"…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

56
«… σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα…» Τα φυτά και τα ζώα που χάνονται Μανόν Πανά-Καΐρη ΜΟΥΣΕΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΒΟΥΡΟΥ - ΕΥΤΑΞΙΑ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

description

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία παρουσιάζει την Τετάρτη 14 Μαρτίου και ώρα 19:00, έκθεση ζωγραφικής της κ. Μανόν Πανά-Καΐρη με τίτλο: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα". Τα φυτά και ζώα που χάνονται.

Transcript of "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

Page 1: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

«… σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα…»Τα φυτά και τα ζώα που χάνονται

Μανόν Πανά-Καΐρη

ΜΟΥΣΕΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝΙΔΡΥΜΑ ΒΟΥΡΟΥ - ΕΥΤΑΞΙΑ

ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ

Β ΡΑ Β Ε Ι Ο Τ Η Σ Α Κ Α Δ Η Μ Ι Α Σ Α Θ Η Ν Ω Ν

Page 2: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

Επιμέλεια έκθεσης: Αγλαΐα Αρχοντίδου-Αργύρη, Αρχαιολόγος Γιώργος Μαστρογιάννης, Συντηρητής

Επιμέλεια κειμένων: Μαρία Τσιολάκη, Επιμελήτρια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων

Επιμέλεια καταλόγου: Αγλαΐα Αρχοντίδου-Αργύρη

Page 3: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

«… σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα…»Τα φυτά και τα ζώα που χάνονται

Μανόν Πανά-Καΐρη

Page 4: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".
Page 5: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

5

ΜΑΝΟΝ ΠΑΝΑ-ΚΑΪΡΗ

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Ξεναγών του Υπ. Πολιτισμού.Παρακολούθησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το Εργαστήριο των Ι. Μόραλη και Δ. Μυταρά, το Ελεύθερο Σπουδαστήριο Καλών Τεχνών της Σχολής Βακαλό, το Φροντιστήριο του Π. Σαραφιανού και μαθήματα ιστορίας και αρχαιολογίας των καθηγητών Μαρινάτου, Ζακυνθινού και Ν. Πλάτωνα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.Με υποτροφία από την Εταιρία ΒΡ ΕΛΛΑΔΟΣ LΤD μετεκπαιδεύτηκε στο Λονδίνο στους τομείς της διαφήμισης, αφίσας, εκδόσεων, ραδιοφώνου, τηλεόρασης, δημοσίων σχέσεων και εικονογράφησης.Με υποτροφία από την Πόλη των Παρισίων μετείχε στην οργάνωση του Οργανισμού Cité internationale des Arts στο Παρίσι.Γνωρίζει πολύ καλά Γαλλικά, Αγγλικά Ρώσικα και Γερμανικά.

Διακρίσεις Εταίρος της Société des artistes Indépendants Γαλλίας, όπου και συμμετέχει ανελλιπώς στην ετήσια έκθεση της Εταιρείας στο Grand Palais στο Παρίσι.Μέλος των Anciarts της Cité internationale des Arts στο Παρίσι.

ΑπονομέςΑ΄ βραβείο Βιτρίνας πρωτοετών της Σχολής ΒακαλόΒραβείο Palmarès des Arts Graphiques από το 8ο Grand Prix de Peinture de la Côte D’ Azur – ΚάννεςΒ΄ βραβείο Αφίσας για την προώθηση της Ελληνοτουρκικής Φιλίας που προκηρύσσει ο Οργανισμός Βραβείο ΙΠΕΚΤΣΙ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Page 6: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

6

Τιμητικό δίπλωμα από την Fédération nationale de la culture française για τη συμβολή της στην σύγχρονη καλλι-τεχνική δημιουργία.

ΔημιουργίεςΠρόπλασμα για το γραμματόσημο της Κύπρου, που εκδόθηκε από την Πανελλήνια Ένωση Βιομηχάνων Αφίσα για το γαλλικό περιοδικό REVUE RE VOYAG Το εξώφυλλο για τον ΟΔΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣΤο λογότυπο για την MEDASSET (Οργανισμός για την Σωτηρία της Θαλάσσιας Χελώνας στη Μεσόγειο)

Εικονογραφήσεις και ΕπιμέλειεςΤο μηνιαίο περιοδικό της Εταιρίας ΒΡ ΕΛΛΑΔΟΣ LTD., «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΒΡ».Την ποιητική συλλογής της ΕζεβελέκηΤην αφίσα της ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΧΕΛΩΝΑΣ CARETA για την εταιρεία WORLDLIFE FUND του ΛονδίνουΕπιμελήθηκε και διακόσμησε το επταώροφο κτίριο της Εταιρίας ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ (Δ.Ε.Π.)

στην Αθήνα και την Καβάλα. Διακόσμησε Εστιατόρια και Ξενοδοχεία.

ΕκθέσειςΑτομικές και συλλογικέςΣτην Αθήνα: ΡΟΤΟΝΤΑ-ΕΛΛΑΣ Ισπανικό Μορφωτικό Ίδρυμα, Κέντρο Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, Γκαλερί ΤΕ-

ΧΝΗΣ, Γκαλερί ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ, Γκαλερί ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ, Γκαλερί ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ, Πνευματικό Κέντρο Δή-μου Αθηναίων (αφιέρωμα στην Κύπρο), Πολιτιστικό Κέντρο Ψυχικού, Ναυτική Εβδομάς (υπό την αιγίδα του Δήμου Αλίμου)

Στη Θεσσαλονίκη: Γκαλερί ΑΣΡΑΣτη Ρώμη: Γκαλερί ALBATROSΣτο Παρίσι: Γκαλερί ROR VOLMAR, Γκαλερί SANDOZ στην Cité Ιnternationale des Arts, Γκαλερί

VALLOMBREUSE, Γκαλερί ROR VOLMAR - SOCIÉTÉ DES ARTISTES INDÉPENDANTS AU GRAND PALAIS - SALLE SANDOZ - CITÉ INTERNATIONALE DES ARTS

Στις Κάννες: 8o GRAND PRIX DE PEINTURE DE LA CÔTE D’ AZUR Στο Μόντε-Κάρλο: GRAND PRIX ΙΝΤΕRΝΑΤΙΟΝΑL DE L’ ART CONTEMPORAIN, Γκαλερί SANTA KARCENDYΜόνιμη συνεργάτης του “Θεάτρου της Πόλης” της Μαριέττας Ριάλδη, για θέματα ενδυματολογίας κατά το

1993-1995 και 1997.

Page 7: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

7

1996 – 3η ατομική έκθεση στο Παρίσι εικονογράφησης παιδικού βιβλίου για τα ζώα που χάνονται.1995-1997 – συμμετοχές στην ετήσια Έκθεση Σύγχρονων Κεφαλληνών Ζωγράφων στην Πεσσάδα Κεφαλλονιάς2001 – 9η ατομική έκθεση στο Κέντρο Τέχνης “Πανταζίδη”Εκθέσεις ατομικές και ομαδικές στη Ρώμη, Παρίσι, Σαν Σεμπαστιάν, Μπιαρρίτς, Νίκαια, Μονακό, Αθήνα, Θεσσα-

λονίκη.

Αναφορές στη βιβλιογραφία ΑΝΝUAIRE NATIONAL DES BEAUX ARTS - ΠαρίσιΛΕΥΚΩΜΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 1800 ΩΣ ΤΟ 1977, ΑθήναANNUAIRE INTERNATIONAL DES ARTS, ΠαρίσιANNUAIRE INTERNATIONAL DES ARTS, ΠαρίσιANNUAIRE ΙΝTERNATIONAL DES ARTS, ΠαρίσιANNUAIRE INTERNATIONAL DES ARTS, ΠαρίσιUN SIÈCLE D’ART MODERNE, DICTIONNAIRE DU CENTENAIRE DES ARTISTES INDEPÉNDANTS, ΠαρίσιΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ, μηνιαίο περιοδικόΛΕΥΚΩΜΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ, 1880-1977REVUE INTRNATIONAL DU VOYAGECENTENAIRE DES ARTISTES INDEPENDANTSANNUAIRE DES ARTS INTERNATIONALANNUAIRE NATIONAL DES BEAUX ARTSΛΕΞΙΚΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ 1999 (εκδ. ΜΕΛΙΣΣΑ) SALON DES ARTISTES INDEPÉNDANTS (ετήσιος κατάλογος, από το 1971)

Page 8: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".
Page 9: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

9

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, συνεχίζοντας την παρουσίαση καλ-λιτεχνών που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα, φιλοξενεί την έκθεση της ζωγράφου Μανόν Πανά-Καΐρη, με θέμα «…σταχτόχρωμη ελιά η παιδοτρόφα …», που θα διαρκέσει από τις 14 Μαρτίου μέχρι 22 Απριλίου 2012.

Η συνέχεια του στίχου του Σοφοκλή, από το έργο «Οιδίπους επί Κολωνώ» (στ. 669-720, μετ. Ι. Γρυπάρη), «… που ποτέ κανείς ή νέος ή γηραιός με χέρι εχθρικό θα σώσει ν΄ αφανίσει […]», συνδέεται άμεσα με τον υπότιτ-λο «Τα φυτά και τα ζώα που χάνονται», δηλώνοντας άμεσα το θεματικό περιεχόμενο και τον στόχο της έκθεσης.

Η Μανόν Πανά - Καΐρη, άτομο με εξαιρετική, ευρύτερη μόρφωση, πολυσχιδή προσωπικότητα, με ταλέντα και δεξιότητες, είναι μια αναγνωρισμένη ζωγράφος με πολλές εκθέσεις, ατομικές και ομαδικές, στο εξωτερι-κό και στην Ελλάδα.

Τα έργα της, πλημμυρισμένα στο χρώμα, αποπνέουν την αισιοδοξία του χαρακτήρα της. Η ίδια λέει πως εί-ναι μόνον «Κολορίστα», αλλά εγώ θα συμπλήρωνα ότι είναι μια ευαίσθητη καλλιτέχνης, που αγαπά τη φύση. Ζωγραφίζει πολύχρωμα λουλούδια και δένδρα, με την ίδια ευκολία, που απεικονίζει τα ζώα. Με την ζωγρα-φική διατυπώνει την άποψη της για όσα συμβαίνουν γύρω μας, αλλά αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει είναι η ανησυχία της για το φυσικό περιβάλλον που χάνεται. Προσεγγίζει και ευαισθητοποιεί τα παιδιά, με έναν ιδιαί-τερο τρόπο, απεικονίζοντας τα ζώα που εξαφανίζονται μαζί με τα δάση και τις καθαρές και φιλόξενες θά-λασσες. Όπως λέει η ίδια, σκοπός της είναι να ευαισθητοποιήσει τους μικρούς φίλους για το ζωικό βασίλειο, που θυσιάζεται από τους ανθρώπους στον βωμό της αδιαφορίας και της κακώς εννοούμενης αξιοποίησης και προόδου.

ΜΑΝΟΝ ΠΑΝΑ-ΚΑΪΡΗ

Page 10: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

10

Η ζωγραφική με τα ζώα είναι το κάλεσμα, η παρότρυνση για τη συμμετοχή όλων στην προσπάθεια να προστατευθούν τα πτηνά, όπως οι αετοί, οι ερωδιοί και οι κύκνοι, τα ζώα της θάλασσας, όπως οι χε-λώνες, τα δελφίνια, οι φώκιες, τα ζώα του δάσους, όπως οι αρκούδες, οι ελέφαντες, μαϊμούδες, παπα-γάλοι, οι τίγρεις, τα λιοντάρια και οι συμπαθέστατοι σκίουροι. Ο κατάλογος είναι μεγάλος, όμως η Μα-νόν επιλέγει κάποια είδη, που είναι πιο γνωστά στα παιδιά. Ο τρόπος που αποδίδονται στα έργα της εί-ναι ελκυστικός και ευχάριστος για τα παιδιά και τα μηνύματα σαφέστατα. Σώστε, προστατέψετε τα ζώα, που σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχουν, όπως πολλά φυτά και δένδρα.

Η έκθεση, που φιλοξενείται στο Μουσείο επικεντρώνεται στον Ελαιώνα των Αθηνών, που χάθηκε.Η Μανόν, ανήσυχη για το περίφημο αττικό τοπίο, ζωγραφίζει τον Ελαιώνα των Αθηνών, από τον οποίο

μεμονωμένα δείγματα μόνον μπορείς να βρεις σήμερα περιδιαβάζοντας την Αττική. Η ιστορία του χάνεται στην αχλή του μύθου. Η Ελιά, το ιερό δένδρο των Αθηνών, απεικονίζεται στα

νομίσματα της Πόλης των Αθηνών, στην πομπή των Παναθηναίων της ιωνικής ζωφόρου του Παρθενώ-να και στα αρχαϊκά αετώματα των μνημείων της Ακρόπολης.

Η διαδικασία της εμφάνισης της αρχαιότερης ελιάς στην Αττική αποδίδεται στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα. Απεικονίζεται η σκηνή της διαμάχης του Ποσειδώνα και της Αθηνάς για την επικυριαρχία της πόλης, που ονομάστηκε «Αθήνα» και, μετά τον συνοικισμό του Θησέα, «Αθήναι». Από την πρώτη ελιά, που με το χτύπημα του δόρατος της Αθηνάς φύτρωσε στο Ιερό της Πανδρόσου, προέρχονται οι πρώτες δώδεκα ελιές, που φύτεψαν οι Αθηναίοι στην Ακαδημία του Πλάτωνος, το επίκεντρο δηλαδή του ιερού ελαιώνα της πόλης. Η εξαγωγή του λαδιού αποτελούσε κρατικό μονοπώλιο και η ακεραιότητα του ελαι-ώνα προστατευόταν με αυστηρό νόμο, που στον παραβάτη επέβαλλε την εσχάτη των ποινών.

Επισήμως την καλλιέργεια της ελιάς στην Αττική εισήγαγε ο Πεισίστρατος τον έκτο προχριστιανικό αι-ώνα, αλλά η πλήρης και σαφής εικόνα για τον περίφημο Ελαιώνα οφείλεται στους Περιηγητές.

Από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα ο Ελαιώνας κάλυπτε την κοιλάδα, από τις υπώρειες της Πάρνη-θος ως τον Υμηττό και από την ακτογραμμή του Πειραιά και του Φαλήρου έως την είσοδο προς τα Με-σόγεια. Το κεντρικό και πιο γόνιμο τμήμα του Ελαιώνα, που ονόμαζαν και «Λόγγο», εκτεινόταν κατά μή-κος του Κηφισού, από την περιοχή των Αγίων Αναργύρων ως το Φαληρικό Δέλτα, και από την Ιερά Οδό ως τα Σεπόλια και τα Άνω Λιόσια.

Τον 17ο αιώνα, εποχή που μαρτυρούνται 50.000 δένδρα, στον Ελαιώνα δεν υπήρχαν οικισμοί, αλλά μεμονωμένα κτίρια των ιδιοκτητών της γης και πολυάριθμες μικρές ιδιωτικές εκκλησίες. Στα τέλη του

Page 11: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

11

18ου αιώνα, το πιο γνωστό από αυτά τα κτίρια είναι το κονάκι του βοεβόδα Χασεκή, με τον υψηλό οχυ-ρό πύργο, κατάλοιπα του οποίου σώζονται στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο.

Σήμερα, ο Ελαιώνας των Αθηνών έχει εξαφανιστεί. Οικοπεδοποιήθηκε, τσιμεντώθηκε. Τη δεκαετία του 1980 ξεριζώθηκαν αρκετές από τις τελευταίες αιωνόβιες ελιές, που υπήρχαν στο γήπεδο του ΤΕΙ Πειραιά, και το 2007 η λεγόμενη «Ελιά του Πλάτωνα», μια υπεραιωνόβια ελιά της Ιεράς Οδού, χτυπήθη-κε από φορτηγό αυτοκίνητο και μεταφέρθηκε στο Βοτανικό Πανεπιστήμιο.

Η Μανόν, εκφράζοντας την αγωνία της για τον ελαιώνα που χάθηκε, ζωγραφίζει αυτό το δένδρο και πλήθος άλλες ανώνυμες ελιές, εκφράζοντας τη διαμαρτυρία της για τη φύση που καταστρέφεται. Η ζω-γραφική της Μανόν εμπεριέχει στοιχεία σημειολογίας. Ζωγραφίζει κάτι που στην ουσία δεν υπάρχει αυ-τούσιο. Δανείζεται τα πρότυπα, κάποιες ελιές, που ίσως να μην ανήκουν στον ίδιο τον Ελαιώνα των Αθη-νών, αλλά ζουν κάπου αλλού, σε άλλα μέρη της Ελλάδος.

Είναι η υπόμνηση, που περνά το αισιόδοξο μήνυμα για το μέλλον.

ΑΓΛΑΪΑ ΑΡΧΟΝΤΙΔΟΥ-ΑΡΓΥΡΗΔιευθύντρια του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών –

Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

Page 12: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".
Page 13: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

13

Η ζωγράφος Μανόν Πανά-Καΐρη, με σπουδές στην Αθήνα, στο Παρίσι και στο Λονδίνο και με επι-δόσεις πέρα από την ζωγραφική, στη σκηνογραφία, ενδυματολογία, διακόσμηση, διαφήμιση και αφίσα, καταπιάνεται και με οικολογικά προβλήματα, τα οποία τροφοδοτούν επίσης τις εμπνεύ-σεις της στην ζωγραφική. Η φύση, ως το κέλυφος της ύπαρξής μας, επανέρχεται ολοένα στο

έργο της, που σε μια τελευταία φάση επικεντρώνεται στον Αθηναϊκό ελαιώνα, που μόνο ελάχιστα ίχνη του είναι ακόμα ορατά. Κάποτε, με χιλιάδες δέντρα έφτανε μέχρι τη θάλασσα, ενώ η περίφημη «Ελιά του Πλάτωνα», έπεσε και αυτή θύμα του σύγχρονου τρόπου ζωής, πριν από κάμποσα χρόνια.

Έτσι, μπορεί το απέραντο δάσος με τις ελιές, να αποτελεί πια ένα παρελθόν, που όμως, όπως σε πολ-λές άλλες περιπτώσεις, αποτρέπει στον άνθρωπο που νοσταλγεί, να περιφέρεται σε αυτό, όπως στο όνειρο. Το όνειρο είναι μια άλλη πραγματικότητα, στην οποία μπορεί να προσθέτει και να αφαιρεί η φα-ντασία και να διαμορφώνει μια τέλεια υποκειμενική θέαση και αντιμετώπιση. Αυτό ακριβώς κάνει και η ζωγράφος Μανόν Πάνα-Καΐρη στους πίνακές της. Σ’ αυτούς δεν απεικονίζεται μια πραγματικότητα που δεν υπάρχει πια, αλλά μια ανάμνηση, φιλτραρισμένη από το όνειρο. Όντας το χρώμα στο επίκεντρο των εικαστικών ενδιαφερόντων της ζωγράφου, πλάθει αυτό το φάσμα των μορφών που υποδηλούν το θέμα της, δηλαδή τα ελαιόδεντρα. Κυρίως είναι οι κορμοί τους, που όταν μάλιστα είναι πανάρχαιοι, εμφανίζο-νται σαν ζωντανά σκιάχτρα, ανταποκρινόμενα στις φαντασιώσεις της φύσης, που ξέρει να παίζει με τις φόρμες σ’ ένα απίστευτο πολλές φορές βαθμό.

Page 14: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

14

Αλλά την ελευθερία της φύσης την προωθεί ακόμα περισσότερο η ζωγράφος προτάσσοντας τις δι-κές της φαντασιώσεις, απαύγασμα ενός προσωπικού, υποκειμενικού βιώματος. Στο πνεύμα των Φωβ, παρακάμπτει το φυσικό χρώμα και στη θέση του χρησιμοποιεί αυτό που της ταιριάζει περισσότερο. Τε-λικά χρωματικές ενδείξεις, που ορίζονται από ελεύθερες γραμμώσεις, σαν να πρόκειται για μια ecriture automatique, διαγράφουν την μορφή των δέντρων, που βέβαια αποκτούν έντονη αφαιρετική, εξπρεσι-ονιστική διάσταση.

Τα ελαιόδεντρα ή ο ελαιώνας της Μανόν Πάνα Καΐρη προέρχεται πράγματι από το φάσμα του ονεί-ρου. Έντονα χρωματισμένες αναμνήσεις αναλάμπουν εδώ κι εκεί πέρα από κάθε φυσιοκρατική αντιμε-τώπιση. Είναι ο δικός της, υποκειμενικός ελαιώνας όπως εξακολουθεί να υπάρχει στην ψυχή της. Μια ανάμνηση, που όμως δεν είναι γκρίζα ή απλά άχρωμη, αλλά πολύχρωμη και ολοζώντανη.

Αλλά στην έκθεση έχουν συμπεριληφθεί και ανθογραφίες από μια παλαιότερη περίοδο. Αποτελούν και αυτές μια επιβεβαίωση της φυσιολατρίας της ζωγράφου και διαγράφουν ένα προοίμιο στην δουλειά της που ακολούθησε. «Ανθογυάλια» έχει ονομάσει τις ανθογραφίες εκείνες, γιατί τα λουλούδια βρίσκο-νται πάντα σε γυάλινα ανθοδοχεία, που με την διαφάνειά τους, τις φωτεινές τους αναλαμπές συμπλη-ρώνουν την αστραφτερή μαγεία των λουλουδιών.

Η ζωγράφος τα αντιμετωπίζει σαν μια αποκάλυψη της αξεπέραστης αισθητικής της ίδιας της φύσης, που εφευρίσκοντας σχήματα και χρώματα, συνθέτει το θαύμα της Ανοίξεως. Έτσι, πάντα στο πλαίσο μια φυσιολατρικής-οικολογικής αντίληψης, το έργο της Μανόν Πάνα Καΐρη εκδηλώνει το βίωμα ενός κό-σμου, που της προκαλεί ενθουσιασμό και δέος και που θα ήθελε να μείνει ανέγγικτος από τη βαρβαρό-τητα της τεχνολογίας και της εκμετάλλευσης.

Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης Στέλιος Λυδάκης

Page 15: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

15

Εκείνο το βράδυ ονειρεύτηκα, νομίζω!Ακούγονταν μικροθόρυβοι και ήχοι από φυλλοθροΐσματα, ψιλοφτερουγίσματα και δειλά τιτιβί-

σματα. Ένα φως αντιφέγγιζε από κάπου. Πρέπει να κόντευε να ξημερώσει...Περπατούσα, λέει, σε έναν απέραντο χώρο, σαν περιβόλι ατελείωτο, ενώ ένα αχνό γαλαζοπρά-

σινο φως άρχισε να απλώνεται γύρω μου.Πατούσα στα μαλακά αθόρυβα σαν σε βελούδο, που ήτανε λίγο υγρό σαν φρεσκοπλυμένη χλόη.

Γύρω μου, περίεργες, πελώριες, φιλικές σκιές άρχισαν να ξεπροβάλλουν σιγά – σιγά, που με πλη-σίαζαν σαν να ήθελαν να με αγκαλιάσουν.

Όπως φώτιζε σιγά - σιγά, οι σκιές μεταμορφώθηκαν σε πελώριες γέρικες ελιές με υπέροχα σχή-ματα και πλούσια φυλλώματα, γεμάτα καρπό, που θρόιζαν στο ελαφρό ανοιξιάτικο αεράκι. Σωστά γλυπτά της φύσης!

Ήτανε πολλές οι ελιές, στρατός ολόκληρος, δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες. Τις άκουγα να σι-γοτραγουδούν. Εγώ, ανέμελη, ευτυχισμένη άρχισα να περιδιαβάζω, μέσα σε ένα δάσος από υπέ-ροχα αιωνόβια και υπεραιωνόβια λιόδενδρα. Τόσο φιλικά, τόσο οικεία και αγαπημένα. Από κάπου έφθανε ένας γάργαρος ήχος, ίσως ένα ποταμάκι.

Γαλάζιες, πράσινες, χρυσές και ρόδινες ανταύγειες στρώνανε το χαλί για τον ερχομό του ήλιου. Και ξαφνικά φάνηκε μια λάμψη γαλάζια και ασημένια στο βάθος, σαν αστραπή. Ήταν μια θάλασσα με τις χιλιάδες ελιές, που αγκάλιαζε τον κάμπο.

ΣΤΟΝ ΕΛΑΙΩΝΑ…

Page 16: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

16

Λίγο έξω από την Πόλη της παλιάς Αθήνας ξαφνικά βρέθηκα σε μια απέραντη πεδιάδα, όπου υπήρ-χε ένας μεγάλος, μακρύς, πολύβουος δρόμος προς Πειραιά. Παράγκες, σκουπίδια, άσχημα, απρόσωπα, μπετονένια κτίρια, πολυώροφα γκαράζ, νεκροταφείο παλαιών αυτοκινήτων, συνεργεία γλιτσιασμένα και κάτι ταλαίπωρα δενδράκια στο χρώμα της σκόνης που σκέπαζε τα πάντα. Ακόμα και η ατμόσφαιρα είχε χρώμα κίτρινο, βρώμικο, θαμπό και αδιαπέραστο. Εκεί υπήρχε κάποτε η αρχαία, σκιερή Ιερά Οδός!

Χιλιάδες αυτοκίνητα, δίκυκλα, τρίκυκλα και κυρίως κάτι μεγάλα φορτηγά. Παντού υπήρχαν λακούβες, σαμπρέλες, σωροί από χαρτόκουτα, κουρέλια και ό,τι άλλο δείγμα της παρουσίας του πολιτισμένου αν-θρώπου… Οι άνθρωποι πηγαινοέρχονται βλοσυροί, εκνευρισμένοι, με τα σύννεφα στα μάτια, αγέλαστοι, απρόσωποι μέσα στην αδιαφορία τους.

Κάπου στην αρχή ακόμα της αρχαίας Ιεράς Οδού υπήρχε ένα ξεχαρβαλωμένο κιγκλίδωμα μπαλκονό-πορτας, τα τενεκεδένια κουτάκια αναψυκτικού και ό,τι άλλο έχουν αποκλείσει το κιγκλίδωμα, δημιουρ-γούσε μια αναγκαστική στένωση και μια ανεπαίσθητη παράκαμψη που δημιουργεί ανωμαλία στην ροή της κυκλοφορίας. Ενοχλεί αφάνταστα. Βρισιές, κορναρίσματα και παντού πυκνή και καλοκαθισμένη η αρρωστημένη κίτρινη σκόνη.

Κάποια στιγμή, ένα άχρωμο, άτσαλο φορτηγό, με μια ξεχαρβαλωμένη τέντα που ανεμίζει πλαταγίζο-ντας προσπαθεί να περάσει ανάμεσα από την άκρη του δρόμου και του κιγκλιδώματος, άμορφο βουνό των σκουπιδιών μόλις διακρίνεται ο κορμός μιας πολυχιλιόχρονης ελιάς ή ό,τι έχει απομείνει από αυτή. Ένας υπέροχος κορμός, σαν γλυπτό, από όπου ξεχωρίζουν παλεύοντας να επιζήσουν κάτι καχεκτικά κλα-ράκια εις πείσμα των πάντων και του χρόνου και των άκαρδων ανθρώπων!

Γίνεται κάποια φασαρία, κάποιος καυγάς, ακούγονται φωνές, οι συνήθεις βρισιές και το φορτηγό, που είναι γεμάτο γιδοπρόβατα προς σφαγή, πέφτει με θόρυβο επάνω στο κιγκλίδωμα. Το ισοπεδώνει και χτυ-πά με δύναμη τον εναπομείναντα κορμό του δένδρου.

Ακούγεται ένας γδούπος, ένα ανατριχιαστικό τρίξιμο, σαν να ραγίζει μια καρδιά. Το δένδρο ανοίγει στα δύο!

Με αυτοκρατορικό ύφος και περισσή περηφάνια, το φορτηγό ξαναμαρσάρει και κάθεται σε ότι απέ-μεινε από τον ραγισμένο κορμό της ελιάς, ενώ βελάζουν τρομοκρατημένα τα μελλοθάνατα γιδοπρόβα-τα. Από την θέση του οδηγού βγαίνει ένα μούτρο, μ΄ένα πλατύ χαμόγελο θριάμβου. Έχει νικήσει. Ξανα-μαρσάρει. Τους έδωσε ένα μάθημα. Για να μάθουν να μην κλείνουν άλλη φορά οι ελιές τον δρόμο! Ξανα-κάνει ακόμα μερικές μανούβρες άτσαλης δεξιοτεχνίας πάνω από ό,τι απέμεινε από τον διαλυμένο κορμό

Page 17: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

17

και αφήνοντας ένα πυκνό σύννεφο από καυσαέριο. Ξαναμαρσάρει με απίθανο θόρυβο και απομακρύνε-ται νικητής της μάχης του με το Δένδρο. Την υπερχιλιόχρονη Ελιά!

Την Ελιά του Πλάτωνα, όπως την λένε ακόμα και σήμερα, που φύτρωνε στην ξακουστή «Ακαδημία του Πλάτωνα» και όπου κάτω από την σκιά της, σπουδαίοι φιλόσοφοι και μοναδικοί πνευματικοί άνθρω-ποι, δίδασκαν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό! Θανάσιμα λαβωμένη η Ελιά του Πλάτωνα κείτονταν μέσα στα σκουπίδια και την βρωμιά της άγνοιας!

Μερικοί μάρτυρες του επεισοδίου προσπερνάνε, άλλοι βρίζουν, άλλοι περνώντας κουνάνε τα κεφά-λια τους. Οι περισσότεροι μαρσάρουν και φεύγουν βιαστικά. Η τραυματισμένη ελιά κείτεται σαν πληγω-μένο ετοιμοθάνατο κορμί.

Και, όμως, να που προστρέχει ένας αλαφιασμένος άνθρωπος, με την οδύνη να διαγράφεται στο πρό-σωπό του. Δρασκελίζει το κιγκλίδωμα, πιάνει με πόνο και τρυφερότητα ό,τι έχει απομείνει από τον κορ-μό, προσπαθεί συναρμολογήσει τα κομμάτια. Τα χέρια του τρέμουν από την αγωνία και τα μάτια του υγραίνει ένα δάκρυ. Προφανώς είναι από την σκόνη και το καυσαέριο. Από κάπου βγάζει ένα πανί, κάτι σαν ένα μαντήλι, σαν ένα σκισμένο πουκάμισο, το δικό του, που βιαστικά κομμάτιασε, για να επιδέσει στοργικά και με γνώση τα κομμάτια που μπόρεσε καλύτερα και πάλι ταιριάξει. Με στοργή τρυφερότητα και αγάπη δένει τα κομμάτια του κορμού της και δείχνει σαν να της μιλάει της ελιάς με λόγια παρήγορα. Έτυχε να είναι ένας αρχαιολόγος που ήξερε και λίγη βοτανολογία! Και το θαύμα έγινε. Η Ελιά του Πλά-τωνα έγινε καλά. Τα ζωντανά κατάλοιπα έζησαν, έδεσε πάλι ο κορμός για να συνεχίσει την ύπαρξή του μέσα στον χρόνο του κόσμου αυτού του άχρωμου του αδυσώπητου του αντίξοου!με καινούργιο θάλος, πράσινη και φουντωτή σαν κοπελούδα-για να συνεχίσει ανίκητη τον νέο γύρο της ζωής της στον άπει-ρο χρόνο του κόσμου

Λένε ότι οι Ελιές ζούνε πάνω από πολλές χιλιάδες χρόνια. Προσφατα άμθισε κιόλας. Τώρα μικρού-τσικες καταπράσινες ελίτσες σκάνε μύτη στα κλαράκια της σαν δάκρυα χαράς στα ματάκια της ανίκητης ελπίδας.

ΜΑΝΟΝ ΠΑΝΑ-ΚΑΪΡΗ

Page 18: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".
Page 19: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

19

Page 20: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

20

Page 21: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

21

Page 22: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

22

Page 23: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

23

Page 24: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

24

Page 25: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

25

Page 26: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

26

Page 27: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

27

Page 28: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

28

Page 29: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

29

Page 30: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

30

Page 31: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

31

Page 32: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

32

Page 33: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

33

Page 34: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

34

Page 35: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

35

Page 36: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

36

Page 37: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

37

Page 38: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

38

Page 39: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

39

Page 40: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

40

Page 41: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

41

Page 42: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

42

Page 43: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

43

Page 44: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

44

Page 45: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

45

Page 46: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

46

Page 47: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

47

Page 48: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

48

Page 49: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

49

Page 50: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

50

Page 51: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

51

Page 52: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

52

Page 53: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

53

Page 54: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".
Page 55: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".
Page 56: "…σταχτόχλωρη ελιά η παιδοτρόφα".

ΜΟΥΣΕΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

ΜΟΥΣΕΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝΙΔΡΥΜΑ ΒΟΥΡΟΥ - ΕΥΤΑΞΙΑΟδός Ι. Παπαρρηγοπούλου αρ. 5-7, 105 61 ΑθήναιΤηλ.: 210-3231397, 210-3230168Fax: 210-3220765E-mail: [email protected] www.athenscitymuseum.gr

ΙΔΡΥΜΑ ΒΟΥΡΟΥ - ΕΥΤΑΞΙΑ

ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ

Β ΡΑ Β Ε Ι Ο Τ Η Σ Α Κ Α Δ Η Μ Ι Α Σ Α Θ Η Ν Ω Ν