'ΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΟΥ ΠΕΖΙΚΟΥ ΔΗΜ. ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟ Υ

ΔΗΜ. Γ. ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΑΟΥΣΥΝ)ΡΧΟΥ ΠΕΖΙΚΟΥ

το Κ. Κ. Ε. κ α ι

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Ν ά ξέρ η τε, αν τρ έξο υ μ ε νά σ ώ σ ο υμ ε τή Μ α κ εδ ονία , ή Μ α κ εδ ονία θ α μ α ς σώ ση.

ΙΩ Ν . Δ Ρ Α Γ Ο Υ Μ Η

Α Θ Η Ν Α Ι ” 1 9 4 8

Έ ν ε κ ρ ίθ η διά της Cm’ ά ριθ . 19006]17-1-48 Δ ]γ ή ς Γενικ ο ύ Έ π ι τ ε λ ε ίο υ Σ τ ρ α τ ο ύ .

«Τ ά έν τω κειμένω εκ τιθέμ εν α δέν ά ν τιπ ρ ο σ ω π εύ ου ο ι γνώ μ α ς τής ‘ Υττηρβσίας».

ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ-ΜΕ ΑΑΝΘΙΟΥ

Π Ρ Ο Α Ε Γ Ο Μ Ε Ν Α

ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΕΡΑΜΟΠΟΥ ΑΟΥ. Α καδημαϊκού

ΣΤΡΑΤΗ ΜΥΡΙΒΙΑΗ.

ΑΧΙΑΛΕΩΣ ΚΥΡΟΥ.

'ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΔΡΑΓΟΥΜΗ. Βο υλευτοΰ έκ Φ λωρίνηςκαί Καστορίας

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ

Ο Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Υ Σ τού £ργου το ύ του ε ΐν ε ά ξιο ς σ υ γχα ρ η τη ρ ίω ν θερμ ώ ν, διότι δέν άφήκεν εα υ τό ν ά π λ ο ΰ ν θεα τή ν ψ υχολογικώ ν,,

κοινω νικώ ν, θρησκευτικώ ν καί π ολιτικ ώ ν ζυμώ σεω ν είς τήν Β Δ γ ω ­νίαν τής Μ α κ εδ ο νία ς, δέν £μεινεν έκ θα μ β ο ς καί ά δρ α νή ς πρό τώ ν όλισθη ρώ ν κα'ι δ υ σ σ υ λλή π τω ν ά λ λ α β α ρυση μ ά ντω ν γ εγ ο ν ό τω ν , ά τιν α έ ξε ιλ ίσ σ ο ν το ά λ λ ε π ά λ λ η λ α καί μ ε τ έ β α λ λ ο ν ριζικω ς τήν π ο- λιτικήν κ α τά σ τα σ ιν διά τής μ ε τα β ιβ ά σ εω ς τής εξο υ σ ία ς ά π ό του ν ομ ίμ ου κ ρ ά το υ ς καί τής π ροα ιώ νιου καί π α τρ ο π α ρ α δ ό τ ο υ κοινω ­νικής τά ξ ε ω ς είς μίαν σκοτεινήν δ ύ να μ ιν , ήτις ά π έ φ έυ γ ε νά έ μ φ α - . νισθή είς τό φώ ς, έκ α λ ύ π τετ ο ύπό δ ιά φ ορ α π ρ ο σ χ ή μ α τα καί συν­θ ή μ α τα καί διά τής π α ν ο υ ρ γ ία ς , τής ά ν α ισ χύ ν το υ δια στροφ ής εν­νοιώ ν καί ά ξιω μ ά τω ν καί τής θ ρ α σ ε ία ς τό λ μ η ς έσ φ ετερ ίζετο τήν π ολιτικ ή ν , εν ίκανω δέ βα θμ ω καί τήν στρα τιω τικήν δύναμ ιν έν τή χ ώ ρ α . Ό σ υ γ γ ρ α φ εύ ς δ ιεΐδεν , ώς ό θο υ κ ιδ ίδ η ς έν ά ρ χή τοΟ Π ε- λ οπ οννη σ ια κ οΰ π ο λ έ μ ο υ , δτι τά περί α ύ τό ν συμβαίνον.τα έμ ε λ λ ο ν νά δχουν σ π ο υ δ α ία ν σ η μ α σ ία ν διά τήν έσω τερικήν κυρίως κ α τά - σ τα σ ιν τής Ε λ λ ά δ ο ς καί έπ εδ ό θη είς τήν σ υ λ λ ο γ ή ν τοΰ Ιστορικού όλικ οΰ . Τ ο ύ το τό Εργον ήτο δ υ σ χ ε ρ ές , έπ ειδή τά π ρ ά γ μ α τ α ε ΐ χ ο ν συνω μοτικόν καί υ π ο υ λ ο ν χα ρ α κ τή ρ α καί ήσαν έν τή ά λ η θ ε ΐ ουσία τω ν δυσ διά κ ριτα είς τό ν ά β α θή ερευνητήν. ’ Ε π ειδ ή δέ ήσαν έν τή γ ε ν έ σ ε ι τω ν, ε ΐχ ο ν μ εγ ά λ η ν σ η μ α σ ία ν οί ά το μ ικ ο ί π α ρ ά γ ο ν τε ς , τά π ρ ό σ ω π α , α τιν α ά ν εμ ιγ ν ύ ον το είς τά ς π ο λ ιτ ικ ά ς ζυ μ ώ σ εις , τούς ψ υ χολογ ικ ού ς έκ βια σ μ ο ύ ς, τήν δ ο λ ία ν κοινωνικήν κα τήχησιν , τήν δ 'ά σ τρ ο φ ο ν στοργή ν π ρός το υ ς ά λ λ ο φ ύ λ ο υ ς καί κ α τά π α ρ ά δο σ ιν έχ θρ ο ύ ς τοΰ έθν ου ς ήμώ ν, τήν μ ετα β ίβ α σ ιν τής σ τρ α τιω τικ ής ίσ χύ ο ς είς το ύ ς ξένο υ ς το ύ τ ο υ ς καί είς μ έ γ α ν ά ρ ιθμ ό ν έλλή νω ν π ρ ο δ ο τώ ν , οι'τινες &στρεφον τό έγ χ ειρίδ ιό ν τω ν κ α τά το ΰ σ τή θο υ ς τής π α τρ ί- δος καί Ιθ ε τ ο ν δυνα μ ϊτιν ύπό τά θ ε μ έ λ ια τής ελλη νικής μορφής τής κοινω νίας ήμών καί π ρ ο η το ίμ α ζο ν τήν ά ν α τίν α ξιν το ΰ κοινω νικοΰ κ α θ εσ τώ το ς , τό ό π ο ιο ν ε ίχ ε σ υ ν θέσ ει ή σ οφ ία το ΰ έθν ο υ ς ήμών,. διά τής ή γ εμ ο ν ίδ ο ς π νευμ α τικ ή ς του έρ γ α σ ία ς επί χ ιλ ιετη ρ ίδ α ς καί ε ίχ ε π α ρ α δ ώ σ ει είς χρήσιν τής εύ ρ ω π α ϊκ ή ς καί έν γέν ει δυτικής ά ν θρ ω π ό τη το ς .

Τ ό κοινω νικόν το ΰ τ ο κ α θ εσ τώ ς , τό ό π ο ιο ν έν τή τ ε λ ε υ τα ία μορφή το υ δ ύ ν α τα ι νά ό ν ο μ ά ζ η τ α ι κ ρά μ α το ΰ έλλη ν ο ρ ρ ω μ α ϊκ ο ΰ καί το ΰ χριστια νικ ού π ο λ ιτ ισ μ ο ΰ , ό σ ο ν δ ή π ο τε μικρόν ή έξηρ τημ έ- νον καί άν ε ΐν ε τό μέρος τό όφ ειλόμ ενον είς τήν Ρώ μην καί τόν χ ρ ισ τια ν ισ μ ό ν , τό κ α θ εσ τώ ς το ΰ το δέν έννοοΰν οί ά ν α το λ ικ ο ί λ α ο ί . Δ ιά το ΰ το έχ ο υ ν τό σ ο ν δ ιά σ τρ οφ ον άντίληψ ιν θεμ ελιω δ ώ ν ά ρ χώ ν καί έννοιώ ν ώ ς ε ΐν ε ή έ λ ε υ θ ε ρ ία , ή δη μ ο κ ρ α τία , ή κοινω ­νική ίσότη ς, ή ά ρετή κ λ π . κλπ.

Τ ά ς χ ώ ρ α ς τω ν κ α τ α π ιέζ ει μολυβδίνη τυ ρ α ννία , α ν τίθ ετο ς π ρός π ά σ α ν έ λ ευ θ ερ ία ν καί ισ ό τη τα , καί οί λ α ο ί τω ν π ένον τα ι καί π ει- νώ σι, ζώ ν τες έν τα π ειν ω βιω τικω έπ ιπ έδ ω , ά λ λ ’ ot κήρυκες καί π ρ ο π α γ α ν δ ισ τα ί τοΰ κ α θ εσ τώ τ ο ς το ύ τ ο υ , έ κ θ ε 'ά ζ ο υ ν α ύ τό ά νερυ- ’θρ ιόίστρ ς, ύ β ρ ίζοντες το ύ ς ά ντιφ ρονοΰντα ς ώς φ α σ ισ τά ς , έν ω ή ά ρ - χική έννοια το ΰ φ α σ ισ μ ού ε ΐν ε ή ο μ ό ν ο ια τώ ν π ο λ ιτώ ν , π ρ ο ϋ π ο θ έ - το υ σ α έ λ ευ θ ερ ία ν σκέψ εως ά γ ν ω σ τ ο ν είς τά ς κ ομ μ ου νιστικ ός χ ώ ρ α ς.

Τήν κοινωνικήν τα ύτη ν σοφ ιστικήν σ τρ έβ λω σ ιν σ υ λ λ α μ β ά ν ε ι τό βιβλίον το ΰ το διεισ δ ύ ου σ α ν είς τά ς κοινω νικός τά ξ εις καί τά ς σ τρ α τευ ο μ έν α ς δ υ νά μ εις το ΰ έθν ου ς ήμώ ν καί έκ θέτει, π ώ ς ά ντί ενός έμ φ α νισ θέντος είς τ ά ς θ ε ρ μ ο π ύ λ α ς π ρ ο δ ό το υ , ο δτιν ο ς τό ό νο μ α κ α τά ρ α το ν π α ρ έδω κ α ν οί π ρ ό γο ν ο ί μας είς τήν π α γ κ ό σ μ ιο ν Ιστορίαν π ρ ό ς δ ια π α ιδ α γ ώ γ η σ ιν τώ ν εθνώ ν, ή σημερινή καί ή χ θ ε ­σινή έθνική ήμών δρ α σις π α ρ ή γ α γ εν δεκ ά δ α ς χ ιλ ιά δ α ς όμοιω ν π ρ ο ­δοτώ ν καιόντω ν τά χ ω ρ ία τής Ε λ λ ά δ ο ς , φ ονευόντω ν π ά ν τ α σ η μ α ί­νοντα κοινωνικόν π α ρ ά γ ο ν τα , ά π α γ ό ν τω ν το ύ ς νέο υ ς ώς ά κ ουσίους μ η τρ α λ οία ς π ο λ ε μ ισ τά ς , τά ς ν εά ν ιδ α ς π ρό ς δ ια φ θο ρ ά ν καί έκ πόρνευ- σ ιν κ α ί τά π α δ ία διά νά λείψ η ό ελλη νικός γ ό ν ο ς . Κ ύμα έντρομω ν άνθρώ πω ν π ά σ η ς ήλικίας καίουν τά ς οικίας καί τά ύ π ά ρ χ ο ν τά τω ν φ ονεύουν τά ζ ώ α τω ν καί π α ρ α λ α μ β ά ν ο ν τε ς τά τέκνα τω ν καί δ ,τ ι ε ίν α ι εύ χερ ώ ς φ ορητόν έκ τής π ερ ιο υ σ ία ς τω ν κινοΰνται π ρός νότον , κ α τα λ είπ ο ν τες έρημον τήν β ο ρ εία ν παρυφ ήν τής Ε λ λ ά δ ο ς , Τ ο ΰ το δέ τό έρ γ ο ν τής κ α τα στρ ο φ ή ς καί τής σ μ 'κ ρύν σεω ς τής Ε λ ­λ ά δ ο ς σ υ ν τελ εϊτ α ι ύπό έλ λ η ν ο γ λ ώ σ σ ω ν κακούργω ν καί ύ π ό τά δ μ μ α τ α μ ια ς δ ιεθνο ύ ς έπ ιτρ ο π ή ς, ήτις έμ π α ίζ ει με τά β ά σ α ν α τής Ε λ λ ά δ ο ς ά ν α ζ η το ΰ σ α ή σ υ χον καί τερπνήν έλβετικ ήν π ό λ ιν , Υνα σ υ ν τά ξη τήν έκ θεσίν της !

Τ ό έρ γ ο ν ύπήρξεν ά ν α μ φ ιβό λω ς δύσκολον* έχ ρ ειά σ θη νά π α ρ α - κ ο λο υ θη θο ύ ν τά γ ε γ ο ν ό τ α κ α τά ά δ ιά λ ε ιπ το ν τρ ό π ο ν έν τή δ ια γ ω γ ή .ώ ρισμένω ν ά τό μ ω ν ή ώ ρισμ ένης ό μ ά δ ος· διά νά ύ π ά ρ ξη δέ ά μ είω - τον τό ένδιαφ έρον π ρός τήν ύ π ό θεσ ιν καί ή .φ ρ ο ν τίς π ερί τό θ έ μ α , ό σ υ γ γ ρ α φ εύ ς π ρ έπ ει νά ε ΐχ ε κ α τα λη φ θή ύπό τής ψ υχολογικής έκείνης δ ια θ έσ εω ς , τήν ό π ο ία ν ό Π λά τω ν ό ν ο μ ά ζει κα τοκ ω χή ν, καί ήτις δέν άφήνει τήν ψυχήν νά ήρεμήση, ά λ λ ’ ώ θ εϊ α ύτή ν π ρός •άκατάπαυστον έρευνα ν .

Ό σ υ γ γ ρ α φ εύ ς δέν είν α ι π ο λ ύ π ειρ ο ς έν τή συγγρα φ ική τέχνη* ά λ λ ’ ή ισ το ρ ία θ ά όφ είλη π ρός α ύ τό ν εό χ α ρ ισ τία ς διά το ύ ς κό- τιους, οϋς κ α τη ν ά λω σ εν ύπέρ α ύ τή ς .

Α . Δ . Κε ρ α μ ο π ο υ λ ο ς

Κ α θ η γ η τή ς τον Π ανεπιστημίου, ’Ακα­δ η μ α ϊκ ό ; Δ ιευ θ υ ν τή ς τών άρχαιοτήτων καί τών Ιστορικών Μ νημείων έν τ φ

Ύ π ο υρ γείψ τή ς Π αιδείας.

Σ Υ Ν )Α Ρ Χ Η Σ Δ ημ. Ζ α φ ειρ ό π ο υ λ ο ς , ό ό π ο ιο ς μέ τό σ ύ γ ­γ ρ α μ μ ά το υ διά τό ν Έ λ λ η ν ο ϊτ α λ ικ ό ν π ό λ ε μ ο ν , π ού έζη σ ε κ α ί

έγνώ ρισεν ό ϊδ ιο ς ώς π ο λ ε μ ισ τή ς , π ροσ έφ ερεν είς τόν ίστορικ όν το υ μ έ λ λ ο ν το ς μίαν ά νεκτίμ η τον ύ π η ρ εσ ία ν , π ροσ φ έρει ήδη μία ν νέα ν έθνικήν ύ π η ρ εσ ία ν μέ τό ά ν ά χ εΐρ α ς νέον του σ ύ γ γ ρ α μ μ α . Σ υ ν ε- χ ίσ α ς μ ετά τό τ έ λ ο ς το ΰ δ ευ τέρ ο υ π α γ κ ο σ μ ίο υ π ο λ έ μ ο υ τό ν ά γ ώ ν α ένα ντίον τής ν έα ς μορφής καί τώ ν νέω ν σ υ νθη μ ά τω ν, πού ά ν έ λ α β ο ν α ί έπ ιτιθ έμ εν α ι ένα ντίον τής Ε λ λ ά δ ο ς δ υ ν ά μ εις τοΰ σκ ότους καί τής β ία ς , άκριβώ ς δπ ω ς τό ν έσ υ ν έχ ισ ε π α ρ ά τά ς τό - σ α ς το υ θυ σ ία ς καί π λ η γ ά ς καί έρ είπ ια τό Έ λ λ η ν ικ ό ν ’Έ θ ν ο ς όλόκ λη ρον , ό σ υ γ γ ρ α φ εύ ς το ΰ β ιβ λίο υ α ύ το ΰ , ήδυνήθη νά γνω - ρίση ά π ό κοντά π ο ιο ς άκριβώ ς ήτο ό ν έο ς έχ θρ ό ς π ού ή π είλ ει τήν Έ λ λ η ν ικ ή ν ύ π ό σ τα σ ιν .

Ε ίδ ε το ύ ς σ υ μ μ ο ρ ίτα ς , οί ό π ο ιο ι ίσ χυ ρ ίζο ν το οτι ά π ο τ ε λ ο ΰ ν τόν «Δ ημοκρατικ ό Σ τρ α τ ό τής Ε λ λ ά δ α ς » καί ο τι δ ιε ξά γ ο υ ν τόν ά γ ώ ν α τω ν διά νά ά π ο κ α τα σ τή σ ο υ ν τά ς δη μ οκ ρ α τικ ός έ λ ευ θ ερ ία ς είς τήν τυραννουμ ένην ά π ό τό μ ο να ρ χο φ α σ ισ τικ όν Κ ρ ά τος χ ώ ρ α ν . ’Ή κ ο υ σ ε τά λ ό γ ια τω ν, έ π ρ ό σ εξ ε τά π ρ ό σ ω π α π ο λ λ ώ ν έ ξ α ύ τώ ν, έ δ ιά β σ σ ε τά κ α τ α σ χ ε θ έ ν τα έγ γ ρ α φ ά τω ν καί ήδυνήθη ο ύ τω νά δ ια π ισ τώ σ η ά π ό π ο ιο υ ς λ ό γ ο υ ς π ρ ο εκ α λ εΐτ ο ό ά γ ω ν τω ν, π όθεν έλ ά μ β α ν ο ν τά ς έν τ ο λ ά ς καί τά ς ο δη γία ς τω ν, είς π οίο υ ς σκοπ ούς ά π έ β λ ε π ε ν ή π ρ ο σ π ά θ ε ιά τω ν. Κ αί έπ ειδ ή έχ ε ι μ έσα του πλην τώ ν χαρα κτηριστικώ ν π ρ ο σ όντω ν το ΰ σ τρ α τιω τικ ο ύ ή γ έτο υ , τήν μα νίαν καί τόν εν θο υ σ ια σ μ ό ν τοΰ ισ τοριοδίφ ου , ώ δηγήθη ά π ό τά ς π ρ ώ τα ς π ρ ο σ ω π ικ ό ς το υ α ύ τά ς δ ια π ισ τώ σ εις είς σ υ στη μ α τικ ω τέρ α ν έρ ε υ ­ναν διά νά ά νακαλύψ η π ο ια άκριβώ ς είν α ι τά ιστορικ ά α ϊτ ια καί τ ά π ρ ο η γ ο ύ μ εν α το ΰ νέου ά γ ώ ν ο ς , ό ό π ο ιο ς έξ α π ε λ ύ θ η ένα ντίον τής 'Ε λ λ ά δ ο ς .

Χ ά ρ ις είς τήν συστηματικήν έρ γ α σ ία ν του κ α το ρ θώ νει νά μας δώ ση έτσι μίαν σ υ νοπ τ'κ ή ν, ά λ λ ά πλήρη είκόνα τής συστηματικής κ α ί σα τα νικ ής σ υ ν ω μ ο σ ία ς , ή ο π ο ία εΓχεν έξυφ α νθή ά π ό π ολλ ώ ν

ιδ'

έτώ ν ένα ντίον τής Ε λ λ ά δ ο ς διά νά τήν σ τερή σ η τώ ν κ α λ υ τ έ ρ ω ν καί π ολυ τιμ ω τέρ ω ν της έπ α ρ χ ιώ ν , τής ά λη θινή ς Ιστορικής π ρ ο ύ π ο - θέσ εω ς δη λα δή διά τήν ύ π ό σ τα σ ίν της ώ ς έ λ ε υ θ έ ρ ο υ καί β ιώ σιμου Κ ρ ά του ς. Α ύ τή ς άκριβώ ς τής σ υ ν ω μ ο σ ία ς όργανική σ υ ν έ χ ε ια και ά ν α π ό τρ επ το ς σ υ ν έπ εια εΤναι ή έ ξ α π ο λ υ θ ε ΐσ α σήμ ερον ένα ντίον τής Ε λ λ ά δ ο ς έπ ίθεσ ις .

'Η κομ μουνιστική ιδ ε ο λ ο γ ία , τό δή θεν κοινω νικόν π ερ ιεχ ό μ εν ο ν το ΰ δ ιε ξα γ ο μ έν ο υ ά π ό το ύ ς σ υ μ μ ο ρ ίτα ς το ύ Μ άρκο ά γ ώ ν ο ς , είν α ι μόνον ένα ά π α τ η λ ό ν ο σ ο ν καί δ ια φ α νές π ρ ό σ χ η μ α . ’ Υ π ά ρ χ ει όπίσω ά π ό α ύ τό ή π α λ α ιά έκείνη έπ ιβ ο υ λ ή , ή ό π ο ία άκόμη ά π ό τής έπ ο χ ή ς τής συνθήκης τοΰ 'Α γ ίο υ Σ τεφ ά ν ο υ (το ΰ 1878) έκ αμ νε τήν π α λ α ·ά ν Τσαρικήν Ρ ω σ σ ία ν νά φ ιλοδ οξή ση νά δη μ ιουργή ση μίαν τε ρ α σ τία ν Β ο υ λ γ α ρ ία ν , π ν ίγ ο υ σ α ν τήν Ε λ λ ά δ α καί κ α θισ τώ - σ α ν ά δ ύ ν α το ν τήν διατήρησίν της ώς π ρ α γ μ α τικ ο ύ Κ ρ ά το υ ς , δι& νά ά ν α γ κ α σ θή μ οιρα ίω ς κ ά π ο τε ύ π ό τήν π ίεσιν ό λοκ λή ρ ου τοΰ πρός Β ορ ρ ά ν Σ λ α υ ϊκ ο ΰ ’Ό γ κ ο υ νά ύποκύψ η. 'Η Β ο υ λ γ α ρ ία , ή· ό π ο ία έκ το τε τό σ α έγ κ λ ή μ α τα ένα ντίον τής Ε ύ ρ ώ π η ς καί το ΰ π ο ­λ ιτισμ ο ύ δ ιέ π ρ α ξεν , έ ξ α κ ο λ ο υ θ ε ϊ π ά ν τ ο τε νά ε ίν α ι ό π ροσφ ιλής π ρ ο σ τα τευ ό μ ε ν ο ς τής Σ οβ ιετικ ή ς Ρ ω σ σ ία ς , δπ ω ς ήτο τής Τ σα ρικ ής. Ε ίς τήν Τρίτην Κ ομμουνιστικήν Δ ιεθνή , ή ό π ο ία ά π ε τ έ λ ε ι έπί εί- κ ο σ ιπ εν τα ετία ν τό δρ γα ν ο ν τής έφ α ρ μ ογή ς τής ν έα ς σ λ α υ ϊκ ή ς ιμ π ε ­ρ ιαλιστικής π ολιτική ς, ή Β ο υ λ γ α ρ ία εΤχε π ά ν τ ο τε π ρ ο έ χ ο υ σ α ν θ έ - σιν. Κ αί άν σήμερον ά λ λ α γειτο ν ικ ά μα ς Σ λ α υ ϊκ ά ’Έ θ ν η φ αίνον­τα ι νά διεκδικοΰν είς τήν «Κ ομ ινφ όρ μ »—τήν ν έα ν μορφήν τής ιδία ς π ά ν το τε ό ρ γ α ν ώ σ εω ς —τήν π ρ ο έχ ο υ σ α ν α ύτήν θ έ σ ιν , ό ά ντικ ειμενι- κός σκ οπ ός π α ρ α μ έν ει π ά ν τ ο τε ό ίδ ιο ς καί τό θ ΰ μ α ένα ντίον το ΰ ό π ο ιο υ σ τρ έφ ετα ι ή ολη ά π ε ιλ ή . ε ίν α ι π ά ν τ ο τ ε ή Ε λ λ ά ς .

Α ύ τό εΐν α ι τό β α θύ τερ ο ν νόη μ α τοΰ σκλη ρού ά γ ώ ν ο ς πού δ ιε ­ξ ά γ ε ι σήμερον τό ’Έ θ ν ο ς μ α ς , χω ρίς νά κ α τ α θ έσ η ο ύ τε μίαν σ τι­γμήν τά ο π λ α μ ετά τήν έν δ οξο ν σ υ μ βολή ν το υ είς τό ν δ εύτερον π α γ κ ό σ μ ιο ν π ό λ ε μ ο ν . Κ αί α ύ τ ό τό β α θύ τε ρ ο ν νόημ α έκ θέτει ό κ. Ζ α φ ειρ ό π ου λο ς μέ σ το ιχ ε ία , μέ έγ γ ρ α φ α μέ ίστορικ ά ς ά π ο δ ε ίξ ε ις είς τό ν έ ο ν τ ο υ βιβλίον .

Α χ ιλ λ ε υ ς Κυρο υ

ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗ ΜΥΡΙΒΗΛΗ

Φ ίλε κύριε Ζ α φ ειρ ό π ο υ λ ε ,

ΔΙΑ Β Α Σ Α μέ π ρ ο σ οχ ή τήν ερ γ α σ ία σ α ς : .<Τό Κ .Κ .Ε . καί ή Μ α κ εδ ονία ».

Τ ό θέ μ α π ο ύ σ ά ς α π α σ χ ό λ η σ ε ά π ο τ ε λ ε ΐ ένα το μ έ α ά π ό τό γενικ ό ’ Εθνικ ό ζή τη μ α π ού κ ρ α τά οχτώ χρόνια τώ ρα τό "Ε θ ν ο ς •μας σε α ίμ α τη ρό σ υ ν α γ ε ρ μ ό . Κ αί ό τ ο μ έ α ς α ύ τό ς εΐν α ι ά π ό τούς πιό φ λ έ γ ο ν τα ς . Τήν ά ρχή το ΰ Μ ακεδονικού ζη τή μ α το ς θά π ρ ε π ε νά τήν ά ν α ζη τή σ ο υ μ ε π ο λ ύ πριν οί σ λ α υ ϊκ ές ό ρδ ές, ά κ ο λ ο υ θώ ν τα ς το ύ ς Γ ερ μ α ν ο ύ ς ε ισ β ο λ είς π ρ ο σ επ ά θ η σ α ν νά ά λ λ ο ιώ σ ο υ ν τήν έθνο- λο γικ ή σ ύ νθεσ η τής Μ α κ εδ ονία ς μ α ς. θ ά π ρ ε π ε νά φ τά σ ου μ ε σ τον Μ ακεδονικόν ά γ ώ ν α , π ού κ α θ η γ ία σ ε μέ τό α ίμ α του ό έθ ν α π ό σ το - λ ο ς καί π ρ ω το μ ά ρ τυ ς τής Μ ακεδονικής έ λ ευ θ ερ ία ς Π α ύ λ ο ς Μ ελ ά ς . Μ ά ο ύ τε καί κεϊ π ά λ ι μ π ο ρ ο ύ μ ε νά σ τα μ α τ ή σ ο υ μ ε τήν π ολυ ώ δ υ νη π ο ρ εία το ύ Γ έ ν ο υ ς μ έσ α στήν Ι σ τ ο ρ ία το υ . Τ ό βρω μ ερό σ λα ύ ϊκ ο χέρι ά π λ ω ν ό τα ν ε κ α τά κεΐ ά π ό τ ά χ ρ ό ν ια της Ε λ λ η ν ικ ή ς Β υ ζ α ν ­

τιν ή ς Α ύ το κ ρ α το ρ ία ς . Ε ίν α ι τό χέρι π ού κ ά π ο τε κάρφ ω σε μέ τό •σπαθί του πάνω στή Μ ακεδονική γή ό Τ σιμ ισκ ής, ό Φ ω κάς, ό Β α ­σ ίλ ειο ς ό Β ο υ λ γ α ρ ο κ τό ν ο ς .

Ή σημερινή έπ ιδρομ ή έχ ε ι π ο λ ύ μακρυνά τά όρμητήριά τη ς. Κ αί θ ά π ά ρ ει τ έ λ ο ς μ ο ν ά χ α σ ά ν μ π ορ έσ ου ν κ ά π ο τε οί δ υ νά μ εις τής χριστιανική ς ά ν θρ ω π ό τη τος νά ξ α ν α σ τείλ ο υ ν τό σ λ α ύ ϊκ ο θεριό στήν ά ρ χ α ία φ ω λιά το υ , στις σ τ έ π π ε ς . θ ά γίνει κι’ α ύ τό μέ τή ■βοήθεια τής Π α ν α γ ία ς ά κ ό μ α μιά φ ορά, καί π ά λ ι ή Ε λ λ ά δ α θά να ι σ τις π ρ οφ υ λα κ ές τού ά γ ιο υ ά γ ώ ν α . Ό ά γ ώ ν α ς α ύ τό ς είν α ι ά γ ώ ν α ς α ϊμ α τ ο ς καί ά γ ώ ν α ς π ν εύ μ α το ς . Σ τ ό ν τ ε λ ε υ τ α ϊο ν α ύ τό ν ή π ρ ο σ ­φ ορά σ α ς είν α ι σημαντική. Π ρ οσ φ έρετε ένα π ολ ύ τιμ ο ντοκ ουμ έντο στή ν Ιστορία τής Ε λ λ η ν ικ ή ς Μ α κ εδ ο νία ς. Π ιστεύω πώ ς ή χρησιμό- τη τά του θά έκ τιμ η θεϊ δ σ ο το ύ ά ξ ίζ ε ι . Ή συνεισφ ορά σ α ς έχ ει τήν •άναμφισβήτητην ά ξ ία τη ς. Σ ά ς σ υ γ χα ίρ ω .

Ά Ό -ήνα ι 9 ’ Α π ρ ιλ ίο υ 1948

Μ έ τιμή

Σ τ ρ ατη ς Μ υ ρ ιβ ιλ η ζ

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

ΙΑ Β Α Σ Α μέ έξα ιρετικ όν ενδιαφ έρον τό χ ειρ ό γρ α φ ο τ ο ΰ Σ υ ν τ α γ μ α -τά ρ χ η του ΠεζικοΟ κ. Δ . Ζ α φ ειρ ο π ο ύ λ ο υ , π ο υ π ερ ιγρ ά φ ει τό

Ιστορικό τής σ λα υοκ ομ μ ουνιστικ ή ς ά π ό π ειρ α ς έπ ικ ρα τή σ εω ς είς τή Δυτική Μ α κ εδονία καί ειδ ικ ό τερ α σ τό ν π α ρ α μ εθ ό ρ ιο νομό τής Κ α ­σ το ρ ιά ς , που είν α ι καί τό π ο ς τής κ α τα γ ω γ ή ς μου κ ’ εκ λογική μου π εριφ έρ εια μ α ζί μέ τό νομ ό τής Φ λώ ρινας.

‘ Η π ρ ο σ π ά θε ια το ΰ κ. Ζ α φ ειρ ο π ού λο υ είν α ι ά ξιο π ρ ό σ εχ τη καί έπ ιτυχη μ ένη , ιδίω ς ώς πρός τήν εύ σ υνειδη σ ία ν , ειλικρίνεια καί άκρί- β εια σ τό χ ειρ ισ μ ό τώ ν σ το ιχ είω ν , π ου μ π όρ εσ ε νά μ α ζέψ ει. Δ έν ξα ίρω ά ν είνα ι πλήρης ή σ υ λ λ ο γ ή α ύ τή , γ ια τί β έβ α ια τό θ έ μ α δέν μ π ο ρ εΐ νά έξ α ν τλ η θ ε ΐ ά π ό τοπική σκ οπ ιά ν . ’Έ χ ε ι δμ ω ς κ α τά το ύ το ειδ ικ ότερ α διαφ ω τιστική σ π ο υ δ α ιό τη τα .

Ό π α ρ α μ εθ ό ρ ιο ς νομ ός Κ α σ το ρ ιά ς εύ ρίσ κ ετα ι σ ' ένα ά π ό τά πιό έπ ίκ α ιρ α , ευ α ίσ θη τ α κ ’ έκ τεθειμ έν α ση μ εία όχι μόνο τής Β ό ­ρεια ς Ε λ λ ά δ α ς , ά λ λ ά καί ολόκλη ρης τής Ε λ λ η ν ικ ή ς Χ ερ σ ο ν ή σ ο υ , καί ό ρ θ ά , ά π ό τήν άποψ ή τω ν, οί ολοκλη ρω τικοί σ υ μ μ ο ρ ίτες ά γ ω - νίζοντα ι νά τό ο ίκ ειο π ο ιη θο ΰ ν , ώ στε νά μ π ο ρ έσ ο υ ν νά έπ ικρα τή- σ ο υν π έρ α π έρ α .

Ό νομ ός Κ α σ το ρ ιά ς γ ειτο ν εύ ει μέ τ ’ ά λβ α ν ικ ό ν έδ α φ ο ς τής Β ό ρ εια ς ’ Η πείρου καί π ερ ιλ α μ β ά ν ει καί τμ ή μ α κ α θα υ τό ήπ ειρω τι- κό, τό τοΰ άνω ροΰ το ΰ Σ α ρ α ν τά π ο ρ ο υ , π ου χ ύ ν ετα ι στόν ’ Α ώ ο π ο τα μ ό (Β ο ΐο ϋ σ α ) κ α τά τά Μ εσ ογέφ υρ α τής Κ όνιτσα ς,

Ή σπονδυλικ ή σ τή λη τής ελληνικής χ ερ σ ο ν ή σ ο υ , ή ο ρ ο σ ειρ ά δη­λ α δ ή τού Σ κ ά ρ δ ο υ , το ΰ Β ο ΐο υ , τώ ρα Γ ρ ά μ μ ο υ , καί το ΰ Π ίνδου π £6ν ά ά π ό τό νομό Κ α σ το ρ ιά ς . Α ύτήν τή σπονδυλική στή λην οί Α ύ στρια κ οί κ’ οί ’ Ιτ α λ ο ί μέ τή δ ια χ ά ρ α ξ η τώ ν συνόρω ν μ α ς πρός τή Β ό ρ εια ν ’Ή π ε ιρ ο σ τά 1914 ε ’ίχ α ν ε β α λ θή νά μήν άφ ήσουν νά έξ ο υ σ ια σ θ ε ϊ ά π ό τήν Ε λ λ ά δ α , ώ σ τε νά μά ς κρ α τοΰν ά π ’ τή μιά μ ερ ιά , μακρυά ά π ό τό Σ τεν ό τής Κ ερκ ύρα ς καί ά π ό τόν Α ύ λώ ν α

κα ί, α π ’ τήν ά λ λ η , γ ιά νά μήν ε ίμ α σ τ ε κύριοι τώ ν π υλώ ν το υ ο ϊ - 'κου μ α ς, π ου ά π ό τές πιό σ π ο υ δ α ίες π ρός τά βο ρειο δ υ τικ ά ε ίν α 1 τ ά φ α ρ ά γ γ ια το υ ’Α ώ ο υ π ο τα μ ο ύ και τώ ν π α ρ α π ο τ ά μ ω ν το υ , ά π ό τό Τ ε π ε λ έ ν ι καί τήν Κ λ εισ ο ύ ρ α ίσ α μ ε τά Μ εσ ο γ έφ υ ρ α , κ α θώ ς καί τό σ τενό του Τ σ α γ γ ο ν ιο ΰ ά ν ά μ εσ α σ τ ’ α ρ χ α ία χ ω ρ ιά , τόν Π υ λ ω ­ρόν (Π ύ λ ιο υ ρ ι) καί τό Π ή λιον (Π λ ιά σ α ) . Σ τ ό τε λ ε υ τ α ίο κοντά ό Μ έγ α ς ’Α λ έξα ν δ ρ ο ς εΤχε νικήσει κ α τά κ ρ ά το ς το ύ ς Ί λ λ υ ρ ιο ύ ς πριν ξεκινήσει γ ιά τήν Ά σ ία ν , ά λ λ ά κ’ ή γ ε ν ε ά ή δική μ α ς ένίκησε το ύ ς ’Ιτ α λ ο ύ ς είς τά 1940 στό π α ρ α κ λ ά δ ι το ΰ Γ ρ ά μ μ ο υ , τό Μ ο ρ ά β α , καί άντίκρυ του στό Λ ιβάνι (τό κακώ ς όνομ<2ζόμενο Ί β ά ν ) , π ου σ χ η ­μ α τίζου ν ά ν α μ ετ α ξ ύ τω ν τό στενό τοΰ Τ σ α γ γ ο ν ιο ΰ (ύψ όμ ετρ ο 8 4 0 ).

’ Α πό τό σ τενό το ΰ το π ερ νά ό μόνος ά μ α ξ ω τ ό ς δ ρ ό μ ο ς , π ού ένώ νει τή Μ α κ εδονία μέ τήν ’Ή π ε ιρ ο , Β ό ρ εια καί Ν ό τια , μέσον τής Κ ρ υ σ τα λ λ ο π η γ ή ς , τής Β ίγ λ ισ τα ς καί τής Κ ο ρ υ τσ ά ς, καί π ού δέν ά π ο κ λ είετα ι ά π ό τά χ ιόνια τό χ ειμ ώ ν α . Π ρός βορρά ν τής π ερ ιοχή ς τώ ν λιμ νώ ν ’Α χρ ίδ α ς (ά ρ χ α ία ς Λ υ χν ίτιδ ο ς) καί μ ε γ ά λ η ς Π ρ έσπ α ς (ά ρ χ α ία ς Β ρ υ γη ίδ ος) ύ π ά ρ χει ά λ λ ο π έρ α σ μ α ά π ό τήν ΐδ ια ν όρο- σ ειρ ά ν , ό π ο ΰ θ ε δια β α ίνει ή Έ γ ν α τ ί α ό δός ά π ό τό Δ υ ρ ρ ά χ ιο πρός τό Μ ονα στήρ ι, τή Θ εσ σ α λο ν ίκ η καί τήν Π όλη · ά λ λ ά το ΰ το τό δ ιά ­σ ε λ ο , τής Κ ρ ά σ τα ς , έ χ ει ϋψος ά ν ώ τερ ο ά π ό τά 1180 μ έτρ α . Ν ότια δμ ω ς ά π ό τό Τ σ α γ γ ό ν ι, ϊσ α μ ε τόν Κ ορινθιακόν κ ό λ π ο , δέν υ π ά ρ ­χει ά λ λ ο τέτο ιο π έ ρ α σ μ α , π ου νά ένώ νει τή Δ υτικήν Ε λ λ ά δ α μέ τήν Ά ν α το λ ικ ή ν , εκτός μόνο ά π ό τό νέο δρόμο (π ο υ κ α τα σ κ ε^ ά - σθηκε π ρ ο π ο λ εμ ικ ά ) ά π ό τήν Κ α λ α μ π ά κ α τής Θ ε σ σ α λ ία ς κι ά π ό τό Μ έτσο β ο σ τά Γ ιά ν ν ιν α , π ου δμω ς α ύ τό ς ά ν εβ α ίν ει σέ υψος έπ ά νω ά π ό τά 1500 μ έ τρ α , δη λα δή σ έ σ χ εδ ό ν δ ιπ λ ά σ ιο τοΰ Τ σ α γ ­γ ο ν ιο ΰ .

‘ Ο δρ όμ ος Κ ο ρ υ τσ ά ς — Κ ρ υ σ τα λ λ ο π η γ ή ς συνδέθηκ ε κ α τά τήν κ α το χή μέ δ ια κ λά δω σ η π ρός τήν Κ α σ το ρ ιά , π ου ά π ό τήν Κ α π έσ τ ι- τσ α ά ν εβ α ίν ει λ ίγ ο ύψ η λότερα ά π ό τά 1000 μ έτρ α . Ό π ρός τή Φ λώ ρινα ώ σ τό σ ο π α λ α ιό ς δ ρ όμ ος ά ν εβ α ίν ει στή Β ίγ λ α το ΰ Π ισο- δερ ιο ΰ , σ έ υψος 1527 μ. κι ά π ο κ λ είετα ι άπό τά χ ιόν ια .

’Ώ σ τ ε ή Κ α σ το ρ ιά είν α ι π ερ ισ σ ότερ ο έκ τεθειμ ένη , π α ρ ά ή Φ λώ ρινα, ά π ’ τό μ έρος τής ’ Α λ β α ν ία ς .

** *Β ο ρ ειο α ν α το λ ικ ά ά π ό τό στενό το ΰ Τ σ α γ γ ο ν ιο ΰ ή π ερ ιο χή τώ ν

Π ρεσπ ώ ν, π ου υ π ά γ ε τ α ι στό νομό τής Φ λώ ρινας, είν α ι τ έ λ ε ια ά π ο - μονω μένη ά π ό βουνά τρ ιγύρω καί τά νερά της δέν εύρίσκουνε δ ιέ ­ξο δ ο στήν έπ ιφ ά νεια το ΰ εδ άφ ους.

Τ ό υψ όμετρο τής μέσης σ τά θμ η ς τω ν ε ίν α ι 853 μ ., ένώ τής λίμνης Μ αλίκης, σ τ ’ όρ ο π έδιο τής Κ ο ρ υ τσ ά ς, ε ίν α ι 813 μ. καί τής ’ Α χ ρ ίδ α ς είνα ι 695 μ.

Έ χ ο υ ν ε γίνει μ ε λ έτες ύδραυλικής έ κ μ ετα λ λ εύ σ εω ς τοΰ κοιμ ι-

ις*'

ι ζ ' .

σ μ ένο υ όγκ ου νερώ ν τώ ν Π ρ εσπ ώ ν, είς σ υ νδυ α σ μ ό μέ τή χρ η σ ιμ ο ­π οίη ση τοΰ άνω ροΰ τοΰ Δ εβ ό λ η (Έ ο ρ δ α ϊ κ ο ΰ ) π ο τ α μ ο ΰ , τώ ν λ ι ­μνώ ν Μ αλίκης καί 'Α χ ρ ίδ α ς καί το ΰ Σ κ ο υ μ π η (Γ ε ν ο ύ σ ο υ ) π ο τ α ­μ ο ΰ στήν ’ Α λ β α ν ία (>).

Ώ σ τ ό σ ο ν ή Ι τ α λ ί α φ ρόντισε σ τά 1923, μέ τήν ά π ό σ π α σ η ά π ό μ ά ς όχι μόνο τής Κ ο ρ υ τσ ά ς, ά λ λ ά καί τής άνω κ ο ιλ ά δ α ς τοΰ Δ ε- β ό λ η καί τώ ν 14 χω ριώ ν τής Ν Δ ό χ θ η ς τής Π ρ έσ π α ς καί μέ τό κ α ­τέ β α σ μ α το ΰ τρ 'εθν ο ΰ ς συνορ ια κ οΰ ση μ είου μ έσ α στή μ ε γ ά λ η Π ρέ- σ π α , νά μή μ ά ς επ ιτρέψ ει νά έ κ μ ε τ α λ λ ε υ θ ο ΰ μ ε κ α τά κα νένα τρ ό π ο τ ά ν ερ ά α ύ τ ά . Β έ β α ια ό σκοπός τω ν ήτον ιδίως σ τρ α τη γ ικ ό ς , δη­λ α δ ή νά μήν έ χ ο μ ε στή δ ιά θ εσ ή μ α ς ο υ τε τ ’ ό ρ ο π έδ ιο τής Κ ορυ­τ σ ά ς , π ου μ έσον του μόνον θ ά μ π ο ρ ο ΰ σ ε ή Δ υτική Μ α κ εδονία νά έπ ικοινω νεΐ μέ τήν ’Ή π ε ιρ ο , ο υ τε τήν κ ο ιλ ά δ α τοΰ άνω Δ ε β ό λ η μέ τά σ τεν ά τοΰ Τ σ α γ γ ο ν ιο ΰ . ’Α λ λ ά ήτον ό σ κ ο π ός τω ν καί ο ικ ο ν ο ­μικός, γ ια τ ί , έκτός π ου δέν μ π ο ρ ο ΰ μ ε έτσ ι, κ α θώ ς είν α ι δ ια χ α ρ α γ - μένη ή συνοριακή μα ς γρ α μ μ ή π ρ ό ς τήν ’Α λ β α ν ία , νά έ κ μ ε τα λ λ ε υ ­θο ΰ μ ε υ δ ρ α υ λικ ά τά νερά τώ ν Π ρ εσπ ώ ν, ά λ λ ά καί τ ’ ό ρ ο π έδ ιο τής Κ ο ρ υ τσ ά ς, π ου ά ν έκ α θ εν ήτον οικονομικ ά συνδεμ ένο μέ τή Μ α κ ε­δ ο ν ία καί μέ τό Α ιγ α ίο ά π ’ τή Θ εσ σ α λο ν ίκ η , ά π ο κ ό π η κ ε έν τελώ ς καί κ α τ χ β ά λα ν ε συστημ ατική ν π ρ ο σ π ά θ ε ια νά σ υ ν δ εθεί τε χ ν η τ ά π ρός τό π έ λ α γ ο ς τ ’ ’Α δ ρ ια τικ ό .

Ή π ερ ιο χή τώ ν Π ρ εσπ ώ ν μέ τό ύψ ίπεδο τής Κ ο ρ υ τσ ά ς (δη ­λ α δ ή μέ τήν ά ρ χ α ία χ ώ ρ α τώ ν Δ α σ σ α ρ η τώ ν ) καί μέ τή λίμνη ’Α χ ρ ίδ α , ά π ’ τή μιά μ ερ ιά , κι ά π ό τήν ά λ λ η μέ τό υψ ίπεδο τής Γ Ιελ α γ ο ν ία ς , δη λα δή τής Φ λώ ρινας καί τοΰ Μ ονα σ τη ρ ιού σ υ να π ο- τε λ ο ΰ ν ισ χ υ ρ ό τα το σ υ γ κ ρ ό τη μ α συγκοινω νια κ ή ς, σ τρα τη γικ ή ς καί π α ρ α γ ω γ ικ ή ς σ η μ α σ ία ς ά ν υ π ο λ ό γ ισ τ η ς ά ξ ία ς καί π ρω ταρ χικ ής σ π ο υ δ α ιό τ η τα ς γ ιά ολόκ λη ρ η τήν έλλη νικ ή χ ερ σ ό ν η σ ο (2) . Χ ω ρ ίς τό

(1) Ή πραγματοποίηση τοΰ σχεδίου αύτοΰ προϋποθέτει πλήρη συ­νεννόησή μας μέ τήν ’Α λβανία, που θ ά ήτονε δυνατή μόνο αν ή γειτο" νική μας αυτή χώρα κατορθω νόταν ν ’ απαλλαγεί άπό τή σλαυοκομμου- νιστικήν κυριαρχία. Π ροϋπ οθέτει ακόμη εκτέλεση τοΰ έργου μέ ξένα κεφάλαια καί ένιαίαν οργάνωση τής έκμεταλλεύσεως καί στες δυό χώ ­ρες παράλληλα.

(2) Τό υψίπεδο τής Πελαγονίας προεκτείνεται βορινά καί πέρα άπό τή λοφοσειράν δπου τό χωριό Τσεπίγκοβο καί τό ύψωμα Μ πάκιρνο Γκοΰμνο (χάλκινο άλώνι ή δίσκος) ίσαμε τό Κρούσοβο καί τήν Πρί- λαπο (Π ερλεπέ). Ε ίχα άκούσει άπό τό μακαρίτη άδελφό μου "Ιωνά στά 1912, πως οί χωρικοί τής περιφέρειας Π ελαγονίας, κατά παλιάν παρά­δοση, πιστεύουν δτι ή λοφοσειρά αυτή είναι τό δριον, δπου κάποτε θ α φ θάσουν τά σύνορα τοΰ έλληνικοΰ βασιλείου. Έ κ ε ΐ , στό χωριό Τ σε' πίγκοβο κοντά, είχαν εύρεθή αξιόλογες ελληνικές άρχαιότητες.

ιη'.

συγκ ρ ότη μ α α ύ τό ή Ε λ λ ά δ α δέν μ π ο ρ εΐ π ο τέ ν ’ ά σ φ α λ ισ τεϊ, ν ’ άρ- τιω θεΐ καί νά γίνει α ύ τά ρκ η ς. Ξ έ ρ ο ν τα ς τή σ η μ α σ ία τής π ερ ιο χή ς κ α τα κ ρ ά τη σ ε ή Σ ε ρ β ία σ τά 1913 τό Μ ονα στήρι, τή μισή Μ εγ ά λ η , Π ρ έσ π α καί τ ά δυό τρ ίτα τής ’Α χ ρ ίδ α ς , ένω δέν ε ίχ ε έκει κ α θ ό λ ο υ σ έρβικούς π λ η θυ σ μ ο ύ ς , κ’ ή Ι τ α λ ί α φ ρόντισε τό τέ τα ρ το τώ ν Π ρ ε­σπώ ν μ ’ ολόκληρη τήν άνω κ ο ιλ ά δ α τού Δ ε β ό λ η , ά κ έρ α ιο τ ’ ό ρ ο ­π έδ ιο τής Κ ο ρ υ τσ ά ς καί τό τρίτο τής Α χ ρ ίδ α ς νά δ ο θ ε ί στήν Α λ ­β α ν ία , γ ιά νά τ ΰ χ ε ι α ύ τή ή Υδια, ή ’ Ιτ α λ ία , στή δ ιά θ εσ ή της σ έ πρώ τη εύ κ α ιρ ία . Μ έ τή μ ο ιρ α σ ιά ν α ύ τή κ’ ή Έ γ ν α τ ί α ό δ ό ς , άφή- ν ο ντα ς τ ’ ά λβ α ν ικ ό ν έδ α φ ος μπ α ίνει στό σ ερβικ ό, π ερ ν ά ά π ό τήν π ερ ιο χή τώ ν λιμ νώ ν ’Α χ ρ ίδ α ς καί μ ε γ ά λ η ς Π ρ έσ π α ς καί δ ια σ χ ί­ζει τ ’ όρ ο π έδ ιο τής Π ε λ α γ ο ν ία ς κι ά π ό κεϊ σ τό έλλη νικό κ ’ έτσ ι ή έπικοινω νία μ α ς μέ τό Ά δ ρ ια τ ικ ό π έ λ α γ ο ς ά κ ο λ ο υ θώ ν τα ς τήν κύ­ριαν εγκ ά ρσ ια συγκοινω νιακήν άρτη ρία τής Χ ε ρ σ ο ν ή σ ο υ έμ π ο δ ίζετα ι ά π ό μιά σφήνα γ ιο υ γ ο σ λ α υ ικ ο ΰ έδ ά φ ους είς σ τρ α τη γ ικ ό τα το σ η μ είο ( J) .

* 0 σ τρ α τη γ ικ ό ς καί οικονομικός α ύ τό ς εύ ν ο υ χισ μ ό ς τής Ε λ λ ά ­δ α ς μ έ τήν ά π οκ οπ ή τώ ν δυό π λ ο υ σ ιό τα τω ν ύψ ίπεδω ν α ύ τώ ν (Κ ο ­ρ υ τσά ς καί Μ ο να σ τη ρ ιο ύ), π ου π α ρ α σ τέκ ο ν τα ι στήν π ερ ιο χ ή τώ ν λιμ νώ ν, σ υ μ π λη ρ ώ νετά ι καί μέ τήν ά π ο κ ο π ή τής άνω κ ο ιλ ά δ α ς το ΰ Δ ε β ό λ η , π ου γ ε ω λ ο γ ικ ά , γεω γ ρ α φ ικ ά , Ιστορικά καί οικονομικά ά ν έκ α θεν ήτον ά ν α π ό σ π α σ τ ο μ έρος τή ς ά ρ χ α ία ς Ό ρ ε σ τ ίδ ο ς τής Δ υτικής Μ α κ εδ ονία ς καί π ου μ έ τό στενό τοΰ Τ σ α γ γ ο ν ιο ΰ ά π ο τ ε - λ ο ΰ σ ε τήν π ύ λη τη ς ά π ό τό μ έρος τής Ι λ λ υ ρ ία ς ( ’Α λ β α ν ία ς ). ( 2) Κ αί π ρ α γ μ α τικ ά π α ρ α τη ρ ο ύ μ ε π ώ ς ή ιταλική π ονη ρία καί π ρ ό ν ο ια έφ θα σ ε σέ κα τα π λη κ τικ όν ύψος φ ρ ο ντίζο ντα ς ά π ό τό 1913 καί τό 1923 ή όροθετική γρ α μ μ ή νά κόψει μιά καμ πή το ύ δυτικοΰ κ λ ά δ ο υ το ΰ 'Α λ ιά κ μ ο ν α γ ιά νά π ερ ιλη φ θεΐ σ τ ’ Ά λ β α ν ικ ό ν έδ α φ ο ς, γ ια τί ή κα μ πή α ύ τή ά ν ά μ ε σ α σ τό ά λβ α ν ικ ό χω ριό Μ π ρ ά σ τα ν

καί σ τό έλλη νικό Κ ο ρ φ ο ύ λα (πρώ ην Ν ο β ο σ έλ ιν ο ) π λ η σ ιά ζει π ο λ ύ κοντά στό Δ εβ ό λ η π ο τ α μ ό ν , εύρισκ όμ ενο σέ ύψ ηλότερο επ ί­π εδ ο , καί έπ ομ έν ω ς θά μ π ο ρ ο ΰ σ ε μ ’ έ λ ά χ ισ τ α τεχνικ ά ε ρ γ α νά

(1) Μή λησμονούμε πως είς τά 194:1 ό μεγάλος όγκος τοΰ γερμανικού στρατοϋ άπό τό βουλγαρικόν έδαφος πέρασε στό γιουγοσλαυικόν άμα- χητεί κι άπό κεΐ ξεχύθηκε άπό τήν Π ελαγονία στήν ελληνική Μακεδο­νία πρός τή Θεσσαλία.

(2) Ή νομαρχιακή περιφέρεια Καστοριάς μέ τήν κοιλάδα τοΰ άνω Δεβόλη συμπίπτει μέ τήν άρχαίαν Ό ρ εσ τίδ α , που κατοικοΰνταν άπό τούς Ό ρ έσ τες, δηλαδή τούς ορεινούς Μακεδόνες. Οί Μακεδόνες ήταν φΰλον έλληνικό, συγγενικό μέ τούς Ή π ειρ ώ τες καί τούς Δωριείς. 'Η νομαρχιακή περιφέρεια τής Φλώρινας συμπίπτει περίπου μέ την άρ* χαία Λυγκηστίδα.

χ υ θο ΰ ν ά π ό κεΐ τά νερ ά το υ τε λ ε υ τ α ίο υ στόν 'Α λ ιά κ μ ο ν α — δπ ω ς φ α ίνετα ι ά π ό τή γεω λο γικ ή δια μ όρφ ω ση το ΰ εδ ά φ ο υ ς, π ω ς έχ υ ν ό ν - τα ν ε φυσικά σ έ π α λ ιά ν έπ ο χ ή — κ α θώ ς επ ίση ς καί τ ά ν ερ ά τώ ν Π ρ εσπ ώ ν, π ου θά τά έφ ερνε δ ιώ ρ υ γ α τεχνη τή ά π ό τό νότιον ά κρο τής Μ ικρής Π ρ έσ π α ς κ ο ν τά στό Τ ρ έν . " Ε τ σ ι θά έξυ γ ια ιν ό τα ν ο λ ό ­κληρη ή π ερ ιο χή τώ ν Π ρ εσπ ώ ν καί θά μ ε τ α β α λ λ ό τ α ν είς π α ρ α γ ω ­γ ικ ό τα το σ ιτο β ο λ ώ ν α καί ό π ω ρ ώ ν α , τ ά ν ερ ά τοΰ 'Α λ ιά κ μ ο ν α θά έν ισ χ ύ ο ν τα ν , ή π α ρ ο χ ή το υ θά σ τα θ ε ρ ο π ο ιο ύ ν τα ν καί θ ά γ ιν ό τα ν ό π ο τ α μ ό ς α ύ τό ς π ο λ υ τ ιμ ό τα τ ο ς π α ρ ά γ ο ν τ α ς ήλεκτρικής δυ νά μ εω ς, Ικανής νά λ ύ σ ει τό συ γκ οινω νια κ ό , π α ρ α γ ω γ ικ ό καί ερ γ α τικ ό π ρ ό ­β λη μ α τ ο υ λ ά χ ισ τ ο τής Δ υτικής Μ α κ εδονία ς καί Θ ε σ σ α λ ία ς . Τ έ τ ο ια είν α ι ή σ η μ α σ ία τής π ερ ιφ έρ εια ς τώ ν λιμ νώ ν καί τής ά ρ χ α ία ς Ό ρ ε - σ τίδ α ς (δ η λ . το ΰ σημ ερινοΰ νομού Κ α σ τ ο ρ ιά ς ), ο π ο υ ,ά ν έκ α θ εν π ερ ι- λ α μ β α ν ό τα ν κ’ ή άνω κ ο ιλ ά δ α τού Έ ο ρ δ α ϊκ ο ΰ (Δ ε β ό λ η ) , π ου τήν ε ϊχ α ν ε δ ιϊδ εϊ έγκ α ίρω ς οί ’ Ι τ α λ ο ί .

** *Γ ιά λ ό γ ο υ ς εξίσ ο υ σ υγκ εκ ριμ ένους ά π ό τό 1913 οί ’ Ιτ α λ ο ί θε ώ ­

ρησαν ά π α ρ α ίτη το γ ιά τά σ υμφ έρ οντά τω ν νά μήν ά φ ή σουν τή Β ό - ρ ε ι α ν 'Ή π ε ιρ ο στήν Ε λ λ ά δ α " τώ ρ α π ιά φ α ίνετα ι κ α θ α ρ ά π ω ς ά π ό τό τε θέ λ η σ α ν ν ά χο υ ν τ ’ ά λβ α ν ικ ό ν έδ α φ ος είς τή δ ιά θεσ ή τω ν ώς π ρ ο γεφ ύρ ω μ α στήν ελλη νική χερ σ ό ν η σ ο καί όρμητήριον ένα ντίον μ α ς, ώ σ τε στήν κ α τ ά λ λ η λ η ώ ρα νά κ α τα κ τή σ ου ν τή χ ώ ρ α μ α ς. Κ αί π ρ α γ μ α τ ικ ά , σ τά 1940, χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ α ν ά μ έσ ω ς καί τά δυό ά ν ο ίγ μ α τ α , τό τώ ν Μ εσογέφ υρ ω ν τής Κ ό ν ιτσ α ς π ρός τόν Π ίνδο, π ρός τό Μ έτσο β ο καί τή Θ ε σ σ α λ ία καί τό τοΰ Τ σ α γ γ ο ν ιο ΰ π ρός τήν Κ α σ το ρ ιά καί τή Φ λώ ρινα, δ π ο υ κ οντά στήν τ ε λ ε υ τ α ία , χω ρίς νά π ερ ά σ ο υ ν ά π ό τό γ ιο υ γ ο σ λ α υ ικ ό ν £δα φ ο ς, θ ά ξα να ΰρ ισ κ α ν τήν Έ γ ν α τ ία ν όδό γ ιά τή Θ εσ σ α λο ν ίκ η ν . Ό έλλη νικ ός σ τρ α τό ς , μέ τό π ν εύ μ α τής ενό τη τα ς καί τή συνείδηση τής ά π ο σ τ ο λ ή ς τ ο υ , καί τές δυό α ύ τ έ ς επ ιθ έσ εις τω ν τές έ μ α τ α ίω σ ε καί το ύ ς έσ π ρ ω ξε π ίσω Τσαμε τά δρια τής Β ό ρ εια ς Η π ε ίρ ο υ , π ρός τήν κ α θ α υ τ ό ’Α λβανίαν» ά λ λ ά π α ρ ’ ό λ ίγ ο οί ’ Ιτα λ ο ί νά επ ιτύ χ ο υ ν καί χω ρίς τή β ο ή θεια τώ ν Γ ερ μ α ν ώ ν .

** *Ο ί κόκκινοι ολοκλη ρω τικ οί σ υ μ μ ο ρ ίτες ξ α ίρ ο ν τα ς δ λ α α ύ τ ά ,

καί ζώ ν τα ς τήν κ α τ ά σ τα σ η τής ’Ιτα λικ ή ς κ α το χή ς το ΰ ν ομ οΰ Κ α ­σ το ρ ιά ς καί τής λο ιπ ή ς δυτικής κ ο ιλ ά δ α ς το ΰ 'Α λ ιά κ μ ο ν α , ά π ό δ ω - σ α ν ά π ’ ά ρχή ς μ ε γ ά λ η σ η μ α σ ία ν , δχι μόνο στήν ό ρ ο σ ειρ ά το ΰ Γ ρ ά μ μ ο υ καί Π ίνδου, ά λ λ ά καί σ τές π εριφ έρ ειες ά π ό τέ ς δυό π λ ε υ ­ρές της, δη λα δή τής Η π ε ίρ ο υ , β ό ρ εια ς καί ν ό τια ς , τής Δ υτικής Μ α ­κεδονία ς καί τής Θ εσ σ α λ ία ς γ ιά τήν επ ιτυ χ ία το ΰ σ τρ α τη γικ ού σ χεδ ίο υ τω ν, π ου κ α τά τ ίπ ο τε δέν διαφ έρει ά π ό τό σ χ έδ ιο τής φ α ­σιστικής ’ Ιτα λ ία ς .

ι θ '

κ .

Ά π ό τήν έπ ο χ ή τής ίτα λ ο γ ερ μ α ν ο β ο υ λ γ α ρ ικ ή ς κ α το χή ς τό Ε Α Μ κι ό Ε Λ Α Σ κ α τά σ τρ ω σ α ν τό σ χ έδ ιο τής έξα σ φ α λ ίσ εω ς τής ρ α χ ο κ ο κ κ α λ ιά ς τής Χ ερ σ ο ν ή σ ο υ μ α ς. Κ αί τώ ρ α , π α ρ ’ δ λ ε ς τές επ ιχειρ ή σ εις τοΰ σ τρ α το ΰ μ α ς , άκόμη κ α τ ’ ο υ σ ία ν τήν κ α τέχο υ ν ά π ό τήν π ερ ιο χή τώ ν Π ρεσπ ώ ν ϊσ α μ ε σ χ εδ ό ν τό Μ έτσο β ο . Γ ιά το ύ ς λ ό γ ο υ ς ο μ ω ς, π ου ά νά φ ερ α πρίν, ά π ο δ ε ίχ ν ε τ α ι τό ά π ό λ υ τ ο τής ά νά γκ η ς τό τα χ ύ τερ ο ν ’ ά π α λ λ ά ξ ο μ ε τήν ό ρο σ ειρ ά ν αύτήν ά π ό τή συμμοριακήν ά ρ π ά γ η . Χ ω ρ ίς τή δεύτερη α ύτή ν ά π ε λ ευ θέρ ω σ η ή Δ υτική Μ α κ εδ ονία , ή ’Ή π ε ιρ ο ς κ ’ ή Θ ε σ σ α λ ία θ ά ά π ε ιλ ο ΰ ν τ α ι δ ια ρκώ ς, οί έθνικές μας έν ο π λ ες δ υ ν ά μ εις θ ά κ α τα τρ ίβ ο ν τα ι κ’ οί θ α υ μ ά σ ιο ι βουνήσιοι π λη θυ σ μ ο ί τω ν θά έξ α κ ο λ ο υ θο ΰ ν νά ύπ οφ έ- ρουν τ ’ ά φ ά ν τα σ τα δ ειν ά , π ου τρ α β οΰ ν ά π ’ τήν έπ ο χ ή τής κ α τοχή ς·

** *

Ο ί π λη θυ σ μ ο ί α ύ το ί τής όρεινής σπονδυλικής στή λης τής 'Ε λ ­λ ά δ α ς ά π ο τ ε λ ο ΰ ν καί τήν εθνική καί ηθική σπονδυλικ ή της σ τή λη . Α ύ το ί τήν ά π ο τ έ λ ε σ α ν κ α τά τήν επ α ν ά σ τ α σ η τού 1821, κ α τά τήν το υ ρ κ ο κ ρ α τία , τή βυζα ντινή χ ιλ ιετη ρ ίδ α , τή ρω μαϊκή καί ά λ ε - ξανδρινήν επ οχ ή ν επί δυό καί π λ έο ν χ ιλ ιά δ ε ς χ ρ ό ν ια . Ά π ό ' το ύ ς βουνή σ ιους α ύ το ύ ς π λ η θυ σ μ ο ύ ς το ΰ Γ ρ ά μ μ ο υ καί το ΰ Π ίνδου καί 0 λ ω ν τώ ν π α ρ α κ λ α δ ιώ ν τω ν δ ια φ υλ ά χθη κ ε ή στρατιω τική π α ρ ά δ ο σ η τώ ν μακεδονικώ ν φ α λ ά γ γ ω ν , τώ ν ρω μαϊκώ ν λ εγ εώ ν ω ν , τώ ν β υ ζα ν ­τινώ ν θεμ ά τω ν καί κλεισω ρειώ ν, τώ ν ά γω ν ισ τώ ν το υ Γ εω ρ γ ίο υ Κ α - στριώ τη ή Σ κ εν τέ ρ μ π εη , τώ ν ά ρ μ α τω λ ώ ν καί κλεφ τώ ν τής το υ ρ κ ο ­κ ρ α τία ς , καί τής ελληνικής ά ν α σ τ ά σ ε ω ς ά π ό τό 1821 ΐσ α μ ε τό 1912.

** *

Ή Δυτική Μ α κ εδονία , ή ’Ή π ε ιρ ο ς καί ή Θ ε σ σ α λ ία π ο τέ δέν έπ α υ σ α ν νά έπικοινω νοΰν ά ν α μ ε τ α ξ ύ τω ν καί νά δ έ χ ο ν τα ι ά μ ο ι- β α ίω ς μετακινή σεις π λ η θυ σ μ ώ ν , ιδίω ς τώ ν όρεινώ ν. Ή κίνηση 0μ ω ς α ύ τή ε ίχ ε ά ν έκ α θ ε κ α τεύ θυ νσ η μ ά λ λ ο ν ά π ό τήν ’Ιλ λ υ ρ ία , τήν κ α ­τό π ιν Α λ β α ν ί α , καί τήν ’Ή π ε ιρ ο , ΐσ α μ ε τήν έπ ο χ ή μ α ς, π ρός τά ν ό τια καί τά δ υτικ ά , π α ρ ά ά ν τίσ τρ ο φ α . Ε ίν α ι ίστορικ ά γνω στό π ω ς ή Δυτική Μ α κ εδονία δ έχθη κ ε κ α τά το ύ ς τε λ ε υ τα ίο υ ς α ιώ ν ες, δ η λα δ ή κ α τά τό 17. καί 18. ά κόμη καί κ α τά τό 19. π ο λ λ ο ύ ς μ ε­τ α ν ά σ τ ε ς ά π ό τήν Α λ β α ν ί α καί τήν ’Ή π ε ιρ ο . Ή μ ετα ν ά σ τευ σ η α ύ τή τώ ν χρισ τια νώ ν, ιδίω ς, ό ρ θ ό δ ο ξω ν , 'Ε λ λ ή ν ω ν τή συνείδηση* ό φ ειλ ό τα ν είς τέ ς π ιέσ εις καί έπ ιδ ρ ο μ ές τώ ν μ ω α μ εθα ν ώ ν φ υ λά ρ ­χω ν καί δ υ να σ τώ ν.

Έ τ σ ι π . χ . στό κ α θα ρ ά ελλη νό φ ω νο χ ω ρ ιό , ό π ο ΰ θε κ α τ ά γ ε τ α ι ή ο ικ ο γ έν εια μ ου, στό Β ο γ α τσ ικ ό , ύ π ά ρ χ ει ή π α ρ ά δ ο σ η , π ω ς έπ ί το υ ρ κ ο κ ρ α τία ς συνοικίσθηκε ά π ό έπ τά χ ω ρ ιά , καί όρισ μ ένες ο ικ ο­γ έν ειες του έχ ου ν τήν π α ρ ά δ ο σ η , π ω ς ή λθα ν άιΐό τήν Ή π ε ι ρ ο ή

κα'.

τήν Α λ β α ν ία . Σ υγ κ εκ ρ ιμ ένα σ υ ν α ν τιο ύ ν τα ι ά ρ κ ετά ό ν ό μ α τα σου- λιώ τικ α · Μ π ότσα ρη ς, Τ ζ α β έ λ λ α ς , Ν τα γ κ λ ές κ λπ . ( J),

Π α ρ όμ ο ιες π α ρ α δ ό σ εις το π ικ ές κ’ ο ικ ο γεν εια κ ές υ π ά ρ χ ο υ ν ά π ε ιρ ες είς 0 λ α τ ά , όρείι/ά ιδίω ς, χω ριά τής Δ υτικής Μ α κ εδ ο ν ία ς, δ π ο υ εύρίσκ οντα ι κι ο λό κ λη ρ α χω ριά ά λ β α ν ό φ ω ν α , δπ ω ς τό Λ έ- χ ο β ο , τό Φ λά μ π ουρ ο (πρώ ην Ν εγ ο β ά ν η ) καί ά λ λ α .

Ή μ ε γ α λ ύ τερ η δμ ω ς μετακίνηση έγιν ε ά π ό το ύ ς Έ λ λ η ν ό β λ α - χ ο υ ς ή Κ ο υ τσ ό β λ α χ ο υ ς τής Β ό ρ εια ς ’ Η π είρ ου , νό τια ς καί μ έση ς ’Α λ β α ν ία ς . Ο ί επ α ν ειλ η μ μ έν ες λ ε η λ α σ ίε ς καί κ α τα στρ ο φ ές τής Μ ο- σ χ ο π ό λ ε ω ς , π ου ά π ό τό 17. α ιώ να ε ίχ ε ά ν α π τυ χ θ ή σ έ μ ε γ ά λ ο εμ ­πορικό καί π ν ευ μ α τικ ό κέντρο ελ λ η ν ισ μ ο ύ , σ τέκ ουν Ιστορικό π α ρ ά ­δ ε ιγ μ α τέ το ια ς όμαδικής μ ε τα ν α σ τεύ σ εω ς καί σ κ ο ρ π ίσ μ α το ς π ρός τή β ό ρ εια καί δυτική Μ α κ εδονία καί μ α κ ρύτερα ά κ όμ η. Τ ό έλ λ η ν ο - β λ α χικ ό σ το ιχ εΐο ν ύπ ή ρξε ά ν έκ α θε ζω ν τα ν ό ς π α ρ ά γ ο ν τ α ς έλλη ν ι- σ μ ο ύ στή Β ό ρ εια ν Ε λ λ ά δ α .

Σ ’ δ λ ες τές έκ δηλώ σεις τής ζω ής, ιδίω ς μ ά λ ισ τ α στή γ λ ώ σ σ α , β λ έπ ει κα νένα ς πλήρη ο μ ο ιό τη τα , άν μή τα υ τ ό τη τα , ά ν ά μ ε σ α σ τού ς Ή π ε ιρ ώ τε ς καί τούς Μ α κεδ όνες τής Δ ύσης· ή π ροφ ορά , οί ιδ ιω μ α τι­σμ οί, οί π α ρ α δ ό σ εις καί συνήθειες π . χ . τώ ν Γ ια ν ν ω τώ ν καί Κ α - στορια νώ ν ά π ο δ είχ ν ο υ ν τήν κοινή π ρ ο έλ ευ σ η . ‘ Η βυζα ντινή ά λ λ ω ­σ τε π α ρ ά δο σ η π α ρ ο υ σ ιά ζ ετ α ι π ο λ ύ έμ φ α νέσ τερ η καί δημιουργική στή Β ό ρ εια ν Ε λ λ ά δ α . Τ ο ύ το ό φ είλετα ι π ιθ α ν ό τα τ α καί σ τό γ ε γ ο ­νός, πω ς έ'μειναν οί β ο ρ ειό τερ ες α ύ τέ ς έπ α ρ χ ίε ς π ερ ισ σ ότερ ο ν καιρόν ύπό τόν όθω μ α νικ ό ζυ γ ό ν , ά λ λ ά καί στό δτι σ τές ά π ό μ ερ ες όρεινές εκείνες π ερ ιο χ ές κ α τά φ υ γε τό ά ν θο ς τού φ ιλ ε λ εύ θερ ο υ καί π ισ το ύ στή θρησκεία καί στήν ελληνική π α ρ ά δ ο σ η ελλη νικ ού λ α ο ύ , γ ιά νά ξεφ ύ γει ά π ό τές σ φ α γές ή τόν έξ ισ λ α μ ισ μ ό καί το ύ ς έξε υ τε λ ισ μ ο ύ ς , π ου ένεργήθηκα ν σ τές π εδ ιά δ ε ς καί σ τές π ολ>τεΐες. 'Ό σ ο ι π ροτίμ η σα ν τή σκληρή ζω ή σ τά έ λ ε ύ θ ε ρ α β ο υ ν ά , π α ρ ά τή

(1) Κ *ή δική μου οικογένεια— που έχει παράδοση πως ό αρχηγέτης της, Δραγόμας ονομαζόμενος, ήτον «πρωτοπαλλήκαρο» τοΰ Σκεντέρμπεη— περιλαμβάνεται σιές από τήν “Η πειρο καταγόμενες· φαίνεται π ιθα νό πως εγκαταστάθηκε στό Βογατσικό κατά τόν 17. η τές αρχές τοΰ 18. αιώνα, προερχόμενη κατά πάσα πιθανότητα άπό τήν περιφέρεια τοΰ Σουλιοΰ, δπου εύρίσκεται ένα χωριό μέ τ ’ όνομά μας, ή Δραγουμή, "Α λλο χωριό μέ τ ’ όνομα Δραγόμι κεΐται βορειοδυτικά άπ’ τά Γιά\νινα. δπου κοντά σώζονται τά ερείπια βυζαντινού κάστρου. Πάντως γνωρί­ζομε θετικά πως ό πρόππαπό; μου Μάρκος 'Α θανασίου Δραγούμης γεν- νήθηκε στό Βογατσικό στά 1770 καί πήγε στήν Π όλη νά σπουδάσει σέ ηλικία δέκα χρόνων. Έ κ ε ΐ μετέσχε αργότερα στή Φιλικήν Ε τα ιρ εία .

σ κ λ α β ιά καί τήν ά πάρνηση της π ίστη ς, κ α τα φ ύ γ α ν είς τ ’ ά γ ο ν α β ο υ ν ά ή τά νησιά, ( ‘ )

Τ ά κ α λ ύ τερ α χω ρά φ ια σ το ύ ς εύφ ορους κ ά μ π ο υ ς τ ’ ά ρ π α ξ α ν ο ΐ Τούρκ οι ή τά κρ ά τησα ν 0σ ο ι ά π ό τούς έν τό π ιο υ ς έξισ λα μ ίσ θη κ α ν κ α τά καιρούς καί τά ό ν ό μ α σ α ν τ σ ι φ λ ί κ ι α . Τ ά κ α λ λ ιερ γ ο ύ σ α ν οί γ α ιο κ τή μ ο ν ες μέ δ ο υ λ ο π ά ρ ο ικ ο υ ς , π ου συνήθω ς ήταν χρ ισ τια νοί ε ίτ ε π α λ ιο ί κάτοικοι ελλη νόφ ω νοι ε ϊτ ε έπ ή λ υ δ ες είς τά β ο ρ ειν ό ­τε ρ α μέρη β ο υ λ γ α ρ ό φ ω ν ο ι. Τ ό ίδίω μα τώ ν τ ε λ ευ τα ίω ν ήτονε σ λ α υ ικ ό , π α ρ α κ λά δ ι τής β ο υ λ γα ρ ικ ή ς, π ρ ω τ ό γ ο ν ο , ά π λ ό καί φ τω χό, ένω ή εν τό π ια ό μ ιλο ύ μ ενη γ λ ώ σ σ α , ή ελλη νικ ή, ήτον π ο λ ύ σ υ ν θ ε ­τό τερ η καί π λ ο υ σ ιό τερ η . Γ ιά τό λ ό γ ο α ύ τό ν ήτον εύ κ ο λό τερ ο ν γ ιά το ύ ς πιό ά ν α π τ υ γ μ έν ο υ ς ελλη νόφ ω νου ς χω ρικ ούς νά σ υ νεν­ν ο ο ύ ν τα ι μέ το ύ ς ό π ισ θοδ ρ ο μ η μ ένο υ ς σ λα υ όφ ω νο υ ς μ α θ α ίν ο ν τα ς τήν ά π λ ή τω ν γ λ ώ σ σ α , ένω ήτον ά δ ύ ν α το ν σ χ εδ ό ν οί τ ε λ ε υ τ α ίο ι νά μ ά θ ο υ ν τήν έλλη νικήν. Ή β ουλγα ρ ικ ή α ύ τή δ ιά λ εκ το ς ά ρ χ ισ ε έτσι νά ά π λ ώ ν ε τα ι β α θ μ ια ία , σά λ α δ ιά , μέ τήν έλλειψ η σ χ ο λ είω ν καί ειδικής φ ροντίδα ς ά π ό το ύ ς έλλη ν ό φ ω ν ο υ ς ά σ το ύ ς καί το ύ ς κληρι­κούς καί μέ τήν έλλειψ η ά σ φ ά λ ε ια ς είς τήν ϋ π α ιθρ η χ ώ ρ α . Κ ’ έτσ ι σ τές β ο ρ ειό τερ ες κ ο ιλ ά δ ες καί σ τά ό ρ ο π έ δ ια , π ο υ κ α λ λ ιερ γ ο ύ ν τα ν π ερ ισ σ ό τερ ο , ξα π λ ώ θη κ ε ή β ουλγα ρ ικ ή δ ιά λ ε κ το ς ά ν α κ α τω ν ό μ εν η μέ π ο λ λ ά έλλη ν ικ ά , τούρκικα καί β λ ά χ ικ α σ τ ο ιχ ε ία . ’Έ τ σ ι ή έλ λ η - νική γ λ ώ σ σ α έμ εινε κ υρίαρχη σ τές π ό λ ε ις καί σ τά ν ο τιό τ ερ α μέρη καί σ τά π α ρ ά λ ια τής Μ α κ εδ ονία ς καί Θ ράκη ς, ένω ή βλά χικ η (λ α -

κβ\

(1) Ε π ειδ ή άνάφερα τή λέξη «σκλαβιά» παρατηρώ πως δέν είναι χωρίς σημασία, δτι π ροήλθε στή γλώσσα μας, οπως καί στά λατινικά τής καταπτα>σεως, άπό τήν ονομασία τών «Σκλάβων» ή «Σκλαβηνών» ή «Σ θλά βω ν», που άρχισαν νά κατεβαίνουν άπ ’ τή βορειοανατολικήν Ευρώπη κατά τόν έκτον αιώνα είτε ειρηνικά είτε σάν επιδρομείς καί έγκατασταίνονταν στές έρημες πεδιάδες, δπου καλλιεργούσαν τή γη τών μεγάλων ιδιοκτητών ώς δουλοπάροικοι.

Ή ονομασία, πάλι, β λ ά χ ο ς έχει παλιότερη καταγωγήν ά π ’ τή ρω μαϊκήν έποχή καί σημαίνει τόν άγρότη καί βοσκό σέ πολλές γλώσσες, καί στή δική μας, καί χαρακτήρισε πολλούς λαούς διαφόρων προελεύ­σεων, άσχολούμενους μέ τή γεωργία καί τήν κτηνοτροφία στήν ύπαιθρη χώρα καί μάλιστα στές παρυφές τής άρχαίας ρω μαϊκής επικράτειας. ”E toi έχομε τούς Φελλάχους τής Αίγυπτου, τούς ίδικούς μας Βλάχους ή*Ελληνόβλαχους ή Κουτσόβλαχους (δηλ. Βλάχους τής Μικρής Β λαχίας) τούς Βλάχους ή Βαλάχους τής Μεγάλης Βλαχίας ή Ρουμανίας, τούς W e lsch e τών Γερμανών, τούς W a lio n s τών Φλαμανδών, τούς W e ls h τών Ά γ γ λ ω ν κλπ. κλπ. Ή ετυμ ολογία τών ονομασιών καμιά φορά φωτίζει τήν ίσιορικήν εξέλιξη στή χερσόνησό μας καί αύτήν τήν σημερινήν a ραγματικότητα.

κγ'

τινική δ ιά λ ε κ το ς ) σ τά ό ρ ειν ό τερ α μέρη, π α ρ ά λ λ η λ α μέ τήν ε λ λ η ­νική καί δυ τικ ό τερ α μέ τήν ά λβ α ν ικ ή ν . " Ε χ ο μ ε ά λ λ ω σ τ ε ιστορικ ά π α ρ α δ ε ίγ μ α τα δτι ο λό κ λη ρ ο ι π λ η θ υ σ μ ο ί έ χ α σ α ν έτσι τήν ελληνική γ λ ώ σ σ α μέ τήν ά π ο μ ό ν ω σ ή τω ν είς όρεινές π ε ρ ιο χ έ ς , δ π ο υ ά ν α γ - κ α στικ ά εύρέθη κ α ν είς σ υ γ χ ρ ω τισ μ ό κ’ έπ ιμ ιξία μέ β ο υ λ γ α ρ ό φ ω ­νο υ ς. Τ ό π ιό χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ό είνα ι τώ ν Π ρ εσπ ιω τώ ν, π ο υ ε ίχ α ν ά π α χ θ ή άπό^τή Θ ε σ σ α λ ία κ α τά κ ά π ο ια ν έπ ιδρομ ή ν έκεΐ τώ ν Β ο υ λ ­γ ά ρ ω ν κ α τά τ ά τέ λ η το ΰ 10. α ιώ ν α καί έ γ κ α τα σ τα θ ή γύρω σ τές λ ίμ ν ες Π ρ έσπ ες καί σ τά νη σ ιά τω ν. Τ ά β υ ζα ν τιν ά έρ είπ ια καί λ ε ί ­ψ ανα το ιχ ο γρ α φ ιώ ν κ’ οί σ ω ζ ό μ εν ες επ ιγρ α φ ές τό έπ ιμ α ρ τυ ρ ο ΰ ν . Ο ί θ ε σ σ α λ ο ί έκεΐνοι μέ τό ν καιρό ξ έ χ α σ α ν τ ά ελλη ν ικ ά καί μί­λ η σ α ν τή β ο υ λ γα ρ ικ ή δ ιά λ ε κ το . Ό τύ π ο ς τω ν δμ ω ς, οί σ υ νή θειες, οί π α ρ α δ ό σ εις κ’ οί φ ορ εσιές τω ν έμ ειν α ν ά π α ρ ά λ λ α κ τ ε ς , δπ ω ς τώ ν Κ α ρα γκ ούνηδω ν τώ ν θ ε σ σ α λ ικ ώ ν π εδ ιά δ ω ν .

Ε π ίσ η ς γνω στό είν α ι π ω ς στή μέση κ ο ιλ ά δ α τοΰ Ά ξ ι ο ΰ , καί ά ν α το λ ικ ό τερ α καί β ο ρ ειό τε ρ α , ε ίχ α ν έ γ κ α τα σ τα θ ή σ έ ώ ρισμ ένα χω ριά Ή π ε ιρ ώ τ ε ς . " Ισ α μ ε τήν ά π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η σ τά 1912 έκ εϊ φ οροΰ- σα ν οί χω ρικοί ψ ο υ σ τα ν έλ λ α , ά λ λ ά εί'χα νε ξ ε χ ά σ ε ι τ ά ελλη νικ ά καί μ ιλ ο ύ σ α ν ε β ο υ λ γ ά ρ ικ α . Ά λ λ ά π α ρ α τη ρ ο ύ ν τα ι κ’ εξα ιρ ετικ ά , ά ντίσ τρ ο φ α π ερ ισ τα τικ ά . Σ τ ό μ ο υ σ ο υλ μ α ν ικ ό χω ριό Λ ά λ ο β ο τού Ν ευροκόπ ου οί κάτοικοι φ ορ ούσ α νε φ ο υ σ τα ν έ λ λ α , ά λ λ ά καί μ ι­λ ο ύ σ α ν ελλη ν ικ ά , γ ια τί ε ίχ α ν έ γ κ α τα σ τα θ ή έκεΐ μ ετά τήν έλλη ν ι- κήν έπ α ν ά σ τα σ η το ύ 1821. 'Ώ ς τ ό τ ε ήταν έγ κ α τα σ τη μ έν ο ι στό χ ω ­ριό Λ ά λ α τής Η λ ε ί α ς , οί π ερίφ ημοι Λ α λ ιώ τες μ ω α μ εθ α ν ο ί. Ά κ ό μ η ά ν α το λ ικ ό τερ α , στή Θ ράκη, ύ π ά ρ χο υ ν ο λό κ λη ρ α χω ρ ιά χρ ιστια νικά ά λ β α ν ό φ ω ν α . Ά π ό ένα ά π ’ α ύ τά κ α τ α γ ό τ α ν κι ό περίφ η μος ιε ­ρω μ ένος ά ρισ τερός δη μ οκ όπ ος είς τήν Α λ β α ν ία Φ άν (Θ εο φ ά ν η ς) Ν όλη ς.

Ο ί Γ ια ννιώ τες «Τ ούρκ οι», οί δ ίγ λ ω σ σ ο ι (γ ια τ ί μ ιλούν καί ε λ λ η ­νικά καί ά λ β α ν ικ ά ) Τ σ ά μ η δ ες (ά π ό τό ά ρ χ α ϊο ν ό ν ο μ α το ύ Κ α λ α μ ά π ο τα μ ο ύ θ υ ά μ ιδ ο ς τής Θ εσ π ρ ω τία ς), οί φ ου σ τα ν ελλ οφ ό ρ ο ι Β α λ λ α - ά δ ε ς τής Ν οτιοδυτικ ής Μ α κ εδ ονία ς (ά π ό τή μω α μ εθα νικ ήν έκφραση « Β α λ λ α χ ί» δ η λ . «μ ά τό Θ εό » , τή μόνη π ο υ έ μ α θ α ν γ ιά νά έπ ιβε- βαιώ νουν τή ν έα τω ν θρ η σ κ εία ν ), οί βρακοφ όροι Τ ουρκοκρητικοί, δ λ ο ι α ύ το ί μ ιλ ο ύ σ α ν ελλη νικ ά καί ήταν 'Έ λ λ η ν ε ς τήν κ α τ α γ ω ­γήν ά π * το ύ ς ά γ ν ό τ ερ ο υ ς τό αΤ μα. Ά λ λ ά κ α νένα ς π ο τ έ στήν Ε λ ­λ ά δ α δέν το ύ ς διεκδίκησε ώς 'Έ λ λ η ν ε ς , γ ια τ ί ε ίχ α ν ά λ λ α ξ ο π ισ τ ή - σει ε ΐτ ε ά π ό συμφ έρον ε ίτ ε ά π ό φόβο καί έτσι έ χ α σ α ν τήν ε λ λ η ­νική τω ν ψυχή. Μ όνο γ ιά το ύ ς δ ίγ λ ω σ σ ο υ ς Τ σ ά μ η δ ες ά π ό σκέψη π ερ ιπ οιή σ εω ς τώ ν Α λ β α ν ώ ν , δέν έγιν ε ά ν τ α λ λ α γ ή μ ε τά τό 1923, ά ν κ* οί ίδ ιο ι θεω ρ ο ύ σ α ν τόν ε α υ τό τω ν μ ά λ λ ο ν Τ ού ρ κ ους, π α ρ ά Α λ β α ν ο ύ ς . Ε ύ ρ έθη κ ε π ο τ έ κ α νένα ς νά διεκδικήσει σ ο β α ρ ά ώς ' Έ λ ­λη νες το ύ ς ά κραιφ νεϊς "Ε λ λ η ν ε ς , ά λ λ ά ’Ιτ α λ ο ύ ς τήν ψυχή καί έ λ -

ληνόφ ω νους τής Σ ικ ε λ ία ς , Κ ά τω Ι τ α λ ί α ς καί Κορσικής ; ’Ή π οιό ς άμφ ισβή τησε π ο τ έ π ω ς οΐ ά λβ α νό φ ω νο ι τής Ά ττ ικ ο β ο ιω τ ία ς , τώ ν νησιών καί τής Π ελ ο π ο ν ν ή σ ο υ , οί β λα χό φ ω ν ο ι τοΰ θ ε σ σ α λ ικ ο ΰ Π ίνδου, οί τουρκόφ ω νοι τής Μ ικρασίας δέν ε ίν α ι "Ε λ λ η ν ε ς τήν ψ υ χ ή ν ;

* *

'Ο λ ό κ λη ρ η ή ά μ υ νά μ α ς ένα ντίον τής π α ν σ λ α υ ϊσ τικ ή ς π λή μ μ υ- ρας κ α τά τόν 19. α ίώ να ά π ό τήν επ ο χ ή ν ιδίω ς τοΰ β ο υ λ γα ρ ικ οΰ σ χ ίσ μ α τ ο ς (1 8 7 0 ) ’ίσ α μ ε τήν π ρ ο π ο λεμ ικ ή ν έπ ο χ ή , βα σ ίσθη κ ε στήν ά ρ χ ή π ω ς ά δια φ όρ ω ς τής γ λ ώ σ σ α ς π ο υ ό μ ιλ ο ϋ σ α ν οί π λη θυ σ μ ο ί τής ’ Ο θω μ α νικ ής Α υ το κ ρ α το ρ ία ς είς τήν Α λ β α ν ία , τήν ’Ή π ε ιρ ο , τή Μ α κ εδ ο νία , τή Θ ράκη καί τή Μ ικρασίαν, έφ όσον ά κ ο λ ο υ θο ΰ ν τό Ο ικουμενικ ό Π α τρ ια ρ χ είο τής Κ ω σ τα ν τιν ο υ π ό λεω ς καί θ έ λ ο υ ν νά λ έ γ ο ν ία ι «Ρ ω μ α ίο ι» ( ‘ ) π ρ έπ ει νά θεω ρ ο ύ ντα ι Γ ρ α 'κ ο ί ή "Ε λ λ η ν ε ς , οσο κ ’ οί ελλη νόφ ω νοι ά π ’ α ύ το ύ ς .

Π όσοι ά γ ω ν ισ τές το ΰ 1821 δέν ήταν ά λ λ ό γ λ ω σ σ ο ι ; Π οιός μ π ο - ρ εΐ νά ίσ χυ ρ ισ θεΐ π ώ ς οί ά λβ α ν ό φ ω ν ο ι 'Υ δ ρ α ίο ι καί Σ π ε τ σ ιώ τε ς (Π ιτυ ο υ σ ιώ τες ), οί Σ ο υ λ ιώ τε ς καί οί δ ίγ λ ω σ σ ο ι Χ ιμ α ρ ιώ τες , οί βλα χόφ ω νοι ά ρ μ α τω λ ο ί καί κ λ έφ τες, οί σλα υ όφ ω νοι κ α π ετα ν α ΐο ι (π .χ . ό Χ α τ ζ η χ ρ ΐσ το ς , ό Β ά σ ο ς ) , καί τά π α λ λ η κ ά ρ ια τω ν, οί Τ ο υ ρ ­κόφωνοι ά π ό τή Μ ικρασία π ο λ ε μ ισ τ έ ς δέν ήτα νε γνήσιοι " Ε λ λ η ­νες π α τ ρ ιώ τ ε ς ; Κ αί οί μ ε γ ά λ ο ι ε υ ε ρ γ έ τε ς καί δω ρητές το ΰ έθν ου ς, καί π α τρ ιώ τες μέ εθνική δρ ά ση σ ά ν τόν Κ ω λ λ έτη , τό Σ ίν α , τόν Τ ο σ ίτ σ α , τό Σ το υ ρ ν ά ρ α , τόν Ά β έ ρ ω φ , τό σ τρ α τη γ ό Σ μ ο λέν σ κ η , τό Σ π ΰ ρ ο Λ ά μ π ρο κ λπ . π ου ήταν κ ο υ τσ ο β λα χικ ή ς κ α τα γ ω γ ή ς , ή σάν το υ ς Ζ α π π α ίο υ ς , τόν Μ π ά γ κ α , το ύ ς Ζ ω γρά φ ου ς κ λ π ., π ου ήταν ά λβ α νό φ ω νο ι ά π ’ τήν Β ό ρ εια ν ’Ή π ε ιρ ο , δέν ήταν "Ε λ λ η ν ε ς ; "Ο τι οί π οιη τές Ζ α λ ο κ ώ σ τα ς καί Κ ρ υ σ τά λ λ η ς δέν ήταν " Ε λ λ η ν ε ς ; οτι ό Σ ο λ ω μ ό ς , π ου έγρ α φ ε ιτα λικ ά τά π ρ ώ τα του π ο ιή μ α τα , δέν ήτον "Ε λ λ η ν α ς ;

** *’Α ν τίθ ετα οί π α ν σ λ α υ ϊσ τέ ς καί μ ά λ ισ τ α οί Β ο ύ λ γ α ρ ο ι έκμε-

τα λ λ εύ θη κ α ν τό χ τυ π η τό χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ό τής γ λ ώ σ σ α ς γ ιά νά γ ε ν ­νήσουνε μ έσ α στήν ψυχή τώ ν σ λα υ όφ ω ν ω ν τής Μ α κ εδ ο νία ς καί Θ ράκης τήν ίδέα πω ς δέν ε ίν α ι "Ε λ λ η ν ε ς , ά φ οΰ μ ιλ οΰ νε β ο υ λ γ ά - ρικα, ή τ ο υ λ ά χ ισ τ ο γ ιά νά το ύ ς έμ β ά λ ο υ ν είς ά μ φ ιβ ο λ ία καί γ ιά νά δη μιουργή σουν έντυπ ώ σ εις είς τή φ ιλ ε λ εύ θ ερ η , ά λ λ ά ά νήξερη, διεθνή κοινή γνώ μη .

Τ ο ύ ς Β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς ε ίχ ε ά ρ χ ίσ ει νά ξυ π ν ά στόν έθνισμ όν ή

κδ',

(1) Τό κοινόν δνομα τής βυζαντινής επικράτειας ήτον Ρ ω μ α ν ί α , για τί τό κράτος μας εκείνο, δηλ. τό άνατολικό μέρος τοΰ αρχαίου ρω­μαϊκού κράτους ήτονε συνέχεια τούτου.

κε\

ελληνική επ α ν ά σ τ α σ η (* ) , ά λ λ ά πρό π ά ντω ν είς τό ξύπ νη μ α σ υ ν - τ έ λ ε σ ε ά ρ γ ό τε ρ α ό ρω σσικός π α ν σ λ α υ ισ μ ό ς , π ου π ρ ο κ ά λ εσ ε τό β ο υ λ ­γα ρικ ό Σ χ ίσ μ α μέ τήν 'ίδρυση τής βο υλ γα ρ ικ ή ς Ε ξ α ρ χ ί α ς είς τήν Π ό λη , καί μέ τή δ η μ ιο υ ρ γία στό χ α ρ τί καί στό μ υ α λό τώ ν Β ο υ λ γ ά ρ ω ν , τής Μ εγ ά λ η ς Β ο υ λ γ α ρ ία ς τής Συνθήκης το ΰ Α γ ί ο υ Σ τεφ ά ν ο υ (1878) μ ε τά τό ρω σσοτουρκικό π ό λ ε μ ο . 'Η Σ υνθήκη εύ τυ χ ώ ς α ύ τή , χάρη στήν ά γ γ λικ ή καί γερμανικήν επ έμ β α σ η , ά ν τικ α τα σ τά θη κ ε ά π ό τή Σ υνθήκη τού Β ερ ο λίν ο υ (1 8 7 8 ). Ά π ό τ ό τε ά ρ χ ισ ε ό β ο υ λ γα ρ ικ ός ά ν τα γ ω ν ισ μ ό ς π ρός τόν ελλη νισ μ ό στήν Ε ύ ρ ω π α ϊκ ή Τ ο υ ρκ ία ν . 'Η τσαρική Ρ ω σ σ ία μ ετά τήν ά π ο τ υ χ ία της σ τά 1878 νά κ α τεβ ά σ ει τό σ λ α υ ισ μ ό σ τά Σ τ ε ν ά καί στό Α ίγ α ΐο ν , ά ρ χ ισ ε νά εφ α ρ μ όζει π λ ά ­γ ια , μέσον τώ ν νέω ν εθνικών σ λα υικώ ν κρατώ ν τού Α ϊμ ο υ , τής Β ο υ λ ­γ α ρ ία ς , τής Σ ερ β ία ς καί τοΰ Μ α υ ρ ο β ο ύνιο ύ , π ολιτικ ή διεισδ ύ σεω ς καί κυκ λώ σεω ς τώ ν Σ τεν ώ ν σ π ρ ώ χν ο ν τα ς τού ς Β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς πρός τό Α ιγ α ίο , καί τή Σ ερ β ία π ρός τό Ά δ ρ ια τ 'κ ό π έ λ α γ ο ς .

Α π ’ τήν ά λ λ η π λ ευ ρ ά κ’ ή άτι* τά βο ρ εινά , ά π ό τή Γ ερ μ α ν ία ,, π ιεσμ ένη Α ύ σ τρ ο υ γ γ α ρ ία π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε νά έ π εκ τ α θ εΐ π ρός νότο γ ιά νά μήν κ υ κ λω θεί καί ά π ό το ύ ς Ρ ώ σ σ ο υ ς έκ εΐθε . Μ έσον λο ιπ ό ν τής Β ο σ ν ία ς καί Έ ρ ζ ε γ ο β ίν α ς , π ου τήν έ ΐχ ε κ α τ α λ ά β ει δήθεν π ρ ο ­σ ω ρινά , καί ά π ό τό ΓΊόβι Π α ζά ρ (μ ε τ α ξ ύ Σ ερ β ία ς καί Μ α υ ρ ο β ο ύ ­νιού) δ ο κ ίμ α ζε νά δ ιεισδ ύ σει π ρός τήν βόρεια ν Α λ β α ν ί α καί πρός τή Θ εσ σ α λο ν ίκ η .

Ή Β ο υ λ γ α ρ ία λ ο ιπ ό ν έ π α ιζ ε ά ν ά μ ε σ α στόν α ύστρορω σσικ όν ά ν τα γ ω ν ισ μ ό δ ιπ λό π α ιγ νίδι γ ιά νά κερδίσει δ σ α μ π ορέσ ει π ερ ισ ­σ ό τερ α ά π ’ τήν Τ ουρκ ία , μ ο λο νό τι καί μ ’ α ύ τή σ υ νεννο ού ντα ν ένα ντίον μ α ς.

Ή βουλγα ρικ ή έντεχνη π ρ ο π α γ ά ν δ α κ’ ή κομ ιτατική δράση ό ργα νώ θη κε π λ η ρ έσ τερ α μ ετά τήν ήττα τής Ε λ λ ά δ α ς ά π ’ τούς Τ ούρκ ους είς τά 1897 καί ξ έ σ π α σ ε σ έ τεχνητήν έπ α ν ά σ τ α σ η τώ ν Β ο υ λ γ ά ρ ω ν είς τή Μ ακεδονία σ τά 1503.

Οί Έ λ λ α δ ί τ ε ς έξύ π ν η σ α ν τ ό τε καί ό ρ γ ά ν ω σ α ν τήν ά ν τίσ τα σ η

(1) Τό κήρυγμα τοΰ Ρ ήγα τοΰ ΦερραίοΜ (θεσσαλοΰ καί βλάχου τήν καταγωγήν) απευθυνόταν πρός δλους τούς λαούς τής 'Ο θωμανικής Α υ­τοκρατορίας, πρός αποκατάσταση τοΰ βυζαντινού κράτους μέ πνεύμα όχι στενά έθνικιστικόν, άλλά πλατιά ορθόδοξο, ά ληθινά ελληνοχριστια­νικό. Σ έ άλλη σειρά σκέψης, αφού έγινε λόγος γιά τό Ρ ή γα , μοΰ δίδε­ται ή ευκαιρία νά υπενθυμίσω πως οί περισσότεροι καί · καλύτεροι συν­εργάτες του καί συμμάρτυρες κατάγονταν άπ ’ τήν Καστοριά καί τή Δυ­τική Μακεδονίαν. Ε ίναι γνωστό πως άπό τήν επαρχίαν αύτή τακτικόν εμπόριο διεξαγόταν πρός τήν Κεντρικήν Εύρώπη (Αύστρουγγαρία καί Γερμανία) καί δτι πολλοί Δυτικομακεδόνες είχαν έγκατασταθή έκεΐ, δπου ό Ρήγας τούς ηύρε άρωγούς καί συνεργάτες.

κς-'.

τώ ν Μ ακεδόνω ν ένα ντίον τώ ν Β ο υ λ γ ά ρ ω ν . " Ε τ σ ι ά ρ χ ισ ε ό λ ε γ ό μ ε ­νος «μ α κ εδονικός ά γ ώ ν α ς» είς τά 1904. ( 1) Ά λ λ ά τό 1908, ή A lt

σ τρ ο υ γ γ α ρ ία π ρ ο σ ά ρ τη σ ε τή Β ο σ ν ία καί τήν Έ ρ ζ ε γ ο β ίν α κ’ ή Β ο υ λ γ α ρ ία τήν τυ π ικ ά α υ τό ν ο μ η Α ν α τ ο λ ικ ή Ρ ω μ υ λ ία (β ό ρ εια Θ ρά κη ) καί ά να κη ρύχθηκε σ ’ ά ν εξά ρ τη το β α σ ίλ ειο ν (ώ ς τ ό τ ε ήτον ή γ εμ ο ν ία φ όρου ύ π ο τελ ή ς είς τήν ’ Ο θω μ ανικήν Α υ το κ ρ α το ρ ία ). Ή κρίση α ύ τή π ρ ο κ ά λ εσ ε τή νεοτουρκικήν έ π α ν ά σ τ α σ η , τό κίνημα στό Γ ο υ δ ί (1 9 0 9 ), τόν ίτα λο το υρ κ ικ ό π ό λ ε μ ο (1 9 1 1 -1 2 ) το ύ ς δυό β α λ κ α ­νικούς (1 9 1 2 -1 3 ) καί τόν Α ' π α γ κ ό σ μ ιο π ό λ ε μ ο (1 9 1 4 -1 8 ).

* *

Ό β ο υ λ γ α ρ ικ ό ς κ ο μ ιτα τισ μ ός εΤχε ά π ’ ά ρχή ς άσκηθή μέ διά φ ορα σ υ ν θή μ α τα , ά λ λ α εύ ρ ύ τερ α π α ν σ λ α υ ισ τικ ά , ά λ λ α έγ ω ϊσ τικ ά , έθνι- κ ιστικά, καί ά λ λ α δή θεν σ ο σ ια λ ισ τ ικ ά , α ύ το ν ο μ ισ τικ ά , καί π ρ ο ­β ά λ λ ο ν τ α ς ά ν ά λ ο γ α μέ τές π ερ ιπ τώ σ εις καί π ερ ισ τά σ εις τό κ α θέν α ά π ό β λ ε π ε π ά ν τα σ ’ ένα σ κ ο π ό , τήν ά π ό σ π α σ η τής Μ α κ εδ ο νία ς καί Θ ράκης ά π ό τήν Τ ουρκ ία καί ά π ό τήν έλληνικήν έπιρροή π ρός ό φ ελο ς ε ϊτ ε ά μ εσ ο ε ϊτ ε έμ μ εσ ο τής Β ο υ λ γ α ρ ία ς καί τού π α ν σ λ α υ ι- σ μ ού . Π ο τέ δέν ά κ ο λ ο ύ θη σ ε ένα μ ο ν ά χ α δρ όμ ο . Π ά ν τα δυό ή τρ εις σ υ γ χρ ό ν ω ς.

** *’ Ε μ ε ίς δσο έμ έν α μ ε σ τα θ ε ρ ά π ιστοί στήν ευρύτερη ελ λ η ν ο χ ρ ι­

στιανική μα ς Μ εγ ά λ η ’Ιδ έ α , τής εν ό τη τα ς το ύ Γ έ ν ο υ ς ύπό τήν πνευμ α τικ ήν α ιγ ίδ α τού Ο ικουμενικ ού Θ ρόνου τής Α ν α το λ ικ ή ς ’ Ο ρθόδ οξη ς ’ Εκκλη σίας, σ υ γ κ ρ α τιό μ α σ τα ν το π ικ ά έκεΐ, δπ ου ά π ό τή βυζα ντινήν έπ οχ ή ν έκ υ ρ ια ρ χο ύ σ α μ ε, καί μ ά λ ισ τα π ρ ο ο δ εύ α μ ε π ρός έξα σ φ ά λ ισ η τής θέση ς μας είς τές δυό χερ σ ο νή σ ο υς τής κ α θ ’ ή μ ά ς Α ν α τ ο λ ή ς . "Ο σ ε ς φ ορές όμω ς έξε φ ε ύ γ α μ ε ά π ’ α ύ τή τή γρ α μ μ ή — καί δ υ σ τυ χώ ς ή έπ α ρχιώ τικ η , « έλλα δ ικ ή » , σ τεν ά κρατική καί έθνικιστική άντίληψ η το ΰ μικρού τμ ή μ α το ς τοΰ έλλη νικ οΰ έθν ου ς καί εδ ά φ ους, π ου ε ίχ ε έλ ευ θ ερ ω θή σ τά 1830 ά π ό τόν όθω - μανικό ζ υ γ ό ν , έπ ικ ρ α το ΰ σ ε μ ά λ λ ο ν είς τό έλ ε ύ θ ε ρ ο κρατίδιο —π α - θα ίν α μ ε στό σ ύ ν ολ ο ζη μ ίες, συνήθω ς ά ν επ α ν ό ρ θ ω τ ες , ό χι μόνο ώς κ ρ ά το ς ά ν εξά ρ τη το , ά λ λ ά καί πρό π ά ν τω ν ώς έθνος ά π λ ω μ έν ο σ ’ δλη σ χ εδ ό ν τή Χ ερ σ ό ν η σ ο το ΰ ΑΥμου καί σ ’ 6 λ η τή Μ ικρασία καί π ά ρ α π έρ α άκόμ η.

'Ο π ω σ δ ή π ο τε μέ τό μακεδονικόν ά γ ώ ν α κ ρ ατηθήκ αμε ά ρ κ ετά σ τα θ ε ρ ά στή σω στήν ά ρ χ ή τ ή ς έ θ ν ι κ ή ς κ α ί θ ρ η σ κ ε υ τ ι - κής σ υ ν ε ι δ ή σ ε ω ς καί δ ,τ ι σ ώ σ α μ ε ά π ’ τήν π α λ ιά μ α ς όντό-

(1) Μέ τήν οργάνωση, που ύποκινήθηκε στήν ’Α θήνα άπό τόν πα­τέρα μου καί πραγματοποιήθηκε άπό τόν Ίω ν α στή δυτική Μακεδονία και έπιβλήθηκε μέ τήν ήρωϊκή θυσία τοΰ Π αύλου Μελά.

κζ'.

τη τα στήν "Η π ειρ ο , στή Μ α κ εδονία καί στή Θ ράκη, τό σ ώ σ α μ ε χά ρ η στήν ά ρχή ν α ύ τή ν . Ά λ λ ά μ ά λ λ ο ν ά σ υ ν είδ η τα καί επ ιπ ό ­λ α ια , χω ρίς νά έ χ ο μ ε π ρ ό γ ρ α μ μ α καί μ έθο δ ο π ρ ο μ ελ ετ η μ έν α τήν έτη ρ ή σ α μ ε, π α ρ ά ένσ υ νείδη τα καί μ έ π ίστη ά κ λόνη τη στή σ ω σ τό - τη τά της. Γ ι ’ α ύ τό καί κ α τά τές 'π ερ ισ τά σ εις εύ κ ο λ α ξεφ εύ γ α μ ε π ό τ ε π ερ ισ σ ό τερ ο καί π ό τ ε λ ιγ ό τ ε ρ ο ά π ’ α ύτή ν . Έ ν ω γ ιά μ ά ς, το ύ ς "Ε λ λ η ν ε ς , τό μακ εδονικό π ρ ό β λη μ α καί α ύ τό τό π ρ ό β λη μ α ό λόκ λη ρη ς τή ς Χ ερ σ ο ν ή σ ο υ το υ Α ΐμ ο υ ήτονε μ έρος μ ο ν ά χ α τού Α ν α τ ο λ ικ ο ύ Π ρ ο β λ ή μ α το ς κ’ έπ ομ έν ω ς δέν ά π ο τ ε λ ο ΰ σ ε ά π λ ώ ς ζή τη μ α κ ά π ο ια ς έδαφ ικής έπ εκ τά σ εω ς, ά λ λ ά ζω ής ή θ α ν ά τ ο υ , ώς •έθνους καί ώς ιδ έ α ς , γ ιά το ύ ς Σ λ α ύ ο υ ς έμ εν ε ζή τη μ α ά π ο κ λ ει- σ τικ ά β α λκ α νικ ό. Α ύ τό π ο λ ύ λίγ ο ι ά π ’ το ύ ς π ο λ ιτικ ο ύ ς καί ά λ ­λ ο υ ς ή γ έτες τοΰ μικρού κρ ά του ς το ύ 1910 τό κ α τ α λ ά β α ιν α ν , ά κόμ η καί Ϊσ α μ ε τό τ έ λ ο ς το ΰ Α ' π α γ κ ό σ μ ιο υ π ο λ έ μ ο υ (1 9 1 4 — 18) καί Ϊσ α μ ε τή μικρασ·ατικήν π ε ρ ιπ έτεια καί κ α τα στρ οφ ή (1 9 1 9 — 2 2 ). Π ο τέ σ χ εδ ό ν δέν ά ν τιμ ε τ ω π ίσ α μ ε , ώ ς σ ύ ν ο λ ο , τό έλλη νικ ό π ρ ό ­β λ η μ α , π ου τα ύ τ ιζό τ α ν π ρός τ ’ ά ν α το λ ικ ό , μέ τήν π λη ρ ό τη τα , ένό- ρα ση καί ά π ο φ α σ ισ τικ ό τη τα , π ου ά π α ιτ ο ΰ σ ε . Ε ϊχ α μ ε εκ λάμψ εις καί ά ν α λ α μ π έ ς , ό χι δμ ω ς κ α θορ ισ μ ένη π ολιτική καί μ έ θο δ ο .

Μ ιά τ έ το ια ά ν α λ α μ π ή ε ΐχ ε φανή ό μ α κ εδονικ ός ά γ ώ ν α ς . Ά λ ­λ ά μ ε τά τήν π ρ ο σ ά ρ τη ση τής Μ α κ εδ ονία ς καί ’ Η π είρ ου σ τά 1913 ή κ ο ντό φ θα λμ η καί στενόκ α ρδη κρατικ ή, έ λ λ α δ ’κή άντίληψ η ξ α π ο λ ύ - θηκε π ρ ό ς τέ ς βορινές ν έες έ π α ρ χ ίε ς . Ν όμ ισα ν τ ό τ ε οί «κρατικοί» π ω ς ε ίχ ε λυ θή οριστικ ά τό ζή τη μ α τής Μ α κ εδονία ς καί το ΰ Α ϊμ ο υ , ένώ άκριβώ ς τ ό τ ε ά ρ χ ιζ ε ή μ ε γ α λ ύ τερ η κρίση το υ .

Μ έ τέ το ιες ά κ α τα ν ο η σ ίες , ά φ ά ν τ α σ τες σ τρ α β ο τιμ ο ν ιές , έσ ω τε- ρικές δ ια μ ά χ ες κ’ έμ φ ύλιους σ π α ρ α γ μ ο ύ ς έφ θ ά σ α μ ε στή μ ικ ρ α σ ια - τικήν κ α τα στρ οφ ή , π ο υ , ά ντί νά μ ά ς εν ώ σ ει, μ ά ς έχ ώ ρ ισ ε , μέ τό νέον α ϊμ α π ου χύθηκε τ ό τ ε , β α θύ τε ρ α ά ν ά μ ε σ ά μα ς καί κ α τα ν τή σ α μ ε στήν ά να γα σ τικ ή ν ά ν τ α λ λ α γ ή τώ ν π λη θυ σ μ ώ ν .

** *

Ή ά ν τ α λ λ α γ ή γ ιά το ύ ς Β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς τής ελληνικής Μ α κεδονία ς καί το ύ ς 'Έ λ λ η ν ε ς τής Β ο υ λ γ α ρ ία ς δέν ήτον ή πρώτη* ε ίχ ε προη- γη θή ό δ ιω γμ ό ς τώ ν Ε λ λ ή ν ω ν τής Α ν α τ ο λ ικ ή ς Ρ ω μ υ λ ία ς (Β ό ρ ε ια ς Θ ράκη ς) είς τά 1906 κ’ ή εκ ού σ ια μ ετα ν ά σ τεύ σ η τώ ν Β ο υ λ γ ά ρ ω ν σχισ μ α τικ ώ ν τής Ε λ λ η ν ικ ή ς Μ α κ εδ ονία ς είς τά 1913 καί μ ετά τό 1918. Σ τή δεύτερη π εριλήφ θη κ α ν καί οί Β ο ύ λ γ α ρ ο ι σ χισ μ α τικ ο ί τής Δ υτικής Θ ράκης. Ή έ κ ο ύ σ ι α δμω ς α ύ τή μ ε τα ν ά σ τευ σ η τώ ν β ο υ λ γ α ρ ο φ ρ ό ν ω ν ά π ό το ύ ς σ λα υ όφ ω ν ο υ ς δέν έ γ ;ν ε ολοκ λη ρω τικ ή, για τί άρκ ετοί ά π ό το ύ ς πρώ ην σ χισ μ α τικ ο ύ ς ε ίχ α ν ά π οκ η ρύ ξει έπ ι- φ α νεια κ ά τή βουλγα ρικ ή ν Ε ξ α ρ χ ί α ν , ά λ λ ά ε ίχ α ν ε μείνει δήθεν ώς έλλη νό φ ρ ο νες, π ρ α γ μ α τ ικ ά δμ ω ς ώς π ρ ά κ τορ ες τώ ν βουλγα ρικ ώ ν

κη

κ ομ ιτά τω ν γ ιά νά σ υ ν εχίσ ο υ ν τήν υπονομ ευτική τοΰ έλ λ η ν ισ μ ο ΰ π ρ ο π α γ ά ν δ α σ τές π εριφ έρ ειές τω ν.

‘ Η ά νιδεοσύνη , ά δια φ ορ ία καί ά νικ α νότη τα τής ελλη νικής δ ιο ι- κήσεω ς καί ή μερική δ ια φ θο ρ ά τώ ν ό ργά νω ν τής έξ ο υ σ ία ς , ιδίω ς τω ν κ α τώ τερ ω ν, ά λ λ ά καί ορισμένω ν τοπικώ ν κομ μ α τικ ώ ν π α ρ α ­γό ν τω ν , καί ολόκλη ρο τό σ ύ στη μ α τοΰ κ ο μ μ α τισ μ ού στήν 'Ε λ λ ά δ α , κ α θώ ς κ’ ή γενικότερη μ ετά τή μικρασιατικήν κ α τα στροφ ή ν ε σ ω τ ε ­ρική π ολιτικ ή δια ίρεση μέ τά σ υνεχή σ τρ α τιω τικ ά κ ινή ματα καί τές έπ α ν α σ τ ά σ ε ις έμ π ό δ ισ α ν τό τ έ λ ε ιο ξερ ρ ίζω μ α τώ ν ά νθελλη νικ ώ ν σ το ιχ είω ν ά ν ά μ ε σ α ά π ό το ύ ς σ λα υ όφ ω νο υ ς καί ά λ λ ο υ ς ξενόφ ω ­νους π λ η θυ σ μ ο ύ ς . Έ μ π ό δ ισ α ν έπ ίση ς τήν ά κ ο μ μ ά τισ τη , προσεκτικ ή καί σω στήν ά π ο κ α τά σ τα σ η τώ ν π ροσφ ύγω ν, π ου ή λθ α ν ε σ χ εδ ό ν δ λ οι μ α ζω μ έν ο ι καί έλεειν α ί, ά π ό τήν Τ ου ρ κ ία , τή Β ο υ λ γ α ρ ία , τή Ρ ω σ σ ία , τή Σ ε ρ β ία καί τήν ’Α λ β α ν ία καί κ α τά τό π λ εΐσ το έ γ κ α . τα σ τά θη κ α ν είς τή Μ ακεδονία καί τή Θ ράκη. Ε π ικ ρ ά τ η σ α ν ένίοτε κ α θ α ρ ά κ ομ μ α τικ ές ή σ υ μ φ ερ ο ν το λο γ ικ ές ά ντιλήψ εις, ά ντί τώ ν γ ε ­νικότερα έθνικώ ν ή άνθρω πιστικώ ν ή καί ά π λ ώ ς οικονομικ ώ ν.

Έ δ ώ εύρίσκομ α ι ά ν α γ κ α σ μ έν ο ς νά τονίσ ω , ώς π ο λ ιτευ ό μ εν ο ς είς τές π εριφ έρ ειες τής Φ λώ ρινας καί τής Κ α σ το ρ ιά ς ά π ό τό 1920, π ω ς κ α τά τές π ρ α ξικ ο π η μ α τικ ές έκ λ ο γ ές το ύ 1923 ε ίχ α ά π ό σ χ ε ι έμ π ρ α κ τα δ ια μ α ρ τυ ρ ό μ εν ο ς κ’ επ ο μ έν ω ς κα μ ιά ν ά ν ά μ ιξη ή εύθύνη δέν έχ ω γ ιά τόν τρ ό π ο , π ου έφ α ρ μ όσθη κεν ή ά ν τ α λ λ α γ ή τώ ν π λ η ­θυσμώ ν στή Μ ακεδονία καί Θ ράκη καί π ρ α γ μ α το π ο ιή θη κ εν ή ά π ο ­κ α τά σ τ α σ η τώ ν Ε λ λ ή ν ω ν π ροσ φ ύ γω ν έκ εΐ π έρ α (* ) .

(1) ’Α νέκ α θε είχα καί γώ καταδικάσει κά&ε α ν α γ κ α σ τ ι κ ή ν

ανταλλαγήν, ακολουθώντας είς τοΰτο τήν φ ιλελεύθερη καί δημοκρατι- κήν αρχή τής εκούσιας μόνο ανταλλαγής, που ήτον καί ή γνώμη τών μ α ­καριτών πατέρα μου (f 1923) καί άδελφού μου "Ιωνος (γ 1920). Ή ιδέα τής αναγκαστικής έκριζώσεως -πληθυσμώ ν ήτον έμπνεύσεως καθαρά γερμανικής, προϊδεαζόμενη συστήματα ολοκληρωτικά, που κ α θ ιερ ώ θ η ­καν άργότξρα. Ε ίχε γίνει απόπειρα εφαρμογής της άπό τούς Τούρκους ύπό τή γερμανική καθοδήγηση στήν ’ Ανατολική Θράκη καί στά βορειο­δυτικά παράλια τής Μικρασίας, άντίκρυ στά νησιά Λέσβο καί Χ ίο , που ή θελα ν νά μάς τά πάρουν πίσω, καί είχε συζητηθή άπό τήν κυβέρνηση Βενιζέλου στά 1914, πριν άπό τήν έκκρηξη τού πρώτου .παγκόσμιου πολέμου, μέ τή γερμανικήν κυβέρνηση. ΤΗτον τότε προσωρινά επιτετραμ­μένος είς τήν πρεσβεία μας είς τό Βερολίνο ό μακαρίτης ό “Ιων, που διαφωνώντας κατ’ άρχήν έζήτησε ν’ άντικατασταθεΐ γιά νά μή συμπρά- ξει σέ τέτοια συμφωνίαν. Οί Γερμανοί τότε πρωτοστατούσαν είς δια­πραγματεύσεις μεταξύ Ε λλή νω ν και Τούρκων, που έπρόκειτο νά τελειώ ­σουν είς τή Γερμανίαν, άλλά που ματαιώθηκαν μέ τήν κήρυξη τοΰ Α' Παγκόσμιου Πολέμου.

κθ\

Μ ετά τή σ υ μ π λή ρω ση τής ά ν τ α λ λ α γ ή ς —π ου ήτον εκ ούσ ια γ ιά τ ο ύ ς Β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς — έ π ρ επ ε κ α τά τεκμήριο νά θε ω ρ η θ εί δτι ήταν " Ε λ λ η ν ε ς , δσ οι έμ ειν α ν έκ ού σ ια στήν Ε λ λ ά δ α καί νά έξισ ω θοΰ ν π ρ ό ς τούς λ ο ιπ ο ύ ς "Ε λ λ η ν ε ς π ο λ ίτ ε ς . Ή ά να γνώ ρ ισ η τώ ν β ο υ λ γ α ' ροφ ώ νω ν, π ου έμ ειν α ν , ά π ό μ έρος το ύ ελλη νικ ού κ ρ ά το υ ς ώς ξένης, β ο υλ γα ρ ικ ή ς ή ά λ λ η ς ιδια ίτερη ς σ λα υικ ή ς μ ειο ν ό τη τα ς ά ν τέβ α ιν ε ά π ό λ υ τ α καί π ρ ό ς τ ά εθνικά σ υμ φ έρ οντα καί π ρός τήν π ρ α γ μ α τ ι­κ ό τη τα . ΓΥ α ύ τό καί α ύ θό ρ μ η τη ξ έ σ π α σ ε ή ά ντίδ ρ α σ η σύσσω μ ης τής ελληνικής κοινής γνώ μης καί μ α τα ίω σ ε οριστικ ά μιά συμφ ω νία, π ου εΤχε κ λ είσει ή τ ό τ ε έλληνική κυβέρνηση π ιεζό μ εν η ά π ό τούς Σ έρ β ο υ ς , γ ιά τό ά ν ο ιγ μ α σλα υ ικ ώ ν μειονοτικώ ν σ χ ο λ είω ν . Ή άν- τιζ η λ ε ία τ^>ν Σ έρ β ω ν πρός το ύ ς Β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς κ’ ή σ ύ μ π ρ α ξή μας μέ τή Γ ιο υ γ ο σ λ α υ ΐα π ρός ά ν τιμ ετώ π ισ η τής ά σ β η σ τη ς επ ιβ ο υ λή ς τώ ν δ εύτερ ω ν και π ρ ό ς τήν- έλληνική καί π ρός τή σέρβική Μ α κ εδονία ν ε ί χ ε π α ρ α σ ύ ρ ει τήν τό τ ε κυβέρνηση π ρός διά π ρ α ξη τού δ ιπ λο ύ σ φ ά λ μ α τ ο ς , α π ’ τή μιά μεριά ν ’ ά να γνω ρ ίσ ει τήν ύ π α ρ ξη μιάς γλω σ σικ ή ς, ά ν μή έθνικής, μ ειο ν ό τη τα ς σλα υικ ής καί ά π ό τήν ά λ λ η τό χα ρ α κ τη ρ ισ μ ό τής γ λ ώ σ σ α ς τη ς, όχι ώς δια λεκ τικ ή ς μορφής τής β ο υλ γα ρ ικ ή ς, π α ρ ά ώ ς ιδιαίτερη ς «σ λα υ ομ α κ εδονικ ή ς» γ λ ώ σ σ α ς , όπ ω ς τήν ή θ ελ α ν οί Γ ιο υ γ ο σ λ α ΰ ο ι. ’Έ φ θ α σ ε τ ό τ ε ή κυβέρνηση στό νά τυ π ώ σ ει καί διδακτικά β ιβ λία στό «μακεδονικό» το ύ το ιδίω μα μέ σ το ιχ ε ία λ α τιν ικ ά (δ π ω ς μ ετα χειρ ίζο ν τα ι οί κ α θολικ οί Κ ρ ο ά τες καί Σ λ ο β έ ν ο ι) κι ό χι κυρ ιλλικά (δ π ω ς τά μ ε τα χ ε ιρ ίζ ο ν τα ι οί Ρ ώ σ - σ ο ι, οί Β ο ύ λ γ α ρ ο ι, οί Σ έρ β ο ι καί λ ο ιπ ο ί ο ρ θ ό δ ο ξο ι Σ λ α ΰ ο ι) π ου ε ίχ α ν έπ ινοηθή ά π ό τόν "Ε λ λ η ν α ά π ό σ τ ο λ ο σ το ύ ς Σ λ α ύ ο υ ς Κ ύ­ρ ιλ λ ο , τόν ά δ ελ φ ό το ύ Μ εθοδίου (9 . α ιώ ν α ς ), έμ π ν ευ σ μ έν ο ά π ό τήν έλλη νική γραφ ή τώ ν βυζα ντινώ ν π ρ ο γό ν ω ν μ α ς. " Α λ λ ω σ τ ε οί β ο υ λ ­γα ρόφ ω νοι τής Μ α κ εδ ονία ς καί Θ ράκης έπί του ρ κ οκ ρ α τία ς έγ ρ ά - φ α νε τό β ο υ λ γα ρ ικ όν ιδίω μά τω ν μέ έλλη νικ ά σ τ ο ιχ ε ία , όπω ς κ’ οί τουρκόφω νοι τής Μ ικ ρ α σίας τ ά τουρκικά, κ’ οί ά λβ α ν ό φ ω ν ο ι τ ’ ά λ - β α νικ ά .

Τ ό κακόν δμ ω ς ε ίχ ε ά ρ χ ίσ ει ν ω ρ ίτερ α , μ ετά τό δεύ τερ ο β α λ ­κανικό π ό λ ε μ ο (1 9 1 3 ), ό π ό τα ν μέ τή συνθήκη τοΰ Β ο υ κ ο υ ρ εστίο υ ή έλληνική κυβέρνηση ε ίχ ε ά να γνω ρ ίσ ε· τήν ύ π α ρ ξη ρουμανικής έθνικής μ ειον ό τη τα ς είς τήν έλληνική Μ α κεδονία καί δ εχθή τό ά ν ο ιγ μ α ρουμανικ ώ ν σ χ ο λ είω ν . 'Η γ ιά τό λ ό γ ο α ύ τό ν ά μ εσ η π α ­ραίτηση τοΰ π α τ έ ρ α μου ά π ό τή Γενική Διοίκηση Μ α κεδονία ς έ μ π ό δ ισ ε τήν ά κ ό μ η 'χ ειρ ό τερ η κ ’ έν τελ ώ ς άντικανονικήν έκκλησια- σ τικ ά έγκ α θίδ ρ υ σ η ρουμανικής επ ισκ οπή ς είς τήν έλληνική Μ α κ εδ ο­ν ία , π ου ε ί χ ε γίνει κ α τ ’ άρχήν δεκτή ά π ό τήν κυβέρνηση. Β εβ α ίω ς, ό έθνικός κίνδυνος ά π ό το ύ ς ε λ ά χ ισ τ ο υ ς , ά ν ά μ εσ α σ το ύ ς έξα ίρ ε- το υ ς π α τ ρ ιώ τες , έ λ λ η ν ό β λ α χ ο υ ς , ρ ο υ μ α ν ίζο ν τες δέν ήτον α ύ τό ς κ α θ ’ ε α υ τ ό ν σ ο β α ρ ό ς . Ή ά ρ χ ή ό μ ω ς, π ού εΤχε δ εχθή τ ό τ ε συμβα τικ ά

λ ' .

ή ελληνική κυβέρνηση, σ τά θη κ ε κακό -προηγούμενο π ρ ό ς έκ μ εα ά λ- λ ευ σ η ά π ό το ύ ς Σ λ α ύ ο υ ς , Β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς καί Σ έ ρ β ο υ ς , καί τώ ρα ά κόμ η ά π ό το υ ς κ ομ μ ουνιστές. Τ ό ά ν ο ιγ μ α τώ ν τουρκικώ ν σ χ ο ­λείω ν είς τή Θ ράκη £γινε π ά νω σ ’ ά λ λ η β ά σ η , γ ια τί έκεΐ π ρ α γ ­μ α τικ ά ύ π ά ρ χ ει μ ειον ό τη τα γ λω σ σ ικ ή καί θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ ή . Κ ά τι ά ν ά λ ο γ ο Υσχυσε καί γ ιά το ύ ς δ ίγ λ ω σ σ ο υ ς (έλλη νόψ ω νους καί ά λ β α ν ό φ ω ν ο υ ς) μ ο υ σ ο υ λ μ ά ν ο υ ς Τ σ ά μ η δ ες , π ο υ γ Γ α ύ το ύ ς είς τά ελλη ν ικ ά δη μοτικ ά σ χ ο λ ε ία δ ιδ α σ κ ό τα ν κ’ ή ά λβ α ν ικ ή γ λ ώ σ σ α . 0 1 . Ε β ρ α ί ο ι δμ ω ς δέν ά π ο τ έ λ ε σ α ν π ο τ έ έθνικήν ή γλω σσικ ή μ ειο ν ό ­τη τα , π α ρ ά μόνο θρησκευτικές κ οινότη τες (έν ν ο ε ΐτα ι πώ ς είς τή Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η δ ιδ ά σ κ ο ν τα ν έ λ ε ύ θ ε ρ α καί τήν π α λ ιά μορφήν Ισ π α ν ι­κής, π ού ε ϊχ α ν ε φέρει μα ζί τω ν ά π ό τήν 'Ισ π α ν ία τόν 16. α ιώ ν α ).

Τ έ τ ο ια φ αινομενικώ ς ά σ ή μ α ν τα , ά λ λ ά π ρ α γ μ α τικ ώ ς σ ο β α ρ ό ­τ α τ α , λ ά θ η τώ ν κ α τά καιρούς ά π ό τά 1912 καί 1923 έλληνικώ ν- κ υβερνήσεω ν έκ μ ετα λ λ εύ ο ν τ α ι τώ ρ α οί σ λ α υ ο κ ο μ μ ο υ ν σ τές γ ιά νά επ ιτύ χ ο υ ν , ά ν όχι τήν ά π ό σ π α σ η τής Μ α κ εδ ονία ς καί τής Θ ράκης ά π ό τήν Ε λ λ ά δ α , άν όχι τήν ά π ό σ π α σ η ώ ρισμ ένω ν π α ρ α μ ε θ ό ­ριων π ερ ιο χ ώ ν , δ π ο υ ζο ύν οί ξενόφ ω νοι π λ η θ υ σ μ ο ί, το ύ λ ά χ ισ τ ο τήν εξα σ φ ά λ ισ η μειονοτικώ ν π ρονομίω ν γ ι ’ α ύ το ύ ς , ώ σ τε νά μ π ορού ν νά τά χρ η σ ιμ ο π ο ιο ΰ ν γ ιά τ ο ύ ς δ ια λ υ τικ ο ύ ς καί μ ειω τι- κούς τής ελληνικής κ υρ ια ρ χία ς καί έθνικής σ υ ν οχ ή ς καί κ α τ α π ο λ ε " μήσεω ς το ύ ελλη ν ο χρ ισ τια ν ικ ο ύ π ν εύ μ α τό ς μα ς σ κ ο π ού ς τω ν. Έ ν ώ ά ν ε ίχ α μ ε ά κ ο λ ο υ θή σ ει ά π α ρ έκ κ λ ιτα καί σ τα θ ε ρ ά τή γ ρ α μ μ ή , π ο υ ε ίχ ε χ α ρ α χ θ ή ά π ό τήν έπ οχή τού β ο υ λ γα ρ ικ ού Σ χ ίσ μ α τ ο ς καί το ύ Μ ακεδονικού Ά γ ώ ν α , το ΰ νά θεω ρ ο ΰ ν τα ι δ λ ο ι οί π α τ ρ ια ρ ­χικοί ό ρ θ ό δ ο ξο ι τής πρώ ην ’ Ο θω μ α νικής Α ύ το κ ρ α το ρ ία ς π ληθυσμοί» ε ίτ ε ά λβ α νό φ ω νο ι ε ϊτ ε β λ α χ ό φ ω ν ο ι, ε ίτ ε τουρκ όφ ω νοι, ε ϊτ ε β ο υ λ - βα ρόφ ω νοι, ώ ς .Έ λ λ η ν ε ς , δέν θ ά μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε σ ή μ ερ α νά κ α τη γο - ρ η θοΰμ ε ώς ά σ υ ν επ εϊς κάί ά λ λ ο π ρ ό σ α λ λ ο ι καί δέν θ ά π ρ ο σ φ έρ να μ ε μεϊς οί ϊδ ιο ι δ π λ α σ το ύ ς χ ειρ ό τερ ο υ ς έχ θρ ο ύ ς το ΰ έθν ο υ ς μ α ς καί το ΰ έλλη ν ο χρ ισ τια ν ικ ο ΰ π ο λ ιτισ μ ο ύ μ α ς , σ το ύ ς σ λ α υ ο κ ο μ μ ο υ ν ισ τές, γ ιά νά ά π α ιτ ο ΰ ν διεθνώ ς τήν ά να γνώ ρ ισ η ά ν ύ π α ρ χτη ς « σ λ α υ ο μ α - κεδονικής έθν ότη τα ς» καί γ λ ώ σ σ α ς καί τό ά ν ο ιγ μ α μειονοτικώ ν «σ λα υ ομ α κ εδ ονικ ώ ν» σ χ ο λ ε ίω ν . Έ τ σ ι π ο υ π ο λ ιτ ευ θή κ α μ ε καί έν μέρει έ ξ α κ ο λ ο υ θ ο ΰ μ ε νά π ο λ ιτ ε υ ό μ α σ τ ε έπ ιτρέψ α μ ε σ το ύ ς σ λ α υ ο - κ ο μ μ ο υ νιστές μ έ τή Μ ικτήν Ε π ιτ ρ ο π ή ν Έ ρ ε ύ ν η ς το ΰ Σ υ μ β ο υ λ ίο υ Ά σ φ α λ ε ία ς το ΰ Ό ρ γ α ν ισ μ ο ΰ 'Η νω μ ένω ν Ε θ ν ώ ν π α ρ ά τρ ίχ α νά έπ ιτύ χο υ ν τήν κ α θιέρω ση το ΰ δ ρ ου « Σ λ α υ ο μ α κ εδ ό ν ες » · το ΰ τ ο ς π ρ ο ϋ π ο θέτει τήν ύ π α ρ ξη ιδια ίτερη ς σ λ α # κ ή ς έθ ν ό τη τα ς μα κ εδονι­κής, π ου ο ύ δ έ π ο τε ύ π ή ρ ξε, κ α θώ ς καί τή συναφ ή ύ π ο χ ρ έω σ η ά π ό μέρος το ύ έλλη νικοΰ κ ρ ά του ς νά ά ν ο ίξει σ χ ο λ ε ία « σ λ α υ ο μ α κ εδ ο - νικά», δ π ο υ τό ζητήσουν οί δή θεν « Σ λ α υ ο μ α κ εδ ό ν ες » , ή το υ λ ά χ ισ τ ο νά διδ ά σ κ ετα ι σ τά ελλη νικά σ χ ο λ ε ία δσω ν χω ριώ ν τό ζητήσουν ή

λ α '

«σ λα υ ομ α κ εδ ο νικ ή » γ λ ώ σ σ α . Σ τ ’ ά ν α μ ε τ α ξ ύ έχ ο υ ν ε σκη νοθετή σει έν α κ ρ ά τος δή θεν ά ν εξά ρ τη το «σ λα υ ομ α κ εδ ο ν ικ ό » μέ π ρ ω τεύ ο υ σ α τά Σ κ ό π ια , δ π ο υ π ρ ο σ π α θ ο ύ ν νά ύ π α χ θ ε ΐ , έκ τός ά π ό τή σέρβική Μ α κ εδ ο νία , κ ’ ή βουλ γα ρ ικ ή κ’ ή έλληνική, καί π ου θ* ά π ο τ ε λ ε ΐ ισ ότιμ ο μ έ λ ο ς , δπ ω ς καί τ ’ ά λ λ α σ λα υ ικ ά ά ν ε ξ ά ρ τ η τα κράτη, τής Μ εγ ά λ η ς Ν οτιοσ λα υικ ή ς 'Ο μ ο σ π ο ν δ ία ς , π ου κι α ύ τή θά μ ε τέχ ει το ΰ γεν ικ ό τερ ο υ κ ομ μ ουνιστικ ού ύ π ερ κ ρ ά το υ ς, τής «Π α ν σ λ α υ ία ς» (ά ς μοΰ έπ ιτρ α π εί ό ν εο λ ο γ ισ μ ό ς α ύ τ ό ς ) . (*)

’Ε ν ώ δσοι γνω ρίζουν τή Μ α κεδονία καί τή Χ ερ σ ό ν η σ ο το ΰ Α ί ­μου ξέρ ο υ ν κ α λ ά πω ς δέν ύπή ρξα ν καί δέν ύ π ά ρ χο υ ν ά λ λ ε ς έθν ό - τη τες ή γ λ ώ σ σ ε ς σ τές κ ο ιλ ά δ ες τω ν π ο τα μ ώ ν 'Α λ ιά κ μ ο ν α , Ά ξ ι ο ΰ Σ τρ υ μ ό ν α καί Ν έσ το υ , π α ρ ά μόνο έλλη νική, β λά χ·κ η , β ο υ λ - γά ρ ικ η , σέρβικη, ά λβ α ν ικ ή , τούρκικη, ά τσ ιγ γά ν ικ η , εβ ρ α ϊκ ή , Ισ π α ­νική, ά λ λ ά κα μ μ ιά «μακ εδονική », ε ϊτ ε σ λα υ ικ ή ε ϊτ ε μή.

Ό δρος « Σ λ α υ ο μ α κ εδ ό ν ες» έγιν ε συστη μ ατική π ρ ο σ π ά θ ε ια ά π ό το ύ ς Γ ιο υ γ ο σ λ α ύ ο υ ς Ιδ ίως κ ομ μ ου νιστές μέ τή σιω πηρή καί ά ν α γ - καστικήν ά ν ο χή τώ ν Β ο υ λ γ ά ρ ω ν π α τρ ιω τώ ν νά κ υρ ιαρχή σει καί διεθνώ ς μ ετά τήν κ α τά ρ ρευσ η τής έθνικής ή ιμπ ερια λιστικ ή ς Β ο υ λ ­γ α ρ ία ς είς τά 1944, ώ σ τε νά π ερ ισ ω θο ΰ ν οί β ο υ λ γ α ρ ίζ ο ν τες ά π ’ το ύ ς σ λα υ όφ ω νο υ ς κ α ί, μ α ζί μ έ το ύ ς λ ο ιπ ο ύ ς , νά π ρ ο σ ελκ υ σ θο ΰ ν είς τό ν κόκκινο π α ρ ά δ εισ ο τής 'Ο μ ό σ π ο ν δ η ς Μ α κ εδ ο ν ία ς το ΰ σ τρ α ­τά ρ χ η Τ ίτο υ , κ ’ έτσι νά κρυφ θοΰν ύ π ό τή σλα υοκ ομ μ ουνισ τικ ή λ εο ν - τήν οί έθνικές β ο υ λ γ α ρ ικ ές έπ ιτεύ ξεις είς τή Μ α κ εδ ονία καί τήν έλληνική καί τή β ό ρ εια .

Π α ρ ά λ λ η λ α π ρ ο σ π ά θη σ α ν νά έπ ικ ρα τή σ ει διεθνώ ς π ροκειμ ένου γ ιά τήν έλληνική Μ α κ εδ ο νία , κι ό δρος Μ α κεδονία το ΰ « Α ίγ α ίο υ » , ώ σ τε νά φ α ίνετα ι ή έλληνική Μ α κ εδ ο νία , ή κ υ ρ ί ω ς Μ α κ εδ ο ν ία , χω ρίς ο ν τό τη τα δική τη ς, π α ρ ά εξά ρ τη μ α τής σερβικής καί τής β ο υ λ ­γα ρικ ή ς, π ου στήν ά ρ χ α ιό τ η τ α ό ν ο μ α ζ ό τα ν Π α ιο νία καί β ο ρ ειό ­τερ α Δ α ρ δ α ν ία καί π ο υ τώ ρ α κ α τά πλειονοψ ηφ ία κα το ικ εΐτα ι ά π ό Β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς , δ η λα δ ή ά π ό Σ λ α ύ ο υ ς .

Ό έλλη νικός τύ π ο ς καί α ύ το ί οί κρατικ οί μ α ς έκ π ρ ό σ ω π ο ι,ά κ α - θο δ ή γη το ι ά π ό τήν έλληνικήν κυβέρνηση, έκ α μ α ν καί κάνουν δ υ σ τυ ­χ ώ ς άκόμη χρήση τώ ν άκρω ς ά νθελλη νικ ώ ν α ύ τώ ν δρω ν, π ο υ ρί- χθηκ α ν είς τήν κυκλοφ ορίαν ά π ό τό σ λ α υ οκ ο μ μ ο υ ν ισ μ ό γ ιά τούς σ κ ο π ού ς το υ . Ή φωνή μου δ ια μ α ρ τυ ρ ία ς, δπ ου καί δ π ο τε μοΰ δ ό ­

(1) νΕχω έπανειλημμένως αναπτύξει τό θέ μ α τοΰ ποια είναι ή καθαυτό Μακεδονία, ή τής μακεδονικής εποχής τοΰ Φιλίππου καί τοΰ Μεγάλου ’Αλεξάνδρου που περιλαμβάνει τήν σημερινήν έλληνική Μα­κεδονία καί τές γειτονικές μόνο λουρίδες τής σερβικής καί τής βουλγα­ρικής ίσαμε τά δρη Μπάμπουνα καί Π λασκοβίτσα, τά στενά τής Κρέσ- νας καί τή Ροδόπη, γ ι’ αύτό δέν τό άναπτύσσω καί δώ.

θηκε ά φ ορμ ή, δέν ΐσ χ υ σ ε άκόμη νά έμ π ο δ ίσ ει τε λ είω ς α υ τό ν τόν έπικίνδυνο π ιθηκ ισμ όν. Ε ίν α ι όμω ς κα ιρ ός νά π ρ ο λ ά β ο μ ε τό κακό έμ β α θ ό ν ο ν τα ς κ άπ ω ς τά π ρ ά γ μ α τ α καί δ ια φ ω τίζο ν τα ς τήν κοινή μ α ς γνώ μη , κ α θώ ς καί τή διεθνή .

Δ έν είν α ι και τό σ ο π ερ ίπ λοκ ο τό ζή τη μ α , δσο μ π ο ρ εΐ νά π α ­ρ ο υ σ ιά ζ ε τα ι σ τά ό μ μ α τα τώ ν ά π λη ροφ όρ η τω ν.

** *Κ α τά τήν κ α το χή ν οί κ α τ α χ τη τέ ς ’Ιτ α λ ο ί, Γ ερ μ α ν ο ί καί Β ο ύ λ ­

γ α ρ ο ι χρη σ ιμ οπ οίη σ α ν ο λ α τά μ έσ α , εξα π ά τη σ η , δ ε λ ε α σ μ ό , εκ β ια ­σ μ ό , τυ ρ α ννία , β α σ α ν ισ τή ρ ια , τρ ο μ ο κ ρ α τία , βία κ λ π . γ ιά νά έξα ρ - θρώ σουν τό κ ρά τος μ α ς , νά δ ια ιρ έσ Γυ ν , εξα θλ ιώ σ ο υ ν καί ε ξ α χ ρ ε ι ­ώ σουν τό λ α ό μ α ς, νά δ ια λ ύ σ ο υ ν τό έθν ος μ α ς καί νά δ ια μ ελ ί­σουν τήν Ε λ λ ά δ α . Σ τ ό έργο α ύ τό άρ'χικά ε ίχ α ν ε σ χ εδ ό ν φ ανερό σ ύ μ μ α χ ο τό σ λα υ οκ ο μ μ ο υ νισ μ ό · κ α τό π ι, ,δταν ή Σ οβ ιετικ ή "Ε ν ω σ η μ έ τή γερμανικ ήν έπ ίθεσ η εύρέθηκ ε στό σ τρ α τό π εδ ο τώ ν Ε λ ε ύ θ ε ρ ω ν Ε θ ν ώ ν , έπήρε ή σλα υοκ ομ μ ουνισ τικ ή επ ιβ ο υ λή ένα ντίο μας ά λ λ η μορφή. Π ρ ο ετο ίμ α σ α ν οί κ ομ μ ου νιστές μέ τήν π ρ ο σ π ά θε ια μονο- π ω λή σ εω ς τού ά γ ώ ν α τής ά ν τισ τά σ εω ς κ α τά τώ ν κ α τα χτη τώ ν καί μέ τή β α θμ ια ία ν ήττα τού "Α ξ ο ν α , τήν ά π ο κ λεισ τικ ή γ ιά λ ο γ α ρ ια ­σ μ ό τού κομ μουνισμ ού έξο υ σ ία σ η τής Ε λ λ ά δ α ς μ έ τελικ ό σκοπό νά π ρ ο σ φ ερ θ εΐ β ο ρ ά σ τό ν ξα ν α ξυ π ν η μ έν ο τώ ρα π α ν σ λ α υ ισ μ ό , π ου π ή γα ιν ε νά κ υρ ιαρ χή σει ά π ό τή Μ έση ’Α ν α το λ ή σ ’ ολόκ λη ρη τήν Ο ικουμένη.

Ε ύ τ υ χ ώ ς τά Ε ν ω μ έ ν α ’Έ θ ν η , άν καί ά ρ γ ά , άνάνηψ αν, π ρ ώ τα ή ’Α γ γ λ ία κι ά ρ γ ό τερ α ή ’ Α μερική, καί ε ίδ α ν τή σ η μ α σ ία καί σ π ο υ δ α ιό τη τα το ύ ελλη νικ ού π α ρ ά γ ο ν τ α γ ιά τήν έξα σ φ ά λισ η τής είρήνης στή Ν οτιο α να το λικ ή ν Ε ύρώ π η καί στήν ’Α να τολικ ή Μ εσ ό ­γ ε ιο κι ά ν ά λ α β α ν ά π ό δώ ν ' ά ρ χ ίσ ο υ ν σ ώ ζο ν τα ς τήν έλ ε υ θ ε ρ ία τής Ο ικουμένης.

Ε λ έ γ χ ε τ α ι έκ τώ ν ύ σ τέρ ω ν άκριβής ή ύ π ό ν ο ια πω ς έ μ ε σ ο λ ά - βησε συνεννόηση τώ ν Γερ μ α ν ώ ν μέ τήν κομμουνιστικήν ή γ εσ ία στήν Ε λ λ ά δ α , ώ σ τε ά π ο χ ω ρ ώ ν τα ς έκεΐνοι νά μήν έν ο χ λ η θο υ ν ά π ό τό Ε Α Μ καί τό ν Ε Λ Α Σ καί το ύ το ι ά κ ο π α νά γίνουν κύριοι τής χ ώ ρ α ς καί τής έ ξ ο υ σ ία ς , π ρ ο λ α β α ίν ο ν τ α ς έτσι τ ο ύ ς Ά γ γ λ ο α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς στήν ά π ε λ ευ θ έρ ω σ η τής Χ ε ρ σ ο ν ή σ ο υ , π ου σ κ οπ ός ήτον ν ’ ά π ε λ ε υ - θε ρ ω θ εϊ χά ρ η σ τό ν Κόκκινο Σ τ ρ α τ ό . Γ ι ’ α ύ τό τό σκοπό τ ά κινή μα τα στή Μ έση ’Α ν α το λ ή προκλή θηκαν ά π ό το ύ ς κ ο μ μ ο υ νιστές , γ ια τ ί μέ τή δ ιά λ υ σ η τώ ν ελλη νικώ ν νομιμοφ ρόνω ν δυ νά μ εω ν θά μ α τα ιω ν ό ­τα ν ή ά γ γ λο α μ ερ ικ α ν ικ ή ά π ό β α σ η στή Χ ερ σ ό ν η σ ο το υ Α ίμ ο υ καί Τσως μέ τήν κ α τ α σ το λ ή τω ν ά π ό το ύ ς "Α γ γ λ ο υ ς νά χ υ ν ό τα ν ε μ ε τα ξύ μ α ς α ίμ α καί νά μ ά ς έφ ερναν εύ κ ο λ ό τ ερ α στή σοβιετικήν ά γ κ α - λ ιά . Τ ό δ εύ τερ ο μ έρος δέν τό κα τόρθω σα ν* εύ τυ χ ώ ς δέν έχύθηκε

λ|3\

λγ'

ά π ό "Ε λ λ η ν ε ς α ίμ α ά γ γ λ ικ ό στήν Α ίγ υ π τ ο καί τό κίνημα κ α τ α ­σ τά λ θ η κ ε ά π ό τές ελλη ν ικ ές δ υ ν ά μ εις , ό σ ες ε ίχ α ν ά π ο μ είν ει νομ ι- μόφ ρονες· τό π ρώ το δμ ω ς τό π έ τ υ χ α ν . Μ α τα ιώ θη κ εν ή ά γ γ λ ο α μ ε - ρικανική εκ σ τρ α τεία ά π ό τήν Ι τ α λ ί α στήν χερ σ ό νη σ ο το ΰ Α ϊμ ο υ καί π ρ ό λ α β α ν οί Ρ ώ σ σ ο ι νά κ α τεβ ο ΰ ν είς α ύ τή ν , δ π ο υ ό Τ ίτο ς το ύ ς π ρ ο σ κ ά λ εσ ε νά π ερ ά σ ο υ ν ά π ’ τή Γ ιο υ γ ο σ λ α υ ΐα , χωρίς» δπ ω ς ε ίχ ε ά ν α λ ά β ε ι ύ π ο χ ρ έω σ η , νά σ υ ν εν ν ο η θεΐ π ρο η γο υ μ ένω ς μέ το ύ ς Ά γ γ λ ο α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς . ’Α ν ά λ ο γ η π ρόσ κ λη σ η θ ά σ τ ε λ ν α ν κ’ οί το ΰ Ε Α Μ — Ε Λ Α Σ εά ν ε ίχ α ν κ υρ ιαρ χή σει είς τήν 'Ε λ λ ά δ α , δπ ω ς ό Τ ίτ ο ς είς τή Γ ιο υ γ ο σ λ α υ ΐα ν . Ό δο ύ ρειος δμ ω ς ΐπ π ο ς , που κ α τα σ κ εύ α σ α ν οί Β ρ εττα ν ο ί σ ύ μ μ α χ ο ί μας είς τή Μ έση ’Α ν α το λή ν , εννοώ τήν Κ υβέρνηση Έ ν ώ σ ε ω ς καί Ά π ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ω ς , δ π ο υ έ μ - · πήκαν μ έσ α κ’ οί ά ρ ισ τερ ο ί δ λ ο ι, κ α θώ ς καί τό Σ ύμ φ ω νο τής Κ α - ζέρτα ς" έσ ω σ α ν τήν Ε λ λ ά δ α . ’Α λ λ ιώ ς ή κομ μουνιστική σ τά σ η θά ε ΐχ ε ξεσ π ά σ ει ά π ό τήν πρώ τη στιγμ ή τής ά π ο χ ω ρ ή σ εω ς τώ ν Γ ε ρ ­μανώ ν, σ υ γ χ ρ ό ν ω ς μέ τήν ά π ο β ίβ α σ η τής νόμιμ ης κυβερνήσεω ς είς τό Κ ερα τσίνι καί τώ ρ α 0ά ήτον ή 'Ε λ λ ά δ α είς τό έ λ ε ο ς τών σ λ α υ ο - κομ μουνιστώ ν. Τ ό κίνημα δμω ς τό έκ α μ α ν τήν 3. Δ εκ εμ βρ ίου, δ τα ν π ιά κ α τ ά λ α β α ν π ω ς δέν μ π ο ρ ο ΰ σ α ν νά γ ε λ ά σ ο υ ν ούτκ το ύ ς ’Ά γ ­γ λ ο υ ς ο ύ τε τά μή ά ρ ισ τερ ά μ έλη τής κυβερνή σεω ς, ά λ λ ά καί τότ^; π ά λ ι, χω ρίς τή βρεττανικ ή β ο ή θεια ν , ή 'Ε λ λ ά δ α θ ά εΤχέ π έσ ει σ τά χέρ ια τοΰ σ λ α υ ο κ ο μ μ ο υ ν ισ μ ο ΰ .

Ά λ λ ά τό θ έ μ α το ΰ τ ο είν α ι γ ιά είδικήν έξισ τό ρ η σ η . Π ά ντω ς ή θ ελ α νά τονίσω πω ς ή μήνις τοΰ Ε Α Μ —Ε Λ Α Σ καί τού Κ .Κ .Ε - · ένα ντίον τώ ν ’Ά γ γ λ ω ν έκ το τε καί τώ ν Α μ ερ ικ α ν ώ ν ά ρ γ ό τ ε ρ α εΤναι ά π ό λ υ τ α δικ ά ιο λο γη μ ένη ά π ό τήν άποψ ή τω ν, άφ οΰ το ΰ το ι έσ ω ­σ α ν τήν έ λ ευ θ ερ ία τής π α τρ ίδ α ς μ α ς, κ α θώ ς κ’ ή έύ γνω μ οσ ΰνη τής ά ληθινής δημοκρατικής Ε λ λ ά δ α ς , ά π ό τή δική μ α ς άποψ η.

* * u

Τ ό β έβ α ιο όμω ς είν α ι π ώ ς τό κομ μ ουνιστικ ό κίνημα τοΰ Δ ε ­κεμβρίου 1944— π ου στή Δυτική Μ α κ εδ ονία β ά σ τα ξ ε καί π έρ α ά π ό τήν ύπ ογρ α φ ή τής συμφ ω νίας τήν Β ά ρ κ ιζα ς ΐσ α μ ε τό Μ άρτη το ΰ 1945, δ τα ν έφ θα σ α ν π ρ ώ τες οί ά γ γ λ ικ ές δ υ ν ά μ ε ις , ώς σ τά σύ νορ α καί κ α τό π ι οί δικές μας κ α τά τά τέλ η Α π ρ ιλ ίο υ — έδ ω σ ε καιρό σ το ύ ς πρώην π ρ ά κ τορ ες τώ ν Β ο υ λ γ ά ρ ω ν , σ το ύ ς ά π ά ν θ ρ ω π ο υ ς κο­μ ιτα τζή δ ες καί σ το ύ ς σ υ ν ερ γ ά τες τώ ν κ α τα χτη τώ ν π ρ ώ τα καί κ α ­τό π ι τώ ν σ λα υ οκ ο μ μ ο υ ν ισ τώ ν νά φ ύγουνε σ τές γ ειτο ν ικ ές χώ ρ ες ά ν εν ό χ λ η το ι μέ τά λά φ υ ρ ά τω ν καί σ υ μ π α ρ α σ ύ ρ ο ν τα ς χ ιλ ιά δ ε ς ομή ρους.

K l αμέσως άρχισε ή προετοιμασία τού «τρίτου γύρου* ί 1)., άφοΰ

(1) Ό «πρώτος» ήτον τό κίνημα στή Μ έση ’Ανατολή καί ό «δεύτε-,, ρος» τά δεκεμβριανά (1944).

λδ

π ρ ώ τα μ ελετή θη κ ε κ α λ ά ή ν έα κ α τ ά σ τα σ η , π ου δημιουργήθηκε εσ ω ­τερικούς μ ετά τή Β ά ρ κ ιζα κ ’ έξω τερ ικ ώ ς μ ετά τό τέ λ ο ς το ΰ π ο λ έ ­μου στή Γ ερ μ α ν ία καί στή Γ ια π ω ν ία . Τ ό σ ύνθη μ α τέ λ ο ς γ ιά τόν τρ ίτο γύ ρο δόθη κ ε ά π ό τό γενικ ό γ ρ α μ μ α τ έ α το ΰ Κ ομμ ουνιστικ ού Κ ό μ μ α το ς τέ ς π α ρ α μ ο ν ές τώ ν εκ λογ ώ ν τής 3 1 . Μ α ρτίου 1946, φούν­τω σ ε δμ ω ς τό κακό μ ετά τό δημοψ ήφισμα τής 1. Σ επ τεμ β ρ ίο υ καί τό τ έ λ ο ς τής διασκέψ εω ς το ΰ Π α ρ ισιοΰ .

Μ έ τή β ο ή θεια λ ο ιπ ό ν το ΰ Ε .Α .Μ ., τ ο ΰ Ε .Λ .Α .Σ . καί τού Κ .Κ .Ε . ό π α ν σ λ α υ ισ τικ ό ς κ ο μ μ ο υ ν ισμ ό ς κα τά ψ ερε νά σ ώ σ ει το ύ ς β ο υ λ γ α - ρ ίζο ν τες ά ν ά μ ε σ α σ το ύ ς β ο υ λ γ α ρ ο φ ώ ν ο υ ς τής έλλη νικής Μ α κ εδ ο ­ν ία ς . 0 1 β ο υ λ γ α ρ ίζ ο ν τε ς τώ ρ α μ ετά τήν ή ττα τής έθνικής Β ο υ λ γ α ­ρ ία ς , έ π α υ σ α / νά α ύ το ν ο μ ά ζ ο ν τ α ι « Β ο ύ λ γ α ρ ο ι» καί πήραν τδ ν ο μ α « Σ λ α υ ο μ α κ ε δ ό ν ε ς » καί ά ρ χ ισ α ν νά σ τρ έφ οντα ι γ ιά οδ η γίες καί ύπ οσ τή ρ ιξη π ρός τή « Μ εγ α λ ύ τερ η Μ α κ εδονία τής Μ εγα λ ύ τερ η ς Ν οτιο σ λα υ ικ ή ς ‘ Ο μ ο σ π ο ν δ ία ς» το ΰ Τ ίτο υ . Δ υ σ τυ χ ώ ς π ά λ ιν ή έ λ ­ληνική κυβέρνηση, καί συ γκ εκ ριμ ένα ό ύ π ο υ ρ γ ό ς επ ί τώ ν Ε ξ ω τ ε ­ρικώ ν κ. Σ οψ ια ν ό π ο υ λ ο ς, έδ έχθη κ ε νά π ρ α γ μ α τ ο π ο ιη θ ε ί ή ά ρ σ η το ΰ β ο υ λ γ α ρ ικ ο ύ Σ χ ίσ μ α τ ο ς , π ου ζη τ ο ύ σ ε ή Σ οβ ιετικ ή 'Έ ν ω σ η μ έσο ν τ ο ΰ ν εο ϊδ ρ υ μ έν ο υ π α τ ρ ια ρ χ είο υ τής Μ ό σ χ α ς . 'Η ά ρση α ύ τή σ υ ν έ­β α λ ε στή σ ύ γ χ υ σ η τώ ν έθνικοθρησκευτικώ ν όρίω ν καί στή διευκ ό ­λυ ν σ η τής σχετικ ή ς σ λα υ οκ ομ μ ου νισ τικ ή ς π ρ ο π α γ ά ν δ α ς είς τ ά β ο υ λ ­γ α ρ ό φ ω ν α χω ριά τής έλλη νικής π α ρ α μ ε θ ο ρ ίο υ . 'Η τ ε λ ε υ τ α ία ώ σ- τ ό σ ο εύκ α ιρ ία νά δ είξο υ ν έμ π ρ α κ τα οί π α ρ α σ υ ρ θέν τες ά π ό το ύ ς β ο υ λ γ α ρ ο φ ώ ν ο υ ς χω ρικούς π ω ς μ ετα ν ό η σ α ν καί π ω ς έχ ο υ ν ά π ό - φ α ση σ τό εξή ς νά μείνουν "Ε λ λ η ν ε ς , έσ τά θ η κ α ν οί εκ λ ο γ ές τής 3 1 . Μ α ρτίου 1946. Π ρ α γ μ α τικ ά μέ τήν ά π ο χ ή το ΰ Κ .Κ .Ε . ά π ό τές ε κ λ ο γ έ ς ήτον εύ κ ο λ ο νά έξα κ ρ ιβ ω θεί ή μ ε τά ν ο ια μ έ τό νά π ά ν νά ψηφίσουν καί νά μήν ά π ό σ χ ο υ ν . Κ α ί ά λ ή θ ε ια , π ο λ λ ο ί έψήφισαν καί θά ψήφιζαν π ερ ισ σ ό τερ ο ι, ά ν οί κ ο μ μ ο υ νιστές δέν το ύ ς τρ ο μ ο κ ρ α ­το ύ σ α ν μ έσον τώ ν π ρα κτόρω ν τω ν καί τώ ν σ υμμοριώ ν, π ο υ ε ίχ α ν έμ ψ ανισθή ά π ό τό φ θινόπω ρο τοΰ 1945 σ τέ ς π α ρ α μ ε θ ό ρ ιε ς π εριφ έ­ρ ε ιες , ώ σ τε οί μ ετα ν ο ή σ α ν τες ε ίν α ι β έβ α ια π ερ ισ σ ό τερ ο ι ά π ’ δσ ου ς έψ ήφισαν είς τέ ς έ κ λ ο γ ές .

Μ ετα ξύ τώ ν β ο υ λ γ α ρ ο φ ώ ν ω ν ύ π ά ρ χο υ ν τ ρ ε ι ς κ α ­τ η γ ο ρ ί ε ς · ή π ρ ώ τ η τώ ν ά ν έκ α θεν π α τρ ια ρ χικ ώ ν καί έλ λ η - νοφ ρόνω ν, έκείνω ν τώ ν ά λη θινώ ν Ε λ λ ή ν ω ν , π ου δέν έπ α υ σ α ν π ο τ έ ν ’ ά γ ω ν ίζο ν τα ι γ ιά τή έλλη νικήν ιδέα καί π ο υ το ύ ς ό ν ό μ α ζα ν οι Β ο ύ λ γ α ρ ο ι καί λ ο ιπ ο ί Σ λ α ΰ ο ι «Γ ρ α ικ ο μ ά ν ο υ ς» , δη λα δή έμ μ α ν εΐς έλ λ η ν ο λ ά τρ ε ς . Α ύ τοί ύ π ή ρ ξα ν ό κύριος σ τ ό χ ο ς δλω ν τώ ν κ ο μ ιτά ­τ ω ν . ’Α λη θινοί μ ά ρ τυ ρ ες κ’ ήρω ες το ΰ Ε λ λ η ν ισ μ ο ύ . Μ ερικοί ά π ' α ύ τ ο ύ ς ο ύ τε κάν μ ιά λ έ ξ η τή ς έλλη νικής γ λ ώ σ σ α ς έγν ώ ρ ιζα ν καί δμ ω ς έγνώ ρ ιζα ν ν ’ ά γ ω ν ίζο ν τα ι καί νά π εθα ίν ο υ ν φ ω νά ζο ντα ς β ο υ λ γ α ρ ικ ά · «εΤμαι Γ ρ α ικ ό ς» . Τ έ το ιο ι ήταν οΐ ήρω ες καί μ ά ρ τυ ρες

λε',

καπ ετάνο ι Κώτας, Βαγγέλης, Παύλος Κύρου, ΠαΟλος Ρακοβίτης, Νταλίπης, Μητρούσης κλπ. τοΰ μακεδονικού άγώνα. Τέτο ιο ι άντάρ- τες έπιζοΰν άκόμη, έλάχιστοι, άλλά κι άπ ’ αυτούς μερικοί παρε. ξηγημένοι άπό ελληνόφωνους έξ επαγγέλματος «ύπερπατριώτες». Στήν κατηγορίαν αύτήν ύπάγοντα» κι ολόκληρα χωριά, σάν τό παραμεθόριο Κρατερό (πρώην Ράκοβο), που γιά πολλοστή φορά καταστράφηκε πέρσυ τό καλοκαίρι άπό τούς σλαυοκομμουνιστές συμμορίτες. Οί τής κατηγορίας αύτής έχουνε γιά τόν ελληνισμό πολύ μεγαλύτερη ά ξίαν άπό τούς έκ γεννετής ελληνόφωνους νοτιό ­τερων επαρχιών. Είναι οί ήρωΐκοί άκριτες, που διασώθηκαν άπ ’ τόν αιώνιον πόλεμο προφυλακών πρός τούς άπό τά βορινά έπι- δρομεΐς.

Στή δ ε ύ τ ε ρ η κατηγρίαν ύπάγεται ή μεγάλη μάζα τώ ν βουλγαρόφωνων, που δέν είχαν τήν ήθική δύναμη καί τήν εθνική συνειδητότητα άρκετά άναπτυγμένη γιά νά μπορέσουν ν ’ άνθέ- ξουνε στούς κατά καιρούς πειρασμούς, δελεασμούς καί τρομοκρα­τίες καί που, μολονότι κατά βάθος θέλουν τήν ήσυχία, τήν ελευ­θερία καί τήν άσφάλεια των, που τούς είχε προσφέρει τό έλληνικό καθεστώς, δμως μέ τές άδιάκοπες περιπέτειες, επιδρομές, προπα­γάνδες καί τρομοκρατίες δέν τολμούν πιά νά έκφρασθοΰν καί πα- ρασΰρονται άπό τή φορά τών πραγμάτων. ’Αξιολύπητοι άνθρωποί, που είναι, ώστόσο άξιο ι καλύτερης τύχης, για τί είναι, δπως οί πε­ρισσότεροι Μακεδόνες καί Θράκες, λαμπροί γεωργοί, άφοσιωμένοι στή γη, εργατικότατοι, λ ιτό τα το ι, σκληραγωγημένοι καί νομοταγέ- στατοι. Κ ατά τούς πολέμους έδειξαν άριστη διαγωγή, μεγάλη γεν­ναιότητα καί άντοχήν ίδίως είς τές ορεινές ταλαιπωρίες. Έ ά ν τούς έδιδόταν καιρός, θ’ άποκτοΰσαν μέ τήν κατάλληλη διοίκηση καί εκπαίδευση τήν εμπιστοσύνη στή δικαιοσύνη καί στό κρατικόν εν­διαφέρον, καθώς καί τή συνείδηση τής εθνικότητάς τω ν καί θά γ ί­νονταν πρώτης τάξης στοιχείο τοΰ έθνους μας.

’ Εδώ πρέπει νά τονίσω πως δταν ομιλούμε γιά ξενόφωνους πλη­θυσμούς, ιδίως τής σημερινής εποχής, δηλαδή άφοΰ επί κάμποσα χρόνια λειτούργησαν είς ολα τά χωριά τω ν δημοτικά σχολεία γιά άγώρια καί κορίτσια, καί άφοΰ άρκετές κλάσεις άπ ’ αύτούς ύπη- ρέτησαν είς τό στρατόν, ούσιαστικά δέν πρόκειται πιά γιά πληθυ­σμούς, που δέν ομιλούν τά ελληνικά· άντίθετα, πρόκειται γιά δί­γλωσσους, που συχνότατα ξέρουν καλύτερα τά ελληνικά, παρά τό μητρικόν ιδίωμα. Υπάρχουν βέβαια μερικοί ήλικιωμένοι, ίδίως άνάμεσα στές γυναίκες, που δέν ομιλούν τά ελληνικά, καί, δυστυ­χώς, μέ τά χρόνια τοΰ πολέμου καί τήν κατοχή καί τή σημερινήν άναρχία στά μέρη έκεΐνα, όπότε τά σχσλεΐα δέν έλειτούργησαν καί δέν λειτουργούν κανονικά, ύπάρχουν καί πολλά άπό τά πα ι­διά, που δέν τούς έδόθηκε εύκαιρία νά μάθουν έλληνικά.

λς- .

Δέν φ ταίουν δμω ς οί ά ν θρ ω π ο ι α ύ τ ο ί , άν τό κράτος μας δέν μ π ό ρ εσ ε καί δέν μ π ορεΐ ν ’ ά ν τα π ο κ ρ ιθεΐ σ τές ύ π ο χ ρ εώ σ εις το υ , που σ χετικ ά μ έ τήν εκ π α ίδευ σ η , ίδίω ς είς τ ά π α ρ α μ ε θ ό ρ ια , ε π ρ επ ε νά έρ χ ο ν τα ι στήν πρώ τη γρ α μ μή . Π οτέ οί π λη θυ σ μ ο ί α ύ το ί δέν άρνή- θηκαν νά σ τείλ ο υ ν τά π α ιδ ιά τω ν είς τό σ χ ο λ ε ϊ ο ν ά π ε ν α ν τία ς π ά ν τ α π α ρ α π ο ν ο ΰ ν τα ν γ ιά τέ ς έλ λ είψ ε'ς διδακτικού προσω πικ ού (ν η π ια γ ω γ ώ ν , δ α σ κ ά λ ω ν ) καί δ 'δα κτη ρίω ν καί ζητούν πλήρω ση τώ ν κενώ ν. Δ έν λ έγ ω π ω ς τό κρ ά τος δέν έκ α μ ε π ο λ λ ά , ίδίω ς μ ετά τό 1925, ά λ λ ά ισ χυ ρ ίζο μ α ι π ω ς θά μ π ο ρο ύ σ ε νά κά μ ει π ερ ισ σ ό ­τε ρ α π ρός τήν κ α τεύθυνση α ύ τή . Π ρόκειται λ ο ιπ ό ν γ ιά ά νθρ ώ π ου ς π ου ζη τοΰ ν νά μορφ ω θούν ελλη νικ ά καί π ου διψούν γ ιά ενδ ιαφ έ­ρ ο ν , κα τα νό η σ η , σ υ μ π ά θ ε ια , δικαιοσύνη καί ά σ φ ά λ ε ια , ά λ λ ά που ά π ό έλλειψ η τής τε λ ε υ τ α ία ς καί ά π ό τήν ύποψ ία, π ου εκ δη λώ νετα ι ά π ό μέρος τώ ν ά νίδεω ν ό ργά νω ν τής έ ξ ο υ σ ία ς , μένουν έρ μ α ιοι στή σ λα υ οκ ο μ μ ο υ νισ τικ ή ν π ρ ο π α γ ά ν δ α καί τρ ο μ ο κ ρ α τία ν . Ε ίμ α ι β έβ α ιο ς πω ς οί χω ρικοί α ύ το ί,κ α λ ά π ρ ο σ τα τευ μ έν ο ι, ένα θά θέλο υν· νά μ εί­νουν έλ λ η ν ες καί νά μ π ορέσ ουν ελ ε ύ θ ε ρ ο ι, ά σ φ α λ εϊς κΓ ά ν εν ό χ λ ή - το ι ν ’ ά φ ο σ 1 ω θούν ειρηνικά στή γή , π ου ά γ α π ο ύ ν επ ά νω ά π ’ ο λ α .

'Η τ ρ ί τ η κ α τη γο ρ ία είν α ι τω ν ά ν έκ α θεν ο ργά νω ν καί π ρ α ­κτόρω ν τώ ν β ο υλ γα ρ ικ ώ ν κ ο μ ιτά τω ν , καί κ α τόπ ι τού κομμουνισμού· ε ίν α ι οί φ ανατικοί ά ν θέ λ λ η ν ε ς , οί σκλη ρυμένοι κ α κ ούρ γοι, που σ χ εδ ό ν ο λ ο ι ε ϊτ ε ά κ ο λ ο ύ θη σ α ν τούς Γ ε ρ μ α ν ο β ο υ λ γ ά ρ ο υ ς , δ τα ν έφ υ γ α ν είς τά γειτονικ ά έδάφ η, ε ίτ ε π ρ οσ χώ ρ η σ α ν είς τές σ λ α υ ο - κ ομ μ ουνιστικ ές σ υμ μ ορ ίες καί π ρ ο σ π α θο ύ ν κ α τά τόν έναν ή τόν ά λ ­λ ο ν τρ ό π ο νά ά π ο σ π ά σ ο υ ν τή Μ α κ εδ ονία ν ή τ ο υ λ ά χ ισ τ ο τήν π ερ ι­φ έρ εια τω ν ά π ό τήν 'Ε λ λ ά δ α . Ο ί π ερ ισ σ ό τερ ο ι ά π ’ α ύ το ύ ς έχου ν κ α τα δ ικ α σ θή γ ιά σ υ ν ερ γ α σ ία μέ το ύ ς κ α τα χ τ η τέ ς καί τές σ υ μ μ ο ­ρ ίες , ά λ λ ά έχ ου ν άφ ήσει τές ο ικ ο γέν ειες τω ν είς τά χω ριά τω ν καί έπ ικοινω νούν κρυφά μ ’ α ύ τ έ ς . Α ύ το ί ε ίν α ι δη λω μένοι εχ θρ ο ί τής ’ Ε λ λ ά δ α ς , έμ πρα κ τοι π ρ ο δ ό τες καί σ υ χ ν ό τα τ α κ ακ ούργοι τού κ οι­νού δικαίου. Δ έν ύ π ά ρ χ ει δη λα δή ά μ φ ιβο λία πω ς τό φ ιλ ε λ εύ θερ ο , δη μοκρατικό π ο λ ίτευ μ α τής Ε λ λ ά δ α ς δέν το ύ ς ά ρ έσ ει καί οτι π ρ ο ­τιμ ο ύν τ ’ ά ν ελ εύ θ ερ ο ολοκ λη ρω τικ ό σ λα υ οκ ο μ μ ο υ νισ τικ ό κ α θεσ τώ ς. Μ π ορ εΐ καί π ρ έπ ει α ύ το ί καί κ α τά τό έσω τερικ ό μας δίκαιο καί κ α τά τό δ ιεθν ές , νά θεω ρ η θο ύ ν πω ς έκ α μ α ν έμ π ρά κ τω ς ε π ιλ ο ­γήν ά λ λ η ς εθνικ ότη τα ς καί πω ς ο ίκ ειο θελώ ς εκ δήλω σα ν τήν ά π ό - φ αση νά μ ετα ν α σ τεύ σ ο υ ν ά π ό τήν 'Ε λ λ ά δ α · επ ομ έν ω ς π ρέπ ει νά π ά ρ ο υ ν καί τές ο ικ ο γέν ειες τω ν, δσ οι τές έχ ο υ ν άφ ήσει στήν Ε λ ­λ ά δ α . Γ ια τ ί δέν ύ π ά ρ χ ει π ο τέ ή ελ π ίδ α νά γίνουν κ α λο ί π ο λ ίτες καί 'Έ λ λ η ν ε ς π α τρ ιώ τες 'Υ π ο λ ο γ ίζ ω π ω ς ό συνολικ ός ά ρ ιθμ ό ς α ύ - τώ ν τώ ν σ λα υ οφ ρ ό νω ν καί κ ομ μ ουνιστώ ν είν α ι τό δ έκ α το τοΰ σ υ ­νολικ ού ά ρ ιθμ ο ΰ τώ ν β ο υ λ γα ρ ό φ ω ν ω ν , π ού α ύ το ί δέν π ιστεύ ω νά ξεπ ερ ν ο ΰ ν τές 85 χ ιλ . σ ’ ο λη τή Μ α κ εδονία , π ου έ χ ε ι π λη θυ σ μ ό

λζ'.

π ερ ίπ ου 1 .800 .000 . Σ ’ α ύ το ύ ς θά μ π ορ ού σ α ν νά π ρ ο σ τεθ ού ν και δσ οι ά λ λ ο ι ά π ’ τά π α ρ α μ ε θ ό ρ ια , έσ τω κ ’ ελλη νόφ ω νοι, (δ π ω ς π .χ . ά ρ κ ετο ΐ Κ α υ κ ά σ ιοι π ρ ό σ φ υ γες ά π ό τή Ρ ω σ σ ία ν ) ά κ ο λ ο ύ θη σ α ν τόν Γδιο δρόμο κ’ £χ ου ν είς τήν π λ ά τ η τω ν κ α τα δ ικ α σ τικ ές ' ά π ο ψ ά σ εις τής έλληνικής δικ αιοσύνης. Π ρ οσ θέτω τ έ λ ο ς τή λ επ το μ έ ρ εια πω ς ύ π ά ρ χο υ ν ορισ μ ένα χ ω ρ ιά , π ου ά π ό τό μακεδονικόν ά γ ώ ν α σ τ ά ­θηκαν κέντρα κ ομ ιτα τζιδ ικ ά καί π ου κ α τά τές ε κ λ ο γ έ ς , ίδίω ς μέ τ ’ ά ν α λ ο γ ικ ό σ ύ σ τη μ α , έψ ήφιζαν συνήθω ς τό κ ομ μουνιστικό κ ό μ μ α , ό χ ι γ ια τί ήταν ενσυνείδη τοι κ ο μ μ ο υ ν ισ τές , π α ρ ά γ ια τί ήτον α ύ τό ς ό μόνος τρ ό π ο ς νά εκδηλώ σουν τήν ά π έ χ θ ε ια τω ν γ ιά τό φ ιλ ε λ ε ύ ­θε ρ ο έλλη νικ ό κ α θεσ τώ ς . Ά π ’ α ύ τ ά λ ο ιπ ό ν τά χ ω ριά έ'χουνε φύ­γει π ερ ισ σ ό τερ ο ι νέοι σ τά γειτο νικ ά έδάφ η καί μ ε τέχ ο υ ν ε στές σ λα υ οκ ο μ μ ο υ ν ισ τικ ές σ υ μ μ ο ρ ίες . Π ά ντω ς γ ιά λ ό γ ο υ ς ά σ φ ά λ εια ς τώ ν π α ρ α μ εθό ρ ιω ν π ερ ιο χώ ν καί τώ ν σ τρ α τιω τικ ώ ν μ α ς δ υνά μ εω ν θ ά μ π ο ρ ο ύ σ α ν π ρ ό ς τό π α ρόν οί ο ικ ο γέν ειες δλω ν α ύ τώ ν ;.μέ βά ση τό νόμο περί λ η σ τεία ς καί ά λ λ ο υ ς π α ρ ό μ ο ιο υ ς σ υ ν τα γ μ α τ 'κ ο ύ ς ν ό ­μους νά ά π ο μ α κ ρ υ ν θοϋ ν π ροσω ρινά π ρός ν ότον , ώ σ π ου ν ά λ θε ι ή κ α τά λ λ η λ η διεθνώ ς π ερ ίσ τα σ η νά π ά ν νά ενω θούν μέ το ύ ς ά ρ χ η - γ ο ύ ς τω ν είς τές ν έες π α τρ ίδ ες τής ελ εύ θερ η ς έκ λογή ς τω ν.

*

"Ο τα ν τό περασμένο καλοκαίρι (κατά τόν ’ Ιούλιο καί τόν Α ύ ­γουστο τοΰ 1947) έπισκέφθηκα τές έκλογ'κές μου περιφέρειες, τής Φλώρινας καί τής Καστοριάς, ειδοποίησα τηλεγραφικώς καί έγγρά- φως τήν τό τε κυβέρνηση (τοΰ κ. Δ . Μ αξίμου) γ ιά τούς ποικίλους κινδύνους, που παρουσίαζεν ή εγκατάλειψη στήν εξουσία τών συμ­μοριτών κατά μήκος τώ ν συνόρων τής οροσειράς τοΰ Γράμμου, ολόκληρης τής όρεινής περιοχής Κορεστίων κ ολόκληρης τής πε- ριοχής Πρέσπας, καθώς καί τοΰ όρους Βόρα (Κ α ϊμακτσαλάν) στήν άνατολική πλευρά τοΰ ύψίπεδου τής Φλώρινας καί £καμα σχετικές δηλώσεις στές εφημερίδες καί τής Μακεδονίας καί τής πρωτεύου­σας. Ά π ό τό τε έδωσα στήν κυβέρνηση, τές πληροφορίες μου, πως οί συμμορίτες είχανε μεταφέρει πυροβολικόν άπ ’ τήν Α λβ α ν ία καί πως έστρατολογοΰσαν εντατικά νέους καί νέες. Α ρ γό τερ α έπληρο- φορήθηκα άκόμη πως σκόπευαν ν ’ άνοίξουνε καί σχολεία «σλαυο- μακεδονικά» στήν Πρέσπα καί στά Κορέστια. Είς τό Νεστόρι είχα άνταμώσει τραγικά καραβάνια βουνήσιων χωρικών, που κατέβαι­ναν καλοκαίρι άπό τό Γράμμο μέ τές οικογένειες καί τά κοπάδια τω ν άφήνοντας είς τό έλεος τών συμμοριτών τά σπίτια, τά χωρά­φια καί τές περιουσίες των. Ά π ό τό τε ζήτησα άπό τήν ’ Επιτροπή τοΰ ’ Εράνου τής Α. Μ. τής Βασίλισσας γιά τή βοήθεια τών βό­ρειων επαρχιών νά λειτουργήσουνε Σ τέγες γιά τά παιδιά τώ ν συμ- μοριοπλήκτων είς τές κυριώτερες πόλεις έκεΐ έπάνω. Καί πραγμα­τικά ώς πληρεξούσιος τοΰ άμεοικανικοΰ κληροδοτήματος Μιχαήλ

λη',

’Α νά γνο υ της Β οστώ νη ς π α ρ α χ ώ ρ η σ α στήν Ε π ιτ ρ ο π ή τ 5 Α να γνω - σ το π ο ύ λ ειο Γεω ρ γικ ό Σ χ ο λ ε ίο στήν Κ ό νιτσ α καί ώς π ρ ό εδ ρ ος το ΰ Σ υ λ λ ό γ ο υ π ρός Δ ιά δ ο σιν τώ ν Ε λ λ η ν ικ ώ ν Γ ρ α μ μ ά τ ω ν , τήν Ο ίκοκυ- ρική του Σ χ ο λ ή στή Φ λώ ρινα γ ιά νά ε γ κ α τα σ τα θ ο ύ ν τά μικρά π α ι­διά σ τές Σ τ έ γ ε ς α υ τές , που ό νο μ ά σ τη κ α ν ά π ό τήν ’ Ε π ιτρ ο π ή «Π α ι- δ ο π ό λ εις» .

’Έ τ σ ι κ α τά τή χ ρ ισ το υ γεννιά τικ η επ ίθεσ η στήν Κ όνιτσα τ ’ ’Α ν α - γ ν ω σ το π ο ό λ ειο δ έχθη κ ε τά π ρώ τα β λ ή μ α τα κανονιώ ν τώ ν σ υ μ μ ο ­ριτώ ν, χω ρίς, δ ό ξα τω θ ε ω , τά 230 π α ιδ ιά , π ου σ τ ε γ ά ζο ν τ α ν έκ εΐ νά π ά θ ο υ ν τίπ ο τε χάρη καί στή γ εν ν α ιό τη τα τοΰ π ροσω πικ ού τής « Π α ιδ ο π ό λ εω ς» —π ου ε ίχ ε έξα σκ η θή π ρ ώ τα στήν ά ν τίσ τοιχη ύπη- ρεσία τού ’Α μερικανικού Ιδ ρ ύ μ α τ ο ς Ε γ γ ύ ς ’Α ν α το λ ή ς . — Μ ετά το ύ το μ ετα φ έρ θηκ α ν τ ά π α ιδ ιά σέ ν οτιότερη Π α ιδ ό π ο λ η πρός π ε ­ρισσότερη ά σ φ ά λ εια .

Έ κ τ ο τ ε ά ρ χ ισ α ν οι σ λ α υ ο κ ο μ μ ο υ ν ισ τέ ς νά εφ α ρ μ ό ζο υνε σ α τ α ­νικότερη μ έθο δ ο «γενοκ τονία ς»· τό π α ιδ ο μ ά ζ ω μ α μικρών ά θώ ω ν π αιδ ιώ ν μέ σκοπό νά τά χρ η σ ιμ οπ οιή σ ουν ά ρ γ ό τ ε ρ α , άφ οΰ τά δ ια - φ θείρουν, τά δια σ τρέφ ουν, τά κά μ ουν θηρία κ α κ ουρ γία ς καί μ η χ α ­νές ά ψ υχες ένα ντίον τής π α τρ ίδ α ς καί τής θρ η σκεία ς τω ν. Φ αίνεται πω ς ά ρ χ ισ α ν τό π α ιδ ο μ ά ζ ω μ α α ύ τό άκριβώ ς ά π ό τέ ς π ερ ιφ έρ ειες τής Π ρ έσ π α ς , τώ ν Κ ορεστίω ν, το ύ Γ ρ ά μ μ ο υ καί το ΰ Π ίνδου.

’Α λ λ ά ή ά π ά ν θ ρ ω π η , £ ξ ο χ α άντιχριστ>ανική και ά νθελλη νικ ή αύτή εν έρ γ εια τώ ν σ λα υ οκ ο μ μ ο υ νισ τώ ν ά π ο τ ε λ ε ΐ τήν τ ε λ ε υ τ α ία σ τα γ ό ν α στό ποτήρι τής ά γ α ν α κ τή σ εω ς καί τής ά π έ χ θ ε ια ς όχι μόνο το ΰ έλλη νικ οΰ λ α ο ύ , ά λ λ ά κι ό λω ν τώ ν ά λ η θ ιν ά έλ εύ θ ερ ω ν κ α ί δημοκρατικώ ν Ε ν ω μ έ ν ω ν Ε θ ν ώ ν . Τ ό π α ιδ ο μ ά ζ ω μ α π ου έν ερ γ εϊ- τα ι ά ν ά μ εσ α στό γεν ν α ίο λ α ό τής ρα χ ο κ ο κ κ α λιά ς τής Έ λ λ η ν ικ ή ς Χ ερ σ ο ν ή σ ο υ καί τοΰ Έ λ λ η ν ικ ο ΰ ’Έ θ ν ο υ ς θ ά ά π ο β ε ΐ, π ισ τεύ ω , ή άψ ετηρία τοΰ σ τεν ό τερ ο υ σ υ ν α σ π ισ μ ο ΰ ό λω ν τώ ν Ε θ ν ώ ν , π ου π ι­σ τεύ ο υ νε στήν έλλη νοχρισ τια νικ ή ν ίδ έα .

Τ ό π ν εύ μ α τής ιδ έα ς α ύ τή ς μ ετά τήν ά ποκ άλυψ η τώ ν ψ υχο- φ θόρω ν, ά π ά νθρ ω π ω ν μ εθόδω ν το ΰ κόκκινου ο λο κ λη ρ ω τισ μ ο ύ θά π νεύσ ει ά π ό δώ καί μπ ρός ά κ α τ ά σ χ ε τ ο . ‘ Ο μαρτυρικ ός μ α ς λ α ό ς κ’ ή κ α τ α σ π α ρ α γ μ έν η χώ ρ α μ α ς θα ύ ρ ο υ ν ε στό π ν εύ μ α α ύ τό τήν ά ν α γ κ α ία ν ήθικήν ενίσ χυ σ η καί σ τά έμ π ν ευ σ μ έν α ά π ό τό ’ίδιο Ε ν ω μ έ ν α Έ θ ν η τήν ά π α ρ α ίτη τη ύλικήν ά ρω γή γ ιά νά σ ω θεί.

’Α λ λ ά κι ά π ό τό π ερ ισ τα τικ ό τού π α ιδ ο μ α ζ ώ μ α τ ο ς ά π ο δ εί- χ ν ετα ι άκόμη μιά φορά τ ρ α ν ό τ α τ α ή ά νά γκ η το ΰ νά εξ α σ φ α λ ισ τ ε ί ή Ε λ λ ά δ α ά π ό λ υ τ α στό μ έ λ λ ο ν ά π ό τή μεριάν άκριβώ ς α ύ τή . Τ ά κ λ ειδ ιά τώ ν π υλώ ν τοΰ ο ’ίκου της π ρ έπ ει νά τ ά κ ρ α τεί μόνη της, ίδίως έδώ , δ π ο υ δ έν ετα ι ή σπονδυλική της σ τή λη . ’Α λ λ ά καί νά έ ξ α σ φ α λ ισ θεΐ στήν εκ μ ετά λ λ ευ σ η τώ ν πόρω ν τής π ερ ιο χή ς α ύ τή ς, γ ιά νά γίνει ικανή νά ζ ε ΐ ,* ν ά ε ρ γ ά ζ ε τ α ι καί Vs ά ν α π τ ύ σ σ ετ α ι χω-

λθ'

ρίς νά π ερ ιμ ένει ά π ’ εξω συνδρομή καί ελεη μ ο σ ύ νη . Κ ’ £ντ ι μόνο θ ά εύρίσκ ετα ι π ά ν τ α έτοιμ η νά έ π ιτ ε λ ε ΐ τήν οικουμενική καί άν- θρω πιστικήν ά π ο σ τ ο λ ή τη ς.

** *Ε λ π ί ζ ω ό κ. Ζ α φ ειρ ό π ο ύ λ ο ς νά μέ σ υ γ χ ω ρ έσ ει π ο υ , κ α τα χ ρ ώ .

μενος τής κ α λο σ ύ ν η ς το υ καί τής επ ιθυ μ ία ς το υ νά γράψ ω ε ισ α ­γ ω γή στό ιστορικό του δ ο κ ίμ ω ν , έκ τά θη κ α τό σ ο π ο λ ύ . θ ε ώ ρ η σ α όμ ω ς π ω ς ήτον καί τό θ έ μ α καί τό π ν εύ μ α τού σ υ γ γ ρ α φ έα π ρ ό ­σφ ορα γ ιά νά λ ε χ θ ο ύ ν ε μερικά β α σ ικ ά π ρ ά γ μ α τ α στήν κ α τ ά λ λ η λ η ώ ρ α .

Ν ομ ίζω λ ο ιπ ό ν π ω ς μέ τήν ε ισ α γ ω γ ή ν α ύ τή βοηθώ στό νά έμ- φ α νισ θεΐ μέ τό ά ν ά λ ο γ ο π λ α ίσ ιο ν ή έξιστόρη ση το ύ π λ ή θο υ ς τώ ν π ερίπ λοκ ω ν γ ε γ ο ν ό τω ν , π ου κάνει στό δοκίμιό το υ α ύ τ ό .

Σ υ γ χ α ίρ ω έγκ ά ρ δ ια τό σ υ γ γ ρ α φ έα γ ιά τή σκέψη καί τόν κόπο το ύ νά συγκ εντρώ σ ει τό ιστορικό το ύ το ύλικό καί γ ιά τήν ό ρθό- τη τα τής δ ια ισ θή σ εώ ς του πω ς τό θ έ μ α , π ου δ ιά λ ε ξ ε , ά ν α γ ό μ ε ν ο κυ­ρίω ς είς τήν π ερ ιφ έρ εια Κ α σ το ρ ιά ς τής Δ υτικής Μ α κ εδ ονία ς, εχ ει π ρω ταρχικ ήν ά ξ ία γ ιά τή σω στήν άντίληψ η το ύ δ λ ο υ σ λα υ οκ ο μ - ,μουνιστικού κινδύνου καί π ρός ά ν ά λ ο γ η ά ν τιμ ετώ π ισ ή του ά π ό τό Έ λ λ η ν ικ ό ν “ Ε θ ν ο ς .

Φ ίλ ιπ π ο ς Δ ρ α γο υ μ η ς

Μ ά ρ τιο ς 1948

Π Ρ ΟΛΟ Γ ΟΣ

, Ά φ ιχ θ είς τόν Μάρτιον 1947 εις τήν Καστορίαν ώς Διοικη­τής τοΰ 575 Τάγματος, εύρέθην προ άλληλοσυγκρουομένων χρο- νικώς κα'ι τοπικώς, φυσικά καλή τή πίστει, αφηγήσεων, περί τής όργανά)σεως καί δράόεως τοΰ Βουλγαρικού Κομμιτάτου, ΣΝ Ο Φ , ΝΟΦ και τής συμβολής τοΰ Κ .Κ .Ε . εις τήν αύτονομιστικήν κί- νησιν τών οργάνων τοΰ Σλαυϊσμοϋ.

Έ σκέφ θην συνεπώς, δτι είναι ανάγκη Ε θ ν ικ ή νά συγκέν­τρωσή τό πολύτιμον τοΰτο ΰλικόν, δπερ, έν τή παρόδιο τοΰ χρό­νου, πιθανόν νά ήλλοιοΰτο κα'ι νά διεστρέφετο σκοπίμως και πρός τοΰτο, έκτος τής πολυμόχθου επαγγελματικής μου άπασχο­λή σεως, έστράφην κα'ι πρός τήν κατεΰθυνσιν ταΰτην και χάρις είς τήν αυθόρμητον και άθρόαν συνδρομήν τών αΰτοπτών μαρ- τΰρονν και κυρίους τών Έθνικοφρόνων Έ λασιτώ ν κατώρθωσα και περισυνέλεξα τό ΰλικόν τής παροΰσης μου συγγραφής.

Ε ις τήν συγγραφήν ταΰτην δέν θά άνευρεθώσι φιλολογικοί καλλιέπειαι, δέν θά διεκδικηΐΚοσι χαρίσματα 'Ιστορικοΰ, άλλά απλώς άπαρίθμησις γεγονότων έν τόπφ και χρόνω αληθών, διότι αί παρασχεθεΐσαι πληροφορίαι εχουσι ταμή έκ πολλών πη­γών και αί αφηγήσεις εχουσι γίνει άπό ευυπόληπτα πρόσωπα, μακράν πάσης προκαταλήψεως και έπηρεασμοΰ.

’Αποκλειστικός και μοναδικός σκοπός μου ύπήρξεν ή περι­συλλογή και ή διάσώσις τοΰ ΰλικοΰ τοΰτου, ή πρόκλησις επικρί­σεων και άντικροΰσεο3ν κυρίως υπό τοΰ Κ .Κ .Ε . η συμπλήρωσίς του ύπό τών αΰτοπτών Ιδία Ελλήνων Έ λασιτώ ν, οιτινες δέν έδίστασαν επί κινδΰνω τής ζωής των καί νά έπαναστατήσο>σι κατά τών Ανθελληνικών ένεργειών τοΰ Σλαυϊσμοϋ καί τοΰ Κ .Κ .Ε .

Συνεπώς ό 'Ιστορικός τοΰ μέλλοντος θά δυνηθή, βασιζόμενος -επί γεγονότοον καί μόνον αληθών, νά άνευρη τήν αλήθειαν, νά

— 2 —

καταλογίσω εύθύνας κα'ι νά χαρακτηρίσω καταλλήλως τούς άντι- δράσαντας συνειδητά ή ασυνείδητα εις τό Μεγαλεΐον τής Αιοο- νίας Ελλάδος άπό τάς πεπλανημένας διεθνικιστικάς των ιδέας.

Οΰτω νομίζω, δτι έκ παραλλήλου τής προσφοράς μου εις τήν άποκατάστασιν τής τάξεαις κα'ι τής καταστροφής τών ’Οργάνων τοΰ Σλαυϊσμοϋ εις τήν περιφέρειαν τής Καστορίας, τοΰ πλέον ευπαθούς νευραλγικού σημείου της Ελλάδος, συνέβαλον διά την όλοκλήρωσιν τής προσπαθείας τών δπλανν κα'ι εις τήν συγκέν- τρωσιν τών μέσων διά τήν τελειωτικην μάχην τοΰ 'Ιστορικού τού μέλλοντος, δστις, λόγο.) κύρους, θά συμπλήρωσή τήν μάχην τού Έλληνος Στρατιώτου, καταλογίζων εύθυνας Έ θν ικ ή ς Προ­δοσίας διά τούς συνειδητούς μητραλοίας και Έ θν ικ ή ς Ά να ξιό- τητος διά τούς πεπλανημένους.

I. ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΣ ΚΟΜΜΙΤΑΤΟΥ

Έ ποχή 1912 — 19 μ έχρ ι 1940 — 41.

Α πό τής Ε π οχή ς τής άπελευθερώσεως τής περιοχής τής Κα­στορίας καί Φλωρίνης τοΰ 1912— 1913 μέχρι τοΰ 1940 εις τους κατοίκους τής περιοχής τών Κορεστίων, εξ ολοκλήρου Βουλγα­

ροφώνους, ΰπέφωσκε Βουλγαρική Προπαγάνδα, όφειλομένη άφ’ ενός μέν είς τήν ενδόμυχον επιθυμίαν μέρους τών κατοίκων πρός τήν Βουλγαρικήν ιδέαν, άφ'ετέρου δέεις τήν αδιαφορίαν τών Ε λληνι­κών αρχών εις τήν παρακολοΰθησιν τών υπόπτων ή τήν έπέμβα- σιν τοπικών τινων κομματικών παραγόντα>ν καί άλλων εκμεταλ­λευτών διά τήν απαλλαγήν πάσης κατηγορίας ή υποψίας τών τυχόν ύπό τών οργάνων τής Χωροφυλακής άποκαλυπτομένων ώς ένερ- γοΰντοτν άντεθνικώς καί εΰνοοΰντων τήν Βουλγαρικήν ιδέαν.

'I I Βουλγαρική προπαγάνδα μετά τήν ένοπλον δράσίν της 1 8 9 7 — 1907 εις τήν περιοχήν τής Καστορίας— Φλωρίνης καί γενικώς όλης τής Μακεδονίας, καί τήν ώς εκ τοΰτου άντίδρασιν τοΰ Έλληνισμοΰ διά τών Μακεδονομάχων, καί συνεπώς αποτυ­χίαν της είς τόν διά τής τρομοκρατίας καί βίας έκβουλγαρισμόν τών κατοίκων, καί μετά τήν άπελευθέρωσιν καί προσάρτησιν τών περιοχών τούτων ύπό τήν Έλληνικήν επικράτειαν, άντιληφθεισα τό δΰσκολον τής έκ τοΰ έμφανοΰς κινήσεώς της, δέν ώρρώδησε προ τών πρός στιγμήν δυσμενών συνθηκών ένεργείας της, άλλά καταχθονίως σκεπτομένη καί δολίως καί συνωμοτικώς ένεργοΰσα συνέχισε τήν άνθελληνικήν της δράσιν διά τής προσπαθείας δη­μιουργίας πυρήνων, διακειμένων φίλα φρονημάτων πρός τήν Βουλγαρίαν, καί τής έν εύθετο) χρόνω χρησιμοποιήσεώς των πρός έπίτευξιν τών φιλοδοξιών της.

Πρός τοΰτο εστρεψε τήν κατεΰθυνσίν της είς τήν ύποκίνησιν

— 4 —

και ύποχρέωσιν νά σπουδάζωσιν είς τά Ελληνικά ιδρύματα τής Φλωρίνης καί Καστορίας πρόσωπα κυρίοος έκ τών οικογενειών, αίτινες κατά τήν εποχήν τοΰ 1897 — 1907 ειχον άναμιχθή εις τά Κομμιτάτα υπέρ τής Βουλγαρίας καί ειχον θύματα υπό τών Ε λ λ ή ­νων Μακεδονομάχοι καί δευτερευόντως εκ τών πτωχών οικογενειών καί εχουσών συγγενείς μετανάστας είς Α μερικήν καί Καναδάν.

Οί καθ’ ΰπόδειξιν τής Βουλγαρικής Προπαγάνδας σπουδά- σαντες ένισχύοντο καί ο’ικονομικώς διά τής αποστολής χρημάτων εξ ’Αμερικής καί Καναδά, ένθα ύπήρχον Σύλλογοι τοΰ Βουλγα- ρικοΰ Κομμιτάτου (Εξω τερ ική Μακεδονική Επαναστατική °Ορ- γάνωσις) κινούμενοι πρός έκβουλγαρισμόν τών πολυαρίθμων με­ταναστών τής περιοχής Κορεστία)ν καί Φλωρίνης.

Μεταξύ τών καθ’ ύποκίνησιν τής Βουλγαρικής Προπαγάνδας σπουδασάντο^ν καί χρηοιμοποιηθέντων κατά την κατοχήν καί σή­μερον ώς όργάνο>ν τής Βουλγαρικής ιδέας, διά τής άναμίξεο^ς των ώς κυρίων όργάνοιν εις τάς ανθελληνικάς οργανώσεις ΣΝ ΟΦ, Ν ΟΦ καί Βουλγαρικά Κομμιτάτα τοΰ 1943 άναφέρονται :

'Ο Δικηγόρος Μητρόπουλος εκ Τσοΰκας Καστορίας. ό Δικη­γόρος Γκέλες εκ Πολυποτάμου Φλο>ρίνης, ό Κεραμιτζής Μιχ. εκ Γάβρου Κορεστίο)ν, ό Κεραμιτζής ’Απόστολος εκ Γάβρου Κορε- στίο^ν, ό Π έϊος Βασίλ. άδελφός'τοΰ Πέϊου Ναούμ, τού πρωτεργά­του τής Αΰτονομίσεα>ς τής Μακεδονίας εκ Γάβρου Κορεστιων, ό Δημ. Τουπούρκας Δημοδιδάσκαλος, καί ό Δικηγόρος Λάμπρος Βού­κας έξ 'Ιεροπηγής καί πολλοί άλλοι, οίτινες δέν έπαιξαν πρωτεύ­οντας ρόλους, πλήν δμως ή ψυχή των καί ή δρασις τ ον ήτο Βουλγαρική καί αί ωμότητες το)ν κατά τοΰ Έλληνικοΰ Στοιχείου ήσαν ανάλογοι τής αΐμοβόρου Βουλγαρικής τα)ν ψυχής.

Ή ενέργεια αΰτη τοΰ Βουλγαρικοΰ Κομμιτάτου είναι σατα­νική. ’Ή θελον νά σχηματίσωσι εκ τών Σλαυοφο^νων, στοιχεία πνευματικώς ισχυρά διά νά δυνηθώσι καί έπικρατήσωσι επί τοΰ Έλληνικοΰ Στοιχείου τής Μακεδονίας, δπερ άπετέλει τό εκλεκτώ- τερον τμήμα τής Μακεδονίας, ιδία μετά τήν εγκατάστασιν τών προσφύγων καί νά εισαγάγωσιν εις τήν Έλληνικήν Διοίκησιν καί είς τόν Στρατόν καί Χο>ροφυλακήν μίσθαρνα όργανά των, ατινα νά καταπροδίδο>σι τάς ένεργείας τοΰ Κράτους καί διαφο;>τίζωσι τάς παρανόμους Βουλγαρικάς ’Οργανώσεις.

Είναι ανάγκη ακροθιγώς νά τονισθή ή καταχθόνιος ενέργεια τοΰ Βουλγαρικού Κομμιτάτου, δπερ έν ’Αμερική καί Καναδά είχε στρέψει κυρίως τήν δράσίν του διά τόν έκβουλγαρισμόν τών έκ Φλωρίνης καί Καστορίας μεταναστών. Έ κ ε ΐ είχεν ιδρύσει Συλ­λόγους καί διά τών έφημερίδο>ν καί προπαγάνδας ειχεν επιτύχει κατά τό πλεΐστον νά έμβάλη ε’ις τήν ψυχήν αυτών τήν Βουλγαρι-

— 5 —

κήν ιδέαν και μάλιστα νά επιτυχή νά μετατρέ\|.'ωσι τά ονοματε­πώνυμά των εις Βουλγαρικήν εκφρασιν.

Οι μετανάσται οΰτοι, είτε μένοντες εις ’Αμερικήν, είτε επα­νερχόμενοι εις τήν Ελλάδα, έχρησιμοποιήθησαν ώς όργανα τοΰ Βουλγαρικοί) Κομμιτάτου. Οι μέν διαμένοντες ε’ις ’Αμερικήν καί Καναδάν διενήργουν τήν' Βουλγαρικήν προπαγάνδαν γράφοντες εις τούς συγγενείς των Βουλγαριστί, ϊνα συντηρώσι τήν Βουλγα­ρικήν γλώσσαν διά τής αλληλογραφίας καί ένθαρρΰνοντες αΰτο{>ς εις τήν μελλοντικήν άπελευθέρωσιν των άπό τόν Έλληνικόν ζυ­γό ν ή άποστέλλοντες χρήματα διά τήν διάθεσιν διά τήν Βουλγα­ρικήν ιδέαν είτε διά τήν σπουδήν πτωχών παιδί ων εί'τε διά τήν εξαγοράν συνειδήσεων.

Οί επανερχόμενοι εις τήν Ελλάδα, οΐτινες ήσαν και οι πλέον επικίνδυνοι, έχρησιμοποιήθησαν ώς στελέχη τής Βουλγαρικής κι- νήσεως καί ποικιλοτρόπως έδρασαν κατά τήν κατοχήν, οπότε πλέον ειχον έλευθερίαν δράσεως.

Τά Προξενικά Ελληνικά Γραφεία τ ή ς ’Αμερικής καί Καναδά, παρακολουθοϋντα τήν έκ τοΰ έμφανοΰς άνάμιξιν εις τά Βουλγα­ρικά Κομμιτάτα τών αιτοΰντων παλιννόσττ)σιν εις τήν Ελλάδα, δέν έπέτρεπον ταΰτην. Δυστυχώς δμως τή έπεμβάσει ισχυρών εκά- στοτε πολιτικών παραγόντων, τά Ελληνικά Προξενεία, καί είς βλάβην τής ’Εθνικής ιδέας, ΰπέκυπτον καί οΰτως έπαλιννόστουν, ϊνα συνεχίσωσι τήν άνθελληνικήν δράσίν των καί εντός τής Ε λ ­λάδος. Μερικοί έξ αυτών, λόγω βεβαρυμένου παρελθόντος τών οικογενειών των, ώς άναμιχθεισών είς τά Βουλγαρικά Κομμιτάτα κατά τό 1903, είτε έκ φόβου εϊτε έκ παρακολουθήσεώς το)ν υπό τών ’Αστυνομικών ’Αρχών έκαλυφθησαν ύπό τόν Κομμουνισπ- κόν μανδύαν καί παρουσίασαν δράσιν ένεργόν υπέρ τοΰ Ινομ- μουνισμοΰ. Μεταξύ τής κατηγορίας ταΰτης συγκαταλέγονται 6 Τερπόφσκυ, ό Παπατριάνης Ζ. άμφότεροι έκ Δενδροχωρίου ό Λάζαρος Δημόπουλος έξ Οίνόης καί πολλοί άλλοι.

Είναι εις τό ένεργητικόν τών οργάνων ’Ασφαλείας τής περιο­χής Καστορίας, άτινα ουδέποτε διεψεύσθησαν είς τόν χαρακτη­ρισμόν ώς υπόπτων καί δρώντοον υπέρ τοΰ Βουλγαρισμοΰ δια­φόρων ατόμων, άτινα, δυστυχώς, προστατευόμενα ύπό τών εκά- στοτε ισχυρών τοπικών Πολιτικών παραγόντων, δέν ύπέστησαν τάς συνεπείας τοΰ νόμου ώς ’Ανθελλήνων.

’Αναφέρω χαρακτηριστικούς τό όνομα τοΰ πατρός Λάμπρου Ροΰκα έξ 'Ιεροπηγής, οστις τή έπεμβάσει Κομματικών παραγόν­των κατο>ρθωσε καί επέτυχε ου μόνον τήν άπελευθέρωσιν τοΰ υιοΰ του, μεγάλου ήδη Βουλγάρου, άλλά καί τήν τιμωρίαν τοΰ Άξιθ)ματικοΰ 'Υπολ]γοΰ Πεζικοΰ Δημ. Γαρέζου Διμοιρίας Προ- καλΰψεως 'Ιεροπηγής, καταγγείλαντος είς τάς ’Αρχάς τήν άντε-

— 6 —

θνικήν του δρασιν τελικώς δέ επέτυχεν κανονικόν διαβατήριον διά Βουλγαρίαν πρός σπουδάς του. Αποτέλεσμα των σπουδών του και Βουλγαρικών αισθημάτων του ήτο δτι εγένετο επί Κα­τοχής Νομάρχης Καβάλλας κα'ι ήδη Σπήκερ Ραδιοφωνικού Στά­θμου Σόφιας.

Tfj έπεμβάσει μερικών τοπικών Κομματικών παραγόντων, δεν όλοκληρώθη ή Ε θ ν ικ ή προσπάθεια τοΰ τότε Νομάρχου Φλωρίνης Βασ. Μπάλκου, τοΰ έτους 1928 — 82, επιτυχόντος τ>ί συνεργασία διαφόρων Ελλήνω ν πατριωτών, ως τοΰ υΐοΰ τοΰ Μακεδονομάχου εξ 'Α γ. Γερμανού Εύαγ. Δομπλή και λοιπών, τήν έθελουσίαν μετανάστευσιν εις Βουλγαρίαν κατά τό ετος 1932 τών φίλα προσκειμένων πρός τήν Βουλγαρίαν κατοίκων τών περι­φερειών Καστορίας, Φλωρίνης καί Πρέσπας.

Κατά τήν εποχήν τοΰ Μεταξα 1 9 3 6 — 1940 παρατηρούνται διώξεις τών Βουλγαροφρόνων κατοίκων, καί διάφοροι ύποπτοι άποστέλλονται εις εξορίαν ή παραδίνονται εις τήν Δικαιοσύνην.

Είναι ή Ε π οχή εκείνη, τήν όποίαν τά ηγετικά στελέχη τών Βουλγαροφρόνοον, είτε ώς Κομμιτατζήδες, είτε ώς Σνοφιται, είτε ώς ΝοφΧται, εΐτε ώς Κομμουνισταί, χαρακτηρίζουν ώς «τήν μεγαλυτέρανκαί άπεχθεστέραν τυρρανικήν εποχήν, καθ’ ήν ό Σλαυο- μακεδονικός Λαός, μετά τάς διαφόρους έποχάς, δι’ ών διή?ιθε μέχρι τοΰ 1935 από τοΰ 1 9 1 2 — 13, ότέ μέν όλιγώτερον ελεύ­θερος ότέ δέ όλιγίύτερον καταπιεζόμένος καί ότέ έκκαθαριζόμε- νος (3Ανταλλαγή Πληθυσμών 1 9 2 3 — 1925), ΰπέστη πραγματικά άμείλικτον εξοντωτικόν είρηνικόν Πόλεμον κατά τον όποιον πλέον άπηγορεΰετο ή Σλαυομακεδονική γλώσσα, έφυλακίζοντο, έτυραννοΰντο, καί έδεσμεΰοντο αΐ περιουσίαι τών φιλήσυχων Σλαυομακεδόνων».

Είναι ή εποχή κατά τήν όποίαν δήθεν οί ελάχιστοι Βουλγα- ρίζοντες τής Μακεδονίας, διαβλέποντες τήν αδιαλλαξίαν τής Κυ- βερνήσεως Μεταξα, νά θεωρούνται ώς ξένοι, πιστεΰουν πλέον οτι είναι δΰσκολον νά διαφΰγουν τήν έξόντωσίν των καί υποχρε­ωτικά αναπτύσσεται εις τήν ψυχήν των μΐσος εναντίον παντός προσώπου ή ιδέας, ήτις εκπροσωπεί τό καθεστώς τοΰ Μεταξα.

Είναι ή εποχή, ήτις συνετέλεσεν εις τον ψυχι,κόν καί Ιδεολο­γ ικόν σύνδεσμον τών οπαδών τοΰ Κ .Κ .Ε . καί τών Βουλγαριζόν- των, ώς από κοινοΰ συμπασχ,όντίον καί καταδιωκομένων υπό τής τυραννίας τοΰ Μεταξα.

Οι Βουλγαρίζοντες έκ τών Βουλγαροφοόνων κατοίκων τής Καστορίας καί Φλωρίνης πάντοτε εξεδήλ(ονον τήν απέχθειάν το)ν πρός τό Έλληνικόν καθεστώς, εμφανιζόμενοι ώς Κομμουνισταί, αλλά κατά ελάχιστον ποσοστόν, ώς άπεδείχθη κατά τάς έκλογάς τοΰ 1926 μέ Άναλογικόν Σύστημα, καθ’ ας εψήφισαν τό Κομ-

μουνιστικόν Σύστημα μόνον 1500 έναντι τών 15 .000 ψηφισάν- των, καίτοι είς τούς 1500 δέον νά ύπολογισθώσι και οι εντόπιοι Ελληνόφωνες και Πρόσφυγες.

Κατάρρευσις του ’Α λβανικού κ α ι Μ α­κεδονικοί) μετώπου.

'Ω ς ’Αρχηγός τοΰ Βουλγαρικού Κομμιτάτου άμφοτέρων τών περιοχών Φλωρίνης και Καστορίας δέον νά χαρακτηρισθή ό δικηγόρος Γκέλες μετονομαστείς κατά τήν κατοχήν εις Γκέλεφ.

Ούτος προ τοΰ 1940 έν Φλωρίνη εξέδιδε τήν εφημερίδα «Μα­κεδονικός Σπινθηρ», τής όποίας τόσον ό τίτλος όσον καί τό έκά- στοτε περιεχόμενόν της ενείχε τά σπέρματα τής Αύτονομιστικής κινήσεως. τών Βουλγαροφώνων. ’Ά νθρωπος πανούργος καί πο­λυμήχανος, κατορθοόσας εις ηλικίαν 40 ετών νά άποκτήση τόπτυ- χίον τού Δικηγόρου, διετήρει έν Φλωρίνη Γραφεϊον Μεταναστεΰ- σεως, δ'περ τού παρείχε τήν ευχέρειαν, χωρίς νά προ καλή τάς υπο­ψίας τών ’Αρχών, νά άποτελή τόν συνδετικόν κρίκον μεταξύ τών εν ’Αμερική καί Καναδά οργανώσεων τοΰ Βουλγαρικού Κομμι- τάτου καί τών έν Έ λ λάδι Βουλγαροφώνων κατοίκων τής περιο­χής Κορεστίων καί Φλωρίνης.

Ούτος διηυκόλυνεν, τή επιχορηγήσει έξ ’Αμερικής, τήν απο­στολήν διαφόρων Βουλγαροφώνων, καί ώς έκ τούτου φίλα προσ^ κειμένων καί συμπαθούντων πρός τήν Βουλγαρικήν ιδέαν, ΐνα, άφ’ ενός μέν φανατισθώσι ισχυρότερον, έκ τής έν ’Αμερική Βουλ­γαρικής προπαγάνδας, εις τήν ιδέαν τής Μεγάλης Βουλγαρίας, εις τήν δποίαν θά περιελαμβάνετο καί ή Έλληνική Μακεδονία, άφ’ ετέρου δέ άποκτήσωσι περιουσίας καί παλιννοστοΰντες εις τήν Ελλάδα, ώς οΐκονομικώς ισχυρότεροι, νά καταδυναστεΰωσι τούς συγχωριανούς των καί νά τυγχάνω σι τά κατά τόπους ηγετικά στελέχη τού Βουλγαρικού Κομμιτάτου.

'Ο Γκέλες, ύπό τήν Ιδιότητα τού Δικηγόρου καί πράκτορος μεταναστεΰσεως, περιήρχετο έλευθέρως τά χωρία τών Κορεστίοον καί Φλοορίνης καί κατήρτισεν τάς κατά τόπους οργανώσεις. Αΐ οργανώσεις αύται ήσαν συνήθως τριμελείς (τρόικα) καί άπετε- τελούντο κατ’ αρχήν άπό μέλη οικογενειών, αΐτινες κατά τό 1903 ειχον άναμιχθή εις τά Βουλγαρικά Κομμιτάτα, ή από παλιννο- στήσαντας έξ ’Αμερικής καί Καναδά, ένθα ειχον άναμιχθή είς τά Βουλγαρικά Κομμιτάτα. Οί τελευταίοι ούτοι κατά τάς πρώτας ημέρας τής κατοχής συνεκέντρωνον τά παιδία τών χωρίων των καί τά έξεμάνθανον Βουλγαρικά τραγούδια.

Τά παιδιά ήσαν ώριμα καί προηγμένα είς τήν Βουλγαρικήν γλώσσαν καί γραφήν, διότι ταύτην έδιδάχθησαν άπό τά κ ρ υ φ ά

— 8 —

Σ χ ο λ ε ί α , τα όποια δεν ήσαν ώργανωμένα, αλλά έλειτούργουν εντός των σ π t τ ι ώ ν των υπό των γονέων και διά τά παιδιά μόνον έκάστης οίκογενείας. Διά των κρυφών τούτων Σχολείων έδιδάσκετο συστηματικά, αθόρυβα, κρυφά, ή Βουλγαρική γλώσσα κα'ι ιστορία, έν άγνοια των κρατικών οργάνων.

Χαρακτηριστικόν είναι δτι εις τά διάφορα χωρία τών Κορε- στίων ύπάρχουσι φωτογραφίαι τοΰ Γκέλες μετά τών χωρικών, οϊτινες άργότερον κατά την κατοχήν υπήρξαν οι πρωταγωνισταί και πρωτοστάται εις πάσαν Άνθελληνικήν κίνησιν.

Κατά τήν κατάρρευσιν κα'ι κατάληψιν τής περιοχής Καστο- ρίας υπό τών Γερμανών και ’ Ιταλών (’Ιούνιος 1941) και τήν άπομάκρυνσιν τών Ελληνικών ’Αρχών, αυθόρμητα και ταυτό­χρονα εντός τοϋ θέρους και φθινοπώρου τοΰ 1941 εις άπαντα τά Βουλγαρόφωνα χωρία τών Κορεστίων καί Καστανοχιορίων τά κατά τόπους όργανα τής Βουλγαρικής προπαγάνδας εκάλεσαν τούς συγχωριανούς των άνδρας και γυναίκας νά δηλώσοισι ποιοι εί­ναι Βούλγαροι και ποιοι "Ελληνες (Γκραικομάνοι). Ό χαρακτη­ρισμός Γκραικομάνοι έδόθη ε’ις τούς "Ελληνας από τής εποχής τοΰ Ρήγα Φερραίου, δστις εις ποίημα του κατίονόμασεν «Βλάχοι Γκραικομάνοι.. .»

Οι κάτοικοι τών περιοχών Κορεστίο)ν και Καστανοχίορίων, καθ’ δ νομοταγείς, εύρέθησαν προ διλήμματος και πλέον τοΰ ήμίσεος, καθ’ δ ρευστής συνειδήσεως και καιροσκόποι, βλέποντες τό μεσουράνημα τής Γερμανίας κα'ι τής Συμμάχου των Βουλγα­ρίας, υπέγραψαν δηλώσεις Βουλγαρικής συνειδήσεως, αΐτινες άπεστάλησαν εις τήν Νομαρχίαν Καστορίας καθ’ ύπόδειξιν τοΰ Μπλαντένωφ. Οι κατάλογοι ούτοι, διασωθέντες υπό τής Νομαρ­χίας τής Καστορίας και Φλωρίνης, εξυπηρετούν πολύ τήν Έ λλη - νικήν ύπόθεσιν, έφ ’ δσον τό Έλληνικόν Κράτος θά θέληση κά­ποτε νά απαλλαγή τοΰ πληθυσμού τούτου και νά απόκτηση σύ­νορα συμπαγή, κατοικούμενα από ακραιφνές στοιχεΐον Έλ?^ηνι- κόν. Οί υπόλοιποι ήρνήθησαν νά ΰπογράψωσι δηλώσεις, εμμέ- νοντες πιστοί εις τήν Έλληνικήν συνείδησιν, άπότοκον τής 'Ιστο ­ρίας και τής δράσεα>ς τών προγόνων των ώς Μακεδονομάχων.

Οί κάτοικοι δμως τών πόλεων Καστορίας, Φλωρίνης, τών κω- μοπόλεοον Νεστορίου, ’Άργους Ό ρεστικοΰ, Βογατσικοΰ, τών ορει­νών χωρίοον Γέρμα, Κωσταράζι καί τών πεδινών χωρίων, ήρνήθη­σαν νά ΰπογράψωσι τάς τοιούτας δηλώσεις, αποτέλεσμα τοΰ οποίου υπήρξαν αΐ σφαγαί, αΐ λεηλασίαι, οι εμπρησμοί και τά παντοΧα κακουργήματα τών ενόπλων Βουλγαροφρόνων εις βάρος τού Ε λ ­ληνικού στοιχείου.

Οΐ ύπογράλ^αντες δηλώσεις εφωδιάσθησαν βραδύτερον διά ταύτοτήτοίν εκδιδομένων υπό τής Βουλγαρικής Λέσχης Θεσσαλο-

— 9 —

νίκης. Λιά τών δηλο>σεο3ν τούτων επιτυγχάνεται ή πρώτη νίκη., τών Βουλγάρου εις τήν περιφέρειαν της Καστορίας κα'ι ό Γκέ­λες, λόγφ τής άθρόας υπογραφής τών δηλώσεων υπό τών κα­τοίκων τών Κορεστίων, αναγνωρίζεται ύπό τών Γερμανών ό φύ­σει κα'ι θέσει αρχηγός τών βουλγαριζόντων έκ τών βουλγαροφώ­νων κα'ι δ μόνος έμπιστος κα'ι άφωσκυμένος φίλος τών Γερμα­νών και γίνεται τυφλόν οργανον τοΰ Γερμανικοΰ Φρουραρχείου Φλωρίνης. 'Ώ ς έμπιστον πλέον οργανον τών Γερμανών, κατορ- θίόνει και έπικυρι/>νει τάς διαφόρους ένεργείας του υπέρ τής Βουλγαρικής ιδέας, ώς ύποθαλπτομένας κα'ι ύπό τών Γερμανών, και κατορθώνει νά διατεθή ποσότης αραβοσίτου εις τους ύπο- γράψαντας δηλώσεις βουλγαρικής συνειδήσεως. Εκβιασμός αρ­κετά έντονος διά τούς μή ύπογράψαντας κατά τήν εποχήν τής πείνης 1941— 1942. Τό Σύνθημα οι Βούλγαροι έρχονται εις τήν Καστορίαν έπικυροΰται και ύπό τών Γερμανών, οϊτινες εις τάς κατ’ ιδίαν συζητήσεις άφίνουσι σκοπίμως νά πιστευθή, δτι ή άφιξις τών Βουλγάρων είναι πλέον γεγονός.

'Ο Γκέλεφ είναι πλέον μίσθαρνον και πιστόν οργανον τοΰ παρά τών Γερμανών είς Φλοόριναν Βοΐ'λγάρου συνδέσμου κατ άρχάς μέν ' Υπλ]γοΰ Μπλάντένωφ και άργότερον Κάλτσεφ.

Ό Ύ πολ]γός Μπλαντένωφ ύπήρξεν ό πρώτος έμπνευστής καί δημιουργός τής έξεγέρσεως τών Βουλγαροφρόνων καί συνεχιστής αΰτοΰ άπό τοΰ Μαΐου 1942 δ Κάλτσεφ.

Ε ίς τήν περιοχήν της Καστορίας δέν αναφαίνεται ’Αρχηγός τών Βουλγαριζόντων, πιθανόν λόγω τοΰ συντηρητικού χαρακτή- ρος τών κατοίκων καί ασφαλώς ή καθοδήγησις θά ένηργεΐτο απ’ ευθείας ές Α μερικής καί Καναδά.

Τό Βουλγαρικόν Κομμιτάτον, διά τής ύποδείξεώς του νά έξαναγκασθή δ Βουλγαρόφων πληθυσμός νά ύπογράψη χάς Δη­λώσεις Βουλγαρικής συνειδήσεως, απέβλεπεν είς τόν διαχωρισμόν τών κατοίκων άπό τους "Ελληνας, τόν φανατισμόν τών δηλω- σάντων υπέρ τής Βουλγαρικής ιδέας καί έμπνευσιν μίσους κατά τών 'Ελλήνων καί ιδία τών Έλληνοφρόνων (Ελλήνων Βουλγα- ροφώνων) επί τφ σκοπώ, διά βιοπραγιών, δολοφονιών καί δηώ- σεων νά έξαφανίση τό Έλληνικόν στοιχεΧον τής Μακεδονίας.

Είναι δ απώτερος σκοπός τοΰ Πανσλαυϊσμοΰ ή ν;ξαφάνισις τής Έλληνικής Φυλής, ήτις ουδέποτε ύπέκυψεν διά μέσω τών Α ιώ ­νων καί πάντοτε ήναντιώθη είς τά κατακτητικά όνειρα τοΰ Με­γάλου Πέτρου, της καθόδου είς τήν Μεσόγειον.

'Η Βουλγαρική προπαγάνδα δέν άρκεϊται μόνον είς τήν υπο­γραφήν τών δηλώσεων, αλλά θέλουσα νά έχη εις τάς χεΐρας καί δύναμιν ένοπλον πρός τρομοκράτησιν τών κατοίκων καί μέ άπώ- τερον σκοπόν τήν άποτίναξιν τοΰ Έλληνικοΰ ζυγοΰ, συνιστα καί

— 10 —

τον εξοπλισμόν τών Βουλγαροφώνων διά τών άποκρυφθέντίον εις τάς περιοχάς Καστορίας δπλων τών διαλυθέντων Τμημάτων της Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας.

Οΰτω εις· την περιοχήν τών Κορεστίων τό θέρος τοΰ 1941 ώργανώθησαν κα'ι έξωπλίσθησαν Βουλγαρόφρονες υπό τυχοδιω- κοΰ τύπου Βόριδος Στογιάννου, αγνώστου προελεύσεως, εγγραμ­μάτου λαϊκοϋ τυπου, κατ’ άρχάς αρτεργάτου εις Φλίύριναν— Καστορίαν, και κατά την κατάρρευσιν έπιστατεΰοντος εργολάβου, και υπό τοΰ Λουκά Δαμιανίδη από την Κρανιώνα, τυχοδιωκτικού τύπου, άεργου κα'ι κομμουνιστοΰ, άργότερον έξελιχθέντος εις αρ­χηγόν Κομμιτάτου εις Κορέστια.

Ε ις τήν περιοχήν τοΰ Νεστορίου με κέντρον τά χωρία Κα- λοχώρι, Μεσοποταμία, Μανιάκοι και μέ πρωτοστάτας ΙΤασχάλην Γιαννάκην ή Μουσολίνι έκ Μανιακών, Πασχάλην Καλιμάνην έκ Καλοχωρίου, Παντελήν Μακρήν έκ Μεσοποταμίας, Στέργιον Νι- κολόπουλον έκ Καλοχωρίου, Στέργιον Κωνσταντινόπουλον εκ Κρανοχαιρίου, Κοσμάν Κυριακόπουλον εξ Α γ ία ς ’Άννης.

ΕΙς την περιοχήν Καστανοχωρίων μέ κέντρον τό Πετροπου­λάκι και πρωτοστάτην τον Χρήστον Νασκόπουλον. Ε ις τήν πε­ριοχήν τών παραλιμνίων χο)ρίων μέ κέντρον τό Σιδηρόνερον μέ τον Ίωάννην Μήνον εκ Κεφαλαρίου. Ε ις τήν περιοχήν Κοντο- ρώπης μέ τούς βουλγαρίζοντας αδελφούς Νικόλαον και Κοσμάν Σιστοβάρη έπανελθόντας έκ Βουλγαρίας. Ε ις τήν περιοχήν Βα- οιλείάδος μέ τον ιερέα Σταΰρον Πάντον.

Οί ανωτέρω ’Αρχηγοί τών όργανιοθεισών κατά τό ίμερος τοΰ1941 ενόπλων Βουλγαροφρόνων ομάδων υπήρξαν ή μάστιγξ τοΰ Ελληνικού Στοιχείου κα'ι οί καταδόται τών ’Ιταλών.

Κατά τούς μήνας Μάϊον, ’Ιούνιον, Ιούλιον 1941 καθολική πλέον είναι ή πίστις (’ιδέα) εις τούς Βουλγαροφώνους, περ'ι τής προσαρτήσεως τής περιοχής Καστορίας εις τήν Βουλγαρίαν, ένι- σχυομένη έκ τής καταρρεύσεως τοΰ ’Αλβανικού Μετώπου καί τής προπαγάνδας τών εντοπίων Βουλγαροφρόνων προπαγαν­διστώ ν.

Ή καθολική όμως αΰτη παράκρουσις καί ή παραγνώρισις τής πραγματικότητος διήρκεσεν επ’ έλάχιστον, καθ’ δσον, επί­μονοι και μή διαψευδόμεναι υπό τών Βουλγαρικών προπαγανδι­στούν διαδόσεις, έφερον τήν Χο)ρο φυλακήν Φλωρίνης ώς κυρίαν τής καταστάσεως, λόγιο τών συλλήψεων τάς όποίας εκαμε κατά τών αΰθεραιτούντων καί άτακτούντων έκ τών Βουλγαροφώνων κατοίκων τής περιοχής Φλωρίνης καί τής καταστολής αυτοστιγμεί κατά τον αΰστηρότερον τρόπον τής κατά τό τέλος ’Ιουλίου 1941 έκδηλωθείσης έξεγέρσεως τών Βουλγαροφρόνιον εκ τών κατοίκων Ξυνού Νερού καί Βεύης, τής περιοχής Φλωρίνης, κατά τού νομί­

— 11 —

μου Κράτους διακηρυσσόντων δτι δέν θέλουσιν ουτε « σ κ ι ά ν Έ λ λ ά δ ο ς».

Έ π ί πλέον ή εγκατάστασις τόν Αύγουστον 1041 τών ’Αρχών Χωροφυλακής εις τά Κορέστια, συνετέλεσεν κυρίως εις την επα­ναφοράν είς τήν πραγματικότητα, διότι έπανέβλεπον τήν ΰπαρξιν τοΰ Κράτους και διεπ'ίστωνον δτι ή Ε λλά ς ύφίσταται καί θά ύφίσταται. Συνεπώς μεταξύ τών Βουλγαροφώνων κατοίκων αρχί­ζει νά γεννάται ή αμφιβολία επί τής πραγματοποιήσεως τών πόθων των, τής προσαρτήσεως εις τήν Βουλγαρίαν τής περιοχής των, καί παρατηρεϊται απροθυμία, συντηρητικότης καί σκεπτικι­σμός, ιδία μεταξύ τών εύκαταστάτων καί τών γερόντων, οΐτινες ειχον ζήσει τά γεγονότα τοΰ 1903,— 1907 καί ειχον προσωπική ν πείραν τών συνεπειών τών εξεγέρσεων καί ιδία τών άποτυγχα- νουσών. Κατασταλτικώς καί άποθαρρυντικώς υπέρ τής Βουλγα­ρικής ιδέας επέδρασεν καί ή προσχώρησις τής Ρωσσίας εις τούς Συμμάχους καί αΐ άποτυχίαι τών Γερμανών πρός κατάληψιν τής ’Αγγλίας καί τοΰ Σουέζ εις τήν Αίγυπτον. Ή ιδέα τής προσαρ­τήσεως τής περιοχής των εις Βουλγαρίαν είχε συνδεθή μέ τήν νίκην τοΰ ’Άξονος καί τήν συμμαχίαν τής Ρωσσίας μετά τής Γερμανίας.

Δέν ήτο δέ κατανοητόν εις τούς Βουλγαρόφρονας ή ενταξίς των εις Στρατόπεδον αντίθετον τοΰ Σλαυϊσμοϋ, αντιπροσωπευο- μένου ύπό τής Ρωσσίας, καί ή πραγματοποίησις τών Ε θν ο λ ο ­γικών των επιδιώξεων άνευ τής συγκαταθέσεως καί τής συμβο- λής τής μητρός Ρωσσίας.

Έ κ το ς τής περιοχής Κορεστίων, καί οΐ κάτοικοι τής περιοχής Νεστορίου καί ειδικώτερον τής κωμοπόλεως τοΰ Νεστορίου έτη- ρησαν έφεκτικήν στάσιν καί απροθυμίαν είς τάς άποσκιρτικάς ένεργείας τών οργάνων τοΰ Βουλγαρισμοΰ.

'I I Βουλγαρική προπαγάνδα, δι.απιστώσασα τήν συντηρητι- κότητα, τήν άπαγοήτευσι,ν καί τήν απροθυμίαν τοΰ συνόλου τών Βουλγαροφώνοον έκ τών κατοίκων τής περιοχής Καστορίας εις τάς άποσκιρτικάς των Ανθελληνικάς ένεργείας, καί ως έκ τούτου τήν μείωσιν τοΰ ήθικοΰ τών Βουλγαριζόντων καί τοΰ ’Ανθελ­ληνικού μένους αυτών, έκινήθη δραστηρίως καί έχρησιμοποίησε τά πλέον ικανά όργανά της.

Πρός τοΰτο άπέστειλεν είς μέν τήν περιοχήν Καστανοχωρίων (Νοέμβριος 1941) ιόν Κάλτσεφ, καταγόμενον άπό τά Σπήλαια, εις Νεστόριον τόν Βούλγαρον Ά νθ)γύν Ράρεφ Νικόλ., καταγό­μενον έκ Νεστορίου, καί έκ Κορεστίων προσεκάλεσεν είς Μονα- στήριον διά νά δ(/>ση διά ζώσης οδηγίας τούς Ναούμ Δήτσον έκ Γάβρου, Άνδρέαν Λοβάτσην έκ Κάτω Κρανιώνας, Σωτήριον Θωμάν έκ Μακροχωρίου, Παν. Ζέζαν έκ Χαλάρας, καθ’ δσον εις

— 12 —

τό Μοναστήριον ήδρευεν Γραφεΐον τοΰ Βουλγαρικοΰ Κομμιτά- του, διευθυνόμενον υπό τοΰ Ντεγιάνωφ καί ειτα, μετά τήν δολο­φονίαν του υπό τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου, υπό τοΰ Κιλεσίν- τεφ με Γραμματέα τον ’Απόστολον Κεραμιτζήν, Δημοδιδάσκα­λον εκ Γάβρου, δραπετεΰσαντα είς Αλβανίαν από τό ετος 1939, λόγφ διαφθοράς συνυπηρετοΰσης διδασκαλίσης εις τό Σχολεΐον τοΰ Μοσχοχωρίου Κορεστίων, πρώτον εξάδελφον τοΰ Μιχαήλ Κεραμιτζή, πρωτοστάτου τοΰ ΣΝ Ο Φ καί ΝΟΦ καί Έ θνοσ υμ - βοΰλου τής Π Ε Ε Α .

Τό Βουλγαρικόν Κομμιτάτον παρ’ δλην τήν αποστολήν τών ΐκανωτέρων καί δραστηροωτέρων οργάνων του καί τήν έπιδει- χθεΐσαν δραστηριότητά του δεν κατιόρθωσε νά δημιουργήση καθολικόν ρεΰμα τών κατοίκων καί, διαπιστώσαν απροθυμίαν καί φόβον εις τους κατοίκους, ήρχισε πλέον, συνωδα τπ τακτική τοΰ προσηλυτισμοΰ διά τής προπαγάνδας, νά εφαρμόζη καί εκβια­στικά μέτρα. Πρός τοΰτο συνέταξεν καταλόγους προγραφής τών σημαινόντων Ελλήνων καί ήπείλει αΰτοΰς διά θανάτου διά τών ενόπλων Βουλγαροφρόνιον.

Κατόπιν τών εκβιαστικών τούτων μέτρων τό πλεΐστον τών κατοίκων, ιδία τών χίϋρίων τών περιοχών Κορεστίων καί Καστα- νοχωρίων, ήρχισε νά ένδίδη καί νά προσχωρή εις τήν Βουλγα- ρικήν Προπαγάνδαν. Τουναντίον μεγάλη απροθυμία παρετηρήθη εις τήν πόλιν τής Καστορίας καί κωμοπόλεις ’Άργους Ό ρεστι- κοΰ καί Νεστορίου, αιτινες καί ύπέστησαν τάς μεγαλυτέρας κατα- στροφάς υπό τών ενόπλων Βουλγαροφρόναη\

Μεγαλυτέραν συμβολήν είς τήν βία μεταστροφήν τοΰ φρονή­ματος τών κατοίκων παρέσχον τά Τάγματα Έ ρεΰνης τών ’ Ιτα­λών, ως εις τό ειδικόν κεφάλαιον θά άναπτυχθή.

"Αφιξις 'Ιταλών : Τον ’Ιούνιον τοΰ 1941 άφίχθησαν οΐ Ίτα?νθί εις τήν περιφέρειαν Καστορίας καί τήν 27ην ’ Ιουνίου εγκατεστάθησαν εις τήν Καστορίαν. Κατά τήν άφιξίν των διεπι- στουθη υπό τών κατοίκων προσπάθεια προσεγγίσεως τοΰ Έ λλη - νικοΰ Στοιχείου καί άμεμπτος συμπεριφορά.

Πράγματι εις ’Ά ργος Όρεστικόν, ή ανθελληνική ενέρ­γεια τοΰ Δημοδιδασκάλου τοΰ Ρουμανικοΰ Σχολείου Γιαν- τζιάδη, θελήσαντος, άμα τή άφίξει τών ’Ιταλών, νά καταβιβάση εκ τοΰ Σταθμοΰ Χωροφυλακής τήν Έλληνικήν Σημαίαν καί άντιδράσαντος τοΰ Άντ^]στοΰ Χωροφυλακής Καραμάνου, δεν υΐοθετήθη καί κατεκρή^ ή ενέργεια αΰτη καί διετάχθη ή άποκα- τάστασις τής Ελληνικής Σημαίας συνωδα τής έξεγέρσεως καί άπαιτήσεως τοΰ συνόλου τών κατοίκοον.

Διά τήν στενωτέραν προσέγγισιν καί εξασφάλισιν τής φιλίας τοΰ Έλληνικοΰ Λαοΰ, διαδίδεται είς τήν περιφέρειαν, χωρίς

— 13 —

τοΰτο νά δυνηθη νά διαπιστωθή έκ πειστηρίων, δτι οι "Ιταλοί προ τής άφιξεως των εις τήν Ελλάδα ειχον προσκαλέσει τον Μάϊον 1941 εις Τΰραννα τής ’Αλβανίας τούς Βουλγαρίζοντας Καλλιμάνην Πασχαλην και Μακρήν Παντελήν και τούς υπέδει­ξαν τήν συγκρότησιν τών ενόπλων Κομμιτατζήδων και τήν δίω- ξιν τοΰ 'Ελληνικού Στοιχείου επί τω σατανικφ σκοπφ τίον, δπως τό Έλληνικόν Στοιχεϊον, λόγω ανάγκης καί πρός προστασίαν του έκ τών Βοΐ'λγάριον, επιζητήση τήν προσέγγισιν καί προστασίαν του υπό τών ’Ιταλών. Πιθανόν ή διάδοσις αυτη νά είναι ακριβής, καθ’ δσον είναι ίδιον τών ’Ιταλών νά χρησιμοποιώσι τοιαΰτας σατανικάς δολοπλοκίας.

Κατά τον Αύγουστον 1941 έγκαθιστώσι είς τήν περιοχήν τάς ’Αρχάς τής Χωροφυλακής και ευρέως διαδίδουσι δτι ό Στρατός τοΰ Ντοΰτσε θά προστατει'ση τον Έλληνικόν Λαόν καί ί>ά τον Ιξασφαλίση από τήν σιτοδείαν.

’Ανϋ-ελληνικαί ένέργειαι : Οΐ ’ Ιταλοί διά τήν άμεσον προ­στασίαν τίον κατένειμον τήν περιοχήν τής Καστορίας τον ’ Ιού­λιον 1941 εις τομείς καί ανέθεσαν τήν παρακολουθησιν τοΰ Ε λ ­ληνικού Στοιχείου εκάστου τομέως ε’ις ωρισμένους εκ τών φίλα προσκειμένων εις αυτούς Βουλγαρόφρονας, τούς οποίους καί έξώπλισαν.

Ούτίος ανέθεσαν τήν επιτήρησιν τοΰ τομέως τών Κορεστίων είς τον Αουκάν Δαμιανίδην, τοΰ τομέως τής Κορησσοΰ (ανατολι­κού Τμήματος), εις Φυλακτίδην Ν. καί Κεραμίδαν Κ. τοΰ τομέως "Αργους Ό ρεστικοΰ εις τούς Σκόην Θωμαν, Θεοδωρίδην Κ. καί Μαλιύφκην X ., τοΰ τομέως τών Καστανοχωρίων είς αδελφούς Χρήστον καί Κοσμάν Νασκόπουλον τοΰ τομέως Νεστορίου εις Περικλήν Μακρήν καί Κοσμαν Κυριακόπουλον.

Ε ίς έκαστον τομέα συνεκροτήθη όμάς ενόπλων Βουλγαριζόν- το.ιν κατοίκων, οιτινες έτρομοκράτουν τούς "Ελληνας καί ήσαν οΐ οδηγοί και ,καταδόται τών ’Ιταλών.

Ούτοι έξήσκουν βίαν είς τούς λοιπούς συντηρητικούς Βουλγα­ρόφρονας κατοίκους, ινα εφοδιασθώσι διά τών Κλένσκα Κάρτα τον χειμώνα 1941— 42 καί, τη πρωτοβουλία τούτων, εζητήθη από τάς Ίταλικάς άρχάς τήν άνοιξιν τοΰ 1942 ή συγκρότησις Βουλ­γαρικής Λεγεώνος είς Καστορίαν, κατά τό πρότυπον τής Ρουμανι­κής Αεγεώνος τοΰ Διαμαντή εις Θεσσαλίαν, πλήν δμω ςό Διοικη­τής τοΰ Συντάγματος Πινερόλο Συνταγματάρχης Ντέλτζου Ντί- στε δεν άπεδέχθη τοΰτο καί συνέστησε τήν ενσωμάτοοσίν των εις τό Σύνταγμά του.

Μετά τήν επάνοδον τών εξόριστων Βουλγαριζόντων κατά τά τέλη Μαΐου 1941, τή πρωτοβουλία τοΰ Σέκρου Ν. καί Σόλτα A ., «μπορούν έκ Καστορίας, έγένετο σΰσκεψις δλων τών μεμυημένουν

— 14 —

οργάνων τής Βουλγαρικής προπαγάνδας και άπεφάσισαν νά άπο- στείλωσι 12μελή επιτροπήν εις Μοναστήριον πρός άπαίτησιν νά άφιχθή Βουλγαρικός Στρατός εις Δυτικήν Μακεδονίαν. Ε ις τήν επιτροπήν ύπεδείχθη, επί τοΰ παρόντος, νά συστήσωσι εις τον πληθυσμών νά έφοδιασθή μέ Λίσνα Κάρτα (Βουλγαρική ταΰτότης).

Μετά τήν έγκατάστασιν τών Τμημάτων τής Χωροφυλακής κατά τον ’ Ιούνιον 1941, άπεστάλη ετέρα μεγάλη Ε π ιτρ οπ ή , 150μελής, υπό τήν προεδρίαν τοΰ ’Αναστασίου Σόλτα και Θεο- δωρίδου Γεωργίου εις Μοναστήριον, ινα διαμαρτύρησή διά τήν επανεγκατάστασιν τών 'Ελληνικών ’Αρχών.

Οί Βουλγαρίζοντες έκ τών κατοίκων τής περιοχής, συναντώ- μενοι καθ’ οδόν έχαιρετώντο μέ τό Οΰμπρε μάρκο (άπέθανε ό Μάρκος, ή Ελλάς) και άνταπήντων ’Ί σ - ’Αλά ή Ψωβίσα (άπέθανε) και κατέστρεψαν πάσαν έθνικήν εκδήλωσιν από τά Κοινοτικά κα'ι Δημόσια Καταστήματα, Σχολεία και Εκκλησίας, δ ’ άφαιρέσεως τών εικόνων τοΰ Βασιλέως.

Καιροσκόποι εκ γενετής, κατά τάς κατ’ ’ιδίαν συζητήσεις, άλ- ληλοενθαρρύνοντο, πιστεύοντες, εάν μέν νικήση ή Γερμανία, εί­ναι σύμμαχος ό «Τακτό» μας (πατέρας, Βουλγαρία), εάν νικήσωσιν οΐ Σύμμαχοι, εχομεν τό «Ντένο» μας (Παπποΰς, Ρωσσία) δστις θά μάς προστατεΰση, όπως πάντοτε.

Ή Βουλγαρική προπαγάνδα έκυκλοφόρει προκηρύξεις, άμα τή εισβολή τών Γερμανικών στρατευμάτων εις τήν Ελλάδα, εις τήν Βουλγαρικήν γλώσσαν μέ αΰτονομιστικά συνθήματα.

ΠαραΟέτομεν άποσπάσματα χαρακτηριστικής τοιαΰτης,φίυκλο- φορησάσης εις Κορέστια τήν ΙΟην ’Απριλίου 1941 : « ’Αδελφοί ΜακεδονοΒούλγαροι. Ταΰτην τήν στιγμήν είναι ΐδική σας ή ελευ­θερία. ’Εξημέρωσεν ή ελευθερία από πολλούς Αιώνας από πολ- λήν σκλαβιάν, δπου έτραβήξατε εις τήν ζωήν σας...»

« 'Η Μακεδονία είναι ή κούνια τοΰ Κυρίλλου, Μεθοδίου καί Ναοΰμ, διότι εις αυτόν τον τόπον εχάθησαν κατά χιλιάδας έπα- ναστάται τοΰ 'Αγίου καί Προφήτου Ή λιοΰ , πού έκαμαν επανά- στασιν καί εχάθηκαν κατά χιλιάδας οΐ αδελφοί μας καί ετάφη- σαν τά κόκκαλά των εις αυτό τό ΐερόν χώ μα...»

Τάγματα έρεύνης : Άρχάς Δεκεμβρίου 1941 συγκροτούνται τά Τάγματα Έ ρεύνης τών ’ Ιταλών, άτινα άποσκοποΰσι εις τήν συγκέντροασιν τοΰ εις τούς κατοίκους τών περιφερειών Γράμμου καί Νεστορίου ύπάρχοντος πολεμικού υλικού και παραμείναν- τος έκ τής διαλύσεως τών Μονάδων τής Στρατιάς Δυτικής Μα­κεδονίας. Πολύτιμοι βοηθοί τών Ταγμάτα>ν Έρεύνης, ώς οδηγοί καί καταδόται, ήσαν οΐ ένοπλοι Βουλγαρόφρονες κάτοικοι, οΐτι- νες άπετέλεσαν τό φόβητρον τών Ελλήνων κατοίκων τής πε­ριοχής.

— 15 —

Ε ις τήν περιοχήν τής Καστορίας ιδρύθησαν και έδρασαν δύο Τάγματα Έ ρεύνης' τό Τάγμα τοΰ Ύπολ)γοϋ Μιλονέζι καί τό Τάγμα τοΰ Ύ πολ)γού Ό λίτα . Ή δράσίς των έσημειώθη εις Κα- στορίαν από τοΰ Ίανουαρίου μέχρι ’Ιουλίου 1942 κα'ι εις Γρε- βελ'ά μέχρι τοΰ ’Οκτωβρίου 1942 .

"Εκαστον Τάγμα ήκολούθη ιδίαν τακτικήν, πρός τοΰτο τό Τάγμα Μιλονέζι προηγείτο εις τήν ερευνάν κα'ι διά τρομα­κτικών μεθόδων, έφαρμοζομένων αδιακρίτως εις άπαντας τούς κατοίκους, άπήτει τήν παράδοσιν οπωσδήποτε δπλων κα'ι πολεμι­κού υλικού και προέβαινεν εις άθρόαν φυλάκισιν τών κατοίκων καί εϊ,δικώτερον τών Ελλήνων, καθ’ ύπόδειξιν τών ενόπλων Βουλ­γαροφρόνων. Ή τρομοκρατία τών κατοίκων έκ τής διελεύσεως κα'ι τών τρομοκρατικών μέσων τοΰ Μιλονέζι ήτο τοιαύτη, ώστε ό μέν Χρηστός Άνδρεόπουλος έκ Νεστορίου ηΰτοκτόνησεν, ρι- φι^είς έκ τού εξώστου εις τό χάος τής Μονής Τσούκας, ό δέ Ά νδρέας Μπέλος έκ Νεστορίου επαθεν τάς φρένας έκ τών βασα­νιστηρίων, ώς κα'ι πλεΐστοι άλλοι μάοτυοες τής πίστεως εις τήν Ελλάδα.

Μετά τήν διέλευσιν τού Μιλονέζι, ήκολούθει τό Τάγμα τού Ό λίτα , δπερ παρουσιάζετο πλέον ήπιον κα'ι συγκαταβατικόν καί άφίνετο νά ύπονοηθή, δτι αι ένέργειαί του έμπνέονται καί κατευθύνονται υπό ενόπλων Βουγαροφρόνων, οίτινες ειχον τήν πρωτοβουλίαν. Τούτο κατά τήν άφιίίν του εις τά χωρία προέβαι- νεν εις τήν άπόλυσιν τών υπό τοΰ Μιλονέζι συλληφθέντων καί φυλακισθέντων κατοίκων καί τήν σύλληψιν βραδύτερον τόσον μέρους έκ τών άπολυθέντων δσον καί άλλων καί ήπείλει αυτούς διά θανάτου εάν δεν παραδώσωσι κάτι.

Τήν ενέργειαν τών Ταγμάτων ’Ερεύνης έξεμεταλλεύθησαν οΐ Βούλγαροι Πράκτορες καί διά δελεαστικών υποσχέσεων καί απει­λών συνίστων καί έξηνάγκαζον τούς κατοίκους νά προσχωρήσωσι ει£ τήν Βουλγαρικήν ιδέαν, οπότε πλέον θά ειχον υλικός άπο- λαυάς, (χορήγησιν αραβοσίτου, καί απαλλαγήν τών κτηνών ταιν έκ τής έπιτάξεως) καί ήθικάς τοιαύτας διά τής κατάληψεως τών Κοινοτικών καί Δημοτικών ’Αρχών καί Δημοσίων θέσεων.

Κατά τήν εποχήν ταύτην, Μάρτιος 1942, ειχεν άφιχθη ε’ις Κα- στορίαν ό Κάλτσεφ,δστις ύπήρξεν ό συνεχιστής τής έμπνεύσεως τού Ύ πολ)γού Μπλαντένωφ, τής ένσωματα^σεως τών Βουλγαροφρό- νο)ν κατοίκων τής περιφερείας Καστοριάς καί δή τών Κορεστίοον εις τό Άξονοβουλγαρικόν Μακεδονικόν Κομμιτάτον (Α .Β .Μ .Κ ).

Πράγματι λοιπόν διά τής δραστηριότητος τοΰ Κάλτσεφ, οί ένοπλοι Βουλγαρόφρονες κατεπίεζον τούς κατοίκους τούτους, οι- τινες άποκαμόντες πλέον καί μαστιζόμενοι υπό τής πείνης ύπέκυ- ψαν, καί άθρόως, ιδία τών χωρίοίν, ένεγράφοντο εις Α .Β .Μ .Κ .

— 16 —

Ε ις την περιοχήν Κορεστίων και Καστανοχωρίων ή προσ- χώρησις ήτο καθολική, καθ’ δσον υπήρχε προεργασία και πρυ- διάθεσις τών κατοίκων, τουναντίον δέ εις τήν περιοχήν τοΰ Νε­στορίου ήτο μερική, τελείως δέ αρνητική είς τάς περιοχάς τών σταθερώς Έλληνοφο')νων και Έλληνοφρόνων χωρίων τοΰ Σινιά- τσικου, Γέρμα, Κωσταράζι, Βογατσικοΰ, Βλάτση κ. λ. π., είς <5 και λόγω τής ορεινής φΰσεώς των ήτο επικίνδυνος ή προσέγγισις τόσον τών Ιταλώ ν δσον και τών Κομμιτατζήδων.

Κίνηοίς πρός προσάρτησιν της Καστοριάς είς ’Αλβα­νίαν : Τήν άνοιξιν τοΰ 1942 παντοΰ σχεδόν τών βορείως τής Κα­στορίας χωρίων, πνέει καί επικρατεί τό φίλοβουλγαρικόνπνεΰμα, καθ’ δ βουλγαρόφωνα. Παντοΰ άπογοήτευσις καί άποθάρρυνσις εις τό έλληνικον στοιχεΐον, άν καί κατά βάθος τοΰτο έπίστευσε εις τήν τελικήν νίκην τών συμμάχων.'Η ιδέα δμως τής βεβαίας πλέον προσαρτήσεως τής περιοχής τής Καστορίας είς τήν Βουλγαρίαν κυριαρχεί είς τάς ψυχάς τών Βοΐ’λγαροφρόνίον κατοίκων τών Κορεστίο>ν καί τών λιπόψυχων Ελλήνων.

'Υ πό τό κράτος τών έντυπιοσεων τούτων κατά τό θέρος τοΰ 1942 (’ Ιούλιος— Αίήουστος) μερικοί, νομίζοντες δτι συμφερώ- τερον διά τό έλληνικον στοιχεΐον θά είναι ή προσάρτησίς των πρός τήν ’Αλβανίαν, ήγήθησαν κινήσεο)ς πρός τήν κατεΰθυνσιν ταΰτην.

Τά κυριώτερα ηγετικά στελέχη τής κινήσεως ταΰτης ήσαν ό Στάθης Θωμάς, κτηματίας, Μιχ. Πάντζος, Ά ρισ τ. Χαρισιάδης, κτηματίαι, Νικ. Χατζηγιάννης, Νικ. Φράγγος, Μηνάς Κοντός, α- παντες κάτοικοι Καστορίας, καταγόμενοι δμως έκ Κορεστίων, δι- κασθέντες μετά τήν άπελευθέρωσιν είς διαφόρους ποινάς ύπό τοΰ Δικαστηρίου Δοσιλόγων Θεσσαλονίκης.

Τό έλληνικον στοιχεΐον τής Καστορίας δέν έπεδοκίμασε τήν αυθόρμητον ταΰτην ενέργειαν τών συμπολιτών του καί επειδή δέν ήδΰνατο νά αντίδραση εμεινεν απαθές καί ουδέτερον.

Ή κίνησις αΰτη πρός στιγμήν υίοθετήθη καί ένισχΰθη ύπό τών ’ Ιταλών, διότι εξυπηρέτει τά ιμπεριαλιστικά σχέδιά το)ν, τής έπεκτάσεως τής ύπό κηδεμονίαν των ’Αλβανίας μέχρι τοΰ ύψιπέ- δου τής Κοζάνης, δπερ είναι μεγά?;ης στρατηγικής αξίας δΓ επι­χειρήσεις πρός Κεντρικήν Μακεδονίαν, Θεσσαλονίκην καί Νότιον Σερβίαν (κοιλάς Μοναστηριού— Περλεπέ).

'Η προσάρτησίς τής περιοχής ταΰτης είς τήν Βουλγαρίαν δέν εξυπηρέτει τήν Ίταλικήν προσπάθειαν διεισδΰσε(ος βαθύτερον εις τήν Βαλκανικήν καί εκεΐθεν πρός τήν εγγύς ’Ανατολήν, διότι ή Βουλγαρία, καθ’ δ Σλαυϊκή χώρα, περισσότερον φυλετικώς καί έθνολογικώς συνδεδεμένη μέ τήν Ρωσσίαν, τήν νΰν αντίπαλόν της, καί εκ χαρακτήρος άπιστος χώρα. θά ήδΰνατο καί έπιστεΰετο,

— 17 —

οτι εις τό προσεχές μέλλον δεν θά ήτο σύμμαχός της, άλλα αντί­παλός της πρός τάς διεισδυτικός τάσεις της πρός Άνατολάς.

\ Μετά τήν διαπίστο>σιν τής αδιαφορίας τοΰ μείζονος μέρους τοΰ Έλληνικοΰ πληθυσμού πρός τήν κίνησιν ταΰτην, έγκατέλει- ψαν τήν ύποστήριξιν κα'ι ΰπόθαλψιν τής κινήσεως ταΰτης και Ιστράφησαν -πλέον πρός τήν ΰπόθαλψιν και ύποστήριξιν τής Βουλ­γαρικής κινήσεως, οΰχί διότι συνεπάθουν ταΰτην αλλά διότι ήθε- λον νά έκμεταλλευθώσι,, τούς ενόπλους έκ τών Βουλγαροφρό­νων τής περιοχής διά τήν έπαΰξησιν τής άσφαλείας των, κατό­πιν πλέον τής διαγραφομένης Ε θνικιστικής Κινήσεως τοΰ Ε λ ­ληνικού πληθυσμού, ιδία εις τήν Παλαιάν Ελλάδα (Θέρος— Φι^ινόπωρον 1942).

'Η Βουλγαρική προπαγάνδα, διαπιστώσασα τήν τοιαΰτην στρο­φήν τών ’ Ιταλών υπέρ τών ’Αλβανών, έκινητοποίησε δραστηρίως και διέθεσε τά πλέον δραστήρια καί ένεργητικά στελέχη της διά τήν άντίδρασιν καί αντενέργειαν κατά τής εν αρχή τής έξελίξεως στροφής τών ’ Ιταλών.

Οΰτω άπεστάλησαν είς Καστορίαν τον ’ Ιούλιον— Αύγουστον1942 ό πατήρ καί υιός Χρήστος καί Λάμπρος Ρούκας έξ 'Ιερο- πηγής, ό Ταγματάρχης βούλγαρος Βουρειάδης έξ Τεροπηγής, δ Κάλτσεφ έκ Σπηλαίων καί Ίω ά ν . Σκόης έξ "Αργους Ό ρεστικοΰ, καταφυγών εις Βουλγαρίαν τό 1923, ώς άποβληθείς έξ δλων τών Ελληνικών Γυμνασίων τοΰ Κράτους διά τά έκδηλούμενα βουλ­γαρικά του αισθήματα.

Οί τέσσαρες οΰτοι ισχυροί πράκτορες τού Βουλγαρικού Κομ- μιτάτου, συνοδευόμενοι καί από Γερμανούς Α ξιωματικούς, διά πρώτην φοράν άναμιγνυομένους εις εθνικιστικός κινήσεις, διότι, μέχρι τοΰδε οί Γερμανοί δεν έξετίθεντο ουδέ άνεμιγνύοντο εις τάς προπαγάνδας, αλλά τουναντίον έμειναν ουδέτεροι, έάν μή διακείμενοι μάλλον εΰνοϊκώς πρός τό Έλληνικόν στοιχεΐον" έκυ- κλοφόρουν εις τά Σλαυόφιονα κέντρα τής περιοχής καί έκ τοΰ εμφανούς πλέον έπροπαγάνδιζαν τήν Βουλγαρικήν ιδέαν καί προ- σεπάθουν νά πείσωσι τούς κατοίκοΐ'ς, δτι ή προσάρτησις είναι πλέον τετελεσμένον γεγονός, υίοθετηθεν καί υπό τών Γερμανών καί ψευδώς έκυκλοφόρουν τήν άφιξιν Βουλγαρικών στρατευμά­των εις Φλιόριναν, ’Αμύνταιον, ’Έδεσσαν καί Θεσσαλονίκην.

Τήν άφιξιν τών Βουλγαρικών στρατευμάτων είς Καστορίαν ?φερον ώς έπικειμένην καί διά τούτο καθ’ έκάστην Δευτέραν, ή μέραν έμποροπανηγύρεοος, κατήρχοντο άθρόως οί Βουλγαρό- φρονες διά νά συμμετάσχωσι είς τήν ΐ)ποδοχήν τοΰ Βουλγαρικού Στρατού.

Φροΰδαι ελπίδες καί πόθοι τοΰ Βουλγαρισμοΰ, όνειρα σκο­τεινής καί εγκληματικής Βουλγαρικής νυκτός. ’Ανεκπλήρωτος διά

2

— 18 —

μέσφ τών αιώνων σκοπός τοΰ Πανσλαυϊσμοϋ πρός κάι^οδόν του’ εις τό Αιγαϊον, εμμεσος αντικειμενικός σκοπός του Διεθνούς Κομμουνισμοΰ, άντιπροσωπευομένου διά τοΰΔημητρώφ, Σλαυϊκή αναισχυντία έναντι τοΰ τρισχιλιετοΰς Έλληνικοΰ Πολιτισμοΰ.

’Έ νοπλον Κομμιχάτον Καστορίας : ’Από τό Φθινόπωρον τοΰ 1942 αρχίζει εις Παλαιάν Ελλάδα νά άναφαίνηται τό Κί­νημα Αντιστάσεως καί εις τούς ’Ιταλούς επικρατεί φόβος, άπο- γοήτευσις καί νευρικότης. Οί κάτοικοι τής περιοχής Καστορίας διαισθάνονται, δτι κάτι τό εξαιρετικόν συμβαίνει, δέν δΰ- νανται δμως νά έξακριβώσωσι τήν αλήθειαν, λόγω τής απο- μονώσεοίς τα)ν, πλήν δμως διαπιστώνωσι πλέον τήν νευρι­κότητα τών ’Ιταλών, τήν συμπτυξιν τών Ταγμάτων ’Ασφα- λείας εις τά Κέντρα καί κατά τήν διάρκειαν τοΰ χειμώνος 19421943 τήν συμπτυξιν καί συγκέντρωσιν τών Ελληνικών Σταί>μών Χωροφυλακής καί τών Ταγμάτων Άσφαλείας εντός τής πόλεως τής Καστορίας, ήτις πλέον, συρματοπλεγμένη καί προστατευο- μένη υπό τής Λίμνης, μεταβάλλεται πρός στιγμήν εις περικεχα- ρακωμένον Στρατόπεδον.

Ή γεμάτη δειλία φασιστική ψυχή, υπό τήν πίεσιν τής άν- ασφαλείας, ύφίσταται νέον μαστίγωμα καί άπολέσασα πάσαν γαλήνην προσφεύγει εις τό Βουλγαρικόν Κομμιτάτον καί ζητεί τήν άσφάλειάν της καί ευρίσκει πρόθυμα τά ό'ργανα τοΰ Κάλτσεφ.Ή δράσις τών πρακτόρων τοΰ βουλγαρικοΰ κομμιτάτου κατά τό Φθινόπωρον τοΰ 1942 ήτο έντονωτάτη καί ειχεν ώς αποτέλε­σμα τήν αθρόαν προσχώρησιν τοΰ πληθυσμοΰ εις τό ’Αξονο- βουλγαρικόν Μακεδονικόν Κομμιτάτον τοΰ Τερπόφσκυ καί τών δπισθεν αΰτοΰ κρυπτομένων Έαμοβουλγάρων Μητροπούλου Πασ. Παπαλαζάρου Λάζ. Παπατριανοΰ Ζήση, τών οποίων γίνεται ού- σιαστικώς αιχμάλωτος.

Τό δαιμόνιον τοΰ Βουλγάρου, διαπιστώσαν τήν Ίταλικήν αδυναμίαν, τον φόβον, καί εκμεταλλευόμενον τό έμφυτον τοΰτο συναίσθημα τοΰ Ίταλοΰ— Φασίστα, μεγαλοποιεί εις τήν φαντα­σίαν τοΰ δειλοΰ καί έκφυλου Φρουράρχου Καστορίας Συντ)ρχου Ριβιέρι, τη ύποθάλψει τοΰ οργάνου του Ραβάλι, τον κίνδυνον καί εμπνέει εις αυτόν τό ’Ένοπλον Κομμιτάτον ώς τό μόνον ικανόν μέσον νά έμπεδώση τήν τάξιν είς τήν ύπαιθρον.

Ό Στρατηγός Μαρινώφ έπιχαίρει διά την έπίτευξιν τών κα­ταχθονίων σκοπών ίου, συγχαίρει τό τυφλόν οργανόν του Κάλ­τσεφ, αποστέλλει άφθονα όπλα καί πυρομαχικά από τόν ΙΙερλε- πέν καί κυρίως πλαισιώνει τάς ενόπλους ομάδας τοΰ Κομμιτά- του διά Βουλγάρων ’Αξιωματικών καί οΰτω έξεχΰθησαν οΐ κα- κοΰργοι εις τά χωρία, δπως οι λΰκοι εις τό ποίμνιον μετά μα­κράν νηστείαν (Ίω αν. Παπακυριακόπουλος Δίκη Ραβάλι).

— 19 —

Ό Ύπολ)γός Μπλαντένωφ, ό δημιουργός της έξεγέρσεως δλων τών Βουλγαροφρόνων καί ό πάτρωντής παθητικής η ενερ­γού άντιοτάσεως κατά τοΰ Ελληνικού Κράτους, άντικατεστάθη υπό τοΰ Ύ φηγητοΰ Κάλτσεφ, ανταξίου καί μοχθηροτέρου Βουλγά­ρου εξωμότου, καθ’ δσον από νεαράς ηλικίας μετενάστευσεν τό 1923 έκ Σπηλαίων Καστορίας εις Βουλγαρίαν καί, μερίμνη και δαπάνη τοΰ Κομμιτάτου, έτυχεν άνωτέρο>ν σπουδών Πολιτι­κών Επιστημώ ν εις Γερμανίαν.

'I I βουλγαρική προπαγάνδα εργάζεται δραστήριους, υπενθυ­μίζει εις τούς Βουλγαροφώνους κατοίκους τούς 'Έλληνας Μακε­δονομάχους τοΰ 1904— 1908 μέ τάς δήθεν μαζικάς σφαγάς τών πατριωτών τής Βασιλειάδος, τής Φτελιάς και λοιπών χωρίων, καί τήν «τυραννικήν εποχήν τής Δικτατορίας Μ έταξα».

Έ κ παραλλήλου ή πολιτική τής προσαρτήσεως τοΰ Κάλτσεφ— Βασίλεφ, ή οικονομική βοήθεια ί?πό Βουλγαρικής Κυβερνήσεως εις τούς δηλωσίας Βουγαρόφρονας, ή στρατιωτική κατοχή τής Ανατολικής Μακεδονίας υπό τοΰ Βουλγαρικού στρατού, είχε προετοιμάσει τό έδαφος τών βουλγαροφρόνων διά μίαν έξέγερσιν.

Έ π ι πλέον ή εκρηξις τής Έπαναστάσεως υπό τσΰ ΕΑΜ εις Νεστόριον (4η Μαρτίου 1943), ή έμφάνισις τών πρώτων άνταρ- τικών 'Ομάδων εις Βόΐον και Γράμμον και ή πανωλεθρία και αιχμαλωσία τοΰ ’Ιταλικού Τάγματος είς Σιάτισταν (5η Μαρτίου 1943), άτινα γεγονότα κατεπτόησαν τούς Ιταλούς, συνετέλεσαν ώστε νά θεωρηθή ί)πό τοΰ Κάλτσεφ ώς κατάλληλος εποχή διά τήν ΐδρυσιν τοΰ ’Ενόπλου Κομμιτάτου, και ούτω τήν 6ην Μαρτίου υποκινούνται πρός κάθοδον εις την Καστορίαν άπαντες οΐ Βουλ- γαρόφρονες κάτοικοι τών Κορεστίων και έκεΐ πλέον επί παρουσία τών κατοίκων ά.νεκοινώθη ή ΐδρυσις τοΰ Ενόπλου Κομμιτάτου, δπερ ειχεν σκοπόν τον εξοπλισμόν τών κατοίκων κατά τών Ε λ ­λήνων ’Ανταρτών.

Ή Καστόρια καθίσταται ή εδρα τοΰ Ενόπλου Κομμιτάτου καί ή Διοικούσα Ε πιτροπή άποτελεΐται από Παντελή Μακρήν Πρόεδρον, Λέων Σέκρον Γενικόν Γραμματέα, Παπαμάρκον Ν. Ταμίαν, Γαβρύλαν Παν. Β. Γραμματέα Καλλιμάνην Πασχ. Δαμιανίδην Λουκάν, Μήνον Ίω άν. Τσιφόραν Δημ. ώς μέλη Ή ψυχή τού Κομμιτάτου ήτο ό Μακρής Παν. καί Καλλιμάνης Πασχ., κοινός άνθρωπος, γεο)ργός, πλήν όμως αιμοβόρος καί κακούργος τήν ψυχήν. Ό Ρούκας Χρήστος μέ βοηί)όν τόν Πίν- τζον Κ., έξ 'Ιεροπηγης, ήτο ό Γενικός Σύνδεσμος καί Γενικός Ταμίας τοΰ Κεντρικού Βουλγαρικού Κομμιτάτου μετά τής περιο­χής τήζ Φλωρίνης—Καστορίας.

Τό χαρακτηριστικόν τοΰ Ρούκα Χρ. εινε δτι ή οικία του ήτο ό ξενών τών διανυκτερευόντοον ’Αξιωματικών, Δημοσίων 'Υπαλ-

— 20 —

?;ήλων και ΙΙολιτευομένων και κατά τό 1939 έπεζήτει 'Ιστο- ρικόν συγγραφέα, ϊνα ΐδίαις δαπάναις, συγγραφή ή 'Ιστορία τής Έλλην ικής Μακεδονίας.

Είναι ενδεικτική ή συστηματική εργασία τοΰ Κομμιτάτου κα'ι αί υποδείξεις ε’ις τά όργανά του νά εξαπατώσι τάς Ά ρχάς κα'ι νά παρουσιάζωνται ώς "Ελληνες.

Οί κύριοι σκοποί τοΰ Κομμιτάτου ήοαν : α') Ή ένίσχυσις τών ’Ιταλικών Δυνάμεων Κατοχής περιοχής Καστορίας. β') Ή άντιμετώπισις διά τών δπλων τών Ελληνικών ’Αντάρτικών Όμάδων. γ ') Ή έγγΰησις τής προσαρτήσεως τής Μακεδονίας διά τής συνεχίσεως τής κατοχής τής περιοχής Καστορίας διά τών δυνάμεων τοΰ Κομμιτάτου, μετά τήν άναχώρησιν τών Ιταλώ ν, λόγω τοΰ πέρατος τοΰ νικηφόρου υπέρ τοΰ ’Άξονος πολέμου, δ') 'Η τόνωσις τοΰ Βουλγαρικοΰ αισθήματος και ή άναζο^ήρευσις τοΰ μίσους έναντίον τοΰ Έλληνικοΰ Στοιχείου, ε') Αί προγρα- φαί τών Ελλήνων, μεταξύ τών οποίων τήν πρώτην θέσιν εΐχον οί παλαιοί Μακεδονομάχοι, ς:') Ό πολιτικός προσανατολισμός πρός τήν Ρωσσίαν.

Αί Ό μάδες τοΰ ενόπλου Κομμιτάτου αναπτύσσονται κυρίως εις τήν Μεσοποταμίαν, Κολοκυνθοΰν, Πόρια κα'ι τά Κορέστια.

'I I •κυρία Ε π ιτροπή τοΰ Κομμιτάτου τής Καστορίας εΐχεν οργανώσει εις τά χωρία τής επιρροής της τοπικάς Έπιτροπάς διά τήν κατεΰθυνσιν τοΰ άγώνος, καθ’ δσον ~οί ’Αρχηγοί τών ’Ενόπλων Όμάδων δέν έξήσκουν μεγάλην επιρροήν επ'ι τών κα­τοίκων, ώς άνθρωποι κοινοί και τής κατωτάτης υποστάθμης, βαρυνόμενοι διά κοινά εγκλήματα.

Τό Κομμιτάτον στρέφει ολην τήν προσοχήν του είς τήν περι­φέρειαν τών Κορεστίων, ήτις είναι σχεδόν συμπαγής Βουλγαρό­φωνος περιοχή, κα'ι ένθα τό ΕΑΜ ήρχισεν άπό τάς άρχάς Μαΐου τοΰ 1943, νά διεισδΰη διά τής Όμάδος Τιτάν, Γκροΰπας «Τερ- πόφσκυ», Όμάδος Άρειανοΰ — Καραφίοτιά, κα'ι νά καθίσταται έπίφοβον, λόγφ τής διασπαστικής του ένεργείας μεταξύ τών Κυμ- μιτατζήδων, διά τής έκμεταλλεΰσεως τών ερίδων τών Κομμιτα- τζήδων, Μπαϊκόλε και Λουκά Δαμιανίδου, έριζόντων διά τήν αρχηγίαν τής περιοχής.

Λόγω τής διασπαστικής ένεργείας τών οργάνων τοΰ ΕΑΜ, είχε παρατηρηθή άθρόα διαρροή Κομμιτατζήδων πρός τάς ένό- πλοις δυνάμεις τοΰ ΕΑΜ. Οΰτα> αποστέλλει τήν 12ην ’Ιουνίου 1943 εις Μακροχώρι Κορεστίων τοί'ς Βουλγάρους Στοΰμπωφ (Διευθυντήν Τραπέζης, φυγάδα τοΰ 1903 έξ Όξυάς), Βασίλεφ (έκ Βασιλειάδος) καί Σταΰρον Γιάντωφ, ώς αντιπροσώπους τοΰ έν Μοναστήρια) διαμένοντος Κισσελίντεφ, (φυγάδος εις Βουλγα­ρίαν τό 1913 έξ 'Ιεροπηγής), τοΰ αμέσου αντιπροσώπου τοΰ

— 21 —

Υπουργείου Εξωτερικών της Βουλγαρίας διά τήν έν Έλλάδι Βουλγαρικήν κίνησιν και σεενωτάτου φίλου τοΰ Στρατηγοΰ Μα- ρινώφ, Διοικητοΰ τής ΧΙης Βουλγαρικής Μεραρχίας.

Ουτοι, διατρέχοντες τά χωρία τών Κορεστίο>ν, έτόνιζον εις τους λόγους των, άναφερομένους εις τους αγώνας τοΰ 1903-1907, δτι «Σείς, συνεχισται τοΰ άγώνος εκείνου, καλεϊοθε σήμερον οί νέοι τών Κορεστίων, νά όλοκληρώσητε τό εργον τών Ήροόων Τσακαλάρωφ, Μήτρου Βλάχου, καί νά άπαλλαγήτε από τήν επί 30 ετη δουλείαν σας εις τήν Ελλάδα. Ή Βουλγαρία μέ τους Μεγάλους της Συμμάχους θά ένσοοματώση ολόκληρον τήν περιο­χήν τής Συνθήκης τοΰ 'Αγίου Στεφάνου...» καί συνίστων κατά- ταξιν εις τ ό ’Ένοπλον Κομμιτάτον καί δυσπιστίαν πρός τό ΕΑΜ, δπερ έχαρακτήριζον ώς Έλληνικήν όργάνωσιν.

Κυρίως ήσχολήθησαν εις τήν όργάνωσιν τών Ε μ μ ίσθω ν Κινη­τών Άποσπασμάτων, εις τά όποια προσελαμβάνοντο, έκ τών ενό­πλων Κομμιτατζήδίον, οι πλέον έμπιστοι είς τήν Βουλγαρικήν Ιδέαν, αντί μισθοΰ 5 χιλ. λεβίων τον μήνα καί δωρεάν χορηγή- σεως ΐματισμοΰ καί ύποδήσεως (χιτώνιον Κυανόμαυρον, Κι·* λότα).

Αρχηγοί τών εμμίσθων κινητών άποσπασμάτων ήσαν οΐ παλαιοί Κομμιτατζήδες, οΐ οδηγοί καί καταδόται τών ’Ιταλικών Ταγμάτων Έρεύνης, οΐ σφαγείς τοΰ Έλληνικοΰ Στοιχείου. Ουτω εις ’Άργος Όρεστικόν ό Βασιλ. Γιαννάκης, εις Μεσοποταμίαν ό Παντελής Μακρής, εις Καλοχώρι ό Πασχάλης Καλλιμάνης, εις Κορέστια ό Ιωάννης Μήνος. εις Καστανοχώρια ό Νασκόπουλος Χρ. είς Παραλίμνια ό ’Ιωάννης Τραγιανός. εις Βασιλειάδα ό Φυλακτίδας Ν., εις Πολυκάρπην 6 Μπαϊκόλε μέ γενικόν Ε πόπτην τών ενόπλων όμάδο>ν τής περιοχής τής Καστορίας τον Κυριακό- πουλον Ινοσμάν.

Τά έμμισθα κινητά άποσπάσματα άνέλαβον τήν καταδίωξιν τών Ελληνικών Αντάρτικών 'Ομάδων καί τήν προσήλωσιν τών κατοίκων εις τήν Βουλγαρικήν ιδέαν, διότι παρετηρήθη τό θέρος τοΰ 1943, λόγιο τής έπεμβάσεως τών Αντάρτικών Όμάδ(ον καί τής συντηρητικότητος τών κατοίκων, κάποια απροθυμία καί οΰδετερότης εις Βουλγαρικάς εκδηλώσεις.

Τά έμμισθα κινητά άποσπάσματα ένεργοΰσιν επιδρομάς κατά τών χωρίίον τών έλεγχομένων υπό τοΰ ΕΑΜ— ΕΑΑΣ καί καθί­στανται κυριολεκτικώς ή μάστιξ τοΰ Έλληνικοΰ στοιχείου καί προβαίνουσι είς έκτε?νέσεις διαφόρων πατριωτών, ως παραστατι κώτατα περιγράφονται είς τό βιβλίον «Βούλγαροι καί ’Ιταλοί Ε γ ­κληματία ι Πολέμου έν Μακεδονία» τοΰ Ίω άν. Κ. Παπακυρια- κοποΰλου.

Διά τήν ένίσχυσιν τών εμμίσθίον κινητών άποσπασμάτ(ον,

— 22 —

άφικνεϊται τον "Απρίλιον και ’Ιούλιον 1943 εις Καστορίαν, ölu Κορεστίων, ό Στρατηγός Μαρινώφ εκ Μοναστηριού, συνοδευό- μενος ύπό επιτελείου στρατιωτικών κα'ι πολιτικών υπαλλήλων, και κατά τήν διαδρομήν του εις τά χωρία Άνταρτικόν, Τρίγωνον, Τΰρνοβον, Βατοχώρι, έτόνιζον, δτι λίαν προσεχώς ί^ά ένσωμα- το)Ό·ώσι εις τούς κόλπους τής μητρός Βουλγαρίας, τής όποίας άποτελοϋσι, λόγφ τής εμμονής των κα'ι τής πίστεώς των, τό καύ­χημά της.

Ή συνολική δύναμις τών Έ μμισθω ν Κινητών ’Λποσπασμάτων ύπελογίζετο εις 1800—2000 ενόπλους, και κατά τον Κομμουνι­στήν Μπουκουβίναν Κοσμαν, εξ αυτών ήσαν 1000 κομμουνισταί, 800 Φασίσται Βούλγαροι κα'ι 200 μόνον Έθνικόφρονες, πι- στεύοντες εις τόν ένιαίον Έ θνικόν αγώνα κατά τοΰ Κατακτητοΰ.

II. ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ

Ενφ ή Βουλγαρική προπαγάνδα κατά τό 1941 και 1942 ανέ­πτυσσε δραστηρίαν ενέργειαν και έπεδίωκε διά τοΰ ήθικοΰ

και ύλικοΰ έκβιασμοΰ (διανομή αραβοσίτου και τρομοκρατία) νά εξαναγκάστ) τους Βουλγαροφοννους κατοίκους νά ύπογράψωσι τάς δηλώσεις Βουλγαρικής Συνειδήσεως καί έξηφάνισε τό άντιτιΌέ- μενον Έλληνικόν Στοιχεΐον διά τών ενόπλων Κομιτατζήδων, από τής πλευράς τής Ελληνικής, εις τήν περιοχήν τής Καστορίας, τουλάχιστον μέχρι τοΰ Φθινοπώρου τοΰ 1941, οΰδεμία Ε θ ν ικ ι­στική κίνησις παρετηρήθη. Δεδικαιολογημένη άλλως τε ή τοιαΰτη αδράνεια, λόγω τής άποκέντρου θέσεώς της έκ Θεσσαλονίκης καί ’Αθηνών καί ώς έκ τοΰτου μή ευκολίας πρός επικοινωνίαν. ’Άλλως τε τά δυσμενή Ε θ ν ικ ά γεγονότα, τό φάσμα τοΰ ένσκΰ- ψαντος λιμοΰ, ή τρομοκρατία τοΰ Βουλγαρικοΰ Κομμιτάτου, τά πιεστικά μέτρα τών ’Ιταλικών Ταγμάτων Έρεΰνης, ή ευνοϊκή έξε- λιξις τής Γερμανικής εκστρατείας κατά τής Ρωσσίας ολα αυτά συνετέλεσαν νά άνασταλή πάσα ’Εθνικιστική κίνησις.

Μόλις τον Νοέμβριον τοΰ 1941 ήρχισε κατ’ άρχάς μεταξύ τών Δημοσίων 'Υπαλλήλων καί ’Αξιωματικών κυρίως’Εφέδρων, διότι τό πλεΐστον τών Μονίμων ειχε καταφΰγει ε’ις τά κέντρα λόγψ τών συλλήψεων των υπό τών ’Ιταλών, νά παρατηρήται Ε θ ν ι­κιστική κίνησις περιοριζομένη καί συνισταμένη εις τήν ανταλλαγήν σκέψεων καί συζητήσεων άκατευθύντων, εις τήν άμοιβαίαν τόνω- σιν τοΰ ήθικοΰ καί τής πίστεως εις τήν τελικήν επιτυχίαν τοΰ άγώνος.

Κατά τον Δεκέμβριον 1941 αί άκατεΰθυντοι συζητήσεις πε- ριωρίσθησαν εις συγκεκριμένος αποφάσεις αιτινες συνίσταντο εις τήν διατήρησιν τής Έλληνικότητος τής Μακεδονίας χωρίς έπα- ναστατικήν έκδήλωσιν καί εις τήν σΰστασιν εις τόν πληθυσμόν

— 24 —

τής υπαίθρου νά διαφύλαξη καί συντηρήση τόν άποκεκρυμμένον οπλισμόν καί νά αποφυγή νά τόν παραδώση εις τά Τάγματα Έρεΰνης.

Ά π ό τήν άνοιξιν τοΰ 1942 ήρχισεν ή Επαναστατική έκδή- λωσις τοΰ Έλληνικοΰ Στοιχείου νά λαμβάνη κάποιαν όριστικήν μυρφήν. Οΰτω α') Εις μέν τήν Καστορίαν υπό τοΰ Έφεδρου Ύπολ]γοΰ Κιουρτζιδάκη "Αγρονόμου, Άντεισαγγελέως Προκάκη, καί Μηχανικοΰ Ζήση Κων.

Ό Άντεισαγγελεΰς Προκάκης ύπήρξεν ό Δοΰρειος "Ιππος πρός εξαπάτησιν τών Έθνικοφρόνων πολιτών τής Καστορίας καί εκμεταλλευόμενος τήν ιδιότητά του ώς Δικαστοΰ καί συνεπώς τήν πίστιν τοΰ π?α]θυσμοΰ εις τά Έθνικόφρονα αίσθήματά του παρέσυρεν τό πλείστον τοΰ Δικηγορικοΰ κόσμου καί εμπόρων. Ούτος ύπήρξεν ό σύνδεσμος Λεύτερη καί προκρίτων τής Καστο­ρίας καί αυτόν έπεκαλεϊτο ό Λευτέρης διά νά διαβεβαιώση τους δύσπιστούς Καστοριανοΰς δτι δέν ήτο κομμουνιστής καί δτιλόγφ σκοπιμότητος παρουσιάζετο ύπό ψευδώνυμον. Ό Προκάκης μετά τήν άπελευθέρωσιν διεκήρυξεν κατάργησιν τής Δικαιοσύνης ώς «άρτηριοσκλήριοσιν» καί άντικατάστασιν διά Λαϊκών Δικα- στηρίων.

Έ ν άντιθέσει πρός αυτόν δ Είσαγγελεύς ύπήρξεν ό πρώτος στρατιώτης τής Έ θνικής ’Αντιστάσεως διότι δέν έδίστασεν κατά τήν δίκην τών Βουλγαριζόντων κατοίκων τοΰ Βαψωρίου τώ 1942 νά διακήρυξή άπό τοΰ βήματος τής Θέμιδος θαρραλέα «Νά εχετε ύπ’ δψιν σείς οί Βοΰλγαοοι δτι ό Ελληνικός Στρατός δυο φοράς μέχρι τοΰδε εχει στρατοπέδευση εξωθεν τής Σόφιας, τήν τρίτην Οά στρατοπέδευση εντός. . .»

β') Ε ις δέ τό ’Άργος Όρεστικόν ύπό τοΰ άπολυθέντος Δη­μοδιδασκάλου Ποΰπτη Ν. εξ ’Άργους Όρεστικοΰ καί Δασικού ελληνόφωνος Καραδήμου Κ. εκ Βυθοΰ Βοΐου Κομμουνιστών γνωστών.

Προ τής Έαμικής κινήσεως είχε σημειωθή Εθνικιστική κί- νησις άπό τόν Άριστοτέλην Λιάκον, φαρμακοποιόν, Ν. Μοΰζαν Διευθυντήν Ένώσεως Συνεταιρισμών Καστορίας, Πασχάλην Μαγ- κελιο')την Διευθυντήν Δημ. Σχολείου ’Άργους καί Ευάγγελον Άναγνωστόπουλον ’Ιατρόν, ήτις κατά τό Φθινόπωρον τοΰ 1942 προσηνατολίσθη πρός τήν όργάνωσιν Υ.Β.Ε. εδρεΰουσαν εις Θεσ­σαλονίκην καί προηγηθεισαν τοΰ ΕΑΜ καί άποβλέπουσαν α') είς τόν προσηλυτισμόν μελών καί δή εκλεκτών καί περιορισμέ­νων μέ σκοπόν καθαρώς άπελευθερωτικόν άνευ ούδεμιάς πολιτι­κής κατευθΰνσεως β) είς τήν διαφΰλαξιν τοΰ όπλισμοΰ καί λοι- ποΰ πολεμικοΰ ύλικοΰ καί γ) είς τήν αποφυγήν επαναστατικών εκδηλώσεων έν αναμονή καταλλήλου χρόνου.

— 25 —

Ή επαφή μετά τής όργανώσεως ταΰτης διετηρήθη δ ι’ απο­στολής μελών εις Θεσσαλονίκην μέχρι, τοΰ Φεβρουάριου 1942 οπότε πλέον λόγο.) τής συλλήψεως υπό τών Ιταλών ενεκεν προ­δοσίας υπό τοΰ ΕΑΜ και Κομμιτατζήδων τών δυο μελών Λια­κού ’Λριστ. καί Μαγκελιώτου Πασ. έσταμάτησε πλέον καί δεν έσημείωσε τοΰ λοιποΰ οΰδεμίαν θετικήν δράσιν.

γ ') Εις τήν περιοχήν ΓΙρέσπας ηγείτο ό Παλαίμαχος Μακε­δονομάχος Δικηγόρος Ίωάν. Άγγελόπουλος τυφεκισθείς, δστις ώργάνωσεν εις το χωρίον ’Ανταρτικόν Επιτροπήν μέ επικεφαλής τον 'Ιερέα Παπασπυρίδωνα Μπάλκον.

Ή κίνησις αΰτη δεν ειχε μακράν συνέχειαν διότι επροδόθη τά τέλη Φεβρουάριου 1943 υπό τών Βουλγαριζόντων συγχωρια­νών εις τους ’Ιταλούς καί συνελήίρθησαν τά μέλη της πλεΐστα εκ τών οποίων έτυφεκίσθησαν εις Καστορίαν.

δ') Εις Νεστόριον δεν έπεξετάθη ή όργάνωσιςτοΰ ΕΑΜ αλλά υπό Επιτροπής άχρωματίστου άποτελουμένης έκ τοΰ Έφεδροι) Ά νθ]γοΰ Γιαννοΰλη Γεωργ. καί Δασάρχου Σόλτα Σπυρ. άμφο- τέρων έλληνοφοόνων εξ Έπταχωρίου καί 'Υπαλλήλων εις τήν υπηρεσίαν Συγκεντρώσεως Σίτου, Καρακάση Χρήστου, Ντουφο- ποΰλου Πασχάλη, Παπαποΰρα Χαρ., Παπαρίζού Ίω άν. απάντων κατοίκων Νεστορίου διενηργειτο Ε θν ική κίνησις συνισταμένη είς τήν τόνωσιν και διατήρησιν τοΰ ήθικοΰ, είς τήν συγκέντρωσιν δπλων καί διανομήν αυτών πρός διαφΰλαξιν εις τούς πλέον εμ­πίστους Έθνι.κόφρονας καί πράγματι ειχον συγκεντρωθή περί τά 200 τυφέκια καί 10 αυτόματα.

Τό Νεστόριον καθ’ ο Κέντρον Διοικητικόν καί Έμπορικόν τής ορεινής περιοχής τοΰ Γράμμου προσεφέρετο δ ι’ Έ πανα- στατικήν κίνησιν καί πράγματι καί κατά τό παρελθόν κατά τήν εποχήν τών Μακεδονομάχων καί τώρα ύπήρξεν τό Κέντρον άνα- πτύξειος καί τό όρμητήριον τοΰ ’Αντάρτικου Κινήματος,

Τό Κομμουνιστικόν Κόμμα Μακεδονίας, δεν ειχεν παρίδει τήν Στρατηγικήν σημασίαν τής ορεινής περιοχής τοΰ Νεστορίου διά τήν άνάπτυξιν καί διεξαγωγήν τοΰ Κινήματος ’Αντιστάσεως καί διά τοΰτο ειχεν άποστείλει τον χειμώνα τοΰ 1940—42 τον Γενι- κόν Γραμματέα του Δικηγόρον Καρβαγιώτην ’Αθαν. έκ Καστο­ρίας δστις διά τών Κομμουνιστών Τσολάκη Ν. καί Παπαπέτρου Χρυσ., άμφοτέρων εργατών Νεστορίου παρηκολοΰθει τήν δλην κίνησιν καί έπεδίωκε τήν επαφήν καί εξακρίβωσιν τοΰ ύπάρ- χοντος είς τούς Έθνικόφρονας οπλισμοΰ καί τών οικονομικών μέσων άτινα διέθετεν ή Ε πιτροπή.

Ε πειδή παρετήρησεν απροθυμίαν συνεργασίας ήρκέσθη νά διατηρή άπλήν επαφήν πρός ανταλλαγήν σκέψεων καί αποφάσεων

— 26 —

-κίχt ΰπεδείκνυεν σκοπίμως και δολίως τήν εναποθήκευαιν τοΰ όπλισμοΰ εις κοινάς άποθήκας.

Ή επαφή αΰτη διετηρήθη μέχρι τοΰ Σεπτεμβρίου 1942 οπότε διά πρώτην φοράν εμφανίζεται εις τό Νεστόριον ή δργάνωσις τοΰ ΕΑΜ από μέν τής Έθνικόφρονος πλευράς υπό τοΰ Ντουφο- ποΰλου ΓΙασχάλη δστις καθ’ δ σωφέρ έπεκοινώνει μέ τά Κέν­τρα Καστορίας καί Θεσσαλονίκης, έκ δέ τής Κομμουνιστικής πλευράς υπό τοΰ Δημ. Μπόγια συνταξιούχου Ναυτικοΰ παλαιοΰ Κομμουνιστοΰ. Κατά τήν εποχήν ταΰτην (Σεπτέμβριος 1942) μυεϊται εις τό ΕΑΜ και ό Γιαννοΰλης Γεώργιος υπό τοΰ Κιουρ- τσιδάκη εις Καστορίαν.

Τότε πλέον εις Νεστόριον συνταυτίζονται αι προσπάθεια· τής Εθνικόφρονος Κινήσεως και τής Κομμουνιστικής κα'ι άνευ διακρίσεως γίνεται ή συσπείροοσις και ή καταγραφή τοΰ ΰπάρχον- τος όπλισμοΰ τών Έθνικοφρόνων έν αντιδιαστολή πρός τους Βουλ- γαρόφρονας Κομμιτατζήδες.

Τότε διά πρώτην φοράν κοινολογεΐται. οτι τό Ε.Α.Μ . έχει ένοπλον ομάδα εις τήν Κορομηλιάν υπό τον Γεώργιον Βασΐλκον άπολυθέντα Δημοδιδάσκαλον έκ Μηλίτσης Κομμουνιστήν καί κυ­ριαρχεί καί καταπλημμυρίζει τάς καρδίας τών κατοίκων ή επανα­στατική έξέγερσις, πιστεΰουσιν πλέον εις τήν ύλοποίησιν τών ευσεβών πόθων. Πάλιν άναζωπυροΰται τό πνεΰμα τοΰ 1940-41. Πάλιν ύπερεκχυλίζει ή επιθυμία πρός θυσίαν διά τήν σοηηρίαν τής Πατρίδος,

Ί Ι ένοπλος όμάς τοΰ Βασίλκου λόγοι) τών δυσχερειών άς συ- νήντησεν πρός συντήρησίν της εις τήν έχθρικώς διακειμένην πε­ριοχήν τής Κορομηλιάς καί τής Βουλγαρικής άντιδράσεως ήτις τότε ήρχισε νά διαθέτη καί ένοπλους μαχητικός ομάδας δεν κα- τώρθωσε επί μακρόν νά διατηρηθή αλλά τον Σεπτέμβριον τοΰ1942 διελΰθ-η.

Μετά τήν διάλυσιν τής όμάδος Βασίλκου δρώσης εις τήν πε­ριοχήν Νεστορίου-Κορομηλιάς, έκ τής Έαμικής πλευράς έπρο- τάθη νά άρχίση πλέον ή καθολική δράσις καθώς ώς έλέγετο ήρ- ξατο εις τήν Θεσσαλίαν δπου έχουσι συγκροτηθή ισχυραί ένοπλοι ’Ανταρτικαί ομάδες καί εχουσιν αρχίσει αί συγκρούσεις μετά τών δυνάμεων τοΰ Κατακτητοΰ.

Οί κάτοικοι ένεθουσιάζοντο έκ τών διαδόσεων τούτων καί έκ τής άναγνώσεοος τής κυκλοφοροΰσης υπό τής Επιτροπής Ε.Α.Μ . Καστορίας παρανόμου Έφημερίδος «ΕΛ ΕΥ Θ ΕΡΙΑ » καί τών άποστελλομένων προκηρύξεων πρός τούς κατοίκους καί μαχητάς τής ΙΧης, Χης Μεραρχιών, καί διά τών οποίων ένεγκωμιάζετο ή ’Αλ­βανική Έ ποποιΐα καί ύπενθυμίζοντο τά κατορθώματά των εις τήν ’Αλβανίαν. Έτονίζετο ακόμη οτι ό αγών δέν ετελείωσεν αλλά συ­

— 27 —

νεχίζεται και ώς έκ τούτου δέον νά είναι οι πρωτοπόροι εις τόν άγώνα τής σκλαβωμένης Πατρίδος και μέ τά άποκεκρυμμένα δπλα άτινα είναι ποτισμένα μέ αίμα Έλληνικον νά συσπειρωθώ- σιν κατά τομείς εν αναμονή οδηγιών τοΰ Κέντρου πρός γενικήν εξέγερσιν καί έξόρμησιν.

Έ κ της παρακολουθήσεως τών Ραδιοφωνικών εκπομπών τοΰ Λονδίνου διά τών άποκρυφθέντων μυστικών Ραδίων καί ώς εκ τοΰτου ένημερώσεώς το.)ν μέ τήν έξέλιξιν τών πολεμικών γεγονό- τα>ν είς τήν Ρωσσίαν καί Αίγυπτον ένεψυχοΰντο μέν άλλά ήσαν αναποφάσιστοι καί διατακτικοί ιδία οι συντηρητικοί διά τήν έν­οπλον εναρξιν τής έπαναστάσεως, έκ τοΰ φόβου τών δυσχερειών άς θά συνήντων καί τών συνεπειών κατά τών οικογενειών καί περιουσιών των έκ μέρους τοΰ Κατακτητοΰ.

Έ κ μέρους δμως τών Έαμικών ετίθετο επιτακτικά δτι τώρα είναι ή κατάλληλος στιγμή διότι τώρα διεξάγονται σκληραί μάχαι εις τήν Ρωσσίαν καί ό Άξων"6έν εχει διαθεσιμότητα δυνάμεων διά τά μετόπισθεν.

Κατά τόν χειμώνα τοΰ 1942-1943 (Δεκέμβριος-Ίανουάριος) δέν παρατηρεϊται μεγάλη προθυμία διά τήν ένοπλον άντίστασιν, Έ ν τώ μεταξύ εις τήν Επαρχίαν Βοΐου τόν χειμώνα 1942-1943 είχεν όργανωθή ή πρώτη ένοπλος όμάς τοΰ «Άρειανοΰ» (’Έ φ ε­δρος Ά νθ]γός Χουτοΰρης Ά ρια . έκ Λευκοθέας-Βοΐου Σιδηρο­δρομικός Κομμουνιστής) καί τήν Ιην Φεβρουαρίρυ ήρχισαν νά άποσΰρωνται ύπό τών ’Ιταλών οί ελληνικοί Σταθμοί Χωροφυ­λακής άπό τήν περιφέρειαν Κορεστίων, Νεστορίου, Καστανοχω­ρίων καί Επαρχίας Βοΐου καί μέχρι τέλους Φεβρουάριου 1943 ειχον άποσυρθή καί αί Ίταλικαί δυνάμεις (ή 25η Φεβρουάριου είχε καθορισθή διά την γενικήν σύμπτυξιν έκ Νεστορίου, Νεα- πόλεως, ’Άργους Όρεστικοΰ).

Ή σΰμπτυξις τών Σταθμών Χωροφυλακής καί τών Ιτα λ ι­κών δυνάμεων έκ τής ύπαίθρου αναπτερώνει τό ήθικόν τών κα­τοίκων καί ή ύπαιθρος π?νέον οΰσα ελεύθερα ηλεκτρισμένη άπό τό έπαναστατικόν αίσθημα καί τήν δίψαν τής άπελευθερο^σεως είναι ώριμος πλέον δ ι’ έπανάστασιν. Αί σκόπιμοι διαδόσεις τών Έ αμιτώ ν δτι οί Μόνιμοι Αξιωματικοί τής ΙΧης Μεραρχίας τής Μεραρχίας τής συγκροτουμένης άπό τούς στρατευσίμους τών πε­ριφερειών Κοζάνης καί Καστορίας ήγοΰντο τών Αντάρτικών 'Ομάδων τοΰ Βοΐου καί Γράμμου καθιστώσι τούς συντηρητικούς καί τούς διστάζοντας πλέον τολμηρούς. Ζωηραί ήσαν αί αναμνή­σεις τών σφαγών καί τών βασανιστηρίων τοΰ Φθινοπώρου τοΰ1942 ύπό τών Ταγμάτο^ν Έρεύνης καί τών ενόπλων Βουλγαρο- φρόνων οδηγών καί καταδοτών τών Έθνικοφρόνων τής περιοχής.

'Υπό τοιαύτην ψυχολογικήν κατάστασιν εύρισκομένων τών

— 28 —

κατοίκων της υπαίθρου άνεταράσσετο ό εσωτερικός των άνθρω­πος από έκδίκησιν κατά τών δΰο συνεργών δολοφόνων ’Ιταλών και Βουλγάρων, επλημμΰριζεν ή καρδία των άπό τήν έννοιαν τής Ελευθερίας καί ώρίμαζεν πλέον εις τάς ψυχάς τοον τό Άπελευ- ι^ερωτικόν Κίνημα.

Συνηθισμένοι άλλως τε από τάς ωμότητας τοΰ Βουλγαρικού Κομμιτάτου του 1897-1907 καί γνώσται τών μεθόδων τοΰ Μα- κεδονικοΰ Κινήματος τοΰ 1903 υπό τών Μακεδονομάχων, ένθαρ- ρυνόμενοι από τό Ραδιόφωνον τοΰ Λονδίνου, καί Ούάσιγκτων τά όποια προήγγελλον «Γρηγορεϊτε ή ώρα τής άπελευθερώσεο)ς πλησιάζει» καί τέλος μιμούμενοι τό ξέσπασμα τής ’Εθνικής άν- τιστάσεως τής Παλαιάς Ελλάδος, ήρχισαν μυστικά τήν προετοι­μασίαν διά τήν εκρηξιν τοΰ Απελευθερωτικού Κινήματος.

Αί κατά τήν διάρκειαν τοΰ χειμώνος καταρτισθεΐσαι ένοπλοι ’Ανταρτικαί ομάδες υπό Έθνικιστών πατριοοτών ώς τοΰ Έ φ ε­δρου Ύπολ]γοΰ Κιουρτσιδάκη ’Αγγέλου Επόπτου ’Αγροτικής ’Ασφαλείας, Μηχανικού Ζήση Κων]νου, τοΰ Άνθ]στοΰ Χωρο­φυλακής Μπασιάκου, τοΰ ιδιώτου Καπετάν Κολλάρα Ίω άν. έκ Κορησοΰ καί υπό τών Κομμουνιστών 'Υφαντή έκ Γέρμα, Πούπτη Νικ.καί Συλβίου έκ Διλόφου έδωσαν άμοιβαίαν εμπιστοσύνην καί καθώρισαν συνταύτισιν ενεργειών κατά τοΰ Κατακτητοΰ.

'Ο ’Έφεδρος Ά ν)γός Γιαννούλης Γειύργιος τήν 2αν Μαρτίου1943 συναντάται εις Λάγγαν διά πρώτην φοράν μετά τοΰ «Πε­ρικλή» (’Αντωνίου Άντωνοπούλου μεταλλουργού έκ Θεσσαλονί­κης ) καί διά δευτέραν φοράν μετά τοΰ «Λευθέρη» Θεοδοόρου Μαργιόλη Υπενωμοτάρχου εξ Οϊτΰλου Λακωνίας (διά πρώτην φοράν συνηντήθη εις ’Άργος-Όρεστικόν Δ]βριον-Ίανουάριον1942) καί έκεΐ πλέον εύρίσκεται προ διλήμματος διότι τοΰ έτέθη αμείλικτα ή άνάληψις τής ’Αρχηγίας τών εκεί ευρισκομένων εν­όπλων ομάδων τοΰ Άνθ]στοΰ Χα>ροφυλακής Μπασκάκη καί τοΰ Καπετάν Κολλάρα Ίωάννου.

Προ τοΰ δισταγμού του διότι εκρινεν δτι ή ώρα δεν είναι κατάλληλος καί ήθελεν προ πάσης άποφάσεώς του νά συνεννοηθή μετά τών συνεργατών του τοΰ Νεστορίου, ό «Περικλής» καθ’ δ τύπος απότομος καί αυταρχικός άπήντησε ή τώρα ή ποτέ. Tfj μεσολαβήσει τοΰ «Λευτέρη» τύπου πολιτικού καί διπλωμάτου καί κατόπιν όλονυκτίου συζητήσεως τελικώς πείθεται.

Ουτω λοιπόν τήν 4ην Μαρτίου ημέραν Τετάρτην τοΰ 1943 εις Νεστόριον άνεπετάσσετο ή Σημαία τής Έπαναστάσεως υπό τούς ’Αρχηγούς: α') Κομμουνιστάς «Λευθέρη» καί «Περικλή» καί β') Έθνικόφρονας Γιαννούλην Γ. Δικηγόρον, Πατσούραν Ίωάννην Μόνιμον 'Υπαξιωματικόν εξ ’Άργους Όρεστικοΰ, Άνθ]στήν Χωροφυλακής Μπασκάκηνεκ Κρήτης,Κολλάραν Ίωάννην πρόσφυ­

— 29 —

γα εκ Κορυσσού, και εις μίαν ατμόσφαιραν άκρως Έλληνικήν κα'ι εντός περιβάλλοντος πλαισιωμένου υπό Ελληνικών σημαιών άνεπτύχθησαν οί σκοπο'ι τής Έπαναστάσεοος και άνετέθη ή ’Αρ­χηγία τών ενόπλων δυνάμεων εις τύν ’Έφεδρον Άνθυπολοχαγόν Γιαννούλην Γ.

Πρώτος ώμίλησεν είς τούς συγκεντρωθέντας πολίτας και ενόπλους άντάρτας ό Γιαννούλης Γεώργιος χαιρετίσας στρα­τιωτικά και προσφωνήσας «Φίλοι Νεστοριται» μέ άκρως Ε θ ν ο ­πρεπές και πατριωτικού περιεχομένου λόγον. Τελευταίος ώμί­λησεν ό «Λευτέρης» δστις ύψο:>σας τήν γροθιάν, άπεκάλυψεν οτι είς τό ΕΑΜ ένυπάρχει τό Κ.Κ.Ε. τό όποιον λόγο;) τής συν- θέσεως του, τής όργανώσεώς του, άποτελεΐτήν βάσιν κα'ι διά τήν έξυπηρέτήσιν τοΰ κοινού πλέον σκοπού θέτει είς τήν διάθεσιν τού ΕΑΜ τον συνωμοτικόν του μηχανισμόν.

Διά προκην φοράν είς τύν έλληνικώτατον ορίζοντα τού Νε­στορίου διεγράφη ή Κομμουνιστική γροθιά και διά πρώτην φο­ράν τό άγνόν Έλληνικόν Στοιχεΐον τής περιοχής Γράμμου (Κα- τσαούνηδες και Πευκόφυτες) έδηλητηριάσθη μέ τά Κομμουνι­στικά συνθήματα.

Διά τήν πλήρη έκπλήρωσιν τών σκοπών τού ΕΑΜ άπεφα- σίσθη ή κατάργησις τών Κυβερνητικών και Δημοτικών ’Αρχών ως Κούϊσλιγκ έξυπηρετησασών τούς Κατακτητάς, ή κατάκαυσις τών ’Αρχείων κα'ι ή ϊδρυσις επιτροπών κατά χωρία μόνων πλέον αρμοδίων νά κατευθύνωσι τον αγώνα καί τάς τυχας τών κατοι­κούν μέ τήν δικαιολογίαν οτι από σήμερον αρχίζει μιά καινούργια ζωή, μία καινούργια περίοδος.

Χαρακτηριστικόν είναι οτι τά μέλη τών ’Επιτροπών τούτοι κατά τό πλεΐστον άπετελούντο από Σλαυοφώνους ή παλαιούς Κομμουνιστάς καί έλάχιστον ποσοστον άπετελειτο από τούς προ­κρίτους "Ελληνας τούς θετικά συντελέσαντας είς τήν ώρίμανσιν τού άπελευθεροηικού Κινήματος.

Πρός διαπίστωσιν τών αγνών Ε θνικώ ν σκοπών τού ΕΑΜ έξετελέσθησαν είς Νεστόριον κατά τήν 9ην Μαρτίου οί Παπα- ϊα)άννου Μιχ. καί Δημήρκος Κ., κάτοικοι Νεστορίου ως δοσί- λογοι συνεργασθέντες μετά τού Κατακτητού, καταδικασθέντες είς θάνατον υπό Λαϊκού Δικαστηρίου ούτινος προήδρευσεν ό Κομ­μουνιστής Γεωπόνος Παπαδημητρίου Κ., ελληνόφωνος έκ Γέρμα.

Μετά ένθουσιασμού κατατάσσονται είς τάς ομάδας τών ’Αν­ταρτών νέοι Έθνικόφρονες καί ένισχύεται ποικιλοτρόπως τό Κί­νημα από έμψυχον καί άψυχον ΰλικόν, καί πάλιν αί περιφέρειαι τού Γράμμου, τοΰ Σινιάτσικου (Γέρμα), τής Καστορίας δονοΰνται από ’Αντάρτικα, πάλιν οί γέροντες άναπολοΰσι τήν παλαιάν επο­χήν τών Μακεδονομάχων (Παύλου Μελά, Κατεχάκη, Καπετάν

— 30 —

Βάρδα). Πάλιν τά φαράγγια και λαγγάδια τοΰ Βίτσι, τοΰ Γράμ­μου, τοΰ Σινιάτσικου φιλοξενοΰσι νέους ενθουσιώδεις Μακεδο­νομάχους. ΙΊάλιν οι παλαιοί έπιζώντες Μακεδονομάχοι ’Αντω­νίου άπό τήν Κορησσόν, Ίω άν. Τερζής άπό τήν 'Ιεροπηγήν νου- ΐ^ετοΰσι τους νέους Μακεδονομάχους, ύποδεικνΰουσι τά παλαιά κρυσφήγετά των καί τους συνιστώσι σΰνεσιν, μυστικότητα, πί- στιν εις τόν άγώνα..... διά τήν Έλευθερίαν,

Πάλιν αί γυναίκες τοΰ Γράμμου μεταφέρουσι έπί τών ώμων δπ/ux, πυρομαχικά καί ζωοτροφίας εις τά άπρόσιτα καταφΰγια τοΰ Γράμμου καί τών Ό ντρίων Όρέων. Πάλιν έκ τών πόλεων Καστορίας, Άργοτ>ς Όρεστικοΰ, Κοζάνης μεταφέρονται οπλι­σμός καί πυρομαχικά και μεταβιβάζονται όδηγίαι κα'ι πληροφο- ρίαι είς τά κατά τόπους ’Αρχηγεία τών ’Ανταρτών.

Παντοΰ ενθουσιασμός παντοΰ τό πνεΰμα και ή αυτοθυσία τής Ε ποχής τής Πίνδου τοΰ 1940. "Ολοι ηνωμένοι δλοι απο­φασισμένοι δ ι’ ενα σκοπόν τήν Κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ν τ ο ΰ ' Κ α τ α κ τ η τ ο ΰ .

III. ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ ΚΑΙ ΜΕΑΑΝΘΙΟΥ

Ο ενθουσιασμός δμως τοΰ πολλοΰ κόσμου δέν διήρκεσεν επί μακρύν κα'ι διαχέεται ε’ις τάς ψυχάς του ή άποθάρρυνσις,

δυσπιστία, συντηρητικότης δφειλομένη κυρίως εις τήν προτίμησιν διά τάς τοπικάς Διοικοΰσας Έ πιτροπάς ατόμων βεβαρυμένων μέ πράξεις συνεργασίας μετά τοΰ Κατακτητοΰ καί πρωτοστάτας εις τήν Βουλγαρικήν κίνησιν και τον παραγκωνισμύν των Έ θ ν ι- κοφρόνων, οϊτινες από τάς άρχάς τοΰ 1942 ειχον άναμιχθή και πρωτοστατήσει εις τήν Έ θνικήν έξέγερσιν. Έ π ι πλέον εις τάς παρουσιασθείσας άνταρτικάς ομάδας δεν παρετηρήθησαν ώς είχε διαδοθη ’Αξιωματικοί της ΙΧης Μεραρχίας.

Κατόπιν τοΰτου οί ’Εθνικόφρονες άπήτησαν από τόν «Λεύ­τερη» ’Αρχηγόν τοΰ ΕΑΜ περιοχής Καστορίας και επετυχον α') Νά συγκροτηθη ιδία ένοπλος όμάς έκ Νεστοριτών υπό ’Αρχη­γόν της προτιμήσεώς των, β') Νά άνασυγκροτηθώσι απασαι αι ύπάρχουσαι ένοπλοι μικροομάδες εις πέντε τοιαΰτας υπό ’Αρχη­γούς τής προτιμήσεώς των και εις ωρισμένον τομέα δράσεως πρός Καστορίαν μέ βάσιν τό Νεστόριον.

Πρός τοΰτο συνεκροτήθησαν: Ιον) 'Η όμάς τοΰ ’Επιλοχίου Πατσοΰρα Ίωάννου μέ δράσιν Ώμορφοκλησιά—ΓΙεντάβρυσον—’ Αργος Όρεστικόν, 2ον) Τοΰ ’Εθνικόφρονος ΐδιοίτου ΚαρΓχκάση Χρήστου εκ Νεστορίου μέ δράσιν ΓΙεντάβρυσον—ΓΙόρια— Χιλιό- δενδρον—Μανιάκους. δον) Τοΰ τότε ’Εθνικόφρονος ’ιδιώτου Πα- παϊωάννου Άχιλλέως εκ Καλής Βρύσης μέ δράσιν Χιονάτον— Οϊνόη—Ά γ . Κυριακή— Δενδροχώρι—Λεΰκη 4ον) Τοΰ Δημοδιδα­σκάλου ΚομμουνιστΟΰ Ριζοποΰλου Γ .. έκ Λάγγας μέ δράσιν Κρα- νοχώρι—Καλοχώρι— Μεσοποταμία— Κολοκυνθοΰ και δον) Τοΰ ’Εφέδρου Ά νθ]γοΰ Γιαννο\’λη Γεωργ., μέ έδραν τό ’Άργος

— 32 —

Όρεστικόν δπερ ειχεν έγκαταλειφθή ύπό τών ’Ιταλών και κατεί- χετο ύπό ελάχιστων ένόπλοον Βουλγαροφρόνων.

Τήν γενικήν Α ρχηγίαν ειχεν δ Γιαννοΰλης Γ. μέτύν Άνθ]στήν τής Χωροφυλακής Μπασκάκην ώς Στρατολόγον. ’Ε πί πλέον ύπήρχον και έ'τεραι τρεις ομάδες: α') Τοΰ. Κο>ν. Ζήση μέ συναρ- χηγόν τόν Κομμουνιστήν 'Υφαντήν εις Γέρμα— Κοσταράζι, β') Τοΰ Εφέδρου 'Υπολ]γοΰ Κιουρτσιδάκη και Κολλάρα Ίω άν. εις Βογατσικόν και γ ') Τοΰ Δημοδιδασκάλου Παπαθανασίου έκ Σκα­λοχωρίου εις περιοχήν ’Άργους Όρεστικοΰ.

Ή συγκρότησις κα'ι άναχώρησις τών πέντε ομάδων έκ Νεστο- ρίου έγένετο τήν 12ην και 13ην Μαρτίου 1943 και ή αποστολή των συνίστατο, εις τήν έξέγερσιν τών κατοίκων τών χωρίων, τήν συγκέντρωσιν δπλων, τήν έί^ελουσίαν στρατολογίαν ανταρτών, τήν δργάνιοσιν και έγκατάστασιν εις τά χο)ρία τών πρώτων πυρίνων τοΰ ΕΑΜ και τελικώς περικΰκλωσιν τής πόλεως Καστορίας και τήν προσβολήν τοΰ έκεΐ ευρισκομένου Ίταλικοΰ Συντ]τος.

Πράγματι αί ομάδες έκινήθησαν και κατά τήν διαδρομήν των συνήντησαν τήν άντίδρασιν τών ενόπλων Κομμιτατζήδοον και αί πλεΐσται ειχον φθάσει είς τά ύψώματα τής Καστορίας οπότε τήν 14ην Μαρτίου 1943 άναγν(οριστικόν Μηχανοκίνητον Τμήμα προ- ερχόμενον έκ Μπιγλίστης τής Αλβανίας προσέβαλεν εις Ά γ . Κυ­ριακήν τήν ομάδα Ά χιλ. Παπαϊο)άννου ήτις έξηναγκάσθη νά συμπτυχθή είς Χιονάτον.

Τό άναγνωριστικόν Τμήμα ήκολουθεΐτο ύπό ολοκλήρου Μη­χανοκινήτου Συν]τος Ίππικοΰ δπερ τελικώς κατέληξεν είς Ά ργος Όρεστικόν άφ’ οΰ κατά τήν διαδρομήν κατέκαυσεν πολλά εμπο­ρικά καταστήματα καί οικίας τών χωρίων Ά γ . Κυριακής, Μεσο­ποταμίας, Κολοκυνθοΰς, Δισπηλίου καί Ά ργους Όρεστικοΰ. Πρός ύποδοχήν τοΰ Ιταλικοΰ Συντ]τος άφίχθησαν εις Κολο- κυν\)οΰν περί τούς 200 ένοπλοι Βουλγαρόφρονες ύπό Μπαΐκολαν καί Ν άσκοπου λον.

Κατόπιν τής αφίξεως τοΰ ’Ιταλικοΰ Συντ]τος αί Ε θν ικ ισ τ ι­κά! ομάδες συνεπτΰχθησαν είς τήν όρεινήν περιοχήν τοΰ Μελαν- θίου ενθα κα'ι διελΰθησαν τήν 18ην καί 19ην Μαρτίου 1943 τών ανταρτών άναχωρησάντων διά τά χωρία των.

Οι έναπομείναντες άντάρται διότι δέν ήδΰναντο νά άναχωρή- σωσι διά τά χωρία των ώς κατεχόμενα ύπό τών ’Ιταλών καί Κομμιτατζήδοον μετά τών Αρχηγών τών όμάδονν καί Πολιτικών Λευτέρη καί Περικλή κατέληξαν είς τήν Λάγγαν έγκαταλειφθέν- τος τοΰ Νεστορίου δπερ κατελήφθη ύπό τών Κομμιτατζήδων τήν 19ην Μαρτίου έπι τφ σκοπφ δημιουργίας έδρας ενόπλου Κομ- μιτάτου.

Είς Λάγγαν γίνεται ανασυγκρότησις τών ομάδων καί διαπι-

στοΰται έμπράκτως ή πρώτη διαφωνία μεταξύ τών Στρατιωτι­κών καί Πολιτικών λόγψ τής έπεμβάσεως τών τελευταίοον εις τα στρατιωτικά ζητήματα. Ή διαφωνία αΰτη πρός στιγμήν ήρθη διά τής ύποχοορήσεως τών Στρατιωτικών λόγω τής δημιουργη- θείσης έκρυθμου καταστάσεως έκ τής έπεμβάσεως τοΰ ’Ιταλικοί) Συν]τος και τοΰ δημιουργηθέντος Ένοπλου Κομμιτάτου.

Τήν 20ήν Μαρτίου αί άνασυγκροτηθεϊσαι ομάδες κινούνται εκ Λάγγας πρός Νεστόριον και έξαναγκάζουσι τούς Κομμιτατζήδες νά άποσυρθώσιν εις Καλοχοόριον και τελικώς εγκαθίστανται κατόπιν έπιμονής τών Έθνικοφρόνων Η γετώ ν εις Κρανοχοόριον έν έπαφή μετά τών εις Καλοχώριον εγκατεστημένων περίπου 200 Κομμιτατζήδων υπό Καλλιμάνην ΓΙασχάλην.

Εις Νεστόριον δημιουργεΐται μεταξύ τών Στρατιωτικών Λα'ι Πολιτικών δεύτερα διαφωνία δσον αφορά τήν έξάσκησιν και όρ- γάνωσιν τής Διοικήσεακ τών ένόπλονν ομάδων και κατόπιν πολ­λών κα'ι μακρών συζητήσεων κα'ι αντεγκλήσεων άπεφασίσθη δπως ή Γενική Διοίκησις τύν Αντάρτικών 'Ομάδων έπονομαζομένη «Άρχηγεΐον Καστορίας» έξασκεϊται υπό τών ΈΐΗακοφρόνων Έ φ ε ­δρου Ύπολ]γοΰ Κιουρτζιδάκη ως Άρχηγοϋ, Έφεδρου Ά νθ]γοΰ Γιαννοΰλη Γ. ώς Ύπαρχηγοΰ κα'ι τοΰ Μηχανικού Ζήση Κ. και υπό τών Κομμουνιστών Αευθ£ρη, Περικλή και Τερπόφσκυ.

Γίαοέμβασις καί δοασις Τ ε ρ η ό φ ^ υ : Ούτως ειχον τά πράγματα και αι διάφοροι όργανωθεΐσαι ομάδες Αντιστάσεως μέ ’Αρχηγούς Έθνικόφρονας και Κομμούνι στάς παρηνώχλουν τον Κατακτητήν, δστις ως έκ τούτου ειχεν έξαναγκασθή νά περιορι- σθή εις τάς πόλεις και νά λαμβάνη εξαιρετικά μέτρα διά τήν άμε­σον άσφάλειάν του και ν ’ άποφεύγη νά κινήται κατά τήν νύκτα.

’Αλλά πρός κακήν μοίραν τής ‘Ελλάδος ό ένεδρεύων παντού Διεθνής Κομμουνισμός έκπροσωπούμενος υπό τοΰ Βουλγάρου Δημητρώφ πάλιν μαίνεται δίκην Ή ρωδιάδος κα'ι ζητεί τήν έπέ- κτασίν του πρός τήν Μεσόγειον και επιδιώκει διά τοΰ Δημητρώφ ώς πρώτην δόσιν τήν ποοσάρτησιν τής Μακεδονίας ε’ις τήν Βουλ­γαρίαν, δπερ άποτελεϊ τό δνειρον παντός Β υλγάρου πιστεύοντος εις τήν άπελευθέρωσιν τών δήθεν υποδούλων αδελφών του και τήν άνάστασιν τής Μ ε γ ά λ η ς Β ο υ λ γ α ρ ί α ς τής όρα- ματισθϊίσης διά τής Συνθήκης τοΰ Α γίου Στεφάνου και μη τε- λεσφορησάσης διά τοΰ Συνεδρίου τοΰ Βερολίνου 1878.

Πρός επιτυχίαν τοΰ σκοπού του εργάζεται καταχΐ^ονίως και επιτυγχάνει διά μέσα) τοΰ Κατακτητοΰ άφ’ ενός μέν τήν δημιουρ­γίαν τοΰ Ενόπλου Κομμιτοχτου διά εού Κοόλτσεφ συνδέσμου Β<$θλ- γοχρων-Κατακτητοΰ, οιφ’ ετέρου δε τήν οχπελευθέρωσιν έκ τών φυ­λακών ’Ακροναυπλίας τών έγκαθείρκτοον Κομμουνιστοον Άνδρέα Τζήμα τού Γεωργίου έξ “Αργους Όρεστικοΰ, Βλάχου τήν κατα­

3

— 34 —

γωγήν εκ Σαμαρίνης, μετέπειτα Συνδέσμου ΕΑΜ -ΤΙΤΟΥ καί τοΰ αίμοβόρου Τερπόφσκυ καί άλλων όμοιων το>ν υπό τήν πρό- φασιν δτι ήσαν καί είναι Βούλγαροι καί)·’ δ Σλαυόφωνοι.

Ό καιροσκόπος, δόλιος καί άνευ τιμής Βουλγαρισμός δεν άρ- κεΐται εις τήν δράσιν τοΰ Κάλτσεφ διά τήν έπίτευξιν τοΰ σκοπού του, αλλά κινείται, μοχθεί, επινοεί καί ευρίσκει τό ευπαθές ση- μεϊον τών Ελλήνων, τό ΕΑΜ (Κ.Κ.E .), μέ τό όποιον εχει πα­λαιούς δεσμούς, κοινήν κατεΰθυνσιν τον Διεθνισμόν, κοινόν Α ρ ­χηγόν τον Δημητρώφ καί διεισδύει καί αποστέλλει τήν άνοιξιν τοΰ 1943, οπότε διαφαίνεται εις τον ορίζοντα φοβερά πτώσις διατ- τόντων Χιτλερικών αστέρων καί αρχίζει νά ροδοχαράζη, έκ τής Δύσεως, ή αυγή τής Ελευθερίας, τον Τερπόφκυ, τον Βούλγαρον τήν μορφήν καί τήν ψυχήν, ώς σύνδεσμον ΕΑΜ-Βουλγάρο^ν Κομ­μουνιστών.

Ό Τερπόφσκυ είναι Έ λλην Σλαυόφωνος, έκ Δενδροχωρίου Καστορίας,Κομμουνιστής μετανάστης εις ’Αμερικήν, 1927 επί πέντε ετη μέ ένεργόν δράσιν Κομμουνιστικήν καί Βουλγαρικήν εις τήν εφημερίδα «Καναδάς» καί τά εκεί Βουλγαρικά Κομμιτάτα, συνε­πείς τής όποίας έφυλακίσιθη καί άπηλάθη εξ ’Αμερικής. Λάθρα διά μέσου Παρισίων κατέφυγεν £ΐς Ρωσσίαν, ένθα έσποΰδασεν εις τό Πανεπιστήμιον τής Μόσχας καί τό 1932 έπανήλθεν έκ Ρωσσίας μέσω Σόφιας εις Ελλάδα καί κατά τό 1933 συμμετέ- σχεν ένεργώς εις τάς Βουλευτικάς ’Εκλογάς.

’Από τοΰ 1932 μέχρι τοΰ 1935 είργάσθη έντατικά υπέρ τοΰ Κομμουνισμού, οπότε συνελήφθη καί έφυλακίσί>η εις Άκροναυ- πλίαν μή θελήσας νά συγκαταλεγή μετά τών «Δηλωσιών». Έ φ ο- νεύθη υπό τών Γερμανών συλληφχ^είς έπ’ αύτοφώρφ είς παρά­νομον συνεδρίασιν είς ’Ίβαρα-Κοζάνης τόν ’Ιούνιον τοΰ 1943.

Πιθανόν ό καλός Θεός τής Ελλάδος συνήνεσεν είς τόν πρόω­ρον θάνατόν του διά νά άπα?ιλαγή τό Έ θ ν ό ς μας από τήν άνθελ- ληνικήν του δράσιν.

Είναι ό διοργανωτής τόν ’Απρίλιον 1943 τοΰ Κ.Κ. Μακεδο­νίας καί έν συνεργασία μετά τοΰ Άνδρέα Τζήμα ό πρώτος έμ- πνευστής καί δημιουργός τοΰ Σ .Ν .Ο .Φ. Είναι ό υποκινητής τής έξεγέρσεως τών δυσηρεστημένων Βουλγαροφρόνων κατά τοΰ Ε λ ­ληνικού Κράτους καί ό κύριος ηθικός αυτουργός τής έξαφανίσεως παντός Ελληνικού στοιχείου (’Αγρονόμος Κιουρτσιδάκης, Μη­χανικός Ζήσης Κ. Κιρτσιδάκης, Τελώνης Κρυσταλλοπηγής κλπ.), ό έμμεσος συνεργάτης τών Γερμανών καί ’Ιταλών διά τήν άνα- γνώρισιν ύπ’ αυτών ζητήματος Σλαυομακεδονικής μειονότητος καί ό υποκινητής τής δημιουργίας τοΰ ’Ενόπλου Κομμιτάτου καί τέλος ό πρώτος, δστις έρριψε τήν ιδέαν τού Σλαυϊσμού είς τούς Σλαυοφιόνους Κορεστίους καί ένέπνευσεν αυτούς μέ τήν ιδέαν

— 35 —

και πίστιν δτι μόνον διά τοΰ Σλαυϊσμοϋ θά άποκτήσωσι τήν Έλευθερίαν, Σχολεία, Εκκλησίας και θά άπαλλαγώσιν άπό τήν Έλληνική ν ιυραννίαν.

Ό Τερπόφσκυ ώς Σ\>νδεμος Ε.Α.Μ.-Βουλγάρων Κομμουνι­στών, περιβεβλημένος τόν Άντιαξονικόν μανδύαν, (τόν ’Αξονικόν τόν ειχεν ό Κάλτσεφ) εργάζεται εις τάς τάξεις τοΰ Ε.Α.Μ . καί κατορθώνει λόγω παλαιών γνωριμιών του νά πείση τους Διοι- κοΰντας Κομμουνιστάς τοΰ Ε.Α.Μ . νά γίνωσι δεκτοί εις τάς τά­ξεις τοΰ Ε.Α.Μ . τά ένοπλα στοιχεία τοΰ A .B .Μ .Κ., άτινα προ- σέφερον κατά τό 1942-1943 υπηρεσίας εις τά Τάγματα Έρεΰνης τών ’Ιταλών.

’Απαιτεί και επιτυγχάνει νά ένσωματωθώσι και συνεργα- σθώσι μετά τών νέανν Μακεδονομάχων οι δολοφόνοι τών Ε λλή­νων, τά τυφλά ό'ργανα τών ’Ιταλών, τά παιδιά τών παλαιών οπα­δών τοΰ Τσακαλάρωφ. Έπεζήτει μίαν ά{)εμιτον και άνήθι- κον σΰζευξιν ένθουσιώντων έλευ\^ερα)τών, αγωνιστών Πατριωτών, μετά αίμοβόρων, αιμοδιψών τοΰ άγνοΰ Έλληνικοΰ αίματος.

Παρά πάντα δμως ήθικόν, θεϊκόν και φυσικόν νόμον οι Κομ- μουνισταί τοΰ Ε.Α.Μ . ΰπακοΰοντες εις τό διά τοΰ Τερπόφσκυ διαβιβασθέν μήνυμα τοΰ Δημητρώφ, οΰ μόνον δέν αντέδρασαν άλλά τουναντίον έπέμεινον άνενδότως και έδέχοντο τά μέλη τοΰ Α. Β. Μ. Κ. τά όποια εις παρεφθαρμένην Έλληνικήν γλώσσαν μετά τών Ελληνοφώνων Κομμουνιστών έτραγουδοΰσαν «Και­νούργια ζωή προχωρεί, τρίζουν, γκρεμίζονται, θρόνοι...»

Πράγματι λόγψ τής επιμονής τοΰ Τερπόφσκυ δημιουργεΐται ριζική διαφωνία εις τό «Άρχηγεΐον Καστορίας», καθ’ ήν οί μέν τρεις Έθνικόρφονες ’Αρχηγοί άπήτησαν νά προσβληθώσιν οι εις Καλοχο">ριον συγκεντρωμένοι ενοπλόι Κομμιτατζήδες ύπό τών εις Κρανοχώριον εύρισκομένουν ’Ανταρτών, οι δέ τρεις Κομμουνισται τή επιμονή και τή εισηγήσει τοΰ Τερπόφσκυ ήρνήθησαν, καθ’ δσον ό Τερπόφσκυ έπέμεινεν και έπίστευεν δτι είναι δυνατή ή συμφωνία και ή αναίμακτος παράδοσίς τανν.

Πρός τοΰτο συνέταξε προκηρύξεις εις ας τους άπεκάλει « ’Αδέρ­φια» και ύπέσχετο ισοτιμίαν και εμμέσως τούς παρήνγειλεν δτι τό Καθεστώς τοΰ Ε-Α.Μ. δένεχει καμμίαν σχέσιν μέ τό Παλαιόν, δπερ τους εστέρει τήν Έλευΐ>ερίαν, τήν Γλώσσαν, τήν Θρησκείαν, τά Σχολεία. Αί προκηρύξεις αύται εφερον τόν τίτλον «5Αρχη- γεΐον Καστορίας».

Οί Εθνικόφρονες ’Αρχηγοί διεμαρτυρήθησαν έντόνως διά τήν προκήρυξιν ταΰτην κα'ι τήν συμφιλιωτικήν προσπάθειαν τοΰ Τερπόφσκυ έναντι τών Κομμιτατζήδων και έτόνισαν δτι δέν εί­ναι καθ’ ολοκληρίαν σύμφωνοι, δεδομένου δτι ή στάσις τοΰ Τερ­πόφσκυ είναι πρόκλησις πρός τό κοινόν αίσθημα ολοκλήρου τοΰ

— 36 —

πληθυσμού τοΰ τόσα ΰποστάντος υπό τών Κομμιτατζήδων κα'ι ό όποιος άπήτει τήν σκληράν τιμωρίαν των μόνον.

Έκτος τών άνω διαφωνιών προσετέθη έτέρα άφορώσα εις την άνάθεσιν τών Διοικήσεων είς τάς συγκροτηθείσας και συγκρο- τηθησομένας Άνταρτικάς Ό μ ά δ χς, τών μέν Στρατιωτικών επι- μενόντων οτι θά ανατίθεται είς τούς τέως Άξιο>ματικούς Στρα­τού καί άναλόγως τοΰ βαθμοΰ ον κατεΐχον είς το Στράτευμα, τών δέ Πολιτικών έπιμενόντων είς τήν άριστίνδην εκλογήν, φυσικά βάσει τών Κομμουνιστικών προσόντο^ν.

’Αποτελέσματα τών διαφωνιών τούτων καί ή προκλητική κυ- ρίω; στχσις έναντι τών Κομμιτατζήδων, ή άπαγόρευσις τών πα­λαιών έμβατηοίων ως ύπενθυμιζόντων τό παλαιόν Καθεστώς, ή προτίμησις είς τάς Έ πιτροπάς τοΰ E. Α. Μ. ατόμων γνωστών ως παλαιών Κομμουνιστών ή δρασάντων διά τήν Βουλγαρικήν κίνησιν ή συνερ/ασί)έντο.)ν μετά τοΰ Κατακτητοΰ καί ό παραγ- κωνισμός ευυπολήπτων προσώπων, Έθνικιστών, ποικιλοτρόποος εργασθεντων διά ' τήν Έ θνικήν έξέγερσιν επέφερον τήν άπομά- κρυνσιν τών Έθνικοφρόνων ’Αρχηγών καί ’Ανταρτών εκ Κρα­νοχωρίου καί ουσιαστικά τήν διάλυσιντών Ό μάδων. Είς Νεστό­ριον παρέμειναν μόνον περί τους 70 άντάρται υπό τήν αρχη­γίαν τών Κομμουνιστών ’Αρχηγών, διότι κυρίως δεν ήδΰναντο νά επίστρέψωσ'.ν είς τά χωρία των ώς ελεγχόμενα υπό τοΰ Κατακτητοΰ.

Ό Γιαννούλης Γ. διά νά άπομακρυνθη εύσχήμοος έκ Νεστο­ρίου έσκηνοθέτησεν ασθένειαν τοΰ πατρός του καί ελαβεν διήμε­ρον άδειαν δ ι’ Έπταχοίριον. Έ κεΐθεν ελαβεν επαφήν μετά τών είς Επαρχίαν Βοΐου ’Εθνικιστικών Ό μάδων και διά σημειώμα­τος, άποσταλέντος διά τοΰ άγροφυλακος Νεστορίου Χρήστου Βλάχου, κατετόπισεν τούς είς* Νεστόριον Έθνικόφρονας ’Αρχη­γούς Κιουατσιδάκην καί Ζήσην Κ. περί τής καταστάσεως είς τήν ’Επαρχίαν Βοΐου καί τούς ποοεϊπεν «Θά συλληφθητε από ΓΚΕ- ΠΕΟΥ νχ φύγετε. Προσοχή εις κάθε κίνησίν σας».

Κατόπιν τοΰ σημειώματος τοΰτου έγένετο σύσκεψις εις τήν οικίαν ιοΰ Ν. Κχρακάση υπό τοΰ Κιουρτσιδάκη καί Ζήση Κ., τοΰ Κολλάρα Ίωάννου μή συμμετασχόντος, καί άπεφάσισαν νάκατευ- θυνθώσιν είς Έπταχώριον καί ένωθώσι μέ τούς Έθνικόφρονας Άντάρτας τοΰ Βοΐου.

Πράγματι τήν 3ην ’Απριλίου 1943 άνεχοόρησαν δ ι’ Έ π τα ­χώριον συνοδευόμενοι υπό 10-15 εμπίστων το)ν ’Ανταρτών καί καθ’ οδόν από τηλεφοονου έπικοινοονήσαντες μετά τοΰ Γιαννοΰλη «πεφχσισαν, οπως ό Ζησης Κ. έπιστρέψη είς Γλυκονέρικαί εκεΐ- θεν ελθπ είς επαφήν μετά τών είς Νεστόριον Έθνικοφρόνων πρός καθορισμόν τών λεπτομερειών καταλήψεοος τοΰ Νεστορίου ύπό τών Έθνικοφρόνων, καί πρός τοΰτο κατόπιν συνεννοήσεως

— 37 —

καθωρίσθη δτι τήν νύκτα τής 9ης Α πριλίου θα έπανέλθωσιν εις Νεστόριον ό Ζήσης Κ και Εύφρεμίδης, δπερ και συνέβη.

Κατόπιν τών διεξαχθεισών συνεννοήσεων μετά τών εις Νε­στόριον εμπίστων Έίίνικοψρόνων και πρός έξουδετερωσιν τής εις Νεστόριον εΰρισκομένης όμάδος τοΰ Έπιλοχίου Πατσοΰρα εκ 40-50 ανταρτών, συνεργαζομένων μετά τοΰ «Λευθέρη», έπέστρεψαν εις Έπταχώριον και έκεΐ τελικώς έτέθησαν αι βάσεις τοΰ ΣΧΕΔΙΟ Υ Ε Ν Ε Ρ Γ Ε ΙΑ Σ τής Άντεπαναστάσεως, δπερ συνίστατο εις την συγκέντρωσιν τών ανταρτών τοΰ Μελαν- θίου και Λάγγας και δι’ αυτών εις την προσβολήν τών εις τό Νεστόριον ευρισκομένων ’Αντάρτικών τμημάτων τοΰ «Λευθέρη». Πρός τούτο συνεκεντρώδ'ησαν είς Μελάνθιον άπαντες οί Έ θ ν ι- κόφρονες ’Αρχηγοί Ζήσης Κ. Κιουρστιδάκης, Εύφρεμίδης, Μαν- ταρόπουλος καί προέβησαν είς την συγκέντρωσιν καί όργάνωσιν τών Έθνικοφρόνων ανταρτών.

’ ΕΌ-νικιστίκη Κίνησις Βοΐον : ’Από τοΰ ’Απριλίου 1942 είς τήν ’Επαρχίαν Βοίου παρετηρήθη κίνησις τη πρωτοβουλία τοΰ Σιδηροπούλου Θεοδώρου Ταμειακού τοΰ Ταμείου Βοΐου, ’Εφέδρου ’Ανθ)γοΰ καί καταγομένου έκ Βροντοΰς Βοΐου, τή υπο­κινήσει τοΰ Συν]ρχου Ιππ ικού Χρυσοχόου Ά θ α ν ., άντιπροσω- πεΰοντος τήν όργάνωσιν Υ .Β .Ε ., καί. ήτις κίνησις συνίστατο είς τήν όργάνωσιν ομάδων έκ 5-6 ατόμων, τήν συγκέντρωσιν δπλων καί εις εύθετον χρόνον έξέγερσιν.

Κατά τόν χειμώνα 1942 βολιδοσκοποΰνται οί έκ τών χωρίων τοΰ Βοίου καταγόμενοι καί διαμέλ’οντες ’Αξιωματικοί Μόνιμοι καί ’Έφεδροι καί ανατίθεται ή όργάνωσις ομάδων Ε θνικής ’Αν­τιστάσεως είς τόν έν τιμητική ’Αποστρατεία Ταγ]ρχην Παναγ ω- τίδην Δημ. μέ επικεφαλής αυτών τούς ’Αξιωματικούς άπόστρατον Ταγ. Πυρ. Πόρτην έκ Πενταλόφου, Μόνιμον ύπολ)γόν Πεζικού Μπουλογιάννην, Έ φ . ’Ανθ)γόν Τσοκνίδαν Ίω άν. ’Έφεδρον ’Ανθ)γόν Σιδηρόπουλον Θεόδ. ’Έφεδρον Ά νθ)γόν Παπαθανα­σίου Ίω άν. καί λοιπούς. Τό σΰνολον τών ’Ανταρτών τών Ε θ ν ι­κών ομάδων άνήρχετο είς 300-400, οίτινες εύρίσκοντο κατανεμη­μένοι είς Ό μάδας εις τά πέριξ τοΰ Αυγερινού ορεινά χωρία.

Έ κ παραλλήλου πρός τήν κίνησιν καί όργάνωσιν - τών Ε θ ν ι­κών ομάδων έκινήθη καί τό Κ .Κ .E ., δπερ υπό τούς ’Αρχηγούς «Φωτεινόν» Δημ, Κυρατζόπουλον (Προϊστάμενος Τ.Τ.Τ. Τσοτυ- λίου) «Σκοτίδαν» (Έ φεδ. Ά νθ)γός Θεοχαρόποΐ’λος Ν.) καί « Ά - ρειανόν» ειχεν δργανώς,ρι όμάδας δυνάμεως περίπου 70 ανταρ­τών κατ’ άρχήν από παλαιούς Κομμουνιστάς.

Μετά τήν άποχώρησιν τών Ιταλικών Στρατευμάτων έκ Νεα- πόλεως τήν 25ην Φεβρουάριου εμφανίζεται ή δργάνωσις Ε.Α.Μ. υπό τούς «Λευθέρην» καί «Περικλήν» καί ’Αρχηγόν ενόπλων

— 38 —

’Ανταρτών τόν «Σκοτίδαν» και μέ τάς ιδίας μεθόδους εξα­πατά και όργανο)νει τάς κατά τόπους Έ πιτροπάς και έκτελεΐ δυο δοσιλόγους, Κυριακίδην πατέρα κα'ι υιόν, πρός έπιβεβαίωσιν τών προθέσειόν της και σκοπών.

Ε ’ις τά τέλη Μαρτίου 1943, τη πρωτοβουλία τοΰ «Σκοτίδα», γίνεται εις Τσοτΰλιον συγκέντρωσις τών Μονίμων και ’Εφέδρων 'Αξιωματικών τών ευρισκομένων εις τήν Ε παρχίαν Βοΐου κα'ι ό "Εφεδρος’Ανθ)γός Σιδηρόπουλος Θεοδ., κατ’ ιδίαν, εγκαίρους κα­τατοπίζει τούς άφικνουμένους ’Εθνικόφρονας ’Αξιωματικούς περί της Κομμουνιστικής άποχρώσείος τοΰ Ε.Α.Μ .

Κατά τήν σύσκεψιν ταΰτην διεπιστοόθη διαφωνία και ασυμ­φωνία δσον αφορά τήν διεΰθυνσιν και έξέλιξιν τοΰ ’Ανταρτικοΰ κινήματος κα'ι κατόπιν αντεγκλήσεων άπεφασίσθη, δπως ύπό Σκο- τίδαν ώς Γενικόν ’Αρχηγόν νά ύπαχθώσιν άπασαι αί ομάδες Έ θ ν ι- κόφρονες κα'ι Κομμουνιστικά! κα! ώς Αιοικητα! τών Όμάδο>ν νά παραμείνωσιν οι Έθνικόφρονες ’Αξκοματικοί. Εις τήν πραγμα­τικότητα δμως ούδεμία υπαγωγή έγένετο κα'ι αι ομάδες έμειναν κεχωρισμέναι κα! ύποβλεπόμεναι.

Τό συνέδριον τοΰ Τσοτυλίου είναι ή απαρχή τοΰ διχασμού κα'ι ή διαπίστωσις τής άλληλοϋποβλέψεως και τής προθέσεως τής Έ αμικής παρατάξεως πρός καταστροφήν τών Έθνικοφρόνων κα! επικράτησίν της.

Είς τή ν ’Επαρχίαν Βοΐου, καθ’ δ συντεθειμένην άπό ελάχιστους μέν Βλάχους, τούς ύπολοίπους δέ ακραιφνείς "Ελληνας, ύποδει- κνΰεται ύπό τοΰ «Λευθέρη» ή σύνταξις καταλόγονν κατά χωρία κε- χωρισμένως διά τούς “Ελληνας και Βλάχους, επιβάλλεται δέδπο)ς οί κάτοικοι τών Καστανοχωρίων εγγραφώσιν απαντες ώς Σλαΰοι, καθ’ δ Σλαυόφωνοι, κα'ι δίδεται ή ύπόσχεσις δτι τό Ε.Α.Μ . εις τούςΣλαυοφώνους” κα! Βλάχους, καθ’ δ μειονότητες, θά άποδώση τήν ελευθερίαν τής γλώσσης, θρησκείας κ.τ.λ, πράγμα δπερ τό πα­λαιόν Κράτος δέν ειχε πράξει και εφέρετο τυραννικώς κα'ι άστόρ- γως εις αυτούς.

Κατόπιν τής διαπιστιύσεως τών άποσκιρτικών τάσεων τών ’Εθνικιστικών ομάδων ’Επαρχίας Βοΐου και Νεστορίου κα! τής αδυναμίας τών Κομμουνιστικών όμάδων Βοΐου κα! Νεστορίου νά έπιβληθώσι δυναμικώς, τό ’Αρχηγεΐον Όλύμπου αποστέλλει μέσα Μαρτίου τοΰ 1943 είς Επαρχίαν Βοΐου δύο ομάδας πρός ένί- σχυσιν.

'Η ’Επαρχία Βοΐου είναι κατ’ εξοχήν Έθνικόφρο^ν περιοχή κα! μετά φόβου οί Κομμουνιστα'ι διεπίστίοναν τήν ’Εθνικιστικήν κίνησιν αύτής.

Έ πρεπε διά τήν άνάπτυξιν κα! επίτευξιν τών αντεθνικών των σκοπών νά άρωσι παν πρόσκομμα, πάσαν άντίδρασιν κα! διά

— 39 —

τοϋτο πρός Βόϊον κατευθυνονται έξ Όλυμπου Κομμουνιστικά! δυνάμεις κα'ι προσπαθοΰσι διά τοΰ δόλου καί της βίας νά έξουδε- τερώσωσι τάς Έ θνικάς δυνάμεις.

Γεγονότα Αύγερινον 8ης 'Α πριλίου 1 9 4 3 : Τό πρώτον ΙΟημερον τοΰ μηνός Α πριλίου 1943 είςΑΰγερινόν ειχον συγκέν­τρωση αί Ε θνικιστικά! Ό μάδες υπό τον Ταγ]ρχην Παναγκοτί- δην Δημ. περίπου 400 άντάρται. Εις δέ τον Πεντάλοφον αί Κομμουνιστικά! Ό μάδες υπό τον Σκοτίδαν περίπου 100— 150 άντάρται.

Τη πρωτοβουλία τοΰ Σκοτίδα έπήλθεν διά τηλεφώνου συνεν- νόησις, δποος αί δυο όμάδες δ ι’ αμοιβαίων ΰποχοορήσεων συμφι- λιωθώοι κα'ι συνεχίσωσι κινοΰμεναι διά τον κοινόν Α γώ να κατά τοΰ Κατακτητοΰ.

Πρός τοΰτο έζητήθη δπως άποσταλή ’Επιτροπή έξ Αΰγερινοΰ εις Πεντάλοφον διά τήν έπίλυσιν τών ύπαρχουσών διαφορών και πράγματι τήν Την ’Απριλίου έστάλησαν ό ‘Ιερεύς Ποΰλιος έξ Αΰγερινοΰ, ό εφεδρος Ά νθ]γός Παπαδόπουλος έκ Τσοτυλίου κα'ι δυο έτεροι μέ τάς προτάσεις των πρός συμφιλίωσιν.

"Αμα όμως τη άφίξει τής ’Επιτροπής εις Πεντάλοφον συνε- λήφθησαν κα'ι υπό τήν απειλήν τοΰ πιστολιού έξηναγκάσθησαν νά τηλεφωνήσοοσιν εις Αΰγερινόν δτι έπηλθεν- ή συμφιλίιοσις και τά πάντα έτακτοποιήθησαν κα'ι δτι θά ελθωσι τήν έπομένην 8ην ’Απριλίου εις Αΰγερινόν.

Οι έν Αΰγερινώ δώσαντες πίστιν, κατά τήν νι'κτα τής 7— 8ης κα'ι τήν 8ην ’Απριλίου δεν ελαβον μέτρα άσφαλείας, αλλά τήν πρωίαν τής 8ης ’Απριλίου ειχον συγκεντρωθή εις τό προαΰλιον τής Εκκλησίας Ά γ . Παρασκευής ενθα ό Σιδηρόπουλος Θεόδ. άνεκοίνωσεν τήν έπελθοΰσαν συμφιλίίοσιν.

Αι Κομμουνιστικά! ομάδες μέ διάταξιν μάχης κινηθεΐσαι έκ Πενταλόφου εφθασαν εις Αΰγερινόν τήν 8ην πρωϊνήν ωραν καθ’ ήν στιγμήν οι Έθνικοφρονες Ά ντάρται ειχον συγκεντρωθή εις τό προαΰλιον κα'ι προσέβαλον αυτούς αιφνιδιαστικώς κα'ι διά αυτομάτων δπλίον. Οί ’Εχθνικόφρονες αίφνιδιασθέντες διεσκορ- πίσθησαν κα! ήρχισαν νά καταλαμβάνομαι θέσεις μάχης, άντιλη- φθέντες πλέον τήν απάτην τών Κομμουνιστών.

Ή μάχη διήρκεσεν μέχρι τών απογευματινών ωρών, κατ’ αυτήν δέ έφονεΰθησαν 4 Έθνικοφρονες Ά ντάρται κα'ι ό ’Έ φ . Ά νθυ- πολοχαγός Σιδηρόπουλος Θεόδωρος και έκ τών Κομμουνιστών 7 άντάρται. Οί υπόλοιποι Έθνικοφρονες άντάρται έξαντλήσαντες τά πυρομαχικά των, παρεδόθησαν κα'ι μετά τήν άφόπλισίν των άπελΰθησαν.

Έ κ τών Αξιωματικών συνελήφθησαν οίΤαγ]ρχης Παναγιοηί- &ης Δημ. 'Υπολοχαγός Μπουλογιάννης, Παναγιωτόπουλος Ίω άν-

— 40 —

νης, Ταγ]ρχης Πόρτης, Τσουκνίδης καί μετά σκληράν κακοποίη- σιν εΐσάγονται είς ΆνταρτοδικεΤον εις Τοοτύλιον, (9η—20η ’Απριλίου) μέτήν κατηγορίαν τής έσχατης προδοσίας, διότι εστρε- ψαν δπλα κατά τών ’Απελευθερωτικών Δυνάμεων καί συνειργά- σθησαν μετά τών ’Ιταλών. Καταδικασθέντες δέ εις θάνατον οί Ταγμ. Πόρτης καί Ύπολ]γός Μπουλογιάννης έξετελέσθησαν.

Γεγρνότα Μελανϋ'ίου 11ης ’Απριλίου 1 Ü 4 3 : Μετά τήν δημιουργηθεΐσαν διασπαστικήν κίνησιν εις τήν Έθνικόφρονα παράταξιν τής περιοχής Νεστορίου, εκ παραλλήλου παρατηρεΐται δραστήρια κίνησις εις τοικ, Κομμουνιοτάς διά τήν άντιμετο>πισιν τής επικίνδυνου πλέον διά τήν ΰπαρξίν των καταστάσεως.

Πρός τοΰτο ό μέν Λευθέρης μεθ’ όμάδος 6— 7 ανταρτών αναχωρεί έσπευσμένως πρόςΒόϊον, ϊνα συνεννοηθή εκεΐ μετά τον Σκοτίδα, ό δέ Περικλής προσπαθεί νά πείση τούς Νεστορίτας νά καταταγώσιν εις τάς άνταρτικάς ομάδας, ινα σώσωσι τό χωρίον των άπό τούς Κομμιτατζήδες καί Κατακτητάς.

Ό Τερπόφσκυ, ό δημιουργός τής διασπαστικής κινήσεως, κι­νείται δραστηρίως πρός τούς Κομμιτατζήδες. Πληροφορεί αυ­τούς δτι οί 'Έλληνες πλέον έξεδι,ώχθησαν καί οί ελάχιστοι παρα- μένοντες είναι άπολΰτως ίδικοί του καί προσκα?^ε! αύτούς νά προοχωρήσωσιν εις τάς άνταρτικάς του ομάδας, ινα άπό κοινοΰ προσβάλωσι τονς εις Μελανθιον, Αύγερινόν καί Έπταχώριον εύρισκομένους 'Έλληνας καί γίνωσι πλέον κύριοι ολοκλήρου τής περιοχής.

Οί Κομμιτατζήδες δυσπιοτοΰσι καί ώς επιχείρημα προβάλ- λουσι τάς δολοφονίας τών πατριωτώντοΰ Νεστορίου καί Πεντα- λόφου τάς διαπραχθείσας ύπό τοΰ ΕΑΜ καί κατηγοροΰσι τούς Νεστορίτας ώς Γκραικομάνους προδώσαντας τόν άγώνα ώς καί κατά τό 1S03.

Ή έπίκλησίς του πρός τόν Μητρόπουλον Πασ., δστις κατά τήν εποχήν ταΰτην είναι προσανατολισμένος πρός τό Βουλγαρι- κόν Κομμιτάτον, ϊνα συντελέση εις τήν προσχοιρησιν τών Κομ- μιτατζήδων είς τόν κοινόν άγώνα κατά των Ελλήνων, δέν ειχεν εύνοϊκήν άπηχησιν καί καταλογίζονται εύθΰναι κοτ’ αύτοΰ.

Μετά τήν αποτυχίαν τοΰ Τερπόφσκυ πρός τούς Κομμιτατζήδες καί τοΰ Περικλή πρός στράτευσιν Νεστοριτών, αί ενέργειαί των έστράφησαν πρός σταθεροποίησιν τής καταστάσεως εις Νεστόριον διά της άνασυγκροτήσεως τών εκεί ύπαρχόντων ’Ανταρτών ύπό Πατσοΰραν Ίω άν.

Διά κέρδος χρόνου τίθεται εις ενέργειαν ό δόλος καί ή απάτη, τά μόνα μέσα ά'τι.να χρησιμοποιεί ό Κομμουνισμός, δταν δέν δΰναται νά επικράτηση διά τής βίας καί έπι.διχόκει τόν συμβιβα­σμόν μετά τών εις Έπταχώριον καταφυγόντίον Έθνικοφρόνων.

— 41 —

Πρόςτοϋτο αποστέλλει σύνδεσμον τόν Νεστορίτην Παπαρρίζον Ίωάννην εις Έπταχώριον κομιστήν προτάσεων α') Τοΰ λοιπού θά προσβάλλωνται οι Κομμιτατζήδεςώς εχθροί τοΰ άγώνος, διότι έξέλιπεν .πλέον πάσα προσπάθεια συμβιβασμοί», β') Θά πραγμα­τοποιηθώ ό διαχωρισμός τής Στρατιωτικής Η γεσ ίας από τής πολιτικής τοιαΰτης καί γ') Θά δοθή απόλυτος ελευθερία είς τούς Στρατιωτικούς διά στρατιωτικός ένεργείας κατά τών Κομμιτα- τζήδων καί Κατακτητοΰ.

Ό Σύνδεσμος άφιχθείς εις Έπταχοίριον ήλθεν είς επαφήν μετά τοΰ Γιαννοΰλη Γ καί Μοΰζα Ν. καί έλαβε δυο έντολάς α') πρός τούς Έθνικόφρονας Νεστορίτας δτι ή σύμπραξις καίσυνεν- νόησις είναι αδύνατος μετά τών Κομμουνιστών καί δτι οΐ Έ - θνικόφρονες είναι πάνοπλοι καί έτοιμοι διά προσβολήν τών Κομ­μουνιστών, έπιτυχόντες ήδη τήν διάλυσιν τής εις Έπταχ</>ριον ευ­ρισκόμενης Κομμουνιστικής Ό μάδος τοΰ Πάτσου έκ Δεσπηλιού Καστορίας καί β') πρός τόν Περικλήν, ΐνα άνακοινο)ση τά κάτωθι: «Αεχόμεθα τούς δρους αυτούς διότι τώρα πρυτανεύει ή ιδέα τής Απελεύθερο)σεως καί δτι ή Έθνικόφρο)ν παράταξις περισσότε­ρον από τό ΕΑΜ δεν θέλει νά χυθη άδελφικόν αιμα καί αργό- τερον θά καθορισθη ό τόπος συναντήσεως πρός ύλοποίησιν τών αποφάσεων».

Τής ανωτέρω άπαντήσεως ό Περικλής έλαβε γνώσιν τήν ΙΟην ’Απριλίου, αλλά έν τφ μεταξύ ειχε πληροφορηθή τά γεγονότα τοΰ Αυγερινού καί επειδή ή επιδίωξις τοΰ συμβιβασμού μετά τοΰ Γιαννούλη Γ. άπέβλεπεν εις τήν πίστωσιν χρόνου, άνεχώρησε μετά μικράς όμάδος πρός Αύγερινόν πρός συνάντησιν τού έπιστρέ- φοντος έκ Βοΐου πρός Μελάνθιον Λευθέρη, μετά όμάδος 70 ανταρτών, ινα προσβάλη τήν έκει ομάδα τών Έθνικοφρόνων.

Πράγματι τήν νύκτα τής 11ης— 12ης προσεβλήθη αϊφνιδια- στικώς τό Μελάνθιον καί συνελήφθησαν οΐ Α ρχηγοί καί άντάρ- ται άνευ μάχης.

Τό χαρακτηριστικόν είναι δτι ό Γιαννοΰλης τήν 23ην ώραν τής 11ης Α πριλίου τηλεφωνικώς ειδοποίησε τούς Κιουρτζιδά- κην καί Ζήσην Κ.,ινα άναχ/ορήσωσιν αμέσως δι5 Έπταχώριον,καθ’ δσον διελΰθησαν αΐ Ό μάδες Αυγερινού καί Κομμουνιστικά! Ό - μάδες κινούνται πρός Μελάνθιον. Δυστυχώς δμο>ς ή αναχώρησις άνεβλήθη διά τήν πρωίαν τής 12ης ’Απριλίου οπότε έμεσολάβη- σεν ή προσβολή τής νυκτός.

Μετά τήν σύλληψίν το)ν οΐ ’Αρχηγοί ούτοι ώδηγήθησαν είς Νεστόριον, ένθα μετά φοβεράν κακοποίησιν, έδικάσθησαν υπό Άνταρτοδικείου άποτελουμένου έκ τού Λευθέρη, ώς Προέδρου, καί Περικλή, Ποΰπτη Ν., Γέρου (Δαυΐδης Γεώρ. έκ Βεύης πρόίΤ- φυξ εκ Ρωσσίας Πρόεδρος Γεωργικού Συνεταιρισμού Φλω-

— 42 —

ρίνης) ώς μελών κα'ι μέ Γραμματέα τον Ά νδρ. ’Αθανασιάδην Δημοδιδάσκαλον, Ελληνόφωνον εκ Βογατσικοϋ. Κατεδικάσθησαν άπαντες εις θάνατον, κα'ι έξετελέσθησαν την 6ην μ. μ. ώραν της 17ης ’Απριλίου ό ’Έφεδρος Ύπολ]γός Κιουρτζιδάκης κα'ι Μη­

χανικός Ζήσης Κ., ταφέντες εις Νεστόριον, πλήν τοΰ Εύφραιμί- δου τυχόντος χάριτος λόγω της προσφάτου έκτελέσεως τοΰ Κομ- μουνιστοΰ άδελφοΰ του Τηλεγραφητοΰ Καστορίας υπό τών Ιταλώ ν.

Κατά τήν θανατικήν έκτέλεσιν οί ’Αντάρται συγκεντρωμένοι εις τήν πλατείαν τοΰ Νεστορίου ήκουον τον λόγον τοΰ Σκοτίδα λέγοντος «Τό Σπαθί τοΰ ’Αντάρτου πτερουγίζει ΰπεράνοο τών κεφαλών τών προδοτών ’Αξιωματικών . . . » και έτραγουδοΰ- σαν εις παρεφθαρμένην Έλληνικήν επαναστατικά Κομμουνιστικά τραγούδια : «Πιαστήκανε δλοι οί Χαφιέδες Μελανθίου και Αυ­γερινοί' και τώρα θά άπολογηθοΰν μπροστά σ’ δλον τον Λαόν και οί προδότες θά εκτελεσθοΰν . . . ».

’Απεκαλοΰντο Χαφιέδες οί ’Αξκοματικοί τοΰ Μελανθίου, Αύ- γερινοΰ οϊτινες υπήρξαν οί ήρωες και οί συντελεοταί τής Μάχης Φαρδυκάμπου Σιατίστης (5ην, Οην, 7ην Μαρτίου 1943) καθ’ ήν άνεμετρήθησαν 300 "Ελληνες Μακεδόνες, ελλιπώς και κακώς ώπλισμένοι, πρός 800 ’Ιταλούς, τής Μάχης ήτις άποτελεΧ διά τήν 'Ιστορίαν τοΰ Έ θνικοΰ Κινήματος ’Αντιστάσεως τό φωτεινότε- ρον σημειον και άπέδειξεν κατά τήν φράσιν τοΰ Ταγ. Κον- τονάση, Διοικητοΰ τής Μάχης, δτι «Οί "Ελληνεςδταν είναι ηνωμέ­νοι και όμονοοΰντες και εχωσιν ώς οδηγόν τον άγνόν Έ θνικόν παλμόν προκαλοΰν μέ τάς πράξεις το)ν τον θαυμασμόν δλου τοΰ Κόσμου» καί άπεκάλυψε τό μεγαλεΐον τήςένότητος καί τήν δύνα- μιν τής Ελληνικής ψυχής.

'Ο Τερπόφσκυ έσεμνύνετο διά τήν έπίτευξιν τών σκοτεινών σκοπών του καί τήν ΰποδοΰλωσιν τοΰ ΕΑΜ εις τον Βουλγαρι- σμόν, διότι δντως ήτο πρώτον Βούλγαρος καί ύστερον Κομμουνι­στής. Έσεμνύνετο διότι επέτυχε νά χύνεται άδελφικόν αίμα καί νά μετατραπή τό ’Απελευθερωτικόν Κίνημα εις εμφύλιον σπα­ραγμόν μέ τάς ολέθριας συνεπείας του, τοΰ έξαφανισμοΰ τής Ε λ ­ληνικής φυλής, τοΰ απώτερου σκοποΰ τοΰ Σλαυϊσμοΰ.

Σ ύλληψ ις Γιαννούλη Γ. · Μετά την άφιξίν του εις Έ πτα- χώριον, ό Γιαννοΰλης Γ. εκινήθη κατά τών Κομμουνιστών καί είς λόγους του πρός συγχο^ριανοΰς του κατεδίκαζε τους Κομμου- νιστάς «ως προο)ρως·έξεγείραντας τον Λαόν εκμεταλλευόμενοι τον πόθον τοΰ Έλληνικοΰ Λαοΰ διά τήν άπελευθέρωσίν του καί διά νά επιτΰχωσι τούς καταχθονίους σκοπούς των . . . » καί μετά τήν εξόντωσιν τών Έ ι^ικοφρόνω ν ’Αντάρτικών Ό μάδω ν φοβούμενος τήν σύλληψίν του αποκρύπτεται είς Έπταχώριον.

— 43 —

Έ κεΐθεν επιδιώκει τήν επαφήν μετά τών φίλων του κομμού- νιστών Ίατροϋ Τσάττου εκ Χρυσαυγής Βοΐου, μεγάλου στελέ­χους Κομμουνιστικού, και τοΰ «Σκοτίδα» Άρχηγοΰ τοΰ ’Αρχηγείου Γράμμου και κατόπιν συνεννοήσεως όδηγεΐται ύπό τοΰ ’Ιατροΰ Τσάτσου εις Νεστόριον ένθα είσήχθη εις Άνταρτοδικεΐον μέ πρόεδρον Σκοτίδαν και μέλη «Λεύτερη», «Περικλή», «Καραφοηιά» και «Γέρον» κα'ι κατόπιν προσυμφωνίας άθωοΰται παμψηφεί, προσχωρήσας πλέον ψυχή τε καί σώματι εις τό Κομμουνιστικόν Κίνημα, καί άφίνεται ελεύθερος ϊνα οργάνωση ομάδας έκ τών συγχωριανών του και εις τά τέλη Μαΐου 1943 τοΰ ανατίθεται ή Λιοίκησις τών δύο ύπαρχουσών εις περιοχήν Νεστορίου Ό μάδω ν ύπό Καρακάσην Χρήστον κα'ι Παπαϊωάννου Ά χιλ . δυνάμεως 100 περίπου ανταρτών.

Ή διάλυσις τών Ε θνικώ ν δυνάμεων τοΰ Αύγερινοΰ-Μαλαν- θίου, δφειλομένη κατ’ αρχήν εις τόν δόλον και τήν βίαν τών Κομ­μουνιστών, θά ήδΰνατο ν’ άποφευχθή εάν ε’ις τούς Αρχηγούς τών Έθνικοφρόνων έπεκράτει τό πνεΰμα τής άποφασιστικότητος, δέν ύπήρχεν δισταγμός, εις τήν δια τοΰ αϊματος πλέον έπίλυσιν τών διαφορών μετά τών Κομμουνιστών.

Ό Σιδηρόπουλος Θεόδ., έπι κεφαλής τής μεγαλυτέρας Ε θ ν ι­κιστικής όμάδος, έξασκών μεγάλην επιρροήν έπι τών προσφύγων τής περιοχής Βοΐου, ήτο δυναμικόν στοιχεΐον, αποφασιστικός άλλά ακατάλληλος ώς Στρατιωτικός ’Αρχηγός. Οι Μόνιμοι ’Αξιω­ματικοί Παναγιωτίδης Δημ. Πόρτης, Μπουλογιάννης κλπ. καθ’ δλα πατριώται, δέν ειχον τό έπαναστατικόν πνεΰμα, πάντοτε εις τάς συσκέψεις έπρότεινον λύσεις συμβιβαστικάς κα'ι άπέκλειον τάς δυναμικάς λύσεις, καθ’ δσον δέν ήθελον νά χυθή άδελφικόναιμα.

Ό Σιδηρόπουλος Θεόδ., ό μόνος δστις ειχεν άντιληφθή και γνωρίσει τόν Κομμουνισμόν, δέν ήδυνήθη νά κυριαρχήση,και έξη- ναγκάζετο πάντοτε νά ύποχωρή εις τάς συμβιβαστικάς λύσεις, απο­τέλεσμα τοΰ οποίου ύπήρξεν ή άδικος διάλυσις τών πολυαριθ- μωτέρων Εθνικιστικώ ν δυνάμεων ύπό τών όλιγαριθματτέρων Κομμουνιστικών. Αι έκτοτε προτεινόμεναι. ύπό τών Κομμουνι­στών συσκέψεις αποβλέπουν εις τήν πίστωσιν χρόνου διά τήν συγκέντρωσιν δυνάμεών των. Ό Κομμουνισμός καλώς καί όρθώς ειχεν διΐδει τον κίνδυνον έκ τών Εθνικιστικών όμάδων τοΰ Βο­ΐου και Νεστορίου αϊτινες, γενόμεναι κΰριαι τών ορεινών περιο­χών τοΰ Γράμμου, θά έξηφάνιζον πάσαν Κομμουνιστικήν κίνησιν, θά άπέκοπτον τάς Κομμουνιστικός ομάδας τής Θεσσαλίας άπό τούς Παρτιζάνους τοΰ Τίτου, θά έξηφάνιζον τό Βουλγαρόφρον στοιχεΐον τής περιοχής τών Κορεστίων κα'ι θά άπεστέρουν τόν Κομμουνισμόν τοΰ πλέον ’Ανθελληνικού στοιχείου κα'ι τέλος προσχωροΰσαι, ε’ίτε ε’ις τήν οργάνωσιν Υ .Β.Ε. τής Θεσσαλονίκης

— 44 —

είτε εις τό Ε .Δ .Ε ιΣ . τοΰ Ζέρβα τής Η πείρου θά καθίσταντο κύριοι τοΰ πλέον νευραλγικού σημείου τής Ελλάδος, τής οροσει­ράς τής Πίνδου, καί πολύ καλά έγνώριζον οι Κομμουνισταί ποία είναι ή Στρατηγική αξία τής Πίνδου διά τήν εκστρατείαν τοΰ Σλαυϊσμοΰ κατά τής Ελλάδος πρός έξασφάλισιν τής Σλαυϊκής διεξόδου πρός τήν Μεσόγειον.

Τό δνειρον τοΰ Μεγάλου Πέτρου, τής κατοχής δηλαδή τών Δαρδανελίων, μέ τήν σημερινήν αλματώδη άνάπτυξιν τής ’Αερο­πορίας κα'ι τών συγχρόνων δπλων δεν ήτο επαρκές διά τόν σύγ­χρονον Σλαυϊσμόν. Έ πρεπε νά κατακτηθή ή Ελλάς, ήτις μόνη στρατηγικώς θά έξησφάλιζε τήν διέξοδον είς τήν Μεσόγειον, Ή κατάκτησις δμως τής Ελλάδος προϋποθέτει κατάληψιν τής ορεινής περιοχής τής Πίνδου, άλλως τε και ό άλλος ιμπεριαλι­στικός Μουσσολίνιος Φασισμός πρόο τήν Πίνδον εστράφη κατά τό 1940-41.

Διά τόν λόγον τούτον λοιπόν ή προσπάθεια τοΰ Κομμουνι- σμοΰ πρός πλήρη εξασφάλισιν τής Κυριαρχίας του εστράφη και αΰτοΰ πρός τήν Πίνδον κατόπιν τής εντολής τών αΰθεντών του καί τής «Κομιντέρ». ’Επιβεβαίωσις τών απόψεων αυτών είναι ή επίσημος αϊτησις τοΰ Στάλιν, γενομένη τήν 30ην ’Ιουλίου 1945 ενώπιον τής Συμμαχικής Διασκέψεως τοΰ Πότσδαμ, δπως παρα- χωρηθή εις τήν Ρωσσίαν μεγάλη Στρατιωτική βάσις είς τήν Βό­ρειον Ελλάδα ώς απεκάλυψεν ό Οΰΐνστων Τσώρτσιλ τόν Μάρ­τιον 1947, χωρίς νά διαψευσθή υπό τής Ρωσσίας (Ε σ τία 25-7-47).

Δυστυχώς δμυς τήν εποχήν εκείνην (Μάρτιος 1943) ή Πολι­τική Η γεσ ία τής Ελλάδος καί οι Στρατιωτικοί ’Αρχηγοί τών διαφόροον Εθνικιστικών οργανώσεων τής Βορείου Ελλάδος καί των Άι^ηνών ώς καί ή δργάνοοσις Ε .Δ .Ε .Σ . δεν διεΐδον τήν ση­μασίαν τής Πίνδου τόσον από εδαφικής άπόψεως δσον καί από άπόψεως τής εξασφαλίσεως καί κατοχής τοΰ έναπομείναντος όπλι- σμοΰ εκ τής διαλΰσεως τών Ε θνικώ ν Δυνάμεων τής ’Αλβανίας κατά τήν κατάρρευσιν καί οΰδείς εστράφη αποφασιστικά πρός τήν Πίνδον καί άφέθη ή περιοχή αυτη ε’ις τήν πρωτοβουλίαν τών πατριο>τών Σιδηροποΰλου Θεοδ. Κιουρτσιδάκη Ίωάννου καί Ζήση Κ. καί τόσα>ν άλλων αφανών καί αγνώστων ηρώων, οϊτινες άκατεΰθυντοι πλέον έπλήρωσαν τήν ’Εθνικήν των προσπάθειαν διά τοΰ αίματός των.

Πόσην διάφορον έξέλιξιν θά ειχον τά Ε θ ν ικ ά κινήματα άντιστά- σεο)ς είς τήν Ελλάδα, εάν ή ορεινή περιοχή τής Πίνδου εύρίσκετο εις χειρας τών Έθνικοφρόνων. Δέν θά είναι τολμηρόν νά λεχθπ δτι τό Σχέδιον «Κιβωτός» (ή άπελευθέρωσις τής 'Ελλάδος κατά τό 1944) θά έπραγματοποιεΐτο, θά άπεφεΰγετο τό ’Επαναστατι-

— 45 —

κόν Κίνημα τοΰ ’Απριλίου 1944 εις Μέσην ’Ανατολήν, τό Σν~ νέδριον τοΰ Λιβάνου και τό Δεκεμβριανόν Κίνημα.

Εις τό Συνέδριον της ε’ιρήνης δεν θά παρουσιαζώμεθα ως «ι κ έ τ α ι» άλλα διά τοΰ Στρατού τής Μέσης ’Ανατολής καί τοΰ Κινήματος ’Εθνικής ’Αντιστάσεως θάεΐχωμεν επιλύσει τάς Έ θ ν ι- κάς μας διεκδικήσεις επί τής Βορείου ’Ηπείρου και τής Ροδόπης καί τέλος δεν θά εύρισκώμεθα τώρα, εις τό Θέρος τοΰ 1947, έν πλήρει εξελίξει Πολεμικών επιχειρήσεων κατά τοΰ Γράμμου εναν­τίον τών Συμμοριτών τοΰ Γιαννοΰλη Γ., τών οργάνων το ί Σλαυϊσμοΰ.

IV. ΕΑΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Συνέδριον Ά η λ ια (1η Μαΐου 1943) : Μετά τήν διάλυσιν τών Έθνικοφρόνων Αντάρτικών Όμάδα>ν είς Αΰγερινόν καί Μελάνθιον καί τήν έκτέλεσιν τών "Αρχηγών αυτών, εις μέν τούς Έθνικόφρονας κατοίκους τής περιοχής Καστορίας καί Βοΐου επικρατεί απαισιοδοξία καί φόβος, εις δέ τούς Κομμουνιστάς άφίεται πλήρες έδαφος κινήσεως καί έπικρατήσεως.

’Αρχίζει πλέον συστηματικά ή όργάνωσις τών χωρί<»ν συμ- φώνως πρός το Διοικητικόν σύστημα τοΰ ΕΑΜ. Ύποχρεοΰνται νά αναμιχθώσιν οΐ πρόκριτοι τών χωρίων Έθνικοφρονες υπό τήν άμεσον έπιτήρησιν καί έ'λεγχον τών συγχωριανών των Κομμου­νιστών. Διά τήν ομοιόμορφον καθοδήγησιν καί όργάνωσιν τοΰ Διοικητικού Συστήματος τοΰ ΕΑΜ συνεκροτήθη εις χωρίον Ά ηλια τών Καστανοχ:ορίων τά μέσα Μαΐου 1943 τό πρώτον Έ αμικόν Συνέδριον τής Περιφερείας Καστορίας υπό τήν προε­δρίαν τοΰ Έθνικόφρονος "Ιατρού Σταυροποΰλου έν Ά ρ γε ι Ό ρε- στικφ έγκατεστημένου.

Κατ’ αυτό άπεφασίσι^η ή όργάνωσις τών Λαϊκών Επιτροπών τών χωρίων, τών Επιτροπώ ν τών Τομέων καί Περιφερειών, τών Λαϊκών καί Άνα\^εωρητικών Δικαστηρίων, καί τοΰ Ακυρωτικού Δικαστηρίου μέ έδραν τό Καρπενήσιον.

Έ κ παραλλήλου τό Κ .Κ .E., τό μόνον δικαιοΰμενον νά έχη ιδίαν διοικητικήν όργάνωσιν, έθεσε τάς βάσεις τής ιδίας τοα> διοικητικής 'Ιεραρχίας εις τήν περιφέρειαν τής Καστορίας καί τήν έγγραφήν μελών αποκλειστικούς Κομμουνιστών.

Έ κ παραλλήλου άναδιοργανοΰνται αί ένοπλοι ομάδες καί διαμορφοΰται ή Διοικητική των όργάνωσις, ώς κάτω θι: Συγ~

— 48 —

κροτεΐται to Άρχηγεΐον Γράμμου μέ έδραν to Νεστόριον και μέ συγκροτήματα α') Συγκρότημα Πατσοΰρα Ίω άν. εις περιοχήν Μελανθίου— ΙΙενταβρύσου, β') Συγκρότημα Ριζοποΰλου Κ. εις περιοχήν Καστανοχωρίων (Πετροποΐ’λάκι), γ ') Ό μάς πρόσ- φυγος Παπαδοπούλου (Δημοδιδασκάλου έκ Τσοτυλίου) εΐςΜελάν- θιον διά τόν προσηλυτισμόν τών προσφυγών κατοίκων τοΰ Με­λανείου και δ') Συγκρότημα Μιχαλοποΰλου Πασχάλη έξ Α γία ς Ά ννης εις περιοχήν Φτελιάς—Τσοΰκας—Κρανοχωρίου.

Συνέδριον Πετροπουλακίον (10η Αΰγοΰστου 1943) : Τήν ΙΟην Αύγουστου 1943 εις περιοχήν Πετροπουλακίου (Τοποθεσία Στούντενικ) έγένετο τό πρώτον Πανδυτικομακεδονικόν Συνέδριον καθ’ δ άντεπροσωπεύθησαν δλαι αί Κοινότητες τής περιοχής Κα­στορίας, διά τών Διοικουσών ’Επιτροπών, και Φλωρίνης διά τοΰ Κεραμιτζή Μιχ. τό Άρχηγεΐον Δ. Μακεδονίας διά τοΰ «Σμό- λικα» (Νΐκος Ξυνός έκ Τσαριτσαίνης, Κομμουνιστικόν Στέλεχος), αί πρώται Αντάρτικά! ομάδες, τιμής ένεκεν, διά τοΰ ’Επιλοχίου Πατσοΰρα Ίω άν. τό Άρχηγεΐον Γράμμου διά τοΰ Σκοτίδα και Γιαννούλη Γ ., τό ΕΑΜ τής Δυτικής Μακεδονίας διά τοΰ Ρήγα, Καθηγητοΰ Θεολογίας έκ Ριζαρίου ’Εδέσσης, μεγάλης μορφώ- σεως κα! δεινού ρήτορος, γραμματέως τοΰ Γραφείου Μακεδονίας τοΰ Κομμουνιστικού Κόμματος.

Σκοπός τοΰ Συνεδρίου τούτου ήτο ό απολογισμός τής ’Οργα­νωτικής εργασίας τών διαφόρ(ον συγκροτηθεισών κατά χωρία ’Επιτροπών ΕΑΜ, ήτοι έκαστος Γραμματεΰς τών ’Επιτροπών ΕΑΜ ανέπτυξε τήν όργάνωσιν τοΰ χωρίου του, τήν ύπάρχουσαν άντίδρασιν (’Εθνικισταί), αριθμόν ενόπλων Ανταρτών κα! ’Ε ­φεδρικού ΕΛΑΣ, αριθμόν ΕΠΟΝ , ο’ικονομικάς εισφοράς κλπ.

Εις τό Συνέδριον τοΰτο δέν ήρκέσθησαν μόνον νά έλέγξωσι τόν απολογισμόν τοΰ συντελεσθέντος έργου ύπό τών ’Επιτροπών ΕΑΜ άλλά αρχής γενομένης άπό τοΰ όμιλητοΰ Κεραμιτζή Μιχ., Σλαυοφώνου έκ Γάβρου Κορεστίων, άνεπτύχθησαν και Ε θνολο­γικού περιεχομένου ζητήματα μειονοτήτων κα! είδικο>τερον τό «Σλαυομακεδονικόν». Πρός τοΰτο ό Κεραμιτζής Μιχ., ώς άντιπρό- σο)πος τοΰ Σλαυοφώνου πληθυσμοΰ τών Κορεστίο^ν, ώμίλησε Βουλγαριστ! κα! άπηυθύνθη εις τό άκροατήριον ώςεξής: «Α δέλ­φια Μακεδόνες, σάς φέρω χαιρετισμόν άπό τά αδέλφια σας τής Φλωρίνης. Ή μ εΐς έπι έ(;η ήγωνίσθημεν σκληρά διά τήν έλευθε­ρίαν μας κα! δέν έχομεν κατορθώσει νά απαλλαγώ μεν άπό τήν Έλληνικήν τυραννίαν. νΗ δηήλθενή έποχή. Ε ΐ μ ε ΐ ) α Σλαΰοι και «ρέπει νά εΐμεθα υπερήφανοι διότι έχομεν μεγάλην Ιστορίαν γραφεΐσαν παλαιότερον άπό τόν Σλαυομακεδόνα Μέγαν Αλέξαν­δρον κα! άργότερον άπό τούς μάρτυρας ήρωας τοΰ άγώνος μας

— 49 —

1903— 1907 Τσακαλάρωφ, Σαντάνσκυ, Μήτρον Βλάχον, Πάντον Κλάσιεφ κλπ.

Έ π 'ι τώ άκοΰσματι τοΰ λόγου τοΰτου τό άκροατήριον διεσπά- σθηκαί οί μέν Βουλγαρίζοντες τών Κασταν,οχωρίων και λοιπής περιοχής ενθουσιασμένοι έχειροκρότησαν και διά Βουλγαρικών τραγουδιών εξεδήλωσαν τήν επιδοκιμασίαν τών λεχθέντα:>ν οί δέ "Ελληνες τής Μακεδονίας ήγανάκτησαν καί εις έκ τών ακροατών ό Άπόστρατος Αξιωματικός Άντ]ρχης Μεσάϊκος Ή λίας ζητήσας τόν λόγον άντέκρουσε τάς ιδέας τοΰ Κεραμιτζή Μιχ. και έτόνισεν δτι οί Τσακαλάρωφ καί λοιποί ήσαν όργανα τοΰ Βουλγαρισμοΰ και οί αγώνες τών Μακεδόνων είναι γνωστοί από τόν Μέγαν ’Α­λέξανδρον μέχρι σήμερον και διευκρίνισεν δτι ύπάρχουσι μόνον μερικοί άργυρώνυτοι Βουλγαρόφρονες Μακεδόνες έν Μακεδονία.

Οί Αιοικοΰντες τό Συνέδριον άντιληφθέντες τήν διάσπασιν τοΰ ακροατηρίου κατόπιν τών λεχθέντων υπό τοΰ Κεραμιτζή Μιχ. καί τοΰ Μεσάϊκου Ή λ ία είς "Ελληνας καί Σλαΰους καί τάς εκατέρωθεν ζωηράς αντεγκλήσεις διέκοψαν πρός στιγμήν τάς ερ­γασίας καί άπεσΰρθησαν εις είδικήν σΰσκεψιν καθ’ ήν παρευρέ- θησαν οί Σκοτίδας, Σμόλικας, Γιαννοΰλης Γ. Πατσοΰρας Ίωάν. ΙΤοΰπτης, Ν. Περικλής, Λευθέρης, Βενέτης Γ. (Δημοδιδάσκαλος έκ Λυκοράχης Κομμουνιστής-Βοΰλγαρος) καί μετά πολΰωρον σΰσκε­ψιν έκάλεσαν τόν Μεσάϊκον Ή λίαν είς απολογίαν διάνάεξηγήση τάς προθέσεις του καί τόν σκοπόν του διά τάς αντιρρήσεις του κατά τών λεχθέντων υπό τοΰ Κεραμιτζή Μιχ. Ό Σμόλικας πα- ρατηρών ειπεν «Είναι αλήθεια δτι ψέμματα δεν είπες αλλά δια λόγους σκοπιμότητος δεν ήτο κατάλληλος ώρα νά λεχθώσι». Του­ναντίον δ Περικλής καί Βενέτης έζήτησαν τήν τιμωρίαν τοΰ όμι- λητοΰ. Τή απαιτήσει τοΰ Σμόλικα εδόθη τέρμα καί οΰδεμία τ ι­μωρία εζητήθη.

Μετά τήν μεσολαβήσασαν διακοπήν συνεχίσθησαν αι έργασίαι καί έκ τών ομιλητών άντέκρουσαν τόν Κεραμιτζή Μιχ.

α') Ό Ίερεΰς χωρίου Χρυσής Γράμμου Κ. ΙΙαπασωτηρίου δστις τή υποδείξει τοΰ Γιαννοΰλη Γ. καί τφ εφοδιασμφ του δ ι5 εγγράφου σημειώματος ειπεν «μετά λΰπης μου παρετήρησα δτι ό πρώτος όμιλήσας δεν άνέφερε τίποτε διά τήν Ελλάδα. Ή μ εΐς οί "Ελληνες εΐμεθα ή ρίζα καί τό θεμέλιον τής Μα?ίεδονίας καί οί πραγματικοί απόγονοι τοΰ Μεγάλου Αλεξάνδρου».

β') Ό Γιαννοΰλης Γ. δστις κατεδίκασεν τήν Σλαυομακεδονι- κήν κίνησιν καί ύπέμνησεν δτι ό Τσακαλάρωφ πράγματι κατ άρ- χά; έπολέμησεν κατά τών Τούρκων άλλ5 έγένετο τελικώς δργανον τών Βουλγάρων. 5Από τής Ελληνικής πλευράς ειπεν δτι δεν θά καταθέσωμεν τά δπλα εάν ό Ελληνικός Λαός δεν γίνη κύριος τοΰ έαυτοΰ του. Έ ά ν είς τήν πλατείαν τοΰ Συν]τος δεν ίδωμεν

4

— 50 —

κρεμασμένα τά πτώματα τοΰ Τσολάκογλου, Ράλλη κ.τ.λ. καί τε- λικώς έξΰμνησεν τήν δράσιν τών Ανταρτών.

γ') Ό Σμόλικας δστις καί οΰτος κατέκρινεν τήν διασπαστικήν κίνησιν τοΰ Κεραμιτζή Μιχ. καί από Ελληνικής πλευράς ειπεν «Σάς φέρω χαιρετισμούς από τους άγωνιστάς τής Θεσσαλίας. Είς τήν Θεσσαλίαν τό κίνημα εχει μαζικήν μορφήν καί πολεμικός ορ­γασμός επικρατεί. ’Αποτεινόμενος δέ εις τά κορίτσια είπεν «’Ανοί­ξατε τά μπαοΰλα σας. Δώσατε τάς προίκας σας διά τον αγώνα διότι μετά τον αγώνα δεν θά εχωμε προίκες.»

δ') Οι αντιπρόσωποι τοΰ Κ.Κ.Ε. Λευθέρης καί Περικλής ου­δόλως έθιξαν τον Κεραμιτζή Μιχ. άποσιωπήσαντες τό ζήτημα έν Φ έπί μακρόν ώμίλησαν διά τήν ανάγκην τής ένότητος καί διά τήν αΰστηράν τιμωρίαν τής άντιδράσεως.

ε') Τελευταίος ώμίλησεν ό Ρήγας άναπτΰξας «Νά μή νομί­σουν μερικοί οίτινες δμιλοΰσι περί μειονοτήτο3ν δτι θά άποσπα- σθώσιν από τήν Ελλάδα καί θά αΰτοκυβερνηθώσιν αλλά ιθά παραμείνωσι μέ τά ίδια δικαιώματα τών άλλων Ελλήνων, καί οΰχί δπως συνέβη ε’ις τό παρελθόν οπότε έθεωροΰντο ώς «’ Α π ο ι κ ο ι».

Ό λόγος του εκαμεν αΐσθησιν καί δεν άνεμένετο τοιαΰτη παρρησία λόγου ιδία από τοΰ αντιπροσώπου τοΰ Κομμουνιστι- κοΰ Κόμματος Μακεδονίας.

’Από Κομμουνιστικής πλευράς εις τό Συνέδριον τοΰτο έτέ- θησαν αί βάσεις τής έπικρατήσεώς του καί διεισδΰσεώς του είς τήν περιοχήν τής Καστορίας, εις τήν όποίαν τή άληθεία προπο- λεμικώς οΰδεμία σοβαρά Κομμουνιστική κίνησις ειχεν παρατη- ρηθή. Είδικώτερον οί κάτοικοι τής περιοχής τοΰ Γράμμου (Κα- τσαοΰνηδες), τών Κορεστίων καί τών πεδινών π;εριοχών τής Καστορίας ήσαν τελείως άλλόβητοι από τό Κομμουνιστικόν μό­λυσμα. Οί υπάρχοντες Κομμουνισταί Τζήμας Ά νδρ. Τερπόφσκυ καί λοιποί δεν ήδΰναντο νά άναπτΰξωσι τάς ιδέας των διότι ό πληθυσμός εΰημεροΰσεν καί δεν καταννοοΰσεν τάς ιδέας τοΰ Προ­λεταριάτου.

Έ π ί πλέον δμως οΰτοι δέν ήσαν πραγματικοί Κομμου- νισταί άλλα Βούλγαροι καλυπτόμενοι υπό τον Κομμουνιστι- κόν μανδύαν,ήσαν ό'ργανα τοΰ Διεθνιστικοΰ Κομμουνισμοΰ καί τοΰ Ίμπεριαλιστικοΰ Πανσλαυϊσμοΰ καί παρουσιάσθησαν ως Κομμουνισταί, διάνά άποφΰγωσι τήν δίωξιντών Ελληνικών ’Αρ­χών ώς πρακτόρων τών Βουγάρων.

Διά τήν έπικράτησιν των ΰποχρεοόνουσι καί έπιτυγχάνουσι τήν άνάληψιν τών διαφόρων τοπικών αρχών από έμπιστα Κομ­μουνιστικά στελέχη, ά'τινα λόγιο τής πείρας των καί τής έγκλημα-

— 51 —

τικότητός των τής έμφυτου ανέπτυξαν μεγάλην δραστηριότητα καί υποχρεωτικά ένέγραψαν άρκετόν μέρος τοΰ πληθυσμού εις τό κόμμα των.

Βλέπομεν συνεπώς τό Κ. Κόμμα έκ παραλλήλου τής έπικρα- τησεώς του εις τάς ενόπλους ομάδας διά τής εισαγωγής τοΰ Όεσμοΰ τοΰ αντιπροσώπου τοΰ ΕΑΜ (Συνέδριον Τσοτυλίου ’Απρίλιος1943) επιτυγχάνει, καί τήν έπικράτησίν του εις τήν Πολιτικήν Διοίκησιν ΕΑΜ.

Τό Συνέδριον Πετροπουλακίου έχει τά κάτωθι χαρακτηριστικά:α') Ά π ό τής Κομμουνιστικής πλευράς : επιτυγχάνεται ή έπι-

κράτησις τοΰ Κ .Κ.Ε. εις τήν Πολιτικήν Διοίκησιν τοΰ ΕΑΜ διά τής άναλήψεως τών διαφόρων τοπικών Αρχών ύπό Κομμουνι­στικών στελεχών καθ’ όσον μέχρι τοΰδε δλοι οί ύπεΰθυνοι τοΰ ΕΑΜ δέν άνήκον εις τό Κομμουνιστικόν Κόμμα άλλά κατά τό πλειστον ήσαν οί πρόκριτοι ’Εθνικόφρονες οΐτινες άπό αγνά πα­τριωτικά αισθήματα όρμώμενοι προσεχώρησαν αΰθορμήτως εις τόν άγώνα. Συνεπώς τό Κ.Κ.Ε. καθίσταται πανίσχυρον Στρα- τιωτικώς καί Πολιτικώς εις τήν όργάνωσιν τοΰ ΕΑΜ δεδομένου δτι καί εις τάς ενόπλους Άνταρτικάς ομάδας διά τοΰ θεσμοΰ τοΰ αντιπροσώπου τοΰ ΕΑΜ τόν όποιον άνέλαβον Κομμουνιστικά στελέχη ειχεν καί έκεΐ τήν κυριαρχούσαν γνώμην.

β') Ά π ό τής Σλαυόφρονος πλευράς διά πρώτην φοράν ήκοΰ- σθησαν εις επίσημα Συνέδρια νά τίθεται υπό τών όμιλιτών ζήτημα «Σλαυομακεδονικής» μειονότητος και τό Κομμουνιστικόν Κόμμα ανέχεται καί δέν αντιδρά εις τάς διασπαστικάς ένεργείας τών Βουλγάρων καί γενικώτερον τών Σλαΰων ώς έπίσημα καί ι^αραλέως άντέδρασαν οί αντιπρόσωποι τών Ανταρτών οί Σκο- τίδας, Γιαννοΰλης, τοΰ λαοΰ αΰθορμήτως καί επί άμεσο) κίνδυνο) τής ζθ)ής των οί Μεσάϊκος ΊΙλ ία ς καί Ίερεΰς Παπασωτηρίου Κ. καί τοΰ ΕΑΜ ό 'Ρήγας.

Έντεΰθεν ό δόλος τοΰ ΕΑΜ καί τοΰ ΕΛΑΣ άτινα έχοντα τήν ΰλικήν δΰναμιν εις τήν Διοίκησιν καί τάς ενόπλους δυνάμεις καθ’ δσον παντοΰ έπεκράτουν οί ’Εθνικόφρονες, ήδΰνατο νά «παιτήσωσι καί νά έκβιάσα>σι τούς αντιπροσώπους τοΰ Κομμου­νιστικού Κόμματος Περικλή καί Λευτέρη νά λάβωσι ένεργόν μέ­ρος καί καταδικάσωσι αυθωρεί καί αμείλικτα τήν διασπαστικήν κίνησιν τών Σλαυοφρόνων καί νά μή άνεχθώσι τάς Βουλγαρικάς έκδηλάισεις τοΰ Σλαυόφς)ονος ακροατηρίου. Ήρκέσθησαν δέ μό­νον νά καταδικάσωσι ταΰτα διότι δολίως καί σκοπίμως δέν ή βέ­λον νά έκθέσο)σι τό Κομμουνιστικόν Κόμμα, εις τούς ύπερισχΰον- τας Έθνικόφρονας ενόπλους Άντάρτας, ώς σκεπτόμενον καί έργα- ζόμενον προδοτικώς καί έξυπηρετοΰν τόν Σλαυϊσμόν.

Τό συνέδριον τοΰ Πετροπουλακίου είναι συνέχεια τοΰ συνε­

— 52 —

δρίου τής Νεράιδας (’Ιούνιος— ’Ιούλιος 1943), εις τό όποιον συμμετέσχον και αντιπρόσωποι Σερβοι (Τέμπο) και ’Αλβανοί και καθ’ δ έκτος τών άλλο.)ν ζητημάτων έθίγη υπό τοΰ Σέρβου αντι­προσώπου Τέμπο ακροθιγώς καί χοορις συνέχειαν και τό Σλαυο- μακεδονικόν ζήτημα καί άνεγνα>ρίσθη έπισήμως ή ύπαρξις Σλαυο- μακεδονικής μειονότητος έν Μακεδονία καί ή ανάγκη παροχής ελευθερίας, γλώσσης, σχολείων, θρησκείας κ.τ.λ.

Ό Σέρβος ουτος άντιπρόσοοπος έπιστρέφων εις τήν Σερβίαν καί συνοδευόμενος υπό τοΰ Συντ]ρχου Τζώτζου Βασιλ. Λιοικη- τοΰ τοΰ ’Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας καί τοΰ κομμουνιστοΰ Άνδρέα Τζήμα συνδέσμου τοΰ ΕΑΜ παρά τοΰ Τίτου κατά τήν από Καρδίτσης μέχρι Σλήμνιτσας (’Αλβανικά Σύνορα) διέλευσίν του διά τών διαφόροαν Ελληνικών Βουλγαροφώνου χωρίο^ν δεν έδίστασεν νά προπαγανδίζη τήν ιδέαν τών μειονοτήτων καί νά ΰποδαυλίζη τήν ιδέαν τής αΰτονομήσεο',ς αυτών καί μάλιστα εις τό χωρίον Γιαννοχώρι είπεν. «Ε ις τήν Σερβίαν οΐ Μακεδόνες άποτελοΰσι ιδίαν μειονότητα καί ως έκ τοΰτου εις τό προσεχές μέλλον θά άποκτήσοοσι ιδιαίτερον Κράτος. Νομίζω δτι είναι ορθή λύσις καί διά τους ελάχιστους ευρισκομένους εις τήν Ε λ ­λάδα Σλαυοφώνους Μακεδόνας νά ίσχΰση τό ίδ ιον..............».

Ε ίς τά πρωτοφανή έπαναστατικά καί ανθελληνικά συνθή­ματα τοΰ .Τέμπο άντιδρώσι αυθόρμητα καί θαρραλέως οΐ κά- κοικοι οιτινες άντικροΰουν τόν Τέμπο καί καταδεικνΰουσι δτι δεν εχίοσι ανάγκην τοιοΰτων συμβουλών καθ’ δσον γνωρίζουσι τήν πρός τήν Πατρίδα τονν ύποχρέωσιν των.

Έ ν φ λοιπόν έ'κδηλος καί αυθόρμητος ήτο ή δυσφορία καί ή άντίδρασις διά λόγων τοΰ πληθυσμοΰ, τουναντίον παρατηρεΐται αδιαφορία καί οΰδεμία ενεργός έπέμβασις τής Γενικής Η γεσίας τοΰ ΕΑΜ εις Νεράιδα καί τών τοπικών Έαμικών παραγόντων εις τά ανθελληνικά συνθήματα τοΰ Τέμπο καί μάλιστα υπό τών συνοδών αΰτοΰ κατά τάς ανθελληνικάς ομιλίας του.

Μόνον ό Συντ)ρχης Τζοκζης Βασ. Θεσσαλός Βλαχόφωνος είς τάς κατ’ ιδίαν συζητήσεις μετά τών ’Αξιωματικών καί ’Ανταρτών έξεφράζετο περίλυπους διά τήν τοιαΰτην δημιουργηθεΐσαν κατά- στασιν καί τήν επίσημον άναγνο3ρισιν τοΰ Σλαυομακεδονικοΰ ζητήματος εις Νεράιδα.

Συνέδριον Τσοτυλίου (τέλη ’Απριλίου 1943). Μετά τό Συνέδριον Νεράιδας μεταξύ ’Άγγλων, Αντιπροσώπων τών οργανώσεων ’Αντιστάσεως ΕΑΜ, ΕΚΚΑ (Συνταγματάρχου Ψαρροΰ Δημ.), καί Ε Δ ΕΣ (Στρατηγού Ζέρβα Ναπολ.), καί άν- τιπροσο>που τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου καί Αλβανών καί τήν έπακολουθήσασαν ειδικήν σΰσκεψιν εις τό Γενικόν Στρατηγείον τοΰ ΕΛΑΣ καί καθ’ ήν άπεφασίσθη ή εισαγαιγή τοΰ θεσμοΰ τοΰ

— 53 —

άντιπροσιυπου τοΰ ΕΑΜ εις τά ένοπλα τμήματα ’Ανταρτών τοΰ ΕΑΑΣ εγένετο εις τό Τσοτΰλιον (Βοΐου) περί τα τέλη Ίουτ λίου 1943 ειδική σΰσκεψις τοΰ ’Αρχηγείου τής Δυτικής Μακε­δονίας (μετέπειτα μετονομασθέντος ΙΧης Μεραρχίας) εις ήν ελα- βον μέρος δλα τά μερικά ’Αρχηγεία και οί Διοικηταί τών Συγκρο­τημάτων, οι ’Άγλοι Σύνδεσμοι (Ταξίαρχος ΕΝΤΥ) παρά τω Ά ρ - χηγείω Δυτικής Μακεδονίας και οι ’Αντιπρόσωποι τών Παρτι­ζάνων Σέρβων (Τέρπο) και ’Αλβανών υπό τήν προεδρίαν τοΰ Συν]ρχου Πεζικοΰ Τζώτζου Βασιλείου.

Σκοπός τοΰ Συνεδρίου τοΰτου ήτο α') Ή άνακοίνωσις εις τούς Διοικητάς δλων τών συγκροτημάτων τών αποδράσεων τής Νεράιδας, β') Ή στρατικοποίησις καί ή έξίσωσις τής δυνάμεως τών ’Αντάρτικών συγκροτημάτων, γ') 'Η διαπίστωσις τών ελλεί­ψεων τών ’Αντάρτικών Ό μάδω ν εις ’Αξιωματικούς, οπλισμόν, ΰλικόν, διατροφήν καί δ') Ό συντονισμός τών πολεμικών ενερ­γειών κατά τοΰ Κατακτητοΰ υπό τήν κατεΰθυνσιν τοΰ Στρατη­γείου Μέσης ’Ανατολής.

Κατά τήν σΰσκεψιν ταΰτην ώμίλησαν πολλοί, εκ τούτων ου­σιωδέστεροι καί κυριώτεροι υπήρξαν οΐ λόγοι : α') Τοΰ Σμόλικα άναπτΰξαντος τά αγαθά αποτελέσματα τής Συμφαννίας Νεράιδας καί τονίσαντος τήν ανάγκην τής στρατιωτικοποιήσεως τών ’Αν­τάρτικών 'Ομάδων. Διά πριότην φοράν έτονίσθη δτι 6 ΕΛΑΣ έχει καί πολιτικήν αποστολήν εις τον αγώνα νά ένισχΰη τάς Πο­λιτικός Όργανίόσεις τοΰ ΕΑΜ διά τήν άνάπτυξίν των καί μετάδοσιν τών ’Αρχών τοΰ ΕΑΜ καθ’ δσον εκτός τής έκδιώξεως τοΰ Κατακτητοΰ εχει ύποχρέωσιν νά κατοχυρώση καί τάς Λαϊκάς ’Ελευθερίας.

'Όσον αφορά τούς Βουλγαροφώνους τής περιοχής Καστορίας διέκριναν αυτούς εις δυο κατηγορίας τούς συνεργασθέντας μετά τοΰ Κατακτητοΰ ’Ενόπλους Κομμιτατζήδες τών 6ποία>ν δεν πρέπει νά λησμονηθώσι α! ωμότητες κατά τοΰ Ελληνικού στοιχείου καί δεν πρέπει νά ύπάρξη επιείκεια αλλά αυστηρά τιμωρία καί τούς νομιμόφρονας τούς παραμείναντας ουδετέρους καί φιλήσυχους καί μετά τών όποί(ον επιβάλλεται ή συνεργασία διά τον κοινόν αγώνα κατά τοΰ Κατακτητοΰ.

"Οσον άφορα τούς Παρτιζάνους Σέρβους καί ’Αλβανούς ύπέ- μνησεν τήν ανάγκην τής στενής συνεργασίας μετ’ αυτών διότι καί ούτοι εντός τών αυτών πλαισίων αγωνίζονται κατά τοΰ Κα­τακτητοΰ εις τάς χώρας των. Τέλος έκαυτηρίασεν τήν στάσιν τών Ταγμάτων ’Ασφαλείας καί τής Π .Α .Ο . τήν όποίαν έχαρακτή- ρισεν ώς προδοτικην διότι συνεργάζονται μετά τοΰ Κατακτητοΰ

— 54 —

και συνέστησεν τήν άμείλικτον δίωξίν τωνώς ύπ’ αριθμόν πρώ­τον εχθρόν τοΰ Έλληνικοΰ Λαού.

β') Τοΰ ’Αλβανού Άντιπροσιόπου δστις εις παρεφθαρμένην Έλληνικήν γλώσσαν άνέπτυξεν και έξήρεν τήν μέχρι τοΰδε δρασιν τών ’Αλβανών Παρτιζάνων και έτόνισεν τά αγαθά τά όποια ι*}ά προκύψωσι έκ τής κοινής πλέον δράσεως τών απανταχού άπελευ- \*}ερωτικών Μετώπων. Τέλος έκαυτηρίασεν τούς Μπαλίστας ’Αλ­βανούς ώς ύπ’ αριθμόν πρώτους εχθρούς τοΰ ’Αλβανικού Λαού.

γ') Τοΰ Σέρβου ’Αντιπροσώπου Τέμπο δστις εις άπτεστον Έλληνικήν γλώσσαν έχρωμάτισεν τήν δρασιν τών'Σέρβων Παρ: τιζάνων τού Τίτου κατά τού Κατακτητοΰ, τήν προσχώρησιν ολο­κλήρου τοΰ Σερβικού Λαού εις τάς τάξεις τού Τίτου καί διεπί- στωσεν τήν καταστροφήν καί έξαφάνισιν τών Τσαίτνικ τού Μι- χαήλοβιτς καί τών λοιπών αντιδραστικών ’Οργανώσεων.

Περιέργους έπελήφθη καί τού Σλαυοφώνου Ελληνικού Στοι­χείου τής Μακεδονίας καί Ιδιαιτέρως μέ τούς Ένοπλους Κομμι- τατζήδες τής Καστορίας, τών όποίο^ν προσεπάθησεν νά δικαιολο γήση τήν συνεργασίαν των μετά τοΰ Κατακτητοΰ καί τάς ώμότη- τας κατά τών Έλλήνο)ν ώς συνέπειαν τής καταπιεστικής πολιτι­κής τών έκάστοτε Ελληνικών Κυβερνήσεων καί ε’ιδικώτερον τής Δικτατορίας Μεταξά κατά τών Σλαυοφώνων έκ τοΰ πληθυσμού.

‘Υπέδειξεν δτι καί εις τήν Σερβίαν ΰπάρχουσι μειονότητες αΐ- τινες ύπό τή Λαϊκήν Δημοκρατίαν τοΰ Τίτου άπολαμβάνουσι τών έλευθεριών των καί τών δικαιωμάτων των καί συνέστησεν δτι δρθόν καί δίκαιον θά είναι καί εις τήν Έλ?^άδα νά τύχη τής ιδίας μεταχειρίσεως καί ή Σλαυομακεδονική μειονότης καί οί συνεργασθέντες μετά τοΰ έχθροΰ νά τΰχωσι τής συγγνώμης καί ατιμωρησίας.

Αί τοιαΰται ανέλπιστοι, άκαρποι, άστοχοι καί περίεργοι αντι­λήψεις του περί τών ενόχων έκ τοΰ Σλαυοφώνου πληθυσμού άπήχησαν δυσμενέστατα είς τό άκροατήριον καί άντιληφθείς τοΰτο αμέσως προσέθεσεν δτι αί ιδέαι του περί τών Σλαυοφώνιον εί­ναι αύστηρώς άτομικαί του άντιλλή\ρεις. Οΰδείς ήθέλησεν νά τόν αντίκρουση καί οϋτω σιο^πηρώς άφέθη καί έδημιουργήθη καί έτέθη ύπό τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου ή Σλαυομακεδονική μει- ονότης.

Εις τό Συνέδριον έλήφθησαν αί κάτωθι αποφάσεις : 1) Ή δύναμις έκάστου ’Αντάρτικού Συγκροτήματος τ̂ ά άνέλθπ εις 78 άντάρτας καί 3 ’Αξιωματικούς (Στρατιωτικός Διοικητής, ’Αντι­πρόσωπος Ε.Α .Μ ., Επιμελητής). 2) Ή στρατολόγησις τών ’Ανταρτών θά γίνεται μόνον ύπό τών Αρχηγείων, 3ον) Ή σύνταξις Στρατολογικών Μητρφων τών ’Ανταρτών 4ον) Ή στρατικοποίησις τών ’Αντάρτικών τμημάτων διά τοΰ κα-

— 55 —

θορισμοΰ ζωνών ένεργείας, αποστολής βάσει σχεδίου προϊ­σταμένου κλιμακίου, υποβολής δελτίων Πληροφοριών, στρα­τιωτικής καταστάσεως και αναφορών δυνάμεως και δον) Υ π α ­γωγή απαντούν τών ’Αρχηγείων κα'ι Συγκροτημάτων εις τό Στρα- τηγεΐον τής Μέσης ’Ανατολής κα'ι λήψις τών οδηγιών αύτοΰ διά τών άπεσπασμένων παρ’ έκάστψ Ά ρχηγείφ "Αγγλων Συνδέσμων.

Οΰτω τό Συνέδριον τοΰ Τσοτυλίου είναι ή απαρχή έν τή Δυ­τική Μακεδονία τής στρατικοποιήσεως καί τής υπαγωγής υπό στρατιοοτικήν Ιεραρχίαν τών άνταρτικών Ό μάδων καθόσον μέ­χρι τής στιγμής εκείνης δεν ΰπήρχεν οΰδεις συντονισμός, οΰδεμία κατευθυνσις, οΰδεμία διοικητική υπαγωγή αλλά αί διάφοραι ’Αν­τάρτικά! Όμάδες κυρίως ήσχολοΰντο διά τήν διατροφήν τίυν και ήδιαφύρουν διά τήν ενέργειαν κατά τοΰ Κατακτητοΰ και αναμε­ταξύ των δεν υπήρχε πειθαρχία κα'ι σεβασμός. Άποσπάται τό Ε .Λ .Α .Σ. από τόΕ.Α .Μ . και άποτελεΐ αυτοτελές ένοπλον τμήμα υπό ιδίαν ηγεσίαν κα'ι τίθεται υπό τό Στρατηγεΐον τής Μέσης ’Ανατολής.

Μετά τό Συνέδριον τοΰ Τσοτυλίου ή Διοικητική Όργάνωσις τών Τμημάτων τοΰ Ε.Λ .Α .Σ. εις τήν Δυτικήν Μακεδονίαν ελα- βεν τήν κάτωθι μορφήν.

Στρατηγεΐον Δυτικής Μακεδονίας υπό Συν]ρχην Πεζικοΰ Τζώ- τζον Βασίλειον.

Ύπαρχηγείον Βοΐου ’Όρους υπό «Χείμαρον» (Γκανάτσος Δημοδιδάσκαλος εκ Γρεβενών).

'Υπαρχηγείον Γράμμου ’Όρους υπό «Σκοτίδαν», Γιαννοΰλην Γ. βοηθόν και «Γέρον».

'Υπαρχηγείον Σινιάτσικου ’Όρους υπό Ύψηλάντην Καθη­γητήν, (Ρόσσιος Άλέξαν. εκ Σιατίστης).

'Υπαρχηγείον Βοΰρινου ’Όρους υπό «Φωτεινόν».'Η Γενική ’Αποστολή τών ’Αρχηγείων τής Δυτικής Μακεδο­

νίας συνίστατο νά έξασφαλισθώσι οι ορεινοί ό'γκοι τής Άλεβί- τσης-’Αμμοΰδας (περιοχή Νεστορίου), τής Γκουροΰσας, Μεγάλων καί Μικρών Όντρία^ν (περιοχή Καστανοχωρίοον) τοΰ Σινιάτσι- κου (Περιοχή Γέρμα, Βογιατσικοΰ-Βλάτση) τοΰ Βοΰρινου (περι­οχή Σιατίστης-Κοζάνης-Γρεβενών-Σαρανταπόρου) καί έκεΐθεν ώς ορμητηρίων νά παρακωλΰωνται αι κΰριαι συγκοινωνιακαί όδικαί άρτηρίαι τοΰ Κατακτητοΰ αί συνδέουσαι τήν ’Αλβανίαν (Κορυ- τσά) τήν Σερβίαν (Μοναστήριον-Φλώρινα) διά τής Κοζάνης μετά τής Θεσσαλίας (Λαρίσης).

Διά ρίψεων είς τήν δρεινήν περιοχήν τοΰ Γράμμου ήρξατο ό συστηματικός εξοπλισμός τών όμάδων διά συγχρονισμένων αΰτο-

— 56 —

μάτων δπλιον και πυρομαχικών καί καθίστανται αί όμάδες πλέον επικίνδυνοι καί υπολογίσιμοι υπό τοΰ Κατακτητοΰ.

Τελικώς είς τάς άρχάς Νοεμβρίου τοΰ 1943 λαμβάνουσιν αί Άνταρτικαί όμάδες τήν όριστικήν των στρατιωτικήν όργάνωσιν διά τής μετονομασίας των μέ τούς παλαιούς τίτλους τών οργανω­μένων είς τήν περιοχήν ταΰτην Στρατιωτικών Μονάδίον. Οΰτω μετωνομάσθησαν :

Τό Άρχηγεΐον Δυτ. Μακεδονίας είς ΙΧην .Μεραρχίαν υπό Διοικητήν τον Συντ]ρχην 'Ιππικού Δημάρατον.

Τό Υπαρχηγεΐον Γράμμου είς 28ον Σύνταγμα Πεζικού υπό Επίλαρχον Λαζαρίδην Χρ.

Τό 'Υπαρχηγεΐον Βοΰρινος εις 27ον Σύνταγμα Πεζικού υπό Άντ]ρχην Πεζικού Καράντζον Διονύσιον.

Τό 'Υπαρχηγεΐον Σινιάτσικου είς 53ον Σύνταγμα Πεζικού υπό τον ...

Είναι ή εποχή καθ’ ην λόγφ τής συμφωνίας τής Νεράιδας προσχ(οροΰσιν άθρόως οί Μόνιμοι καί ’Έφεδροι ’Αξιωματικοί είς τάς Έ θνικάς ’Αντιστάσεις αδιακρίτως προτιμήσεως.

Τό δόλιον δμως Κομμουνιστικόν Κόμμα δέν εφησυχάζει, δεν έπιχαίρει διά τήν ομαδικήν συμμετοχήν τών ’Αξιωματικών καί στρατιωτικών είς τήν ’Αντίστασιν, αλλά δολοπλοκεί, υπονομεύει διότι φυσικά δεν σκέπτεται ύγιώς, έθνοπρεπώς, δέν ενδια- φέρεται άποκλειστικώς διά τήν άπελευιθέρωσιν τής Ελλάδος, ερ­γάζεται συνομωτικά καί προδοτικά διά τήν κατάκτησιν τής αρχής τής ύποδουλώσεως τού Ελληνικού Λαού καί τής προσαρτήσεως τής Ελλάδος πολιτικώς είς τούς εχθρούς της, τον Σλαυϊσμόν, καί επινοεί θεσμούς διά τήν έξουδετέρωσιν τής επιρροής τών ’Αξιωματικών Διοικητών Μονάδων καί πρός τούτο περί τάς άρχάς ’Οκτωβρίου 1943 έπιννοεΐ τον θεσμόν τού «Καπετάνιου» καί τον δικαιολογεί ως ήθικήν ίκανοποίησιν τών από τής αρχής τοΰ άγώνος διοικητών τών ’Αντάρτικών Όμάδων, τών προικισμέ­νων μέ τήν πολύτιμον πείραν τοΰ ’Αντάρτικού Άγώνος.

Ούσιαστικώς 6 «Καπετάνιος» είναι ό συνδιοικητής τοΰ Στρα­τιωτικού Αρχηγού ό συνδετικός κρίκος μεταξύ Κομμουνιστικού Κόμματος καί Στρατιωτικών, ό μελλοντικός αντικαταστάτης τών έπαγγελματιών Αξιωματικών, Κομμουνιστής βαθμοφόρος είς τον μέλλοντα νά διαμορφωθη Λαϊκόν Στρατόν.

Διά τής είσαγιογής καί τοΰ θεσμού τοΰ «Καπετάνιου» ή Διοί- κησις μεταπίπτει εις τό τριαδικόν σύστημα (Στρατιωτικός Διοι­κητής, Αντιπρόσωπος ΕΑΜ, Καπετάνιος) καί ούδεμία διαταγή είναι έκτελέσιμος εάν δέν ύπάρχωσι καί αΐ τρεις ύπογραφαί τών τριών ισοτίμων Διοικητών.

Άργότερον μετά τον σχηματισμόν τής Π ΕΕΑ (Μάρτιος 1944)

- 57 —

ό θεσμός τού Άντιπροσώπου τοΰ ΕΑΜ εξαφανίζεται, έκ τοΰ ΕΛΑΣ και οί μέχρι τοΰδε αντιπρόσωποι τοΰ ΕΑΜ άνέλαβον τά II Πολιτικά Γραφεία τών Μονάδων μέχρι τοΰ Τάγματος, καθ’ οσον κάτωθεν τοΰ Τάγματος είσήχθησαν είς τάς Ό μάδας Διοι­κήσεων Λόχων, Διμοιριών μέ τήν είδικότητα τοΰ Συνδέσμου, Τηλεφωνητοΰ, Τραυματιοφορέως κ.τ.λ.

Κορέστια : Τά Κορέστια κατά τόν χειμώνα τοΰ 1942— 1943 εύρίσκονται ύπό τήν έπικράτησιν τών ενόπλων Βουλγαροφρόνων καί ένεργεΐται σοβαρά προπαγάνδα περί τής άναπτΰξεως τής Βουλγαρικής ’Ιδέας. Έ κ παραλλήλου τόν χειμώνα τοΰ 1942— 1943 εμφανίζεται ή όμάς Τιτάν (Τοπουρκας Δημοδιδάσκαλος έκ Τρι­γώνου Φλιορίνης) μέ πολιτικούς υπευθύνους τόν Πέϊον Ναούμ καί άργότερον τόν Κεραμιτζήν Μιχ. ήτις δρα εις τήν περιοχήν Χαλάρας, Κρανιώνας, Γάβρου, Μαυροκάμπου μέ έδραν τήν Χα- λάραν ύπό τήν εμπνευσιν καί κατεύθυνσιν τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου καί έπιδιο')κουσα τήν αύτονόμησιν τών Κορεστίων. 'Η όμάς αΰτη άποτελουμένη έκ Βουλγαροφρόνων καί υπό τόν Κομμουνι- στικόν μανδύαν διότι άπαντες έφερον κόκκινον περιλαίμιον έφέ- ρετο σκληρώς πρός τό Έλληνικον στοιχεΐον τών Κορεστίων καί προσεπάθει νά προσέλκυση τούς κατοίκους είς τάς τάξεις του καί νά διασπάση τους Κομμιτατζήδες.

Κατά τήν εποχήν ταΰτην εις τήν περιοχήν Πισσοδερίου, Τρι- βόννου, Βιτσίου ένεφανίσθησαν διάφοροι Εθνικόφρονες μικροο- μάδες ύπό αρχηγούς καί οπαδούς εντοπίους ή έκ Φλωρίνης άφι- χθέντας καί έκ τών οποίων κυριιότεραι ήσαν α') τοΰ έκ τοΰ ’Αν­τάρτικου Ίερέως Μπάλκου ήτις λόγω τής είσχωρήσεως Βουλγαρο­φρόνων κατεπροδόθη καί διελΰθη έκτελεσθέντων τών αρχηγών της, β') τοΰ Ίατροΰ Νεδέλκου έκ Φλωρίνης «Μακεδών», γ ') τοΰ Ή λία Δημάκη έκ Μελά «Γκότσε», δ') τοΰ Άποστολίδου Χρή­στου «Κεραυνοΰ» καί ε ) τοΰ Παπαδοποΰλου «Αυγερινού».

Διά τήν ενταξιν τής όμάδος Τιτάν καί τών άλλων ύφισταμέ- νων μικροομάδων εις τάς τάξεις τής τότε άναφυομένης είς τήν περιοχήν Καστορίας Όργανώσεως ΕΑΜ (Χειμών τοΰ 1942—43) ώργανώθη μικρά όμάς ανταρτών ύπό τόν Βασΐλκον Γ. (Δημοδι­δάσκαλον έκ Μελισσοτόπου, σπουδαΐον Κομμουνιστικόν στέλεχος) άποσταλεΐσα εις τήν περιοχήν Κορομηλιάς καί ήτις λόγο) τής απροθυμίας τών κατοίκων καί τής άντιδράσεο^ς τών Κομμιτατζή- δων έξηναγκάσθη νά διαλυθή καί συμπτυχθή πρός Νεστόριον.

Μετά τήν διάλυσιν τών Έθνικοφρόνων Ό μάδων εις Αύγε- ρινόν καί Μελάνθιον τό ΕΑΜ έπιδιώκει νά διείσδυση εις τά Κο- ρέστια ένθα διαπιστώνει τήν επικίνδυνον άνάπτυξιν τοΰ Βουλγα­ρικού Κομμιτάτου διά τής συγ'κροτήσεοος τών Ε μμ ίσθω ν Κινη­

— 58 —

τών Άποσπασμάτων καί τής άθρόας προσχωρήσεως τών Βουλ­γαροφώνων κατοίκων των.

Πρός τοΰτο έκ τών συγκροτηθεισών τόν Απρίλιον 1943 τη έμπνεύσει του έκ Δενδροχίορίου Κομμουνιστοϋ σλαυΐζοντος Τερ­πόφσκυ τριών Γκρουπών ωθείται μία έξ αυτών υπό τόν Σαλα- ποΰτην έπονομασθεϊσα «Γκροΰπα Τερπόφσκυ» τιμής ενεκεν λό- γφ τοΰ έπισυμβάντος έν τφ μεταξύ αθανάτου τοΰ Τερπόφσκυ εις Ίβαρα Κοζάνης, πρός διάσπασιν τοΰ Βουλγαρικού Κομμιτάτου και προσέλκυσιν ενόπλων Κομμιτατζήδων εις τάς τάξεις τοΰ ΕΑΜ κα'ι πράγματι παρ5 δλην τήν άντίδρασιν τών Άρχικομμιτατζή- δων Λουκά Δαμιανοΰ κα'ι Ίω άν Μήνου έπέτυχον αρκετά καλά αποτελέσματα.

Ή Γ κροΰπα Τερπόφκυ δεν άντιτίθεται εις τάς κατευθύνσεις τής όμάδος Τιτάν διότι άμφότεραι διά τήν διάσπασιν τών Κομ- μιτατζήδων προπαγανδίζουσι και υπόσχονται είς τούς κατοίκους αύτονομιστικάς ιδέας τάς όποίας καταλλήλως άφίνουσι νά ύπον- νοηθή δτι ύποστηρίζουσι και οί Παρτιζάνοι τοΰ Τίτου.

Τήν Ιην Απριλίου 1943 άφικνεΐται εις περιοχήν χωρίου Μα­κροχωρίου έκ Σερβίας διά Πρέσπας όμάς Παρτιζάνων Σέρβων δυνάμεως 50 ανταρτών υπό αρχηγόν Στρόγον καί έπιδιώκει τήν έπαφήν μετά τοΰ έκεΤ δρώντος Άρχικομμιτατζή Σωτηρίου Τό- μωφ. Ε πειδή οί Κομμιτατζήδες ού μόνον ήρνήθησαν πάσαν επι- κονωνίαν μετ’ αυτών αλλά κα'ι τούς προσέβαλον διά τών δπλων, έξηναγκάσθησαν και κατέφυγον εις τό Βίτσι (Βαψώρι) άφοΰ προηγομμένως κατά τήν διαδρομήν τίον άφά)πλισαν τά χωρία Μαυρόκαμπον, Βυσσινιάν, ένθα παρέμενον μέχρι τέλη Μαΐου1943 διατρεφόμενοι εις βάρος τών κατοίκων.

Λί προβαλόμεναι δικαιολογίαι τής εισόδου των είς to Έ λ ­ληνικόν έδαφος διά λόγους άσφαλείας καί άναπαύσεως δεν άντα- ποκρίνονται εις τούς ένδομύχομς σκοπούς των οΐτινες συνί- σταντο εις τήν καλλιέργειαν φιλοσερβικοΰ ρεύματος είς Κορέστια καί τήν είς κατάλληλον καιρόν διεκδίκησιν τής περιοχής ταύτης.

Ή έμφάνισις κυρίως τών Παρτιζάνουν είς Κορέστια εξαναγ­κάζει τό Ε.Α.Μ . τής Καστορίας ινα έπισπεύση τήν αποστολήν τόν Ιούνιον τοΰ 1943 είς Κορέστια μικράς όμάδος έκ 30 ανταρ­τών υπό τόν Άρειανόν καί Καραφωτιάν μέ σκοπόν τής συγκεν- τρώσεως τών είς Κορέστια καί Βίτσι μεμονωμένων ένεργουσών μικρών Εθνικιστικώ ν Ό μάδων πρός συγκρότησιν ϊσχυράς Ά ν- ταρτικής Ό μάδος υπό τό Ε.Α.Μ . καί τής διαλύσεως τών Ε μ μ ί­σθων Κινητών Άποσπασμάτοον τών Κορεστίοον καί τών ένοπλων Κομμιτατζήδων.

Ή όμάς αύτη άμα τή άφίξει της είς Βίτσι συνηνώθη μεθ’ άπασών τών υφισταμένων μικροομάδων, τών αρχηγών Γκότσε

— 59 —

και Μακεδών χρησιμοποιηθέντων ώς καθοδηγητών, και περιω- ρίσθη εις τήν περιοχήν Μελά, Τρίβουνον, Μακροχώρι, Κορυφή, βαψώρι μέ έδραν Ντό Βαψώρι.

Οι Καθοδηγηταί τής Όμάδος έπεδίωξαν τήν ενταξιν τών κα­τοίκων εις τήν ομάδα των διά τήν προσβολήν τοΰ Κατακτητοΰ κα'ι διεκήρυσσαν δτι ό σκοπός των είναι νά εκδιώξωσι τον εντό­πιον Φασισμόν και είτα νά δημιουργήσωσι τήν Λαϊκήν Δημο­κρατίαν.

Οι Σλαυόφωνοι πληθυσμοί έδίσταζον νά ένταχθώσι εις τάς τάξεις των διότι τήν ομάδα ταΰτην έπίστευον ώς Έλληνικήν καί ώς έκ τοΰτου άμφέβαλον διά τήν άπόκτησιν τής ελευθερίας το)ν και αυτονομίας των ώς ύπέσχοντο τό Βουλγαρικόν Κομμιτάτον, ή όμάς Τιτάν, κα'ι οι εισερχόμενοι Παρτιζάνοι τοΰ Τίτου.

Χάρις εις τήν δραστηριότητα τοΰ Γ κότσε έπέτυχον και προσήλ- κυσαν τά χωρία Χαλάρα, Κρανιώνα, Γάβρον, Μελάν, Μαυρό- καμπον και οί ένοπλοι Βουλγαρίζοντες κάτοικοι ήσαν όργανά των έκ τοΰ κρυφοΰ πρός έξαπάτησιν τών Ιταλών.

Ουτω τό θέρος τοΰ 1943 εις τήν περιοχήν Κορεστίων κα'ι Β ί­τσι ένήργουν δυο Όμάδες, εις περιοχήν Χαλ,άρας ή Ό μάς Τιτάν μέ καθοδηγητήν τόν Πέϊον Ν. και είς περιοχήν Βίτσι ή όμάς Άρειανοΰ-Καραφοντιά μέ καθοδηγητήν τόν Γκότσε. Αί δΰοαΰται όμάδες άλληλοΰποβλέποντο καθ’ δσον ή Ό μάς Τιτάν έπιδιώ- κουσα ανεξαρτησίαν και έλευθέραν δρασιν είς Κορέστια βαρέως εφερεν τήν είσοδον Ε.Α .Μ .-Ε.Λ . Α .Σ. είς Κορέστια καί ήρνεϊτο πάσαν συνεργασίαν κατά τάς συγκρούσεις μετά τοΰ Κατακτητοΰ καί τών Έμμίσθοον Κινητών Άποσπασμάτο)ν. Οΐ Καθοδηγηταί τών δυο όμάδων ένήργουν προπαγάνδαν εις τούς κατοίκους, ·ό μέν ΓΙέϊος Ν. υποσχόμενος αμέσως τήν αυτονομίαν, ό δέ Γκότσε τήν παροχήν ελευθεριών Γλώοσης, Θρησκείας εντός τών πλαισίων τής Έλληνικής Έπικρατείας.

Λόγιο τής άλληλοϋποβλέψεώς τα>ν καί τής άρνήσεως συνεργα­σίας καί παροχής αμοιβαίας βοήθειας κατά τάς συγκροΰσεις των μετά τοΰ Κατακτητοΰ, κατά τήν σύγκρουσίν των είς Βαψώρι μετά τών Γερμανών καί Κομμιτατζήδων ύπέκυψαν καί έξηναγκάσθη- σαν νά έγκαταλείψωσι τά Κορέστια καί νά άποσυρθώσι είς Λάγ­γαν άμφότερα* αί Όμάδες Τιτάν καί Άρειανοΰ-Καραφωτιά.

Μετά τήν άπομάκρυνσιν τών όμάδων Τιτάν καί Άρειανοΰ- Καραφωτιά έκ Κορεστίων οΐ πολιτικοί καθοδηγηταί τής όμά­δος Τιτάν, (Πέϊος Ν. Τουρουντζής Γεώργ. ΣΙσκος Νικόλ.) παρα- μένουσι είς τά Κορέστια ύποθαλπτόμενοι υπό τών κατοίκων καί πολλών Κομμιτατζήδων καί μέ ορμητήρια τήν Ίεροπηγην καί Δενδροχώρι συνεχίζουν τήν προπαγάνδαν των μεταξύ τών Ε ν ό ­πλων Κομμιτατζήδο>ν διά τήν αποσκίρτισίν των είς τάς τάξεις

- δ Ο -

των. Δεν διστάζουσι δέ νά διακηρΰσσωσι είς τούς λόγους tojv «τΙ ζητοϋν οί "Ελληνες είς την Σλαυϊκήν Μακεδονίαν» και νά υπόσχονται την αύτονόμησιν των Κορεστίων έφ’ δσον άπαντες συσπειρωθώσι περί αυτούς διά τόν αγώνα κατά τών Γκραικομά- νων (Έλληνοφρόνων Βουλγαροφώνων κατοικίαν) κα'ι Ελλήνων ’Ανταρτών.

Είς τά ’Επαναστατικά ταΰτα κηρύγματα τοΰ Πεΐου Ν. κα'ι Τουροΐ'ντζή Γεο)ρ. οι Κομμιτατζήδες δίδουσι πίστιν κα'ι ώς έκ τοΰτου παρατηρεϊται γενικός ενθουσιασμός, παράξενος λατρεία πρός τόν ΙΙέϊον Ν. και άθρόα παράδοσις τών δπλων. Οί Ά ρχι- κομμιτατζήδες Λουκάς Δαμιανίδης, Μπαϊκόλας, Μακρής Παντε­λής, Μήνος Ίω άν. έξορμοΰσι πρός τά Κορέστια και προσπαθοΰσι νά συγκρατήσωσι τήν άθρόαν διαρροήν τών Βουλγαροφρόνων πρός Πέϊον Ν.

Τό Φθινόπωρον τοΰ 1943 είς τά Κορέστια επικρατεί πλέον ό Πέϊος Ν. δστις καθίσταται πανίσχυρος. Τήν εποχήν ταΰτην άφί- χθη εκ Μοναστηριού ό Κεραμιτζής Μιχ. ένθα ειχεν καταφΰγει τόν Δεκέμβριον 1941 και ειχεν μυηθει είς τήν αΰτονομιστικήν κίνη- σιν και εντάσσεται είς τήν ομάδα τοΰ Πεΐου Ν.

Μετά τήν ενταξίν του αρχίζει φανερά πλέον τόν αγώνα κατά τών Γ·κραικομάνων καί είς λόγους Βουλγριστι διακυρήσσει «οί πρώτοι εχθροί μας είναι οί Γκραικομάνοι τής περιφερείας μας» καί δτι ή συνεργασία των μετά τών Ελλήνων ’Ανταρτών ειχεν προσωρινόν χαρακτήρα καί συνιστά δυσπιστίαν πρός πάντα εχοντα Έλληνικήν συνείδησιν. Σχεδόν πάντες οί "Ελληνες χαρακτηρί­ζονται ώς οπαδοί τής Π .Α .Ο . καί άποστέλλονται σννοδεία εις Λάγγαν ινα /.ax'}’ οδόν έκτελεσθώσιν ώς ό Δημοδιδάσκαλος Βατο­χωρίου Παπαθανασίου Ή λ. καί ή οικογένεια Γελεμεσή.

Μεταξύ δμως τοΰ Πεΐου Ν. καί Κεραμιτζή Μιχ. γεννάται δι­χόνοια καί άγριος ανταγωνισμός έπικρατήσεως μεταξύ τών Βουλ­γαροφρόνων κατοίκων τής περιοχής εις βαθμόν ώστε ό Κεραμιτ- ζής Μιχ. συνηντήθη μετά τοΰ Κάλτσεφ ινα δ ι’ αύτοΰ έξωντώση τόν Πέϊον Ν. λόγφ τοΰ ανταγωνισμού τοΰτου δφειλομένου εις τό φιλόδοξον τοΰ χαρακτήρος άμφοτέρων, ή περιφέρεια τών Κορε­στίων διηρέθη είς δυο επιρροάς. Τοΰ μέν ΙΙεΐου Ν. περιορισθέν- τος είς Γάβρον, Δενδροχώρι, Ίεροπηγή, Κρυσταλοπηγή καί Μα- κροχιόριον. Τοΰ δέ Κεραμιτζή Μ. περιορισθέντος εις Κρανιώνα Μαυρόκαμπον Χαλάραν, Μακροχώρι Μελά. Είς Βίτσι δέν έπλη- σίαζον διότι εθεοίρείτο ώς περιοχή τών ’Εθνικιστικών ομάδων (Νυμφαίου, Δροσοπηγής. Φλαμπουρίου).

Κατά τόν χειμώνα 1943-1944 τά Κορέστια ήσαν υπό τήν επιρ­ροήν τοΰ Πεΐου Ν. καί Κεραμιτζή Μιχ. καί σχεδόν είχον άφο- πλισθή τά ’Έ μμισθα Κινητά Άποσπάσματα τοΰ Κομμιτάτου διά

— 61 —

τής προσχωρήσεως τών Κομμιτατζήδων εις τούς αύτονομιστάς.Τήν εποχήν ταΰτην εισρέουσιν είς τά Κορέστια 100 περίπου

καθοδηγηταί τοΰ Ε.Α.Μ . μέ επικεφαλής τον Δημοδιδάσκαλον Βε- νέτην καί άρχίζουσι παράλληλα πρός τήν προπαγάνδαν τοΰ Πεΐου Ν. καί Κεραμιτζή Μιχ. νά διακηρΰσωσι διεθνικιστικά κηρύγματα, νά παρέχωσι συγγνώμην εις τούς Κομμιτατζήδες τούς μετανοή- σαντας καί νά συνεχίζωσι τον άγριον έξαφανισμόν παντός Ε λ λ η ­νικού Στοιχείου.

Οΐ κάτοικοι όμως τών Κορεστίων έπιδεικνΰουσι δισταγμόν πρός τούς Καθοδηγητάς τοΰ Ε.Α.Μ . καθ’ δσον πάντοτε τούς θε- ωρώσι ώς "Ελληνας καί εμμένουσι παρά τό πλευρόν τοΰ Πεΐου Ν. καί Κεραμιτζή Μ. οιτινες έν τώ μεταξύ μιεταβάντες εις Μο- ναστήριον διά 15ήμερον μόνον ειχον έπιοτρέψη μέ Βουλγαρικά ’Αλφαβητάρια καί άρκετόν χρυσόν.

V. ΑΥΤΟΝΟΜΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΣ ΣΑΑΥΟΦΩΝΩΝ

1) Πολιτική Ό ργάνω σις Σ.Ν.Ο.Φ.

I— I πρώτη έκδήλωσις τής Αΰτονομιστικής Κινήσεως τών Σλαυο- * * cpcovcov κατοίκων τής περιοχής Κορεστίων από Έαμικής πλευράς άρχεται από τήν ομάδα Τιτάν (’Ιούλιος 1943) ή οποία τρόπον τινά εδωσεν τάς βάσεις κα'ι άρχάς και περ'ι αυτήν ώς πυ- ρήνος άνεπτΰχθη ·τό Σλαυομακεδονικόν ζήτημα.

Ή όμάς Τιτάν είναι άπότοκος τής άστοχου πολιτικής έπί Μεταξά Ίω άν. τής έφαρμοσθείσης υπό τοΰ Νομάρχου Φλωρίνης Τσακτσίρα Ίω άν. κατά τών Βουλγαροφρόνων τής περιοχής Κα­στορίας καί Φλωρίνης.

Εις τήν ομάδα Τιτάν οί κύριοι ύποστηρικταί καί ΰποκινη- ταί ήσαν ό Τουροΰντζας από χό Ξυνό Νερό, ό ΙΙέϊος Ν. καί Κε- ραμιτζής Μιχ. Κοροβέσης εκ Κρυσταλλοπηγής καί Άντωνόπου- λος Μιχ. εκ Πολυανέμου άνθρωποι τής Άκροναυπλίας..

Ή 'Ομάς αΰτη έστρατολογοΰσεν άποκλειστικώς Σλαυοφώ- νους δκυχθέντας επί Μεταξά καί ΰπήρξεν ή πρώτη όμάς Σλαυό- φωνος ήτις άνέπτυξεν τήν Έπαναστατικήν διασπαστικήν κίνησιν καί περιεβλήΟη τον Κομμουνιστικόν μανδίίαν σκοπίμως διά νά έξαπατήση τό Ε.Α.Μ .

'Η όμάς αΰτη ύπήρξεν ή απαρχή καί ή αφορμή τής έκδηλώ- σεως τής διασπαστικής κινήσεως τών 'Ελλήνων Άξκοματικών καί ’Ανταρτών τοΰ Ε .Λ .Α .Σ . τής εκδηλωθείσης τύν ’Ιανουάριον1944 εις τό 28ον Σ. Π.

Μετά τήν σΰμπτυξιν τών ομάδων Τιτάν καί Άρειανοΰ-Κα- ραφωτιά εκ τών Κορεστίων (Αΰγουστος 1943) λόγφ τής προσβο­λής τ(ον υπό τών Γερμανών καί Κομμιτατζήδων καί άφιξιν των

— 64 —

εις περιοχήν Καστανοχωρίων ή δράσις τής όμάδος Τιτάν περιω- ρίσθη πλέον είς τούς Σλαυοφώνους Άντάρτας τούς ύπηρετούντας εις τό ΙΙ]28 Τάγμα και μεταξύ αυτών ήρχισεν να διαδίδη τάς έπαναστατικάς της αύτονομιστικάς ιδέας.

’Εκ παραλλήλου τής άποσπαστικής ενεργείας τής όμάδος Τι- τάν έν τώ στρατώ αναφαίνεται έπισήμως και ή πολιτική όμάς Μητροποΰλου Πασχάλη, Παπαλαζάρου Λαζάρου ή οποία επί τώ σκοπφ δήθεν διαλΰσεως τοΰ ενόπλου Κομμιτάτου καί έμπνεομένη από τάς κατευθύνσεις τοΰ έν τώ μεταξύ φονευθέντος Τερπόφσκυ ώργάνωσεν τάς περιωνύμους «Γκροΰπας» μέ στρατίωτικοπολιτικά δικακόματ« ένώ κατά τόν Επίλαρχον Λαζαρίδην Διοικητήν τοΰ 28ου Σ .Π . Ε .Λ .Α .Σ. άπεσκόπουν εις τήν άνασυγκρότησιν τών Κομμιτατζήδων.

Αί Γκροΰπες αΰται άπετελοΰντο από Κομμιτατζήδες γνωστούς μέ δράσιν μετά τοΰ Κατακτητοΰ καί υπό τό πρόσχημα τής διαλύ- σεως τών Κομμιτατζήδων εκαλλιέργουν τήν αύτονομιστικήν κίνη- σιν είς τούς Σλαυοφώνους καί διέπραττον εγκλήματα κατά τοΰ Έλληνικοΰ Στοιχείου τοΰ άντιδρώντος είς τάς έπαναστατικάς ενεργείας των.

Αί ομάδες αΰται τρεις τόν αριθμόν υπό αρχηγούς α) Σαλα- ποΰτην από τήν Λεύκην Καστορίας κατ’ άρχάς Κομμιτατζήν, άρ- γότερον Κομμουνιστήν-Αΰτονομιστήν, β) Ευάγγελον Κίτσον ή Σέτκον τοΰ Δημ. από τούς Μανιάκους Καστορίας διατελέσαντα Φρούραρχον ’Άργους Όρεστικοΰ επί Κατακτητών ώς Κομμιτατ- ζής γ) Βασίλειον Βλάχον από τούς Μανιάκους. Έτροφοδοτοΰντο καί έξοπλίζοντο υπό τοΰ Ε .Λ .Α .Σ. καί άργότερον άπετέλεσαν τόν πυρήνα τοΰ Τάγματος τοΰ Γκότσε.

Οΐ έμπνευσταί καί δημιουργοί τών τ^ιών τούτων Γκρου- πών Μητρόπουλος Πασ. Παπαλαζάρου Λάζαρος έπέδειξαν μεγά- λην πολιτικότητα καί ικανότητα διότι υπό τό πρόσχημα τής δια- λΰσεως δήθεν τών Ενόπλων Κομμιτατζήδων κατώρθωσαν καί έξηπάτησαν τό Ε.Α.Μ . καί έπετράπη ό έξοπλισμός ιδίων Σλαυο- φώνων Ό μάδω ν αιτινες άργότερον άπετέλεσαν τήν δύναμιν καί τό μέσον νά άπαιτήσωσι τήν δημιουργίαν ανεξαρτήτων Ταγμά­των συγκροτούμενων άποκλειστικώς από Σλαυοφώνους.

Ό έμπνευστής τής συγκροτήσεως τώνΓκρουπών τούτων Τερ­πόφσκυ άποσκοπεΐ εις τήν συγκέντρωσιν τών Κομμιτατζήδων καί τήν παραγραφήν τών έγκλημάτων των κατά τοΰ 'Ελληνικοΰ στοιχείου, θέλει τήν άποξένωσιν έκ τής λοιπής Ελλάδος τών Σλαυοφώνων τής Μακεδονίας, επιδιώκει νά απόδειξη δτι υπάρ­χει μειονότης Ε θν ικ ή μέ ζωηρόν καί ένεργητικόν άπελευί^ερωτι- κόν αίσθημα καί μή άναμένουσα νά έπιτυχη τήν άπελευθέροοσίν της από άλλους ξένους αλλά διά τών ίδικών των δυνάμεων διά

— 65 —

τών ιδίων των θυσιών. Θέλει νά άποπλΰνη τό ΰποδουλωτικόν πνεΰμα και τήν ελλειψιν πάσης εθνικιστικής κινησεως τών Βουλγάρων κατά τήν εποχήν τών Άπελευτ^ερωτικών εξεγέρσεων τοΰ 19ου Αιώνος τών Ελλήνων και Σέρβων-Μαυροβουνίων κατά τών Τούρκων. Βαρέως ό Βουλγαρισμός φέρει τήν Έ θνικήν του νάρκην και οι νεώτεροι Βουλγαροκομμουνισταί θέλουσι νά επι- δείξωσιν Έ θνικιστικήν έξέγερσιν πρός έ'νωσιν τών άπανταχοΰ αδελφών Βουλγάροον.

Αί Γκροΰπες ειχον έλευθερίαν κινήσεως εντός τών γραμμών τοΰ Ε .Λ .Α .Σ . καί ύπεστηρίζοντο έφ’ δσον θά εΰρίσκοντο εις δΰ- σκολον θέσιν κατά τόν άγώνα των κατά τοΰ Κατακτητοΰ και τοΰ Ένοπλου Κομμιτάτου και πράγματι έπέτυχον τόν αφοπλισμόν τών τοπικών Κομμιτάτων Κρανοχωρίου, Φτελιάς Ώμορφοκκλη- σιάς, Πενταβρΰσου άτινα ειχον συγκεντρωθή εις Μεσοποταμίαν και παρέμεινον ανέπαφα μέχρι τοΰ ’Οκτωβρίου 1943 και τήν βιαίαν διάλυσιν τών τοπικών Κομμιτάτων τών Λακκωμάτων Κο- λοκυνθοϋς, Πολυκεράσσου και Κορησσοΰ.

Λόγω τής ελευθερίας ταυτης κατώρθωσαν διά τής προπαγάν­δας των νά απαιτήσουν οί Σλαυόφωνοι τ ή ν δημιουργίαν ιδίας Πολιτικής Όργανο^σεοος παρεμφεροΰς πρός τό Ε.Α.Μ . τήν όποί- αν έθεώρουν κα'ι έπίστευον ώς Έλληνικήν άπελευθερωτικήν δρ- γάνωσιν. ν

Τήν ιδέαν τής συγκροτήσεως ιδίας πολιτικής Σλαυοφώνου Απελευθερωτικής Όργανώσεώς των επροπαγάνδιζον καί τήν ενέ­πνευσαν εις μέν τάς πεδινάς περιοχάς τής Καστορίας (Μεσοπο­ταμία, Κρανοχώρι, Καλοχώρι, Λεΰκη, Δενδροχώρι) ό Μητρόπου- λος Πασ., εις τά Κορέστια ό Πέϊος Ναούμ καί Κεραμιτζής Μιχ. είς δέ τήν περιοχήν ’Αμυνταίου Φλιορίνης ό Τουρουντζής.

Πράγματι δέ τή συναινέσει καί ύποθάλψει τοΰ Κ .Κ.Ε. συνε- κροτήθη τόν Φεβρουάριον τοΰ 1944 ή Σ.Ν .Ο .Φ. (Σλαυομακεν- τόσκα, Νατσιονάλεν, Όσ^ομπαντίτισλεν, Φρόντ) ήτοι «Σλαυομα- κεδονικόν Άπελευθερωτικόν Μέτωπον» εις τό όποιον ΰποχρεω- τικώς ένεγράφοντο τή υποδείξει τοΰ Ε.Α.Μ . ά'παντες οί Σλαυό- φωνοι κάτοικοι τών χωρίί,ον.

Παρετηρήα^η δισταγμός εις τά χο^ρία τών Καστανοχωρίων, τό Νεστόριον καί τό Γλυκονέρι, διά τόν χρωματισμόν των καί τήν ύπο- χρεωτικήν εγγραφήν των, άλλά κατόπιν βίαοένεγράφησαν άπαντες.

Ή Διοικοΰσα Ε πιτροπή τής Σ .Ν .Ο .Φ. άπετελεϊτο άπό τόν Δικηγόρον Μητρόπουλον Πασχάλην τέως Κομμουνιστήν Κομμι- τατζήν, Παπα?ναζάρον Λάζαρον Κομμουνιστήν Κομμιτατζήν καί Λάζαρον Δάλλαν έξ Οινόης Κομμουνιστήν διαμένοντα είς Λάρισ- σαν. Γραμματεΰς τής Ε πιτροπής ήτο ό Ζήσης Παπατραγιάννης έκ Δενδροχωρίου Καστορίας, απόφοιτος Γυμνασίου καί μετεκπαι-

5

— 66 —

δευθε'ις εις Μοναστήριον. Καθοδηγηται περιφερειακοί ήσαν ο! Πέϊος Ναούμ και Κεραμιτζής Μιχ., Σΰνδεσμοι έμπιστευτικοί, Κων]νος ’Λντωνόπουλος και Βασίλ. Βάσσος έκ Πολυανέμου.

"Εδρα τής Ε πιτροπής τοΰ Σ.Ν .Ο .Φ . καθωρίσθη τό χωρίον Πολυάνεμος τής Καστορίας.

Τά μέλη τής Διοικοΰσης Ε πιτροπής ήσαν τέως όργανωται τοΰ Ένοπλου Κομμιτάτου και κΰριοι ηθικοί αυτουργοί τών δολο­φονιών τών - πατριωτών Ελλήνων. Ί Ισ α ν ot συνεργάται τοΰ Τερπόφσκυ, τοΰ δολοφόνου τοΰ Μηχανικού Ζήση Κ. .και Ύπολο- χαγοΰ Κιουρτσιδάκη, και τόσων άλλων. Είναι τα όργανα τών Βουλγάρων, καθώς ομολογεί είς τήν δίκην τοΰ Κάλτσεφ δ Σωτή­ριος Ζήκος έκ Καστορίας Άνθυπολοχαγός τοΰ Ε .Λ .Λ .Σ ., καλώς γνωρίζων τά πράγματα, δτι «διά τών Βουλγάρων Τερπόφσκυ κτλ. οργάνων τοΰ Κάλτσεφ κατώρθωσεν ή Βουλγαρία νά μετατρέψη τον πόλεμόν μας εις εμφύλιον».

Σκοπός τής όργανώσεως ΣΝΟΦ διά τήν εποχήν ταΰτην (Φε­βρουάριος 1944) είναι παρόμοιος πρός τον τοΰ Ε.Α.Μ . και διά προκηρύξεων γεγραμμένων εις Βουλγαρικήν κα'ι Έλληνικήν γλώσσαν διεκήρυξεν δτι άποσκοπει εις τήν ισοτιμίαν και ελευ­θερίαν της Σλαυομακεδονικής μειονότητος εντός τών πλαισίανν τής Ελληνικής Έπικρατείας. Οΰδεμία έκ τοΰ έμφανοΰς έκδήλω- σις περ'ι αΰτονομήσεως κα'ι κατά μείζονα λόγον προσαρτήσεως τής Μακεδονίας.

Ό ενδόμυχος κα'ι απώτερος σκοπός της δμως ήτο ή αΰτονό- μησις τής Μακεδονίας και διά τύν σκοπόν τοΰτον εργάζεται με­θοδικά κα'ι υπολογιστικά και έν ταυτψ κα'ι διπλωματικά. ’Ε π ι­διώκει κατ’ άρχάς τήν άναγνώρισιν ώς Σλαυϊκής μειονότητος τών κατοίκων τών παραμεθορίανν περιοχών, οίτινες όμιλοΰσι τήν ίδιά- ζουσαν Βουλγαρικήν διάλεκτον, τήν διάλεκτον τήν δποίαν ώμίλουν οί Μακεδονομάχοι Κώττας, Νταλίπης κλπ. κα'ι δταν πλέον διαπιστώνει τήν ενότητα τών Έλλήν(υν είς τύν Λίβανον και τήν αποτυχίαν τοΰ Κ.Κ.Ε. νά κυριάρχηση έπ'ι τών άλλων έν Έλλάδι Ε θνικώ ν ’Οργανώσεων ’Αντιστάσεως και έπ'ι τοΰ Στρατοΰ τής Μέσης ’Ανατολής έπαναστατει κατ’ άρχάς διά τοΰ Πεΐου Ν. και τελικώς διά τοΰ Γκότσε κα'ι διακηρύσσει πλέον φανερά τήν αΰ- τονόμησιν τής Μακεδονίας διά τής συνεργασίας κα'ι ύποστηρίξεως υπό τοΰ Κ .Κ.Ε. ώς έπ'ι τής ’Αξονικής κατοχής έπεδιοόκετο ή προ- σάρτησις τής Μακεδονίας είς τήν Βουλγαρίαν διά ,,τοΰ ύπύ Κάλ­τσεφ δργανωθέντος Ενόπλου Κομμιτάτου.

Διαπιστοΰται συνεπώς ή πολιτικότης και ή προοπτική της Γ ' Διεί)·νοΰς διά νά επιτυχή καί έπιβάλη τάς επιδιώξεις τοΰ Παν- σλαυϊσμοΰ. "Οταν μεσουρανη ό ’Άξων, διά τοΰ Κάλτσεφ, τοΰ ορ­γάνου τής φιλοαξονικής Βουλγαρίας, δημιουργεί τό ’Ένοπλον Κομ-

— 67 —

μιτάτον, δταν διαβλέπη τήν έναρξιν τής πτώσεοος τοΰ Χίτλερ κι­νητοποιεί τόν Κομμουνισμόν καί διά τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου καί Κ .Κ.Ε. απαιτεί τήν δημιουργίαν τοΰ Σ.Ν .Ο .Φ . καί διά αμ- φοτέροτν τοΰ Ένοπλου Κομμιτάτου καί Σ .Ν .Ο .Φ . αποβλέπει εις τόν ίδιον σκοπόν τήν αΰτονόμησιν τής Μακεδονίας.

2) Ά ποσκιρτική κίνησις Πεΐου Ν. 9η Μαίου 1944Τήν περίοδον ταΰτην ακριβώς, Φεβρουάριος-Μάρτιος 1944,

επέρχεται ή συμφωνία τής Πλάκας μεταξύ Ε .Λ .Α .Σ . κ α ίΕ .Δ .Ε .Σ . καί τίθενται νέαι βάσεις συνεργασίας Ε .Λ .Α .Σ .Ά Γ Γ Λ Ω Ν σύμ­φωνα μέ τάς όποίας ή ΙΧη Μεραρχία Ε .Λ .Α .Σ . διοικουμένη υπό τοΰ Συντ]ρχου Μηχ. Καραγιάννη Δημ. καί Καπετάνιου Ύπολο- χαγοΰ Μονίμου Καρατζά Ιερώνυμου Κομμουνιστοΰ καί ύπευ- θυνο\) Δάφνη εκ Θεσσαλονίκης (Φοιτητής Άνωτάτης Ε μ π ο ρ ι­κής Σχολής) αναλαμβάνει τήν ύποχρέο^σιν νά συγκρότηση τρία Άποσπάσματα, τών οποίων οΐ ’Άγγλοι άνελάμβανον τόν εξοπλι­σμόν καί διατροφήν διαθέτοντες μίαν λίραν δ ι’ έκαστον αντάρ­την καί μίαν καί ήμίσειαν λίραν δΓ έκαστον κτήνος μετά τοΰ ημιονηγού του, καινά δεχθή είς τά συγκροτήματα ’Άγγλους Συν­δέσμους μέ τμήματα Κομμάντος.

Συνεκροτήθησαν συνεπώς τά κάτωθι τρία άποσπάσματα, α) Άπόσπασμα Βίτσι δυνάμεοος 800 ανταρτών, β) Άπόσπασμα Σινιάτσικου δυνάμεως 300 ανταρτών καί γ) Άπόσπασμα Βοΰρι- νου δυνάμεοος 200 ανταρτών.

Τό Άπόσπασμα Βίτσι (11)28 Τάγμα) άπετελέσθη από τμή­ματα τοΰ 28ου Σ .Π . καί τήν ομάδα «Τιτάν» υπό τήν Διοίκησιν τοΰ’Αξιωματικοΰ Λυτρίδη Χρυσάνθου, Άρειανοΰ καί Ά μΰντα (Κοσμά Σπανοΰ Γ.Τ.Τ. 'Υπαλλήλου εκ Λεχόβου) καί μέ Διοικη- τάς λόχων Κεραυνόν καί Αΰγερινόν, πρόσφυγας, δυσμενώς δια- κειμένους πρός τους Σλαυοφώνους. Ά γγλος Σύνδεσμος άπεσπά- σθη ό Λοχαγός Έ βανς μετά τοΰ Έπιλοχίου Πΰρο.

Κατά τήν άφιξίν του προέβη είς τήν έκκαθάρισιν τής περιο­χής καί τήν στρατολόγησιν νέθ)ν ανταρτών έκ τών Σλαυοφώνων κατοικούν τών Κορεστίο)ν.

Ή προσέλευσις τών στρατευσίμων Σλαυοφο">νων, τή πιέσει τών οργάνων τής Σ .Ν .Ο .Φ ., ήτο άθρόα καί 300 έξ αυτών όδη- γοΰνται είς Λάγγαν (εδρα 28ου Σ .Π .) διά τόν έξοπλισμόν των. Ό Διοικητής δμως τοΰ 28ου Σ .Π . Επίλαρχος Λαζαρίδης Χρ.έξ ιδίας πρωτοβουλίας εξοπλίζει μόνον 50 τους οποίους καί διασκορπίζει είς τάς μονάδας τοΰ 28ου Σ .ΙΙ . καί εις τους υπολοίπους χορηγεί προσο>ρινά απολυτήρια. (Άντεπίθεσις τών Άξιωματικών)

Ή ένέργεια αΰτη τοΰ Διοικητοΰ τοΰ Συντ]τος άπήχησεν δυ­σμενώς εις τήν Διοικοΰσαν ’Επιτροπήν τοΰ Σ.Ν .Ο .Φ . καί τήν

08 —

εχαρακτήρισεν ώς ελλειψιν εμπιστοσύνης τοΰ Ε .Λ .Α .Σ. εις τούς Σλαυοφώνους. ’Αποτέλεσμα της δυσαρεσκείαςταυτης ήτο ή πρόσ- κλησις εις απολογίαν ύπό τοΰ Ε.Α.Μ . τοΰ Επιλάρχου Λαζαρί- δου Χρ., δστις εύστόχως καί εύφυώς άπέφυγεν ν3 άποκαλύψη τα πραγματικά αϊτια της ένεργείας του καί τήν άπέδα)σεν εις ελ- λειψιν επαρκούς όπλισμοΰ καί Ιματισμού.

Ή δυσφορία αύτη δέν ένετοπίσθη εις τήν Διοικούσαν Ε π ι ­τροπήν τού Σ .Ν .Ο .Φ ., άλλά διά τού Πεΐου Ναούμ καί λοιπών Σνοφιτών μετεδόθη εις τόν πληθυσμόν καί έπροπαγανδίζετο ή παραγκώνισις τών Σλαυοφώνων καί ή παρασπονδία τού ΕΛΑΣ. Καταλλήλως δέ έρρίφί)η ή ιδέα εις τόν πληθυσμόν τής ανάγκης τής δημιουργίας ανεξαρτήτου άνταρτικής Μονάδος'έκ Σλαυο- φίόνων εις τήν περιοχήν τών Κορεστίων διά τήν έξασφάλισιν καί πρόληψιν τυχόν άθετήσεως τών υποσχέσεων τού Ε.Α.Μ . έναντι αυτών διά τής χορηγήσεως ισοτιμίας, ισοπολιτείας καί ανεξαρτη­σίας γλώσσης θρησκείας κτλ. καί δέν έδίστασαν νά άπαιτήσωσι τήν άνάληψιν τής Διοικήσεως τοΰ ’Αποσπάσματος Βιτσίου (11)28 Τάγμα) ύπό τού Σλαυοφώνου ηγέτου Πέϊου Ναούμ, καθοδηγη- τοΰ τής Σ .Ν .Ο.Φ.

Ή Διοικούσα Ε πιτροπή τοΰ Σ.Ν .Ο.Φ. εθεά>ρει μέν απα­ραίτητον τήν δημιουργίαν ανεξαρτήτων καί «μιγών εκ Σλαυοφώ­νων Μονάδο)ν, πλήνδμως, λόγφ σκοπιμότητος έναντι τού Ε.Α.Μ ., δέν έξεδήλωσεν φανερά τήν ανταρσίαν της, τήν όποίαν κρυφά ύπε- δαύλιζεν, ινα δύναται νά ελίσσεται εις τά πλαίσια τοΰ Ε.Α.Μ .

Ό Πέϊος Ναούμ υποκινούμενος υπό τού Μακεδονικού Γρα­φείου τού Τίτου κατά τήν μετάβασίν του άρχάς Μαρτίου 1944 είς Μοναστήριον πρός αγοράν δήθεν γραφομηχανής μέ Σλαυϊκά στοιχεία διαφοονεΤ πρός τήν Διοικούσαν Επιτροπήν τού ΣΝΟΦ τηρούσαν συντηρητικήν στάσιν, καί αποφασίζει πλέον μόνος του τήν εξέγερσιν έναντι τού Ε .Α .Μ .-Ε .Λ .Α .Σ .

Πρός τούτο προσλαμβάνει τόν Κοροβέσην καί ετέρους δύο συνεργάτας του καί άποφασίζεται, δπως ό μέν Πέϊος Ναούμ καθ’ δ πολιτικός, νά άναλάβη τήν εξέγερσιν τών κατοίκων τών χωρίων τών Κορεστίων, ό δέ Κοροβέσης καθ’ δ Διμοιρίτης τού Λόχου Παπαϊωάννου Άχιλλέίος, νά όργανώση τήν έπαναστατικήν ομάδα εις τό Ε .Λ .Α .Σ.

Πράγματι μυστικά είς τούς κατοίκους προπαγανδίζει τήν εξέ- γερσίν του καί διαδίδει δτι ή ’Επιτροπή τού Σ.Ν .Ο .Φ. έπρό- δωσε τόν Σλαυομακεδονικόν άγώνα καί τούς νεκρούς τού Ίλεν- τεν (20η ’Ιουλίου 1903) καί διά τής άναπολήσεως τών αγώνων τού Τσακαλάρωφ καί Μήτρου Βλάχου τοΰ 1903 ηλέκτριζε καί άνεπτέρωνε τά επαναστατικά αισθήματα τών Βουλγαροφρόνίον.

Διά νά κάμη δέ πιστευτήν καί άναγκαίαν τήν σχεδιαζομένην

— 69 —

και άποφασισθεΐσαν έξέγερσιν συνέκρινε τά γεγονότα τοΰ 1903 μετά τών σημερινών καί διεπίστωνεν δτι καθώς τότε ό Κώττας καί Νταλίπης έπρόδωσαν τον Τσακαλάρωφ. εις τον αγώνα τής 3Ανεξαρτησίας τών Σλαυομακεδόνων έναντι τών Τούρκων κα'ι έξηναγκάσθη ό Τσακαλάρωφ νά έξεγερθή και ήγηθή αμιγών Σλαυομακεδονικών τμημάτων, οΰτω και σήμερον επιβάλλεται ή έξέγερσις κατά τοΰ Ε.Α .Μ .-Ε.Λ. Α .Σ. άτι να έπρόδωσαν τον αγώ­να, έναντιοΰνται κατά τής συγκροτήσεως εις Κορέστια Σλαυομακε- δονικών τμημάτων και άθετοΰσι τάς εϊλημμένας υποσχέσεις τα)ν εις τό Συνέδριον Νεράιδας και Πετροπουλακίου πρός τήν μειο­νότητά μας. Έ ν κατακλείδι τής προπαγάνδας του συνιστά τήν προσχώρησίν των εις τό έπαναστατικόν «Κίνημα τών Σλαυο- μακεδόνων» διά νά έξασφαλισθώσι τά δίκαιά των και έπισφραγι- σθώσι οί τόσοι αγώνες των.

Κατά τον μήνα ’Απρίλιον οΰδεμία έπαναστατική έκδήλωσις έσημειώθη πλήν ελάχιστων προστριβών τοΰ Κοροβέση μετά τοΰ Αιοικητοΰ τοΰ Λόχου του εις Χαλάραν τών Κορεστίων. Τήν νύ­κτα της 9ης 10ης ' Μαΐου ό Κοροβέσης, ηγούμενος 30 περίπου επαναστατών ανταρτών τοΰ Λόχου, κατορθώνει καί αφοπλίζει τους υπολοίπους άντάρτας τοΰ Λόχου του καί εξαναγκάζει τύν Διοικητήν τοΰ Λόχου του Παπαϊωάννου Ά χιλ. μετά τών ΰπο- λοίπων ανταρτών τών μη προσχ/ορησάντων εις τήν εξέγερσιν νά άποσυρθώσιν είς Δαμασκηνιάν, ένθα ή έδρα τοΰ 28ου Σ .Π ., έπιστρέψας έν τω μεταξύ είς αυτούς τά δπλα των.

Μετά τήν έξέγερσιν τά τμήματα τοΰ II]28ου Τάγματος τά εδρεΰοντα είς τήν περιοχήν τών Κορεστίων συνεκεντρώθησαν είς Βαψώρι, τά ,0έ έπαναστήσαντα ύπύ τύν Κοροβέσην είς τήν περιο­χήν Χαλάρας.

Έ κ παραλλήλου ό Πέϊος Ν. κηρύττει έπιστράτευσιν εις τά χωρία Δενδροχώρι, Γάβρον, Κρανία)να, Χαλάραν, Μελάν καί Μακροχώρι καί κατορθώνει καί συγκεντροίνει περί τους 100-120 είς Χαλάραν ενθα μετά τοΰ Κοροβέση άνεπέτασαν τήν αΰτονομι- στικήν Σημαίαν τοΰ Τσακαλάρωφ.

3) Καταστολή έξενέρσεως Πεΐου Ν.Ή ΙΧη Μεραρχία τοΰ Ε .Λ .Α .Σ ., πληροφορηθεΐσα τήν έπα-

ναστατικήν εξέγερσιν τοΰ Πεΐου Ν., άπεφάσισεν τήν άποκατάστα- σιν τής τάξεως είς τά Κορέστια διά δυναμικών μέσων.

Ε πειδή τύ ΙΙ]28ον Τάγμα δέν ένέπνεεν έμπιστοσΰνην, λόγο> τής συνθέσεως έκ Σλαυοφώνων, οΐτινες καθ’ έκάστην διέρρεον πρύς Πέϊον Ν., άπεφασίσθη ή άντικατάστσίςτου υπό τοΰ Ι]28ου Τάγματος μέ Στρατιωτικόν καί Καπετάνιον τύν Γιαννοΰλην Γ ., υπασπιστήν τύν Καρακάσην Χρ. καί Επιμελητήν τύν Γάκην

— 70 —

Στέργιον. Ό Γιαννοΰλης περιεβλήθη μέ απόλυτον εξουσίαν κα! έλευθερίαν ένεργείας διά τήν καταστολήν τοΰ κινήματος καί σΰλ- ληψιν τής Διοικοΰσης Επιτροπής Σ .Ν .Ο .Φ ., ευρισκόμενης εις ΙΙολυάνεμον.

CH Ε πιτροπή τοΰ Σ.Ν .Ο .Φ. δέν υιοθέτησεν τάς ένεργείας τοΰ άποστάτου Πεΐου Ν. καί διά προκηρύξεων πρός τους κατοί­κους των Κορεστίων συνιστά τήν καταδίκην τοΰ Πεΐου Ν. καί τήν παραμονήν των είς τάς τάξεις τοΰ Ε.Α.Μ .

Τήν νύκτα τής 15ης 16ης Μαΐου έκινήθη τό 1]28ον Τάγμα έκ Λάγγας καί άφίχθη τήν 17ην Μαΐου εις Βαψώρι καί τήν 18ην Μαΐου τό ΙΙ]28ον Τάγμα εκκινεί ϊνα έπανέλθη ειζ Δαμασκηνιάν μέ τήν εντολήν κατά τήν διέλευσίν του έκ Πολυανέμου νά συλ- λάβη τήν Διοικοΰσαν Ε πιτροπήν τοΰ Σ .Ν .Ο .Φ ., δπερ καί έγέ- νετο, συλληφθέντων μόνον τοΰ Μητροποΰλου Πασχάλη κα! Πα- παλαζάρου Λαζ., τοΰ Δάλλα μή συλληφθέντος, λόγο,) απουσίας του, καί όδηγηθέντων εις Πεντάλοφον, ένθα έμειναν ύπό κράτησιν, χω­ρίς ουδέ εις τό μέλλον νά καταδικασθώσιν ώς ηθικοί αυτουργοί τής έξεγέρσεως.

Έ κ παραλλήλου έκινητοποιήθησαν κατά τοΰ άποστάτου Πε ΐου Ν. καί τά υπόλοιπα τμήματα τοΰ 28ου Σ. Π . ύπό τόν Άντ]ρχην Πεζ. Μοσχοβίτην καί τοΰ έφεδρικοΰ Ε .Λ .Α .Σ . τής περιοχής Νεστορίου διά νά άποφράξωσι τάς διαβάσεις τοΰ Μάλι- Μάδι τής περιοχής 'Λγίου Δημητρίου, Ίεροπηγής καί Δενδρο­χωρίου. Τήν δλήν διεΰθυνσιν τών έπιχειρήσεων πλέον αναλαμ­βάνει ό Διοικητής τοΰ 28ου Σ .Π . μέ έδραν τό χωρίον Χιονάτον καί τό σχέδιον ένεργείας συνίστατο α) διά τοΰ έφεδρικοΰ ΕΛΑΣ καί τών υπολοίπων τμημάτων τοΰ 28ου Σ .Π . νά άποφραχθώσιν αι διαβάσεις τοΰ Μάλι-Μάδι πρός άπαγόρευσιν διαρρεύσείος τών τμημάτων τοΰ άποστάτου Πεΐου Ν. πρός Νότον, (περιοχήν Πολυα­νέμου, Μεσοποταμίας, Κρανοχ/ορίου), καθόσον διαρροή του πρός Βορράν (χωφία Σφήκα, Μοσχοχώρι) ήτο αδύνατος λόγφ παρου­σίας τών Γερμανών κατά μήκος τής αμαξιτής δδοΰ Κρυσταλλο- πηγής-Βατοχο)ρίου-ΓΙεισοδερίου— Φλωρίνης καί β) διά ένεργείας έκ Βαψωρίου πρός Χαλάραν διά τοΰ Ι]28ου Τάγματος νά άπο- κλεισθώσι τά επαναστατικά τμήματα έπι τοΰ ορεινοΰ όγκου Μάλι- Μάδι πρός καταστροφήν ή α!χμαλα)σίαν co>v.

ή δ ιάταξις τοΰ 1]28ου Τάγματος διά τήν έπίτευξιν τοΰ έλιγ- μοΰ τοΰ 28ου Σ .Π . ήτο ή κάτα)θι : “Ένας Λόχος μεταξύ Χαλά- ρας καί Κρανιώνας, ένας Λόχος εις ύψιοματα Μακροχωρίου καί τό υπόλοιπον τοΰ Τάγ]τος εις Γάβρον.

Προ πάσης ένεργείας καί πρός πρόληψιν αιματοχυσίας ό Γιαν­νοΰλης Γ. προσεπάθησε συμβιβαστικώς νά έπιδιούξη τήν παράδο- σιν τοΰ Πεΐου Ν. Πρός τοΰτο διά τοΰ Γκότσε έπεδίωξε πρόσω-

— 71 —

πικήν συνάντησιν άλλα επειδή ό Πέϊος Ν. δεν συγκατετέθη είς τυϋτο άντηλλάγησαν προσωπικά! έπιστολα! διά ιών οποίων διε- πιστώθη ασυμφωνία.

Χαρακτηριστική είναι ή επιστολή τοΰ Πεΐου Ν. πρός Γιαννοΰλην Γ. « Συναγωνιστώ Γιαννοΰλη. Λεν σας γνω­ρίζω προσωπικώς. Επικαλούμαι τήν κομμουνιστικήν ιδεολο­γίαν μας. Πολλάκις προσπαΰήσαμεν νά συνεργαστώμεν αλλά πάν­τοτε έξηπατήΟημεν. Πολλάκις έχρησιμοποιήθημεν κατά τοΰ Κα­τακτητοΰ αλλά δεν μάς άναγνοορίσατε τό δικαίωμα νά έχωμεν ανε­ξάρτητα κα! αυτοτελή τμήματα εντός τοΰ Ε.Α.Μ . Ό ΕΛΑΣ δεν όμιλε! εις τήν ψυχήν μας. Θέλομεν τμήματα μέ επωνυμίαν εις τήν μητρικήν μας γλώσσαν, μέ ΐδικοΰς μας ’Αρχηγούς, νά υπερ­ασπίζονται τήν Ιδικήν μας χώραν. Μετά τήν δημιουργίαν τών τμημάτων τούτων ειμέθα πρόθυμοι νά συνεργασθώμεν και υπό τάς διαταγάς σας εις κοινάς επιχειρήσεις κατά τοΰ κατακτητοΰ».

Καθ’ ήν στιγμήν, 20ηνΜαΐου 1944, είχον λήξει αί διαπραγμα­τεύσεις πρός φιλικήν διευθέτησιν τής έξεγέρσεως και τό 28ον Σ .Π . είχε λάβει τήν διάταξίν του νά προσβάλη τά επαναστατικά τμήματα τοΰ Πεΐου Ν., τά συγκεντρωθέντα εις τήν περιοχήν τοΰ Μάλι-Μάδι, και ή α)έσις των ήτο δυσμενής και ασφαλής ή κατα­στροφή των, επεμβαίνει ό Γραμματεύς τής Περιφερειακής ’Ε π ι­τροπής τοΰ Κ. Κ. Καστορίας Περικλής κα'ι απαιτεί από τόν Δι­οικητήν τοΰ 28ου Σ .Π . κατά τρόπον σκαιόν, τήν αναστολήν τών επιχειρήσεων, διότι υπάρχει καιρός δι’ άναίμακτον λΰσιν. Τότε ό Διοικητής τοΰ Συντάγματος Μοσχοβίτης έξοργισθείς, λόγφ τής ανθελληνικής ενεργείας τοΰ Κ .Κ .Ε ., έγκατέλειψε τήν θέσιν του και έπανήλθεν είς Δαμασκηνιάν.

Ό Καπετάνιος τοΰ Συντ]τος Σκοτίδας, πληροφορηθεΐς παρά τοΰ Μοσχοβίτη τάς ενεργείας τοΰ Περικλή, άπέστειλε διά συνδέ­σμου προσωπικόν μήνυμα εις τόν Γιαννοΰλην Γ. και διέτασσε τήν εναρξιν τών έπιχειρήσεο.)ν και τήν ολοσχερή έξόντωσιν τοΰ Πεΐου Ν. και πράγματι τήν 21-22ανΜαΐου εξεδηλώθη ή έπίθεσις τοΰ Ι]28ου Τάγματος και δ Πέϊος Ν. συμπτυσσόμενος πρός Κρυσταλ­λοπηγήν συνεκροΰσί^η μετά τής έκεΐ ΰπαρχοΰσης Διμοιρίας τοΰ Έφεδρικοΰ Ε .Λ .Α .Σ. και συνελήφθησαν 4 αιχμάλωτοι έξ ών δυο τραυματίαι, οΐ δέ υπόλοιποι συνεπτΰχθησαν κα! συνεκεντρώθη- σαν εις Μοσχοχώρι.

Τό Ι]28ον Τάγμα γίνεται κΰριον τής περιοχής τών Κορεστίων και εγκαθίσταται ώς κάτωθι: Λόχος Ριζοποΰλου Γεωργίου εις Χαλάραν, Λόχος Παπαδοποΰλου είς Τριανταφυλλιάν, Λόχος Άμΰντα εις Σιδηροχώριον-Περικοπή, Πολυβολαρχία Σουλιώτη (Παπαδόπουλος δημοδιδάσκαλος έξ ’Εδέσσης) είς Βαψώριον. "Εδρα Τάγματος είς Βαψώρι.

— 72 —

4) Συμφιλιωτικά! ένέργειαι Κ. Κ. E .—Συγκρότησις τάγματος Γκότσε—Συνέδριον Χαλάρας 2ας Αύ­γουστου 1944.

α) Σνμφ ιλ ιω τικα ϊ ένέργειαι τον Κ .Κ .Ε . Κατά τήν διάρ­κειαν τών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων τοΰ Ι]28ου Τάγματος, άρχάς Ιουνίου 1944 συνεκροτήθη Ε πιτροπή άποτελουμένη έκ του Περικλή, Γραμματέως τοΰ Κ.Κ. Καστορίας, Ν.Ποΰπτη Γραμ- ματέως Ε.Α.Μ . Καστορίας, Χριστίνας Πούπτη, Γραμματέως Ε. Π .Ο .Ν . Καστορίας, και Ρέννου, αντιπροσώπου τοΰ Πολίτικου Γραφείου ΙΧης Μεραρχίας είδικώς εξουσιοδοτημένη νά έπιλΰση διά φιλικού συμβιβασμού τήν δημιουργηθεΐσαν ρήξιν μετά τών Σλαυοφώνων και νά επιδίωξη έπαφήν μετά τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου, διότι θετικαί πληροφορίαι τής ΙΧης Μεραρχίας διεπίστω- ναν τήν θετικήν άνάμιξιν και ύπόθαλψιν τής άποσκιρτικής κινή- σεως τοΰ Πεΐου Ν. ύπό τοΰ Τέμπο, γραμματέως τοΰ Μακεδονι- κοΰ Κομμουνιστικού Γραφείου τής Γιουγκοσλαυΐας.

'Η Ε πιτροπή αϋτη συνοδευομένη ύπό τής ειδικώς άφιχθεί- σης Επιτροπής έκ Σερβίας και άποτελουμένης έκ τοΰ Σέρβου Ντέαν, μέλους τής Κεντρικής Επιτροπής τοΰ Κομμουνιστικοΰ Κόμματος Μακεδονίας τής Γιουγκοσλαυΐας, και τής Σερβίδος Βοΰλη, Γραμματέως τής Μακεδονικής Νεολαίας τής Γιουγκο­σλαυΐας, περιοδεΰουσα είς τά χωρία τών Κορεστίων προσεπά- θησε νά πείση τούς κατοίκους πρός συμβιβασμόν και κατέ- κρινε και άπεδοκίμαζεν δριμέως τάς ένεργείας τοΰ I ]28 ώς προερχομένας άπό τούς στρατιωτικούς ’Αρχηγούς τοΰ Ε .Λ .Α .Σ. και άνευ τής συγκαταθέσεως τοΰ ΚΚΕ.

Ή Ε πιτροπή διεπίστωσε τήν λίαν έχθρικήν στάσιν τοΰ πλη­θυσμού τών Κορεστίων πρός τά τμήματα τοΰ Ι]28 Τάγματος κα'ι προσεπάθησε νά άμβλύνη τήν έχθρικότητα διά άναγνωρίσεως φανερά πλέον τοΰ πληθυσμού τών Κορεστίων ώς « Σλαυομακε- δονικής μειονότητος» καί παροχής υποσχέσεων ελευθερίας γλώσ- σης, σχολείων, θρησκείας κλπ. πλήν δμως δέν έδέχθη καί ήρνήθη κατηγορηματικώς τήν δημιουργίαν «Ανεξαρτήτων καί αμιγών Σλαυομακεδονικών τμημάτων», τή επιμονή εϊδικοότε- ρον τοΰ Ρέννου.

Ά π ό τάς άρχάς τοΰ ’Ιουνίου 1944 λοιπόν τό Κ .Κ.Ε. καί τό Ε.Α.Μ . όμολογούσι φανερά διά λόγων τήν ΰπαρξιν « μειονότη- τος ΣλαυΟμακεδονικής» καί δέν θά ήρνοϋντο καί τήν δημιουρ­γίαν « Ένόπλο>ν αμιγών ανεξαρτήτων Σλαυομακεδονικών Ό μ ά ­δων» εάν τό Ε .Λ .Α .Σ. διά τοΰ Ρέννου συγκατετΟθετο.

Παράλληλα τήςκινήσεως Περικλή-Πούπτη Ν.-Ρέννου, πρωτο­βουλία τοΰ Γιαννοϋλη Γ, έπιζητεΐται έπαφή Γιαννούλη Γ.-Πεΐου

— 73 —

Ν., ήτις δεν επιτυγχάνεται προσιοπικώς λόγψ έλλείψεως εμπιστο­σύνης έκ μέρους τοΰ Πεΐου Ν., άλλα. περιορίζεται είς τήν ανταλ­λαγήν έπιστολών. Εις τάς έπιστολάς ό μέν Γιαννούλης Γ. έκάλει τόν Πέϊον Ν. νά παραδοθή άνευ δρων και ύπέσχετο συγγνώμην ε’ις τούς λ ι ποτακτή σαντας ’Αντάρτας, ό δέ Πέϊος Ν. έζήτει νά άποχωρήσωσι τά τμήματα Γιαννούλη Γ. έκ τών Κορεστίων κα'ι έπανέλθοοσι είς Δαμασκηνιάν ένθα περκορίσθησαν οΐ Σλαυόφω- νοι άντάρται τοΰ ΙΙ]28ου Τάγματος και νά σχηματισθή εις Κο- ρέστια τμήμα αμιγές έκ Σλαυοφώνων ύπαγόμενογ διοικητικώς υπό τό 28ον Σ .Π . μέ οΐανδήποτε έπα>νυμίαν. Ό λ α ι αΐ συμβι­βαστικά! λύσεις αΐ προτεινόμεναι υπό τοΰ Περικλή-Ποΰπτη Ν.- Ρέννου άφ’ ενός κα! Γιαννοΰλη Γ. έφ’ ετέρου εις ούδέν συνετέ- λεσαν νά έπέλθη συμβιβασμός και ό Πέϊος Ν. μ£τά τοΰ τμήμα­τός του εισέρχεται τήν ΙΟην-Ιοην Ιουνίου 1944 διά τοΰ Α γίου Γερμανού εις τό Σερβικόν έδαφος ένθα κα'ι έγένετο δεκτός.

Μετά τήν άποχώρησιν τού Πεΐου Ν. τό Κ.Κ.Ε. δέν μένει ήσυχον κα! επιδιώκει αθεμίτους συμβιβασμούς. Πρός τούτο απο­στέλλει έκ τοΰ Στρατηγείου τής Ό μάδος Μεραρχιών ένθα ή έδρα τού Μακεδονικού Γραφείου τού Κ .Κ .Ε ., υπό τό οποίον ύπήγετο ολόκληρος ή Μακεδονία κα'ι ή Δυτική Θράκη, τά πλέον έμπειρα κα'ι επίλεκτα μέλη τού Κόμματος τόν Τάσον, μέλος τής Διοικοΰσης Ε πιτροπής τοΰ Μακεδονικού Γραφείου, κα'ι τόν «Μακεδόνα», αντιπρόσωπον Ε .Π .Ο .Ν . Μακεδονίας διά νά άντιληφθώσι έκτοΰ σύνεγγυς κα'ι διε/ιη^ετήσωσι έπ'ι τόπου τάς διαφοράς. Διά τήν διευ- κόλυνσιν τού έργου των συνωδεύθησαν και υπό τού Κεραμιτζή Μιχ., έθνοσυμβούλου περιοχής Κορεστίο)ν εις τήν Π .Ε .Ε .Α

Ή όμάς αύτη άφιχθεΐσα τήν 24ην Ιουνίου εις Κορέστια ήλθεν είς έπαφήν μετά τών δυναμικότερων στοιχείων τής περιοχής, άτινα ισχυρίζοντο κα'ι παρεπονοΰντο δτι δέν υπάρχει σκοπός εις τόν αγώνα των και δτι έπ'ι ματαίφ συμμετεΐχον μέ τούς "Ελληνας εις τόν σκληρόν αγώνα κατά τού Κατακτητοΰ, καθόσον μετά τήν άπε- λευθέρωσίν των, δέν πρόκειται νά μεταβληθή ή κατάστασίς των κα! πάλιν θά γνωρίσωσι τό καθεστώς τού Μεταξα κα! ούδεμίαν ίκανοποίησιν κα! ούδέν αντάλλαγμα βλέπουσι έναντι τών τόσων θυσιών των.

'I I ’Επιτροπή διεπίστωσε διά τής επαφής ταύτης τήν συνε­κτικότητα τοΰ Βουλγαρόφρονος στοιχείου εις τήν αύτονομιστικήν ιδέαν, τήν δυναμικότητά του κα'ι τό μΐσος του πρός παν Έλληνι­κόν. Ε πειδή ειχεν ύπ’ δψιν τήν σύνθεσιν τού Ε .Λ .Α .Σ. ένθα ύπήρχον 2()ο]ο έθνικόφρονες, έκδηλοι άντικομμουνισταί, 30ο]ο ουδέτεροι, 10 ο]ο συμφεροντολόγοι καιροσκόποι, 10 ο]ο, προσχω- ρήσαντες, 10ο]ο έαμϊται κα'ι μόνον 20 ο]ο κομμουνισταί και επειδή τό Κ.Κ.Ε. ύπελόγιζεν έπ'ι τών Βουλγαροφρόνων ώς άν-

— 74 —

θελλήνων διά τήν χρησιμοποίησίν των διά τον «’Αγώνα τοΰ πε­ζοδρομίου», ως τον έχαρακτήριζον, ώς και τώρα τούς χρησιμο­ποιεί κα'ι επ’ αυτών στηρίζεται διά τον συμμοριακόν αγώνα του ( τ ρ ί τ ο ν γ ΰ ρ·ο ν), έπεζήτησε νά άνευρη λΰσιν ικανοποιού­σαν κα'ι τούς Βουλγαρόφρονας και τούς "Ελληνας άντάρτας, διότι καλώς εγνώριζε και έφοβείτο δτι II Μ ΑΥΡΗ ΑΝΤΊΔΡΑ- Σ ΙΣ θά έχρησιμοποίει είς βάρος τοΰ ΕΑΜ -ΕΛΑΣ τήν τοιαΰ- την ΐκανοποίησιν τών υπερβολικών απαιτήσεων τών Βουλγαρο­φρόνων (Αύτονόμησις) και έφοβείτο τήν εξέγερσιν τών Έ θ ν ι- κοφρόνων Άξ]κών και 3Ανταρτών τοΰ ΕΛΑΣ ώς εις τό παρελ­θόν (’Ιανουάριος 1944) τήν Έπανάστασιν τών Άξ]κών Λαζα- ρίδη-Εύφρεμίδου τοΰ 28ου Σ .Π . λόγω τής αντεθνικής στάσεως τοΰ ΕΑΜ έναντι τών κομμιτατζήδο^ν τοΰ Βουλγαρικού Κομ- μιτάτου.

Κατά τήν εποχήν ταΰτην, 4 η ν ’Ιουλίου, μεσολαβοΰσιν αί έκκα- θαριστικαι επιχειρήσεις τών Γερμανών είς την Δυτικήν Μακεδο­νίαν, περιοχήν ΙΧης Μεραρχίας, καί ώς έκ τούτου αΐ επιτροπα'ι Τάσσου-Μακεδόνος καί Περικλή-ΙΙούπτη Ν.-Ρέννου μετά τοΰ Ι]28ου Τάγματος (πλήν Λόχου Άμύντα-Λυτρίδη) μετεστάθμευ- σαν είς περιοχήν Καστανοχωρίων (Πετροπουλάκι).

Έ κ ει πλέον είς τά Καστανοχώρια επαναλαμβάνονται αΐ συ­ζητήσεις τής ’Επιτροπής Τάσσου-Μακεδόνος επί τοΰ Σλαυομα- κεδονικοΰ ζητήματος, συμμετέχοντος π?ιέον καί τοΰ Ρέννου, καί έρχονται είς συχνάς καί μακράς προσο>πικάς έπαφάς μετά τών Σλαυομακεδόνων ανταρτών τών ύπηρετούντων είς τό 28ον Σ. Π. καί μή προσχωρησάντοον είς τήν άποσκίρτησιν τοΰ Πεΐου Ν.

Έ κ τών επαφών τούτων διαπιστοΰσι τήν επίμονον καί ζοοη- ράν επιθυμίαν τών Βουλγαροφρόνων ’Ανταρτών νά έπανέλθωσιν είς τά Κορέστια καί άποτελέσωσιν αμιγές «Σλαυομακεδονικόν Τάγμα», δπερ διαμένον είς Κορέστια νά άμύνηται καί προστα- τεύη τάς οίκογενείας των καί τάς περιουσίας των, ώς υπό τύπον παραπόνων ελεγον δτι συμβαίνει είς τήν περιοχήν Νεστορίου ενθα είς τό I I I ]28 Τάγμα έπί δυνάμεως 400 ύπηρετοΰσι 300 Νεστορίται καί δρώσιν είς τήν περιοχήν τοον. Ίσχυρίζοντο δέ δτι τό ΕΛΑΣ δέν πρέπει νά άμφιβάλη έπί τής νομιμοφροσύ­νης τοον, διότι κατά τήν άποσκίρτησιν τοΰ Πεΐου Ν. παρέμεινον νομιμόφρονες πιστοί είς τό ΕΑΜ— ΕΛΑΣ, άποδοκιμάσαντεςτήν ενέργειαν ταΰτην, ενώ ειχον δλην τήν δυνατότητα νά προσχωρήσ(οσιν.

Τά αιτήματα ταΰτα τών Βου?νγαροφρόνων ’Ανταρτών δέν ήσαν τυχαία καί αυθόρμητα, αλλά ύποβολιμιαΐα υπό τής Σνοφι- κής Ε π ιτροπής Μητροπούλου Πασχ. καί Παπαλαζάρου Λαζάρου, οιτινες κατά τήν σύμπτυξιν τών τμημάτων ΕΛΑΣ λόγφ τών εκκαθαριστικών Έπιχειρήσεοτν τών Γερμανών άφέθησαν έλεύ-

— 75 —

θέροι έκ Πενταλόφου καί ήκολοΰθουν τούς Σλαυομακεδόνας Άντάρτας τού 28ου Σ. Π. δπου καταλλήλως ήρχισαν νά καλ- λιεργώσι τήν ιδέαν τής συγκροτήσεως αμιγών Σλαυομακεδονικών τμημάτων εκ παραλλήλου πρός τούς υπάρχοντας κρυφίους οπαδούς τοΰ Πεΐου Ν. είς τό 28ον Σ. Π.

β') Συγκρότησις Τάγματος Γκότσε. Ή επιτροπή κατόπιν τών επαφών της τόσον μετά τών δυναμικών στοιχείων τών Κο- ρ. στίων δσον καί μετά τών Σλαυοφώνο)ν 'Ανταρτών τοΰ 28ου Σ. Π. κατέληξεν επί τοΰ παρόντος κατ’ ιδίαν εις αποφάσεις χω­ρίς νά τάς άνακοινοίση είς ούδένα Σλαυόφαννον. α') Νά άνεύρωσι μεταξύ τών Σλαυοφώνο)ν πρόσωπον ούχί μέ έξτρεμιστικάς ιδέας αύτονομήσεως καί ώς τοιοΰτον άνεΰρο’ν τόν Γκότσε ύπηρετούντα τότε εις τό 28ον Σ. Π. ώς καπετάνιον Λόχου καί εις τόν όποιον νά άναθέσωσι τήν συγκρότησιν αμιγούς Σλαυοφώνου όμάδος. β') Νά άνακοινώσωσι τήν άπόφασίν των ταύτην εις ώρισμένους δυναμικούς Σλαυομακεδόνας Άντάρτας. γ ') Νά καλλιεργήσοοσιν εις τούς 'Έλληνας ελασίτας Άντάρτας τήν ιδέαν δτι δέν πρό­κειται έν τή πραγματικότητι περί δημιουργίας αμιγών Σλαυομα­κεδονικών όμάδων άλλά περί αποστολής όμάδων Ανταρτών εις τούς τόπους καταγωγής των καί έντάξεώς των είς τά έκεΐ τμή­ματα τοΰ ΕΛΑΣ.

Τάς αποφάσεις ταΰτας τής Ε πιτροπής αναλαμβάνει νά ύλο- ποιήση ό Ρέννος καί εξουσιοδοτείται νά έπι?^ύση τυχόν άναφυή- θησομένας λεπτομερείας κατά τήν εφαρμογήν τών αποφάσεων. ’Επιλέγεται ό Ρέννος διότι είς τήν ΙΧην Μεραρχίαν είναι ό αντι­πρόσωπος τοΰ Κ.Κ.Ε. καί εργάζεται είς τό ΕΛΑΣ διά τήν έπί- τευξιν τών σκοπών τού Κ .Κ.Ε.

Μετά τό πέρας τών εκκαθαριστικών έπιχειρήσεων τών Γερ­μανών καί τήν επάνοδον τών Μονάδίον τής ΙΧης Μεραρχίας εις τήν περιοχήν Βοΐου— Καστορίας τό 28ον Σ. Π. άνασυγκροτείται καί σχηματίζεται τό Ι]28ον Τάγμα ύπό Άρειανόν, Σουλιώτην, έξ επίλεκτων Ανταρτών άφωσιωμένο)ν είς τό Κ .Κ .Ε. καί άποστέλ- λεται νά προσβάλη τόν Ζέρβαν Ναπ. Τό ΙΙ]28ον Τάγμα ύπό τόν Γιαννοΰλην Γ. καί Λυτρίδην προοριζόμενον διά τήν περιοχήν Κορεστίων και τό ΙΙΙ]28ον Τάγμα ύπό τόν Καρακάσην Χρ. κ*ί Παναγιωτόπουλον Ίωάννην.

Κατά τήν εποχήν ταΰτην μέσα ’Ιουλίου 1944 ό Ρέννος εξου­σιοδοτεί τόν Γκότσε νά παραλάβη έκ τοΰ ΙΙ]28ου Τάγματος ομάδα έξ 80— 100 Σλαυομακεδόνων Ανταρτών τής άρεσκείας του καί να μεταβή έκ Λάγγας είς Κορέστια ένθα θά ύπαχθή υπό τάς δια- ταγάς τοΰ άφιχθησομένου έν τώ μεταξύ Ιί]28ου Τάγματος καί θά προβή καί είς τήν στρατολογίαν καί ετέρων Σλαυοφοονανν επί τφ σκοπφ βαθμιαίας δημιουργίας «Τάγματος Σλαυομακεδόνων».

— 76 —

'Ος αποτέλεσμα τής άποφάσεως ταΰτης συγχωνεύεται έπισή- μως πλέον ή όργάνωσις ΣΝΟΦ (Αύγουστος 1944) μετά τοΰ ΕΑΜ ώς προκαλέσασα τάς προστριβάς μεταξύ Ελλήνων και Σλαυοφώ- νων ’Ανταρτών και συνεπώς ώς μή έξαρθεΐσα εις τό ύψος τών περιστάσεων και συντελέσασα είς τήν διάσπασιν τοΰ ’Αγώνος και άφίενται ελεύθεροι οΐ Μητρόπουλος Πασχ. κα'ι Παπαλαζάρου Λάζαρος κα'ι άποστέλλονται είς τήν περιοχήν τών Κορεστίων, ϊνα έργασι^ώσιν εις τον πολιτικόν τομέα ώς όργανα τοΰ ΕΑΜ και νά ένισχύσωσι τήν προσπάθειαν τοΰ Γκότσε και συντελέσωοιν εις τήν επάνοδον τοΰ Πεΐου Ν., διότι ήθελον νά δώσωσι λήθην εις τό παρελθόν διά τής συγγνώμης.

Ούτω διά πρώτην φοράν συγκατατίθεται κατόπιν πιέσεως τοΰ Κ.Κ.Ε.-ΕΑΜ , τό ΕΛΑΣ νά δημιουργηθή αμιγές Σλαυομακεδο- νικόν Τάγμα και νά δράση εις τήν περιοχήν τών Κορεστίων.

γ ') Συνέδριον Χαλάρας 2ας Αύγουστου 1 9 4 4 . Διά τήν έπιτάχυνσιν της συμφιλιώσεοος ή Ό μάς Μεραρχιών έπεκοινώνησε διά τοΰ Τζήμα Ά νδρ. μετά τοΰ Κομμουνιστικού Κόμματος Μα­κεδονίας Αιγαίου εις Σκόπια, ϊνα και τούτο συντελέση και συμ- βάλη διά τήν άποκατάστασιν τών αγαθών σχέσεων τών Σλαυοφώ- νων και Έλλήνο^ν ’Ανταρτών. Έπείγετο τό Κ. Κ. Ε. νά άποκα- ταστήση τάς φιλικάς σχέσεις μετά τών Σλαυοφώνων αδιαφορούν διά τάς προσχοορήσεις του και {αποχωρήσεις του έναντι τών υπερ­βολικών και ανθελληνικών απαιτήσεων αυτών. Έπείγετο νά εξο- μαλυνθώσιν αι έξ ΰπαιτιότητος τών Έθνικοφρόνιον Στρατιωτι­κών τοΰ ΕΛΛΣ δημιουργηθεισαι αίματηρα'ι προστριβαί κα'ι κα- χυποψίαι μετά τών Σλαυοφώνων, διότι, μετά την αποτυχίαν τών στασιαστικών Κινημάτων τής Μέσης ’Ανατολής κα'ι τής έπικει- μένης άπελευθερώσεως τής Ελλάδος, έπ’ αυτών και μόνον έστη- ρίζετο διά τήν όλοκλήρωσιν τών σκοπών του, οιτινες συνίσταντο εις τήν κατάληψιν τής αρχής, έστο.) και βία, διά τής χρησιμοποιή- σεως αυτών κα'ι μόνον κυρίως, διότι ήτο τό πλέον μαχητικόν και έμποτισμένον μέ μΐσος κατά τών Ελλήνων στοιχεΐον και συνε- ταυτίζοντο τά συμφέροντά των λόγοι) τοΰ κοινού άγώνος κατά τών Ελλήνων και τής κοινής από τον Σλαυϊσμόν ύποκινήσεώς τοον. Φ Έσπευσε τό Κ .Κ.Ε. εις τον Τίτο νά μεσολαβήση διά τήν φιλι- κήν διευθέτησιν, διότι έθορυβήθη και έφοβήθη μήπως έγένετο αδέ­ξιος και κακός εκτελεστής τών εντολών τής Διεθνούς Κομιντέρ και εκεί πλέον εις τον άντιπρόσωπον τού Σλαυϊσμού, έκ τών συνεργατών τού Δημητρώφ, απολογείται κα'ι εκλιπαρεί τήν μεσο- λάβησίν του, υποχωρεί εις τάς άξκυσεις του τάς Άνι^ελληνικάς κα'ι τέλος στέργει και έκχιορεϊ τήν αΰτονόμησιν τού Ελληνικού εδάφους.

Τό Κ.Κ.Μ. Αιγαίου διά νά έξαναγκάση τό Κ.Κ.Ε. ϊνα έπι-

— 77 —

κύρωση τάς ληφθείσας αποφάσεις του επισήμως κα'ι επί, παρου­σία τοΰ Σλαυοφώνου στοιχείου τών Κορεστίων αποστέλλει ώς αντιπρόσωπόν του τόν Χότσκον (Σερβομακεδόνα), δστις κατ’ άρ- χάς εις Βαιρώρι διεξήγαγε τάς διαπραγματεύσεις τής συμφιλιώ- σεως και άργότερον τήν 2αν Αύγουστου 1944 (20ή ’Ιουλίου Ίλέν- τεν) επέτειον τής έξεγέρσεως τοΰ Τσακαλάρωφ τώ 1903 και τής Ε θνικής Εορτής τών Βουλγαρομακεδόνων, προκαλεΐ τό Συνέ- δριον Χαλάρας.

Προ τοΰ Συνεδρίου Χαλάρας ό Χότσκος περιέρχεται τά χω­ρία τών Κορεστίων κοί συνιστα εις τους οπαδούς τοΰ Πέϊου Ν. ενοοσιν μέ τό ΕΑΑΣ διά τόν κοινόν αγώνα, διότι ελεγεν δ ιι « Ή μ εΐς καΐτοι ε’ΐμεθα φίλοι κα'ι συναγωνιστα'ι μίαν ημέραν θά επιστρέψο>μεν εις τήν Πατρίδα μας κα'ι άπ’ εκεί δέν θά δυνηθώ- μεν νά σάς βοηθήσωμεν κα'ι εάν μάς ζητήσετε τήν βοήθειαν».

Κατά τάς κατ’ ιδίαν δμως συζητήσεις του μετά'τών Σνοφικών παραγόντων, οπαδών τοΰ Πέϊου Ν. κα'ι έπ'ι παρουσία τοΰ Κερα- μιτζή Μιχ. συνέστησε τήν επιμονήν των εις τήν αΰτονομιστικήν των κίνησιν και τόν άθρόον εξοπλισμόν τών κατοίκων δι3 δπλων, λέγων «Ποΰσκι ίπα Ποΰσκι, δπλα κα'ι πάλιν δπλα».

’Εκ παραλλήλου πρός τόν Χότσκον ειχεν είσέλθει εις τά Κορέ- στια (3Ιούλιος-Αΰγουστος 1944) και προ τοΰ συνεδρίου τής Χαλάρας όμάς Παρτιζάνων υπό τόν Καθηγητήν Ντεάν, ήτις υπό τάς ιδίας κατευθύνσεις έπροπαγάνδιζε καί συνίστα κρυφά μέν τήν αΰτο- νόμησιν και εξοπλισμόν τών κατοίκων, δημοσία δέ τήν ένωσιν τών Σλαυομακεδόνων και τήν συνεργασίαν το>ν μετά τοΰ ΕΑΑΣ.

Εις τό Συνέδριον τής Χαλάρας παρετηρήθη τό χαρακτηριστι- κόν δτι τόσον κατά τόν σημαιοστολισμόν δσον και κατά τάς εκδη­λώσεις τοΰ πλήθους οΰδεμία έμφάνισις κα'ι έκδήλωσις Ελληνική παρετηρήθη. Τοχ’ναντίον ειχον άναρτηχ^ή σημαϊαι αΰτονομιστι- καί, έπιγραφαί μέ ημερομηνίας τής 20ής ’Ιουλίου 1903 Ίλεντεν κα'ι τά ονόματα τών Η ρ ώ ω ν τοΰ άγώνος 1903-1907 Τσακαλά- ρα)φ, Μήτρου Βλάχου κ.τ.λ.

Σκοπός τοΰ Συνεδρίου τοΰτου ήτο α) Ή συμφιλίωσις Ε λλή­νων κα'ι Σλαυομακεδόνων, β) Ή επάνοδος τοΰ Πεΐου Ν. εις Κο- ρέστια, γ) Ό εξοπλισμός μεγαλυτέρου άριθμοΰ Σλαυοφώνων και ή δημιουργία ανεξαρτήτου Τάγματος υπό τόν Γκότσε.

Κατ’ αυτό ώμίλησαν πολλοί ρήτορες, έκ τών οποίων οΰσιωδέ- στεραι και σημαντικώτεραι είναι αί όμιλίαι α) Τοΰ Ρέννου δστις έκαυτηρίασεν τήν μή παρουσίαν Ελληνικών σημαιών, ειπόντοςδτι « ’Εγώ είμαι Έ λλην, "Ελλην δμως Κομμουνιστής, δεχόμενος και άναγνωρίζων δλα τά δικαιώματά σας ώς μειονότητος. Ί Ι τοιαύτη παράλειψίς σας δέν τιμά τάς χιλάδας ηρώων ’Ελλήνων οΐτινες έχυσαν και χΰνουσι τό αιμα των διά τήν ιδίαν ύπόθεσιν δ ι’ ήν

— 78 —

προσφέρεσθε νά χιάσετε τό ίδικόν σας αίμα τώρα. ‘Ημείς εδώ δέν ηλθομεν ώς κατακτηταί, άλλά ώς συναγωνισταί κοινού σκοπού». Τελικώς συνέστησε νά εφοδιασθώσι μέ δπλα, διότι θά χρεια- σθώσι διά νά κτυπηθη δ Καταχτητής, (δόλος διότι ο Κατακτητής τόν Αύγουστον 1944 κατέρρεεν). β) Τοΰ Σέρβου Χότσκου δστις έπεδοκίμασεν, άσφαλώς διότι αί εκδηλώσεις ήσαν φιλοβουλγαρικαί καί οΰχί φιλοσερβικαί κα'ι αΰτονομιστικαί, τάς πικρίας τοΰ Ρέν­νου διά τήν μή έμφάνισιν Έλληνικής έκδηλώσεως και χαρακτηρι- στικώς διά χειροκροτημάτων επεδοκίμασε τόν λόγον τοΰ Ρέννου. Συνέστησεν καί ούτος συμφιλίωσιν εντός τοΰ Ε.Α.Μ . καί άπό- κτησιν οπλών, γ) Τοΰ Κεραμιτζή Μιχ. δστις συνέστησε νά έφο- διασθώσι μέ δπλα και επιμελώς καί σκοπίμως άπέφυγε νά άνα- φέρη περί τής αποστασίας τοΰ Πεΐου Ν. δ) Τοΰ πατρός Πεΐου Ναούμ δστις είπεν «ή χαρά μας θά ήτο μεγαλυτέρα εάν μαζύ μας σήμερον εύρίσκοντο καί τά παιδιά μας» ύπονοών τόν υιόν του μετά τοΰ τμήματός του δστις εύρίσκετο είς Σερβίαν άκόμη.

Ό Γιαννούλης Γ.;Λυτρίδης καί Γκότσε δέν ώμίλησαν κατά τό Συνέδριον, μόνον δ Γιαννούλης έξεδήλωνεν είς τάς κατ’ ιδίας συζητήσεις δυσφορίαν καί άγανάκτησιν λόγω τής εμφανούς πλέον εκδηλο^σεως τών αύτονομιστικών τάσεων τών Σλαυομακεδόνων καί τής διαφυγής πλέον τής εξουσίας έκ τών χειρών τοΰ ΕΛΑΣ.

Κατόπιν τοΰ συμβουλίου Χαλάρας 1) Επιτυγχάνεται ή επά­νοδος τού Πεΐου Ν. μετά τού τμήματός του άρτίως έξωπλισμένου μέ 17 δπλοπολυβόλα Μπρέντ καί πλήρη ιματισμόν καί ύπόδησιν ’Αγγλικής προελεύσεως, 2) Δίδεται απόλυτος ελευθερία κινήσεως είς τά ηγετικά στελέχη τής πρώην όργανώσεως ΣΝΟΦ νά προ- παγανδίζωσι τήν συμφιλίωσιν καί τήν άθρόαν στρατολογίαν αν­ταρτών πρός συγκρότησιν ’Ανεξαρτήτου «Τάγματος Σλαυομακε­δόνων».

Τά ηγετικά στελέχη τών Σλαυομακεδόνων διακηρύττουν επί πλέον δτι διά τών αγώνων των καί επιμονής των έπέτυχον επί τέλους νά άναγνωρισθώσι τά δίκαιά των έκ μέρους τοΰ ΕΑΜ καί εκαλούντο νά έπαγρυπνώσι διά τήν όλοκλήρωσιν τών πόθων των.

5) Αύτονομιστική κίνησις Σλαυοφώνων.α) Έηανάατααις τών Αύτονομιοτών τον Γκότβε. Τά Κο-

ρέστια πλέον δονοΰνται άπό επαναστατικά συνθήματα καί γα- λουχοΰνται μέ τούς σκοπούς τής προετοιμαζομένης αυτονομίας τής Μακεδονίας καί τής ΐδρΰσεως τοΰ Σλαυομακεδονικού Κράτοτ·ςτοΰ Αιγαίου καί οί Μητρόπουλος Πασχ., Παπαλαζάρου Λάζ. καί ιδιαί­τατα δ Γκότσε, άποκα?ιουμενοι Στρατηγοί, θεοποιούνται.Οί όπαδοί

— 79 —

τοΰ Πεΐου Ν.δέν παρουσιάζουσι εκδηλον δράσιν αλλά κρυφίως συνι- στώσι τήν άθρόαν κατάταξιν τών οπαδών των εις τό Τάγμα τοΰ Γκότσε, τοΰ οποίου ή δΰναμις προσεγγίζει τούς 700 άντάρτας.

Εις τήν κεκορεσμένην έπαναστατικήν ατμόσφαιραν τών Κο- ρεστίοον ΰπήρχον και νηφάλιαι σκέψεις. Οΐ ευκατάστατοι δέν προ­θυμοποιούνται νά έξοπλισθώσι λόγω τών συχνών εξαπατήσεων τάς όποίας ύπέστησαν από διαφόρους έκμεταλλευτάς των παρου- σιαζομένους ως αντιπροσώπους των.

Ειχον πρόσφατα τά παθήματά των έκ τών ενεργειών τοΰ Γκέλεφ κα'ι τοΰ Κομμιτάτου, οίτινες τούς εγκατέλειψαν είς τήν τΰχην τανν και ώς έκ τούτου έτήρουν δυσπιστίαν μέν έναντι τοΰ ΕΑΜ υπέρ έθεώρουν ώς Έλληνικήν Όργά.νο>σιν τιμωρόν δύνα- μιν της αΰριον και αμφιβολίαν έναντι τοΰ ΣΝΟΦ διά τήν απο­τυχίαν της αΰτονομήσεως τών Σλαυομακεδόνων διότι ειχον πι- κράν πείραν τής υπό τοΰ Βουλγαρικού "Κομμιτάτου διακηρυσ­σόμενης ένσωματώσεως τών Κορεστίων είς τήν Βου?νγαρίαν.

Συνεπώς εις τούς ψυχρώς και μέ τήν λογικήν αντιμετωπίζον­τας την κατάστασιν κα'ι μή ένθουσιαζομένους από τά Επαναστα­τικά κηρύγματα τών εκμεταλλευτών ύπήρχεν ή γενική εντύποοσις δτι είναι μ«ταί<~/ πάσα προσπάθεια είτε ένσωματίόσεως είς τήν Βουλγαρίαν (Κομμιτάτα) εϊτε αΰτονομήσεως (ΣΝΟΦ)., καθ’ δσον ή πείρα τοΰ 1903 είχεν αποδείξει δτι ή Π Ο Ν Η ΡΑ ΕΛ­ΛΑΣ πάντοτε άντεπεξέρχεται είς τάς δυσκόλους περιστάσεις και δτι οί ισχυροί προστάται της θά έπέμβωσι εις τήν κατάλληλον στιγμήν. 5Ητο πρόσφατον τό Άλβανικόν ’Έπος και οί δεσμοί τής Ελλάδος μετά της ’Αγγλίας κα'ι λοιπών Ελευθέρων Λαών και παρηκολούθουν πικροχόλως τάς συμφιλιοοτικάς προσπαθείας είς τον Λίβανον (άρα ήτο επιτυχής ό ’Αγγλικός αυτός ελιγμός τοΰ Λιβάνου).

Τότε ακριβώς ή ΙΧη Μεραρχία μετωνόμασεν τό Τάγμα Γκότσε είς ΙΙα]28 Τάγμα κα'ι τοποθετεί τον Γκότσε Καπετάνιον, τον Ά μύντα έφεδρον Ύπολ]γόν Στρατιωτικόν ’Αρχηγόν και Κόκκι- νον (Χρήστον Κολέντσην Δικηγόρον έκ Φλο:>ρίνης) πολιτικόν υπεύθυνον, ή υπόλοιπος δέ δύναμις έξ Ελλήνων ’Ανταρτών ώς Ι1]28ον Τάγμα διοικεΐται υπό τοΰ Λυτρίδη. 'Ο Γιαννούλης Γ πλέον άναλαμβάνει τον τίτλον Διοικητοΰ Άποσπάσματος Βίτσι, υπό τό όποιον ΰπήγοντο τά δύο Τάγματα ΙΙα]28ον Γκότσε και ΙΙ]28ον Λυτρίδη.

Ή συγκρότησις τοΰ Τάγματος Γκότσε (Αύγουστος 1944) έθε- ωρήθη ώς νίκη τοΰ ΣΝΟΦ και έπέδρασεν ψυχολογικώς είς τούς ενόπλους Κομμιτατζήδες είς βαθμόν ώστε νά παρατηρήται άθρόα προσχώρησις. Τότε οί Κομμιτατζήδες τής Φλα>ρίνης Τουμπίδης, Γκιλόπουλος κτλ. ό'ργανα τοΰ Μπλαντένωφ καί αντιπρόσωποι τής

— 80 —

Βουλγαρικής Λέσχης Θεσσαλονίκης λαμβάνουσι πρωτεΰουσαν και τιμητικήν θέσιν εις τό Τάγμα Γκότσε. Τότε οί άμετάπισχοι Κομ- μιτατζήδες τών χωρία>ν Βασιλειάδος, Τειχιοΰ, Σιδηρονερίου όμα- δικώς καί επιδεικτικώς προσχωροΰσι καί εντάσσονται εις τό Τάγμα Γκότσε.

Είς παρατήρησιν τοΰ πολίτικου ύπευθΰνου Κοκκίνου, διά τήν άθρόαν πρόσληψιν ενόπλων Κομμιτατζήδων ενεχόμενων εις κοινά εγκλήματα κατά τοΰ Έλληνικοΰ στοιχείου τής περιφερείας Κα­στορίας, άντιπροβάλλεται ή δικαιολογία δτι και εις τάς όμάδας τοΰ ΕΛΑΣ κατατάσσονται Χοχροφύλακες καί Ταγματασφαλίτες.

Τότε πλέον προκλητικά καί αναίσχυντα οί Σλαυόφωνοι άν- τάρται τοΰ Γκότσε τραγουδοΰσιν ώς Έ θνικόν ύμνον τό αΰτονομι- στικοΰ περιεχομένου εμβατήριον τοΰ ’Ίλεντεν «Εΐμεθα τοΰ ’Ίλεν­τεν συνεχισταί. Τό Ίλεντεν ηλεκτρίζει τήν ψυχήν μας διά νέους αγώνας. Εΐμεθα ημείς άντάρται. τοΰ ΣΝΟΦ» καί άντικαθιστώσι τό σήμα τοΰ ΕΛΑΣ διά τοΰ ΣΝΟΦ.

Τότε ό Κεραμιτζής Μιχ. καί ό Πέϊος Ν. μετά τήν συγκρότη- σιν τής Κυβερνήσεως Ένότητος Παπανδρέου Γ. εις Μέσην ’Α­νατολήν ένισχυόμενοι καί από τήν τέως Επιτροπήν τής ΣΝΟΦ διακηρΰσσουσι τήν ανάγκην ένότητος τών «Σλαυομακεδόνων» κα'ι ένότητος δράσεως κατά τών Ελλήνων διά τήν πραγματοποίησιν τών δικαίων των, τής χωριστής πλέον δράσεως καί τής τηρήσεώς των έν επιφυλακή έναντι τών εχθρών Ελλήνων, δ ι ό τ ι δ ι έ- β λ ε π ο ν ε ί ς τ ή ν έ ν ω σ ι ν τ ώ ν Ε λ λ ή ν ω ν δ ι ά­ψ ε υ σ ι ν τ ώ ν ε π ι δ ι ώ ξ ε ω ν τ ω ν , τήν τιμωρίαν των διά τά έγκλήματά το>ν κατά συμπατριωτών Ελλήνων καί τής Ελλάδος.

Κατά τόν μήνα Σ]βριον είναι έκδηλος ή δυσπιστία τοΰ συγ­κροτήματος Γιαννοΰλη Γ. καί τμημάτων Γκότσε καί παρατηροΰν- ται αντιρρήσεις καί ελαφραί άνυπακοαί είς τάς διαταγάςτοΰ Γιαν- νοΰλη Γ. Οΰτως εις διαταγήν τοΰ Γιαννοΰλη πρός συμμετοχήν τοΰ Τάγματος εις προσβολήν τών Κομιμιτατζήδων τής Περικοπής καί Πολυκεράσου ό Γκότσε κατόπιν συνεννοήσεως μετά τών Λοχα­γών του έχει αντιρρήσεις διά τήν δυναμικήν λΰσιν κα'ι αντιπρο­τείνει συμβιβαστικήν λΰσιν. Έπικρατησάσης τής γνώμης τοΰ Γιαννοΰλη Γ. καί αίχμαλωτισθέντων τών Κομμιτατζήδων Περι­κοπής καί Πολυκεράσου προβάλλει απαιτήσεις επί τοΰ κυριεΐ)θέν- τος πολεμικοΰ ΰλικοΰ καί διεκδικεΐ τήν τιμωρίαν τών συλλη- φθέντων ’Αρχηγών τών κομμιτατζήδων υπό Άνταρτοδικείου, συγκροτουμένου υπό Σλαυοφώνο)ν τοΰ Τάγματός του καί οΰχ'ι υπό τοΰ Άνταρτοδικείου τής ΙΧης Μεραρχίας τής όποίας αμφισβητεί τά δικαιώματά της επί τοΰ Σλαυομακεδονικοΰ πληθυσμοΰ.

Ό Γκότσε πλέον προσανατολίζεται μέ τους Πέϊον Ν. Μητό-

— 81 —

πουλον Πασχ. και Παπαλαζάρου Λάζαρον όργανα τοΰ Κομμου­νιστικού Κόμματος Μακεδονίας τοΰ Αιγαίου και διά προσωπι­κών επαφών του μετά τοΰ συχνά άφικνουμένου Χύτσκου πείθε­ται πλέον νά άκολουθηση χωριστήν κατεύθυνσιν άπό τό ΕΛΑΣ έν φ μέχρι της εποχής εκείνης ό Γκότσε ήτο ό'ργανον τοΰ Γιαν- νούλη Γ. δστις έξήσκει μεγάλην επιρροήνέπ’ αυτού λόγφ τής μορ- φώσεώς του και ευφυΐας του έναντι τοΰ αγραμμάτου, άξεστου κα'ι αλκοολικού Γκότσε.

Ή κατάστασις είς τήν περιοχήν τών Κορεστίων λόγφ τής απείθαρχους στάσεως τών τμημάτων Γκότσε είναι λίαν εκρυι^μος και δέν διαφεύγει τής προσοχής ούτε τών υπευθύνων στελεχών τοΰ Κ .Κ.Ε. και ΕΑΜ και τών έθνικοφρόνων ’Αξιωματικών και ανταρτών τοΰ ΕΛΑΣ ύπηρετούντων εις τό ’Επιτελεΐον τής ΙΧης Μεραρχίας κα'ι εις τά 27ον, 28ον κα'ι 53ον Συντάγματα Πεζικού.

Ε ’ιδικώτερον 6 Λυτρίδης αποχωρεί άπό τό άπόσπασμα Βιτσίου προβα?;ών λόγους υγείας έν ω είς τήν πραγματικότητα ήτο κατάφορα δυσηρεστημένος άπό τήν δημιουργηθεϊσαν άνυπό- φορον και άποπνυκτικήν κατάστασιν εις τά Κορέστια εξ ύπαιτιό- τητος τής ανοχής και ενοχής τοΰ Κ. Κ. Ε.

Ό Γιαννούλης Γεώρ. καίτοι και ούτος ήτο δυσηρεστη μένος κα'ι αντίθετος μέ τήν δημιουργηθεϊσαν κατάστασιν παραμένει ώς Διοικητής τού Άποσπάσματος λόγω τής φιλοδοξίας του και τής ύποδουλώσεώς του είς τό Κ.Κ.Ε.

Ή έκ φόβου δουλοφροσύνη του πρός τό Κ. Κ. Ε. ήτο ισχυρότερα τών παλαιών Ελληνικών αίσθημάτων τοΰ ’Εφέδρου Άνθυπολοχαγοΰ κα'ι τραυματίου τής ’Αλβανίας, τοΰ αγαπητού Γιαννούλη Γ. τοΰ άντεπαναστάτου Γιαννούλη Γ. κατά τόν Μάρτιον 1943 κατά τοΰ απεχθούς Κομμουνισμού τοΰ συνεργαζομένου μετά τών Κομμιτατζήδων κα'ι τοΰ σύνεργού τών δολοφονηθέντων συνεργατών του Κιουρτσιδάκη και Ζήση Κ.

Έ ν τφ μεταξύ τόν Σεπτέμβριον τοΰ 1944 αρχίζει ή σύμπτυξις τών Γερμανών έκ τής περιοχής Καστορίας και ή κατάληψις τής πόλεως Καστορίας ύπό τοΰ ΙΙΙ)28ου Τάγματος (Καρακάσης Χρή- στος) οπότε πλέον παρατηρεϊται τό καταπληκτικόν δτι άπαντες οί ένοπλοι Κομμιτατζήδες τών παραλιμνίων χωρίων διαρρέουσιν άθρόως πρός Τάγμα Γκότσε πρός σο)τηρίαν των άπό τό τιμωρόν ΕΛΑΣ.

Ή διαρροή αύτη δέν είναι τυχαία άλλά αποτέλεσμα συνεν­νοήσεων και συνεργασίας ΣΝΟΦ-Κομμιτάτου καί ήτις συνεργα­σία έχει χρονολογηθή άπό μακροϋ και είναι αποτέλεσμα τής σκο­τεινής ένεργείας τοΰ Σλαυϊσμοϋ δστις κατ’ άρχάς διά του Κομ- μιτάτου και ειτα διό τοΰ ΣΝΟΦ κα'ι διά τών ιδίων προσώπων

6

— 82 —

ότέ περιβεβλημένων τον Άξονικόν μανδύαν ότέ τον άντιαξονι- κόν-κομμουνιστικόν μανδύαν άπέβλεπεν, διά τής προσαρτήσεως τοΰ τμήματος τοΰτου τής Ελλάδος, ότέ μέν εις τήν Βουλγαρίαν ότέ δέ εις τήν Γιουγκοσλαυΐαν, νά έπεκταθή πρός Νότον εις τό Αιγαΐον.

’Από τής συμπτΰξεως τών Γερμανών έκ τής Καστορίας αρχί­ζει ή αποστασία τοΰ Γκότσε καθ’ δσον διετάχθη σύμφωνα μέ τό σχέδιον «Κιβωτός» νά καταλάβη τήν στενωπόν Κλειδίου-Βεΰης νοτίως Φλωρίνης πρός αποκοπήν συμπτΰξεως τών Γερμανών εκ Κοζάνης πρός Φλώριναν-Μοναστήριον. Οΰτος αδιαφορεί και του­ναντίον λαμβάνει καταλλήλους διατάξεις νά ΰποδεχθή τους ενό­πλους Κομμιτατζήδες τους καταδιωκομένους υπό τοΰ III]28ου Τάγματος κινουμένου έκ Καστορίας διά Κορεστίων πρός Φλώρι­ναν.

'Η έκδήλωσις αΰτη τής αποστασίας τοΰ Γκότσε έβράδυνεν νά γίνη αντιληπτή εις τό Άπόσπασμα Βιτσίου καθ’ δσον τήν εποχήν ταΰτην τά τμήματά του ήσαν διεσκορπισμένα λόγφ τής κινήσεως των πρός κατάληψιν τών υπό τοΰ Σχεδίου «Κιβωτός» προβλεπομένων θέσεων πρός παρεμπόδισιν τής συμπτΰξεως τών Γερμανών πρός Μοναστήριον.

Ή άποχώρησις τοΰ Άποσπάσματος Γιαννοΰλη Γ. έκ περιο­χής Κορεστίων συνετέλεσεν είς τήν εκδηλον έπαναστατικήν κίνη- σιν τών Σνοφικών παραγόντων καθ’ δσον ή παρουσία του εις τό παρελθόν άποτελοΰσεν άνασταλτικόν φραγμόν εις τάς έπαναστα- τικάς εκδηλώσεις των.

Ή Διοίκησις τοΰ 28ου Σ .Π . (Τάγ. ΓΙεζ. Τζανάτος Γεράσι­μος) μετασταθμεύσασα έν τω μεταξύ ε’ις Φλάμπουρον Φλωρίνης άπαξιεΐ νά συγκαταλέγη μεταξύ τών μονάδων της τό Τάγμα Γκό­τσε καί μόλις πλέον έπληροφορήθη τάς άνυπακοάς τοΰ Γ κότσε κατέστησαν ένήμερον τήν ΙΧην Μεραρχίαν.

Ή Μεραρχία πληροφορηθεϊσα τήν δημιουργηθεΐσαν κατά- στασιν εις τά Κορέστια και προ τοΰ διλήμματος άφ* ενός μέν νά ΰποχωρήση έναντι τών υπερβολικών απαιτήσεων τών Σλαυομακε­δόνων πράγμα δπερ θά έξεμεταλλεΰετο ή Μαΰρη Άντίδρασις κατά τοΰ ΕΑΜ— ΕΛΑΣ ως υποστηρίζοντος τήν αΰτονόμησιν Ελληνικών εδαφών και άφ’ ετέρου δέ έπιθυμοΰσα νά μή άπο- ξενωθή τοΰ μαχητικοΰ και άνι^ελληνικοΰ στοιχείου τών Κορεστίων διά τον αγώνα τοΰ Πεζοδρομίου εξευρίσκει μέσην πανοΰργον λΰσιν δηλ. οΰτε νά άφίση τό Τάγμα τοΰ Γκότσε εις τήν περιοχήν τών Κορεστίων οΰτε νά τό διάλυση δυναμικώς.

Πρός τοΰτο διατάσσει τήν μεταστάθμευσίν του εις Σ ιάτι­σταν διά δυο σταθμών πορείας τοΰ πρώτου είς Φλάμπουρον ένθα ή έ'δρχ τοΰ 28ου Σ. Π. και τοΰ δευτέρου τελικού εις Σ ιά­

— 83 —

τισταν. Ό Γκότσε δμως άντιληφθε'ις τήν παγίδα τοΰ ΕΛΑΣ δέν ύπακοΰει εις τήν διαταγήν και παραμένει εις τά Κορέστια. Έ ν τώ μεταξύ κατέφθασεν εις Φλάμπουρον ό Στρατιωτικός Διοικητής τοΰ Τάγματος Γκότσε, ό Άμΰντας. οστις πλέον έν έκτάσει άνέφερε τά γεγονότα τών Κορεστίων και τήν ανταρσίαν τοΰ Γκότσε.

Πλέον ούδεμία αμφιβολία γεννάται είς τούς Έλασίτας περ'ι τών προδοτικών ενεργειών τοΰ Σλαυϊομοΰ διά τήν αύτονόμησιν τής Μακεδονίας καί άπαντες πλέον άποδίδουσι τήν έξέγερσιν τού­την εις ύποκίνησιν Σλαυϊκήν καί ώς αποτέλεσμα τής από μακροΰ χρόνου παρασκευαζομένης συνωμοτικής ενεργείας πρός αύτονόμη- σιν τής Μακεδονίας ώς τελευταίαν πράξιν τοΰ Σλαυϊκοΰ δράμα­τος τοΰ άρξαμένου από 1903 διά τών Βουλγαρικών Κομμι- τάτων, συνεχισθέντος συνωμοτικώς από J912-13 μέχρι 1940-41 καί λαβόντος τήν πλέον έπαναστατικήν μορφήν κατά τήν Κατοχήν.

Τό Πολιτικόν Γραφεΐον τής ΙΧης Μεραρχίας κινείται δρα- στηρίως ινα άποφευχθή ή ρήξις, ένδιαφέρεται διά τήν διατήρη- σιν τών αγαθών καί φιλικών σχέσεων μετά τών Σλαυομακεδόνων διότι διαβλέπει καί υπολογίζει επί τής πολυτίμου συνδρομής των εις τόν επικείμενον αγώνα τοΰ Πεζοδρομίου καί άποστέλει τόν Διευθυντήν τοΰ Γραφείου Σταύρον μετά τοΰ Ρέννου ινα έπιτο- πίως άντιληφθώσι τήν κατάστασιν διότι φυσικά δέν εχουσιν εμπι­στοσύνην εις τάς πληροφορίας τών Στρατιωτικών, δΐ’σμενώς ανέ­καθεν διακειμένίον πρός τήν Σλαυομακεδονικήν κίνησιν καί εξου­σιοδοτούνται νά λάβωσι τά ενδεικνυόμενα μέτρα διά τήν φιλικήν διευθέτησιν.

Τήν 20ήν Σεπτεμβρίου 1944 άφικνεΐτα» είς Φλάμπουρον έδραν τού 28ι:υ Σ .Π . καί κατόπιν συσκέψεων και πολύωρων συ­ζητήσεων άποφασίζεται ή αποστολή ειδικής επιτροπής άποτελου- μένης έκ τοΰ Ρέννου, Περικλή, Σλομπότα καί Πούπτη εις Κο- ρέστια πρός συνάντησιν τού Γκότσε καί διευθέτησιν τής δημιουρ- γηθείσης έξεγέρσεως, ήτις δέν εξυπηρετεί τόν κοινόν αγώνα τοΰ Σλαυϊσμού καί τού Κ.Κ.Ε. κατά τών Έλλήνοιν.

Λόγιο τών υπερβολικών απαιτήσεων καί αξιώσεων τοΰ Γκότσε ύποκινουμένου καί καθοδηγουμένου ύφ’ δλα>ν τών αύτονομιστι- κών στοιχείων τής τέως ΣΝΟΦ καί τών οργάνων τού Κομ­μουνιστικού Γραφείου «Μακεδονίας τού Αιγαίου» (Τέμπο) άπαι- τήσαντος τήν άξίωσιν δημιουργίας Ταξιαρχίας ή Μεραρχίας Σλαυομακεδόνων υπαγόμενης απ’ ευθείας εις Γενικόν Στρατη­γεΐον ΕΛΑΣ, δέν έπήλθε συμφωνία πρός μεγάλην λύπην τών αντιπροσώπων τοΰ Κ.Κ.Ε. Ιδία τού Περικλή τού γαμβρού επ’

— 84 —

ανεψιοί τοΰ περιβοήτου και στυγεροΰ έγκληματίου κομμιτατζη Π . Καλλιμάνη.

Χαρακτηριστικά εινι.ι τά άνευρεθέντα στοιχεία.1) Ή έκθεσις τοΰ Σλομπότα άναφέρουσα τά κάτωθι :

«Μέ τήν ευκαιρία πού πήγα στό Τάγμα τοΰ Γκότσε είδα την πραγματική κατάστασι που επικρατεί, δτι έκεΐ μέσα συνε- κεντρώθησαν δλα τά άντιδραστικά στοιχεία που ειχον τεθή έπι κεφαλής της Βουλγαρικής προπαγάνδας και οι καθοδηγηταί τοΰ Κομιτάτου, δλοι έκεΐ μέσα εύρίσκονται κα'ι έχουν άναλάβη τάς Διοικήσεις τοΰ Τάγματος σε ξεχωριστά φράξια κα'ι κρύβονται πίσα) άπό τόν Γκότσε, χωρίς, ό Γκότσε νά τούς καταλάβη διότι και σ’ αυτόν έπέδρασαν αυτοί. Ουσιαστικά αΰτο'ι καθοδηγούν τό Τάγμα παρά ό Γκότσε. Δυστυχώς δέν ειμπορεΐ νά τό καταλάβη και παρεσύρτ^κε απ’ αυτούς ό Γκότσε. Ή κατάοτασις είναι χαώδης. Έ κεΐ μέσα εύρηκαν τό καταφύγιο τους δλοι οι Φασί­στες Κομμιτατζήδες, 8-10-44 Σλομπότας».

Έ π ! πλέον 6 Γκότσε μοΰ ενεπιστεύθη τά κάτωθι. «Δέν είμ- πορεΐς νά κάνης τίποτε γιατί τό Τάγμα μου δέν υπακούει είς τό Κ .Κ.Ε. ούτε στόν ΕΛΑΣ. Ή μ εΐς συνδεόμαστε μέ τήν Σέρβική Μακεδονία καί άπό έκεΐ περνούμε καθοδήγηση μέ συνδέσμους πού μάς στέλνοι>ν τακτικά δπ(ος τούς στέλνουμε καί έμεΐς. Π ή­ραμε τήν εντολήν νά στρατολογησωμεν δσους ήμπορούμεν περισ­σοτέρους άλλά καθαρώς Σλαυομακεδόνας κα'ι ή Μπριγάδα τής Σερβίας μάς χορηγεί πέντε χιλιάδας δπλα κα'ι οπλοπολυβόλα κα'ι Ιματισμό. Πήραμε καί ώρισμένο ιματισμό και οπλισμό». (Ή έναντίον τής Ελλάδος έπιβουλή σελ'ις 126).

2) Τό υπόμνημα τοΰ Γκότσε πρός Μακεδονικόν Γραφεΐον Κ. Κ.Ε. «Γιά νά μπούμε κάτω άπό τ'ις γραμμές τοΰ ΕΑΜ— ΕΛΑΣ βάζομε σάν πρωταρχικό δρο τά ποιο κάτω αίτήματά μας.

α) Πλήρης κα'ι εθελοντική έπιστράτευσις τοΰ Μακεδ.ονικοΰ Λαού τών Επαρχιώ ν Καστορίας, Φλωρίνης κα'ι Εδέσσης... "Ο­λοι οΐ Παρτιζάνοι... νά ένταχθούν σέ καθαρά Μακεδονικά Τμή­ματα νά έχουν δική τους καθοδήγηση κα'ι δικά τους Επιτελεία κάτω άπό τ'ις γραμμές κ'αί πολιτική καθοδήγηση τού ΕΑΜ— Ε­ΛΑΣ. Τό μεγάλωμα τών Μακεδονικών τμημάτονν είς Συν]τα κα'ι Μεραρχίας νά γίνη ανεμπόδιστα κα! μέ δικό τους πάντοτε Έπιτελεΐον.

β) Νά μάς παρασχεθή τό δικαίωμα νά δημιουργήσωμε πολι­τικιάν όργάνωσιν Μακεδονικού ’Απελευθερωτικού Μετώπου είς τάς τρεΐς άνω περιοχάς στά χωριά κα'ι στις πόλεις μέ περιφε­ρειακή και κεντρική καθοδήγηση κα! μέ άντιπρόσωπό μας πού θά στείλομε στήν Κεντρικην Επιτροπήν τοΰ ΕΑΜ.

γ) Ελεύθερα νά μιλήσωμε στόν Μακεδονικό λαό γιά τό ζή­

— 85 —

τημα τοΰ ’Ίλεντεν τούς άπελεμθερωτικούς αγώνες και τήν Ισ το ­ρία του δτι εμείς οί Μακεδόνες... θά συνεχίσωμε και θά ολο­κληρώσουμε στο ακέραιο τις αρχές και τούς σκοπούς τοΰ ’Ίλεντεν (δηλ. αύτονόμησιν). "Οτι τά αιώνια Ιστορικά Ε θ ν ικ ά ιδανικά τοΰ Μακεδονικού λαοΰ κα'ι τά απαράβατα συμφέροντα του είναι νά ζήση ολόκληρος ό Μακεδονικός λαός ελεύθερος και ήνωμένος.

Έ ά ν δλα αυτά τά δίκαια αιτήματά μας άναγναιρισθοΰν εμείς εϊμεθα πρόθυμοι νά ταχθώμεν κάτω από τις γραμμές τοΰ ΕΑΜ».

Διά τό Έπιτελεΐον.Γκότσε, Λέων, Κεραμιντζής, Ίλεντεσην

Κατόπιν τής διαπιστώσεως πλέον και υπό τοΰ Πολιτικού Γραφείου τής ΙΧης Μεραρχίας τών αύτονομιστικών αντιλήψεων τής Όμάδος Γκότσε και τής αποτυχίας τής προσπαθείας φιλικής διευθετήσεως τής διαφοράς των, άνεφέρθη πλέον ή αποστασία τού Γκότσε διά τής όμάδος Μεραρχιών είς Γενικόν Στρατηγεΐον ΕΛΑΣ και τότε δημιουργεΐται ρήξις μεταξύ Σαρράφη ύποστηρί- ξαντος τής διά δυναμικών μέσων διάλυσιν τών «Σλαυομακεδονι- κών Ταγμάτων» καί τοΰ Σάντου ύποστηρίξαντος δτι υπάρχει ακόμη έδαφος πολιτικής διευθετήσεως. Έπεκράτησαν τελικώς αΐ αντιλήψεις τού Σαράφη και διετάχθη ή ΙΧη Μεραρχία διά δυ­ναμικών λύσεων τάχιστα νά άποκαταστήση τήν τάξιν είς τά Κο- ρέστια καί Φλώριναν.

β) Καταστολή τής έπαναστάσεως τών αυτονομιστών τοϋ Γκότσε .— Ή διάταξις τής ΙΧης Μεραρχίας κατά τό τέλος τοΰ μηνός Σ)βρίου 1944 ήτο προσηρμοσμένη κατά μήκος τής αμαξιτής οδού Φλωρίνης— Κοζάνης — Λαρίσσης μέ τό 28ον Σ .ΙΙ . ιππαστί έπί τού Βίτσι (Σταθμός Διοικήσεως Φλάμπουρον) έπί τφ σκοπώ νά προσβάλ?.η τούς συμπτυσσομένους Γερμανούς εις τήν περιοχήν τών Κορεστίων καί νοτίως τής Φλωρίνης διά τής άπαγορεύσεως τής χρησιμοποιήσεως τών αμαξιτών οδών Κο- ρυτσάς— Φλωρίνης καί Κοζάνης— Φλωρίνης.

Τά 27ον καί 53ον Συντάγματα Πεζικού ένήργουν είς τήν πεδιάδα τής Κοζάνης έπί τώ σκοπφ νά άπαγορεύσωσι τήν χρησί- μοποίησιν τής άμαξητής οδού Λαρίσσης— Κοζάνης— Φλοορίνης από Στενών Πόρτας (Σέρβια) μέχρι, τοΰ ’Αμυνταίου. Ό Σταθ­μός Διοικήσεως ΙΧης Μεραρχίας ήτο είς Σιάτισταν.

Τό 28ον Σ. Πεζικού ώς συντιθέμενον κατά τό ήμισυ από Σλαυομακεδόνας τής περιοχής Καστορίας, Κορεστίων, Καστανο­χωρίων καί λόγφ τής παρατηρηθείσης διαρροής πολλών Σλαυο- qpüwov ’Ανταρτών κατά τά τέλη Σεπτεμβρίου 1944 μετά τήν έπανάστασιν τού Γκότσε έκρίθη ώς ακατάλληλον καί άνίσχυρον νά άναλάβη τήν διάλυσιν τών τμημάτων τού Γκότσε, άτινα καί αριθμητικούς υπερτερούσαν τοΰ 28ου Σ .Π . λόγφ τής άθρόας εν

— 86 —

τάξεως εις τά τάγματα Γκότσε παντός Σλαυοφ<ύνου κατέχοντος δπλα.

Πρός τοΰτο προεκρίθη τό 27ον Σ .Π . συγκεκροτημένον από ’Αντάρτας της περιοχής Κοζάνης εντοπίους και πρόσφυγας κα'ι διοικοΰμενον κατά τήν εποχήν εκείνην υπό τοΰ Ίλάρχου Καρα- τάσσου Στρατή μονίμου αξιωματικού έχοντος επίγνωσιν τής εθνι­κής του αποστολής εις τήν έξόντωσιν τών επαναστατών αυτονο­μιστών εχθρών τής Ελλάδος.

Τήν 9ην ’Οκτωβρίου 1944 διετάχθή νά κινηθή πρός τά Κορέστια κα'ι τήν Πρέσπαν κα'ι νά καταστεί?^ τήν έπανάστασιν τοΰ Γκότσε κα'ι πράγματι διά τών δύο 1)27 και 111)27 Ταγμά­των καθ’ δσον τό 11)27 Τάγμα παρέμεινεν εις περιοχήν Σερ­βίων υπό τάς διαταγάς τοΰ 53 ου Σ .Π . πρός έκπλήροοσιν τής αποστολής του, άφικνοΰνται διαδοχικώς τά δυο Τάγματα εις τά Κορ^σιια κα'ι τήν 17ην Όκτα>βρίου 1944 ή διάταξις τοΰ Συν­τάγματος ήτο ή κάτωθι. Τό 111)27 Τάγμα είς περιοχήν Γάβρου— Χαλάρα. Τό 1)27 Τάγμα εις περιοχήν Τρίβουνον— Μελά και Σταθμός Διοικήσεως Συν)τος κατ’ άρχάς εις Χαλάραν και ειτα «ΐς Πολυπόταμον (Ν.Δ. Φλωρίνης 8 χιλιόμετρα).

Τήν 19ην Όκτο)βρίου διά τής ύπ’ άριθ. 1355)19— 10—44 Διαταγής ΙΧης Μεραρχίας τό 27ον Σύνταγμα διατάσσεται νά κλιμάκωση τάς δυνάμεις του κατά μήκος τής άμαξητής όδοΰ Φλωρίνης— Κορυτσάς μέ τήν διπλήν άποστολήν άφ’ ενός μέν νά προσβάλλη, τους κινουμένους Γερμανούς έπ'ι τής ώς άνο) όδοΰ άφ’ ετέρου δέ νά απαγορεύσω τήν είσοδον από τής Σερβίας συγ- κεκροτημένων τμημάτο>ν τοΰ αποστάτου Γκότσε κα'ι νά άφοπλίση τά τυχόν διαρρέοντα εις τό Έλληνικόν έδαφος τμήματα τοΰ Γκό­τσε. Τέλος δέ νά είναι έτοιμον διά τήν κατάληψιν τής πόλεως Φλιορίνης εις κατάλλη?.ον χρόνον (ύπ’ άριθ. 5 Διαταγή Έ πιχει- ρήσεοσν 27ου Συν)τος Πεζικού άριθ. α.π. 6)21— 10—44).

Τό Τάγμα τοΰ Γκότσε άμα τή εμφανίσει τοΰ 27ου Σ .Π . άπο- συρεται έκ τών Κορεστίων και συγκεντροΰται ε’ις τήν περιοχήν τών παραμεθορίανν χωρίων Ά γ . Παρασκευής κα'ι Πολυπλατάνου {Βορείως Φλωρίνης 10 χιλ.) έπ'ι τώ σκοπώ εΐσόδφ εις τό Σερβι- κόν έδαφος εν περιπτώσει κινδύνου του έκ τών τμημάτοον ΕΛΑΣ.

At συνθήκαι τής καταστολής τοΰ κινήματος f[Sxv δυσκολώ- ταται εις τό μή φιλικόν περιβάλλον τών Κορεστία>ν. Δέν ήσαν μόνον οί Γερμανοί έπίφοβοι και παρημπόδιζον τάς κινήσεις τών τμημάτων αλλά και οί κάτοικοι τών βουλγαροφιυνων χωρίοον άν- τιμέτο)πίζοντο ώς έπικίνδυνοι, διότι έχρησιμοποιοΰντο ώς πληρο- φοριοδόται τοΰ Γκότσε, ΰπέθαλπτον κα'ι άπέκρυπτον τάς κινήσεις τών επαναστατών, άπεποιοΰντο νά χρησιμοποιηθώοι ώς οδηγοί

87 —

τών κινούμενων τμημάτων επί τών άγνωστων και απόκρημνων περιοχών τοΰ Βιτσιού.

Φρονίμως δέ ό Διοικητής τοΰ Συντ)τος κατατοπίζει τούς Διοικητάς τών Ταγμάτων του δτι «ή διά πρώτην φοράν ενέρ­γεια τοΰ Συντ)τος εις τόν τομέα αυτόν δπου μετά τήν αποστα­σίαν τοΰ Γκότσε τά πνεύματα τών βουλγαροφοόνων έκ τών κατοί­κων παρουσιάζονται κάπως εξημμένα, προσέτι δέ τό γεγονός δτι τό Σύνταγμα άνέλαβεν τομέα χωρίς νά ύπάρχη προκάτοχον τμήμα διά τήν παροχήν τών απαραιτήτων πληροφοριών, επιβάλ­λει εις τά τμήματα τοΰ Συν)τος νά καταβάλωσι τό μέγιστον τών προσπαί)ειών των διά τήν όργάνωσιν πλήρους δικτύου πληροφο­ριών τόσον σχετικώς μέ τήν κίνησιν τοΰ εχθρού κατά μήκος τής όδοϋ Φλωρίνης— Κορυτσάς, δσον και διά τήν παρακολούθησαν πρακτόρων τοΰ Γκότσε καί ματαίωσιν τών προσπαθειών το>ν εις τήν δημιουργίαν πνεύματος αντιθέτου πρός τάς άρχάς τοΰ Έ θ ν ι- κοαπελευθερωτικοΰ άγώνος που διεξάγει σήμερον ό ΕΛΑΣ».

Εις τάς δυσκολίας τάς εδαφικάς καί τήν απροθυμίαν τών κα­τοίκων παρεμβάλλοντο καί αι επεμβάσεις τών άντιπροσοάπων τοΰ ΚΚΕ. τοΰ Συν]τος, οί όποιοι έπέβαλλον είς τους άντάρτας, νά συμπεριφέρωνται μέ λεπτούς τρόπους καί νά έπιδεικνύουσι επιεί­κειαν πρός τούς «Σλαυομακεδόνας» ενώ άντιθέτως δέν εδίσταζον νά ρίχνωσι τό σύνθημα «φωτιά καί τσβκούρι» είς τά Παοτζή- δικα Ελληνικά προσφυγικά χωριά και νά κατασφάξωσι τούς πρό­σφυγας είς Κικλίς 1500 καί Βαθύλακκον Κοζάνης 800 ώς Παου- τζήδες.

Συνελαμβάνοντο πράκτορες καί σύνδεσμοι τοΰ Γκότσε οΐτινες διένειμον είς τά χωρία προκηρύξεις ύπογεγραμμένας άπό τόν Γκό­τσε, Τουρουντζή. Κοροβέση, Πεΐου Ν., είς τάς όποίας εκαλούντο οί Σλαυόφωνοι νά άγωνισθώσι και νά εκδιώξωσι τούς 'Έλληνας πρόσφυγας έκ τής Μακεδονίας «τί ζητούν τά σκυλιά οί πρόσφυ­γες στή Μακεδονία. Νά φύγουν στήν Τραπεζοΰντα γιατί θά τούς πετσοκόψουμε... Δέν ήμποροΰν νά μάς πάρουν τόν τόπον μας...» καί έπενέβαινε τό Κ .Κ .Ε., καί άπελευι^έρωνεν τούτους διότι πάν­τοτε τούς έθεώρουν ίδικούς των, ήσαν παιδιά τοΰ Δημητρώφ τοΰ άρχηγοΰ των καί διότι τοιαΰται ήσαν αί συναφθεϊσαι υποχρεώ­σεις των έναντι τοΰ Διεθνούς Κομμουνισμού.

Ή τακτική αύτη τοΰ Κ.Κ.Ε. άφ3 ενός μέν ειχεν άποκαρδι- ώση καί πληγώση τήν ψυχήν τού αγνού 'Έλληνος αντάρτου, άφ’ ετέρου άπο{)ρασύνη εις τοιοΰτον βαθμόν τούς «Σλαυομακεδόνας» αύτονομιστάς ώστε νά τραγουδώσι αύτονομιστικά τραγούδια επί παρουσία τών ανταρτών καί τής πολιτοφυλακής νά έξυμνώσι τόν Γκότσε των καί νά προβάλωσι αξιώσεις διά τήν ιδρυσιν «’Ανε­ξαρτήτου Μακεδονικού Κράτους τοΰ Αιγαίου».

Τό Σΰντ]γμα δέν ειχεν νά άντιπαλαίση μόνον μέ τήν εχθρό­τητα τών κατοίκων και τούς Γερμανούς αλλά και μέ τά ένοπλα τμήματα τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου άτινα εισερχόμενα διά τοΰ "Αλβανικού εδάφους έτόνωνον τό ήθικόν τών Αυτονομιστών. Οΰτω περί τά μέσα ’Οκτωβρίου συνεκρούσθη μεθ’ όμάδος 150 Παρτιζάνων υπό τον Σέρβον Πέρρο καί Κοροβέσην εις τήν Κρυ­σταλλοπηγήν αποτέλεσμα τής συγκροΰσεως τής όποίας ήτο ό φό­νος τοΰ Σέρβου Πέρρο καί τοΰ Καπετάνιου τοΰ Ε .Λ .Α .Σ Μανώλη.

Ή μεγαλύτερα ’Εθνική προδοσία τοΰ Κ .Κ .Ε. διεπράχθη εις τό χωρίον ‘Αγ. Παρασκευή ένθα τό 1]27 Τάγμα ειχεν περικυ- κλώση τά τμήματα τοΰ Γκότσε, Κοροβέση, Τουροΰντζη καί Πέϊου Ν. καί ή έξόντωσίς τα)ν ήτο ασφαλής καί βεβαία καθ’ δσον δέν υπήρχε ούδείς τρόπος διαφυγής των.

Τήν κρίσιμον αυτήν στιγμήν επεμβαίνει ή ' Περιφερειακή Ε πιτροπή Κ.Κ.Ε. Φλωρίνης άποτελουμένηέκτοΰ Γεωργίου Φουρ- νιώτη έκ Καρδίτσης δημοδιδασκάλου, τοΰ «Θάνου» Α' Γραμμα­τέας καί τοΰ «Κώστα» Β' Γραμματέας, καί άπηγόρευσεν εις τό Τάγμα νά τούς έξοντώση παρά τάς εντόνους διαμαρτυρίας τοΰ Διοικητοΰ τοΰ Συν]τος.

Έπέμεινον καί έπέτυχον διά τοΰ Διοικητοΰ τοΰ Τάγματος Εφέδρου ’Αξιωματικού Παλαιολόγου Κομμουνιστοΰ νά δοθή διέξοδος διά τήν διαφυγήν τών Αυτονομιστών, οιτινες ευθύς ως άπεμακρΰνθησαν περί τά 1000 μ. έστρεψαν τά πολυβόλα των κατά τών Ελλήνων ’Ανταρτών πρός μεγάλην χαράν και άγαλία- σιν τών Κομμουνιστών τής Περιφερειακής ’Επιτροπής Κ.Κ.Ε. Φλωρίνης ασφαλώς τέως Κομμιτατζήδων καί νΰν οπαδών τοΰ Γκότσε.

Τά Τμήματα Γκότσε διαφυγόντα πρός τό Σερβικόν έδαφος συνεκεντρα)θησαν εις τήν πόλιν ΛΟΥΜΠΟΙΝΟ ενθα πάρέμει- νον καθ’ δλον τον χειμώνα υπό τήν προστασίαν τών Σέρβα>ν διότι οι Γιουγκοσλαΰοι εις αΐτησιν τοΰ Δ)τοΰ τοΰ 27ου Σ. Π. νά έπιτραπή ή είσοδος πρός καταδίωξιν ή παράδοσιν αυτών άπήντησαν διά ένισχΰσεα>ς τών Συνοριακών φυλακίων πρός πα- ρεμπόδισιν καταδιώξεως τοΰ Γκότσε.

Έ κεΐθεν ώς όρμητήριον ασφαλές κατηΰθυνον τούς πράκτο- ράς των καί τάς ενόπλους ομάδας των πρός Κορέστια καί Φλώ­ριναν, καί εκεί τό Τάγμα παρήλασεν εις τάς κεντρικάς οδούς ψάλλον τον αύτονομιστικόν Μακεδονικόν ΰμνον καί ό αρχηγός του Γκότσε ώμίλησεν είς τούς άνδρας του λέγων μεταξύ ά'λλαχν τά έξης ι «Τό Κ .Κ .Ε. καί δ ΕΛΑΣ δέν ειμπόροΰν πρός τό πα­ρόν υπό τήν πίεσιν τών ’Άγγλων νά κάμουν φανερόν Μακεδονι­κόν αγώνα. Γ ι’ αι’τό θά συνεχίσωμεν ήμεις μέ τήν βοήθειαν τών

— 89 —

αδελφών μας Σέρβων τόν αγώνα έ'ως ό'του έκαθαρισθή ή κατά- οτασις» και πράγματι ή κατάστασις έξεκκαθαρίσθη άφ’ δτου τό Κ.Κ.Ε. συνεργαζόμενον μέ τούς Σλαυομακεδόνας τοΰ Γκότσε και ύποκινοΰμενον υπό τοΰ Σλαυϊσμοΰ άπέστειλεν τάς συμμο- ριακάς δρδάς κατά τής Βορείου 'Ελλάδος. Τό Τάγμα τοΰ Γκότσε μετωνομάσί}η εις «Π ρ (ό τ η ν Τ α ξ ι α ρ χ ί α ν Κ ρ ο ΰ- σ ε ω ς» εκ τής Μακεκεδονίας τοΰ Αιγαίου.

Μετά τήν έγκληματικήν ενέργειαν τοΰ Κ.Κ.Ε. Φλαιρίνης ή ή Διοίκησις τοΰ 27ου Σ .Π . ΰπέβαλεν έντονον αναφοράν εις ΙΧην Μεραρχίαν καί έζήτησεν τήν σΰλληψιν τής Περιφερειακής τοΰ Κ.Κ.Ε. Φλωρίνης και τήν αΰστηράν παραδειγματικήν τιμωρίαν των. Δυστυχώς δμως οΰτε ή Μεραρχία είχε τήν δύναμιν νά επι- βάλη κυρώσεις, καθ’ δσον οΰδε'ις ήδΰνατο νά άντιταχθή εις τά προδοτικά σχέδια τοΰ Κ.Κ.Ε.

Τήν προδοσίαν τής Περιφερειακής τοΰ Κ .Κ .Ε. Φλωρίνης έγνωστοποίησεν διά τοΰ ύπ3 άριθ. 37]31-10-44 εγγράφου του τό 27ον Σ .Π . πρός τό 28ον Σ .Π . ώς κάτωθι «’Α φ ο π λ ι σ μ ό ς τ μ η μ ά τ ω ν τ ο ΰ Γ κ ό τ σ ε ε μ α τ α ι ώ θ η χ ά ρ ι ς ε ι ς ε ν ε ρ γ ε ί α ς ά ν τ ι π ρ ο σ ώ π ω ν Π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α κ ή ς Ε π ι τ ρ ο π ή ς Κ. Κ. Ε. Φ λ ω ρ ί ν η ς . Περισσότεραι πλη- ροφορίαι θά δοθώσι εις Άξιωματικόν Πληροφοριών».

Οΰτω λοιπόν χάρις εις τήν προδοτικήν στάσιν τοΰ Κ.Κ.Ε. δέν έπετεΰχθη τόν ’Οκτώβριον 1944 ή έξόντωσις τών αρχηγών και οπαδών τής Αΰτονομιστικής Κινήσεα>ς και βλέπομεν σήμερον τήν έκτασιν, τήν όποίαν ελαβεν ή αΰτονομιστική κίνησις τοΰ Σλαυϊσμοΰ, διά τήν καθυπόταξιν τήςόποίας επί. διετίαν 1946 καί 1947 ό Ελληνικός λαός διεξάγει τόν σκληρότατον αγώνα καί τό ’Έ θνος διέρχεται τάς πλέον κρίσιμους στιγμάς τής ιστορίας του καί διά τήν διευθέτησιν τής άνταρσίας ταΰτης, ήτις πιθανόν νά γίνη άφορμή παγκοσμίου ρήξεως, έπελήφθη τό Συμβοΰλιον Ο. Η .Ε . δπερ δέν δυναται νά λάβη αποφάσεις λόγφ τής εκάστοτε προβαλλομένης αρνησικυρίας τής Ρωσσίας.

Ή Έπανάστασις τοΰ Γκότσε είναι ή τελική φάσις τής προσ­πάθειας τοΰ Σλαυϊσμοΰ νά κατέλθη εις τό Αιγαΐον, προσπάθεια ή οποία κατ’ άρχάς έπιδιώχθη διά τοΰ Βουλγαρικοΰ Κομμι.τά- του (A .B .Μ.Κ.) ειτα διά τοΰ ΣΝΟΦ καί τελικώς διά τοΰ Γ κότσε.

Ή Επαναστατική αΰτη κίνησις έκαρποφόρησεν λόγφ τής προδοτικής στάσεως τοΰ Κ.Κ.Ε. δπερ από τάς άρχάς διά τοΰ Τερπόφσκυ έτήρησεν στάσιν συγγνώμης έναντι τών αίμοβόρων Κομμιτατζήδων καί δέν εδίστασεν νά δεχθή εις τάς άνταρτικάς ομάδας τά όργανα τοΰ Κάλτσεφ, τους προδότας καί σφαγείς τών Ελλήνων πατριωτών καί δέν ώρρόδησεν νά καταστείλη διά τοΰ

— 90 —

αίματος τήν εξέγερσιν τών πατριωτών τοΰ Μελανθίου και Αυ­γερινοί, τών οποίων a t άγναί Ελληνικοί ψυχαί έπανεστάτησαν προ τής αθεμίτου συνεργασίας καί ανοχής τών Κομμιτατζήδων.

Τήν Έπανάστασιν ταΰτην ύπέι^αλψεν τό Κ.Κ.Ε. διότι είς τά διάφορα συνέδρια τής Νεράιδας. Τσοτυλίου ήνέχθη τούς Σλαύους άπεσταλμένους τοΰ Τίτου νά θέτοοσι Σλαυομακεδονικόν ζήτημα μειονοτήτων καί νά ΰποδεικνΰουσιν τόσον εις τά συνέδρια δσον καί κατά τάς ομιλίας των απ’ ευθείας εις τούς κατοίκους επί παρουσία ισχυρών παραγόντων τοΰ ΕΑΜ Τζήμας Ά νδρ. καί ΕΛΑΣ Βασ. Τζώτζρυ ώς όρθάς λύσεις τήν παροχήν δικαιωμά­των καί ελευθερίας γλο')σσης καί θρησκείας είς τούς Σλαυοφώ- νους τής Μακεδονίας καί νά έπιτρέπωσι είς τά σλαυόφωνα όρ­γανα Κεραμιντζή Νικ. καί Πέϊον Ναούμ νά διακηρΰσωσι ΰπευ- θύνως τό μίσος των κατά τής Ελλάδος καί τήν άνάγκην τής άπελευθερώσεώς των άπό τήν Έλληνικήν τυραννίαν.

Ή στάσις αΰτη τοΰ Κ.Κ.Ε. εΐναι συνέπεια τοΰ Συμφώνου τοΰ σύντροφοί' Γιάννη Ίωαννίδου έκ μέρους τοΰ Κ .Κ .Ε. καί τοΰ συντρόφου Δουσάν Δασκάλωφ έκ μέρους τοΰ Κ.Κ.Β. δπερ ύπεγράφη εις Πετρίτσιον τής Βουλγαρίας τήν 12ην Ιο υ ­λίου 1943 γ,αι διά τοΰ οποίου έτέθησαν αΐ βάσεις τής ένώσεχος τής Μακεδονίας τής Έλληνικής, Βουλγαρικής καί Σερβικής καί τής δημιουργίας ανεξαρτήτου Αυτονόμου Σοβιετικής Δημοκρα­τίας εντός τοΰ πλαισίου τής Ε .Σ .Σ .Δ . τής Βαλκανικής.

Οΐ αΰτονομισταί τοΰ Γκότσε άπετέλεσαν, έκπαιδευθέντες εις Μποΰλκες, τά ηγετικά στελέχη τής ανταρσίας τοΰ Κ.Κ.Ε. κατά τό 1946— 1947 (τρίτος γύρος) καί οί σλαυόφρονες κάτοικοι τών χωρίων τών Κορεστί(ον καί Καστανοχοιρίοτν είναι οΐ άφοσιωμέ- νοι καί έμπιστοι οπαδοί τής ανταρσίας. Έ π 5 αυτών στηρίζονται διά τόν ανεφοδιασμόν των, τήν στρατολογίαν των καί τήν συγκέν- τρωσιν πληροφοριών.

Ή ανταρσία τοΰ Γκότσε δέν είναι κάτι τό τοπικόν έπεισόδιον προκληθέν πιθανώς έκ τής άδιαλαξίας τών έθνικιστών στρατιω­τικών τοΰ ΕΛΑΣ άλλά κίνησις εΰρεΐα τοΰ Πανσλαυϊσμοΰ διά τής όποίας έπεδιώκετο ή έπίτευξις τετελεσμένων γεγονότων.

Ό Πανσλαυϊσμός μετά τήν άποτυχίαν τώνκινημάτοον τής Μέ­σης Άνατολής^καί τής διαλΰσεως τών εθνικιστικών δργανώσεο^ν τοΰ Ζέρβα Ν. καί μετά τήν έπίτευξιν τής πολιτικής Συμφωνίας τοΰ Λιβάνου καί συνεπώς τοΰ άποκλεισμοΰ τής έπικρατήσεως τοΰ ΕΑΜ— ΕΛΑΣ, δέν εβλεπεν άλλην λΰσιν τΐ)ΰ προβλήματος, τής καθόδου των εις τό Αίγαΐον, παρά τήν αΰτονόμησιν τής Μακε­δονίας καί συγκρότησιν τοΰ Όμοσπονδιακοΰ Κράτους τοΰ Α ι­γαίου ύπό τήν αιγίδα τοΰ Τίτου.

Διά νά δημιουργήση δέ τετελεσμένα γεγονότα κατά τήν στιγ-

— 91 —

μην τής άπελευθερώσεως έδημιοΰργησεν τά αΰτονομιστικά κινή­ματα και έπεδίωξε διά τών δυνάμεων αυτών νά καταλάβη ώρι- σμένας έδαφικάς περιοχάς α) τήν περιοχήν Φλο>ρίνης διά τοΰ Γκότσε, ώς εις τήν εκθεσιν έπιχειρήσεως κατά Φλωρίνης τής 1- 11-44 τοΰ 27ου Σ. Πεζικοΰ ΕΛΑΣ πλήρως διαπιστώνεται καί αντιμετωπίζεται «αποστολή Συντάγματος...Επίσης νά απαγό­ρευση την είσοδον εις τό Έλληνικόν έδαφος τμημάτων τών αυ­τονομιστών υπό Γκότσε εις περίπτα>σιν δέ εισόδου νά άφοπλίση... Αί πληροφορία ι εφερον αυτούς π ρ ο τ ι θ ε μ έ ν ο υ ς ν ά κ α ­τ α λ ά β ω ο ι τ ή ν Φ λ ώ ρ ι ν α ν μ ό λ ι ς έ κ κ ε ν ο ΰ τ ο υ π ό τ ώ ν Γ ε ρ μ α ν ώ ν . Λιά τοΰτο τό Σύνταγμα ήναγκά- σθη νά διάθεση τό πλεϊστον τών δυνάμεών του διά νά άποτρέψη ένδεχομένην κάθοδον αυτών πρός Φλώριναν...» (’Αγών τοΰ βου- νοΰ κάτω υπό τον ζυγόν τοΰ Κ.Κ.Ε. σελίς 40, καί β) την περιο­χήν τής ’Ανατολικής Μακεδονίας καί Θράκης διά τοΰ Βουλγαρι- κοΰ Στρατού, δστις ήρνεΐτο, καθ’ ύπόδειξιν τής νέας Κυβερνή- σεώς του, νά άποσυρθή καί επρεπεν νά άποσοβήση τον κίνδυνον ή όντως εθνική πράξις τοΰ Μπακιρτζή, δστις παρά τήν τεραστίαν άντίδρασιν, κατώρθοοσεν νά μη άναμίξη τήν Ό μάδα Μεραρχιών εις τό Δεκεμβριανόν Κίνημα έκ τοΰ φόβου, άφ’ ενός μέν τών ενεργειών τών αυτονομιστών καί άφ’ ετέρου τών υπόπτων προ- θέσειον τής νέας Βουλγαρικής Κυβερνήσεως, ήτις ύποθαλπομένη υπό τής Ρωσσίας, ήρνεΐτο νά άποσΰρη τά στρατεύματα τής ’Αξο­νικής Κατοχής από ’Αν. Μακεδονίαν καί Θράκην καί άτινα τε- λικώς άπεσΰρΐ^ησαν χάρις είς τήν δραστηρίαν έπέμβασιν τοΰ Τσώρτσιλ.

Ή αυθάδης καί προκλητική ενέργεια τής νέας Κομμουνιστι­κής Βουλγαρικής Κυβερνήσεως ύπεβοηθεΐτο καί από τήν προδο- τικήν ενέργειαν τών στελεχών τής ΥΙης Μεραρχίας ΕΛΑΣ άτινα συνεμάχησαν μετά τών Βουλγάρων ινα άποτρέψωσι τον κίνδυνον έπικρατήσεως έπί τής ’Ανατολικής Μακεδονίας καί Θράκης τών ’Αντάρτικών ομάδων Συντ]ρχου Άβδελά— ’Λντών Τσαοΰς.

Διά τής καταλήψεως τής Φλωρίνης καί τής ’Αν. Μακεδονίας θά έξηγείροντο, οί κατά μήκος τών συνόρων Αυτονομισταί, εις έπανάστασιν καί θά έδημιουργεΐτο τετελεσμένον γεγονός, τοΰ οποίου οΰδείς ίϊά ήδΰνατο νά προΐδη τήν εκτασιν καί τάς συνε- πείας μάλιστα μέ τήν ένεργόν ένίσχυσιν καί ΰπόθαλψιν τοΰ Τίτου.

Λί πατριωτικαί ένέργειαι δμως άφ’ ενός μέν τοΰ Δ]τοΰ τοΰ 27ου Σ .Π . Ίλάρχου Καράτσιου Στρατή εις περιοχήν Φλωρίνης Κορεστίων έν άντιθέσει πρός τήν αδράνειαν τοΰ Διοικητοΰ τοΰ 30ου Σ .Π . Ζησοποΰλου, δστις οΰδέν δραστικόν μέτρον ελαβεν εις τήν περιοχήν τοΰ Καϊμακτσαλάν κατά τών τμημάτανν τοΰ Γκότσε

— 92 —

αλλά ήρχεΐτο εις τήν υποβολήν αναφορών εις Μπακιρτζήν άφ5 ετέρου δέ ή πράγματι πατριωτική πραξις τοΰ Μπακιρτζή νά δια- τηρήση έν επιφυλακή κατά τών Βουλγάρων τάς μονάδας τής Ό μάδος Μεραρχιών συνετέλεσεν εις τήν ματαίωσιν δλων τών σχεδίων τών αυτονομιστών κα'ι ασφαλώς δέν θά άντιμετωπίζετο πλέον αΰτονομιστικόν κίνημα εάν μοιτραλίαι "Ελληνες κατά τό 1946 δέν έγένοντο συνειδητά όργανα τοΰ Σλαυϊσμοΰ κα'ι δέν εστρεφον έκνέουτά δπλα κατά τής πατρίδος των και δέν συνεχίζουσι ένα α­γώνα έξωντοτικόν έπιδιώκοντα τόν άφανισμόν τής ελληνικής φυλής, ήτις από αιώνων άντεστάθη εις τήν κάΐ^οδον τοΰ Σλαυϊσμοΰ πρός τήν Μεσόγειον, τήν κοιτίδα τοΰ παγκοσμίου πολιτισμοΰ, τήν κλει- στήν θάλασσαν, ό κύριος τής όποίας κυριαρχεί ολοκλήρου τοΰ Κόσμου.

γ) Μετεπαναατατιχή περίοδος είς τά Κορέστια. Μετά τήν συμπτυξιν τών τμημάτων τοΰ Γκότσε εις τήν Σερβίαν, τά τμή­ματα τοΰ 27ου Σ. ΙΙεζικοΰ ΕΛΑΣ ένισχυθέντα κα'ι ά πότό ΙΙΙ]53 Τάγμα τοΰ έφ. ’Ανθ]γοΰ Καρασσάβα Δικηγόρου έκ Θεσ]νίκης προα)θοΰντο εις Κορέστια και Πρέσπαν πρός τόν σκοπόν τής άποκαταστάσεως τής τάξεως, διότι εις τήν περιοχήν ταΰτην έξα- κολουθοΰσεν ό Γκότσε καί Πέϊος Ν. διά τών έναπομεινασών όμά­δων των καί συνδέσμων των νά καλλιεργώσι τήν αύτονομιστικήν ιδέαν καί τό μίσος κατά τής Ελλάδος.

Είναι ή εποχή καθ’ ήν οί διάφοροι πράκτορες τοΰ αύτονομι- στικοΰ κινήματος κυκλοφοροΰσι είς τά χωρία τών Κορεστίων καί προ τοΰ κίνδυνου των τής άποκαταστάσεως τής τάξεως διά τής έπικρατήσεως τής Κυβερνήσεως Ένότητος τών ’Αθηνών προπα- γανδίζουσι καί συνιστώσι τήν γενικήν έξοδον πρός τήν Γιουγκο- σλαυιαν καί τήν άπόλυτον εμπιστοσύνην εις τόν Τίτο μέ τό σύν­θημα « τ ώ ρ α ή π ο τ έ».

Τόν Νοέμβριον τοΰ 1944 εγκαθίστανται καί αί άρχαίτής πο­λιτοφυλακής τοΰ Ε.Α.Μ. καί κάπως παρατηρεΐται χαλάρωσις τής αύτονομιστικής κινήσεως. Πρός τοΰτο έξ ’Αλβανίας είσβάλλουσι 150 Παρτιζάνοι Σέρβοι υπό τόν Πέρρον καί ό Κοροβέσης μετά τοΰ τμήματός του συνοδεοόμενος υπό τών πολιτικών κατ^οδηγη- τών Παπαλαζάρου Λαζ. Παπατραϊανοΰ Λαζάρου καί άμφότεροι αί ομάδες άπό κοινοΰ ένεργοΰσι έπιδεικτικήν διαδρομήν εις τά χωρία Δενδροχώρι, Γάβρον, Χαλάραν, Μαυροχ<ύριον καί συνι- στώσι ένσωμάτωσιν τής περιοχής τών Κορεστίων εις τήν Σερβίαν. Κατά τήν διαδρομήν των εις Κρυσταλλοπηγήν, συνεκρούσθησαν μετά τών τμημάτων τοΰ 27ου Σ .Π .

Αί κατά χο^ρία άνθελληνικαί οργανώσεις εργάζονται δραστηι ρίως υπέρ τών αυτονομιστών καί ΰποθάλπτουσι καί ΰποβοηι^οΰσ- πασαν αύτονομιστικήν κίνησιν καί άφιξιν έκ Μοναστηριού συν-

— 93 —

δεσμών τοΰ Γκότσε. Τουναντίον δέ διάκεινται εχι^ρικώς πρός τά τμήματα τοΰ 27ου Σ .Π ., άτινα λόγω της άντιδράσεως ταΰτης συ- ναντώσι μεγάλας δυσκολίας έν τη εκπληρώσει τής αποστολής των, πράγμα δπερ δμως τούς ενισχύει τήν ψυχήν, νά ύπομένουσι τάς στερήσεις, τάς δοκιμασίας και τους κινδύνους των' διότι, άντιλαμ- βάνοντο έκ τοΰ σΰνεγγες, δτι έκινδύνευε ενα τμήμα τής Ελληνι­κής Πατρίδος και ή τύχη τοΰ τμήματος αΰτοΰ είχε έμπιστευθή είς αυτούς μόνον τούς "Ελληνας άγωνιστάς τοΰ βουνοΰ. Προ τοΰ Δεκεμβριανού κινήματος τό 27ον Σ .Π . έγκατέλειψαν τήν περιο­χήν τών Κορεστίων-Πρέσπας κα'ι μετά τών άλλων μονάδων τής ΙΧης Μεραρχίας έκκινήθη πρός ’Ή πειρον ϊνα προσβάλωσι τά τμήματα ΕΔΕΣ.

Ουτω τά Κορέστια εμειναν τελικώς έλεύθερα ύπό μόνην τήν έθνικήν Πολιτοφυλακήν τοΰ ΕΑΜ και έπαναρχίζει ή εντο\'ος πραπαγάνδα τών αυτονομιστών διά τής κινήσεως έλευθέροίς πλέον τών συνδέσμων κα'ι καθοδηγητών κα'ι μάλιστα ένόπλως ύπό τήν ανοχήν έάν ούχ'ι ύπόθαλψιν τής Κομμουνιστικής Πολιτοφυλακής.

Ό περίφημος κομμουνιστής αυτονομιστής Παπατραγιάννης Λάζαρος έκ Δενδροχωρίου παραλληλίζει εις λόγους του τήν δρά- σιν τών κομμιτατζήδων Λαζάρου Παπατραϊάνου έκ Δενδροχω­ρίου, Τσακαλάρωφ εκ Κρυσταλλοπηγής, Μήτρου Βλάχου έκ Γάβρου, αγωνιστών κατά τό 1903— 1907 τοΰ Βουλγαρικού Κομμιτάτου μέ τούς αγώνας τοΰ Πεΐου Ν. κα'ι Γκότσε κα'ι πείθει τούς χωρι­κούς, δτι τό Κ .Κ .Ε ., ύπό τάς τάξεις τοΰ όποιου άπαντες δέον νά υπαχθούν, εξασφαλίζει τήν αυτονομίαν των. 'Υπό τήν έποπτείαν του όμάς έκ νεανίδων τοΰ Δενδροχωρίου έξέμαθεν τό Βουλγαρι- κόν δράμα «Κάρβαβα — Σφάτμνα» (Αιματηρός Γάμος) άναφερό- μενον εις τήν εποχήν τού 1903— 1907 και έδιδον παραστάσεις εις τά διάφορα χωρία κα'ι συνελλέγοντο χρήματα διά τόν άγώνα τοΰ Κ.Κ.Ε. κατά τής Φασιστικής Κυβερνήσεως τών ’Αθηνών τοΰ Παπανδρέου Γεωρ.

Οί Αύτονομιστα'ι τών Κορεστίων δέν άρκοΰνται μόνον εις τήν προπαγάνδαν των άλλά τή συνεργασία κα'ι τής Έ θνικής Πολι­τοφυλακής προβαίνουσι εις συλ?ιήψεις και έξαφανίσεις πολιτών μη έμπνεόντων εμπιστοσύνην εις τήν αύτονομιστικήν κίνησίν των, ώς ό φόνος τοΰ Ποΰρδα έκ Γάβρου τήν 28ην Δεκεμβρίου 1944 κα'ι άλλων έκ Πρέσπας και συνιστώσι τήν πρόσληψιν εις τά σχο­λεία δημοδιδασκάλων Σλαυοφ(όνων άρτι άποκτησάντων τό πτυ- χίον των έκ τοΰ ιδρυθέντος είς Καστορίαν Κομμουνιστικού Παι- δαγωγικοΰ Φροντιστηρίου κα'ι άργότερον είς ’Άργος Όρεστικόν Σλαυοφαννου Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου.

Έ κ παραλλήλου είς τό Μοναστήριον ένθα ειχεν έγκατασταθή ή αΰτονομιστική δργάνωσις τών Αυτονομιστών ύπό τόν Γκότσε

— 94 —

διεξήγετο φοβερά και έντονος προπαγάνδα εις τούς καταφυγόντας διά τήν αύτονόμησιν τής Μακεδονίας καί έξεφωνοΰντο παρεμφε­ρείς λόγοι τών διαφόρων αυτονομιστών καί τών Σέρβων Παρτι­ζάνων έκ τών οποίων ουσιωδέστεροι είναι ό λόγος τοΰ Τέμπο εμπίστου προσώπου τοΰ Τίτου, τοΰ άντιπροσωπεύοντος αυτόν εις τάς επαφάς έν Έλλάδι μετά τών Έλασιτών, ο εκφωνηθείς κατά τον Νοέμβριον 1944 επί τή επετείω τής 2 ϊης ’Οκτωβριανής Έ - παναστάσεως, εις τον οποίον άνέπτυξεν τήν αύτονόμησιν τής Μα­κεδονίας καί καθώρισεν δτι «ε ϊ τ ε τ ό θ έ λ ο υ ν ο ί "Ε λ- λ η ν ε ς ε ΐ τ ε ό χ ι ή Μ α κ ε δ ο ν ί α θ ά γ ί ν η α ύ τ ό­ν ο μ ο ν Σ λ α υ ο μ α κ ε δ ο ν ι κ ύ ν Κ ρ ά τ ο ς κ α ί θ ά ύ π α χ θ ή εις τό Γ ι ο υ γ κ ο σ λ α υ ϊ κ ό ν Ό μ ό σ π ο ν- δ ο ν Κ ρ ά τ ο ς . Έ ά ν ο ί " Ε λ λ η ν ε ς δ έ ν τ ό ε π ι- θ υ μ ο ΰ σ ι ε ι ρ η ν ι κ ώ ς θ ά τ ό ε π ι τ ΰ χ ω μ ε ν δ ι ά τ ώ ν δ π λ ω ν».

6ον) Διασπαστική κίνησις ’Ά γ γ λ ο ν Συνδέσμου Λοχα­γού ’Έβανς. Είς τήν διασπαστικήν κίνησιν τοΰ Γκότσε κατά τοΰ ΕΛΑΣ κατά τήν γνοόμην τών Κομμουνιστικών παραγόντων κατά πολύ συνέβαλεν καί ή Αγγλική ’Αποστολή καί ειδικώτερον ό Λοχαγός ’Άγγλος ΕΒΑΝΣ. Ουτος από τάς άρχάς Ιουλίου 1943 εμφανίζεται ώς σύνδεσμος είς τό Άρχηγεΐον Δυτικής Μακεδο­νίας καί εΐτα μετά τήν Συμφωνίαν τής Πλάκας (Φεβρουάριος 1944) ώς σύνδεσμος εις το άπόσπασμα Βίτσιου. Ή συμφωνία τής Πλά­κας έγένετο άρχάς Φεβρουάριού 1944 μεταξύ τών Ε θνικώ ν Α ν ­τιστάσεων Ε Δ Ε Σ (Στρατηγός Ζέρβας Ν.) καί ΕΛΑΣ καί Α γ ­γλικής Διασυμμαχικής ’Επιτροπής.

Ή συμφωνία αύτη έγένετο τή επιμονή τοΰ Στρατηγείου Μέ­σης Ανατολής άποβλέποντος εις τήν ενωσιν τών Ελληνικών ορ­γανώσεων ’Αντιστάσεως καί καθωρίσθη ώς γραμμή διαχωρισμού τών δυο ’Οργανώσεων ό ’Άραχθος ποτ. καίό Δυτικός κλάδος τοΰ άνιο ’Αώου ποτ. ήτοι τά ορη Μιτσικέλι, Δρίσκος, Τεροβοΰνι καί Άκαρνανικά άφέθησαν εις ΕΔ ΕΣ. Ή παραδοχή τής Συμφω­νίας έκ μέρους τοΰ ΕΛΑΣ είναι αποτέλεσμα σκοπιμότητος καί δέον νά θεωρηθη έν τή πραγματικότητι ώς ΝΙΚΗ αύτοΰ έναντι τής ’Αγγλικής ’Αποστολής καί τοΰ ΕΔ ΕΣ διά τούς κάτωθι λόγους.

— Στρατιωτικώς τό ΕΛΑΣ δέν ήθελεννά εύρεθή άντι μέτωπον τών ’Εθνικών δυνάμεων τών πόλεων τών ευρισκομένων μέν εις τάς έλεγχομένας ύπ’ αύτοΰ περιοχάς αλλά υπό τήν Γερμανικήν κατοχήν (Θεσσαλονίκη, Βέρροια, Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα κτλ.) καί εντός τών οποίων ύπήρχον ένοπλα τμήματα Χωροφυ­λακής καί Ταγμάτων Άσφαλείας, ατινα ένισχυόμενα καί διά τών άντιφρονούντων πρός τό ΕΛΛΣ καί διά πολεμικού Γερμανικού υλικού θά κατεϊχον τάς πόλεις καί τούς κόμβους συγκοινωνιών

— 95 —

και ό ΕΛΑΣ θα ήτο « ο ι Α ι ώ ν ι ο ι Ά ν τ ά ρ τ α ι τ ώ ν Ό ρ ε ω ν».

— Πολιτικώς δέν συνέφερεν εις τόΕ Λ Α Σνά εύρεθή κατά τήν άπελευθέρωσιν εις ρήξιν διότι οί κάτοικοι τών πόλεων τών κατε- χομένων υπό τών Γερμανών, οιτινες ελάχιστοι ήσαν εγγεγραμμέ­νοι εις τό ΕΛΜ κα'ι τό σΰνολον ήτο ουδέτερον και έπάλλετο από τήν ζωηράν επιθυμίαν τής άπελευθερώσεως, θά διεπίστωνεν εμ- πράκτως και θά έπαλήθευεν ή άντίληψις δτι ό ΕΛΛΣ άπετε- λειτο άπό Κομμουνιστάς άθεους, και Διεθνιστάς, όργανα ξένων επιδράσεων άνθελληνικών, σφαγείς τοΰ Έλληνικοΰ Λαοΰ.

—Ψυχολογικώς τό ΕΛΑΣ άπέβλεπεν εις τήν άθρόαν κα'ι μαζι- κήν προσέλευσιν εις τάς τάξεις του, μετά τήν άπελευθέρωσιν, τής στρατευσίμου κα'ι μη Νεολαίας καί τοΰ Σώματος τών μονίμων κα'ι εφέδρων ’Αξιωματικών, πρός τούς οποίους ύπεδεικνΰετο εις τούς άντάρτας, άμεμπτος συμπεριφορά και τούς μέν αξιωματικούς καί στρατεύσιμον νεολαίαν θά κατέτασσεν εις τό ΕΛΑΣ τήν δέ μή στρατεύσιμον Νεολαίαν εις τήν ΕΠΟΝ.

Ό καταχθόνιος αυτός σκοπός τοΰ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ τής συγκεν- τρώσεως υπό τάς τάξεις του απάντων τών δυναμένων νά φέρωσι δπλα θά έπιτυγχάνετο φυσιολογικώς μόνον εάν Όά εΐσήρχοντο είς τάς πόλεις ώς άπελευθερωταί οπότε ή στρατεύσιμος Νεολαία θά έθεώρη υπερηφάνειάν της νά ένταχθή ε’ις τάς τάξεις τοΰ ΕΛΑΣ. Τοΰνοντίον δέ ή κατάληψις τών πόλεων διά δυναμικών λύσεων άν κα'ι άμφίβολος και δαπανηρά είς αιμα, θά έπέδρα δυσμενώς είς τήν νεότητα, ήτις θά άπέφευγε πάσαν προσέγγισιν μέ τούς κατακτήτάς πλέον.

— Δ ι π λ ω μ α τ ι κ ώ ς τ ό Ε Λ Λ Σ δ έ ν έ π ε θ ύ μ ε ι ν ά δ ώ σ η ά φ ο ρ μ ά ς π ρ ό ς ε ύ σ χ η μ ο υ ς κ α ' ι δ ε δ ι - κ α ι ο λ ο γ η μ έ ν α ς ε π ε μ β ά σ ε ι ς τ ώ ν Α γ γ λ ι κ ώ ν σ τ ρ α τ ε υ μ ά τ ω ν π ρ ό ς κ α τ ο χ ή ν τ ή ς Ε λ λ ά δ ο ς και περιφρούρησιν τοΰ πληθυσμού έναντι τοΰ έν εξελίξει εμφυ­λίου πολέμου.

—Έσωτερικώς ή ηγεσία τοΰ ΕΛΑΣ είχεν προείδει τήν άπρο- θυμίαν τοΰ Έλασίτου αντάρτου νά άναμιχθή είς εμφυλίους σπα- ραγμούς, οιτινες προϋπέθετον και κινδύνους ζίοής ώς καί άπε- δείχθη κατά 23ην Δεκεμβρίου 1943 κατά τήν έκκίνησιν τοΰ άπο- σπάσματος Γιαννούλη Γ.-Σκοτίδα διά τήν ’Ή πειρον πρός προ­σβολήν τοΰ Ζέρβα Ν. καί κατά τό Δεκεμβριανόν Κίνημα, οπότε οί ύγειώς σκεπτόμενοι ΕΛΑΣ1ΤΑΙ οί έμβαθύναντες εις τήν ψυ­χολογίαν τοΰ άντάρτου, τοΰ άντάρτου τοΰ Νοεμβρίου 1944, τοϋ έπιθυμοΰντος τήν επάνοδον εις τήν οικογένειαν του καί τήν άντι- κατάστασίν του δ ι’ άλλων στρατευσίμων, κατ’ ούδένα λόγον έπε-

— 96 —

θύμουν τήν ρήξιν ήτις έγένετο ύπό τήν πίεσιν τών έξτρεμιστικών στοιχείων τοΰ ΕΛΑΣ.

.Κατά τό 1943 δέν υπάρχει φανατισμός είς τά στελέχη και άντάρτας τοΰ ΕΛΑΣ και τό Κ.Κ.Ε. δέν ειχεν άποκαλΰψει άκόμη τούς απώτερους σκοπούς τής καταλήψεως τής ’Αρχής και ως εκ τούτου δέν ειχεν αρχίσει ή προετοιμασία καί ή προεργασία τής ψυχολογικής προπαρασκευής τοΰ άντάρτου διά τόν εμφύλιον πό­λεμον. 'Η διαμάχη τών Ελληνικών οργανώσεων Άντιστάσεοος, δυσμενώς άπηχοΰσα, έγεννοΰσεν αντιδράσεις κα'ι εντός τών κόλ- πιον τοΰ ΕΛΑΣ ώς ή έπανάστασις τών ’Αξιωματικών και ανταρ­τών τοΰ 28ου Σ .Π .

Μετά τήν συμφωνίαν τής Πλάκας εις τάς οργανώσεις ΕΔΕΣ καί ΕΛΑΣ εδόθησαν άποστολαί άπορρέουσαι έκ τοΰ Σχεδίου επι­χειρήσεων «ΚΙΒΩΤΟΣ» τοΰ άποβλέποντος είς τήν άπελευθέρω- σιν τής 'Ελλάδος κατά τήν άνοιξιν τοΰ 1944 δι’ άποβιβάσειον είς τάς δυτικάς άκτάς τής Η πείρου και Αλβανίας καί δπερ σχέδιον δέν εφηρμόσθη χάρις είς τήν επίμονον άρνησιν τοΰ Στάλιν εις τήν Σύσκεψιν τής Γιάλτας έπιμένοντας νά μή δημιουργηθή Βαλ- κανικόν Μέτωπον.

Κατά τό σχέδιον «ΚΙΒΩΤΟΣ» ή ΙΧη Μεραρχία ειχεν ώς άποστολήν τήν σταθεράν κατοχήν τής στενωποΰ Κλειδιού— Βεύης

καί Στενωποΰ Πεισοδερίου διά τήν άποκοπήν τής επικοινω­νίας Φλωρίνης μετά Κορυτσάς κα! Κοζάνης κα! τήν παρεν^χλησιν δ ι’ ελαφρών τμημάτων τών κινουμένων Γερμανικών φαλάγγων είτε πρός σύμπτυξιν πρός Βορράν είτε πρός ένίσχυσιν πρός Νότον.

Διά τήν εφαρμογήν τοΰ Σχεδίου «Κιβωτός» τό II Πολιτικόν Γραφεϊον τιΟ ΕΛΑΣ (Κ.Κ.Ε.) ειχεν αντιρρήσεις καθ’ δσον άπο- βλέπον πλέον είς τήν κατάκτησιν τής Α ρχής, ^ήθελεν τήν διάτα- ξιν τών τμημάτων τοΰ ΕΛΑΣ νά άνταποκρίνηται περισσότερον πρός τόν μοναδικόν σκοπόν του κα! οΰχ! είς τήν έξυπηρέτησιν τοΰ συμμαχικοΰ σκοποΰ τής καταστροφής τών δυνάμεων τοΰ Κα- τακτητοϋ.

Τοΰτο ΰπέπεσεν είς τήν άντί?οηψιν τοΰ ’Άγγλου Συνδέσμου ΕΒΑΝ Σ, ό όποιος διαγνο>σας τάς προθέσεις τοΰ ΕΛΑΣ τής μή απολύτου συμμορφώσεώς του πρός τό σχέδιον «Κιβωτός» έπε- δίωξεν ου μόνον νά άντιδράση άλλά κα! νά ΰπονομεΰση τάς ένεργείας του.'

Ή ύπονόμευσις συνίστατο είς τήν διάσπασιν τής ένότητος τοΰ Κ.Κ.Ε. μετά τοΰ Σλαβομακεδονικοΰ στοιχείου τών Κορε­στίων καί Φλωρίνης είς τήν ενότητα τών οποίων ειχεν διακρίνει τόν δόλον τοΰ Κ .Κ.Ε. νά χρησιμοποίησή τό δυναμικόν κα! άνθ- ελληνικόν τοΰτο στοιχεΐον πρός κατάληψιν τής Αρχής.

Ή διάσπασίς τής ένότητος επεδιώχΐΗ] διά τής καλλιεργίας

— 97 —

της ιδέας της αΰτονομήσεως κα'ι τής διαδόσεως εις τους βουλγα- ρόφρονας δτι τό ΕΑΜ -ΕΛΑΣ καθ’ δ έλληνικαί οργανώσεις άν- τιδρώσι ώς κα'ι εις τό παρελθόν οι Μακεδονομάχοι τοΰ 1903— 1907 εις τήν τοιαΰτην επιθυμίαν τών Αυτονομιστών. Έ ά ν κατά συνέπειαν τό ΕΑΜ -ΕΛΑΣ συνηγοροΰσεν πρός τήν ιδέαν τής αΰτονομήσεως ύπήκον και εις τάς προσταγάς τοΰ Σλαυϊσμοΰ, ήλ- πιζεν δτι θά ειχεν ώς συνέπειαν τήν δυσαρέσκειαν ή τήν άντί- δρασιν τοΰ συνόλου τών έθνικοφρόνων ’Αξιωματικών και αν­ταρτών τοΰ ΕΛΑΣ έάν δέ παρ’ ελπίδα άντέδρα θά ειχεν ώς συν­έπειαν τήν τελικήν ρήξιν μεταξύ ΕΛΑΣ και Σλαυοφρόνων καί τήν μή χρησιμοποίησίν των διά τήν έπανάστασιν. Όμολογουμέ- νως τό σχέδιον τοΰ ΕΒΑΝΣ, έάν είναι αληθές, ήτο ώς σΰλληψις σαταννικόν.

Πρός τοΰτο διά τών άγγλοφώνων μεταναστών κατοίκων τών Κορεστίων άφηνεν τεχνηέντως καί έμμέσως νά διαδοτ^ή καί πι- στευθή δτι τό συμφέρον τών Σλαυοφρόνων είναι νά άποκτήσωσι Ιδίαν έλευθερίαν καί ανεξαρτησίαν καί μάλλον οΰχί εντός τών πλαι­σίων τής Ελληνικής Έπικρατείας, καθ’ δσον ό διεξαγόμενος πό­λεμος αποβλέπει καί θά εχη ώς αποτέλεσμα νά άπονεμηθώσι αΐ έλευΐ)-ερίαι εις δλους Γονς λαούς καί τάς μειονότητας.

Ή τοιαΰτη σκόπιμος διασπαστική τής συνοχής τοΰ ΕΛΑΣ κίνησις τοΰ ΕΒΑΝΣ καί ή άστοχος δημιουργία υπό τοΰ ΕΑΜ τής ΣΝΟΦ, ήτις ύπεκίνησε τήν αύτονομιστικήν κίνησιν τών Σλαυο- φαίνων τή υποδείξει καί απαιτήσει τοΰ Σλαυϊσμοΰ, ί)πήρξαν αΐ κΰριαι άφορμαί νά γίνη πιστευτόν εις τούς Σλαυοφώνους δτι είναι δικαία καί δυνατή ή αύτονόμησίς των, υιοθετημένη άλλως τε υπό τής Α γγλίας καί Ρωσσίας καί δτι ή Ελλάς πλέον διά τής ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είναι εκείνη, ήτις μόνον άντιτίθετομ καί κατα­κρατεί τάς ελευθερίας τ(υν.

Ή τοιαΰτη κίνησις τοΰ ΕΒΑ ΝΣ συντελέσασα καίβοηθήσασα τάς εξεγέρσεις κατ’ άρχάς τοΰ Πεΐου Ν. καί ειτα τοΰ Γκότσε δέν ειχεν διαφΰγει τής προσοχής τοΰ ΕΛΑΣ, δστις τοΰ ειχεν καταλο­γίσει εις βάρος του, α) τήν ένίσχυσιν τοΰ αποστάτου Πεΐου Ν. διά 17 οπλοπολυβόλων Αγγλικών, άτινα άπεκλείοντο νά ειχον δοθή υπό τών Παρτιζάνων τοΰ Τίτου ώς άργότερον διεπιστώθη, β) τήν συγκρότησιν τών υπό τοΰ ίδιου διευθυνομένων όμάδων Κομάντος άποκλειστικώς έκ Σλαυοφώνων παρά τήν επιμονήν τοΰ ΕΛΑΣ νά συγκροτηθώσι από "Ελληνας αντάρτας, γ) τήν παρα­μονήν του κατά τάς εκκαθαριστικός επιχειρήσεις τών Γερμανών (’Ιούλιος 1944) είς Πρέσπαν υπό τήν προστασίαν τών ομάδων τοΰ Πεΐου Ν. καί τήν απροθυμίαν του νά άκολουθηση τό Ι]28 Τάγμα κατά τήν μεταστάθμευσίν του εις τήν περιοχήν Καστανο- χωρίων (Πετροπουλάκι) παρά τώ όποίφ ήτο σύνδεσμος.

7

— 98 —

Χαρακτηριστική είναι ή στροφή τών ενεργειών τοΰ ΕΒ Α Ν Σ κατά τήν εκκρηξιν τοΰ κινήματος Γκότσε, οπότε πλέον ένεργώς έβοήθησεν τόν ΕΛΑΣ και έπλειοδοτοΰσεν είς τήν διά δυναμικών μέσων διάλυσιν και αιχμαλωσίαν τοΰ Γκότσε, τόν όποιον κατη- γοροΰσεν δτι δέν επρεπε εις τήν στιγμήν τής συμπτΰξεως τών Γερμανών νά διασπάση τόν αγώνα.

Οΰτω ό ΕΒΑ Ν Σ διά τών σκοτεινών ενεργειών του έπέτυ- χεν τοΰ σκοποΰ του, δστις συνίστατο είς τήν διάσπασιν τής ενό- τητος τοΰ ΕΛΑΣ μετά τών σλαυοφρόνων και τόν χωρισμόν των δ ι5 αίματος, οπότε πλέον άπεκλείετο ή χρησιμοποίησίς των είς τήν έπανάστασιν τοΰ ΕΛΑΣ πρός κατάληψιν τής αρχής, διότι πλέον έπεκράτησεν ή άντίληψις είς τούς Σλαυόφρονας δτι ή Ε λ ­λάς πάντοτε είναι ή ιδία ώς κα'ι κατά τό 1903 και δτι ουδέποτε θέλει τήν ελευθερίαν των καί ανεξαρτησίαν των καθ’ δσον καί τό ΕΛΜ άφοΰ έξεμεταλλεΰθη τούς αγώνας των κατά|τοΰ Κατακτη­τοΰ ήδη ου μόνον αθετεί τάς υποσχέσεις του αλλά καί στρέφεται καί εναντίον του καί προσπαθεί διά τών δπλων νά τό ΰποδουλιύση.

Τά περί ΕΒΑΝΣ άναφέρονται χρονογραφικώς καί έξ ύπο- χρεώσεως, μή δυνηθέντα νά διαπιστωθώσι λόγφ τής έπικρα- τοΰσης ειδικής καταστάσεως είς τά Κορέστια. Έ παφίεται είς τήν κρίσιν τοΰ μέλλοντος ‘Ιστορικοΰ καί τών αναγνωστών ή διαπί- στωσίς των.

Τοιοΰτο δέ ήτο τό μίσος καί ή δυσφορία τών Σλαυοφρόνων κατά τοΰ ΕΛΑΣ τό Φθινόπωρον τοΰ 1944 ώστε ήτο έπι.κίνδυνος πάσα κίνησις μεμονομένων ανταρτών καί μικρών όμάδων εις τά Κορέστια καί μάλιστα παρετηρήθηοαν καί άπόπειραι δολοφονιών.

Ό ρθώ ς δέ τό ΚΚΕ είς τήν αυτοκριτικήν του μετά τό Δεκεμ- βριανόν κίνημα κατελόγισεν ώς μέγα σφάλμα του τήν ρήξιν μετά τών Σλαυοφρόνων, διότι έστερήθη μιάς δυνάμεως πλέον τών 10.000 άκρως ανθελληνικής και δυναμικής καί άπεκατέστησε τό σφάλμα του τοΰ 1944 διά τής άναγνοορίσεως κατά τό 1945 τής όργανώσεως ΝΟΦ τής πλέον ανθελληνικής δργανώσεως, ήτις έν- σωματώσασα τούς Σλαυόφρονας καί έκπαιδεΰσασα αυτούς είς Μποΰλκες εξαπέλυσε κατά τής Ελληνικής Φυλής πρός έξαφανι- σμόν της.

Οί Νοφίται είναι τά πλέον αΐμοβόρα ηγετικά στελέχη τοΰ Μάρκου σκορπίζοντα τόν όλεθρόν καί τήν καταστροφήν είς τήν Έλληνικήν ύπαιθρον. Ούτοι ένεργοΰσι τό παιδομάζωμα τής Ε λ ­ληνικής Νεότητος διά νά αποσπάσωσι συστηματικά καί βίαια τήν έθνικήν των συνείδησιν καί νά καταστήσωσι ταΰτα όργανά των είς τό μέλλον, άναβιώσαντες τόν Γενιτσαρισμόν.

VI. ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ

1. Αϊτια και αφορμαι Έπαναστάσεως.

Δ ιάχυτος ήτο ή επιθυμία κα'ι ειχεν είς τον Έλληνικον Λαόν ωριμάσει πλέον κατά τό φθινόπωρον τοΰ 1942 ή ιδέα της

άντιστάσεως διά νά διεκδίκηση τήν Έλευθερίαν του.Τήν εκδηλον ταΰτην επιθυμίαν τοΰ Έλληνικοΰ Λαοΰ διεπί-

στωσε τό ΕΑΜ, ύποκινοΰμενον κα'ι καθοδηγοΰμενον υπό της Διεθνοΰς Κομιντέρν κα'ι εσπευσεν νά έμφανίση είς τάς δρεινάς περιοχάς ενόπλους μικράς ομάδας, άποτελουμένας άπό σημαί­νοντα στελέχη τοΰ Κομμουνιστικού Κόμματος μέ δράσιν κα'ι πο­λυετή φυλάκισιν είς ’Ακροναυπλίαν ή εξορίαν είς τάς νήσους τοΰ Αιγαίου. Αί μικρα'ι αύται όμάδες περιεβλήθησαν σκοπίμως μέ θρΰλον άπό άπόψεως δυνάμεως, δράσεως και στελεχώσεως διά μονίμων ’Αξιωματικών και ό Λαός άβασανίστως κα'ι εύκολοπί- στως έδέχετο ώς αληθοφανείς τάς υποβολιμαίας διαδόσεις περί τής δράσεα>ς αυτών.

Διά τήν τοιαΰτην εΰπιστίαν τοΰ Λαοΰ τής Καστορίας συνε- τέλεσεν καί ή κατά τήν 6ην Μαρτίου προσφάτως επιτυχία τών ’Αντάρτικών Ό μάδων Σιατίστης κατά ενός ’Ιταλικού Τάγματος και ή αιχμαλωσία αυτού μεθ’ ολοκλήρου Πυροβολαρχίας.

Ύ πό τό κράτος συνεπώς τών διαδιδομένων επιτυχιών τών ’Αντάρτικών Ό μάδων είς Παλαιάν Ελλάδα καί ’Επαρχίαν Βοΐου καί ύπό τήν επήρειαν τοΰ πόθου του δπως πάλιν κινοί)- μενος ώς τό 1940—41 συνέχιση τόν πόλεμον κατά τοΰ Κατακτη- τού προθύμους καί άβασανίστως προσεχώρησεν είς τό ΕΑΜ τό σύνολον τής περιφερείας τής Καστορίας καί αί ύπάρχουσαι ένο­πλοι όμάδες έξ Έθνικοφρόνων πατριωτών (Κιουρτσιδάκη, Ζήση Κ., Πόρτη, Σιδηροπούλου κλπ.)

Ουτω τήν 4ην Μαρτίου 1943 είς Νεστόριον εντός άτμοσφαί-

— 100 —

Ρας Ελληνικής κα'ι περιβάλλοντος Έλληνικοΰ κηρύσσεται ή Επανάστασις της περιοχής Καστορίας κα'ι ανατίθεται ή Στρα-

τΐ03τική Διοίκησις εις τούς Έθνικόφρονας ’Αξιωματικούς.'Υπό τήν ενωσιν αυτήν μετ’ ένθουσιασμοΰ, άποφασιστικό-

τητος και πίστεως εις τόν αγώνα άλλοι μέν κατατάσσονται εις τάς ενόπλους άνταρτικάς ομάδας, άλλοι άσχολοΰνται εις τήν συγ- κέντρωσιν και παράδοσιν τοΰ άποκεκρυμμένου όπλισμοΰ, άλλοι προσφέρουσι ζωοτροφίας διά τήν συντήρησιν τοΰ Άντάρτου, άλλοι άσχολοΰνται μέ τήν έκλαΐκευσιν κα'ι όργάνωσιν τοΰ Κινή­ματος, άλλοι χρησιμοποιούνται ως πληροφοριοδόται εις βάρος τοΰ Κατακτητοΰ κα'ι γενικώς παρατηρεϊται εΰγενής άμιλλα διά τήν έξυπηρέτησιν τοΰ άγώνος.

Ή τοιαΰτη προσφορά τοΰ Λαοΰ είναι αυθόρμητος κα'ι άνευ ΰπολογισμοΰ συμφέροντος άτομικοΰ ή πολίτικου. Μιά κα'ι μόνη ιδέα κυριαρχεί εις τάς ψυχάς τοΰ Λαοΰ : ό α γ ώ ν κ α τ ά τ ο ΰ Κ α τ α κ τ η τ ο ΰ κ α ι υ π έ ρ α ΰ τ ο ΰ τ ό - π α ν .

Τήν τοιαΰτην αυτοθυσίαν, αύταπάρνησιν κα'ι πίστιν εις τόν αγώνα τοΰ Λαοΰ ήθέλησε νά είκειοποιηθή τό Κομμουνιστικόν Κόμμα καθ’ δσον διά τόν λαόν τό ΕΑΜ έθεωρεΐτο ώς ή συνι- σταμένη τής καθολικής έξεγέρσεως τοΰ λαοΰ κατά τοΰ κατακτητοΰ. Διά τήν τοιαΰτην ο’ικειοποίησιν τοΰ άγώνος τό ΚΚΕ δέν άρκεΐ- ται μόνον εις τήν τοποθέτησιν εις τάς Στρατιωτικάς και Πολιτι- κάς άρχάς προσώπων γνωστών ώς κομμουνιστών κατά τό παρελ­θόν, αλλά εφαρμόζει πολιτικήν και στάσιν διαλλακτικήν έναντι τών κομμιτατζήδων και τών οργάνων τοΰ Βουλγαρικοΰ Κομμι- τάτου και διά τών παλαιών βουλγαροφώνων κουμμουνιστών Τερ­πόφσκυ, Παπαλαζάρου Λαζάρου, Παπανδριανοΰ Ζήση, Μητρο- ποΰλου Πασχ., Άντωνοποΰλου κ λ π), προσπαθεί νά έντάξη είς τάς Έθνικιστικάς Άνταρτικάς όμάδας τοΰ ΕΑΜ και ενόπλους κομμιτατζήδες βεβαρυμένους μέ πρόσφατα εγκλήματα κατά τών Έλλήνοον και τοΰτο έν τή επιθυμία του νά έπαυξήση τά μέλη τοΰ Κομμουνιστικοΰ Κόμματος είς τήν περιφέρειαν τής Καστο­ρίας, ένθα ή κομμουνιστική ιδεολογία έθεωρεΐτο ώς ξένη πρός τήν συντηρητικήν νοοτροπίαν τοΰ λαοΰ κα'ι ώς ανθελληνική και άντιχριστιανική.

'Η τοιαΰτη συμπαθής στάσις τοΰ Κ.Κ.Ε. έναντι τών Κομμι- τατζήδων και ό παραγκιονισμός χρησιμοποιήσεως διά τόν αγώνα πατριωτών γενικής έκτιμήσεως, άπήχησεν πολΰ δυσμενώς επί τοΰ πληθυσμοΰ, τοΰ οποίου τό καθολικόν αίσθημα ήτο εναντίον τών Κομμιτατζήδων ώς Βουλγάρων καί οργάνων τοΰ Κατακτητοΰ καί ειχεν ώς συνέπειαν ού μόνον τήν έπιφυλακτικότητα καί τήν δυσπιστίαν πρός τό ΕΑΜ, δπερ πλέον διέγνίοσεν ώς μανδύαν τοΰ Κ .Κ .Ε ., αλλά καί τήν άποχώρησιν τών Εθνικιστικώ ν όμά-

— 101 —

δων (Κιουρτσιδάκη, Μανταροπούλου, Πόρτη, Σιδηροπουλου κλπ.) άπό τάς ομάδας τοΰ ΕΑΜ.

Τήν τοιαυτην εκδηλον στροφήν τοΰ πληθυσμοΰ έναντι τοΰ ΕΑΜ διαπιστώνει τό ΚΚΕ καί άποφασίζει διά δυναμικών και τρομοκρατικών μέσων νά δώση ριζικήν λΰσιν προ τής άν- δρώσεως κα! ίσχυροποιήσεως τής Εθνικιστικής Παρατάξεως.

Πρός τοΰτο αποφασίζει κατ’ άρχάς τήν διάλυσιν τών ενόπλων ’Εθνικών Ό μάδων, ώς τών πλέον επικίνδυνων και αμέσου άνάγ- κης, κα! δολοφονικώς επιτίθεται κατά τών συγκεντρωμένων είς Αΰγερινόν κα! Μελάνθιον εθνικών όμάδων μέ αποτέλεσμα τόν αφοπλισμόν, διάλυσιν κα! έκτέλεσιν τών ’Αρχηγών.

Μετά τήν διάλυσιν τών ενόπλων εθνικών όμάδοον στρέφε­ται πλέον άφόβως κα! άνεπιφυλάκτως κατά τοΰ Έθνικόφρονος πληθυσμοΰ κα! διά διαφόρων έγκληαάτων, πιέσεα>ν, απειλών, προσπαθεί νά κάμψη τό ήθικόν του έπ! τφ σκοπφ νά καταστήση ή άβουλον όργανόν του ή ανίκανον διά πάσαν άντιδραστικήν ενέργειάν του.

Έ ν τοΰτοις ό πληθυσμός, παρά τήν διάλυσιν τών ενόπλων όμάδων, τήν καθολικήν στρατιωτικήν έπικράτησιν τοΰ ΕΑΜ κα! τά διαπραττόμενα εγκλήματα, παραμένει άκαμπτος, αδιάφο­ρος εις τάς ένεργείας τοΰ ΕΑΜ, τάς όποίας χαρακτηρίζει πλέον οΰχ! έθνικάς και. έξυπηρετουσας τό οΰνολον, και εύχεται και επιθυμεί τήν έπέκτασιν τών όμάδων Ε Δ ΕΣ κα! διά τόν όποιον σκοπόν κατευθύνει τάς προσπαθείας του μυστικά πλέον κα! άπο- στέλλει εις Ί Ιπ ε ιρ ο ν έμπιστα πρόσωπα ώς συνδέσμους διά νά λάβη τήν έπαφήν κα! οδηγίας.

Τήν τοιαυτην διάσπασιν τοΰ άγώνος τόσον εις επαρχίαν Βο- ΐου και Καστορίας όσον κα! εις τήν υπόλοιπον Ελλάδα διεπί- στωσεν τό Στρατηγεΐον Μέσης ’Ανατολής διά τών άπανταχοΰ συν­δέσμων κα! έπειδή έπεθύμει, δπως ή άντίστασις εις τήν Ελλάδα είναι καθολική, ως έπεθΰμει ολόκληρος ό Ελληνικός λαός, οπότε θά ήτο κα! αποτελεσματική, και έπειδή έπείγετο διά τήν άμεσον δράσιν τής αντιστάσεως πρός παρακώλυσιν τών επιχειρήσεων τής Λιβύης, ώς ερχομένων τών ενισχύσεων εις έ'μψυχον κα! άψυχον ΰλικόν διά τής Ελλάδος, άνέλαβε τήν πρωτοβουλίαν κα! επέτυχε τήν συμφωνίαν τόν Ιούλιον 1943 καθ’ ήν άπασαι αι οργανώ­σεις αντιστάσεως ύπήχθησαν εις τό Στρατηγεΐον Μέσης ’Ανατο­λής κα! έπετράπει τή κοινή συγκαταθέσει τών οργανώσεων ή κατά βοΰλησιν κα! άβιάστως ένταξις τοΰ πληθυσμοΰ ε’ις τήν όρ- γάνωσιν τής προτιμήσεώς του.

Πράγματι ό πληθυσμός άνεθάρρησεν, έ?νησμόνησε τά εγκλή­ματα κα! τήν μή έθνικήν δράσιν τοΰ Κ .Κ.Ε. έ'δωσε λήθην εις τό παρελθόν, διότι ή ιδέα τής απελευθεριόσεως, ή δίψα τής εκδική.

— 102 —

σεως τοΰ Κατακτητοΰ και τών Κομμιτατζήδων, λόγιο τών δια- πραχθεισών ωμοτήτων (σφαγαί, λεηλασίαι, ατιμώσεις κλπ.), ή ζωηρά επιθυμία τής έκδιοοξεως τοΰ Κατακτητοΰ και τής κατα­στροφής του, ήσαν τόσον ισχυραί, ώστε πάσα άλλη πραξις ήτο •αντικρυς πρός τό κοινόν αίσθημα τοΰ λαοΰ.

Ε π ειδή εις τήν περιοχήν Βοΐου καί Καστορίας δέν ύπήρχεν αλλη Ε θνικιστική Όργάνωσις, άθρόως προσέτρεξαν διά τήν έπάνδρωσιν τών ενόπλων όμάδων καί τήν ήθικήν καί ύλικήν ένί- σχυσιν τοΰ άγώνος, διότι έπιστεΰίίη πλέον δτι ή δλη κατεΰθυν- <>ις τοΰ άγώνος ενεκεν τής παρουσίας τών μονίμων Α ξ ιω ­ματικών, τής ένεργοΰ άναμίξεως καί ένισχΰσεως εις οπλισμόν καί υλικά τοΰ άγώνος υπό τών “Άγγλιον, θά ήτο πλέον εις τάς χεΐ- ρας τοΰ Άγγλικοΰ Στρατηγείου καί τών μονίμων ’Αξκοματικών καί θά περιωρίζετο ή μέχρι τοΰδε απόλυτος εξουσία εις τον αγώνα τοΰ Κ .Κ .Ε. καί δτι τοΰτο θά ήτο εν ισοδύναμον πολιτικόν κόμμα μετά τών άλλων δημοκρατικών κομμάτιον τοΰ ΕΑΜ.

Τό Κ .Κ .Ε. διαπιστώσαν τήν ενδόμυχον καί εμμονον επιθυ­μίαν καί πίστιν τοΰ πληθυσμοΰ νά περιορισθή ή κυριαρχία του έπί τής κατευθύνσεοος τοΰ άγώνος καί φοβηθέν μήπως πράγματι χάση τήν επιρροήν του, Ιδία έπί τών ένοπλων όμάδων, λόγψ τής άθρόας προσελεύσεως μονίμων καί εφέδρων αξιωματικών καί οπλιτών μή άνηκόντων εις τό Κ .Κ .Ε., καταχθονίους καί σκοπί- μο)ς έπρότεινεν κατά τήν είδικήν σΰσκεψιν τοΰ Γενικού Στρατη­γείου τοΰ ΕΛΑΣ «περί τοΰ τρόπου οργανο3σεως καί ένεργείας τών τμημάτο^ν» τήν εισαγωγήν εις τήν στρατιωτικήν Διοίκησιν τοΰ θεσμοΰ τοΰ αντιπροσώπου τοΰ ΕΑΜ (’Ιούλιος 1943) διά νά άπαλλάξη δήθεν τήν Στρατιωτικήν Διοίκησιν από τοΰ φόρτου εργασίας, μή καθαρώς στρατιωτικής, λόγιο τοΰ πολυμόρφου τοΰ άγώνος, θεσμός δστις καί εις *όν Ρωσσικόν Στρατόν, κατά τήν έποχήν εκείνην, είχε καταργηθή.

Οί ’Αξιωματικοί καλή τή πίστει καί θεο3ρήσαντες επαρκή τήν δικαιολογίαν καί διότι δέν ειχον καί τήν δΰναμιν, έδέχθησαν τον θεσμόν τοΰ αντιπροσώπου τοΰ ΕΑΜ ώς πράγματι διευκολΰνοντα τό εργον των, ένφ έν τή πραγματικότητι καί ώς έκ τών υστέρων άπεδείχθη ύπεδουλοίθησαν καί κατέστησαν όργανα τοΰ αντιπρο­σώπου τοΰ ΕΑΜ, διότι οΰσιαστικώς έγένετο οΰτος ό ΰπεΰθυνος ρυθμιστής καί τοΰ στρατιοντικοΰ μέρους καί άνευ τής έγκρίσεοός του δέν ήτο δυνατόν νά έκπονηθώσι σχέδια καί έκτελεσθώσιν επιχειρήσεις κατά τοΰ Κατακτητοΰ.

Οΰσιαστικώς ό άντιπρόσο^πος τοΰ ΕΑΜ έν εκάστιο κλιμακίω τής στρατιωτικής Ιεραρχίας, και*}’ δσον από τής όμάδος ανταρ­τών μέχρι τοΰ Γενικοΰ Στρατηγείου ΕΛΑΣ ΰπήρχον τοιοΰτοι, δέν ήτο άλλος εΐ μή ό γραμματεΰς τοΰ Κ .Κ .Ε. τοΰ αντιστοίχου

— 103 —

κλιμακίου, τοΰ οποίου δ ρόλος ήτο ή Κομμουνιστική όργάνω- σις, ό προσηλυτισμός νέων μελών, ή διαφώτισις τών ανταρ­τών διά διδασκαλιών περί Κομμουνιστικού συστήματος, ή παρα- κολούθησις παντός ’Αξιωματικού (ΓΚΕΠΕΟΥ) καί τελικώς ή δημιουργία Στρατού τυφλοΰ οργάνου τοΰ Κ .Κ .Ε. καί ικανού διά τήν σχεδιαζομένην μελλοντικήν έπανάστασιν πρός πολιτικήν έπικράτησιν τοΰ Κ.Κ.Ε.

Λόγο) τοΰ πολυσχιδοΰς καί επιμόνου έργου τοΰ αντιπροσώπου τοΰ ΕΑΜ, άργότερον έπλαισιώθη από τοΰ κλιμακίου Τάγματος καί άνω, υπό επιτελείου, «Γραφεΐον» καλοΰμενον καί άποτελού- μενον εκ πέντε μελών A, Β, Γ, Γραμματεΰς, ύπεΰθυνος διαφω­τιστής, καί ύπεΰθυνος παρακολουθήσεως. 'Ο ύπεΰθυνος τής δια- φωτίσεως επλαισιοΰτο καί ούτος υπό επιτελείου καλουμένου Ε. Δ.Α. (Επιτροπή Διαφωτίσεως ’Αντάρτου) καί συντεθεμένου έκ τεσσάρων μελών. Ό ρόλος τής Ε.Δ.Α. ήτο ή διαφοηισις δι3 εκ- δόσειος εφημερίδων, προκηρύξεων, καί ή ι^υχαγοογία τοΰ άντάρ­του διά συναυλιών, παραστάσεοον κτλ.

To ΚΚΕ δέν άρκεΐται εις τήν έπικράτησιν του εντός τοΰ Ε­ΛΑΣ, αλλά καταστρατηγεί καί την συμφωνίαν τοΰ ’Ιουλίου 1943, καθ’ ήν επετράπη ή ελευθερία καί άβίαστος προσχώρησις τοΰ πληθυσμού είς τάς τρεις άνεγνωρισμένας οργανώσεις καί ή ελεύ­θερα κίνησις καί προπαγάνδα τών αντιπροσώπων τών ’Οργα­νώσεων .

Οΰτω παρεμποδίζει καί δέν διευκολύνει τούς διερχομένους ’Αξιωματικούς καί Ό πλίτας καί προοριζομένους διά τό ΕΔΕΣ καί ΕΚΚΑ καί διά διαφόρων δικολαβισμών, υποσχέσεων καί ψευδών πληροφοριών, έπεισε μέγαν αριθμόν ’Αξιωματικών νά παραμείνωσιν εις τόν ΕΛΑΣ, έκμεταλλευθέν τόν ζωηρόν πόθον τών ’Αξιωματικών καί οπλιτών νά πολεμήσωσι τόν Κατακτητήν, άδιαφοροΰντες διά την όργάνωσιν υπό τήν όποίαν θά ένταχθώσι.

Κατόπιν τής εισόδου πολλών Άνωτέρο)ν ’Αξιωματικών είς τόν ΕΛΑΣ καί τής άναλήψεως φυσικά τών Διοικήσεων τών δια­φόρων κλιμακίων τής Ιεραρχίας, τό ΚΚΕ πάλιν εσωφίσθη, άρ­χάς Όκτοοβρίου 1943, διά νά έξουδετερώση ούσιαστικώς τούς μονίμους Αξιωματικούς, τήν δημιουργίαν τοΰ ι^εσμοΰ τοΰ «Κα­πετάνιου» καί έδικαιολογήθη δτι αποβλέπει είς την ήθικήν ίκα- νοποίησιν τών από τάς άρχάς τοΰ άγώνος Αρχηγών τών όμά- δθ3ν καί τήν χρησιμοποίησίν των ώς συμβούλων λόγφ τής κτη- θείσης πείρας τοΰ ’Αντάρτικού Πολέμου. Ούσιαστικώς δμως άπέ- βλεπεν είς τήν δημιουργίαν τοΰ αντικαταστάτου τοΰ Μονίμου Άξιακιατικοΰ τόσον διά τήν σχεδιαζομένην μελλοντικήν ’Επανά- στασιν, δσον καί διά τήν δημιουργίαν στελεχών ικανών καί πε­πειραμένων διά τόν μεταπολεμικόν λαϊκόν Στρατόν μέ βάσιν

— 104 —

τόν ΕΛΑΣ και τέλος δια τήν παραχολούθησιν έκ του έγγύς τών Αξιωματικών τών μή ένταχθέντων εις τό ΚΚΕ.

Ουτω πλέον ή Διοίκησις εκάστης Μονάδος καθίσταται τριμε­λής από τόν Στρατιωτικόν Διοικητήν, τόν υπεύθυνον τοΰ ΕΑΜ και τόν Καπετάνιον, τοΰ οποίου ό έπίσημος ρόλος ήτο ό ισότιμος Διοικητής εις τήν Στρατιωτικήν Διοίκησιν.

Οΰδεμία άπόφασις έλαμβάνετο οΰδεμία διαταγή έξεδίδετο, έάν προηγουμένως κα'ι οί τρεις ισότιμοι Διοικήσεις δέν έλάμβα- νον ομόφωνον άπόφασιν. Έ ν περιπτώσει διαφωνίας, πλήν τής περιπτοοσεως διεξαγωγής Επιχειρήσεων, οπότε πλέον ύπερίσχυεν ό Στρατιοοτικός Διοικητής, παρεπέμπετο ή διαφωνία εις τό αμέ­σως ανώτερο ν κλιμάκιον.

Ουχω εις τήν ΙΧην Μεραρχίαν κατά τάς άρχάς Νοεμβρίου 1943 ή όργάνωσις Διοικήσεως εις τά διάφοαα κλιμάκια αύτής έξελί- χθη ώς κάτωθι.

α) ζ\ιοικητής Μεραρχίας : Στρατκοτικός Αρχηγός Συν)ρχης Ίππικοΰ Δημάρατος. ’Αντιπρόσωπος τοΰ ΕΑΜ «Σμόλικας», Κα­πετάνιος «Καραντζάς».

β) 27ον Σύνταγμα Πεζικού. Στρατιωτικός’Αρχηγός......’Αντι­πρόσωπος τοΰ ΕΑΜ «Λιακός», Καπετάνιος «Χείμαρος».

γ) 28ον Σΰντ)γμα Πεζικοΰ. Στρατιωτικός ’Αρχηγός Έ πίλαρ- χος Λαζαρίδης Χρήστος. ’Αντιπρόσωπος ΕΑΜ «Γέρος», Καπε­τάνιος «Σκοτίδας».

δ) 53ον Σύνταγμα Πεζικοΰ. Στρατιωτικός ’Αρχηγός Άντ)ρχης Πεζικοΰ Καράντζος Διον. Αντιπρόσωπος ΕΑΜ «Ζαχαρίας» Καπετάνιος «Φοοτεινός».

Τήν ΙΟην ’Οκτωβρίου 1943 επέρχεται ή πρώτη ένοπλος ρήξις ΕΛΛΣ— Ε Δ ΕΣ καί είς τάς Μονάδας τής ΙΧης Μεραρχίας διαδί­δεται περί τά τέλη ’Οκτωβρίου. Ή ρήξις αϋτη δυσμενώς άπή- χησεν είς τους ’Αξιωματικούς καί άντάρτας, οίτινες δμως άπέ- φυγον νά τήν σχολιάσωσι διότι αντελαμβάνοντο τήν άμεσον παρακολοΰθησίν των.

2ον) Όργάνωσις και άποκάλυψις τής Έπαναστάσεως.

Έ κ τής επί τρίμηνον παραμονής των εις τόν ΕΛΑΣ οί ’Α­ξιωματικοί παρηκολοΰθησαν έκ τοΰ σΰνεγγυς τάς κατευθύνσεις, σκοπούς καί έπιδιώξεις τοΰ ΕΛΑΣ, διεπίστωσαν τήν άνεπιφύ- λακτον στνεργασίαν τοΰ ΕΑΜ μετά τών βουλγαροφιόνων στοι­

— 105 —

χείων τών Κορεστίων καί Καστανοχωρίων, τέως ενόπλων κομμι- τατζήδων, διά της έντάξεως αυτών άνευ ουδεμιάς διακρίσεως εις τάς τάξεις τοΰ ΕΛΑΣ, καί τής ανοχής τοΰ ΕΛΑΣ εις την δη­μιουργίαν ανεξαρτήτων ένοπλων όμάδοον, έκ τών βουλγαροφώ- νων, καλουμένα>ν «Γκροΰπες» πρός δήθεν διάλυσιν τών ένοπλων κομμιτατζήδ(ον, άντελήφθησαν τύν παραγκωνισμόν των από τήν Διοίκησιν λόγφ τής εισόδου τών θεσμών τοΰ αντιπροσώπου τοΰ ΕΑΜ καί κυρίως τοΰ Καπετάνιου καί τήν συνεχή καί τυραννικήν παρακολούθησίν των εις πάσαν άτομικήν ή ύπηρεσιακήν έκδή- λωσίν των.

Κατόπιν τών άνοοτέρω διαπιστώσεων οι ’Αξιωματικοί ήρχι- σαν νά αγανακτώ σι, νά δυσφορώσι καί τέλος νά σκέπτωνται τίνι τρόπφ πλέον θά άντιδρασωσιν ένεργώς εις τάς άντι.πατριωτικάς καί άντεθνικάς ένεργείας τοΰ Κ.Κ.Ε.

Άντελαμβάνοντο πλέον δτι ή παθητική των στάσις είναι προ­δοσία έναντι τής Πατρίδος των, ή ανοχή τών προδοτών τοΰ Κ. Κ.Ε. είναι καταπρόδοσις τών νεκρών της Αλβανίας καί τών πα- ραδόσεών των, ή συνέχισις τής προσφοράς υπηρεσιών εις τον ΕΛΑΣ είναι συνεργασία καί καθίστανται ηθικοί αυτουργοί τοΰ διαπραττομένου εις βάρος τής Ελλάδος έγκλήματος, τής ύποθάλ- ψεως τής αΰτονομήσεως τής Μακεδονίας.

Πρός τοΰτο την πριοτοβουλίαν τής έξεγέρσεως είς τήν ΙΧην Μεραρχίαν αναλαμβάνει ό Δ]τής τοΰ 28ου Σ. Πεζικοΰ Επίλαρχος Λαζαρίδης Χρήστος, Μακεδών την καταγωγήν, μέ συνδέσμους είς τά 27ον Σ. Π. τον Ύπολοχαγόν Πεζικοΰ Νικολοΰδην Έ μ . καί 5δον Σ. Π. τον πολιτικόν καί^οδηγητήν Παπαθανασίου Μιχ. δη­μοδιδάσκαλον έκ Σκαλοχωρίου (περιοχής Καστανοχ(υρίων).

Ή δυσαρέσκεια τώ ν’Αξιωματικών έναντι τοΰ ΕΛ Α Σ—ΚΚΕ λόγφ κυρίως τοΰ επιδεικνυόμενου φιλοσλαυϊσμοΰ του καί ή προ- διάθεσις καί ώριμότης αυτών πρός άνατρεπτικήν κίνησιν δέν είχε διαφΰγει τής προσοχής τής ’Αγγλικής ’Αποστολής, ήτις ειδικώς καθίστατο ενήμερος τής κινήσεως τών ’Αξιωματικών διά τών έκ Μέσης Ανατολής άφιχθέντων ’Αξιωματικών είς ΙΧην Μεραρχίαν καί τών όποία>ν προΐστατο ό Λοχαγός Πεζικοΰ Καραγεωργίου ’Ηρακλής, μή συλληφθείς κατά τήν άποκάλυψιν τοΰ κινήματος, λόγφ τής υπό τών ’Άγγλων γενομένης φυγαδεΰσεώς του είς Μέ- σην Ανατολήν.

Οί ’Άγγλοι δμως οΰδεμίαν ένεργόν άνάμιξιν έξεδήλωσαν, ευ­νοούσαν την έξέγερσιν τών ’Αξιωματικών, π?̂ ήν τής μοναδικής κατ’ ιδίαν τυχαίας συναντήσεως τοΰ ’Επιλάρχου Λαζαρίδου Χρήστου τήν 25ην Δεκεμβρίου ημέραν Χριστουγέννων είς Πεντάλοφον μετά τοΰ Ταγματάρχου Μρέντυ, μέλους τής έκεΐ ’Αγγλικής Α ποστο­λής καί τοΰ Λοχαγοΰ Πεζικοΰ Καραγεωργίου 'ΙΙρ . συνδέσμου

— 106 —

τοΰ Στρατηγείου τής Μέσης ’Ανατολής, και ή οποία πιθανόν νά ειχε σχέσιν μέ τήν άνατρεπτικήν κίνησιν και διά τήν όποίαν συ- νάντησιν, άργότερον άποκαλυφθεΐσαν, άπεδόθη κατηγορία εις τόν Επίλαρχον Λαζαρίδην Χρ. συνεργασίας καί παραδόσεως άπορρήτιον εις ξένην επικράτειαν εις βάρος τής Ελλάδος.

Τό 28ον Σ .Π . ΰπήρξεν ό πρωτοπόρος καί ό πυρήν έξεγέρσεως, διότι, καθ’ δ ε\>ρισκόμενον εις τήν περιοχήν τών βουλγαροφώ­νων χωρίων τής Καστορίας, ειχεν άμεσον άντίληψιν τής απρο­κάλυπτου συνεργασίας τοΰ Κ. Κ. Ε. μετά τών βουλγαροφώνων, διεπίστωνεν καθ’ έκάστην τήν προδοτικήν ενέργειαν τοΰ Τερπόφ­σκυ, δστις έπεδίωκε νά κυριάρχηση διά τών βουλγαροφώνων ανταρτών του εις τόν αγώνα τοΰ Βουνοΰ, δπως διά τών ενόπλων κομμιτατζήδων τοΰ Κάλτσεφ εκυριάρχει είς τάς πόλεις, τήν ά- θρόαν ενταξιν εις τάς τάξεις τοΰ ΕΑΑΣ τών τέως κομμιτατζή- δων βεβαρυμένων δ ι’ εγκλημάτων κατά τών Ελλήνων, την δη­μιουργίαν τών Γκρουπών μέ επικεφαλής τους ίδιους κομμιτατζήδες (Σαλαποΰτην κλπ.) οιτινες συνέχιζον τήν εξόντωσιν τοΰ Έλληνι- κοΰ στοιχείου.

ΕΙδικώς είς τό 28ον Σ .Π . τήν όργάνωσιν καί μΰησιν οπαδών είχεν άναλάβει ό έφεδρος ’Ανθυπολοχαγός Εύφρεμίδης Θεόδ., Διοικητής 2ου Λόχου, δστις, λόγω τής θέσεώς του, εΰχερώς και απαρατήρητος ήδΰνατο νά λαμβάνη επαφάς μετά τών άλλων ’Α­ξιωματικών και ανταρτών τοΰ Συντ]τος και πράγματι επέτυχε μέχρι τέλη Δεκεμβρίου 1943 νά μυήση περί τούς 140 άντάρτας επί συνολικής δυνάμεςος 800 εθνικοφρόνων ανταρτών καί 1000 βουλγαροφώνων, ήτοι 20ο]ο επί τών εθνικοφρόνων ανταρτών.

Ό Εύφρεμίδης Θεόδ. καίτοι δέν ώφειλε νά ήγηθή τής κινή- σεως ταΰτης, καθ’ δσον ειχε καί είς τό παρελθόν άνάμιξιν εις τά γεγονάτα τοΰ Μελανθίου, καταδικασθείς είς θάνατον καί τυχών αναστολής, καί ώς έκ τοΰτου ήτο γνωστός ως άντιδραστικόν στοι- χεϊον καί άπέφευγον νά τόν προσεγγίζωσιν οΐ εθνικόφρονες άν- τάρται, έν τοΰτοις ήγήθη διότι ήτο ό μόνος αποφασιστικός με­ταξύ τών ’Αξιωματικών τοΰ 28ου Σ. Πεζικοΰ.

Τό Πολιτικόν Γραφεΐον τοΰ 28ου Σ .Π . (Διευθυντής «Γέρος» Δαυΐδης Γεούργ.) ύποπτεΰετο μίαν τοιαΰτην κίνησιν λόγω τής έκ- δήλου πλέον δυσαρεσκείας τών ’Αξιωματικών, ιδία λόγω τοΰ Αΰτονομιστικοΰ ζητήματος, καί κατά τήν ρήξιν ΕΛ Α Σ-ΕΔΕΣ, οπότε διετάχθη τό 28ον Σ .Π . νά άποστείλη άπόσπασμα είς Ζα- γόρια ’Ηπείρου κατά τοΰ Ζέρβα Ν., ή συγκρότησις τοΰ Ά πσπά- σματος σκοπίμως εγένετο τοιαΰτη, ώστε νά συμπεριληφθώσι με­ταξύ 600 ανταρτών, κατά τό πλεϊστον Βουλγαροφώνων, άπαντες οΐ μή έμπνέοντες εμπιστοσύνην ’Αξιωματικοί καί άντάρται καί νά πλαισιωθή τό άπόσπασμα μέ τά ίκανώτερα κομμουνιστικά

— 107 —

στελέχη μέ έπ'ι κεφαλής τόν Καπετάνιον της ΙΧης Μεραρχίας «Καρατζάν».

Προ τής έκκινήσεως τοΰ άποσπάσματος (23η Δεκεμβρίου 1943) παρετηρήθη άθρόα και ζωηρά απροθυμία τών ανταρτών νά συμ- μετάσχωσιν εις τό άπόσπασμα, ισχυριζομένων ελλείψεις εις ύπό- δησιν και ιματισμόν καί άσθενείας και ώς έκ τοΰτου επήλθεν έπιβράνδυνσις κατά 24 ώρας τής άναχο)ρήσεως τοΰ άποσπά­σματος.

'Η απροθυμία τών ανταρτών παρέσυρε τόν Επίλαρχον Λα- ζαρίδην X. νά κρίνη κατάλληλον πλέον τήν ώραν τής έκδηλου- σεως τής έπαναστάσεως, τήν δποίαν προπαρασκεΰαζεν άπό τόν Νοέμβριον 1943 και νά μή έπιμείνη έπι τής έκδηλώσεώς της ώς ειχεν προαποφασισθή τόν Μάϊον τοΰ 1944, οπότε άνεμένοντο έκκαθαριστικαί επιχειρήσεις τών Γερμανών, οϊτινες εκρίνοντο πρόσφοροι και κατάλληλοι δι3 έπαναστατικήν έκδήλωσιν, λόγφ τής διασκορπίσεως και κατατμήσεως τών τμημάτων τοΰ ΕΛΑΣ πρός διάσωσίν των.

Ό χειμών τοΰ 1943—44 ήτο τελείους ακατάλληλος, διότι άπεκλείοντο έκκαθαριστικαί επιχειρήσεις τών Γερμανών, τά δέ τμήματα τοΰ ΕΛΑΣ έμενον συγκεντρουμένα εις τά διάφορα χω­ρία ύπό τόν άμεσον έλεγχον, καθοδήγησιν και διαφώτισιν τών καθοδηγητών τοΰ Κομμουνιστικού Κόμματος, ώστε νά παρατη- ρηθή προσηλυτισμός σεβαστού αριθμού ανταρτών κα'ι έγγραφή περίπου 40ο]ο έκ τών ανταρτών είς τό Κομμουνιστικόν Κόμμα κατά τήν εποχήν ταΰτην.

Συνεπώς κακώς έξετιμήθη ό χειμών τοΰ 1943—44 ώς κατάλ­ληλος έποχή διά τήν έπανάστασιν και έπι ματαίφ αΐ τόσαι προ- σπάθειαι τής προπαρασκευής τοΰ κινήματος, τοΰ οποίου ή άκαι- ρος έκδήλωσις συνετέλεσεν εις τήν ίσχυροποίησιν τού Κομμου­νιστικού Κόμματος εις τό ΕΛΑΣ και εις τήν έξάλειψιν πλέον πά- σης άλλης έπαναστατικής κινήσεως.

Πιί)ανόν οί έπαναστάται νά παρεσΰρθησαν άπό τόν φόβον τής τυχόν καθυποταγής και διαλΰσεως τοΰ ΕΔΕΣ και εσπευσαν πρός πρόληψιν τής τοιαΰτης καταστροφής, πριν εΐ ή ψυχολογική κα- τάστασις τών άνταρτών νά καταστή άκατάλληλος δ ι9 έπανάστασιν, οπότε πλέον θά ήτο δύσκολος ή έπικράτησίς τουν μετά τήν ένί- σχυσιν τοΰ ΕΛΑΣ έκ τοΰ οπλισμού τοΰ ΕΔΕΣ.

Μετά την έκκίνησιν τού άποσπάσματος ύπό τούς Γιανούλην Γ. «Σκοτίδαν» κα'ι Ν. Παπαδόπουλον (Γεωπόνος έκ Βιτανίου Ά ργους Όρεστικοΰ) και άφιξιν 8ην Ίανουαρίου 1944 εις Φλά- μπουρον Η πείρου, δλως τυχαίους, έξ ενός χωροφύλακος συλλη- φθέντος διότι εφερεν τρεις χρυσάς λίρας Α γγλίας κα'ι κατόπιν φοβεράς κακοποιήσεως, έπροδόθη ή άπόφοχσις το7>ν μεμυημένων

— 108 —

περί τούς εκατόν "Αξιωματικών καί ανταρτών τοΰ άποοπάσματος, νά προσχωρήσωσιν εις τον Ζέρβαν Ν. άμα τη συγκρούσει των καί αμέσως συνελήφθησαν ό Εύφρεμίδης Θεόδ. καί δγδοήκοντα άντάρται καί μετά κακοποίησιν καί αφοπλισμόν ώδηγήθησαν είς Πεντάλοφον Βοΐου. Τήν δλην πρωτοβουλίαν τών συλλήψεων εις τό Άπόσπασμα ειχεν ό Καραντζάς, δστις έσεμνύνετο διά τήν τοιαύτην επιτυχίαν του.

Συγχρόνως ένηργήθησαν καί άλλαι συλλήψεις είς τάς υπολοί­πους Μονάδας τοΰ 28ου Σ .Π . έδρεύοντος είςΛάγγαν, συλληφθέν- των τών ’Αξιωματικών Έ φ . Ύπολ)γοΰ Δώδου Χαρ., Δικηγόρου έκ Θεσσα?ιθνίκης καί στρατολόγου τοΰ Συν)τος, Έφεδρου Ύ πο- λοχαγοϋ Τζουρέλα Κ., Δημοδιδασκάλου έκ Πενταλόφου, ταμίου τοΰ Συντάγματος, Έφεδρου Α νθυπιάτρου Σαμαρά Ά γαμ . έκ Λαρίσσης, ΐατροΰ Συν)τος, καί δλων τών υπόπτων ανταρτών, οιτινες άργότερον διεσκορπίσθησαν είς τά άλλα Συντάγματα τής ΙΧης Μεραρχίας.

Είς τό 53ον Σύντ)μα Πεζικοΰ συνελήφθησαν ό Μόνιμος Ά νθ)γός Δικαιοσύνης Δίγκας Πέτρος καί οί Πολιτικοί Καθο- δηγηταί Παπαθανασίου Μιχ. Δημοδιδάσκαλος, Σαμαρόπουλος Βασ. έκ Δραγασιάς, Μητρόπουλος Ίω άν. έξ ’Άργους °0ρε- στικοΰ.

'Ο Επίλαρχος Λαζαρίδης Χρηστός συνελήφα)η άρχάς Α π ρ ι­λίου καϊτοι αμέσως ό Εύφρεμίδης Θεόδ. ειχεν άποκαλύψη τήν δλην όργάνωσιν καί είχε κατανομάσει τον Αρχηγόν τής Κινή- σεως. 'Π μή άμεσος δμως σύλληψίς του ήτο σκόπιμος διότι τό Κ.Κ.Ε. δέν ή\}ελεν νά άποκαλύψη αμέσως τήν άνάμιξιν είς τό Κίνημα καί άνωτέρων Αξιωματικών καί δή Διοικητών Συνταγ­μάτων καί ήθέλησεν μετά τήν άποκάθαρσιν τής δλης καταστά­σεως είς τήν ΙΧην Μεραρχίαν, διά τής άπομακρύνσεως ώρισμένων άνωτέρων Αξιωματικών, νά λάβη αποτελεσματικά μέτρα κατά τών κινηματιών διοικητών μονάδων.

Συνεπώς μετά τήν διάθεσιν είς τό Γενικόν Στρατηγεΐον ΕΛΛΣ τών Αξιωματικών λοχαγών Κήφισσα, Μανωλέση, Γιου- ρούτη καί τήν έξουδετέρωσιν τοΰ φιλικού περιβάλλοντος τοΰ Γε­νικού Στρατηγείου πρός τον Λαζαρίδην Χρησ. προβαίνει είς τήν σύλληψιν καί προφυλάκισιν αύτοΰ.

Κατόπιν μακράς εξαντλητικής καί βασανιστικής άνακρίσεως παρεπέμφθησαν άπαντε£ είς τό Άνταρτοδικειον τοΰ Πενταλόφου ΙΧης Μεραρχίας τήν 25ην Ιουνίου μέχρι 3ης Ιουλίου 1944.Ή δίκη θά μείνη ιστορική δ ι’ δσους πατριοότας "Ελληνας τήν παρηκο- λούθησαν. Ό Επίλαρχος Λαζαρίδης Χρ. άνέλαβεν δλην τήν ευθύ­νην, άντιμετώπισεν μέ ψυχραιμίαν καί σθένος τούς δολίους καί προδότας κατηγόρους του καί μετεβλήθη από κατηγορούμενος είς

— 109 —

κατήγορον και έμαστίγωσεν και έβροντοφο5νησεν είς τούς ασυνει­δήτους δικαστάς του «Δέν ειδον πουθενά εις τάς εκδηλώσεις τήν λέξιν ΕΛΛΑΣ. Δέν ειδον ουδέποτε και εις ούδέν μέρος νά κυματίζη ή Ελληνική σημαία...........Ειδον εις τό Τσοτύλιον Πε­τροπουλάκι Βουλγαρικός και Αύτονομιστικάς σημαίας................ΊΙκουσα βουλγαρικά τραγούδια, αντήχησαν εις τά αυτιά μου έπευφημίαι διά τόν Τσακαλάρωφ . . . . Επιτρέψατε εις τόν Τέμπο νά όμιλη περί μειονοτήτιον και αύτονομήσεως τής Μακε­δονίας...........Έδησιουργήσατε τήν ΣΝΟΦ . . . Άμνηστεΰσατετούς Βουλγάρους . . . . Δέν κάνετε Έ θνικόν ’Αγώνα . . . . Έ μ - πορεΰεσθε τήν Ελλάδα. . . .».

Ή σΰνθεσις τοΰ Στρατοδικείου Πενταλόφου άπετελεΐτο :α) Πρόεδρος Παλάσκας, τέως Πρόεδρος Προηοδικών Θεσσα­

λονίκης, β) Στρατοδίκαι « ’Αρειανός» (Χουτοΰρης ’Αριστοτέλης), «Δίπλας» (Λοχαγός Πυρ)κοΰ Τσοΰρος), Οικονόμου Βασ. (Δικη­γόρος έκ Γρεβενών), Λαϊκός ’Επίτροπος «Βασιλάκης».

Ή άπόφασις τοΰ Στρατοδικείου ήτο α) ε’ις θάνατον: ’Ε π ί­λαρχος Λαζαρίδης Χρ., Έ φ . Ύπολοχαγός Τζουρέλας, ’Έφεδρος 9Ανθ)γός Δώδος X., ’Έφεδ. ’Ανθ)γός Εύφρεμίδης Θ. και ’Έ φ . ’Αν­θυπίατρος Σαμαράς Α. και πολιται Ίω άν. Μητρόπουλος και Βασ. Σιδηρόπουλος, β) εις ισόβια δεσμά: μόνιμος ’Ανθ)γός Δικαιοσύ­νης Λίγκας Π. και Δημοδιδάσκαλος Παπαθανασίου Μιχ.

Οί καταδικασθέντες εις θάνατον προσέφυγον είς τό Γενικόν Στρατηγεΐον ΕΛΑΣ, δπερ διέταξε τήν αναστολήν προσωρινώς τών εκτελέσεων μέχρι νεωτέρας διαταγής του.

Ή αναστολή τής έκτελέσεως ώφείλετο εις πολιτικήν σκοπι­μότητα τοΰ ΕΑΜ, λόγφ τοΰ Συνεδρίου τοΰ Λιβάνου, τό όποιον ειχεν απαιτήσει άμεσον αναστολήν τών θανατικών εκτελέσεων και άπαγόρευσιν τοΰ λοιποΰ τής λειτουργίας τών Στρατοδικείου μέχρι τής λειτουργίας τών Μονίμων Δικαστηρίοιν, και έκ φόβου αντιποίνων εις τούς καταδικαζόμενους είς τήν Μέσην ’Ανατολήν κινηματίας ’Αξιωματικούς τοΰ Μαρτίου τοΰ 1944.

Ή αναστολή αΰτη δΰναται νά άποδοθη και ώς συνέπεια τής εύρυτέρας προοπτικής και κατευθΰνσεοίς τοΰ ΕΑΜ, θέλοντος κατά τήν άπελευθέρωσιν νά μή εύρεθή ούτε εις εμφύλιον ρήξιν μετά τοΰ ΕΔΕΣ οΰτε μέ προσφάτους ζωηράς και νωπάς αντιλή­ψεις τοΰ Σώματος τών Μονίμων ’Αξιωματικών, δτι κατασφά­ζονται οί ’Αξιωματικοί, κα'ι αυτοί ακόμη, οιτινες επί μακρόν προ- σέφερον υπηρεσίας είς τό ΕΛ Α Σ καί ώς έκ τοΰτου θά ώθουν αυτούς νά ενταχθώσιν εις αντιθέτους τοΰ ΕΑΜ οργανώσεις διά τήν αύτοάμυνάν των, πράγμα δπερ δέν εξυπηρετεί τούς σκοπούς των, συνισταμένους είς τήν δημιουργίαν φιλοεαμικοΰ ρεύματος είς τούς ’Αξιωματικούς και τόν πληθυσμόν τών πόλεων, δστις

— 110 —

δέν ειχεν άμεσον άντίληψιν τοΰ ΕΑΜ, ήτο άκόμη άπροσανατό- στος και δέν είχε προσχιορήσει άκόμη είς Όργανοίσεις.

Οι κατάδικοι Αξιωματικοί ένεκλείσθησαν εις τάς Φυλακάς τής Κοζάνης μετ’ άλλων πατριωτών φυλακισμένουν κα'ι άπηλευ- θερώθησαν μετά τήν Βάρκιζαν ύπό τών Νομίμων ’Αρχών τοΰ Κράτους.

Οΰτω λοιπόν οι άγνο'ι "Ελληνες, οΐ θερμοί Πατριώται, οί Παλαιοί ’Αντάρται, τών οποίων ή Ελληνική ψυχή διεμαρτυρήθη κα'ι έπανεστάτησεν, διότι δέν ήδΰναντο νά ανεχθώ σι νά ύπονο- μεΰηται ή Μακεδονία, ή γενέτειρά των, κατέληξαν νά καταδικα- σθώσιν εις θάνατον ύπό Στρατοδικείου σΐ'νεργαζομένου μετά τών αίμοβόρων δολοφόνων τών Ελλήνων, αυτονομιστών τής Μακεδονίας, καί ένεκλείσθησαν εις τάς φυλακάς μέ τήν κατηγο­ρίαν δτι έστρεψαν όπλα κατά τοΰ Κ.Κ.Ε. και συνειργάζοντο μετά τών έχθρών τοΰ Λαοΰ.

VII. ΠΡΟΔΟΤΙΚΑ! ΑΥΤΟΝΟΜΙΣΤΙΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ Κ.Κ.Ε.

Επειδή τό Κ .Κ .Ε. πιθανόν νά θέληση νά αντίκρουση τάς άποδιδομένας υπό τοΰ Πανελληνίου κατηγορίας έπ! ηθική κα!

έμπράκτω συνεργασία μετά τών αυτονομιστών διά την προσάρ- τησιν εις την Βουλγαρίαν η ένσωμάτουσιν εις τό «’Ανεξάρτητον Μακεδονικόν Κράτος τοΰ Αιγαίου» ελληνικών εδαφών θά παρα- ταθώσι γεγονότα κα! εκδηλώσεις τοΰ Κ .Κ .Ε., άτινα ούδεμίαν άμφιβολίαν. παρέχουσι διά τήν έθνικήν προδοσίαν του.

Ή άντίθνική δράσις τοΰ Κ.Κ.Ε. δένπεριωρίσθη μόνον κατά τήν διάρκειαν τής Κατοχής, οπότε θάήτο δυνατόν νάπροβληθήή εύλογος δικαιολογία δτι άπαντα τοΰτα διεπράττοντο, καΐτοι προδο­τικά, μέ μοναδικόν κα! άποκλειστικόν σκοπόν 1) Νά χρησιμοποί­ηση τούς σλαυοφώνους κατά τοΰ Κατακτητοΰ και 2) Νά άποφευ- χθή ή ύπό τοΰ Κατακτητοΰ διά τοΰ Βουλγαρικού Κομμιτάτου κα! τής’Οχράνας έκμετάλλευσίς του εις βάρος τοΰ Συμμαχικού άγώνος.

Πιθανόν ή δικαιολογία αϋτη νά ήτο εύλογος μέχρι τής άπε- λευθερ<ύσεως, άλλά πώς θά δικαιολογηθή ή μετά τήν άπελευθέ- ρωσιν προδοτική στάσις τοΰ Κ .Κ .Ε., ή μετά τήν έπαναστατικήν έκδήλωσιν τοΰ Γκότσε έμμονή του εις τήν συνεργασίαν μετά τών «Σλαυομακεδόνων», ή μετά τήν άπελευθέρωσιν έξακολούθησις τής ύποστηρίξεως τών Κομμιτατζήδων, τών αίμοβόρων σφαγέων κα! άσυγκινήτων διαφθορέων τών Έλληνίδων.

Πώς θά δικαιολογηθώσιν, αί άνθελληνικα! εκδηλώσεις τών στελεχών του κατά τά ένεργηθέντα συλλαλητήρια και συγκεντρώ­σεις τών οπαδών του.

Τίνα σκοπόν εξυπηρέτησαν αί άνθελληνικα! τοιχοκολήσεις έπ! τών τοίχων τής ελληνικωτάτης Καστορίας. Είς τ! άπέβλεπον αί εξυμνήσεις τών κατορθωμάτων τοΰ αίμοβόρου Βουλγάρου Τσα- καλάρωφ.

Πώς "Ελληνες αύτο! έπέτρεπον τήν προσβο?νήν τής ελληνι­

— 112 —

κής σημαίας και έδικαιολόγουν τάς ένεργείας ταΰτας ώς επιθυ­μίαν τοΰ Λαοΰ, άλλα ποίου λαοΰ τών βουλγαροφρόνων, τών ορ­γάνων τοΰ Κάλτεφ, τοΰ Τερπόφσκυ καί τών αυτονομιστών τοΰ Γκότσε.

’Αλλά άς περιορισθώμεν εις τάς πράξεις των καί έκδηλυόσεις των, τάς πραγματικάς, τάς μή επιδεχομένας οΰδεμίαν αμφιβολίαν, τάς διαπραχθείσας έπί παρουσία πατριωτών, αξιόπιστων μαρτύ­ρων, καί ασφαλώς ό Ιστορικός τοΰ μέλλοντος θά καταλογίση εΰ- θΰνας τρομακτικάς καί θά καταδικάση' άλλους μέν ώς συνειδη­τούς προδότας, όργανα τών εχθρών τής Ελλάδος, θά άποδώση δέ είς άλλους τήν κατηγορίαν τής εθνικής αναξιότητος, ώς παρα- πλανηθέντας καί έπιμένοντας λόγφ τοΰ φανατισμοΰ των εις μίαν κοινωνικήν αΐρεσιν.

Τότε πλέον δέν θά είναι δυνατόν νά άποδοθή εΐς'συκοφαν- τίαν ή κατηγορία, δτι υπήρξαν ηθικοί καί άμεσοι αυτουργοί τοΰ Σλαυϊσμοΰ διά τήν προσάρτησιν Ελληνικών εδαφών είς τήν Βουλγαρίαν ή διά τήν ένσωμάτωσιν είς τό ανεξάρτητον Μακεδο- νικόν Κράτος τοΰ Αιγαίου, διότι οΰδείς θά δυνηθή νά αντί­κρουση τά κ άτω θι:

Ιον) Τήν 3ην Σεπτεμβρίου 1944, ημέραν άπελευθερώσεως τής Καστορίας, άνεγράφησαν έπί τών τοίχων τών οικιών τής Κα­στορίας έπιγραφαί 1821— 1903 είς τήν ελ?^ηνικήν καί βουλγαρι­κήν γλώσσαν.

Διά τοΰτα>ν συσχετίζετο ή Ελληνική Έπανάστασις τοΰ 1821 μετά τής’έπαναστάσείος τών Βουλγάρων κομμιτατζήδων τής 20ης ’Ιουλίου 1903 υπό τοΰ Τσακαλάρωφ, οργάνου τοΰ Βουλγαρικοΰ Κομμιτάτου, διά τήν προσάρτησιν τής Ελληνικής Μακεδονίας είς τήν Βουλγαρίαν καί αίμοβόρων σφαγέων τοΰ ελληνικοΰ στοι­χείου (έκ τοΰ αρχείου Μητροπόλεως Καστορίας).

2ον) Αι συχναί καθ’ εβδομάδα ανεπιθύμητοι διά πάντα πα­τριώτην συγκεντρώσεις, καθ’ άς έγένετο διαφώτισις καί σύστα- σις, διά τήν συμφιλίωσιν καί συναδέλφωσιν τών Ελλήνων μετά τών αυτονομιστών, οι όποιοι τοΰ λοιποΰ θά άποτελέσωσιν άνε- γνωρισμένην «Έ θνικήν Μειονότητα» μέ ιδίαν γλώσσαν, σχολεία, εκκλησίας καί διοίκησιν. Συνίστων συναδέλφωσιν μετά τών συ­νεταίροον καί συνεργατών τοΰ Κατακτητοΰ κατά τήν κατοχήν καί τών ενόπλων κομμιτατζήδων, τών σφαγιαστών καί εμπρηστών τής ελληνικής οίκογενείας.

Ή δδΰνη τών διά τής βίας ακροατών, μετά τό πέρας τών τοιαΰτης φΰσεως συγκεντρώσεων, καθ’ άς έξήροντο τά προτερή­ματα τών αυτονομιστών καί έψάλλετο συνωδά τοΰ Έ θνικοΰ μας ΰμνου καί ό βουλγαρικός ΰμνος τοΰ ’Ίλεντεν, ήτο πολύ μεγαλυ- τέρα τοΰ τρόμου, τον όποιον ήσθάνετο δ λαός τής Καστορίας

— 113 —

δταν εκαλείτο υπό τοΰ Κατακτητοΰ ή τοΰ Κομμιτατζή δ ι’ εκτέλε- σιν η όμηρίαν.

Παραθέτομεν άπόσπασμα της έκθέσεως τοΰ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας Νικηφόρου πρός τήν Γενικήν Δ]σιν Μακεδονίας : «Τό δέ έτι χειρότερον ήτο δτι ήρχισαν έν τψ με­ταξύ φανερά πλέον κα'ι άπρακαλύπτως νά συνιστώσιν ενωσιν μετά τών...Βουλγάρων τής περιφερείας μας, τών αυτονομιστών, νά συνιστώσιν αγάπην πρδς αύτοΰς, νά τούς άποκαλώσιν αδελφούς, νά συνιστώσιν δπως τούς παράσχωμεν σχολεία και εκκλησίας πρός μεγίστην κατάπληξιν καί ημών καί τοΰ λαοΰ τής Έλληνι- κωτάτης Καστορίας».

Εις τήν διαμαρτυρίαν τοΰ Μητροπολίτου πρός τούς προϊστα­μένους κομμουνιστάς τής Καστορίας διά τήν μεγάλην ζημίαν, τήν όποίαν παρέχουσιν εις τήν Ελλάδα, έμειναν ασυγκίνητοι καί έπρό- βαλον ως δικαιολογίαν δτι τοΰτο επιβάλλεται έκ τοΰ πρωτοκόλ­λου τοΰ ’Ατλαντικού καί τής Τεχεράνης.

3ον) Ή ύποκίνησις τών χωρικών τών Κορεστίων νά κατέρ- χωνται συμπαγείς εις τήν αγοράν τής Καστορίας, τελουμένην έκά- στην Δευτέραν, μετά σημαιών καί λ α β ά ρ ω ν Β ο υ λ γ α ρ ι ­κ ώ ν καί νά ζητωκραυγάζωσιν υπέρ τής ένώσεως Ελλήνων καί «Σλαυομακεδόνων», υπέρ τής αύτονομήσείος τής Μακεδονίας, άποκηρύσσοντες τάς μόνας έναπομεινασάσας εις Καστορίαν έθνι- κάς Άρχάς, τήν Ίεράν Μητρόπολιν τής Καστορίας καί τήν Ε π ι ­τροπήν τοΰ Διεθνούς Ε ρυθρού Σταυρού.

4ον) Ή συγκρότησις τής Πολιτοφυλακής τής Καστορίας, Νε­στορίου, ’ Αργους Όρεστικού, κατά τό πλεΐστον από πρώην κομ- μιτατζήδες, οιτινες έψαλλον εις πείσμα, ΐδίςι τού φανατικώς έλλη- νόφρονος πληθυσμού, βουλγαρικά άσματα καί προέβαινον εις συλ­λήψεις καί φυλακίσεις σημαινόντων έθνικοφρόνων ατόμων.

Τουναντίον άπέφυγον τήν τιμωρίαν 73 ατόμων τού ’Άργους Όρεστικού, καί άπηγόρευσαν τόν καταρτισμόν δικογραφιών κατ’ αυτών, ά'τινα ήσαν κομμιτατζήδες, καί πολλά κακουργήματα καί ατι­μώσεις ειχον διαπράξει εις βάρος τών Ελλήνων. Παρετηρήθη όδη- μοδιδάσκαλος Ταμπακόπουλος Ν. υπεύθυνος τής εθνικής πολιτο­φυλακής ’Άργους Όρεστικού διά τήν ένεργηθεΐσαν συλλήψίν των καί ύπεδείχθη εις αυτόν από τόν Ν. Πούπτην, δτι, «δέν γωρί- ζεις δτι τό στοιχειον αυτό δέν πρέπει νά τό κακομεταχειριζώμεθα διότι θά χρησιμοποιηίΗ} διά τήν επιτυχίαν τού σκοπού μας».

δον) Κατά τό τελευταϊον δεκαήμερον μηνός ’Οκτωβρίου 1944 εις τό κέντρον Καστορίας «Παλλάδιον» έγένετο τό Β ' Πανεπαρ- χιακόν Συμβοΰλιον, συγκεντρωθέντων περίπου 500 αντιπρόσω­πων έξ δλων τών χοορίων τής ’Επαρχίας.

’Εντός τής αιθούσης ύπήρχον αΰτονομιστικαί σημαϊαι καί8

— 114 -

έπιγραφα'ι «Ό μιλεΐτε τήν Σλαϋικήν», «Ζήτω ή Έ νω σις Ε λλή­νων κα'ι Σλαυομακεδόνων», «Ζήτω δ Κόκκινος Στρατός» οΰδα- μοΰ δέ τό δνομα τής δόλιας ΕΛΛΑΔΟΣ. Τό καταπληκτικώτερον δέ ήτο δτι ΰπερθεν τής θυρας τής αιθούσης κα'ι έπι τής εσωτερι­κής πλευράς ύπήρχεν ή επιγραφή «Ζήτω τό 3821» κα'ι κάτωθεν αυτοΰ «Ζήτω τό 1903».

Ό ποία βεβήλωσις του ήρωΐκοϋ, τοΰ αγίου, τοΰ άθανάτου και άλησμονήτου 1821 νά παραβληθή μέ τό ^Γπαίσιον έγκληματικόν 1903, τήν άνθελληνικήν έπανάστασιν τοΰ Ίλεντεν, κατά τήν όποίαν οί προακύνιοι εχθροί τής Ελλάδος Βούλγαροι έσφαξαν μετά βασάνων και μαρτυρίων τόσους προκρίτους "Ελληνας. Εις παρατήρησιν έθνικόφρονος «ποΰ εΰρισκόμεθα εις Καστορίαν ή Σόφιαν» έλήφθη άπάντησις «τό επιβάλλει τό Πρωτόκολλον τοΰ ’Ατλαντικού».

Προσεκλήθη και δ Μητροπολίτης Καστορίας δ ι5 αγιασμόν ό'στις έκαυτηρίασεν τήν επιγραφήν «Ό μιλεΐτε τήν Σλαυικήν» ώς εξής. «Κύριοι μήν ολόκληρος παρήλθεν άφ' δτου συνήλθετε πρώ­τον εις τήν αίθουσαν ταΰτην ινα συσκεφθήτε . . . Δέν εχω παρά νά συστήσω μόλις τελειώσητε τάς εργασίας τοΰ συνεδρίου σας νά μεταβήτε είς τά χωρία σας και νά άνοίξητε τά Ελληνικά σχο­λεία σας διά νά μάθουν τά παιδιά σας τά ελληνικά γράμματα, διότι αυτά σάς χρειάζονται . . . . Έ ά ν ύπάρχη άλλη γλώσσα, ή οποία είναι δυνατόν νά μάς χρειασθή, είναι ή Α γγλική, διότι ή Πατρίς μας τίθεται ύπό τήν προστασίαν τής’Αγγλίας . . . ». Ε ις τό άκουσμα τοΰ μαστιγίου τοΰτου τοΰ Μητροπολίτου τό άκροα- τήριον διεμαρτυρήθη και έπέδειξεν τάσεις·'κακομεταχειρίσεως.

6ον) Τό Βουλγαρικόν Κομμιτάτον κατά τό 1942 είχε μεταφέ­ρει έκ Σόφιας πολλάς εκατοντάδας βουλγαρικά βιβλία μέ προ­φανή σκοπόν τήν διδασκαλίαν τής βουλγαρικής γλώσσης ύπό τών αυτονομιστών.

To ΚΚΕ διά τής συνεργαζομένης όργανώσεως ΣΝΟΦ τών αυτονομιστών ειχεν ύποσχεθή κατά τήν διάρκειαν τής κατοχής τήν ϊδρυσιν ιδιαιτέρων σχολείων «Σλαυοφωνικών». Μετά τήν άπελευθέρωσιν ή ανωτέρω ύπόσχεσις εδει νά πραγματοποιηθή και τεθή είς εφαρμογήν. Οί διάφοροι καθοδηγηταί και διαφωτι- σται είς πάσαν δεδομένην ευκαιρίαν, συγκέντρωσιν, διαδήλωσιν, συλλαλητήριον κτλ. παρώτρυνον τούς βουλγαροφώνους νά άπαι- τοΰν τήν χορήγησιν τών ύποσχεθέντων σχολείων των καί τόν αποκλεισμόν τών Ελληνικών.

Έ ν συνεχεία τόν Όκτώμβριον 1944 άφίχθη είς Καστορίαν επιτροπή δημοδιδασκάλων εαμιτών Φλωρίνης, έξ ών ένδεκα Βουλ- γαρίζοντες κα'ι είς Βλάχος καί ούδείς 'Έλλην, ινα συντονίσωσι τάς ένεργείας τών Ε παρχιώ ν Φλωρίνης και Καστορίας διά το

— 115 —

άνοιγμα καί τόν ορθόν τρόπον τής λειτουργίας τών «Σλαυομα- κεδονικών» σχολείων.

Κατά τήν παρουσίασίν των εις τόν Μητροπολίτην Καστορίας άνεκοίνωσαν τήν άπόφασίν των πρός λειτουργίαν Φροντιστηρίου εις Δοβρουτσάν τής Βουλγαρίας ή εις τήν Σερβικήν Μακεδονίαν' Διά τήν περιοχήν Καστορίας έβολιδοσκοπήθησαν οί δημοδιδά­σκαλοι οί καταγόμενοι έκ σλαυοφώνο)ν χωρίων διά νά προσφερ- θώσι διά τήν λειτουργίαν τών σχολείων, άλλα οΰδείς έδέχθη.

Πρός τοΰτο διά τήν άνεΰρεσιν τοΰ καταλλήλου διδακτικοΰ προσωπικού ίδρυσαν εις ’Άργος Όρεστικόν κατά τόν Φεβρουά­ριον 1945 «Σλαυομακεδονικόν Φροντιστήριον» λειτουργήσαν επί εν μόνον 15]θήμερον, είς τό όποιον έκλήθησαν καί έφοίτησαν δέκα νεαροί έπονΐται βουλγαρόφωνοι, προοριζόμενοι διά τά υπό ΐδρυσιν σλαυόφωνα σχολεία, υπό την διεΰθυνσιν τοΰ αποτάκτου βουλγαρίζοντος Δημοδιδασκάλου Άλεξ. Χατζητάσκου εκ Πΰργων Έορδαίας. Ό απότακτος δημοδιδάσκαλος Σικαβίτσας Ά ν . έκ Σπηλαίων μετέφρασεν είς την σλαυομακεδονικήν γλώσσαν ελλη­νικά αλφαβητάρια. Κατ’ άρχάς επεδιώχθη ή ΐδρυσίς του είς Κα- στορίαν, αλλά οί ιθύνοντες, διαπιστώσαντες την δυσφορίαν τοΰ Λαοΰ τής Καστορίας, έπροτίμησαν τό ’Άργος Όρεστικόν, ενθα τήν 18ην Φεβρουάριου 1945έγένοντο έν έπισήμω συγκεντρώσει τά εγκαίνιά του καί διά τηλεβόα έγένετο ή κάτωθι άνακοίνωσις «Μέ εΰχαρίστησίν μας σάς γνωρίζομεν δτι σήμερον εγιναν τά εγκαί­νια τοΰ Σλαυομακεδονικοΰ Φροντιστηρίου ένταΰθα. Σ ’ αυτό από αΰριον έκλήθησαν καί θά φοιτήσουν δ ι’ ενα μήνα συναγωνιστές νεαροί εγγράμματοι Σλαυόφωνοι γιά νά βγοΰν δάσκαλοι διά τά σλαυομακεδονικά σχολεία πού θά λειτουργήσουν στά διάφορα χωριά μας». (Έ κ τοΰ ’Αρχείου Μητροπολίτου Καστορίας).

Αποτέλεσμα τής τοιαύτης προεργασίας των ήτο τό άνοιγμα καί ή λειτουργία τών Σλαυομακεδονικών Σχολείων εις τά χωρία (Τειχιό), Κονδορώπη καί Δενδροχώριον από άρχάς μέχρι τέλους Μαρτίου 1945. Είς τά Σχολεία ταΰτα άπηγορεύι^η ή διδασκαλία τής Ελληνικής γλώσσης καί κατέστη υποχρεωτική ή φοίτησις δλων τών παιδιών.

Σκοπός τής ίδρΰσεως καί λειτουργίας τών Σλαυοφώνων Σχο­λείων δέν ήτο ή δήθεν έξυπηρέτησις καί ή χορήγησις δικαιωμά­των είς τήν ξενόφωνον μειονότητα, αλλά ή άναστάτωσις καί ή ΰποκίνησις τοΰ πληθυσμού νά ζητή πάντοτε κάτι, δπερ δέν εϊχεν επιτύχει μέχρι τοΰδε καί δπερ μόνον τό Κ .Κ .Ε. παρεχοιρησεν, καί νά είναι πάντοτε δυσηρεστημένη.

Τό Κ.Κ.Ε. πολύ καλώς έγνώριζεν, δτι μετά τήν άποκατά“' στασιν τοΰ Κράτους τοΰ Νόμου ήτο αδύνατος ή συνέχισις τών

— ί 16 —

Σχολείιυν τούτων, έν τοΰτοις δμως έπέτυχεν το ανοσιούργημα τοΰτο εις βάρος τοΰ ’Έθνους.

Χαρακτηριστική είναι ή στιχομυθία τοΰ Σεβασμιωτάτου Μη­τροπολίτου Καστορίας Νικηφόρου μετά ισχυροΰ στελέχους τοΰ Κ.Κ.Ε. τής Καστορίας και ή δοθεΐσα άπάντησις είς το έντονον διάβημά του διά τήν άνθελληνικήν ταΰτην κίνησιν και άναγνώ- ρισιν δικαιωμάτων Σχολείων εις τούς Βουλγαροφατνοΐ’ς, οϊτινες ουδέποτε ειχον σκεφθή και ζητήσει τοΰτο, ουδέ κατά τήν εποχήν τοΰ Μακεδονικού άγώνος 1903— 1908. «Πρός τί προβαίνετε εις τό άνοιγμα τοιοΰτίον Σχολείων τοίρα πού ύπεγράφη ή Βάρκιζα και δσον οΰπω άφικνεΐται τακτικός Στρατός». Άπάντησις : «Ή μεΐς θά δώσωμεν στον Λαό αυτόν τά Σχολεία του παρ’ δτι ξέρουμε δτι δέν θά στα θ ο ύ ν » . (Έ κ τού ’Αρχείου Μητροπόλεως Καστορίας).

Προφανής είναι ό εθνικός δόλος τοΰ Κ .Κ .Ε . και δ ρόλος του ώς έμπρηστοΰ τής εθνικής ένότητος. Ευτυχώς τό πλεΐστον τοΰ Βουλγαροφώνου λαοΰ τών Κορεστίων και Καστανοχωρίων άντε- λήφθη τήν έξτρεμιστικήν πολιτικήν τοΰ Κ.Κ.Ε. τό δψιμον ενδια­φέρον του υπέρ αυτών και έπεφυλάχθη νά ζητήση τό άνοιγμα τών τοιοΰτων σχολείων είς τάς Κοινότητάς των, εν αναμονή τής τελικής έξελίξεως τής καταστάσεως, (άπόδειξις τών ελληνικών αι­σθημάτων τής πλειονότητος τού σλαυοφώνου τούτου πληθυσμού).

Τό εποπτικόν συμβοΰλιον Στοιχειώδους Έκπαιδεΰσεοας Καστο­ρίας άποτελοΰμενον από αποτάκτους Δημοδιδασκάλους Τριαντάφυλ- λον Ζώγον από Γέρμα, Παναγιιοτην Αοΰδαν έκ Καστορίας,Αντώ­νιον Σικαβίτσαν έκ Καστανοφΰτου και δ γενικός έπιθεοορητής Μιχαήλ Κολλέντσης έκ Τσακώνης δέν έπέτρεπον τήν κατόπιν αΐτή- σεως τών Κοινοτικών αρχών μετάβασιν δημοδιδακάλων Ελλήνων είς τά βουλγαρόφωνα χωρία έν αναμονή αποστολής Σλαυογλά>σ- σων δημοδιδασκάλοον.

Έκτος τοΰ Σλαυομακ εδονικού Φροντιστηρίου κατά τον Όκ~ τώβριον 1944 ίδρΰθη ε ίς Καστορίαν Παιδαγωγικόν Φροντιστή- ριον, είς τό όποιον έφοίτησαν 70 έπονΐται, απόφοιτοι Γυμνα­σίου έκ περιοχής Κορεστίων, Φλ(ορίνης κα'ι Βοΐου.

Τό Φροντιστήριον τοΰτο μάλλον ήτο καθοδηγητήριον, είς τό όποιον έδιδάσκετο μόνον ή «Διαφώτισις» κα'ι έδίδοντο τά πρώτα νάματα τοΰ Μαρξισμού κα'ι Λενισμοΰ κα'ι τής Λαοκρατίας.

Διά τών αποφοίτων τούτων ήθελον νά άντικαταστήσίοσι τούς έθνικόφρονας "Ελληνας δημοδιδασκάλους, οιτινες ήρνήθησαν νά συμβάλωσιν εις τήν έθνικήν ταΰτην προδοσίαν και νά έμφυσήσω- σιν είς τήν νεολαίαν, από τήν παιδικήν ηλικίαν, τάς άντεθνικάς τοον διεθνισηκάς ί^εο^ρίας πΐρ'ι λαοκρατίας, αΰτονομήσεως, κα-

— 117 —

ταργήσεως τών συνόρων και συναδελφώσεως μετά τών άδελφών Βουλγάρων.

Ή προσπάθεια αΰτη τοΰ Κ.Κ.Ε. ήτο όλεθρία διά τήν έθνι- κήν συνείδησιν τοΰ πληθυσμοΰ τής περιοχής, καθόσον τούς ήδη κατά 80ο]ο έξελληνισθέντας κατοίκους και όμιλοΰντας πολύ καλώς τήν έλληνικήν γλώσσαν θά μετέβαλλον εις Βουλγάρους και θά παρεϊχον στοιχεία εις τήν Βουλγαρίαν νά τούς διεκδίκηση ώς μειο­νότητα βουλγαρικήν ή «Σλαυομακεδονικήν» καί νά έπιδιοίξη τήν προσάρτησιν τής περιφερείας ταΰτης, είτε εις τήν Βουλγαρίαν εΐτε εις τήν αυτόνομον Μακεδονίαν εϊτε εις Γιουγκοσλαυΐαν.

Εις τήν άντιπατριωτικήν ταΰτην προσπάθειαν πολλοί πρό­κριτοι τής Καστορίας άντέδρασαν μέ επικεφαλής τόν Σεβασμιώ- τατον Μητροπολίτην Καστορίας Νικηφόρον, δστις κατέφυγεν εις τόν Στρατηγόν τοΰ ΕΛΑΣ'Καλαμπαλίκην Δ]τήν 'Ομάδος Μεραρ­χιών ΕΛΑΣ εις Κοζάνην καί δστις, εκφράσας τήν λΰπην του διά τάςτοιαΰτας άνθελληνικάς ένεργείας τού Κ .Κ .Ε., ύπέδειξεν νά κα­ταφυγή εις τήν Κυβέρνησιν τών ’Αθηνών καθ’ δσον αύτός προ- σωπικώς ούδεμίαν έπίδρασιν καί εξουσίαν εχει επί τοΰ Κ.Κ.Ε.

7ον) Τόν Μάρτιον 1945 άφίχθησαν εις Καστορίαν ’Αγγλικαί Δυνάμεις ύπό τόν Ταγ]ρχην Γκίμπσον. Ό λαός τής Καστορίας καί περιχώρων ένθουσιών τάς ύπεδέχθη πάνδημος μέ έκδηλώ- σεις υπέρ τοΰ Τσώρτσιλ. Οί έαμοκομμουνισταί ελαβον μέρος εις τήν υποδοχήν ταΰτην έκδηλοΰμενοι υπέρ τής Ρωσσίας και φωνα- σκοΰντες ΕΑΜ ΕΑΜ κλπ., άλλά ήσαν ελάχιστοι καί ή σΰγκρι- σίς των ήτο συντριπτική δι’ αύτούς έν σχέσει πρός τούς έθνικό- φρονας.

Ή τοιαυτη πενιχρωτάτη εμφάνισίς των ενέβαλεν είς άνησυ- χίας τήν Διοικούσαν Επιτροπήν τοΰ ΕΑΜ —Κ.Κ.Ε. καί διά νά άμβλΰνουν τήν δημιουργηθεϊσαν έντΰπωσιν έκ τής συνθλιπτικής συγκρίσεως τής δυνάμεως τών δύο παρατάξεων καί διά νά τονώ­σουν τό ήτ^ικόν τών οπαδών των. τό όποιον είχε καταπέσει έκ τής άποτυχίας τοΰ Δεκεμβριανού Κινήματος καί νά σταματήσωσι τήν παρατηρηθεισαν διαρροήν, άπεφάσισαν νά όργανώσωσι συλλαλη- τήριον διά τήν 14ην Μαρτίου 1945, είς τό όποιον ύπεχρέωσαν δλους τούς χωρικούς Ιδίςι βουλγαροφώνους νά προσέλθωσι διά νά επι- τευχθή ή αύτονόμησις τής Μακεδονίας καί νά έμφανισθή ή δύ- ναμις τοΰ ΕΛΜ.

Ή οργανωτική επιτροπή, άποτελουμένη από τούς Κρίκην Νικόλ., Παπαντίναν Δαμιανόν, Ποΰπτην Ν., Τσίτσιναν Δ. καί Μυλωνάν Γ. έζήτησεν άπό τόν ’Άγγλον Ταξίαρχον τήν εντός τής πόλεως συγκρότησιν τοΰ συλλαλητηρίου.Τοΰτου μή γενομένου δε-

— 118 —

κτοΰ, επετράπη ή συγκρότησίς του εκτός τής πόλεως είς ι^έσιν «Λειβάδια».

Τήν όρισθεϊσαν ημέραν συνέρρευσαν οΐ διαδηλωταί, κρατούν­τες διάφορα λάβαρα μεταξύ τών όποία>ν καί αύτονομιστικάς ση­μαίας έρυθράς μετά κίτρινου άστέρος και σφυροδρεπάνου καί φω- νασκοΰντες διάφορα κομμουνιστικά συνθήματα.

Κατά τήν άφιξιν εις τόν εγγύς τοΰ χώρου «Λειβάδια» υπάρ­χοντα τάφον τοΰ Κομμιτατζή Βασ. Άλεξοποΰλου,δστις επί κεφαλής βουλγαρικής «Γκροΰπας» είχε κατασφάξει τούς “Ελληνας, δλος ό όχλος εγονάτισεν κα'ι στραφείς πρός τήν Καστορίαν μέ άνυψα>μέ- νον τόν γρόνΟον έφώναζεν «Έκδίκησιν. . . Έκδίκησιν. . . », διότι εφονεΰθη ό εγκληματίας βοΰλγαρος κα'ι μάλιστα από τούς Γερμανούς κατά λάθος.

Εις τόν τόπον τοΰ συλλαλητηρίου εξεφώνησαν λόγους δ Δι­κηγόρος Χαρ. Δήμου και Δημοδ. Κολλεντσης Μ. καί συνετάγη καί ένεκρίθη διά βοής ψήφισμα περί τής συναδελφώσεως Ελλήνων καί «Σλαυομακεδόνων», τήςαΰτονομήσεο.)ς τής Μακεδονίας καί έπι- κρατήσεως τής Λαοκρατίας, (χαρακτηριστική σιωπή τηρείται από τούς συμμετασχόντας καί μή ανήκοντας εις τό Κ.Κ.Ε. καί ήδη αριστερίζοντας έθνικόφρονας).

8ον) Τήν ΙΟην Σ)βρίου 1947 είς συγκέντρωσιν γενομένην τή πρωτοβουλία τοΰ ΕΑΜ Καστορίας επί τή απελευθερώσει τής πό- λεως εις τήν πλατείαν τής αγοράς εις περιβάλλον καί έκδήλωσιν Σλαυομακεδονικήν παρετηρήθησαν αΐ κάτωθι άσχημίαι.

α) Δέν ύπήρχεν καμμία εκδήλωσις Ελληνική καί αΐ ελάχισται Έλληνικαί σημαιαι εσχίσ\*)ησαν υπό τών αυτονομιστών, τοΰ δημο­διδασκάλου Κ. Παπαδημητρίου δικαιολογήσαντος τοΰτο ώς επι­θυμίαν τοΰ Λαοΰ.

β) 'Ωμίλησαν βουλγαριστί οί Κεραμιντζής Μιχ. καί Μητρό- πουλος Πασχ. περί αύτονομήσεως τής Σλαυομακεδονικής μειονό- τητος τών Κορεστίων υπό τάς επιδοκιμασίας τοΰ ακροατηρίου.

γ) Ό πρώτος γραμματεύς τοΰ Κ .Κ .Ε. τής περιφερειακής Καστορίας ανέπτυξε τήν έπικράτησιν πλέον τής Λαοκρατίας καί διεκήρυξεν επισήμως τήν απόλυτον ελευθερίαν τής Σλαυομακεδο­νικής μειονότητος, προσφίονήσας αυτούς «’Αδέλφια Σλαυομα- κεδόνες».

9ον) Τήν 15ην Δ)βρίου 1946 εις Βίτσι έγένετο συγκέντροοσις τών αυτονομιστών καί ελασιτών αρχηγών διά τήν εμφάνισιν καί όργάνωσιν τοΰ πληθυσμού επί τή έπικειμένη άφίξει τών άντι- προσώποον τής Επιτροπής Έρεΰνης.

Κατ’ αυτήν συνιστώσιν είς τόν πληΐΗ’σμόν, τόν έλεγχόμενον ύπ’ αυτών, νά ύποβάλη υπομνήματα διαμαρτυρίας είς τήν Ε π ι ­τροπήν μέ τά κάτο^ι συνθήματα : «Στον αγώνα μας δέν μάς

— 119 —

βοηθεΐ κάνεις απ’ έξω, οί ’Άγγλοι βοηθούν τούς Φασίστας και εινε εναντίον τής Αύτονομήσεως τής Μακεδονίας μας» και συν- τάσσουσιν υπόμνημα πρός τόν Στέφαν Μπάρμερ και Τζών Φί- σερ προπομπούς Επιτροπής Έρεΰνης μέ περιεχόμενον « ...Ή μ εϊς τό Άρχηγεΐον Βίτσι σάν εκπρόσωποι τών Ελλήνων και Σλαυο­μακεδόνων άνταρτών μας.,.ο ί Δημοκρατικοί "Ελληνες και Σλαυο- μακεδόνες δώσαμε τά χέρια, οργανωθήκαμε, οί ’Άγγλοι καί οί μοναρχοφασίσται τρομάζουσι άπό τήν ενότητα τών Ελλήνων καί Σλαυομακεδόνων καί φροντίζουν μέ θεμιτά καί άθέμιτα μέσα νά διασπάσουν τούς δύο Λαούς καί νά τούς ρίξουν σέ άλληλοφά- γωμα... θά συνεχίσωμεν τόν άγώνα γιά μιά Ελλάδα λεύτερη... άκέραια... μέσα στήν όποίαν 'Έλληνες καί Σλαυομακεδόνες θά ζοΰν ισότιμα...»

VII. ΣΥΜΜΟΡΙΑΚΟΝ ΚΙΝΗΜΑ

1) Ίστορικόν Όργανώσεώς του.

α) Συνέδριον Καηεταναίων Κοζάνης.

ό Κ.Κ Ε. μετά την αποτυχίαν του κατά τό Δεκεμβριανόν κί­νημα τοΰ 1944 δφειλομένην, κατά τήν είσήγησιν τής 12ης όλο-

μελείας, εις «έξοοελληνικούς παράγοντας και όχι εις τήν ντόπιαν άντίδρασιν πού άποδείχτηκε ανίκανη νά χτυπήση τό κίνημα πού βρίσκεται σέ άνοδο» κα'ι τον εξαναγκασμόν του εις τήν υπογρα­φήν τής Συμφωνίας τής Βάρκιζας 12(1 Φεβρουάριου 1945 μετά τό πολιτικόν λάθος τοΰ ΕΑΜ νά μή έκμεταλλεα'θή τήν ευκαιρίαν τής άφίξεως τοΰ Τσώρτσιλ εις ’Αθήνας τήν 25ην Δεκεμβρίου 1944, έσκέφθη νά άναστείλη πάσαν έπαναστατικήν του ενέργειαν καί νά παρουσιασθη ώς σεβόμενον τήν Βάρκιζαν, καθ’ δσον μετά τήν «σΰμπτυξιν τοΰ Δεκεμβρίου καί ούχί καταστροφήν» έδημιουρ- γήθη νέα κατάστασις, ήτις άπήτει άμεσον αναπροσαρμογήν είς τήν τακτικήν, τάς μεθόδους καί τά συνθήματα τοΰ άγώνος,

Έ π ί πλέον ή νομιμόφρων στάσις του έπεβάλλετο καί από τήν σΰγχυσιν, ήτις παρετηρήθη εις (ορισμένα μέλη τοΰ Κ .Κ .Ε., άτινα κατηγορούν τήν Βάρκιζαν ώς συντρίψασαν ηθικώς καί ύλικώς τό Κομμουνιστικόν κίνημα καί δέν ειχον κατανοήσει, δτι ή Βάρκιζα ήτο μία συνέπεια τής ήττης τοΰ Δεκεμβρίου καί έπέβαλλεν τήν μετάβασιν από τον «ένοπλον άνταρτικόν αγώνα εις τήν μαζικήν πολιτικήν πάλην» καί διά τοΰτο ειχεν ανάγκην πιστώσεως χρόνου νά καταδικάση τό πνεΰμα αυτό, δπερ ώδήγει εις θλιβεράς συ- νεπείας δ ι3 δλόκληρον τον αγώνα τοΰ Κ.Κ.Ε.

Τοΰτο δμως έν τή πραγματικότητι δέν άνταποκρίνεται εις τήν αλήθειαν καί εις τούς ενδομύχους σκοπούς του καί ή έπιδεικνυο-

— 122 —

μένη νομιμοφροσύνη του είναι αποτέλεσμα μάλλον αδυναμίας και ούχι τακτικής.

Κατά τήν Ιίη ν ολομέλειαν τού Κ .Κ.Ε. διεπιστώθη δτι κατά τό Δεκεμβριανόν κίνημα ήΔιεΰθυνσις τοΰ άγώνος έχάθη άπό τήν ηγεσίαν και περιήλθεν εις χεϊρας έξτρεμιστικών στοιχείοίν. Τοΰτο ύπήρξεν αιτία δπως μέγα μέρος τοΰ πληθυσμοΰ τό άκολουθοΰν τό Ε.Α.Μ . και μή άνήκον είς τό Κ.Κ.Ε. νά διαρρεΰση καί νά μή θέλη πλέον νά έγκρίνη τήν άκολουθητέαν πολιτικήν τοΰ ΕΑΜ.

Τό Κ.Κ.Ε. διαπιστώσαν τήν κατάστασιν ταΰτην καί βλέπον νά διαφεΰγη ή δΰναμις έκ τών χειρών του καί δή τό πολεμικόν ύλικόν, άμέσως έσκέφθη, νά καταστρατηγήσω τάς υποχρεώσεις του τάς άπορρεοΰσας εκ τής Συμφωνίας Βάρκιζας, διά νά προετοι- μάση τήν μελλοντικήν έπανάστασιν του (τρίτον γΰρον).

Πρός τοΰτο διέταξε τάς κατά τόπους οργανώσεις του νά άπο- κρΰψωσι τό καινουργές πολεμικόν ύλικόν (αυτόματα δπλα καί πυ­ρομαχικά) εις τά άπόκρυφα σπήλαια τοΰ Γράμμου, Όντρίανν, Σινιάτσικου καί Βίτσι, τά όποια έγνιόριζον μόνον τά έμπιστα στελέχη τοΰ Κόμματος.

Ά ποδίδον μεγάλην σημασίαν εις τήν κατοχήν τοΰ πολεμικοΰ του ΰλικοΰ, ώς τοΰ μόνου άπαραιτήτου διά τήν μελλοντικήν του έπικράτησιν, δέν ήρκέσθη μόνον νά έμπιστευθή τήν άπόκρυψίν του είς τά πλέον έμπιστα στελέχη του, άλλά συνεκέντρωσεν ΰπο- χρεωτικώς ταϋτα εις τήν Σερβίαν, ώστε νά έξασφαλίση άπολΰτως τήν άπόκρυψίν, διότι έφοβεΐτο μήπως προ τής βίας καί τών βα- σανισμών υπό τών οργάνων τής τάξεως λιποψυχήσωσι καί κατα- προδοόσωσι τάς άποθήκας.

’Ε πί πλέον διά τήν έξασφάλισιν τών μελλοντικών ηγετικών στελεχών καί τών πυρήνων τών ενόπλων άνταρτικών όμάδο>ν διέ­ταξε νά γίνωσιν ειδικαί συγκεντρώσεις κατά Μεραρχίας τών Κα- πεταναίων μελών τοΰ Κ .Κ .Ε. πρός έκτίμησιν τής μετά τήν Βάρ­κιζαν δημιουργΐ)θείσης καταστάσεαις καί λήψιν τών επιβαλλόμε­νων μέτρων πρός έξουδετέρωσιν νομίμως τών έκ τής Βάρκιζας υποχρεώσεων τοΰ Κ .Κ .Ε.

Εις τήν ΙΧην Μεραρχίαν έγένετο συγκέντρωσιςτήν 20ην Φε­βρουάριου 1945 εις Κοζάνην ύπό τήν προεδρίαν τοΰ «Μάρκου», Βαφειάδη Μάρκου Καπετάνιου τής Ό μάδος Μεραρχιών καί καθ’ ήν παρευρέθησαν άπαντες οι Καπεταναϊοι τών Μονάδοον τοΰ ΕΛΑΣ μέχρι τοΰ κλιμακίου Τάγματος, άποκλεισθέντων τών στρα­τιωτικών άρχηγών ώς μή έμπνεόντων έμπιστοσΰνην καί μή κρι- θέντων ικανών νά λάβωσι γνώσιν σοβαρών άποφάσεων τοΰ Κ. Κ.Ε. Κατ’ αυτήν παρευρέθησαν οΐ Γιαννούλης Γεώρ. «Σκοτί- δας», (Θεοχαρόπουλος Νικ.) «Λιάκος», (Ή λίας Παπαδημητρίου υπάλληλος Τ.Τ.Τ.) «Χείμαρος», (Γκανάτσος Γεώρ.) «’Αρειανός»,

— 123 —

(Χουτοΰρης Ά ριστ.) «Φωτεινός», Πατσοΰρας ’Ιωάννης, Παπαδό- πουλος Νιχ. «Μπαρμπαλιάς», (Ρουνιάς Ή λίας) και λοιποί.

Κατ’ αυτήν ώμίλησεν ό «Μάρκος» κα'ι εξήγησε τούς λόγους δια τούς οποίους κατέληξαν εις τήν Συμφωνίαν τής Βάρκιζας κα'ι άπέδωσεν αυτούς εις τήν ένεργόν επέμβασιν τής ’Αγγλίας, ε’ις τήν απώλειαν τής διευθυνσεως τοΰ άγώνος υπό τής ηγεσίας, εις τήν μή προετοιμασίαν τοΰ Κόμματος διά τήν επέμβασιν των ’Ά γ ­γλων και είς τήν μεγάλην διαρροήν τών προσχίορησάντων είς τό ΚΚΕ, ήτις προσχώρησις κατά τήν άπελευθέρωσιν ήτο άθρόα και ομαδική, όφειλομένη εις τήν προπαγάνδαν τών καθοδηγητών τοΰ ΚΚΕ, οιτινες διέδιδον και εγένετο πιστευτόν υπό τών καιροσκό- πων, δτι ή έπικράτησις και ή κατάληψις τής αρχής υπό τοΰ ΚΚΕ είναι βεβαία. Ά ντιθέτω ς δέ μετά τήν αποτυχίαν ή διαρροή ήτο μεγαλύτερα τής προσχωρήσεο)ς, διότι ή μεγάλη μάζα τών καιρο­σκοπούν εστράφη πρός τά είΠακόφρονα στοιχεία μετά τήν διαπί­στωσα» τής ένεργοΰ έπεμβάσεως τών ’Άγγλων.

Τήν Βάρκιζαν τήν έχαρακτήρισεν ώς άναγκαίαν καί ώς τό όλιγα)τερον κακόν δπερ ήδύνατο νά ΰποστή τό ΚΚΕ μετά τό πο- λιτικόν λάθος τοΰ ΕΑΜ, νά μή έκμεταλλευθή τήν άφιξιν τοΰ Τσώρτοιλ μέ τάς εύνοϊκάς διαθέσεις του καί άνέπτυξεν δτι οί σκοπο'ι τοΰ άγώνος τοΰ ΚΚΕ δέν επέτυχον διότι εκ τής Συμφω­νίας τής Βάρκιζας ούδέν πολιτικόν κέρδος έπετεΰχθη, εφ’ δσον δέν έξησφαλίσΟη ή συμμετοχή τοΰ ΚΚΕ είς τήν Κυβέρνησιν και ού- δεμία άναγνίόρισις τοΰ άγώνος Κατοχής εγένετο καί ύπέδειξεν δτι ό άγο')ν διέρχεται μίαν κρίσιμον καμπήν τής εξελίξεώς του καί είς τούς Καπεταναίους εναπόκειται νά συνεχίσωσι τήν όλοκλήρω- σιν τών σκοπών τοΰ άγώνος.

Διά τήν επιτυχίαν τοΰ άγώνος καί διατήρησιν τών στελεχών ύπεδείχθη νά άπομακρυνθώσιν εκ τής Ελλάδος, διότι άφ’ ενός μέν έκινδύνευον νά συλληφθώσι και άφ’ ετέρου ούδεμία ενέργεια τοΰ Κόμματος προεβλέπετο άμεσος. Τουναντίον δέ τό Κόμμα είναι υπόχρεο)μένον νά δείξη νομιμοφροσΰνην καί εν άναμονή τών ενεργειών τών ’Εθνικών Κυβερνήσεων νά καθορίση τόν χρόνον καί τόν τρόπον τής επαναστατικής του ενεργείας.

Ή άπομάκρυνσις είς Σερβίαν τών ηγετικών στελεχών επεβά- λετο καί έκ τοΰ φόβου τής τυχόν προσχωρήσεο'ίς των εις τόν αποστάτην τοΰ κόμματος Ά ρ η ν Βελουχιώτην, πρός τάς αντιλή­ψεις τοΰ οποίου τό πλεΐστον τών «δυναμικών στοιχεία>ν», οί κα- πεταναιοι, συμπαχ^ώς διέκειτο καί δστις διεφώνησεν πρός τήν τακτικήν τής 'Ηγεσίας τοΰ κόμματος, διότι άφησεν εκτεθειμένα τά μέλη τοΰ κόμματος είς τήν Συμφωνίαν τής Βάρκιζας καί έπί- στευεν είς τήν συνέχισιν τοΰ άγώνος άνευ ούδεμιάς διακοπής καί μετά τήν ενεργόν επέμβασιν τών Ά γγλω ν.

— 124 —

'Ο ’Άρης Βελουχιώτης κατόπιν τής αποστασίας του, διαπι- στωθείσης κυρίως εις την σύσκεψιν τών Τρικκάλων (άρχάς Μαρ­τίου 1945) καθ’ ήν, άποχαιρετών τούς άπολυομένους Έ λασίτας εκαυτηρίασεν ως προδοτικήν την στάσιν τής Η γεσίας και συν- έστησεν εις αυτούς νά τον ακολουθήσουν, έχαρακτηρίσθη υπό τοΰ Κόμματος ως επικίνδυνος αντίπαλος και άπεφασίσ\)η ή εξόντωσίς του, καί ώς εκ τούτου διετάχθησαν αί κομματικαί οργανώσεις, νά μή παράσχωσιν καμμίαν διευκόλυνσιν, νά παρεμποδίσοοσι τήν προσχώρησιν μελών, νά άποφΰγωσι τήν συνεργασίαν καί τέλος νά μή διστάσωσι νά συντελέσωσιν εις τήν έξόντωσίν του εν ανάγκη προδίδουσαι αυτόν εις τά καταδιωκτικά άποσπάσματα τοΰ Στρατοΰ.

Αποτέλεσμα τών οδηγιών τοΰ κόμματος έναντι τοΰ ’Άρη Βελουχιώτη εις τήν Δυτικήν Μακεδονίαν ύπήρξεν αφορμή τής παρ’ ολίγον συλλήψεως τής όμάδος Βελουχιώτη εις τό παραμε­θόριον χωρίον Καλή-Βρύση Καστορίας τον Ιούλιον 1945, φο- νευθέντων δύο μελών του κατά τήν συμπλοκήν, οπότε έπεδίωξεν νά εισέλθη ε’ις Αλβανίαν ένθα δέν εγένετο δεκτός καί έξηναγκά- σθη νά επιστρέψη είς Χάσια καί ’Άγραφα ένθα καί εξοντώΐ^·

Οί Καπεταναίοι μετά τριήμερον σύσκεψιν έπείσθησαν εις τάς υποδείξεις τοΰ Κ.Κ.Ε. καί όμαδικώς άπαντες οί Καπεταναίοι τής ΙΧης Μεραρχίας άνεχώρησαν εντός τοΰ Μαρτίου 1945 είς Α λ ­βανίαν διά τοΰ Γράμμου καί εκεΐθεν εις Σερβίαν πριν ακόμη άφιχθώσιν αΐ Δυνάμεις τής ’Εθνοφυλακής εις τήν Δυτικήν Μακεδονίαν.

Μετά τών Καπεταναίων άνεχώρησαν καί πολλά Πολιτικά Η γ ε ­τικά στελέχη τοΰ Κ.Κ.Ε. τής περιοχής Καστορίας καί τοΰ ΣΝΟΦ τής περιοχής Κορεστίων, ελάχιστοι τέως άντάρται τοΰ άμέσου περιβάλλοντος τών Καπεταναίων καί οΐ άποκρύψαντες τον οπλισμόν.

Κατά την άνοιξιν τοΰ 1945 τά Κορέστια εύρίσκονται ούσια- στικώς υπό τήν κατοχήν τών Αυτονομιστών τοΰ Γκότσε, τών όποάυν ένοπλοι όμάδες κυκλοφοροΰσιν ελεΐ'θέρως εις τά χωρία καί προπαγανδίζουσι τήν ιδέαν τής. Αύτονομήσεακ, στρατολο- γοΰσι νέους καί συνιστώσι τήν στενήν συνεργασίαν μετά τοΰ Κ .Κ .Ε ., χαρακτηριζομένου ώς τοΰ μόνου Κόμματος, «δπερ άνε- γνώρισεν τά δικαιώματά μας καί θά μάς παράσχη τήν ελευθε­ρίαν μας».

Ή άνοιξις τοΰ 1945 είναι ή εποχή, καθ’ ήν μεταξύ τής Η γ ε ­σίας τοΰ Κ.Κ.Ε. έπεκράτει κατάστασις άληθοΰς άπογνοόσεως καί πανικοΰ, δφειλομένη άφ’ ενός μέν είς τήν αποτυχίαν τοΰ Κινή­ματος καί τήν διάσπασιν τών γνωμών επί τής ώφελιμότητος τής Συμφωνίας Βάρκιζας καί άφ’ ετέρου κυρίως είς τήν έλλειψιν

— 125 —

σαφών οδηγιών έκ τής Μόσχας, ήτις μάλλον συνίστα τήν εποχήν ταΰτην εις τούς Κομμουνιστάς, δτι έπρεπε νά έπωφεληθώσι τής άνακωχής, ήτις παρείχετο άπό τήν Βάρκιζαν διά νά προετοιμα- σθώσι βαθμιαίους και άθορύβως δ ι3 έν εντελώς διάφορον σχέδιον δράσεως.

Τήν εποχήν ταΰτην ή Μόσχα ήτο άπησχολημένη μέ τήν σΰ- σκεψιν Γιάλτας καθ’ δσον άπέβλεπε κα'ι επέτυχε τήν άναγνώρισιν τών κατακτήσεών της εις τήν Γερμανίαν, τήν ούσιαστικήν κατά- κτησιν τής Πολωνίας, τήν άναγνώρισιν τοΰ Καθεστώτος τοΰ Τ ί­του εις τήν Νοτιοσλαυΐαν και τήν έξασφάλισιν τοΰ «Βέτο» είς τό Συμβούλιον Άσφαλείας κα'ι συνεπώς δέν έθεώρησε σκόπιμον και διπλωματικόν εις Γιάλταν νά προβάλη οίανδήποτε άξίωσιν διά τήν Ελλάδα, άλλά άκροθιγώς συμπεριέλαβε ταΰτην εις τό ζήτημα τής Κυβερνήσεως τών άπελευθερωμένων Ευρωπαϊκών χωρών.

Έ π ί πλέον άπό τοΰ ’Οκτωβρίου τοΰ 1944 (Έπίσκεψις Τσώρ- τσιλ κα'ι Ί Ιντεν είς Μόσχαν) ειχον συγκατανεύσει επισήμως. «Έ άν ή Ά γγγία εΌεώρει τοΰτο άναγκαίον και άνελάμβανε στρατιωτικήν δράσιν διά νά καταστείλη ταραχάς έν Έλλάδι, οί Ρώσσοι δέν θά έπενέβαινον. Εις άντάλλαγμα ή Μ. Βρεττανία θά άνεγνώριζε τό δικαίωμα τών Σοβιέτ νά εχωσι τήν ηγεσίαν εις τήν διατήρησιν τής τάξεως είς Ρουμανίαν (έκ τοΰ βιβλίου Μπέρνς «Μέ άπόλυτον ειλικρίνειαν») κα'ι πράγματι ό Στάλιν ένέμεινεν αύστηρώς είς τήν συμφωνίαν ταΰτην κατά τήν Δεκεμ- βριανήν ρήξιν, παρά τό γεγονός δτι ήτο πολύ δυσάρεστον είς αυ­τόν και τούς περ'ι αυτόν ή άποτυχία τοΰ Κινήματος καί ή δέ- σμευσίς των πρός έπέμβασιν.

Ε ίναι ή εποχή καθ’ ήν οί άντιπρόσίοποι τοΰ Κ .Κ .Ε . οί ύπο- γράψαντες τήν Βάρκιζαν έπεσκέπτοντο τάς Έλληνικάς και Ά γ - γλικάς "Αρχάς καί διεβεβαίουν, δτι μετά τήν «άρσιν τής παρε- ξηγήσεοος» θά είναι ήσυχοι καί φιλόνομοι πολϊται, τό δέ Κομ- μουνιστικόν ό'ργανον άντεκατέστησεν τό παλαιόν Κομμουνιστικόν Σύνθημα «Προλετάριοι δλων τών χωρών ’Ενωθείτε» διά τής επιγραφής «Τά πάντα διά τήν συντριβήν τοΰ Φασισμού».

β) Ά& ρόα διαρροή είς Σερβίαν και *Αλβανίαν .Περιοχή Κ αοτορίας : Μετά τήν άφιξιν είς τήν περιο­

χήν Καστορίας τών Στρατιωτικών, Πολιτικών, Δικαστικών ’Αρχών (Ιούλιος 1945) ήρξατο ή συστηματική δία^ξις τών ενεχόμενων διά κοινά εγκλήματα Κομμουνιστών καί Σλαυοφώ- νανν Κομμιτατζήδων τής περιοχής, καί ήσαν πολλοί οί έγκλημα- τίαι, διότι ό Κομμουνισμός καί Βουλγαρισμός άπό κοινού είργά- σθησαν είς τήν περιοχήν ταΰτην διά τήν «φ υ σ ι κ ή ν έ ξ ό ν- τ ω σ ι ν τ ο ΰ α ν τ ί π α λ ο υ», καί ό αντίπαλος ήτο ισχυρός

— 126 —

και άπεγνωσμένως άντέδρα εις τάς ανθελληνικάς προσαρτηστικάς κα'ι αΰτονομιστικάς ενεργείας τών Σλαυοφρόνίον και συνεπώς τά εγκλήματα των ήσαν πολλά και ανατριχιαστικά,

Αί κατά τόπους οργανώσεις τοΰ Κ.Κ.Ε. συμφώνους μέ τάς οδηγίας τοΰ Κέντρου (’Ιούλιος 1945) ύπεδείκνυον τήν άναχώρη- σιν είς ’Αλβανίαν κα'ι Σερβίαν τών ενεχόμενων διά κοινά εγκλή­ματα και λοιπών Έλασιτών διά νάάποφΰγωσι δήθεν τάς ώμότη- τας κα'ι εκτελέσεις τών φασιστικών οργάνων τών ’Αθηνών, πραγ- ματι δμως διότι έφοβοΰντο τήν άγανάκτησιν και τήν οργήν τών οικογενειών τών θυμάτων των.

Διά τήν διευκόλυνσιν τής εισόδου εις τά γειτονικά Κράτη εφοδιάζοντο διά φύλλων πορείας καί δ ι’ ειδικών συμπεφωνημέ- vcov στοιχείων υπό τών κατά τόπους παρανόμως λειτουργουσών όργανίόσεων καί βάσει τών οποίων έγένοντο δεκτοί υπό τών ’Αρ­χών προκαλΰψεως τής ’Αλβανίας καί Σερβίας.

Είδικώς διά την περιοχήν της Καστορίας αρμόδιος διά τήν χορήγησιν φύλλων πορείας ήτο ό Φώτιος Παπαδημητρίου Γεω­πόνος εκ Γέρμα, Γραμματεΰς Β τής περιφερειακής επιτροπής Κ.Κ.Ε. Καστορίας, δστις διετήρει εΐδικόν Γραφειον και διά τών κατά τόπους συνδέσμων του άπέστελλεν τά φΰλλα πορείας τών προτρεπομένοον δ ι’ άναχώρησιν εις τήν Σερβίαν.

Περιοχή Κορέοτίων. Μετά τήν έγκατάστασιν τών Σταθμών Χωροφυλακής εις τά Κορέστια (11η ’Ιουλίου 1945) αί ΰπάρχου- σαι αΰτονομιστικαί ένοπλοι ομάδες τοΰ Γκότσε ήρχισαν δολοφο­νικά) τώ τρόπφ νά προσβάλωσι τά όργανα τάξεως (δολοφονία δυο χωροφυλάκων τοΰ Σταθμό ΰ Χωροφυλακής Κάτω Ύδροΰ- σης), νά συνιστώσιν εις τούς κατοίκους άνυπακοήν καί απειθαρ­χίαν εις τά όργανα τάξεως νά συνεχίζωσι τήν αύτονομιστικήν των προπαγάνδαν, ιδία είς τά χωρία ένθα δέν ΰπήρχον όργανα τάξεως.Οίττω εις τό Μακροχώρι επαίχθη διά δευτέραν φοράν τό δράμα

" «Ματοομένος Γάτος» τή πρωτοβουλία πάλιν τοΰ Παπατραγιαν- ' νοΰ Λαζάρου, έκ Δενδροχωρίου, σημαίνοντος μέλους τής Διοι-

κοΰσης ’Επιτροπής τοΰ ΣΝΟΦ, συνεργάτου τοΰ Τερπόφσκυ, δστις προλογίζων τό δράμα, ειπεν «’Ε πί τέλους ήλθεν ό καιρός νά άκοΰσωμεν εΙς τήν μητρικήν μας γλώσσαν, έπειτα από τόσην Έ λ- ληνικήν τυραννίαν, ΐδικόν μας δράμα, τό όποιον είναι ενα μέρος τής δλης τυραννικής ζωής δλων τών Μακεδόνων, χάρις εις τους αγώνας μας καί τήν συνεργασίαν μας μετά τοΰ Κ .Κ .Ε .», Εις τά διάφορα χωρία τοποθετοΰσι πινακίδας μέ επιγραφάς «Νά άνα- ζήση ή ολοκληρωμένη Μακεδονία», «Μήτρος Βλάχος, Τσακαλά­ρωφ» κτλ.

Διά τής προπαγάνδας τοον εσκόπουν τήν άναπόλησιν τών άγώ-

— 127 —

νων τοΰ 1903— 1907 και ήθελον νά μεταδώσωσι τήν πίστιν είς τόν άγώνα, διότι διεπίστωνον, δτι οί ευκατάστατοι χωρικοί, δέν έπεδείκνυον μεγάλον ενθουσιασμόν και προθυμίαν εις τάς αυτο- νομιστικάς των ένεργείας, καθ’ δσον πολλά τους ειχε διδάξει ή πείρα τοΰ παρελθόντος (Κομμιτάτα 1903, Κομμιτάτα 1941-1943, αποστασία Πέϊου Ν. κα'ι αΰτονομιστικόν κίνημα Γκότσε).

Συμμορίαι Παρτιζάνων τοΰ Τίτου διέτρεχον τήν περιοχήν τής Πρέσπας κα'ι συνίστων τήν άθρόαν άναχώρησιν τών Σλαυομακε­δόνων εις τήν Γιουγκοσλαυΐαν, επισείοντες τόν κίνδυνον εκ τής άφίξεως τών οργάνων τάξεως τοΰ Έλληνικοΰ Κράτους.

Κατόπιν τής δραστήριας κινήσεως τής Χωροφυλακής πρός δίωξιν τών ενόχων διά κοινά εγκλήματα, τήν περιστολήν τής άντε- θνικής αΰτονομιστικής κινήσεως κα'ι κυρίως τήν καταδίο)ξιν τών ενόπλων αΰτονομιστικών όμάδων, οί υποπτευόμενοι τούς έαυτοΰς των ώς ενόχους και υπολόγους έναντι τής Δικαιοσύνης και τοΰ ’Έθνους κα'ι καθ’ ύπόδειξιν και προτροπήν τών αΰτονομιστικών οργανώσεων, έγκατέλειψαν τά χωρία των κα'ι κατέφυγον άλλοι μέν εις τά βουνά και ενίσχυσαν τάς ύφισταμένας ενόπλους οργανώσεις, άλλοι δέ εις τήν Σερβίαν.

Καθ’ ύπόδειξιν τών μετριοφρονεστέρων συγχωριανών των κα'ι τή διαβεβαιώσει τών Α ρχώ ν Χωροφυλακής πολλο'ι έκ τών παραπλανηθέντων έπανήλθον εις τά χωρία των και παρεμεινον μόνον ελάχιστοι οί φανατικοί Αΰτονομιστα'ι εις τάς ενόπλους ομάδας.

Ή ΰπαρξις και δράσις τών ενόπλων αΰτονομιστικών όμάδων διετηρήθη μέχρι τοΰ Ν]βριου 1945, οπότε πλέον, λόγω τής δυσ- κόλου διαβκόσεώς των, έκ τών ληφθέντων μέτρων υπό τής Χω­ροφυλακής κα'ι Εθνοφυλακής, έξηναγκάσθησαν καί κατέφυγον εις τήν Σερβίαν. Παρεμεινον μόνον ελάχιστοι ισχυρο'ι διαφωτι- σταί μέ επικεφαλής τόν Παπατραγιάννην Λάζαρον, οί όποιοι, υπο­θαλπόμενοι και άποκρυπτόμενοι ύπό τών κατοίκων τών χωρίων εις τά όποια δέν ύπήρχον τμήματα Χωροφυλακής καί Ε θ νο φ υ ­λακής, συνέχιζον τήν διαφώτισιν καί τήν αΰτονομιστικήν των προπαγάνδαν.

Οΰτω λοιπόν κατά τό Θέρος καί Φθινόπωρον τοΰ 1945 πα- ρατηρειται άθρόα διαφυγή βουλγαροφώνων έκ Κορεστίονν πρός τήν Σερβίαν, τή υποκινήσει τών Αυτονομιστών τοΰ Γκότσε, καί τών έναπομεινάντων επί τοΰ Έλληνικοΰ έδάφους πρακτόρων τοΰ Διεθνοΰς Κομμουνισμοΰ, οΐτινες άντί νά συγκρατήσουν τουτους νά παραμείνωσιν εις τάς εστίας των τουναντίον τους ένεθάρρυ- νον καί τους έξώθουν νά διαφΰγωσι πρός τήν ’Αλβανίαν, Νο- τιοσλαυΐαν καί Βουλγαρίαν, έφ’ δσον ήσαν νέοι καί ήδΰναντο νά χειρισθώσι τά δπλα, δπως άποφΰγωσι τάς διώξεις τοΰ Κράτους

— 128 —

δπερ έφοβοΰντο δτι θά ήρχετο ώς τιμωρόν διά τάς άποσκιρτικάς των ένεργείας, και τάς διοόξεις και βαναυσότητάς των πρός τό Έλληνικόν Στοιχεΐον κατά τήν διάρκειαν της κατοχής ώς Κομιτα­τζήδων.

Είδικώτερον ή άθρόα διαφυγή εις Σερβίαν τών βουλγαρο­φρόνων συνεπεία τής αποτυχίας του Δεκεμβριανού Κινήματος, δπερ ειχεν ώς αποτέλεσμα τήν διαπίστωσιν τής αποτυχίας τών σκοπών τοΰ Κ.Κ.Ε. πρός κατάληψιν τής αρχής και συνεπώς τήν μή πραγματοποίησιν και τών ιδίων σκοπών των τών συνισταμέ- νων εϊτε εις τήν αύτονόμησιν τής περιοχής των, είτε είς τήνάπό- κτησιν τών ελευθεριών καί δικαιωμάτων των ώς με ι ο νό τ η- τ ο ς Σλαυϊκής.

Οι αρχηγοί τοΰ σλαυομακεδονικοΰ αΰτονομιστικοΰ κινήματος διαπιστώσαντες τήν συγκέντρ(οσιν τών ήγετικών στελεχών τοΰ Κ.Κ.Ε. εις Σερβίαν καί τήν εκεί προετοιμασίαν αυτών διά τον «τρίτον γΰρον» εκρινον δτι συμφερο)τερον δ ι5 αυτούς είναι ή συνταυτισις τών συμφερόντων των καί ενεργειών των μετά τοΰ Κ .Κ.Ε. καί πρός τοΰτο ώθουν βουλγαρόφρονας είς Σερβίαν διά νά διαθέτωσιν όγκον δυνάμείον επαναστατών, κατά την μελλοντι- κήν έπανάστασιν τοΰ Κ .Κ .Ε ., διά τών οποίων καί δυναμικώς εν ανάγκη θά ήδΰναντο νά άπαιτήσαισι τήν ίκανοποίησιν τών αιτη­μάτων τής αύτονομήσεώς των, διότι πάντοτε είχον δυσπιστίαν πρός τούς Καπεταναίους τοΰ ΕΛΑΣ μήπως άθετήσωσι τάς υπο­σχέσεις των μετά τήν επικράτησίν των.ώς καί είς τό παρελθόν. Δέν έδίστασαν νά προτρέψίοσι καί την διοικούσαν επιτροπήν τοΰ Ενόπλου Κομμιτάτου Πασχ. Καλλιμάνην, Λεων. Σέκρον, Χρήστον Ροΰκκαν καί λοιπά μέλη τοΰ Ενόπλου Κομμιτάτου, νά διαφιίγω- σιν είς Σερβίαν.

Έπικουρικώς διά τήν άθρόαν διαφυγήν τών βουλγαροφρό­νων συνετέλεσαν καί αί τοπικαί έπιτροπαί τοΰ Κ.Κ.Ε. έπί τώ σκοπώ νά χρησιμοποιηί^ή καί νά μή μείνη αδιάθετον απαν τό άνθελληνικόν στοιχεΐον διά τον άποφασιστικόν αγώνα των πρός κατάκτησιν τής Αρχής.

Πάντοτε τό Κ.Κ.Ε. ύπελόγιζεν τό αύτονομιστικόν τοΰτο στοι- χεΐον διά τον αγώνα του πρός κατάκτησιν τής ’Αρχής καί έπ5 αύ­τοΰ σήμερον Στηρίζεται καί διεξάγει τον αγώνα του. Έ κ τής πε­ριοχής τών Κορεστίων αντλεί έμψυχον καί αψυγον ύλικόν, έξ αύτής καί μόνον προήλΐΐον τά πλέον αΐμοβόρα εκτελεστικά όρ­γανα τών Ελλήνων πατριωτών. Κορεστιανοί είναι οΐ έκδορεΐς καί σφαγιασταί τοΰ άρχιληστοΰ Φορφόλια. Κορεστιανοί είναι οι έναπομείναντες οπαδοί τοΰ άρχηγοΰ τοΰ Γράμμου Γιαννοΰλη Γεωρ.' αν καί ελληνοφώνου. ’Από τά Κορέστια ένισχύονται οίκονομικώς διά τών έμβαζομένων μεγάλίον χρηματικών ποσών

— 129 —

έξ Αμερικής κα'ι Καναδά υπό τών εκεί φανατικών Κορεστια- νών οπαδών τοΰ βουλγαρικού κομμιτάτον. Χάρις εις τους Κομ- μιτατζήδες τών Κορεστίοιν ήνδρώθη τό συμμοριακόν ζήτημα και διατηρείται εις τήν παραμεθόριον Δυτικήν Μακεδονίαν.

γ ') Ά κατεύΰ 'υντο ι ένέργειαι τών όργάνων τάξεως-Έ π 'ι πλέον εις τήν άθρόαν διαφυγήν εις τήν Νοτιο-

σλαυίαν κα'ι ’Αλβανίαν έκ τής περιοχής Καστορίας και Κορε­στίων συνετέλεσαν κα'ι ώρισμένα όργανα τής τάξεως, εις τά όποια δέν παρετηρήθη πολιτικότης εις τήν συμπεριφοράν των έναντι τών έλασιτών κα'ι τών αυτονομιστών.

Δυστυχώς υπό τών οργάνων τάξεως δέν ειχε διαγνο)σθή ή ψυχολογική κατάστασις τών έλασιτών, τών ελληνοφώνων και βουλ­γαροφώνου τών Κορεστίων κα'ι τών συμπαθώς διακειμένων πρός τό ΕΑΜ έκ τών κατοίκων γενικώς τής περιοχής Καστορίας και Κορεστίων, οιτινες, λόγφ τοΰ Δεκεμβριανού Κινήματος κα'ι τών άθρόων σφαγών και όμηριών, διαπιστωθεισών κα'ι υπό τών αγ­γλικών εργατικών οργανώσεων Σιτρίν ε I χ ο ν π ρ ο δ ι α τ ε θ ή δ υ σ μ ε ν ώ ς κ α τ ά τ ο ΰ Κ. Κ. Ε. κ α ΐ ε ι χ ο ν δ ι α π ι - σ τ ώ σ ε ι τ ή ν π λ ά ν η ν τ ω ν κ α ί τ ά ψ ε ΰ δ η τ ο ΰ Κ. Κ. Ε. δ ι ά τ ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς τ ο ΰ Δ ε κ ε μ β ρ ι α ­ν ο ύ Κ ι ν ή μ α τ ο ς κ α ι σ υ ν ε π ώ ς δ έ ν ή κ ο λ ο υ- θ ή θ η π ο λ ι τ ι κ ή κ α τ ε υ ν α σ μ ό ΰ. Έ π ί πλέον δέν ύπήρχεν ενιαία κατεΰθυνσις εις τό Κέντρον έπ'ι τής ακολουθη­τέας τακτικής έναντι τών έλασιτών κα'ι αυτονομιστών, αλλά ή όλη ενέργεια παρέμεινεν έξ ολοκλήρου εις τήν πρωτοβουλίαν τών κατά τόπους Διοικητών τμημάτων τάξεως, οιτινες πλέον ένήργουν βάσει τής ιδιοσυγκρασίας των, τοΰ βαθμού διο)ξεώς t o jv υπό τοΰ ΕΑΜ καί τών πολιτικών καί πολιτειακών των πεποιι^ήσεων.

Ή άθρόα διαφυγή Έλασιτών καί Αυτονομιστών έντός τοΰ1945 εις Σερβίαν καί ’Αλβανίαν δέν έξετιμήθη δεόντως, ου μό­νον υπό τών τοπικών αρχών Καστορίας, αιτινες ευχαρίστως έπλη- ροφορούντο τούτο, καθ’ δσον έφαντάζοντο δτι έξέλιπεν πάσα δράσις αυτών καί οΰτω άπηλλάσοντο τοΰ ένοχλητικού στοιχείου, αλλά ουδέ υπό τοΰ Κέντρου, καί επρεπεν νά ελθη τό 1946 νά τεθή εις εφαρμογήν τό σχέδιον τών συμμοριτών, νά γίνωσιν αί διαφωτιστικαί αποκαλύψεις τών συλληφθέντων ή αύτομολησάν- των τροφίμων τοΰ Μπούλκες Γεωργίου Πάτσου, Φωτίου Κο- τεπάνου «’Αννίβας», Χρήστου Μαντζουράνη καί τόσων άλλα>ν. Έ πρεπε νά κατασχεθώσιν οι Στρατιωτικοί Κανονισμοί τοΰ «Στρατιοττικοΰ Κομμουνιστικού Σχολείου τοΰ Μπούλκες» διά νά φανή έν δλη της τή έκτάσει ή εξωθεν επιβουλή κατά τοΰ Ε λλη­νικού Κράτους, ή προπαρασκευή τής μελλοντικής έπαναστάσεως (τρίτος γύρος) καί αντί νά νομίζωσιν δτι άπηλλάγησαν τών έπι-

9

180 —

κίνδυνων επαναστατικών στοιχείων, τουναντίον επρεπε νά λη- φθώσιν κατάλληλα κατασταλτικά και προληπτικά μέτρα πρός άπα- γόρευσιν τής τοιαύτης διαρροής.

δ ) Διεθνής ονβχέτιβις τών αίτιων διαφυγής πρός τήν Σ ερβ ία ν : Τό θέρος τοΰ 1945 δέον νά χαρακτηρισθή ώς ή προετοιμασία τοΰ «τρίτου γΰρου». Είναι ή εποχή καθ’ ην ό Κομμουνισμός προβαίνει είς σαφώς άντιπειθαρχικάς πράξεις. Είναι ή έποχή καθ’ ην εις τήν Διάσκεψιν τοΰ ΓΙότσδαμ ή Ρωσ- σία έπρόβαλεν άξίωσιν διά μίαν στρατί,ωτικήν βάσιν εις τήν Θεσσαλονίκην ή Άλεξανδροΰπολιν κα'ι διετυπα>σεν κατηγορίαν δτι ή ’Αγγλία έπεμβαίνουσα είς τά εσωτερικά τής Ελλάδος, άσκεΐ πολιτικήν ίμπεριαλιστικήν, υποστηρίζει καθεστώς « Ά ντι- δημοκρατικόν». Είναι ή εποχή καθ’ ήν ό άφιχθείς έκ Γερμανίας Γενικός Γραμματεύς τοΰ Κ .Κ.Ε. Ν. Ζαχαριάδης, φορεύς τών νέων οδηγιών τής Μόσχας, εγκαινιάζει νέαν πολιτικήν, περισσό­τερον άποφασιστικωτέραν και προκλητικωτέραν τής άνοίξεως.

Εκδηλώσεις τής νέας πολιτικής είναι 1) ή άπαίτησις διά «Άντιπροσωπευτικήν Κυβέρνησιν» στηριζομένην εις τάς άρχάς τής Συμφωνίας τής Γιάλτας, εξασφαλιζοΰσης τήν συμ­μετοχήν τοΰ ΕΑΜ και Κ.Κ.Ε. εις τήν Κυβέρνησιν. 2) 'Η πρόσ- κλησις ολοκλήρου τοΰ Κόμματος καί τοΰ Δημοκρατικοΰ Λαοΰ «εις μαζικήν πάλην» διά τής όργανώσεως τής «Μαζικής Λαϊκής Αΰτοαμιη'ης» άπό ολον τόν πληθυσμόν έναντίον τών φασιστών δολοφόνων. 3) Ή άνάμιξις καί ή έπέμβασις εις τά εσωτερικά τής Ελλάδος τών Βορείων γειτόνων μας.

Αί μέχρι τοΰδε έπαναστατικαί εκδηλώσεις τοΰ Μαρτίου— ’Απριλίου 1944 είς Μέσην ’Ανατολήν καί τοΰ Δεκεμβρίου 1944 εις ’Αθήνας έπεδκύκοντο νά τηρηθώσιν υπό τοΰ Κ.Κ.Ε. μακράν πάσης ξενικής επιρροής τών Βορείων γειτόνων καί έσημειοίνοντο ώς εξεγέρσεις τοΰ «Δημοκρατικού καί άντιφασιστικοΰ 'Ελληνικοΰ Λαοΰ», διότι ή μέν ’Αλβανία καί Βουλγαρία άκόμη δέν έθεω- ροΰντο ώς «συνεμπόλεμοι» ή δέ Νοτιοσλαυΐα, καίτοι εύρίσκετο ύπό τόν Τΐτο, δέν ειχεν έστοτερικήν σταθερότητα έπιτρέπουσαν άνάμιξίν της καί έπιβοήθησιν τοΰ άδελφοΰ Κομμουνιστικού Κόμ­ματος Ελλάδος.

Κατά τό θέρος ό'μως τοΰ 1945 διεθνώς ειχον έκκαθαρισθή αί άξιώσεις τής Ρωσσίας επί τής Ελλάδος. Τό νέον καθεστώς τών Βαλκανίων ειχεν διαμορφοοΐΚ] εις ενιαίαν καί πειθαρχούσαν δΰ- ναμι.ν κροΰσεως τοΰ «Κατακτητικού Κομμουνισμού» διά τήν έπί- τευξιν τών Σλαυϊκών βλέψεων επί τής ’Ανατολικής Μεσογείου. Ή Ελλάς ήτο ό φυσικός καί μοιραίος άντίπαλος τοΰ Σλαυϊσμοϋ μέ τό καθαρώς άντικομμουνιστικόν της καθεστώς μέ τήν επί τής φιλίας τής ’Αγγλίας στηριζομένην εξωτερικήν πολιτικήν καί μέ

— 131 —

τάς έδαφικάς της αξιώσεις έπί της Βορείου Η πείρου καί τοΰ τμήματος τής Δυτικής Θράκης.

Συνεπώς δέν επρεπεν μόνον νά άρχίση ή εναντίον τής Ε λ ­λάδος εκστρατεία (τρίτος γύρος) ή οποία άπέβλεπεν είς τήν καθυ- πόταξιν τοΰ σημαντικωτέρου νευραλγικοί σημείου τής Ευρώπης, άλλα επρεπεν νά δυσφημισθη είς την Διεθνή γνώμην καί κατα- στή αντιπαθές ως φασιστικόν, άντι δημοκρατικόν καί ίμπεριαλι- στικόν Κράτος, εχον κατακτητικάς διαθέσεις εναντίον τών γειτό­νων του.

Ή εκστρατεία κατά τής Ελλάδος εκ της Βουλγαρίας καί Α λ ­βανίας αρχίζει μετά την δημοσίευσιν υπό τοΰ «Ριζοσπάστου» τής δήθεν επιστολής τοΰ άνωνυμογράφου ’Αντ]ρχου, καταγγέλλοντος δτι ή 'Ελλάς προετοιμάζει εισβολήν είς τήν Αλβανίαν, καί κυ­ρίως υπό της Νοτιοσλαυΐας από τά μέσα Ιουλίου 1945, οπότε καταγγέλλεται δτι καταδιώκει τόσον άμειλίκτως τούς συμπαγείς «Σλαυομακεδόνας καί Αλβανούς» πληθυσμούς τών βορείων Επαρχιώ ν, ώστε τούς εξαναγκάζει νά καταφύγωσι κατά χιλιάδας είς τάς γειτονικάς χώρας διά νά ζητήσωσιν άσυλον.

Γνωσταί είναι αί συκοφαντίαι τής έφημερίδος «Μπόρμπα» καί τών βουλγαρικών εφημερίδων μέ επικεφαλής τον «Ααϊκόν Στρατόν», αιτινες άνεβίβαζον είς 30.000 τούς καταφυγόντας πρό­σφυγας έξ 'Ελλάδος, καί κυρίως αί διά τοΰ Ραδιοφωνικού στα­θμού Βελιγραδιού μεταδοθεΐσαι τήν 8ην Ιουλίου 1945 δηλώσεις τοΰ Στρατάρχου Τίτο, καθ’ άς βεβαιώνει δτι «υπάρχουν χιλιάδες χιλιάδων οχι μόνον Σλαυομακεδόνων αλλά ακόμη καί 'Ελλήνων, οί όποιοι κατέφυγον είς τήν Νοτιοσλαυΐαν καί οί όποιοι περιθάλ- πτονται ήδη είς Βοϊβοδίναν» δτι ό ελληνικός Στρατός προκαλεΐ επεισόδια εις τά σύνορα καί τό έλληνικόν καθεστώς δπερ «είναι μισητόν από τύν έλληνικόν λαόν» παίζει τον ρόλον ιού «προβο­κάτορα» κατά τής ειρήνης τών Βαλκανίων, καί αιτινες δηλώσεις προΰκάλεσαν τον Πρωθυπουργόν Ναύαρχον Βούλγαρην νά μεταβή είς Θεσσαλονίκην, νά ανασκόπηση την κατάστασιν έν συνεργασία μετά τών έκεϊ 'Ελληνικών καί Α γγλικών ’Αρχών καί κατά τήν επιστροφήν του είς Α θήνας νά προβή είς τάς κατηγορηματικός έκείνας δηλώσεις, άπαντήσας είς τήν πρόκλησιν τού Τίτοι?.

2ον Ό ρ γ ά ν ω σ ις Ν.Ο.Φ.

Οί είς τήν ’Αλβανίαν καί Σερβίαν καταφυγόντες ελασΐται Αύ- τονομισταί συνεκεντρώθησαν οί μέν τής Αλβανίας εις τό Ροΰ- μπικ οί δέ τής Σερβίας είς Μπούλκες, μετά περιπλάνησιν κατά τό θέρος εις Μον αστήριον, Τέτοβον καί Περλεπέν ένθα τό φθι- νόπωρον τοΰ 1945 συνεκεντρώθησαν καί οί έκ Ρούμπικ τής ’Αλ­βανίας άφιχθέντες.

— 132 —

Δέν κατέστη δυνατόν νά εξακριβωθή δ πραγματικός αριθμός τών διαφυγόντων εις τά γείτονα Κράτη, πλήν δμως δέν απομα­κρύνεται τής αλήθειας δταν ΰπολογισθώσιν εις 7-8 χιλιάδες οί Έλασΐται Κομμουνισταί και εις άλλας τόσας οί Αΰτονομισταί τής περιοχής Καστορίας-Φλωρίνης-’Εδέσσης, άλλως τε και ό Τίτο εις τάς Ραδιοφωνικάς εκπομπάς του τους υπολογίζει εις 20 χιλ.

Οί εις τά ειδικά στρατόπεδα τής Αλβανίας και Σερβίας συγ- κεντρωθέντες Κομμμουνιστα! διδάσκονται καθημερινώς επί ώρας περ'ι τής τρομοκρατίας εις τήν Ελλάδα, περί τών εχθρικών δια- θέσειον τής Ιμπεριαλιστικής Ελλάδος κατά τών φίλων και ομό­ρων Λαϊκών Βαλκανικών Κρατών και περ'ι τής ύποχρεώσεοος τών παλαιών προσφυγών έλασιτών νά συνεχίσοοσι και πάλιν τόν αγώνα διά τήν όλοκλήρωσιν τών σκοπών και αρχών τοΰ ΕΑΜ και τής Βαλκανικής 'Ομοσπονδίας.

Μέχρι τοΰ Φθινοπώρου τοΰ 1945 δέν ειχον ακόμη αποκρυ­σταλλωθώ εις τόν Διεθνή Κατακτητικόν Κομμουνισμόν αί από­ψεις, περ'ι τής χρησιμοποιήσεως τών προσφυγών τοΰ Ροΰμπικ και Μοναστηριού. Δΰναται δμως νά στιχισθή, δτι από τά μέσα τοΰ Ν]βρίου 1945 άποφασίζεται ή χρησιμοποίησις τών προσφυ­γών τής ’Αλβανίας κα'ι Σερβίας ώς οργάνων καί πυρήνων διά τούς κατακτητικούς των σκοπούς καί τήν επιβουλήν των κατά τής Ελλάδος, αντί νά χρησιμοποιούνται ώς άοπλοι πρόσφυγες, εχον- τες ανάγκην περιθάλψεως.

Πρός τοΰτο συνεκεντρώθησαν οί πρόσφυγες τής ’Αλβανίας καί Βουλγαρίας είς τό συρατόπεδον τοΰ Μποΰλκες διά νά εκγυ- μνασθώσι στρατιωτικώς καί προετοιμασθώσι ψυχολογικώς διά τήν έπανάστασιν.

’Εν τώ μεταξύ από 28ης ’Απριλίου 1945 εις Σκόπια άπεφα- σίσθη ή ϊδρυσις τής όργανιοσεως ΝΟΦ υπό συνεδρίου, άποτε- λουμένου από τόν ΛΑΖΑΡΟΝ Κ Ο Υ Λ ΙΣΣΕΒΣΚ Υ Πρωθυ­πουργόν τής Νοτιοσλαυϊκής Όμοσπόνδου Μακεδονίας, τόν ΜΙ- ΧΟΒΙΤΣ ώς αντιπρόσωπον τοΰ Στρατάρχου Τίτο, τόν ΑΜΠΑΞ γραμματέα Κ. Κ. Μακεδονίας, τόν Μ ΗΤΡΟΠΟΥΛΟΝ ΠΑΣΧ. άντιπρόσιοπον τών Σλαυομακεδόνων.

Οί εις Μποΰλκες ευρισκόμενοι τόν χειμώνα τοΰ 1945—46 διεχωρίσθησαν εις δυο ομάδας, τήν ομάδα τών έλασιτών καί τήν ομάδα τών Σλαυομακεδόνων. Ή όμάς τών Σλαυομακεδόνιον ύπή- χθη εις τήν όργάνωσιν ΝΟΦ Λαϊκόν Άπελευθερωτικόν Μέ- τωπον N aroden Osvobereben F ront) εις τήν όποίαν είχε ύπαχθή καί ή ένοπλος όμάς τοΰ Γκότσε (200 περίπου αύτονομι- σταί), ήτις έφέρετο μέχρι τής εποχής εκείνης υπό τήν επωνυμίαν ΣΝΟΦ καί ειχεν καταφΰγει εις τό Μοναστήριον τόν Ν)βριον τοΰ 1944, μετά τήν ένοπλον ρήξιν μετά τοΰ ΕΛΑΣ. Τό Τάγμα

— 133 —

Γκότσε παρέμεινεν εις Μοναστήριον εις τούς στρατώνας μέχρι τοΰ Δ)βρίου 1944. Τόν Ιανουάριον 1945 μετεστάθμευσεν είς Γκόστιβαρ τοΰ Μοναστηριού και τήν ΙΟην Φεβρουάριου 1945 μετεστάθμευσεν είς Τέτοβο, ενθα παρέμεινεν μέχρι 10ης Α π ρ ι­λίου. Έ κειθεν μετεστάθμευσεν είς Σκόπια ενθα παρέμεινεν ώς ανεξάρτητον Τάγμα μέχρι 15ης Μαΐου 1945 και είτα συνεχω- νεΰθη είς τόν Σερβικόν στρατόν διά νά μή δίδεται λαβή ότι υπάρχει Ελληνικός στρατός είς Σερβίαν καί άπαντες ώρκίσθη- σαν είς τόν Τίτο. Τόν Αύγουστον 1945 άπελύθησαν οί στρα­τεύσιμοι τών κλάσεων 1917, 18, 19 καί συνεκεντρώθησαν εις Στρώμνιτσαν, ένθα έζων εργαζόμενοι.

Ε ίς τήν όργάνωσιν ΝΟΦ προσελήφθησαν άνευ οΰδεμιάς δια- κρίσεως άπαντες οί άρχηγοί καί οπαδοί τοΰ ενόπλου Κομμιτάτου καί ή διοικούσα επιτροπή τοΰ ΝΟΦ άπετελέσθη άπό τοί'ς τέως Σνοφίτας Μητρόπουλον Πασχάλην, ΓΙαπαλαζάρον Λάζαρον, Πέϊον Ναούμ, Κεραμιτζήν Μιχ. (Γεν. Γραμματέα) Τζότζο (Β ' Γραμματέα) καί τούς άρχηγούς τού ενόπλου κομμιτάτου Καλλι- μάνην ΙΙασχ., Ροΰκαν Χρήστον.

Σ κ ο π ό ς τ ή ς Ν. Ο. Φ. : Ή Όργάνωσις τής Ν.Ο.Φ. είναι ή Έλληνομακεδονική Όργάνωσις, έπισήμως άνεγνωρισμένη ύπό τής Γιουγκοσλαυϊκής Κυβερνήσεως καί διαφέρει τής Σ .Ν .Ο .Φ ., καθ’ δσον ή μέν Σ.Ν .Ο .Φ . απέβλεπεν είς τήν αύτονόμησιν τής Έλληνικής Μακεδονίας εντός τών πλαισίων τής Έλληνικής Έ π ι- κρατείας, εν <ί) ή Ν.Ο.Φ. σκοπεί είς τήν Ένο>σιν δλο>ν τών Σλαύων τής Βαλκανικής καί τήν δημιουργίαν τής Λαϊκής Δημο­κρατίας τής «Μακεδονίας τοΰ Αιγαίου» μέ πρωτεύουσαν τά Σκό­πια εντός τών πλαισίων τής Όμοσπόνδου Λαϊκής Δημοκρατίας τοΰ Τίτου, δηλαδή τήν άπόσπασιν τής Έλληνικής «Μακεδονίας τού Αιγαίου» καί τήν προσάρτησιν εις τήν Μακεδονίαν τοΰ Βαρδάρη, είς ήν θά προστεθή καί ή Βουλγαρική Μακεδονία τού «Πιρίν» διά νά άποτελέσωσιν τήν Λαϊκήν Δημοκρατίαν τής Μα­κεδονίας.

Τόν σκοπόν τής Ν.Ο.Φ. εξηγεί πλήρως κύριον άρθρον μέ τόν τίτλον «δ δικός μας δρόμος» γραφέν εις τό επίσημον δημοσιο- γραφικόν οργανον τής Ν.Ο.Φ. τήν εφημερίδα «Δελτίον» τής 20ης Φεβρουάριου 1946. «Στίς 28 Όκτώμβρη 1940 ή φασιστική ’Ιταλία επιτίθεται ενάντια στήν Ε λλάδα—δ Ζαχαριάδης μέ τό ιστορικό γράμμα του, δίνει τό σύνθημα τοΰ συναγερμού— ή Φα­σιστική επίθεση συντρίβεται, σχεδόν άοπλος, προδομένος άπ’ τήν 5ην φάλαγγα πού τόν διοικούσε, έξη' μήνες δ στρατευμένος λαός κυνηγάει τούς φασίστες στά ’Αλβανικά βουνά. Ακολουθεί τόν Α πρίλη 1941 ή ολοκληρωτική προδοσία— ή Ελλάδα πέφτει—οί

— 134 —

καταχτητές τήν πλημμυρίζουν. Λίγους μήνες αργότερα δημιουργεΐ- ται τό ΕΑΜ καί ό αγώνας ξαναρχίζει.

E lvat θαυμαστός ό ηρωικός Ελληνικός λαός. Καί δέν είναι ή πρώτη φορά πού εκπλήττει τύν κόσμο. Ε κείνο πού συχνά δέν λέγεται είναι δ τ ι’μαζΰ του, ώμο μέ ώμο, εξίσου σκληρά, εξίσου ήραηκά, άγωνίσθηκε καί ό Μακεδόνας 6 Σλαΰος. Χο)ρίς καμμιά άπολύτως απαίτηση γιά τον εαυτό του, ό σκλαβωμένος Μακεδόνας Σλαΰος ρίχνεται στον αγώνα ενάντια στύν φασίστα επιδρομέα. Καί θάχε κανείς ακόμα πιο σαφή αντίληψη γιά τήν ηθική αν­τοχή τοΰ αγωνιστή αύτοΰ, αν σκεφτή, πώς, χτυπώντας τον πά­νοπλο εχθρό στην πρώτη γραμμή, σύγχρονα στά μετόπισθεν ή πεμπτοφαλαγγιτική προδοτική Κυβέρνηση έρριχνε στην απελπι­σία τήν οικογένεια του στέλνοντας τον γέροντα πατέρα του στην εξορία. ‘Ωστόσο δέν έλύγισε. Καί μετά τήν κατάρρευση τοΰ με­τώπου, οργανωμένος στο ΕΑΜ καί στην Άντιφαστική Μακεδο­νική οργάνωση ΣΝΟΦ στρατιό')της στύν ΕΛΑΣ ή στις Μακεδο­νικές παρτιζάνικες μονάδες συνέχισε τύν αγώνα μαζύ μέ τον Ε λ ­ληνικό λαό.

Πάνω από 6000 ήταν οί έθελονταί Μακεδόνες στρατιώτες στύν ΕΛΑΣ καί στις Μακεδονικές μονάδες. Πάνω άπύ 20.000 ήταν στύν έφεδρικύ ΕΛΑΣ καί στην εφεδρεία τών Μακεδονικών μονάδων. Κατά μάζες ό λαός από πόλεις καί χωρία συμμετείχε στον αγώνα βοηθώντας δπο:>ς μπορούσε. Ή ρ θ α ν δμως μέρες κρίσιμες. Κάτω από τήν πίεσι καί τις ραδιουργίες τής Αγγλικής άντίδρα- σης άρχισε ή πολιτική κρίση στήν Ελλάδα. ’Έ τσι εϊτε άλλοιώς ή κρίση τούτη είχε τήν ^επίδρασή της καί πάνω στήν ανάπτυξη τοΰ λαοαπευλευθερωτικου κινήματος τοΰ Μακεδονικού λαοΰ. Τό ΣΝΟΦ διαλύεται καί οί Μακεδονικές μονάδες αναγκάζονται νά τραβηχτούν από τήν σκηνή τής δράσης. Τέλος τύν Δεκέμβρη τού 1944 ή κρίση ξεσπάει στις οδομαχίας τής Α θήνας. Ή τα ν αυτές τύ λαμπρότερο κομμάτι, τόποκορύφωμα τού λαοαπελευθε- ρωτικού αγώνα τοΰ Ελληνικού λαοΰ. ’Έ πειτα απ’ αυτές δμως ακολουθεί τρομοκρατία καί σύγχυση.

'Ως τόσο ό Δεκέμβρης δέν ήταν τύ τέλος. Ή τα ν απλώς ενας σταθμός καί αρχή γιά νέους αγώνες. "Ολοι ξέρομε τώρα δτι οί δυνάμεις αντίστασης τοΰ Ελληνικού Λαού είναι σήμερα ισχυρό­τερες απ’ δτι ήταν και πριν από τό Δεκέμβρη. Γιατί ξεκκαθαρί- στηκαν από τά υποκριτικά καί υστερόβουλα στοιχεία, αλλά καί γιατί προσετέθηκαν καί νέα δημοκρατικά στοιχεία άπ’ εκείνα πού πίστευαν στο ψευτοδημοκρατικό Κέντρο. Καί ή πάλη συνεχίζεται σκληρή μέ τό Μοναρχοφασισμό, που χάρη στά αγγλικά δπλα κα- τέχτησε καί διατηρεί τις κυρίίότερες θέσεις στο Στρατό, στήν Αστυνομία καί αυτόν ακόμα τον Κρατικύ μηχανισμό.

— 135 —

Άλλα δ Μακεδονικός Λαός δέν έμεινε πίσω. Μέσα από τήν μεταδεκεμβριανή σύγχυση κι ενώ λυσσομανάει ή τρομοκρατία γεν­νιέται τό Ν.Ο.Φ. Τοΰτο είναι αντιφασιστική οργάνωση τών Μα- κεδόνων συνέχεια τοΰ ΣΝΟΦ. Στην περιοχή από τις ανατολικές πλευρές τής Πίνδου ίσα μέ τις Σέρρες, άνθρωποί της δουλεύουν γιά νά κάνουν ώστε όλοι μαζύ 'Έλληνες, Μακεδόνες, Πρόσφυγες κα'ι Βλάχοι,— ιδιαίτερα οί Μακεδόνες—νά ριχθοΰν πιο αποφασι­στικά στην πάλη ενάντια στό νεοφασισμό στήν Ελλάδα.

'Ωστόσο είναι αλήθεια δτι πάρα πολύ συχνά ακούει κανείς έκεΐ νά μιλούν γιά τούς ΝΟΦίτες νά αναφέρουν καί τ'ις λέξεις «αυτονομιστές» «αυτονομία» κ.τ.λ. Και τούτο όχι μόνο οί φασί­στες (νά μιλούν αυτοί δέν είναι περίεργο) αλλά καί οί αντιφασί­στες. Παρεξηγήσεις πού οπωσδήποτε πρέπει νά λείψουν. Γιά νά λείψουν ανάγκη νά δούμε τί θά σήμαινε τώρα αυτή ή «αυτονό­μηση τής Μακεδονίας» καί ποιοι είναι αυτοί πού έχουν συμφέ­ρον νά ομιλούν γ ι’ αυτήν. Θά βοηθηθοΰμε πολύ ο° αυτό αν πά­ρουμε ύπ’ όψι μας ώριομένες κατακτήσεις τής Δημοκρατίας στά Βαλκάνια πού τώρα πιά είναι τετελεσμένα γεγονότα.

1) Τήν απόφαση τού ACHOM αρχικά γράμματα τών σλαυϊ- κών λέξεοον πού σημαίνουν : αντιφασιστικό συμβούλιο λαϊκής απελευθέρωσης Μακεδονίας, πού σύμφωνα μέ αυτή ή Μακεδονία κηρύσσεται ομόσπονδη κρατική μονάδα τής ομοσπονδιακής κοι­νότητας τών σλαυϊκών λαών τού Νότου.

Στό συμβούλιο αυτό πήραν μέρος, σαν μέλη του, επιφανείς αντιφασίστες αγωνιστές καί από τά τρία τμήματα τής Μα­κεδονίας.

2) Την 2η συνέλευση τού ΑΒΝΟΙ. Έ κεΐ οΐ άντιπρόσοοποι δλων τών εθνών τής Νοτιοσλαυΐας όμόφο)να βάζουν τά θεμέλια γιά τήν οργάνωση τής κοινής πατρίδος πάνω σέ ομοσπονδιακές αρχές. Αυτό πού σαν δπλο σύνθημα τούς ενθουσίαζε δλους στήν πάλη τους ενάντια στούς κατακτητές καί τά ντόπια τσακάλια τους μέ τη\? νίκη τους τελικά τό κατέκτησαν καί τώρα βιάζονται νά τό απολαύσουν στήν πράξη.

3) Τήν μετά τις εκλογές τοΰ περασμένου Νοέμβρη ανακήρυξη τής Νοτιοσλαυΐας σαν ' Ο μ ο σ π ο ν δ ι α κ ή ς Λαϊκής Δημο­κρατίας καί

4) Τό γεγονός δτι ύστερα από αυτά καί σύμφωνα μ’ αυτά υπάρχει σήμερα ελεύθερη Μακεδονική ομόσπονδη λαϊκή δημο­κρατία. Ή ανεξαρτησία της είναι εγγυημένη από τήν ισχυρά αλ­ληλέγγυα ενότητα τών εθνών τής ομοσπονδίας. Ή δύναμή της είναι δύναμη τών Λαών τής Νοτιοσλαυΐας πού ακριβώς από τήν ενότητα αυτή πηγάζει.

Είναι εύκολο το5ρα να έννοηιθή τί σημαίνει αυτονόμηση τής

— 136 —

Μακεδονίας «ύπό τήν προστασίαν» κάποιου άπό τούς μεγάλους. Σημαίνει σπάσιμο τής άλληλέγγυας αύτής ενότητας. Σημαίνει απομόνωση τής Μακεδονίας, καί χάσιμο εκείνου πού μέ τόσο αιμα τό απόκτησε, τής έθνικής της άνεξαρτησίας. Σημαίνει μετα­τροπή της πάλι σέ χώρα εκμεταλλευόμενη. Ή πείρα τών λαών πού ήσαν ή είναι άκόμη «ύπό προστασίαν» αύτό μάς μαθαίνει.

Ε ίναι φανερό, μόνο προδότες Μακεδόνες, όργανα τής διε­θνούς άντίδρασης, εργάζονται γιά ένα τέτοιο πράγμα. Α ντιμέ­τωπος σέ αύτούς, ( σκληρός τιμωρός, θά σταθή ό Μακεδονικός λαός καί οί "Ελληνες άντιφασίστες Πρόσφυγες καί Βλάχοι θά τόν βοηθήσουν σέ αύτό.

Ό μ ω ς ή αύτονόμηση τής Μακεδονίας δέν είναι κακό επι­κίνδυνο μόνο γιά τούς Μακεδόνες. Είναι τεράστια ή σημασία τής "Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας τής Νοτιοσλαυΐας στό ρόλο της σάν δυναμικού κέντρου τών αντιφασιστικών δυνάμεων στά Βαλκάνια. Ή ύψωση τέτοιων συνθημάτων είναι κυρίως βέλη ενάντια σ’ αύτήν. Αύτονόμηση τής Μακεδονίας σημαίνει άδυνάτι- σμα τής Λαϊκής Νοτιοσλαυΐας. Κάτι περισσότερο σημαίνει εγκα­τάσταση ξένης, εςωβαλκανικής δύναμης στήν καρδιά τής Βαλκα­νικής, μιέ τό πρόσχημα δτι έρχεται σάν προστάτιδα. Σημαίνει λοιπόν μετατροπή τής Βαλκανικής πάλι σέ βαρέλι γιομάτο μέ μπαρούτι. Αύτό δμως κανένας βαλκάνιος άντιφασίστας δέν τό θέλει καί δέν θά τό έπιτρέψη νά γίνη, περισσότερο άπ’ δλους εμείς οί Μακεδόνες. ’Εμείς, ιδιαίτερα έμεϊς οί ΝΟΦ-ίτες, ξέ­ρουμε 'καλά, δτι δλα αυτά είναι συνθήματα καί σκοποί τής διε- θνοΰς άντίδρασης. ’Εμείς μισούμε θανάσιμα δλους εκείνους πού δουλεύουν γ ι’ αύτούς τούς σκοπούς.

Καταλαβαίνουμε βαθειά καί μάς ενθουσιάζει ό άγώνας τοΰ Έλληνικοΰ λαοΰ. Είναι άγώνας λαοαπελευθερωτικός. ’Αγώνας γιά νά μή μείνη ή Ελλάδα φωλιά τής άντίδρασης καί όρμητήρι τής διεθνούς άντίδρασης ενάντια στά δημοκρατικά Βαλκάνια. Θεω­ρούμε τόν άγώνα αυτόν γιά δικό μας άγώνα καί αύτό δέν είναι απλή κουβέντα. Ί Ι άντίδραση πού κυριαρχεί τώρα είναι κακό επικίνδυνο βέβαια γιά δλους, μά πιο πολύ γιά μάς τούς Μακε­δόνες. Είμαστε μεΐς λοιπόν οί πιό πιστοί (κατάλαβε φυσικοί) σύμμαχοι τού Έλληνικοΰ Λαοΰ.

Είναι φανερό πώς τήν άλήθεια αύτή ή άντίδραση τήν έχει νοιώσει καλά, μάλιστα καλλίτερα άπό κάποιους φίλους μας αντι­φασίστες. Τό νά δνομάζη επίμονα δλους εμάς τούς Μακεδόνες, τούς Νοφίτες, «αύτονομιστές» καί «δχρανίτες» τοΰτο δέν είναι προσπάθεια μόνο γιά νά ζωηρέψη παληές επιδράσεις ξένων προ- παγανδών, παληές αύτονομιστικές διαθέσεις τοΰ απλοϊκού, άλλοτε βουλγαρόφιλου Μακεδόνα χωρικού, αύτό δέν είναι προσπάθεια γιά

— 137 —

νά δικαιολογήση μόνα μπρος στον Ελληνικό λαό τά πογκρύμ πού κάνει σέ βάρος μας. Αυτό είναι προσπάθεια ακριβώς ΝΑ Ρ Η Ξ Η ενάντιά μας και τον Δημοκρατικό, άλλα απληροφόρητο γιά τον αγώνα μας, Ελληνικό λαό, δλους τούς αντιφασίστες. Νά σπάση τήν φυσική μας συμμαχία, νά μήν άφήση νά καρποφο- ρήση. Ά ν δέ πετΰχη σ’ αυτό ή όχι έξαρτάται από τήν δουλειά τήν δική μας καί τών Έλλήνοον καί Βλάχων αντιφασιστών. "Ο­ταν γνωρίζης τήν τακτική τοΰ εχθρού καί τά δπλα πού μέ αυτά σέ χτυπάει εΰκολώτερα καί αποτελεσματικά τον αντιμετωπίζεις.

Ί Ι αντίδραση υπολογίζει πολύ στά παληά εθνικά μίση στο σωβινισμό. Καθήκον μας είναι νά πολεμήσουμε αυτόν τύν σωβινι­σμό. Ό σωβινισμός χωρίζει τούς λαούς καί τούς μεταβάλλει σέ εύκολη λεία-θύματα, σέ όργανα τής αντίδρασης. Αυτό πρέπει νά τό καταλάβουν καλά οι άνθρωποί μας. Ή αντίδραση επιδιώκει νά ρίξη τον έ'να λαό ενάντια στον άλλο. Καθήκον μας είναι νά εντείνουμε τις δυνάμεις γιά νά έν to σου με τούς λαο ύς μας. Μέ πλατειά διαφώτιση νά τούς μάθουμε νά βλέπουν τή σωτηρία τους στήν αδελφότητα καί ενότητά τους. Τύ παλλαϊκύ πανδημο­κρατικό, αντιφασιστικό μέτωπο είναι σήμερα ιστορική ανάγκη.

Γιά νά μπορέσουν οι "Ελληνες αντιδραστικοί, οι "Ελληνες εκμεταλλευτές καί πάρα πέρα νά βασανίζουν εμάς τούς Μακεδό- νες, Βλάχους καί ’Αλβανούς, πρέπει »πρώτα νά υποτάξουν τώρα τύν Έλληνικύ λαό. Καί είναι φανερό επίσης πώς, δσο θά ύπάρχη εκμετάλλευση καί τυραννία πάνω σέ Μακεδόνες, ’Αλβανούς καί Βλάχους αυτό θά σημαίνη πώς υπάρχει η μεγαλοελληνική έκμε- ταλλεΰτρα κλίκα, πού καί τον Ελληνικό λαό εκμεταλλεύεται καί βασανίζει. Αυτό θά τό άποφΰγουμε μόνο μέ τήν ισχυρή αλληλέγ­γυα ενότητα Έλλήνοον, Μακεδόνων, ’Αλβανών καί Βλάχων μέσα στο παλλαϊκό, πανδημοκρατικό άντιφασιστικύ μέτωπο. Τήν κοι­νή νίκη μας θά τήν κερδίσουμε μόνο άν μαζικά καί μαχητικά πάρουμε μέρος στις τάξεις τοΰ μετώπου αύτοΰ. Έ κει, στήν κοινή μας νίκη βρίσκεται ή λευτεριά τοΰ εργαζομένου Ελληνικού λαοΰ, δπως καί τά εθνικά δίκαια, Μακεδόνων, ’Αλβανών καί Βλάχων.

’Αδελφότητα καί ισχυρά αλληλέγγυα ενότητα στις τάξεις τοΰ ’Αντιφασιστικού Μετώπου αύτύ είλ'αι ό μοναδικύς δρόμος πρός τήν λευτεριά δλων, δρόμος δοκιμασμένος στήν πράξη. Αύτύς εί­ναι ό δικός μας δρόμος».

Εναντίον τής ιδέας τοΰ «Κατακτητικού Κομμουνισμού» τής συγχοονεΰσεοος καί ένσωματώσεως δλων τών Μακεδόνων τής Βαλ­κανικής διεπιστώθησαν Βουλγαρικαί αντιδράσεις, σημαντικουτε- ραι τών οποίων είναι τοΰ βουλευτοΰ Β. Τζάντζεφ καί μερικά άρθρα τοΰ ’Αρχηγού τής Άντιπολιτεύσεως Ν. Πετκώφ καί αϊτι-

— 138 —

νες μετ’ ολίγον, tfj έπεμβάσει τής Σοβιετικής Ρωσσίας, ήτόνησαν.Σήμερον τήν μεγαλυτέραν άντίδρασιν τήν διεξαγάγουσιν οί

Βεμπεριοτα'ι τοΰ Καναδά κα'ι τής ’Αμερικής (οπαδοί τοΰ Βουλ- γαρικοΰ Κομιτάτου εν ’Αμερική και Καναδά) οιτινες ένεργώσι κα'ι προπαγανδίζουσιν δτι ή Ελληνική Μακεδονία δέον νά μή προσάρτησή άλλα να αΰτονομηθή έπ'ι τώ σκοπώ δπως εις τό μέλλον τήν προσαρτήσωσιν εις τήν Βουλγαρίαν.

’Αποτέλεσμα τών αντιδράσεων τούτων είναι ή δίωξις τών Βεμπεριστών ανταρτών τοΰ συμμοριακοΰ κινήματος υπό τών Νο- φικών ανταρτών καθ’ δσον τήν άποδίδουσιν εις ελιγμόν τής ’Α­μερικανικής πολιτικής πρός διάσπασιν τής ένότητος τοΰ άγώνος.

Κατόπιν τών οδηγιών τοΰ Σλαυϊσμοΰ έγκατελείφθη ή ’ιδέα τής αΰτονομήσεως τής «Μακεδονίας τοΰ Αιγαίου», διότι κατε- νοήθη, δτι ή αΰτονόμησις ένέκλειε τόν κίνδυνον τής έκμεταλλεΰ- σε(ος υπό τών ’Άγγλων κα'ι φανταστικώς είς τήν περιοχήν τών Κορεστίων οί Νοφΐται είχον διαδώσει δτι ό Υποπρόξενος Φλω­ρίνης ’Άγγλος κ. Χίλλ ειχεν δημιουργήσει τήν όργάνωσιν Β.Μ. P.O . (Βετρέσνα Μακεδόνσκα Ρεβυτσιονάλνα Όργανιζάτσια, ’Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Όργάνωσις) άποσκο- ποΰσαν εις τήν αΰτονόμησιν τής «Μακεδονίας τοΰ Αιγαίου» υπό τήν Ά γγλικήν επιρροήν.

Μετά τήν πτώσιν τοΰ Άξονος και τήν δημιουργίαν είς τήν Βαλκανικήν τής νέας πολιτικής καταστάσεως διά τής δημιουργίας τών Κομμουνιστικών καθεστώτων εις τήν Γιουγκοσλαυΐαν, Βουλγαρίαν και Αλβανίαν και τής υπαγωγής των υπό τήν προ­στασίαν τής Σοβιετικής Ρωσσίας, τό παλαιόν σύνθημα « Ί Ι Μα­κεδονία διά τήν Μακεδονίαν» δπερ έξυπηρέτει μόνον τήν Βουλ­γαρικήν προσπάθειαν καθόδου είς τό Αΐγαΐον διά τής κατ’ άρχάς αΰτονομήσεως και ειτα ένσωματώσεως, δέν εξυπηρετεί τόν ΓΤαν- σλαυϊσμόν καί άντεκατεστάθη διά τής «Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας», ώς μέλους τής μεγάλης Νοτιοσλαυϊκής ομοσπονδίας.

Ή Ν.Ο.Φ. έδρεΰει είς τά Σκόπια κα'ι τά γραφεία της εύρί- σκονται είς τό έπ'ι τής πλατείας Τίτόυ ξενοδοχεΐον «’Όλυμπος» μέ παράρτημα «Γραφεΐον Αιγαίου» είς Μοναστήριον έπ'ι τής όδοΰ Μητροποΰλου άριθ. 7.

Ί Ι Διοικούσα ’Επιτροπή τής Ν.Ο.Φ. εχει αντιστοίχους Διοι- κητικάς περιφερειακός έπιτροπάς, άντιστοιχοΰσας είς τάς περι- φερείας τής Καστορίας, Φλωρίνης, ’Εδέσσης, ΓΙρέσπας μιέ ’Επαρ­χιακός τοιαΰτας.

Ή άνο>τέρα διοικητική έξάρτησις είναι τό Q L A U N I O R B O T (Γενικόν Στρατηγεΐον Προσφυγών) \'πό τό όποιον υπάγεται ή Ν.Ο.Φ., τό Γραφεΐον Αιγαίου τό O K O B ISK I O R B O T.

Εις τήν Ελλάδα αί όργανοόσεις τής Ν.Ο.Φ. έκαλΰφθησαν

— 139 —

ύπό τοΰ νεοσυσταθέντος ύπό τοΰ Κ.Κ.Ε. ’Αγροτικού Κόμματος "'Ελλάδος (Λ .Κ.Ε.), είς τό οποίον, καθ’ ύπόδειξιν τοΰ Κ .Κ .Ε., ένεγράψησαν ύποχρεωτικώς μετά τήν Βάρκιζαν άπαντα τά μέλη τοΰ Κ.Κ.Ε. και Ν .Ο .Φ., καθ’ δ χωρικοί.

Διά τοΰ τρόπου τοΰτου ενεγράφησαν εις τήν Ν.Ο.Φ. διά τοΰ Α .Κ .Ε. σχεδόν άπαντες οΐ Αύτονομιστα'ι τών Κορεστίων, Καστα­νοχωρίων, Φλωρίνης, Πρέσπας και Εδέσσης.

Συνεργασία Κ .Κ .Κ .— ΝΟΦ : Μέ τήν άνθελληνικήν δργάνω- σιν ΝΟΦ συνεργάζεται τό Κ.Κ.Ε. ώς ό Ζαχαριάδης Ν. διεκήρυ- ξεν εις τήν Θεσσαλονίκην εις τήν κομμουνιστικήν διάσκεψιν τής Μακεδονίας— Θράκης τοΰ Α)βρίου 1945. (Έφημερις «Λαϊκή Φωνή» 29 Δ)βρίυυ 1945) κα'ι εις τήν 3ην τακτικήν ολομέλειαν Μακεδονίας— Θράκης τής 15ης ’Ιουνίου 1946 (Εφημερίδες «Λαϊκή Φωνή» και «Ριζοσπάστης» τής 19ης’Ιουνίου 1946) καθ’ήν ειπεν « ......Μίλησα και μέ υπευθύνους εκπροσιόπους τής ΝΟΦ,τήν δημοκρατικήν όργάνωσιν πού εκπροσωπεί στή χώρα μας τή σλαυομακεδονική μειονότητα. Κα'ι γιά μιά άκόμη φορά δηλώνω ρητά κα'ι κατηγορηματικά άπό μέρους τοΰ Κ .Κ .Ε. δτι γιά μάςτέτοιο πράγμα δέν ύφίσταται....... Γιατί ή αύτονομιστική κίνησιςκάθε αύτονομιστική κίνησις στή Μακεδονία είναι άπόλυτα άντί- θετη μέ τήν πολιτική τοΰ Κ.Κ.Ε. και τοΰ ΕΑΜ. Τό ϊδιο μπο­ρεΐ νά είπωθή κα'ι γιά τό ΝΟΦ. Κανένας αυτονομιστής δέν έχει θέση στό Κ .Κ .Ε. καί στό ΕΑΜ. Ί Ι πολιτική μας σχετικά μέ τό Μακεδονικό καί τή Σλαυομακεδονική μειονότητα ήταν καί πα­ραμένει ξάστερη καί παντακάθαρη.

Πλέρια ισοτιμία γιά τούς Σλαυομακεδόνας πού άποτελοΰν άξιο κομμάτι τοΰ Λαοΰ τής Ελλάδας πού έχουν καί αύτοί τό δι­καίωμα νά κατέχουν καινά δουλεύουν τή γή τών πατεράδων τους νά μιλάν καί νά μαθαίνουν τή γλώσσα τοι·ς, νά τραγουδάν τά τραγούδια τους νά χορεύουν τούς χορούς των, νά ακολουθούν τήν θρησκείαν πού αύτοί θέλουν καί νάχουν λεύτερες καί νόμιμες τις οργανώσεις τους δπως to ΝΟΦ. Μπορώ ακόμη υπεύθυνα νά δηλώσω, δτι μέ τήν πολιτική αύτή γραμμή είναι άπόλυτα σύμ­φωνη καί ή όργάνωσις τοΰ ΝΟΦ. Εις τά Σκόπια κατά τήν διέλευ- σίν του διά τήν Πράγαν εις ομιλίαν του πρός τούς φυγάδας είπεν: « Ή ΝΟΦ είναι αντιφασιστική όργάνωσις, διεξάγει δί­καιον άγώνα καί πρέπει νά τούς βοηθήσωμεν. Ή συνεργασία ΕΛΑΣ καί ΝΟΦ είναι επιβεβλημένη».

Καί ταΰτα μέν διακηρύσσει ό Ζαχαριάδης εις Θεσσαλο­νίκην, δταν πλέον ειχεν άρχίσει ή έκ βορρά συμμοριακή δράσις μέ επί κεφαλής τόν Γιαννούλην καί Σοφιανόν, οΐτινες κατέληξαν νά διευθύνωσι τελικώς τόν συμμοριακόν άγώνα εις τήν βόρειον

— 140 —

'Ελλάδα καί μετά τών οποίων είχε συναντηθή εις Μποΰλκες τήν 25ην Μαρτίου 1945.

’Ιδού δμως καί τί λέγουσιν εις τό δργανόν των «Δελτίον» ύπ5 άριθ. 9 τεΰχος τής 15ης Μαρτίου 1946. « ...... Α γω νιζόμα­στε γιά τό σάρωμα τοΰ Φασισμοΰ καί τήν αποκατάσταση Δημο­κρατικών ελευθεριών στον τόπο μιας. Ταυτόχρονα δμως μαζί μέ τό ΕΑΜ αγαπιζόμαστε καί γιά τό σάρωμα τοΰ φασισμοΰ σ’ δλη τήν Ελλάδα. Σφυρηλατοΰμε τήν αδελφότητα καί ενότητα μέ δλους τους λαοΰς, πού ζοΰν στή Μακεδονία τοΰ ΑΙγαίου καί για δλα αυτά εμείς υποστηρίζουμε τό ΕΑΜ καί θά συνεργασθοΰ- με μαζί του.

Ό μακεδονικός λαός από πολύ ένωρίτερα ειχεν εκδηλώσει τή θέλησή του πώς θά ζήση μέ τούς λαούς τής Γιουγκοσλαυΐας, επειδή οΐ λαοί τής Γ ιουγκοσλαυΐας τον έκτιμοΰν σαν λαό καί επειδή ό Μακεδονικός λαός κάτω από τή σοφή καθοδήγηση τοΰ στρατάρχη Τίτο σέ κοινό αγώνα μέ τούς λαούς τής Γιουγκοσλαυ- ΐας γιά πρώτη φορά θά κερδίση τήν "εθνική του λευθεριά»,

Έ κ παραλλήλου καί οί Γιουγκοσλαΰοι δέν μένουσιν απαθείς κατά τό Φθινόπωρον τοΰ 1945 καί διά τοΰ κομμουνιστικού κόμ­ματος τής Μακεδονίας (Κ.Κ.Μ.) άρχίζουσι προπαγα\διστικήν κίνησιν ένώσεως τών Μακεδόνων τής ελληνικής, σέρβικης καί βουλγαρικής Μακεδονίας. Ό ’ίδιος ό Τΐτο εις λόγον του τήν Ι ίη ν Όκτωβρίου 1945 εις Σκόπια κατεδίκασε τήν αΰτονομηστι- κήν κίνησιν τών Σλαυομακεδόνων, ώς μή εξυπηρετούσαν τήν σλαυϊκήν έννοιαν καί ώς τυγχάνουσαν ό σκοπός τής Διεθνούς άντι- δράσεα)ς καί εθεσεν τάς βάσεις τοΰ Όμοσπόνδου Μακεδονικού Κράτους τοΰ Αιγαίου μέ πρωτεύουσαν τά Σκόπια.

Συμπληρωματικώς προπαγανδίζουσι τήν ένωσιν τών Μακεδό­νων πολλοί Νοτιοσλαΰοι Οπαδοί τοΰ Τίτου, κυριώτεροι τών οποίων ε ίνα ι: α) 'Ο 'Υπουργός τών Μεταλλείων Μπόντε Άντρέεφ Τόνκατς, δστις εδήλωσεν είς τήν Εφημερίδα «Αυγή» τής 26-10-46 «Τό Μακεδονικόν ζήτημα δύναται νά λυθή όλοκληρωτικώς εντός τών πλαισίων τής 'Ομοσπονδιακής Νοτιοσλαυΐας διά τής ένοό- σεως τών Μακεδόνων τής Ελλάδος (Άξιου) καί τής Βουλγαρίας (Πιρίν) μετά τών Μακεδόνων τής Σερβίας διά τήν δημιουργίαν Όμοσπόνδου Κράτοΐ’ς τής Μακεδονίας τοΰ Αιγαίου», β) Ό Κουλισέφκυ τήν 4ην Αύγουστου 1946 ενώπιον τοΰ Συμβουλίου τοΰ Λαϊκού Μετώπου τής Μακεδονίας εις Σκόπια. «Εις τήν ιστορίαν μας ή ΝΟΦ κατώρθωσε πρώτη νά πραγματοποίηση τήν "Ενωσιν τού Λαοΰ μας... Ή ΝΟΦ ειχεν από τής πρώτης ημέρας μίαν καθαράν καί πατριωτικήν αποψιν : Υ πάρχει ή δχι Μακεδονικόν ’Έθνος. Αυτή κατώρθίοσε νά διαμορφίόση καί στε- ρε(ύση τήν αδελφοσύνην μεταξύ τοΰ Μακεδονικοΰ Λαοΰ καί τών

— 141 —

διαφόρων εθνικών μειονοτήτων. Ό αληθινός Ε θνισμός διό τήν άπελευθέρωσιν τής Μακεδονίας αποτελεΐ μέρος τοΰ απελευθερω­τικού μετώπου τής Νοτιοσλαυΐας.

Οΐ Βούλγαροι διό τοΰ Καλαντζιέφ, Προέδρου τοΰ Συνδικά­του τών Βουλγαρικών Συνδέσμων τών Μακεδονικών Αδελφοτή­των, και τοΰ Πρωθυπουργού Γεώργη Δημητρώφ συνεφώνησαν μετά τοΰ Τίτου και έδέχθησαν φιλικώ τώ τρόπω νά δημιουργηθη τό Αυτόνομον Μακεδονικόν Κράτος τοΰ Αιγαίου, (δηλώσεις των εις ’Εφημερίδας «Μακεδονική Σημαία» 29-10-45 κα'ι «’Αγρο­τική Σημαία» 20-11-45) άφ’ ενός μέν υπό τήν πίεσιν τής Σοβιε­τικής Ένώσεως κα'ι άφ’ ετέρου ύπό τήν ύπόσχεσιν δτι θα λάβω- σιν ώς αντάλλαγμα τήν Θράκην.

Ή εΐδησις δτι δ Γεώργη Δημητρώφ δχι μόνον παρη- τήθη τής άξιώσεως τής Βουλγαρίας να κηδειιονεΰση τούς έν Έλλάδι Σλαΰους, αλλά ύπεσχέθη ακόμη να παραχωρήση εις τήν Γιουγκοσλαυΐαν τήν Μακεδονίαν τοΰ Πιρ'ιν προύξένησε μεγάλην κατάπληξιν εις τούς αρμοδί(Τυς τών ’Αθηνών, Λονδίνου κα'ι Νέας Ύόρκης.

ΤΗσαν γνωστα'ι αΐ διαφοραι και προστριβα'ι τών Βουλγάρων καί Σέρβων διά τήν κατάκτησιν τής συμπαθείας τών ολίγων είς Ελλάδα Σλαΰίον καί τήν έξασφάλισιν τού ελέγχου έπ’ αυτών και συνεπώς ή τοιαΰτη παραίτησις τών από πολλών γενεών άξιώ- σεοον τής Βουλγαρίας δεδικαιολογημένους ένέβαλεν είςάμηχανίαν τούς υπευθύνους, οιτινες άνεζήτουν νά εύρωσιτήν αιτίαν. Δένέβράδυ- ναν δμως νά διαγνώσωσι τούς σκοτίους σκοπούς τοΰ Δημητρώφ, διότι αμέσους ένεφανίσθησαν αΐ αξιώσεις τής Βουλγαρίας έπ'ι τής Θράκης καί ή Συμφωνία Τίτο— Δημητρώφ τόν χειμώνα 1944-45 διά τήν άμοιβαίαν ενέργειαν καί ύποστήριξιν πρός κάθοδον τής μέν Σερβίας πρός τήν Μακεδονίαν, τής δέ Βουλγαρίας πρός τήν Θράκην. Αποτέλεσμα δέ τής πρώτης ταύτης συμφωνίας είναι ή τε­λευταία Συμφωνία τοΰ Μπλέντ, ήτις απασχολεί τήν Διεθνή Δι­πλωματίαν, διότι αύτη εγένετο τή έπιβολή τής Ρο)σσίας καί είναι, άντεπιθετική ενέργεια διά τής Ελλάδος κατά τού σχεδίου Τρού- μαν έν τή Βαλκανική, τής οικονομικής ένισχύσεως τής Ελλάδος καί Τουρκίας καί τής έγγυήσεως τής ανεξαρτησίας των καί τής έδαφικής άκεραιότητος αυτών.

Ή Θράκη διά τήν Βουλγαρίαν αποτελεΐ ζωτικόν χώρον, διότι, έκτος τού γεωργικού πλούτου, τής εξασφαλίζει τήν διέξοδον είς τό Αΐγαΐον καί τήν άπαλλάσει τοΰ μακρού διάπλου τοΰ Εύξείνου Πόντου καί τής διόδου διά τών Δαρδανελλίων. Λύτη δέ δύο φοράς μέχρι τούδε εχει άφαιρεχ^ή από τήν Βουλγαρίαν, τήν πρώτην μετά τόν πρώτον Παγκόσμιον πόλεμον, καί τήν δευτέραν μετά τόν δεύτερον Παγκόσμιον πόλεμον, και ώς έκ τούτου διεκδικεΐ ταυ-

— 142

την, καΐτοι ή Διάσκεψις τών Παρισίων 1946 δέν άνεγνώρισεν ου5έν δικαίωμα έπ’ αυτής.

Έκτος τών άμεσων ωφελημάτων εκ τής προσαρτήσεως τής μέν Μακεδονίας εις τήν Νοτιοσλαυΐαν τής δέ Θράκης εις τήν Βουλγαρίαν, ή άπώλεια τών περιοχών τούτων θά ειχεν έπίδρασιν επί τής οικονομικής ύποστάσεως τής Ελλάδος, καθ’ δσον ή Θράκη και ή Μακεδονία περικλείουν τήν καλλιτέραν καλλιεργή­σιμον γήν και παράγουσι τόν καπνόν, τό ζωτικώτερον προϊόν της.

Ί Ι Ελλάς συνεπώς άκρωτηριασμένη έδαφικώς και κατεστρα- μένη οικονομικώς δέν θά είναι δυνατό ν νά επιζήση και θά έξη- ναγκάζετο, λόγω τών Ε θνικώ ν της ατυχημάτων και τής έξαθλιώ- σε(6ς της, νά προσχώρηση εις τήν Σοβιετικήν 'Ένωσιν. μέ άπο- τέλεσμα τήν διατάραξιν τής ισορροπίας είς τήν Ε γγύ ς ’Ανατο­λήν και τήν άμεσον άπειλήν τής δυτικής λεκάνης τής Μεσογείου διά τής συνεχίσεως τής άνατρεπτικής εσωτερικής έξεγέρσεως τών Κομμουνιστικών μειονοτήτίυν τής ’Ιταλίας κα'ι τής Γαλλίας.

3ον Στρατόπεδον ΜποΟλκες—Ρούμπικ.Τό άλβανικόν χωρίον Ροΰμπικ εύρίσκεται παρά τόν "Αγιον

Ίωάννην τής Μεδοΰης εγγύς τών Τιράνων κα'ι τό χωρίον Μποΰλ- κες εις Βοϊβοδίναν τής Γιουγκοσλαυΐας. ’Αμφότερα είναι μικρα'ι πολίχναι άνευ ούδεμιάς ιστορικής ή πολιτικής σημασίας. ’Ή δη λόγφ τοΰ συμμοριακοΰ κινήματος κατέστησαν γνωστά! και άπη- σχόλησαν τήν Έλληνικήν κα'ι Διεθνή γνώμην είς τό Συμβοΰλιον τών Η νω μένω ν Ε θνώ ν .

Τά χωρία ταϋτα επελέγησαν διά τήν συγκέντρωσαν, διαφώ- τισιν καί στρατιωτικήν εκπαίδευσιν τών προσφυγόντων εγκλημα­τιών έλασιτών κα'ι βουλγαροφρόνοτν, λόγω τής άποκέντρου θέσεώς των κα! τής μεγάλης άποστάσεως έκ τών Ελληνικών συνόρων κα! υπήρξαν τά φυταίρια τοΰ Μαρξισμού, Αενισμοΰ κα! τοΰ αί- μοβόρου άντάρτου.

Έ κεΐ έχαλκεΰθησαν \^υχαί, διεπλάσθησαν καρδίαι διά τήν έξόντωσιν τής Έλληνικής φυλής. Έ κεΐ διεστρεβλώθη ή έννοια τής λέξεως προδοσία κα'ι διεπράχθη ομαδική προδοσία. Έκεΐ· άνεπτΰχθη εις τούς οπαδούς τοΰ Κ .Κ.Ε. δτι ή Ελλάς δέν είναι αυτοτελές ’Έθνος μέ εθνικά ιδεώδη κα! μέ έθνικάς διεκδικήσεις, άλλά Πανσλαυϊκή γέφυρα έπεκτάσεως τοΰ Σλαυϊσμοϋ εις τό Λί- γαΐον. Έ κ εΐ πλέον υλοποιούνται αί άποφάσεις τοΰ Πέμπτου Συ­νεδρίου τής Τρίτης Διεθνούς τοΰ 1924 υίοθετήσαντος έπισήμως κα! άδιασπάστως τήν Βαλκανικήν "Ομοσπονδίαν κα'ι διακηρΰξαν- τος διά τής κάτωθι άποφάσεώς του : « Ό άγων τών λαών τής Μακεδονίας κα! Θράκης κατανεμηθέντιον μεταξύ Σερβίας, Βουλ­

— 143 —

γαρίας, Ελλάδος και Τουρκίας υπέρ τής εθνικής των άπελευθε- ρώσεως και ανεξαρτησίας είναι εις έκ τών ουσιωδέστερων παρα- γόντων τής Βαλκανικής έπαναστάσεως. ’Λπόρριψις τοΰ συνθήμα­τος τής αύτονομήσειος Μακεδονίας και Θράκης θά έσήμαινεν άνα- γνώρισιν τής ΰπάρξεως ιμπεριαλιστικής σφαίρας επιρροής είς τά Βαλκάνια και ματαίωσιν τής εθνικής καί κοινωνικής κατοχυρώ- σεως τών Μακεδονικών καί Θρακικών προλεταριάτων. ‘Ως εκ τοΰτου το σύνθημά μας «Ε ν ια ία καί ανεξάρτητος Μακεδονία. Ε ν ια ία κα'ι ανεξάρτητος Θράκη» θά θεωροΰνται ώς βάσις τής πραγματοποιήσεως αυτής τής αΰτονομήσεως τής Μακεδονίας».

Έ κ ει πλέον ενεποτίσθησαν μέ τήν ιδέαν οτι ή έξόντωσις τής Ελληνικής φυλής, ή έξαθλίωσις τής Ε θνικής οικονομίας ή κα­ταστροφή τών τεχνικών έργων και αρδευτικών είναι ύποχρέωσις προερχομένη από τύ ύπέρτατον καθήκον κα'ι άφοσίωσιν πρός τήν μητέρα χώραν τοΰ Μαρξισμοΰ καί Λενινισμού, τήν Ρωσσίαν. Έ κ εΐ πλέον συνεκεντρώθησαν οί άρνησιπάτριδες.

Τά χωρία ταΰτα υπήρξαν τά κέντρα στρατιωτικής έκπαιδεΰ- σεως τών μητραλοιών τής Ελλάδος οΰτω :

Ιον) Εις τύ ΡΟΥ Μ ΠΙΚ έλειτοΰργησαν τρεις προπαρασκευα- στικα'ι Στρατιωτικαί Σχολαί δημιουργίας Στελεχών καί εξασκή- σεως οπλιτών λειτουργοΰσαι άπύ τοΰ Λΰγοΰστου 1945.

Εις τήν πρώτην έφοίτων άπλοι ελασΐται οιτινες δέν ειχον ύποστή ούδεμίαν στρατιωτικήν έκπαίδευσιν και προωρίζοντο διά τήν δημιουργίαν απλών συμμοριτών.

Είς τήν δευτέραν έφοίτων πρώην ελασΐται προϋπηρετήσαν- τες είς τύν Έ θνικύν Στρατύν καί προπαρεσκευάζοντο διά αρχη­γοί μικρών τμημάτων (όμαδάρχαι, διμοιρίται).

Εις τήν τρίτην έφοίτων οί τέως έφεδροι ’Αξιωματικοί τοΰ Έ θνικοΰ Στρατοΰ καί οί καπεταναίοι τοΰ ΕΛΑΣ ασκούμενοι μό­νον έπί τής άμμοδάχου καί άκολουθοΰντες μαθήματα τακτικής τοΰ άνταρτοπολέμου καί προ(ορίζοντο ώς αρχηγοί συμμοριακών τμημάτων (διοικηταί λόχων, ταγμάτων, επιτελεία). Ί ϊ σχολή αΰτη έλειτουργησεν μέχρι τοΰ ’Θκτωμβρίου 1945 οπότε τύ στρατόπε- δον μετεφέρθη εις ΜΙΤΟΥΛΚΕΣ.

2ον) Εις τύ Μ ΠΟΥΛΚΕΣ άπύ τοΰ Μαΐου 1946 έλειτοΰρ- γησαν στρατιωτικαί σχολαί ύπύ τύ όνομα «Σχολή Στελεχών» ΰπύ τήν διεΰθυνσιν τοΰ τέως μονίμου ύπολ]γοΰ Γερασίμου Μαλτέζου ή Τζουμερκιώτου φανατικοΰ Κομμουνιστοΰ καί τέως διευθυντοΰ τών Στρατιωτικών Σχολών τοΰ ΡΟ Υ Μ ΠΙΚ.

Είς τήν σχολήν ταΰτην ύπήρχον τρεις τάξεις έξ 120- 150 μα­θητών έκαστη καί έδιδάσκοντο μαθήματα στρατιωτικά, ασκήσεις άνταρτοπολέμου καί πολιτικά, (πολιτική οικονομία, ορθόδοξος Κομμουνισμός, Λενινισμός, οργανωτική έκπαίδευσις). Είς τάς δυο

— 144 —

τάξεις προετιμώντο μέλη τής ΕΠΟΝ διακριθέντα εις Κομμουνι- στικήν πίστιν κα'ι δράσιν.

Έ π 'ι πλέον έλειτούργησεν μία Ροοσσική σχολή είς τήν όποίαν έδιδάσκοντο τά ανώτερα μαθήματα περ'ι Μαρξισμού καί Λενινι­σμού και τά όποια παρηκολοΰθουν οι μορφοομένοι έλασίται και Σλαυομακεδόνες οί προοριζόμενοι διά τά πνευματικά ηγετικά στελέχη τοΰ ΚΚΕ και δυο στοιχειώδεις Γιουγκοσλαυϊκαί σχολά! εις τάς όποίας έδιδάσκετο ή Σλαυϊκή γλώσσα, εις τούς έλασΐτας ελληνοφώνους και είς τούς αγραμμάτους βουλγαροφώνους. Συνο- λικώς είς τό Μπούλκες εντός τού 1946 έλειτοΰργησαν πέντε περί­που σειρα'ι κα! έξήλθον περ'ι τούς 700 απόφοιτοι στελέχη συμ­μοριών.

Διά τήν έξυπηρέτησιν τών μαθητών τοΰ ΡΟΥ Μ ΠΙΚ κα! Μ ΠΟΥΛΚΕΣ ειχον έκτυπωθή κα'ι στρατιοοτικο! κανονισμοί «Μαθήματα στρατιωτικής τέχνης» συνταχθέντες υπό επιτροπής άποτελουμένης εκ τέως μονίμων ’Αξιωματικών Παληούρα, Πε­τρίτη κα'ι Φωτίου Κοτεπάνου «’Αννίβας» Ταγματάρχου τού ΕΛΑΣ και «Έγχειρίδιον» διά τήν έκπαίδευσιν ακροβολιστών κα'ι βαθ­μοφόρων τής όμάδος είς γενικά κα! τεχνικά ζητήματα. Είς τούς κανονισμούς τούτους περιελαμβάνετο μετάφρασις έκ τοΰ ρωσσικού κα'ι γιουγκοσλαυϊκού διά τόν πόλεμον τών παρτιζάνων είς τήν Ρωσσίαν, Ισπανίαν, Γιουγκοσλαυΐαν καί αλλαχού. Τό έγχειρί­διον άνευρέθη είς τά αρχεία τής συμμορίας Ραφτούδη κατά τήν έπιχείρησιν τής 17ης Δ]βρίου 1946 είς τό Βίτσι.

Ή κατάθεσις τού «Ε γχειρ ιδίου» είς τήν Επιτροπήν Έρεΰ- νης προύξένησεν τόσην έντύπο)σιν, ώστε ό πίναξ περιεχομένων κα- τεχα>ρήθη εις τά πρακτικά τής Ε πιτροπής και ό ανεκδιήγητος Τζέρτζα κατέβαλεν πείσμονα προσπάθειαν νά άμφισβητήση τήν αυθεντικότητα αυτού.

3ον) Έκτος τών κυρίως έλασιτικών σχολείων και ή ΝΟΦ ει- χεν οργανώσει στρατί,οπτικά κ».ά εκπαιδευτικά κέντρα είς τά Σκό­πια «Γενικόν Γραφεΐον Προσφΰγα>ν» (CLA V IS ODBOR) κα'ι είς Μοναστήριον «Γραφεΐον Αιγαίου». Είς τά Κέντρα ταύτα εκ­τός τής στρατιωτικής και πολιτικής έκπαιδεΰσεοος εγένετο κυρίως διαφώτισις τού σλαυομακεδονικού στοιχείου διά νά πεισθή δτι επρεπε νά κατέλθη είς την Ελλάδα και νά πολεμήση μαζύ μέ τούς "Ελληνας συμμορίτας διά νά έλευθερωθή ή Μακεδονία. Τά σχολεία ταύτα έλειτοΰργησαν από τού Μαρτίου μέχρι τού ’Οκτωβρίου 1946 κα'ι δέν ειχον τήν μορφήν καί τήν εκτασιν τών στρατκοτι- κών σχολείων τού Μ ΠΟΥΛΚΕΣ, αλλά ένηργούντο καθ’ έκάστην συγκεντριύσεις τών είς Σκόπια κα! Μοναστήριον ευρισκομένων σλαυομακεδόνίον μέ αντικείμενα έκπαιδεΰσεως τήν κατάληψιν υψώματος, τήν εγκατάστασιν ενέδρας κλπ. κα! κυρίους τήν δια-

— 145 —

φοίτισίν τ(ον δτι «δλοι δσοι εύρίσκονται είς τήν Γιουγκοσλαυΐαν επρεπε νά μεταβώσι είς Ελλάδα νά πολεμήσωσι μαζί.' μέ τούς συμμορίτας διά νά ελευθερωθή ή Μακεδονία». Ή γενική διεΰ- θυνσις τής εκπαιδευσεως είχε άνατεθή εις τόν Γκότσε.

Ή συγκέντρωσις τών έλασιτών και μέρος τών βοΐ'λγαρο- φώνων εις Μποϋλκες και ή κατάργησις τοΰ στρατοπέδου Ρούμ- πικ και τοΰ Μπερκοβιτς τής Βουλγαρίας δφείλεται κυρίως εις την ανάγκην τής ενιαίας στρατιωτικής εκπαιδευσεως καί διαφωτίσεως τών συμμοριτών καί τών ευκολιών εξοπλισμού εφοδιασμού καί προωθήσεα)ς εις τήν Ελλάδα ως συμμοριτών ήτις επραγματο- ποιήθη εντός τοΰ μηνός Όκτωβρίου 1945. 'Η μεταφορά το)ν έκ τών στρατοπέδων ΡΟΥΜ ΠΙΚ καί Μ Π ΕΡΚ Ο Β ΙΤΣ εγένετο διά στρατιωτικών αυτοκινήτων μέ επικεφαλής αξιωματικούς τής αντι­στοίχου. επικρατείας καί εις τά οικεία σύνορα παρεδίδοντο εις αρμόδιον Γιουγκοσλαΰον άξιωματικόν έναντι πρωτοκόλλου.

Ό ’Ανδρέας Τζήμας πρεσβευτής τοΰ ΚΚΕ παρά τφ Τίτο)καί διαμένων εις τήν πολυτελή επαυλιν τής όδοΰ Τοπεινές άριθ. 28 τοΰ Βελιγραδιού συνετέλεσεν τή μεσολαβήσει παρά τφ Τίτο) νά μετακινηθώσι εκ τοΰ στρατοπέδου Τετόβου εις Μποϋλκες ώς και έξ ’Αλβανίας καί Βουλγαρίας καθ’ δσον οΐ. δροι διαβιώσεώς το>ν εις Τέτοβον ήσαν πολύ δύσκολοι κα'ι ειχον σημειωθή άσθένειαι. Αυτός έξησφάλιζεν τήν επαφήν ΚΚΕ κα'ι στρατοπέδου Μποϋλκες και γενικώς ήτο ή κατευθυντήριος ψυχή τής συμμοριακής δργα- νώσεως είς Γιουγκοσλαυΐαν.

Ή εντατική όργάνωσις καί λειτουργία τών στρατκοτικών σχολείαιν είς Μποϋλκες παρετηρήθη μετά τήν άφιξιν είς Μποϋλ­κες τήν 25ην Μαρτίου 1946 τοΰ Ν. Ζαχαριάδου έπιστρέφοντος εκ Πράγας οπότε ώμίλησεν είς τούς τροφίμους τοΰ Μποϋλκες δια- βεβαιών αύτούς δτι ολόκληρος ό Ελληνικός Λαός καί τά 80ο]ο τοΰ Στρατοΰ ήσαν παρά τό πλευρόν των και δτι μετά τής ΝΟΦ ώς άντιφασιστικής δργανοίσεως διεξαγοϋσης δίκαιον άγώνα επι­βάλλεται στενή συνεργασία καθ’ δ κοινός ό σκοπός τοΰ άγώνος. ’Επίσης δέ τούς παρο)τρυνεν νά προπαρασκευασθώσι διά τήν επιστροφήν των είς Ελλάδα δταν ό Ελληνικός Λαός θά τούς χρειασθή.

'Ο Ν. Ζαχαριάδης είς Μποϋλκες μετά τοϋ Ροϋσου Γ. δι ευθέτη­σαν τήν ά)φισταμένην διάστασι,ν μεταξύ ΚΚΕ καί ΚΚΜ λόγφ τής διακηρΰξεως τοϋ άξιο>ματούχου τοϋ ΚΚ Σερβίας εις τήν Ά νω - τέραν Σχολήν δτι «εμείς σάν διεθνιοτές πού ειμεθα πρέπει νά έργασθώμεν γιά ενα δυνατό Μακεδονικό Κράτος συμπεριλαμβα- νομένης τής Βουλγαρικής, Έλληνικής και Σερβικής Μακεδονίας κα! έτσι θά άδυνατίσωμεν τόν «Έλληνικό Καπιταλισμό». (Ό μο-

10

— 146 —

λογία τοΰ αΰτομόλου Γιωτοπούλου Ίωάν. Δημοδιδασκάλου έξ ’Αετοράχης Ίωαννίνων).

3ον) Σχέδιον κα'ι αντικειμενικός σκοπός κινήματος.Σ χ έ δ ι ο ν έ ν ε ρ γ ε ί α ς . — Ί ϊ πείρα τών δυο προηγου­

μένων κινημάτων τοΰ Μαρτίου 1944 εις την Μέσην ’Ανατολήν και τοΰ Δεκεμβριανού 1944 εις ’Αθήνας επεισαν τούς διευθυντάς τής Κομιντέρ δτι, επιτυχία κινημάκον έκκρηγνυο μένουν εις τό Κέν­τρον είναι πολύ αμφίβολος και μάλλον είναι ασφαλής ή αποτυ­χία των διότι το Κράτος λόγο> τής πείρας του εχει λάβη τά κα­τάλληλα μέτρα άσφαλείας ώστε νά καταστήση αδύνατον τήν επι­τυχίαν τών ανταρσιών.

Ή ύπαρξις έπ'ι πλέον μεγάλου αριθμού προσφύγων κομμου­νιστών και αυτονομιστών εις τά δμορα Κράτη τής ’Αλβανίας, Σερβίας και Βουλγαρίας ένέπνευσεν (Φθινόπωρον τοΰ 1946) τήν ιδέαν τής συλλήψεως Σχεδίου Ένεργείας π ρ ο σ β ο λ ή ς τ ή ς Ε λ λ ά δ ο ς έ κ τ ή ς π ε ρ ι φ ε ρ ε ί α ς π λ έ ο ν π ρ ό ς τ ο Κ έ ν τ ρ ο ν .

Θά ήρχιζεν ώς αγών συμμοριακός εις τάς βορείους επαρχίας τής Ελλάδος διά τών εις Μποΰλκες έκπαιδευθέντων κομμουνι­στών και αυτονομιστών τή βοήθεια και υποστηρίξει εις μέσα ο­πλισμού κα'ι πυρομαχικών από τούς βορείους γείτονας τής 'Ελλά­δος και διά τής βίας, δόλου και έξαθλιοόσεως θά έπιδιώκετο ώς πρώτος και κύριος αντικειμενικός σκοπός ή κατάληψις τής Μα­κεδονίας και τής Θράκης.

Δευτερεύουσαι ένέργειαι εις τήν Θεσσαλίαν κα'ι τήν υπόλοι­πον Ελλάδα θά εξαπολύοντο διά άναστάτωσιν τοΰ εσωτερικού, διατάραξιν τών συγκοινοονιών και διά έκμετάλλευσιν διπλωματι- κήν έπ'ι τφ σκοπώ νά συκοφαντηθή ή Ελλάς είς τήν παγκόσμιον κοινήν γνώμην δτι το συμμοριακόν κίνημα είναι εμφύλιος πόλε­μος κα'ι δέν εχει ούδεμίαν έξάρτησιν άπύ τά δμορα Κράτη δεδο­μένοι' δτι, εχει έπέκτασιν έφ’ δλης τής Ελλάδος και ούχί μόνον είς τήν Βόρειον Ελλάδα.

Τό Σχέδιον ένεργείας τοΰ συμμοριακοΰ κινήματος είναι κα- ταρτισμένον άπύ ικανούς και έμπείρορς στρατιωτικούς γνώστας τοΰ εδάφους κα'ι τής εσωτερικής πολιτικής καταστάσεως. Ό Γιουγ- κοσλαΰος Στρατηγός Ντέπσεβιτς φέρεται δτι είναι ό έμπνευστής τοΰ Σχεδίου και ό κατευθύνουν τά τής έκγυμνάσεως και εξοπλι­σμού τών συμμοριτών καί ό ρυθμίζουν τήν προώθησιν τούτων είς τήν Ελλάδα. Είναι ό εφαρμοστής τών αποφάσεων Σκοπιών Σ]βρίου 1946 τών Τίτου, Δημητρώφ κα'ι Βλαχώφ ύπύ τύνελεγχον τώνΡώσσων Στραταρχών Τολμποΰκινκαι Ζούκωφ. 'Η ένοχή και ή συμμετοχή τού Στρατηγού Ντέπσεβιτς καταφαίνεται άπύ τήν άπε-

— 147 —

γνωσμένην άρνησιν τών Γιουγκοσλαύων νά παρουσιάσωσι τού­τον εις τήν Επιτροπήν Έρεύνης κατ’ άπαίτησιν τής Ελλάδος. Κατά τόν μήνα Φεβρουάριον 1947 μετέβη εις Μόσχαν διά νά ένημερώση τούς υπευθύνους διά τήν άνάπτυξιν και έξέλιξιν τοΰ συμμοριακοΰ κινήματος εν Έλλάδι και νά λάβη οδηγίας διά τήν περαιτέρω δράσιν κ η έπέκτασίν του.

'Η εφαρμογή τοΰ Σχεδίου τούτου δέν θά ήτο ταυτόχρονος αλλά κατ’ άρχάς θά έξεδηλούτο δραστήρια και ισχυρά δράσις τών συμμοριτών είς τήν περιοχήν τών δρέων τών περιστοιχιζόντων νήν Θεσσαλικι'ιν πεδιάδα ήτοι εις τά βουνά τοΰ Όλυμπου, ΓΙιε- ρίίον, Χααίων και Άγράφ(ον μέ τον σκοπόν τήν διακατοχήν αυ­τών καί τήν αποκοπήν τής Βορείου Ελλάδος (Μακεδονίας κα'ι Θράκης) από τής Νοτίου Ελλάδος.

Οΰτο.> άφ’ ενός μέν άπεμονοΰεο ή Βόρειος Ελλάς τής Νοτίου κα'ι δέν ήτο δυνατή ή ένίσχυσις διά τών χερσαίων συγκοινωνιών αλλά μόνον διά τών θαλασσίων τοιούτων αίτινες ήσαν ανεπαρ­κέστατοι εάν μή ανύπαρκτοι λόγω τής αισθητής έλλείψεως πλω­τών μέσων και τής πενιχράς άποδόσεώς των λόγου τής καταστρο­φής τών λιμενικών εγκαταστάσεων τών κυριωτέρων πόλεων, τής Θεσ]νίκης, Καβάλλας καί Άλεξανδρουπόλεως καί άφ’ ετέρου θά έξεμεταλλεύετο διπλωματικώς κα'ι θά παρουσιαζετο εις τήν κοί­την διεθνή γνοηιην δτι τό συμμοριακόν κίνημα δέν έχει σχέσιν μέ τούς βορείους γείτονας, δέν εξυπηρετεί τόν Πανσλαυϊσμόν αλλά είναι εμφύλιος πόλεμος, δστις είναι αποτέλεσμα τών κατα­πιεστικών και ανελεύθερων μέτρων τής Μοναρχοφασιστικής Κυ- βερνήσεως τών ’Αθηνών, έναντι φιλησύχων και άθιόων δημοκρα­τών κα'ι διεξάγεται είς εκατοντάδας χιλιομέτρων άπόστασιν από τούς Βορείους γείτονας.

Μετά τήν έξασφάλισιν τής διακατοχής τής Θεσσαλικής πεδιά- δος καί τήν αποκοπήν εις δύο τής Ελλάδος θά έξαπελύετο συν- δεδυασμένη έκ Βορρά (συνόρων) καί έκ Νότου (Θεσσαλίας) έπίθε- σις κατά τής Μακεδονίας τοΰ κυρίου και τελικού αντικειμενικού σκοπού τού καλώς μελετημένου καί εξελισσόμενου συμμοριακοΰ Σχεδίου.

Διά νά πραγματοποιηθή τό σχέδιον τών Συμμοριτών έπρεπε νά έξασφαλισθη ασφαλής επικοινωνία τών εις τούς Θεσσαλικούς κάμπους ένεργουσών Συμμοριακών ομάδων μετά τών είς τά γει­τονικά Κράτη ευρισκομένων μετόπισθεν των, έκ τών οποίων άνεφοδιάζοντο εις ανθρώπινον ΰλικόν καί παντοειδές πολεμικόν ύλικόν.

Πρός τούτο έπεδιώχθη καί έπετεύχθη ή έξασφάλισις τών ορεινών όγκων τοΰ Γράμμου, Βίτσιου, Καϊμακτσαλάν. Παΐκου, Τζένας Κρουσίων καί Μπέλες καί διά τών οποίων διήρχοντο οί

— 148 —

κύριοι οδο'ι καθόδου τών Συμμοριτών εκ Βοορά ποός Νότον.Ί Ι έξασφάλισις αΰτη έπετεΰχθη το Φθινόπωρον τοΰ 1946

(12ης-25ης Ν]βρίου) διά τών κατά μέτωπον σφοδρών επιθέσεων τών συμμοριτών κατά τών μεθοριακών δυνάμεων τοΰ "Αρχαγγέ­λου, Σκρά, Νότιας και Προμαχώνος τής περιοχής Παΐκου και τήν 30 η ν Δ]βρίου κατά τ(7>ν μεθοριακών δυνάμεων τής Φοΰσας, Μονοπύλου, Σλημνίτσης τής περιοχής Γράμμου.

Δέν άφίσταται τής πραγματικότητος εάν στιχισθώσι δτι αΐ κύριαι άρτηρίαι επικοινωνίας τών συμμοριτών τών κατερχομένων έκ Βορρά εις τήν Μακεδονίαν κα'ι Θεσσαλίαν είναι α) Ή έκ Κορυτσάς διά Γράμμου— Χασίων— Άντιχασίων εις Θεσσαλίαν, β) Ή έκ Μοναστηριού διά Βιτσίου—Σινιάτσικου πρός Γράμ­μον και έκεΐθεν πρός Θεσσαλίαν, γ) Ή έκ Μοναστηριού διά Καϊμακτσαλάν— Βερμίου—Πιερίοον—Ό λύ μπούκα! δ) Ί Ι έκ Βουλ­γαρίας διά Μπέλες— Κρούσια κα! έκεΐθεν είτε πρός Χαλκιδικήν εϊτε ποός Παγγαΐον.

Ή σοβαρωτέρα εκ τών τεσσάρων άρτηριών είναι, ή έξ ’Αλ­βανίας διά τοΰ Γράμμου— Χασίων πρός Θεσσαλίαν. Είναι ή οδός ήτις εξυπηρετεί τό ύψίπεδον τής Κοζάνης (Δυτική Μακε­δονία) τό οΰσιωδέστερον κα'ι νευραλγικίότατον έδαφικόν διαμί#· ρισμα τής Βορείου Ελλάδος, τό όποιον άπό στρατηγικής άπό- ■ψεως διά τούς Βορείους γείτονας εχει μεγίστην άξίαν διότι έξ αΰτοΰ ober βάσεως έξορμήσεως δύνανται νά κατευθύνωσι επιχειρή­σεις πρός Κεντρικήν Μακεδονίαν, ’’Ηπειρον κα'ι Θεσσαλίαν δσον κα'ι άπό Κομμουνιστικής συμμοριακής άπόψεως διότι εξασφαλί­ζει τήν διακατοχήν εΰρέων ορεινών περιοχών πρός δημιουργίαν τής «Έλευθέρας ’Ορεινής Ελλάδος» διά διεθνή έκμετάλλευσιν κα'ι έγκατάστασιν τής «Κυβερνήσεως τοΰ Βοι,’νοΰ».

Ή άρτηρία τοΰ Γράμμου είναι ή οΰσιωδεστέρα διότι δ ι’ αυ­τής διοχετεύονται τά έξ Ιταλίας λαθρεμπορικώς άγοραζόμενα αυ­τόματα δπλα, ό'λμοι κα! πυρομαχικά τόσον έκ τών Ιταλικών αγορών δσον και τών κλεπτομένων έκ τών έκεΐ ’Αγγλικών άπο- θηκών κα! διά τών λιμένοον Μ πάρι-Άγίων Σαράντα διακομίζον­ται είς τήν ’Αλβανίαν κα! έκεΐθεν είς τά Χάσια.

Τά Χάσια ύπήρξεν ό χώρος συγκεντρο)σεως άνθρώπων και πολεμικοΰ ύλικοΰ και ώς γενικής βάσεως ανεφοδιασμού τοΰ συμμοριακοΰ άγώνος, έξ αΰτοΰ διωχετεύοντο πρός δλας τάς κα­τευθύνσεις. Λόγο.) τής μεγάλης του στρατηγικής άξίας του άπό συμμοριακής πλευράς άνετέθη ή έξασφάλησίς του είς ίσχυράς συμμοριακάς δυνάμεις κα! είς τάς άποκρΰμνους κορυφάς του εϊχεν έγκατασταθή τό Γενικόν Στρατηγεΐον τών Συμμοριτών.

Τό σχέδιον τών συμμοριτών δέν ήτο άκαμπτον ο>ς συμβαίνει είς τά ’Επιτελικά σχέδια τών οργανωμένων Στρατοτν αλλά διη-

— 149 —

πετο από μεγάλην ελαστικότητα και άφηνεν μεγάλην πρωτοβου­λίαν εις τούς αρχηγούς τών ουμμοριακών συγκροτημάτων. Ή εφαρμογή και ή πιστή έξέλιξις συμμοριακοΰ σχεδίου είναι αμφί­βολος διότι υπεισέρχονται παράγοντες μή δυνάμενοι νά έντοπι- σθώσι χρονικώς καί τοπικώς ώς συμβαίνει εις τά επιτελικά σχέδια τοΰ Στρατού καί συνεπώς ανάγκη μεγάλης ευελιξίας καί προ)τοβουλίας εις τούς αρχηγούς τών συ μ μοριακών συγκροτημά­των. Ή έπέμβασις τών εθνικών δυνάμεων, ή στάσις τοΰ πληθυ­σμού, ή δυσχέρεια τοΰ ανεφοδιασμού τών συμμοριτών, ή εποχή τοΰ έτους είναι παράγοντες οίτινες οΰσιαστικώς έπιδρώσι εις τήν έκ τών προτέρων διαγραφεΐσαν έξέλιξιν τοΰ Σχεδίου.

’Άλλως τε καί εξωτερικοί Διπλωματικοί λόγοι έπέβαλον δπως τύ σχέδιον έν τή αρχική του έφαρμογή νά μή είναι άκαμπτον διότι ήθελον νά τηρώνται ώρισμένα προσχήματα καί επρεπεν νά παρουσιασθη δτι ό συμμοριακός αγών είναι ή έκδήλωσις τής «’Ένοπλης Μαζικής Αΰτοαμΰνης» τών καταπι.εζομένων Δημοκρα­τικών πολιτών ΰπύ τών Φασιστών καί ούχί επιβουλή έκ τοΰ Βορρά καλώς μελετηθεΐσα, προπαρασκευασθεΐσα καί διευθυ- νομένη.

Λ υ σ φ η μ ι σ τ ι κ ή Έ κ σ τ ρ α τ ε ί α.— Έ κ παραλλήλου πρύς τήν συμμοριακήν δράσιν θά έξαπελύετο κατά τής Ελλάδος παγκόσμιος δυσφημιστική εκστρατεία, ή οποία θά ένεφάνιζεν τήν Ελλάδα ως διατελοΰσαν υπό φρικιοδη «Μοναρχοφασιστικήν τρο­μοκρατίαν» διά νά δικαιολογήση τήν δημιουργίαν τοΰ νέου συμ- μοριακοΰ άγώνος καί θά συνετέλει εις τήν κατάρρευσιν τοΰ ήθι- τοΰ καί τοΰ πνεύματος άντιστάσεως τοΰ Ελληνικού Λαού

Ή δυσφημιστική αΰτη εκστρατεία άποτελοΰσα τύ άπαραίτη- τον ιδεολογικών καί ψυχολογικύν πλαίοιον διά τήν έφαρμογήν καί άνάπτυξιν τοΰ συμμοριακοΰ άγώνος -θά έκτοξεύετο τόσον άπύ τάς 'Αθήνας δσον καί άπύ τούς εις τύ έξωτερικύν πράκτορας τοΰ διεθνούς κομμουνισμού καί τούς (κρυπτό’ ς) τοΰ αγγλικού κοινο­βουλίου καί τοΰ αγγλικού τύπου καί θά άπέβλεπεν νά δημιουρ- γηθή ή έντΰπωσις δτι άθώοι κα'ι δημοκρατ ικοί πολΐται καταπιε- ζόμενοι και τρομοκρατούμενοι άπύ τά όργανα τού φασιστικού καθεστώτος τών Α θηνώ ν, πλέον έξαναγκάζονται νά καταφύγωσι εις τά βουνά διά νά ύπερασπίσωσι τήν ζο>ήν καί έλευθερίαν των καί νά δικαιολογήσωσι τύ νέον σύνθημα (χειμών 1945—4(5) τήν «Αύτοάμυνα τών Δημοκρατικών Πολιτών» ή οποία άργότερον έγινεν «ομαδική ή μαζική αύτοάμυνα» καί τέλος «ένοπλος μαζική αύτοάμυνα».

Ούτω λοιπύν ένεφανίσθη ό αγών ώς απλή άμυνα τών διωκό­μενων άθώων δημοκρατικών πολιτών, οί όποιοι έξηναγκάσθησαν νά καταφύγωσι είς τά βουνά καί νά λάβωσι τά δπλα κατά τού

— 150 —

μοναρχοφασιστικού Κράτους, διά νά ύπερασπίσο)σι τήν ζωήν και τήν ελευθερίαν των.

Αθώοι, δημοκρατικοί πολΐται έχαρακτηρίσθησαν οι σφαγείς και οι εκτελεστά! τοΰ Δεκεμβριανού Κινήματος, οιτινες μή περί·» φρουροΰμενοι από τήν Βάρκιζα κατέφυγον εις τά δμορα κράτη διά νά άποφΰγωσι τήν νόμιμον δίωξίν των και τήν άράν τών συγγενών τών θυμάτων των.

Θύματα αθώα έχαρακτηρίσθησαν οΐ κομμιτατζήδες, οΐ όχρα- νΐται, οΐ σνοφϊται οΐ απαίσιοι δήμιοι τοΰ Έλληνικοΰ στοιχείου τής Μακεδονίας τά συνειδητά όργανα τοΰ Τερπόφσκυ τοΰ Κάλ- τσεφ κα! τοΰ Κατακτητοΰ, τά όποια άντελαμβάνοντο δτι δέν θά ήδΰναντο νά άντιμετίοπίσωσι τήν έλληνικήν δικαιοσύνην μετά τήν αποτυχίαν τοΰ Δεκεμβριανοί' κινήματος λόγο) τών αΰτονομι- στικών των ενεργειών.

Θύματα αθώα έχαρακτηρίσθησαν οΐ εκδορείς οί όποιοι, άπει- λοΰν νά προκαλέσουν εις τά Βαλκάνια ενα τρίτον παγκόσμιον πόλεμον κα! τραυλίζουν ώς παπαγάλοι τό σύνθημα «Λαϊκή Δη­μοκρατία» υπό τήν όποίαν τά εγκλήματα τοΰ παρελθόντος θά -θεωρούνται ώς αρετή και ό πατριωτισμός ώς θανάσιμον αμάρ­τημα. Θύματα αθώα έχαρακτηρίσθησαν οΐ μαινόμεν^ι ώς οΐ Ταΰ- ροι τών Ταυρομαχιών έπ'ι τώ άκουσματι τής λέξεως «Μεγάλη Ελλάδα».

Δέν ήρκέσθησαν μόνον εις τήν δυσφήμισιν τής Ελλάδος υπό τοΰ διεθνούς κομμουνισμού αλλά κα! ή επίσημος Ρωσσία εστράφη κατά τών αγγλικών στρατευμάτων τών ευρισκομένων εις τήν Ε λ ­λάδα κα! συμμετασχόντων ’ μέχρι τέλους 1945 εις τήν δίωξιν τών ελάχιστων κομμουνιστικών συμμοριών και διά τής επισήμου προσφυγής τόν ’Ιανουάριον 1946 εις τό Συμβουλών Άσφαλείας έπέρριψεν τήν μομφήν δτι ή παρουσία εις τήν Ελλάδα τών ’Αγ­γλικών στρατευμάτων εξυπηρετεί ιμπεριαλιστικά σχέδια κα! υπο­στηρίζει άντιδημοκρατικόν καθεστώς κα! τότε πλέον τό νέον σύν­θημα «Νά φύγουν οΐ ’Άγγλοι» έρρίφθη υπό τών κομμουνιστών τού Ζαχαριάδη κα'ι ύπήρξεν ή κατάληξις παντός υπομνήματος και πάσης δημοσίας ή κατ’ ιδίαν εκδηλώσεο>ς των.

Ή παρουσία τών αγγλικών στρατευμάτων ήμπόδιζε τήν εφ­αρμογήν τών σχεδίων τού «κατακτητικού κομμουνισμού» διότι -θά ήδΰνατο νά δώση αφορμήν γενικο:>τέρων συγκρούσεων, τάς όποίας ή επίσημος Ρωσσία ήθελεν νά αποφυγή κα! επεδιώχθη διά τού Συμβουλίου Άσφαλείος ή άπομάκρυνσις των φυσικά τη υποστηρίξει τών περίφημων «Κρύπτο’ς» τού αγγλικού κοινοβου­λίου η αγγλικού τύπου.

Α ν τ ι κ ε ι μ ε ν ι κ ό ς Σ κ ο π ό ς.-*-Δέν άρκεΧ έν τή εξε­τάσει τών αντικειμενικών σκοπών τού συμμοριακοΰ κινήματος νά

— 151 —

περιορισθώμεν απλώς εις τήν στενήν συμμοριακήν έλληνικήν άποψιν και νά καθορίσωμεν δτι ό κύριος άντικειμενικός οκοπός τοΰ κινήματος είναι ή κατάληψις τής ’Αρχής πρός άπόκτησιν τών ελευθεριών τοϋ λαοϋ άλλά ανάγκη νά έξετάσωμεν τό ζήτημα εΰ- ρΰτερον έν τή επιλύσει τοϋ περίφημου ’Ανατολικού ζητήματος.

Ή Ελλάς άπό γειογραφικής θέσεως έν συνδυασμό» μετά τής Τουρκίας και ’Ιταλίας εξασφαλίζει τήν κυριαρχίαν έπι τής ’Ανα­τολικής λεκάνης τής Μεσογείου διά τής όποίας διέρχονται αί στρατηγικαι συγκοινωνίαι τής Βρεττανικής Αυτοκρατορίας αί έξ- ασφαλίζουσαι τήν επικοινωνίαν της μετά τής Ε γγύ ς και ’Ά πω Ανατολής (πετρέλαια Μουσοΰλης— ’Ινδιών).

Συνεπώς ή Ελλάς εύρίσκεται έπι τοϋ πλέον στρατηγικοϋ ση- μαντικοϋ νευραλγικοϋ σημείου τής Βρεττανικής Αυτοκρατορίας διά τοϋ οποίου διέρχεται ή μία έκ τών ζωτικών συγκοινωνιακών της αρτηριών.

Είναι ή άρτηρία διά τήν όποίαν ή Βρεττανική Αυτοκρατορία διεξήγαγεν δυο παγκοσμίους πολέμους (1914— 1918 και 1939— 1945) κα'ι θά διεξάγη άκόμη έφ’ δσον δέν θά θέληση αΰτοπρο- χιρέτως νά αύτοκτονήση και παραιτηθή του ρόλου τής παγκο­

σμίου δυνάμεως διά νά συμβάλη και νά ρυθμίζη τήν τϋχην τών λαών τοϋ κόσμου.

Τό δνειρον τοϋ μεγάλου Πέτρου τής κατακτήσεως τοϋ Βοσπό- ρου κα'ι τών στενών τών Δαρδανελλίων, τό όποιον κατεγοήτευσεν αλλεπαλλήλους γεννεάς ρωσσικοϋ λαοϋ και διά τήν εποχήν του ήτο άρκετά φιλόδοξον και ριψοκίνδυνον, δέν είναι έπαρκές διά τήν Σοβιετικήν Έ νω σ ιν μέ τήν σημερινήν άνάπτυξιν τής αερο­πορίας κα'ι τής άτομικής ένεργείας και συνεπώς ανάγκη τής έπε- κτάσεώς της έφ’ δλης τής Ανατολικής Μεσογείου διά τής κατ’ άρχάς έπι τής Ελλάδος κα'ι βραδϋτερον έπι τής Τουρκίας μετά τήν άπομόνωσίν της έκ Δυσμών. Τότε πλέον ή Ρωσσία τθά έγί- νετο ούσιαστικώς κυρία τής ’Εγγύς Ανατολής και θά άποτελοϋ- σεν ισχυράν απειλήν τών συγκοινωνιών τών διερχομένων διά τοϋ Σουέζ.

Ό ρθώ ς συνεπώς ό τέως 'Υπουργός τών ’Εξωτερικών τών ’Ηνωμένων Πολιτειών Τζαίημς Μπέρνς εις τό βιβλίον του «Μέ απόλυτον ειλικρίνειαν» έκ μέν τής εντριβής του εις τήν Ρωσσι- κήν ιστορίαν ιδία τών άρθραιν τού Μάρξ παιρός τού Κομμουνι­σμού τά δημοσιευθέντα προ ενός αίώνος (1853) εις τήν εφη­μερίδα Βήμα τής Νέας Ύόρκης διαπιστώνει δ τ ι: «Είναι λοιπόν πρόδηλον δτι ό έπεκτατισμός δέν είναι καινοτομία τοϋ Κομμου­νιστικού καθεστώτος. ’Έχει τάς ρίζας του εις τήν Ρωσσικήν ιστορίαν. Μόνον τά πρόσωπα και ή τακτική ήλλαξαν».

Έ κ δέ τής μελέτης τών μυστικών άρχείων τών Ναζί τών

— 152 —

άφορώντων τό Σύμφωνον Χίτλερ— Στάλιν, Μολότοφ— Ρίμπεν- τροπ τής 8ης Αύγουστου 1939 καί 18ης Νοεμβρίου 1940, δια τών οποίων αφίετο πλήρης ελευθερία δράσεα)ς τής Ρωσσίας «εις δλην τήν περιοχήν νοτίοος τής Σοβιετικής Ένώσεως πρός τήν κατεΰθυνσιν τοΰ 'Ινδικού ’Ωκεανού» τό κατάργημα τής συμβά- σεως τοΰ Μοντραι κα'ι ή παραχώρησις απεριορίστων δικαιωμάτων εις τήν Σοβιετικήν Έ νω σιν διά τήν χρησιμοποίησήν τών Στενών καί αΐτινες παραχωρήσεις δέν ικανοποίησαν τήν Μόσχαν και έζητήθη δτι επρεπεν νά διεξαχθώσι «ουσιώδεις συζητήσεις έπ'ι τοΰ 'Ιράν, νά δοθώ σι συγκεκριμμέναι εγγυήσεις διά τά Δαρδα­νέλια (Στρατιωτική βάσις εις τά Στενά), νά γίνη συμφωνία διά τήν Βουλγαρίαν, Ρουμανίαν, Ουγγαρίαν, Γιουγκοσλαυΐαν, Τουρ­κίαν, Ελλάδα κα'ι διά τήν «ουδετερότητα τής Σουηδίας».

Αί πλεισται τών άνω απαιτήσεων έπραγματοποιήθησαν μετά τήν πτώσιν τοΰ Χίτλερ εξαιρέσει μόνον εκείνων αΐτινες άφορώσι τό 'Ιράν, Τουρκίαν, Ελλάδα και Δαρδανέλια και διά τάς όποίας συμπεραίνει δτι δ αγών «εύρίσκεται εν εξελίξει» διά τήν έπί- τευξιν.

Παρατίθενται άποσπάσματα έκ τών άρθρων τοΰ Κάρλ. Μάρξ τά δημοσιευθέντα εις τό «Βήμα τής Νέας 'Υόρκης» προ αιώνος περίπου.

α)«Παραθέτα> τά ακόλουθα γεγονότα από τόν δρμαθόν τών εδα­φικών προσαρτήσεων πού έπραγματοποίησεν ή Ρωσσία από τής εποχής τοΰ Μεγάλου Πέτρου. Τά Ρωσσικά σύνορα προωθήθησαν πρός Βερολίνον, τήν Δρέσδην και τήν Βιέννην κατά 700 περί­που μίλλια, πρός τήν Κων)νοΰπολιν 500 μίλλια, πρός τήν Στοκ­χόλμην 630 περίπου μίλλια, πρός τήν Τεχεράνην 100 περίπου μίλλια. Αΐ συνολικά! έδαφικα! προσαρτήσεις τής Ρωσσίας κατά τά τελευταία εξήκοντα ετη Ισοδυναμοΰν εις εκτασιν κα! σπου- δαιότητα πρός ολόκληρον τήν προ τής εποχής αυτής Εΰρωπαϊκήν Ρωσσίαν».

β) «Κα! δσον βέβαιον είναι δτι ή κατάκτησις άκολουθεΧ τήν κατάκτησιν και ή προσάρτησις τήν προσάρτησιν άλλο τόσον είναι βέβαιον δτι ή κατάκτησις τής Τουρκίας υπό τής Ρωσσίας, θά εί­ναι μόνον τό προοίμιον τής προσαρτήσεως τής Ουγγαρίας, Πρωσ- σίας, Γαλικίας κα! τής περαιτέρω πραγματοποιήσεως τής Σλαυϊ- κής Αυτοκρατορίας τήν όποίαν ώνειρεΰθησαν μερικό! φανατικό! πανσλαυΐσται φ ιλόσοφοι...Ή ματαίωσις τών ρωσσικών επεκτα­τικών σχεδίων είναι ζήτημα υψίστης σπουδαιότητος».

Κα! δ πρώην υπουργός έπ! τών εξωτερικών καταλήγει : «Πό­σον σύγχρονα φαίνονται τά λόγια».

Τούς επεκτατικούς της σκοπούς εξυπηρετούν τά σχέδια τής ΐδρΰσεως τής Σλαυϊκής Βαλκανικής 'Ομοσπονδίας, τής καθόδου

— 153 —

πρός τον Περσικόν Κόλπον, της κατακτήοεως τών "Αραβικών πε­τρελαιοπηγών, άτινα άποτελοϋσι τμήματα τοΰ Γενικοΰ Σχεδίου τής κατακτήοεως τής 3Ανατολικής Μεσογείου και ή υποταγή της Ε λλά­δος άποτελεΐ βασικήν προϋπόθεσιν διά τήν πραγματοποίησίν του.

Τούς επεκτατικούς της σκοπούς έξυπηρέτουν αί προκλητικοί αξιώσεις της, κατά τήν Συνδιάσκεψιν τού Πότσδαμ, έπί τής Θεσ­σαλονίκης καί ’Αλεξανδρουπόλεως καί ή άρνησίς της κατά τήν διάσκεψιν χών Παρισίων πρός ί κανοπο ίησιν τών δικαίων Ε θ ν ι ­κών Διεκδικήσεών μας επί τής Έλληνικωτάτης Βορείου Η π ε ί­ρου καί τής διαρρυθμίσεως τών συνόρων έπί τής ’Ανατολικής Ρωμυλίας πρός μεγαλυτέραν στρατηγικήν άσφάλειάν μας.

Τούς επεκτατικούς της σκοπούς εξυπηρετεί ή υλική καί ηθική ένίσχυσις τού συμμοριακοΰ κινήματος τού Κ. Κ. Ε. ή αρνησικυ­ρία της διά την έπέμβασιν τού Συμβουλίου Άσφαλείας πρός άποκατάστασιν τής ειρήνης εις τήν Βαλκανικήν καί ή μή έπέμβα- σίς της εις τους δορυφόρους της νά παΰσωσι νά ενισχΰωσι τό κίνημα τών συμμοριτών.

Ή εποχή τών εισβολών κατά τού άσθενεστέρου Κράτους πα- ρήλθεν καί σήμερον είναι ή εποχή τής χρησιμοποιήσεως τού Διε­θνούς Κομμουνισμού διά τής έκμεταλλεύσεως τών κατά τόπους Κομμουνιστικών Κομμάτων καί διά εφαρμογής ειδικής τακτικής έξαρτωμένης έκ τών ειδικών ουνθηκών τής χώρας.

Ούτω τό Κ.Κ.Ε. χρησιμοποιείται ώς όργανον τοΰ Πανσλαΐ’ϊ- σμού καί έκδηλούται σαφώς εναντίον τών Ε θνικώ ν Διεκδική­σεων διότι είναι άντίθεται τών συμφερόντων τών δορυφόρων τής Ρωσσίας (Αλβανίας καί Βουλγαρίας). Παρουσιάζεται ώς απο­φασιστικός αγωνιστής υπέρ τών διεκδικήσεων μας έπί τής ’Ανατο­λικής Θράκης καί Κόπρου διότι αί διεκδικήσεις αΰται είναι άντί- θεται πρός τά συμφέροντα τής Τουρκίας καί ’Αγγλίας, αιτινες χώραι άνθίστανται κατά τής Ρωσσικής έπεκτάσεως πρός Νότον.

'Ο Πανσλαυϊσμός έν τή προσπαθεία του τής κατακτήσεως τής Ελλάδος πρός κυριαρχίαν του έπί τής ’Ανατολικής Λεκάνης τής Μεσογείου δέν εφαρμόζει τήν κλασικήν έκδήλωοιν τών κατα­κτητικών πολέμοον δηλαδή τής εισβολής δ ι’ ισχυρών στρατευμά­των εις τήν άσθενεστέραν χώραν αλλά έπιννοεί καί θέτει εις έφαρμογήν νέαν μορφήν διεισδύσεως, τήν δημιουργίαν καί ένθάρ- ρυνσιν χωριστικών επαναστατικών Κινημάτων καί τήν ύποβοήθη- σιν αυτών κατά τρόπον ώστε νά μή γίνεται έκ τού εμφανούς υπαί­τιος έπεμβάσεως τού Συμβουλίου ’Ασφαλείας καί έπιρρίψεως έπ’ αύτοΰ τών ευθυνών τής διαταράξεως τής Ειρήνης τού Κόσμου.

Διά τού συμμοριακού κινήματος τού ΚΚΕ έπιδιώκεται υπό τής Ρωσσίας ή άπόσπασις τής Μακεδονίας έάν μή δλης τής Ε λ ­λάδος καί ή προσάρτησις αύτής εις τούς Δορυφόρους της, καθώς

— 154 —

διά τής ύποστηρίξεως τοΰ Κόμματος Τουντέχ εις τήν Περσίαν έπεδιώχθη ή προσάρτησίς τοΰ Αζερμπαϊτζάν. Εις τό Α ζερμπαϊ­τζάν δμως ή Ρωσσία ήττήθη χάρις είς τήν σταθεράν άπόφασιν τών Ά γγλω ν κα'ι Αμερικανών νά έξασφαλίσωσι τήν άκεραιότητα τοΰ ’Ιράν. Είς τήν Ελλάδα δμως ή Ρωσσία καταβάλλει τήν ύστάτην της προσπάθειαν και διά τοΰ έκάστοτε προβαλλομένου «Βέτο» της δέν επιτρέπει είς τό Συμβούλιον Άσφαλείας τήν λή- ψιν κατασταλτικών μέτρων κατά τών Δορυφόρων της πρός απα- γόρευσιν τής ενισχΰσεα>ς κα'ι ύποστηρίξεως τών Κομμουνιστών τής Ελλάδος.

Διά τών νέων μεθόδων τής διεισδύσεως και τής έκμεταλλεύ- σεως τών καλώς οργανωμένων, ΐσχυρώς χρηματοδοτουμένων κα'ι θαυμασίως καθοδηγουμένων μειοψηφιών, είς τά Ευρωπαϊκά κα'ι Βαλκανικά Κράτη ή Ρωσσία προσπαθεί νά κυριάρχηση τής Ευ­ρώπης και νά καταστή έξ ολοκλήρου κυρία τής Μεσογείου οπότε πλέον θά άπειλοΰσεν τήν Α φρικήν και έξερχομένη είς τό Ντα­κάρ θά ειχεν ύπό τήν απειλήν της διά τών ρουκετοβόλων της καί τών άεροπλάνων της ολόκληρον τήν Νότιον Αμερικήν κα'ι μέρος τών Η νωμένων Πολιτειών και θά άπέκοπτεν πλέον τήν μοναδι- κήν ύπάρχουσαν άρτηρίαν τής Βρεττανικής Αυτοκρατορίας μετά τής ’Ά πω Ανατολής τήν διά τοΰ Ακρωτηρίου τής Καλής Έλπίδος.

Δικαίως συνεπώς ύπό τών Δυτικών Δημοκρατιών θεωρείται δτι ή Ελλάς κατέχει καιρίαν {}έσιν καί εάν άπωλεσθή, τό Γιβραλ­τάρ θά χάση τήν άξίαν του, ή Ε γγύ ς Ανατολή θά πέση ύπό τήν Σοβιετικήν επιρροήν, ό Ισλαμισμός θά άπειληθή, ή Μεσόγειος θά χατθή καί θά μείνη απροστάτευτος ό δρόμος της πρός τά πετρέλαια.

Κατόπιν τής γενικής έξετάσεως τοΰ έπιδιωκομένου εύρυτέροτ) στρατηγικού σκοπού τού Πανσλαυϊσμού έν τή Μεσογείψ άς ίδω­μεν ποιοι οί κυρίως αντικειμενικοί σκοποί τού Συμμοριακοΰ Κινήματος.

Κυρίως οί άντάρται δρώσι είς τήν Βόρειον Ελλάδα μέ κύ­ριον ερεισμα τήν Β. Δ. Μακεδονίαν. Ή προτίμησίς των πρός τήν Βόρειον Ελλάδα συνίσταται είς λόγους ύπάρξείός t c o v διότι δπισθέν των εύρίσκονται δ ι3 αύτούς φίλια δμορα Κράτη έκ τών οποίων άντλούσι οπλισμόν, πυρομαχικά, τρόφιμα, εχωσι όργα- νο)ση τά Κέντρα Έκπαιδεύσεώς των, εχωσι έγκαταστήσει τά Νο­σηλευτικά των κέντρα καί τέλος εχουσι εξασφαλίσει τήν διαφυ­γήν των έν περιπτώσει κινδύνου.

Είδικώτερον προτιμώσι τήν Βορειοδυτικήν Μακεδονίαν (3Ορο- σειρά Πίνδου) καθ3 δσον άποτελεΐ τήν σπονδυλικήν στήλην ολο­κλήρου τής Ελλάδος και εις αύτήν συμβάλουσι αί 3Ιλλυρικαί

’Άλπεις (Αλβανία) κα'ι ή ’Οροσειρά Σκόρδου μέ το ύψίπεδον Κοσιφοπεδίου (Σερβία) κα'ι συνεπώς διά τόν συμμοριακόν αγώνα τόν εχοντα σχέσιν μέ τήν Αλβανίαν κα'ι Γιουγκοσλαυΐαν άποτε- λεΐ συνέχειαν.

Ή Βορειοδυτική Μακεδονία άρθροΰται διά τών κυρίιον ορεινών όγκων τοΰ Γράμμου (2150 μ.) Χασίων (^440 μ.) Ά ντι- χασίων (2180 μ.) Καμβουνίων (1980 μ.) Πιερίων (2190 μ,) Βερμίου (2020 μ.) κα'ι Καϊμακτσαλάν (2780 μ.) Ή γενική μορφή τών όρεοον τούτων εχει σχήμα Πετάλου μέ τό άνοικτόν πλευρόν πρός Βορράν κα'ι τοΰ οποίου τά δυο άκρα (Γράμμος πρός Δυσμάς και Καϊμακτσαλάν πρός άνατολάς) στηρίζονται έπ'ι τής Αλβανίας κα'ι Γιουγκοσλαυΐας.

Ε ντός τοΰ πετάλου τούτου αναπτύσσεται ή οροσειρά Βίτσι— Σινιάτσικον- Βαρνοΰς ήτις χωρίζει τό κυρίως ύψίπεδον Κοζάνης από τήν άνο) κοιλάδα τοΰ Άλιάκμωνος κα'ι δημιουργεί τήν μεγά­λη ν καμπήν τού Άλιάκμωνος εις τό ύψος τών Χασίων Όρέων.

Ή στρατηγική αξία τής Β. Δ. Μακεδονίας είναι προφανής καθ’ δσΟν έξ αυτής ως βάσεως έξορμήσεως δΰνανται νά κατευ- θυνθώσι επιχειρήσεις πρός Κεντρικήν Μακεδονίαν, ’Ήπειρον και Θεσσαλίαν.

Ειδικώτερον διά τό Συμμοριακόν τό όποιον άποσκοπεΐ, εις τήν διακοπήν τών συγκοινωνιών τής Βορείου μετά τής Νοτίου Ελλάδος, εις τήν διακατοχήν εύρέοον συνεχών ορεινών περιο­χών πρός δημιουργίαν τής «Έλευθέρας ’Ορεινής Ελλάδος» διά διεθνή έκμετάλλευσιν κα'ι εις τήν εξασφάλισιν ισχυρού προγεφυ­ρώματος διά τήν χρησιμοποίησίν του υπό τών Βορείων εχθρών τής Ελλάδος έν περιπτώσει διεθνούς ρήξεως, ή περιοχή τής Β.Δ. Μακεδονίας περιερχομένη έξ ολοκλήρου είς χεΐρας τών συμμορι­τών θά καταστή άπειλητικόν εμβολον δυνάμενον νά προσβάλη ζωτικωτάτας περιοχάς τής Μακεδονίας, Θεσσαλίας καί ’Ηπείρου.

Λόγοι) τών μοναδικών εισόδων καί τών στενωπών ’Εδέσσης Βερροίας, Σαρανταπόρου, Μετσόβου καί Κονίτσης ή διείσδυσις τών Ε θνικώ ν δυνάμεων εις τήν Β. Δ. Μακεδονίαν ί)·ά συναν- τοΰσεν μεγάλας δυσκολίας καί θά άπαιτούσεν ισχυρά μέσα πυρός καί θά ήτο πολυαίμακτος. Τά εις τά νώτα τής Β. Δ. Μακεδονίας κέντρα τής Κορυτσάς καί τών Σκοπιών ι^ά έχρησιμοποιοΰντο ώς βάσεις ανεφοδιασμού των εις παντοειδές πολεμικόν ύλικόν.

Έ ν συμπεράσματι ή Β. Δ. Μακεδονία διά τούς συμμορίτας, τούς προόπτας τοΰ «Κατακτητικού Πανσλαυϊσμοΰ», αποτελεΐ Π ρ ω τ α ρ χ ι κ ό ν Ά ν τ ι κ ε ι μ ε ν ι κ ό ν Σ κ ο π ό ν δια- κατοχής καί έξασφαλίσεως καθ’ δσον συγκεντροΰμένοι καί όργα- νούμρν° ι εντός τοΰ φΰσει καί θέσει ισχυρού τούτου προμαχώνος

— 156 —

θά δΰνανται νά έξαπολΰσωσι κεχωρισμένας επιχειρήσεις πρός ζιοτικάς περιοχάς τής Ελλάδος.

Αογικώς συνεπώς αί Έ θνικα ί δυνάμεις εξέλεξαν τήν Δυτικήν Μακεδονίαν (Χάσια, Άντιχάσια, Γράμμον, Βίτσι, Καϊμακ-Τσα- λάν) ώς πρωταρχικόν σκοπόν τών εκκαθαριστικών επιχειρήσεο)ν διά νά άπαλλαγώσι τοΰ έπικρεμαμένου εφιάλτου έν περιπτοόσει γενικής ρήξεως και άποστερήσωσι τής συνεχείας τούς συμμορίτας μέ τούς γείτονας ύποστηρικτάς των.

’Εθνολογική κατάστααις τών κατοίκων ·. Έκτύς τής στρα­τηγικής αξίας τής Δυτικής Μακεδονίας διά τήν όποίαν επελέγη υπό τών συμμοριτών ώς προοταρχικός αντικειμενικός σκοπός και λόγοι ’Εθνολογικής καταστάσεως τών κατοίκων συνετέλεσαν κατά πολύ διότι εύρίσκουσιν φίλιον πληθυσμόν διά τήν περίθαλψίν των, τήν στρατολόγησιν οπαδών, τήν διατροφήν των και τήν κατατόπισίν των από άπόψεως πληροφοριών.

Είς τάς παραμεθορίους περιοχάς τής Καστορίας, Φλωρίνης Εδέσσης και Γιαννιτσών παρέμειναν μετά τήν εθελουσίαν μετα- νάστευσιν τών πληθυσμών τοΰ 1923 (Συμφωνία Καφαντάρη Μολλώφ) συμπαγή χωρία τών οποίων οί κάτοικοι όμιλούσι τήν Μακεδονικήν διάλλεκτον, τήν όποίαν ώμίλουν οί πρώτοι Μα­κεδονομάχοι μετά τον άτυχή Έλληνοτουρκικόν πόλεμον 1897 Καπετάν Κώττας από τήν Ρούλιαν τής Φλωρίνης κα'ι Νταλίπης άπό τον Γάβρον τής Καστορίας.

Κατά τήν κατοχήν 1941— 1944 αΐ βουλγαρικαι προπαγάνδαι τοΰ Κάλτσεφ κα'ι Τερπόφσκυ υπό τήν επωνυμίαν Βουλγα- ρικόν Κομμιτάτον και ΣΝΟΦ και τό Κ. Κ. Ε. συνέπραξαν και έπροπαγάνδισαν άφ5 ενός μέν τήν Βουλγαρικήν έθνικήν ιδέαν διά τήν περίπτίΰσιν τής Νίκης τών Γερμανών άφ’ ετέρου δέ τήν Αύτονομίαν τής Μακεδονίας εις τούς πληθυσμούς τούτους τούς οποίους έπωνόμασαν «Σλαυομακεδόνας» διά νά διαστείλωσι τοΰ- τους άπό τούς υπολοίπους 'Έλληνας καί άπό τούς λοιπούς Σλαύους τοΰ Αίμου και διά νά δημιουργήσωσι Σλαυομακεδονι- κήν Ε θνότητα διά περίπτωσιν Ρωσσικής και Γιουγκοσλαυϊκής νίκης, οπότε θά ήτο δυνατόν νά δημιουργηθή χωριστόν «Σ λ α υ ο μ α κ ε δ ο ν ι κ ό ν» Κράτος μέλος τής Σλαυομακεδο- νικής 'Ομοσπονδίας ισοτίμου πρός τήν Βουλγαρίαν, Σερβίαν, Κροατίαν, Σλοβενίαν κ.τ.λ.

Ή ιδέα τής Αύτονομίας τής Μακεδονίας (απώτερος σκοπός τοΰ Πανσλαυϊσμοΰ) άπήχησεν εύνοϊκώς εις τινας τοΰ ύμογλιόσ- σου πληθυσμού, καθ’ δσον ήλπιζον, δτι δ ι3 αυτής μόνον είναι δυ­νατόν νά άπομακρυνθώσι οί λοιποί 'Έλληνες Μακεδόνες εντόπιοι κα'ι πρόσφυγες ώς δήθεν κατακτηται τών εφόρων πεδιάδων τής Μακεδονίοις ή ώςέπήλυδες καί εναντίον των τρέφουσιν άσπονδον

μίσος. Συνεπώς υλιστικά συμφέροντα έκολάκευσαν τόν πληθυσμόν τοϋτον και ένστικτα άρπακτικά και εγκληματικά.

Εις τάς παραμεθορίους περιοχάς τής Έλληνικής Μακεδονίας άπό τήν Κατοχήν καί εντεύθεν τό Κομμουνιστικόν Κίνημα εύ- ρήκεν μικράν μειονοψηφίαν Βουλγαριζόντων πρόθυμον πρός ύπονόμευσιν τοΰ Έλληνικοΰ καθεστώτος καί αί Σλαυοκομμουνι- στικαί Προπαγάνδαι ένεφΰσησαν Αΰτονομιστικάς και Κομμουνι- στικάς ιδέας διά νά εξασφαλίσουν ερείσματα πρός έπικράτησιν τοΰ Σλαυοκομμουνισμοΰ.

Εις τάς ιδίας περιοχάς ενθα τό 1904 εκυριάρχει τό πνεΰμα τοΰ Μακεδονομάχου Μελά καί αί φάραγγες καί τά λαγκάδια άν- τιλαλοϋσιν άκόμη άπό τά Ε θ ν ικ ά τραγούδια τών Μακεδονομά­χων, τα>ρα ύπό τών Ελληνοφώνων Κομμουνιστών και Σλαυο- φρόνων συμμάχων των καταβάλλεται προσπάθεια άντιπατριω- τική προδοτική άποσπάσεως τής Έλληνικωτάτης Μακεδονίας άπό τήν Ελλάδα.

Οί παλαιοί Μακεδονομάχοι τοΰ Γέρμα, τοΰ Κωσταραζίου, τοΰ Γάβρου, τών Άσπρωγείων, τής Κρυσταλλαπηγής. τοΰ Κώττα, τοΰ Κρατεροΰ κα'ι ’Αντάρτικού δυσφοροΰσι καί καταρώνται τήν ώραν διότι ή Θεία πρόνοια επεφΰλαξεν εις αυτούς νά έπιζώσι άκόμη καί νά βλέπωσι νά διαδραματίζωνται εις τά 1946—48 τά γεγονότα τής Μακεδονίας.

Δυσφοροΰσι καί άγανακτοΰσι διότι τούς εγκατέλειψαν οί σω- ματικαί των δυνάμεις κα'ι δέν ήμποροΰσι νά ήγηθώσι Α ντάρτι­κών Ε θνικώ ν Σωμάτων και νά άναλάμψη τό πνεΰμα τοΰ 1904 — 1907 διότι μόνον διά τών ’Αντάρτικών είναι δυνατόν νά εξο- λοθρευθώσι οί απόγονοι τοΰ Τσακαλάρωφ.

Άναπολούσι κα'ι διερίοτώνται πού είναι ενας νέος Καραβαγ- γέλης Δεσπότης τής Καστορίας διά νά συναγείρη τούς "Ελληνας τής περιοχής τών Κορεστίοον, τοΰ Ελληνοφώνου Γέρμα, τών Καστανοχωρίων, τών Πευκοφύτοον διά νά δημιουργηθώσι νέοι Κώττηδες, ΓΙαΰλοι, Κΰρου, Καπετάν Βαγγέληδες καί Νταλίπη- δες κλπ.

Λυπούνται διότι βλέπουσι νά εξαφανίζονται οί κάτοικοι τοΰ Γράμμου αί γυναίκες τών οποίων μετέφερον τά πυρομαχικά είς τούς άγωνιστάς τής Πίνδου 1940, τών Κορεστίων οίτινες περιέ- θαλψαν και ώδήγησαν τούς Μακεδονομάχους τοΰ 1904, τών Σλαυοφώνων ’Αντάρτικού καί Καρτεροΰ, τών Βλαχοφώνων Νυμφαίου, Κλεισούρας, Πισοδερίου κτλ. τών Άλβανοφώνοίν Λεχόβου καί Φλάμπουρου καί τών Έλληνοφώνα>ν τοΰ Γέρμα, Κωσταραζίου Βογατσικοΰ κτλ. οιτινες δέν άφησαν τούς Βουλγά­ρους νά μολΰνωσι τά εδάφη τους επί Τουρκοκρατίας και ένέπνευ-

— 158 —

σαν τούς δημιουργούς τοΰ Μακεδονικού άγώνος Στέφανον κα'ι ’Ίωνα Λ ραγού μην, ΙΤαΰλον Μελάν κτλ.

Δυσφοροΰν διότι βλέπουσι τήν καταστροφήν τών σπιτιών των τών σπιτιών εκείνων τά όποια έφιλοξένησαν Μακεδονομά­χους κατά τό 1904 και τήν σφαγήν τών παιδιών των αυτών τών ερεισμάτων τής Ε θνικής ιδέας.

Διερωτώνται εάν θά άνευρεθή νέος Ελευθέριος Βενιζέλος νά εισηγηθή τήν άποσυμφόρησιν τής περιοχής των από τούς Βουλγαρίζοντας οπαδούς και συνεργάτας τοΰ Κάλτσεφ και Τερ- πόσκυ, τούς οπαδούς τοΰ ΣΝΟΦ και ΝΟΦ τά μίσθαρνα όργανα τοΰ Παν σλαυϊσμοΰ είτε διά τής μεταναστεΰσείος των εις Βουλ­γαρίαν είτε διά τής διασκορπίσεώς τ(ον εις τό έσωτερικόν τής Ελλάδος διά νά έξασφαλίσωμεν σύνορα συμπαγή Έθνολογικώς κάτοικούμενα από τούς απογόνους τών Μακεδονομάχων κα'ι τούς Ποντίους πρόσφυγας και νά μή ύπάρχωσι. έστίαι μή ' Ελλη­νικά ί, αΐτινες θά χρησιμοποιούνται, ώς προγεφυροηχατα εχθρικής δυναμικής δράσεως Κομμιτατζήδων ή ώς συνωμότοι τής ΣΝΟΦ και ΝΟΦ.

Άλλω ς ή Ελλάς ώς Νιόβη έπ'ι τής κορυφής τών καιρών άνεβασμένη θά θρυνή τά χανόμενα τέκνα της κα'ι ό Έλληνικώ- τατος Μακεδονικός Λαός, Σίσυφος Μυθολογικός, θά συνεχίζη τό βαρΰ, επίπονον κα'ι άχαρι εργον του.

4ον) Κάθοδος έκ Μποΰλκες καί άνάπτυξις του Συμμοριακου Κινήματος.

Κατά τόν χειμώνα τοΰ 1945—46 παρατηρείται δραστήρια ένέργεια εις τάς Πολιτικάς ’Οργανώσεις τοΰ Κ.Κ.Ε. αΐτινες προσπαθοΰσι νά συγκρατήσωσι τά μέλη των κα'ι τοννώσωσι τό ήθικόν των διά τών υποσχέσεων δτι εντός ελάχιστου χρόνου θά κληθώ σι νά συμμετάσχωσι εις τήν Κυβέρνησιν.

Διά τήν αληθοφάνειαν τών υποσχέσεων των επιδεικνΰουσι τήν επιτυχίαν των τής άποσυμφορήσεως τής χορηγηθείσης υπό τής Κυβερνήσεως Σοφοΰλη Θ. (Φθινόπωρον 1945). Μετά τήν προκήρΐ'ξιν τών Βουλευτικών ’Εκλογών >δ ι ά την 3 Γην Μαρτίου 1946 κα'ι τήν αποχήν τοΰ Κομμουνιστικού Κόμματος ή δραστη- ριότης τών Όργανώσεα)ν τοΰ Κ.Κ.Ε. περιστρέφεται εις τήν διά τής βίας και απειλής επιτυχίαν τής αποχής των.

Παρ’ δλην δμως τήν έξασκηθεΐσαν βίαν δέν παρετηρήθη σο­βαρά αποχή εις τήν περιοχήν τής Καστορίας έν άντιθέσει πρός τήν περιοχήν τών Κορεστίων ενθα παρετηρήθη άθρόα αποχή δφειλομένη κυρίως εις τήν κάθοδον έκ Σερβίας τών δυναμικών Αύτονομιστικών Σλαυοκομμουνιστών στοιχείων.

Μετά τάς έκλογάς εις τά Κορέστια παρατηρείται άθρόα δια­

— 159 —

φυγή εις τήν Σερβίαν εκ τοΰ φόβου αντιποίνων υπό τών Κυβερ­νητικών οργάνων λόγφ της αποχής.

Μετά τήν άποκατάστασιν τής έκ τών Εκλογών προελθοΰσης Κυβερνήσεως κα'ι άποφάσεως της τής επιλΰσεως και τοΰ Πολι­τειακού προβλήματος διά τής προκηρΰξεως τοΰ Δημοψηφίσματος τήν Ιην Σ)βρίου 1946 τό Κ.Κ.Ε. μή διαβλέπον άλλην λΰσιν διά τήν ματαίωσιν του, αποφασίζει την κάθοδόν του εις τον ένοπλον Συμμοριακόν αγώνα (τρίτον γϋρον) και έν συνεργασία μετά τών Πανσλαυϊκών "Οργάνων, άποφασίζεται ή εναρςις τής καθόδου εις τήν Ελλάδα τών είς Μποΰλκες όργανωθέντο.ν και εκπαιδευόμε­νων Ό μάδων.

Οΰτα) τάς άρχάς Ιουνίου 1946 έμφανίζεται είς την περιοχήν Νεστορίου (Γράμμου) ό ΓιαννοΰληςΓ. μετά τοΰ Πατσοΰρα Ί . και Μπουκοβίνα Ν .κα ίδΰο άγνώστων συμμοριτών κα'ι διά διαφόρων τρόπων προσπαθεί νά ελθη εις έπαφήν μετά διαφόρων ατόμων τέως άναμιχθέντων εις τά Έ αμικά και φίλα προσκειμένου προ- σωπικώς εις αυτόν.

Εις τάς έκκλήσεις τοΰ Γιαννοΰλη Γ. κατ’ άρχάς ελάχιστοι προθυμοποιούνται νά καταταγώσι εις τήν ένοπλον ομάδα του καίτοι καταλλήλως διεδίδετο ότι δέν πρόκειται περ'ι συμμοριτών αλλά (οργανωμένου στρατού άποσκοποΰντος είς τήν άποκατ /.στά­σιν τών λαϊκών ελευθεριών καί ανατροπήν τής έκ τών νόθων εκ­λογών προκυψάσης Μοναρχοφασιστικής Κυβερνήσείος.

Διά τήν τρομοκράτησιν τοΰ πληθυσμού έκτελοΰσι κατά τον μήνα ’Ιούλιον τοΰ 1946 τούς Προέδρους τών Κοινοτήτων Στε­νών Άρσένον Κωστόπουλον καί Κοτύλης Κων]τΙνον Κ(οστοΰλαν καί λοιπούς έθνικόφρονας κατά τούς μήνας Αύγουστον καί Σε­πτέμβριον και άπειλώσι διαφόρους άντενεργοΰντας ή διστάζοντας.

Οί κάτοικοι τών παραμεθορί(ον περιοχών τοΰ Γράμμου μετά τήν έμφάνισιν τών ενόπλων όμάδων τοΰ Γιαννοΰλη Γ. εϊτε έκ φόβου εϊτε πρός έκδίκησιν προστρέχοοσι νά καταταγώσι είς τήν Χωροφυλακήν καί ζητούσι έπιμόνοος δπλα διά τήν εξόπλισίν των καί τήν αύτοάμυνάν των.

At Ά ρχαί έκ τής πρώτης εμφανίσεως έκ νέου τών πρώτων ομάδων τών συμμοριτών έθορυβήθησαν καί ήρχισαν νά λαμβά- νουσι σπασμοδικά καί αψυχολόγητα μέτρα. ’Αποτέλεσμα τών μέ­τρων τοΰτων ήτο ή πολιτική έκμετάλλευσις αύτών υπό τών κομ­μουνιστικών οργανώσεων, αιτινες καταλλήλους διέδιδον άθρόας συλλήψεις καί εκτελέσεις τέως έλασιτών.

Ή τοιαΰτη διαχείρισις τοΰ ζητήματος υπό τών ’Αρχών, ή συστηματική προπαγάνδα τών Κομμουνιστικών ’Οργανώσεων καί αί άπειλαί καί ή τρομοκράτησις υπό τών συμμοριτών έπέτυχον

— 160

την προσχοίρησιν χίχτά τον μήνα Αΰγουσχον αρκετού άριθμού οπαδών τοϋ Κ.Κ.Ε.

Είναι άξιοσημείωτον δτι εις τάς περιοχάς ενθα ύπήρχον ’Αξιω­ματικοί τής Χίοροφυλακής ή Στρατού, οίτινες ένήργουν μετά συ- νέσεως, πολιτικότητος και κατευνασμοϋ παρετηρήθη, ου μόνον μή προσχώρησς άλλά τοι’ναντίον κα'ι επάνοδος τών φυγοδικοΰντων.

Εις τά Κορέστια κατά τήν άνοιξιν τοϋ 1946 άναφαίνονται σποραδικώς διάφοροι μικρα'ι όμάδες (Γκροϋπες) ένοπλοι αΐτινες έξετέλουν κατοίκους έκδηλωθέντας ή συνεργαζομένους μετά τών Ελληνικών ’Αρχών (Προέδρους Κοινοτήτο>ν, ’Αγροφύλακας κλπ.)

Αί ομάδες αύται συνέβαλον μεγάλως εις τήν παρατηρηι)εΐσαν άθρόαν άποχήν κατά τάς Βουλευτικός έκλογάς τής'31ης Μαρ­τίου 1946.

Κατά τό θέρος παρατηρειται άθρόα ε’ισροή ενόπλων ομάδων έκ τών καταφυγόντ(ον εις τήν Σερβίαν κα'ι ζωηρά δράσις κατά τών τμημάτων τής Εθνοφυλακής και Χωροφυλακής μέ έπικεφα- λής τών ομάδων τούτων τους Γκότσε, Κεραμιτζή, Σλομπότα, Κάλ- κον. Οΰτο> διά πρώτην φοράν προσβάλεται ό Σταθμός Χίοροφυ- λακής Βαψωρίου ύπό τής συμμορίας Κάλκου έκ Βυσσινιάς και πολλαι δολοφονίαι έθνικοφρόνίον ένεργοϋνται ώς τοϋ αντιπροέ­δρου Χαλάρας Κ. Γκότση τήν 14ην Σ]βρίου 1946.

Ή πρώτη ένοπλος ρήξις τών όμάδων Γιαννοϋλη Γ. είς τήν περιοχήν Γράμμου μετά τών έθνικών δυνάμεων ελαβεν χώραν τήν 31ην Αύγουστου εις Κοτύλην καΐΓήνόμάς έξ 80 συμμοριτών ύπό τόν Γιαννούλην Γ. προσέβαλεν αιφνιδιαστικώς τήν Διμοι­ρίαν τού έφεδρου Ά νθ]γού Ζερβάκη Γρηγ. μεταβαίνουσαν ως άπόσπασμα διά τό Δημοψήφισμα και διέλυσεν αύτήν φονευθέν- των ή σφαγιασθέντων 14 έθελοντών Χωροφυλάκων, αίχμαλιυτι- σθέντων 30 και διασωθέντων μόνον τού Άξκοματικοΰ κα'ι τοϋ δεκανέως Ρασούλη Γ. έκ Κρήτης.

Τό έπειοόδιον τούτο εις τήν περιοχήν τής Καστορίας προμε- λετηθέν ύπό τοϋ Κ.Κ.Ε. ύπήρξεν άφορμή νά πιστευί)ή ύπό πολ­λών έλασιτών δτι όπισθεν τών έμφανισθέντων ένοπλων συμμο­ριτών είναι ολόκληρος ή παλαιά δύναμις τού ΕΛΑΣ ένι.σχυμένη ύπό ξένης δυνάμεως και δτι πλέον αρχίζει ό «τρίτος γύρος».

Κατόπιν τοΰτου παρατηρειται σημαντική προσχο)ρησις ε’ις τάς συμμορίας ιδία σλαυοφρόνων κα'ι κομμουνιστών και συνεπώς έπαύξησις τής δυνάμεως τών συμμοριτών.

Κανά τούς μήνας Όκτοοβριον και Ν]βρεον 1946 ό Γιαννού- λης Γ. έπισήμως εμφανίζεται ώς άρχηγός εις τήν περιοχήν τού Γράμμου κα'ι Βοΐου κα'ι διά προκηρύξεων προσκαλει πρός κατά- ταξιν οπαδούς.

’Επειδή διεπιστοίθη άπρρθυμία έφαρμόζει τήν βιαίαν στρα-

— 161 —

τολογίαν τών κατοίκων τών ορεινών χωρίων τοΰ Γράμμου κα! Καστανοχωρία>ν ένθα ή εξουσία τών ’Αρχών ήτο ανύπαρκτος και προβαίνει ε’ις τόν αφοπλισμόν τών χωρικών δστις αφοπλισμός διά τήν εποχήν τοΰ Φθινοπώρου τοΰ 1946 είναι ή κυρία πηγή τοΰ εξοπλισμοΰ του.

Δέν άρκεΐται εις τόν αφοπλισμόν τών χωρικών αλλά επωφε­λούμενος τών χιόνων κα! τής κακής ενεργείας τών Διοικητών Προκαλΰψεως τής διασποράς μεμονωμένων μεθοριακών Φυλα­κίων προβαίνει τή συνεργασία κα! όμοφρόνων στρατιωτών του εις τήν αιχμαλωσίαν αυτών. Οΰτω τήν 31ην Ίανουαρίου ήχμα- λονάσθη ή- Διμοιρία Μονοπΰλου πρός τά ’Αλβανικά σύνορα κα! τά 27, 28, 29 και 30 μει^οριακά Φυλάκια τή ενοχή τών μεθορια­κών ’Αλβανικών ’Αρχών.

Πολυάριθμοι είναι αί προσβολα! μεμονωμένων σταθμών Χωροφυλάκων και κινουμένων άποσπασμάτων, αί καταστροφαί, αί διώξεις, αί άρπαγαι πολιτών, αί υπονομεύσεις τών οδών αϊ- τινες ένεργοΰνται υπό τών Συμμοριών κα! ή ζωή και ή κίνησις καθίσταται δύσκολος κα! προβληματική κα! ώς εκ τούτου παρα- τηρεΐται άθρόα συρροή προσφύγων, εις τάς πόλεις κα! χοορία ενθα ύπάρχουσι τμήματα Στρατοΰ ή Χωροφυλακής άποφευγόντων τάς σφαγάς τών Συμμοριτών.

Ό εξοπλισμός τών συμμοριτών εγένετο μέσω τής Σερβίας διά τής συμφωνίας τοΰ Κ .Κ.Ε. κα! Κ .Κ .Γ. τής λαβούσης χο>ραν είς Γιουγκοσλαυΐαν τήν 21ην Αύγουστου 1946 κα! καθ’ ήν συμμε- τέσχον κα! δύο Κομμουνισταί προερχόμενοι έξ ’Αθηνών. Κατό­πιν τής συμφωνίας ταύτης μετεφέρθη εκ Σερβίας τόν Ν]βριον1946 άφθονος οπλισμός είς τήν περιοχήν τοΰ Γράμμου κα! Καϊ- μακ-Τσαλάν κα! διενέμετο εις τάς συγκροτουμένας Συμμοριακάς 'Ομάδας.

Έ π ! πλέον κα! τήν 15ην ’Ιουλίου 1946 εις Τίρανα έλήφθη άπόφασις νά χορηγηθή πολεμικόν ύλικόν ευρισκόμενον εις Κορυ- τσάν κα! Βίγλισταν εις τάς συμμορίας τοΰ Γράμμου.

Έ κ παραλλήλου τής καθόδου κα! συγκροτήσεως τών Έλασι- τικών Συμμοριακών όμάδων τό Κ .Κ.Ε. δίδει εντολήν είς τά ε’ις Σκόπτα κα! Μοναστήριον ευρισκόμενα Νοφικά Στελέχη ινα κα! ταΰτα κατέλθωσι είς τήν Ελλάδα κα! δργανοόσωσι τόν Συμμο- ριακόν αγώνα. Οΰτω μετά τό Δημοψήφισμα εμφανίζονται κα! Νοφικαι Ό μάδες είς τά Κορέστια κα! Καϊμακ-Τσαλάν κα! προ- παγανδίζουσι είς τους Σλαυοκομμουνιστάς τήν άθρόαν κατάταξιν είς τάς ενόπλους συμμορίας ινα διά τής δυνάμεώς των έπιτΰχωσι δτι δέν επετεύχθη κατά τόν Δεκέμβριον 1944.

Ό Γκότσε προσφωνών είς Μοναστήριον τους άναχωροΰντας διά τήν Ελλάδα ειπεν «Πηγαίνετε σήμερον νά πολεμήσετε τόν

11

— 162 —

εχθρόν μας είς τό εδαφός μας. Ό αγών θά είναι σκληρός. ΕΙς τήν πάλην σας θά βοηθηθεϊτε άπό τό ΕΑΜ διότι οί σκοποί μας είναι δμοιοι. Ούτω θά έπιτΰχωμεν τά σχέδιά μας θά κανονίσω- μεν τό ζήτημα μέ τό ΕΑΜ» ό δέ Κεραμιτζής Μ. « Ή Πατρίς μας ή υπόδουλος Μακεδονία έχει ανάγκην άπό ημάς. Πρέπει νά ύπάγωμεν δλοι εκεί νά τήν έλευθερώσα>μεν» κατάθεσις Παντελή Παπαηλία έκ Φλωρίνης.

Αί Ό μάδες αύται ενεργώσι αύτοβούλως και δέν παρατηρεΐται ούδεμία συνεργασία μετά τών Έλασιτών εις τά Κορέστια και Καϊμακ-Τσαλάν ένθα δέν κυκλοφοροΰσι αί συμμορίαι τοΰ Γιαν­νοΰλη Γ. και Κίτσικα αλλά τουναντίον αί Σλαυομακεδονικα'ι τοΰ Καπετάν Χρήστου Σιάπκα άπό τον Ά γ . Γερμανόν, τοΰ Καπετάν Ευαγγέλου Ά γιάννη ή «’Ότσε» άπό τήν ’Έδεσσαν, τοΰ Καπετάν Χρήστου Κορδαλή ή Μπότεφ άπό τήν ’Έδεσσαν μέ καθοδηγη­τήν τον Γ. Σλομπόταν κα'ι τοΰ Καπετάν Ραφτοΰδη έκ Σερρών.

Ή έπαύξησις τών μελών τών Συμμοριακών Συγκροτημάτων εχει τό μειονέκτημα δτι κατέστησεν ταΰτα δυσκίνητα και άπέκλει- σεν τον παράγοντα τοΰ αίφνηδιασμοΰ κα'ι έδημιοΰργησεν δυσεπί­λυτα επισιτιστικά ζητήματα. ’Ασφαλώς δέ έάν δέν ύπήρχεν ή άθρόα ενίσχυσίς των έκ τής Γ ιουγκοσλαυΐας ήτο αδύνατον τό Συμμοριακόν Κίνημα νά λάβη τήν σημχρινήν άνάπτυξίν του.

Ή κοινή γνώμη τών περιοχών τών ελεγχόμενων υπό τών Συμμοριτών αποδίδει τήν ύπαρξίν των και τήν άνάπτυξίν των και είς σφάλματα ώρισμένων Κρατικών οργάνων άτινα υπεύθυνα δντα διά τήν παγίωσιν τής τάξεως, λόγο) τοΰ δημοκρατισμού των και τής μή εύρυτέρας κατανοήσεως τών σκοπών τοΰ ΕΑΜ -Κ.Κ.Ε. αφ’ ενός μέν δέν έπέδειξαν τήν άρμόζουσαν δραστηριότητα διά τήν έξόντωσίν tcov κατά τό θέρος τοΰ 1946 άφ’ ετέρου δέ λόγφ τοΰ άστοχου διασκορπισμού δπλων εις τούς κατοίκους τών άπομεμο- νωμένων ορεινών χωρίων συνετέλεσαν είς τήν τροφοδότησίν των δ ι’ δπλων.

Συγχώνευσις Ν.Ο.Φ. καί Κ .Κ .Ε . Μέχρι τοΰ χειμώνος τοΰ 1946—47 ούδεμία συνεσγασία παρετηρήθη μετά τών συμμορι­τών τών κατελθόντων έκ τοΰ Μπούλκες και τών Σλαυοκομμου- νιστών τής ΝΟΦ τών κατελθόντων καί τούτο,νν είς Ελλάδα.

Εις τούς ορεινούς όγκους τοΰ Βιτσίου, Καϊμακ-Τσαλάν, Παΐκου ένήργουν αί Νοφικα'ι Συμμορίαι, είς δέ τούς υπολοί­πους, ένθα δέν ύπήρχον Σλαυομακεδόνες, αί Κομμουνιστικά! Συμμορίαι.

Ε πειδή ύπήρχεν τό ένδεχόμενον αί Νοφικα'ι Συμμορίαι νά έκτραπώσι τών γενικών οδηγιών κα'ι κατευθύσεων τοΦ κοινού άγώνος κα'ι ως εκ τούτου νά καταστή άναπόφευκτος ή μελλοντική σΰγκρουσις τών δύο συμμοριακών συγκροτημάτί.ον Κ.Κ.Ε. κα'ι

— 163 —

ΝΟΦ ήτις σύγκρουσις θά άπέβαινεν έπι ζημία τών κοινών έπι- διώξεων διότι ΰπήρχεν δυσπιστία τών Νοφικών πρός τούς Κ.Κ.Ε. και έπειδή ήθελον νά προλάβο)σι τοιαύτην ρήΗιν εστω κα'ι έν τώ γίγνεσθαι (παλαιά πεΐρα τών συγκρούσεων εις τό παρελθόν μετά τοϋ Πείκου Ναοϋμ κα'ι Γκότσε) άπεφασίσθη ή συγχώνευσις καθ’ δλην τήν ιεραρχίαν τών δύο τούτων ’Οργανώσεων.

"Ετερος σοβαρός λόγος τής συγχωνεύσεως τών δύο τούτων οργανώσεων ήτο κα'ι ή παρουσία τής Επιτροπής Έρεύνης τού Ο .ΙΊ.Ε . καθ’ ήν δέν ήθελον νά παρουσιασθώοι κεχωρισμέναι οργανώσεις μέ διαφόρομς έπιδιώξεις ώς ή ΝΟΦ μέ αύτονρμι- στικάς επιδιώξεις τής «Μακεδονίας τοϋ Αιγαίου».

Συνέδριον Βαψωρίου : Ειδικώτερον εις τήν περιοχήν τού Βιτσίου (Κορέστια) συνεκροτήθη τήν 1 Την Ν)βρίου 1946 συνέ- δριον καθ’ δ συνεκεντρώθησαν άπαντες οι ’Αρχηγοί τών Νοφι- κών συμμοριών οίτινες ένήργουν εις Κορέστια κα'ι Φλώριναν και έκ τών ’Ελασιτικών ομάδων μόνον ό Λόχος τού «Γαλάνη». Τό συ- νέδριον τούτο προηγήθη τής άφίξεως τής Επιτροπής Έρεύνης Ο .Η .Ε . κα'ι παρευρέθησαν εκ μέν τών Σλαυοκομμουνιστών ό Κέντρος Στράτης έκ Φλωρίνης «Σλομπόδας» τέως καπετάνιος ΧΙης εφεδρικής Μεραρχίας ΕΛΑΣ Κεραμιντζής Μιχ. Γκότσε, Γεώρ. Νεδέλκος «Μακεδών» έκ δέ τών Ελασιτικών Συμμοριών ό Γα- λάνης έλθών μετά τής 100)μελοϋς όμάδος του έκ Θεσσαλίας. Σκο­πός τοϋ Συνεδρίου ήτο ή συγχώνευσις τών ‘Ομάδιόν Βιτσίου κα'ι Καϊμακ-Τσαλάν κα'ι ή κοινή δράσις αυτών.

’Άμεσον άποτέλεσμα ταϋ Συνεδρίου είναι ή συγχώνευσις τών όμάδων Ν.Ο.Φ. και Κ .Κ .Ε ., ή κάθοδος τών συγχωνευθεισών συμμοριών πρός Γρεβενά και Θεσσαλίαν, ή άμοιβαία μετάθεσις τών ηγετικών στελεχών κα'ι ή συνδιοίκησις τών όμάδων. Τήν γε­νικήν άρχηγίαν τών συμμοριτών τοϋ Βίτσι άνέλαβεν ό Γαλάνης.

Έκτος τής στρατιωτικής συγχωνεύσεως τών συμμοριών τό Συνέδριον άπεσκόπει και εις τήν τοποθέτησιν τών βάσεων κοι­νής άντιμετίοπίσεως τών κατηγοριών τής Ελλάδος εις τό Συμ- βούλιον ’Ασφαλείας Ηνωμένων Ε θ ν ώ ν περι ΰποθάλψεως και συντηρήσεως τών συμμοριών υπό τής Σερβίας.

Ε κτός τών τοπικών Συνεδρίων πρός συγχώνευσιν τών συμ­μοριών τήν 6ην Ίανουαρίου 1947 έπήλθεκα'ι ή συγχώνευσις τών Διοικήσεων τής Ν.Ο.Φ. μετά τοϋ Κ.Κ.Ε. και οί Νοφϊται διε- μοιράσθησαν ε’ις διάφορα συγκροτήματα τών συμμοριών τοϋ αρ­χηγείου Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας,

Οί άρχηγοι τής Ν.Ο.Φ. άνέλαβον Τάγματα, Λόχους, Διμοι­ρίας και Διοικήσοις εις τά ’Αρχηγεία τών συμμοριτών.

Ή συγχώνευσις αϋτη είναι άποτέλεσμα αδυναμίας τοϋ Κ .Κ.Ε. τό όποιον ύπέκυψεν εις τάς απαιτήσεις τής Ν.Ο.Φ. διά

— 164 —

νά έκμεταλλευθή τά ανθελληνικά στοιχεία εκ τών Σλαυοφώνων και νά αποφυγή τήν συμπαγή παρουσίαν αυτού εις τήν Μα­κεδονίαν.

'Ο χειμών τοΰ 1946—47 ήτο ή εποχή τής πρώτης φάσεως τοΰ Γενικοΰ Σχεδίου ενεργείας τοΰ άποβλέποντος ε’ις τήν έξασφά- λισιν τών ορεινών ργκων τών Χασίων και Όλυμπου κα'ι είς τόν έξ ολοκλήρου ελεγχον τής Θεσσαλικής πεδιάδος. Διά τήν εφαρ­μογήν τοΰ σχεδίου τοΰτου ειχεν ανάγκην δυνάμεο>ν επαρκών άφ’ ενός μέν διά τήν διεξαγωγήν τών επιχειρήσεων εις τήν Θεσσαλι- κήν περιοχήν άφ3 ετέρου δέ εις τήν κατοχήν τών ορεινών δγκο3ν τοΰ Γράμμου, Βίτσι κα'ι Καϊμακ-Τσαλάν διά τήν έξασφάλισιν τών επικοινωνιών του μετά τών ομόρων Κρατών ’Αλβανίας και Γιουγκοσλαυΐας. Δέν συνέφερεν συνεπώς οι Σλαυόφωνοι νά μεί- νουσι άχρησιμοποίητοι εις τήν πλέον κρίσιμον φάσιν τοΰ άγώνος.

'Η αδυναμία τοΰ Κ.Κ.Ε. καταφαίνεται πλήρως.α) Έ ά ν συγκρίνομεν τούς δρους τοΰ Γκότσε τούς διατυπω-

θέντας εις τό ύποβ?:ηθέν υπόμνημά του τήν 23— 10—44 πρός τό Μακεδονικόν Γραφεΐον τοΰ Κ. Κ. Ε. (δρα σελ'ις 84) κατά τήν εποχήν τών διαπραγματεύσεων προ τής διαφυγής του εις Σερ­βίαν και εις τό όποιον εκθέτει τάς άπόψεις διά τήν έπιζητουμέ- νην τότε συνεργασίαν του μέ τό Κ.Κ.Ε. Είς τό υπόμνημά του όμολογείται καθαρά δτι αγωνίζεται διά τήν αύτονόμησιν τής Μα­κεδονίας « ...... διά νά όλοκληρώση τάς άρχάς και τούς σκοπούςτοΰ ’Ίλεντεν κα'ι νά ζήση ό Μακεδονικός Λαός ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς κ α ι κ ι ν ο ύ μ ε ν ο ς » δρους τούς οποίους έξηναγκάσθη ήδη νά δεχθή έν φ κατά τό 1944 άπέρριψεν και

β) ’Εάν άντιληφθώμεν τήν ανάγκην τοΰ Μάρκου νά προβή είς δηλοόσεις πρός τόν Γιουγκοσλαΰον Δημοσιογράφον Καπετάνοβιτς δημοσιευθείσας είς τήν Μπόμπα της 27ης Μαρ­τίου 1947 « ........ Ν. Ο. Φ. λαϊκόν άπελευι^ερωτικόν μέτωπον,Όργάνωσις Πολιτική τών Μακεδόνων έν Έλλάδι. Τό ΕΑΜ τών Μακεδόνων. Έ χ ε ι τόν άντιπρόσίοπόν του είς τό ΕΑΜ. Σήμερον οΐ Μακεδόνες πολεμούν μέ τόν Ελληνικό Λαό διά νά πραγματο­ποιήσουν τά Ε θ ν ικ ά και πολιτικά των δίκαια», διά νά εξύμνηση τούς Κομμουνιστάς τούς μαχομένους είς τούς Θεσσαλικούς κάμ­πους κα'ι οιτινες ύφίοταντο άπο)λείας λόγω τής πράγματι μετά φανατισμού διεξαγωγής τοΰ άγώνος των.

'Η υπεροχή τοΰ σλαυοκομμουνιστικοΰ στοιχείου είς τόν συμο- ριακόν αγώνα έναντι τοΰ Κ.Κ.Ε. κα'ι ή αδυναμία τοΰ Κ .Κ .Ε. νά έπιβάλη τάς θελήσεις του είς τήν Ν Ο.Φ. καταφαίνεται και εκ τής επιστολής τής άπευθυνθείσης τήν 29ην Ίανουαρίου 1947 είς τήν Περιφερειακήν Επιτροπήν τοΰ Κ .Κ.Ε. υπό τοΰ Λαζάρου

— 165 —

Παπαλαζάρου καθοδηγητοΰ τής Αύτονομιστικής κινήσεως εις τήν Δυτικήν Μακεδονίαν είς τήν όποίαν μέμφεται αυτής διότι «δέν έχειρίσθη αρκετά ικανοποιητικά τό ζήτημα τής σλαυομακεδονικής μειονότητος δεδομένου ότι είς τό Άρχηγεΐον οί περισσότεροι αν­τάρτες είναι σλαυομακεδόνες».

Είναι πλέον εξόφθαλμος ή υποταγή τοΰ Κ.Κ.Ε. είς τήν Ν.Ο.Φ. και ή συνειδητή προδοσία του διά τής αποδοχής τών αύτονομι- στικών σκοπών τής Ν.Ο.Φ.

Συνεπώς αληθώς ό αντιπρόσωπος τής Ελλάδος διετΰπωσεν τήν κατηγορίαν είς τον Γενικόν Γραμματέα τοΰ Ο .Η .Ε . τήν 3ην Δ]βρίου 1946 «ό ανταρτοπόλεμος όστις σήμερον έντόνως διεξά­γεται είς τήν Δ. Μακεδονίαν και ιδίως είς τάς δρεινάς περιοχάς τοΰ Καϊμάκ—Τσαλάν και τοΰ Πάϊκου υποστηρίζεται υπό τής όργανο'ισεως Ν.Ο.Φ. ή οποία στρατολογεί σλαυοκομμουνιστάς και εφοδιάζει τοΰτους μέ όπλα».

5ον) Όργάνωσις Συμμοριακοΰ Κινήματος.α) Όργάνωσις Διοικήσεως. Ή στρατιωτική όργάνωσις

τών συμμοριτών βασίζεται έπ'ι τής εδαφικής μορφολογίας τών περιοχών των. Έκάστη ορεινή περιοχή διοικεΐται υπό μιας Διοι- κήσεως (Αρχηγείου) και υποδιαιρείται είς περιφερείας είς τάς όποίας δρώσι διάφοροι συμμοριακαί όμάδες λαμβάνουσαι δια­φόρους ονομασίας.

Κατά τό πλεΐστον οί Άρχηγο'ι είναι παλαιά μέλη τοΰ Κ.Κ.Ε. ποικιλοτρόπως έργασθέντα προ κατά και μετά τήν κατοχήν εις τάς ιδίας περιοχάς είς άς δρώσι ήδη ώς συμμορΐται.

Τό πλεΐστον τών Αρχηγών προέρχεται έκ τοΰ ύπαλ?.ηλικοΰ κόσμου καί κυρίως έκ τοΰ Έκπαιδευτικοΰ, Γεωπονικού, Τ.Τ.Τ. και Δικηγορικοΰ. Οΰτω ό Γιαννοΰλης Γ. Δικηγόρος, ό Αασσάνης καί * Υψηλάντης Εκπαιδευτικοί, ό Κιτσίκας καί Γ αλάνης Γ εωπόνοι, ό Άμΰντας Τ.Τ.Τ. Αΐ κατώτεροι Διοικήσεις είναι έπί τό πλεΐ­στον αγράμματοι Βλαχοποιμένες, άεργοι χωρικοί, παλαιοί ύπα- ξιωματικοί τοΰ Στρατού καί γενικώς τά κατώτερα ηγετικά στε­λέχη τοΰ Κ .Κ.Ε.

β) Όργάνωσις Τμημάτων. Τά συμμοριακά τμήματα εχωσι όργανωθή κατά τό σύστημα, όμάς, διμοιρία, λόχος, τάγμα καί έκεΐθεν 5Αρχηγεΐον ή Ταξιαρχία αλλά ή δΰναμις τοον είναι μειωμένη.

Μέχρι τοΰ Μαΐου 1947 έκάστη μονάς δέν ήτο προικοδοτη- μένη μετά τοΰ απαραιτήτου άριθμοΰ αυτομάτων όπλων. Μετά τον Μάϊον όμως λόγω τής άθρόας ένισχΰσεοος των είς οπλισμόν καί πυρομαχικά ό εξοπλισμός τών τμημάτων ελαβεν τήν μορφήν τοΰ τακτικοΰ στρατοΰ. Οΰτω ύπήρχον είς τήν ομάδα εν αΰτόμα-

— 166 —

τον δπλον κατά τό πλειστόν τύπου Μπρέντ ’Αγγλικού, κατά δι­μοιρίαν τρία αυτόματα δπλα και κατά λόχον εννέα αυτόματα δπλα και 1—2 ατομικοί δλμοι.

Τό τάγμα ειχεν τρεις ε'ίος τέσσαρας λόχους εκάστου τών τριών διμοιριών τών τριών όμάδων έκάστη. Έ π ι πλέον κατά τάγμα ύπήρχεν και λόχος μηχανημάτων τών 2 — 3 ομαδικών δλμων.

γ) Στρατολογία .— Κατά τό Φθινόπωρον τοΰ 1946 κατήλθον έκ τοΰ Μποΰλκες πυρήνες όμάδων εκ τών καταφυγόντων έλασι- τών και σλαυαμακεδόνων. Οι πυρήνες οΰτοι είτε δ ι’ εκούσιας στρατολογίας είτε βιαίας έπλαισιώθησαν διά τήν συγκρότησιν τών συμμοριακών όμάδων.

Ή κυρίως βιαία στρατολογία αναφαίνεται από τοΰ Μαΐου1947 οπότε λόγφ τών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων τοΰ Ό λυμ­που, Χασίων και ’Αντιχασίων αι άπώλειαί τιον ήσαν τόσον αισ- θηταί ώστε έξηναγκάσθησαν νά στρατολογώσι άδιαφόρως πολι­τικών φρονημάτο>ν.

Διά τήν στρατολογίαν δέν τηροΰνται κανόνες άλλα πάντες οί δυναμενοι νά φέρωσι δπλα από ηλικίας 17—45 έΐών ασχέτως στρατιωτικής εκπαιδεΰσεως ύποχρεοΰνται είς στράτευσιν.

Δέν ήρκοΰντο μόνον είς τήν στράτευσιν άνδρών αλλά καί γυ­ναικών νεαρών οιτινες εχρησιμοποιοΰντο διά τήν νοσοκομιακήν περίθαλψιν καί κυρίως διά τήν ψυχαγωγίαν τών καπεταναίων.

Ή εΰρεία καί καθολική αΰτη στρατολογία τών κατοίκων τών έλεγχομένίον υπό τών συμμοριτών περιοχών άπέβλεπεν άφ’ ενός μέν είς τήν έπίδειξιν δυνάμεως είς τήν κατά τόν χειμώνα τοΰ 1946—47 άνααενομένην Ε πιτροπήν ινα πεισθή δτι. μέγα τμήμα τοΰ Έλληνικοΰ λαοΰ συμμερίζεται τοΰ σκοποΰ των άφ’ ετέρου δέ είς τήν έπαύξησιν τής δυνάμεώς τοον καί τήν συγκέντρωσιν είς τά δρη τών δυναμένων νά φέρωσι δπλα επί τφ σκοπφ νά στερή- σωσι τάς Ενόπλους Έ θνικάς δυνάμεις τών στρατευσίμων καί νά έξοπλίσίοσι αυτούς εν αναμονή άφίξεως δπλων έκ τοΰ εξωτερικού.

Είς τά Σλαυομακεδονικά χωρία ή στρατολογία ένηργείτο υπό τής ΝΟΦ καί κατ’ επανάληψιν άφίχθη είς Κορέστια ό Γκότσε, ό Πέϊος Ναοΰμ καί λοιπά στελέχη τής ΝΟΦ.

Είς τούς κατοίκους παρετηρήθη μεγάλη απροθυμία πρός στρά- τευσιν ου μόνον είς τούς έθνικόφρονας αλλά καί είς τούς τέως έλασίτας καί πρός αποφυγήν νά στρατευθώσι βιαίως έγκατέλει- ψαν τάς εστίας των καί κατέφυγον είς τά υπό τοΰ Έ θνικοΰ στρατοΰ ελεγχόμενα μέρη καί εναντίον τών οικογενειών τούτων έφηρμόζοντο σκληρά μέτρα διά πυρπολήσεως τών οικιών των, δηώσεοίν, περιπετειών καί σφαγών τών γυναικών των ή παι­διών των.

Ή απροθυμία τών βιαίως στρατολογηθέντων καταφαίνεται.

— 167 —

κα'ι εκ τών άθρόων αυτομολιών πρός τάς έθνικάς δυνάμεις καίτοι έναντίον τών οικογενειών αυτών έξασκοϋνται άπάνθρωπα μέτρα και εύρίσκονται ύπό τήν αύστηράν έπιτήρησιν τών καπεταναίων.

δ) Δύναμις καί ’Εξοπλισμός . CII δύναμις έκαστου Τάγμα­τος ποικίλει άπό 250—300 ήτοι ή μέση δύναμις τοϋ Λόχου άνέρχεται εις 80-^-100 συμμορΐται. Ή δύναμις έκάστης όμάδος ποικίλει άπό 6— 8 έκ τούτων ό ομαδάρχης είναι κομμουνιστής τρόφιμος τοϋ Μποϋλκες και ό σκοπευτής τοϋ οπλοπολυβόλου κομμουνιστής ή Σλαυομακεδοτν. Οί λοιποί είναι βιαίως στρατο- λογηθέντες. Συνεπώς είς τόν Λόχον τά έμπιστα καί άφώσιωμένα μέλη δέν ύπερβαίνουσι τούς 25-—30 κα'ι κατέχωσι τάς Διοικήσεις τών Διμοιριών καί 'Ομάδων καί χειρίζονται τά ούσιά>δη δπλα τού Λόχου.

Τ Ι πίστις είς τό Κομμουνιστικόν Κόμμα είναι τό μόνον μέ- τρον έκτιμήσεως τού βαθμού εμπιστοσύνης διά τήν διάθεσιν τοϋ οπλισμού. Οΰτω τά αυτόματα δπλοί κα'ι οί δλμοι καί ή μεγαλυ- τέρα ποσότης πυρομαχικών διατίθενται εις τά στελέχη. Τουναν­τίον εις τούς βιαίο)ς στρατολογηθέντας διαθέτουσι μόνον άπλοϋν οπλισμόν.

Συνεπώς δι5 έκαστον Άρχηγεΐον ή υπολογίσιμος δύναμις δέν άνέρχεται πλέον τών 100— 150 συμμοριτών τό μέγιστον.

Ό οπλισμός τών συμμοριτών άπό τοϋ ’Ιουνίου 1946 μέχρι τής άνοίξεως τού 1947 ήτο πενιχρώτατος άνερχόμενος εις 4—6 αυτόματα κατά Λόχον και έλάχιστα πυρομαχικά 300—400 φυ­σίγγια καθ’ όπλοπολυβόλον καί καθ’ δπλον 50— 100 εις τά στε­λέχη καί 40—50 εις τούς βιαίως στρατολογηθέντας.

Μετά τόν Μάϊον 1947 παρετηρήθη άξιοσημείωτος αύξησις τού έξοπλισμοϋ του, ώστε τά Τάγματα νά λάβωσι τήν κανονικήν σύνθεσιν οπλισμού καί Πυρομαχικών τού Τακτικού Στρατού. Ούτω κατά λόχον ύπάρχουσι 9 οπλοπολυβόλα, κατά τό πλεΐστον Αγγλικού τύπου, 1—2 άτομικοί δλμοι διαφόρων τύπων (Αγγλι­κοί, ’Ιταλικοί, Γερμανικοί) κα'ι 1— 2 πολυβόλα Γερμανικά. Είς τά πλεΐστα τών Ταγμάτων ύπάρχουσι καί Λόχοι Μηχανημάτων έξ 1— 3 Όμαδικών δλμων κατά τό πλεΐστον διαφόρων τύπων καί 3—4 πολυβόλων.

ε) ’Ανεφοδιασμός. Ιον) Ε ί ς τ ρ ό φ ι μ α : Ή διατροφή τών συμμοριτών στηρίζεται εις τάς διαρπαγάς τών τροφίμων τών κατοίκων τών έλεγχομένα>ν ΰπ’ αυτών περιοχών καί έκ λη­στειών καί διαρπαγών τών μεμονο>μένως κινουμένων ιδιωτικών αυτοκινήτων.

Ή U N R R A ήτο τό πλέον σταθερόν καί άσφαλές μέσον ανεφοδιασμού των καθ’ δσον οί κάτοικοι ύποχρεοϋντο νά παρα- δίδίοσι τά διανεμηθέντα είς αύτούς τρόφιμα καί είδη ιματισμού .

— 168 —

Κατόπιν τών ληφθέντων περιοριστικών μέτρων υπό τών κατά τόπους Στρατιωτικών "Αρχών ή διατροφή των καθίσταται δυσχερής και ώς εκ τούτου έκβιαστικώς και άπανθρώπως άφαι- ροΰσι τά ελάχιστα τρόφιμα άπό τούς κατοίκους τών ορεινών πε ριοχών. Δέν διστάζουσι δέ νά απειλήσωσι τους κατοίκους δτι ό συμμορίτης τελευταίως θά πεθάνη.

Πρός διατροφήν των κάμνουσι κατάχρησιν τοΰ κρέατος δπερ άφθόνως εχουσι έξασφαλίση λόγω τών διαρπαγών εκ τών Τσε­λιγκάτων άτινα βόσκουσι κατά τούς θερινούς μήνας είς τάς δρει- νάς περιοχάς τοΰ Γράμμου, Χασίων κτλ.

Αΐσθητήν έ'λλειψιν εχουσι άλατος δπερ διά παντία>ν μέσων θέλουσι νά εξασφαλίσωσι και ύποχρεοΰσι τούς κατοίκους νά κα- τέρχωνται εις τά υπό τοΰ στρατοΰ ελεγχόμενα κέντρα πρός προ­μήθειαν.

2ον) Ύ π ό δ η σ ι ς Ι μ α τ ι σ μ ό ς : Ή γενική κατάστα- σις τής ύποδήσεως καί τοΰ ιματισμού των είναι εις άθλίαν κα- τάστασιν έκτος τών στελεχών και τών οργανωμένων οπαδών οΐ- τινες εχωσι έξασφαλίση άνεκτήν κατάστασιν.

Οι αυτόμολοι διατραγωδοΰσι τήν αθλιότητα τής ύποδήσειός των καί καταθέτουσι δτι μετά τάς μακράς καί κοπιώδεις νυκτε­ρινός πορείας των έπί δυσβάτων ορεινών ατραπών ιδία δταν καταδκοκονται υπό τών Ε θν ικώ ν δυνάμεων, οί πόδες των εχουσι πληγώση καί είναι ανίκανοι διά συνέχισιν τής πορείας των. Έ - πρεπε δέ νά ύπάρχη ό απαίσιος καί κακούργος Καπετάνιος μέ τήν απειλήν τοΰ πιστολιού ϊνα τούς έξαναγκάζη νά συνεχίσωσι τήν πορείαν των μέ φοβερούς πόνους λόγω τών πληγών των είς τούς πόδας καί πράγματι συνεχίζωσι τήν πορείαν των διότι άλλως θέ­λουσι γίνη τά δρόσειμα τής διελεΰσεως τής άγριότητος τοΰ Κα­πετάνιου καί τό παράδειγμα τών άλλων δτι έξετελέσθη διότι δέν έβάδιζεν.

3cv) Ό π λ ι σ μ ό ς. — Π υ ρ ο μ α χ ι κ ά : Ό οπλισμός προέρχεται έκ τοΰ άποκρυβέντος μετά τήν συμφωνίαν τής Βάρκι­ζας /α ί κυρίως έκ χορηγήσεως υπό τής ’Αλβανίας, Γιουγκοσλαυ- ΐας καί Βουλγαρίας.

Ά π ό τοΰ Μαΐου 1947 ή ένίσχυσίς των είς οπλισμόν καί πυ- ρομαχικά εκ τών ομόρων Κρατών είναι άνευ προηγουμένου ώστε νά παρατηρεΐται άνευ φειδοΰς κατανάλωσις πυρομαχικών καί ή έμφάνισις βαρέων αυτομάτων δπλων καί δλμων. Όπλισμός δστις δέν ύπήρχεν εις τό ΕΛΑΣ κατά τήν κατοχήν ούτε ειχεν έμφανι- σθή κατά τό 1946 καί άνοιξιν 1947. Κυρίως ό ανεφοδιασμός γί­νεται διά τοΰ Γράμμου καί Καϊμάκ Τσαλάν ενθα συγκεντροΰν- ται καί εξοπλίζονται οί επιστρατευόμενοι..

4ον) *Υ γ ι ε ι ν ή π ε ρ ί θ α λ ψ ι ς : Έ π ί τοΰ παρόντος“

— 169 —

εύρίσκεται εις πρωτόγονον κατάστασιν. Οί τραυματίαι μεταφέ- ρονται διά πρωτογόνων και προχείρων μέσων και εάν διαπιστωθη βαρύς τραυματισμός εχει καθιερωθή ό τυφεκισμός. Μόνον τά ηγε­τικά στελέχη διαμετακομίζονται εις τά δμορα Κράτη ενθα τυγχά- νουσι συστηματικής περιθάλψεως. Ά παντες φθιριώσι εις βαθμόν άπίστευτον και τυγχάνουσι ακάθαρτοι και αξύριστοι μέ δψιν αγρίων.

Τό ύπαιθρον και τό δρεινόν τοΰ κλίματος είναι ή μόνη σω­τηρία των από τάς επιδημικάς νόσους.

στ) Τακτική συμμοριτών : Κατ’ αρχήν άποφεύγωσι νά προσβάλωσι ισχυρά οργανικά τμήματα τοΰ Στρατοΰ ή νά άνθίστανται έπ'ι μακρόν. Ή άμυνά των συνίσταται εις άμυναν έπ'ι εΰρέων μετώπων διά τής δημιουργίας άσθενοΰς προπετάσμα­τος πυρός πρός έπιβράδυνσιν τών επιτιθεμένων. Ή εναρξις τοΰ πυρός γίνεται από μεγάλης άποστάσεως και διαρκει μέχρι άπο- στάσεως 1000— 1500 μ. δταν είναι ευχερής ή άποχώρησίς των ή μέχρι τής έπελεύσεως τοΰ σκότους διά νά εΰχεραίνηται ή φυγή των ή διαλύονται έφ’ δσον έγκλωβισθώσι.

Πρός συντήρησιν τοΰ έπιθετικοΰ πνεύματος τών συμμοριτών ή πρός διε\^νή έκμετάλλευσιν ενίοτε συγκεντρούμενοι προσβάλ- λουσι μεμονωμένας άμυντικάς εστίας τοΰ Έ θνικοΰ στρατοΰ κατά τό πλεΐστον άνεπιτυχώς.

Έξαιρετικήν ικανότητα έχουσι εις τήν έγκατάστασιν ενεδρών καί τήν ΰπονόμευσιν τών συγκοινωνιών.

ζ) Πει&αρχία συμμοριτών .—Ή πειθαρχία των είναι πα­ραδειγματική και επιβάλλεται δ ι’ αυστηρών μέτρων. Καίτοι κατά τάς θεωρίας των συνιστάται και διαδίδεται δτι ή πειθαρχία των είναι συνειδητή και δέν επιβάλλεται διά ποινών έν άντιθέσει πρός τήν πειθαρχίαν και τά συντελεστικά μέσα τοΰ άστικοΰ Στρατοΰ, έν τούτοις εις τήν πραγματικότητα επιβάλλεται και διατηρείται δ ι3 άπανθριόπων μέσων.

Οί σημερινοί ηγήτορες τών συμμοριτών είναι εφάμιλλοι συ- νεχιστα'ι τής έξασκηθείσης ώμότητος και πειθαρχίας τών παλαιών αρχηγών τών άνταρτικών σωμάτων τοΰ Ά β δ - Έ λ - Κερ'ιμ τοΰ Μαρόκου, τοΰ Ντε Γουέτ κα'ι Μπόθα τών Μπόερς τοΰ Λώρενς τής Μ. Ανατολής και τών Ρώσσων ανταρτών τοΰ 19ου αΐώνος κατά τοΰ Τσαρικοΰ καθεστώτος.

’Ασφαλώς πρέπει νά ύπάρχη πειθαρχία και άφοσίωσις είς τόν “Αρχηγόν ινα δυνηθή ό συμμορίτης νά άνταπεξέλθη είς τάς άπελπιστικάς καταστάσεις εις ας συχνά εΰρίακεται κα'ι πρέπει δ αρχηγός νά είναι προσωπικότης ατρόμητος, \ ταχΰς τήν σκέψιν, ψύχραιμος, επινοητικός δίκην Όδυσσέως, ώστε νά εξαπατά κα'ι αίφνιδιάζη τόν εχθρόν.

— 170 —

Φυσικά εις τύν σημερινόν συμμοριακόν άγώνα δέν έ'χουσι άνα- φανή τοιαΰται προσωπικότητες και επιβάλλονται ε’ις τούς άπρο- θυμους και βιαίως στρατολογηθέντας συμμορίτας διά τοϋ τρόμου και τοϋ πιστολιού και πράγματι εις ωμότητας και άπανιθρωπι- σμούς έχει πολλά ηγετικά στελέχη νά επίδειξη ό Συμμοριτισμός.

ν) Οργάνωσις πληροφοριών .— Ή ϋπαρξις τών πληροφοριών στηρίζεται κυρίως είς τάς κομμοΛικάς οργανώσεις ώς και εις τούς χο)ρικοχ.'ς και λειτουργεί μετά μεγάλης άποδόσεως. Οι χωρικοί δέν τολμώσι ουτε νά σκεφθώσι νά μή παράσχωσι πληροφορίας εις τούς συμμορίτας διότι πολύ καλά γνωρίζουσι δτι τούς άναμένη ή έκτέλεσις και ό εξανδραποδισμός ολοκλήρου τής οικογενείας των. ΎπεύΐΗ,'νος διά τήν λειτουργίαν τής υπηρεσίας πληροφοριών κατά χωρίον είναι ό πληροφοριοδότης δστις άποτελεΐ μ^λος τής Αύτο- αμύνης τού χωρίου.

’&·) Πολιτική όργάνωσις.— Εις τάς ελεγχομένας περιοχάς εχωσι άνασυγκροτηθή αι πολίτικα! ’Οργανώσεις τού ΕΑΜ κα! ή τελευταία βαθμις τής πολιτικής όργανώσεως είναι ό νέος θεσ­μός τής Αύτοαμύνης δστις άποτελεΐται άπό τρία πρόσωπα, τοϋ υπευθύνου, τού στρατολόγου κα! επιμελητού κα! τού πληροφο­ριοδότου. 'Ο πληροφοριοδότης είναι κομμουνιστικόν στέλεχος κα! διά τών ώκυπόδων συνδέσμα>ν του διαδίδει τάς συλλεγομένας πληροφορίας πρός πάσαν κατευθυνσιν.

"Ως πληροφοριοδότας χρησιμοποιούν κυρίως γυναίκας τάς όποίας άποστέλλουσι εις τάς πόλεις κα! τά Στρατιωτικά Κέντρα κατά τάς ημέρας τών παζαριών αιτινες εϊτε αυτοπροσώπως εϊτε άπό τούς μεμυημένους τών πόλεων λαμβάνωσι κα! μεταφέρωσι τάς πληροφορίας.

Ή υπηρεσία πληροφοριών εις τούς συμμορίτας έχει πρααχθή εις ίκανοποιητικαπατον σημεΐον κα! χάρις εις τήν έγκαιρον κα! άκριβή πληροφορίαν έπιτυγχάνουσι τήν σοκηρίαν των διά τής διαφυγής.

I. ΗΘΙΚΟΝ ΚΑΙ ΦΡΟΝΗΜΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

Γενικώς ή πλειονότης τοΰ πληθυσμού διάκειται δυσμενώς πρός τό συμμοριακόν κίνημα λόγω τοΰ συντηρητικοΰ χαρα- κτήρος τών ορεσιβίων κατοίκων τής περιοχής Γράμμου και τής

καταπιέσεώς του. Ή ασκούμενη δμως ωμή τρομοκρατία και ή παραδειγματική τιμωρία τών άπειθαρχούντων και τών χαρακτη­ριζόμενων ώς αντιδραστικών κατέστησαν τούς ορεινούς πληθυ­σμούς πειθήνια όργανά των δίκην ρομπότ έκτελοϋντα πάσαν δια­ταγήν τίον.

Εις τήν περιοχήν τής Καστορίας υπερισχύει τό εθνικόφρον στοιχείον και ή αναλογία δΰναται νά ύπολογισθή εις Έ θνικόφρο­νας 75ο]ο, Σλαύους έθνικόφρονας 2ο]ο, Σλαύους αύτονομιστάς 11 ο]ο, Κομμουνιστάς 12ο]ο.

Ή περιοχή τών Κορεστίων κα'ι Καστανοχωρίων καθ’ ο σλαυό- φων κατά μεγάλην αναλογίαν κατ’ αρχήν καί κατ’ ανάγκην πλέον διέπεται από αύτονομιστικάς αντιλήψεις.

Ό υπό τόν ελεγχον τών συμμοριτών έθνικόφρο>ν πληθυσμός στενάζει υπό τόν συμμοριακόν ζυγόν και αναμένει εναγωνίως τήν όριστικήν του άπελευθέροοσιν και ούχ'ι τήν προσωρινήν τήν όποίαν αισθάνεται κατά τήν διέλευσιν τών στρατευμάτων τών ένεργούν- των τήν έκκαθάρισιν. Κατά τήν διέλευσιν τών στρατευμάτων ή στάσις του είναι συντηρητική και παθητική διότι φοβείται τόν τιμωρόν συμμορίτην. ’Έχει συνείδησιν και τοΰ έγεννήθη πίστις δτι τό Κράτος δέν τόν προστατεύει άφ’ ου συχνάκις παρατηρεί συμπτύξεις τμημάτων και ενίοτε βεβιασμένως και έγκαταλείπεται ή ζθ)ή του και ή περιουσία του εις τήν διάθεσιν τοΰ συμμορίτου.

'Ως εκ τούτου εύρίσκεται προ δειλή ματος νά εκδηλωθη υπέρ τοΰ Κράτους είς τό όποιον πιστεύει και τάς άρχάς τοΰ οποίου ακολουθεί αλλά εχη τόν φόβον τοΰ τιμωροΰ συμμορίτου.

— 172 —

Νά έκδηλωθή υπέρ τοΰ συμμορίτου αλλά αντιδρά ή συνείδη- σις του και ή ελληνική ψυχή του τον μισεί ως άναρχικόν και σφε­τεριστήν τής περιουσίας του κα'ι κατ’ ακολουθίαν ακολουθεί τήν μέσην οδόν τήν πλέον ρεαλιστικήν. Προσφέρει τό παν εις τον συμμορίτην διότι δέν δΰναται νά πράξη άλλως, επιδιώκει τήν εύ- μένειάν του διά νά έξασφαλίση τήν ζωήν του και τής οίκογενείας του. ’Αποφεύγει τήν έκδήλωσιν κα'ι τον ενθουσιασμόν του υπέρ τοΰ Κράτους οσάκις διέρχεται ό Στρατός ή ζή εΐς στρατοκρατοΰ- μενον χωρίον διότι γνωρίζει πολύ καλά δτι ό κομμουνισμός ενε­δρεύει, είναι δ ι3 αυτόν ό τά πάντα θωρών, ό αμείλικτος τιμω- ρός* έν φ τό Κράτος συναλλάσσεται διά τών Κομματαρχών, λη­σμονεί, παρέχει ευκόλως συγγνώμην αρκεί νά έπέμβη ό έκάστοτε ισχυρός πολιτικός παράγων' ενεργεί άποσυμφόρησιν και παρέχει άμνηστείαν εις τον αίτιον τής συμφοράς του, τον στυγνόν μητρα- λοίαν μέ τήν διεστραμένην έθνικήν και κοινωνικήν ψυχήν.

Δέν διαφεύγει τής άντιλήψεώς του ή οχληρά έπέμβασις ισχυ­ρών πολιτικών παραγόντων διά τήν διάσωσιν τής ζωής έκ τών εκτελεστικών άποσπασμάτοον τών καταδικαζόμενων εις θάνατον σοβαρών και ικανών Κομμουνιστικών οργάνων και αντιπαθεί τήν παρατηρηθεΐσαν μεροληπτικήν στάσιν τής ιθυνοΰσης επιστημο­νικής, επαγγελματικής και κοινωνικής τάξεως τής πόλεως τής Κα­στορίας υπέρ ώρισμένων ατόμων κατηγορουμένων διά πράξεις έσχάτης προδοσίας άποδεδειγμένας και δικαίως διερωταται: Cvo V adis?

Τινές έκ τών σλαυοφώνων τών Κορεστίων και Καστανοχω- ρί(ον διακηρύττουν δτι ή έπικράτησις τής Ελλάδος θά έχη συνε- πείας έπ'ι τής ζωής, περιουσίας κλπ. ολοκλήρου τοΰ σλαυοφώνου πληθυσμοΰ. Καλλιεργούν συνείδησιν πλέον δτι τούς αναμένει ή μετανάστευσις εΐς τήν Βουλγαρίαν ή ή μετατόπισις εις τό έσωτε- ρικόν τής Ελλάδος, διότι τοΐίς καταδιώκει τό έγκλημά των έναντι τής Πατρίδος και τών νομιμοφρόνων συγχωριανών των. Λόγφ τής γνώσεως τών συνεπειών τής ανθελληνικής στάσεώς των δσον ώς κομιτατζήδες κατά τήν Κατοχήν τόσον και ώς συμμορΐται κατά τήν άπελευθέρωσιν, προσεχιόρησαν όλοψύχως είς τον συμμοριακόν αγώνα και ένδιαφέρονται άπολύτως διά τήν έπικράτησίν του, ενι­σχύουν δέ παντοιοτρόπως τάς τάξεις τών συμμοριτών. Οί αύτο- νομιστα'ι και κομμουνισταί εντόπιοι ή πρόσφυγες ελληνόφωνοι ή ξενόφωνοι είναι τό μόνον στοιχεΐον έπί τοΰ οποίου στηρίζεται τό Συμμοριακόν Κίνημα.

'Ως τοιοΰτον άνθελληνικόν στοιχεΐον πρέπει τύ Κράτος νά τό αντιμετώπιση τώρα κατά τήν διεξαγωγήν τοΰ συμμοριακοΰ άγώ­νος καί μετέπειτα κατά τήν έπικράτησίν τοΰ Κράτους.

Τά σφάλματα τοΰ παρελθόντος 1912— 13, καί 1921— 23, άς

— 173 —

γίνωσι μαθήματα και άς άντιμετωπισθή τό στοιχεΐον τοΰτο ώς Άνθελληνικόν διά νά καταστήσωμεν σύνορα συμπαγή άπό Ε θ ν ο ­λογικής άπόψεως κατοικοΰμενα άπό άπογόνονς τών εντοπίων Μακεδονομάχων και άπό Ποντίους ’Ακρίτας διά νά μή ύπάρ­χουσι τοΰ λοιπού έστίαι μή Έλληνικαί, αιτινες θά χρησιμοποι­ούνται ώς προγεφυρώματα εχθρικής δυναμικής δράσεως τών Κομιτατζήδων ή ώς συνωμόται ΣΝ Ο Φ ΙΤΑ Ι ΝΟΦΙΤΑΙ ΟΧΡΑ- Ν Ι Τ Α Ι .

'Η επισιτιστική κατάστασις τοΰ πληθυσμοΰ είναι άνευ προη­γουμένου. "Ερμαιος τών Συμμοριτών δέν είναι κύριος τής περι- σίας του, μοχθεί διά τήν έξασφάλισιν τοΰ επιούσιου τής οικο- γενείας του και ζή ύπό τό φάσμα τής μή κυριότητός του. Καθ’ εκάστην προσφέρει διά τήν διατροφήν τοΰ Συμμορίτου και πάν­τοτε άκούει «Πρώτα θά πεθσνη ή οικογένειά σου και υστέρα ο ’Αντάρτης».

Λόγω τών δικαιολογημένων περιορισμών εις τάς προμήθειας του ύπό τών ’Αρχών στερείται τών στοιχειωδών μέσων του. Πά­σχει άπό ελλειψιν άλατος, τά προϊόντα τοΰ γάλακτος δέν δύνα- ται νά συντηρηθώσι. Ή παρασκευή τοΰ φαγητοΰ του και τοΰ άρτου του γίνεται άνευ άλατος.

Ή Κρατική μέριμνα δέν δΰναται νά φθάση είς τά μή ελεγ­χόμενα μέρη και συνεπώς πάσχει και γογγύζει διά τήν άθλίαν κατάστασιν είς τήν οποί αν εχει καταδικασθή.

Αΐ εκάστοτε συμπτύξεις τών Στρατευμάτων διά καταδίωξιν τών Συμμοριτών εχουσι ώς συνέπειαν τήν δημιουργίαν Προσφύ­γων διότι οί κάτοικοι κατ’ ούδένα λόγον εμπιστεύονται τήν ζωήν των καί τά δυνάμενα νά μεταφερθώσι υπάρχοντα των είς τόν Συμμορίτην καί επιδρά επί τοΰ ήθι.κοΰ τών κατοίκων.

Δυστυχώς δμως ή Κρατική μέριμνα διά τήν περίθαλψιν τών Προσφι'ιγ(ον αυτών είναι στοιχειώδης εάν μή άνύπαρκτος και άντιμετίοπίζεται μεγάλως τό πρόβλημα τής στέγης καί τής δια­τροφής τών αιγοπροβάτων των καί οίκοσίτων κτηνών. Κατά τήν χειμερινήν περίοδον ή ζωή τών προσφυγόντων είς τά κέντρα θά είναι άφόρητος λόγο,) έλλείψεως κυρίως στέγης καί τής άδια- φορίαςκαί ελλείψεως κοινωνικής άλληλεγγύης ύπό τής εύκαταστά- του τάξεως.

Ή μεγαλυτέρα συρροή προσφύγων είς τάς πόλεις καί χωρία ενθα ύπήρχεν Στρατός παρετηρήθη κατά τόν χειμώνα τοΰ 1946 — 1947 λόγφ τών συχνών εμφανίσεων συμμοριτών, τών λεηλα­σιών τών αυτοκινήτων, τής άπαγωγής τών έθνικοφρόνων στοι­χείων, τής βιαίας στρατολογίας τών στρατευσίμων, τής τρομο­κρατίας ινα μή προσέλθωσι είς τάς τάξεις τοΰ ’Εθνικοΰ Στρα­τού, τών συχνών προσβολών τών Σταθμών Χωροφυλακής καί

— 174 —

τμημάτων Στρατοΰ και τελευταίως τής στρατολογίας τών γυναι­κών κα'ι τοΰ παιδομαζώματος.

Κατά το θέρος τοΰ 1947 παρετηρήθη διαφυγή τών κατοίκων από τά χωρία τά όποια έν φ πρότερον κατείχεν δ Στρατός τά τά έγκατέλειπεν λόγω άνάγκης συγκεντρώσεως πλέον τών δυνά­μεων δ ι’ έκτέ?;εσιν ισχυρών επιδρομών κατά τών συγκεννρωμμέ- μένων ή διερχομένων ουμμοριακών συγκροτημάτων καί τήν συμ­μετοχήν του εις τάς άρξαμένας έκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εΰ- ρείας έκτάσεως εις τήν περιοχήν Χασίων, Γράμμου, Βιτσίου καί Καϊμακ—Τσαλάν.

Ό πληθυσμός τής υπαίθρου είναι απογοητευμένος, ψυχικώς κουρασμένος καί κατατρΰχεται από την αγωνίαν τής έλλείψεως εμπιστοσύνης διά τό μέλλον του. Αέν υπάρχει βεβαίωσις διά τήν αΰριον καί προοπτική διά μακρόν μέλλον. At συνεχείς καταστροφαί τής περιουσίας του, ή ελλειψις Κρατικής άσφαλείας, προκαλώσι τήν απελπισίαν του, τήν άγανάκτησίν του καί τήν άπόγνωσίν του.

Ή άπόγνωσις δμως αυτη, φυσιολογική συνάρτησις τών περι­στάσεων ύφ’ ας ζή, αντί νά καταστήση αυτόν μοιρολάτρην καί αδρανή άνευ ψυχικής διαθέσεως πρός εργασίαν καί συμπλήρωσιν τών τόσων άναγκών του, έν τοΰτοις ό ευρισκόμενος εις τήν ύπαι­θρον διαπιστώνει εργατικότητα καί ζωτικότητα άξίας θαυμα- σμοΰ, βλέπει μέσα από τά ερείπια νά άποκαθίστά μίαν καλΰβην διά νά προφυλάξη τήν οικογένειάν του από τάς δυσμενείς καιρι- κάς συνθήκας. Μέ τά έναπομείναντα ελάχιστα σκελετώδη άρο- τριώντα κτήνη του νά καταβάλη εργώδη προσπάθειαν νά διαυ- λακοόνη οΰ μόνον τόν ΐδικόν του αγρόν αλλά καί τόν έγκαταλει- φθέντα τοΰ συμμορίτου. Στερεί τόν εαυτόν του τοΰ έπιουσίου του διά νά έξοικονομήση σπόρον. Παραπλεΰρως τοΰ αρότρου αναμένει τό δπλον του καί τό παιδίοντου,ή γυναίκα τουεχει με- ταβληθή εις παρατηρητήν διά νά τόν συνεγείρη κατά τοΰ έλοχεΰ- οντος συμμορίτου ινα άφήση τό άροτρον καί χρησιμοποίηση τό δπλον του διά τήν αύτοάμυνάν του. 'Η Κομμουνιστική προπα­γάνδα ή οποία στηρίζεται ε’ις τήν στέρησιν καί τήν δυστυχίαν τών πτωχών τάξεων δέν ευρίσκει έδαφος πρός καλλιέργειαν είς τόν μοχθοίίντα λαόν τής υπαίθρου δστις πολΰ καλά γνωρίζει τόν υπαίτιον τής δυστυχίας του.

'Ο πληθυσμός τής υπαίθρου μετά αγωνίας αναμένει νά δοθη τέρμα εις τήν άφόρητον αυτήν ζωήν του διά τής καταστολής τοΰ Συμμοριακοΰ Κινήματος καί πρός τοΰτο δέν διστάζει νά συμμε- τάσχη είς τόν διεξαγόμενον αγώνα ένεργώς διά τής συμμετοχής του είς τάς ενόπλους Ό μάδας τής Αΰτοαμΰνης τών χωρίων (Μ.Α.Υ.) καί τής άθρόας καί μετ’ ένθουσιασμοΰ προσελεΰσεως είς τάς τάξεις τοΰ Στρατοΰ οσάκις προσκαλείται ινα διά πολλο-

— 175 —

στήν φοράν προσφέρει άγογγΰστως τόν εαυτόν του ως νέον ολο­καύτωμα διά τό συμφέρον τοΰ συνόλου.

Τό μόνον αίτημά του εις τοΰς σπανίως έπισκεπτομένους αυ­τούς άντιπροσώπους τής Κυβερνήσεως κα'ι τής Βουλής είναι δώσατέ μας δπλα νά ύπερασπίσωμεν τήν τιμήν τών κοριτσιών μας, τών γυναικών μας, τών άδελφών μας, τών περιουσιών μας τήν Έ θνικήν μας ’Ανεξαρτησίαν και έδαφικήν μας άκεραιότητα.

Δώσατέ μας δπλα νά δημιουργήσωσεν τά παλαιά Μακεδονικά και Ποντιακά ’Αντάρτικα ύπό πλήρη στρατιωτικήν όργάνωσιν και τότε άσφαλώς θά έξοντωθή ό Συμμοριτισμός τελειωτίκώς. Τότε πλέον θά απαλλαγή ή Πίνδος μας τά Ελληνικά βουνά τών Κλεφτών και ’Αρματωλών άπό τήν Σλαυϊκήν άπειλήν και θά έλευθερωθώσι τά Ιερά εδάφη τής Παραμεθορίου τά ποτισθέντα με τόσον όγνόν Έλληνικον αίμα τόσων ηρωικών νεκρών μας, τών άπό 1912— 1947 πολέμων.

Τότε μόνον θά εναποθετηθώσι έπι τών τάφων οί ξύλινοι σταυρο'ι τά σύμβολα αυτά τής Ελευθερίας τούς οποίους βάρβα­ροι και άμόρφωτοι μέ διεστραυλίομένην τήν έννοιαν τής άγνής Δημοκρατίας έποδοπάτησαν και κατέστρειραν.

Τότε πάλιν θά άναθάλλη έκ τής τέφρας κα'ι τών έρειπίοον τά όποια έδημιοΰργησαν αΐ Σ?^αυοκομουνιστικα'ι υπάρξεις ό Φοί- νιξ τής Ελευθερίας και θά διαπιστωθή και πάλιν δτι ή Α’ιωνία Ελλάς ή Ελλάς τής Σαλαμίνος και τών Θερμοπυλών, ή Ελλάς τής Πίνδου, Μόροβας, Τρεμπεσίνας, Ροΰπελ, Περιθωρίου, πάλιν ύπήρξεν ό προμάχων κατά τών ’Ανατολικών 'Ορδών, πάλιν έκ τής Ελλάδος θά εκκίνηση ό Μαραθωνοδρόμος νά άναγγέλη ε’ις τήν Φίλελευθέραν ’Ανθρωπότητα τό «Νενικήκαμεν».

τήν 'Ελλάδα ήρχισαν αΐ πρώται ρωγμαί τοϋ “Αξονος καί άπό τήν 'Ελλάδα συνετελέσδη ή σωτηρία τής Ρωσσίας.

Κατά τόν σημεοινάν άγωνα πάλιν άπό τήν 'Ελλάδα άρχίζει τό ράγισμα τοϋ Σλαυϊκοΰ Μπλόκ καί άπό τήν 'Ελ­λάδα θά ποοέλδη ή καταστροφή τοϋ Έρυδροϋ Δεσποτι- σμοϋ τής Ανατολής καί 0ά έπικρατήση ή Έλευδερία τοϋ Πνεύματος, ή άληδής Δημοκρατία τοΰ Πλάτωνος.