ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Ο ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ...

Η ο ΔΩΔΕΚΑΝΗςΙΟς ΛΑΪΚΌς ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΗς

Scanned: G.V. Giorgakis

ο ΔΩΔΕΚΑΝΗςΙΟς ΛΑΪΚΌς ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΗς

Β α σ ί λ η ς Ν . Χ α τ ζ η β α σ ί λ η ς

(1918 - 2005)

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΑΘΗΝΑ 2007


Ο Δ Ω Δ Ε ΚΑ Ν ΗΣ ΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

ISBN: 978-960-7859-54-9

© ΚΕΙΜΕΝΑ: Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης, Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Δημήτρης Α. Φιλιππίδης

© ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μανόλης Β. Χατζηβασίλης © ΕΚΔΟΣΗ: Υπουργείο Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης

ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΙΩΝ 16


ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΧΑ ΤΖΙ[ΒΑΣΙΛΗΣ

Πρόλογος

* | Τον Ολυμπίτη "λαϊκό" ζωγράφο Βα-σίλη Χατζηβασίλη συνάντησα εδώ και χρόνια στην Ρόδο. Ό μ ω ς , τότε

δεν γνώριζα το έργο του. Αφορμή για να προσεγγίσω την τέχνη και την τεχνική Χατζηβασίλη μου έδωσε η α-ναφορά σ' αυτόν από την Δημοσιογράφο Ρένα Βενιανάκη κατά μια συζήτηση σε τη-λεοπτική εκπομπή της. Με "παρέσυρε" όμως στην απόφαση να συμβάλλω, δια του Υπουργείου μας, στην προβολή των έργων του Χατζηβασίλη, το "πάθος" του Γιάννη - υιοΰ του ζωγράφου -που συνάντησα την επομένη της συζητή-σεως με τη Βενιανάκη. Έτσι , με συμπατριώτες μας πήραμε την α-πόφαση να οργανώσουμε την έκθεση πι-νάκων του Χατζηβασίλη στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, το οποίο ευχαριστώ για την άμεση ανταπόκριση στο αίτημα δ ιαθέσεως του εκθεσιακού χώρου του.

Αρχίζουμε, λοιπόν, από την Αθήνα να πα-ρουσιάζουμε την δημιουργία του απλού και αγνού αυτοδίδακτου ζωγράφου από την Ό λ υ μ π ο της Καρπάθου Βασίλη Χα-τζηβασίλη - του Θεόφιλου του Νότου - και την εντάσσουμε στα πλαίσια των εκδηλώ-σεων για τα 60 χρόνια από "Ενσωματώσε- ΑΡΙςΤΟΤΕΛΗς Α. ΠΑΥΛΙΔΗς

Υπουργος Αιγαίον ω ς " τ η ς Δ ω δ ε κ α ν ή σ ο υ . & Νησιωτικής Πολιτικής


ο δωδεκανηςιος λαϊκός Καλλιτέχνης

Ο Βασίλης Ν. Χατζηβααίλης σε ώρα εργασίας. Όλνμπος Καρπάθου 1971. (Φωτογραφία: Δημήτρης Φιλιππίδης)

ΒΑ2

ΑΠΟΦΑΣ I

Ο Βασίλης Ν. > γεννήθηκε το ι χωριό Όλυμπο

-too, ε'να τόπο με έντον ιόιοπροσωπία. ςε/ιορ ττο θαυμαστό συμπλεγι •.ηνικου λαϊκού πολπ • ιος του λαϊκού ζωγράί τέχνη αμμοκονιαστη > τζη βασίλη, γνωστού κι νου. που εργάστηκε σ την Κάσο. την Αλεξά Σμύρνη στα τε'λη του της αρχές του 20ου. Ί τευσει δίπλα σε Συρ joi'C. που βρέθηκαν την εποχή εκείνη στη lVuoe την τέχνη του σι

4


ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΧΑ ΤΖΗ ΒΑΣΙΛΗΣ

— α —

Κ Ε Ι Μ Ε Ν Α

ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗΣ:

ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΣ ΝΑ ΟΜΟΡΦΥΝΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Ο Βασίλης Ν. Χατζήβασίλης γεννήθηκε το έτος 1918 στο χωριό Όλυμπος της Καρπά-

Ηου, ένα τόπο με έντονη πολιτισμική ιόιοπροσωπία, ξεχωριστό πετράδι στο θαυμαστό σύμπλεγμα του Νεοελ-ληνικού λαϊκού πολιτισμού. Ήταν γιος του λαϊκού ζωγράφου και καλλι-τέχνη αμμοκονιαστή Νικολή Β. Χα-τζηβασίλη, γνωστού και ως Μορφι-νού, που εργάστηκε στην Κάρπαθο, την Κάσο, την Αλεξάνδρεια και τη Σμύρνη στα τέλη του 19ου αι. και στις αρχές του 20ου. Έχοντας μαθη-τεύσει δίπλα σε Συριανούς μαστό-ρους, που βρέθηκαν να δουλεύουν την εποχή εκείνη στην Κάσο, εμπέ-δωσε την τέχνη του στο πλαίσιο ενός

λαϊκότροπου κλασικισμού κι αργότε-ρα μετέδωσε τις γνώσεις και την ε-μπειρία του και στο γιο του. Ο Βασίλης Ν. Χατζηβασίλης, αφού πέρασε τις πρώτες τάξεις του Δημο-τικού σχολείου στον γενέθλιο τόπο του, ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκ-παίδευση στην Κάσο. Η πατριωτική σχολική παιδεία, η βαθιά οικογε-νειακή Χριστιανική πίστη και η Ολυ-μπίτικη λαϊκή παράδοση άφησαν έ-ντονο το αποτύπωμα τους στον καλ-λιτέχνη και στο μετέπειτα έργο του. Πρωταρχικό μέλημα του πατέρα του υπήρξε, ταυτόχρονα με την εκμάθη-ση της τέχνης του, να κάνει το γιο του όχι έναν τυπικό λαϊκό τεχνίτη αλλά έναν εμπνευσμένο λαϊκό καλλιτέχνη.

5


Ο Δ ΩΛΕΚΛΝΗΣΙΟΣ ΛΛΪΚΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

Το 1938 η οικογένεια του, που είχε πάντα σημείο αναφοράς την Όλυ-μπο, γυρνά στα πάτρια, όπου κι αρχί-ζει να εργάζεται αυτόνομα ο Βασί-λης, παράλληλα με τη συμμετοχή του στις οικογενειακές γεωργικές ασχο-λίες. Εκεί θα ζήσει τον Β' Παγκόσμιο πό-λεμο και τις δραματικές συνέπειές του. Το 1948 παντρεύεται τη Μαρού-κλα Α. Σοφίλλας με την οποία θ' α-ποκτήσει πέντε παιδιά, που αργότε-ρα θα πάρουν κι αυτά το δικό του δρόμο. Ήδη γνωστός στην Κάτω Κάρπαθο μεταπολεμικά, εγκαθίσταται το 1950 στο χωριό Βολάδα όπου και εργάζε-ται συστηματικά, όπως και στα πε-ρισσότερα γύρω χωριά Απέρι, Όθος, Πηγάδια και Σπόα. Η Όλυ-μπος λόγω της παραδοσιακά λιτής αισθητικής της και της οικονομικής στενότητας των κατοίκων της δεν α-φήνει τότε μεγάλα περιθώρια στην καλλιτεχνική του δημιουργία. Στη Βολάδα το έργο του θα μπολια-στεί με το ρομαντισμό του Αντώνη Φαναράκη, ενός λαϊκού επίσης αρχι-τέκτονα της Ολυμπίτικης διασποράς, που εκτιμούσε ιδιαίτερα. Το 1969 γύ-ρισε για μόνιμη πια εγκατάσταση στην Όλυμπο όπου θα εργαστεί μέ-χρι το 1981, οπότε και μετακόμισε οικογενειακώς στη Ρόδο. Τα θέματά του είναι παρμένα από την ιστορία του Ελληνισμού, στο πλαίσιο μιας διαχρονικής θεώρησης της, από την Ορθοδοξία αλλά και την

Ολυμπίτικη καθημερινή ζωή και λαϊ-κή παράδοση σ' ένα συνταίριασμα μοναδικό. Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζουν οι καλλιτεχνικές δημιουργίες του σε εκκλησίες και ξοοκλήσια της Καρπά-θου, που δεν είναι και λίγες. Η Κυρά Παναγιά, ο Άγιος Νικήτας, η Αγία Παρασκευή και ο Άγιος Κωνσταντί-νος στη Βολάδα, ο Άγιος Ευστάθιος, ο Άγιος Ιωάννης στους Λώρους και η Παναγία η Μερτωνίτισσα στο Απέρι, ο Άης Γιάννης ο Βρουκουντίτης, ο Άγιος Μηνάς στο Φίλιος, ο Ευαγγε-λισμός (Πέρα Παναγία), ο Άγιος Νι-κόλαος στο Κοριακόνι, ο Άγιος Νι-κόλαος στις Φύσες, ο Άγιος Φιλήμο-νας, ο Άγιος Βασίλειος, και ο Σταυ-ρός στην Όλυμπο. Από το 1981 και μετά ο καλλιτέχνης

θα επιδοθεί με ζέση στη ζωγραφική. Μέχρι τότε ασχολήθηκε μ' αυτήν στα περιθώρια που του επέτρεπε η επαγ-γελματική ενασχόλησή του. Αν και μια τυχαία πυρκαγιά στον αποθη-κευτικό χιόρο των έργων του κατέ-στρεψε ένα τμήμα τους το 1997, τα περισσότερα διασώζονται, συναπαρ-τίζοντας σήμερα ένα σπουδαίο θη-σαυρό για τον λαϊκό πολιτισμό της Δωδεκανήσου. Στις 17 Φεβρουαρίου 2005 ο άνθρω-πος που έζησε αποφασισμένος να ο-μορφύνει τον κόσμο, απεβίωσε πλή-ρης ημεριόν, στη Ρόδο.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΤΣΑΜΠΑΝΑΚΗΣ Ιστορικός ερευνητής



η καθημερινή ζωή και λαϊ-οση σ' ε'να συνταίριασμα

στα έργα του ξεχωρίζουν Λ'ΐκές δημιουργίες του σε και ξωκλήσια της Καρπά-ev είναι και λίγες. Η Κυρά ο Αγιος Νικήτας, η Αγία ή και ο Άγιος Κωνσταντί-λάδα. ο Άγιος Ευστάθιος, άννης στους Λώρους και η Μερτοονίτισσα στο Απέρι, ννης ο Βρουκουντίτης, ο άς στο Φίλιος, ο Ευαγγε-ρα Παναγία), ο Άγιος Νι-> Κοριακόνι, ο Άγιος Νι-: Φύσες, ο Άγιος Φιλήμο-)ς Βασίλειος, και ο Σταυ-•λυμπο. S1 και μετά ο καλλιτέχνης ί με ζέση στη ζωγραφική, ασχολήθηκε μ' αυτήν στα του του επέτρεπε η επαγ-ενασχόλησή του. Αν και

πυρκαγιά στον αποθη-ρο των έργων του κατέ-

τμήμα τους το 1997, τα α διασώζονται, συναπαρ-μιερα ένα σπουδαίο θη-τον λαϊκό πολιτισμό της ου. ρουαρίου 2005 ο άνθρω-ίσε αποφασισμένος να ο-)\· κόσμο, απεβίωσε πλή-. στη Ρόδο.

ΓΣΑΜΠΑΝΑΚΗΣ

ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗΣ:

Ενας λαϊκός ζωγράφος της Καρπάθου

Από τον κύκλο των γνωστών και φημισμένων μαστόρων της Καρπάθου αναδύεται η

Ξ /ιοριστή μορφή του Βασίλη Ν. Χα-τΐηβασίλη (1918-2005), λαϊκού ζώ-

ο :ίφου, με πρωτότυπο και εξαιρετι-κ · ενδιαφέρον καλλιτεχνικό έργο. Ο Χατζηβασίλης γεννήθηκε στην Ολυμπο, αλλά μεγάλωσε στη γειτονι-- Κάσο, όπου εργαζόταν τότε ο πα-- ; χις του Νικολής, φημισμένος επί-της σοβατζής και πλαστουργός, που

εδίδαξε την καλλιτεχνία των οι-κ δομικών κατασκευών και του μετέ-S σε την αγάπη για τη ζωγραφική. Στην τέχνη αυτή και τα δημιουργήμα-- του αναφέρομαι, επιγραμματικά, οτη συνέχεια, για να σημειώσω ότι το συνολικό έργο του (60 πίνακες με θέ-ιιατα από τη Μυθολογία, την Ιστορία, τη Λαογραφία και την καθημερινή Ι ή της Ολύμπου - και πάμπολλες άλ-.ε ς καλλιτεχνικές κατασκευές σε σπί-

τια και εκκλησίες της Καρπάθου και "ης Κάσου) αναδεικνύει την αυθεντι-κή λαϊκή ψυχοσύνθεση και τον σεβα-τιιό του στην Παράδοση και στην Ορ-θοδοξία.

Σε αναγνώριση του έργου αυτού ορ-γανώθηκε ειδική εκδήλωση στο Πα-νεπιστήμιο Αθηνών (Παιδαγωγικό Τμήμα Δ. Ε.), στις 14 Νοεμβρίου 2006, στα πλαίσια του μαθήματος της Λαογραφίας, όπου παρουσιάστηκαν ζωγραφικοί πίνακες και έγινε προβο-λή διαφανειών και σχετικής κινημα-τογραφικής ταινίας. Ομιλητές ήσαν ο ιστορικός ερευνητής Γιώργος Ν. Τσα-μπανάκης, ο γιος του Γιάννης Χατζη-βασίλης (ζωγράφος επίσης) και ο υ-πογραφόμενος, σε μια κατάμεστη α-πό φοιτητές (και άλλους ακροατές) αίθουσα διδασκαλίας[1]. Συμπερασματικά θα έλεγα ότι ο λαϊ-κός ζωγράφος Βασίλης Ν. Χατζηβα-σίλης, μπορεί να θεωρηθεί ο Καρπά-θιος Θεόφιλος, αφού, χοορίς να γνω-ρίζει τον πασίγνωστο λαϊκό καλλιτέ-χνη του Πηλίου και της Λέσβου[2], ό-πως με διαβεβαίωσαν τα παιδιά και ορισμένοι συγχωριανοί του, τον θυμί-ζει στα περισσότερα έργα του (π.χ. α-νορθόγραφες καθαρευουσιάνικες λε-ζάντες σε ορισμένους πίνακες).

ΜΗΝΑΣ ΑΛ. ΑΑΕΞΙΑΑΗΣ Καθηγητής Λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών

I Σημειώνω εόώ ότι σκοπεύω μελλοντικά να αξιοποιήσω το έργο του στα πλαίσια του Μεταπτυχια-Προγράμματος "Λαογραφίας και Πολιτισμού" του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ. Ε. του Πανεπιστη-

uiov Αθηνών. 1 -5πό την πλούσια βιβλιογραφία για τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ (1870; - 1934) βλ. ενδεικτι-• Κ τσο: Μακρής, Ο ζωγράφος Θεόφιλος στο Πήλιο, Βόλος 1939. -Οδυσσέας Ελύτης. Ο ζωγράφος Θεόφι-

c Εκδόσεις Ερμείας. Αθήνα 19782 (α' έκδοση 1973). -Κίτοος Α. Μακρής - Αγάπη Καρακατσάνη (κείμε-θΐόφϋχκ. Πινακοθήκη Νέον Ελληνισμού - ΤΑ ΝΕΑ, Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 2006.

7


ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΧΑ ΤΖ Η Β ΑΣΙΑ ΗΣ

νιώσε μέσα του αυτό το μεγαλείο και το μεταμόρφωσε σε ύμνους. Δούλευε με απόλυτη αφοσίωση με ό,τι έβρισκε και όπου μπορούσε, σαν ταγμένος. Αυτό το πάθος τον έκανε να ξεχωρίζει από άλλους τεχνίτες, που επίσης ανα-λάμβαναν αντίστοιχα έργα, παλιότε-ρους ή συνομήλικούς του. Γιατί έβαζε την ψυχή του χωρίς όρια σε ό,τι έκανε, με ασυνήθιστη ένταση, ξεπερνοίντας τις ανθρώπινες ανάγκες, χαμένος λες σε κάποιο άλλο κόσμο. Αυτό έγινε ά-μεσα αισθητό στην πελατεία του, που τον σεβόταν όπως σέβεται ακόμα τα έργα του σαν κάτι ξεχωριστό. Ωριμάζοντας, ο Χατζηβασίλης εκτε-λούσε σκόρπια δημόσια και ιδιωτικά έργα, ανάγλυφα και ζωγραφικά, σε διάφορους οικισμούς του τόπου του. Ήταν ο καλύτερος και για αυτό, πε-ριζήτητος. Δεν θα εκμεταλλευτεί ό-μως ποτέ αλόγιστα τη φήμη του- θα μείνει πάντα ένας αυτοδημιούργητος χειροτέχνης, που μοχθεί να χτίσει και να διακοσμήσει με τα ίδια τα χέρια του, όπως ένας κοινός εργάτης. Η διαφορά διακρίνεται όμως στην ποιό-τητα της τέχνης του, όπως φαίνεται και στα τροπάρια που έψελνε καθώς δούλευε. Έτσι ιστορούσαν άλλοτε τα έργα της πίστης, όπως είναι τα εικονί-σματα. Αυτή η τέχνη, ενώ εξυπηρετεί την έμφυτη ανάγκη για τη χαρά της δια-κόσμησης, που διακρίνεται τόσο κα-θαρά στην τοπική παράδοση, με το πέρασμα του χρόνου θα ξεπεράσει αυτή την άμεση απαίτηση και θα γί-νει κάτι διαφορετικό, κάτι που αγγί-ζει βαθύτερες χορδές συγκίνησης στο συλλογικό ασυνείδητο των συ-

ντοπιτών του. Έτσι η αγάπη για στόλισμα και ζωντανό χρώμα στα-διακά εμπλουτίζεται με την αναγνώ-ριση και εικαστική έκφραση των με-γάλων συμβόλων του Ελληνισμού. Μια τέτοια "τέχνη", τελείως έξω από τις τρέχουσες συνήθειες μιας Ελλά-δας που κυνηγά την πρόοδο και τον εκσυγχρονισμό, ανταποκρίνεται από-λυτα στις ανάγκες ενός νησιώτικου πληθυσμού που είναι αναγκασμένος, για βιοτικούς λόγους, να ξενιτεύεται εδώ και πολλές γενιές και μοχθεί να μην χάσει τις ρίζες του. Ο καημός της ιδιαίτερης πατρίδας πέρασε έτσι μέ-σα από το καλλιτεχνικό φίλτρο του Χατζή βασίλη και έδωσε πνοή στα έρ-γα του. Είναι κάτι σαν κιβωτός του Ελληνισμού, ιδωμένη με τα μάτια ε-νός παθιασμένου, γεμάτου αγωνία καλλιτέχνη, που θέλει να διατηρήσει όλα εκείνα τα πολύτιμα που βλέπει γύρω του να ξεφτίζουν από ώρα σε ώ-ρα. Δύσκολο να βρεθεί έτσι άλλος στα μέσα του περασμένου αιώνα στην Ελλάδα, που να κρατά μέσα του ά-σβηστη μια τόσο φλογερή αίσθηση "πατριωτισμού", με όλη τη σημασία της λέξης. Υπέργηρος πια, ανήμπορος να εργα-στεί στη σκαλωσιά, συνέχισε να ζω-γραφίζει ασταμάτητα, παράγοντας έργα που εξυμνούν όλα τα αγαπημέ-να του θέματα, χωρίς να έχει αλλάξει κατεύθυνση και τρόπο έκφρασης. Έτσι, μέσα από μια τέτοια αφοσίω-ση, θα εξακολουθήσει να καταγράφει τα εικαστικά οράματα που πάντα τον συγκινούσαν, γεμάτα πυκνά συμπλέγ-ματα από σύμβολα του τόπου. Ως το τέλος, φανατικά Έλληνας.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ Ομότιμος Καθηγητής Πολεοδομίας και Χωροταξίας του Εθνικού Μετσοβίον Πολυτεχνείου.

9 Scanned: G.V. Giorgakis


β Ζ Ω Γ Ρ Α Φ Ι Κ Α Ε Ρ Γ Α

I - Π Ι Ν Α Κ Ε Σ

«Η Γοργόνα», ακρυλικό σε μουσαμά, 50 Χ 60 εκ., Ρόδος 2004


Ο Α ΩΑΕΚΑΝΗΣΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

«Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος 1453», ακρυλικό σε μουσαμά, 50 Χ 70 εκ., Ρόδος 2003

12



«Αθανάσιος Διάκος», σκόνη αγιογραφίας σε ύφασμα, 33 Χ 45 εκ.,

Όλνμπος Καρπάθου δεκαετία 1950

13



tmim mm fmmsmm

«Φθινόπωρο», ακρυλικό σε μουσαμά, 30 Χ 60 εκ., Ρόδος 2005

14



«Θέρος», ακρυλικό σε μουσαμά, 30 Χ 60 εκ., Ρόδος 2005

15



«Τρύγος - Μούστος - Κρασί», ακρυλικό σε μουσαμά, 50 X 65 εκ. , Ρόδος 1999. (Αντίγραφο του πίνακα σε πλακάκι βρίσκεται τοποθετημένο στο σιντριβάνι του Λιαφανιού)

16



U3 tMouosu§b^bi^" Ιων ί.ΎΦ ν α α. »s Jj§| iffwUVfifai siflejiJ Q

- eust ixvdpfj j pciu;

«Εργοϋφαντήριον - Τούφα», ακρυλικό σε μουσαμά, 50 Χ 65 εκ., Ρόδος. (Αντίγραφο του πίνακα σε πλακάκι βρίσκεται τοποθετημένο στο σιντριβάνι του Διαφανιού)

17



«Το Πανηγύρι», ακρυλικό σε μουσαμά, 50 Χ 65 εκ., Ρόδος 2000. (Αντίγραφο του πίνακα σε πλακάκι βρίσκεται τοποθετημένο στο σιντριβάνι του Διαφανιού)

18



•ι τον Διαφανιού) «Ο Μώλος στο Διαφάνι», ακρυλικό σε μουσαμά, 50 Χ 65 εκ., Ρόδος 2000.

(Αντίγραφο τον πίνακα σε πλακάκι βρίσκεται τοποθετημένο στο σιντριβάνι τον Διαφανιού)

b tWkjp, 3 '«AXoyspdvt.OU\mm$wma h | wiyMugs tu Iri iijtpct Us jwonm V» ϋ tfouii&Wr <KFFILF% ST. a FC+io^RFFF UFUU IUAIIVM*

S\j 'η*ί»Λ£α ut mfcptfcBVtt j ι t1

Jspfit , Ang Iot Iwyi U ήΐένβ y Η αοι οίωρίνα «ι£<<«ο0Α uai p.feTts lap W γαλψθνQA!» Jws a JU wTS i iva.

»{. a -iisa -gnAa utf £s«UaptK* ^ a v a k h ? c ! 4 W a/taa'a Γ I«, amentia μ? iafiua^tmMa I w lJ lay \%atm ilcup »β el

4 ΐΑΐί-μ^:· ί; vUv p μ λ κ, αν ι ^t^ovei ^ Ut να Jc,vap Uv6t"&>vj ΰ&ριρ£ να ήΟ.Αν ulosfcwfvp να α-

21



22



ΙΙ - Τ Ο Ι Χ Ο Γ Ρ Α Φ Ί Ε ς

«Μέγας Αλέξανδρος και Κοσμοκρατορία αυτού», σκόνη αγιογραφίας σε ασβεστοκονίαμα, οικία Ευδοκίας Νικολάντη, Αρβανιτοχώρι Κάσου 1939

«Μη μου τους κύκλους τάραττε», επιζωγραφισμένο ανάγλυφο, τσιμεντοκονίαμα, 80 Χ120 εκ. (κατασκευάστηκε σε συνεργασία με τους γιους του), Ρόδος 1995.

Βρίσκεται τοποθετημένο στο Δημοτικό Σχολείο Διαφανίου Καρπάθου.

^LAALZAtWiiL K^M^^jZ nH Υ Η?*

23


Ο Δ Ω Δ Ε ΚΑ Ν ΗΣ ΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

III - Σ Τ ΥΛΙΟ Μ ΑΝ Τ Η ΛΕΣ

Πάνω: «Ιφιγένεια εν Λνλίδι», ακρυλικό σε μουσαμά, 90 X 235 εκ., Ρόδος 2005

Δεξιά: «Ολυμπίτικος Γάμος», ακρυλικό σε μουσαμά, 60X220 εκ., Ρόδος 2004 ίηλοκληηφθτιηε από το νιο του Γιάννη),,



Η.*/

Πάνω: «Λάλημα» (λεπτομέρεια από τη οτνλιομαντήλα «Ολυμπίτικος Γάμος»)

Κάτω: «Χορός» (λεπτομέρεια από τη οτνλιομαντήλα «Ολνμπίτικος Γάμος») ifac " - w m k mmtr^mmmmL·^ mwtmw^ -r y^em**

25



ΙΝ - Α Γ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ί Ε ς

«Η Αγια Μαρίνα», σκόνη αγιογραφίας σε ξύλο, 20X25 εκ., Όλνμπος Καρπάθου 1941. Προσκυνηματική εικόνα του ξωκκλησιού της Αμ Μαρίνας στην περιοχή Πει.

Πάνω: «Ο Παντοκο€

26



1941.

Πάνω: «Ο Παντοκράτορας και οι τέσσερεις Ευαγγελιστές, σκόνη αγιογραφίας σε ασβεστοκονίαμα, μοναστηράκι τ'Άή Φιλήμονα, Όλυμπος Καρπάθου 1975

Κάτω: «Ο Παντοκράτορας» (λεπτομέρεια από τον τρούλο τ'Αή Φιλήμονα)

28



V - Σ Χ Ε Δ Ι Α Σ Μ Α Τ Α * W Α

«Διομήδης και Αινείας», μολύβι και ακρυλικό σε μουσαμά, 50X70 εκ., Ρόδος 1998

« Ο Διόνυσος και οι Νύμφες», μολύβι και ακρυλικό σε μουσαμά, 30 Χ 42 εκ., Ρόδος 1998

* \ . / Κ* Μ

29



« Ο Μεγάλος μας πολιτικός ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ 1912-1913», μολύβι και ξυλομπογιά σε χαρτί, 30 Χ 40 εκ., Ρόδος 2002

| | * Ο Διόνυσος

και οι Νύμφες», αολύβί και ακρυλικό

fc- σε μουσαμά, ί 30 Χ 42 εκ., 1 Ρόδος 1998

30



Ο καλλιτέχνης στη διάρκεια της κατασκευής των κοφτών κάγκελων του σπιτιού του. Όλυμπος Καρπάθου 1971. (Φωτογραφία: Δημήτρης Φιλιππίδης)

Προσόψεις


ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΧΑ ΤΖ Η Β ΑΣ ΙΑ IΙΣ

γ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Η Μ Α Τ Α

I - ΣΠΙΤΙΑ

Προσόψεις με επιζωγραφισμένα ανάγλυφα, τσιμεντοκονίαμα, οικία Ιωάννου Κ Χαψή, συνοικία Πλατύ, Όλυμπος Καρπάθου 1939



Προσόψεις με επιζωγραφισμένα ανάγλυφα, τσιμεντοκονίαμα, οικία Βασιλείου Ν. Χατζηβασίλη, συνοικία Σκεπαστό, Όλυμπος Καρπάθου 1969 - 1972

30



Λ . Χατζηβασίλη, Κίονας σε πελεκημένο γώνιασμα, τσιμεντοκονίαμα, οικία Ευδοξίας Περδικολόγου, Βολάδα Καρπάθου 1968

31



II - ΚΑΓΚΕΛΑ

Παραστάόα και κοφτό κάγκελο σε σκάλα, τσιμεντοκονίαμα, οικία Ιωάννου Ν. Παπακώστα, Όθος Καρπάθου 1956

32



mm -

•HPIpHSll

Κοφτό κάγκελο σε δώμα, τσιμεντοκονίαμα, οικία Ιωάννου Ν. Παπακώστα, Όθος Καρπάθου 1956

33

ϋ Μ Μ Ι



" Διγενής - Μαξιμώ " Κοφτό κάγκελο με επιζωγραφισμένο ανάγλυφο, τσιμεντοκονίαμα, οικία Βασιλείου Ν. Χατζηβασίλη, συνοικία Σκεπαστό, Όλυμπος Καρπάθου 1971

" Ο Γόρδιος Δεσμός " Κοφτό κάγκελο με επιζωγραφισμένο ανάγλυφο, τσιμεντοκονίαμα, οικία Μαρίας Χατζηβασίλη - Ζουλουφού, συνοικία Λης Βασίλης, Όλυμπος Καρπάθου 1976

34



Κοφτό κάγκελο, τσιμεντοκονίαμα, νεκροταφείο Βολάδας Καρπάθου 1968

Κοφτό κάγκελο, τσιμεντοκονίαμα, Απέρι Καρπάθου, δεκαετία 1960



III - Ο Ι Κ Ο Σ Η Μ Α

Επιζωγραφισμένο ανάγλυφο, τσιμεντοκονίαμα, οικία Μαρίνας Κανάκη - Παραγιού, συνοικία Αποπαντή, Όλυμπος Καρπάθου 1989

Επιζωγραφισμένο ανάγλυφο, τσιμεντοκονίαμα, οικία Νικολάου Ε. Διακομανώλη, συνοικία Γιτσιλλέα, Όλυμπος Καρπάθου δεκαετία 1950

36



IV - Κ Ο Ρ Ν Ι Ζ Ε Σ

"Καλώς Κύριοι Ήλθατε Ευχαρίστως Περάστε " επιζωγραφισμένο ανάγλυφο, γυψοκονίαμα, οικία Ευδοκίας Νικολάντη, Αρβανιτοχώρι Κάσου 1939

" Δικέφαλος Αετός ", ανάγλυφο, γυψοκονίαμα, οικία Βασιλείου Ν. Χατζηβασίλη, συνοικία Σκεπαστό, Όλυμπος Καρπάθου 1970



Τέμπλο με ανάγλυφα, γυψοκονίαμα και τσιμεντοκονίαμα, ξωκλήσι Παναγίας Μερτωνίτισσας, Απέρι Καρπάθου 1965

Πυραμίδα τέμπλου, επιζωγραφισμένο ανάγλυφο, γυψοκονίαμα, ξωκλήσι του Αγίου Νικήτα, Βολάδα Καρπάθου 1967

V - ΤΕΜΠΛΑ

38



VI - Σ Ι Ν Τ Ρ Ι Β Α Ν Ι

Πυραμίδα τέμπλου, επιζωγραφισμένο

I ανάγλυφο, γυψοκονίαμα, ξωκλήσι τον

Γ Αγίου Νικήτα, Βο/Λδα Καρπάθου 1967

Σιντριβάνι, σκυράδεμα-βοτσαλωτά-πλακάκια-μπρούντζος, Πλατεία Γιάννη Αύρα, Αιαφάνι Καρπάθου 2000. (Κατασκευάστηκε σε συνεργασία με τους γιους του).

39

• .τ Μερτωνίτι σσα ς,



40


ΒΑΣΙΛΗΣ Ν. ΧΑ ΤΖΗΒΑΣΙΑΗΣ

δ ΕΡΓΑ ΤΟΥ

ΝΙΚΟΛΗ Β. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗ (Μορφινοΰ)

I - ΣΠΙΤΙΑ

Πρόσοψη, ασβεστοκονίαμα, οικία Μαρίας Παπαδοπούλου ( Μπουρέκας ), Αγία Μαρίνα Κάσου, περί το 1910



Ζωγραφισμένη οροφή, σκόνη αγιογραφίας σε ξύλο, οικία Ευδοκίας Νικολάντη, Αρβανιτοχώρι Κάσου 1939

42



Ο τρούλος της εκκλησίας τον Στανρού, πορσελάνη και ασβεστοκονίαμα, Αγία Μαρίνα Κάσον, τέλη τον 19ον αιώνα

43



Προσόψεις, πορσελά\ καμπαναριό Αγίου Δ\ Αρβανιτοχώρι Κάσοι

Κίονας, γυψοκονίαμα, εκκλησία του Σταυρού, Αγία Μαρίνα Κάσου, τέλη 19ου αιώνα. (Ο καλλιτέχνης εργάστηκε ως μαθητευόμενος στο συνεργείο κατασκευής του συγκεκριμένου ναού)

44



αιώνα. κριμένου ναού)

Προσόψεις, πορσελάνη και ασβεστοκονίαμα, καμπαναριό Αγίου Δημητρίου, Αρβανιτοχώρι Κάσου δεκαετία 1930

Προσόψεις, πορσελάνη και ασβεστοκονίαμα, καμπαναριό Αγίας Μαρίνας,

Αγία Μαρίνα Κάσου, αρχές του 20ου αιώνα

45


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αριστοτέλης Παυλίδης, Υπουργός Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Πρόλογος

α) ΚΕΙΜΕΝΑ

σελ. 5 Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης Βασίλης Ν. Χατζήβασίλης: Αποφασισμένος να ομορφύνει τον κόσμο

σελ. 7 Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης Βασίλης Ν. Χατζηβασίλης: Έ ν α ς λαϊκός ζωγράφος της Καρπάθου

σελ. 8 Δημήτρης Α. Φιλιππίδης Τα " εικονίσματα " του Χατζηβασίλη

β) ΖΩΓΡΑΦΙΚΑ ΕΡΓΑ

σελ. 11 I) Πίνακες σελ. 21 II) Τοιχογραφίες σελ. 22 III) Στυλιομαντήλες σελ. 24 IV) Αγιογραφίες σελ. 26 V) Σχεδιάσματα

γ) ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΗΜΑΤΑ

σελ. 29 I) Σπίτια σελ. 32 II) Κάγκελα σελ. 36 III) Οικόσημα σελ. 37 IV) Κορνίζες σελ. 38 V) Τέμπλα σελ. 39 VI) Σιντριβάνι

δ) ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΗ Β. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗ (Μορφινοΰ)

σελ. 41 I) Σπίτια σελ. 43 II) Εκκλησίες

46



Νησιωτικής Πολιτικής,

ιορφύνει τον κόσμο

φος της Κ α ρ π ά θ ο υ

Η παρούσα έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της αναδρομικής έκθεσης εικαστικών έργων

του Δωδεκανήσιου λαϊκού καλλιτέχνη Βασίλη Ν. Χατζηβασίλη, που συνδιοργανώθηκε από τα πατριωτικά παροικιακά σωματεία:

α) το Σύλλογο των απανταχού Καρπαθίων, β) το Σύλλογο των εν Ελλάδι Κασίων και

γ) την Αδελφότητα των απανταχού Ολυμπιτών Καρπάθου Ή ΔΗΜΗΤΡΑ" από 2 έως 31 Μαρτίου του 2007

στο Κέντρο Τεχνών του Πάρκου Ελευθερίας στην Αθήνα, με τη χορηγία του Υπουργείου Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και την υποστήριξη του Πολιτισμικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων.

ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑ ΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ

Η -

Επιμέλεια Εκθεσης: Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης και Γιάννης Β. Χατζηβασίλης.

Σημείωση: Οι επιμέρους πληροφορίες για τα έργα των καλλιτεχνών Βασίλη και Νικολή Χατζηβασίλη προέρχονται από την καταγραφή, που πραγματοποίησαν σε προηγούμενα χρόνια οι Γιάννης Β. Χατζηβασίλης και Μανόλης Β. Χατζηβασίλης.

Copynght κείμενα: Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης, Μηνάς Λλ. Λλεξιάδης, Δημήτρης Λ. Φιλιππίδης.

Copynght φωτογραφίες: Μανόλης Β. Χατζηβασίλης. Copynght έκδοση: Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής

47



Ε Κ Δ Ο Σ Η Τ Ο Υ Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Υ Α Ι Γ Α Ι Ο Υ

ΚΑΙ Ν Η Σ Ι Ω Τ Ι Κ Η Σ Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Σ

Α Ν Τ Ι Τ Υ Π Α 1500

Α Θ Η Ν Α 2007

48


I Χμτλ TtVOwTopjiptO.O/tai &v8pwtfoi η eptpcvov ν&βρΐ ξΐ iw νά.'^, fitfcuveju Jtt'ftAie*. Οι <η ανίρε b με τά ι3ριονΐ&,τον.5 και fittis GHo f avefoitYov Qov.jc ot i α ν α τα |Λ«ίού navw βτί* rrayyisot Trov etvoti koltuuQi vtuxcpes τά καλάθια στνΐ p€<?r\ rwv κ«'ι μ€ τα μεGot 6X0 κοιλάθι CjiMvov xot Th <jevDu,va αλ€δθον yie τήν cap&ruv

Ρ 'ΟΝύί %%ύηνα Μ Τΐ^ηϋα πο^ράνια £ oXpicTTO μαί tfwXoyΰναζή} 2«κουρ«ώ3* CijH6io> ύί juavf ia rro watu 2Lotv t v<?po novo at. t\m if rj y ν a c wuap?W Κ 4 p c %


ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΥ ΑΑΪΚΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΒΑΣΙΛΗ Ν. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗ (1918 - 2005)

Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων - Πάρκο Ελευθερίας Αθήνα 2 - 31 Μαρτίου 2007

« ΕΛΛΙΟΜΑΖΕΜΛ », ζωγραφικός πίνακας τον καλλιτέχνη, ακρυλικό σε μουσαμά, 50 X 65 εκ., Ρόδος 1999.

(Αντίγραφο του έργον σε πλακάκι βρίσκεται τοποθετημένο στο σιντριβάνι της πλατείας Γιάννη Λύρα

στο Διαφάνι της Καρπάθου )

Αναμνηστική έκδοση του Υπουργείου Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής

Αθήνα 2007


ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΒΑΣΙΛΗ Ν. ΧΑΤΖΗ ΒΑΣΙΛΗ (1918 - 2005)

Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων Πάρκο Ελευθερίας Αθήνα

2 - 31 Μαρτίου 2007

« ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ », ζωγραφικός πίνακας του Γιάννη Β. Χατζηβασίλη, ακρυλικό σε μουσαμά , 178 εκ. Χ 238 εκ. ,Ρόδος 1998

Η οικογενειακή παράδοση συνεχίζεται...

Αναμνηστική έκδοση της οικογένειας του καλλιτέχνη, Ρόδος 2007

oc fiCVT jf-P/cltya^ Scanned: G.V. Giorgakis

ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΒΑΣΙΛΗ Ν. ΧΑΤΖΗ ΒΑΣΙΛΗ (1918 - 2005)

Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων Πάρκο Ελευθερίας Αθήνα

2 - 31 Μαρτίου 2007

« Σιντριβάνι », σκυρόδεμα - βοτσαλωτό - πλακάκια - μπρούντζος, πλατεία Ιωάννου Λύρα, Διαφάνι Καρπάθου 2000έργο του Βασίλη Ν. Χατζηβασίλη και

των γιων του.

Αναμνηστική έκδοση της οικογένειας του καλλιτέχνη,

Ρόδος 2007


ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΒΑΣΙΛΗ Ν. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗ (1918 2005)

Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, Πάρκο Ελευθερίας Αθήνα 2, 31 Μαρτίου 2007

« ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΕΠΟΧΕΣ », ζωγραφικοί πίνακες του Βασίλη Ν. Χατζηβασίλη, ακρυλικό σε μουσαμά, 30εκ. Χ 70εκ. και 30 Χ 60εκ., Ρόδος 2005

Αναμνηστική έκδοση της οικογένειας του καλλιτέχνη, Ρόδος 2007


ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Ο ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ...

Documents

Transcript of ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Ο ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ...