε, μια καινούργια μεγάλη έκρηξη ξαναβάζει μπροστά το μηχανισμό της θερμικής διαστολής.

«Αυτόν εδώ τον κόσμο, τον ίδιο για όλους, ούτε κανείς θεός ούτε άνθρωπος τον έπλασε, αλλά ήταν από πάντα και είναι και θα είναι αιώνια ζωντανή φωτιά, που ανάβει με μέτρο και σβήνε με μέτρο»,

έλεγε ο Ηράκλειτος, ο οποίος πίστευε ότι ο κόσμος οφείλει την ύπαρξη του στο ΠΥΡ, αποτέλεσμα του οποίου βέβαια είναι η ανάπτυξη θερμοκρασίας. Ενώ ο Πλάτωνας στον Πολιτικό γράφει:

«Αυτό εδώ το σύμπαν άλλοτε το οδηγεί ο ίδιος ο Θεός στην πορεία του και στην περιστροφική του κίνηση και άλλοτε το εγκαταλείπει, όταν οι περίοδοι του καθορισμένου για αυτόν σκοπό χρόνου συμπληρωθούν, αυτό αρχίζει πάλι από μόνο του την πορεία προς την αντίθετη κατεύθυνση, εφ’ όσον έχει ζωή και έχει πάρει φρόνηση από αυτόν που το συνέθεσε στην αρχή».

Ανάμεσα στο τέλος ενός κύκλου (Θάνατος του Σύμπαντος) και στην αρχή ενός άλλου παρεμβάλλεται μια περίοδος τρισεκατομμυρίων ετών κατά την οποία το Σύμπαν αναπληρώνει - ανανεώνει την ύλη και την ακτινοβολία του για να μπορέσει να «ξαναγεννηθεί».

102

Στην Ανατολική κοσμογονία οι περίοδοι αυτές ονομάζονται «Μανβάνταρα» και περιόδους μη-Εκδήλωσης που ονομάζονται «Πραλάγια».Ακόμα και το μοντέλο του πληθωρισμικού σύμπαντος συμφωνεί με την θεώρηση της «εσωτερικής διδασκαλίας», που παρομοιάζει το σύμπαν να αποτελείται από όλο και λεπτότερες φλούδες. Αυτές οι φλούδες είναι κοσμικά επίπεδα που εντάσσονται σε ένα χώρο Ν διαστάσεων, και επικοινωνούν μεταξύ τους.( αντιστοιχούν στις μαύρες τρύπες της αστροφυσικής).

«ο Δημόκριτος υποστηρίζει τα ίδια με τον Λεύκιππο, ότι υπάρχουν άπειροι κόσμοι με διαφορετικά μεγέθη. Σε μερικούς από αυτούς δεν υπάρχει ούτε ήλιος ούτε Σελήνη, σε άλλους τα δύο αυτά ουράνια αντικείμενα είναι μεγαλύτερα από όσο στον δικό μας κόσμο, και σε άλλους περισσότερα. Τα διαστήματα μεταξύ των κόσμων είναι άνισα, σε μερικά μέρη υπάρχουν περισσότεροι κόσμοι, σε άλλα λιγότεροι, μερικοί αναπτύσσονται, μερικοί είναι στο αποκορύφωμα της ανάπτυξης τους και μερικοί παρακμάζουν. Αλλού οι κόσμοι γίνονται και αλλού αποσυντίθενται. Η καταστροφή τους οφείλεται στην αμοιβαία τους σύγκρουση...»-ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ

103

(εικόνα από την ιστοσελίδα http://www.gottwein.de/Grie/VSAtom01.htm)

104

O I ΠΡΩΤΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

«Η Ελληνική φιλοσοφία καθαρίζει την ψυχή και την προετοιμάζει για την υποδοχή της πίστης, στην οποία η

αλήθεια χτίζει το οικοδόμημα της Γνώσης».

ΚΛΗΜΗΣ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ

Οι πρώτες «Χριστιανικές» κοινότητες ήταν αυτές των Εσσαίων και των Θεραπευτών, μυστικιστικές ομάδες κοντά στους οποίους μαθήτευσε ο Ιησούς στην Αίγυπτο. Κάποιες άλλες ομάδες ήταν οι Ναζωραίοι και οι Εβονίτες. Όλες αυτές ήταν κοινότητες μυστικιστικά οργανωμένες με τους δικούς τους κώδικες και σύμβολα αναγνώρισης. Οι Εσσαίοι ήταν μία από τις πολλές αιρέσεις ή θρησκευτικές τάσεις της Παλαιστίνης, οι οποίοι διακρίνονταν για τον αυστηρό ασκητισμό τους, την κοινοκτημοσύνη, την φιλανθρωπία, και την επιδίωξη της αρετής. Προσδοκούσαν την έλευση ενός μεγάλου σωτήρα, που θα ήταν η μετενσάρκωση ενός παλαιότερου ηγέτη τους. Τόσο η κοινωνική τους οργάνωση , όσο και οι τελετές τους, βαπτίσεις ( ο Ιωάννης ο βαπτιστής ήταν Εσσαίος), δείπνα, κ.λπ, είχαν πολλά κοινά στοιχεία με τις μετέπειτα χριστιανικές πρακτικές. Οι Εσσαίοι πολλές φορές ονομάζονται από τους Εβραίους και ως «Εθνικοί». Στην αδελφότητα των Εσσαίων, ανήκουν τα χειρόγραφα της Νεκράς θάλασσας του Κουμράν, που θεωρούνται ως μία από τις σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του εικοστού αιώνα. Τα χειρόγραφα της νεκράς θάλασσας έχουν Βιβλικό και αποκαλυπτικό χαρακτήρα, και γράφτηκαν πολύ πριν την συγγραφή των κειμένων της καινής διαθήκης, (η χρονολόγηση των χειρογράφων με την μέθοδο του άνθρακα 14 έδειξε ότι τα χειρόγραφα γράφτηκαν από τον τρίτο αιώνα π.χ έως το 68 π.χ.) γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα του χαρακτηρισμού ως «Χριστιανικής», όλης της κοινότητας. Πρόσφατα Φιλανδοί αρχαιολόγοι δημοσίευσαν σε βιβλίο (Archaelogy of the Hidden Qumran) τα πορίσματα απο τις έρευνες τους στο Κουμράν, από το 1992 έως το 1997, που αφορούν την Εσσαική κοινότητα, αλλά και τα χειρόγραφα της

105

Νεκράς θάλασσας. Οι δύο Φιλανδοί αρχαιολόγοι Mina και Kenneth Lonnqist, είναι από τους λίγους που εξέτασαν τα πρωτότυπα Χειρόγραφα της Νεκράς θάλασσας. Τα συμπεράσματα των Φιλανδών αρχαιολόγων ήρθαν να περιπλέξουν ακόμα πιο πολύ τα πράγματα, μιας και τα ευρήματα αποκαλύπτουν Ηλιακή λατρεία των Εσσαίων. Μία φωτογραφία που τραβήχτηκε το καλοκαίρι του 1996, μέσα στην μεγάλη αίθουσα των χειρογράφων του Κουμράν, αποκάλυψε στους αρχαιολόγους ότι η αίθουσα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ως «αίθουσα δείπνου», ήταν ιερό του Ήλιου. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι το δωμάτιο είναι κατά τέτοιο τρόπο τοποθετημένο κατά την καλοκαιρινή Ισημερία (σε σχέση με τις ακτίνες του Ήλιου), όπως ακριβώς ήταν τοποθετημένα και τα Αιγυπτιακά ιερά που ήταν αφιερωμένα στην Ηλιακή λατρεία. Ένα άλλο γεγονός που συνηγορεί στην άποψη ότι οι Εσσαίοι ήταν λάτρης του Ήλιου, είναι χρησιμοποιούσαν Ηλιακά ημερολόγια, παρότι η βίβλος ενθάρρυνε την χρήση σεληνιακών. Οι ταφικές συνήθειες των κατοίκων του Κουμράν δεν ήταν ούτε Εβραϊκές, αλλά Αιγυπτιακές. Παρόμοιοι τάφοι στους οποίους οι νεκροί είχαν θαφτοί, με το πρόσωπο να κοιτά την ανατολή, προς τον ανατέλλοντα ή Ήλιο, έχουν βρεθεί στην Γκίζα. Παρόμοιες ενδείξεις δεν είχαν ληφθεί σοβαρά υπόψιν σε προηγούμενες μελέτες ή είχαν παραβλεφθεί. Πέρα από τις ομοιότητες με την Αίγυπτο η Φιλανδή αρχαολόγος Mina Lonnqist, συμφωνεί με τον Ιώσσηπο και τον Φίλωνα, που υποστήριζαν ότι οι Εσσαίοι χρησιμοποιούσαν και μυστικιστικές αρχαιο-Ελληνικές, θρησκευτικές πρακτικές. Σύμφωνα με τα πορίσματα των εργασιών, η κοινότητα εγκατέλειψε την περιοχή γύρω στο 31 π.χ. Μία άλλη αίρεση που επηρέασε φανερά τον Ιησού, ήταν οι Ναζωραίοι. Ο χαρακτηρισμός «Ναζωραίος» δίνονταν στους ανθρώπους εκείνους οι οποίοι φαίνονται ότι ανήκαν σε κάποια αίρεση που υπήρχε στην Παλαιστίνη για πολλούς αιώνες. Στις πράξεις ΚΔ για παράδειγμα συναντούμε :

«Εύροντες γαρ τον άνδρα τούτον λοιμόν και κίνούντα στάσιν πάσι τοις Ιουδαίοις τοις κατά την πικουμμένην, πρωτοστάτην της των ΝΑΖΩΡΑΙΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΣ» .

106

Αλλά και στην «αμφισβητούμενη» ως προς την γνησιότητα της επιστολή του Πούβλιου Λέντουλου, Κυβερνήτη Ιουδαίας πριν τον Πιλάτο, η οποία απευθύνεται προς τον Τιβέριο. (Το πρωτότυπο στα Λατινικά βρίσκεται στην βιβλιοθήκη Cesarini στην Ρώμη), διαπιστώνουμε ότι οι Ναζωραίοι είχαν τους δικούς τους κώδικες συμπεριφοράς.

Ήκουσα ω Καισαρ ότι επιθυμείς να μάθης ότι σοι γράφω νυν περί ανθρώπου τινός λίαν ενάρετου καλουμένου ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ον ο λαός θεωρεί προφήτην και οι μαθηταί του Θεόν, λέγοντες ότι είναι Υιός Θεού, πλάστου των Ουρανών και της Γης και παντός ότι εν αυτή ευρίσεται και υπάρχει. Τη αλήθεια ω Καίσαρ, ακούονται καθ’εκάστην θαυμάσια πράγματα περί του ΧΡΙΣΤΟΎ ΑΥΤΟΎ. Αναγείρει νεκρούς και ιατρεύει ασθενείς δια μιάς μόνο λέξεως.Είναι ανήρ αναστήματος μετρίου, καλός την όψιν και μεγαλοπρέπειαν πειβεβλημένος, ιδίως κατά τον πρόσωπον, ώστε όσοι τον ατενίζουν αναγκάζονται να τον αγαπούν και να τον φοβώνται. Εχει την κόμην χρώματος καρύου ώριμου εξικνούμενην μέχρι των ώτων του, εκείθεν δε μέχρι των ωμοπλατών του καταντά γαιόχρους αλλά μάλλον στιλπνή, διχάζεται δε αυτή εν τω μέσω άνωθεν κατά το σύστημα των Ναζαρηνών. Το μέτωπο του είναι λείον και γαλήνιον, το πρόσωπο του ανευ ρυτίδος ή κηλίδος, η ρίς και τα χείλη του κανονικότατα. Το γένιον του είναι πυκνόν και του αυτού χρώματος της κόμης, δεν είναι μακρόν και διχάζεται εν τω μέσω. Το βλέμμα του είναι σοβαρόν και εμποιούν φόβον, έχει δε δύναμιν ακτίνος Ηλιακής. Ουδείς δύναται να τον παρατηρήσει ατενώς. Όταν επιτιμά, φοβίζει. Όταν δε πράτει τούτο κλαίει. Είναι αξιαγάπητος και χαριείς μετά σοβαρότητος. Λέγουσιν ότι ουδέποτε ώφθη γελών, αλλά πλειστάκις κλάιων. Εχει ωραίας τας χείρας και τους βραχίονας. Εν τη συνομιλία ευρεστεί τους πάντας. Δυσκόλως όμως φαίνεται, όταν δε φανή που, είναι μετριόφρων και το ωραιότερον παράστημα του κόσμου. Είναι ωραίος ως την μητέρα του, ήτις η ωραιοτέρα γυνή, ήτις πότε εθεάθη εις τα μέρη ταύτα.Εάν όμως η Ση μεγαλειότης, ω Καίσαρ ποθή να ιδή αυτόν ως μη έγραφες άλλοτε, πληροφόρηον με, διότι θα σοι τον στείλω

107

πάραυτα. Πάντες εν τη Ιερουσαλήμ θαυμάζουσιν την σοφίαν του, και τι ουδέποτε εσπούδασε τι, και όμως είναι κάτοχος πάσης επιστήμης. Περιπατεί ανυπόδητος, και ασκεπής την κεφαλήν. Πολλοί βλέποντες αυτόν γελώσιν, αλλά όταν ευρίσκονται προ αυτού τρέμουσι και θαυμάζουσιν αυτόν. Λέγουσιν ότι ουδέποτε άνθρωπος ως αυτός ενεφανίσθει εις τα μέρη ταύτα. Τη αλήθεια ως μοι λέγουσισν οι Εβραίοι, ουδέποτε εδόθησαν συμβουλαί, ουδέποτε εκυρήχθη διδασκαλία ως η ιδική του, πολλοί δε των Ιουδαίων θεωρούσιν αυτόν Θεόν. Αλλοι πάλι μοι λέγουν ότι είναι εχθρός της Ση εγαλειότητος ω Καίσαρ. Πολλαχώς με παρενοχλούσιν οι μοχθηροί αυτοί Εβραίοι. Λέγεται ότι αυτός ουδέποτε δυσαρέστησε τινα, αλλά ότι μάλλον εποίησε το αγαθόν. Όλοι όσοι εγνώρισαν αυτόν λέγουσιν ότι ευηργετήθησαν παρ’ αυτού. Όμως εις την σην Μεγαλειότητα, ω Καίσαρ, εις την προς σε υπακοήν, ειμί πρόθυμος. Ότι διατάξεις θέλει εκτελεσθεί.

Εν Ιερουσαλήμ Ινδικτίωνος ζ, σελήνης ια’ της ση μεγαλειότητος πιστότατος ευπειθέστατος,

ΠΟΥΒΛΙΟΣ ΛΕΝΤΟΥΛΟΣΚυβερνήτης της Ιουδαίας

Παρόλο λοπόν ότι ο Ιησούς πήρε τις γνώσεις του από αυτές τις ομόδες και μυήθηκε στα μυστήρια τους, αυτές όλες καταδικάστηκαν από την Χριστιανική Εκκλησία τα επόμενα 2.000 χρόνια ως αιρετικοί. Στην διερεύνηση των συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή αλλά και των επιδράσεων που δέχθηκε ο Χριστιανισμός, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας ότι τόσο η Παλαιστίνη όσο και η Γαλιλαία εκείνη την εποχή ήταν ένα συνοθύλευμα εθνών, και θρησκειών. Η Ιερουσαλήμ περιβαλλόταν κυριολεκτικά από εξελληνισμένες πόλεις όπως η Λάρισα και η Ασκάλων, στις οποίες δρούσε πλήθος φιλοσόφων που η φήμη τους απλώνονταν έως την Ρώμη. Μία εβραϊκή γραφή, το βιβλίο των Μακκαβάιων Β’ αναφέρει πως ο Ναός της Ιερουσαλήμ είχε μετατραπεί σε Ελληνικό Ναό του Δία και πως γινόταν εκεί τελετές αφιερωμένες στον Διόνυσο. Γενικότερα η Ιουδαία περιστοιχιζόταν παντού από την Διονυσιακή θρησκεία. Φοινικικά νομίσματα της Σιδώνος, της Βυρητού, και της Καρίας, δείχνουν μία θεϊκή μορφή σαν τον φοινικικό θεό Εσμούμ να αναπαριστάται ως Διόνυσος. Οι

108

Ναβαταίοι που το βασίλειο τους επεκτείνονταν από την Αραβία έως την Δαμασκό, λάτρευαν έναν θεό ονόματι Δουσάρη που φαίνεται ότι ήταν ο Ορφικός Διόνυσος. Στην εποχή του Ιησού η μικρά Ασία ήταν διάσπαρτη από Ορφικές αδελφότητες με το όνομα «σπείραι». Η Ταρσός ήταν εξοικειωμένοι με τους Ορφικούς μύθους και τα πιστεύω και εκεί λατρεύονταν ο Σναδάν, ένας θεός που είχε κάποιες ομοιότητες με τον Ορφικό Διόνυσο, και που πέθαινε και ανασταίνονταν το σύνολο της η Ιουδαία περιβαλλόταν κατά τον τελευταίο π.χ αιώνα από μία Διονυσιακή και Ορφική ζώνη. Ανασκαφές σε τάφους της αρχαίας Παλαιστίνης έφεραν στο φως πολλά φυλαχτά που φέρουν το όνομα του Ιησού μαζί με εικόνες θεών της Αιγύπτου, της Συρίας, της Βαβυλώνας κ.λ.π . Ο Απόστολος Παύλος για παράδειγμα, γεννήθηκε στην Ταρσό της μικράς Ασίας, είχε ασπαστεί την Ελληνική παιδεία, ενώ η Ελληνική ήταν η πρώτη του γλώσσα. Γι’ αυτό τον λόγο οι αναφορές του ήταν από την Ελληνική μετάφραση της Παλαιάς διαθήκης. Οι Επιστολές του Παύλου γράφτηκαν το 49 ή το 50 μ.Χ., τα Ευαγγέλια με τελευταίο του Ιωάννη που γράφτηκαν μεταξύ 90 και 100 μ.χ., οι Πράξεις των Αποστόλων αλλά και η Αποκάλυψη γράφτηκαν όλα στα ελληνικά. Ακόμα και το πρώτο Ευαγγέλιο, αυτό του Ματθαίου, που είχε γραφεί στα αραμαϊκά γύρω στο 40 μ.Χ., μεταφράστηκε στα ελληνικά. Η Ταρσός ήταν κέντρο των Μιθραικών μυστηρίων και ανθούσε η Φιλοσοφία. Κήρυξε σε όλες τις πόλεις όπου κυριαρχούσε ο Ελληνικός πολιτισμός. Η Αντιόχεια π.χ ήταν κέντρο των Αδώνιων μυστηρίων, και η Έφεσος των Διονυσιακών Μυστηρίων. Ο Τάκιτος αναφέρει σχετικά με την επιρροή των αρχαιοελληνικών μυστηρίων ιδιαίτερα του Διονύσου:

«το ότι οι Εβραίοι ιερείς έψελναν τους ύμνους τους συνοδεία αυλού και τύμπανων, στεφανωμένοι με κισσό, και το ότι βρέθηκε στον Ναό ηανθός οίνος, οδήγησε μερικούς στο να φανταστούν πως ο Θεός που λάτρευαν ήταν ο Διόνυσος.»

Η ιστορία των Εβραίων είναι εξάλλου μία ιστορία επαναλαμβανόμενης υποδούλωσης από ξένα έθνη: το 922 π. χ από τους Αιγυπτίους, το 700π.χ από τους Ασσυρίους, το 586π.χ , από τους Βαβυλώνιους, το 332 από τους Έλληνες το 198π.χ από τους Σύρους, και τελικά το 63 π.χ από τους Ρωμαίους. Αυτές οι

109

κατακτήσεις οδήγησαν αναπόφευκτα τον Εβραϊκό λαό να υποταχθεί στην πολιτιστική επιρροή των κατακτητών του, και υποχρέωσαν τους Εβραίους να διασκορπιστούν σε όλη την μεσόγειο. Γι’ αυτό τον λόγο ο Εβραίος Μεσσίας αναμενόταν ως ένας πολεμιστής βασιλιάς που θα ερχόταν να απελευθερώσει την Ιουδαία από τους εχθρούς της και να αποκαταστήσει την γενιά του Δαυίδ. Ο Ιησούς όμως δήλωνε ότι η βασιλεία του είχε σχέση μόνο με την βασιλεία των ουρανών. Γενικότερα σαν νομαδικός λαός οι Εβραίοι επηρεάστηκαν από πολλούς λαούς και ενσωματώσαν στις παραδόσεις τους ότι θεώρησαν καλύτερο. Αντίθετα από τους αρχαίους Έλληνες οι ίδιοι δεν παραδέχονταν ότι η σοφία τους προήλθε από τους ξένους. Η πραγματικότητα όμως δεν είναι αυτή. Από τους Χαλδαίους πήραν το αλφάβητο κι τις ονομασίες των ημερών, από τους Σουμέριους τους μύθους για την δημιουργία, την πτώση τον κατακλυσμό. Από τους Χαναναίους πήραν τον θεό Γιαχ ή Γιαχάου και τον μετέτρεψαν σε Γιεχοβά, και από τους Αιγυπτίους την εσωτερική φιλοσοφία μέσω του Μωησή. Η ιστορία του κατακλυσμού είναι παραπλήσια με αυτήν που περιγράφεται στο έπος του Γκιλγαμές και του Έλληνα Δευκαλίωνα. Το ίδιο συμβαίνει με το δένδρο τις γνώσης, την γέννηση ξεχωριστών ανθρώπων-θεών σε σπήλαια από Παρθένους (ο Κρίσνα, ο Βούδας, ο Λάο Τσε, ο Ώρος, ο Ζωροάστρης, ο Απολλώνιος ο Τυανέας, ο Πυθαγόρας , ο Ασκληπιός, ο Θεός των Μάγιας Κουετζακλοάτλ κ.λπ.). Αλλά και η ιστορία του Μωησή τον οποίο βρίσκει η κόρη του Φαραώ μέσα σε ένα καλάθι στο ποτάμι, μοιάζει καταπληκτικά με την ιστορία του Σαργών με την ίδια πλοκή 800χρονια πριν την γέννηση του Μωησή. Σύμφωνα με την Βίβλο ο Μωησής μεγάλωσε μέσα στην Βασιλική οικογένεια, ήταν αρχιερέας του Όσιρη και ήταν μυημένος στα αρχαία Αιγυπτιακά μυστήρια. Το όνομα Μωησής έχει Αιγυπτιακή προέλευση όπως και το έθιμο της περιτομής. Οι μελετητές αναγνωρίζουν ότι τα βιβλία που αποτέλεσαν την βίβλο δεν εκδόθηκαν σε πλήρη μορφή πριν από τον 7ο π.χ αιώνα, ενώ η εμφάνιση του Ισραήλ υπήρξε ξαφνική στα τέλη του 13ου αιώνα π.χ. Πολλοί σύγχρονοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο Μωησής έζησε την εποχή που Φαραώ ήταν ο Ακενάτων, ο οποίος είχε επιβάλει τον μονοθεϊσμό στην Αίγυπτο γύρω στο 1.300 πχ. Χαρακτηριστικοί είναι ο ακόλουθοι Αιγυπτιακοί ύμνοι :

110

«Πόσο πολύμορφα είναι τα έργα σου!. Είναι κρυμμένα από την όραση του ανθρώπου. Ω μοναδικέ Θεέ, που όμοιος σου δεν υπάρχει κανείς. Εσύ δημιούργησες τη γη σύμφωνα με την επιθυμία σου όταν ήσουν μόνος. Όλους τους ανθρώπους, όλα τα ζώα, μεγάλα και μικρά, και ότι στέκεται στα πόδια του πάνω στην γη και τρέχει ή πετάει ψηλά με τις φτερούγες του. Και στις χώρες της Συρίας, της Κούς (Αίγυπτος η υπό του αιγαίου χώρα) –εσύ τοποθέτησες τον κάθε άνθρωπο στην θέση του και κάλυψες τις ανάγκες του…»,

«Ο Θεός είναι ένας και μόνος, και δεν υπάρχει άλλος μαζί του. Ο Θεός είναι ο ένας, ο ένας που έπλασε όλα τα πράγματα»,

«Ο Θεός είναι το αιώνιο ΕΝ, είναι αιώνιος και άπειρος. Διαρκεί εις τους αιώνες των αιώνων. Διήρκησε αμέτρητους αιώνες και θα διαρκέσει μία αιωνιότητα».

Σύμφωνα με τον Εβραίο ιστορικό Ιώσηπο (που βασίστηκε στα αρχεία του Μανέθωνα), ο Μωησής ήταν ένας Αιγύπτιος ιερέας ονόματι Οσαρσήφ που οργάνωσε ανταρσία ανάμεσα σε καταπιεσμένους Αιγυπτίους. Αφού άρπαξε την εξουσία από τον Φαραώ, με την βοήθεια των Χαναανιτών συμμάχων του, επέβαλε μία βασιλεία τρόμου στην χώρα, καταστρέφοντας τους ναούς της, βεβηλώνοντας τα ιερά της και λεηλατώντας την χώρα. Μετά ο Οσαρσήφ κυβέρνησε επί δεκατρία χρόνια προτού ο εξόριστος Φαραώ σχηματίσει νέο στρατό και κυνηγήσει αυτόν και τους οπαδούς του στην Χαναάν. Χαρακτηριστική ομοιότητα με την έξοδο του Μωησή παρουσιάζει και η ιστορία του Δαναού και του Αιγύπτου γιους του Βήλου και της Αγχιρόης κόρης του Νείλου στην αρχαιοελληνική μυθολογία που περιγράφει την απόδραση της οικογένειας του Δαναού από την Αίγυπτο, την καταδίωξη τους από τους Αιγύπτιους -τους γιους του αδελφού του Αιγύπτιου δηλαδή-, και την δολοφονία όλων σχεδόν των Αιγυπτίων τελικά από τις κόρες του Δαναού. Η βίβλος είναι επηρεασμένη από πολλά κείμενα διαφόρων λαών, Για παράδειγμα οι δέκα εντολές είναι σαφώς επηρεασμένες από τον κώδικα του Χαμουραμπί, ή τις εξομολογήσεις σην αιγυπτιακή βίβλο των νεκρών που αναφέρονται μεταξύ άλλων :

111

-Δεν διέπραξα ανομία, -Δεν λήστεψα με βία, -Δεν φέρθηκα βίαια σε άνθρωπο,-Δεν σκότωσα ούτε άνδρα ούτε γυναίκα, -Δεν είπα ψέματα, -Δεν διέπραξα μοιχεία και δεν διέπραξα σαδισμό, -Δεν πρόσφερα βλασφημίες κατά του Θεού.

Στον Ελληνικό χώρο αντίστοιχα Δελφικές εντολές προέτρεπαν:

-Γνώθι σαυτόν («Γνώρισε τον εαυτόν σου») ,-Μηδέν άγαν («Τίποτε υπερβολικό»),-Έπου Θεώ (ακολούθα τον Θεό) , -Νόμω πείθου (να πειθαρχείς στον Νόμο)-Θεούς σέβου (να σέβεσαι τους Θεούς),-Γονείς σέβου (να σέβεσαι τους γονείς)-Χρόνου Φείδου (μην σπαταλάς τον χρόνο σου),-Υιούς παίδευε (εκπαίδευε τους νέους),-Φόνου απέχου (μην φονεύεις),-Αγαθούς τίμα (τίμα τους αγαθούς) -Γλώττης άρχε (να κυριαρχείς στην γλώσσα σου), -Φιλίαν φίλατε (τίμα τους φίλους σου),-Γονείς αιδού( να σέβεσαι τους γονείς σου),-Μέτρον άριστον (να τηρείς το μέτρο), -Νόμους πείθου (να σέβεσαι τους νόμους), -Μελέτει το πάν (μελάτα το παν) , -Κακίαν μίσει (να μισείς την κακία), -Κρίνε δίκαια

Εκπληκτική είναι η ομοιότητα που παρουσιάζει η περιγραφή των δέκα πληγών της Βίβλου και του Αιγυπτιακού πάπυρου «Ίπουερ» που χρονολογείται από την 19η δυναστεία , αλλά που το στυλ γραφής είναι Μεσοαιγυπτιακό (2.134-1.786) π.χ. Όπως όμως οι ενδείξεις δείχνουν, αντιγράφηκε από πολύ παλαιότερο πάπυρο και αναφέρεται σε μία περίοδο μεγάλης αναρχίας στην Αίγυπτο.

Πάπυρος: Πράγματι ο ποταμός είναι αίμα, και όμως άνδρες πίνουν από αυτόν. Οι άνδρες αποτραβιούνται από ανθρώπινα όντα και διψούν για νερό.

112

Έξοδος: Και μετέβαλε παν το ύδωρ το εν τω ποταμώ είς αίμα…Και ούκ ηδύναντο οι Αιγύπτιοι πιείν ύδωρ εκ του ποταμού, και ήν το αίμα εν πάση γη Αιγύπτου.

Πάπυρος: Πράγματι, πύλες, στήλοι, και τοίχοι έχουν καεί…Προσέξτε, η φωτιά ανέβηκε ψηλά, και η φλόγα της προχωρά κατά των εχθρών της χώρας.

Έξοδος: Και διέτρεχε το πυρ επί της γης, και έβρεξε Κύριος χάλαζαν επί πάσαν γήν Αιγύπτου.

Πάπυρος: Πράγματι δένδρα έπεσαν και κλαδιά έσπασαν.

Έξοδος: Επάταξε δε η χάλαζα εν πάση γή Αιγύπτου από ανθρώπου έως κτήνους, και πάσαν βοτάνην την εν τω πεδίο επάταξεν η χαλάζα, και πάντα τα ξύλα τα εν πεδίοις συνέτριψεν η χάλαζα.

Πάπυρος: Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι ανεύρετα. Παντού η βρώμη έχει καταστραφεί.

Έξοδος: Ούχ υπελείφθει χλωρόν ουδέν εν τοις ξύλοις και εν πάση βοτάνη του πεδίου, έν πάση γή Αιγύπτου.

Πάπυρος: Η γή δεν λάμπει από αυτήν την αιτία.

Έξοδος: Και εγένετο σκότος γνόφος, θύελλα επί πάσαν γήν αιγύπτου τρείς ημέρας.Πάπυρος: Πράγματι όλα τα ζώα , κλαίνε γοερά, τα κοπάδια μυκώνται για την κατάσταση της γής.

Έξοδος: Και ετελέυτησε πάντα τα κτήνη των Αιγυπτίων.

Αλλά και η περιγραφή της σύλληψης του Διονύσου από τον Πενθέα, όπως περιγράφεται στις «Βάκχες» του Ευριπίδη παρουσιάζει ομοιότητες με την περιγραφή της σύλληψης του Ιησού. Ο Πενθέας κατηγορεί τον Διόνυσο ότι φέρνει στην χώρα μία καινούργια αρρώστια που ρυπαίνει την χώρα, και διατάζει να

113

συλληφθεί. Όπως ο Ιησούς, έτσι και ο Διόνυσος δεν προβάλει αντίσταση. Ο φρουρός που φοβάται λέει στον Πενθέα:

«Τον κυνηγήσαμε και τον φέραμε. Αλλά κύριε βρήκαμε το θηρίο ευγενικό, και δεν πήγε να το σκάσει, μας άπλωσε τα χέρια για να τον δέσουμε. Δεν χλόμιασε, διατήρησε το ροδαλό του χρώμα, χαμογέλασε, μας είπε να τον δέσουμε και να τον άρουμε μαζί μας. Δεν μας δυσκόλεψε καθόλου, μόνο μας περίμενε. Και η αλήθεια είναι ότι ένοιωσα αδύναμος κομμάτι. Με συμπαθάτε κύριε, του είπα, εγώ δεν θέλω να σας συλλάβω, είναι προσταγή του βασιλιά.»

Ο φρουρός αναφέρει στην συνέχεια για τα θαύματα του Διονύσου.

«Βασιλιά μου αυτός ο άνθρωπος ήρθε εδώ με ένα φορτίο θαύματα».

Όταν δε ο Πενθέας απειλεί τον Διόνυσο ότι η ζωή του ανήκει ο Διόνυσος απαντά :

«Δεν ξέρεις τι σου γίνεται, ούτε τι είσαι. Τίποτα», «ότι δεν πρέπει δεν μπορώ να το πάθω»,

όπως δηλαδή απάντησε ο Ιησούς στον Πιλάτο πέντε αιώνες αργότερα όταν του είπε :

«Δεν γνωρίζεις τι κάνεις», «Δεν θα είχες καμία εξουσία επάνω μου εάν δεν σου είχε δοθεί άνωθεν».

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελληνική μυθολογία ο Διόνυσος, είναι ο Θεάνθρωπος, το «Θείο Βρέφος» που με «άμμωμο» σύλληψη γεννήθηκε από θνητή, αυτός που καταδιώχθηκε από τον εχθρό βασιλέα, ο «καλός ποιμήν», ο απελευθερωτής,, ο θνήσκων και ανασταινόμενος Θεός, διαμελιζόμενος, αλλά και διαμελιστής. Είναι αυτός που μετατρέπει το νερό σε κρασί, ο εισερχόμενος πάνω σε όνο που διακηρύσσει την νέα Θρησκεία. Ιερά του ζώα ο πάνθηρας, το λιοντάρι, ο ταύρος και ο τράγος. Ιερά του φυτά ο κισσός η άμπελος, η συκιά , και δέντρα πεύκο, η μυρτιά. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας μη μπορώντας να εξηγήσει

114

τις ομοιότητες, ο ισχυριζόταν ότι η ιστορία του Διονύσου ήταν «δαιμόνων επινόηση», ώστε να μοιάζει με κάποια προφητεία της γενέσεως και να θέσει υπό αμφισβήτηση τον αληθινό Χριστό.. Ακόμη και στην περίπτωση των δέκα εντολών ο Μωησής ανεβαίνει στο όρος για να τις παραλάβει, κάτι που έκανε ο Μίνωας, στην Κρήτη. Ανέβαινε κάθε 1 ή 2 χρόνια στο ιερό βουνό (όπου ως βρέφος ο Δίας είχε φυγαδευτεί για να μην τον φάει ο πατέρας του) και παρέμενε εκεί επί 3μηνο ή 6άμηνο όπου και νομοθετούσε. Κατόπιν κατέβαινε και κρεμούσε τους νόμους στον ΤΑΛΩ (ο μυθικός μηχανικός γίγαντας-φρουρός) ο οποίος ΤΑΛΩΣ περιόδευε σε όλη την Κρήτη για να διαβάσουν οι Κρήτες τους νόμους. Ο Θεός της παλαιάς διαθήκης, είπε στον Μωησή για την υπόσταση του

«Είμαι αυτός που είμαι..».

Ο μέγας μύστης Πλούταρχος μας πληροφορεί για τον χαιρετισμό που πρόσφερε ο μυημένος στην Θεότητα στους Δελφούς :

«Γιατί ο Θεός φαίνεται να μοιάζει να χαιρετά τον καθένα που τον πλησιάζει, με τις λέξεις «γνώθι σαυτόν» , που ασφαλώς δεν είναι καθόλου λιγότερο σημαντικός από τον συνηθισμένο χαιρετισμό « χαίρε ».Εμείς, με την σειρά μας, απαντάμε στο Θεό « Συ ει », και έτσι επιβεβαιώνουμε ότι ο αληθινός αρχέγονος και μόνος πρέπων χαιρετισμός είναι να δηλώσουμε ότι αυτός ΕΙΝΑΙ. Με αυτή τη μορφή ύπαρξης, πράγματι δεν έχουμε κανένα ρόλο εδώ, γιατί κάθε θνητό πλάσμα που βρίσκεται ανάμεσα σε γέννηση και θάνατο, εκδηλώνει απλώς μία εμφάνιση, μια αδυναμία και αβέβαιη εικόνα του εαυτού του. Αν προσπαθήσουμε να το συλλάβουμε με την διάνοια μας, είναι όπως όταν το νερό, δυνατά συμπιεσμένο, διαρρέει λόγω της πίεσης, μουσκεύοντας καθετί γύρω. Διότι, η διάνοια, ζητώντας να σχηματίζει μια ξεκάθαρη αντίληψη για τα πράγματα που υπόκεινται στο τυχαίο και στην αλλαγή, καταπλήσσεται από την γέννηση και τον θάνατο τους και είναι ανίκανη να συλλάβει οτιδήποτε αιώνιο ή αληθινά υπάρχον».

115

ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΘΕΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ

«Πολλές από τις ιδέες των Χριστιανών διατυπώθηκαν καλύτερα και νωρίτερα από τους Έλληνες. Πίσω από αυτές τις απόψεις υπάρχει μία αρχαία διδασκαλία η

οποία προϋπήρχε όλων.»

ΚΕΛΣΟΣ

Όπως είδαμε έως ότου οι πατριαρχικού τύπου κοινωνίες οργανωθούν σε μικρές ομάδες που σταδιακά σχημάτισαν τις πόλεις κράτη, έως την εποχή της γεωργικής ζωής δηλαδή, οι άνθρωποι προσωποποίησαν τη φύση και την θεοποίησαν. Η σκέψη τους βρισκόταν ακόμη σε λήθαργο, καθώς η πρώτη τους προτεραιότητα ήταν η επιβίωση και η εύρεση τροφής. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον αναπτύχθηκαν οι μύθοι και οι μυθολογικές κοσμογονίες. Το Ελληνικό πάνθεο εξελίχθηκε και ένωσε διάφορες τοπικές και ξένες θεότητες, όπως λέει σχετικά ο Ηρόδοτος:

«ο Όμηρος και ο Ησίοδος πλάσανε μία θεογονία για τους έλληνες, δώσανε στους Θεούς τα ονόματα τους και κατένειμαν ανάμεσα τους τις τέχνες και τούτο είναι ολότελα αληθινό. Το Ολύμπιο πάνθεον πήρε στο πνεύμα των ανθρώπων την θέση των παλιών τοπικών θεοτήτων».

Οι μυθοπλάστες Όμηρος και Ησίοδος δίδαξαν πρώτοι όπως γνωρίζουμε στον Ελληνικό χώρο την θεογονία και την κοσμογονία, του κόσμου των θεών και των ανθρώπων, και παρότι και οι δύο μυθολογικές προσσεγίσεις έχουν κοινά στοιχεία υπάρχουν ουσαστικές δαιφορές μεταξύ τους. Σύμφωνα με την Ομηρική μυθολογία (Ιλιάδα και Οδύσσεια), οι Θεοί έχουν ανθρώπινες αδυναμίες και συμπεριφορές, ενώ οι Θεοί στον Ησίοδο παρουσιάζονται ως κοσμικές και ηθικές δuνάμεις, των οποίων δημιούργημα είναι και ο ο άνθρωπος. Η σταδιακή

116

ανάπτυξη της πόλης-κράτους σε συνδιασμό με την επικοινωνία με ξένους λαούς άλλαξε την Ησιόδεια και την Ομηρική αντίληψη για την κοινωνία, και οι παλιές θεϊκές και ηρωικές παραστάσεις σταδικά ξεπεράστηκαν και αμφισβητήθηκαν. Ο σχηματισμός της πόλης-κράτους και η τεχνική ανάπτυξη βοήθησαν, στην απελευθέρωση της ανθρώπινης σκέψης, καθώς οι άνθρωποι ζούσαν πιά οι άνθρωποι ο ένας δίπλα στον άλλο, χωρίς κατ’ ανάγκη να ενώνονται με δεσμούς αίματτος. Μέσα από την επικοινωνία και την αντάλλαγή γνώσεων και εμπειριών δημιουργήθηκαν εκτός των άλλων και οι κατάλληλες προϋποθέσεις για τη γέννηση της φιλοσοφίας, από τους Προσωκρατικούς. Τον 6ο αιώνα π.χ ο Πυθαγόρας εισάγει μέρος των Αιγυπτιακών μυστηρίων στην Αθήνα. Τμήμα αυτών των διδασκαλιών ήταν δύσκολο να γίνουν αποδεκτά από τον Ελληνικό τρόπο σκέψης, όπως για παράδειγμα η ιδέα ενός Θεού που πεθαίνει (Διόνυσος-του οποίου ο θάνατος και διαμελισμός έχει πάρα πολλά κοινά στοιχεία με τον μύθο του θανάτου και διαμελισμού του Όσιρη). Η εισαγωγή αυτή λοιπόν έγινε από τους Πυθαγόρειους με την μετατροπή ενός «κατώτερου» Θεού στον μέγα Διόνυσο, με τέτοιον τρόπο που η αποδοχή των ξένων στοιχείων δεν θα ήταν «αιρετική» μία τακτική πολύ κοινή όπως φαίνεται. Στον Όμηρο ο Διόνυσος δεν ήταν ένας από τους Ολύμπιους Θεούς, στην ζωοφόρο του Παρθενώνα τον 5ο αιώνα π.χ όμως ο Διόνυσος, παίρνει την θέση του στο Πάνθεο. Στην Ομηρική λατρεία των Θεών του Ολύμπου υπήρχε αυστηρό όριο ανάμεσα στους αθάνατους Θεούς και στους θνητούς ανθρώπους που ήταν καταδικασμένοι να πεθάνουν. Η λατρεία του Διόνυσου έσπασε αυτή την παράδοση, με τον θάνατο του Θεού. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι τελετές του Διονύσου είναι όμοιες με αυτές του Όσιρη και ότι ο Όσιρης ταυτίζεται με τον Διόνυσο. Τον 1ο αιώνα μ.χ ο Διόδωρος ο Σικελιώτης συμφωνεί με αυτή την άποψη λέγοντας:

«Η λατρεία του Όσιρη είναι ίδια με αυτήν του Διονύσου και η Ίσις είναι ταυτόσημη της Δήμητρας. Μόνο τα ονόματα έχουν αλλάξει και οι τιμωρίες του Άδη για τις αδικίες στα Πεδία του Δικαίου και οι εξωπραγματικές συλλήψεις, γνωστές σε όλους-όλα αυτά παραδομένα από τον Ορφέα μιμούμενοι τα ταφικά έθιμα των Αιγυπτίων»,

117

ενώ και ο Πλούταρχος τον 2ο αιώνα μ.χ στο περί «Ίσιδος και Όσίριδος» λέει κατηγορηματικά ότι «ο Όσιρις ταυτίζεται με τον Διόνυσο».

Με την εμφάνιση του Χριστιανισμού σταδιακά οι αρχαίες θρησκείες άρχισαν να υποχωρούν. Οι αιτίες εξάπλωσης του Χριστιανισμού έχουν σχέση με τις αλλαγές που επέφερε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, αλλά και με την παρακμή του θρησκευτικού συναισθήματος, και των μυστηρίων. Το έδαφος από το οποίο βγήκε ο χριστιανισμός ήταν εκείνο μιας αυτοκρατορίας, όπου ο αυτόνομος πολίτης του πολίτη της πόλης κράτους της Ελλάδος έχει εξαφανιστεί μέσα στο πρώτο «παγκόσμιο κράτος» της ιστορίας, ενώ στο θρησκευτικό πεδίο το ελληνικό δωδεκάθεο έχει μεταβληθεί στους δώδεκα… αποστόλους των νέων κυρίαρχων ανατολικών θεών, του Μίθρα, του Ήλιου κλπ. Σε επίπεδο εξουσίας έχουμε ην εδραίωση της αυτοκρατορικής μοναρχίας, γεγονός που επέφερε τον επαναπροσδιορισμό της θέσης των διάφορων κοινωνικών στρωμάτων. Ήδη έχει κυριαρχήσει σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα η έννοια του Θεού-δημιουργού, του ενός θεού των γνωστικών και των νέο-Πλατωνικών. Ο Χριστιανισμός δεν θα συναντήσει τον αυτόνομο πολίτη της κλασικής Αθήνας, αλλά τον Αλεξανδρινό και Σύριο «Έλληνα», υπήκοο μιας απέραντης αυτοκρατορίας. Παρόλες όμως τις διαφορές οι αρχαίες παγανιστικές θρησκείες και ο Χριστιανισμός μοιράζονται πολλά κοινά στοιχεία (νηστείες, βαπτίσεις, σύμβολα, καινούργια ονόματα), και καθώς ο Χριστιανισμός είναι νεώτερος των θρησκειών αυτών, είναι φανερό πόσο επηρεάστηκε στην τελική διαμόρφωση του. Όπως λέει και ο Άγιος Αυγουστίνος:

«Αυτό που σήμερα αποκαλείται Χριστιανική θρησκεία, υπήρχε ήδη ανάμεσα στους αρχαίους και δεν έλειπε και στις απαρχές της ανθρώπινης φυλής. Όταν ο Χριστός εμφανίστηκε ένσαρκος , η αληθινή θρησκεία που ήδη υπήρχε, έλαβε την ονομασία Χριστιανική »,

118

ενώ πριν από αυτόν ο Αριστοτέλης είχε πει ότι η θεια ουσία βρίσκεται παντού στην φύση. Ότι ονόμαζαν οι αρχαίοι «Θεοί» ήταν απλώς οι πρωταρχικές ουσίες. Οι μύθοι και οι ιστορίες είχαν δημιουργηθεί για να κάνουν το θρησκευτικό σύστημα καταληπτό και ελκυστικό, στους απλούς πολίτες. Έτσι οι ιστορίες του Δια, της Τροίας του Ηρακλή είναι ιστορίες που κρύβουν βαθύτερα μηνύματα. Οι λατρείες των θρησκειών υποδεικνύουν την ύπαρξη μιας μονοθεϊστικής Θεοσοφίας .που είναι ανώτερη όλων. Το «κλειδί» που ανοίγει μια, πρέπει να τις ανοίγει όλες, διαφορετικά δεν είναι το σωστό κλειδί. Υπάρχουν πολλοί κατώτεροι θεοί αλλά ένας μόνο Δημιουργός. Οι θυσίες στις θεότητες ήταν ένας τρόπος που εφευρέθηκε για να αναγκάσει τους ανθρώπους να υπακούουν στους νόμους. Η πρωταρχική ουσία όμως είναι μια και δεν είναι ούτε η φωτιά, ούτε η γη, ούτε το νερό ούτε οτιδήποτε άλλο που μπορούμε να αντιληφθούμε με τις αισθήσεις. Μια πνευματική υπόσταση είναι η αιτία του σύμπαντος, όλη η ομορφιά του, όλη η κίνηση, και όλα τα σχήματα που τόσο όλοι μας θαυμάζουμε. Τα πάντα πρέπει να μας οδηγούν σε αυτή την πρωταρχική ουσία που κυβερνά τα πάντα. Ο Κέλσος αργότερα εξηγεί πως η παγανιστική παράσταση των Θεών είναι αντιληπτή μόνο από τον μυημένο, καθώς έχει μία συμβολική σημασία και δεν πρέπει να την λαμβάνει κάποιος κατά γράμμα, εφόσον είναι σύμβολα αθέατων ιδεών και όχι καθεαυτά αντικείμενα λατρείας. Κάτι αντίστοιχο απαντά και ο Δίας στον Μώμο, ήρωα του Λουκιανού για τις αναπαραστάσεις των θεών με κεφάλια ζώων, στους Αιγυπτίους..

«Αυτά τα πράγματα είναι ανάρμοστα, τα περισσότερα όμως είναι συμβολισμοί και οι μη μυημένοι στα μυστήρια δεν πρέπει να τα περιγελούν.»

Πίσω από την φαινομενική πολυθεΐα της Ελληνικής μυθολογίας οι αρχαίοι Έλληνες όπως προαναφέρθηκε πάντα αναγνώριζαν μία δημιουργική αρχή, είτε ως Χάος, είτε ως ΜΗ ΟΝ, είτε ως Αγαθό είτε ως ΕΝ. Αλλά και στην ιεραρχία των Θεοτήτων του Ολύμπου, πάντα αναγνώριζαν έναν αρχηγό είτε ως Ουρανό, είτε ως Κρόνο ή Χρόνο, δηλώνοντας την αρχή κινήσεως του σύμπαντος, είτε σαν Δία ή Ζήνα, (για να εκφράσουν ότι χάρις σε αυτόν ζούμε) που κυβερνούσε τον κόσμο βοηθούμενος από

119

επιμέρους δυνάμεις. Ο Όλυμπος δεν ήταν παρά ένα σύμβολο των διαφόρων δυνάμεων μέσα στην ενότητα του Ύπατου Νου. Ίσως μάλιστα η αλήθεια αυτή να αποτελούσε τμήμα των αποκαλύψεων στα μυστήρια που αργότερα όταν η αυστηρότητα της εχεμύθειας και ο φόβος του θανάτου λόγω αποκαλύψεων των μυστηρίων εξέλειψε, οι φιλόσοφοι προέβηκαν σε αποκαλύψεις μέσω του Πλωτίνου, του Πρόκλου, οι οποίοι μιλούσαν για Ένα Θεό. Ο Πλωτίνος μας εξηγεί στο επόμενο απόσπασμα τι είναι το ΕΝΑ

«Τι είναι λοιπόν το Ένα; Είναι η συνθήκη για την δυνατότητα των πάντων (δύναμης των πάντων). Εάν αυτή δεν υπήρχε, τότε δεν θα υπήρχαν ούτε τα πάντα, και ούτε ο νους θα ήταν η πρωταρχική και ολόκληρη ζωή. Αλλά αυτό που υπερβαίνει την ζωή, είναι η αιτία της ζωής, γιατί η ζωική ενέργεια που συγκροτεί τα πάντα δεν είναι κάτι πρώτο, αλλά κατά κάποιο τρόπο αναβλύζει σαν από μια πηγή».

Ο Ξενοφάνης δίδασκε ότι μέχρι ο άνθρωπος να γίνει αληθινά φιλόσοφος, οι Θεοί του είναι καταδικασμένοι να παίρνουν και να ξαναπαίρνουν ανθρώπινη μορφή. Ο μονοθεϊσμός των αρχαίων Ελλήνων που προηγείται της πολλαπλότητας αναγνωρίζεται στον Πλάτων :

«Πίσω από κάθε καθορισμένη ύπαρξη και δευτερεύουσα Αιτία ,πίσω από κάθε νόμο, ιδέα και αρχή υπάρχει μια Διάνυα ή Νους η πρώτη αρχή όλων των αρχών, η υπέρτατη ιδέα στην οποία βασίζονται όλες οι άλλες ιδέες. Ο μονάρχης και νομοθέτης του σύμπαντος, η υπέρτατη ουσία από την οποία τα πάντα αντλούν την ύπαρξη και την ουσία τους, η πρώτη και αποτελεσματική αιτία κάθε τάξης, αρμονίας, ομορφιάς, τελειότητας και καλοσύνης που διακατέχει τι σύμπαν»,

τον Θαλή :

«Το παλαιότερο από τα όντα είναι ο Θεός, διότι είναι αγέννητος»,

τον Εμπεδοκλή :

120

«Διπλή ιστορία θα σου πω. Κάποτε από τα πολλά βγήκε το ένα και από Το ΕΝΑ Τα πολλά»,

τον Ηράκλειτο:

«Εκ των πάντων εν και εξ ενός τα πάντα.»,

τον Πλούταρχο:

«Ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το Σύμπαν και μία η Πρόνοια η οποία το κυβερνά.», δεν υποστηρίζουμε ότι υπάρχουν άλλοι θεοί σ' άλλους λαούς και διαφορετικοί σ' άλλους ούτε βαρβάρους ούτε Έλληνες θεούς, ούτε νότιους ούτε βόρειους. Αλλ' όπως ο ήλιος, και η σελήνη, ο ουρανός και η γη και η θάλασσα είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους, αλλά ονομάζονται αλλιώς από άλλους και διαφορετικά από άλλους, έτσι ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το σύμπαν και μια η Πρόνοια, η οποία το κυβερνά....»,

τον Επίκουρο:

«Οι Θεοί δεν είναι πολλοί , όπως πολλοί νομίζουν, και δεν είναι ασεβής όποιος αμφισβητεί αυτά που οι πολλοί πιστεύουν για τους θεούς. Ασεβής είναι αντίθετα, αυτός που πιστεύει για τους θεούς ότι και οι πολλοί , γιατί δεν έχουν αληθινές γνώσεις αλλά εντυπώσεις».

Τον Πρόκλο:

«.. Πάντων των όντων Αρχή και αιτία πρωτίστη, το ΑΓΑΘΟΝ έστιν...»

Τον Ερμή τον Τρισμέγιστο:

«Αρχή των όντων είναι ο Θεός και νους και φύση και ύλη και όλα αυτά με σοφία εις δείξιν όλων. Ο θεός δεν είναι νους, αλλά όμως είναι ο αίτιος της υπάρξεως του Νου. Δεν είναι πνεύμα, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του πνεύματος. Ούτε φως είναι, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του φωτός. Ο Θεός είναι ο μη

121

υπάρχων από κανένα, εν τούτοις είναι ο αίτιος της υπάρξεως όλων των όντων. Υπήρχε σκότος άπειρο στην άβυσσο, ύδωρ λεπτό και πνεύμα νοερό, με την δύναμη του Θεού ευρισκόμενα στο χάος και έλαμψε φως άγιο και από τα φωτεινά εκείνα πεδία ξεχύθηκε στην Φύση Λόγος άγιος, κι από την υγρά φύση ξεπήδησε προς τα ύψη το πυρ. Το φως το άγιο (λέει ο Θεός στον Ερμή) είμαι εγώ ο θεός σου, ο προϋπάρχων της εμφανισθείσης από το σκότος υγράς εκείνης φύσεως, ο δε φωτεινός Λόγος, που είδες να ξεχύνεται από τα φωτισμένα πεδία, προς την υγρά εκείνη φύση που βγήκε από τον Νου μου, είναι ο Υιός μου, ο Νους είναι ο πατέρας Θεός. Αυτοί οι δύο - Πατέρας και Υιός - δεν ξεχωρίζονται ο ένας από τον άλλον, η δε ένωσή τους είναι η ζωή. Στα κατωφερή στοιχεία ξεπήδησε ο του Θεού Λόγος, στο καθαρό της φύσεως δημιούργημα, ενώθηκε με τον Δημιουργό Νου, που είναι ομοούσιος με τον Πατέρα και δημιουργήθηκε από τα κατωφερή στοιχεία η ύλη. Δηλαδή, ο Νους-Θεός, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άλλο δημιουργό Νουν, από πυρ και πνεύμα. Αυτός ο δεύτερος Νους δημιούργησε τους διοικητές του αισθητού κόσμου, που περικλείεται σ' επτά κύκλους, η διοίκηση των οποίων καλείται Ειμαρμένη. Ο δε πατέρας όλων ο Νους, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άνθρωπο, όμοιο μ' αυτόν και τον αγάπησε σαν παιδί του. Και εάν το καταλάβει και το πιστέψει ο άνθρωπος ότι έχει δημιουργηθεί από φως και ζωή, τότε ασφαλώς θα προχωρήσει προς τα άνω, μετά θάνατον. Γιατί εγώ ο Θεός-Νους θα είμαι στο πλευρό των αγαθών, των καθαρών, των ευσεβών. Στους ανόητους και κακούς, όμως, θα σταθώ μακριά τους. Αυτούς θα τους παραλάβουν οι τιμωροί δαίμονες και θα τους προσβάλουν με την οξύτητα του πυρός . Όλες οι ψυχές του κόσμου προέρχονται από μία και μόνον ψυχή, από την ψυχή του Δημιουργού. Μπαίνοντας η ψυχή στο σώμα του ανθρώπου, εάν γίνει κακή, δεν απολαμβάνει την αθανασία, κι ούτε ματαλαμβάνει του αγαθού. Αρετή δε της ψυχής είναι η γνώση».

H λέξη Θεός προέρχεται σύμφωνα με τον Πλάτωνα από το ρήμα «ΘΕΩ», που σημαίνει τρέχω. Έτσι ο Θεός είναι η αιτία της κίνηση «Θέει» το Χάος, δημιουργώντας τον χωροχρόνο. Είναι το ΕΝΑ-ΠΑΝ όπου όλα είναι ΕΝ ΔΥΝΑΜΗ, χωρίς χώρο, χωρίς

122

χρόνο, χωρίς ύπαρξη, αφού δεν μπορεί να υπάρξει παρατηρητής έξω από αυτό. Χάος-Θεός- Κόσμος είναι το τρίπτυχο της κοσμικής εξέλιξης . Ανάμεσα στο ΕΝΑ και στον εκπορευώμενο κόσμο της δημιουργικής πνοής υπάρχουν κλιμακωτά Θείες δυνάμεις που ρυθμίζουν και διέπουν την λειτουργία του σύμπαντος. Αυτές οι δυνάμεις είναι οι Θεοί. Ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης λέει σχετικά:

«Και εάν υπάρχουν οι λεγόμενοι Θεοί, γιατί φαίνεται ότι πράγματι υπάρχουν μερικοί Θεοί, ωστόσο και παρόλα αυτά, ο Θεός είναι η αρχή, και ο ανώτερος Θεός δεν παύει να είναι ουσιαστικά ένας και αδιαίρετος.»

Στην «εσωτερική» κοσμοθεώρηση, ο Θεός θεωρείται ταυτόχρονα υπερβατικός στην ενότητα, και ενυπάρχων στη πολλαπλότητα. Είναι δηλαδή ταυτόχρονα «έξω» από τον κόσμο και «μέσα» στον κόσμο, γιατί ουσιαστικά έννοιες σαν το «μέσα» και το «έξω» δεν υπάρχουν στην πνευματική διάσταση. Συνεπώς πρέπει κάποιος να ασχοληθεί πραγματικά με τα αρχαία κείμενα και να ψάξει τις βαθύτερες αλήθειες, για να αντιληφθεί το «ένας» και «πολλοί» είναι έννοια αριθμητική, που μικρή αξία έχει στον υπεραισθητό κόσμο. Είναι διάκριση που έγινε, όταν προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τον Θεό Πνεύμα, κατατάσσοντας και αυτόν σε λογικές κατηγορίες, και αποτέλεσε απλώς αφορμή για συγκρούσεις μεταξύ φανατικών. Ο μυημένος αντίκριζε ταυτόχρονα τον Θεό και τους Θεούς. «Ο λατρεύων τους θεούς λατρεύει τον θεόν», έλεγε ο Πλωτίνος. Ο Θεός δεν έχει καμία νοητή ιδιότητα, προσέθετε. Είναι πέραν του νοητού, αδιανόητος και αδιάγνωστος. Μπορούμε να πούμε μόνον, τι δεν είναι, κι όχι τι είναι Όλες οι αμέτρητες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο, δεν είναι βέβαια ανεξάρτητες μεταξύ τους. Τα πάντα λειτουργούν αρμονικά, διότι μία είναι η θεία ουσία του κόσμου. Γι' αυτό, δεν υπάρχει επίσης αντίφαση μεταξύ Θεϊσμού και Πανθεϊσμού, αφού, όπως επισημαίνει ο Πλωτίνος, ο Θεός υπέρκειται των πάντων (Θεϊσμός), αλλά ταυτοχρόνως περιλαμβάνει και τα πάντα (Πανθεϊσμός). Οι μυριάδες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο μας, μολονότι συμβαίνει

123

συχνά και να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, είναι εκφάνσεις και βουλήσεις του Ενός. Ο Πλωτίνος το εξηγεί εκπληκτικά:

«Φαντάσου μία πηγή που δεν έχει καμία άλλη προέλευση αλλά δίνει ολόκληρο τον εαυτό της στα ποτάμια. Κι όμως δεν καταναλώνεται από αυτά τα ποτάμια αλλά παραμένει αυτή η ίδια μέσα σε ηρεμία, ενώ τα ποτάμια που προκύπτουν από αυτήν, παραμένουν κατ' αρχήν επί ένα διάστημα μαζί, προτού διαρρεύσουν άλλο εδώ κι άλλο εκεί. Ήδη όμως κάθε ποτάμι γνωρίζει πού θα εκβάλλει τα ρεύματά του. Ή φαντάσου ένα τεράστιο δένδρο, του οποίου η ζωική δύναμη διατρέχει ολόκληρο το δένδρο, αλλά η αρχέγονη αιτία παραμένει εντός αυτής και δεν διασκορπίζεται σε όλο το δένδρο. Έχει εγκαθιδρυθεί, κατά κάποιο τρόπο, μέσα στην ρίζα. Αυτή η αρχέγονη αιτία παρέχει έτσι στο δένδρο ολόκληρη την ζωή του μέσα στην πολλαπλότητά της, αλλά η ίδια η αρχέγονη αιτία παραμένει ακίνητη, γιατί αυτή δεν είναι πολλαπλή, αλλά αρχέγονη αιτία της πολλαπλής ζωής..»

Ειδικά σήμερα υπάρχει μεγάλη διαμάχη γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα, μιας και όλο και περισσότεροι Νέο Έλληνες ασχολούνται με την αρχαιο-Ελληνική σκέψη και θεολογία. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι δύσκολη. Σε κάθε περίπτωση σημασία έχει πως «βιώνει» κανείς το θείο μέσα του. Εξάλλου όπως είδαμε το Αγαθό, το «άρρητο» για τους αρχαίους Έλληνες, από όπου τα πάντα προήλθαν, μπορούμε να το προσεγγίσουμε μόνο αφαιρετικά, να πούμε δηλαδή τι ΔΕΝ είναι και ΟΧΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ. Και αυτό γιατί η σκέψη μας, μας περιορίζει, μιας και το ΠΑΝ, δεν μπορεί να περάσει στην απειροσύνη γιατί η απειροσύνη προϋποθέτει την απεριόριστη έκταση κάποιου, και την διάρκεια αυτού του «κάτι». Πως μπορούμε λοιπόν να το λατρέψουμε; Από την άλλη με πιο κριτήριο μπορούμε να επιλέξουμε ποια Θεία απορροή είναι καλύτερη από την άλλη; Ένας τέτοιος θεός δεν μπορεί να είναι ούτε άπειρος ούτε απόλυτος, αλλά πρέπει να είναι πεπερασμένος, «ανθρώπινος» κατ’ ουσία, και σχετικός μέσα στον χώρο και στον χρόνο. Ίσως γι’ αυτό ο σκοτεινός Ηράκλειτος είπε στους Αιγυπτίους όταν τους είδε να θρηνούν τους Θεούς τους:

124

«Αν είναι θεοί, γιατί τους θρηνείτε; Αλλά εάν τους θρηνείτε, μη τους θεωρείτε πια θεούς».

Ίσως γι’ αυτό ήταν τόσο σημαντική η Δελφική εντολή ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ, η υπενθύμιση δηλαδή ότι μετέχουμε του Θείου, ότι ο κάθε άνθρωπος έχει έναν θεό μέσα του, όχι έξω από τον αυτόν, μια άμεση ακτίνα από το Απόλυτο, μία ουράνια ακτίνα από το Ένα. Αυτό δεν εννοούσε και ο Ιησούς όταν έλεγε:

«Δεν ξέρετε ότι είστε ναός του Θεού και το πνεύμα του Θεού κατοικεί μέσα σας;».

Ό Επίκτητος γράφει σχετικά στις διατριβές:

«Παντού κουβαλάς μαζί σου έναν Θεό, ταλαίπωρε και το αγνοείς. Νομίζεις ότι μιλάω για εξωτερικό Θεό, από ασήμι και χρυσάφι; Μέσα σου τον κουβαλάς και δεν αντιλαμβάνεσαι ότι τον μολύνεις με ακάθαρτες σκέψεις και βρομερές πράξεις. Μπροστά σε άγαλμα του Θεού δεν θα τολμούσες να κάνεις τίποτε από όσα κάνεις. Αλλά μπροστά στον ίδιο τον Θεό που έχεις μέσα σου, που τα πάντα εποπτεύει και ακούει, δεν κοκκινίζεις που τα σκέφτεσαι και τα κάνεις, εσύ που αγνοείς την ίδια σου την φύση και προκαλείς την θεία οργή».

Από την αρχαιότητα μας σώζονται δύο χαρακτηριστικές ιστορίες, που αποκαλύπτουν πως η δεισιδαιμονία και το ιερατείο πάντα διαστρέβλωναν την πραγματική ουσία του Θείου. Ο Διαγόρας θαύμαζε μαζί με έναν φίλο του τα πολλά ακριβά αναθήματα των θεών σε κάποιον ναό της Σαμοθράκης. Ο φίλος του, του εξηγούσε ότι ήταν προσφορές από ευγνώμονες πιστούς, και από κάποιους που κινδύνεψαν στην θάλασσα και έταξαν στους Θεούς, ότι αν τους έσωζαν από τον υγρό τάφο, θα τους έκαναν αυτά τα δώρα. Και κατέληξε λέγοντας, ότι τα μνημεία

125

αυτά, αποτελούν αποδείξεις της αποτελεσματικότητας της προσευχής αλλά και της δύναμης των Θεών. Ο Διαγόρας τότε του απάντησε ειρωνικά :

«για φαντάσου πόσα περισσότερα τέτοια μνημεία θα υπήρχαν αν όλοι εκείνοι που έχουν πνιγεί, μπορούσαν επίσης να αφιερώσουν στους Θεούς!!»

Ο Λύσανδρος είχε πάει στην Σαμοθράκη για να πάρει μέρος στα Καβείρεια μυστήρια. Ο ιερέας που εξομολογούσε τους πιστούς, του ζήτησε να μαρτυρήσει το μεγαλύτερο αμάρτημα του. Ο Λύσανδρος τότε τον ρώτησε

«εσύ ή οι Θεοί θέλουν να το μάθουν»;,

και ο ιερέας του απάντησε οι Θεοί, και τότε ο Λακεδαιμόνιος του απάντησε:

«εσύ φύγε από εδώ, και εάν με ρωτήσουν οι Θεοί θα τους το πω..»

Έξοχο δείγμα του αρρήτου και αδιαγνώστου της Θεότητας αποτελεί ο υπέροχος Ύμνος του Πρόκλου ΕΙΣ ΘΕΟΝ. (Η πατρότης του συγκεκριμένου ύμνου αμφισβητείται. Κατά κάποιους αποδίδεται στον Γρηγόριο τον Νανζινζηνό. Kατά τον Π. Γράβιγγερ, Jahn, cousin, Creuzer, Maunier, και άλλους ανήκει πράγματι στον Πρόκλο.

«Σύ που είσαι επέκεινα του Πανός, πως είναι δυνατόν να σε υμνήσει κατ’ άλλον τρόπον; Πώς να σε παινέσει, σε που είσαι υπερβατικώτερος όλων; Με τι επίθετα να σε αποκαλέσει; Διότι πράγματι με κανένα όνομα δύνασαι να χαρακτηριστείς. Αν και είσαι ανωνόμαστος, δίδεις γένεσιν είς παν ότι ο λόγος σου εξαγγέλει.Πως θα ημπορούσε η διάνοια να σε θεωρήση; Διότι από καμμίαν νόησιν δύνασαι να γίνεις αντιληπτός. Αν και είσαι αδιανόητος, γεννάς εν τούτοις ΠΑΝ ότι το πνεύμα

126

αντιλαμβάνεται. Ότι προφέρει ο λόγος και ότι ακόμη δεν ημπορεί να συλλάβει, σε εξαγγέλλει. Κάθε τι που το πνεύμα συλλαμβάνει, και ότι ακόμη δεν δύναται αν συλλάβει, σε δοξάζει. Όλαι αι επιθυμίαι, και όλαι αι ανατάσεις στρέφονται περί Σε.Όλα γύρω σου ίστανται εν κατανύξει και καθένας που γνωρίζει την ένοιαν του σημείου δια του οποίου δύναται τις να σε αναγνωρίσει σε υμνεί εν σιγή. Τα πάντα προέρχονται από εσένα. Σύ από τίποτε δεν απορρέεις και δια τούτο είσαι μόνος. Όλα εν σοί παραμένουν σταθερά και τα πάντα συγκεντρούντια δια να εκτιναχθούν από εσένα. Είσαι το τέλος του παντός. Είσαι είς, είσαι το ΠΑΝ, χωρίς να είσαι ούτε το ΕΝΑ, ούτε το ΠΑΝ. Ω σύ, τον οποίον επικαλούνται με τόσα ονόματα, πώς να σε αποκαλέσω; Εσο ευμενής προς εμέ, συ που είσαι επέκεινα του παντός, διότι πως είναι δυνατόν να σε υμνήσει κατ’ άλλον τρόπον;»

Διαβάζοντας προσεκτικά αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, και τους Ορφικούς ύμνους διαπιστώνει κανείς ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν υπήρξαν ειδωλολάτρες, αλλά κατ’ ουσία πανθεϊστές. Οι πρώτοι που μίλησαν για την μία και μοναδική αρχή Θεό ήταν οι Ορφικοί, όπως αποδεικνύεται και από το ακόλουθα αποσπάσματα:

«Ένας βασιλεύς-κύριος υπάρχει αυτογέννητος κι όλα όσα έχουν δημιουργηθεί, είναι γεννήματα αυτού του Ενός. Και αυτός ο βασιλεύς περιφέρεται μέσα στα δημιουργήματα το και δίνει το καλό και το κακό»,

«Ο Ζεύς έγινε πρώτος, ο Ζεύς και τελευταίος, ο Ζεύς είναι η κεφαλή, ο Ζεύς και το μέσον, από τον Δία γεννήθηκαν τα πάντα. Ο Ζεύς γεννήθηκε αρσενικός, ο Ζεύς υπήρξε η αθάνατη νύφη. Ο Ζεύς είναι το στήριγμα της γης και του έναστρου ουρανού. Ο Ζεύς είναι το θεμέλιο της θάλασσας, ο ήλιος και η σελήνη. Είναι ένα κράτος, ένας Θεός, ο μέγας κύριος των πάντων. Είναι η φωτιά και το νερό η γη και ο αιθέρας, η νύχτα

127

και η ημέρα, η Μήτις και ο Ερωτας με τις πολλές χαρές. Όλα αυτά βρίσκονται μέσα στο σώμα του μεγάλου Δία».

Για τους Ορφικούς, οι Θεοί ήταν διαφορετικές εκδηλώσεις της ίδιας πρωταρχικής δύναμης, η δε ανθρώπινη ψυχή είχε θεία προέλευση και κλείστηκε μέσα στο σώμα φυλακή. Πίστευαν στην αθανασία της ψυχής και στην κρίση της μετά θάνατον, καθώς επίσης ότι ο εξαγνισμός της επιτυγχάνονταν και με την κάθαρση. Ο Πλάτων επηρεασμένος από την θεωρία των Ορφικών και του Πυθαγόρα, ανέπτυξε την θεωρία του περί του Υπέρτατου Όντος, του Θεού και την θεωρία του περί των Ιδεών. Συνέδεσε την ψυχή με τις ιδέες και πίστευε ότι η ψυχή είχε γνωρίσει τις ιδέες του αιώνιου αρχετύπου στην προσωματική περίοδο της υπάρξεώς της. Συνήθιζε να λέει ότι κάθε γνώση και κάθε μάθηση δεν είναι παρά ανάμνηση από όσα η ψυχή είχε δει πριν εισέλθει στο σώμα, το οποίο θεωρούσε φυλακή της ψυχής, μέσα στο οποίο κλείστηκε ύστερα από κάποιο παράπτωμά της από το οποίο ελευθερώνεται μετά θάνατον. Στην αρχαία Ελλάδα σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό υπήρχε ανέχεια στις διαφορετικές θρησκείες. Είναι γνωστό ότι σε όλη την αρχαία Ελλάδα υπήρχαν αγάλματα αφιερωμένα σε αγνώστους Θεούς. Υπάρχει επίσης ουσιώδης διαφορά κοσμογονικής αντίληψης μεταξύ του Χριστιανισμού -όπως αυτή περιγράφεται στην Βίβλο-, και της αρχαίας Ελληνικής θεολογίας - όπως αυτή εκφράστηκε από τον Ησίοδο και τον Ορφέα-. Στην μία περίπτωση ο κόσμος ήταν αυτογέννητος, αιώνιος χωρίς αρχή και τέλος, σε αντίθεση με τον Θεό της παλαιάς διαθήκης που αποδέχεται έναν υπερβατικό Θεό που με την βούληση του επενεργεί αδιάκοπα στην Δημιουργία και παρεμβαίνει στα ανθρώπινα. Κατά αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος αναζητά το θείο όχι μέσα από την σχέση του με την φύση και το περιβάλλον του οποίου αποτελεί τμήμα αλλά σε υπερβατικούς κόσμους. Αυτό αν συσχετιστεί και με συστήματα εξουσίας, στην πρώτη περίπτωση υπάρχει η ελευθερία της ελεύθερης βούλησης, ενώ στην δεύτερη η παθητική αποδοχή μιας δεδομένης εξουσίας. Ταυτόχρονα η ιστορία του ανθρώπου ξεκινά με το προπατορικό αμάρτημα , με αφετηρία έναν άχρονο Παράδεισο του και πρoορισμό έναν κόσμο αμαρτίας. Στην παλαιά διαθήκη ο άνθρωπος κουβαλά στην πλάτη του ένα προπατορικό αμάρτημα και η επιστροφή του

128

στον παράδεισο προϋποθέτει μία διαδρομή απενοχοποίησης και ειλικρινούς μεταμέλειας, ενώ στην αρχαιοελληνική θεολογία ο Προμηθέας δεν αποδέχεται το αμάρτημα, υπομένει την οργή του Δία αρωγός στον άνθρωπο για να τον βγάλει από την ζωώδη κατάσταση και να του μεταφέρει την γνώση, δεν κληρονομείται στο ανθρώπινοι γένος το βάρος της αιώνιας αμαρτίας, αλλά καρφωμένος στον βράχο ο Προμηθέας επωμίζεται το βάρος της γνώσης . Ο Αισχύλος παρουσιάζει για παράδειγμα τον αλυσοδεμένο Προμηθέα να απαντά στο θεϊκό αγγελιοφόρο Ερμή, πειθήνιο όργανο του Δία:

«Μάθε καλά πως τη δική μου δυστυχία δε θα άλλαζα ποτέ με τη δική σου προσφορά δουλικής υπηρεσίας.».

(Η στάυρωση του Προμηθέα από αρχαιοΕλληνικο αγγείο)

Παρόλες τις διαφορές και από όσα εξετάσαμε έως τώρα, αποδεικνύεται ότι υπάρχουν υπερβολικά πολλές - για να είναι τυχαίες- ομοιότητες ανάμεσα στα χριστιανικά σύμβολα και μυστήρια και στα αντίστοιχα παγανιστικά που προηγήθηκαν. Ομοιότητες βέβαια που ήταν γνωστές στους πρώτους χριστιανούς πατέρες. Για τον λόγο αυτό και για όσο υπήρχαν φιλοσοφικές σχολές και παγανιστικές θρησκείες υπήρχε αδυναμία να υποστηριχθεί η μοναδικότητα και αυθεντικότητα των δογμάτων

129

της. Στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπήρχαν ακόμα πολλά φωτισμένα μυαλά που είχαν μαθητεύσει σε σχολές του Πλάτων, του Πυθαγόρος του Ζήνων, του Αριστοτέλη, όπως επίσης και πολλών που ακολουθούσαν τα θεολογικά και φιλοσοφικά συστήματα της Αιγύπτου, της Χαλδαίας, της Περσίας, της Ινδίας. Οι μελετητές υπολογίζουν ότι γύρω στο 250 μ.χ μόνο το 2% του πληθυσμού της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν Χριστιανοί. Πως ήταν δυνατόν λοιπόν έτσι εύκολα να αποδεχτούν τόσα έθνη την ιδέα ότι ο Θεός είχε αποκαλυφθεί μόνο στο εβραϊκό έθνος; Τα τεκμήρια έπρεπε να εξαλειφθούν, έτσι κλείσανε σταδιακά οι φιλοσοφικές σχολές, και όπως είναι γνωστό ο νικητής είναι πάντα αυτός που επιβάλει τους κανόνες. Τελικά ο Χριστιανισμός ανέτρεψε το σκηνικό των παγανιστικών θρησκειών, οι χριστιανοί από θύματα έγιναν θύτες και ο μονοθεϊσμός ήρθε επίσημα στο προσκήνιο. Οι διώξεις της ιερής εξέτασης και του φανατισμού των πρώτων Χριστιανικών χρόνων οδήγησαν στην εμφάνιση πολλών χριστιανικών αιρέσεων, και μυστικών ομάδων, η γνωστότερη των οποίων ήταν ο Γνωστικισμός, ο οποίος ήταν ένα πάντρεμα των αρχαίων παγανιστικών μυστηρίων και αρχαιο-Ελληνικής φιλοσοφίας, με τις διδασκαλίες του Ιησού Χριστου. Η ανθρωπότητα είχε την τύχη να ανακαλυφθούν το 1945 στο χωριό Ναγκ Χαμμάντι της Αιγύπτου 13 αυθεντικά βιβλία σε πάπυρο με Ερμητικά και Γνωστικά κείμενα του τετάρτου μ.χ αιώνα. Για τους Γνωστικούς ο Ιησούς ήταν ένα πνευματικό Ον που ήρθε να αποκαλύψει την γνώση και όχι κάποιος που γεννήθηκε και μεγάλωσε σε σάρκα. Τόσο η διδασκαλία του όσο, και η θρησκεία της αγάπης που πρέσβευε, ερχόταν σε αντίφαση με τις πολλές φορές εκδικητικό Θεό της παλαιάς διαθήκης που απειλούσε με τιμωρία ως και τρίτης γενιάς απογόνους σε όποιους δεν τον λάτρευαν. Οι Γνωστικοί δεν δεχόντουσαν ότι ο φθονερός τιμωρός των Ιουδαίων ήταν ο ίδιος με αυτόν που ανέφερε ο Ιησούς. Για αυτούς ο αληθινός Θεός για τον οποίο μίλησε ο Χριστός, το απόλυτο καλό δεν ασχολείται με τα ζητήματα της ύλης και κατά συνέπεια της Γης. Υπεύθυνος για αυτήν είναι ένας κατώτερος Δημιουργός Θεός που προέρχεται από την Σοφία την θηλυκή όψη του αληθινού Θεού. Ο Γνωστικισμός δέχτηκε ισχυρές επιρροές από την ελληνική φιλοσοφία κυρίως από τον Πλάτωνα. Το όνομα εξάλλου Γνωστικισμός είναι Ελληνικό, και οι οπαδοί του κινήματος αποκαλούνταν Γνωστικοί, γιατί υποστήριζαν ότι η γνώση αυτή

130

κάθε αυτή μπορεί να βιωθεί από τον άνθρωπο μόνο διαμέσου της επαφής του με τον Θεό. Για τους Γνωστικούς ο Χριστιανισμός που τελικά επικράτησε κήρυσσε μόνο τα εξωτερικά μυστήρια, που τα αποκαλούσαν «κοσμικό Χριστιανισμό», που άρμοζε σε ανθρώπους βιαστικούς. Ο γνωστικισμός αντίθετα αποκάλυπτε τα απόκρυφα Μυστήρια τους λίγους εκλεκτούς. Για τους Γνωστικούς η αληθινή εκκλησία ήταν «αόρατη» και μόνο τα μέλη της μπορούσαν να αντιληφθούν ποιος ανήκε σε αυτήν και ποίος όχι. Ο Ιππόλυτος πολέμιος των αιρέσεων (217-235 μ.χ) σώζει ένα απόσπασμα από επιστολή του άραβα Μονίμου στο οποίο περιγράφεται ποια είναι η καθαρή γνώση.

«Σταμάτα να σπάζεις το κεφάλι σου γύρω από τον Θεό, τον κόσμο κλπ μάθε πρώτα να αναγνωρίζεις εσένα τον ίδιο. Mάθε να καταγράφεις ποιος είναι εκείνος που αποφασίζει τα πάντα για εσένα ο Θεός μου, η λογική μου, η σκέψη μου, η ψυχή μου, το σώμα μου!. Μάθε να διακρίνεις από πού έρχεται η μελαγχολία και η γαλήνη, η αγάπη το μίσος. Από πού προέρχεται η αϋπνία και η νύστα, χωρίς εσύ ο ίδιος να επιδιώκεις κανένα από τα δύο; Όταν απαντήσεις με ακρίβεια σε αυτά τα ερωτήματα τότε μόνο θα ανακαλύψεις τον εαυτό σου. Μέσα σου. Αυτό είναι το ένα , αυτό είναι τα πολλά. Μόνο έτσι θα βρεις διέξοδο από σένα τον ίδιο.»

Έτσι οι Γνωστικοί, αποστασιοποιήθηκαν από τα μυστήρια της επίσημης Χριστιανικής εκκλησίας, και υποστήριζαν ότι η παλαιά διαθήκη ήταν μία ιστορία που περιέγραφε τα έργα του κακού Θεού, ενώ από την καινή διαθήκη αποδέχονταν ορισμένα μόνο μέρη. Οι γνωστικοί είχαν τα δικά τους Ευαγγέλια, όπως το κατά Μαρία, κατά Φίλλιπο, κατά Θωμά. Ο Θεός σύμφωνα με τα πιστεύω τους, δεν ανακατευόταν στις ανθρώπινες υποθέσεις, και η αντίληψη του δεν ήταν δυνατή με τις ανθρώπινες αισθήσεις. Ο Θεός είχε δημιουργήσει μια σειρά από υπερφυσικά όντα που τα ονόμαζαν Αιώνες. Ένα από αυτά τα δημιουργήματα ονομαζόταν Σοφία, μία παρθένα που γέννησε τον κατώτερο Θεό δημιουργό. Αυτός ο κατώτερος Θεός δημιούργησε τον κόσμο και την Γη. Ο άνθρωπος για τους Γνωστικούς χωριζόταν σε δυο τμήματα το Θεϊκό του πνεύμα και το υλικό σώμα που ήταν γήινο και διαβολικό. Η γη ήταν στο κέντρο του σύμπαντος και γύρω της

131

υπήρχαν οι 7 πλανήτες. Μετά τον Κρόνο υπήρχε ο Λεβιάθαν που το συμβολιζόταν σαν ένα φίδι σε κύκλο που κατάπινε την ουρά του, που ήταν η αντίστοιχη χριστιανική κόλαση. Πιο πέρα υπήρχε ο παράδεισος στον οποίο υπήρχαν το δένδρο της ζωής, και το δένδρο του καλού και του κακού. Πέρα από τον παράδεισο ήταν η σφαίρα των σταθερών αστέρων που διαιρούταν στα δώδεκα ζώδια. Ο Γνωστικισμός άρχισε να εξαφανίζεται τον 6 αιώνα μ.Χ.

Παρακολουθώντας τα δρώμενα σε θεολογικό επίπεδο διαπιστώνουμε ομοιότητες και επαναλήψεις αρχαίων Ελληνικών συμβόλων στον Χριστιανισμό, αρχίζοντας από τις γεννήσεις από παρθένους σε σπήλαια -σε συγκεκριμένη ημερομηνία - (χειμερινό ηλιοστάσιο 21-25 Δεκεμβρίου), την θανάτωση δράκων είτε με την μορφή του Άγιου Γεωργίου είτε με την μορφή του Ηλιακού Θεού Απόλλωνα, που συμβόλίζε την πάλη του φωτός ενάντια στο σκότος, την αναγέννηση ή ανάσταση, το περιστέρι ως ιερό πουλί της Αφροδίτης, τον Κριό (ο προπορευόμενος ηγέτης του κοπαδιού) ή αμνό σύντροφοι του Ερμή και του Ορφέα, τον Ιχθύ (ο Θεός Απόλλωνας μεταμορφώθηκε σε δελφίνι για να ιδρύσει τον Μαντείο των Δελφών, από όπου πήρε και το όνομα το μαντείο), τον αριθμό δώδεκα, τις νηστείες, τις εξομολογήσεις, την χρήση κρασιού και σίτου, κλπ. Οι πρώτοι Χριστιανοί πατέρες βέβαια υποστήριζαν ότι οι ομοιότητες ήταν «διαβολικά τεχνάσματα». Ο Ιουστίνος ο μάρτυρας για παράδειγμα, ισχυριζόταν ότι η ιστορία του Διονύσου ήταν «δαιμόνων επινόηση» ώστε να μοιάζει με κάποια προφητεία της Γένεσης και να θέσει υπό αμφισβήτηση τον αληθινό Χριστό. Toν συμβολισμό του Αγίου πνεύματος με την περιστέρα, χρησιμοποιούσαν και στα Μινωικά μυστήρια. Ο Άρθουρ Έβανς με βάση τα ευρήματα των ανασκαφών μας εξηγεί την σημασία των τριών στηλών της αίθουσας του Ιεροφάντη στις μυσταγωγικές λατρείες των Μινωιτών:

«…Από όλα αυτά τα λείψανα, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από θρησκευτικής απόψεως παρουσιάζει ένα σύνολο από πήλινα αντικείμενα, που ανήκαν σε κάποιο θρησκευτικό οικοδόμημα, μεγαλύτερο από τα άλλα.

132

Αποτελείτε από τρεις στήλες με κοινή βάση, σε κάθε μία από τις οποίες και επάνω από το τετραγωνικό κιονόκρανο της, στηρίζονται τα στρογγυλά άκρα ενός ζεύγους δοκών επάνω στις οποίες κάθεται μία περιστέρα. Το τετραγωνικό αυτό κιονόκρανο και οι δοκοί που στηρίζονται επάνω του, πρέπει να θεωρηθούν ότι παριστάνουν σε μικρογραφία τα δοκάρια της στέγης και τον θριγκό ενός κτηρίου. Με άλλα λόγια, πρόκειται περί των στηλών του Οίκου, τα δε περιστέρια είναι το εξωτερικό και ορατό σημείο της θείας παρουσίας και προστασίας…..Τα καθισμένα πουλιά, συμβολίζουν και σε αυτήν την περίπτωση την κάθοδο της θεότητας στο αντικείμενο που κάθονται. Μερικές φορές όπως στα παραπάνω παραδείγματα, ο βαιτυλικός κιών ή το κελί εγκλείουν την θεότητα. Η περίφημη σκηνή της σαρκοφάγου της Αγίας τριάδας παριστάνει κορακοειδή πουλιά, που κατέβηκαν με τελετουργικούς εξορκισμούς και σπονδές επάνω στον ιερό Διπλό Πέλεκυ, ο οποίος έτσι είναι κατά κάποιο τρόπο ‘φορτισμένος’ με θεϊκή ουσία. Τα περιστέρια που υπάρχουν στη χρυσή κύλικα των Μυκηνών και το κύπελλο του Νέστορος επαναλαμβάνουν την ίδια ιδέα. Αλλά το λατρευτικό αντικείμενο δεν ήταν το μόνο πού μπορούσε έτσι να καθαγιαστεί με το έμβλημα της καθόδου της πνευματικής δυνάμεως. Στην περίπτωση των χρυσών πλακών του τάφου της τρίτης ακτίνος των Μυκηνών, τα περιστέρια δεν επικάθονται μόνο στο ιερό, αλλά και στο κεφάλι γυμνής γυναίκας και επίσης φαίνονται να πετούν από τους ώμους της. Η κεντρική πήλινη μορφή, επίσης από το ιερό του Διπλού Πέλεκυ της Κνωσσού, δείχνει το περιστέρι να κάθεται στο κεφάλι της. Σε αυτές τις περιπτώσεις έχουμε είτε εικόνες της ίδιας της περιστέρας- Θεάς, ενισχυμένης από ότι ήταν πιθανό ή παλαιότερη ζωομορφική της παράσταση, είτε εικόνες ιερειών, οι οποίες θεοποιούνται με την κάθοδο του πνεύματος με τη μορφή περιστέρας. Μέχρι ποίου σημείου οι πρωτογενείς Μινωικές θρησκευτικές ιδέες ήταν οικείες στο Σημιτικό πνεύμα, φαίνεται πάλι εδώ από την καταπληκτική αναλογία που διακρίνουμε καθαρά στο βάπτισμα στον Ιορδάνη ποταμό και από την εικόνα του Αγίου

133

πνεύματος, το οποίο κατήλθε ‘εν είδει περιστεράς’, και εφώτησε τον Ιησού, σύμφωνα με την περιγραφή των Ευαγγελιστών. Αυτό που πρέπει να έχουμε υπό από όλους αυτούς τους συσχετισμούς είναι ότι η θεότητα δεν ενοικεί προσωρινά, με την κατάλληλη ιερουργία, μόνο στα άψυχα αντικείμενα, όπως π.χ ο κίων ή το ιερό όπλο, αλλά ότι το πνευματικό Ον μπορεί να εισέλθει μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο, που είναι ο λάτρης ο ιερουργός, ο οποίος κατά αυτόν τον τρόπο γίνεται ‘άλλος Χριστός’»

Το σύμβολο του ΙΧΘΥ ήταν ένα ακόμη παγανιστικό σύμβολο που οι πρώτοι Χριστιανοί χρησιμοποίησαν. Ο Ιχθύς ήταν ένα Πυθαγόρειο σύμβολο, που σχηματιζόταν από δύο κύκλους που ενώνονται, σχηματίζοντας με τις εφαπτόμενες πλευρές του το σχήμα του Ιχθύ (vesica piscis). Οι δυο κύκλοι συμβόλιζαν το πνεύμα και την ύλη σε μία ιερή σύζευξη. Ιχθύς. Αστρονομικά ο ΙΧΘΥΣ ήταν η νέα εποχή, μετά την εποχή του Κριού- γι’ αυτό και ο Διόνυσος συχνά απεικονιζόταν με κέρατα Κριαριού (για τους Αρχαίους κάθε 2.000 χρόνια μπαίνουμε σε έναν αστρολογικά νέο μήνα). Τον 1ο αιώνα π.χ ο Βιργίλος περιγράφει τον χρησμό της ιέρειας Σίβυλλας η οποία προανάγγελλε την καινούργια εποχή.

«Έχουμε φτάσει στην τελευταία περίοδο του Σιβυλλικού άσματος. Ο χρόνος έχει συλληφθεί και η μεγάλη ακολουθία των εποχών αρχίζει εκ νέου. Η δικαιοσύνη, η παρθένος επιστρέφει μαζί μας. Το πρωτογέννητο της νέας εποχής είναι ήδη καθ’ οδόν από τον ουρανό στην Γη. Μαζί του η σιδερένια φυλή θα τελειώσει και ο χρυσός άνθρωπος θα κληρονομήσει τον κόσμο. Χαμογελάστε στην γέννηση του βρέφους. Θα χαράξει τούτη η ένδοξη εποχή. Δες πως αγάλεται η πλάση για την εποχή που έρχεται. Άρχισε μικρό αγόρι, να χαιρετάς την μητέρα σου μ ένα χαμόγελο.»

Αξιοσημείωτο είναι ότι η παράδοση αναφέρει γεννήσεις από παρθένους όχι μόνο στην περίπτωση Θεών, αλλά και μεγάλων φιλοσόφων, όπως ο Πλάτων και ο Πυθαγόρας. Για τον Πλάτων ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι η μητέρα του Περικτιόνη, δεν συνέλαβε τον Πλάτωνα με τον άνδρα της αλλά ήταν ήδη

134

έγκυος, όταν παρουσιάστηκε ο Απόλλωνας στον Αριστίωνα, και κατόπιν αυτός άφησε την γυναίκα του ήσυχη μέχρι την γέννηση του, την ίδια ημέρα που είχε γεννηθεί και ο Δήλιος Απόλλωνας. Σύμφωνα δε με τον Πορφύριο ο Πυθαγόρας ήταν απόγονος του Απόλλωνα και κατά πρόφαση μόνο του Μνήσαρχου. Όσον αναφορά δε τα θαύματα, σύμφωνα με τον Πλίνιο στον ναό του Διονύσου στην Ανδρο υπήρχε μία πηγή όπου για ημέρες έρεε κρασί αντί νερού, που όμως μετατρεπόταν σε νερό μόλις προσπαθούσε κάπιοιος να το πάρεις. Σύμφωνα με το Παυσανία σε κάποια γιορτή τοποθετούσαν τρία άδεια δοχεία σε ένα σφραγισμένο δωμάτιο, και την επομένη όταν το άνοιγαν έβρησκαν τα τρία δοχεία γεμάτα με κρασί. Ο Ασκληπιός κινδύνευσε να τιμωρηθεί από τους θεούς διότι είχε αναστήσει ανθρώπους, κάτι που αργότερα έκανε και ο Απολλώνιος ο Τυανέυς, του οποίου η ζωή όπως μας παρουσιάζεται στην βιογραφία του από τον Φιλόστρατο. Ο Πυθαγόρας επίσης λεγόταν ότι θεράπευε ανίατες ασθένεις και μπορούσε να βρίσκεται σε δύο μέρη ταυτόχρονα. Αξίζει σε αυτό το σημείο να σηεμιώσουμε ότι συνηθηζόταν η προσφορά ενός πολύτιμου αντικειμενου προς τον θεό που πρόσφερε. Την λέξη «Χριστός», χρησιμoποιούσαν στα αρχαία ελληνικά μυστήρια, για τον Νεόφυτο που προετοιμαζόταν για την τελετή της μύησης. Όταν ο Νεόφυτος μετά από τα διάφορα σταδία μυήσεως περνούσε τις δοκιμασίες και έφτανε το επίπεδο του μυημένου ονομαζόταν Χριστός.(Ο έχων το χρίσμα). Ήταν ένας όρος που συμβόλιζε μια κατάσταση συνείδησης και αφύπνισης της ψυχής. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι δεν αναγνωρίζεται το μεγαλειώδες έργο του Ιησού, ο οποίος εξύψωσε την ανθρωπότητα προς το Θείο. Σε αυτόν αναζητήθηκε μετά την έλευση του, αυτό που προηγουμένως μπορούσε να αναζητηθεί μονάχα μέσα στην ίδια την ψυχή του ανθρώπου. Το θείο, το αιώνιο στοιχείο που βρισκόταν μέσα στην ψυχή , μπορούσε να το δει κανείς διάμεσου του Ιησού. Όπως είδαμε πρωτεύοντα ρόλο σε όλα τα μυστήρια διαδραμάτιζε ο ήλιος που προσφέρει το Φως και την ζωή στον πλανήτη. Κατά επέκταση όλες οι θεότητες ήταν ηλιακές. Ώπως είπε και ο Ιησούς:

«Εγώ είμαι το Φως του κόσμου, ο ακολουθών εμοί ου μη περπατήσει εν τη σκοτία, αλ’ ‘εξει το Φώς της ζωής».

135

Κάθε μορφή ενέργειας που χρησιμοποιεί τόσο το φυτικό όσο και το ζωικό βασίλειο και κατά επέκταση ο ανθρώπινος οργανισμός, σε τελική ανάλυση δεν είναι τίποτε άλλο από συμπύκνωση της ηλιακής ζωοφόρου ακτινοβολίας από το φυσικό βασίλειο μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης. Εκτός του Α-πόλλων-α (ο ένας -όχι πολλοί σημαίνει το όνομα του μας λέει ο Πλωτίνος) τόσο ο Διόνυσος όσο και ο Δίας ήταν ηλιακές θεότητες (όπως φαίνεται από το όνομα του που προέρχεται από τις λέξεις ευ-διος-λαμπρός, εν-διος- ο εν τω μέσω της ημέρας, αλλά και από το προσωνύμιο του Ζήνας από το ότι δίνει ζωή και ζωογονεί όπως ακριβώς κάνει και ο Ήλιος). Οι ηλιακές ακτίνες κατά την διάρκεια του έτους δεν φωτογονούν το ίδιο την Γη, εξαιτίας της θέσεις του Ήλιου, και των διαφορετικών θέσεων που παίρνει η Γη κατά την περιφορά της γύρω του. Το χειμερινό Ηλιοστάσιο 21-25 Δεκεμβρίου σημαίνει την αρχή του χειμώνα, και ο αρχίζει βαθμιαία να αυξάνει η ημέρα έως ότου εξισωθεί με την νύχτα, κατά την Ιση-μερία τον Μάρτιο. Τότε ο Ήλιος νικά το σκοτάδι, και έρχεται η άνοιξη η εποχή της αναγέννησης για την φύση. Όλοι οι αρχαίοι λαοί όπως είδαμε αναπαριστούσαν την κίνηση αυτή του ήλιου με την ζωή ενός ανθρώπου που γεννιόταν κατά την χειμερινή τροπή του ήλιου που μεγάλωνε βαθμιαία καθώς αυξάνονταν και οι ώρες που ο ήλιος φωταγωγούσε την Γη, και πέθαινε ή ανασταίνονταν τον Μάρτιο την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο την αναγέννηση του φυτικού βασιλείου μέσα από την μήτρα της Γης. Κατά την χειμερινή τροπή του ήλιου 25 Δεκέμβρη οι Έλληνες γιόρταζαν την γέννηση του Διονύσου και του Άδωνη, ενώ οι Πέρσες του Μίθρα. Ο Διόνυσος αποκαλούταν όπως είδαμε, «σωτήρ» και θείο «βρέφος», το οποίο γεννήθηκε από την παρθένο Σέμελη. Ήταν ο καλός «Ποιμήν», του οποίου οι ιερείς κρατούν την ποιμενική ράβδο, όπως συνέβαινε και με τον Όσιρη. Στην Αίγυπτο επίσης στις 25 Δεκεμβρίου γιορτάζανε την γέννηση του Όσιρη. Μετά την δολοφονία του ένα δένδρο ξεφύτρωσε στο οποίο Ίσις κάθε επέτειο της γέννησης του στις 25 Δεκεμβρίου άφηνε δώρα γύρω από το δένδρο. Ο στολισμός του δένδρου είναι ένα πανάρχαιο έθιμο σκοπός του οποίου είναι να καλέσουν την άνοιξη να έρθει. Αυτό ακριβώς συμβολίζει και ο στολισμός του δένδρου με στολίδια, την καρποφορία της φύσης και τον ερχομό

136

της άνοιξης και της νέας ζωής. Στην Μεγ. Βρετανία και στην Ιρλανδία οι Δρυίδες γιόρταζαν την 25η Δεκεμβρίου ως ιερή μέρα και άναβαν μεγάλες φωτιές στις κορυφές των λόφων. Η εκκλησία της Κωνσταντινούπολης υιοθέτησε την 25η Δεκεμβρίου το 379 μ.Χ. Έτσι η γέννηση του Χριστού τοποθετήθηκε μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο οπότε αρχίζει και η αύξηση της διάρκειας των ημερών. Οι πρώτοι Χριστιανοί κατά αντιστοιχία με την παγανιστική τελετουργία της λατρείας του Θεού Ήλιου, δεν προσεύχονταν ποτέ αν δεν γύριζαν προς την Ανατολή του ήλιου, ενώ και ναοί τους είχαν μέτωπο προς τον ανατέλλοντα Ήλιο. Τα ιερά του Ήλιου στην αρχαία Ελλάδα -όπως και σε όλους τους αρχαίους λαούς – ήταν χτισμένα στις κορυφές των βουνών, όπως συμβαίνει και με τις εκκλησίες του προφήτη Ηλία, του οποίου το όνομα έχει την ίδια ρίζα –Ηλ- που σημαίνει το φωτεινό , αυτό που βρίσκεται ψηλά. Το αντίστοιχο Χριστιανικό Πάσχα στην Αρχαία Ελλάδα γιορτάζανε τα «Αδώνια», με την αναπαράσταση του θανάτου του Άδωνι. Οι γυναίκες στόλιζαν το νεκρικό κρεβάτι με λουλούδια και καρπούς τραγουδούσαν μοιρολόγια, και ακολουθούσε επιτάφιος πομπή. Την επομένη ημέρα ακολουθούσε η ανάσταση του Αδωνη που συμβόλιζε την καρποφορία της φύσης. Την Πρωτομαγιά γιορτάζανε τα Ανθεστήρια που συμβόλιζαν την τελική νίκη της άνοιξης πάνω στο χειμώνα. Κατά τα Ανθεστήρια ανασταίνονταν ο «σκοτωμένος» Ευάνθης θεός (Διονύσος), που απ' το χυμένο αίμα του φύτρωσε η άμπελος. Στα Κορυβαντικά μυστήρια η προσφορά του Ζαγρέα Διόνυσου και η θυσία του Μινώταυρου - Ιερού Ταύρου Διονύσου στα Λαβυρινθικά, ήταν η θεία Δωρεά - κάθοδος της πνευματικής δύναμης, του συμβολικού ταυρείου αίματος, που αφού πέρασε από διάφορα στάδια και στα άλλα ελληνικά Μυστήρια των ιστορικών χρόνων, όπως και στα Μιθραϊκά των Περσών κ.λ.π. πέρασε και στα Χριστιανικά στους μετέπειτα αιώνες. Έγινε δηλαδή το «Αίμα και η Σάρκα του Χριστού», θεία δωρεά επίσης για την ψυχοπνευματική ανάσταση των ανθρώπων της Χριστιανικής θρησκείας. Η αντίστοιχη αλληγορία του μυστικού δείπνου και της θείας ευχαριστίας στον Χριστιανισμό, συμβολίζει την μεταμόρφωση της ανθρώπινης φύσης σε θεία. Ο τεμαχιζόμενος άρτος συμβολίζει την θεία ουσία του σύμπαντος, ενώ ο οίνος δηλώνει το πνεύμα που ενώνεται με την ουσία, έτσι

137

ώστε ο άνθρωπος να μετάσχει της Θεότητας. Το πνεύμα απορροφάται από την ουσία και παράγεται η ύλη, η οποία αποτελεί το φαινομενικό σύμπαν. Η ουσία του «παντός» βαπτισμένη στο αγνό πυρ, δηλαδή το πνεύμα, και έχοντας το απορροφά γεμίζοντας από αυτό. Κάθε ατομικότητα του πυρός αυτού μετέχει και γονιμοποιείται από αυτό. Ο Σταυρός είναι ένα πολύ παλαιό σύμβολο που συναντάται συχνά τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και σε άλλους αρχαίους πολιτισμούς. Συμβολίζει το ανθρώπινο ΟΝ που βρίσκεται μεταξύ του ζώου και του Θεού. Είναι ο μεγάλος Σταυρωμένος ανάμεσα στην κάθετη διάσταση του Ουρανού και την οριζόντια της Γής. Σύμφωνα με τον «εσωτερισμό» ο σταυρός χρησιμοποιούταν στην μεγάλη πυραμίδα, κατά την μύηση των Αιγυπτιακών μυστηρίων Κατά το τελευταίο στάδιο της τελετής της μύησης ο υποψήφιος ξάπλωνε επάνω σε ξύλινο σταυρό. Τα χέρια του δένονταν ελαφρά με σκοινί, και τα άκρα τους αφήνονταν ελεύθερα για αν δείχνουν ότι η «θυσία» ήταν οικειοθελής.

( Κνωσός. Λίθινος σταυρός από τον ιερό αποθέτη του ανακτόρου.)

138

(Ο Ορφέας εσταυρωμένος,, γύψινο φυλαχτό του 3ου μ.χ αιώνα)

Στην συνέχεια ο υποψήφιος έπεφτε σε λήθαργο, εγκατέλειπε το φυσικό του σώμα, και με πλήρη συνείδηση εισερχόταν στο αστρικό πεδίο. Το σώμα του τότε μεταφερόταν στην μεγάλη σαρκοφάγο όπου παρέμενε για τρεις ημέρες. Στο διάστημα του «μυστικού θανάτου», ο υποψήφιος περνούσε πολλές αλλόκοτεςεμπειρίες στον αστρικό κόσμο, έως ότου έφτανε στο πεδίο της απόλυτης ενότητας του ΠΑΝΤΟΣ, όπου η συνείδηση του αφυπνίζεται και γνωρίζει τα πάντα «εκ των έσω». Ο σταυρός ήταν επίσης ένα φαλλικό σύμβολο, και αντιπροσώπευε την αναπαραγωγική διαδικασία, για αυτόν τον λόγω χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους σαν μέσω εκτέλεσης, επειδή ακριβώς συμβόλιζε την μεγαλύτερη ατίμωση. Ο κατάδικος έβγαινε από την ζωή μέσω του σταυρού (της σταύρωσης), από τον οποίο είχε εισέλθει στην ζωή. Κατά αυτόν τον τρόπο υποδήλωναν το λάθος για την συγκεκριμένη γέννηση, και έτσι εγκατέλειπε την ζωή επάνω στον σταυρό, στο σύμβολο της γέννησης. Η διασταύρωση των δύο γραμμών συμβολίζει τα δύο φύλα και ενέργειες άρρεν και θήλυ, προς υπόμνηση της δυαδικού της φύσης και της σύζευξης του άρρενος και του θήλεως προς την παραγωγή του τέλειου ανθρώπου. Συμβολίζει επίσης τις τέσσερις εποχές, συνεπώς της εξέλιξης και της ζωής και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Σαν Χριστιανικό σύμβολο ο Σταυρός αναπαριστά την σταύρωση του ανθρώπου σαν μια προετοιμασία για την ανάσταση, την επιβεβαίωση του Χριστού μέσα στον άνθρωπο. Ο σταυρός σαν χριστιανικό σύμβολο εισάγεται στις εκκλησίες το 431 μ.Χ., ενώ το παγανιστικό

139

«θυμίαμα» γίνεται για πρώτη φορά δεκτό στις χριστιανικές εκκλησίες το 500 μ.Χ.. Το μονόγραμμα του Χριστού επίσης (το Ρ μέσα στον Χ), χρησιμοποιούταν ως μονόγραμμα του Όσιρη στην Αίγυπτο, του Κρόνου- Χρόνου, και του Άμμωνος Διός στην Ελλάδα. Η εικόνα της σταύρωσης του Προμηθέα που υποφέρει γιατί έδωσε την φωτιά και την γνώση στην ανθρωπότητα όπως σχετικά μας αναφέρει ο Αισχύλος, μας αποκαλύπτει ότι η ιδέα και η αλληγορία της σταύρωσης προηγείται του χριστιανισμού. Η φωτιά συμβολίζει το πνεύμα και την πνευματικότητα, ενώ το νερό είναι το σύμβολο της υλικής διάστασης της ζωής. Το νερό αποτελούσε για όλο τον αρχαίο κόσμο την μήτρα όλων των δυνατοτήτων ύπαρξης, καθώς προηγείται κάθε μορφής και στηρίζει την δημιουργία. ο βάπτισμα λοιπόν στο νερό συμβολίζει την επιστροφή στην πρωταρχική μορφή, και την καθολική αναγέννηση. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είπε:

«Εγώ σας βαπτίζω με νερό αλλά αυτός που θα έρθει μετά από εμένα θα είναι αγιότερος, θα σας βαπτίζει με το άγιο πνεύμα , και φωτιά…»

Η επαφή με το νερό γονιμοποιεί την Γη και εξασφαλίζει την ζωή. Στην αρχαιότητα συνήθιζαν να βαφτίζουν τα αγάλματα των Θεών, κάτι που μεταφέρθηκε στην Καθολική εκκλησία. Κατά τον άγιο Παύλο υπάρχουν τρεις συμβολικές πράξεις στην βάπτιση. Η είσοδος στο νερό συμβολίζει τον θάνατο, η βύθιση συμβολίζει την ταφή και η ανάδυση την ανάσταση.

140

ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ -ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΣ

«Όπως επάνω, έτσι και κάτω…»

ΕΡΜΗΣ Ο ΤΡΙΣΜΕΓΙΣΤΟΣ

Οι Νεοπλατωνιστές με σημαντικότερους εκπροσώπους τον Πλωτίνο (204-270 μ.Χ.), τον Πορφύριο (232-304 μ.Χ.) τον Ιάμβλιχο (250-326 μ.Χ.), και τον Πρόκλο (410–485μ.χ) , ήταν και η τελευταία αναλαμπή του αρχαίου Ελληνικού πνεύματος, προτού έρθουν τα σκοτεινά χρόνια του μεσαίωνα και οπισθοδρομήσει η ανθρωπότητα. Ο Νεοπλατωνισμός ξεκινά τον 2ου αιώνα μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, και διαδόθηκε διαμέσου της Ρώμης σε όλη την αυτοκρατορία, έως το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών από τον Ιουστινιανό το 529 μ.Χ. Αργότερα επηρέασε την βυζαντινή αλλά και την ευρύτερη Ευρωπαϊκή σκέψη μέσω του Διονύσιου Αρεοπαγίτη του Μιχαήλ Ψελλού, και του Αγίου Αυγουστίνου, ενώ με την έλευση των Αράβων επηρέασε και την ισλαμική φιλοσοφία. Η Αλεξάνδρεια ως το πνευματικό κέντρο όλου του γνωστού τότε κόσμου, είχε ως αποτέλεσμα την συσσώρευση γνώσης και την ανάπτυξη ενός θρησκευτικού συγκρητισμού. Η ανάμειξη των πληθυσμών οδήγησε στην διάδοση και εξάπλωση των ανατολικών θεοτήτων . Χαρακτηριστικό παράδειγμα του θρησκευτικού συγκρητισμού αποτελεί η προσευχή που απηύθυνε στην Ίσιδα ένας αιγύπτιος ιερέας ονόματι Ισίδωρος, κατά τον 1ο αιώνα π.Χ, :

«Οι Σύριοι σε ονομάζουν Aστάρτη, Άρτεμη, Aναία, οι φυλές των Λυκίων βασίλισσα Λητώ, οι Θράκες Μητέρα των θεών, οι Έλληνες μεγαλόθρονη Ήρα, Αφροδίτη, καλή Εστία, Ρέα και Δήμητρα, όμως οι Αιγύπτιοι σε αποκαλούν Θιούη, γιατί μόνη εσύ είσαι όλες οι άλλες θεές που ονομάζουν οι λαοί.» .

Έτσι και με την εμφάνιση του Χριστιανισμού ως μίας μικρής σχετικά σε αριθμό πιστών θρησκείας, αναπτύσσεται ξανά η προσωκρατική άποψη ότι είναι αδύνατον να υπάρχουν τα πολλά χωρίς το Ένα, και η οποία έστρεψε σταδιακά τις θρησκευτικές αναζητήσεις προς έναν ηλιακό μονοθεϊσμό. Οι «Εθνικοί» Νέο-πλατωνιστές φιλόσοφοι κατηγορούν τους πρωτο-Χριστιανούς, ότι η θρησκεία τους στερείτε φιλοσοφικού και θεολογικού

141

υπόβαθρου, και ότι ουσιαστικά έχουν καπηλευτεί την αρχαιο-Ελληνική φιλοσοφία και θεολογία. Αυτή την εποχή και έως την αναγέννηση έχουμε στην Αλεξάνδρεια την εμφάνιση κειμένων που αποδίδονται σε αρχαίους χρόνους στον Ερμή τον Τρισμέγιστο ή τον Αιγύπτιο θεό Thoth. Πολλά από τα Ερμητικά κείμενα υποστηρίζεται ότι γράφηκαν στα πρώτα Χριστιανικά χρόνια, παρόλα αυτά είναι αποδεδειγμένο ότι αυτά αντικατοπτρίζουν μία πολύ παλαιότερη γνώση (Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος ΘΩΤ ή ΤΩΤ για τους Αιγυπτίους, αναφέρεται ως εκπολιτιστής της Αιγύπτου αμέσως μετά τον κατακλυσμό, γύρω στο 9.500 π.χ δηλαδή). Ένα από τα λίγα ερμητικά κείμενα που σώθηκαν από την πυρκαγιά της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και κατά κάποιο τρόπο θεμελίωσε τις βάσεις των διαφόρων φιλοσοφικο-εσωτερικών ρευμάτων μέχρι τις ημέρες μας, είναι το «Κυμβάλειο». Περιέχει τις Αρχές του Σύμπαντος, τους επτά αρχικούς νόμους που διοικούν τα πάντα και που μετέδωσε στους ανθρώπους σαν Υψηλή Διδασκαλία ο θεός Ερμής. Γι' αυτόν το λόγο το σύνολο των διαφόρων εσωτερικών Διδασκαλιών που βασίζονται σ' αυτές τις Αρχές, από την αρχαία ελληνική εποχή ως σήμερα, λέγεται Ερμητισμός, δηλαδή η Επιστήμη του Ερμή . Οι Ερμητιστές υποστήριζαν ότι υπήρχε μία παγκόσμια σοφία της οποίας οι διαφορετικές θρησκείες αποτελούσαν παρακλάδια. Όπως η Μπλαβάτσκυ είπε,

«δεν υπάρχει καμία θρησκεία ανώτερη από την αλήθεια».

Οι βασικές αρχές του Ερμητισμού είναι:

• Η αρχή της Νοητικότητας. Το Παν είναι πνεύμα .Το Σύμπαν είναι νοητικό ή «η Ρίζα του Σύμπαντος είναι Νοητική» λέει το κείμενο του Ερμή, δηλαδή όλα τα πράγματα του Εκδηλωμένου Σύμπαντος είναι η αντανάκλαση της θείας Σκέψης. Το Σύμπαν είναι μια σκέψη που ανέφεραν οι Ιερείς όλων των εσωτερικών θρησκειών.

• Η αρχή της Αντιστοιχίας ή της αναλογίας. Αυτό που είναι επάνω είναι και κάτω. Αυτό που είναι κάτω είναι και πάνω. Ο άνθρωπος είναι ο μικρόκοσμος του Μακρόκοσμου. Το ηλιακό σύστημα αντανακλάται στο άτομο. Ο Μακρόκοσμος του Σύμπαντος αντανακλάται στον Μικρόκοσμο του Ανθρώπου, και όποιος γνωρίζει το

142

ένα, γνωρίζει αναλόγως και το άλλο. Συσχετίζεται με την απόκτηση της Σοφίας ανάμεσα στην Σύγκριση, και της Γνώσης για το «Κάτω» και για το «Επάνω».

• Η αρχή της δόνησης. Τίποτα δεν αναπαύεται στην φύση. Το Πάν κινείται το πάν δονεί. Από το ηλεκτρόνιο και το άτομο μέχρι τους κόσμους και τους γαλαξίες, όλα βρίσκονται σε δόνηση. Τίποτα δεν είναι ακίνητο, και υπάρχει μία ισορροπία μεταξύ Ύλης και Ενέργειας που προκαλεί ένα είδος χορού μέσα στα διάφορα συστήματα που θα παραγάγει μία αρμονία και θα μετατραπεί σε μία στατιστική ισορροπία. Το γνωστό ρητό του Ηράκλειτου «τα πάντα ρεί».Αυτό το διαπιστώνει κάθε φορά περισσότερο η σύγχρονη επιστήμη με τις πρόσφατες ανακαλύψεις της. Αυτή η Αρχή της Δόνησης εξηγεί τις διαφορές μέσα στις ποικίλες εκδηλώσεις της ύλης των δυνάμεων, του νου, ακόμα και του ίδιου Πνεύματος, κάθε τι που είναι το αποτέλεσμα διαφορετικών δονητικών καταστάσεων της Αρχικής ουσίας. Από το πνεύμα ως την πιο συμπυκνωμένη ύλη, όλα δονούν - όσο μεγαλύτερη είναι η δόνηση τόσο υψηλότερη είναι η θέση του όντος στην εξελικτική Σκάλα. Η δόνηση του Πνεύματος έχει μια τόσο άπειρη ένταση και ταχύτητα (μαθηματικά τείνει προς το άπειρο) που μπορούμε να πούμε πως βρίσκεται σε ακινησία. Στον αντίθετο πόλο της Σκάλας υπάρχουν μορφές ύλης τόσο συμπυκνωμένες, των οποίων η δόνηση είναι τόσο αδύνατη που φαίνεται πως βρίσκονται και αυτές σε ακινησία. Μεταξύ και των δύο πόλων υπάρχουν δισεκατομμύρια βαθμοί δονητικής εντάσεως, που ρυθμίζονται και ταξινομούνται από την αρμονία του αριθμού και της αναλογίας

• Η αρχή του Ρυθμού. Κάθε πράγμα έχει την διάρκεια του. Κάθε πράγμα εξελίσσεται και κατόπιν εκφυλίζεται. Όλα ρέουν, όλα αποσύρονται, όλα έχουν τις δικές τους περιόδους ανόδου και πτώσης, όλα ανεβαίνουν και κατεβαίνουν όλα κινούνται όπως ένα εκκρεμές, το μέτρο της κινήσεώς τους προς τα δεξιά είναι η αμοιβή. Αυτή η αρχή εκφράζει την αλήθεια ότι τα πάντα εκδηλώνονται ανάμεσα σε μία εναλλασσόμενη Ροή-Απόσυρση, Άνοδο-

143

Κάθοδο, μια ταλάντευση μεταξύ των δύο πόλων που υπάρχουν σύμφωνα με την

• Αρχή της Πολικότητας. Αυτός ο Νόμος της Προχώρησης και Υποχώρησης ισχύει και για τα φυτά, τα ζώα, τους ανθρώπους, τους πολιτισμούς με τις περιόδους και τις παρακμές τους, τους γαλαξίες κλπ. Είναι ο νόμος της Ζωής, της Εισπνοής και της Εκπνοής.

• Η αρχή της Αιτίας και του αποτελέσματος. Κάθε αιτία έχει και ο αποτέλεσμα της. Όλα συμβαίνουν σύμφωνα με τον Συμπαντικό Νόμο. Η τύχη δεν είναι παρά το όνομα που δίνεται σ' ένα άγνωστο Νόμο. «Η σύμπτωση είναι η μεγαλοφυΐα της τύχης». Υπάρχουν πολλά επίπεδα αιτιότητας, αλλά τίποτα δεν ξεφεύγει από το Νόμο. Αυτό είναι το Κάρμα.

• Η αρχή του γένους. Στο φυσικό επίπεδο η αρχή εκδηλώνεται με την μορφή του φύλου. Σε ανώτερο επίπεδο παίρνει μορφές πιο υψηλές αλλά είναι πάντα η ίδια. Τα πάντα βρίσκονται σ' ένα συνεχές ρεύμα γεννήσεων, και αυτό δεν γίνεται μόνο στο φυσικό επίπεδο αλλά και στα ψυχολογικό, διανοητικό, καθώς και τα πνευματικό. Ο Νόμος της Μετενσάρκωσης είναι μια εκδήλωση της Αρχής αυτής.

«Πιο πέρα από τον Κόσμο, από το Χρόνο και το Χώρο, απ'όλα όσα κινούνται και αλλάζουν βρίσκεται η Ουσιώδης πραγματικότητα, η Θεμελιώδης Αλήθεια»

144

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

«Αυτό που κατάφεραν οι σοφοί του παρελθόντος που είναι ανθρώπινα μεγάλο, ήταν να μας εφοδιάσουν με τον καλύτερο δυνατό εξοπλισμό, έτσι ώστε το ταξίδι μας να είναι όχι λιγότερο οδυνηρό, αλλά περισσότερο οικείο και αγαπητό. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να γίνουμε αντάξιοί τους και να αξιοποιήσουμε ό,τι μας προσέφεραν.»

Ο αρχαίος κόσμος κρύβει μια εκπληκτική σοφία που αν την ανακαλύψεις σε μαγεύει. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι ίσως ήξεραν περισσότερα από ότι υποπτευόμαστε. Από μία άποψη οι σύγχρονοι επιστήμονες, που θεωρούν ότι κάνουν καινούργιες ανακαλύψεις, μπορούν να συγκριθούν με τον πολύ έξυπνο, μορφωμένο και κοσμοπολίτη κύριο, τον οποίο συνάντησε κάποτε ο Ιπποκράτης στην Σάμο και τον περιγράφει ως πολύ καλό χαρακτήρα. Με πληροφόρησε, συνεχίζει ο πατέρας της ιατρικής, ότι ανακάλυψε πρόσφατα ένα φυτό άγνωστο ως τώρα στην Ευρώπη και την Ασία, στις θαυματουργές ιδιότητες του οποίου δεν μπορούσε να αντισταθεί καμία αρρώστια, όσο χρόνια ή υποχθόνια και αν είναι. Θέλοντας να είμαι και εγώ ευγενής, επέτρεψα να πεισθώ και να τον ακολουθήσω στο θερμοκήπιο όπου είχε μεταφυτεύσει το θαυματουργό αυτό φυτό. Αυτό που βρήκα ήταν ένα από τα κοινότερα φυτά στην Ελλάδα, το σκόρδο- το οποίο έχει τις λιγότερες αξιώσεις από όλα στις θεραπευτικές ιδιότητες....Τέλος ας μην ξεχνάμε την φράση του Κάντ:

«όποιος έχει στα χέρια του τον πολιτισμό, έχει στα χέρια του τον κόσμο..»

145

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Συμβολισμός και ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ εκδ. Ιαμβλιχος αναζήτηση -Φωτεινά μονοπάτια // -Μεγάλοι μύστες ED SCHURE -Αρχαία σοφία και Χριστιανισμός STAINER -Ίσις αποκαλυμμένη BLAVATSKY -Μυστικισμός και σύγχρονη επιστήμη M TALBOT -Απόκρυφη γεωμετρία A. RELEICH -Αρχαία Ελληνικά μυστήρια Κ ΚΟΥΡΤΙΔΟΥ Ιδεοθεατρον -Περί Θεών και κόσμου ΣΑΛΛΟΥΣΤΙΟΣ-Ύμνοι φιλοσοφικοί και λειτουργικοί των αρχαίων Ελλήνων -Το σημειωματάριο ενός μύστου. Ι ΒΑΣΙΛΗ -Ορφέως -Φως εκ των ένδον Π. ΔΡΑΚΟΥΛΗ -To Kυμβάλειον ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ Νέα Ακρόπολη -Τα τρία κέντρα του μυστηρίου ΠΛΑΝΑΣ -Η μυστική διδασκαλία του Πλάτωνα ΠΑΤΤΑΚΟΣ -Το μυστήριο του Μωησή G GREENBERGER Eνάλιος-Η αποκάλυψη του Ιωάννη R STEINER Κάκτος -Ερμητικά κείμενα ΑΓΝΩΣΤΟΥ Παρασκήνιο -ΒΑΚΧΑΙ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ-Μυστικές εταιρίες ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ Αρχέτυπο -Βασικές αρχές ΠΑΠΑΔΟΜΙΧΕΛΑΚΗ Κ.Μ.Ε της μεταφυσικής -Η γέννηση κατά τους

146

Αρ. Έλληνες Α. ΓΟΝΙΔΕΛΗ Πύρινος κόσμος-Mυστήρια από την αρχαιότητα E. a C. UMLAND Ωρώρα- Τα μυστήρια του Ιησού TIMOTHY FREKE Ενάλιος PETER GANDY -Η μυστικισική ζωή του Ιησού H. SPENCER LEWIS ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ -Η μυστική ιστορία του Τεκτονισμου C.W LEADBETEATER ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ -Φωνές προγόνων Dhyani Ywahoo ΚΑΚΤΟΣ -Κοσμολογικές απόψεις του Δημόκριτου και σύγχρονη φυσική Ε. Δανέζης, Ε Θεοδοσίου, Θ Γραμμένος, Μ Σταθόπουλος Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τμήμα Φυσική, Τομέας αστροφυσικής- Αστρονομίας- Μηχανικής -Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι-Περιοδικά ΑΒΑΤΟΝ, ΙΧΩΡ, ΙΔΕΟΘΕΑΤΡΟ, ΑΡΔΗΝ, ΔΑΥΛΟΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ, ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ

Διαδύκτιο -theosophy.gr, -esoterica.gr,-forthnet.gr/presocratics/democr.htm, -theosophy-nw.org/theosnw/world/general/relc.htm,-ancientgr.com/,-crystalinks.com, -innernet.gr/index.asp, -fhw.gr/chronos/gr/, -ysee.gr/, -nea-acropoli.gr/,-education.guardian.co.uk/ -hinduism.co.za/oldest.htm, -enigmas.org/aef/lib/archeo/askulls.shtml-helsinki-hs.net/-portal.telegraph.co.uk/news-biblio.org/-users.forthnet.gr

147

- mm2000.nu/sphinxg.html -ekivolos.gr/ - gottwein.de/Grie/VSAtom01.htm

Χλέτσος βασίλης ©

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, ή κατά παράφραση, ή διασκευή απόδοση του κειμένου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου.

148