1

της Λίτσας Ψαραύτη

( Ελλάδα-Παλαιστίνη )

Εργασία των µαθητών της Α΄ τάξης του 2ου Γυµνασίου Ζεφυρίου

Σχολικό έτος 2009- 2010

2

Στόχοι αυτής της εργασίας ήταν: να παρακινηθούν οι µαθητές της Α΄ τάξης του Γυµνασίου µας να διαβάσουν ένα λογοτεχνικό βιβλίο, να συναντήσουν τον/την συγγραφέα του βιβλίου και να προβληµατιστούν για ένα κοινωνικό θέµα. Αποτελέσµατα αυτής της εργασίας ήταν: να διαβάσουν οι περισσότεροι µαθητές της Α΄τάξης το « ∆ιπλό ταξίδι » ,ένα ιστορικό µυθιστόρηµα ,κλασικό στο είδος του και αγαπηµένο ανάγνωσµα της εφηβικής λογοτεχνίας, να ενθουσιαστούν από τη συνάντησή τους µε τη συγγραφέα του βιβλίου, κυρία Λίτσα Ψαραύτη , να γνωρίσουν µέσα από την προσωπική µαρτυρία και καταγραφή της συγγραφέα την ιστορία της προσφυγιάς για µια άγνωστη στους πολλούς σελίδα της ελληνικής ιστορίας και να συνθέσουν µια εργασία µε θέµα την προσφυγιά ,που ενώνει τον ελληνικό µε τον παλαιστινιακό λαό. Η εργασία έγινε στο πλαίσιο των µαθηµάτων των « Κειµένων της Νεοελληνικής λογοτεχνίας » και των « Θρησκευτικών » µε την καθοδήγηση και επίβλεψη των καθηγητριών Θεοδωροπούλου Βενετίας – Ευγενίας και Ντόκου Βασιλικής.

3

Α. ΜΕΡΟΣ Γνωρίσαµε για πρώτη φορά τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη µέσα από το διήγηµα « Ο Κωνσταντής» που βρίσκεται στο σχολικό εγχειρίδιο « Κείµενα νεοελληνικής λογοτεχνίας» της Α΄ Γυµνασίου.

Α. ΒΙΒΛΙΟ : Η ΕΚ∆ΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

« Ο Κωνσταντής » είναι η πρώτη ιστορία του βιβλίου της Λίτσας Ψαραύτη « Η εκδίκηση των µανιταριών». Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ Είναι Μεγάλο Σάββατο και ένα φτωχό παιδί, ένα δωδεκάχρονο αλβανάκι µε την πραµάτεια του περίµενε από τους οδηγούς µήπως εισπράξει κάτι. Η κυρία ∆έσποινα, µία ηλικιωµένη γυναίκα που ζει µόνη της το παρατηρεί από το παράθυρό της. Έβρεχε και έκανε κρύο. ∆εν υπήρχε κίνηση στους δρόµους. Ο πιτσιρίκος βρήκε καταφύγιο στην είσοδο της πολυκατοικίας όπου έµενε η κυρία ∆έσποινα .Αυτή του άνοιξε την πόρτα και συνειδητοποίησε ότι ο Κωνσταντής της θύµιζε τον εγγονό της που ζούσε µακριά. Τον περιµάζεψε και του έδωσε να φάει. Αφού έφαγε ο Κωνσταντής κάθισε στον καναπέ και τον πήρε ο ύπνος. Αργότερα η κυρία ∆έσποινα έφυγε για τη λειτουργία της Ανάστασης και για πρώτη φορά δεν έκατσε ως το τέλος της λειτουργίας. Μόλις ο παπάς είπε το « Χριστός Aνέστη » έτρεξε στο σπίτι της για να γιορτάσει το Πάσχα µαζί µε τον µικρό Κωνσταντή. Το αληθινό νόηµα του Πάσχα ,η ανθρωπιά , η ανιδιοτελής αγάπη και κυρίως η αγάπη για τα µικρά παιδιά είναι το ελπιδοφόρο µήνυµα της ιστορίας που έχει γραφεί µε θέµα την παιδική εργασία και τους µετανάστες . Κορδατζάκη Μακρίνα

4

∆ώσαµε µε τη δική µας φαντασία τη συνέχεια της ιστορίας. Η κυρία ∆έσποινα µετά την Ανάσταση γύρισε γρήγορα στο σπίτι της ,όπου κοιµόταν ο µικρός Κωνσταντής. Για λίγο σκεφτόταν να τον ξυπνήσει για να περάσουν µαζί τη βραδιά της Ανάστασης ή να τον αφήσει να κοιµηθεί και να ηρεµήσει. Τελικά αποφάσισε να ξυπνήσει τον µικρό για να φάνε µαζί το ζεστό φαγητό και να τσουγκρίσουν τα κόκκινα αυγά. Πέρασαν µια πολύ ωραία βραδιά. Η κυρία ∆έσποινα ήταν χαρούµενη που µπορούσε να προσφέρει σε ένα µικρό παιδί φαΐ και ένα ζεστό και καθαρό κρεβάτι για να κοιµηθεί. Ήταν σαν να περιποιούνταν τον εγγονό της. Η κυρία ∆έσποινα είχε πάρει την απόφασή της .Είχε αποφασίσει να κρατήσει τον Κωνσταντή στο σπίτι της και να τον µεγαλώσει όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας του. Ήταν κρίµα που ένα παιδί ήταν αναγκασµένο να βρίσκεται στο δρόµο, µε κρύο και βροχή αλλά και µε κίνδυνο της ίδιας του της ζωής. Την άλλη µέρα ο Κωνσταντής πολύ πρωί ετοιµάστηκε για να πάει για δουλειά όπως έκανε κάθε µέρα. Η κυρία ∆έσποινα του είπε ότι δεν είναι ανάγκη να φύγει και ότι µπορεί να µείνει µαζί της και να µη χρειαστεί να ξαναδουλέψει πια. Έτσι έδωσε µια ευκαιρία στο µικρό και φτωχό παιδί να µη µείνει στο δρόµο και στους κινδύνους που κρύβει η ζωή. Τον αγκάλιασε µε µια ζεστή αγκαλιά λες και ήταν εγγόνι της. Παπαδόπουλος Γιώργος Όσο περνούσε η ώρα η κυρία ∆έσποινα δενόταν όλο και πιο που µε τον Κωνσταντή και σκεφτόταν πόσο καλό θα ήταν για αυτόν να έµενε λίγο καιρό µαζί της. Τον έβλεπε τόσο αδύναµο και πεινασµένο που ράγιζε η καρδιά της όταν σκεφτόταν ότι έπρεπε να τον αφήσει µόνο του εκεί έξω ,εκτεθειµένο στους κινδύνους που έχει η ζωή στο δρόµο. Του πρότεινε να έµενε για λίγο µαζί της. Ο Κωνσταντής πέταξε από τη χαρά του και µε ενθουσιασµό δέχτηκε την πρόταση της κυρίας ∆έσποινας. Βέβαια όσο περνούσε ο καιρός η κυρία ∆έσποινα και ο Κωνσταντής δένονταν όλο και πιο πολύ και για αυτό ο Κωνσταντής µεγάλωσε στο σπίτι της κυρίας ∆έσποινας. Κορδατζάκη Μακρίνα Μετά τη λειτουργία η κυρία ∆έσποινα έφτασε στο σπίτι της και είδε ότι ο καναπές που καθόταν ο Κωνσταντής ήταν άδειος. Η καρδιά της φτερούγισε από το φόβο. Τρόµαξε πάρα πολύ. Ευτυχώς το παιδί βρισκότανε στην τραπεζαρία και ετοίµαζε φαγητό για τους δυο τους. Η κυρία ∆έσποινα συγκινήθηκε από αυτό το θέαµα. Ο Κωνσταντής µόλις αντιλήφθηκε ότι η κυρία ∆έσποινα είχε γυρίσει από την εκκλησία, την πλησίασε ,τη φίλησε στο χέρι και της είπε ότι ήθελε να της ανταποδώσει ότι καλό είχε κάνει για αυτόν. Στη συνέχεια, αφού πρώτα κάθισαν στο τραπέζι και έφαγαν, πήγανε µια βόλτα. Έπειτα από λίγες µέρες επισκέφτηκαν την κυρία ∆έσποινα ο γιος της και ο εγγονός της. Γνωρίσανε τον Κωνσταντή και τον συµπάθησαν όπως τους συµπάθησε και αυτός. Μετά από µία εβδοµάδα η κυρία ∆έσποινα και η οικογένειά της πήγαν το παιδί σε ένα ίδρυµα και επικοινώνησαν µε την οικογένεια του Κωνσταντή. Έτσι ο Κωνσταντής βρέθηκε και πάλι µε την οικογένειά του. Τριανταφυλλίδη Μαρία

5

Όταν η κυρία ∆έσποινα επέστρεψε στο σπίτι της µετά τη λειτουργία ,βρήκε τον Κωνσταντή ξύπνιο, καθισµένο δίπλα στο ζεστό τζάκι να την περιµένει ήσυχος. Ευχήθηκαν ο ένας στον άλλον «Καλή Ανάσταση» και χρόνια πολλά και κατά το έθιµο τσούγκρισαν τα κόκκινα αυγά .Το αυγό του Κωνσταντή ήταν το πιο γερό και αυτό τους έφερε γέλιο. Αργότερα έφαγαν τη µαγειρίτσα και το κλίµα ήταν ζεστό και οικογενειακό. Η κυρία ∆έσποινα πρότεινε στον Κωνσταντή να τον πάρει υπό την προστασία της και εκείνος δέχτηκε αµέσως µε χαρά. Η κυρία ∆έσποινα βρήκε παρέα για να γεµίσει τη µοναξιά της και ο Κωνσταντής βρήκε την στοργή και την φροντίδα που κάθε παιδί θα πρέπει να έχει. Κακιώνης Κωνσταντίνος Η κυρία ∆έσποινα γύρισε σπίτι της και είδε τον Κωνσταντή να κοιµάται στον καναπέ. Τον κοίταξε µε τόση στοργή λες και ήταν άγγελος. Έπειτα τον ξύπνησε, τσούγκρισαν τα αυγά ,έφαγαν µαζί µαγειρίτσα και πέρασαν ευχάριστα την ώρα τους. Είδαν τηλεόραση και τους πήρε ο ύπνος στον καναπέ αγκαλιά. Πρώτος ξύπνησε ο Κωνσταντής και αποφάσισε να της ετοιµάσει πρωινό µε όλα τα ωραία αγαθά για να την ευχαριστήσει. Όταν ξύπνησε η κυρία ∆έσποινα τα είδε όλα αυτά και αφού τον ευχαρίστησε ,πήραν µαζί πρωινό. Ο Κωνσταντής της είπε ότι θα τη θεωρούσε γιαγιά του. Η κυρία ∆έσποινα δεν ήξερε τι να πει. ∆άκρυσε και έπειτα του απάντησε ότι µπορεί να την έχει σα γιαγιά του ,αρκεί να την αγαπάει. Του είπε επίσης ότι κι αυτή τον αγαπάει σαν εγγονό της. Πέρασαν αρκετές µέρες όταν κάποια στιγµή χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν ο γιος της κυρίας ∆έσποινας που της είπε ότι θα ερχόταν στη Αθήνα µαζί µε τον εγγονό της, τον Αντωνάκη, για να τη δει. Αµέσως το πρόσωπο της κυρίας ∆έσποινας γέµισε χαρά. Όταν το εγγονάκι της κυρίας ∆έσποινας επισκέφτηκε τη γιαγιά του , µπήκε στο σπίτι, αγκαλιάστηκαν και τότε η κυρία ∆έσποινα του σύστησε τον Κωνσταντή. Τα δύο παιδιά γίνανε πολύ καλοί φίλοι. Την επόµενη µέρα ο γιος και ο εγγονός της κυρίας ∆έσποινας έπρεπε να φύγουν αλλά ο Αντωνάκης δεν ήθελε να αποχωριστεί τον Κωνσταντή. Έτσι έπρεπε κάτι να κάνουν. Ο γιος της κυρίας ∆έσποινας αποφάσισε να υιοθετήσει τον Κωνσταντή ύστερα από πολλά παρακάλια του Αντωνάκη. Ύστερα από κάποιες διαδικασίες έγινε τελικά η υιοθεσία και ο Κωνσταντής απέκτησε µια καινούρια οικογένεια και θα έβλεπε την κυρία ∆έσποινα που τόσο τον είχε αγαπήσει και την είχε κι αυτός αγαπήσει. Σωτηροπούλου Πόπη Ο Κωνσταντής και η κυρία ∆έσποινα πέρασαν καλά το βράδυ της Ανάστασης. Την άλλη µέρα ο Αντωνάκης ,ο εγγονός της κυρίας ∆έσποινας επισκέφτηκε τη γιαγιά του χωρίς να ξέρει ότι ήταν εκεί ένα άλλο παιδί και της είχε κρατήσει συντροφιά το Μεγάλο Σάββατο. Είχε φανταστεί ότι η γιαγιά του θα ήταν µόνη της .Ο Αντωνάκης είδε τον Κωνσταντή και τον ρώτησε: « Ποιος είσαι εσύ µέσα στο σπίτι της γιαγιάς µου;» Oύτε ο Κωνσταντής ήξερε ποιος ήταν αυτός που του µιλούσε .Σκέφτηκε όµως τα λόγια που του είχε πει η κυρία ∆έσποινα όταν του περιέγραφε τον εγγονό της σαν ένα παιδί ολόιδιο µε αυτόν. Τότε πήρε θάρρος και του απάντησε « Εγώ είµαι ο Κωνσταντής» και φώναξε αµέσως µετά « Κυρία ∆έσποινα, ήρθε ο εγγονός σας».Η κυρία ∆έσποινα παράτησε τη δουλειά που έκανε εκείνη τη στιγµή και έτρεξε προς τα δύο παιδιά. Ο Κωνσταντής και ο Αντωνάκης έγιναν οι καλύτεροι φίλοι, σαν να ήταν και οι δύο εγγονάκια της κυρίας ∆έσποινας. Όταν µεγάλωσε ο Κωνσταντής πήγε και βρήκε τους γονείς του αλλά δεν έπαψε να αγαπά την κυρία ∆έσποινα και τον Αντωνάκη γιατί του έδωσαν την ευκαιρία για µια καλύτερη ζωή.

6

Ο Κωνσταντής και ο Αντωνάκης µεγάλωσαν και έκαναν την δική τους οικογένεια Ο καθένας πήρε τον δρόµο του. Όταν µετά από χρόνια η κυρία ∆έσποινα έφυγε από τη ζωή, δεν έπαψαν να τη θυµούνται µε αγάπη Μπριτζολάκη Αντωνία Μόλις η κυρία ∆έσποινα γύρισε από την εκκλησία είδε ότι ο Κωνσταντής κοιµόταν. Τότε τον ξύπνησε και τον ρώτησε αν θέλει να φάει µαγειρίτσα. Αυτός της απάντησε ότι µε µεγάλη του χαρά ήθελε. Πήγαν και κάθισαν στο τραπέζι για να φάνε. Ο Κωνσταντής έτρωγε τόσο γρήγορα που τελείωσε το φαγητό του και ήθελε και άλλο. Μόλις τελείωσαν και οι δύο τσούγκρισαν τα κόκκινα αυγά και κάθισαν στον καναπέ για να δουν τηλεόραση. Έτσι τους πήρε ο ύπνος. Μετά από λίγες µέρες επισκέφτηκε την κυρία ∆έσποινα ο εγγονός της ο Αντωνάκης και ξαφνιάστηκε που είδε ένα ξένο παιδί στο σπίτι της γιαγιάς του. Η κυρία ∆έσποινα του είπε ότι ήταν ένα παιδί των φαναριών που το είχε βρει στα σκαλιά της πολυκατοικίας όπου έµενε. Ο Αντωνάκης φάνηκε να ζήλεψε λίγο. Λίγο αργότερα όµως µίλησε µε τον Κωνσταντή και έγιναν φίλοι. Τότε η κυρία ∆έσποινα ήταν πολύ χαρούµενη. Ο Αντωνάκης πλησίασε τη γιαγιά του και της ψιθύρισε ότι θα ήθελε να έχει για αδελφάκι του τον Κωνσταντή. Σχίζα Ιωάννα Η κυρία ∆έσποινα ήταν πολύ ευτυχισµένη γιατί είχε κοντά της ένα παιδί που το είχε σαν εγγονό της. Αλλά και ο Κωνσταντής είχε βρει τη ζεστασιά και την αγάπη στο πρόσωπο της κυρίας ∆έσποινας. Το παιδί πήγαινε σχολείο και δε χρειαζόταν πια να ζητιανεύει στους δρόµους. Αφού είχαν περάσει δύο µήνες η κυρία ∆έσποινα, αποφάσισε πως ήθελε να υιοθετήσει τον Κωνσταντή. Έτσι πήγε στην Αλβανία και αναζήτησε τους γονείς του. Όταν τους βρήκε τους είπε την ιδέα της και εκείνοι θεώρησαν πως αυτό ήταν το καλύτερο για το παιδί τους. Το µόνο που έµενε για την υιοθεσία ήταν να ρωτήσουν το ίδιο το παιδί. Όταν ρώτησαν τον Κωνσταντή αν ήθελε να γίνει γιαγιά του η κυρία ∆έσποινα, εκείνος είπε: « Κανένας δεν έχει κάνει κάτι τόσο καλό για εµένα. Θέλω να γίνεις γιαγιά µου για πάντα.» Θα είµαι η γιαγιά σου για πάντα ,Κωνσταντή µου » απάντησε εκείνη. Έτσι έζησαν για πάντα µαζί .Μάλιστα ,ο εγγονός της κυρίας ∆έσποινας ,ο Αντωνάκης έφυγε µε τους γονείς του από τη Αµερική και εγκαταστάθηκε µόνιµα στην Ελλάδα. Έτσι ο Κωνσταντής απέκτησε κι έναν καλό φίλο εκτός από µία θαυµάσια γιαγιά. Λουκογιαννάκη Μαριαβέτα Η κυρία ∆έσποινα γύρισε από την εκκλησία και µπήκε µε πολύ σιγανά βήµατα µέσα στο διαµέρισµα και είδε τον µικρό Κωνσταντή σε µια γωνία να κλαίει. Τότε άφησε κάτω την τσάντα της και τη σβησµένη λαµπάδα της και έτρεξε προς το µέρος του. - Γιατί κλαις ,Κωνσταντή ;ρώτησε. -Νόµιζα ότι µε αφήσατε και εσείς µόνο µου και φύγατε. -Όχι, είχα πάει στην εκκλησία. Είναι µεγάλη γιορτή σήµερα. Είναι η µέρα της αγάπης, η Ανάσταση του Χριστού. -Τότε χαίροµαι που γυρίσατε.

7

-Έλα τώρα ,Κωνσταντή. Μην κλαις άλλο και πάµε να φάµε και να τσουγκρίσουµε τα αυγά µας. Ο Κωνσταντής και η κυρία ∆έσποινα έφαγαν και τσούγκρισαν τα αυγά τους .Αυτό ήταν το καλύτερο Μεγάλο Σάββατο της ζωής του Κωνσταντή. Λεοντσίνη Ναταλία Το βράδυ της Ανάστασης η κυρία ∆έσποινα ήταν πολύ χαρούµενη γιατί είχε κάποιον να νοιαστεί κ αι ο Κωνσταντής ήταν ενθουσιασµένος που βρήκε ένα ζεστό σπίτι, ένα πιάτο φαί και πάνω από όλα µια καλή γυναίκα για να τον φροντίζει. Την άλλη µέρα η κυρία ∆έσποινα δεν άφησε τον Κωνσταντή να ξαναζητιανέψει στα φανάρια και του είπε να µείνει για λίγο µαζί της για να τον φροντίζει. Του υποσχέθηκε ότι θα προσπαθήσει να φέρει πίσω τους γονείς του, να τους φιλοξενήσει µέχρι να βρουν δουλειά και εκείνος να πάει σχολείο. Έτσι θα είναι όλοι ευτυχισµένοι. Καβαλιέρη Αλεξάνδρα

8

∆εύτερη ιστορία του οµώνυµου βιβλίου είναι:

Η ΕΚ∆ΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ Στην ιστορία αυτή διαβάζουµε για µια µελλοντική εποχή στην οποία οι ανάγκες της γης ήταν πολλές και οι άνθρωποι προσπαθούσαν να βρουν τρόπους να τις αντιµετωπίσουν. Ήρωες είναι ο αστροπλοηγός και ο µηχανικός του αστρόπλοιου «Αϊνστάιν » .Βασικό σηµείο της ιστορίας είναι τα παράξενα µανιτάρια ενός άλλου πλανήτη. Η γη µετά από εκατοντάδες χρόνια στέρεψε από υλικά που βοηθούν στην παραγωγή ενέργειας, όπως πετρέλαιο και µαζούτ. Έτσι οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να ψάξουν να βρουν σε άλλους πλανήτες µέσα στο γαλαξία πρώτες πηγές ενέργειας. Κατέληξαν στον πλανήτη Χίµαιρα, όπου ανακάλυψαν το θεργήλιο. Ένα µικρό κοµµάτι του µπορούσε να ζεστάνει µια ολόκληρη πόλη για έναν χειµώνα. Στη Χίµαιρα πήγαιναν οι ήρωες µας για να µαζέψουν το θεργήλιο, να το φορτώσουν στο αστρόπλοιο και να το µεταφέρουν στη γη. Αυτό το ταξίδι κρατούσε έντεκα γήινα χρόνια. Ο αστροπλοηγός και ο µηχανικός ήταν άνθρωποι µε οικογένειες που τους έλειπαν πάρα πολύ και ζούσαν τα χρόνια που ταξίδευαν µε την ανάµνησή τους . Το µόνο που µπορούσαν να κάνουν για αυτούς ήταν να τους φέρουν διάφορα περίεργα και πρωτότυπα δώρα. Σε αυτό το ταξίδι στη Χίµαιρα ο αστροπλοηγός θα έφερνε στην κόρη του ένα κουτί µε πανέµορφες χάντρες. Το περίεργο σε αυτό το ταξίδι ήταν η συµπεριφορά των µανιταριών που φύτρωναν στον πλανήτη Χίµαιρα αφού άλλωστε ήταν ο µοναδικός ζωντανός οργανισµός εκεί. Τα µανιτάρια παρακολουθούσαν τους αστροπλοηγούς. Και οι ίδιοι το ένιωθαν. Όταν τα µανιτάρια ήταν στενοχωρηµένα ή ανήσυχα , έβγαζαν µια άσχηµη µυρωδιά ενώ όταν ήταν χαρούµενα, άνθιζαν. Κάποτε το υλικό που ήθελαν οι αστροπλοηγοί ήταν έτοιµο. Φορτώθηκε µέσα στο αστρόπλοιο και το όνειρο επιστροφής στη γη γινόταν επιτέλους πραγµατικότητα.Η αποστολή εξετελέσθη. Οι αστροπλοηγοί γύρισαν πίσω στις οικογενειές τους και στη γη

9

και τα µανιτάρια µείνανε και πάλι µόνα τους στην ησυχία τους, χωρίς ανεπιθύµητους επισκέπτες που τους έκλεβαν υλικά από το έδαφός τους. Στέφου Βάσω Σε αυτό το σηµείο και χωρίς να γνωρίζουµε το τέλος που είχε δώσει η συγγραφέας, προσπαθήσαµε να δώσουµε ένα τέλος. Έτσι προέκυψαν οι παρακάτω ιστορίες : Η Μαρία έµεινε στην οθόνη για λίγο αφότου χάθηκε το σήµα. Ο αστροπλοηγός ήταν έτοιµος να περάσει τη µαύρη τρύπα µε µεγάλη αισιοδοξία και την πέρασε µε το θάρρος που πήρε όταν είδε την κόρη του τη Μαρία στην οθόνη. Όµως όσο και να έφταναν στη Γη χωρίς κανέναν κίνδυνο, από το µυαλό του δεν µπορούσαν να ξεκολλήσουν τα µανιτάρια που πίστευε ότι µπορεί να είναι ζωντανά. Πάλι όµως σκεφτόταν ότι δεν θα µπορέσει να ξαναπάει στον πλανήτη Χίµαιρα αφού ήτανε να πάρει σύνταξη. Έφτασαν στη Γη κι όµως όσο χαρούµενος και να φαινόταν ,πολλές απορίες είχαν µείνει στο µυαλό του. Αµέσως κατέβηκε από το αστρόπλοιο και έτρεξε να συναντήσει την οικογένειά του. Μπήκε στο σπίτι και όλοι έτρεξαν πάνω του µε µια αγκαλιά. Φίλησε την κόρη του τη Μαρία και τα δίδυµα και τους έδωσε τα δώρα τους .Η Μαρία µόλις είδε τις χάντρες µε τα πολλά χρώµατα δάκρυσε και του είπε « Ευχαριστώ» . Ύστερα από µια µέρα στο σπίτι , που δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι έφτασε, οι απορίες του συνεχίστηκαν µε αποτέλεσµα να θέλει να ξαναπάει στη Χίµαιρα. Μετά από πέντε µέρες το συµβούλιο Έρευνας Γαλαξιακής ζωής αποφάσισε και του τηλεφώνησε λέγοντάς του ότι έγινε κάτι στη Χίµαιρα και ότι έπρεπε να πάει επειγόντως την ίδια µέρα . Αυτός δέχτηκε αµέσως και το ταξίδι ξεκίνησε Μετά από τρία χρόνια προορισµού το αστρόπολοιο έφτασε στη Χίµαιρα. Εκεί είδαν τα µανιτάρια να κουνιούνται και να βγάζουν περίεργες µυρωδιές, σαν να ήταν άνθρωποι. Αµέσως τράβηξαν φωτογραφίες και βίντεο, που έστειλαν στη Γη για να τα µελετήσουν. Όλες οι εικόνες παρουσιάστηκαν στο διαδίκτυο, στην τηλεόραση και στις εφηµερίδες. Ο αστροπλοηγός έλαβε µήνυµα ότι έπρεπε να αναχωρήσει για τη Γη. Στο ταξίδι του µε προορισµό τη Γη έβλεπε και άλλα διαστηµόπλοια και παραλίγο να συγκρουστεί µε ένα αλλά ευτυχώς δεν έπαθε τίποτα. Έφτασε τη Γη και ήταν χαρούµενος που λύθηκε η απορία του. Πήγε στην οικογένειά του και από εκεί έστειλε µήνυµα στο Συµβούλιο Έρευνας Γαλαξιακής ζωής για να στείλουν επιστήµονες να ερευνήσουν τα µανιτάρια και ότι αυτός επιθυµεί να αποσυρθεί για τη συνταξή του. Όλος ο κόσµος έµαθε για τα µανιτάρια της Χίµαιρας και ο αστροπλοηγός ήταν χαρούµενος γιατί λύθηκε το µυστήριο µε τα µανιτάρια που έκρυβαν ένα είδος ζωής σε έναν µακρινό πλανήτη. Ο ίδιος ήταν έτοιµος για πολλά χρόνια να ζήσει µε την οικογένειά του και να την κάνει χαρούµενη και ενωµένη. Σωτηροπούλου Πόπη

10

Το σκάφος µε τον αστροπλοηγό και το θεργήλιο έφτασε επιτέλους στη Γη. Η χαρά του αστροπλοηγού δεν περιγράφονταν. Σε λίγες µέρες θα έσφιγγε στην αγκαλία του τη γυναίκα του και τα τρία του παιδιά. Όµως πιο πολύ λαχταρούσε να δει από κοντά τη µικρή του κόρη, τη Μαρία, να τη σφίξει στην αγκαλιά του και να της χαρίσει τις όµορφες χάντρες που µάζεψε στη Χίµαιρα. Έτσι κι έγινε. Όταν ξεφόρτωσαν το σκάφος και παρέδωσαν το θεργήλιο, ο αστροπλοηγός ξεκίνησε για το σπίτι του.Εκεί τον περίµενε όλη η οικογένεια .Τον αγκάλιασαν όλοι µε δάκρυα στα µάτια και τον φίλησαν. Ο αστροπλοηγός δεν µπορούσε να αρθρώσει λέξη από τη συγκίνηση. Τα παιδιά του είχαν µεγαλώσει πολύ, η γυναίκα του είχε γεράσει λίγο ,αλλά πιο πολύ είχε µεγαλώσει η µικρή Μαρία. Κάθισαν όλοι µαζί γύρω από το τραπέζι και αφού έφαγαν συζητώντας για το πως πέρασε ο αστροπλοηγός στο µακρινό του ταξίδι, τους διηγήθηκε τη ιστορία µε τα µανιτάρια που τον ακολούθησαν στον πλανήτη Χίµαιρα. Η ιστορία έκανε εντύπωση σε όλους . Η γυναίκα του ευχαρίστησε από µέσα της το θεό που άντρας της δε θα ξαναπήγαινε άλλο ταξίδι σε µακρινούς τόπους και σε άγνωστους γαλαξίες. Όταν ήρθε η ώρα για τα δώρα ο αστροπλοηγός έδωσε σε όλους τα δώρα που έφερε. Έδωσε και στη Μαρία τις όµορφες χάντρες. Εκείνη χάρηκε πάρα πολύ και αγκάλιασε τον πατέρα της. Καµιά από τις φίλες της δεν θα είχε τόσο όµορφες χάντρες. Τις φύλαξε σε ένα γυάλινο βαζάκι και τις πήγε σε κάποιον κοσµηµατοπώλη να της κάνει κολιέ. Εκείνο το βράδυ στο σπίτι του αστροπλοηγού κανείς δεν µπορούσε να φανταστεί ότι οι χάντρες θα άρχιζαν πάλι να γίνονται µανιτάρια. Μανιτάρια που έβγαζαν ρίζες και άλλα πολλά µανιτάρια που θα ξεφύτρωναν παντού. Σιγά σιγά όλοι οι δρόµοι της πόλης γέµισαν µανιτάρια που όλα µαζί άρχισαν να βγάζουν µια πολύ άσχηµη µυρωδιά µε αποτέλεσµα όλοι οι κάτοικοι της Γης να πέσουν σε λήθαργο. Σε λίγες µέρες όλη η Γη ήταν γεµάτη τεράστια µανιτάρια χωρίς καθόλου κατοίκους γιατί όλοι πέθαναν από τη δηλητηριώδη µυρωδιά των µανιταριών. Τα µανιτάρια της Χίµαιρας είχαν εκδικηθεί την απληστία των ανθρώπων και τη θέλησή τους να κυριαρχήσουν παντού, όπου πατούσαν το πόδι τους. Με αυτό τον τρόπο κανένας άνθρωπος δε θα πήγαινε ξανά στον πλανήτη τους . Σχίζα ∆άφνη Η Μαρία , όταν είδε στην οθόνη τον πατέρα της , δεν κατάλαβε ότι ο άνθρωπος που έβλεπε ήταν ο πατέρας της. -Γεια σου, κόρη µου, της είπε. -Γεια σου, µπαµπά. -Αυτή τη λέξη περίµενα να ακούσω . Μόλις ο αστροπλοηγός κατέβηκε από το σκάφος ,η κόρη του έτρεξε να τον αγκαλιάσει και να τον ρωτήσει για τα χρόνια που έλειπε µακριά από τη γη. -Εξερευνούσα τους πλανήτες και έχω περάσει πολλές περιπέτειες και απρόοπτα, της είπε. -Το ξέρω ,µπαµπά. Η µαµά µου µιλούσε για δεν όλα αυτά τα χρόνια, για τις περιπέτειές σου και τα ταξίδια σου. -Μαρία θέλω να σου δώσω ένα δώρο. Έτσι της πρόσφερε ένα κουτάκι .Όταν η Μαρία το άνοιξε έµεινε έκθαµβη. Τον αγκάλιασε .Από τότε ο αστροπλοηγός έζησε µαζί µε την οικογένειά του αφού δε χρειάστηκε να κάνει άλλα ταξίδια. Έζησαν από τότε για πάντα µαζί αγαπηµένοι. Καβαλιέρη Αλεξάνδρα

11

Ο αστροπλοηγός ξεκίνησε το ταξίδι µε προορισµό τη γη. Το αστρόπλοιο όµως κάποια στιγµή µπήκε µέσα σε µία µαύρη τρύπα. Όλα ήταν καλά µέχρι τη στιγµή που ο « Αινστάιν », το αστρόπλοιο άρχισε να χάνει τη δύναµή του. Ευτυχώς που βρήκε πάλι τη σωστή θέση στην πορεία του. Μετά από τέσσερα χρόνια το αστρόπλοιο έφτασε επιτέλους στην ατµόσφαιρα της γης αλλά η δεξιά πτέρυγα σταµάτησε. Το πρόβληµα που είχε δηµιουργηθεί ήταν µεγάλο. Το διαστηµόπλοιο ήταν εκτός ελέγχου καθώς άρχισε να γυρίζει γύρω γύρω. Μετά από δύο ώρες το διαστηµόπλοιο µπήκε στον κανονικό του ρυθµό. Προσγειώθηκε στη γη. Ο αστροπλοηγός πήγε στο σπίτι του. Όταν έφτασε στην οικογένειά του ,όλοι µαζί έκαναν µια µεγάλη αγκαλιά. Η κόρη του η Μαρία χάρηκε µε το δώρο που τις έφερε ο πατέρας της, τις πολύτιµες χάντρες από τον πλανήτη Χίµαιρα. Ήταν το δώρο που ονειρευόταν. Μετά από δύο χρόνια ο αστροπλοηγός έγραψε ένα βιβλίο µε θέµα το ταξίδι του στη Χίµαιρα. Και για να µην ξεχάσουµε ,που και που συνήθισε να πηγαίνει για … ψάρεµα. Λούπη Χριστιάνα Το αστρόπλοιο µετά το µεγάλο ταξίδι των έντεκα χρόνων έφτασε πια στη γη. Η αποστολή που είχε αναλάβει ο αστροπλοηγός είχε πραγµατοποιηθεί και τώρα όλοι ήταν ασφαλείς να γυρίσουν στη γη. Ο αστροπλοηγός ,όταν πάτησε το πόδι του στη γη ,το πρώτο που έκανε ήταν να αγκαλιάσει τη δωδεκάχρονη κόρη του, τη Μαρία. Μετά από τόσα χρόνια δουλειάς ο πατέρας της Μαρίας βγήκε επιτέλους στη σύνταξη. Θα απολάµβανε µια ζωή ευτυχισµένη µαζί µε τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Όταν ο αστροπλοηγός µπήκε στο σπίτι του µετά από έντεκα χρόνια ,όλα του φαίνονταν τόσο οικεία αλλά και τόσο µοναδικά. Άνοιξε το µεγάλο σάκο του και έβγαλε από µέσα το περιδέραιο µε τις χάντρες από τον πλανήτη Χίµαιρα. Το πρόσφερε στη Μαρία. Αυτή τον ευχαρίστησε και του είπε ότι ήταν το πιο καταπληκτικό δώρο που είχε ποτέ. Τα χρόνια περνούσαν και ο αστροπλοηγός ακόµα πίστευε ότι τα µανιτάρια στη Χίµαιρα ήταν ζωντανά. Μια µέρα εκεί που καθόταν στο σαλόνι του σπιτιού του και παρακολουθούσε τηλεόραση είδε να ξεπροβάλει ένα έκτακτο δελτίο ειδήσεων. Επιστηµονικές έρευνες είχαν ανακαλύψει ότι τα µανιτάρια που ζούσαν στον πλανήτη Χίµαιρα ήταν ζωντανοί οργανισµοί. Τελικά ο αστροπλοηγός είχε δίκιο. Λεοντσίνη Ναταλία

12

Η συγγραφέας είχε δώσει άλλο τέλος και άλλο µήνυµα σε αυτή την επιστηµονικής φαντασίας ιστορία.

Ο αστροπλοηγός γεµάτος χαρά γύρισε στο σπίτι του και στην οικογένειά του Μετά από είκοσι χρόνια έβλεπε τα παιδιά του και την γυναίκα του. Έδωσε σε όλους τα δώρα και στην κόρη του τη Μαρία έδωσε τις υπέροχες χάντρες που την εντυπωσίασαν. Το βράδυ ,όταν όλοι κοιµήθηκαν, οι χάντρες γίνανε φυτό µε τεράστια κλωνάρια που βγάζανε µια µεθυστική µυρωδιά. Τα Κλωνάρια µπήκανε στο δωµάτιο της Μαρίας που είχε ανοιχτό το παράθυρο του δωµατίου της .Από την έντονη µυρωδιά σιγά σιγά αργοπέθαινε.

Βάσω Στέφου

13

B. ΒΙΒΛΙΟ : ΤΟ ∆ΙΠΛΟ ΤΑΞΙ∆Ι

Το βιβλίο που διαβάσαµε, µας συγκίνησε και για το οποίο κυρίως συζητήσαµε µε τη συγγραφέα του , την κυρία Λίτσα Ψαραύτη είναι ΤΟ ∆ΙΠΛΟ ΤΑΞΙ∆Ι.

14

Προσπαθήσαµε να γράψουµε την ιστορία του βιβλίου µε λιγότερα λόγια. Έτσι προέκυψαν διαφορετικές περιλήψεις. 1. Την εποχή του Β΄ Παγκόσµιου πολέµου ,ο κόσµος έτρεµε από φόβο για τη ζωή του. Έτσι και η Βαγγελίτσα θυµάται µε πίκρα το δράµα της κατοχής που έζησε στο νησί της, τη Σάµο, κατά το Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο. Θυµάται την αδελφή της Ισµήνη που ερωτεύτηκε τον Ιταλό ανθυπολοχαγό Βιτόριο, αλλά και το θείο της Λεωνίδα που συµµετείχε ενεργά στον αγώνα. Μετά από τον άγριο βοµβαρδισµό του νησιού από τους Γερµανούς µαζί µε την οικογένειά της αναγκάστηκαν να φύγουν από το νησί τους και να αναζητήσουν νέα πατρίδα. Κατέληξαν στην Παλαιστίνη ως πρόσφυγες για να σωθούν .Σε όλη τη διάρκεια του πολέµου είδαν αγαπηµένα πρόσωπα ,συγγενείς και φίλους να πεθαίνουν. Στάθηκαν όµως τυχεροί και µετά το τέλος του πολέµου γύρισαν πίσω στην πατρίδα τους ασφαλείς. Σαράντα χρόνια αργότερα , η Βαγγελίτσα κάνει ένα δεύτερο ταξίδι στα µέρη της Παλαιστίνης ,όπου είχε ζήσει ως πρόσφυγας και αναζητά παλιούς γνωστούς . Μαθαίνει ότι η Παλαιστίνια παιδική φίλη της Ρασµίγια είναι στη φυλακή για τις ανατρεπτικές ζωγραφιές της. Με χαρά αλλά και µε προβληµατισµό συναντά στα Ιεροσόλυµα την εβραιοπούλα Σάρα, την παιδική της φίλη από τη Σάµο, η οποία µετά το βίαιο κατατρεγµό της από τους Γερµανούς έχει αναζητήσει εκεί µια νέα πατρίδα. Λεοντσίνη Ναταλία - Παπαδόπουλος Γιώργος - Ρουσοπούλου Σίσσυ - Σχίζα ∆άφνη - Σχίζα Ιωάννα - Κατερίνα Παπαϊωάννου - Γιώργος Νουνός - Κώστας Σωληναραίος 2. Το βιβλίο το ∆ιπλό ταξίδι της Λίτσας Ψαραύτη αφηγείται την ιστορία της Βαγγελίτσας, ενός κοριτσιού που ζούσε στη Σάµο κατά τη διάρκεια της κατοχής του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου. Μεγάλη πια θυµάται ότι ζούσε ευτυχισµένη µε την οικογένειά της µέχρι τη µέρα που ήρθαν οι Ιταλοί να κατακτήσουν το νησί της .Η κατάσταση συνεχώς δυσκόλευε. Ήταν όλοι στην οικογένεια πατριώτες .Ο πατέρας της τα βράδια βοηθούσε Έλληνες , που κινδύνευαν, να διαφύγουν και ο θείος της ο Λεωνίδας ,τον οποίο θαύµαζε, βοηθούσε στην αντίσταση στα βουνά και αγωνιζόταν για την απελευθέρωση της Ελλάδας..Η αδελφή της,η Ισµήνη όµως ερωτεύτηκε τον Βιτόριο, έναν Ιταλό ανθυπολοχαγό. Τον αγάπησε για την καλοσύνη του και το µίσος του για τον πόλεµο. Μια φίλη της, η εβραία Σάρα που αγαπούσε τη µουσική κατατρεγµένη από τους Γερµανούς κατακτητές αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Σάµο . Όταν οι Γερµανοί βοµβάρδισαν το νησί της η Βαγγελίτσα αναγκάστηκε µαζί µε την οικογένειά της να εγκαταλείψει την πατρίδα της και αφού πέρασαν µε βάρκα απέναντι στο Κουσάντασι της Τουρκίας ταξίδεψαν µε τρένο και κατέφυγαν στην Παλαιστίνη ως πρόσφυγες. Με φορτηγό φτάσανε στη Γάζα. Μαζί µε την οικογένειά της µείνανε σε ένα στρατόπεδο σε άθλιες συνθήκες Όµως η Βαγγελίτσα κατάφερε να περάσει ευχάριστες στιγµές µε παιδιά που γνώρισε. Ανάµεσά τους ήταν η παλαιστίνια Ρασµίγια, ένα κορίτσι που είχε το χάρισµα να εκφράζει τις απόψεις της ,τις αξίες και τα ιδανικά της µέσα από τις ζωγραφιές της και να οµορφαίνει τη ζωή. Κάποτε ξέσπασε επιδηµία στο στρατόπεδο και αναγκάστηκαν να ξαναφύγουν σε πιο ασφαλές µέρος. Έτσι πήγαν σε ένα πιο ασφαλές

15

µέρος, σε ένα µοναστήρι στα Ιεροσόλυµα. Κάποτε ήρθε επιτέλους η ώρα της απελευθέρωσης της Ελλάδας και της επιστροφής της οικογένειας στην πατρίδα. Οι δύσκολες µέρες είχαν τελειώσει και µια καινούρια αρχή περίµενε την οικογένεια στο νησί της. Η Βαγγελίτσα επισκέφτηκε την Παλαιστίνη σαράντα χρόνια µετά. Βρέθηκε σαν επισκέπτης το ίδια µέρη και βλέπει από κοντά τα βάσανα ,τη δυστυχία και το δράµα των κατοίκων της Παλαιστίνης που διώκονται από την πατρίδα τους αφού έχουν γίνει πια πρόσφυγες στην ίδια την πατρίδα τους .Η Ρασµίγια βρίσκεται στη φυλακή εξαιτίας των ζωγραφιών της ,κάτι το οποίο µαθαίνει η Βαγγελίτσα και την στενοχωρεί. Στα Ιεροσόλυµα συναντά τυχαία την Σάρα ,την εβραία παιδική της φίλη, η οποία της εξιστορεί τη µαρτυρική ζωή που πέρασε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και τώρα, αναζητώντας µια πατρίδα ,µια καινούρια ζωή και την ευτυχία, εγκαταστάθηκε στα Ιεροσόλυµα .Η τελευταία αυτή συνάντηση προκάλεσε χαρά αλλά και προβληµατισµό στη Βαγγελίτσα. Κακιώνης Κωνσταντίνος - Κουκέλης Νίκος 3. Την εποχή του Β΄ Παγκόσµιου πολέµου η συγγραφέας ήταν µικρή και ζούσε στη Σάµο µε την οικογένειά της .Το 1941 ξεσπάσε ο πόλεµος µε τους Ιταλούς που αναγκάζει τα παιδιά να µαζεύονται στο σπίτι τους νωρίς και να µη µπορούν να χαρούν την παιδική τους ηλικία. Ευτυχώς ο πόλεµος µε τους Ιταλούς σταµάτησε. Όµως έπειτα ένας βοµβαρδισµός από τους Γερµανούς ξεθεµελιώνει το νησί και αναγκάζει την οικογένειά της να πάρει το δρόµο της προσφυγιάς στα στρατόπεδα της Παλαιστίνης .Τότε η συγγραφέας έµαθε τα βάσανα της ζωής στον πόλεµο . Άφησε πίσω το νησί της, τους φίλους της και έχασε και κάποια αγαπηµένα πρόσωπα αλλά κάτω από δύσκολες συνθήκες γνώρισε νέους φίλους στη γη της Παλαιστίνης που τους υποδέχτηκε ως πρόσφυγες. Σαράντα χρόνια αργότερα η ηρωίδα εκείνης της σκληρής δοκιµασίας ,µεγάλη πια ξαναβρέθηκε στα ίδια µέρη που κάποτε τη φιλοξένησαν, όταν η ίδια ήταν µικρή προσφυγοπούλα. Εκεί γνώρισε από κοντά την προσφυγιά ενός άλλου λαού ,που κάποτε τη φιλοξένησε.. Πόπη Σωτηροπούλου - Σταµάταρου Μαρία - Ιουλία Νούτσου 4. Λουκογιαννάκη Μαριαβέτα - Τριανταφυλλίδη Μαρία Η συγγραφέας που είναι και η αφηγήτρια θυµάται τότε που ο πόλεµος έφτασε στο νησί της ,τη Σάµο, ένα καλοκαιριάτικο πρωινό του 1941. Τον πρώτο καιρό η οικογένεια της Βαγγελίτσας, της αφηγήτριας είχε αρκετό φαγητό .Όµως στο τέλος του Γενάρη το κελάρι είχε αδειάσει. Όταν οι καιροί δυσκόλεψαν αναγκάστηκαν να πουλήσουν

16

πολλά από τα υπάρχοντά τους .Το σχολείο µια άνοιγε µια έκλεινε. Έτσι η Φιλιώ, φίλη της Βαγγελίτσας της έβαλε την ιδέα να γραφτεί στο ιταλικό σχολείο. Όµως ο πατέρας της δεν ήθελε να περάσει ούτε από το κατώφλι του. Ο εφιάλτης του πολέµου και της κατοχής κυριαρχούσε στη ζωή του νησιού. Χάθηκε η ανθρωπιά και η συµπόνια. Ήρθε η ταπείνωση, και η πείνα. Οι κατακτητές Ιταλοί έκαναν ανακρίσεις ,φοβέριζαν τον κόσµο . Ο θείος της Βαγγελίτσας ,ο Λεωνίδας που είχε τελειώσει το Πυθαγόρειο Γυµνάσιο της Σάµου αραίωνε µέσα σε τενεκέδες ασβέστη και έριχνε µέσα µπλε χρώµα. Το πρωί, όταν άρχιζε η κυκλοφορία στους δρόµους ,οι επιγραφές VIVA DUCE, VINCEREMO ήταν σβησµένες και στη θέση τους είχε γράψει ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑ∆Α , ΚΑΤΩ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ. Ένα βράδυ, ενώ η Βαγγελίτσα ξύπνησε, έπειτα από ένα τροµακτικό όνειρο,είδε πως η Ισµήνη ,η αδελφή της δεν ήταν στο κρεβάτι της .Έτσι, βγήκε έξω στο µπαλκόνι και είδε τον Βιτόριο, τον Ιταλιάνο ανθυπολοχαγό που σπούδαζε φιλολογία και µισούσε και έβριζε τον Μουσολίνι. Έπειτα από λίγες ηµέρες ,όταν είδε το Βιτόριο, αυτός της έδωσε ένα χαρτάκι .Ήταν ένα γράµµα που έγραφε για την αγάπη που ένιωθε για την Ισµήνη. Ένα άλλο βράδυ, ενώ κοιµόνταν κάποιος χτύπησε πολύ δυνατά την πόρτα .Ήταν ο θείος Λεωνίδας που τους είπε ότι ο πόλεµος είχε τελειώσει και ότι είχε γίνει ανακωχή .Φώναξε « Ζήτω η Ελλάδα » .Ήταν όλοι χαρούµενοι γιατί η ελευθερία είναι ένα τόσο ωραίο συναίσθηµα. Επικρατούσε ενθουσιασµός. Ο Ιερός Λόχος ,οι Ιταλοί ,οι Εγγλέζοι φιλούσαν το χώµα του νησιού και δεν θα επέτρεπαν στους Γερµανούς να πατήσουν σε αυτό. Η ζωή ξαναβρήκε το ρυθµό της . Οι Μισραλήδες ,οι γείτονες που είχαν µια κόρη ,τη Σάρα ,την καλύτερη φίλη της Βαγγελίτσας φοβόντουσαν πως αν οι Γερµανοί καταλάµβαναν το νησί θα τους έκαναν κακό επειδή ήταν Εβραίοι. Έτσι µια µέρα έφυγαν κρυφά χωρίς προειδοποίηση. Στην κορυφή µιας καρυδιάς ο Λεωνίδας είχε φτιάξει στη Βαγγελίτσα ένα κουκλίστικο σπιτάκι. Εκεί καθόταν και διάβαζε βιβλία. Κάποια µέρα διάβαζε ένα βιβλίο του Ιούλιου Βερν « Από τη γη στη Σελήνη »,όταν ξαφνικά ένα φοβερό βουητό ξεχύθηκε από παντού. Αεροπλάνα πέταγαν χαµηλά και βόµβες έπεφταν παντού. Τα σπίτι ,οι αποθήκες, το λιµάνι έγιναν στόχος των αεροπλάνων .Κοσµοχαλασιά και πανικός επικρατούσε παντού. Η πόλη καιγόταν. Γειτονιές και σπίτια ισοπεδώθηκαν. Η µάνα της Βαγγελίτσας έτρεξε , την πήρε και κρύφτηκαν µέσα σε ένα χαντάκι µαζί µε άλλους ανθρώπους. Εκεί έµειναν αρκετή ώρα .Μόλις τελείωσαν οι επιθέσεις βρέθηκαν όλοι µαζί, η Βαγγελίτσα , η Ισµήνη, η µητέρα και ο πατέρας .Η µάνα έπεισε τον πατέρα να φύγουν από το νησί. Έτσι πήραν τους µπόγους και ξεκίνησαν µε θλίψη το δρόµο της προσφυγιάς. Μετά από πολλές ώρες ταξιδιού µε τον καπετάν Μανώλη Στράλια έφτασαν στο Κουσάντασι. ∆εν έµειναν πολλές µέρες εκεί ,γιατί ένα πρωί έδωσαν διαταγή όλοι οι πρόσφυγες να µπουν στα τρένα. Έτσι οι πρόσφυγες µε την επίβλεψη των Εγγλέζων έφτασαν στην Τουρκία. Πέρασαν στη Συρία, όπου τους έγινε απολύµανση . Μόλις κατέβηκαν από το τρένο βρέθηκαν στην Παλαιστίνη, στην περιοχή της Γάζας, σε µία έρηµο. Εκεί έµειναν σε µία σκηνή ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης προσφύγων. Η ζέστη, ο αέρας, το χαλάζι έκαναν τη ζωή των προσφύγων δύσκολη. Όταν έφτασαν τα Χριστούγεννα η Μαρούλα είχε την ιδέα να πάνε τα παιδιά να πούνε τα κάλαντα. Τα παιδιά προσάσµοσαν στα κάλαντα δικούς τους στίχους. Λέγοντας τα κάλαντα στο στρατόπεδο τα παιδιά µάζεψαν δέκα λίρες .Στο στρατόπεδο άρχισαν να δηµιουργούνται ελπίδες για µια νέα ζωή. Όταν η Μαρούλα ,η φίλη της Βαγγελίτσας τους ρώτησε αν ήθελαν να βγάλουν και άλλα χρήµατα είπαν « ναι ».΄Ετσι έφτιαξαν έναν πάγκο και πουλούσαν πορτοκαλάδες και λεµονάδες. Τα πορτοκάλια τα έπαιρναν από τον Σαχίµ τον περιβολάρη αφού ο τόπος της Παλαιστίνης ήταν ένας επίγειος παράδεισος µε έναν απέραντο πορτοκαλεώνα. Ο Σαχίµ είχε µια κόρη, τη Ρασµίγια, µε την οποία η Βαγγελίτσα είχε µια δυνατή φιλία. Η οικογένεια της Βαγγελίτσας , που είχε αρρωστήσει βαριά σε µια επιδηµία ιλαράς, αποφάσισε να πάει σ τα Ιεροσόλυµα. Έτσι η Βαγγελίτσα δε θα ξαναέβλεπε τη Ρασµίγια. Όµως τα λόγια της Ρασµίγια ήταν προφητικά « Όποιος έρθει µια φορά στην παλαιστίνη ,ξανάέρχεται ».

17

Και πράγµατι, έπειτα από σαράντα χρόνια η Βαγγελίτσα ξαναβρέθηκε στην Ιερουσαλήµ για ένα συνέδριο. Αποφάσισε να επισκεφτεί τη Γάζα. τη Γη της Επαγγελίας ,που είχε φιλοξενήσει την οικογένειά της αλλά τώρα είχε µετατραπεί σε Γη της απελπισίας καθώς οι βόµβες σκοτώνουν Άραβες και Εβραίους, παιδιά σε ανυποψίαστο χρόνο και τόπο. Εκεί έµαθε πως η παιδική της φίλη Ρασµίγια, µεγάλη ζωγράφος των Παλαιστινίων , είχε πάει στη φυλακή γιατί τα έργα της είχαν κριθεί ανατρεπτικά. Με αφορµή αυτή την επίσκεψη η Βαγγελίτσα θυµήθηκε ότι όταν έφυγε από τη Γάζα µε την οικογενειά της ,πήγαν στο Πατριαρχείο, όπου έµειναν σε ένα θάλαµο στο µοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης. Θυµήθηκε επίσης ότι ένα µεσηµέρι κάποιοι άλλοι πρόσφυγες έλεγαν ότι η Σάµος ελευθερώθηκε. Έτσι επέστρεψαν στην πατρίδα αν και υπήρχε εµφύλιος πόλεµος. Σε ένα ερειπωµένο σπίτι το ευχάριστο γεγονός ήταν ότι η Ισµήνη παντρεύτηκε το Βιτόριο το καλοκαίρι του 1946. Τελειώνοντας το συνέδριο στην Ιερουσαλήµ ,είχε κανονιστεί µια µουσική παράσταση. Στη συναυλία η µουσικός που έπαιζε βιολί θύµιζε στην αφηγήτρια κάποια γνωστό της πρόσωπο, την παιδική της φίλη τη , Σάρα. Την πλησίασε και αναγνώρισε η µία την άλλη. Η Σάρα την κάλεσε σπίτι της .Της µίλησε για τη δική της ιστορία, για τον ξεριζωµό της οικογένειάς της από τη Σάµο ,για τους διωγµούς των Εβραίων, για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης για το µαρτυρικό θάνατο συγγενών και φίλων .για το ότι δεν µπόρεσε να αποκτήσει παιδιά λόγω του υποσιτισµού στα στρατόπεδα ,για το ότι όπως πολλοί Εβραίοι που γλίτωσαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης , αναζήτησε στην Παλαιστίνη ένα καταφύγιο και απέκτησε µια νέα πατρίδα .Η Βαγγελίτσα της υποσχέθηκε ότι θα ξαναέρθει, όταν ο τόπος γαληνέψει και έτσι έφυγε. Ο πόλεµος είχε σηµαδέψει µε διαφορετικό τρόπο τα τρία κορίτσια, την ελληνίδα Βαγγελίτσα ,την παλαιστίνια Ρασµίγια και την εβραία Σάρα. Πόπη Σωτηροπούλου - Σταµάταρου Μαρία - Ιουλία Νούτσου 5. Είναι υπέροχο να υπάρχει ΕΙΡΗΝΗ και ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ στον κόσµο και να µη γνωρίζει κανένας άνθρωπος ,κανένας λαός τον πόλεµο και την προσφυγιά. Την ιστορία του βιβλίου « Το διπλό ταξίδι » αφηγείται η Βαγγελίτσα ,η οποία έζησε τον πόλεµο και την προσφυγιά όταν ήταν µικρό παιδί και τώρα που µεγάλωσε θυµάται αλλά και προβληµατίζεται για τη µοίρα άλλων λαών που έζησαν και ζούνε ίδιες καταστάσεις. Τα γεγονότα της ιστορίας µε τη χρονολογική τους σειρά είναι: -Η εισβολή των Ιταλών στη Σάµο στο Β΄Παγκόσµιο πόλεµο. -Ο βοµβαρδισµός του νησιού. -Η απόφαση µατανάστευσης τη οικογένειας σε ένα άλλο πιο ειρηνικό κράτος,στην Παλαιστίνη. -Οι δυσκολίες διαβίωσης στον νέο τόπο ως πρόσφυγες. -Το τέλος του πολέµου και η επιστροφή στο νησί. -Η ηρωίδα, µεγάλη σε ηλικία, επιστρέφει και γνωρίζει την « αφιλόξενη » πια Παλαιστίνη. Παπαδόπουλος Γιώργος

18

6. Η πρωταγωνίστρια του µυθιστορήµατος, η µικρή κάποτε Βαγγελίτσα και ώριµη τώρα πια γυναίκα βρίσκεται στην Ιερουσαλήµ για ένα συνέδριο. Εκεί µε αφορµή τη συνάντησή της µε ένα Γερµανό πιλότο θυµάται την παιδική της ηλικία στο νησί της , τη Σάµο, κατά τη διάρκεια της γερµανοϊταλικής κατοχής, Ο κόσµος πεινούσε και οι άνθρωποι έχαναν τις ζωές τους. Οι Ιταλοί αποχώρησαν από τη Σάµο και η ζωή συνεχίστηκε στους παλιούς ρυθµούς. Αυτό όµως δεν κράτησε για πολύ γιατί οι Γερµανοί έφτασαν στη Σάµο. Στη διάρκεια αυτού του πολέµου η µεγαλύτερη αδελφή της , η Ισµήνη ,ερωτεύεται το Βιτόριο παρόλο που είναι Ιταλός. Αφού γλίτωσε αυτή και η οικογένειά της από το βοµβαρδισµό των Γερµανών ,πέρασαν µε ένα πλοιάριο απέναντι από τη Σάµο, στο Κουσάντασι. Μετά από διαταγή οι πρόσφυγες καταλήγουν στη Παλαιστίνη ,σε έναν καταυλισµό προσφύγων στη µέση της ερήµου. Η επιβίωση ήταν δύσκολη αλλά δεν υπήρχε άλλη λύση. Με τον καιρό όλα έγιναν πιο εύκολα .Τα παιχνίδια και η ξεγνοιασιά των παιδιών άρχισαν και πάλι .Εκεί η Βαγγελίτσα γνωρίζει ένα κοριτσάκι ,τη Ρασµίγια που ζωγραφίζει πολύ ωραία και γίνονται αχώριστες φίλες.Λίγο αργότερα µαθαίνουν ότι σκοτώθηκε ο θείος της ο Λεωνίδας, που είχε προσφέρει πολλά στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας. Αργότερα ,επειδή η Βαγγελίτσα αρρώστησε βαριά και το κλίµα εκεί δε την βοηθούσε να γίνει καλά , φεύγουν από τον καταυλισµό και ζούνε σε ένα κελί ενός µοναστηριού στην Ιερουσαλήµ. Τελειώνοντας ο πόλεµος επιστρέφουν στο σπίτι τους στη Σάµο και µετά από λίγο καιρό η Ισµήνη παντρεύεται µε το Βιτόριο. Τώρα ,η πρωταγωνίστρια η Βαγγελίτσα ,ύστερα από σαράντα χρόνια ξαναβρέθηκε σε αυτά τα µέρη, όπου έζησε ως πρόσφυγας, και ζει από κοντά το δράµα του παλαιστινιακού λαού που ζει σαν πρόσφυγας στον ίδιο του τον τόπο. Λυπάται πάρα πολύ όταν µαθαίνει πως η φίλη της η Ρασµίγια βρίσκεται στις φυλακές της Χεβρώνας. Στην όπερα της Ιερουσαλήµ συναντά τυχαία µια φίλη της από τη Σάµο ,τη Σάρα, εβραικής καταγωγής ,η οποία της διηγείται τα βάσανα που πέρασε αυτή και η οικογένειά της στο Άουσβιτς, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Κωνσταντινίδης Νίκος - Κορδατζάκη Μακρίνα

19

Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Το θέµα του διηγήµατος είναι η προσφυγιά και τα βάσανα που προκαλεί ο πόλεµος στις ζωές των ανθρώπων. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο ενότητες . Η συγγραφέας Λίτσα Ψαταύτη µας διηγείται µε το βιβλίο της " Το διπλό ταξίδι δύο πορείες : α) σε µεγάλη ηλικία η Βαγγελίτσα, το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας αφηγείται µια άγνωστη για εµάς σελίδα από το Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο. Τότε αυτή και η οικογένειά της αναγκάστηκαν να ζήσουν την περιπέτεια της προσφυγιάς από την πατρίδα τους τη Σάµο στην Παλαιστίνη, που θεωρούνταν της Επαγγελίας και β) την επίσκεψη της ίδιας της Βαγγελίτσας στην Παλαιστίνη που σε µεγάλη πια ηλικία, µετά από σαράντα χρόνια, ξαναζεί το δράµα της προσφυγιάς του παλαιστινιακού λαού για τον οποίο η Παλαιστίνη είναι πια τόπος απελπισίας. Και στις δύο ενότητες γίνεται αναφορά στoυς διωγµούς των Εβραίων κατά το Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο και στην αναζήτηση πατρίδας. Η συγγραφέας Λίτσα Ψαραύτη είναι και η αφηγήτρια της ιστορίας, αφού η Βαγγελίτσα δεν είναι άλλη από την ίδια τη συγγραφέα που έζησε όλα όσα αφηγείται.

20

Στο « ∆ιπλό ταξίδι » η συγγραφέας κατάφερε να δέσει το παρελθόν µε το παρόν. Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου καταλαβαίνουµε τον πόνο και τα βάσανα µιας ελληνικής οικογένειας που έζησε τα δυσάρεστα γεγονότα του Β΄ Παγκοσµίου πολέµου και το δράµα της προσφυγίας αλλά και τα προβλήµατα των σηµερινών Παλαιστίνιων. H συγγραφέας Λίτσα Ψαραύτη είναι και η αφηγήτρια του διηγήµατος. Η αφηγήτρια που στο πρώτο µέρος του βιβλίου ήταν κορίτσι και στο δεύτερο µέρος µία ώριµη γυναίκα, βλέπει το παρελθόν να περνάει από µπροστά της στο παρόν. Σ το « ∆ιπλό ταξίδι » µε συγκίνησε ο έρωτας της Ισµήνης ,αδελφής της Βαγγελίτσας και του Ιταλού Βιτόριο, που παρά το ότι ήταν νέοι από εχθρικές µεταξύ τους χώρες κατάφεραν να αγαπηθούν και να παντρευτούν στο τέλος. Μου άρεσε επίσης που η Βαγγελίτσα έπαιζε µε τις δύο φίλες της την παλαιστίνια Ρασµίγια και την εβραία Σάρα. Με συγκίνησε που έπειτα από 40 χρόνια ξαναπήγε στην Ιερουσαλήµ για να θυµηθεί και συνάντησε τη Σάρα, σπουδαία µουσικό πια αλλά µε άσχηµες αναµνήσεις από το διωγµό των Εβραίων στον Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο. Αυτό που δε µου άρεσε είναι οι εικόνες πολέµου ,όταν διάβαζα τον πόνο και τα προβλήµατα που περνούσε η οικογένεια και έτσι µπορώ να φανταστώ τι µπορεί να συµβαίνει σε κάθε οικογένεια σε κάθε πόλεµο. Mια άλλη στιγµή που µε συγκίνησε είναι εκείνη που το κοριτσάκι ,η Βαγγελίτσα φόρεσε ένα φουστάνι και πήγε σε µία γιορτή όταν ακόµα ήταν πρόσφυγας.Κάποια στιγµή έγινε η αποκάλυψη .Ένα άλλο κοριτσάκι την έκανε ρεζίλι , όταν είπε ότι το φόρεµα ήταν δικό της και το είχε δώσει στα προσφυγάκια .Τότε η µικρή Βαγγελίτσα ντροπιάστηκε. ∆εν είναι ωραίες οι εικόνες σε έναν πόλεµο. Έτσι δεν είναι ωραίο για ένα παιδί να βλέπει ότι στον πόλεµο χάνονται τα αγαπηµένα του πρόσωπα, όπως χάθηκε ο αγαπηµένος θείος Λεωνίδας. ∆εν είναι επίσης ωραίες οι εικόνες πείνας που είχαν κυριεύσει τους ήρωες του έργου. Πιστεύω ότι η Λίτσα Ψαραύτη µέσα από την καταγραφή της πραγµατικής ζωής και των δικών της βιωµάτων µέσα από καταστάσεις που περιγράφουν κοινωνικά θέµατα καταφέρνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη ,να τον προβληµατίσει και να τον συγκινήσει. Σωτηροπούλου Πόπη Στην ιστορία αυτή µου άρεσε που η οικογένεια της Βαγγελίτσας κατάφερε µετά τον πόλεµο και την προσφυγιά να ξαναγυρίσει στη Σάµο και να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Είναι ένα αισιόδοξο µήνυµα ,οι άνθρωποι να ξεπερνούν τις δυσκολίες και τα εµπόδια .Επίσης µου άρεσε που ή Ισµήνη παντρεύτηκε τελικά τον Βιτόριο. ∆είχνει ότι η αγάπη µπορεί να νικήσει τις διαφορές που χωρίζουν τους ανθρώπους. Πιο πολύ από όλα µε συγκίνησε η διήγηση της Εβραίας Σάρας στη Βαγγελίτσα για όσα πέρασε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Άουσβιτς αυτή , η οικογένειά της και γενικά ο εβραϊκός λαός στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου. Σε αυτό το µυθιστόρηµα αποτυπώθηκαν οι χωριστές πορείες των τριών κοριτσιών , α) της Ελληνίδας Βαγγελίτσας που γνώρισε την προσφυγιά, ξαναγύρισε όµως στην πατρίδα της και κατάφερε να ζήσει σε µια ελεύθερη Ελλάδα β).της Παλαιστίνιας Ρασµίγιας που τόσο φιλόξενη αποδείχτηκε στην µικρή προσφυγοπούλα Βαγγελίτσα και χάρι στην κλίση της στη ζωγραφική έγινε µια σπουδαία ζωγράφος ,αλλά επειδή µε τις ζωγραφιές της επηρέαζε και ξεσήκωνε το λαό ,φυλακίστηκε στην Χεβρώνα και έζησε σε µια πατρίδα αφιλόξενη ακόµα και για τον λαό της γ) της Εβραίας Σάρας που γνώρισε τον διωγµό, τις απάνθρωπες συνθήκες των στρατοπέδων συγκέντρωσης στο Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο που χάρι στο ταλέντο και την αγάπη της για τη µουσική έγινε

21

µια εξαίρετη µουσικός της όπερας της Ιερουσαλήµ, της πατρίδας τελικά που κατάφερε να αποκτήσει. Νίκος Κωνσταντινίδης Το µυθιστόρηµα διακρίνεται για την απλή του αφήγηση και τις δυνατές περιγραφές και το µεγάλο και παθιασµένο ενδιαφέρον που προκαλεί στους αναγνώστες. Τα πρόσωπα παρουσιάζονται αληθινά και ζεστά ,γεµάτα συναισθηµατική φόρτιση. Αυτό το βιβλίο µου άρεσε πολύ γιατί είναι γραµµένο µε απλά λόγια και µε ύφος που ο καθένας µπορεί να το διαβάσει. Το συνιστώ σε όλους. Αυτό που µου άρεσε περισσότερο είναι ο τρόπος µε τον οποίο η ηρωίδα µε την οικογένειά της ξαναγύρισε στην πατρίδα της ξεπερνώντας όλες τις δυσκολίες . Λεοντσίνη Ναταλία Αφηγήτρια της ιστορίας είναι η Βαγγελίτσα, η πρωταγωνίστρια του µυθιστορήµατος, που σε ώριµη ηλικία θυµάται τα παιδικά της χρόνια στη Σάµο και την προσφυγιά της οικογένειάς της στην Παλαιστίνη στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσµιου Πολέµου και καταγράφει την εµπειρία της από την Παλαιστίνη, σαράντα χρόνια µετά, µε τους βοµβαρδισµούς . Την ιστορία µπορεί να αφηγείται και η ίδια η συγγραφέας, η Λίτσα Ψαραύτη. Τα ιστορικά γεγονότα που αναφέρει είναι ο Β΄ Παγκόσµιος Πόλεµος ,το ολοκαύτωµα των Εβραίων και το παλαιστινιακό ζήτηµα σήµερα. Μια από τις ωραιότερες εικόνες του µυθιστορήµατος είναι εκείνη που το κορίτσι, η Βαγγελίτσα µετά την Παλαιστίνη γυρνάει στην πατρίδα της και δε φοβάται µετά από όσα πέρασε να δει το φριχτό της παρελθόν στα πρόσωπα άλλων προσώπων. Αυτό δείχνει ότι το κορίτσι δε φοβόταν εύκολα και ότι ήθελε πολύ να πάει στην πατρίδα της. Ένα άλλο ωραίο σηµείο του έργου είναι η σκηνή όπου η µαµά της αφηγήτριας στον πόλεµο της είπε « Καιρός να ξαναπάς στο σχολείο…η φωνή της δε σήκωνε αντίρηση» Αυτό δείχνει ότι η µαµά της κοπέλας δε σταµάτησε το παιδί από το σχολείο και κυρίως δείχνει το πείσµα των ανθρώπων να ξεπερνούν τις δυσκολίες και να επιµένουν να συνεχίζουν τη ζωή τους. Νούτσου Ιουλία Μου αρέσει ο τρόπος που η συγγραφέας αφηγείται την ιστορία γιατί νιώθω πως βρίσκοµαι κι εγώ εκεί και συµµετέχω στα γεγονότα. Με συγκίνησε το γεγονός ότι η ηρωίδα µετά από σαράντα ολόκληρα χρόνια βρήκε τη φίλη της ,τη Σάρα και έµαθε νέα για την άλλη την παιδική της φίλη την Ρασµίγια. Είδε δυο παλιές της φίλες, µια Εβραία και µια Παλαιστίνια να διεκδικούν την ίδια πατρίδα. Παραστατικές είναι οι περιγραφές του πολέµου. Σαν προµήνυµα ζωής είναι τα λόγια «που ξέρεις ;Μπορεί κι εσύ µια µέρα να κάνεις σπουδαία πράγµατα ,»έλεγε µε χαµόγελο. «Εγώ σαν τι δηλαδή;» απορούσα. «Να θα µπορούσες να γράψεις για τις χαρές και τις λύπες των ανθρώπων.» « ∆ηλαδή, να γίνω σαν τον Ιούλιο Βερν…

22

Και πραγµατικά σαν µια προφητεία , η Βαγγελίτσα έγινε η συγγραφέας Λίτσα Ψαραύτη µε το δικό της -διαφορετικό τρόπο γραφής από του Ιούλιου Βερν - που ενδιαφέρεται για τα προβλήµατα των ανθρώπων και κυρίως δείχνει ευαισθησία για τους νέους. Λουκογιαννάκη Μαριαβέτα Το βιβλίο « Το ∆ιπλό ταξίδι » µε συγκίνησε σε κάθε εικόνα και κάθε στιγµή ήταν ξεχωριστή ,διαφορετική από την άλλη ,µε ενδιαφέρον που γεννά σκέψεις. Τριανταφυλλίδη Μαρία Η ιστορία διαδραµατίζεται στα κατοχικά χρόνια ,τότε που οι Ιταλοί και αργότερα οι Γερµανοί είχαν καταλάβει την πατρίδα µας. Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο η συγγραφέας γράφει µια ιστορία που µας συγκινεί .Είναι η ιστορία της προσφυγιάς µιας ελληνικής οικογένειας µε αναφορές στο διωγµό των Εβραίων και το δράµα σήµερα του παλαιστινιακού λαού. Μια συγκινητική στιγµή είναι ο αποχαιρετισµός της Βαγγελίτσας και της φιλόξενης παλαιστίνιας φίλης της Ρασµίγιας. ∆εν µου άρεσε που η Βαγγελίτσα δε µπόρεσε να ξαναδεί την Ρασµίγια ,η οποία είχε γίνει εθνική ζωγράφος της Παλαιστίνης και είχε φυλακιστεί . Κορδατζάκη Μακρίνα Η συγγραφέας αφηγείται τη ζωή της, τα δύσκολα παιδικά χρόνια που πέρασε στη Σάµο την εποχή της Κατοχής από τους Γερµανούς και το ταξίδι της στην Παλαιστίνη ως πρόσφυγας. Το µυθιστόρηµα είναι πολύ ενδιαφέρον και συγκινητικό. Περιγράφει την αγριότητα του πολέµου και το δράµα της προσφυγιάς. Είναι ευχάριστο στην ανάγνωση, αφού είναι γραµµένο σε γλώσσα απλή και κατανοητή. Έντονος είναι ο προβληµατισµός για τη δυστυχία που φέρνει ο πόλεµος και προσφυγιά, όπως γίνεται κατανοητή µέσα από τη µοίρα τριών κοριτσιών, µιας Ελληνίδας, µιας Εβραίας και µιας Παλαιστίνιας. Είναι µε λίγα λόγια η ιστορία τριών λαών. Αυτό που µου άρεσε είναι ότι κάποια Χριστούγεννα στην Παλαιστίνη τα προσφυγόπουλα αποφάσισαν να φτιάξουν τα δικά τους κάλαντα .Τα λόγια ήταν συγκινητικά και ωραία ,άρεσαν σε όλους και έδωσαν δύναµη και ελπίδα. Τα τρία πρόσωπα των κοριτσιών και οι διαφορετικές πορείες ζωής είναι που συνδέουν το παρελθόν µε το παρόν .Έτσι η ηρωίδα ,η Ελληνίδα Βαγγελίτσα συνδέεται µε τις δύο παιδικές της φίλες ,α) την Εβραία Σάρα, που αναγκάστηκε να φύγει από τη Σάµο και έζησε δύσκολες καταστάσεις στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και έµεινε

23

ορφανή από γονείς αλλά κατάφερε να επιβιώσει και να βρει επιτέλους µια πατρίδα και β) την Παλαιστίνια Ρασµίγια ,φίλη της προσφυγιάς για τη Βαγγελίτσα και φυλακισµένη τώρα στην ίδια της την πατρίδα ,την άλλοτε φιλόξενη Παλαιστίνη. Μια ωραία φράση ,αντιπροσωπευτική του διηγήµατος είναι: « Γιατί να γίνονται πόλεµοι;Γιατί να σκοτώνονται παιδιά;Γιατί να αρπάζει ο ένας τη γη του άλλου,να γκρεµίζουν τα σπίτια µας και να µας ξεκληρίζουν; Γιατί ο καθένας να µη ζει ήσυχα στον τόπο του, εκεί που έζησαν οι παπούδες και οι πατεράδες του;» Κουκέλης Νίκος Το βιβλίο αυτό µε συγκίνησε πολύ και µε έκανε να λυπηθώ σε πολλά σηµεία όταν γινόταν αναφορά για τον πόλεµο και τις συνέπειές του, όπως ο ξεριζωµός των ανθρώπων από την πατρίδα τους. Σταµάταρου Μαρία Την ιστορία αφηγείται η Λίτσα Ψαραύτη,που έιναι και το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας. Είναι η Βαγγελίτσα, που θυµάται µε πίκρα το δράµα της κατοχής που έζησε το νησί της και την προσφυγιά της οικογένειάς της. Η εποχή της ιστορίας είναι ο Β΄ Παγκόσµιος καθώς και σαράντα χρόνια µετά, στην Παλαιστίνη. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστηµα περιγράφεται η µοίρα τριών λαών, του ελληνικού, του εβραικού και του παλαιστινιακού. Ελπιδοφόρο είναι το µήνυµα για την Ελλάδα, όπου δεν υπάρχει πια κατοχή και επικρατεί ειρήνη. Προβληµατισµός όµως υπάρχει για την τύχη του εβραϊκού λαού αλλά κυρίως για το δράµα της Παλαιστίνης σήµερα. Άσχηµες αλλά παραστατικές ήταν οι εικόνες βοµβαρδισµού και των συνθηκών της προσφυγιάς. Με συγκίνησε η σκηνή που η Βαγγελίτσα επισκέφτηκε τα µέρη που είχε ζήσει ως πρόσφυγας και της θύµισαν τα δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς. Kαραγιάννης ∆ηµήτρης

24

Γ. ΒΙΒΛΙΟ : TA ∆ΑΚΡΥΑ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ

Ένα άλλο βιβλίο της Λίτσας Ψαραύτη είναι ΤΑ ∆ΑΚΡΥΑ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ Ήρωας της ιστορίας είναι ένα δωδεκάχρονο αγόρι που η ζωή του αλλάζει από τη στιγµή που ξεθάβει µέσα από τα χώµατα µε τη βοήθεια της φίλης του Αγγέλας το αρχαίο άγαλµα της Περσεφόνης. Μια αγάπη γεννιέται ανάµεσα σε αυτόν και το άγαλµα και είναι τόσο δυνατή που τον κάνει να κρατήσει κρυφό από τον κόσµο τον θησαυρό που βρήκε. Όµως η ζωή στο χωριό αλλάζει .Ένα σωρό παράξενα φαινόµενα συµβαίνουν που ανησυχούν τον Παντελή και την Αγγέλα. Φαίνεται πως η θεά ∆ήµητρα είναι θυµωµένη που δεν έχει κοντά την κόρη της ,την Περσεφόνη. Το παράξενο όνειρο της κυρά –Πολυξένης γίνεται αφορµή να µαθευτεί το µυστικό και έτσι ο Παντελής παραδίδει το άγαλµα στο µουσείο. Κερδίζει έτσι την αγάπη της Αγγέλας ,κάτι που τον κάνει πιο ευτυχισµένο από πριν. Στο βιβλίο αυτό συγγραφέας Λίτσα Ψαραύτη µας αφηγείται µια γλυκία ιστορία που µοιάζει µε παραµύθι καθώς συνυπάρχουν στοιχεία ονειρικά αλλά και στοιχεία ιστορικά από το πρόσφατο ή από το µακρινό µας παρελθόν, παραδόσεις ,διαδόσεις ,φήµες ξεχασµένες µαζί µε γεγονότα σύγχρονα, στιγµές καθηµερινές από τη ζωή ενός δωδεκάχρονου αγοριού που ξαφνικά κι εντελώς απροετοίµαστος ζει τις λαµπερές και εκστατικές στιγµές που χαρίζει ο έρωτας στο πρωινό της ζωής. Είναι ωραίο που σε αυτό το βιβλίο το πραγµατικό µπερδεύεται µε το φανταστικό και οι αρχαίοι µύθοι ξαναζωντανεύουν στις καρδιές των παιδιών. Σωτηρόπουλος Χάρης

25

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Συναντήσαµε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη στις 16 Μαρτίου 2010 στο Ίδρυµα Αικατερίνης Λασκαρίδη στον Πειραιά. Από αυτή τη συνάντηση καταγράφουµε µερικές από τις απαντήσεις που της θέσαµε: Τι µας είπε για : Τα βιβλία της : Όπως µια µάνα δεν ξεχωρίζει τα παιδιά της ,τα βιβλία της είναι πνευµατικά παιδιά της για τα οποία έχει ξενυχτίσει, έχει κοπιάσει, έχει νιώσει αγωνία , ανασφάλεια πως θα γίνουν βιβλία. Τον τίτλο του βιβλίου « Το διπλό ταξίδι » Oνόµασε το βιβλίο « Το διπλό ταξίδι » γιατί έκανε δύο φορές το ίδιο ταξίδι στους ίδιους τόπους ( πρώτη φορά ως πρόσφυγας συνάντησε τη Γη της Επαγγελίας και δεύτερη φορά µετά από σαράντα χρόνια συνάντησε τη γη της απελπισίας ). Τον χρόνο συγγραφής του βιβλίου : Η πρώτη έκδοση του βιβλίου ήταν το 1987. Για τη συγγραφέα σηµασία πάντως δεν έχει ο χρόνος που έχει γραφεί ένα βιβλίο αλλά ο χρόνος που το δουλεύει στο µυαλό του.

26

Τους ήρωες των βιβλίων της : Η συγγραφέας αισθάνεται τα συναισθήµατα των ηρώων της ,όπως τη λύπη και τη χαρά τους. Κάποια στιγµή οι ήρωες των βιβλίων αυτονοµούνται και οι συγγραφείς πρέπει τότε να τους ακολουθήσουν. Αν τους κλείσουν στα στενά όρια που θέλουν, τότε το βιβλίο βγαίνει αποτυχηµένο. Τα πρόσωπα στο « ∆ιπλό ταξίδι » Βαγγελίτσα : Η συγγραφέας µας αποκάλυψε ότι είναι η ίδια η ηρωίδα του βιβλίου , δηλαδή η Βαγγελίτσα ( Λίτσα ) και πρόσθεσε ότι είχε την ατυχία να ζήσει σε έναν παγκόσµιο πόλεµο και στη συνέχεια σε µια προσφυγιά την οποία έζησε σε µικρή ηλικία. Θέλησε να γράψει αυτή την ιστορία για να µην ξεχαστούνε όσα έζησαν τότε οι άνθρωποι του Ανατολικού Αιγαίου. Ισµήνη : Στο βιβλίο είναι η αδελφή της Βαγγελίτσας. Η συγραφέας µας αποκάλυψε ότι είναι ένα πρόσωπο φανταστικό αφού δεν έχει αδελφή .Είναι για αυτήν η αδελφή που θα ήθελε να έχει. Της έδωσε το όνοµα Ισµήνη γιατί µόνο αυτό το όνοµα είχε φανταστεί ότι θα ταίριαζε. Σάρα : Στο βιβλίο είναι η εβραία παιδική φίλη της Βαγγελίτσας. Η Σάρα είναι αληθινό πρόσωπο που συγγραφέας µε λύπη µας αποκάλυψε ότι πλέον δε βρίσκεται στη ζωή . Ρασµίγια : Είναι αληθινό πρόσωπο .Η συγγραφέας µας αποκάλυψε ότι δεν την έχει ξαναδεί γιατί από τότε ( 1948 ) έγινε µεγάλη ανακατωσούρα και άρχισε ο πόλεµος µε τους Εβραίους και η Παλαιστίνη έγινε Ισραήλ. Μας είπε ότι στη ζωή της δεν έχει ξαναδεί τέτοιον πόλεµο ο οποίος κρατάει εξήντα χρόνια. Θείος Λεωνίδας : Είναι αληθινό πρόσωπο. Ήταν για τη συγγραφέα σηµαντικός γιατί στο πρώτα παιδικά χρόνια προσπαθούσε να της δείξει να είναι µε το µέρος των φτωχών, των αδύναµων, των καταπιεσµένων, αυτών που δεν έχουν πατρίδα. Από τότε προσπαθεί να ακολουθεί τα βήµατά του ,όπως πρέπει να κάνουν και όλοι οι άνθρωποι.

27

Τα θέµατα στο « ∆ιπλό ταξίδι »: Το κάδρο µε το δελφίνι : Υπάρχει και σήµερα αλλά είναι και ένα παιχνίδι µε τον κόσµο του φανταστικού .Μέσα από αυτό η γιαγιά της έβλεπε ότι µπορούσε να συµβεί. Το επεισόδιο µε το γάτο: Είναι ένα πραγµατικό γεγονός. Η συγγραφέας µας εξήγησε ότι εκείνη την εποχή όλοι πεινούσαν, ακόµα και οι Ιταλοί. Παρόλο που φυλούσαν τον Λουδοβίκο ,τον γάτο και δεν τον άφηναν να βγει έξω ,αυτός κάποια στιγµή το έσκασε και τον βρήκε η µάνα της κρεµασµένο από ένα δέντρο να τον έχουν γδάρει και να ετοιµάζονται να τον φάνε. Το ξένο φόρεµα : Στην προσφυγιά σε κάποια γιορτή της ελληνικής παροικίας η συγγραφέας, µικρό κοριτσάκι τότε φόρεσε ένα φόρεµα που της είχαν δώσει. Ήταν ένα φόρεµα στα µέτρα της και πολύ συµπαθητικό. Όταν σηκώθηκαν όλα τα παιδιά, τα προσφυγόπουλα και τα παιδιά της ελληνικής παροικίας να χορέψουν , ένα κοριτσάκι µε ύφος « ξινό » της είπε ότι το φόρεµα ήταν ένα παλιό δικό της φόρεµα και το επιβεβαίωσε µε κάποιο µπάλωµα. Η συγγραφέας ένιωσε τόσο άσχηµα που µετά τη γιορτή έκανε το φόρεµα κοµµατάκια. Τέλος µας είπε ότι πρέπει να έχουµε υπόψη µας πως ο άλλος , όσο φτωχός και αν είναι, προσβάλλεται όταν τον θεωρούµε κατώτερο. Σχίζα Ιωάννα- Σχίζα ∆άφνη

28

ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Το « ∆ιπλό ταξίδι » µας προβληµάτισε .Όταν συναντήσαµε τη συγγραφέα της θέσαµε ερωτήσεις. Από τη συνάντησή µας µε τη συγγραφέα καταγράφουµε τις εντυπώσεις µας. Το σχολείο µου µού έδωσε την ευκαιρία να συναντήσω µία λογοτέχνιδα, την κυρία Ευαγγελία Ψαραύτη. Ήταν για µένα µια πρωτόγνωρη εµπειρία που θα µου µείνει αξέχαστη. Η κυρία Ψαραύτη είναι µία ηλικιωµένη γυναίκα , µε λεπτά χαρακτηριστικά που , όµως, µε κάνουν να τη θυµάµαι για πάντα. Μας υποδέχτηκε µε καλοσύνη ,αγάπη, και ευγένεια. Φαινόταν µία δυναµική γυναίκα που πετυχαίνει τους στόχους της και αγαπά την οικογένειά της. Σέβεται του γύρω της και λέει την άποψή της χωρίς να προσβάλλει τον άλλον. ∆υστυχώς δε µου δόθηκε η ευκαιρία να µάθω πολλά για το χαρακτήρα της , αλλά είµαι σίγουρη πως είναι ένας εξαιρετικός ,καολοσυνάτος και καλόψυχος άνθρωπος . Σε αυτή τη συνάντηση υπήρχαν πολλά σηµεία που µε εντυπωσίασαν πολύ. Το κυριότερο είναι οι εµπειρίες που έχει ζήσει κατά τη διάρκεια της ζωής της, οι οποίες της άλλαξαν τον τρόπο σκέψης και πρόσθεσαν στη ζωή της και στην καθηµερινότητά της λίγο παραπάνω αλάτι, ίσως παραπάνω από όσο θα έπρεπε. Επίσης µε εντυπωσίασαν οι γνώσεις της πάνω σε πολλά θέµατα , η ετοιµολογία της και οι εύστοχες απαντήσεις της που πρόδιδαν τη σοφία της. Η απέραντη αγάπη της για τη λογοτεχνία, τα βιβλία και ο τέλειος συνδυασµός οικογένειας και καριέρας ήταν δύο από τους λόγους που θα θυµάµαι πάντα αυτή τη γυναίκα. Ένα στοιχείο που δε θα µπορούσε να µη µε εντυπωσιάσει είναι ότι προσωπικά της βιώµατα τα περνά στους ήρωες των βιβλίων της. Επίσης η αγάπη και το ενδιαφέρον της για τα παιδιά εκδηλωνόταν σε πολλά σηµεία κατά τη διάρκεια της συνάντησης και αυτό µε συγκίνησε πολύ. Ελπίζω να µου δοθεί η ευκαιρία να την ξανασυναντήσω, να µάθω περισσότερα για τη ζωή της .Μακάρι να συνεχίσει να γεµίζει τις βιβλιοθήκες µας µε τα βιβλία της. Καβαλιέρη Αλεξάνδρα Πρόσφατα πολλά παιδιά από την τάξη µου είχαµε την ευκαιρία να συναντήσουµε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη. Αφού ήδη είχαµε διαβάσει ένα βιβλίο της ,το « ∆ιπλό ταξίδι ».Όταν συναντήσαµε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη, η προσωπικότητά της µας ενθουσίασε πάρα πολύ γιατί µίλαγε µε ειλικρίνεια και ενθουσιασµό. Επικοινωνούσε µαζί µας πολύ καλά, µας καταλάβαινε και µας απαντούσε µε ευγένεια σε όλες µας τις ερωτήσεις. Μου άρεσε ο τρόπος που µιλούσε γιατί µε ταξίδευε στα δικά της µέρη αλλά και γιατί τα λόγια της µε έκαναν να αισθάνοµαι ασφάλεια. Επίσης µου άρεσε όταν µας έλυνε τις απορίες µας για κάποια σηµεία του βιβλίου που είχαµε διαβάσει. Με συγκίνησε όταν είπε ότι στην προσφυγία που έζησε όταν ήταν µικρό κορίτσι στη Κατοχή , δεν είχαν να φορέσουν ρούχα και ότι τους έδιναν να φορέσουν ρούχα των πλουσίων. Έτσι όταν πήγε σε µια γιορτή ,ένα πλουσιοκόριτσο την πλήγωσε , γιατί την ντρόπιασε λέγοντάς της ότι το φόρεµα που φορούσε ήταν δικό της. Σε αυτό το σηµείο ήταν σαν να µας άνοιγε την καρδιά της και να µας λέει ένα από τα προβλήµατα που είχε περάσει στην προσφυγιά.

29

Ένιωσα πραγµατικά υπερήφανη που είχα τη δυνατότητα να συναντήσω µια σπουδαία συγγραφέα αλλά και γυναίκα. Για µένα είναι σπουδαία γιατί αντιµετώπισε όλα τα προβλήµατα της προσφυγιάς και προχώρησε µπροστά τη ζωή της. Με συγκίνησε επίσης ότι αφιέρωσε το βιβλίο της , το « ∆ιπλό ταξίδι » στη µητέρα της και αυτό µε έκανε να καταλάβω πόσο πολύ την αγαπούσε. Μου άρεσε που ήρθα σε επαφή µε έναν τέτοιο άνθρωπο γιατί από όλα αυτά που έχει περάσει κατάφερε να προχωρήσει. Από αυτό καταλαβαίνουµε ότι είναι µια προσωπικότητα ξεχωριστή. Πόπη Σωτηροπούλου Από τη συνάντησή µας µε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη κατάλαβα ότι είναι ένας ευαίσθητος , ευχάριστος άνθρωπος που κάνει τους άλλους ανθρώπους γύρω της να χαµογελάνε και να βλέπουν µε αισιοδοξία τη ζωή. Μου έκανε εντύπωση ότι θυµόταν λεπτοµέρειες από τα γεγονότα που έζησε στην κατοχή και στην προσφυγιά , πράγµατα που αναφέρει στο βιβλίο της το « ∆ιπλό ταξίδι ». Στη συνάντηση µαζί της ,που ήταν ξεχωριστή , όλοι οι µαθητές ήµασταν χαρούµενοι και ενθουσιασµένοι. Ελπίζω η συνάντηση αυτή να είναι η αρχή για να γνωρίσουµε και άλλους συγγραφείς. Μπριτζολάκη Αντωνία Η συγγραφέας Λίτσα Ψαραύτη είναι µια γυναίκα που λατρεύει τα παιδιά. Όταν την πρωτοείδα , είχε περίεργο ύφος , σαν να έκανε αγκαρία που ήρθε να µας συναντήσει. Όµως µέσα από τις απαντήσεις της σε ερωτήσεις που της θέσαµε, µπορέσαµε να την καταλάβουµε περισσότερο. Τη ρωτήσαµε για τις φίλες της, την εβραία Σάρα και την παλαιστίνια Ρασµίγια και µας απάντησε µονολεκτικά πως η πρώτη έχει πεθάνει και τη δεύτερη δεν την ξαναείδε. Φαινόταν πως δεν ήθελε να επεκταθεί γιατί ίσως βούρκωσε και έτσι δεν συνεχίσαµε τη συζήτηση πάνω σε αυτό το θέµα. Χάρηκα που τη συνάντησα , που µας είπε πράγµατα για τα βιβλία της και απάντησε σε όλες µας τις ερωτήσεις. Επίσης εντυπωσιάστηκα που ήξερε το Ζεφύρι και µάλιστα το έχει αναφέρει και σε βιβλίο της , ενώ οι πιο πολλοί σε ρωτάνε « Τι είναι αυτό;». Μας είπε πως τη δεύτερη χρονιά φοίτησής µας θα ερχόταν µε χαρά στο σχολείο µας. Θέλω πολύ να την ξανασυναντήσω και να τη ρωτήσω διάφορα για τα βιβλία και για τη ζωή της. Λαµπροπούλου Γεωργία Όταν συναντήσαµε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη, αρχικά δεν κατάλαβα ότι η γυναίκα που έβλεπα µπροστά µου ήταν η ίδια η συγγραφέας γιατί την είχα φανταστεί διαφορετικά, ίσως λίγο πιο φινετσάτη. Μου άρεσε όµως πιο πολύ έτσι όπως ήταν ντυµένη και ακόµα περισσότερο ο τρόπος που µας εξηγούσε και απαντούσε σε ερωτήσεις µας γιατί κατάλαβα ότι ήταν κοντά στα παιδιά και οι

30

ιστορίες της είναι αληθινές και η ίδια δεν παριστάνει κάτι διαφορετικό από αυτό που είναι. Αυτό που µε εντυπωσίασε είναι ότι , όταν η συγγραφέας ρωτήθηκε ερωτήσεις που ίσως τη συγκίνησαν και την έκαναν να νιώσει αµήχανα, χειρίστηκε την κατάσταση µε τέτοιο τρόπο ώστε να µη φανεί ότι είχε συγκινηθεί. Ήταν µια πολύ ωραία συνάντηση γιατί δε συναντάς καθηµερινά µια συγγραφέα και µάλιστα στο ωραίο περιβάλλον της βιβλιοθήκης « Αικατερίνης Λασκαρίδη » . Κορδατζάκη Μακρίνα Στις 16 Μαρτίου θα συναντούσαµε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη. Όταν έφτασε η ηµέρα της συνάντησης, ήµουν αγχωµένη γιατί δεν γνώριζα πως θα έπρεπε να µιλάω σε µια συγγραφέα. Όταν φτάσαµε στο χώρο της συνάντησης , δύο ευγενέστατες κυρίες µας ξενάγησαν .Αφού τελείωσε η ξενάγηση στο χώρο της βιβλιοθήκης Λασκαρίδη, καθίσαµε και περιµέναµε την κυρία Λίτσα Ψαραύτη. Η συγγραφέας ήταν έτοιµη να µας µιλήσει και εγώ ήδη ένιωθα πιο άνετα. Τελικά οι φόβοι µου αποδείχτηκαν περιττοί. Η κυρία Ψαραύτη ήταν γλυκιά και πολύ πρόθυµη να λύσει όλες τις απορίες µας. Μας είπε ότι στο βιβλίο « Το διπλό ταξίδι » ήταν η πρωταγωνίστρια. Μας µίλησε για τα χρόνια της Κατοχής , την προσφυγιά και τα γεγονότα που εµείς δεν πιστεύαµε ότι µπορεί να έχουν συµβεί. Αυτό που µε εντυπωσίασε είναι ότι µπορούσε να καταλάβει τα εφηβικά προβλήµατα. Μπορούσαµε να εκφράσουµε τις απορίες µας και εκείνη πρόθυµα απαντούσε και ανέλυε µε την πιο µικρή λεπτοµέρεια. Ήταν µια από τις πιο ωραίες εκδροµές και µπορούσες να µάθεις και κάτι παραπάνω από τα µαθήµατα του σχολείου. Λεοντσίνη Ναταλία Η συνάντηση µε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη είναι η καλύτερη εκδροµή που έχουµε πάει. Συναντήσαµε ένα σηµαντικό πρόσωπο που γράφει ωραία και φανταστικά βιβλία . Η Λίτσα Ψαραύτη µας µίλησε ευγενικά σαν να µας ήξερε από παλιά .∆εν την φανταζόµουν ακριβώς έτσι αλλά η Λίτσα Ψαραύτη είναι πιο όµορφη στην πραγµατικότητα. Στη συνάντηση αυτή µου άρεσε που η συγγραφέας απαντούσε σε όλες µας τις ερωτήσεις. Μας είπε πολλά µυστικά ενός συγγραφέα. Ακόµα µε ξάφνιασε ότι η κυρία Λίτσα Ψαραύτη µπορεί να συνδυάζει το όνοµα ενός προσώπου κάποιου βιβλίου της µε την προσωπικότητά του. Θα ήθελα και κάποια άλλη φορά να έχω την ευκαιρία για µια τέτοιου είδους συνάντηση. Ιουλία Νούτσου Η κυρία Λίτσα Ψαραύτη είναι µια όχι τόσο ηλικιωµένη γυναίκα. Είναι µέτρια στο ύψος και φοράει γυαλιά. Μας απαντούσε σε όλες µας τις ερωτήσεις µε διάθεση και µε λόγια κατανοητά για ένα παιδί Α΄ Γυµνασίου. Επίσης ,δεχόταν όλες τις ερωτήσεις και αντιµετώπιζε χωρίς διακρίσεις τα παιδιά.

31

Από τη συνάντησή µας υπήρχαν πολλά σηµεία που µε εντυπωσίασαν. Σηµαντικό για εµένα ήταν όταν µου ανέθεσε το λόγο σε µία ερώτηση που που είχε δηµιουργηθεί. Ένα άλλο σηµείο που µε εντυπωσίασε είναι όταν ένα παιδί ρώτησε σχετικά µε το Ζεφύρι και την αναφορά που κάνει για αυτό στο βιβλίο της « Επικίνδυνα παιχνίδια » και αυτή δε δίστασε να πει την αλήθεια. Μετά τη συνάντησή µας και όπως συζητούσα µε τα άλλα παιδιά , κατάλαβα ότι ,όπως και σε εµένα , τους άρεσε η ειλικρίνειά της. Όλοι µείναµε µε τις καλύτερες εντυπώσεις. Κωνσταντινίδης Νίκος Στη συνάντηση που είχαµε µε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη µου άρεσε που µας εξηγούσε όλες τις απορίες που µας είχαν δηµιουργηθεί σχετικά µε το βιβλίο της « Το διπλό ταξίδι »,του οποίου το θέµα αφορά την προσφυγία και τον πόλεµο στην Παλαιστίνη. Εγώ ρώτησα την κυρία Ψαραύτη γιατί αφιέρωσε το βιβλίο της στη µητέρα της και αυτή µου απάντησε µε ειλικρίνεια ότι δεν υπάρχει για αυτή καλύτερος άνθρωπος να του αφιερώσει το βιβλίο αφού αν δεν είχε τη µητέρα της δε θα ζούσε και θα µπορούσε να ζήσει τις δύσκολες µέρες της προσφυγιάς. Η απάντησή της ήταν σαφής και συγκινητική. Γενικά όλες οι απαντήσεις της ήταν πολύ σαφείς και κάποιες συγκινητικές. Θα ήθελα να ξανασυναντηθώ µε την ίδια συγγραφέα και να της κάνω ερωτήσεις σχετικά και µε άλλα βιβλία της. Καραγιάννης ∆ηµήτρης ∆εν πίστευα ποτέ ότι θα είχα ποτέ µια τόσο ωραία συνάντηση µε µια σπουδαία συγγραφέα όπως είναι η Λίτσα Ψαραύτη. Όταν την είδα να µπαίνει στην αίθουσα του Ιδρύµατος Λασκαρίδη, δεν πίστευα ότι είχα µπροστά µου τη Λίτσα Ψαραύτη. Ήταν πολύ καλή και µας έλυσε όλες µας τις απορίες και απάντησε και σε ερωτήσεις που τη συγκίνησαν πιο πολύ από ότι φανταζόµασταν. Μας µίλαγε τόσο ωραία και µας εξηγούσε ότι ρωτούσαµε και γιατί είχε τη θέληση να γίνει συγγραφέας. Μου άρεσε ιδιαίτερα που ήταν σεµνή και µιλούσε µε σοβαρότητα χωρίς να κάνει ούτε ένα αστείο. Καθώς µιλούσε την άκουγα µε τα αυτιά ανοιχτά .Έλεγε κάποια πράγµατα που µε συγκίνησαν και κάποια άλλα που µε έκαναν να χαρώ για τη ζωή. Λούπη Χριστιάνα Αυτό που µου έκανε εντύπωση σε όλη τη διάρκεια της συζήτησής µας µε την κυρία Λίτσα Ψαραύτη είναι ότι ήταν πάρα πολύ ευγενική, απλή, προσιτή και πρόθυµη να απαντήσει στις ερωτήσεις όλων µας. Τη συµπαθήσαµε αµέσως όλοι και κρεµόµασταν από τα χείλη της . Κακιώνης Κωνσταντίνος

32

Στις 16 Μαρτίου είχαµε επισκεφτεί το Ιδρύµα Λασκαρίδη και στη µεγάλη αίθουσα περιµέναµε να συναντήσουµε τη συγγραφέα Λίτσα Ψαραύτη. Ήταν µια γυναίκα µεγάλη σε ηλικία. Ήταν καλοντυµένη και φορούσε γυαλιά. Όλα όσα µας είπε επιβεβαίωσαν την αρχική µου εκτίµηση ότι ήταν µια σοφή γυναίκα. Στην αρχή µας µίλησε για τα δύσκολα χρόνια που πέρασε. Σε κάποια ερώτηση σχετικά µε την αφιέρωση του βιβλίου στη µητέρα της απάντησε ότι δε θα µπορούσε να το έχει αφιερώσει σε κανέναν άλλο εκτός από τη µητέρα της. Εντύπωση µου έκαναν δύο πράγµατα. Το πρώτο είναι ότι δεν συνάντησε την παιδική της φίλη ,την παλαιστίνια Ρασµίγια γιατί είχε αρχίσει ο πόλεµος στην Παλαιστίνη. Το δεύτερο που µου έκανε εντύπωση πιο πολύ είναι ότι δε φοράει και δεν έχει φορέσει ποτέ σκουλαρίκια. ∆εν εξήγησε το γιατί, απλά είπε ότι όποιος διαβάσει το βιβλίο της « Η σπηλιά της γοργόνας » θα καταλάβει. Μήπως αυτό είναι µια αφορµή για να διαβάσω αυτό το βιβλίο της υπέροχης αυτής συγγραφέα. Λουκογιαννάκη Μαριαβέτα Το α. Μέρος της εργασίας πραγµατοποιήθηκε από µαθητές των τµηµάτων Α2 και Α3 του 2ου Γυµνασίου Ζεφυρίου.

33

Β. ΜΕΡΟΣ ΣΥΝ∆ΕΟΝΤΑΣ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΟΝ Η συγγραφέας Λίτσα Ψαραύτη στο βιβλίο της το « ∆ιπλό ταξίδι » αναφέρεται σε µία άγνωστη σελίδα της ελληνικής ιστορίας κατά τον Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο. Αναφέρεται στο γεγονός του διωγµού των κατοίκων της Σάµου από τους Γερµανούς .Η κυρία Ψαραύτη, στη συνάντηση που είχαµε µαζί της ,µίλησε για το γεγονός αυτό µε πίκρα και στενοχώρια γιατί αναγκάστηκε να ξεριζωθεί από τον τόπο της και να χάσει την πατρίδα της στην τρυφερή παιδική της ηλικία. Μίλησε µε βουρκωµένα µάτια για τις µαύρες µέρες της προσφυγιάς αλλά και µε την αξιοπρέπεια του ανθρώπου που οι δυσκολίες τον έχουν δυναµώσει . Νιώθει αγάπη για όσους γνώρισε στη γη που την φιλοξένησε τότε. Χαρακτηριστικά γράφει για την Παλαιστίνη ότι , ενώ τότε ήταν γη της Επαγγελίας , σήµερα έχει γίνει γη της απελπισίας. Τα πράγµατα έχουν αντιστραφεί και τώρα η Παλαιστίνη δεν είναι τώρα πια ένας τόπος µε πορτοκαλόκηπους και ελαιώνες αλλά ένας τόπος γεµάτος νεκρούς, αίµα και δυστυχία. Ακούγοντας τη συγγραφέα στη συνάντησή µας και διαβάζοντας για την ιστορία της Σάµου αλλά και για τα άλλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου µαθαίνουµε ότι όντως κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκόσµιου πολέµου πολλοί κάτοικοί τους έχασαν την πατρίδα τους ,τα όνειρά τους. Στις 19 Νοεµβρίου γερµανικά στρατεύµατα επιτίθενται εναντίον της Σάµου και την βοµβαρδίζουν. Τα πάντα καταστρέφονται ,ανθρώπινες ζωές, σπίτια. Αφού η τροπή των επιχειρήσεων ήταν δυσµενής, το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής διατάζει τους Ιερολοχίτες και τους Βρετανούς κοµάντος να εκκενώσουν το νησί. Τότε άρχισε η αποχώρηση του Ιερού Λόχου στο Κουσάντασι της Τουρκίας. Μαζί τους έφυγαν στην Τουρκία 12.800 Έλληνες και 8.000 Ιταλοί .Πολλοί έφτασαν στην Παλαιστίνη. Σήµερα, αφού η Παλαιστίνη έχει µετατραπεί σε κόλαση, γίνονται πολλές προσπάθειες από Παλαιστίνιους καθηµερινά να φτάσουν στη Σάµο , για πολλούς µάταια. Για το θέµα των µεταναστών ο λαός της Σάµου και οι αρχές του νησιού έχουν διχαστεί. Χαρακτηριστικά στις 12 Απριλίου 2010 ένα κύµα µεταναστών ( οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι ) ήταν φυλακισµένο στο κέντρο της Σάµου κάνοντας απεργία για τις άσχηµες συνθήκες στις οποίες ζούσαν. Μάλιστα µάρτυρες λένε πως φώναζαν: « ∆εν είµαστε κλέφτες, προστασία ζητάµε ».Η « Κίνηση για τα ανθρώπινα δικαιώµατα » εκφράζοντας την αλληλεγγύη στους πρόσφυγες διοργάνωσε πορεία και ζήτησε να βρεθεί στο πλευρό των προσφύγων. Το αίτηµά τους έγινε δεκτό και είδαν τους φυλακισµένους, σε συρµατοπλέγµατα πρόσφυγες. Βλέπουµε τις διαφορετικές απόψεις απέναντι στους πρόσφυγες. Πρέπει να είµαστε ∆ΙΠΛΑ στους πρόσφυγες και όχι απέναντί τους. Μια υπηρεσία του ΟΗΕ έχει δηµιουργηθεί για την προστασία των προσφύγων. Είναι η Ύπατη Αρµοστεία µε έδρα τη Γενεύη της Ελβετίας. Σκοπός της είναι να διασφαλίζει για κάθε άτοµο το δικαίωµα να ζητήσει άσυλο και να βρει καταφύγιο σε µια άλλη χώρα, µε την προοπτική του εθελοντικού επαναπατρισµού, της ένταξης στη χώρα ασύλου ή της µετεγκατάστασης σε τρίτη χώρα. Ίσως κάποιος άλλος γράψει για το ταξίδι των Παλαιστίνιων προσφύγων σήµερα. Καβαλιέρη Αλεξάνδρα ( Α2 )

34

Γ. ΜΕΡΟΣ

Το θέµα της προσφυγιάς µε αφορµή µία διήγηση της Παλαιάς ∆ιαθήκης

Αφορµή για την εκπόνηση της εργασίας µε θέµα τους πρόσφυγες, δόθηκε µέσα από

την ιστορία του Ιωσήφ που συναντήσαµε στο µάθηµα των θρησκευτικών. Σύµφωνα µε την

ιστορία αυτή, η ζήλια που ένιωσαν τα αδέρφια του Ιωσήφ γι’ αυτόν, τους οδήγησε στην

απόφαση να τον σκοτώσουν. Μετά όµως από την παρέµβαση του αδερφού τους Ρουβήν,

αποφάσισαν να τον πουλήσουν για σκλάβο σε κάποιους περαστικούς εµπόρους. Έτσι ο Ιωσήφ

βρέθηκε δούλος στην Αίγυπτο και µετά από τεράστιες δυσκολίες που αντιµετώπισε εκεί,

κατόρθωσε µε θάρρος, πίστη στο Θεό και υποµονή να κερδίσει την ελευθερία του και να γίνει

κυβερνήτης της Αιγύπτου. Μέσα από την πίστη που έτρεφε απέναντι στο Θεό, δέχονταν

καρτερικά τις δυσκολίες, χωρίς όµως να εγκαταλείψει τις αρχές και τις αξίες του, καθώς και

τον αγώνα για ένα καλύτερο αύριο.

Η αναγκαστική παραµονή και

εγκατάσταση σε µία ξένη χώρα,

εξακολουθεί να αποτελεί και σήµερα

µία πραγµατικότητα. Οι «ξένοι», οι

«διαφορετικοί», οι «άλλοι»,

αντιµετωπίζονται συνήθως µε

δυσπιστία και καχυποψία. Ο

ρατσισµός, η ξενοφοβία και η

µισαλλοδοξία, κυριαρχούν γιατί ο

άνθρωπος φοβάται την

διαφορετικότητα.

Η γνώση της ιστορίας

του Ιωσήφ θα µπορούσε να

εµπνεύσει τους ανθρώπους, ώστε θα αντιµετωπίσουν µε υποµονή και αγωνιστικότητα τα

προβλήµατα που πιθανόν να συναντήσουν σε µία ξένη χώρα και να αντλήσουν δύναµη µέσα

από τις δυσκολίες τους.

Ανάλογα παραδείγµατα µε την ιστορία του Ιωσήφ, συναντάµε στους Έλληνες

µετανάστες στην Αµερική και τις Ευρωπαϊκές χώρες, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάµε και τους

Έλληνες Μικρασιάτες που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα µετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Ενδεικτικά αναφέρουµε τους Μικρασιάτες που διακρίθηκαν στην Ελλάδα, όπως οι λογοτέχνες

Γιώργος Σεφέρης, Ηλίας Βενέζης, Φώτης Κόντογλου, ∆ιδώ Σωτηρίου, Μαρία Ιορδανίδου,

Γαλάτεια Γρηγοριάδου Σουρέλη. Επίσης, πολλοί Έλληνες µετανάστες έχουν διακριθεί στο

εξωτερικό σε διάφορους τοµείς, όπως ο Γεώργιος Παπανικολάου (γιατρός από την Κύµη

Ευβοίας µε λαµπρή σταδιοδροµία στις ΗΠΑ, ανακάλυψε την διαγνωστική µέθοδο του

καρκίνου της µήτρας), η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ (βυζαντινολόγος και ιστορικός, είναι

Ο Ιακώβ ευλογεί τα παιδιά του Ιωσήφ, Rembrandt (17ος αιώνας)

35

καθηγήτρια στο πανεπιστήµιο της Σορβόννης), ο Αριστοτέλης Ωνάσης (µεγαλοεφοπλιστής και

επιχειρηµατίας από τη Σµύρνη, έµεινε γνωστός ως ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους

του 20ου αιώνα ).

Ο ξεριζωµός και η προσφυγιά των Ποντίων από τη Μικρά Ασία1 Το πρώτο κύµα Ποντίων προσφύγων στην Ελλάδα, ήρθε το 1917-1920 από τα

παράλια του Καυκάσου, το Βατούµ και το Σοχούµ και περιλάµβανε τους Ποντίους που

ακολούθησαν το Ρωσικό στρατό στην αποχώρησή τους από τον Πόντο και το Καρς και

Ποντίους της νότιας Ρωσίας, ταλαιπωρηµένους από τον εµφύλιο που είχε ξεσπάσει µετά τη

σοβιετική επανάσταση.

Ακολούθησε το δεύτερο µεγάλο κύµα το 1922, µετά την κατάρρευση του

µικρασιατικού µετώπου, όταν µεγάλο µέρος του ποντιακού πληθυσµού κατέφυγε στις

παράλληλες πόλεις µε σκοπό να αποβιβαστεί στα πλοία για την Ελλάδα. Ο ξεριζωµός

συνεχίστηκε αµείωτος, µέχρι το 1924 οπότε έφυγαν και οι τελευταίοι Έλληνες Πόντιοι, µε τη

συµφωνία για ανταλλαγή των πληθυσµών που προέβλεπε η συνθήκη της Λωζάννης (1923).

Οι συνθήκες µεταφοράς ήταν άθλιες και συχνά εκβιαστικές, και η κατάσταση στους

στρατώνες Σελιµιέ, όπου έφταναν οι ταλαιπωρηµένοι πρόσφυγες ήταν τραγική καθώς

στοιβάζονταν κατά χιλιάδες, σε άθλιες συνθήκες υγιεινής χωρίς νερό, και µε τον τύφο που

θέριζε.

Οι πρόσφυγες, φτάνοντας στην Ελλάδα, περνούσαν από υποχρεωτική καραντίνα σε

επίσης άθλιες συνθήκες στους καταυλισµούς της Μακρονήσου και του Αη Γιώργη, της

Θεσσαλονίκης, της Καβάλας, του Βόλου και αλλού. Ο συνολικός αριθµός των Ποντίων

προσφύγων που ήρθαν στην Ελλάδα, υπολογίζεται σε 325.000 έως 400.000 άτοµα.

Μικρασιατική καταστροφή – µαρτυρίες2 ∆ε θα αναφερθώ στο πώς και γιατί άρχισε η αντίστροφη φορά µε τη Μικρασιατική

Καταστροφή, την εκκένωση του ελληνικού πληθυσµού, την ανταλλαγή των Ελλήνων της

Θράκης, την εκτούρκιση της Ανατολικής. Η τραγωδία του 1922, µερικοί λένε, ήταν το

µεγαλύτερο πλήγµα που δέχτηκε η ρωµιοσύνη, ακόµα χειρότερο από την άλωση της

Κωνσταντινούπολης.

Εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή, είναι σε όλους γνωστό, οι Έλληνες της Πόλης και οι

µουσουλµάνοι της ∆υτικής Θράκης, που αποτελούνται από τουρκόφωνους, ποµάκους που

µιλούν µια σλαβογενή διάλεκτο και προέρχονται από τους αρχαίους Αγριάνες, µια θρακική

φυλή, Αθίγγανους και Κιρκάσιους. Να, µια περιγραφή των συναισθηµάτων που κατείχαν τον

πληθυσµό κατά την κρίσιµη περίοδο.

1 Κορδατζάκη Μακρίνα 2 Λεοντσίνη Ναταλία, Λούπη Χριστιάνα

36

"Πόνος και τρόµος και κατήφεια κατέλαβε τότε το έθνος. Η πληροφορία περί σφαγών στη

Μικρά Ασία, η εµφάνισις συµµοριών, η απροκάλυπτη χαρά των Τούρκων, η σύγχυσις

διαταγών και πληροφοριών, όλα κορύφωναν την ταραχή και τη συγκίνηση του πληθυσµού

της Θράκης."

Συµµάζεψαν λίγα από το νοικοκυριό τους, καλοθέτησαν τους ζαχιρέδες στα κελάρια,

ετοίµασαν τους µπόγους τους, σκούπισαν, καθάρισαν σαν καλοί και πρεποί νοικοκύρηδες, τα

φόρτωσαν στους αραµπάδες µε τα βόδια. Άναψαν για τελευταία φορά τις καντήλες στους

τάφους των προγόνων τους. "Εφτασφράγισαν" πόρτες και παράθυρα, έκαναν το σταυρό τους

και αναχώρησαν µε σφιγµένες τις καρδιές, για το άγνωστο, έχοντας στις τσέπες τους τα

κλειδιά περασµένα στο χαλκά. Αν είχαν λίρες και διαµαντικά, τα έβαζαν µοιρασµένα σε πάνινα

τουρβαδάκια και κάθε µέλος της οικογένειας έκρυβε από ένα επάνω του.

Και αν λίγοι είχαν αντιληφθεί ή διαισθανθεί την πραγµατικότητα, δεν µπορούσαν από

την έλλειψη µεταφορικών µέσων να ξεσηκώσουν όλο το κινητό βίο τους. Στο σπίτι µας η

γιαγιά, όταν µια εγγονή της θέλησε να ξεκρεµάσει για να πάρει µαζί τη φωτογραφία του

∆ηµητρού, του γιου της γιαγιάς που είδαµε πιο µπροστά, σήκωσε το µπαστούνι της και

γεµάτη θυµό χτύπησε την εγγονή της λέγοντας: "από πότε µου γίνατε νοικοκυρές εδώ

µέσα;", εννοώντας και τη νύφη της, τη µάνα µου, δύο µηνών παντρεµένη, που ήταν

παρούσα. Ίσως, µερικοί, να άφησαν πίσω και τα µαλάµατα, τους παραχωµένους θησαυρούς

τους, που αναφέραµε στην αρχή, µε την πεποίθηση ότι κάποτε θα γυρίσουν να τα ξεθάψουν.

Η προσδοκία εκ µέρους των εντόπιων Τούρκων έγινε αιτία, πολλοί από αυτούς να

ανασκάψουν αυλές, υπόγεια και χωράφια, ακόµα να κατεδαφίσουν καλά και γερά σπίτια,

προκειµένου να κάνουν την τύχη τους. Μας τα έλεγαν οι ίδιοι στην Αδριανούπολη.

Αναφέρονται όµως και περιπτώσεις που µερικοί Τούρκοι, µετά την ανταλλαγή, όταν έγινε

δυνατή κάποια επικοινωνία, έστελναν χαιρετισµούς στους εδώ τέως συµπατριώτες τους. Ένας

µάλιστα ονόµατι Κιρκλάρ, έψαχνε και βρήκε την οικογένεια του Γεωργίου Κ. Ταυρίδη ή

Μπουγόγλου και έστειλε 300 λίρες που χρωστούσε. Ένας άλλος από τη Γένα, έψαχνε να

στείλει µισή λίρα, χρέος του πατέρα του, ο οποίος άφησε εντολή να το πληρώσει. Το κοράνι

δεν επιτρέπει στους πιστούς να εµφανίζονται µε χρέος στην πύλη του άλλου κόσµου.

Άφηναν πίσω µια παρουσία αιώνων. Ήταν ένα ξήλωµα ανθρώπων από τις εστίες τους,

από τη γη στην οποία έζησαν, φυλάγοντας και τις Θερµοπύλες του Έθνους. Τώρα, τους

τράβηξαν το έδαφος από τα πόδια τους. ∆ιώχτηκαν από το χώρο όπου αγωνίστηκαν να

στεργιώσουν, δηµιούργησαν και ξεκίνησαν να µεταλαµπαδεύσουν τον πολιτισµό τους, το φως

του Ελληνισµού και την αγάπη του Χριστιανισµού, σε µια µεγάλη περιοχή του πλανήτη µας.

Τώρα και οι Θρακιώτες, µαζί µε τους άλλους, πήραν το δρόµο για την Ελλάδα,

πρόσφυγες. ∆εν κινδύνεψαν βέβαια οι ζωές τους. Αυτά που συνέβηκαν στον Πόντο, στη

Μικρά Ασία, στην Ιωνία δεν έγιναν και στη Θράκη. Ο µικρός παρακλητικός κανόνας λέει.

"Θλίψις γαρ έχει µε, σκέπην ου κέκτηµαι, ουδέ που προσφύγω παντόθεν πολεµούµενος και

παραµυθίαν ουκ έχω πλην Σου, ∆έσποινα του κόσµου."

37

Ο τόπος που άφηναν ήταν εύφορος, λόγοι για ξενιτεµό δεν υπήρχαν και µέχρι τότε η

µετανάστευση από τις Σαράντα Εκκλησίες ήταν µικρή. Μετά το 1922 πολλοί έφυγαν για την

Αµερική. Ήταν επόµενο, αφού όλοι σκόρπισαν και η Ελλάδα δεν επαρκούσε να απορροφήσει

το σύνολο των προσφύγων. Από τους πρώτους ξενιτεµένους στην Αµερική, πριν από την

προσφυγιά, είχε ιδρυθεί Σύλλογος µε τον τίτλο ΚΑΡΠΟ∆ΑΙΜΩΝ, που είχε στείλει και χρήµατα

για την Αστική Σχολή. Μετά, ενίσχυε και βοηθούσε όσους κατέφευγαν στο Νέο Κόσµο.

Πολλοί από τους πρόσφυγες του 1922 που εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική

Μακεδονία και στη ∆υτική Θράκη, υπέστησαν, 19 χρόνιαµετά και δεύτερη προσφυγιά, κατά

τη

Βουλγαρική Κατοχή των περιοχών αυτών, στο ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο. Κατέφυγαν

κυρίως στη Θεσσαλονίκη, την προσφυγοµάνα, όπου και πολλοί έµειναν για πάντα.

Η καλύτερη ανάλυση της λέξης προσφυγιά, περιλαµβάνεται σε ένα άρθρο του Μάριου

Πλωρίτη στην εφηµερίδα το Βήµα (24 Μαρτίου 1991) µε τον τίτλο "πρόσφυγες µια απαιώνια

τραγωδία". Είναι από τον "Πλαταϊκό", λόγο του Ισοκράτη που έγραψε για τους Πλαταιείς, για

να τον εκφωνήσουν στην Αθηναϊκή Εκκλησία του ∆ήµου, όταν η πόλη τους καταστράφηκε

από τους Θηβαίους το 374 π.Χ. Το κοµµάτι του λόγου αυτού που παρατίθεται δείχνει τις

αθλιότητες της προσφυγιάς και τα αδιέξοδα της.

"Ποιους θα µπορούσε να βρει κανείς περισσότερο δυστυχισµένους από µας που, µέσα σε

µια µέρα, χάσαµε και την πατρίδα µας και τη γη µας και την περιουσία µας και τώρα

στερηµένοι απ' όλα τα απαραίτητα, πλανιόµαστε εδώ κι εκεί σαν ζητιάνοι, µη ξέροντας που να

στραφούµε και υποφέροντας σ' όποιο µέρος κι αν καταφύγουµε. Γιατί, αν βρούµε εκεί

δυστυχισµένους ανθρώπους, πονάµε, αφού αναγκαστικά, εκτός απ' τις δικές µας συµφορές

µετέχουµε και στων άλλων τις λύπες. Κι αν πάλι βρεθούµε ανάµεσα σ' ευτυχισµένους, πονάµε

πιο πολύ όχι επειδή φθονούµε τα πλούτη τους, αλλά επειδή, µπροστά στην ευτυχία τους,

νιώθουµε πιο βαθειά τη δική µας κακοπάθεια. Που εξαιτίας της, δεν περνάµε ούτε µια µέρα

38

αδάκρυτοι, µόνο πενθούµε καθηµερινά και αδιάκοπα τον χαµό της πατρίδος µας και θρηνούµε

για την καταστροφή που µας βρήκε.

Αληθινά, τι νοµίσετε πως νιώθουµε βλέποντας τους γονείς µας να ζουν άθλια γερατιά

και τα παιδιά µας ν' ανατρέφονται όχι όπως εµείς είχαµε ελπίσει, παρά άλλα να καταντάνε

δούλοι εξαιτίας µικροδανείων, άλλα να µπαίνουν υπηρέτες, κι άλλα να παλεύουν για τον

επιούσιο όπως µπορούν, µε τρόπο που δεν ταιριάζει ούτε στα έργα των προγόνων τους, ούτε

στην ηλικία τους, ούτε στη δική µας περηφάνια. Και το πιο σπαρακτικό, απ' όλα, να βλέπεις να

χωρίζονται όχι µόνο πολίτες από συµπολίτες, αλλά και γυναίκες από τους άνδρες τους και

θυγατέρες από τις µητέρες τους, κι όλοι οι συγγενικοί δεσµοί να διαλύονται, όπως έγινε µε

πολλούς συντοπίτες µας εξαιτίας της κατάρας που µας βρήκε. Γιατί αφού χάθηκε η κοινή ζωή

µας ο καθένας δεν στηρίζει πια τις ελπίδες τον παρά στον εαυτό του µονάχα.

Και βέβαια, δεν ξαστοχάτε - νοµίζουµε - και τις άλλες ντροπές και ταπεινώσεις που

γέρνει η φτώχια και η προσφυγιά, και που εµείς τις νιώθουµε στην ψυχή µας πιο βαριά απ'

τους άλλους, αλλά δεν τις ξεστοµίζουµε, επειδή ντρεπόµαστε να συζητάµε µια-µια τις

δυστυχίες µας."

Μικρασιατική καταστροφή – άρθρο από τους New York Times (18/9/1922)3 «Από την 11η νυκτερινή της Κυριακής 28ης Αυγούστου και ύστερα, κανένα ελληνικό

και αρµενικό σπίτι δεν έµεινε άθικτο. Θύρες έσπασαν, παράθυρα παρεβιάζοντο, γυναίκες

ατιµάζονταν, άνδρες και παιδιά λογχίζονταν, από κεφαλίζονταν, στραγγαλίζονταν, ως κουρέλια

ξεσχίζονταν. Τούρκοι αξιωµατικοί κατευθύνουν το πλιάτσικο των στρατιωτών. Συναντήσαµε

πολλούς να µεταφέρουν κλοπιµαία µε κάθε µέσο. Οι σφαγές παίρνουν διαστάσεις. Τα

πτώµατα, άλλοτε ακέφαλα και άλλοτε ακρωτηριασµένα, παραµένουν άταφα και αναδίδουν

φοβερή δυσοσµία».

Οι Ισραηλίτες µέσα στην ιστορία Η χώρα των Ισραηλιτών, αν και έχει έκταση περίπου όση η Πελοπόννησος,

κατακτήθηκε από πολλούς λαούς γιατί βρίσκεται σε καίρια γεωπολιτική θέση. Γι’ αυτό το λόγο,

κατακτήθηκε από Αιγυπτίους, Ασσύριους, Βαβυλώνιους, Πέρσες, Έλληνες, Ρωµαίους,

Βυζαντινούς, Άραβες, Σταυροφόρους, Τούρκους και τέλος Άγγλους. Επίσης, οι Εβραίοι της

διασποράς, κατά το Μεσαίωνα γνώρισαν διώξεις στη ∆υτική Ευρώπη, µε αποκορύφωµα τον

διωγµό που πραγµατοποιήθηκε στην Ισπανία, όταν ντόπιοι Εβραίοι εκδιώχθηκαν,

µεταναστεύοντας έτσι σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Αρκετοί έφτασαν στην Πολωνία,

ενώ άλλοι στην Θεσσαλονίκη.

Ο µεγαλύτερος διωγµός όµως που βίωσε ο Εβραϊκός λαός, πραγµατοποιήθηκε κατά

το διάστηµα του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου, όταν οι Εβραίοι της κατεχόµενης Ευρώπης

3 Θεοδωρόπουλος Νίκος

39

γνώρισαν την συστηµατική δίωξη και εξόντωση από τα Χιτλερικά στρατεύµατα µετρώντας

περίπου έξι εκατοµµύρια θύµατα. Σήµερα, αρκετά εκατοµµύρια Ισραηλίτες, κατοικούν στο

Ισραήλ. Η ίδρυση όµως του Ισραηλιτικού κράτους το 1948, χωρίς την ταυτόχρονη ίδρυση

Παλαιστινιακού κράτους, αποτελεί έως σήµερα πηγή διενέξεων και συγκρούσεων σε

διπλωµατικό και στρατιωτικό επίπεδο. Τα ακανθώδη ζητήµατα της ισραηλοπαλαιστινιακής

διένεξης, µοιάζουν εξαιρετικά δύσκολα στην επίλυσή τους, ενώ για κάποια άλλα, η επίλυση

µοιάζει αδύνατη.

Σχεδόν 200.000 Ισραηλινοί ζουν σήµερα σε οικισµούς που χτίστηκαν µετά τον

πόλεµο του 1967, σε εδάφη που το Ισραήλ κατέλαβε από την Ιορδανία, τη Συρία και την

Αίγυπτο. Οι άνθρωποι αυτοί, αποφάσισαν να ζήσουν σε περιοχές επικίνδυνες γι’ αυτούς για

δύο λόγους: ό ένας είναι ιδεολογικός, γιατί πολλοί Εβραίοι πίστεψαν ότι µε την εγκατάστασή

τους σε εδάφη τα οποία η χώρα τους κατέλαβε παράνοµα, επέστρεφαν στη γη που τους

έδωσε ο Θεός και ήταν αιώνια δική τους. Γι’ αυτούς η Ιουδαία και η Σαµάρεια, είναι τόποι

γέννησης του έθνους τους και προτιµούν να πεθάνουν υπερασπιζόµενοι τη «Γη της

επαγγελίας».

Ένας άλλος λόγος, είναι ο οικονοµικός, καθώς οι κυβερνήσεις τους πρόσφεραν

δελεαστικά κίνητρα για να εγκατασταθούν στα κατεχόµενα. Άνετες κατοικίες, σχεδόν δωρεάν,

µειωµένους φόρους, µόνιµη εργασία. Η παρουσία των εποίκων στα κατεχόµενα, είναι µόνιµη

πηγή τριβών και συγκρούσεων. ∆εν είναι σπάνια τα περιστατικά επιθέσεων Παλαιστινίων

εναντίον εποίκων, αλλά και το αντίστροφο, καθώς οι έποικοι οπλοφορούν µε άδεια της

κυβέρνησής τους.

Παλαιστίνιοι πρόσφυγες Μόνιµο αίτηµα της Παλαιστινιακής πλευράς, είναι το ζήτηµα της επιστροφής 3,7

εκατοµµυρίων προσφύγων. Η µόνιµη θέση του Ισραήλ, είναι ότι αποκλείεται να αναγνωρίσει

σε αυτούς τους ανθρώπους το δικαίωµα στην επιστροφή, όπως απαιτεί το ψήφισµα 194 των

Ηνωµένων Εθνών. Αντιπροτείνει µάλιστα, τη δηµιουργία ενός ταµείου αποζηµίωσης των

προσφύγων, στο οποίο προτίθεται να συµβάλλει µε µεγάλα ποσά.

Οι άνθρωποι αυτοί της Παλαιστινιακής διασποράς, ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους

µετά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεµο του 1948. Είναι οι πρωταγωνιστές του διαρκέστερου

προσφυγικού δράµατος στον κόσµο. Αυτοί και οι γονείς τους, άφησαν τα σπίτια τους σε

πόλεις και χωριά που σήµερα ανήκουν στο Ισραήλ. Τροµοκρατηµένοι από την προέλαση των

Ισραηλινών δυνάµεων στις περιοχές που ο ΟΗΕ το 1947 είχε ορίσει για να αποτελέσουν το

Παλαιστινιακό κράτος. Ένα κράτος, που δεν αποδέχτηκαν τότε η Παλαιστινιακή ηγεσία και ο

αραβικός κόσµος, εξαπολύοντας επίθεση στο νεοσύστατο Ισραήλ. Την εποχή του πολέµου, οι

πρόσφυγες υπολογίζονταν σε 1.000.000 ανθρώπους. Το 1/3 εξ’ αυτών πέρασε στη δυτική

40

όχθη, άλλο 1/3 στη Γάζα και οι υπόλοιποι σκορπίστηκαν σε στρατόπεδα στην Ιορδανία, τη

Συρία και τον Λίβανο, ή προτίµησαν να βρουν µια καλύτερη ζωή σε χώρες όλου του κόσµου.

Μετά τον πόλεµο του 1967, άλλοι 300.000 άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες (πολλοί εξ’

αυτών για δεύτερη φορά) και εγκατέλειψαν την δυτική όχθη για να πάνε στην Ιορδανία. Η

Παλαιστινιακή ηγεσία, υποστήριζε σταθερά το δικαίωµα αυτών των ανθρώπων να

επιστρέψουν στα σπίτια τους, όµως το Ισραήλ αρνείται κατηγορηµατικά, ισχυριζόµενο ότι µία

χώρα έξι εκατοµµυρίων θα κατέρρεε εν µία νυκτί αν άνοιγε τα σύνορά της σε τέσσερα

εκατοµµύρια «εχθρούς». Κάτι τέτοιο θα ήταν «αυτοκτονία» για το Εβραϊκό κράτος, και την

άποψη αυτή συµµερίζονται και οι πλέον ένθερµοι Ισραηλινοί υποστηρικτές της ειρήνης.

Επίλογος Σύµφωνα µε τη διδασκαλία του Χριστιανισµού, όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια και οι

λαοί οφείλουν να µάθουν να συνυπάρχουν δίχως να χάνουν την θρησκευτική και πολιτιστική

τους ταυτότητα, αλλά και δίχως να επιθυµούν την εξόντωση όσων διαφέρουν από αυτούς.

Εδώ κρίνεται αναγκαίο να κάνουµε µία διευκρίνιση. Ειρήνη, δεν σηµαίνει να µην υπάρχει

αντίσταση στην αδικία και τις επιθυµίες των ισχυρών, αλλά η ειρήνη πρέπει να ταυτίζεται µε

τον σεβασµό και την ισότιµη συνύπαρξη – όχι µε την αποδοχή της αδικίας και την

νοµιµοποίηση της σκλαβιάς.

Ο Ιησούς Χριστός, είναι όπως ψάλλεται στην εκκλησία κατά την Μεγάλη εβδοµάδα

των Παθών Του, ο «Υπέρ ηµών και συµπαθών». Έχει πάθει για µας και µας συµπαθεί. Ο

Θεάνθρωπος, γεννήθηκε σαν ξένος και φτωχός µέσα σε στάβλο, όταν η Θεοτόκος

αναγκάστηκε να µετακινηθεί για την απογραφή της οικογένειας. Γλίτωσε από τη σφαγή των

νηπίων του Ηρώδη και φυγαδεύτηκε στην µακρινή Αίγυπτο ζώντας σαν πρόσφυγας. Τόσο ο

ίδιος όσο και οι µαθητές του διώχθηκαν από την πολιτική και θρησκευτική εξουσία της χώρας

τους. Σαν ξένος αντιµετωπίστηκε από τους οµοθρήσκους Του και από τους αλλόφυλους

κατακτητές της γης Του.

Εποµένως, ο πλησίον για τον οποίο µίλησε ο Θεός είναι ο κάθε άνθρωπος που πάσχει

και δυστυχεί. Μόνο µέσα από την υπέρβαση του εγωισµού του µπορεί ο άνθρωπος να

συνδεθεί µε τον συνάνθρωπο. ∆υστυχώς όσο υπάρχουν πόλεµοι, διακρίσεις, φτώχεια και

έλλειψη ανοχής θα υπάρχουν και πρόσφυγες.

41

Το παρακάτω απόσπασµα προέρχεται από την ύπατη αρµοστεία του ΟΗΕ, για τους

πρόσφυγες:

Πρόσφυγες. Κάτι παιχνίδια που παίζει η ζωή…

Τρέχουν κυνηγηµένοι, κρύβονται φοβισµένοι… Κάποτε ήταν συνηθισµένοι, καθηµερινοί

άνθρωποι. Τώρα έχουν µείνει χωρίς πατρίδα, χωρίς σπίτι, χωρίς οικογένεια, χωρίς άλλη

επιλογή από το να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για να µπορέσουν τουλάχιστον να

µείνουν ζωντανοί. Και µετά, µια ξένη γι’ αυτούς χώρα που ταλαντεύεται – να τους δεχθεί ή

όχι; Να τους προσφέρει άσυλο ή να τους αρνηθεί την προστασία; Λες και η τελευταία τους

ελπίδα… τραµπαλίζεται… αλλοίµονο! Παράξενα που είναι τα παιχνίδια της ζωής…

Η εργασία αυτή πραγµατοποιήθηκε µετά από τη συλλογή υλικού των τµηµάτων Α1, Α2, Α3 του 2ου Γυµνασίου Ζεφυρίου.