Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

182
Φεςτιβάλ «Περραιβικι Σρίπολισ» ΠΡΑΚΣΙΚΑ 2011 Πολιτιςτικόσ φλλογοσ Δολίχθσ «Η Σριπολίτιδα»

description

Πρακτικά των εκδηλώσεων 2009-2011

Transcript of Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Page 1: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεςτιβάλ «Περραιβικι Σρίπολισ»

ΠΡΑΚΣΙΚΑ

2011

Πολιτιςτικόσ φλλογοσ Δολίχθσ «Η Σριπολίτιδα»

Page 2: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 2

Επιμέλεια: Ευάγγελος Β. Σσακνάκης

Η καταγραφή των εκδηλώσεων έγινε με τη μέθοδο της βιντεοσκόπησης. Ακολούθησε

η απομαγνητοφώνηση των ομιλιών και η αποτύπωση τους στην παρούσα έκδοση.

Βιντεοσκόπηση: Ιωάννης Α. Κατσάρας, Θωμάς Π. Λιόλιος

Υωτογραφίες εκδηλώσεων: Θεόφιλος Θ. Λιόλιος, ταύρος Φ. Θεοδωράκης

Page 3: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 3

Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις»

ΠΡΑΚΣΙΚΑ

Εικόνα 1

Πολιτιστικός ύλλογος Δολίχης «Η Σριπολίτιδα»

ΙΟΤΛΙΟ 2011

Δολίχη Ελασσόνας Σ.Κ. 40200

Σηλ. 24930-92035, Fax. 23930-92036

www.dolihi.gr, [email protected]

Εικόνα 1: Νόμισμα της αρχαίας Περραιβικής Σρίπολης

Page 4: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 4

Πίνακασ περιεχομζνων

Πρόλογος ........................................................................................................................................................ 6

1ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» ......................................................................................................... 8

Χαιρετιςμόσ κ. Χριςτου Θεοδωράκθ (Προζδρου Πολιτιςτικοφ υλλόγου) ................................................. 9

Χαιρετιςμόσ κ. Γεωργίου Γαλάνθ (Δθμάρχου Λιβαδίου) ............................................................................ 10

Χαιρετιςμόσ πανοςιολογιότατου αρχιμανδρίτου Χαρίτωνα Σοφμπα (Επροςώπου Μθτροπολίτου

Ελαςςόνασ) .................................................................................................................................................. 11

Χαιρετιςμόσ κ. πφρου Μποφμπα (Εκπαιδευτικοφ - υγγραφζα) .............................................................. 13

Ομιλία του Μθχανικοφ – Αρχιτζκτονα κ. Δθμθτρίου Καραγκοφνθ ............................................................ 15

Ομιλία του αρχαιολόγου κ. πφρου Κουγιουμτηόγλου .............................................................................. 26

Λοιπές πληροφορίες 1ου Υεστιβάλ ....................................................................................................... 66

2ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» ....................................................................................................... 67

Χαιρετιςμόσ κ. Χριςτου Θεοδωράκθ (Προζδρου Πολιτιςτικοφ υλλόγου) ............................................... 67

Χαιρετιςμόσ κ. Γεωργίου Γαλάνθ (Δθμάρχου Λιβαδίου) ............................................................................ 69

Χαιρετιςμόσ κ. Κων/νου κριάπα (Προζδρου Δικτφου υλλόγων Περραιβία)........................................... 70

Ομιλία του κακθγθτοφ προϊςτορικισ αρχαιολογίασ κ. Γεωργίου Χουρμουηιάδθ ...................................... 72

Ομιλία του αρχαιολόγου κ. πφρου Κουγιουμτηόγλου .............................................................................. 77

Ομιλία του αρχιτζκτονα κ. Νικολάου αμαρά .......................................................................................... 116

Λοιπζσ πλθροφορίεσ 2ου Φεςτιβάλ ........................................................................................................... 124

3ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» ..................................................................................................... 125

Χαιρετιςμόσ κ. Ευαγγζλου Σςακνάκθ (Προζδρου Πολιτιςτικοφ υλλόγου) ............................................. 125

Χαιρετιςμόσ κ. Μαρίασ Μαμάρα (Επάρχου Ελαςςόνασ) .......................................................................... 127

Χαιρετιςμόσ κ. Γεωργίου Γαλάνθ (Δθμάρχου Ελαςςόνασ) ....................................................................... 128

Χαιρετιςμόσ κ. Κων/νου κριάπα (Προζδρου Δικτφου υλλόγων Περραιβία)......................................... 129

Ομιλία του κακθγθτοφ κλαςικισ αρχαιολογίασ και προζδρου του νζου μουςείου Ακρόπολθσ κ.

Δθμθτρίου Παντερμαλι ............................................................................................................................ 131

Ομιλία του αρχαιολόγου κ. πφρου Κουγιουμτηόγλου ............................................................................ 133

Παρουςίαςθ του βιβλίου «Περραιβία», του Θωμά Λιόλιου .................................................................... 137

Χαιρετιςμόσ κ. Ιωάννου Γκόγκου (Εκπροςώπου Φιλαρμονικισ Ελαςςόνασ)........................................... 140

Λοιπζσ πλθροφορίεσ 3ου Φεςτιβάλ ........................................................................................................... 143

4ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» ..................................................................................................... 145

Χαιρετιςμόσ κ. Ευαγγζλου Σςακνάκθ (Προζδρου Πολιτιςτικοφ υλλόγου. ............................................. 146

Ομιλία του κακθγθτοφ ανκρωπολογίασ κ. Άρθ Πουλιανοφ ..................................................................... 148

Page 5: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 5

Ομιλία τθσ αρχαιολόγου 7θσ ΕΒΑ κ. ταυροφλα δρόλια ........................................................................ 152

Ομιλία του αρχαιολόγου κ. πφρου Κουγιουμτηόγλου ............................................................................ 160

Χαιρετιςμόσ κ. Νίκθσ Παναγοφλια (Προζδρου Δ.. τθσ Δθμοτικισ Χορωδίασ Λιτοχώρου) ..................... 171

Λοιπζσ πλθροφορίεσ 4ου Φεςτιβάλ. .......................................................................................................... 180

Page 6: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 6

Πρόλογος

Η Δολίχη έχει το ιδιαίτερο πλεονέκτημα να βρίσκεται στους πρόποδες της δυτικής

πλευράς του Ολύμπου. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως αξιόλογα ευρήματα

στο Καστρί Δολίχης και στην ευρύτερη περιοχή. Ο βυζαντινός ναός της

Μεταμορφώσεως Σου ωτήρος, με τις εξαιρετικές τοιχογραφίες του πρώιμου 16ου

αιώνα, δεσπόζει στην κεντρική πλατεία. το λαογραφικό μουσείο, που ιδρύθηκε από

τον πολιτιστικό σύλλογο το 2007, εκτίθεται υλικό του παραδοσιακού βίου των

Δολιχαίων.

τη γενική συνέλευση του πολιτιστικού συλλόγου την 7η Ιανουαρίου 2011

συζητήθηκαν προτάσεις οι οποίες υποβλήθηκαν στο νέο, διευρυμένο δήμο

Ελασσόνας. Ένα μέρος αυτών αφορούσε στην τουριστική ανάπτυξη της Δολίχης και

της ευρύτερης περιοχής. υνοπτικά, οι προτάσεις αυτές αναφέρονται στη συντήρηση

του βυζαντινού ναού και στην επανατοποθέτηση του βυζαντινού υλικού σ’ αυτόν, στη

συνέχιση των ανασκαφών στο «Καστρί Δολίχης«, στη διασύνδεση των αρχαιολογικών

χώρων της ευρύτερης περιοχής, στην ανέγερση αρχαιολογικού μουσείου, καθώς και

στην υλοποίηση των έργων «Δημιουργία μυθολογικού πάρκου» και «Αναπαράσταση

παραδοσιακού οικισμού».

Σέτοιες ενέργειες έχουν καθοριστική σημασία για την τουριστική ανάπτυξη της

ευρύτερης περιοχής, αντιλαμβανόμενοι πάντα τους εαυτούς μας ως μέλη μιας

ευρύτερης συλλογικότητας.

Η Περραιβική Σρίπολις, η οποία ήταν η πρώτη αμφικτιονία στον ελλαδικό χώρο (αρχ.

Απ. Αρβανιτόπουλος 1874-1942), συντίθετο από τις πόλεις: Δολίχη, Άζωρο και Πύθιο.

Σο Πύθιο, χτισμένο στη «βάση» του Ολύμπου, αποτελούσε το ιερό της αμφικτιονίας. Ο

ναός του Πυθίου Απόλλωνα και ο ναός του Ποσειδώνα Πατρώου έχουν εξέλθει στην

επιφάνεια. Οι αρχαιολογικοί χώροι της Δολίχης, της Αζώρου και της Μηλέας

ενισχύουν σημαντικά τις προοπτικές για την αρχαιολογική τουριστική ανάπτυξη της

περιοχής. Οι οικισμοί σε μεγάλο υψόμετρο με φυσικά πλεονεκτήματα, η νεότερη

ιστορία που σχετίζεται με την περιοχή (π.χ. ιστορική μάχη αρανταπόρου, Γεωργάκης

Ολύμπιος), τα μοναστήρια, τα βυζαντινά μνημεία και τα μουσεία ενισχύουν τον

τουρισμό.

Σο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» καθιερώθηκε το έτος 2008 από τον πολιτιστικό

σύλλογο της Δολίχης και αποσκοπεί στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος των κατοίκων

της παρολύμπιας περιοχής για τις αρχαιότητες και την τοπική ιστορία, καθώς και

στον προσανατολισμό αυτών προς την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής.

Page 7: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 7

Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει τα πρακτικά των τεσσάρων φεστιβάλ «Περραιβική

Σρίπολις» 2008 – 2011, ενώ, με τη λεπτομερή καταγραφή των εκδηλώσεων, επιχειρεί

να ενισχύσει τις παραπάνω θέσεις, καθώς και να συμβάλλει στη διάσωση και διάδοση

της ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

2008: 1ο Υεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο αρχαιολόγος - ανασκαφέας του

αρχαιολογικού χώρου "Καστρί Δολίχης" κ. πύρος Κουγιουμτζόγλου.

2009: 2ο Υεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας

και πρώην αντιπρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ.

Γεώργιος Φουρμουζιάδης.

2010: 3ο Υεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας και

πρόεδρος του νέου μουσείου Ακρόπολης κ. Δημήτριος Παντερμαλής.

2011: 4ο Υεστιβάλ: Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής ανθρωπολογίας και

ερευνητής του πηλαίου Πετραλώνων κ. Άρης Πουλιανός.

Δολίχη, 31 Ιουλίου 2011

Σο Διοικητικό υμβούλιο

Πρόεδρος:

Ευάγγελος Β. Σσακνάκης

Αντιπρόεδρος:

Θωμάς Π. Λιόλιος

Γραμματέας:

Απόστολος Φ. Σσακνάκης

Σαμίας:

Ιωάννης Α. Κατσάρας

Μέλη:

ταύρος Φ. Θεοδωράκης

Αθανάσιος Κ. Λιόλιος,

Θεόφιλος Θ. Λιόλιος

Page 8: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 8

Εικόνα 2

1ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις»

Σο 1ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» διεξήχθη το άββατο 30 Αυγούστου 2008 στην

κεντρική πλατεία Δολίχης. Τπό τους ρυθμούς παραδοσιακής μουσικής, το κοινό

ταξίδεψε στο αρχαιολογικό και ιστορικό παρελθόν. Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε

από τον Πολιτιστικό ύλλογο με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λάρισας, το Επαρχείο

Ελασσόνας και το Δήμο Λιβαδίου.

Εικόνα 3

Εικόνα 4

Μετά την προσέλευση των επισήμων, στις 8:00 μ.μ. πραγματοποιήθηκε η

προγραμματισμένη επίσκεψη στον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του ωτήρος και στο

Λαογραφικό Μουσείο Δολίχης.

Page 9: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 9

Χαηρεηηζκός θ. Χρήζηοσ Θεοδωράθε (Προέδροσ Ποιηηηζηηθού Σσιιόγοσ)

Ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού υλλόγου

Δολίχης κ. Φρήστος Θεοδωράκης ανέφερε στο

χαιρετισμό του:

«ας καλωσορίζουμε και σας ευχαριστούμε που μας

τιμάτε σήμερα με την παρουσία σας στο 1ο Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις». Η σημερινή εκδήλωση, που

χρόνια τώρα ήταν ένα όνειρο, σήμερα γίνεται

πραγματικότητα και θα αποτελέσει το ξεκίνημα για

τη διοργάνωση παρόμοιων εκδηλώσεων, μέσω των

οποίων θα γίνεται ιστορική και αρχαιολογική

αναδρομή της Δολίχης και της ευρύτερης περιοχής.

Επιθυμία μας είναι να ευαισθητοποιηθεί η Πολιτεία

και το Τπουργείο Πολιτισμού ώστε να βγουν στην

επιφάνεια οι ιστορικοί θησαυροί που είναι θαμμένοι

εδώ και χιλιάδες χρόνια τώρα.

Επίσης, θα επιθυμούσαμε πολύ την επανασύνδεση των τριών αυτών πόλεων (Δολίχη,

Άζωρος, Πύθιο) μέσω των αντίστοιχων Δήμων τους, συνθέτοντας ένα νέο Δήμο,

φέροντας την ονομασία «Δήμος Περραιβικής Σρίπολις».

Ιδιαίτερα θέλω να ευχαριστήσω τους συνδιοργανωτές αυτής της εκδήλωσης, που είναι η

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λάρισας, το Επαρχείο Ελασσόνας και ο Δήμος Λιβαδίου.

Επίσης την 7η Εφορεία Βυζαντινών και ΙΕ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών

Αρχαιοτήτων Λάρισας, καθώς και τους ομιλητές αυτών κ. πύρο Κουγιουμτζόγλου και

κ. Δημήτρη Καραγκούνη αντίστοιχα.»

Εικόνα 5

Page 10: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 10

Χαηρεηηζκός θ. Γεωργίοσ Γαιάλε (Γεκάρτοσ Ληβαδίοσ)

«Πανοσιολογιότατοι, κύριοι βουλευτές, εκπρόσωπε του νομάρχη: αντινομάρχη κ. Ντόκο,

λοιποί εκπρόσωποι των Υορέων και Τπηρεσιακοί Παράγοντες Αρχαιολογικών

Τπηρεσιών. Φαίρομαι ιδιαίτερα που ξεκινάει το 1ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» και

πιστεύω ότι θα καθιερωθεί σαν ένα γεγονός της περιοχής μας που θα την αναβαθμίσει,

τονίζοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που αρχίζουν

να παρουσιάζονται στον αρχαιολογικό χώρο «Καστρί»,

όπου συνεχίζονται οι ανασκαφές. Και γι’ αυτό θα ήθελα

να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον κ. Κουγιουμτζόγλου που

με τις δικές του προσπάθειες όλα αυτά τα χρόνια

επιχειρεί να αναδείξει τον αρχαιολογικό χώρο στη θέση

«Καστρί», το οποίο στη συνέχεια θα συνδυαστεί σίγουρα

και με τις υπόλοιπες περιοχές. Επίσης, κάτι που

προηγουμένως ανέφερε ο πρόεδρος, ότι μπορεί να

δημιουργηθεί ένας Δήμος με την ονομασία «Αρχαία

Περραιβική Σρίπολις» δε θα ήταν άσχημο και είναι στη

σωστή κατεύθυνση. Εκείνο που θα ήθελα ιδιαίτερα να

τονίσω, είναι να ευχαριστήσω όλους εσάς που

βρεθήκατε σήμερα εδώ. Είμαστε στο πλευρό του

Πολιτιστικού υλλόγου. Θα ήταν παράλειψη να μην

ευχαριστήσω τη Νομαρχία Λάρισας που είναι

συνδιοργανώτρια. Ειδικά εφέτος μας ξάφνιασε γιατί έχει συμμετοχή σε όλες τις

εκδηλώσεις του καλοκαιριού του Δήμου και την ευχαριστούμε ιδιαίτερα. Θέλω να

ευχηθώ καλή επιτυχία στο 1ο Υεστιβάλ. τους αρχαιολόγους μας πάντα επιτυχίες για

το καλό του τόπου μας. Θα είμαστε στο πλευρό τους, θα τους βοηθήσουμε οικονομικά,

ηθικά και ότι άλλο χρειαστούν θα είναι στη διάθεσή τους. Θα παρακαλέσω και τους

εκπροσώπους του Κοινοβουλίου να αγωνιστούνε αντίστοιχα προς το Τπουργείο

Πολιτισμού προκειμένου να πάρουμε κι εμείς το μερίδιο που μας αναλογεί για να

αναδείξουμε την περιοχή μας. ας ευχαριστώ και καλή επιτυχία.» ήταν τα λόγια του

Δημάρχου Λιβαδίου κ. Γεώργιου Γαλάνη στον χαιρετισμό του.

Εικόνα 6

Page 11: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 11

Χαηρεηηζκός παλοζηοιογηόηαηοσ αρτηκαλδρίηοσ Χαρίηωλα Τούκπα (Δπροζώποσ Μεηροποιίηοσ Διαζζόλας)

τη συνέχεια, ο Πρωτοσύγκελος Ι.Μ. Μητροπόλεως Ελασσόνας αρχιμανδρίτης

Φαρίτων Σούμπας απηύθυνε χαιρετισμό: «Είναι πραγματικά αξιέπαινη η

πρωτοβουλία του Πολιτιστικού υλλόγου

Δολίχης με την ονομασία «ΣΡΙΠΟΛΙΣΙΔΑ»

για τη διοργάνωση του 1ου Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις». Ο χώρος στον οποίο

βρισκόμαστε και στον οποίο

πραγματοποιείται το Υεστιβάλ, δεν είναι

καθόλου άγνωστος, τόσο στην

εκκλησιαστική όσο και στην επιστημονική

κοινότητα, κι αυτό γιατί η περιοχή αυτή

βαρύνεται με μια ιστορία. Όταν στον τόπο

αυτό, αλλά και στη πλησιέστερη περιοχή

του Ολύμπου, οι αρχαίοι Περραιβοί δημιούργησαν έναν ολόκληρο πολιτισμό με τις

γνωστές πόλεις της Δολίχης, του Πυθίου, της Αζώρου, της Δωδώνης και της Κύφου, η

οποία ήταν και η πρωτεύουσα της περιάκουστης Σριπολίτιδας. Λείψανα που μαρτυρούν

την ένδοξη αυτή πορεία των Πόλεων μέσα στην ιστορία υπάρχουν διάσπαρτα γύρω μας.

Η προσφάτως ευρεθείσα και ελθούσα στο φως Βασιλική με το υπέροχο ψηφιδωτό

δάπεδο από τα λίγα, σπάνια και μοναδικά στον ελλαδικό χώρο, ο Βυζαντινός Ναός της

Μεταμορφώσεως του ωτήρος με τις εξαίρετες τοιχογραφίες, αλλά και όλοι οι άλλοι

αρχαίοι πολιτισμοί οι οποίοι βρίσκονται στο χώρο του Πυθίου, της Αζώρου και του

αρανταπόρου. Όλοι εμείς σήμερα, οι σημερινοί απόγονοι αυτών των Πολιτισμών, είτε

εκ του εγγύς είτε εκ του μακράν, έχουμε χρέος και καθήκον να διαφυλάξουμε την

πολιτιστική αυτή κληρονομιά και παράδοση και παράλληλα να την αξιοποιήσουμε, να

την προβάλουμε αλλά και να την διδάξουμε στους νεωτέρους. Νομίζω πως αυτό είναι

για όλους μας ένα ιερό καθήκον. Και στην επιτέλεση αυτού του καθήκοντος σήμερα

επιδίδουμε τα εύσημα στον Πολιτιστικό ύλλογο Δολίχης «Σριπολίτιδα» αλλά και

στους συνδιοργανωτές Υορείς: τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκησης Λάρισας, το Επαρχείο

Ελασσόνας και το Δήμο Λιβαδίου. Θέλω από τη θέση αυτή να μεταφέρω και τις ευχές

του εβασμιότατου Μητροπολίτη μας, ο οποίος μετέβη στο Άγιο Όρος για την τέλεση

Ιεράς Πανηγύρεως. Εύχεται σε όλους σας καλή επιτυχία στα έργα σας και κάθε ευλογία

από το Θεό. Ευχαριστώ.»

Ακολούθησε ο Αντινομάρχης Λάρισας κ. Βασίλης Ντόκος:

Εικόνα 7

Page 12: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 12

«Άγιοι Πατέρες, κύριοι Βουλευτές, κύριε Δήμαρχε, κύριε Αντιδήμαρχε, κύριε Πρόεδρε

του Σοπικού υμβουλίου, κύριοι εκπρόσωποι Υορέων, κυρίες και κύριοι. Εκ μέρους του

Νομάρχη Λάρισας κ. Λουκά Κατσαρού, τον οποίο έχω την τιμή να εκπροσωπώ σε αυτήν

την εκδήλωση, θέλω να συγχαρώ θερμά τους συνδιοργανωτές το Δήμο Λιβαδίου και τον

Πολιτιστικό ύλλογο Δολίχης για την έμπνευση και την πρωτοβουλία που είχαν να

συνδιοργανώσουμε το 1ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» που έχει στόχο την ανάδειξη

όλου αυτού του αρχαιολογικού θησαυρού, τόσο στο Δημοτικό Διαμέρισμα της Δολίχης

όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Περραιβικής Σρίπολης. Η ιστορία της Δολίχης είναι

γνωστή από την αρχαιότητα που μαζί με το Πύθιο και την Άζωρο αποτελούσαν την

Περραιβική Σρίπολη και οι κάτοικοι αποκαλούνταν «Σριπολίται». Αυτό το τρίδυμο κατά

τον αρχαιολόγο Αρβανιτόπουλο αποτέλεσε και την πρώτη αμφικτιονία στον ελλαδικό

χώρο. Ο χώρος ετούτος ήταν το βασικότερο και το στρατηγικότερο σημείο, καθώς είχε

περάσματα που διέρχονταν από τη Μακεδονία προς τη Θεσσαλία. ας είναι γνωστά: το

στενό του αρανταπόρου, το στενό του Αγίου Δημητρίου, το στενό της Πέτρας, το στενό

της Λεπτοκαρυάς προς Καρυά. Και πραγματικά αυτά τα στενά ήταν τα προπύλαια όπου

οι αγωνιστές προσέκρουαν και σταματούσαν κάθε εχθρική επιδρομή από τη Μακεδονία

προς τη Θεσσαλία. Αλλά ακόμα και στη ρωμαϊκή εποχή, όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν τον

ελλαδικό χώρο μετά τη μάχη της Πύδνας, το 168 π.Φ., πήραν ως ομήρους και κατοίκους

από τη Δολίχη ως ενέχυρο ώστε οι

κάτοικοι της Περραιβικής Σρίπολης να

μην αντιδράσουν και να μην

επαναστατήσουν στο ρωμαϊκό

καθεστώς. Βέβαια σας ανέφερα κατ΄

αυτόν τον τρόπο ένα πολύ σύντομο

μικρό ιστορικό βιογραφικό της

περιοχής, το οποίο είναι πάρα πολύ

πλούσιο, όπως πλούσιοι είναι κα οι

αρχαιολογικοί θησαυροί, οι οποίοι

βρίσκονται εδώ στην περιοχή σας,

στην περιοχή «Καστρίου», με την

ανακάλυψη και του ναού με το ρυθμό

της Βασιλικής Α΄ και Β΄ και άλλα ευρήματα τα οποία γνωρίζουν, και πιστεύω να

αναλύσουν, οι φίλοι αξιόλογοι εισηγητές από τη αρχαιολογική υπηρεσία. Η Νομαρχιακή

Αυτοδιοίκηση Λάρισας δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε τέτοιες πρωτοβουλίες και τέτοιες

δράσεις όταν αφορούν αρχαιολογικούς χώρους για την ανάδειξη και την πρόοδο μιας

περιοχής. Θέλω να πιστεύω ότι το 1ο Υεστιβάλ θα είναι η έναρξη, η αρχή, το έναυσμα

για να ξεκινήσουν επίσημα και με αρκετή χρηματοδότηση όλες αυτές οι ανασκαφές και

Εικόνα 8

Page 13: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 13

να βγει μέσα από τα χώματα της Περραιβικής γης όλος αυτός ο θησαυρός για να

γνωρίσουμε περισσότερο τον πολιτισμό και την ιστορία τούτου του τόπου. Θέλω να

συγχαρώ θερμά τον Πολιτιστικό ύλλογο Δολίχης για το οργανωμένο Λαογραφικό

Μουσείο που μας δίδει και μας γυρίζει πίσω χρόνια, να γνωρίσουμε εκείνη την εποχή

που έζησαν οι γονείς, οι παππούδες μας αλλά και εμείς όσοι τα προλάβαμε. Να συγχαρώ

τα χορευτικά συγκροτήματα που συμμετέχουν σήμερα εδώ διότι συνεχίζουν μία

παράδοση την οποία όλοι μας έχουμε χρέος να αναδείξουμε, να διατηρήσουμε και να τη

μεταδώσουμε. Καλή επιτυχία στις εκδηλώσεις. Ευχαριστώ.»

Χαηρεηηζκός θ. Σπύροσ Μπούκπα (Δθπαηδεσηηθού - Σσγγραθέα)

Ο εκπαιδευτικός – συγγραφέας κ. πύρος Μπούμπας στη συνέχεια απηύθυνε

χαιρετισμό:

«Καλωσορίζω κι εγώ τους υψηλούς προσκεκλημένους.

‘Έπειτα από τριάντα και πλέον χρόνια έρευνας και εργασίας

αισθάνομαι ιδιαίτερα συγκινημένος απόψε που η προσφορά

μου σε αυτό το μέρος, σε αυτόν τον τόπο, βλέπω ότι παίρνει

σάρκα και οστά. Σριάντα χρόνια αγωνίστηκα, παρ’ ότι η

υγεία μου ήταν κλονισμένη, περπάτησα σπιθαμή προς

σπιθαμή όλα τα μέρη του περαιβικού χώρου. Σο 1972 είχα

δημοσιεύσει την πρώτη εργασία για τον περραιβικό χώρο και

το 1993 έβγαλα το πρώτο βιβλίο «Περραιβία –Επαρχία

Ελασσόνος». τη συνέχεια το βιβλίο «Παιρρεβικαί Φυραιτίαι

–Δομένικο Ελασσσόνας». Μετά, με χρηματοδότηση του

Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου αρανταπόρου, εκδόθηκε το βιβλίο «Περραιβική

Σρίπολις» και το 2000 έβγαλα το μεγάλο βιβλίο «Σο Περραιβικό Γένος και ο Όλυμπος».

Είναι αλήθεια ότι όποιος ασχολείται ιδιαίτερα με τα του τόπου του και μάλιστα

αφιλοκερδώς όπως εγώ και με κλονισμένη υγεία, όχι μόνο δεν θα ακούσει ευχαριστώ

αλλά θα σταυρωθεί πολλές φορές. Δεν πειράζει, εγώ προσπάθησα κι έχω ήδη

συγκεντρωμένο υλικό για άλλα τρία βιβλία για το Περραιβικό χώρο. Η Παρραιβική

Σρίπολις, όπως είπε και ο κ. αντινομάρχης, είναι η πρώτη εν Ελλάδι, κατά τον

αρχαιολόγο Αρβανιτόπουλο, συμπτυχθείσα αμφικτιονία. Αποτελούταν από το Πύθιο, τη

Δολίχη και την Άζωρο με έδρα το ιερόν Πύθιον. Η Δολίχη πήρε το όνομά της πιθανόν

από το στενόμακρο σχήμα που είχε και άρχιζε από την περιοχή που είμαστε τώρα και

κατέληγε μέχρι κάτω ακριβώς στο «Καστρί». Σο λέμε αυτό γιατί έχουν βρεθεί και έχω

δημοσιεύσει πάρα πολλές επιγραφές αναθηματικές και άλλα ευρήματα. Κι εδώ, από την

Εικόνα 9

Page 14: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 14

εκκλησία αυτή που είναι χτισμένη πάνω σε δημόσια λουτρά, ο Αρβανιτόπουλος έχει

αποτοιχίσει πάρα πολλές επιγραφές. Ο ίδιος ο Γεωργιάδης που ασχολήθηκε με την

ιστορική έρευνα της Θεσσαλίας και περπάτησε το χώρο της Δολίχης και της

Περραιβικής Σριπόλεως, λέει ότι το 1870 όταν επισκέφθηκε τη Δολίχη και ανέβηκε

επάνω στον Αϊλιά, βρήκε ένα στεφάνι με θεμέλια απροσδιόριστης χρονικής περιόδου. Σο

λέω αυτό γιατί θέλουν τη Δολίχη να είναι τοποθετημένη κάπου αλλού και ότι δεν είναι ο

Αϊλιάς η Ακρόπολη της Δολίχης. Δυστυχώς δεν ξέρουμε ακριβώς, στα χρόνια της

Ρωμαιοκρατίας; στα χρόνια μετά με τη Υραγγοκρατία; έχουν επιδράμει μέσα στην

περιοχή μας εκατοντάδες ληστές, συμμορίες οι οποίες είχαν σκοπό να ξεριζώσουν, να

καταστρέψουν ότι θύμιζε αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Γκρεμίστηκαν ναοί,

καταστράφηκαν κάστρα, ξεθεμελιώθηκαν οικοδομήματα και λοιπά. Μην ξεχνάμε ότι

εδώ, όπως είπε και ο κ. αντινομάρχης, η Δολίχη είναι μία πόλη που βγαίνει ακριβώς

απέναντι από το στενό του Αγίου Δημητρίου. Όπως αναφέρω και στο τελευταίο μου

βιβλίο, η περιοχή αυτή είναι η στρατηγικότερη περιοχή του ελληνικού χώρου, γιατί ο

Όλυμπος είναι ο φράχτης που περιόριζε τις μετακινήσεις των ανθρώπων από τον νότο

προς το βορρά ή και αντίστροφα. Και με τα περάσματα που είχε -της Λεπτοκαρυάς με

τρεις απολήξεις, το στενό της Πέτρας που κατέληγε στον Κοκκινοπηλό και στο Πύθιο,

με το στενό του Αγίου Δημητρίου που κατέληγε στη Δολίχη, με το στενό των

Βολουστάνων που συνέδεε τη Μακεδονία με τη Θεσσαλία αλλά και άλλα στενά γιατί η

λέξη Περραιβία σημαίνει χώρα με πολλά περάσματα. Και πράγματι όλος ο τόπος έχει

περάσματα. Πέρασμα από τα Σρίκαλα, από τη Υαρκαδώνα και το Γριζάνο μέχρι το

Βλαχογιάννι, πέρασμα από το Κουτσόχερο, μέσω του Ξυδιά του Σηταρήσιου μέχρι την

Περραιβία, πέρασμα από τη Μελούνα, πέρασμα από

το Σρόχαλο Δομενίκου και όλα τα προηγούμενα

στενά που ανέφερα. Και άλλο ένα πέρασμα από τη

Δεσκάτη, από το Παλιόκαστρο και προς Ελασσόνα.

Με έπιασε ρίγος συγκίνησης όταν είδα ότι σε κάθε

μέτρο υπήρχε και από ένα σκάψιμο. Η

αρχαιοκαπηλία δεν έχει αφήσει τίποτα όρθιο. Όλα

τα ευρήματα έχουν φυγαδευτεί στο εξωτερικό και

στολίζουν, δυστυχώς, τα μουσεία των ξένων

κρατών. Ο τόπος αυτός είναι πανάρχαιος και έχει

κατοικηθεί από τη λίθινη εποχή. Όπου να σκάψεις,

όπου να γυρίσεις θα βρεις λίθινα εργαλεία. Εδώ, η

Δολίχη είχε οικισμό λίθινης εποχής στην περιοχή όπου ήταν οι πηγές.

Ευχαριστώ τον Πολιτιστικό ύλλογο Δολίχης γιατί έχει την πρόθεση να εκδώσει ένα

από τα βιβλία μου τώρα, το οποίο θα ομιλεί για την ιστορία της Δολίχης, για το

Εικόνα 10

Page 15: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 15

προκατακλυσμιαίο Μαντείο της Περραιβικής Δωδώνης και για την ιστορία του

Ολύμπου. Μια εργασία που τριάντα χρόνια μάζευα υλικό για να το προσφέρω. ας

ευχαριστώ όλους.»

Σο γυναικείο χορευτικό συγκρότημα της Δολίχης έδωσε μία χορευτική παράσταση και

με το πέρας αυτής έγινε η ομιλία του αρχιτέκτονα – μηχανικού κ. Δημήτρη

Καραγκούνη, εκπρόσωπο της ΙΕ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών

Αρχαιοτήτων Λάρισας, με θέμα: «ΕΡΓΑΙΕ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ

ΦΩΡΩΝ ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ ΣΡΙΠΟΛΗ ΣΑ ΠΛΑΙΙΑ ΣΟΤ Γ΄ Κ.Π..»

Οκηιία ηοσ Μεταληθού – Αρτηηέθηολα θ. Γεκεηρίοσ Καραγθούλε

Αναλυτικά:

ΥΑΕΙ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΙΕ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΣΟΤ

ΈΡΓΟΤ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΩΡΩΝ

ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ ΣΡΙΠΟΛΗ

1. ύνταξη και υποβολή προς έγκριση του

τεχνικού δελτίου του έργου.

2. Έγκριση του τεχνικού δελτίου.

3. Εκπόνηση της απαιτούμενης μελέτης ανάδειξης

και συντήρησης των αρχαιολογικών χώρων.

4. Τποβολή της μελέτης προς έγκριση στο Κ.Α..

5. Έγκριση της μελέτης από το Κ.Α..

6. Εγκρίσεις – αδειοδοτήσεις άλλων υπηρεσιών

(περιβαλλοντική αδειοδότηση από την Διεύθυνση

Περιβάλλοντος της Περιφέρειας).

7. ύνταξη .Α.Τ.-Υ.Α.Τ. του έργου.

8. Τποβολή όλων των απαραίτητων

δικαιολογητικών στην Περιφέρεια Θεσσαλίας για ένταξη σε Επιχειρησιακό

πρόγραμμα.

9. Έκδοση απόφασης ένταξης στο Π.Ε.Π. Θεσσαλίας 2000-2006.

10. Έκδοση απόφασης έγκρισης αυτεπιστασίας από την αρμόδια κεντρική

Διεύθυνση του Τπουργείου.

11. Απόφαση ορισμού επιβλέποντος του έργου.

12. Απόφαση ορισμού υπολόγου του έργου.

13. Απόφαση ορισμού υπεύθυνου ασφαλείας του έργου.

14. Απόφαση ορισμού συντονιστή ασφαλείας του έργου.

Εικόνα 11

Page 16: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 16

ΕΚΣΕΛΕΗ ΣΟΤ ΕΡΓΟΤ

1. Προγραμματισμός τρόπου υλοποίησης φυσικού αντικειμένου.

τα πλαίσια του προγραμματισμού του έργου προγραμματίζονται ποιες

δραστηριότητες, μελέτες ή εργασίες, θα υλοποιηθούν από συνεργεία της

Εφορείας και ποιες με ανάθεση σε τρίτο. Ακόμη, πρέπει να σημειωθεί σε ποιες

από αυτές απαιτείται παράλληλα να γίνουν προμήθειες.

ε ότι ό,τι αφορά το πρόγραμμα προσλήψεων προσωπικού, απαιτείται

επεξεργασία, ώστε να αποτυπωθούν οι απαιτούμενες ειδικότητες. Κρίσιμος

παράγοντας εδώ είναι να αποφασιστεί κατά πόσο θα αξιοποιηθεί στο έργο μόνιμο

προσωπικό του φορέα υλοποίησης ή και προσωπικό που θα προσληφθεί ειδικά για

το έργο. Η επεξεργασία αυτή πρέπει να λάβει υπ’ όψιν της το χρονοδιάγραμμα

του έργου, ώστε οι ανάγκες σε προσωπικό να κατανεμηθούν στο χρόνο.

2. Παρακολούθηση φυσικού αντικειμένου.

Καθημερινή παρακολούθηση των εργασιών του έργου.

υμπλήρωση ημερολογίου έργου.

ύνταξη μηνιαίων δελτίων .

ύνταξη τριμηνιαίων δελτίων.

ύνταξη απολογιστικών εκθέσεων.

ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΙΩΝ

ΓΕΝΙΚΕ ΑΡΦΕ ΣΗ ΕΠΕΜΒΑΗ

Η πρόταση έχει ως σκοπό την προστασία των αποκαλυφθέντων αρχαίων

λειψάνων και ταυτόχρονα την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων της

περιοχής με τελικό στόχο την διαμόρφωσή τους ώστε αυτοί να είναι

επισκέψιμοι.

Ο κεντρικός πυρήνας της ιδέας της πρότασης είναι η διαμόρφωση των

ελεύθερων χώρων γύρω από τα αποκαλυφθέντα αρχαία λείψανα με την

δημιουργία επιλεγμένων διαδρόμων και στάσεων έτσι ώστε ο επισκέπτης να

έχει την δυνατότητα μιας συνολικής άποψης του κάθε χώρου αλλά και την

μέγιστη δυνατή προσέγγιση στα αρχαία κτίσματα.

Η προστασία και η διάσωση των μνημείων προϋποθέτει την διατήρηση των

επιμέρους στοιχείων τους ως φορείς των πολιτιστικών πληροφοριών και της

διαφύλαξης της αυθεντικότητάς τους.

Οι ήπιες επεμβάσεις αποτελούν ίσως την μοναδική εξασφάλιση της

αυθεντικότητας και ως εκ τούτου οι επεμβάσεις στους χώρους είναι όσο το

δυνατόν πιο ήπιες, προσαρμοσμένες στο φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης

περιοχής αλλά και αναστρέψιμες.

Page 17: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 17

ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΙΩΝ

Ευρύς καθαρισμός των αρχαιολογικών χώρων με απομάκρυνση της άγριας

βλάστησης και των φερτών υλικών.

Απομάκρυνση των υπαρχόντων στεγάστρων.

Κατασκευή των απαραίτητων έργων υποδομής.

Διαμόρφωση εισόδων με χώρο στάθμευσης.

Δημιουργείται εσοχή από τον κεντρικό δρόμο όπου σχηματίζεται χώρος στάθμευσης

επισκεπτών.

ηματοδοτείται η είσοδος κάθε αρχαιολογικού χώρου με την κατασκευή

αρμολογημένης λιθοδομής και μεταλλικών «μασίφ» κιγκλιδωμάτων παραδοσιακού

τύπου.

Εικόνα 12

Διαμόρφωση εισόδων με χώρο στάθμευσης

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης – Αζώρου - Πυθίου

Εικόνα 13

Διαμόρφωση εισόδου με χώρο στάθμευσης

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης

Εικόνα 14

Εικόνα 15

Page 18: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 18

Κατασκευή σκιαδίων

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης – Αζώρου – Πυθίου

Οι κατασκευές αυτές θα λειτουργούν ως χώροι ανάπαυσης και ενημέρωσης των

επισκεπτών, από ξύλο καστανιάς και δάπεδο από μεγάλες σχιστολιθικές πλάκες.

Εικόνα 16

Εικόνα 17

Δημιουργία διαδρόμων κίνησης επισκεπτών

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης – Αζώρου - Πυθίου

Δημιουργία διαδρόμων επίσκεψης πλάτους 1,20μ. με εκσκαφή, ρήψη καταλλήλων

Αμμοχάλικων και συμπίεση.

Εικόνα 18

Εικόνα 19

Page 19: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 19

Δημιουργία διαδρόμων κίνησης επισκεπτών

ύνδεση – Επικοινωνία Αρχαιολογικού χώρου Δολίχης

Εικόνα 20

Εικόνα 21

Εικόνα 22

Εικόνα 23

Δημιουργία διαδρόμων κίνησης

επισκεπτών

Κατασκευή πλατώματος θέασης στον

Αρχαιολογικό χώρο Δολίχης

Βελτίωση – Επέκταση της υπάρχουσας

περίφραξης

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης – Αζώρου

- Πυθίου

Page 20: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 20

Εικόνα 24

Εικόνα 25

Σοποθέτηση οικίσκων για την

εξυπηρέτηση των επισκεπτών

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης

Σοποθέτηση οικίσκων για την εξυπηρέτηση

των επισκεπτών

Αρχαιολογικός χώρος Αζώρου

Σοποθέτηση οικίσκων για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών

Αρχαιολογικός χώρος Πυθίου

Εικόνα 26

Εικόνα 27

Page 21: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 21

Σοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης – Αζώρου – Πυθίου

Εικόνα 28

Εικόνα 29

Εικόνα 30

Εικόνα 31

Υύτευση πρασίνου

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης – Αζώρου

– Πυθίου

Κατασκευή αντιστρέψιμων στεγάστρων

Αρχαιολογικός χώρος Δολίχης

Page 22: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 22

ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΕΡΓΑΙΩΝ ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ

ΣΩΝ ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΩΡΩΝ

Σεκμηρίωση του αρχαιολογικού χώρου Πυθίου με χρήση

φωτογραμμετρίας.

τα πλαίσια της τεκμηρίωσης με την χρήση τηλεκατευθυνόμενου ελικοπτέρου

φωτογραμμετρικής κάμερας και επεξεργασία των στοιχείων δημιουργήθηκαν

έγχρωμοι ορθοφωτοχάρτες, ψηφιακά μοντέλα αναγλύφου – DEM, ισοϋψείς

καμπύλες και τέλος ψηφιακό αρχείο.

ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΜΕ ΦΡΗΗ ΥΩΣΟΓΡΑΜΜΕΣΡΙΑ

Εικόνα 32

Εικόνα 33

Page 23: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 23

ΕΡΓΑΙΕ ΤΝΣΗΡΗΗ – ΠΡΟΣΑΙΑ

Καθαρισμός των μνημείων από βλάστηση.

Καθαρισμός των βιολογικών επικαθήσεων με την χρήση βιοκτόνου Desogen.

Αποκατάσταση – συντήρηση αρχιτεκτονικών μελλών.

Εικόνα 34

Ο ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΩΡΟ ΔΟΛΙΦΗ

ΜΕΣΑ ΣΟ ΠΕΡΑ ΣΩΝ ΕΡΓΑΙΩΝ

Εικόνα 35

Εικόνα 36

Page 24: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 24

Εικόνα 37

Εικόνα 38

Ο ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΩΡΟ ΠΤΘΙΟΤ

ΜΕΣΑ ΣΟ ΠΕΡΑ ΣΩΝ ΕΡΓΑΙΩΝ

Ο ΑΡΦΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΦΩΡΟ ΑΖΩΡΟΤ

ΜΕΣΑ ΣΟ ΠΕΡΑ ΣΩΝ ΕΡΓΑΙΩΝ

Ένα ευχαριστώ.

1. την Περιφέρεια Θεσσαλίας για την πολύτιμη συνεργασία και την εξασφάλιση

της χρηματοδότησης του έργου.

2. τους εμπλεκόμενους παράγοντες του Τπουργείου Πολιτισμού για την συμβολή

τους πριν και κατά την διάρκεια της υλοποίησης του έργου.

3. την Σοπική Αυτοδιοίκηση για την άμεση βοήθειά τους σε κάθε φάση του έργου.

4. το έκτατο προσωπικό (αρχαιολόγοι – εργάτες) που χωρίς αυτό δεν θα ήταν

δυνατή η υλοποίηση του έργου.

5. την κα. οφία Γαλάνη, σχεδιάστρια η οποία επιμελήθηκε την παρουσίαση.

Page 25: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 25

ειρά είχε το χορευτικό συγκρότημα

της υκέας Ελασσόνας. Ακολούθησε η

ομιλία του αρχαιολόγου κ. πύρου

Κουγιουμτζόγλου της 7ης Εφορείας

Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας.

.σ. Η ομιλία του κ. Καραγκούνη αφορούσε τον αρχαιολογικό χώρο δυτικά

της σημερινής Δολίχης, νοτιανατολικά του αρανταπόρου, στον οποίο, βάσει

της ΙΕ’ Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Λάρισας,

βρίσκεται η αρχαία Δολίχη. Όμως, στον αρχαιολογικό χώρο «Καστρί

Δολίχης», τρία περίπου χιλιόμετρα δυτικά της σημερινής Δολίχης, από την 7η

Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας ανακαλύφθηκαν τρεις

παλαιοχριστιανικές εκκλησίες με μοναδικά ψηφιδωτά δάπεδα. Διαπιστώθηκε

ότι χρησιμοποιήθηκε αρχαιοελληνικό υλικό στο κτίσιμο των εκκλησιών,

μεταξύ του οποίου και η επιγραφή «ΥΙΛΑ ΕΤΒΙΟΣΟΤ Η ΔΟΛΙΦΑΙΑ»

(Βασιλική Α), καθώς και η επιγραφή «ΠΟΛΙ Η ΔΟΛΙΦΑΙΩΝ» (Βασιλικής Γ).

Η θέση της παλαιοχριστιανικής Δολίχης βρίσκεται, ασφαλώς, στη θέση

Καστρί, ενώ είναι πολύ πιθανό στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο να βρίσκεται και

η αρχαιότερη θέση της Δολίχης. Για τον αρχαιολογικό χώρο του

αρανταπόρου επικρατούν και άλλες απόψεις που θέλουν να ανήκει σε

άλλη πόλη, π.χ. Δωδώνη ή Κύφος.

Εικόνα 39

Page 26: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 26

Οκηιία ηοσ αρταηοιόγοσ θ. Σπύροσ Κοσγηοσκηδόγιοσ

Η ομιλία του είχε ως θέμα: «Η ΠΕΡΡΑΙΒΙΚΗ

ΣΡΙΠΟΛΙΣΙ ΚΑΣΑ ΣΗΝ

ΠΑΛΑΙΟΦΡΙΣΙΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ»

Αναλυτικά:

Η ανατολική πλευρά του Ολύμπου είχε την

ευτυχία να μελετηθεί από διάφορους

επιστήμονες και συγχρόνως να αναπτυχθεί, σε

αντίθεση με την δυτική, άγνωστη μέχρι σήμερα,

πλευρά του.

Με την ευκαιρία αυτής της εκδήλωσης θα ήθελα

να σας παρουσιάσω τα ανασκαφικά ευρήματα της

7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας

στην περιοχή της Ελασσόνας –Περραιβικής

Σρίπολης- από το 1996 μέχρι σήμερα.

Οι χώροι που πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές σε ευρεία κλίμακα και ήρθαν στο φως

σημαντικά νέα στοιχεία είναι η Άζωρος, η Μηλέα και το Καστρί Δολίχης –Λιβαδίου. Θα

προσπαθήσω να παρουσιάσω συνοπτικά την εικόνα που έχουμε σήμερα για τους

οικισμούς αυτούς όπως εμφανίστηκε κάτω από το φως των ανασκαφικών δεδομένων των

τελευταίων ετών, ξεκινώντας από την Άζωρο και προχωρώντας προς τα

βορειανατολικά, στη θέση «Αγία Σριάδα» της Μηλέας και τέλος πιο βορειοανατολικά

στη θέση «Καστρί».

Είναι σε όλους σας γνωστό ότι η περιοχή αυτή ανήκει κατά την αρχαιότητα στην

Περραιβική Σριπολίτιδα με τις πόλεις Άζωρο, Δολίχη και Πύθιο και όπως αναφέρει ο

Νικόλαος Γεωργιάδης «ήσαν σπουδαίαι για την υπεράσπισιν της όλης Θεσσαλίας ως

επικρατούσα δύο των κυριοτέρων εν αυτή εισόδων της άνω Μακεδονίας δια της

Βολουστάνας και της κάτω δια του στενού της Πέτρας».

Εικόνα 40

Page 27: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 27

Βορειοδυτικά της

Πόλεως της

Ελασσόνας και περί

τα 20 χιλιόμετρα από

αυτή βρίσκεται το

Δημοτικό Διαμέρισμα

της Αζώρου του

Δήμου αρανταπόρου.

Νοτιανατολικά του

οικισμού επί ενός

επιβλητικού λόφου

που φέρει το όνομα

«Καστρί» έχουν

επισημανθεί σε

μεγάλη έκταση τείχη

της αρχαίας, της

παλαιοχριστιανικής

και πιθανώς της

μεσοβυζαντινής

περιόδου.

Εικόνα 41

Page 28: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 28

Εικόνα 42

Θέση «Παλιοκλήσι». Η έκταση που

ερευνήθηκε καταλαμβάνει 2400 τ.μ. και

αποκαλύφθηκε μία παλαιοχριστιανική

Βασιλική εκκλησία με προσκτίσματα.

Εικόνα 43: Μία

στοά συνολικού

μήκους 24

μέτρων, δύο

νεκροταφεία: ένα

της

παλαιοχριστιανι

κής και ένα της

μεσοβυζαντινής

περιόδου.

Page 29: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 29

Η αποκαλυφθείσα τρίκλιτη

Βασιλική έχει μήκος 16,7

μέτρα και πλάτος 9,30 με

ημικυκλική κόγχη στα

ανατολικά. Λείψανα του

τέμπλου δεν βρέθηκαν.

Αποκαλύφθηκε όμως το

όρυγμα του εγγαινίου, εκεί

δηλαδή που είναι η τράπεζα

το οποίο είναι σταυρόσχημο.

το δάπεδο του κεντρικού

κλίτους βρέθηκε ψηφιδωτό

το οποίο διεσώθη μόνο κατά

ένα ελάχιστό τμήμα κατά

μήκους του βορείου και νοτίου τοίχους. Σο βόρειο και το νότιο κλίτος επικοινωνούν με

τον νάρθηκα όπως και το κεντρικό, αλλά δεν εντοπίστηκαν ίχνη των δαπέδων τους.

Αντίθετα, ο νάρθηκας σώζεται σχεδόν σε όλη του την έκταση στο δάπεδό του το οποίο

αποτελείται από μαρμάρινες πλάκες.

Εικόνα 44

Page 30: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 30

ε επαφή με τη βόρεια πλευρά του Ναού βρίσκεται επιμήκης χώρος στο ανατολικό

τμήμα του οποίου αποκαλύφθηκε η φιάλη, η οποία έχει ύψος ένα μέτρο και η εσωτερική

της επιφάνεια είναι κτισμένη με υδραυλικό κονίαμα. Ο νάρθηκας στη νότια πλευρά

επικοινωνεί με ορθογώνιο κτίσμα στο δυτικό τμήμα του οποίου διασώζεται σταυροειδής

κολυμπήθρα. Σο διαμέρισμα του βαπτηστηρίου επικοινωνεί με ένα άλλο χώρο, ο οποίος

έχει κατασκευαστεί μεταγενέστερα. Ο χώρος αυτός χρησιμοποιήθηκε ως

νηπιοβαπτηστήριο, διότι αποκαλύφθηκε μικρή κυκλική κολυμπήθρα επενδυμένη με

υδραυλικό κονίαμα. Σα πρώτα χρόνια, η βάπτιση γινόταν σε ενήλικες. Από την εποχή

του Ιουστινιανού και μετά εντοπίζεται η βάπτιση των νηπίων, γι’ αυτό λοιπόν τα πρώτα

χρόνια έχουμε αυτές τις μεγάλες κολυμπήθρες που μπαίνανε οι ενήλικες και αργότερα

έχουμε τις μικρές, σαν αυτές που χρησιμοποιούμε και σήμερα, οι οποίες ή ήτανε φορητές

ή ήτανε σταθερές μέσα στο χώμα.

Εικόνα 45

Page 31: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 31

τον ευρύτερο χώρο

της Βασιλικής

βρέθηκαν 328 ταφές

δύο διαφορετικών

περιόδων, της

παλαιοχριστιανικής

και της

μεσοβυζαντινής

περιόδου με πλούσια

κτερίσματα. Εικ. 46:

σκουλαρίκα

παλιοχριστιανικής

περιόδου και εικ. 47:

σκουλαρίκια μεσοβυζαντινής περιόδου)

Σί εννοούμε

παλαιοχιστιανική,

τί εννοούμε

μεσαιοβυζαντινή

περίοδο; Μέχρι τον

7ο αιώνα, χονδρικά,

έχουμε την

παλαιοχριστιανική

περίοδο. Από το 7ο-

8ο αιώνα και μετά,

μέχρι τον 10ο αιώνα

περίπου, λέγεται

μεσοβυζαντινή

περίοδος και από

εκεί και έπειτα έχουμε την βυζαντινή περίοδο, την καθαρή.

Εικόνα 46

Εικόνα 47

Page 32: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 32

Από τα κτερίσματα των παλαιοχριστιανικών ταφών, κυρίως νομίσματα, καθώς και από

τα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν στο κτίσμα της Βασιλικής, μας οδηγούν στην

χρονολόγησή της κατά τον 5ον αιώνα.

Εικόνα 48

Η Βασιλική στη θέση «Άγιος Αθανάσιος» (εικ 49). Η θέση αυτή βρίσκεται εντός των

τειχών της Ακροπόλεως όπου αποκαλύφθηκε τρίκλιτη Βασιλική μήκους 18,8 και

πλάτους 12 μέτρων και ανατολικά απολήγει σε ημικυκλική κόγχη. Αξίζει να

σημειώσουμε ότι το βόρειο και νότιο κλίτος προστέθηκαν σε μεταγενέστερη φάση.

Εικόνα 49

Page 33: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 33

Σα δάπεδα του νοτίου κλίτους και του δυτικού τμήματος του κεντρικού είναι

επιστρωμένα με μαρμάρινες πλάκες, ενώ στο μέσον του τελευταίου διεσώθη η υποδομή

ψηφιδωτού δαπέδου. Δυστυχώς και εδώ το ψηφιδωτό δάπεδο το οποίο υπήρχε

καταστράφηκε και έχουμε μονάχα τα ίχνη του. το βορειοδυτικό άκρο του νάρθηκα

βρέθηκε πιθανότατα η φιάλη όμοια με αυτή του «Παλιοκλησίου». Σαφές κυρίως νηπίων

βρέθηκαν γύρω και μέσα στη Βασιλική. Πρόκειται για κιβωτιαίους προστάφους

κατασκευασμένους με μαρμάρινες ακατέργαστες πλάκες. Θεωρούμε ότι κατά την

πρώτη φάση η Βασιλική είναι μονόκλιτη ενώ στη δεύτερη φάση ανήκουν τα

μεταγενέστερα κλίτη και το κτίσμα της φιάλης.

Εικόνα 50

Θέση «Κοπάνα». Σο 1995 η 15η Εφορεία Πρ. & Κλασσικών Αρχαιοτήτων Λάρισας

αποκάλυψε μία τρίκλιτη Βασιλική με νάρθηκα και εξέχουσα ημικυκλική αψίδα ιερού. Οι

τοίχοι του ναού έχουν κατασκευαστεί από αρχαίο υλικό και αργούς λίθους και σε

διαφορετικές φάσεις, οι οποίες όμως δεν είναι δυνατόν να χρονολογηθούν διότι σώθηκαν

αποσπασματικά. ίγουρη χρονολογία μπορούμε όμως να θεωρήσουμε τις ταφές οι

οποίες είναι της μεσοβυζαντινής περιόδου.

Page 34: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 34

Μηλέα. Βορειανατολικά της Αζώρου και

σε μικρή απόσταση από αυτή βρίσκεται το

Δημοτικό Διαμέρισμα της Μηλεάς του

σημερινού Δήμου αρανταπόρου. Σο 1998

ξεκίνησε η ανασκαφική έρευνα και

ολοκληρώθηκε το 2002. Η έκταση που

ερευνήθηκε καταλαμβάνει περίπου 3.000

τ.μ. και αποκαλύφθηκε τρίκλιτη Βασιλική

με νάρθηκα και αίθριου.

Σα δάπεδα των

κλιτών καθώς και του

Ιερού Βήματος δεν

σώθηκαν.

Ο νάρθηκας

επικοινωνεί με τα

κλίτη και με τα

προσχτίσματα. Σο

δάπεδο του νάρθηκα

δεν διεσώθη παρά την

ύπαρξη παχέους

στρώματος

καταστροφής. Κάτω

από το στρώμα αυτό βρέθηκαν αρκετά νομίσματα τα οποία χρονολογούνται στον 4ο και

στον 5ο αιώνα.

Εικόνα 51

Εικόνα 52

Page 35: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 35

Νότια της Βασιλικής και

σε επαφή με τον

εξωτερικό τοίχο

αποκαλύφθηκαν δύο

συνεχόμενοι χώροι που

επικοινωνούν μεταξύ

τους, οι οποίοι αποτελούν

το πρόσχτισμα του

βαπτιστηρίου το οποίο

παρουσιάζει δύο φάσεις.

χετίζοντας τα

νομίσματα του νάρθηκα

και του βαπτιστηρίου,

θεωρούμε ότι σίγουρη

χρονολογία πρέπει να

θεωρηθεί το τέλος του 5ου αιώνος κατά το οποίο εχθίστη η

παλαιοχριστιανική Βασιλική.

Εντός της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής αποκαλύφθηκε μεταγενέστερη τρίκλιτη

Βασιλική, τα πλάγια κλίτη της οποίας απολήγουν προς ανατολάς σε ημικυκλικές

κόγχες. Σρεις πόρτες υπάρχουν στο δυτικό τοίχο, ανά μία σε κάθε κλίτος οι οποίες

οδηγούσαν στο νάρθηκα του Ναού ο οποίος καλύπτεται από δάπεδα με πήλινες πλάκες.

Αποκαλύφθηκε εκτεταμένο

μεσοβυζαντινό νεκροταφείο

εντός και εκτός των δύο

Βασιλικών. Οι περισσότεροι

τάφοι, λακοειδείς (όπως

στην παραπάνω εικόνα) και

κιβωτιόσχημοι, είχαν

κτερίσματα και κυρίως

κοσμήματα της περιόδου

αυτής.

Εικόνα 53

Εικόνα 54

Page 36: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 36

Ένα από τα πολύ

ωραία κοσμήματα

που βρέθηκαν με το

περιδέραιο, τα δύο

δακτυλίδια και τα

δύο ενώτια βλέπουμε

στη διπλανή εικόνα.

Ένα μισό τεταρτηρό,

είναι μονάδα

νομισματική που

βρέθηκε μέσα σε

αυτούς τους τάφους,

χρονολογεί το

νεκροταφείο στην

περίοδο του Μανώλη

Κομνηνού, δηλαδή

στο 12ο αιώνα.

Εικόνα 56: Περιδέραιο.

Ήταν τοποθετημένο

πάνω στο κρανίο της

νεκρής.

Εικόνα 55

Page 37: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 37

ΚΑΣΡΙ ΔΟΛΙΦΗ

Εικόνα 57

Σο Καστρί βρίσκεται ανάμεσα στο Δημοτικό Διαμέρισμα της Δολίχης και αυτό του

Λιβαδίου, επί ενός λόφου. (Παραπάνω εικόνα: μία αεροφωτογραφία, μας ενδιαφέρει το

«τρίγωνο» που διακρίνεται στο κέντρο της εικόνας).

Σο φθινόπωρο του 2002 ξεκίνησε η ανασκαφική έρευνα της Βασιλικής Α΄ και

αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο μέρος του ναού, ο νάρθηκας και τμήμα των

προσχτισμάτων στη νοτιοδυτική πλευρά του.

Page 38: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 38

Εικόνα 58

Σην άνοιξη του 2003, δυτικά της Βασιλικής Α΄ απεκαλύφθη η Βασιλική Β΄ (παραπάνω

εικόνα) και μέρος της παλαιοχριστιανικής οχύρωσης.

Σα έτη 2006 – 2007 αποκαλύφθηκε εντός της ακροπόλεως η Βασιλική Γ΄ για την οποία θα

μιλήσουμε εκτενέστερα.

ΒΑΙΛΙΚΗ Α΄

Εικόνα 59

Page 39: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 39

Ο κυρίως Ναός είναι μία τρίκλιτη ξυλόστεγη Βασιλική με εσωτερικές διαστάσεις 15,8 x

12,10. Ανατολικά απολήγει σε ημικυκλική αψίδα η οποία ενισχύεται με δύο αντηρίδες

στη βόρεια και ανατολική πλευρά. Οι κίονες εδράζονταν σε μαρμάρινα βάθρα

διαφορετικού ύψους-διαστάσεων. Σα βάθρα είναι μαρμάρινα, σε δεύτερη χρήση,

εγκιβωτισμένα στην υποδομή του στυλοβάτη. Πρόκειται για αετώματα επιτύμβιων

στηλών ή μαρμάρινες βάσεις από αρχαιότερο κτίριο σαν αυτές που βρέθηκαν στον νότιο

στυλοβάτη και σώζουν σημαντικές επιγραφές της αρχαίας περιόδου. Οι κίονες έφεραν

ιωνικά κιονόκρανα με χωριστό επίχυμα από λευκό ή γκρίζο μάρμαρο και στις δύο

περιπτώσεις με ανάγλυφο σταυρό. Οι κιονοστοιχίες έχουν 5 κίονες και τα ακραία τόξα

ακουμπούν σε παραστάδες. Προβάλλουν από τους δυτικούς και ανατολικούς τοίχους του

Ναού.

Εικόνα 60: Αεροφωτογραφία Βασιλικής Α΄. Σα τόξα των κιονοστοιχιών έφεραν

τοιχογραφίες και σώθηκαν αρκετά σπαράγματα εκ των οποίων δύο απεικονίζουν

πρόσωπα. Εδώ βλέπουμε (ανωτέρω εικόνα) όλο το ψηφιδωτό δάπεδο που κάλυπτε όλο το

κεντρικό κλίτος, μία κολώνα η οποία έπεσε στο ίδιο σημείο (διακρίνεται και το βάθρο

της).

Page 40: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 40

Εικόνα 61: Μία εκ των τοιχογραφιών που συντηρήθηκε από την 7η ΕΒΑ. Εικονίζει ένα

πρόσωπο με πολύ μεγάλα μάτια.

Εικόνα 62: Λεπτομέρεια ματιών και μύτης.

Page 41: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 41

Σα κλίτη επικοινωνούν με το νάρθηκα με τρεις θύρες. το ανατολικό άκρο του

ανατολικού κλίτους σχηματίζεται ο χώρος του Ιερού Βήματος, ο οποίος κλείνεται από

ένα χαμηλό φράγμα, τέμπλο δηλαδή, σε σχήμα Π. Σο φράγμα είναι μεταγενέστερο και

για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν αργοί, ακατέργαστοι λίθοι, οι οποίοι είναι

επιχρισμένοι με λευκό κονίαμα. Μεταξύ των ανατολικών απολήξεων του φράγματος

και του ανατολικού τοίχου υπάρχουν οι χρηστές κατασκευές των συμψελίων, που η άνω

επιφάνειά τους έφερε ψηφιδωτό δάπεδο από μεγάλες ψηφίδες. Σα συμψέλια είναι βάθρα

στα οποία καθόντουσαν οι ιερείς αριστερά και δεξιά. Σο δάπεδο του Βήματος

καλύπτεται από ψηφιδωτό.

Εικόνα 63

Μεταξύ των συμψελίων -τα συμψέλια είναι αριστερά και δεξιά- σώζεται η μαρμάρινη

βάση της Σράπεζας. Σο όρυγμα του εγκαινίου βρέθηκε διαταραγμένο και κενό.

Δυστυχώς οι αρχαιοκάπηλοι είχαν χτυπήσει μόνο σε αυτό το σημείο –και ευτυχώς

συγχρόνως- καταστρέψανε τη μαρμάρινη αυτή βάση την οποία την έχουμε

συγκεντρώσει. υντηρείται αυτή τη στιγμή στην Αγχίαλο και βρήκαμε και δύο

κιονίσκους (δύο κολωνίτσες μικρές, οι άλλες δύο χαθήκανε και ευελπιστούμε πως στο

μέλλον θα ξανατοποθετηθεί με μία μαρμάρινη Σράπεζα που δυστυχώς έχουμε μονάχα

ένα μικρό τμήμα της).

Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω το δάπεδο του Ιερού καλυπτότανε από ψηφιδωτό με

γεωμετρικό διάκοσμο, του οποίου το κεντρικό του τμήμα μπροστά από την Αγία

Σράπεζα κοσμείται με σταυρό, σε βάθρο και διαστάσεις 1,70 ύψος x 1,07 στις κεραίες.

Page 42: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 42

Είναι το μοναδικό παράδειγμα που έχουμε στον Ελλαδικό χώρο αλλά και παγκόσμιο

φαινόμενο. Δεν υπάρχει ανάλογος σταυρός –δεν έχει βρεθεί τουλάχιστον μέχρι σήμερα

πουθενά στον κόσμο τόσο μεγάλος.

Εικόνα 64

Σο δάπεδο του κεντρικού κλίτους έφερε ψηφιδωτό με γεωμετρικά σχέδια, σκηνές από το

ζωικό βασίλειο, κύκνοι, ελάφια, πέρδικες.

το κέντρο περίπου της νότιας πλευράς του κεντρικού κλίτους αποκαλύφθηκε ο

άμβροας του Ναού, ο οποίος είναι μεταγενέστερος του ψηφιδωτού δαπέδου διότι

εδράζεται πάνω σε αυτό.

Εικόνα 65: Αρσενικό ελάφι.

Page 43: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 43

Εικόνα 66: Μια ελαφίνα.

Εικόνα 67: Ένας κύκνος.

Page 44: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 44

Εικόνα 68: Σο έμβλημα του ψηφιδωτού

δαπέδου το οποίο αφαιρέθηκε για να

συντηρηθεί. Απεικονίζεται συντηρημένο

και σε κομμάτια. ύντομα θα

επανατοποθετηθεί στον ίδιο χώρο.

Εικόνα 69: Κομμάτι του ψηφιδωτού, το οποίο

αφαιρέθηκε ολόκληρο. υντηρήθηκε, ενώ

είχε υποστεί φθορές σε ένα σημείο.

Page 45: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 45

Εικόνα 70: Εδώ σώζεται ολόκληρο.

Εικόνα 71: Πανοραμική άποψη με

τον άμβωνα (στο κέντρο, η

ζημιά που έπαθε το

προαναφερθέν έμβλημα)

Εικόνα 72: Ένας μεγάλος

ασύλητος κτιστός κιβωτιαίος

τάφος. Αποκαλύφθηκε στο

νοτιανατολικό άκρο του νοτίου

κλίτους. το εσωτερικό του

βρέθηκε ακέφαλος σκελετός ο

οποίος ήταν τοποθετημένος

πάνω σε πλίθινο δάπεδο.

Page 46: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 46

Εικόνα 73: Σο εσωτερικό του τάφου από

πλίθινες πλάκες. Σο αξιοπερίεργο σε

αυτή την περίπτωση είναι ότι ενώ

βρέθηκε ο υπόλοιπος σκελετός,

λείπει το κρανίο του.

Αν και η έρευνα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί μπορούμε να διακρίνουμε δύο τουλάχιστον

χρονολογικές φάσεις. Η πρώτη φάση του ναού θα πρέπει να ανήκει στον 5ο αιώνα, ενώ η

δεύτερη φάση που περιλαμβάνει τον άμβωνα και το φράγμα του πρεσβυτερίου θα

πρέπει να χρονολογηθεί κατά τον 6ο αιώνα. Η παραπάνω χρονολόγηση επιβεβαιώνεται

και από τα νομίσματα.

Η ΒΑΙΛΙΚΗ Β΄

ε μικρή απόσταση από

τη Βασιλική Α΄

αποκαλύφθηκε η

Βασιλική Β΄. Πρόκειται

για μια τρίκλιτη Βασιλική

με εσωτερικές διαστάσεις

16,20 μήκος και 17,10

πλάτος. Είναι η

μεγαλύτερη από τις

τρεις. Η ανατολική

πλευρά του ναού έχει

καταστραφεί κατά το

παρελθόν και για αυτό το

λόγο οι τοίχοι του

σώζονται σχεδόν στο ύψος

του θεμελίου, ενώ

καταστράφηκε εντελώς το δάπεδό του. Αντίθετα η δυτική πλευρά του σώζεται σε καλή

Εικόνα 74

Page 47: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 47

κατάσταση και το δάπεδό του αποτελείται από πλίθινες πλάκες. Δεν εντοπίστηκαν

δάπεδα στο βόρειο και νότιο κλίτος. Σρία ανοίγματα οδηγούν από τον κυρίως ναό προς το

νάρθηκα και φέρουν κλίμακες από τις οποίες η κεντρική είναι μαρμάρινη ενώ οι πλαϊνές

αποτελούνται από μεγάλες λίθους.

Εικόνα 75: Η κλίμακα, η

σκάλα δηλαδή, που οδηγεί

στο νάρθηκα. Τπάρχει και

μία άλλη σκάλα που

οδηγεί στα προσχτίσματα

τα οποία θα δούμε

αργότερα.

Εικόνα 76: Ο νάρθηκας

επικοινωνεί με τα κλίτη

και τα προσχτίσματα δια

μέσου επτά ανοιγμάτων.

Σο δάπεδο του νάρθηκα

αποτελείται από πλίθινες

πλάκες όμοιες με αυτές

του κεντρικού κλίτους και

σώζεται σε καλή

κατάσταση.

Page 48: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 48

Εικόνα 77: Μία από τις εισόδους

Εικόνα 78: Σμήμα

τοιχογραφίας που

σώθηκε με θετική

διακόσμηση.

Page 49: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 49

Εικόνα 79: τα προσχτίσματα

δυτικά. Αυτή είναι μια

τράπεζα προσφορών,

μαρμάρινη η οποία

καταστράφηκε εν μέρει από

την πτώση των λίθων, με την

κατάρρευση του τοίχους. Σα

νομίσματα, που βρέθηκαν

κάτω από το παχύ στρώμα

καταστροφής και πάνω από το

δάπεδο του νάρθηκα,

χρονολογούν την τελευταία

φάση της Βασιλικής μετά το

δεύτερο μισό του 6ου αιώνα.

ΒΑΙΛΙΚΗ Γ΄

Εικόνα 80

Page 50: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 50

Πάνω στην ακρόπολη και σε επαφή με το νότιο τείχος αποκαλύφθηκε κατά τα έτη 2006-

2007 τρίκλιτη Βασιλική. Ο προσανατολισμός της Βασιλικής είναι Βόρεια –

Βορειανατολικά και αυτό εξηγείται διότι στην ανατολική πλευρά προϋπήρχε

παλιότερος δρόμος ο οποίος επικοινωνούσε με την πύλη του νοτίου τείχους.

Εικόνα 81: Ο Πύργος και

η Πύλη.

Οι διαστάσεις της

Βασιλικής είναι 15,30 μ.

μήκος και 10,40 μ.

πλάτος.

Εικόνα 82: Σο κεντρικό

κλίτος έφερε πλίθινα

δάπεδα, ενώ στα

πλαϊνά κλίτη δεν

εντοπίστηκαν δάπεδα.

Για την κατασκευή του

ναού χρησιμοποιήθηκε

υλικό σε δεύτερη χρήση

όπως αναθηματικές

επιγραφές στον

Ηρακλή Κυναγίδαι,

βάθρα αγαλμάτων,

απελευθερωτικές

επιγραφές ρωμαϊκών

χρόνων, βωμίσκοι κ.α.

Page 51: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 51

Εικόνα 83: Μία από τις

επιγραφές που

βρέθηκε

εντοιχισμένη.

ΠΟΛΙ Η

ΔΟΛΙΦΑΙΩΝ (θα

μιλήσουμε αργότερα

για αυτήν).

Εικόνα 84: Μία άλλη

στήλη του

Αλεξάνδρου

Ευδήμου που την

αφιερώνει στον

Ηρακλή Κυναγίδαι.

Ο Ηρακλής

Κυναγίδας είναι

ένας Θεός που

λατρευότανε από

τους Μακεδόνες.

Είναι ο Ηρακλής, ο

προστάτης των

κυνηγών.

Page 52: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 52

Εικόνα 85: Μία μεγάλη

απελευθερωτική

επιγραφή που βρέθηκε

στο χώρο του Ιερού.

Απελευθερωτικές

επιγραφές λέγονται οι

επιγραφές οι οποίες

τοποθετούνταν στην

αγορά της Πόλης από

τους δούλους που

εξαγόραζαν την

ελευθερία τους.

Σο κόστος αυτό ήταν 24

δηνάρια που το γράφανε

με ελληνικά γράμματα «ΚΒ» ή στο Ελληνικό νόμισμα που υπήρχε Σέσσερις Οβολοί.

Τπάρχουν αρκετά ονόματα δούλων στις απελευθερωτικές επιγραφές, ενώ αναφέρονται

και οι στρατηγοί. Γι΄ αυτό είναι σημαντικές αυτές οι επιγραφές.

Εικόνα 86: Απελευθερωτική

επιγραφή που

χρησιμοποιήθηκε σαν βάση,

σαν βάθρο, για να πατήσει

επάνω η κολώνα.

Page 53: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 53

Εικόνα 87: Κομμάτι από μία επιτύμβια

στήλη ενός ιππέα. Είναι ο ΘΡΑΞ

ΙΠΠΕΤ της ρωμαϊκής περιόδου, ο

οποίος στη συνέχεια, κατά τη

χριστιανική περίοδο, γίνεται Άγιος

Γεώργιος, Άγιος Δημήτριος.

Εικόνα 88: Σμήμα μιας μικρής,

παιδικής, μαρμάρινης σαρκοφάγου.

Page 54: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 54

Εικόνα 89: Βάση ενός γυναικείου

αγάλματος με επιγραφή.

Εικόνα 90: Μικροί βωμίσκοι με

μπουκράνιο με τον ταύρο και με μία

κυκλική ασπίδα.

Page 55: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 55

Εικόνα 91: Σμήμα

από τα ευρήματα.

Εικόνα 92: Άλλος

ένας Ιππέας με

ένα μικρό παιδί

μπροστά

Page 56: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 56

Εικόνα 93

Όλο αυτό το υλικό που είδαμε μέχρι τώρα ήταν εντοιχισμένο στο εσωτερικό της

Βασιλικής.

Οι δύο κιονοστοιχίες πατούν σε υπερυψωμένους χτιστούς στυλοβάτες και από τον

αρχιτεκτονικό διάκοσμο της Βασιλικής βρέθηκαν τμήματα ράβδου και ένα επίθημα.

το χώρο του νάρθηκα βρέθηκε μεγάλος αριθμός κονιαμάτων και μπροστά από την

κεντρική είσοδο που οδηγεί στο κεντρικό κλίτος αποκαλύφθηκε κόγχη με άνοιγμα

χορδής 4,75 μ. και ακτίνα 2,60 μ., ενώ το φάρδος της είναι 0,80 μ. και ανήκει πιθανότατα

σε παλιότερο κτίσμα.

Page 57: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 57

Εικόνα 94: Κομμάτι τοιχογραφίας

που δείχνει ένα σπίτι. Παραπάνω

και παρακάτω απεικονίζει από

ένα σπίτι.

Εικόνα 95: Η κόγχη που

προαναφέρθηκε. Πιθανότατα να

ανήκει σε παλιότερο κτίσμα. Είναι

ακριβώς στο χώρο του νάρθηκα.

Page 58: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 58

Εικόνα 96: Η Βασιλική όπως

είναι σήμερα.

Σοίχοι παλιότερης φάσης

εντοπίστηκαν και στα τρία

κλίτη με προσανατολισμό

ανατολικής

Παχύ στρώμα στάχτης

κάλυπτε όλη την επιφάνεια

της Βασιλικής που δηλώνει

ότι καταστράφηκε βίαια

όπως και οι άλλες Βασιλικές.

Η χρονολόγηση της, αν και

ακόμη η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί, θα πρέπει να είναι ανάλογη των άλλων

κτισμάτων της Ακροπόλεως.

Δύο λόγια για την οχύρωση:

την κορυφή του λόφου

εντοπίστηκε τμήμα της

παλαιοχριστιανικής

οχύρωσης. Σο τείχος είναι

κατασκευασμένο με αργούς

λίθους, ακατέργαστους

δηλαδή, και ασβεστοκονίαμα.

την κατασκευή του

χρησιμοποιήθηκε αρχαίο

υλικό σε δεύτερη χρήση.

την εικ. 97 βλέπουμε τον

Πύργο. Έναν Πύργο που αποκαλύψαμε. Κομμάτια από μεγάλες πέτρες

από αρχαίο κτίριο ή και ακόμα από την αρχαία οχύρωση. Σο πάχος του

κυμαίνεται από 1,30 έως 1,60 μέτρα και πιθανότατα σώζεται σε αρκετό ύψος. τη

νοτιανατολική γωνία της Ακροπόλεως αποκαλύφθηκε τετράγωνος οχυρωματικός

Πύργος. Σόσο στην ανατολική όσο και κατά μήκος της νότιας πλευράς του τείχους

αποκαλύφθηκαν κτίσματα τα οποία ανήκουν σε αποθηκευτικούς χώρους και σε

εργαστήρια.

Εικόνα 97

Page 59: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 59

Εικόνα 98

Νομίσματα που

βρέθηκαν μέσα σε παχύ

στρώμα στάχτης

χρονολογούν την

τελευταία περίοδο των

χτισμάτων αυτών αλλά

και όλης της

Ακροπόλεως στις αρχές

του 7ου αιώνα με τις

εισβολές των

Αβαροσλάβων. Εδώ

φαίνονται τα κτίσματα –

αποθήκες που έχουνε

βρεθεί.

Εικόνα 99: Ανήκει στα

ευρήματα από την

ανασκαφή. Είναι ένα

πιάτο με γραπτή

ζωγραφιστή διακόσμηση.

Ανάλογα πιάτα έχουνε

βρεθεί στην Αγχίαλο του

Βόλου και στη

Θεσσαλονίκη. τον

υπόλοιπο θεσσαλικό

χώρο δεν έχουνε βρεθεί.

Page 60: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 60

Εικόνα 100: Πήλινο καπάκι γάστρας.

Εικόνα 101: Κεφαλοθραύστης.

Απελατύκιο, καθώς το

χρησιμοποιούσαν οι απελάτες σε

ένα σώμα στρατιωτικό. Είναι μια

μολύβδινη μπάλα με σιδερένιες

μύτες που από το άγκιστρό της

κρεμούσαν μία αλυσίδα και

χτυπούσαν τον αντίπαλο. Γι΄ αυτό

λέγεται και κεφαλοθραύστης.

Page 61: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 61

Εικόνα 102: μαρμάρινη λεκανίδα με

τον σταυρό.

Οι λιγοστές αναφορές στις

ιστορικές πηγές για την

περιοχή και η έλλειψη

επιγραφικών μαρτυριών

δυσκολεύουν σε μεγάλο

βαθμό το έργο της έρευνας.

Δεν γνωρίζουμε εάν τα

αρχαία ονόματα των Πόλεων

που αναφέρθηκαν παραπάνω

εξακολουθούν να υπάρχουν

κατά τη χριστιανική περίοδο.

Ο Προκόπιος, ένας μεγάλος

ιστορικός βυζαντινός,

αναφέρεται μόνο στη Λάρισα και στην Καισσάρεια τις οποίες θεωρεί πόλεις. Για την

Περραιβία αναφέρει μόνο την Ελασσόνα.

Η μέχρι σήμερα έρευνα έχει αποδείξει ότι οι αρχαίες Πόλεις, Άζωρος και Πύθιο

βρίσκονται στις σημερινές τους θέσεις.

Η Βασιλική που αποκαλύφθηκε στη θέση Αγίας Σριάδας Μηλέας δεν γνωρίζουμε που

ανήκει, ίσως να είχε σχέση με το τοπωνύμιο Γεράνεια.

Εικόνα 103

Page 62: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 62

Σέλος, η Δολίχη φαίνεται να εντοπίζεται τουλάχιστον από την παλαιοχριστιανική

περίοδο μέχρι τον 7ο αιώνα μ.Φ. στη θέση Καστρί Δολίχης. Άρα μπορούμε να λεγόμαστε

άνετα Δολιχαίοι γιατί έχουμε τα στοιχεία πλέον να μιλάμε για την παλαιοχριστιανική

Δολίχη. Υυσικά οι συνάδελφοι των Κλασσικών Αρχαιοτήτων έχουν εντοπίσει μία πολύ

μεγάλη πόλη και σημαντική στη θέση του αρανταπόρου και αναφέρουνι ότι εκεί είναι η

αρχαία Δολίχη.

Μέχρι στιγμής τα δικά μας πορίσματα είναι ότι κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο η

Δολίχη είναι εδώ. Η παλαιοχριστιανική Δολίχη δεν έχει βρεθεί στο σημερινό χώρο του

αρανταπόρου.

Ή η αρχαία Δολίχη, η γνωστή, η ξακουστή, υπήρχε στο χώρο του αρανταπόρου και

καταστράφηκε βίαια και αναγκάστηκε ο πληθυσμός να μετακινηθεί στο χώρο του

Καστριού ή στη θέση του αρανταπόρου έχουμε μία άλλη πόλη την οποία δεν

γνωρίζουμε ακόμη.

Σο σημαντικό όμως είναι ότι στο χώρο του Καστριού που ανασκάπτουμε εμείς σήμερα

έχει βρεθεί ένας ναός πιθανότατα τουλάχιστον του 3ου αι. π.Φ. και αυτός ο ναός είναι

αφιερωμένος στον Ηρακλή Κυναγίδαι.

Εκτός από αυτήν την

επιγραφή, έχουμε βρει και

αυτή που είναι ένα ψήφισμα

και αναφέρεται ότι αυτό το

ψήφισμα τοποθετήθηκε στο

ιερό του Ηρακλέους.

Εικόνα 104

Page 63: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 63

Εικόνα 105: Η επιγραφή

«ΑΔΜΗΣΟ ΑΜΤΝΣΟΤ

ΚΙΕΡΗΣΕ Α ΗΡΑΚΛΗ»

αναφέρει τα ονόματα των

δύο ιερέων.

Εικόνα 106: Η γνωστή

πλέον επιγραφή

«ΠΟΛΙ Η ΔΟΛΙΦΑΙΩΝ

ΠΟΛΙΝ ΥΟΞΙΝΟΤ ΣΗΝ

ΕΤΕΡΓΕΣΙΝ» η οποία

επιγραφή είναι βάθρο

αγάλματος. Επάνω ήταν

η θέση των ποδιών του

αγάλματος που

απειρώθηκε στην Πόλη.

Κάτω από αυτή είναι μία

άλλη επιγραφή,

απελευθερωτική, όπου χρησιμοποιήθηκε το ίδιο μάρμαρο.

Page 64: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 64

Εκτός από την επιγραφή της

Δολίχης έχουμε και μία

άλλη επιγραφή που βρήκαμε

στην Βασιλική Α΄ και

αναφέρεται στην «ΥΙΛΑ

ΕΤΒΙΟΣΟΤ» και γνωρίζουμε

από μία άλλη επιγραφή που

έχει βρεθεί ότι η ΥΙΛΑ

ΕΤΒΙΟΣΟΤ είναι γνωστή και

αναφέρεται ως ΥΙΛΑ ΕΤΒΙΟΣΟΤ ΔΟΛΙΦΑΙΑ.

Εικόνα 108

Γι΄ αυτό και κάναμε αυτή την υπόθεση ότι η Δολίχη είναι εδώ.

Από το 2002 είχαμε αναφερθεί και στο συνέδριο του Βόλου. Μιλήσαμε ότι πιθανότατα η

πόλη της Δολίχης είναι εδώ.

Εικόνα 107

Page 65: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 65

Πιστεύω ότι φτάσαμε στο σημείο να είμαστε σίγουροι ότι τουλάχιστον η

παλαιοχριστιανική Δολίχη είναι εδώ. Εάν πάνω στο χώρο του Καστριού υπήρχε και ένα

μεγάλο ιερό που πιθανότατα να είχε συγκεντρώσει γύρω του και άλλα κτίσματα από

τον 3ο αι. π.Φ. αυτό ακόμα δεν το γνωρίζουμε.

Σο σίγουρο που μπορούμε πλέον να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι η παλαιοχριστιανική

Δολίχη μέχρι τον 7ο αιώνα που καταστρέφεται είναι σε εκείνο το χώρο και στη συνέχεια

μετακινείται σε κάποιους άλλους χώρους ή πιο ορεινά ή έρχεται στο σημερινό χώρο εδώ

ή ενδιάμεσα.

Σελειώνοντας την παρουσίασή του, ο αρχ. κ. π. Κουγιουμτζόγλου, προσκάλεσε το

κοινό την Παρασκευή 5 επτεμβρίου, 10:00 π.μ. στον αρχαιολογικό χώρο «Καστρί

Δολίχης», όπου συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια να γίνεται ένας αγιασμός προς τιμή

του Προφήτη Ζαχαρία.

Ανέφερε ότι δεν είναι τυχαίος ο προφήτης Ζαχαρίας, αφού το Μετσόβιο Πολυτεχνείο

κάνοντας κάποιες έρευνες διαπίστωσε ότι η ημερομηνία που χτίστηκε η Βασιλική, που

έγινε η Κόγχη δηλαδή, έγινε την ημέρα του Προφήτη Ζαχαρία (η μέτρηση βασίζεται

στα αστέρια και σε καινούριες μεθόδους). Κάτι που μπορεί να ισχύει, μπορεί και όχι.

«Από τότε που βγήκε αυτή η έρευνα και ανακοινώθηκε επίσημα κάνουμε έναν μικρό

αγιασμό. Σην πρώτη χρονιά ήμασταν λίγα άτομα, στη συνέχεια όμως υπήρχε μεγάλη

προσέλευση κόσμου. Γι’ αυτό λοιπόν σας προσκαλώ όλους εσάς και όσοι μπορείτε

φυσικά την Παρασκευή 10 ώρα όπου θα γίνει αυτός ο αγιασμός στο χώρο της Βασιλικής

Α΄, στη συνέχεια θα γίνει μία μικρή ξενάγηση στη Βασιλική Α΄, στη Βασιλική Β΄, στη

Βασιλική Γ’ και σε όλη την Ακρόπολη» είπε.

«Θα ήθελα να ευχαριστήσω για ακόμη μία φορά όλους εσάς και τον ύλλογό σας που

μας καλέσατε σήμερα για να σας ανακοινώσουμε όλα αυτά τα ευρήματα των

τελευταίων χρόνων.

Πιστεύω του χρόνου να έχουμε καινούρια ευρήματα αν και κάθε χρόνο προς το τέλος

της χρονιάς συνηθίζω να ανακοινώνω τα ευρήματα των ανασκαφών. Πιστεύω να έχουμε

περισσότερα ευρήματα, πιο πλούσια και με πολλές επιγραφές. ας ευχαριστώ πάρα

πολύ» και ολοκλήρωσε.

Page 66: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 66

Εικόνα 109

Εικόνα 110

Ακολούθησε μουσική για το κοινό και δείπνο για τους προσκεκλημένους επισήμους.

Λοιπές πληροφορίες 1ου Υεστιβάλ

το 1ο Υεστιβάλ παρευρέθηκαν: ο πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης Βησσαρίων Καραλάσκος, οι

Βουλευτές Λάρισας κ. Υίλιππος αχινίδης και κ. Αστέριος Ροντούλης, ο Αντινομάρχης κ. Βασίλης

Ντόκος, ως εκπρόσωπος του Νομάρχη, Δημοτικοί ύμβουλοι Λιβαδίου, ο Πρόεδρος Σοπικού

υμβουλίου Δολίχης κ. Παναγιώτης Σσακνάκης και Σοπικοί ύμβουλοι, ο Αντιπρόεδρος του

Εργατικού Κέντρου Λάρισας κ. Πάρις Λιόλιος, ο μηχανικός κ. Ηρακλής Λιόλιος, ο εκδότης της

εφημερίδας Ελασσόνας «Η Έκδοση» κ. Απόστολος Βάλλας, ο εκδότης της εφημερίδος Ελασσόνας

«Επαρχιακός Λόγος» κ. Μενέλαος Σζιβής, ο Πρόεδρος του Εξωραϊστικού υλλόγου Λιβαδίου κ. Σάκης

Καρανίκας και πλήθους κόσμου. Αναφέρθηκαν, επίσης, από τον παρουσιαστή και συντονιστή της

εκδήλωσης κ. Ευάγγελο Σσακνάκη, οι χαιρετιστήριες επιστολές του Τφυπουργού Εσωτερικών κ.

Φρήστου Ζώη, των Βουλευτών Λάρισας κ. Κώστα Αγοραστού, κ. Μάξιμου Φαρακόπουλου, κ. Έκτορα

Νασιώκα και κ. Βασίλη Έξαρχου, καθώς και της Επάρχου Ελασσόνας κ. Μαρίας Μαμάρα, οι οποίοι

λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, δεν μπορέσανε να παρευρεθούν.

Page 67: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 67

2ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις»

Σο 2ο Υεστιβάλ «Περραιβική

Σρίπολις» έγινε στη Δολίχη την 11η

Ιουλίου 2009, με κύριους ομιλητές

τους κ. κ. Γεώργιο Φουρμουζιάδη,

καθηγητή αρχαιολογίας και πρώην

αντιπρύτανη Α.Π.Θ., πύρο

Κουγιουμτζόγλου – αρχαιολόγο,

που η ομιλία του αφορούσε την

πορεία των αρχαιολογικών

ανασκαφών στο Καστρί Δολίχης

και Νικόλαο αμαρά –

αρχιτέκτονα, η ομιλία του οποίου

είχε θέμα ‚Αρχιτεκτονική

διαμόρφωση – διευθέτηση αρχαιολογικού χώρου Καστριού Δολίχης‛

Χαηρεηηζκός θ. Χρήζηοσ Θεοδωράθε (Προέδροσ Ποιηηηζηηθού Σσιιόγοσ)

τον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος

του Πολιτιστικού υλλόγου

ανέφερε:

‚Αιδεσιμότατε, κύριε πρόεδρε του

ΕΛΓΑ, κύριε εκπρόσωπε του

Νομάρχη, κύριε Δήμαρχε και

δημοτικοί σύμβουλοι, κύριε Πρόεδρε

Σοπικού υμβουλίου, κύριοι

εκπρόσωποι Υορέων, αγαπητοί

καλεσμένοι, αγαπητοί

παρευρισκόμενοι.

ας ευχαριστούμε όλους που παρευρίσκεστε σήμερα στο 2ο Υεστιβάλ «Περραιβική

Σρίπολις». Ιδιαίτερα τους ομιλητές της αποψινής εκδήλωσης: τον καθηγητή

αρχαιολογίας Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Γεώργιο Φουρμουζιάδη

που η παρουσία του μας τιμά ιδιαίτερα. Σον αρχαιολόγο κ. πύρο Κουγιουμτζόγου για

την άψογη συνεργασία που έχουμε αλλά και γιατί «έδωσε την ψυχή του» στην έρευνα

Εικόνα 111

Εικόνα 112

Page 68: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 68

της Περραιβικής Σρίπολης και ιδιαίτερα στην ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου του

Καστριού και του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του ωτήρος. Σον Αρχιτέκτονα κ.

αμαρά Νικόλαο που θα μιλήσει για τη διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου στο

Καστρί. Ευχαριστούμε επίσης τον αρχαιολόγο κ. Δεριζιώτη Λάζαρο, την σχεδιάστρια

κυρία τέλλα Κλεισιάρη και τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Λάρισας.

Σο Υεστιβάλ αυτό, καθιερώθηκε πέρυσι με τη συμβολή της Δημοτικής Αρχής

ευελπιστώντας πως θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για την προβολή της ιστορίας της

περιοχής μας και της πορείας των αρχαιολογικών ανασκαφών. Υέτος, ο Πολιτιστικός

ύλλογος γιορτάζει τα 30 χρόνια προσφοράς του και νιώθουμε πολύ υπερήφανοι που

έως σήμερα πέτυχε ένα μεγάλο μέρος από τους σκοπούς του, όπως η διάσωση και

προβολή της ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς, η οργάνωση πολιτιστικών και

πνευματικών εκδηλώσεων, η συμβολή στην οικολογική ισορροπία, η διατήρηση τράπεζας

αίματος και τόσα πολλά άλλα. Μεταξύ των εκδηλώσεων που διοργανώνει κάθε χρόνο ο

Πολιτιστικός ύλλογος, φέτος συμμετείχε επιπλέον στο διήμερο πολιτισμού που

διοργάνωσε το δίκτυο Περραιβία την 9η και 10η Μαΐου στη Θεσσαλονίκη για την προβολή

της Επαρχίας Ελασσόνας. Σην 21η Ιουνίου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου του

εκπαιδευτικού κύριου πύρου Μπούμπα με θέμα: η Δολίχη στην Περραιβική Σρίπολη,

την Περραιβική Δωδώνη και τον Όλυμπο. Σα βιβλία αυτή τη στιγμή είναι διαθέσιμα στην

εκδήλωσή μας. Έχουμε την πρόθεση επίσης να οργανώσουμε μία ημερήσια εκδρομή στην

Αθήνα για επίσκεψη στο Μουσείο της Ακρόπολης, δίνοντας την ευκαιρία σε κάθε

ενδιαφερόμενο να συμμετάσχει, δεδομένου ότι η τιμή του εισιτηρίου ανέρχεται σε 1 €

έως τέλος του έτους. Λεπτομέρειες για την εκδρομή θα ανακοινωθούν μελλοντικά. Οι

εκδηλώσεις φέτος συνεχίζονται με το πανηγύρι της Μεταμορφώσεως του ωτήρος 5 και

6 Αυγούστου, με δημοτικές και λαϊκές βραδιές στην κεντρική πλατεία. τις 17

Αυγούστου, σε συνεργασία με το Δήμο Λιβαδίου θα πραγματοποιηθεί μία θεατρική

παράσταση και το πρώτο 10ήμερο του Οκτωβρίου ένα διήμερο υγείας στη Δολίχη με

θέμα τις επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων στην ανθρώπινη υγεία και εθελοντική

αιμοδοσία.

Με την ευκαιρία της σημερινής εκδήλωσης θέλουμε να ευχαριστήσουμε και τους μέχρι

τώρα Δημάρχους του Δήμου Λιβαδίου που είχαν την ευαισθησία και την βούληση να

χρηματοδοτήσουν τις ανασκαφές στο Καστρί. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η προσπάθεια

θα συνεχιστεί ώστε να βγουν στην επιφάνεια όλοι οι θησαυροί ανεκτίμητης

αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας, που είναι θαμμένοι στο Καστρί. Ευχόμαστε επίσης

πολύ σύντομα να λυθεί και το πρόβλημα της πρόσβασης και να καταστεί επισκέψιμος ο

αρχαιολογικός χώρος. Ευχαριστούμε τις εφημερίδες της Ελασσόνας και της Λάρισας,

τους Ραδιοφωνικούς ταθμούς και τις Ιστοσελίδες που βρίσκονται δίπλα μας σε κάθε

Page 69: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 69

εκδήλωση, παρέχοντας έγκαιρη ενημέρωση. Σέλος, ευχαριστούμε τον Διευθυντή του

γυμνασίου Καλλιθέας κ. Κώστα Γεωργιάδη και τα παιδιά που κατασκεύασαν τις

παραδοσιακές κατοικίες οι οποίες εκτίθενται εδώ σήμερα, καθώς επίσης και τα

χορευτικά συγκροτήματα που σήμερα βρίσκονται εδώ. ας ευχόμαστε καλή ακρόαση

και καλή διασκέδαση.‚

Χαηρεηηζκός θ. Γεωργίοσ Γαιάλε (Γεκάρτοσ Ληβαδίοσ)

τη συνέχεια απηύθυνε χαιρετισμό, ο Δήμαρχος Λιβαδίου κ. Γαλάνης Γεώργιος:

Αιδεσιμότατε, κύριε πρόεδρε του ΕΛΓΑ, κύριε εκπρόσωπε του Νομάρχη, αγαπητοί

προσκεκλημένοι, αγαπητοί συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι.

Με ιδιαίτερη χαρά βρισκόμαστε εδώ σήμερα, στο δεύτερο

Υεστιβάλ ‚Περραιβική Σρίπολις‛ που διοργανώνει ο

Πολιτιστικός ύλλογος Δολίχης σε συνεργασία με το

Δήμο και θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους σας που

παρευρίσκεστε εδώ και ιδιαίτερα το ύλλογο που παίρνει

τέτοιες πρωτοβουλίες. Θα ήθελα να διαβεβαιώσω τον

Πολιτιστικό ύλλογο της Δολίχης αλλά και τον

Εξωραϊστικό ύλλογο Λιβαδίου που αποτελούν μοχλούς

πίεσης προς την κατεύθυνση των ανασκαφών και όχι μόνο,

για την προβολή των πολιτιστικών του τόπου μας, ότι και

η νυν Δημοτική Αρχή θα συνεχίσει το έργο των

προηγούμενων Δημοτικών Αρχών. θα είμαστε δίπλα τους

και θα προσπαθήσουμε να κάνουμε ότι καλύτερο. Εκείνο που θα ήθελα να πω

πληροφοριακά είναι ότι η αποθήκη που βρίσκεται στο δεξιό μέρος, από εκείνη την

πλευρά της πλατείας, την Σρίτη δημοπρατείται και πιστεύουμε θα δημιουργηθεί μία

καινούρια στέγη για τον Πολιτιστικό ύλλογο της Δολίχης, και όχι μόνο. Παράλληλα

είναι έτοιμα τα στοιχεία για τη μελέτη ασφαλτόστρωσης του δρόμου Δολίχη – Καστρί

και συγχρόνως έχει ανατεθεί σε μελετητικό γραφείο η διαμόρφωση του χώρου στο

Καστρί προκειμένου να γίνει ο χώρος επισκέψιμος. Πιστεύω ότι αυτή τη χρονιά με τις

μελέτες που θα έχουμε στα χέρια και με τη βοήθεια όλων σας θα μπορέσουμε να

πιέσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση για τη χρηματοδότηση τους, προκειμένου να

προχωρήσει ο αρχαιολογικός χώρος στο Καστρί και να βοηθήσει στην περαιτέρω

ανάπτυξη τη περιοχής μας. Θέλω να σας ευχαριστήσω όλους και ειδικά τους αποψινούς

ομιλητές που έχουν και το λόγο να μας εξηγήσουν για όλα τα ευρήματα της περιοχής

μας από παλιά μέχρι και σήμερα και τί περιμένουμε. ας ευχαριστώ όλους σας που

Εικόνα 113

Page 70: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 70

τιμάτε με την παρουσία σας την αποψινή εκδήλωση του υλλόγου. Και πάντα επιτυχίες

στον Πολιτιστικό ύλλογο Δολίχης.

Χαηρεηηζκός θ. Κωλ/λοσ Σθρηάπα (Προέδροσ Γηθηύοσ Σσιιόγωλ Περραηβία)

Ακολούθησε ο Πρόεδρος του Δικτύου υλλόγων

Ελασσόνας “Περραιαβία”

Αιδεσιμότατε, κύριε πρόεδρε του ΕΛΓΑ, κύριε Δήμαρχε

Λιβαδίου, κύριε νομαρχιακέ σύμβουλε, κυρία αξιότιμε

εκπρόσωπε του ΛΑΟ, κύριοι αξιότιμοι καθηγητές του

Πανεπιστημίου, κύριοι εκπρόσωποι Υορέων της

περιοχής, κυρίες και κύριοι.

ας καλωσορίζω κι εγώ στη θαυμάσια αυτή εκδήλωση,

στο δεύτερο Υεστιβάλ ‚Περραιβική Σρίπολις‛ και να σας

πω ότι σας στέλνω τους θερμούς χαιρετισμούς του Δικτύου Περραιβία. Πολλά μέλη του

Διοικητικού υμβουλίου είναι σήμερα μαζί σας και αυτό θα κάνουμε κάθε φορά που μας

καλείται στις εκδηλώσεις του υλλόγου σας.

Θα πρέπει να πω ότι ο ύλλογος της Δολίχης εκτελεί θαυμάσιο έργο για την περιοχή

και θα πρέπει αυτό να το συνεχίσετε. Θα πρέπει επίσης να πω ότι είναι ιδρυτικό μέλος

του δικτύου ‚Περραιβία‛, το οποίο συστάθηκε πριν από δύο χρόνια στην Ελασσόνα και

είναι τιμή μας που συνεργαζόμαστε μαζί τους. Επίσης πρέπει να πω για τη θαυμάσια

παρουσία που είχε ο ύλλογός σας και ο Δήμος Λιβαδίου στη Θεσσαλονίκη. Αναδείξατε

και αναδείξαμε κι εμείς μαζί σας το θαυμάσιο περιβάλλον της περιοχής και το θαυμάσιο

πολιτιστικό πλούτο που διαθέτετε. Είναι το μεγάλο όπλο σας, το μεγάλο όπλο της

επαρχίας.

Επίσης θα πρέπει να πω ότι, χωρίς να το ξέρετε, εμείς πάντα σας θυμόμασταν. Και στο

Βόλο γιατί τυχαίνει να είμαι ο πρόεδρος του υλλόγου Ελασσονιτών του Νομού

Μαγνησίας, κάναμε πριν από δύο χρόνια -πρόεδρε του υλλόγου- κάναμε μια θαυμάσια

εκδήλωση με θέμα ‚Ο Όλυμπος -το Βουνό της Οικολογίας και του Πολιτισμού‛ Εκεί

μιλήσαμε φυσικά και για τις αρχαιότητες της περιοχής. Δεν τις ξεχνάμε ποτέ και

είμαστε υπερήφανοι γι' αυτό. Επίσης το ίδιο κάναμε -και το ξέρετε- στη Θεσσαλονίκη,

στο διήμερο Πολιτισμού. Καλέσαμε έγκριτους αρχαιολόγους οι οποίοι μιλούν για το

θαυμάσιο αυτό τόπο. Επίσης, σήμερα στην Ελασσόνα όπου εξελίσσεται -και από εκεί

ήρθαμε όλοι μετά χαράς εδώ- εξελίσσεται το πρώτο παγκόσμιο συνέδριο αποδήμων της

Εικόνα 114

Page 71: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 71

επαρχίας της Ελασσόνας, ένα από τα θέματα που παρουσιάσαμε ήταν και αυτό. Επίσης

το ίδιο θα κάνουμε σε εκδηλώσεις που σχεδιάζει το δίκτυο ‚Περραιβία‛ με τη δύναμη

πλέον που διαθέτει και το επίπεδο που έχει φθάσει και στη Λάρισα, σύντομα και στην

Αθήνα. Έχουμε σκοπό ως δίκτυο, να δημιουργήσουμε εδώ στην Επαρχία ένα δίκτυο,

σημειώνω όπου να αξίζει κάποιος να επισκεφθεί. Όταν κάποιος θα έρχεται στην

Επαρχία να έχει να δει τόσα πολλά όμορφα σημεία στην περιοχή μας. Και τον Όλυμπο

και τις αρχαιότητες και τα όμορφα χωριά μας.

Είναι γνωστό ότι η επαρχία μας εδώ διαθέτει ένα θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον. Έχει μια

σπουδαία ιστορία την οποία σήμερα θα παρουσιάσουμε. Έχουμε εξαιρετικά βιολογικά

προϊόντα αλλά το κυριότερο είναι ότι έχουμε ένα σπουδαίο ανθρώπινο δυναμικό. Άρα

έχουμε όλα τα όπλα να πάμε μπροστά και αυτή η περιοχή να μετατραπεί σε ένα τόπο

προορισμού όπου οι κάτοικοι θα ζουν σε ένα θαυμάσιο περιβάλλον και θα ζούμε σε μία

περιοχή όπου η οικονομική ανάπτυξη θα είναι πλέον γεγονός. Αξίζουμε λοιπόν όλοι ένα

καλύτερο μέλλον για το οποίο θα παλέψουμε όλοι μαζί. Να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι

σας, ότι έχετε πίσω και δίπλα σας ένα θαυμάσιο δίκτυο υλλόγων της επαρχίας

Ελασσόνας που αριθμεί τώρα εξήντα συλλόγους από όλο τον κόσμο και θα παλέψουμε

μαζί σας για ένα καλύτερο μέλλον.

υγχαρητήρια σε όλους τους διοργανωτές. υγχαρητήρια στους ομιλητές και σας

στέλνω τους χαιρετισμούς και από το Βόλο όπου διαμένω και έχετε την αγάπη και την

εκτίμησή μας. ας ευχαριστώ πάρα πολύ.

Page 72: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 72

Οκηιία ηοσ θαζεγεηού προϊζηορηθής αρταηοιογίας θ. Γεωργίοσ Χοσρκοσδηάδε

Επειδή με τιμά ιδιαίτερα η

φιλική πρόσκληση θα μου

επιτρέψετε να προσπεράσω

τα αξιώματα των

παρευρισκομένων και να σας

αποκαλέσω όλους φίλες και

φίλοι.

Υίλες και φίλοι, λοιπόν, η

σχέση μου με την περιοχή δεν

μπορώ να πω ότι είναι στενή.

Ούτε η καταγωγή μου ούτε

και η επαγγελματική μου

δραστηριότητα με έφερε στην περιοχή αυτή.

Ψστόσο, μπορώ να πω ότι ήρθα στην περιοχή και μάλιστα σε στιγμές και σε μέρες που

σήμερα τις γεμίζει μια νοσταλγία και έτσι μπορώ να πω, δεν είναι προσβολή,

συγκινούμαι που ξανάρχομαι.

Υυσικά όταν μιλάει ένας αρχαιολόγος οι ακροατές περιμένουν να δουν εικόνες. Εικόνες

ευρημάτων, καμιά φορά πολύτιμων ευρημάτων. Περιμένουν να ακούσουν περιγραφές

ευρημάτων. Περιμένουν να ακούσουν περιγραφές ερευνών, ανασκαφικών ή μελλοντικών

ανασκαφικών προγραμμάτων. Θέλω να δηλώσω από την αρχή ότι η ομιλία η δική μου

δεν θα είναι μία τυπική ξενάγηση, όπως καμιά φορά χρειάζεται να είναι οι

αρχαιολογικές ομιλίες. Θέλω να πω επίσης ότι δεν θα είναι, ή τουλάχιστον θα

προσπαθήσω να μην είναι μια ομιλία εγκαινίων που συνήθως υπερβαίνει την

πραγματικότητα και αναφέρεται σε θέματα που ίσως να μην υπάρχουν. Και δεν θα είναι

έτσι, ούτε μία ξενάγηση ούτε μία ομιλία των εγκαινίων ούτε μία ομιλία περιγραφών και

εικόνων για τρεις λόγους. Ας αρχίσω να τους αναλύω ή εν πάση περιπτώσει να τους

αναφέρω αυτούς τους λόγους:

Πρώτα- πρώτα δεν είμαι ξεναγός και δεν έχω εκείνη την ιδιαίτερη ιδιότητα και γοητεία

των ξεναγών να γοητεύουν τα ακροατήριά τους περιγράφοντας και δείχνοντας. Είμαι

αρχαιολόγος και γι' αυτό λίγο σχολαστικός και ίσως λίγο κουραστικός. Επομένως

παρακαλώ λίγο υπομονή γι' αυτά που θα πω.

Εικόνα 115

Page 73: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 73

Ο δεύτερος γιατί ίσως με ευρήματα και πολύ ενδιαφέρουσες εικόνες να μιλήσουν άλλοι

και ως τώρα να το έχουν κάνει άλλοι πριν από μένα πολύ καλά, με βιβλία, με άρθρα, με

βιβλία όπως είναι αυτό που αναφέρθηκε πριν στην αρχή από τον πρόεδρο του

υλλόγου, το βιβλίο του πύρου Μπούμπα που είναι ένας γόνος της Περραιβίας, της

ευρύτερης Περραιβίας, είναι βαθύς γνώστης της ιστορίας και των αρχαίων πραγμάτων

της περιοχής και επομένως είναι ένας αφηγητής των γνώσεών του, όχι μόνο προς το

κοινό της Περραιβίας αλλά και σε ευρύτερο κοινό μιας και τα βιβλία του απ' ότι ξέρω

αρκετά διαδίδονται και μοιράζονται. Επομένως, οι πιο πολλοί από εσάς γνωρίζετε

αρκετά καλά τις αρχαιότητες της περιοχής σας. Σις έχετε δει στις φωτογραφίες, τις

έχετε επισκεφθεί και τις έχετε δει στο μικρό μουσείο της Λάρισας, όπου έχουν οδηγηθεί

από άλλους συναδέλφους γνώστες και ερευνητές της περιοχής, όπως είναι ο Θανάσης

Σζαφάλιας, ο Λάζαρος Δεριζιώτης.

Τπάρχει όμως κι ένας τρίτος λόγος ο οποίος θα έλεγα ότι σχετίζεται με την

επιστημολογική, την προσωπική μου θέση που εντάσσεται στο πλαίσιο μιας νέας

αρχαιολογίας. Η νέα αρχαιολογία πολύ απλά βέβαια, είναι ένα μεγάλο θέμα, είναι ένα

επιστημολογικό κίνημα που ξεκίνησε από έναν αμερικανό αρχαιολόγο και που έγινε

δεκτό το κίνημα αυτό και στην Ευρώπη και στη χώρα μας από πολλούς αρχαιολόγους.

Σώρα, σύμφωνα με τις θεωρητικές θέσεις της νέας αρχαιολογίας, η αρχαιολογική

έρευνα πρέπει να αποκτήσει χαρακτήρα μιας ανθρωπολογικής επιστήμης. Σι σημαίνει

αυτό: σημαίνει πως η μελέτη, η αρχαιολογική μελέτη, δεν πρέπει να περιορίζεται στη

μελέτη των πραγμάτων αλλά να αναζητά τις κοινωνικές διαδικασίες που στάθηκαν η

αιτία για να δημιουργηθούν τα πράγματα. Γι' αυτό αυτή η αρχαιολογία είναι γνωστή

στην ιστορία της θεωρητικής αρχαιολογίας με τον όρο ‚Διαδικαστική Αρχαιολογία‛,

δηλαδή η αρχαιολογία που, επαναλαμβάνω, ξεπερνάει το εύρημα και αναζητάει τον

άνθρωπο. Σον άνθρωπο ως υποκείμενο μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, ως ένα δημιουργό

των πραγμάτων.

Έτσι κι εγώ θεώρησα πιο ενδιαφέρον να μην αναφερθώ στα πράγματα αλλά σε αυτό που

βρίσκεται πίσω απ' αυτά. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τη σύγχρονη ιστοριογραφία η

οποία προσπαθεί να υπερβεί τη μορφή των γεγονότων και να μελετήσει τις αιτίες τους.

Και προσωπικά πιστεύω ότι έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς στη ζωή μας. Να μην μας

παγιδεύουν οι μορφές αλλά να αναζητούμε το περιεχόμενο. Έτσι και η αρχαία

Περραιβία στο Κοινό των Σριπολιτάν δεν ήταν ένα σύνολο πραγμάτων, δεν το

συγκροτούσαν κιονόκρανα μόνο και επιγραφές, νομίσματα και ψηφιδωτά. Σο

συγκροτούσαν πρώτα απ' όλα άνθρωποι που μιλούσαν μια συγκεκριμένη γλώσσα. Είχαν

μία κοινή θρησκεία και έπαιρναν κοινές αποφάσεις. Ήταν -θέλω να πω- η αρχαία

Περραιβία μια Κοινότητα ανθρώπων που μας κληροδότησε πρότυπα συλλογικότητας.

Page 74: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 74

Για μια συλλογικότητα που πολλούς αιώνες αργότερα θα μας μιλήσει ο Ρήγας Υεραίος.

Θα εφαρμοσθεί άλλους αιώνες αργότερα με την Οκτωβριανή Επανάσταση ως οβιετική

Κοινωνία. Αργότερα ως κοινωνία των εθνών, μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ως

Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και αργότερα ως Ενωμένη Ευρώπη.

Θα πλησιάσω λοιπόν το θέμα μου με μια πρώτη γενική παρατήρηση. Αυτή λοιπόν η

γενική παρατήρηση λέει το εξής: ο Πολιτισμός μιας περιοχής αγαπητές μου φίλες και

αγαπητοί μου φίλοι δεν κρίνεται αποκομμένος από το πολιτισμικό σώμα μιας χώρας,

απλώς λειτουργεί ως υποσύστημα με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του όπως αυτά

έχουν διαμορφωθεί κάτω από τις επιδράσεις συγκεκριμένων περιβαλλοντικών

παραγόντων. Και όπως ξέρετε δεν αποκλείεται αυτοί οι παράγοντες να επιβάλλουν με

τον καιρό τη διαμόρφωση μιας τοπικής κουλτούρας, ιδιαίτερα γλωσσικά ιδιώματα,

διατροφικές συνήθειες, ενδυματολογικές επιλογές και όλα αυτά αποτελούν συνήθως τα

χαρακτηριστικά αυτής της κουλτούρας που πολλές φορές επιμένουν και λειτουργούν

και σε εθνικό πλαίσιο και άλλες φορές όχι. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι

οι ύλλογοι που βρίσκονται στα μέρη όπου βρίσκονται άτομα με κοινή καταγωγή. τη

Θεσσαλονίκη, παραδείγματος χάριν, υπάρχει σύλλογος Κρητών, αμαρινιωτών,

σύλλογος Καστοριαίων. Και αυτό γίνεται μόνο και μόνο για να μαζεύονται οι άνθρωποι

με την ίδια καταγωγή, να θυμούνται αυτά που έζησαν, να θυμούνται αυτά που έλεγαν με

τον τρόπο που τα έλεγαν, αυτά που έτρωγαν με τον τρόπο που τα έτρωγαν. Μια

παρατήρηση βέβαια, όπως αυτή που πριν λίγο ακούσατε δεν προκύπτει μόνο από τον

ακαδημαϊκό τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται και ερμηνεύεται ένας πολιτισμός.

Θεμελιώδη επίσης τόσο σε κοσμοθεωρητικές όσο και σε ιδεολογικές εκτιμήσεις των επί

μέρους πολιτικών που ασκούνται και επηρεάζουν την παιδεία, τις επιστήμες ακόμα και

τις συμπεριφορές των ανθρώπων. Έτσι λοιπόν αν λάβει κανείς υπόψη του το γεγονός ότι

η κυρίαρχη θεωρητική αντίληψη όχι μόνο στην περιοχή της οικονομίας και της

πολιτικής στις μέρες μας αλλά και τις επιστήμης είναι νεοφιλελευθερισμός, τότε θα

συμφωνήσει με την άποψή μου ότι σε όλα τα κοινωνικά πεδία αναπτύσσεται δυστυχώς η

τάση του εξατομικισμού. Αναπτύσσεται η τάση της απομόνωσης, του προσωπικού

συμφέροντος. Και αυτή ακριβώς η τάση επιβάλλει ως ηθικές αξίες τον ανταγωνισμό.

Μία λέξη που την ακούμε όλο και συχνότερα, όχι ακόμα σε επίπεδο οικονομικών

σχέσεων αλλά ακόμα και σε προσωπικών σχέσεων. Ο ανταγωνισμός έχει αναχθεί σε

κυρίαρχη ηθική κοινωνική αξία. Οι συγκρούσεις μιας ελεύθερης αγοράς, η ανάδειξη

επίσης μιας επιστημονικής αυθεντίας, η ανατροπή της συλλογικότητας. Αυτή που

ακριβώς στην περιοχή αυτή είχε κυριαρχήσει. Δεν είναι λοιπόν ανεξήγητο ότι κάθε

πόλη, κάθε μικρή κοινότητα και πολλές φορές κάθε μικρή γειτονιά διεκδικούν κάποια

περίεργα πρωτεία. Διεκδικούν τη μοναδικότητα, αρνούνται να αναγνωρίζουν τη σημασία

και την αξία του άλλου και αυτό είναι μια πηγή, μιας ρατσιστικής, καμιά φορά,

Page 75: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 75

συμπεριφοράς. Και μια τέτοια συμπεριφορά οδηγεί στον εκφυλισμό και στην εξαφάνιση

όλων αυτών που πιστεύουν πως είναι μόνοι και πρώτοι σε όλα. Και με τον τρόπο αυτό

χάνεται η ιδιαιτερότητά τους, χάνεται και ξεχνιέται αυτό που προσέφεραν στη γενική

ιστορία ενός τόπου, της οικουμένης ολόκληρης καμιά φορά. Και ένα τέτοιο αποτέλεσμα,

η απώλεια δηλαδή της πραγματικής και ιστορικά προσδιορισμένης ιδιαιτερότητας

οδηγεί στην υποταγή. Οδηγεί στην

υποταγή της λαίλαπας, της γνωστής

μας παγκοσμιοποίησης. Οδηγεί στον

τελικό αφανισμό μιας τοπικής, μιας

εθνικής κουλτούρας. Θέλω να πω με

όλα αυτά πως την ιστορική σημασία

της Περραιβίας πρέπει να την

προσεγγίσουμε σε σχέση με τις άλλες

πραγματικότητες της αρχαιότητας. ε

σχέση με τα άλλα, με αυτά που

έπραξαν οι άλλοι.

Δεύτερη παρατήρηση. Η παρατήρηση

αυτή αγαπητές μου φίλες και αγαπητοί

μου φίλοι δεν ξεκινά από μια

προσωπική δική μου επιστημολογική

όπως τη χαρακτήρισα ή πολιτική θέση

για τα πράγματα και για την έρευνα

του παρελθόντος. Δεν σχετίζεται με

γενικές θεωρητικές θέσεις. Ξεκινά από

το ίδιο το ιστορικό γεγονός που απόψε μας απασχολεί και είναι η αρχαία Περραιβία.

ύμφωνα, όπως ξέρετε, μεταμοντέρνα -όπως λέγεται μία αντίληψη της ιστοριογραφίας-

άλλο το παρελθόν και άλλο η ιστορία. Και αυτό σημαίνει ότι οι ιστορικοί δεν είναι

υποχρεωμένοι να αγωνίζονται για τον εντοπισμό της αλήθειας. Δεν είναι ανάγκη

επομένως να αναζητούν τα στοιχεία εκείνα που θα δώσουν την αντικειμενικότητα στην

άποψή τους. Μπορεί ο καθένας, λέει αυτή η άποψη, απ' αυτούς που ερμηνεύει το

παρελθόν όπως αυτός νομίζει να το ερμηνεύσει. Με βάση τις προσωπικές του

προσλαμβάνουσες, με βάση τα περιεχόμενα της προσωπικής του συνείδησης. Άρα είναι

νόμιμο, σύμφωνα με την άποψη αυτή, αν δύο ιστορικοί αποφασίσουν να γράψουν για το

ναζισμό του Φίτλερ, ο ένας να τον χαρακτηρίσει μια τραγική και καταστροφική για την

ανθρωπότητα πολιτική -όπως και ήτανε εξάλλου- και ο άλλος σαν ευεργετική και

Εικόνα 116

Page 76: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 76

φιλάνθρωπη. Και σύμφωνα με την άποψη να έχουν και οι δυο δίκιο. Και να έχουν και οι

δυο το ίδιο αντικειμενικό στοιχείο στα γραπτά τους.

Για την Περραιβία όμως δεν μπορεί να συμβεί αυτό. Όσοι ιστορικοί και αν ασχοληθούν μ'

αυτήν αναγκαστικά θα πούνε τα ίδια πράγματα. Θα κάνουν τις ίδιες ερμηνείες και θα

βγάζουν τα ίδια συμπεράσματα. Και αυτό γιατί η αρχαία Περραιβική Σρίπολη δεν είναι

ένα απλό και απροσδιόριστο παρελθόν. Δεν μπορεί να είναι το δημιούργημα μιας

προσωπικής συνείδησης ενός τυχαίου ιστοριογράφου της μιας ή της άλλης

ιστοριογραφικής θεωρίας. Η αρχαία Περραιβία περιγράφεται ως πραγματικότητα που

δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανείς από τέσσερις βασικές πηγές.

Πρώτη πηγή: ο ιστορικός Σίτος Λίβιος.

Δεύτερη πηγή: τα ερείπια των πόλεων που την αποτελούσαν, Άζωρος, Δολίχη, Πύθιο.

Σρίτη πηγή: τα γενικά αρχαιολογικά ευρήματα και

τέλος: τις φιλολογικές μαρτυρίες. Ξέρετε όλοι σας πολύ καλά ότι η Περραιβική

Σρίπολη αναφέρεται από τον Όμηρο. Ο πηδαλιούχος της Αργούς ήταν ο Άζωρος.

Πιστεύεται ότι από αυτόν πήρε το όνομά της η πόλις Άζωρος. Και στην Αργοναυτική

Εκστρατεία πήρε μέρος ο Μάντις Μόψος. Επίσης, σύμφωνα με τον κατάλογο των υιών

του Ομήρου, η Περραιβία έδωσε στον Σρωικό Πόλεμο εξήντα δύο καράβια και ο

Αγαμέμνονας είχε δώσει εκατό.

Επομένως ότι και αν θελήσουν να γράψουν οι ιστορικοί, όποιες ερμηνείες και αν μας

προτείνουν, η Περραιβία ως παρελθόν δεν παραχαράσσεται. Είναι αυτή και αυτή θα

μείνει. Και αυτή είναι που περιμένει την έρευνα. Γι' αυτό, εκείνο που μένει να

αναζητηθεί και να διατυπωθεί ως τελικό συμπέρασμα είναι η σημασία της πρώτα ως

γεωγραφικό σύστημα και το ρόλο που έπαιξε στη δημιουργία της γειτονίας. Η λέξη

Περραιβία προέρχεται από πέρας, από πόρος, από πέρασμα. Είχε πολλά περάσματα

προς άλλες περιοχές. Από το αραντάπορο, από Κατερίνη, απ' τον Σηταρήσιο. Δεν είναι

μία απομονωμένη περιοχή. Επομένως, αυτό το γεωγραφικό χαρακτηριστικό πρέπει να

αναδειχθεί στην έρευνα. Γιατί έπαιξε ρόλο όχι μόνο να δημιουργηθούν γειτονίες αλλά

να κινηθούν λαοί και να διαμορφωθούν συνθήκες για την ανάπτυξη πολεμικών

συγκρούσεων. Και αυτός ο ρόλος τελικά αποκτά το χαρακτήρα μιας ιστορικής

λειτουργίας και δεύτερο αποκτά σημασία ως πρότυπο πολιτειακής οργάνωσης που

αναδεικνύει τις δυνατότητες των λαών, άρα και των επί μέρους κοινωνιών να δράσουν

και να παραγάγουν ιστορία, μέσα από κοινές αποφάσεις και κοινή αντίληψη της

πραγματικότητας. Γι' αυτό ακριβώς το ζητούμενο προσδιορίζει την ανάγκη για τη

συστηματική οργάνωση των αρχαιολογικών ερευνών στην περιοχή. Μιλώ για την

Page 77: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 77

έρευνα εκείνη που δεν θα περιοριστεί μόνο στον εντοπισμό και τη συλλογή ερειπίων

κινητών ή όχι. ας παρακαλώ απαλλαγείτε απ' αυτή τη δουλεία των μικρών – μικρών

πραγμάτων. Η Περραιβία χρειάζεται τα μεγάλα πράγματα να αναδειχθούν. Σις

μεγάλες εσωτερικές της αλήθειες. Πρέπει λοιπόν να προχωρήσει και στη συστηματική

μελέτη ή έρευνα και στη δημοσίευσή της.

Μόνο έτσι πιστεύω θα καταστεί δυνατή η ένταξη της

Περραιβίας σε ένα σύνθετο σύστημα και θα αναδειχθεί

ο ρόλος της ως ενός συγκεκριμένου και οργανικά

δεμένου στοιχείου με το ευρύτερο αρχαιοελληνικό

παρελθόν που ότι και αν προτείνουν οι μεταμοντέρνοι

θεωρητικοί της ιστοριογραφίας παραμένει -θα

χρησιμοποιήσω τις εκφράσεις του Παρμενίδη του

προσωπογραφικού Υιλοσόφου- παραμένει συνεχές και

ανόλεδρο. Και έχει ανάγκη η Ελληνική Περιφέρεια από

τέτοιες έρευνες για να καταδειχθεί πως αυτός ο τόπος

δεν έχτισε μόνο τον Παρθενώνα, ούτε κατασκεύασε

μόνο το Μουσείο της Ακρόπολης. Μέσα στα χώματα

του τόπου αυτού κρύβονται αλήθειες απαράμιλλες που

η κάθε μια μιλά με το δικό της τον τρόπο. Περιγράφει

τα δικά της τα πεπραγμένα και αναδεικνύει το δικό

της, το ιστορικό μεγαλείο. Και αυτός ο τόπος, ο δικός σας, κρύβει μέσα του πολύ

μεγάλες τέτοιες αλήθειες. Ήρθε η ώρα να βγουν στην επιφάνεια. Ευχαριστώ.

Οκηιία ηοσ αρταηοιόγοσ θ. Σπύροσ Κοσγηοσκηδόγιοσ

Καλησπέρα σας,

κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι,

Η σημερινή ανακοίνωση θα είναι λίγο διαφορετική απ' αυτές που έχετε ακούσει τα

τελευταία χρόνια από εμένα. Φωρίζεται σε τρία μέρη: Σο πρώτο μέρος θα είναι και

σύντομο, θα είναι οι χρονιές που σκάψαμε με λίγες φωτογραφίες. Σο δεύτερο μέρος που

θα είναι και το κύριο, είναι τα ευρήματα των ανασκαφών. Θα δούμε μόνο φωτογραφίες.

Εγώ απλώς θα βάλω τους τίτλους από κάτω και θα κάνω μικρά σχόλια και το τρίτο

μέρος είναι αφιερωμένο στα πρόσωπα της ανασκαφής, δηλαδή στους ανθρώπους που

έχουν δουλέψει για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο.

Εικόνα 117

Page 78: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 78

Εικόνα 118

Ξεκινάμε με τη

φωτογραφία που

δείχνει τον Όλυμπο,

γιατί ο Όλυμπος είναι

το Α και το Ψ της

περιοχή.

Εικόνα 119

Εδώ είναι μια

αεροφωτογραφία της

περιοχής Καστρί, το

τριγωνάκι που βλέπετε

στο κέντρο είναι ο

χώρος της Ακροπόλεως.

Page 79: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 79

Εικόνα 120: Μια μακρινή

φωτογραφία. Σο

στέγαστρο που

φαίνεται στο βάθος

είναι αυτό που

φιλοξενεί τη Βασιλική

Α΄.

Εικόνα 121: Η Βασιλική

Α΄, η οποία σκάφτηκε το

2002 και μας έδωσε το

γνωστό υπέροχο

ψηφιδωτό δάπεδο.

Page 80: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 80

Εικόνα 122: Η Βασιλική

Β΄. Σρίκλιτη Βασιλική

και αυτή, μεγαλύτερη

από την πρώτη.

Εικόνα 123: Ο χώρος της

Ακροπόλεως που

ανεβήκαμε το 2007 και

βρήκαμε μία σειρά από

κτίσματα. Σο τείχος της

Πόλεως στη γωνία

κάτω αριστερά είναι

Πύργος και στο επάνω

μέρος είναι η τρίκλιτη

Βασιλική, η τρίτη

Βασιλική που βρήκαμε

με τις δύο κόγχες όπως

φαίνεται.

Page 81: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 81

Εικόνα 124: Πανοραμική

φωτογραφία Βασιλικής

Γ. Σο τελευταίο εύρημα

των τελευταίων δύο

χρόνων. ώζεται σε

καλό ύψος με πήλινα

δάπεδα στο κεντρικό

κλίτος. Διακρίνονται τα

διάφορα κτίσματα και

στη γωνία ο Πύργος.

Εικόνα 125: Σο τελευταίο

εύρημα, το περσινό.

Είναι ο δρόμος που

αποκαλύψαμε και ο

οποίος φαίνεται να

χωρίζει τουλάχιστον

αυτό το μέρος της

Πόλεως. Σο χωρίζει σε

νησίδες σε περιοχές με

κατοικίες και

εργαστήρια.

Page 82: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 82

Εδώ πλέον θα δούμε τα ευρήματα γιατί δεν τα έχετε δει όλα μαζεμένα.

Εικόνα 126: Επάνω:

μαχαίρια που βρήκαμε

στην ανασκαφή. Κάτω:

μαχαίρια που έχουν

βρεθεί σε άλλες

ανασκαφές. Βλέπουμε

τις ομοιότητες που

υπάρχουν. Αυτό θα

γίνεται συνέχεια για να

καταλαβαίνετε και

άλλα ευρήματα από

άλλες περιοχές.

Εικόνα 127: Λόγχες που

βρέθηκαν στο χώρο της

Ακροπόλεως και

μάλιστα λόγχες οι

οποίες -θα δούμε και

παρακάτω- ήταν

καρφωμένες στο χώμα.

Είναι από την

τελευταία φάση της

Πόλεως, η οποία

καταστράφηκε με βίαιο

τρόπο. Εκτός από το

στρώμα πυράς που

βρήκαμε και τέτοια

πολλά υπολείμματα

από όπλα.

Page 83: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 83

Εικόνα 128: Άλλη μία

λόγχη.

Εικόνα 129: Λόγχες

διαφορετικών τύπων

Page 84: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 84

Εικόνα 130: Αρ. θ λόγχη

καρφωμένη στο χώμα.

Δεξ. η λόγχη αφού

συντηρήθηκε.

Εικόνα 131

Εικόνα 132

Από τα λίγα ευρήματα που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο. Απελατίκιο λέγεται ή

κεφαλοθραύστης. Έδιναν δυνατά χτυπήματα στο κεφάλι του αντιπάλου. Αποτελείται

από μολύβι, βλέπετε και τα στίγματα -τις μυτούλες από σίδηρο.

Page 85: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 85

Εικόνα 133: Υωτογραφίες

από χειρόγραφα που

δείχνουν τον οπλισμό

των στρατιωτών.

Εικόνα 134: Προς

σύγκριση.

Page 86: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 86

Εικόνα 135: Εδώ πλέον

μπαίνουμε στην

κατοικία γιατί βρήκαμε

και διάφορα

αντικείμενα που έχουνε

σχέση με τη γυναίκα

και με τους αργαλειούς.

Κάτω αριστερά βλέπετε

τα βαρίδια που

κρεμόντουσαν κάτω.

Κάτω στον αργαλειό,

είναι οι λεγόμενες

αγνύθες.

Εικόνα 136: Βελόνες, οι

οποίες είναι όμοιες με

αυτές που

χρησιμοποιούν σήμερα

οι γυναίκες. Δεξ.

Βελόνες, δαχτυλήθρες

και το καρούλι ή πηνίο

που χρησιμοποιούσαν

για να τυλίγουν το

νήμα.

Page 87: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 87

Εικόνα 137: Αρ, ευρήματα

της δικής μας

ανασκαφής. Δεξ,

αντίστοιχα που έχουν

βρεθεί από άλλες

ανασκαφές -το

τσιγκελάκι έχει βρεθεί

όπως το βλέπετε.

Εικόνα 138: Πηνία,

μεγάλα καρούλια που

τυλίγανε το νήμα.

Page 88: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 88

Εικόνα 139: Σο στόλισμα.

Επάνω είναι οι πόρπες

που βρήκαμε στην

ανασκαφή., Κάτω

αντίστοιχες πόρπες που

έχουνε βρεθεί σε άλλες

ανασκαφές.

Εικόνα 140: Κλειδαριά.

Επάνω όπως την έχουμε

βρει και κάτω

αντίστοιχες που

υπάρχουν και στο

μουσείο Θεσσαλονίκης.

Page 89: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 89

Εικόνα 141: Σα κλειδιά.

Μικρό και μεγάλο

κλειδί. Κάτω

αντίστοιχα κλειδιά.

Εικόνα 142: τηρίγματα

για τον φωτισμό.

Βλέπετε δεξιά πως

είναι σε άλλα μουσεία

και αριστερά τα

τσιγκελάκια που

βρήκαμε για να

κρατάνε το γυάλινο

αυτό φωτιστικό.

Page 90: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 90

Εικόνα 143: Εργαλεία που

βρήκαμε στην

ανασκαφή.

Εικόνα 144: Μία λαβίδα

Page 91: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 91

Εικόνα 145: Σριπτήρες ή

γουδοχέρια

Εικόνα 146: Αριστερά,

αυτό που έχουμε βρει

στην ανασκαφή. Δεξιά,

αντίστοιχο που έχει

βρεθεί σε άλλη

ανασκαφή.

Page 92: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 92

Εικόνα 147: Οι λεκάνες

όπου τρίβανε την τροφή.

Εικόνα 148: Δεξιά,

λεκάνη αντίστοιχη που

έχει βρεθεί στην

ανασκαφή στο Καστρί.

Page 93: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 93

Εικόνα 149: Μηλόπετρες.

Δεξιά αυτές που έχουμε

ήδη στην ανασκαφή.

Αριστερά διακρίνεται

το επάνω μέρος που

τρίβανε την τροφή.

Εικόνα 150: Ένα ακέραιο

πιθάρι. Αριστερά, όπως

ήταν μέσα στο χώμα.

Δεξιά όπως βγήκε

ολόκληρο.

Page 94: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 94

Εικόνα 151: Οι γραφές.

Εικόνα 152: Δυστυχώς δεν

είχαμε γραπτά κείμενα.

Αυτά είναι χαράγματα

τοιχογραφιών που

προέρχονται από τη

Βασιλική Α΄ και ήτανε

στο χώρο της

ανασκαφής.

Μικρά οστέινα

πλακίδια. Σρία έχουνε

βρεθεί στο χώρο του

πύργου. Βλέπετε είναι

και από τις δύο πλευρές γραμμένα και μπορούμε να διακρίνουμε στο μεσαίο κάτω

‚ΘΕΟΔ‛ -ΘΕΟΔΨΡΟΤ πιθανόν.

Page 95: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 95

Εικόνα 153: Αριστερά,

ευρήματα από την

ανασκαφή. Κάτω

αντίστοιχο που μοιάζει

και μπορεί να ανήκει σε

κάτι αντίστοιχο.

Εικόνα 154: ταθμί. Ένα

βαρίδιο που δηλώνει και

το βάρος.

Page 96: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 96

Εικόνα 155: Επάνω:

κουδούνα όπως

βρέθηκε. Κάτω:

αντίστοιχες που έχουν

βρεθεί σε άλλες

ανασκαφές.

Εικόνα 156: Ένα κουμπί

οστέινο.

Page 97: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 97

Εικόνα 157: Επάνω:

στολισμός από τις

πόρπες, ασημένιες και

χάλκινες όπως έχουν

βρεθεί. Κάτω:

αντίστοιχη που ανήκει

σε έναν αξιωματούχο

και βρίσκεται στο

μουσείο της

Θεσσαλονίκης.

Εικόνα 158

Σαφές δεν είχαμε. Αν

εξαιρέσουμε τη μεγάλη

ταφή που είχαμε μέσα

στη Βασιλική Α΄, τρεις

ταφές από νήπια

βρεθήκανε μέσα σε

χώρους εργαστηρίων

κάτω από τα δάπεδα

στους υπόλοιπους

χώρους. Μιλάμε για

ταφές νηπίων.

Page 98: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 98

Εικόνα 159: Όταν

ανακαλύφθηκε ο τάφος.

Δεξιά, διακρίνεται το

νήπιο.

Εικόνα 160: Από τη

συγκεκριμένη επιγραφή

μπορούμε να μιλήσουμε

ότι έχουμε να κάνουμε

με τη Δολίχη.

Πρόκειται για ένα

βάθρο αγάλματος το

οποίο χτίσθηκε στη

Βασιλική Γ΄ όπου

αναφέρεται στις τρεις

πρώτες σειρές ‚ΠΟΛΙ

Η ΔΟΛΙΦΑΙΨΝ -ΠΟΛΙ

ΥΟΞΙΝΟΤ ΣΗΝ

ΕΤΕΡΓΕΣΗΝ‛ και

επάνω ακριβώς υπάρχει το ίχνος από τα πόδια του αγάλματος.

ε μια δεύτερη περίοδο, συμπληρώθηκε πάνω στο μάρμαρο -γράφτηκε- μια

απελευθερωτική επιγραφή, η οποία είναι μεταγενέστερη.

ε μια τρίτη περίοδο, όταν χτίσανε την Βασιλική πήραν το μάρμαρο για οικοδομικό

υλικό και χτίσανε τη Βασιλική.

Page 99: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 99

Εικόνα 161: Μικρά λίθινα

εργαλεία προϊστορικής

εποχής που βρέθηκαν

στη Βασιλική Α΄ και στο

χώρο της Ακροπόλεως.

Εικόνα 162: Η αρχαιότερη

επιγραφή που έχουμε

βρει μέχρι σήμερα και

ανάγεται στα τέλη του

τετάρτου, αρχές του

τρίτου αιώνα και μιλάει

για τον ΑΑΛΕΞΑΝΔΡΟ

ΕΤΔΗΜΟΤ ο οποίος την

αφιερώνει στον

ΗΡΑΚΛΗ ΚΤΝΑΓΙΔΑΙ.

Ο ΗΡΑΚΛΗ

ΚΤΝΑΙΓΙΔΑ είναι ένας

Θεός αγαπητός πάρα

πολύ στους Μακεδόνες.

Πιθανότατα στο χώρο

της Ακροπόλεως υπήρχε ένας Ναός αφιερωμένος στον ίδιο τον Ηρακλή. Σο λέμε αυτό

γιατί βρεθήκανε αρκετές επιγραφές που αναφέρονται στο Ιερό του Ηρακλέους.

Page 100: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 100

Εικόνα 163: Επιγραφή που

μιλάει για τον ιερέα του

Ηρακλή και για τους

Νεωκόρους όπως

διαβάζεται

«ΑΝΣΙΓΕΝΗ

ΑΡΙΣΕΡΟΤ ΕΛΕΤΚΟ

ΕΠΙΓΕΝΟΤ‛ οι οποίοι

είναι νεωκόροι του Ναού,

ενώ ο ΑΔΜΗΣΟ

ΑΜΤΝΣΟΤ είναι ο

ιερέας του Ηρακλή.

Εικόνα 164: Επιγραφή

αφιερωμένη στον ιερέα

του Ηρακλή

‚ΜΕΛΕΑΓΡΟ

ΑΝΑΓΡΟΤ‛.

Page 101: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 101

Εικόνα 165: Χήφισμα που

συνδέεται με την πόλη

της Λάρισας. Κάτω

διαβάζεται ότι αυτή η

επιγραφή -το ψήφισμα-

ήταν τοποθετημένο στο

ιερό του Ηρακλέους.

Εικόνα 166: Η πιο

σημαντική επιγραφή

που βρέθηκε τα

τελευταία χρόνια και

είναι η μοναδική που

έχει βρεθεί,

τουλάχιστον μέχρι

σήμερα, παγκοσμίως.

Αναφέρεται το όνομα

του ΛΕΤΚΙΟΤ

ΑΙΜΤΛΙΟΤ ΛΕΤΚΙΟΤ ο

οποίος ήταν

ΣΡΑΣΗΓΟ ΤΠΑΣΟ

ΣΨΝ ΡΨΜΑΙΨΝ. Είναι

μία επιγραφή η οποία χωρίζεται σε τρία μέρη. Είναι τρεις επιστολές. τέλνει ο

ΛΕΤΚΙΟ ο ΤΠΑΣΟ, αυτός των ΡΨΜΑΙΨΝ, στην πόλη των Γόννων γιατί μιλάει για το

ΔΗΜΟΥΙΛΟ που κατάγεται από τη Δολίχη και οι Γόννοι για κάποιο λόγο δεν τηρήσανε

κάποια συμφωνία. Ο ΔΗΜΟΥΙΛΟ αυτός και ο ΛΕΤΚΙΟ ΑΙΜΤΛΙΟ ΛΕΤΚΙΟΤ έχουνε

κάποια σχέση. Σην επιγραφή αυτή την μελετούν, δεν ξέρουμε ακόμη τα πορίσματα και

τα αποτελέσματα της, αλλά αυτό που ξέρουμε είναι ότι αυτός ο ΛΕΤΚΙΟ ο ΤΠΑΣΟ

των ΡΨΜΑΙΨΝ είναι ο ΑΙΜΤΛΙΟ ΠΑΤΛΟ ο νικητής της Πύδνας.

Page 102: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 102

Εικόνα 167: Μεγάλη

επιγραφή,

απελευθερωτική,

γραμμένη από τις τρεις

πλευρές. Η παλιότερη

είναι το 50 π.Φ. και

φθάνει μέχρι το 80 μ.Φ.

Εικόνα 168: Βάση

γυναικείου αγάλματος

με την επιγραφή κάτω.

Page 103: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 103

Εικόνα 169: Μικροί

βωμίσκοι. Όλα αυτά

βρεθήκανε στο χώρο

της Ακροπόλεως

συγκεντρωμένα σε ένα

σημείο κοντά στη

Βασιλική Γ΄.

Εικόνα 170: Επιτύμβιες

ανάγλυφες στήλες με

ιππείς. Αγαπητό θέμα

σε όλη την Ελλάδα.

Page 104: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 104

Εικόνα 171: Εδώ είναι

κομμάτια, τμήματα από

αγάλματα, ένα χέρι και

μπράτσα.

Εικόνα 172: Εδώ είναι το

κάλυμμα μιας παιδικής

σαρκοφάγου, βλέπετε

χαραγμένη, δεν

βρήκαμε δυστυχώς το

κάτω μέρος. Σο

κάλυμμα αυτό ήταν

εντοιχισμένο στον τοίχο

της Βασιλικής.

Page 105: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 105

Εικόνα 173: Σο τελευταίο

εύρημα ήταν αυτό που

χρησιμοποιήθηκε ως

σκαλοπάτι, είναι των

τελευταίων ημερών,

πέρυσι.

Φρησιμοποιήθηκε ως

σκαλοπάτι στον

Νάρθηκα της Βασιλικής

Γ΄. Ήταν ανάποδα

τοποθετημένο. Βλέπετε

μία γυναικεία μορφή και

ένα παιδάκι δίπλα. Σο

κάτω μέρος που ήταν

πακτωμένο μέσα στο

χώμα μέχρι ένα σημείο και κάτω από τα πόδια υπήρχε επιγραφή.

Εικόνα 174: Παλαιότερα

ευρήματα κεραμικής.

ύμφωνα με τους

συναδέλφους

αρχαιολόγους της 15ης

Εφορείας Κλασσικών

Αρχαιοτήτων έχουμε

και γεωμετρικά που

σημαίνει ότι έχουμε τα

προϊστορικά. Έχουμε

βρει τα γεωμετρικά,

μας λείπει η κλασσική

περίοδος που δεν

έχουμε εντοπίσει ακόμη,

έχουμε βρει ελληνιστικά, έχουμε ρωμαϊκά έχουμε παλαιοχριστιανικά. Δεν μένει τίποτα

άλλα παρά να βρούμε και την κλασσική περίοδο πάνω στο Καστρί.

Page 106: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 106

Εικόνα 175: Σμήμα ενός

αγγείου με ερωτική

σκηνή.

Εικόνα 176: Μικρό

κεφάλι από ειδώλιο.

Page 107: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 107

Εικόνα 177: Ευρήματα

από μαρμάρινους

κιονίσκους από τη

Βασιλική Γ΄.

Εικόνα 178: Οι

λεπτομέρειες.

Page 108: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 108

Εικόνα 179:

Σοιχογραφίες.

Ελάχιστες

τοιχογραφίες έχουν

σωθεί. Οι περισσότερες

υπάρχουν ακόμη στη

Βασιλική Γ΄ και

προσπαθούμε να τις

συντηρήσουμε όσο

μπορούμε γιατί είναι

μικρά σπαράγματα.

Αυτή προέρχεται από

τη Βασιλική Α΄. Είναι

ένα πρόσωπο με τα

μεγάλα χαρακτηριστικά μάτια.

Εικόνα 180: Σο ίδιο.

Page 109: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 109

Εικόνα 181: Προέρχεται

από τη Βασιλική Γ΄ που

εικονίζει ένα σπίτι.

πίτι υπάρχει και στο

επάνω μέρος και στο

κάτω μέρος και

αριστερά και δεξιά.

Εικόνα 182: Αγγείο. Είναι

το τελευταίο που

συντηρήθηκε πριν

μερικές μέρες.

Page 110: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 110

Εικόνα 183: Καπάκι

γάστρας όπως το

σημερινό μεταλλικό.

Αυτό είναι πήλινο.

Εικόνα 184: Καπάκι από

πιθάρι.

Page 111: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 111

Εικόνα 185: Δεξιά:

πινάκια που έχουμε

βρει στην ανασκαφή με

ζωγραφιστό διάκοσμο.

Αριστερά: αντίστοιχα

πιάτα που έχουν βρεθεί

στην Νέα Αγχίαλο

Μαγνησίας.

Εικόνα 186: Σμήματα

αγγείων συντηρημένα.

Page 112: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 112

Εικόνα 187: Σο ίδιο.

Εικόνα 188: Πυρίμαχο

σκεύος. Σοποθετούταν

πάνω σε φωτιά. Από τις

τρύπες περνούσαν οι

φλόγες, υπήρχε ένα

στέλεχος κεντρικό και

επάνω τοποθετούσαν το

πήλινο αγγείο.

Page 113: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 113

Εικόνα 189: Λυχνάρια.

Επάνω λυχνάρι που

έχουμε σε ανασκαφή

και κάτω αντίστοιχο

που έχει βρεθεί σε άλλη

ανασκαφή.

Εικόνα 190: Λυχνάρια,

διαφορετικά.

Page 114: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 114

Εικόνα 191: Λυχνάρι με

πέντε οπές.

Εικόνα 192: Υυλαχτό το

οποίο κρεμούσαν οι

στρατιώτες στο λαιμό

και περιείχε λάδι ή

αγίασμα. Κάτω

ολόκληρα όπως έχουν

βρεθεί, του Αγίου Μηνά

ονομάζονται, και πάνω

αυτά που έχουμε βρει

εμείς.

Page 115: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 115

Εικόνα 193: Κοσμήματα.

Ελάχιστα κοσμήματα

έχουμε βρει και είμαστε

τυχεροί γι' αυτά που

βρήκαμε γιατί πιθανόν

τα χάσανε με βίαιο

τρόπο και βιαστικά.

Ασημένια ενώτια που

φορούσαν οι γυναίκες

και είναι της

προχριστιανικής

περιόδου φυσικά.

Εικόνα 194

Εικόνα 195

Και τώρα πάμε στο τρίτο μέρος που είναι τα πρόσωπα της ανασκαφής. Αυτοί που

δουλέψανε όλα αυτά το χρόνια για να δούμε όλα αυτά σήμερα. *...+

Εδώ είναι ο πρώτος αγιασμός που έγινε το 2002 και θα ήθελα να ευχαριστήσω τον τότε

Δήμαρχο κύριο Καψάλη. υζητώντας σήμερα στην πλατεία με τον ίδιο, του είχα πει ότι

Page 116: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 116

εκεί που κάναμε τον αγιασμό αποδείχθηκε αργότερα ότι ήμασταν ακριβώς πάνω από την

Αγία Σράπεζα. [...]

Εδώ θα 'θελα να ευχαριστήσω το δεύτερο Δήμαρχο Λιβαδίου τον Γιάννη Γκούμα και τον

νυν Δήμαρχο κύριο Γαλάνη. [...]

Εδώ είναι οι εκδηλώσεις που κάνουμε κάθε χρόνο το επτέμβριο προς τιμή του Προφήτη

Ζαχαρία στο χώρο της Βασιλικής Α΄. [...]

Και εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω, μια και μου δίνεται η ευκαιρία, τον κύριο Λάζαρο

Δεριζιώτη που χωρίς τη βοήθειά του για να συνεχίσουμε αυτό το έργο δεν θα φτάναμε

εδώ που φθάσαμε. Και θέλω να τον ευχαριστήσω γιατί με βοήθησε πάρα πολύ και με

βοηθάει για το έργο το οποίο κάνουμε στο χώρο της Δολίχης και όχι μόνο.

Και εδώ τελειώνει η σημερινή παρουσίαση, ήμουνα λιτός, σας έδειξα αρκετά πράγματα

και ήθελα να μιλήσω ελάχιστα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πολιτιστικό ύλλογο

της Δολίχης, το Δήμο Λιβαδίου που κάθε χρόνο ανεξάρτητα ποιος είναι Δήμαρχος

βοηθάει στις ανασκαφές και τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά μου και

τους φίλους μου που με ανέχονται όλα αυτά τα χρόνια.

ας ευχαριστώ πολύ.

Οκηιία ηοσ αρτηηέθηολα θ. Νηθοιάοσ Σακαρά

Ακολούθησε ο αρχιτέκτονας κ.

Νικόλαος αμαράς με θέμα

“Αρχιτεκτονική διαμόρφωση –

διευθέτηση αρχαιολογικού χώρου

Καστριού Δολίχης – κέψεις και

Προβληματισμοί”

υνηθίζεται, σ’ ένα πρόλογο, να

παρουσιάζεται, εν συντομία, τι θα

περιλαμβάνει η ομιλία, που θα

ακολουθήσει. Θεωρώ πως κάτι τέτοιο θα μπορούσα να το αποφύγω, μια και θα 'χω την

άνεση να σας τα πω, στη συνέχεια, αναλυτικά. ας παρακαλώ, όμως, να μου

επιτρέψετε, αντί γι’ αυτό να σας αναφέρω δυο πράγματα που δεν θα περιλαμβάνει η

αποψινή μου ομιλία.

Εικόνα 196

Page 117: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 117

Δεν θα ακούσετε, λοιπόν, απόψε, λόγια επαινετικά για το Καστρί σας. Καθώς είναι δική

σας προίκα πολιτισμική, που την κληρονομήσατε από τους προγόνους σας, νομίζω πως

εσείς γνωρίζετε, καλύτερα από μένα και την αξία του και τη σημασία του για σας. Θα

κινδύνευα, αν επιχειρούσα κάτι τέτοιο, να αποδειχθώ το ίδιο ανόητος με τον σοφιστή

εκείνο, που πήγε να απαγγείλει στους παρτιάτες λόγο επαινετικό για τον Ηρακλή, τον

‘’δικό τους’’ ήρωα και που στους πρώτους

κιόλας στίχους τον διέκοψε ένας

παρτιάτης ρωτώντας τον ‘’και ποιος

κατηγορεί τον Ηρακλή;’’. Θα ταίριαζαν,

αντί των ελάχιστων δικών μου λόγων,

καλύτερα του ολωμού οι στίχοι ‘’κι είναι

δικό σου δόξασμα, δικός σου πλούτος είναι,

πνεύμα καλό, που σ’ άρεσε φωνή να μου

χαρίσεις’’.

Σο δεύτερο πράγμα που δεν θα περιλαμβάνει η αποψινή μου ομιλία είναι μια αναλυτική

παρουσίαση της αρχιτεκτονικής μελέτης του αρχαιολογικού χώρου του Καστριού. Κι

αυτό, γιατί δε θέλω να μετατρέψω αυτή την ομιλία σε άχαρη διαδικασία παρουσίασης

τεχνικών όρων και αναλυτικών περιγραφών, αλλά, κυρίως, γιατί δε θέλω να ξοδέψω

για κάτι τέτοιο τη σπάνια αυτή ευκαιρία, που έχω απόψε, να μπορώ να σας απευθυνθώ

άμεσα, οπότε και θεωρώ σημαντικότερο να προσπαθήσω στο χρόνο αυτό να σας εξηγήσω

τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισα τον ιδιαίτερο αυτό χώρο, το Καστρί σας.

Η μελέτη αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης - διευθέτησης ενός αρχαιολογικού χώρου είναι

ίσως από τις πιο απαιτητικές αλλά και γι’ αυτό από τις πιο γοητευτικές μελέτες. Έτσι

κι αλλιώς το πιο ενδιαφέρον μέρος ενός οποιουδήποτε αρχιτεκτονικού έργου είναι η

εναρμόνισή του με το περιβάλλον του, φυσικό και ανθρωπογενές, υλικό και άυλο,

χτισμένο και πολιτισμικό με την ευρύτερη έννοια του όρου.

Καθώς αρχιτεκτονική δεν γίνεται ποτέ εν κενώ, αποτελεί αυτονόητη υποχρέωση, αλλά

και κοινωνική ευθύνη του αρχιτέκτονα να λάβει υπ’ όψη του το άμεσο και έμμεσο

περιβάλλον, στο οποίο παρεμβαίνει, και να κάνει τη νέα του αρχιτεκτονική πρόταση σε

ανταπόκριση μ’ αυτό.

την ειδική δε περίπτωση, που το περιβάλλον αυτό συγκροτεί ένα αρχαιολογικό

αντικείμενο, ένα μνημείο, οι υποχρεώσεις σεβασμού του και υπεύθυνης μεταχείρισής

του κατά την αρχιτεκτονική μελέτη προβλέπονται από ένα στέρεο θεσμικό πλαίσιο, που

το συγκροτούν διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις για την Προστασία της Πολιτιστικής

Κληρονομιάς, αλλά και μια διόλου ευκαταφρόνητη διεθνής αλλά και ελληνική πλέον

Εικόνα 197

Page 118: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 118

εμπειρία εφαρμογής του. τα παραπάνω θα μπορούσε κανείς να προσθέσει κι ένα

κώδικα δεοντολογίας, που θα πρέπει να διέπει τους ανθρώπους, που ασχολούνται με

επεμβάσεις κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και τον προσωπικό κώδικα αξιών

του καθενός τους, την παιδεία του, την ιδιαίτερη ευαισθητοποίησή του, την γενικότερη

στάση του απέναντι στο ζήτημα.

Από τα σπουδαστικά μας, ακόμη, χρόνια, τότε που οι φωτισμένοι δάσκαλοί μας, στην

αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου, προσέγγιζαν την αρχιτεκτονική παιδεία ‘’με

λογισμό και μ’ όνειρο’’ -λόγια κι αυτά του ολωμού, που συνήθιζε συχνά ν’ αναφέρει ο

Άρης Κωνσταντινίδης- είχαμε αντιληφθεί πως το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σύνθετο και

πολυδιάστατο και πως ακόμη και η πλέον ευσυνείδητη και προσεκτική θεώρησή του

μπορεί να αποτελέσει σημείο αμφιλεγόμενο.

Είχαμε την τύχη ανάμεσα στους πανεπιστημιακούς μας δασκάλους να

συμπεριλαμβάνεται η Αγνή Πικιώνη, κόρη του παγκόσμιας αναγνώρισης, θρύλου της

αρχιτεκτονικής, Δημήτρη Πικιώνη. το σπίτι της ομάδες σπουδαστών είχαμε το

μοναδικό προνόμιο να διαβάσουμε σε πρωτότυπα χειρόγραφα του Πικιώνη την ‘’έκθεσιν

επί των έργων διευθετήσεως εν Δελφοίς’’, ένα κείμενο του 1946, πραγματικό ευαγγέλιο

για τα ζητήματα αρχιτεκτονικών επεμβάσεων σε αρχαιολογικούς χώρους. Εκεί είχαμε

τη σπάνια τύχη ν’ αγγίξουμε τα μυθικά ριζόχαρτα με τα πρωτότυπα σχέδια του Αϊ

Δημήτρη του Λουμπαρδιάρη και των αρχιτεκτονικών διαμορφώσεων της ανόδου στο

βράχο της Ακρόπολης και στο λόφο του Υιλοπάππου, έργα της περιόδου 1953 - 1963, με

τα οποία ο Πικιώνης αναδείχθηκε σε αρχιτέκτονα οικουμενικής εμβέλειας.

Πως να ξεχάσει κανείς εκείνες τις πολύωρες συζητήσεις, που συχνά ξέφευγαν από το

αυστηρό πλαίσιο του γόνιμου ακαδημαϊκού

διαλόγου, πράγμα που το ενθάρρυνε και η

πολυσχιδής προσωπικότητα της Αγνής

Πικιώνη, με τις ποικίλες καλλιτεχνικές της

ευαισθησίες, αλλά κυρίως τα πολλαπλά

(αρχιτεκτονικά, φιλοσοφικά, λογοτεχνικά,

εικαστικά) ερεθίσματα του μοναδικού

αρχειακού υλικού του Δημήτρη Πικιώνη.

Έτσι άρχισε, με τρόπο σχεδόν αυτόματο, να

διαμορφώνεται μέσα μας ένα θεωρητικό

υπόβαθρο γι ένα πλαίσιο γενικών αρχών, που θα διέπει τις αρχιτεκτονικές επεμβάσεις

πλησίον αρχαιολογικών χώρων. ήμερα μετά από 30 χρόνια ανίχνευσα σ’ εκείνες τις

Εικόνα 198

Page 119: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 119

συζητήσεις τα σπέρματα της κατασταλλαγμένης μας πια φιλοσοφικής στάσης απέναντι

στο ζήτημα.

Σο θέμα δεν είναι απλό.

Η όποια ακραία θέση, που υπεραμύνεται της ‘’καθαρότητας’’ και της ‘’ακεραιότητας’’

των αρχαιολογικών χώρων, αποκλείοντας οποιαδήποτε σύγχρονη κατασκευή, που θα

κινδύνευε να λειτουργήσει ανταγωνιστικά, αδυνατεί να απαντήσει στα ερωτήματα, που

θέτει η ζωή με τις σημερινές της απαιτήσεις, όπως, στην προκειμένη περίπτωση, η

ασφαλής προσέγγιση των επισκεπτών. Μια τέτοια ακραία θέση ενέχει τον κίνδυνο,

επιζητώντας το απόλυτο, να παρέχει άλλοθι σε κάθε είδους εκ των υστέρων

αυθαιρεσία, που θα υπαγορεύει, ίσως, μια πραγματική ανάγκη.

τον αντίποδα αυτής της άποψης,

βρίσκεται η κρατούσα πρακτική της

παράκαμψης των διαδικασιών εκπόνησης

εξειδικευμένων μελετών και ελέγχου τους

από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες.

Αντιμετωπίζοντας το θέμα με

χαρακτηριστική ελαφρότητα, η συνήθης

πρακτική των αυθαίρετων καταστροφικών

επεμβάσεων, προτάσσει ως άλλοθι της

άγνοιας και της αδιαφορίας, τα ρωμαλέα, όσο και απατηλά, επιχειρήματα του

εκσυγχρονισμού και της πρακτικότητας.

Μακριά από το ανέφικτο της πρώτης, ρομαντικής άποψης, αλλά και από το

καταστροφικό της αδιάφορης δεύτερης, αναζητήσαμε το δρόμο της υπεύθυνης

προσέγγισης του προβλήματος και της προσεκτικής μελέτης των συγκεκριμένων

δεδομένων, ώστε να προκύψει η αυθεντική λύση για το χώρο.

Σην μελέτη μας χαρακτηρίζουν οι εξής προτεραιότητες:

α) Η διατήρηση της κλίμακας του χώρου. Όπως και στο αρ. 6 του Φάρτη της Βενετίας

αναφέρεται «η συντήρηση ενός μνημείου συνεπάγεται τη διατήρηση του άμεσου

περιβάλλοντός του στην κλίμακά του». Η αναζήτηση εκείνων των συμβατών μεγεθών

για τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές μορφές, που να μπορούν να συνυπάρξουν με το

μνημείο, ήταν το κύριο αντικείμενο της μελέτης μας. Γιατί, βεβαίως, δεν ήταν επιθυμητή

μια ανταγωνιστική κατασκευή, που να κυριαρχεί στο χώρο εις βάρος του μνημείου και

αντί να λειτουργήσει ως κατασκευή υποστήριξης της επισκεψιμότητας του μνημείου, να

το επισκιάσει και τελικά, με την αυτονομία της, να το υποκαταστήσει.

Εικόνα 199

Page 120: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 120

β) Η αναζήτηση συμβατών μορφών και σχημάτων. Η εναρμόνιση των νέων κατασκευών

με τα γειτνιάζοντα μνημεία, αλλά και με το περιβάλλον τους, απαιτούσε, καθ’ όλη τη

διάρκεια της μελέτης, μιαν αισθητική προσέγγιση με ιδιαίτερη προσοχή και

υπευθυνότητα. Οι παρατηρήσεις του Δ. Πικιώνη για τη διευθέτηση του αρχαιολογικού

χώρου των Δελφών είναι χαρακτηριστικές: «Σο τωρινόν αδιαμόρφωτον όριον (των

κρασπέδων) αντινομεί προς την καθαρότητα των σχημάτων. Μόνον έν φροντισμένον

καθαρόν και σαφές σχήμα θα ηδύνατο να εναρμονισθεί μετά των ριζωμάτων των

βράχων».

γ) Η προσεκτική επιλογή των υλικών κατασκευής. Ο Δημήτρης Πικιώνης αναζητεί τα

όρια μεταξύ παλιού και νέου: ΄΄Δεν είναι η μίμηση του παλιού που προτείνω. Ούτε

καταδικάζω νέων κατασκευών τη χρήση<΄΄. ΄΄Αν η μορφή θα είναι καινούρια ή παλιά

τούτο θα το ορίσουν τα στοιχεία της πραγματικότητας κι ιδιαίτερα η ύλη του έρ-γου. Μα

παλιά δεν πρέπει να είναι από απομνημόνευση. Ούτε καινούρια χωρίς μνήμη<΄΄. Οι

επεμβάσεις στο περιβάλλον του αρχαιολογικού χώρου σύμφωνα με το Φάρτη της

Βενετίας, άρθρο 9: «θα πρέπει να διαχωρίζονται από την αρχική αρχιτεκτονική σύνθεση

και να φέρνουν τη σφραγίδα της εποχής μας», άρθρο 12: «πρέπει να ενσωματώνονται

αρμονικά στο σύνολο, αλλά και να διακρίνονται από τα αυθεντικά μέρη, έτσι ώστε να μη

πλαστογραφούνται τα καλλιτεχνικά και ιστορικά

τεκμήρια του μνημείου» άρθρο 13: «δεν μπορεί να

γίνουν ανεκτές, παρά μόνο αν σέβονται όλα τα

ενδιαφέροντα μέρη του μνημείου, το παραδοσιακό του

πλαίσιο, την ισορροπία της συνθέσεώς του και τις

σχέσεις του με τον περιβάλλοντα χώρο».

Αναφερόμενος σε άλλη περίπτωση ο Δ. Πικιώνης,

μιλώντας για το υλικό της οδόστρωσης αναφέρει: «Σο

υπάρχον ασφαλτόστρωμα δεν είναι το αρμόζον... θα

έδει να αντικατασταθεί δια σκυροστρώματος».

δ) Η εξασφάλιση ανεμπόδιστης θέασης των μνημείων.

Οι νέες κατασκευές, που θα υποστηρίζουν την

ασφαλή επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο, θα έχουν μια διακριτική θέση σε σχέση με

τα μνημεία, ώστε να μη λειτουργήσουν ανταγωνιστικά και να μη παρεμβάλλονται στην

απρόσκοπτη θέαση των μνημείων. Μόνον έτσι -κατά τον Πικιώνη- «ο στοχαστικός

επισκέπτης θα ήτο ελεύθερος ν’ αναπολήση κατά την δύναμίν του τον... τόπον». ’ αυτή

την κατεύθυνση έχουν συνεκτιμηθεί οι υψομετρικές αποστάσεις για τη μεταξύ τους

οπτική επαφή και έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποιο βαθμό προτεινόμενη φύτευση για να

υποστηριχθούν οι ενδιαφέρουσες και να αποκλεισθούν οι ανεπιθύμητες θέες.

Εικόνα 200

Page 121: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 121

ε) Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Σα έργα οδοποιίας συνοδεύονται συνήθως

από ανεπιθύμητες επιδράσεις στο φυσικό τοπίο, όπως είναι τα πληγωμένα ανάντι πρανή

των εκσκαφών και τα ακόμη δυσμενέστερα κατάντι γυμνά πρανή των επιχώσεων με

φερτά αδρανή υλικά, ξένα προς την μορφή, το χρώμα και τη σύσταση του φυσικού

εδάφους. Γι’ αυτό επιλέχθηκε η ελάχιστη δυνατή διατομή οδού (πλάτους 3,50 μέτρων

στον αρχαιολογικό χώρο και 4,50 μέτρων μέχρι τη διασταύρωση), ώστε να προκύψουν

ελάχιστες εκσκαφές και επιχώσεις.

Όσον αφορά το ζήτημα των νέων φυτεύσεων επιλέχθηκαν ξηροθερμικά φυτά, χωρίς

μεγάλες απαιτήσεις σε νερό, με μορφή που προσιδιάζει προς τα αυτοφυή της περιοχής.

Ο Δ. Πικιώνης σημειώνει για το ζήτημα της φύτευσης στο περιβάλλον του μνημείου: «Σο

ζήτημα της δενδροφυτεύσεως γενικώτερον δέον ν’ αποτελέση το αντικείμενον ιδιαίτερης

φροντίδος. Σα δένδρα και η λοιπή χλωρίς πρέπει να είναι τα του τοπίου. Πρέπει να

εναρμονίζονται ως σχήμα, ως χρώμα, ως τόνος...».

στ) Ο ήπιος χαρακτήρας της επέμβασης. Οι αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις μας

επιλέχθηκε να είναι ήπιες και αν είναι δυνατόν αφανείς. Ζητούμενο κατά τον Πικιώνη

είναι: «το αφανές και φυσικόν της επεμβάσεως, το ξένον προς πάσαν εκζητημένην

σκηνοθεσίαν, ήτις θα έδιδε τον τόνον του πλαστού... να γίνει με μέτρον και με τρόπον

αφανή...».

ζ) Η αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών. Κάθε συγκε-κριμένο μνημείο, στο

ιδιαίτερο περιβάλλον του, θέτει τα εντελώς μονα-δικά χαρακτηριστικά του για μελέτη,

τα οποία πρέπει να συνεκτιμηθούν μαζί με

τα γενικότερα, ώστε να δοθεί μια

αυθεντική λύση στο πρόβλημα, σε

ανταπόκριση προς τα πραγματικά

δεδομένα. Εκτός, λοιπόν, των γενι-κών

αρχών και θεωρητικών δεδομένων, κατά

τη μελέτη, φροντίσαμε να αξιολογηθούν

και να αξιοποιηθούν –και κατά τον

Πικιώνη- «όσα άλλα θα ανέκυπταν εκ της

επιτοπίου μελέτης»

Σελειώνοντας θα ήθελα να μου επιτρέψετε

μιαν αναφορά σ’ ένα ζήτημα διαδικασίας, που καταλήγει, όμως, να είναι ζήτημα ουσίας,

αφού αποτελεί βασική διαλεκτική αρχή, αλλά και ιστορικά τεκμηριωμένη αλήθεια, πως

η διαδικασία προδιαγράφει, αν δεν προκαθορίζει το αποτέλεσμα. Αναφέρομαι στο

ζήτημα της αποξένωσης του μελετητή από το έργο του, αμέσως μετά την παράδοση-

Εικόνα 201

Page 122: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 122

παραλαβή από την ΣΤΔΚ της μελέτης. Αυτό δεν αποτελεί, σε καμιά περίπτωση εγγύηση

για την αποτύπωση στο τελικό αποτέλεσμα, αξιών και ποιοτήτων σαν αυτές που

προαναφέραμε. Αντιθέτως η επαφή του μελετητή με το έργο κατά την υλοποίησή του,

θα μπορούσε να παίξει ένα ρόλο ερμηνείας της μελέτης και κυρίως των ποιοτικών της

χαρακτηριστικών, τόσο για τα συνεργεία κατασκευής, όσο και για την τοπική

αυτοδιοίκηση και την τοπική κοινωνία.

Κοιτάζω, απόψε, την φιλόξενη πλατεία σας, που εξακολουθεί, όμως, για άλλη μια

χρονιά να είναι ακόμη εργοτάξιο και αναρωτιέμαι πόσην ανταπόκριση έχει με τη μελέτη

της, που εκπονήθηκε, με όρους και προδιαγραφές ανάλογες, σας διαβεβαιώ, μ’ αυτές του

Καστριού. Κι η θλιβερή διαπίστωση πως αυτή η παράταση της διαδικασίας κατασκευής

ακυρώνει στην πράξη την επιδίωξη της μελέτης για απρόσκοπτη πρόσβαση όλων, με

γεμίζει απογοήτευση. ‘’Και μονάχα ο τυφλός χαμογελούσε καθώς το ραβδί του, σοφό τον

πήγαινε πέρα απ’ τη ματαιότητα, μες στο σκοτάδι’’ (στίχοι του Σάσου Λειβαδίτη).

Η άχαρη μοίρα του μελετητή έγκειται στο ότι το έργο του δεν έρχεται σε επαφή με τον

κόσμο, παρά μονάχα μετά την μεσολάβηση καταλυτικών παραγόντων, που αλλοιώνουν

αν δεν ακυρώνουν τόσο το πνεύμα όσο και το γράμμα της μελέτης. Η επιφύλαξη του

κόσμου στην αρχή της υλοποίησης ενός δημόσιου έργου είναι και θεμιτή και

αναμενόμενη. ‘’Επειδή το αδοκίμαστο και το απ’ αλλού φερμένο δεν τ’ αντέχουν οι

άνθρωποι<‘’ όπως λέει κι ο Ελύτης. Είναι τελικά μόνον ο χρόνος, που δικαιώνει ένα

τέτοιο έργο στη χρήση του, αφού συνήθως ο μελετητής δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει

κοινωνούς των προβληματισμών και των σκέψεών του τους κατοίκους.

Και είναι γι αυτό η αποψινή διαδικασία και σημαντική και σπάνια. Και θέλω για μια

ακόμη φορά να ευχαριστήσω τους διοργανωτές αυτής της εκδήλωσης που μου έδωσαν

αυτή την ευκαιρία.

Και για να έχει και ουσιαστική συνέχεια, αλλά και πρακτικό αποτέλεσμα, σας

υπόσχομαι ένα πλήρες αντίγραφο της μελέτης του Καστριού, πριν δημοπρατηθεί το

έργο, αλλά και παροχή κάθε δυνατής διευκρίνισης και ερμηνείας της μελέτης τόσο στο

γραφείο μας, όσο και επί τόπου στο έργο.

Έχω την πεποίθηση πως αυτή θα είναι η καλύτερη εγγύηση για την πιστή εφαρμογή της

μελέτης στην πράξη.

Page 123: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 123

Με το πέρας της εισήγησης του τρίτου ομιλητή εμφανίσθηκε το χορευτικό

συγκρότημα Λιβαδίου.

Εικόνα 202

Εικόνα 203

Ακολούθησε το παιδικό τμήμα του χορευτικού συγκροτήματος της Δολίχης και η

εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την εμφάνιση του Κρητικού χορευτικού συγκροτήματος

Ν. Ημαθίας.

Οι επίσημοι καλεσμένοι καθώς και τα μέλη των χορευτικών συγκροτημάτων

οδηγήθηκαν σε δείπνο προς τιμήν τους από τον Πολιτιστικό ύλλογο.

Εικόνα 204

Εικόνα 205

Σην εκδήλωση πλαισίωσε έκθεση φωτογραφίας καθώς και έκθεση παραδοσιακών

κατοικιών που κατασκεύασαν μαθητές του Γυμνασίου Καλλιθέας με την επιμέλεια

του Δ/ντή Γυμνασίου κ. Κώστα Γεωργιάδη.

Page 124: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 124

Λοηπές πιεροθορίες 2οσ Φεζηηβάι

Παρουσιάστρια της εκδήλωσης ήταν η κ. Βιργινία Μαντζάρα. την εκδήλωση παρευρέθηκαν: ο

πρόεδρος του ΕΛΓΑ και πρώην πρόεδρος της Βουλής κ. Νίκος Κατσαρός, ο εκπρόσωπος του νομάρχη

Λάρισας ο αντινομάρχης κ. Νικόλαος Μπίζιος, ο αρχαιολόγος κ. Λάζαρος Δεριζιώτης, Δημοτικοί

ύμβουλοι, ο Πρόεδρος Σοπ. υμβουλίου Δολίχης κ. Παναγιώτης Σσακνάκης και Σοπικοί ύμβουλοι,

η κ. Ελένη Αξιόγλου -πολιτευτής του Λ.Α.Ο.., οι πρώην Δήμαρχοι Λιβαδίου κ. Νίκος Καψάλης και

Ιωάννης Γκούμας, ο Γραμματέας Εργατικού Κέντρου Λάρισας κ. Πάρις Λιόλιος, εκπρόσωποι Υορέων

και πλήθος κόσμου.

Σο 2ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» διοργανώθηκε από τον Πολιτιστικό ύλλογο Δολίχης, υπό την

αιγίδα του Δήμου Λιβαδίου.

Page 125: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 125

3ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις»

Σο 3ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» διεξήχθη το άββατο 10 Ιουλίου 2010 και ήταν

αποτέλεσμα συνδιοργάνωσης του Πολιτιστικού υλλόγου Δολίχης «Η Σριπολίτιδα»

με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λάρισας, το Επαρχείο Ελασσόνας και το Δήμο

Λιβαδίου.

Ο υψηλός προσκεκλημένος κ.

Δημήτριος Παντεμαλής, καθηγητής

αρχαιολογίας και πρόεδρος του

νέου Μουσείου Ακρόπολης, ο

οποίος ήταν κεντρικός ομιλητής της

εκδήλωσης, αφίχθη στη Δολίχη στις

8.10 μ.μ. Επισκέφθηκε τον Ι.Ν.

Μεταμορφώσεως του ωτήρος, μαζί

με τους υπόλοιπους

προσκεκλημένους επισήμους. Η

ξενάγηση έγινε από τον

αρχαιολόγο κ. πύρο

Κουγιουμτζόγλου, ο οποίος ήταν,

επίσης, ομιλητής. Ακολούθησε η

προγραμματισμένη επίσκεψη στο λογραφικό μυσείο Δολίχης, όπου εκτίθεται

λαογραφικό υλικό, αλλά και βυζαντινό από το ναό της Μεταμορφώσεως του

ωτήρος.

Χαηρεηηζκός θ. Δσαγγέιοσ Τζαθλάθε (Προέδροσ Ποιηηηζηηθού Σσιιόγοσ)

Η εκδήλωση ξεκίνησε με το

χαιρετισμό και τις ευχαριστίες του

Προέδρου του Πολιτιστικού

υλλόγου Δολίχης «Η

Σριπολίτιδα» κ. Ευαγγέλου

Σσακνάκη: «Αξιότιμοι καλεσμένοι,

φίλες και φίλοι, είμαστε ιδιαίτερα

περήφανοι διότι σήμερα

διοργανώνουμε το 3ο Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις» και εμείς, ως

νέο διοικητικό συμβούλιο του

Πολιτιστικού υλλόγου,

ευελπιστούμε να φανούμε άξιοι

Εικόνα 206

Εικόνα 207

Page 126: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 126

συνεχιστές του έργου των προηγούμενων συμβουλίων. ας καλωσορίζουμε και σας

ευχαριστούμε πολύ που παρευρίσκεστε σήμερα εδώ. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τους

ομιλητές της εκδήλωσης. Σον καθηγητή αρχαιολογίας και πρόεδρο του Νέου Μουσείου

Ακρόπολης κύριο Δημήτριο Παντερμαλή και τον αρχαιολόγο κύριο πύρο

Κουγιουμτζόγλου, η παρουσία των οποίων μας τιμάει ιδιαίτερα.

κοπός του Υεστιβάλ ‚Περραιβική Σρίπολις‛ είναι η ενίσχυση του ενδιαφέροντος και

της αγάπης του κοινού προς τις αρχαιότητες και την ιστορία του τόπου μας. τα

πλαίσια αυτού του ενδιαφέροντος δίνουμε ένα ηχηρό «παρών» και θεωρούμε δεδομένη

την ευαισθησία του νέου Δήμου, του Δήμου Ελασσόνας πλέον, για τη συντήρηση του

Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του ωτήρος και των τοιχογραφιών του, τη συνέχιση των

ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο «Καστρί Δολίχης» καθώς και την επίλυση του

προβλήματος της πρόσβασής του, ώστε ο χώρος να καταστεί επισκέψιμος. Σην ίδια

ευαισθησία που έδειξαν οι μέχρι τώρα Δήμαρχοι του Δήμου Λιβαδίου, τους οποίους για

άλλη μια φορά ευχαριστούμε θερμά.

Ευχαριστίες οφείλουμε και στην 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας, καθώς

και στη 15η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Λάρισας.

Ευχαριστούμε επίσης τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λάρισας, το Επαρχείο Ελασσόνας

και το Δήμο Λιβαδίου για τη φετινή συνδιοργάνωση του Υεστιβάλ, γιατί δίχως τη

συμβολή τους η επίτευξή του θα ήταν πολύ δύσκολη.

Ευχαριστούμε και τη Υιλαρμονική του Δήμου Ελασσόνας, καθώς και την Ορχήστρα

Ποικίλης Μουσικής, οι οποίοι θα μας κρατήσουν συντροφιά με το πέρας των ομιλιών.

Ψστόσο, πριν την έναρξη της συναυλίας, ο φιλόλογος κύριος Λιόλιος Θωμάς θα μας

παρουσιάσει εν συντομία το πρώτο του βιβλίο, που αφορά την ιστορία της Δολίχης και

τον ευχαριστούμε που με το έργο του συμβάλει στην προσέγγιση της τοπικής ιστορίας.

Επιπλέον, σκόπιμο είναι να αναφέρουμε τις φετινές εκδηλώσεις και δραστηριότητες του

υλλόγου, στις οποίες περιλαμβάνεται φυσικά το πανηγύρι της Μεταμορφώσεως του

ωτήρος στις 5 και 6 Αυγούστου, η διοργάνωση ενός τουρνουά σκάκι –με τη συνεργασία

του σκακιστικού συλλόγου Ελασσόνας «Ο Πολυποίτης», υπάρχει η πρόθεση για

διοργάνωση μίας ημέρας πρώτων βοηθειών σε συνεργασία με το ΕΚΑΒ Λάρισας και τον

Αθλητικό ύλλογο Δολίχης και σε συνεργασία με το Δήμο Λιβαδίου, όπως κάθε χρόνο,

μία θεατρική παράσταση. Σέλος, μετά την περσινή επίσκεψη στο Νέο Μουσείο

Ακρόπολης, φέτος θα πραγματοποιήσουμε μία επίσκεψη στο αρχαιολογικό μουσείο

Θεσσαλονίκης. Καλή ακρόαση, σας ευχαριστώ».

Page 127: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 127

Χαηρεηηζκός θ. Μαρίας Μακάρα (Δπάρτοσ Διαζζόλας)

Φαιρετιστήριο λόγο εκφώνησε η

Έπαρχος Ελασσόνας κ. Μαρία

Μαμάρα: «Άγιε Πατέρα, κύριε

καθηγητά και πρόεδρε του Μουσείου

Ακρόπολης, κύριε Δήμαρχε Λιβαδίου,

κύριε Δήμαρχε Ελασσόνας, κυρία Δανάη

Δημητρακοπούλου –Διευθύντρια της

εφημερίδας «Ελευθερία», κύριε

Αντιδήμαρχε, κύριε Πρόεδρε του

Δικτύου Περραιβία, κύριοι Νομαρχιακοί

και Δημοτικοί ύμβουλοι, κύριε Πρόεδρε

του Πολιτιστικού υλλόγου Δολίχης,

κύριοι εκπρόσωποι Υορέων και

Οργανώσεων, αγαπητοί προσκεκλημένοι, αγαπητοί συμπατριώτες: με ιδιαίτερη χαρά

και φιλόξενα αισθήματα σας καλωσορίζουμε στο φετινό φεστιβάλ «Περραιβική

Σρίπολις», που κλείνει αισίως τρία χρόνια ζωής και προσφοράς στον τόπο μας. Φρονικά,

το φετινό φεστιβάλ συμπίπτει με τη συμπλήρωση τριανταένα χρόνων προσφοράς του

πολιτιστικού συλλόγου Δολίχης «Η Σριπολίτιδα» στο πολιτιστικό, στο ιστορικό και

κοινωνικό γίγνεσθαι της επαρχίας μας. Σριάντα χρόνια ζωής, οι άνθρωποι του

υλλόγου παράγουν πολιτισμό, τιμώντας τη γενέτειρά τους. Σριάντα χρόνια

προσπαθούν και καταφέρνουν να διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού και να διασώσουν

πολύτιμες πτυχές της μακραίωνης ιστορικής τους κληρονομιάς. Δεν είναι τυχαίο το

γεγονός ότι το φεστιβάλ της Δολίχης έχει καταγραφεί στη συνείδηση του κόσμου ως

ένας από τους πλέον καταξιωμένους και σημαντικούς πολιτιστικούς θεσμούς της

ευρύτερης περιοχής. Ο Πολιτισμός είναι πάντοτε ένας δυναμικός παράγοντας

ανάπτυξης. Πιστεύω πως η ανάπτυξη του πολιτισμού και η προβολή της ιστορίας του

κάθε τόπου μπορεί κάτω από προϋποθέσεις να αποτελέσει την ατμομηχανή που θα

δώσει ώθηση στον τουρισμό και την απασχόληση. Πιστεύω ακόμη πως η Δολίχη είναι μια

μεγάλη κυψέλη πολιτισμού και πως εκδηλώσεις σαν τη σημερινή ικανοποιούν απόλυτα

τις ψυχικές και πνευματικές μας ανάγκες. Για μένα αυτός ο τόπος είναι ιερός.

Αναφέρομαι στον τόπο της Περραιβικής Σριπολίτιδας, που κατά την ταπεινή μου γνώμη

συνιστά ένα μικρό παράδεισο με ατελείωτα στοιχεία ιστορίας. Ένας μικρός παράδεισος

που είναι γεμάτος με αρχαιολογικά ευρήματα, βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία

εξαιρετικής τέχνης και πολιτισμού. Φαίρομαι ιδιαίτερα που η αρχαιολογική σκαπάνη

από το 1995 και μετά έφερε στην επιφάνεια πολύτιμα στοιχεία της ιστορικής μας

κληρονομιάς. Θέλω να πιστεύω πως το Τπουργείο Πολιτισμού θα συνεχίσει να

συνδράμει στις εργασίες της συνέχισης των ερευνών, ιδίως μετά την αποκάλυψη των

θεμελίων τριών παλαιοχριστιανικών βασιλικών που ανάγονται στον 4ο και 5ο μ.Φ. αιώνα.

Με την ευκαιρία θα ήθελα να ευχαριστήσω δημόσια το Τπουργείο Πολιτισμού, την 7η

Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, το Δήμο Λιβαδίου, τον Πολιτιστικό ύλλογο

Εικόνα 208

Page 128: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 128

Δολίχης, καθώς και όλους όσοι εργάστηκαν και αφιέρωσαν πολλά χρόνια στην

προσπάθεια να ερευνήσουν και να συλλέξουν υλικό που αφορά στον Περραιβικό χώρο.

Να ευχαριστήσω ακόμη για την παρουσία εδώ τον καθηγητή αρχαιολογίας και πρόεδρο

του Μουσείου Ακρόπολης κ. Δημήτριο Παντερμαλή, καθώς και όλους τους εκλεκτούς

καλεσμένους. Σελειώνοντας, θέλω να μεταφέρω τους εγκάρδιους χαιρετισμούς και την

αγάπη του Νομάρχη Λάρισας κ. Λουκά Κατσαρού, ο οποίος δεν μπόρεσε να είναι σήμερα

μαζί μας, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων. ας ευχαριστώ όλους και εύχομαι από

καρδιάς καλή επιτυχία στο φετινό φεστιβάλ».

Χαηρεηηζκός θ. Γεωργίοσ Γαιάλε (Γεκάρτοσ Διαζζόλας)

Ο Δήμαρχος Λιβαδίου κ. Γαλάνης

Γεώργιος: «Αιδεσιμότατε, κυρία

Έπαρχε, κύριε καθηγητά και πρόεδρε

του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης,

κύριε Δήμαρχε Ελασσόνας, κυρία

Δημητρακοπούλου, αγαπητέ πύρο

(Κουγιουμτζόγλου), πρόεδρε του

Πολιτιστικού υλλόγου «Η

Σριπολίτιδα», εκπρόσωποι Υορέων,

αγαπητοί συνάδελφοι, κυρίες και

κύριοι: σας καλωσορίζω στο τοπικό

διαμέρισμα Δολίχης και στο Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις», που

πραγματοποιείται για τρίτη συνεχή

χρονιά, χάρη στις συνεχείς προσπάθειες και στο αμέριστο ενδιαφέρον του Πολιτιστικού

υλλόγου Δολίχης. Είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή για το Δήμο μας που το 3ο Υεστιβάλ

τιμά με την παρουσία του ο κορυφαίος καθηγητής αρχαιολογίας κ. Δημήτριος

Παντερμαλής και τον ευχαριστώ θερμά. Επίσης, ευχαριστώ ιδιαίτερα την εκδότρια της

εφημερίδας «Ελευθερία», την κυρία Δανάη Δημητρακοπούλου, για την παρουσία της

εδώ απόψε. Θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω τον αρχαιολόγο και φίλο πύρο

Κουγιουμτζόγλου, που είναι τόσα χρόνια η ψυχή των ανασκαφών στον αρχαιολογικό

χώρο «Καστρί». Θέλω, επ’ ευκαιρία της παρουσίας όλων σας, να τονίσω πως Ελλάδα δεν

είναι μόνο η Αθήνα και πως χρειαζόμαστε τη στήριξη και τη συνδρομή όλων σας. Και τη

δική σας κύριε Καθηγητά, που είστε κοντά στα κέντρα λήψης αποφάσεων για να

αναδείξουμε τους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής μας. Ευχαριστώ και όλους όσοι

βοήθησαν εθελοντικά στην προσπάθεια που γίνεται τόσα χρόνια στον αρχαιολογικό

χώρο «Καστρί». Ευχαριστώ πολύ και καλή συνέχεια».

Εικόνα 209

Page 129: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 129

Χαηρεηηζκός θ. Κωλ/λοσ Σθρηάπα (Προέδροσ Γηθηύοσ Σσιιόγωλ Περραηβία)

Ο Πρόεδρος του Δικτύου υλλόγων

Επαρχίας Ελασσόνας κ. Κων/νος

κριάπας: «Κύριε Καθηγητά, κύριοι

εκπρόσωποι της Σοπικής Αυτοδιοίκησης,

κυρία Δανάη Δημητρακοπούλου,

εκλεκτές κυρίες και κύριοι: θα πρέπει

να εξάρουμε κι εμείς, ως εκπρόσωποι

του Δικτύου Περραιβία, τις μεγάλες

προσπάθειες του υλλόγου της Δολίχης

και να τον συγχαρούμε για τις

πρωτοβουλίες που παίρνει. Ήδη,

διοργανώνει φέτος το 3ο Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις». Ο ύλλογος της Δολίχης, πέρα από το γεγονός ότι

είναι ιδρυτικό μέλος του Δικτύου «Περραιβία», συμμετέχει ενεργά και σε κάθε

δραστηριότητά μας. Γι’ αυτό ήταν παρών και στη Θεσσαλονίκη, στο θαυμάσιο διήμερο

ανάδειξης της επαρχίας Ελασσόνας, που διοργανώσαμε πέρυσι το Μάιο, αλλά και στη

δημιουργία και στην παρουσίαση ενός μεγάλου έργου για τη διατήρηση και ανάδειξη της

παραδοσιακής μουσικής. Και αυτό δεν είναι άλλο από το διπλό συλλεκτικό -μουσικό CD

με σαράντα αντιπροσωπευτικά τραγούδια παραδοσιακής μουσικής, που ήδη ταξιδεύει σε

όλο τον κόσμο με τίτλο «Βάστα βρε Όλυμπε». Μαζί σχεδιάσαμε, με το σύλλογο της

Δολίχης και με πολλούς άλλους του Δικτύου Περραιβία, μέσα από αλλεπάλληλες

συναντήσεις των συλλόγων – μελών, το Υεστιβάλ «Με θέα τον Όλυμπο», με σκοπό,

αυτό να γίνει ένας θεσμός χρήσιμος για τον τόπο μας. Οι εργασίες της επιτροπής

σχεδιασμού του Υεστιβάλ, που σύστησε το Δίκτυο «Περραιβία» ολοκληρώθηκαν το

Υεβρουάριο, οι δε προτάσεις μας με δεκαπέντε εκδηλώσεις δόθηκαν στη Νομαρχία

Λάρισας, στις αρχές Μαρτίου, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι εκδηλώσεις που θα

συγκέντρωναν το ενδιαφέρον Ελλήνων και ξένων επισκεπτών. Μία από αυτές τις

δράσεις που προτείναμε ήταν η διοργάνωση του 1ου Μαραθώνειου της Περραιβικής

Σρίπολις, που είχε και έχει ως σκοπό την ανάδειξη όλων των αρχαιολογικών χώρων της

περιοχής σας, αφού θα συγκέντρωνε το ενδιαφέρον των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών

αθλητών. Σο ότι δεν γίνεται ο Μαραθώνιος αυτός φέτος, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε

να τον συνδιοργανώσουμε μαζί το επόμενο έτος, το 2011, έγκαιρα και σωστά. Γι’ αυτό η

οργανωτική επιτροπή του Υεστιβάλ, που θα συσταθεί το φθινόπωρο με πρωτοβουλία

του δικτύου «Περραιβία» και θα αποτελείται από εκπροσώπους όλων των Υορέων της

Επαρχίας μας, αλλά και όλων των εκπροσώπων της τέχνης και των γραμμάτων,

σίγουρα θα προετοιμάσει τον Μαραθώνειο αυτό, τον 1ο Μαραθώνειο της Περραιβικής

Σρίπολις, σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές. Κυρίες και κύριοι, απευθυνόμενος

ιδιαίτερα στον Πρόεδρο του Μουσείου Ακροπόλεως, τον κ. Δημήτριο Παντερμαλή, τον

οποίο καλωσορίζω κι εγώ με όλη μου την καρδιά στην περιοχή μας, θα ήθελα να του

εκφράσω, και ως Πρόεδρος των μη Κυβερνητικών Οργανώσεων της Θεσσαλίας, που έχω

Εικόνα 210

Page 130: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 130

την τιμή να εκπροσωπώ σήμερα εδώ, τη θερμή συμπαράστασή μας στον αγώνα για την

επιστροφή των μαρμάρων της Ακρόπολης. Ιδιαίτερα εντύπωση μας προκάλεσε, σε

πρόσφατη επίσκεψη του υλλόγου Ελασσονιτών του Νομού Μαγνησίας στο Μουσείο της

Ακροπόλεως, η απουσία των εκθεμάτων, που λεηλατήθηκαν από τον φυσικό τους χώρο

και εκτίθενται σε ξένα μουσεία και ιδιαίτερα στο βρετανικό μουσείο. Πράξη την οποία

καταδικάζει όλος ο σύγχρονος πολιτισμένος κόσμος, γι’ αυτό επιτακτική ανάγκη είναι η

επιστροφή των μαρμάρων στον τόπο που τα δημιούργησε, ιδιαίτερα μετά τη δημιουργία

του υπερσύγχρονου μουσείου της Ακρόπολης, που μπορεί να φιλοξενήσει και να

διασώσει τα θαυμάσια δημιουργήματα του ελληνικού πολιτισμού. Γι΄ αυτό η επιστροφή

των μαρμάρων του Παρθενώνα πρέπει να είναι η μόνιμη απαίτηση όλων μας ενάντια σε

αυτούς που επιμένουν να μη σέβονται την ιστορία των λαών και του πολιτισμού τους.

Αγαπητοί μας φίλοι που ασχολείστε με τον πολιτισμό: σας καλώ και πάλι να

ενδυναμώσετε τη μεγάλη προσπάθεια που όλοι εμείς, σε εθελοντική βάση και με καμία

απολύτως ιδιοτέλεια ή σκοπιμότητα, κάνουμε μέσα από το δίκτυο «Περραιβία», το οποίο

ανήκει σε όλη την επαρχία και τους κατοίκους της. Ανήκει στην κοινωνία των πολιτών

της επαρχίας. Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν όλοι οι σύλλογοι της επαρχίας, αλλά και

όλων των αποδήμων έχουν ενταχθεί και πιστεύουν στο δίκτυο «Περραιβία». Δεν είναι

τυχαίο ότι το δίκτυο αυτό θεωρείται ως μία ιδιαίτερη καλή πρακτική και γι’ αυτό έχει

κληθεί και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας για να μεταφέρει τις εμπειρίες του και τις

ιδέες του. Η πιο πρόσφατη ήταν η πρόσκλησή του στην Κρήτη, στην περιοχή της

Μεσαράς, όπου κι εκεί πρωτοστατεί στην ίδρυση του δικτύου συλλόγων «Μεσαράς»,

όπου το δίκτυο «Περραιβία» θεωρείται ως πρότυπο. Και βέβαια η συμμετοχή του στην

επιτροπή παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Θεσσαλίας τερεάς

Ελλάδας και Ηπείρου 2007-2013. Αγαπητοί φίλοι, έχουμε ένα θαυμάσιο και ευλογημένο

τόπο με θαυμάσια προϊόντα, περιβάλλον και ιστορία, αλλά πάνω απ’ όλα έχουμε

θαυμάσιους ανθρώπους, ανθρώπους που δικαιούνται τους καλύτερους όρους για το

μέλλον τους. Ένα μέλλον που δικαιούμαστε να είναι καλύτερο για όλους μας, αλλά

κυρίως για τα παιδιά μας. Γι’ αυτό μέσα από τις εθελοντικές μας οργανώσεις, μέσα από

τους συλλόγους, όπως είναι ο Πολιτιστικός ύλλογος της Δολίχης, αλλά και κυρίως

μέσα από μία δυνατή ομοσπονδία, όπως είναι το δίκτυο «Περραιβία» μπορούμε να

διεκδικούμε να έχουμε άποψη και λόγο σε κάθε κοινωνική διαβούλευση. Ας

διεκδικήσουμε το μερίδιο της ανάπτυξης που μας αναλογεί. Ας σχεδιάσουμε ένα

Υεστιβάλ «Με θέα τον Όλυμπο», αντάξιο της ιστορίας μας, αλλά κυρίως του μέλλοντός

μας. Ας μετατρέψουμε τον τόπο μας σε έναν αγαπημένο τόπο προορισμού, για τα

αθλήματα βουνού, με ήπιο αγροτουρισμό και μοναδικά κτηνοτροφικά γεωργικά και

βιολογικά προϊόντα. Έναν ευλογημένο τόπο στον οποίο πολλοί θα ήθελαν να ζουν, στο

δικό μας τόπο, στη δική μας πατρίδα. Δικαιούμαστε και αξίζουμε πολλά περισσότερα,

που πολύ και πολλά χρόνια μας στέρησαν. Δεν έχουμε δικαίωμα πλέον να αποτύχουμε,

ας ανοίξουμε λοιπόν μια πόρτα στην ελπίδα, στο μέλλον, στην πρόοδο. Είναι στο χέρι

μας. Θερμά συγχαρητήρια στους συνδιοργανωτές της σημερινής εκδήλωσης. Είμαστε

πάντα μαζί σας και μαζί σας θα σχεδιάζουμε το αύριο. ας ευχαριστώ όλους θερμά».

Page 131: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 131

Οκηιία ηοσ θαζεγεηού θιαζηθής αρταηοιογίας θαη προέδροσ ηοσ λέοσ κοσζείοσ Αθρόποιες θ. Γεκεηρίοσ Παληερκαιή

Η παρουσίαση του κ.

Δημητρίου Παντερμαλή

αφορούσε το Νέο Μουσείο

Ακρόπολης. την εισαγωγή

του ανέφερε: «Θα ήθελα να πω

ότι νιώθω εξαιρετικά

κολακευμένος απ’ όλες αυτές τις

τιμές που μου κάνετε εδώ πέρα,

αλλά πιο πολύ είμαι χαρούμενος

και ενθουσιασμένος επειδή

πάντα προσπερνούσα τη Δολίχη

πηγαίνοντας προς νότο ή

πήγαινα στον Κοκκινοπηλό, απ’

όπου είναι οι δικοί μας άνθρωποι

στο Δίον, αλλά πάντα είχα στο

μυαλό μου να έρθω στη Δολίχη.

Ήξερα γι’ αυτή τη θαυμάσια

εκκλησία, αυτόν τον ωραίο ναό

και χαίρομαι ιδιαίτερα που αυτός

ο τόπος, όχι μόνο είναι όμορφος,

αλλά ζει και μέσα στην ιστορία,

όπως πάρα πολλοί τόποι στην

Ελλάδα. Είναι ένας εντελώς ξεχωριστός τόπος και νομίζω ότι, επειδή έτσι το

διαισθάνομαι, έχει αποκτήσει την ψυχή του, την αρχαιολογική ψυχή του, τον κύριο

Κουγιουμτζόγλου, ο οποίος με πολύ μεγάλο ενθουσιασμό μας έδειξε, και εδώ στο ναό και

στο λαογραφικό μουσείο, τα μνημεία. Θεωρώ ότι έχει μέλλον σ’ αυτή την κατεύθυνση

και πολύ γρήγορα θα υπάρξει μία μεταμόρφωση και αυτός ο τόπος θα αποκτήσει και τη

σημασία που του ταιριάζει». τη συνέχεια με προβολή διαφανειών παρουσίασε το νέο

Μουσείο Ακρόπολης. Ξεκίνησε με την εικόνα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας και

της Ακρόπολης, αναφέροντας ότι είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο για τον πολιτισμό και

τη δημοκρατία. Έδειξε στην εικόνα το νέο μουσείο, που βρίσκεται κάτω από την

Ακρόπολη, στη νότια πλευρά της και κάτω από τη σκιά του Παρθενώνα. Σόνισε ότι

έχει δεχτεί περισσότερο από δύο εκατομμύρια επισκέπτες. Ιδιαιτερότητα των

εκθεμάτων του μουσείου είναι ότι προέρχονται από έναν μόνο αρχαιολογικό χώρο,

ενώ το μουσείο είναι διεθνές. Σα εκθέματα είναι τα πρωτότυπα των έργων, τα οποία

ενέπνευσαν την αρχαιότητα την ίδια, την αναγέννηση και τον κλασικισμό. Ανέφερε

ότι το νέο μουσείο έγινε πολύ μεγάλο διότι έπρεπε να τοποθετηθούν όλα τα εκθέματα

από τον μεγάλο ναό του Παρθενώνα. Ήταν σκόπιμο το μουσείο να χτισθεί δίπλα

στην Ακρόπολη, ώστε ο επισκέπτης, συγχρόνως, να βλέπει τα ευρήματα με τα

Εικόνα 211

Page 132: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 132

αρχιτεκτονικά κτίρια επάνω στο βράχο της Ακρόπολης. Επιπλέον, ενώ είναι χτισμένο

δεν βλάπτονται τα αρχαία που βρίσκονται στα θεμέλια, αλλά προβάλλονται με το

γυάλινο δάπεδο, ιδίως κατά την είσοδο όπου ο επισκέπτης έχει την αίσθηση ότι

«περπατάει επάνω στην ιστορία». Μέριμνα, βέβαια, υπήρξε και για αντισεισμική

θωράκιση του μουσείου. Ο κ. Παντερμαλής μίλησε, επίσης, για τον συνδυασμό της

σύγχρονης αρχιτεκτονικής με τα αρχαιολογικά ευρήματα και την ιδιότητα του φωτός

να διαφοροποιεί έντονα τα πράγματα. Αναφέρθηκε εν συντομία σε ορισμένα

ευρήματα: στη περιοχή εκείνη ζούσαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι και βρέθηκε το πορτραίτο

του Πλάτωνα και το καλύτερο σωζόμενο πορτραίτο του Αριστοτέλη, τα οποία

παρουσιάστηκαν. Επίσης, παρουσιάστηκαν ευρήματα που σχετίζονται με την

εισχώρηση της λατρείας των ανατολικών θεών. Αναφέρθηκε ξεχωριστά στα

ευρήματα της κάθε αίθουσας, παρουσιάζοντας τις αντίστοιχες διαφάνειες και τόνισε

ότι το μουσείο επιτρέπει τον

επισκέπτη να βλέπει όλους τους

ορόφους, συγχρόνως. Σόνισε,

επίσης, ότι το φυσικό φως που

εισχωρεί φιλτραρισμένο στο

μουσείο αναδεικνύει τα έργα. Σο

νέο μουσείο δεν είναι διδακτικό

με τον παραδοσιακό τρόπο, αλλά

επιτρέπει στον κόσμο να βλέπει

ελεύθερα τα έργα απ’ όλες τις

πλευρές, ώστε να επηρεάζουν το

μάτι και την ψυχή του ανθρώπου.

Αυτός, ανέφερε, είναι ο τρόπος

να κερδίσουμε το κοινό για τα

μουσεία, τα οποία πρέπει να

είναι χαλαρά και να ανταποκρίνονται στο επίπεδο των σύγχρονων ανθρώπων και να

αφήσουμε την αρχαία ομορφιά να φωτίσει την ψυχή μας. Παρουσίασε, επίσης, το

γλυπτό που σύντομα θα στηθεί στο μουσείο, τη Νίκη του Καλλιμάχου, το οποίο είναι

το μνημείο της νίκης του Μαραθώνα, όταν οι Πέρσες το κατέστρεψαν το 480 που

εισέβαλαν στην Αθήνα. Ο συμβολισμός του είναι διπλός: της καταστροφής και της

νίκης των Ελλήνων εναντίον των Περσών. Παρουσίασε στη συνέχεια έργα της

κλασικής εποχής. το δεύτερο όροφο οι καρυάτιδες που εκτίθενται ελεύθερα δίνουν

τη δυνατότητα στον επισκέπτη να θαυμάσει την κόμμωσή τους, αλλά και να διαβάσει

τις επιγραφές. Αναφέρθηκε στη μεγάλη ταράτσα του μουσείου που έχει πανοραμική

θέα της Ακρόπολης. Σέλος, η παρουσίαση του κ. Παντερμαλή έκλεισε με την αίθουσα

του Παρθενώνα, όπου εκτίθενται τα γλυπτά του Παρθενώνα. Ανέφερε ότι τα μισά

πρωτότυπα αγάλματα βρίσκονται στην Αθήνα, ενώ τα μισά στο βρετανικό μουσείο.

Έτσι, συνενώθηκαν τα πρωτότυπα με γύψινα για να έχουμε πλήρη εικόνα του

Παρθενώνα. Ανέφερε: «Δεν είναι απλώς ότι έχουμε ένα μέρος στο βρετανικό και ένα

μέρος στην Αθήνα. Αυτά εμπλέκονται, είναι σώματα, τα οποία έχουν διαμελιστεί».

Επίσης παρουσιάζοντας τα διαμελισμένα μνημεία ανέφερε: «ένα τεράστιο στήθος

Εικόνα 212

Page 133: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 133

αγάλματος του Ποσειδώνα από το δυτικό αέτωμα, στην Αθήνα. το βρετανικό μουσείο το

σώμα του Ποσειδώνα. Και τα δύο συνενώνονται. Αυτό είναι το αίτημα της Ελλάδας που

λέει: όχι απλώς δώστε μας πίσω κάτι, αυτό δεν είναι σημαντικό. ημαντικό είναι να

διασώσουμε ένα διαμελισμένο μνημείο και μετά από διακόσια χρόνια πρέπει οι κοινωνίες

να τολμήσουν να κάνουν ένα βήμα μπροστά και να δώσουν μία λύση σε ένα τεράστιο

ηθικό, καλλιτεχνικό και αρχαιολογικό ζήτημα, το οποίο προέκυψε με το διαμελισμό του

Παρθενώνα».

Οκηιία ηοσ αρταηοιόγοσ θ. Σπύροσ Κοσγηοσκηδόγιοσ

Ο κ. πύρος

Κουγιουμτζόγλου ξεκίνησε

την ομιλία του κάνοντας

λόγο για την

παλαιοχριστιανική

οχύρωση στο ελλαδικό

χώρο, καταλήγοντας στην

Περραιβική Σρίπολη και

στη Δολίχη. «ΔΟΛΙΦΗ: Σο

φθινόπωρο του 2002 η 7η

Εφορεία Βυζαντινών

Αρχαιοτήτων ξεκίνησε την

ανασκαφική έρευνα της

Βασιλικής Α' και

αποκαλύφθηκε το μμεγαλύτερο μέρος του ναού, ο νάρθηκας και τμήμα των

προσκτισμάτων στη νοτιοδυτική πλευρά του. Σην άνοιξη του 2003 και δυτικά της

Βασιλικής Α' απεκαλύφθη η Βασιλική Β' και μέρος της παλαιοχριστιανικής οχύρωσης.

Σα έτη 2006-2007 αποκαλύφθηκε εντός της ακροπόλεως η Βασιλική Γ'. Από το 2008 έως

σήμερα, η έρευνα συνεχίζεται στο χώρο της ακροπόλεως με την αποκάλυψη της

οχύρωσης και των κτισμάτων που βρίσκονται στο εσωτερικό της ακροπόλεως.

ΒΑΙΛΙΚΗ Α΄: Ο κυρίως ναός είναι μία τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με εσωτερικές

διαστάσεις 15,80 x 12,10. Ανατολικά απολήγει σε ημικυκλική κόγχη, η οποία ενισχύεται

με δύο αντηρίδες στη βόρεια και ανατολική πλευρά της. Οι δύο κιονοστοιχίες πατούν σε

υπερυψωμένους κτιστούς στυλοβάτες. Οι κίονες, εδράζονταν σε μαρμάρινα βάθρα,

διαφορετικού ύψους και διαστάσεων. Πρόκειται για αετώματα επιτύμβιων στηλών ή

μαρμάρινες βάσεις από αρχαιότερο κτήριο, σαν αυτές που βρέθηκαν στο νότιο

στυλοβάτη και σώζουν σημαντικές επιγραφές της αρχαίας περιόδου. το ανατολικό

Εικόνα 213

Page 134: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 134

άκρο του κεντρικού κλίτους σχηματίζεται ο χώρος του Ιερού Βήματος, ο οποίος

κλείνεται από ένα χαμηλό φράγμα σε σχήμα Π. Σο δάπεδο του Βήματος καλύπτεται από

ψηφιδωτό. το ανατολικό τμήμα του σώζεται η μαρμάρινη βάση της Σράπεζας. Όπως

ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, το δάπεδο του ιερού καλυπτότανε από ψηφιδωτό με

γεωμετρικό διάκοσμο του οποίου το κεντρικό του τμήμα, μπροστά από την Αγία

Σράπεζα, κοσμείται με ταυρό σε βάθρο και διαστάσεις 1,70 x 1,07μ. (στις κεραίες). Σο

δάπεδο του κεντρικού κλίτους έφερε ψηφιδωτό με γεωμετρικά σχέδια, σκηνές από το

ζωικό βασίλειο (κύκνοι, ελάφια, πέρδικες κ. α.). ΑΜΒΩΝ: το κέντρο περίπου της νότιας

πλευράς του κεντρικού κλίτους αποκαλύφθηκε ο άμβων του ναού ο οποίος είναι

μεταγενέστερος του ψηφιδωτού δαπέδου διότι εδράζεται πάνω σε αυτό. ΝΑΡΘΗΚΑ: Ο

νάρθηκας, εκτός από τα τρία ανοίγματα που έχει προς το ναό, επικοινωνεί με δύο

ανοίγματα στη νοτιοδυτική πλευρά που οδηγούν στο πρόσκτισμα Δ. το μέσο των

στενών πλευρών αποκαλύφθηκαν δύο ανοίγματα-θύρες. Σο δάπεδο του νάρθηκα

αποτελείται από πλίνθους και σώζεται αποσπασματικά, διότι πιθανότατα ο χώρος να

χρησιμοποιήθηκε για ταφές. ΣΑΥΟ: Ένας μεγάλος ασύλητος κτιστός κιβωτιόσχημος

τάφος αποκαλύφθηκε στο ανατολικό άκρο του νοτίου κλίτους. το εσωτερικό του

βρέθηκε ακέφαλος σκελετός ο οποίος είναι τοποθετημένος πάνω σε πλίνθινο δάπεδο.

ΦΡΟΝΟΛΟΓΗΗ: Αν και η έρευνα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί μπορούμε να

διακρίνουμε δύο τουλάχιστον χρονολογικές φάσεις: η πρώτη φάση του ναού θα πρέπει

να ανήκει στον 5ο αιώνα, ενώ η δεύτερη φάση, που περιλαμβάνει τον άμβωνα και το

φράγμα του πρεσβυτερίου, θα πρέπει να χρονολογηθεί κατά αιώνα. Η παραπάνω

χρονολόγηση επιβεβαιώνεται και από τα νομίσματα.

ΒΑΙΛΙΚΗ Β΄: ε μικρή απόσταση από τη Βασιλική Α' αποκαλύφθηκε η Βασιλική Β΄.

Πρόκειται για μία τρίκλιτη βασιλική με εσωτερικές διαστάσεις 16,20 μ. μήκος και 17,10

μ. πλάτος. Η ανατολική πλευρά του ναού είχε καταστραφεί κατά το παρελθόν και γι'

αυτό το λόγο οι τοίχοι του σώζονται σχεδόν στο ύψος του θεμελίου, ενώ καταστράφηκε

εντελώς το δάπεδό του. Αντίθετα η δυτική πλευρά του σώζεται σε καλή κατάσταση και

το δάπεδό του αποτελείται από πήλινες πλάκες. Δεν εντοπίστηκαν δάπεδα στο βόρειο

και νότιο κλίτος. Σρία ανοίγματα οδηγούν από τον κυρίως ναό προς το νάρθηκα και

φέρουν κλίμακες από τις οποίες η κεντρική είναι μαρμάρινη ενώ οι πλαϊνές από

μεγάλους λίθους. ΝΑΡΘΗΚΑ: Ο νάρθηκας επικοινωνεί με τα κλίτη και τα

προσκτίσματα διαμέσου επτά ανοιγμάτων. Σο δάπεδο του νάρθηκα αποτελείται από

πήλινες πλάκες όμοιες με αυτές του κεντρικού κλίτους και σώζεται σε καλή

κατάσταση. ΠΡΟΚΣΙΜΑΣΑ: Νότια της βασιλικής αποκαλύφθηκε πρόσκτισμα ενώ

δυτικά αποκαλύφθηκαν τα κτίσματα του αιθρίου με το διακονικό και τη κτιστή

μαρμάρινη τράπεζα προσφορών. ΦΡΟΝΟΛΟΓΗΗ: Σα νομίσματα που βρέθηκαν κάτω

από το παχύ στρώμα καταστροφής και πάνω στο δάπεδο του νάρθηκα, χρονολογούν την

Page 135: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 135

τελευταία φάση της βασιλικής μετά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα.

ΒΑΙΛΙΚΗ Γ΄: Πάνω στην ακρόπολη και σε επαφή με το νότιο τείχος αποκαλύφθηκε,

κατά τα έτη 2006-2007, τρίκλιτη βασιλική. Ο προσανατολισμός της βασιλικής είναι Β-ΒΑ

και αυτό εξηγείται διότι στην ανατολική πλευρά προϋπήρχε παλαιότερος δρόμος, ο

οποίος επικοινωνούσε με τη Πύλη του νοτίου τείχους. Οι διαστάσεις της βασιλικής είναι

15,30μ μήκος και 10,40μ. πλάτος. Σο κεντρικό κλίτος έφερε πλίνθινο δάπεδο ενώ στα

πλαϊνά κλίτη δεν εντοπίστηκαν δάπεδα. Για τη κατασκευή του ναού χρησιμοποιήθηκε

αρχαίο υλικό σε δεύτερη χρήση, όπως αναθηματικές επιγραφές στον Ηρακλή Κυναγίδα,

βάθρα αγαλμάτων, απελευθερωτικές επιγραφές ρωμαϊκών χρόνων, βωμίσκοι κ.ά. Οι

δύο κιονοστοιχίες πατούν σε υπερυψωμένους κτιστούς στυλοβάτες. Από τον

αρχιτεκτονικό διάκοσμο της βασιλικής βρέθηκαν τμήματα αρράβδωτων κιόνων και ένα

επίθημα. το χώρο του νάρθηκα βρέθηκε μεγάλος αριθμός κονιαμάτων και μπροστά

από τη κεντρική είσοδο που οδηγεί στο κεντρικό κλίτος αποκαλύφθηκε κόγχη και ανήκει

πιθανότατα σε παλαιότερο κτίσμα. Σοίχοι παλαιότερης φάσης εντοπίστηκαν και στα

τρία κλίτη με προσανατολισμό Α-Δ. Παχύ στρώμα στάχτης κάλυπτε όλη την επιφάνεια

της βασιλικής, που δηλώνει ότι καταστράφηκε βίαια όπως και οι άλλες βασιλικές. Η

χρονολόγησή της, αν και ακόμη η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί, θα πρέπει να είναι

ανάλογη των άλλων κτισμάτων της ακροπόλεως. Κατά μήκος του νοτίου τείχους

αποκαλύφθηκε μία σειρά κτισμάτων, τα οποία οριοθετούνται από τρεις δρόμους

(Δρόμος 1,2,3). την κορυφή του λόφου εντοπίστηκε τμήμα της παλαιοχριστιανικής

οχύρωσης. ύμφωνα με τις τοπογραφικές μετρήσεις που έγιναν από τον τοπογράφο του

Δήμο Λιβαδίου, το τείχος έχει μήκος 562 μέτρα. Σο τείχος είναι κατασκευασμένο με

αργούς λίθους και ασβεστοκονίαμα και στη κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε αρχαίο

υλικό σε δεύτερη χρήση. Σο πάχος του κυμαίνεται από 1,30 μ. έως 1,60 μ. και πιθανότατα

σώζεται σε αρκετό ύψος. τη ΝΑ γωνία της ακροπόλεως αποκαλύφθηκε τετράγωνος

οχυρωματικός πύργος. Σόσο στην ανατολική όσο και κατά μήκος της νότιας πλευράς του

τείχους αποκαλύφτηκαν κτίσματα, τα οποία ανήκουν σε αποθηκευτικούς χώρους και σε

εργαστήρια. Νομίσματα που βρέθηκαν μέσα σε παχύ στρώμα στάχτης χρονολογούν τη

τελευταία περίοδο των κτισμάτων αυτών αλλά και όλης της ακροπόλεως στις αρχές

του 7ου αι. με τις εισβολές των Αβαροσλάβων. το δυτικό πέρας των κτισμάτων αυτών

αποκαλύφθηκε ημικυκλικός πύργος, ο οποίος προασπίζει μία μικρή Πύλη, η οποία

διαμέσου μικρής κλίμακας οδηγεί προς το εσωτερικό της ακροπόλεως κατά μήκος του

Δρόμου 3. Κατά το 2009 η έρευνα συνεχίστηκε στο δυτικό άκρο της ακροπόλεως, όπου

εντοπίστηκε το τείχος, καθώς και η Δυτική πύλη της πόλεως, η οποία υποστηριζότανε

από ένα ορθογώνιο πύργο. Σο εσωτερικό πλάτος της πύλης είναι 2,30 μ. και η

καταστροφή της έγινε με βίαιο τρόπο διότι βρέθηκαν πολλά ίχνη πυράς. Σόσο για τη

κατασκευή της πύλης όσο και του τείχους γενικότερα χρησιμοποιήθηκε αρχαίο υλικό σε

Page 136: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 136

δεύτερη χρήση, όπως μαρτυρούν διάφορα σπαράγματα αρχαίων επιγραφών.

Από τη θέση αυτή θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους αυτούς που βοήθησαν σ' αυτή τη

δύσκολη προσπάθεια και ξεκινώντας χρονολογικά θα αναφερθούμε στους Δημάρχους

του Λιβαδίου κκ. Ν. Καψάλη, Ι. Γκούμα και Γ. Γαλάνη, τον Πολιτιστικό ύλλογο Δολίχης

και τον Πολιτιστικό ύλλογο Λιβαδίου. Σέλος, δεν πρέπει να ξεχάσουμε την 7η Ε.Β.Α.

και την Προϊσταμένη της κ. Ασπασία Ντίνα, καθώς και όλο το προσωπικό της που έχει

βοηθήσει σ' αυτό το έργο». Ανέφερε επίσης: «Θέλω να ευχαριστήσω όλους εσάς,

γιατί για άλλη μια φορά έχετε δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για τις ανασκαφές. Όπου

και με όποιον και να βρίσκεστε πάντοτε αναφέρεστε σε αυτό το χώρο. Είναι ένας

χώρος κάτω από τον Όλυμπο. Θυμόσαστε ότι αυτός, ο Όλυμπος, που είναι από

πίσω μας έχει τεράστια ιστορία. Είστε τυχεροί που είστε σε αυτό το χώρο. Όπως

είπε και ο κύριος καθηγητής, η περιοχή είναι πανέμορφη με μεγάλη ιστορία και

πιστεύω ότι τα επόμενα χρόνια θα αποκτήσει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον, εάν

η πολιτεία βοηθήσει στο να αναπτυχθεί αυτή η περιοχή. ας ευχαριστώ πάρα

πολύ για την υπομονή που κάνατε».

Page 137: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 137

Παροσζίαζε ηοσ βηβιίοσ «Περραηβία», ηοσ Θωκά Ληόιηοσ

Παρουσιάστηκε στη συνέχεια το

βιβλίο «Περραιβία» από τον φιλόλογο

κ. Θωμά Λιόλιο, ο οποίος κατάγεται

από τη Δολίχη: «εβασμιώτατε,

διακεκριμένοι επισκέπτες, αγαπητοί

φίλοι και συγχωριανοί: είμαι ιδιαίτερα

χαρούμενος που βρίσκομαι σήμερα εδώ,

για να σας παρουσιάσω το βιβλίο μου με

τίτλο «Περραιβία» και με υπότιτλο

«Δολίχη- Άζωρος- Πύθιο –Δωδώνη», το

οποίο συναποτελείται από 540 σελίδες. Η

ιδέα για τη συγγραφή του βιβλίου

ξεκίνησε στα 1993, όταν, νέος τότε

φοιτητής της φιλολογίας είχα την

περιέργεια να δω αν υπήρχε κάποια

αναφορά για τη Δολίχη. τη βιβλιοθήκη,

λοιπόν, του πανεπιστημίου, στο λεξικό

του Αλεξάνδρου Ρίζου Ραγκαβή,

εκδόσεως το 1888, προς μεγάλη μου

έκπληξη διαπίστωσα, όχι μόνο μία, αλλά πέντε αναφορές στο λήμμα «Δολίχη». Εκείνη

την ημέρα ξεκίνησαν όλα και διήρκησαν δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια έρευνας, συλλογής

και συγγραφής του βιβλίου. Η διάταξη του υλικού γίνεται πάνω στο γραμμικό άξονα της

ιστορίας, ενώ χωρίζεται σε οκτώ μέρη και τριάντα κεφάλαια. Αρχής γενομένης από τα

προϊστορικά χρόνια και ολοκληρώνεται στις αρχές του 21ου αιώνα. Η προσέγγιση της

ιστορίας της Δολίχης ακολουθεί στο βιβλίο την πορεία από το γενικό προς το ειδικό.

Αυτό σημαίνει ότι από τη γενική ιστορία του ελληνικού έθνους προχωράει σταδιακά

στην τοπική ιστορία του χωριού μας. το πρώτο μέρος, που φέρει τον τίτλο από τους

ιστορικούς χρόνους έως το τέλος της αρχαϊκής εποχής περιγράφεται η ανθρώπινη

παρουσία στην παρολύμπια περιοχή, η οποία πιθανότατα άρχισε 100.000 π.Φ. Οι

νεολιθικοί οικισμοί που βρέθηκαν στη Θεσσαλία χρονολογούνται μεταξύ του 7.000 -6.000

π.Φ., ενώ την εποχή του χαλκού γύρω στο 1900 π.Φ. εμφανίστηκε στην περιοχή το

πρωτοελληνικό φύλο των Περραιβών. Για πρώτη φορά το όνομά τους μνημονεύεται

στους ύμνους του Ορφέα προς το Θεό Απόλλωνα, ενώ είναι γνωστοί από την εποχή του

Ελούνιρου, καθώς αναφέρονται στον κατάλογο όσων έλαβαν μέρος στον Σρωικό Πόλεμο,

περίπου 1150 π.Φ. Σο όνομα «Περραιβός» είναι μυκηναϊκό και σημαίνει, πιθανότατα,

αυτός που έχει κυρτωμένο, γερμένο, το σώμα του προς τα εμπρός –χαρακτηριστικό

γνώρισμα των ορεσίβιων λαών. ’ αυτό το σημείο θα μου επιτρέψετε να κάνω μία

σύντομη αναφορά στους πιο σημαντικούς σταθμούς της ιστορίας τους, αναφέροντας,

αρχικά, ότι στο αμφικτιονικό συνέδριο των Δελφών, από τα δώδεκα ελληνικά έθνη-φύλα

ήταν οι μόνοι που συμμετείχαν με δύο ψήφους. Οι Περραιβοί εμφανίζονται

συνασπισμένοι σε μία ομοσπονδία –το κοινό των Περραιβών- το οποίο έμεινε ανεξάρτητο

Εικόνα 214

Page 138: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 138

από τη στιγμή της συγκρότησής του και μέχρι το 344 π.Φ., όταν ο Υίλιππος Β΄, ο πατέρας

του Μ. Αλεξάνδρου, προσάρτησε την Περραιβία στο μακεδονικό κράτος και μάλιστα ως

τμήμα της Ελιμιώτιδας. Οι Περραιβοί κέρδισαν και πάλι την ανεξαρτησία τους το 196 με

την πτώση της μακεδονικής κυριαρχίας και διαμόρφωσαν ένα αυτόνομο κοινό, με αρχηγό

ένα στρατηγό, ενώ το 146 π.Φ. θεωρείται ως το τελικό σημείο του «Κοινού των

Περραιβών» και της κοπής, βέβαια, των περραιβικών νομισμάτων, καθώς η περιοχή

προσαρτήθηκε από τους Θεσσαλούς. Η Θεσσαλία με τη σειρά της αποτέλεσε, μαζί με τη

Μακεδονία, επαρχία του ρωμαϊκού κράτους με το όνομα Μακεδονία. Οι ιστορικοί

δέχονται ότι το 27 π.Φ., με τη νέα τάξη που καθιέρωσε ο πρώτος ρωμαίος αυτοκράτορας,

Αύγουστος, η Περραιβία έχασε οριστικά το παλιό της όνομα, αλλά και την αυτονομία

της. Σο πρώτο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει, επίσης, εκτός από τις υπόλοιπες πόλεις

των Περραιβών, και την αρχαιολογική ταύτιση των πόλεως της Περραιβικής Σρίπολης,

ενώ διαπραγματεύεται και το ακανθώδες ζήτημα της Δωδώνης. Οι πόλεις: Άζωρος,

Δολίχη και Πύθιο δημιούργησαν την πρώτη αμφικτιονία του ελλαδικού χώρου, το Κοινό

των Σριπολιτών, με επικεφαλή στρατηγό που σημαίνει: κοινή διοίκηση με ομοσπονδιακές

αρχές, κοινό στρατό για αμυντικούς σκοπούς, κοπή νομισμάτων, κοινές λατρείες και

γιορτές, συμμαχίες και εξωτερικές διπλωματικές σχέσεις. Με πρωτεύουσα το Πύθιο,

όπου υπήρχε το πανάρχαιο ιερό του Απόλλωνα Πυθίου. Η ακμή των πόλεων

σημειώνεται ανάμεσα στον 5ο και 3ο αιώνα π.Φ. Ας δούμε τώρα μερικά στοιχεία της

ιστορίας των Σριπολιτών: Οι επιχειρήσεις των βασιλιάδων της Μακεδονίας εναντίον

τους άρχισαν με τον Αρχέλαο γύρο στο 410 -400 π.Φ. Η Περραιβική Σρίπολις από τα

μέσα του 4ου αιώνα π.Φ. και μέχρι το 196 π.Φ. ανήκε στη Μακεδονική Ελίμεια, υπαγόταν

δηλαδή απευθείας στην κυριαρχία του εκάστοτε βασιλιά της Μακεδονίας. Σο 196 π.Φ.,

λοιπόν, στη μάχη των Κυνός Κεφαλών, κοντά στα Υάρσαλα, ο μακεδονικός στρατός

νικήθηκε από το ρωμαίο στρατηγό Σίτο Κόιντο Υλαμινίνο, ο οποίος, μετά τη νίκη του, επί

του Υιλίππου Ε΄, επέστρεψε τις τρεις πόλεις στη συμμαχία των Περραιβών. Κατά τη

διάρκεια των τριών πολέμων για την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους η

περιοχή της Περραιβικής Σρίπολης γίνεται το «θέατρο» των συγκρούσεων. Για

παράδειγμα: το 192 π.Φ. ο Μένιππος, αξιωματικός του Αντιόχου Γ΄, ερήμωσε

κυριολεκτικά την περιοχή της Σριπολίτιδας. Σο 171 π.Φ., στις αρχές του Γ΄ Μακεδονικού

Πολέμου, ο ρωμαίος ύπατος Λικίνιος, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσής του με τον

τελευταίο βασιλιά της Μακεδονίας, Περσέα, κατάφερε να επανακτήσει την Περραιβική

Σρίπολη και το υπόλοιπο τμήμα της Περραιβίας. Ένα από τα πιο γνωστά επεισόδια του

πολέμου είναι αυτό του 169 π.Φ., όταν ο νέος ύπατος Κόιντος Μάκιος Υίλιππος οδήγησε

τα ρωμαϊκά στρατεύματα στην Περραιβία και εγκατέστησε ένα μόνιμο στρατόπεδο

ανάμεσα στις πόλεις Δολίχη και Άζωρος. Από τη θέση αυτή αποφάσισε να

υπερφαλαγγίσει τη θέση του Περσέα, οδηγώντας 4.000 άνδρες στο Δίον της Περραιβίας,

μέσω της σημερινής Καρυάς (Ελασσόνας). Η Μακεδονία έπεσε τελικά στα χέρια των

Ρωμαίων το 168 π.Φ. με τη μάχη στη Πύδνα. Ας έρθουμε τώρα στη Δολίχη: Κατ’ αρχάς

υπάρχουν πολλές πιθανές εκδοχές σχετικά με την προέλευση του ονόματος. Η αρχαία

πόλη, λοιπόν, απέκτησε το όνομά της από το επίθετο δολιχός – δολιχή – δολιχόν, που

σημαίνει: μακρός, επιμήκης, μάλλον λόγω της μακρόστενης ρυμοτομίας της, κατά μήκος

του ποταμού Σηταρήσιου. Με το όνομα Δολίχη συναντάμε στην αρχαιότητα, εκτός από

Page 139: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 139

την Περραιβική, μία ακόμη πόλη και τρία νησιά. Πρόκειται για μία πόλη στην περιοχή

της σημερινής υρίας, επίσης, για το νησί των Κυκλάδων Ικαρία, για το αρχαίο Δολίχιον

νοτιοανατολικά της Λευκάδας, το σημερινό Μεγανήσι. Και για την Εύβοια με την

πρωτεύουσά της Οινόη ή Δολίχη. Οι πληθυσμιακοί, οι φυλετικοί ή οποιαδήποτε άλλη

σχέση αυτών των πέντε περιοχών δεν μπορεί, βεβαίως, να στοιχειοθετηθεί. Ψς γνωστόν,

το φθινόπωρο του 2002 η 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας, με επικεφαλής

το πύρο Κουγιουμτζόγλου και το Λάζαρο Δεριζιώτη αποκάλυψε στη θέση «Καστρί» τη

Βασιλική Α΄. Η αποκάλυψη της επιγραφής «ΠΟΛΙ Η ΔΟΛΙΦΑΙΨΝ», μερικά χρόνια

αργότερα, ταυτοποίησε –για μένα οριστικά– τη θέση της αρχαίας Δολίχης, καλύπτοντας

έτσι αυτό το κενό στην περραιβική ιστορία. Μετά από αυτό το γεγονός θεωρώ ότι το νέο

ομηρικό ζήτημα της τοπικής ιστορίας είναι αυτό της Περραιβικής Δωδώνης. Οι απόψεις

είναι πολλές, σχετικά με το εάν υπήρξε και εάν υπήρξε, σε ποιο σημείο; Αυτό που

προσπάθησα να κάνω στο βιβλίο ήταν να συγκεντρώσω όλες τις απόψεις χωρίς να λάβω

προσωπική θέση, μιας και η αρχαιολογική σκαπάνη είναι αυτή που αν δεν ολοκληρώσει

το έργο της βέβαια συμπεράσματα δεν μπορούν να προκύψουν.

το δεύτερο μέρος με τίτλο: «Από την κλασική εποχή ως την κατάληψη της Θεσσαλίας

από τους Ρωμαίους» παρουσιάζεται κυρίως η ιστορία της Θεσσαλίας και η επεμβάσεις

ξένων δυνάμεων σ’ αυτή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επέμβαση του Υιλίππου Β΄

και η διοικητική διαίρεση που υπέβαλλε.

Σο τρίτο μέρος αφορά την περίοδο της ρωμαιοκρατίας και παρουσιάζονται αναλυτικά τα

γεγονότα των Μεκεδονικών Πόλεων, καθώς και κατάλογοι με τους ρωμαίους άρχοντες

της επαρχίας Μακεδονίας.

το τέταρτο μέρος γίνεται η καταγραφή, η μετάφραση και ο σχολιασμός των επιγραφών

της Δολίχης. υναποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο από τον κατάλογο των επιγραφών

του Αρβανιτόπουλου και το δεύτερο από τις νεώτερα δημοσιευμένες επιγραφές που

βρέθηκαν κυρίως στο Καστρί. Περιέχει επίσης μία αλφαβητική προσωπογραφία των

αρχαίων Δολιχαίων, με βάση τους καταλόγους των επιγραφών. ’ αυτό το τμήμα του

βιβλίου περιέχεται και το 13ο κεφάλαιο, το οποίο αναφέρεται στη μετάβαση από την

αρχαία θρησκεία στο χριστιανισμό. Εδώ, αξίζει να προσέξετε τη σημασία της υριακής

Δολίχης, ως θρησκευτικού κέντρου.

Σο πέμπτο μέρος έχει τίτλο «Βυζαντινή Εποχή», ενώ η ύλη χωρίζεται με βάση την

πρώιμη, τη μέση και την ύστερη βυζαντινή περίοδο. Περιλαμβάνει επίσης, όλες τις

σχετικές πληροφορίες για τον ιερό ναό της Μεταμορφώσεως του ωτήρος.

το 6ο μέρος καλύπτεται η περίοδος της τουρκοκρατίας, η οποία διήρκησε στην επαρχία

Ελασσόνας από το 1423 μέχρι το 1912, δηλαδή, συνολικά 489 χρόνια και όχι 400. Αξίζει

να προσεχθούν ο χρονολογικός πίνακας της οθωμανικής ιστορίας, ο τρόπος άσκησης της

εξουσίας σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και η οργάνωση της αγροτικής

οικονομίας. Σο 22ο κεφάλαιο ασχολείται με την επαρχία ή τουρκικά τον Καζά Ελασσόνας

και παρατίθεται ένα πλήθος στοιχείων για τους πληθυσμούς και τη ζωή τους. το 23ο

κεφάλαιο συγκεντρώθηκαν πάμπολλες μαρτυρίες από πηγές που πιστοποιούν την

ιστορική συνέχεια, αλλά και τη σχέση μεταξύ της Δολίχης και του Λιβαδίου. Οι πιο

γνωστοί αρματωλοί και κλέφτες, που έδρασαν στην περιοχή του Ολύμπου ήταν ο

Γεωργάκης Ολύμπιος από το Λιβάδι και ο Νικόλαος Σσακνάκης από τη Δολίχη. Ο

Page 140: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 140

ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, ο ατυχής πόλεμος για την Ελλάδα παρατίθεται

τόσο από την ελληνική, όσο και από την τουρκική πλευρά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η

συμμετοχή των κατοίκων στο μακεδονικό αγώνα ήταν σχεδόν καθολική. το σχετικό

κεφάλαιο θα βρείτε και ένα γράμμα του Πάυλου Μελά προς τη γυναίκα του Αμαλία, το

οποίο γράφτηκε στο Φάνι αρανταπόρου το 1904. ’ αυτό ο Μελάς καταγράφει τη

δεύτερη είσοδό του στη Μακεδονία –ως γνωστόν στην Σρίτη σκοτώθηκε. Αφού ξεκίνησε

από τη Λάρισα, υποδυόμενος το ζωέμπορο πέρασε τα σύνορα της Μελούνας, μπήκε

δηλαδή στο τούρκικο, συνέχισε μέσω της Ελασσόνας και ακολουθώντας το ποτάμι του

Σηταρήσιου, υπό καταρρακτώδη βροχή –αν και καλοκαίρι-έφτασε στο Φάνι

Φατζηγόγκου. Εκεί όπου κατά τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο και μετά τη νίκη του

ελληνικού στρατού, ο διάδοχος Κωνσταντίνος εγκατέστησε το αρχηγείο του. Ο Μελάς

μας περιγράφει τόσο τον Όλυμπο όσο και το Βλαχολίβαδον, όπως το ονομάζει.

Σο 7ο μέρος αρχίζει από τους βαλκανικούς πολέμους το 1912-13 και φθάνει ως τη

συνταγματική αναθεώρηση του 1952. Εδώ, θα ήθελα να αναφερθώ ότι μετά την

απελευθέρωση από τους Σούρκους το 1912 και μέχρι το 1914, ολόκληρη η επαρχία

Ελασσόνας ανήκε διοικητικά στη νομαρχία Κοζάνης, ενώ από το 1914 και μέχρι σήμερα

ανήκει στη νομαρχία Λαρίσης. ’ αυτό το τμήμα ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο

ελληνοιταλικός πόλεμος το ’40-’41 και η περίοδος της κατοχής.

Σέλος, το 8ο κεφάλαιο πραγματεύεται τη νεότερη ιστορία και έχει τίτλο «Σο β΄ μισό του

2ου αιώνα» το κεφάλαιο 28 θα βρείτε τα σημερινά επίθετα του χωριού, την κατηγορία

στην οποία ανήκουν, αλλά και την προέλευσή τους. Σο κεφάλαιο 29 ασχολείται με τη

δημοτική εκπαίδευση στη Δολίχη, ενώ το 30ο, και τελευταίο, με την Κοινότητα.

Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό που προσπάθησα να κάνω με αυτό το βιβλίο ήταν η

ανασύνθεση και η καταγραφή της αδιάλειπτης ιστορίας του τόπου μας. Αν το κατάφερα

ή όχι, επαφίεται στην κρίση των αναγνωστών. Εύχομαι, οι περισσότεροι από εσάς, αν όχι

όλοι, να απολαύσετε το ταξίδι αυτού του βιβλίου μέσα στο χρόνο, κάνοντας το άλλο μισό

ως αναγνώστες. Ελπίζω να μας δοθεί η δυνατότητα να ανταλλάξουμε απόψεις πάνω σε

οποιοδήποτε θέμα. Πριν κλείσω την ομιλία μου, θα ήθελα να ευχαριστήσω κατ’ αρχάς

τους γονείς μου Μαρία και Νίκο, στους οποίους άλλωστε είναι αφιερωμένο το βιβλίο, ως

ελάχιστη αναγνώριση για όλα όσα έκαναν για μένα. Όλους τους φίλους και φίλες που

βοήθησαν στη συγγραφή, τον εκδότη και καθηγητή μου κύριο Ράπτη Γεώργιο, το Σοπικό

υμβούλιο και τον πρόεδρο κύριο Παναγιώτη Σσακνάκη, όλα τα μέλη του δημοτικού

συμβουλίου και κυρίως το Δήμαρχο κύριο Γιώργο Γαλάνη, που χωρίς τη δική του επιμονή

και υπομονή αυτό το βιβλίο δεν θα είχε δημοσιευτεί. Βέβαια η προσπάθεια και το έργο

μόλις άρχισαν. ας υπόσχομαι πως θα συνεχίσω την έρευνα της μακραίωνης ιστορίας

μας και πιο συγκεκριμένα, το επόμενο βήμα θα είναι η καταγραφή του ντόπιου

γλωσσικού ιδιώματος. ας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας και εύχομαι σε όλους

σας μία όμορφη μουσική βραδιά».

Χαηρεηηζκός θ. Ιωάλλοσ Γθόγθοσ (Δθπροζώποσ Φηιαρκοληθής Διαζζόλας)

Page 141: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 141

Πριν την έναρξη των καταξιωμένων

μουσικών της Υιλαρμονικής του Δήμου

Ελασσόνας και της Ορχήστρας Ποικίλης

Μουσικής, τις οποίες διηύθυνε ο

αρχιμουσικός κ. Λάζαρος Μπίσμπας, ο

μουσικός κ. Ιωάννης Γκόγκος, ο οποίος

κατάγεται από τη Δολίχη, παρουσίασε ένα

σύντομο ιστορικό της Υιλαρμονικής και της

Ορχήστρας Ποικίλης Μουσικής: «Η

Υιλαρμονική του Δήμου Ελασσόνας ιδρύθηκε το

1963, με σκοπό την ανάδειξη της μουσικής

παιδείας στην πόλη της Ελασσόνας, αλλά και στην

ευρύτερη περιοχή. Πρώτος δάσκαλος ήταν ο

αείμνηστος Γιώργος Βασιλείου, ο οποίος

υπηρέτησε τη θέση του αρχιμουσικού για δύο

χρόνια. Από το 1965 έως το 1980, αρχιμουσικός και

αναγεννητής της Υιλαρμονικής υπήρξε ο, επίσης

αείμνηστος, Γιάννης Σσανακάς, όπου εκτός από

την αναγέννηση της Υιλαρμονικής κατάφερε να αναδείξει πάρα πολλά ταλέντα μικρών

μαθητών, οι οποίοι αργότερα σταδιοδρόμησαν στο χώρο της μουσικής ανά την Ελλάδα.

Κατά καιρούς έχουν διατελέσει αρχιμουσικοί στη Υιλαρμονική, οι κύριοι: Λάζαρος

Λέκας, Νίκος Μαρκάλας, Φρήστος Μπαλανίκας και Αναστάσιο Πούλιος. Από το 1999

έως και σήμερα, τη διεύθυνση της Υιλαρμονικής έχει αναλάβει ο καταξιωμένος

αρχιμουσικός κ. Δημήτρης Σσιαβές, κατορθώνοντας να αναβαθμίσει τη Υιλαρμονική,

τόσο σε αριθμό εκτελεστών όσο και σε ρεπερτόριο. Η Υιλαρμονική του Δήμου

Ελασσόνας αποτελείται από μαθητές, ερασιτέχνες μουσικούς, οι οποίοι με το μεράκι και

την αγάπη τους για τη μουσική δίνουν το δικό τους στίγμα στα πολιτιστικά δρώμενα της

πόλης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Η Υιλαρμονική του Δήμου Ελασσόνας έχει να

επιδείξει ένα πλούσιο καλλιτεχνικό έργο στην περιοχή μας, αλλά και στον ελλαδικό

χώρο γενικότερα, αφού εκτός από τις κοινωνικές, θρησκευτικές εμφανίσεις έχει

συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ ανά την Ελλάδα, όπως σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη,

Λάρισα, Πτολεμαϊδα, όπου απέσπασε άριστες εντυπώσεις. Η δράση της Υιλαρμονική

επεκτάθηκε και στο εξωτερικό, συμμετέχοντας δύο φορές σε Υεστιβάλ Υιλαρμονικών

στην Πολωνία. Σελειώνοντας, θα πρέπει να αναφερθούν ξεχωριστά οι κορυφαίες

εργασίες της Υιλαρμονικής με σημαντικές προσωπικότητες του ελληνικού, αλλά και

του ξένου πενταγράμμου, όπως με την τραγουδίστρια Κλειώ Δενάρδου -τον Αύγουστο

2005-, με το γνωστό τραγουδιστή Πασχάλη Αρβανιτίδη –τον Αύγουστο 2007-, τη

συνεργασία με τους καλλιτέχνες της Εθνικής Λυρικής κηνής –το Νοέμβριο 2008-, για

το αφιέρωμα στην οπερέτα και στο μιούζικαλ– η συνεργασία με τον Αμερικανό ολίστ

της τρομπέτας Βίνσιτι Μαρτίνο –το Μάρτιο 2009- και τέλος, η συνεργασία με το

Μανώλη Μητσιά το 2009.

Εικόνα 215

Page 142: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 142

Η ορχήστρα ποικίλης μουσικής του Δήμου

Ελασσόνας ιδρύθηκε το επτέμβριο του

2007, ύστερα από πρωτουβουλία του

αρχιμουσικού Δημήτρη Σσιαβέ, με σκοπό να

καλύψει ένα διαφορετικό ρεπερτόριο από

αυτό της Υιλαρμονικής, να αναδείξει του

καταξιωμένους, πλέον, μουσικούς που την

απαρτίζουν και να σηματοδοτήσει μία νέα

αφετηρία στα μουσικά πράγματα τη

περιοχής μας. Η ορχήστρα έχει

συμμετάσχει σε πολλές εκδηλώσεις στην

Ελασσόνα και σε πολλές άλλες πόλεις

όπως Θεσσαλονίκη, Λάρισα και Βόλο.

Εικόνα 217

Εικόνα 218

Λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων του αρχιμουσικού Δημητρίου Σσιαβέ, τη διεύθυνση

της Υιλαρμονικής και της Ορχήστρας Ποικίλης Μουσικής αναλαμβάνει απόψε ο

αρχιμουσικός κ. Λάζαρος Μπίσμπας. Ευχαριστώ πολύ, καλή ακρόαση».

Εκ μέρους του Πολιτιστικού υλλόγου Δολίχης προσφέρθηκαν στους αρχαιολόγους–

ομιλητές τοπικά προϊόντα της Δολίχης, ως δείγμα τιμής για την παρουσία τους στο

Υεστιβάλ και για την προσφορά τους στην ευρύτερη περιοχή.

Εικόνα 216

Page 143: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 143

Εικόνα 219

Εικόνα 220

Η εκδήλωση έκλεισε με δείπνο των επισήμων καλεσμένων και των μουσικών.

Λοηπές πιεροθορίες 3οσ Φεζηηβάι

Παρουσιάστρια της εκδήλωσης ήταν η κ. Γεωργία Μίχου, μέλος του

υλλόγου. Αναφέρθηκε η χαιρετιστήρια επιστολή του Τφυπουργού

Οικονομικών κ. Υίλιππου αχινίδη και οι επιστολές των βουλευτών

Λάρισας κ. Έκτορα Νασιώκα και κ. Μάξιμο Φαρακόπουλο. Ψστόσο,

αναφέρθηκε από την παρουσιάστρια το τηλεφώνημα που δέχθηκε ο

Πολιτιστικός ύλλογος από το Γραφείο του Τπουργού Πολιτισμού, με

το οποίο ενημέρωσαν ότι ο κ. Πάνος Γερουλάνος, δυστυχώς, δεν

μπόρεσε να παρευρεθεί στην εκδήλωση λόγω των εγκαινίων του

αρχαιολογικού μουσείου της Θάσου.

την εκδήλωση, μεταξύ των επισήμων προσκεκλημένων, ορισμένοι

που παρευρέθηκαν ήταν: ο Δήμαρχος Ελασσόνας κ. Γεώργιος

Πασχόπουλος, ο κ. Γεώργιος Παπαγιάννης –αντιδήμαρχος

πολιτισμού Δήμου αρανταπόρου, δημοτικοί σύμβουλοι Λιβαδίου, ο

Πρόεδρος Σοπικού υμβουλίου Δολίχης κ. Παναγιώτης Σσακνάκης

και Σοπικοί ύμβουλοι, η κ. Δανάη Δημητρακοπούλου –ιδιοκτήτρια και εκδότρια της εφημερίδας

«Ελευθερία», ο κ. Ηρακλής Λιόλιος –αντιπρόεδρος του Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας, διευθυντές

εφημερίδων, λοιποί εκπρόσωποι Σοπικής Αυτοδιοίκησης, λοιπών Υορέων και πλήθος κόσμου.

Εικόνα 221: Η κ. Γεωργία Μίχου.

Page 144: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 144

Εικόνα 222

Εικόνα 223

Εικόνα 224

Page 145: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 145

4ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις»

Εικόνα 225

Σο 4ο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» διεξήχθη στη Δολίχη το άββατο 9 Ιουλίου

2001. Η προσέλευση των επισήμων ολοκληρώθηκε στις 20:15. Ακολούθησε ξενάγηση

στο βυζαντινό ιερό ναό Μεταμορφώσεως Σου ωτήρος και στο λαογραφικό μουσείο.

Ο επίσημος προσκεκλημένος, καθηγητής ανθρωπολογίας κ. Άρης Πουλιανός μίλησε

για την καταγωγή του ανθρώπου. Η αρχαιολόγος της 7ης ΕΒΑ κ. ταυρούλα δρόλια

παρουσίασε τη μελέτη της για το βυζαντινό ναό. Ο αρχαιολόγος κ. πύρος

Κουγιουμτζόγλου παρουσίασε τα ευρήματα της ανασκαφής 2010 του Καστριού

Δολίχης, εστιάζοντας στο ψηφιδωτό δάπεδο της Βασιλικής Α΄. Σην εκδήλωση

πλαισίωσε η δημοτική χορωδία Λιτοχώρου.

Η εκδήλωση ήταν αποτέλεσμα συνδιοργάνωσης του Πολιτιστικού υλλόγου Δολίχης

με την Περιφέρεια Θεσσαλίας.

Page 146: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 146

Ξενάγηση στο βυζαντινό Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του ωτήρος και στο Λαογραφικό

Μουσείο

Εικόνα 226

Εικόνα 227

Χαηρεηηζκός θ. Δσαγγέιοσ Τζαθλάθε (Προέδροσ Ποιηηηζηηθού Σσιιόγοσ.

Αγαπητοί προσκεκλημένοι, Υίλες και φίλοι,

Εκ μέρους του Πολιτιστικού υλλόγου

Δολίχης σας ευχαριστούμε πολύ που

παρευρίσκεστε στο 4ο Υεστιβάλ «Περραιβική

Σρίπολις» , το οποίο φέτος είναι αποτέλεσμα

συνδιοργάνωσης του Πολιτιστικού υλλόγου

Δολίχης με την Περιφερειακή Ενότητα

Λάρισας.

Έχουμε τη χαρά και την ιδιαίτερη τιμή,

σήμερα, να φιλοξενούμε τον κορυφαίο

Έλληνα καθηγητή ανθρωπολογίας, τον κ. Άρη

Πουλιανό, την αρχαιολόγο της 7ης Εφορείας

Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας κ.

ταυρούλα δρόλια και τον αρχαιολόγο κ.

πύρο Κουγιουμτζόγλου.

Ο κ. Άρης Πουλιανός θα μας μιλήσει για την

καταγωγή του ανθρώπου. Η κ. ταυρούλα

δρόλια θα μας παρουσιάσει την εργασία της για το βυζαντινό ναό Μεταμορφώσεως

Σου ωτήρος και ο κ. πύρος Κουγιουμτζόγλου θα μας δώσει νέα στοιχεία για τον

αρχαιολογικό χώρο «Καστρί Δολίχης».

Έχουμε όμως και την ιδιαίτερη τιμή σήμερα να φιλοξενούμε τη δημοτική Φορωδία

Λιτοχώρου ‚Ιωάννης ακελλαρίδης‛, την οποία διευθύνει ο Ευθύμιος Μαυρίδης.

Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στους ομιλητές μας και στα μέλη της δημοτικής

χορωδίας Λιτοχώρου.

Εικόνα 228

Page 147: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 147

Ευχαριστούμε, επίσης, την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και την 15η Εφορεία

Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Λάρισας για τις προσπάθειες που

καταβάλουν στη συντήρηση και ανάδειξη των μνημείων της περιοχής μας.

Σέλος, ευχαριστούμε την Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας για τη φετινή

συνδιοργάνωση της εκδήλωσης, η οποία προφανώς αντιλαμβάνεται τη

σημαντικότητα αυτής της εκδήλωσης.

Σο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» προβάλλει τις αρχαιότητες και την ιστορία της

περιοχής μας. Από το 2008 έχει γίνει θεσμός και πραγματοποιείται κάθε δεύτερο

άββατο του Ιουλίου.

το περσινό φεστιβάλ μιλήσαμε για την ευαισθησία που περιμέναμε να δείξει ο νέος

δήμος –ο δήμος Ελασσόνας– για τη συνέχιση των ανασκαφών στο Καστρί Δολίχης,

στη λύση του προβλήματος της πρόσβασής του και στη συντήρηση του βυζαντινού

ναού Μεταμορφώσεως του ωτήρος.

Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα βυζαντινά μνημεία στη σκιά του Ολύμπου είναι ο

πλούτος της περιοχής μας και κατά συνέπεια της επαρχίας Ελασσόνας. Πρέπει να

επενδύσουμε σ’ αυτόν τον πλούτο και να τον αναδείξουμε. Μπορούμε δηλαδή να

αναπτύξουμε τον τουρισμό.

Κάνουμε έκκληση στο Δήμο Ελασσόνας να διαθέσει το απαιτούμενο ποσό για να

συνεχισθούν οι ανασκαφές στο Καστρί Δολίχης, όπως επίσης να αναλάβει το χαμηλό

κόστος της συντήρησης των τοιχογραφιών του ιερού ναού Μεταμορφώσεως του

ωτήρος. Σον παρακαλούμε πολύ να μην δείξει αδιαφορία για να μην

καταστρέφονται μνημεία αρκετών εκατοντάδων χρόνων.

Σο Υεστιβάλ «Περραιβική Σρίπολις» έχει καθιερωθεί να διοργανώνεται κάθε δεύτερο

άββατο του Ιουλίου. Έχει γίνει θεσμός. Έχει καθιερωθεί επίσης σε αυτήν την

εκδήλωση να ανακοινώνονται οι εκδηλώσεις του Πολιτιστικού υλλόγου που θα

λάβουν χώρα το προσεχές χρονικό διάστημα.

Η αμέσως επόμενη καθιερωμένη εκδήλωση, λοιπόν, είναι το πανηγύρι της

Μεταμορφώσεως του ωτήρος, 5 και 6 Αυγούστου.

Υέτος, δημιουργήθηκε η πρώτη παιδική θεατρική ομάδα της Δολίχης και θα είναι

έτοιμη να παρουσιάσει το έργο της.

την επόμενη εκδήλωση θα αναδειχθούν οι πρακτικές των προγόνων μας, όπως η

χρήση του αργαλειού, η παραγωγή ψωμιού, τα παραδοσιακά παιχνίδια κ.ά.

τη συνέχεια θα πραγματοποιηθεί μία ενημέρωση σχετικά με την ασφαλή χρήση του

ίντερνετ, με αφορμή την πρόσβαση στο διαδίκτυο που παραχωρεί δωρεάν ο

Πολιτιστικός ύλλογος σε συνεργασία με την ομάδα sarantaporo.gr σε ολόκληρο τον

οικισμό της Δολίχης.

Θα ακολουθήσει η διοργάνωση μιας βραδιάς για τη νεολαία και, τέλος, μία εκδρομή

στο σπήλαιο των Πετραλώνων.

ας ευχαριστούμε πολύ και σας ευχόμαστε καλή ακρόαση.

Ολυμπία Σσακνάκη: Η πρώην Έπαρχος Ελασσόνας και νυν Περιφερειακός

ύμβουλος κ. Μαρία Μαμάρα στέλνει τους εγκάρδιους χαιρετισμούς και την αγάπη

Page 148: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 148

της. Σην εκδήλωση χαιρετίζουν ο κ. Υίλιππος αχινίδης –Τφυπουργός Οικονομικών

και ο Βουλευτής Λάρισας κ. Μάξιμος Φαρακόπουλος.

Ο καθηγητής ανθρωπολογίας κύριος Άρης Πουλιανός θα μας μιλήσει για την

Καταγωγή του Ανθρώπου. Σο έργο του κ. Πουλιανού προβάλλει την Ελλάδα

παγκοσμίως και η επιστημονική του θέση για το κρανίο του αρχανθρώπου που

βρέθηκε στο σπήλαιο των Πετραλώνων ανατρέπει τα σημερινά δεδομένα για την

καταγωγή του ανθρώπου.

Παρακαλείται ο κύριος Άρης Πουλιανός να προσέλθει.

Οκηιία ηοσ θαζεγεηού αλζρωποιογίας θ. Άρε Ποσιηαλού

Καλησπέρα σας,

Ευχαριστώ πολύ τη Δολίχη για την πρόσκληση που μου

κάνατε να ‘ρθω να μιλήσω στο χωριό σας. Κατά κάποιο

τρόπο έχω μία ρίζα, από το 1800, από τη Θεσσαλία, από

έναν που έφυγε καλόγερος στην Ικαρία και γύρισε στο

Μεσολόγγι και πολέμησε. Και βαστώ από εκείνον τον

καλόγερο του Μεσολογγίου, Ζήνων λέγεται.

Σα τελευταία 55-60 χρόνια –ήμουν στο εξωτερικό- μέτρησα

αρκετές χιλιάδες Ελλήνων, ανθρωπολογικά, και κατέληξα

στο συμπέρασμα ότι ο λαός μας, εμείς οι Έλληνες είμαστε

ντόπιοι κατά ντόπιοι. Δηλαδή δεν βαστάμε ούτε από την

Βόρεια Ευρώπη - ουηδοί, ούτε από την Αφρική -

Αφρικανέζοι. Μας είπε ο μεγάλος ο Δαρβίνος, ο ερευνητής

αυτός, ότι η ανθρωπότητα βαστάει από την Αφρική. Έτσι

έμαθα στο σχολείο και αυτό πίστευα όταν ήρθα και

άρχισα τις ανασκαφές μου στο σπήλαιο Πετραλώνων

Φαλκιδικής –ότι βαστάμε από την Αφρική. Όμως δεν

βγαίνανε τα νούμερα. Όπου πήγαινα και ό, τι

πληθυσμούς συναντούσα μου δημιουργούσαν διαφορετική εντύπωση. Γι’ αυτό και

πήρα την μεζούρα και άρχισα να μετρώ κεφαλές, μερικές χιλιάδες, και κατέληξα στο

συμπέρασμα ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε ο πιο αρχαίος λαός που εμφανίστηκε ποτέ

επί της γης.

Δηλαδή, δεν αρνούμαι ότι ο άνθρωπος είναι το τελευταίο δημιούργημα μιας

υπέρτατης δύναμης που λένε οι ιερωμένοι οι δικοί μας. Αυτά που σας λέγω τα έλεγα

και στον Δεσπότη της Καλαμαριάς, τον γέροντα Δωρόθεο. Ήρθε πριν από μερικούς

μήνες και με επισκέφθηκε στη σπηλιά και χάρηκα πάρα πολύ που είδα έναν ιερωμένο

με τέτοιο μεγάλο βαθμό να ακούει τα δικά μου παράταιρα λόγια απ’ ότι διδάσκει η

θρησκεία. Ναι, είμαστε χριστιανοί εμείς οι Έλληνες, αλλά μόνο δύο χιλιάδες χρόνια.

Και οι άνθρωποι επί της γης εμφανίστηκαν πριν δεκατρία εκατομμύρια χρόνια.

Ανέτρεψα μεν τον μεγάλο Δαρβίνο, ο οποίος έλεγε ότι οι άνθρωποι

Εικόνα 229

Page 149: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 149

πρωτοεμφανίστηκαν στην Αφρική πριν δυόμισι – τρία εκατομμύρια χρόνια. Αλλά ο

Δαρβίνος ήταν θεολόγος. Εγώ δεν ήμουν θεολόγος, ήμουν ανθρωπολόγος. Έτσι,

όμως, η εργασία του Δαρβίνου είναι σεβαστή διότι αναφέρεται κυρίως στον

Αριστοτέλη μας. τα δέκα βιβλία του Αριστοτέλη, τα οποία τον έμαθαν γράμματα.

Όμως ούτε μία φορά δεν δίνει παραπομπή στον Αριστοτέλη ο μεγάλος Δαρβίνος. Ε,

είναι κι αυτό χαρακτηριστικό της αγγλικής πολιτικής.

Βέβαια, δεν θέλω να επεκταθώ περισσότερο, αλλά αυτά που έλεγα στον Δεσπότη της

Καλαμαριάς θα τα πω και σε εσάς. τον Δωρόθεο, λοιπόν. Σου είπα: πίστευα μικρός

κάποια πράγματα γιατί βαπτίστηκα χριστιανός, όμως όταν μαθαίνεις μερικά

πράγματα αλλάζεις . Κι έτσι πίστεψα ότι εμείς δοξάσαμε το Φριστό σαν χριστιανοί,

πιστέψαμε στον Θεό, αλλά τον φτιάξαμε τον Θεό πρώτα κι ύστερα τον πιστέψαμε.

Δηλαδή, τι θέλω να πω; Είμαστε εμείς οι άνθρωποι που περπατάμε στα δύο πόδια,

αλλά συνδεόμαστε με άλλα ζώα που υπήρχαν πριν από μας. Οι άνθρωποι βαστάνε

από τους πιθήκους, δηλαδή ήμασταν εμείς με τα τέσσερα, παλιά. Και πάνω στα

δέντρα. Γι’ αυτό τα οστά που πρωτο-βρήκα στην Εύβοια, του Ελλαδοπιθήκου,

αποδεικνύουν ότι βαστάει όλο το ανθρώπινο γένος από εκείνα τα οστά που

βρίσκονται σήμερα στο μουσείο των Πετραλώνων Φαλκιδικής. Εκεί και τα

τοποθέτησα, δεν τα πήρα στο εξωτερικό. Ελπίζω να παραμείνουν για πολύ ακόμη

εκεί και να ‘ρθείτε να το δείτε και το σπήλαιο και τα οστά του πρώτου όρθιου

ανθρώπου επί της γης. Σο σπήλαιο είναι απ’ τα ωραιότερα σπήλαια, όχι μόνο της

Ελλάδας αλλά και διεθνώς. Σότε, στο σπήλαιο των Πετραλώνων κατοικούσαν οι

αρχάνθρωποι. Οι αρχάνθρωποι είναι μια ονομασία που έδωσα στους πρώτους

ανθρώπους. Η αρχή των ανθρώπων. Αλλά όσο έμενα κι έκανα ανασκαφή τόσο με

έζωνε κάτι τί να βρω την άκρη του ανθρωπίνου γένους και την βρήκα πίσω από το

βουνό του σπηλαίου, δηλαδή βρήκα οστά ανθρώπινα δεκατριών εκατομμυρίων ετών.

Κι έτσι ανετράπη μεν ο θεολόγος Δαρβίνος ότι δεν είμαστε μόνο τριών εκατομμυρίων

ετών, αλλά είμαστε το τελευταίο δημιούργημα της φύσης επί της γης δεκατριών

εκατομμυρίων ετών. Και η Ελλάδα, η νοτιοανατολική Ευρώπη είναι κατοικημένη από

εκείνη την εποχή. Δεν υπήρχε Αιγαίο Πέλαγος. ιγά – σιγά τα ποτάμια και οι βροχές

και ο Πηνειός γέμισαν αυτήν την κοιλάδα που τη λέμε σήμερα Αιγαίον και

σχηματίστηκαν τα νησιά. Κι έτσι όλη η νοτιοανατολική Ευρώπη είναι πατρίδα του

ανθρωπίνου γένους. Από τη νοτιοανατολική Ευρώπη πήγε στην Αφρική και εκεί

εμαύρισε. Πήγε στο Βορρά της Ευρώπης κι έγινε πιο ξανθός. Δηλαδή οι άνθρωποι

είμαστε βιολογικά όντα. Αλλά ήμασταν μέχρι ενός σημείου. Πριν δεκατρία

εκατομμύρια χρόνια περπατάγαμε όρθιοι επί της γης. Είναι ένα αποδεδειγμένο

εύρημα που έχει γίνει δεκτό από πέρσι σε διεθνές συνέδριο πέντε χιλιάδων

ανθρωπολόγων στην Κίνα (σ.σ. στο οποίο προήδρευε ο κ. Πουλιανός), το

επαναλαμβάνω διότι είναι σωστό.

Page 150: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 150

Εδώ στην Ελλάδα, ο άνθρωπος πρωτοστάθηκε όρθιος στα δύο πόδια κι εξαπλώθηκε

σε όλη τη γη. Όταν πήγε στην Αφρική, λοιπόν, μαύρισε όπως είπαμε και όταν πήγε

στο Βορρά έγινε πιο ξανθός. Βέβαια όταν μπήκε στη σπηλιά απ΄ τα δύο τελευταία

εκατομμύρια χρόνια (είπαμε είναι δεκατριών εκατομμυρίων χρόνων η ύπαρξη του

ανθρώπου επί της γης) τα τελευταία δύο εκατομμύρια έπαψε να αλλάζει, δεν έγινε

πιο ξανθός ή πιο μαύρος στην Αφρική ή στην ουηδία. Δηλαδή, η ιστορία του

ανθρωπίνου γένους έχει τη δική της ιστορία. Έγινε πια ο άνθρωπος κοινωνικό ον,

έγινε ένα ον που όταν πρωτοστάθηκε όρθιο άρχισε να μιλάει. Η όρθια στάση τον

έκανε να λαλήσει, να πει την κουβέντα που ήθελε. Έτσι λοιπόν οι πρώτες φωνές των

αρχανθρώπων έχουν αποτυπωθεί στα βράχια και στις σπηλιές μέσα και όπου αλλού

έζησε. Δηλαδή από τη νοτιανατολική Ευρώπη, δηλαδή απ’ την Ελλάδα, απ’ την

Φαλκιδική κατάγεται το ανθρώπινο γένος που αργότερα για δεκατρία εκατομμύρια

χρόνια εξαπλώθηκε σ’ όλη τη γη.

Έχει αναγνωριστεί αυτή η θέση παγκοσμίως από διεθνή συνέδρια και δεν ήρθα εδώ

να σας πω ιστορίες.

Νιώθω μια τιμή και ξεχωριστά που ένας προ-προ παππούς μου ήταν απ ‘ τη

Θεσσαλία. Ένας αγωνιστής του

Εικοσιένα. Κι έτσι χαίρομαι πολύ που

είμαι μαζί σας απόψε και θέλω να κάνω

αυτήν τη κουβέντα ότι σκεφθείτε

θυμηθείτε πως τα ίδια λέω και στους

δεσποτάδες μας, όπως τον Δωρόθεο της

Θεσσαλονίκης και σε εσάς. Δεν θα πω

τίποτα άλλο. Ότι ο άνθρωπος ήταν ένας

πίθηκος, ο Ελλαδοπίθηκος, που κατέβηκε

στη γη γιατί άρχισαν τα ηφαίστεια γύρω

απ’ τη Φαλκιδική. το βάθος της

Κασσάνδρας του Αιγαίου Πελάγους

υπάρχουν ακόμη άσβεστα τα ίχνη του

ηφαιστείου. Ση στάχτη, τη λάβα που

βγάζει αυτό το ηφαίστειο την έχω μέσα

στο μουσείο που μπορεί να τη δείτε και

ξέρω, την μέτρησαν Ιαπωνία, Αμερική

και Ρωσία, ότι είναι δεκαεπτά

εκατομμυρίων ετών η λάβα που

ανθρωποποίησε τους Ελλαδοπίθηκους

και γίνανε άνθρωποι. Δηλαδή, η λάβα

υποχρέωσε τον πίθηκο πάνω απ’ τα

δέντρα της Ελλάδας να κατέβει στη γη και ν’ αρχίσει να τρέχει για να μην καεί μαζί

με το δάσος. Κι έτσι λοιπόν η ανθρωποποίηση έφερε την ποικιλία των ανθρώπων,

μαύρος, ξανθός κλπ επί της γης. Υυσικά σταμάτησε να είναι βιολογικό ον ο

άνθρωπος, είναι πλέον κοινωνικό ον. Είναι άνθρωπος που έχει μάθει πολιτισμό, που

γράφει, τραγουδάει, έχει γλώσσα και όπου αλλού τραβήξει φτιάχνει τη δική του

Εικόνα 230

Page 151: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 151

γλώσσα. Από εδώ, από την Ελλάδα πήγε μέχρι τον Καύκασο στην αρχή, μέχρι τη

δυτική Ευρώπη, στην Ισπανία κι έτσι εμείς οι άνθρωποι είμαστε ανήσυχα όντα.

Κι η ανησυχία αυτή που λέμε ότι μας έδωσε ο Θεός, που δημιουργήσαμε εμείς τον

Θεό< συγνώμη πάτερ, αλλά έτσι είναι η επιστήμη μου και η επιστήμη είναι για όλον

τον λαό, όχι μόνο για μένα ή για κάθε ιερωμένο. Βεβαίως ο σεβασμός υπάρχει

αμέριστος. έβομαι κάθε θρήσκευμα και κάθε θρησκεία , είναι υποχρέωσή μου

ανθρώπινη, και κάθε λαό σ’ αυτή τη γη. Έτσι λοιπόν εγώ θα απαντήσω στις

ερωτήσεις σας, ό, τι θέλετε, όλη νύχτα εδώ θα είμαι μαζί σας απόψε. Έτσι μία

περίληψη σας είπα όλων αυτών που έχω δημοσιεύσει σε πολλές γλώσσες στον κόσμο.

Η βασική για τον Ελλαδοπίθηκο είναι στο περιοδικό «Άνθρωπος». Εξήντα σελίδες

είναι, αλλά είναι μόνο μαθηματικά< κι έτσι θα δυσκολευτείτε λιγάκι, εκτός αν

θελήσετε να αναφερθείτε στην τριγωνομετρία και στις άλλες μαθηματικές αποδείξεις

που έχω για την προέλευση του ανθρώπου.

Ευχαριστώ πάρα πολύ, αυτά τα λίγα< ήθελα να μην σας ταλαιπωρήσω. Αν έχετε

καμιά ερώτηση είμαι στη διάθεσή σας για όλη τη νύχτα.

(Ακολούθησε συζήτηση)

Page 152: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 152

Οκηιία ηες αρταηοιόγοσ 7ες ΔΒΑ θ. Σηασρούια Σδρόιηα

Ο ΝΑΟ ΜΕΣΑΜΟΡΥΨΕΨ ΔΟΛΙΦΗ

Ο ναός Μεταμορφώσεως Δολίχης

αποτελεί σημείο αναφοράς στο κέντρο του

χωριού με το μακρόστενο σχήμα του και

τον παράκεντρο τρούλο του, που

προκαλούν το ενδιαφέρον των

περαστικών. Οι ιδιαιτερότητες της μορφής

του οφείλονται στις συνεχείς μετασκευές

που γνώρισε, όπως όλοι οι ενοριακοί ναοί

με μεγάλη ιστορία. Η σημερινή όψη του διαμορφώθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της

στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν έγιναν επισκευές στο βυζαντινό κτίσμα και

τοιχογραφήθηκε με δαπάνη επιφανών οικογενειών του χωριού. Η Δολίχη την εποχή

εκείνη θα πρέπει να παρουσίαζε τάσεις αύξησης του πληθυσμού, όπως και άλλοι

οικισμοί της περιοχής, αφού είχε στα 1569 270 οικογένειες, δηλαδή περίπου 1000 άτομα

(σύμφωνα με στοιχεία που μας διέθεσε ο Ολλανδός καθηγητής Machiel Kiel από τις

οθωμανικές απογραφές). Ο πληθυσμός ήταν κατανεμημένος σε 3 μαχαλάδες και

ζούσε με γεωργική παραγωγή και κτηνοτροφία. Σην εποχή αυτή το γειτονικό Πύθιο

είχε διπλάσιο πληθυσμό, ενώ οι μεγαλύτεροι ελληνικοί οικισμοί της περιοχής ήταν το

Δομένικο και η Σσαριτσάνη.

Εικόνα 231

Εικόνα 233 Εικόνα 232

Page 153: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 153

Σο σημερινό κτίριο του ναού της Δολίχης έχει μήκος 14.50 μ. και πλάτος 4.75 μ., ενώ

αποτελείται από έναν μονόχωρο ξυλόστεγο ναό και δύο νάρθηκες, από τους οποίους

ο εσωτερικός καλύπτεται με τρούλο. Οι νάρθηκες είναι προσθήκη στο αρχικό κτίσμα,

σύμφωνα με τη μελέτη της αρχιτέκτονα Αφροδίτης Πασσαλή, η οποία δημοσίευσε

ειδικό άρθρο για το ναό το 1997. Η ίδια διατύπωσε επίσης την υπόθεση ότι ο αρχικός

ναός είχε πλευρικά κλίτη,

με τα οποία επικοινωνούσε

με δύο τοξωτά ανοίγματα

σε κάθε πλευρά. ε

σύντομη ανασκαφική

έρευνα που έγινε πριν

μερικά χρόνια, δεν

βρέθηκαν οι εξωτερικοί

τοίχοι των κλιτών παρά

μόνον ίχνη στη δυτική

πλευρά που δείχνουν ότι

ίσως ο ναός είχε το σημερινό μήκος και διέθετε εξωτερικά κλίτη ή κάποιας μορφής

περίστωο. Σο μεγάλο μήκος υπήρχε σίγουρα την εποχή των επισκευών του 1500, αφού

τοιχογραφίες της φάσης αυτής διατηρούνται και στους δύο νάρθηκες. Σο αρχικό

κτίσμα χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή περίοδο, από τον 10° έως τον 12° αιώνα,

όπως δείχνουν άλλα ανάλογα παραδείγματα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα λείψανα

στην ανατολική πλευρά, που ανήκουν σε

κτίριο της παλαιοχριστιανικής περιόδου,

πιθανότατα λουτρό, σύμφωνα με την άποψη

του αρχαιολόγου Νίκου Νικονάνου, που

πραγματοποίησε εδώ εργασίες το 1973. Σην

ίδια εποχή έγινε υποθεμελίωση και επισκευή

των τοίχων που ενίσχυσε το ναό, ενώ

αργότερα έγιναν και άλλες επισκευές, με την

επίβλεψη του πρώην εφόρου της 7ης

Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάζαρου

Δεριζιώτη.

Μεγάλης σημασίας είναι η εσωτερική διακόσμηση, που καλύπτει το μεγαλύτερο

μέρος του ναού και σώζει πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα. Αυτό που αντικρίζουμε

σήμερα είναι ο διάκοσμος της δεύτερης φάσης, που χρονολογείται σύμφωνα με την

επιγραφή το 1516, ενώ ο αρχικός πιστοποιείται μόνον από τα ίχνη που διακρίνονται

στα εσωρράχια των πλαγίων θυρών, που φράχθηκαν στη δεύτερη φάση.

Η κτητορική επιγραφή βρίσκεται πάνω από τη δυτική είσοδο του εσωνάρθηκα και

αναφέρει τα εξής

Επιγραφή :

Εικόνα 234

Εικόνα 235

Page 154: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 154

«Ανηγέρθη εκ βάθρων και ανιστορίθη ο θείος και πάνσεπτος ναός του δεσπότου και

κυρίου ημών Ιησού Φριστού/ Δια συνδρομής δε κόπον τε και εξόδων κυρ Μιχαήλ της

Μπίλιος και ευλαβεστάτου ιερέως παπά κυρ Δημητρίου/ Και κυρ Κωνσταντίνου

επισκόπου και της συμβίου αυτού και των τέκνων αυτού και Ιωάννου του Καρβούνου

και Δημητρίου του Μπούιου/ Φείρ Δημητρίου ιερέως και μπόηκου του αδελφού αυτού

ευτελούς αναγνώστου/ έτους ζκδ ινδικτιώνος ζ μηνί σεπτεμβρίω εις την (πρώτην)

ημέραν»

Ο ζωγράφος Δημήτριος, που ήταν ιερέας και

συνεργάσθηκε στο ναό με τον αδελφό του

Μπόηκο το 1516, δεν μας είναι γνωστός από

άλλες διακοσμήσεις. Άλλωστε είναι μία εποχή

με πολύ λίγα χρονολογημένα μνημεία, μια

εποχή κατά την οποία αρχίζουν σταδιακά οι

ανακαινίσεις ή ανεγέρσεις εκκλησιών,

φαινόμενο που θα κορυφωθεί στο δεύτερο

μισό του 16°U αιώνα. Ψς κτήτορες

αναφέρονται στην επιγραφή 5 άτομα, ο

Μιχαήλ της Μπίλιος, ο ιερέας Δημήτριος, ο

Κωνσταντίνος με το επώνυμο Επίσκοπος, μαζί

με τη γυναίκα και τα παιδιά του, ο Ιωάννης του

Καρβούνου και ο Δημήτρης του Μπούιου. Αυτοί, που θα ήταν επιφανή μέλη της

κοινότητας, ανέλαβαν το οικονομικό βάρος της ανακαίνισης του βυζαντινού ναού,

που στην εποχή τους θα παρουσίαζε μεγάλες φθορές. Επειδή η ανακαίνιση και

τοιχογράφηση ολόκληρου του κτίσματος κρίθηκε ασύμφορη, επιλέχθηκε η επισκευή

μόνον του κεντρικού χώρου, αφού κλείσθηκαν τα πλαϊνά ανοίγματα. Οι νάρθηκες, αν

δεν κτίζονται τώρα από την αρχή, αποκτούν θολοδομία, που τονίζεται ιδιαίτερα με το

πρόγραμμα τοιχογράφησης που αναπτύσσεται. Με τον τρόπο αυτό, την 1 η

επτεμβρίου του 1516, οπότε ολοκληρώνεται ο διάκοσμος, η ενορία αποκτά ένα

σχεδόν καινούργιο ναό.

Σο εικονογραφικό πρόγραμμα

τον κυρίως ναό και το νάρθηκα υιοθετήθηκαν αυθύπαρκτα προγράμματα, που

σκοπό είχαν να διαχωρίσουν τη λειτουργία του κάθε χώρου, όπως συμβαίνει από τη

βυζαντινή περίοδο.

τον κυρίως ναό τον κύριο ρόλο διαδραματίζουν τα επεισόδια από τη ζωή του Φριστού

και σκηνές από τη Θεία Λειτουργία, ενώ από την έλλειψη χώρου δεν αναπτύσσονται

άλλοι κύκλοι.

Εικόνα 236

Εικόνα 237

Page 155: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 155

το ιερό δεσπόζει η ένθρονη Πλατυτέρα, η

πρώτη μορφή που αντικρίζει ο πιστός στο ναό,

που τοποθετήθηκε εκεί λόγω του ρόλου που

κατείχε στην ενσάρκωση του Φριστού. Επάνω

από την αψίδα τέθηκε ο Ευαγγελισμός, που

αποτελεί την αρχή του χριστολογικού κύκλου

και στη συνέχεια ακολουθούν προς τα δεξιά οι

άλλες σκηνές, διατρέχοντας κυκλικά το ναό.

Κάτω από τη Θεοτόκο τοποθετείται ο Μελισμός

του Φριστού, σκηνή συμβολική της

προετοιμασίας του άρτου και του οίνου, που

τελείται στον χώρο αυτό από τους ιερείς, δίπλα του οι κυριότεροι ιεράρχες και

διάκονοι, ενώ στους πλάγιους τοίχους η Κοινωνία των Αποστόλων σε δύο μέρη. τα

λειτουργικά θέματα εντάσσεται και η

παράσταση του Αγίου Πέτρου, επισκόπου

Αλεξανδρείας με το όραμα του Φριστού, που

αναφέρεται στην Α΄ Οικουμενική ύνοδο.

Οι χριστολογικές σκηνές διατάσσονται σε δύο

ζώνες, ακολουθώντας χρονολογική σειρά, και

εκτυλίσσονται από την πρώτη σειρά του νότιου

τοίχου στη δεύτερη και συνεχίζουν στο βόρειο

τοίχο για να ολοκληρωθούν στο ιερό. Με τον

τρόπο αυτό το ιερό αποτελεί την αρχή και το τέλος του προγράμματος για να τονισθεί

η ιερή στιγμή της Θείας Λειτουργίας.

Οι πρώτες σκηνές προέρχονται από την

παιδική ηλικία του Φριστού, η Γέννηση,

Τπαπαντή και Βάπτιση, συνεχίζονται με τις

σκηνές Παθών, Εγερση Λαζάρου, Βαιοφόρο,

Μυστικό Δείπνο, Νιπτήρα, ενώ απέναντι, στο

βόρειο τοίχο βρίσκονται η Προδοσία, η

ταύρωση, ο Θρήνος και η Κάθοδος στον

Άδη. Σέλος υπάρχουν και τρείς σκηνές από τα

μετά την Ανάσταση επεισόδια και τα

θαύματα, και συγκεκριμένα η Χηλάφιση, ο

Γάμος στην Κανά και η Ιαση του παραλυτικού.

Με τον τρόπο αυτό αντιπροσωπεύονται όλες οι

φάσεις της ζωής του Φριστού, ενώ στο Δ. τοίχο υπάρχει και η μοναδική θεομητορική

σκηνή, η Κοίμηση της Θεοτόκου. Δύο κύριες χριστολογικές σκηνές, η Μεταμόρφωση

και η Ανάληψη προβάλλονται ψηλά στα αετώματα του ναού, στοιχείο που

χαρακτηρίζει βυζαντινούς ναούς της Μακεδονίας, όπως φαίνεται και από άλλα

χαρακτηριστικά του προγράμματος.

Εικόνα 239

Εικόνα 238

Εικόνα 240

Page 156: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 156

Σο διάκοσμο συμπληρώνουν οι παραστάσεις αγίων που έχουν σοφά επιλεγεί από τους

σημαντικότερους στην ιεραρχία. το βόρειο τοίχο βρίσκεται πρώτη μπροστά στο

τέμπλο η Δέηση, όπως σε αρκετούς ναούς της Μακεδονίας, απέναντι ο πρώτος ο

Άγιος Νικόλαος, που θεωρείται «ο ταχύς βοηθός» των πιστών και ακολουθούν οι

άγιοι Γεώργιος και Δημήτριος, οι άγιοι Θεόδωροι, οι άγιοι Ανάργυροι και δύο αγίες, η

Βαρβάρα και η Μαρίνα.

το νάρθηκα αναπτύσσεται ένα πρωτότυπο

πρόγραμμα με δύο υπερμεγέθεις μορφές, το

Φριστό ένθρονο και απέναντί του τον

αρχάγγελο Γαβριήλ, που όταν σώζονταν

καλά θα δημιουργούσαν δέος στους πιστούς.

Παρόμοιες μορφές υπάρχουν σε βυζαντινά

μνημεία της Μακεδονίας, όπως στον

Σαξιάρχη Μητροπόλεως Καστοριάς, από

όπου προέρχονται και οι επιδράσεις του

ζωγράφου, όπως φαίνεται από αρκετά σημεία

του διακόσμου. τους υπόλοιπους χώρους του

νάρθηκα απλώνεται ένα πλήθος προφητών και αγίων, που καταλήγουν στον

Παντοκράτορα του τρούλλου. Όπου σώζονται, τα ειλητά που κρατούν οι μορφές

παραπέμπουν στη Δευτέρα Παρουσία, μια ιδέα που διαχέει ολόκληρο το διάκοσμο του

νάρθηκα. Ακόμη, και τα Εισόδια της

Παναγίας, σε σπάνια θέση πάνω από την

είσοδο, σχετίζονται με βυζαντινούς

διακόσμους όπου τονίζεται το άβατο του

χώρου και η μετάνοια για τη σωτηρία των

κτητόρων. Σο σύνολο εναρμονίζεται με την

αυστηρότητα αρκετών προγραμμάτων του

16ου αιώνα, όπου κυριαρχούν αντιλήψεις περί

της αυστηρότητας της Κρίσης και καλούνται

οι πιστοί σε μετάνοια. Άλλωστε, την εποχή

της δημιουργίας του διακόσμου της Δολίχης,

λίγο μετά τα 1500, είναι ακόμη νωπές οι

μνήμες της κατάκτησης από τους Σούρκους

και είναι φυσικό να επικρατούν οι εσχατολογικές αντιλήψεις και ο φόβος για τη

Δευτέρα Παρουσία.

Καταλήγοντας, θα προσπαθήσουμε να προβούμε σε μια εκτίμηση του έργου του

ζωγράφου Δημητρίου και τη θέση του στη ζωγραφική της περιοχής την εποχή αυτή.

Εκτός από την ικανότητά του στην οργάνωση του προγράμματος και την

ενσωμάτωση στοιχείων από βυζαντινά μνημεία της ευρύτερης περιοχής, που

επισημάναμε, τον χαρακτηρίζει ακόμη η ικανότητα στο σχέδιο, οι συγκρατημένες

κινήσεις των μορφών και η λιτότητα στα χρώματα και τη διακόσμηση σε σχέση με

παλιότερα βυζαντινά μνημεία. Σα στοιχεία αυτά χαρακτηρίζουν μνημεία του 150υ

Εικόνα 241

Εικόνα 242

Page 157: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 157

αιώνα, χωρίς να εντάσσουν το ζωγράφο σε συγκεκριμένο εργαστήριο. Η έλλειψη

χρονολογημένων μνημείων στις αρχές του 160υ αιώνα δυσκολεύουν ακόμη

περισσότερο την ένταξή του σε συγκεκριμένη τάση. Ψστόσο, στην περιοχή της

Ελασσόνας υπάρχουν άλλα δύο τοιχογραφημένα μνημεία αυτής της δεκαετίας, η

Παναγία στο Βριζόστι, του 1515 και ο Άγιος

Αθανάσιος Ευαγγελισμού, του 1521, που

παρουσιάζουν ως ένα βαθμό παρόμοια

στοιχεία, η τέχνη όμως εκεί εμφανίζει

μεγαλύτερη γραμμικότητα και εκζήτηση στην

αναζήτηση παλαιότερων τάσεων και είναι

φανερό ότι δούλεψαν διαφορετικοί ζωγράφοι.

Η σύμπτωση ωστόσο των τριών μνημείων σ'

αυτή την περιοχή, ενώ σε άλλες δεν υπάρχουν

καθόλου γνωστές διακοσμήσεις πριν το

τελευταίο τέταρτο του 160υ αιώνα, δείχνει ότι η

κοινωνία της περιοχής της Ελασσόνας σιγά - σιγά

οργανώνεται και παρουσιάζει ήδη κινητικότητα που

θα οδηγήσει στη μεγάλη ανάπτυξη από τα τέλη του

160υ αιώνα.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το τέμπλο του

ναού, όπου, παρόλο που οι σωζόμενες εικόνες

ανήκουν σε διάφορες χρονικές περιόδους, κατά

ευτυχή συγκυρία διασώθηκαν ορισμένα τμήματα

από την αρχική κατασκευή, όπως το ανάγλυφο

επιστύλιο, δείγμα τοπικού εργαστηρίου, που

δραστηριοποιείται και σε άλλες περιοχές της

Ελασσόνας και της Αγιάς. Μια ζωγραφιστή σανίδα

με επιγραφή του 1559 δείχνει ανακαίνιση του

τέμπλου την εποχή αυτή, ενώ άλλες εικόνες είναι

μεταγενέστερες.

Ο ναός της Δολίχης είναι ένα σπάνιο μνημείο, που

διατηρεί τις αρετές της βυζαντινής τέχνης σε μια

μεταβατική περίοδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η

έλλειψη ικανών ζωγράφων την εποχή αυτή στη

Βόρεια Ελλάδα οδήγησε τα μεγάλα μοναστήρια στην κλήση κρητικών ζωγράφων που

έδωσαν αργότερα μεγάλη ανάπτυξη στη ζωγραφική στο Άγιο Όρος. Σο πρώτο γνωστό

δείγμα είναι η μονή του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά στα Μετέωρα όπου εργάσθηκε ο

Θεοφάνης το 1527, 10 χρόνια μετά το ναό της Δολίχης. Ο ναός της Δολίχης

αντιπροσωπεύει το μεταίχμιο των δύο τάσεων, της Μακεδονίας των Παλαιολόγων και

της κρητικής σχολής, δηλαδή το τελευταίο στάδιο εξέλιξης της Μακεδονικής

ζωγραφικής πριν την εμφάνιση των κρητικών και αυτός είναι ένας επί πλέον λόγος

για την ανάγκη να συντηρηθεί και να αναδειχθεί. ΄

Εικόνα 243

Εικόνα 244

Page 158: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 158

Εικόνα 245

Εικόνα 246

Εικόνα 247

Εικόνα 248

Εικόνα 249

Page 159: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 159

Εικόνα 250

Εικόνα 251

Εικόνα 252

Εικόνα 253

Ομιλία Μθχανικοφ – Αρχιτζκτονα κ. Δθμθτρίου Καραγκοφνθ .... Σφάλμα! Δεν ζχει οριςτεί ςελιδοδείκτησ.

Page 160: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 160

Οκηιία ηοσ αρταηοιόγοσ θ. Σπύροσ Κοσγηοσκηδόγιοσ

ΧΗΥΙΔΨΣΟ

Χηφιδωτό καλείται η τεχνική επένδυσης

επιφανειών με μικρές συνήθως τετράγωνες

ψηφίδες από φυσικά πετρώματα ή

υαλόμαζα, οι οποίες προσκολλώνται σε

κατάλληλα διαμορφωμένο υπόστρωμα από

ασβεστοκονίαμα δημιουργώντας περίτεχνα

διακοσμημένες επιφάνειες. Με αυτό το

κείμενο η Βικιπαίδεια, η ελεύθερη

εγκυκλοπαίδεια στο Google, περιγράφει τη

λέξη ψηφιδωτό.

Ο Βαγγέλης Γαληνού στο έργο του

«Χηφιδωτό, παραδοσιακό και σύγχρονο»,

αναφέρει : Χηφιδωτό λέγεται το κόσμημα, η

μινιατούρα, ο πίνακας, η ψηφοθετημένη

επιφάνεια με μικρές, μεγάλες, έγχρωμες ή

ασπρόμαυρες ψηφίδες, συναρμολογημένες

και επικολλημένες με διάφορα συνδετικά

υλικά, παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο ο

αρμός. Σο βότσαλο «κροκάλα», το μάρμαρο,

το κεραμίδι, το μέταλλο γίναν εδώ και

χιλιάδες χρόνια τα μέσα έκφρασης του ψηφιδογράφου. Ο τεχνίτης του ψηφιδωτού

ονομάζεται ψηφιδοθέτης, κυβευτής, μουσιάριος, κεντητής, ψηφιδογράφος. Ο

ψηφιδογράφος είναι ο συνθέτης μαέστρος που δημιουργεί την σύνθεση, οι

ψηφιδοθέτες είναι οι εκτελεστές της σύνθεσης και όργανα είναι οι ψηφίδες φυσικές,

τεχνικές, συνδετικά υλικά και εργαλεία.

Η τέχνη του ψηφιδωτού είναι πολύ παλαιά και προέκυψε από το στρώσιμο των

δαπέδων με φυσικά βότσαλα. Ήδη στη μινωική Κρήτη εφαρμοζόταν με πολλή

επιτυχία για τη διακόσμηση δαπέδων και τοίχων. την Αλεξανδρινή εποχή

χρησιμοποιήθηκε το βότσαλο, άσπρο – μαύρο και χρωματιστό, στη συνέχεια όμως

αυτή η προσπάθεια του ψηφιδωτού με βότσαλα κατέληξε σε βοτσαλωτό αυλών,

διαδρόμων. Η επιφάνεια του ψηφιδωτού είναι άγρια, σκληρή, όχι λεία, στην Πέργαμο

όμως έγινε μια προσπάθεια να λειανθεί, αυτό πραγματοποιήθηκε από τον περίφημο

ψηφιδογράφο ώσο. Αυτός ο τρόπος κατόπιν μεταφέρθηκε στην Ιταλία και ιδιαίτερα

στη Πομπηία και Ρώμη από Έλληνες τεχνίτες. Επειδή το κοστολόγιο του ψηφιδωτού

αυτού ήταν ακριβό, χρησιμοποιούνταν μόνο για εμβλήματα σε ένθετες πλάκες ή σε

λειασμένα τραπέζια.

Η ανθεκτικότητα των υλικών του ψηφιδωτού στις καιρικές συνθήκες και η αντοχή

των χρωμάτων, ήλιος, υγρασία, παγωνιά, εκτόπισε τη ζωγραφική υδατογραφίας από

τους εξωτερικούς χώρους και στη συνέχεια και από τους εσωτερικούς, ιδίως στις

εκκλησίες.

Εικόνα 254

Page 161: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 161

Σα παλαιότερα ελληνικά ψηφιδωτά τα συναντάμε στη Πέλλα, Ρόδο, Δήλο, Κω, Δίον.

Μέχρι την εποχή της Πομπηίας έχουμε μόνο ψηφιδωτά δαπέδου, το 70 μ.Φ. περίπου,

γίνεται το πρώτο εντοίχιο και ακολούθως ο τρόπος αυτός μεταφέρθηκε στο Βυζάντιο

όπου το αγκαλιάζουν η εκκλησία και οι αυτοκράτορες για να δημιουργήσουν τη

ραγδαία εξέλιξή του και να γνωρίσει την ακμή που ποτέ μέχρι σήμερα δεν

ξαναγνώρισε.

Πράγματι το Βυζάντιο καθιέρωσε το ψηφιδωτό σαν το επίσημο μέσο εικαστικής

έκφρασης. την αρχή τα πρώτα χριστιανικά ψηφιδωτά δάπεδα είναι συμβολικά, έτσι

τα θέματα είναι ψάρια, αρνιά, ελάφια, αμπέλι, άγκυρα κ.ά. Μετά θα γίνουν εντοίχια

και θα ερμηνεύσουν το ιστορικό περιεχόμενο της θρησκείας.

Σα αρχαιότερα εντοίχια χριστιανικά ψηφιδωτά χρονολογούνται τον 4ο αιώνα,

Μαυσωλείο Αγ. Πέτρου Βατικανού. Υορητά ψηφιδωτά, είναι ψηφιδωτές εικόνες πάνω

σε σανίδα με συνδετικό υλικό την κηρομαστίχη και τις ψηφίδες οι οποίες πέρα από τις

συνηθισμένες δηλαδή φυσική, υαλόμαζα μπορεί να είχανε ημιπολύτιμους λίθους

ακόμη και ψήγματα χρυσού. την περίπτωση των φορητών ψηφιδωτών εικόνων, η

τεχνοτροπία είναι ιδιαίτερα διαφορετική. Πάνω στο ξύλο απλώνεται ένα στρώμα

κηρομαστίχης, στο οποίο εμφυτεύονται οι ψηφίδες. Σο μέγεθος των ψηφίδων εδώ είναι

αισθητά πιο μικρό από αυτό στα επιτοίχια και επιδαπέδια ψηφιδωτά. υχνά φτάνουν

το μέγεθος του κεφαλιού της καρφίτσας.

ΣΕΦΝΙΚΗ

Σα βυζαντινά επιτοίχια ψηφιδωτά φιλοτεχνούνταν με άμεση τοποθέτηση των

ψηφίδων πάνω σε ειδικά προετοιμασμένη επιφάνεια ασβεστοκονιάματος που

αποτελείται από διάφορα στρώματα:

1. Σο κατώτερο στρώμα, πάχους 2,5 εκ., αποτελείται από ακοσκίνιστα υλικά:

μαρμαρόσκονη, ασβέστη, τουβλόσκονη και κομμένο άχυρο, που δίνει όγκο στο

κονίαμα, δένει τα υλικά μεταξύ τους και διευκολύνει την απορρόφηση της υγρασίας.

Πριν στεγνώσει αυτό το κονίαμα, με την άκρη του μυστριού δημιουργούσαν πάνω του

κυματιστές αυλακώσεις ώστε να κολλήσει το επόμενο στρώμα κονιάματος.

2. Σο επόμενο στρώμα, πάχους 1,5 – 2 εκ., περιλαμβάνει τα ίδια υλικά κοσκινισμένα

και με λεπτότερη σύνθεση.

3. Σο τρίτο στρώμα, πάχους 1 – 1,5 εκ., έχει κοσκινιστεί δύο ή τρεις φορές και δεν

περιέχει άχυρο.

Σα κονιάματα στερεώνονται μεταξύ τους με ισχυρά καρφιά με επίπεδα κεφάλια.

Γενικώς το τρίτο στρώμα, που ήταν το στρώμα υποδοχής των ψηφίδων, βαφόταν με

«κόκκινο της γης». Ο ψηφοθέτης δούλευε με προσχέδιο σε μονοχρωμία με καστανό ή

μαύρο χρώμα. τα βυζαντινά ψηφιδωτά οι ψηφίδες ήταν ανισομεγέθεις. υνήθως

πολύ μικρές ψηφίδες χρησιμοποιούσαν για τα πρόσωπα και γενικότερα τα γυμνά

μέρη των μορφών, ενώ οι μεγαλύτερες στα ενδύματα και στον κάμπο της

παράστασης. Όλες αυτές οι ψηφίδες εμφυτεύονταν μία μία πάνω στον φρέσκο σοβά

με διαφορετικές κλίσεις, πράγμα που επέτρεπε την καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση

του εξωτερικού φωτός. Εννοείται ότι η ψηφοθέτηση γινόταν τμηματικά και μερικές

Page 162: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 162

φορές διακρίνεται το σημείο ραφής των επιφανειών, αλλά το ενιαίο κοκκινωπό χρώμα

πάνω στο σοβά εξασφάλιζε την ενότητα του συνόλου. Όπως είναι φανερό, πρόκειται

για τεχνική πολυδάπανη και δύσκολη.

ΧΗΥΙΔΨΣΑ ΔΑΠΕΔΑ ΒΑΙΛΙΚΗ Α΄ ΣΗ ΠΑΛΑΙΟΦΡΙΣΙΑΝΙΚΗ ΔΟΛΙΦΗ

Εικόνα 255

Ανατολικά του Καστριού αποκαλύφθηκε, κατά το 2002, μία τρίκλιτη

παλαιοχριστιανική βασιλική με νάρθηκα και τμήμα των προσκτισμάτων στη

νοτιοδυτική πλευρά του.

ΚΤΡΙΨ ΝΑΟ

Ο κυρίως ναός έχει εσωτερικές διαστάσεις, μήκος 15,80 μέχρι την χορδή της κόγχης

και πλάτος 12,10 μ. Η ημικυκλική κόγχη ενισχύεται με δύο αντηρίδες στη βόρεια και

ανατολική πλευρά της. Οι δύο κιονοστοιχίες πατούν σε υπερυψωμένους κτιστούς

στυλοβάτες.

Οι κίονες, διαφόρων διαστάσεων και κυρίως λευκόγκριζου μαρμάρου, εδράζονταν σε

μαρμάρινα βάθρα, διαφορετικού ύψους και διαστάσεων. Σα βάθρα είναι μαρμάρινα,

σε δεύτερη χρήση, εγκιβωτισμένα στην υποδομή του στυλοβάτη. Πρόκειται για

αετώματα επιτύμβιων στηλών ή μαρμάρινες βάσεις από αρχαιότερο κτήριο, σαν

αυτές που βρέθηκαν στο νότιο στυλοβάτη και σώζουν σημαντικές επιγραφές της

αρχαίας περιόδου. Οι κίονες έφεραν ιωνικά κιονόκρανα με χωριστό επίθημα από

λευκό η γκρίζο μάρμαρο και σε δυο περιπτώσεις με ανάγλυφο σταυρό.

Οι κιονοστοιχίες έχουν 5 κίονες με μετακιόνιο περίπου 1,80μ. (όχι ακριβώς ίδιο

παντού). Σα ακραία τόξα των κιονοστοιχιών ακουμπούν σε παραστάδες που

προβάλλουν από τους δυτικούς και ανατολικούς τοίχους του ναού.

Page 163: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 163

Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής έρευνας ήρθε στο φως ένας μεγάλος αριθμός

σπαραγμάτων από τα κονιάματα που κοσμούσαν το εσωτερικό του ναού. Ανάμεσα σ’

αυτά τα

Εικόνα 256

σπαράγματα βρέθηκαν και δύο που κοσμούσαν τα εσωρράχια της νότιας

τοξοστοιχίας και απεικονίζουν πρόσωπα. Σα μεγάλα χαρακτηριστικά μάτια μας

οδηγούν στις τοιχογραφίες που βρέθηκαν στη παλαιοχριστιανική πόλη των τόβων1

(μακεδονική πόλη της Παιονίας, σήμερα Π.Γ.Δ.Μ.) στην επισκοπική βασιλική. Οι

τοιχογραφίες αυτές των τόβων χρονολογούνται, σύμφωνα με τους μελετητές, στα

τέλη του 5ου ή στις αρχές του 6ου αιώνος και κοσμούσαν τόσο τα κλίτη όσο και τον

νάρθηκα του ναού.

Σο κεντρικό κλίτος επικοινωνεί με τον νάρθηκα με μία θύρα πλάτους 1,85 μ. με

μαρμάρινο κατώφλι και μεταγενέστερα σκαλοπάτια από πήλινες πλάκες. Σα πλάγια

κλίτη επικοινωνούν με τον νάρθηκα με ανοίγματα, πλάτους 1,30 μ. το βόρειο και 1,40

μ. το νότιο, και διασώζονται μόνο τα μαρμάρινα κατώφλια, αφού προφανώς οι

αναβαθμοί έχουν καταστραφεί.

το ανατολικό άκρο του κεντρικού κλίτους σχηματίζεται ο χώρος του Ιερού Βήματος.

Κλείνεται από ένα χαμηλό φράγμα σε σχήμα Π, με τη σολέα στο μέσο της δυτικής

πλευράς. Σο φράγμα είναι μεταγενέστερο καθώς αποδεικνύεται από την καταστροφή

του ψηφιδωτού δαπέδου και για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν ακατέργαστοι

λίθοι οι οποίοι είναι επιχρισμένοι με λευκό κονίαμα. Μεταξύ των ανατολικών

Page 164: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 164

απολήξεων του φράγματος και του ανατολικού τοίχου, υπάρχουν οι κτιστές

κατασκευές των συμψελλίων, μεταγενέστερες του ψηφιδωτού, σωζόμενου ύψους

0,50μ., που η άνω επιφάνειά τους έφερε ψηφιδωτό δάπεδο από μεγάλες ψηφίδες. Εκ

των δύο συμψελλίων σώθηκε αποσπασματικά το βόρειο ενώ το νότιο καταστράφηκε

ολοσχερώς από λαθρανασκαφή.

το νότιο τοίχο του κεντρικού κλίτους και συγκεκριμένα στη νοτιοανατολική γωνία

του εντοπίστηκε λίθινο κανάλι, μεταγενέστερο της πρώτης φάσης της βασιλικής, που

οδηγεί κάτω από τον στυλοβάτη προς το νότιο κλίτος και στη συνέχεια βαίνει προς τα

ανατολικά.

Εσωτερικά το κανάλι φέρει επένδυση με υδραυλικό κονίαμα και κατά την

αποκάλυψή του βρέθηκαν στο εσωτερικό του έξι χάλκινα νομίσματα (minimi) εκ των

οποίων ένα έφερε στη μία όψη του παράσταση πύργου. Νομίσματα αυτού του τύπου

χρονολογούνται κατά τον 4ο και 5ο αιώνα.

Εικόνα 257

Η θέση του παραπάνω καναλιού στο χώρο του ιερού μας κάνει να υποθέσουμε ότι

είχε άμεση σχέση με αυτό.

Γνωρίζουμε ότι στο ιερό υπήρχε η «θάλασσα ή χωνευτήριον» όπου διοχετεύονταν

υγρά προερχόμενα είτε από το πλύσιμο της αγ. Σραπέζης ή από άλλες τελετουργικές

καθάρσεις (πλύσιμο χεριών των ιερέων καθώς και τα ύδατα του βαπτίσματος). Η

συνήθης θέση του χωνευτηρίου ήταν στο μέσον της κόγχης του ιερού ή ανατολικά της

τραπέζης καθώς και κάτω από την ίδια την αγία τράπεζα. Πρόκειται για τετράγωνες

ή ορθογώνιες κοιλότητες με επένδυση από πελεκημένες πέτρες ή από πλάκες. Οι

βασιλικές όμως που δεν είχαν μόνιμα κτιστά «χωνευτήρια» ή «θάλασσες» είχαν μέσα

Page 165: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 165

στο ιερό μία ή περισσότερες φορητές λεκάνες, λίθινες ή μεταλλικές, τοποθετημένες

σε μόνιμο ή κινητό υποστάτη (κιονίσκο, πεσσίσκο, πεζούλι ή παρατραπέζιο).

Από την ανασκαφική έρευνα δεν προέκυψε κάτι ανάλογο αλλά δεν είναι δυνατόν

να αποκλεισθεί ότι το λίθινο κανάλι κατασκευάστηκε γι’ αυτό το σκοπό.

Με ψηφιδωτό καλύπτεται το δάπεδο του Βήματος, στο ανατολικό δε τμήμα του,

μεταξύ των συμψελλίων, διατηρείται η μαρμάρινη βάση της Σράπεζας, με διαστάσεις

1,40 Φ 1,00 μ. τις τέσσερις γωνίες της βάσεως υπάρχουν οι εσοχές για την υποδοχή

των κιονίσκων – υποστυλωμάτων οι οποίοι υποστήριζαν την μαρμάρινη πλάκα της,

που απωλέσθη. Βρέθηκαν δύο κιονίσκοι από πράσινο μάρμαρο (Φασάμπαλη) μήκους

1,00μ. Σο όρυγμα του εγκαινίου βρέθηκε διαταραγμένο και κενό, διαστάσεων 0,50 Φ

0,60 μ. και βάθους περίπου 0,80 μ. Σο δάπεδο του κεντρικού κλίτους,

συμπεριλαμβανομένου και του βήματος, καλύπτεται με ψηφιδωτό, του οποίου οι

μακρές πλευρές καθώς και η δυτική πλευρά περιβάλλεται με πλαίσιο από

συμπλεκόμενα οκτάγωνα με κίτρινες και κόκκινες ψηφίδες. Η διακόσμηση του

δαπέδου είναι διαφορετική στον χώρο του Ιερού Βήματος και του λοιπού κεντρικού

κλίτους.

α) το δάπεδο του ιερού που όπως προαναφέρθη περιβάλλεται από πλαίσιο με

συμπλεκόμενα οκτάγωνα υπάρχει ταινία με διπλό πλοχμό, ρόμβοι που σχηματίζουν

σταυροειδή σχήματα (4) και περιβάλλονται από τετράγωνα (12) με γεωμετρικά

σχέδια. τον χώρο προ της Αγίας Σραπέζης εικονίζεται μεγάλος σταυρός επί βάθρου,

με διαστάσεις 1,70 Φ 1,07 μ. (στις κεραίες).

Η παράσταση του σταυρού σπανίως συναντάται (Ιεροσόλυμα, επί της υών )· εντός

του βήματος (βασιλική Κασρ ελ Λεβιά), υπό την αγίαν τράπεζα (βασιλική Ελ

Μουασάτ Συνησίας). την Κύπρο, στη βασιλική του Αγίου πυρίδωνος Σρεμεντουσιάς

(Σριμυνθούντος) στο ανατολικό τμήμα του κεντρικού κλίτους και πάνω από το κέντρο

της tabula ansata εικονίζεται σταυρός ποικιλλόμενος με τετραγωνίδια που μιμούνται

πολύτιμους λίθους· στον νάρθηκα της βασιλικής αυτής παραλληλόγραμμα και

τετράγωνα σχηματίζουν συνεχόμενους σταυρούς. Η παραπάνω βασιλική

χρονολογείται στο τέλος του 4ου αι. τη Κω, στη βασιλική του Αγίου Παύλου,

πλησίον Ζηπαρίου στο νότιο κλίτος και στο Βαπτιστήριο εικονίζονται σταυρόσχημα

σχήματα που περιβάλλονται από πέλτες, κισσόφυλλα κ.α..

Η απεικόνιση του σταυρού στα δάπεδα είχε απαγορευθεί κυρίως δια της Πενθέκτης

Οικουμενικής υνόδου (692), κανόνας 73.2

β) Η διακόσμηση του, προ του φράγματος του Πρεσβυτερίου, δαπέδου αποτελείται

από τρία διάχωρα, εκ των οποίων τα δύο ακραία φέρουν ταινία με φολίδες ενώ το

κεντρικό κοσμείται με σταυροειδές σχήμα από ρόμβους.

2 Η ζύλνδνο είρε ζπγθιεζεί ζηε Κωλζηαληηλνύπνιε (691-692) από ηνλ Απηνθξάηνξα Ινπζηηληαλό Β΄ θαη πξνήδξεπζε

ζηηο εξγαζίεο ηεο, θαιείηαη επίζεο θαη ελ Τξνύιιω Σύλνδνο δηόηη νη ζπλεδξηάζεηο ηεο ειάκβαλαλ ρώξα εηο ηνλ

Τξνύιινλ, ηελ κεηά ηξνύιινπ αίζνπζα ηνπ απηνθξαηνξηθνύ παιαηηνύ.. Αζρνιήζεθε απνθιεηζηηθά κε πεηζαξρηθά

ζέκαηα, πνπ δελ είραλ ξπζκηζηεί από ηελ Ε΄ θαη ηελ ΣΤ΄ νηθνπκεληθέο ζπλόδνπο. Η ζπιινγή απηή ηωλ θαλόλωλ κπνξεί

λα δηαηξεζεί ζε ηέζζεξα κέξε: α) θαλόλεο 1-2 πνπ επαλαβεβαηώλνπλ ηηο δνγκαηηθέο απνθάζεηο ηωλ πξώηωλ έμη

νηθνπκεληθώλ ζπλόδωλ β) θαλόλεο 3-39 πνπ θαζνξίδνπλ ηηο ππνρξεώζεηο ηνπ θιήξνπ γ) θαλόλεο 40-49 πνπ

αλαθέξνληαη ζηνπο κνλαρνύο θαη δ) θαλόλεο 50-102 πνπ αλαθέξνληαη ζηνπο ιαϊθνύο. Ιζηνξία ηνπ Ειιεληθνύ Έζλνπο,

ηόκνο Η, ζ. 226.

Page 166: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 166

γ) Σο ψηφιδωτό δάπεδο του λοιπού κεντρικού κλίτους πλαισιώνεται με δύο ταινίες

από σπειρομαίανδρο και διπλό πλοχμό. Σο ανατολικό τμήμα χωρίζεται σε έξι

διάχωρα. Σο βορειοανατολικό διάχωρο κοσμείται με ομόκεντρους κύκλους. Σο

νοτιοανατολικό με σταυροειδή σχήματα που σχηματίζονται από ρόμβους και

τετράγωνα ανάμεσά τους. Σα επόμενα διάχωρα έχουν θέματα από το ζωικό βασίλειο.

Σο τρίτο και το τέταρτο διάχωρο εικονίζει από ένα κύκνο αντίστοιχα ενώ το πέμπτο

και το έκτο φέρουν από ένα αρσενικό και ένα θηλυκό ελάφι .

Σο κεντρικό διάχωρο φέρει εντός κύκλου οκτώ ρόμβους που σχηματίζουν οκτάκτινο

αστέρι, εντός των τριγώνων που σχηματίζονται από τους ρόμβους εικονίζονται

πτηνά, φυτά και γεωμετρικά σχέδια. Οι τέσσερις γωνίες κοσμούνται με κάνθαρους

που σ’ ένα απ’ αυτούς διακρίνεται πουλί να πίνει νερό.

Σέλος το δυτικό διάχωρο κοσμείται με πολύχρωμες πέλτες.

ΑΜΒΨΝ

το κέντρο περίπου της νότιας πλευράς του κεντρικού κλίτους αποκαλύφθηκε ο

άμβων του ναού ο οποίος είναι μεταγενέστερος του ψηφιδωτού δαπέδου διότι

εδράζεται πάνω σε αυτό. Ανήκει στην κατηγορία των αμβώνων με διπλή κλίμακα, μία

προς ανατολάς και τη δεύτερη προς δυσμάς. Σο μήκος του άμβωνος είναι 2,70 μ. και το

πλάτος του στο κέντρο 1,30μ. Είναι κατασκευασμένος με αργούς λίθους και φέρει

επένδυση από υδραυλικό κονίαμα (κουρασάνι). τη βορειοανατολική πλευρά του

βρέθηκαν τμήματα-σπαράγματα κουρασανίου που σώζουν εγχάρακτη επιγραφή σε

τρεις σειρές. Γνωρίζουμε ότι και επί του άμβωνος εχαράσσοντο συχνά επιγραφές οι

οποίες αναγράφουν είτε μια ευχή, είτε το όνομα του δωρητή, συνήθως κληρικού. Η

κατηγορία αυτή των αμβώνων μπορεί να χρονολογηθεί από τα τέλη του 5ου και σε

όλο τον 6ο αιώνα.

ΝΑΡΘΗΚΑ

Ο νάρθηκας έχει μήκος 3,80 μ. και πλάτος 12,15 μ., σχεδόν όσο και το πλάτος του

ναού. Εκτός από τα τρία ανοίγματα που έχει προς τον κυρίως ναό, δύο άλλα, στη

νοτιοδυτική πλευρά, οδηγούν στο πρόσκτισμα Δ΄. Σο δάπεδο του νάρθηκος έχει

επιστρωθεί με πλίνθους και σώζεται αποσπασματικά, διότι πιθανότατα ο χώρος να

χρησιμοποιήθηκε για ταφές.

Page 167: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 167

Εικόνα 258

Η έρευνα στο πρόσκτισμα Δ΄ δεν έχει ολοκληρωθεί αλλά φαίνεται ότι τούτο

παρουσιάζει δύο χρονολογικές φάσεις.

ΦΡΟΝΟΛΟΓΗΗ

Αν και η έρευνα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί μπορούμε να διακρίνουμε δύο

τουλάχιστον χρονολογικές φάσεις: η δεύτερη φάση θα πρέπει να χρονολογηθεί κατά

τον 6ο αι. συμφώνως προς τον άμβωνα και το φράγμα του πρεσβυτερίου, για τα

οποία αναφερθήκαμε ανωτέρω καθώς και σε νόμισμα του Ιουστινιανού Α΄ (527-565),

το οποίο ευρέθη επί του μωσαϊκού δαπέδου, ενώ η πρώτη φάση είναι προγενέστερη,

πιθανώς του τέλους του 5ου αι. ή των αρχών του 6ου αι. Η παραπάνω χρονολόγηση

επιβεβαιώνεται και από τα νομίσματα.

Ο ναός φαίνεται να καταστράφηκε από σεισμό ή από πυρκαγιά και να

εγκαταλείφθηκε καθώς διακρίνουμε από τον τρόπο που κατέρρευσε το κτήριο. Με

την κατάρρευση των κιόνων παρασύρθηκαν τα τόξα, εκ των οποίων άλλα έπεσαν στο

κεντρικό κλίτος και άλλα στο βόρειο, η κατάρρευση δηλαδή είχε κατεύθυνση από

νότο προς βορρά. Σο στρώμα καταστροφής ήταν σχεδόν ενιαίο σε όλη την έκταση της

βασιλικής, εκτός από την ανατολική πλευρά που τμήμα της διαταράχθηκε από

λαθρανασκαφή.

ΑΝΑΚΑΥΗ 2010

Page 168: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 168

Κατόπιν εντολής της Τπηρεσίας συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα στο Καστρί

Δολίχης του Δήμου Λιβαδίου. Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε εξ’ ολοκλήρου από το Δήμο

Λιβαδίου και ξεκίνησε στις 2-8-2010 και ολοκληρώθηκε στις 4-9-2010, με τη συμμετοχή

6 εργατών.

Αρχικά έγινε αποψίλωση όλου του αρχαιολογικού χώρου της ακροπόλεως και

ιδιαίτερα στη δυτική πλευρά. Η ανασκαφική έρευνα που ακολούθησε ήταν μικρής

διάρκειας και έκτασης. Αρχικά ερευνήθηκε το κτίσμα που εντοπίστηκε στο νότιο άκρο

της ακροπόλεως και είχε άμεση σχέση με τη δυτική πύλη. Πρόκειται για ένα

παράγονο κτίσμα με διαστάσεις: ανατολικά 6,50μ.,

Εικόνα 259

Page 169: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 169

Εικόνα 260

δυτικά 3,75μ., βόρεια 3,68μ. και νότια 3,84μ. με

είσοδο στη βόρεια πλευρά. Σο άνοιγμα της

εισόδου είναι 1,25μ. την ανατολική εξωτερική

πλευρά του εντοπίστηκε τοίχος άλλου

κτίσματος με κατεύθυνση προς τα ανατολικά.

Σα ευρήματα του νοτιοδυτικού αυτού κτίσματος

μας κάνουν να υποθέσουμε ότι είχε άμεση

σχέση με την άμυνα της δυτικής πύλης.

Πρόκειται για σιδερένιες αιχμές λόγχης, η μία

εκ των οποίων παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον

εξαιτίας του μήκους της και της σπανιότητάς

της. τη συνέχεια η έρευνα συνεχίστηκε

ανατολικά της πύλης όπου αποκαλύφθηκε ένα

κτιριακό συγκρότημα αποτελούμενο από

τουλάχιστον 6 χώρους και το οποίο

παρουσιάζει δύο τουλάχιστον χρονολογικές

περιόδους.

Φώρος Α. Πρόκειται για ένα μικρό χώρο με μία κόγχη στα νότια και με διαστάσεις

6,40μ. μήκος και με δύο εισόδους στα ανατολικά και στα νοτιοανατολικά. Μετά την

Εικόνα 261

Page 170: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 170

αφαίρεση της επίχωσης αποκαλύφθηκε ένα παχύ στρώμα στάχτης σε όλη την

επιφάνειά του.

Φώρος Β. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο κτίσμα διαστάσεων 3,43 Φ 5,60μ. Υέρει είσοδο

προς τα δυτικά πλάτους 1,45μ.

Φώρος Γ. υνορεύει με το χώρο Β και έχει διαστάσεις 3,30 Φ 5,35μ. Μία είσοδος

πλάτους 1,20μ. υπάρχει προς τα δυτικά ενώ επικοινωνεί με το Φώρο Β με μία είσοδο

στο βόρειο κοινό τοίχο πλάτους 1,29μ.

Φώρος Δ. Ανατολικά του χώρου Α

βρίσκεται ο χώρος Δ ο οποίος δεν

ερευνήθηκε.

Φώρος Ε. Ανατολικά του Φώρου Β

βρίσκεται ο χώρος Ε με διαστάσεις

3,60 Φ 7,40μ. Ο χώρος επικοινωνεί στα

νότια με μία είσοδο. Φαρακτηριστικό

του χώρου αυτού είναι ότι οι τοίχοι

του σώζουν επίχρισμα στο εσωτερικό

τους.

Φώρος Ζ. Βόρεια του χώρου Ε

βρίσκεται ο χώρος Ζ με διαστάσεις

5,62 Φ 3,80μ. Μία είσοδος πλάτους

1,35μ βρίσκεται στα ανατολικά.

Σους χώρους Ε και Ζ περιτρέχει ένας δρόμος-διάδρομος πλάτους 1,30μ. και μήκους

8,70 με κατεύθυνση Β-Ν και 8,33 με κατεύθυνση Α-Δ.

Κύριο χαρακτηριστικό των παραπάνω χώρων είναι ότι παρουσιάζουν παχύ

στρώμα καταστροφής αλλά και παχύ στρώμα στάχτης σε όλη την επιφάνεια από τη

πύλη μέχρι τη περιοχή που έχουμε ανασκάψει. Επίσης βρέθηκε μεγάλος αριθμός

οστράκων.

Σέλος ερευνήθηκε ένα ακόμη κτίσμα βορειοανατολικά της Βασιλικής Γ΄ όπου

και το τοπογραφικό σημείο της Γ.Τ.. Σο κτίσμα αυτό φέρει τις εξής διαστάσεις: 6,30μ.

ανατολικά, 5,10μ. δυτικά, 4,40μ. βόρεια, 3,15μ. νότια. Η νοτιοδυτική γωνία σχηματίζει

μία μικρή καμπύλη και ακολουθεί η δυτική είσοδος με άνοιγμα1,85μ. Μία δεύτερη

είσοδος αποκαλύφθηκε στην ανατολική πλευρά με άνοιγμα 1,35μ. Σο πλάτος των

τοίχων είναι 0,70μ. και χρησιμοποιήθηκαν αργοί λίθοι χωρίς συνδετικό κονίαμα. Σο

σωζόμενο ύψος των τοίχων είναι από 0,75μ. έως 1,20μ. έφερε παχύ στρώμα

καταστροφής από κεραμίδες στέγης ενώ το δάπεδό του καλυπτότανε από παχύ

στρώμα στάχτης. τη δυτική είσοδο και μπροστά στο πλακόστρωτο δάπεδο βρέθηκε

in situ μικρός πίθος, το οποίο μας κάνει να υποθέσουμε ότι ο παραπάνω χώρος –

κτίσμα χρησιμοποιήθηκε ως μαγαζί. τη βορειοανατολική γωνία του κτίσματος

βρέθηκε επίσης ένας μικρός αποθέτης καθώς και δύο πήλινοι αγωγοί ύδρευσης

ατάκτως τοποθετημένοι. Σέλος συλλέχτηκε μεγάλος αριθμός οστράκων από μικρά

και μεγάλα αγγεία.

Πριν κλείσω την ομιλία μου θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ύλλογο της

Δολίχης για την πρόσκληση και θα ήθελα επίσης να ζητήσω από τη νέα Δημοτική

Εικόνα 262

Page 171: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 171

Αρχή να συνεχίσει το έργο που ανέλαβαν όλες οι προηγούμενες Δημοτικές Αρχές,

δηλαδή τη συνέχιση των ανασκαφικών ερευνών σε όλο τον περραιβικό χώρο (Άζωρο,

Πύθιο, Δολίχη). Οι μέρες που διανύουμε γνωρίζω ότι είναι δύσκολες αλλά θέλω να

πιστεύω ότι η αγάπη για τον Πολιτισμό δεν έχει χαθεί. Η περιοχή έχει ανάγκη από

τον πολιτισμό γιατί οι κάτοικοί της απέδειξαν όλα αυτά τα χρόνια ότι αγαπούν τον

τόπο τους και είναι άξιοι συνεχιστές της ιστορίας αυτού του τόπου.

Χαηρεηηζκός θ. Νίθες Παλαγούιηα (Προέδροσ Γ.Σ. ηες Γεκοηηθής Χορωδίας Ληηοτώροσ)

Καλησπέρα σας,

Ευχαριστούμε τον κ. Σσακνάκη που

μας έδωσε την ευκαιρία να είμαστε

σήμερα εδώ, να γνωρίσουμε εσάς και

την όμορφη Δολίχη. Κι εμείς με τη

σειρά μας να σας παρουσιάσουμε και

να σας χαρίσουμε ένα όμορφο

χορωδιακό πρόγραμμα με τραγούδια

των εκλεκτών μουσουργών – συνθετών

Γκάτσου κα Ελύτη, επ’ ευκαιρία από τη

συμπλήρωση 100 χρόνων από τη

γέννησή τους.

Θα σας πω ένα σύντομο βιογραφικό

της χορωδίας μας: Ονομάζομαι Νίκη

Ζωή Παναγούλια και στις 16 Μαρτίου

τρέχοντος έτος εξελέγην πρόεδρος της

δημοτικής χορωδίας Λιτοχώρου

«Ιωάννης ακελλαρίδης». Η

προσπάθεια για τη δημιουργία της

χορωδίας μας έγινε το 1966 και

λειτούργησε ως το 1970. Αλλάαπό το

έτος 1990 επανασυστάθηκε με την

επωνυμία Δημοτική Φορωδία Λιτοχώρου «Ιωάννης ακελλαρίδης» προς τιμήν του

γνωστού μουσουργού που κατάγεται από την πόλη μας. Έκτοτε λειτουργεί συνεχώς.

Ασχολείται με όλα τα είδη της έντεχνης χορωδιακής μουσικής. Εκτός από τη μικτή

τετράφωνη χορωδία, έχουμε τμήμα παιδικό, τμήμα εφηβικό και τμήμα καντάδας που

άρχισε τώρα να διοργανώνεται. Η παιδική και εφηβική χορωδία έλαβε μέρος σε

πολλές ελληνικές πόλεις με μεγάλη επιτυχία που τη διευθύνει ο μουσικολόγος κ.

Γεώργιος Μπελογιάννης. Η μικτή τετράφωνη χορωδία έλαβε μέρος σε πολλές πόλεις

και συναντήσεις χορωδιακές και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. την Κύπρο, στη

ουηδία, στην Ουγγαρία, στη ερβία, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στη λοβακία,

Γερμανία, Σσεχία, Πολωνία και Ιταλία κι έχουμε αποσπάσει επαινετικά σχόλια και

Εικόνα 263

Page 172: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 172

εγκωμιαστικές κριτικές. Κορυφαίες στιγμές της χορωδίας μας είναι η παρουσίαση των

έργων Ζορμπάς, Σου Νεκρού Αδερφού, αφιέρωμα στο σινεμά – αν παλιό σινεμά,

αφιέρωμα στους Έλληνες ποιητές, τραγουδάμε την ποίηση για το Λιτόχωρο στην

ιστορία και στο θρύλο του Λιτοχωρίτη φιλολόγου κ. Νικολάου Σάβανου, το έργο

«Σραγούδια της παρέας» του Μάριου Σόκα με τον ίδιο και την κρατική ορχήστρα

ελληνικής μουσικής, το ορατόριο «Πασχαλινή συναυλία», το αφιέρωμα στο Μίκη

Θεοδωράκη και το αφιέρωμα στο ταύρο Ξαρχάκο.

Ο μαέστρος της χορωδίας μας είναι ο κύριος Ευθύμιος Μαυρίδης. Κάθε χρόνο το μήνα

Μάιο έχουμε ένα διήμερο φεστιβάλ χορωδιών με χορωδίες από την Ελλάδα και από το

εξωτερικό. το φεστιβάλ, λοιπόν, αυτό ερχόμαστε σε επαφή με πολλούς χορωδούς,

σύσφιξη σχέσεων, που τραγουδούν τα δικά τους τραγούδια και γνωρίζουμε την

κουλτούρα τους εντός κι εκτός. Εκτός από τις πολιτισμικές μας δραστηριότητες, η

δημοτική χορωδία Λιτοχώρου «Ιωάννης ακελλαρίδης» έχει αξιόλογη κοινωνική

δραστηριότητα και προσφορά. Λειτουργεί ανελλιπώς τμήμα αιμοδοσίας από το 1999

με πρωτοβουλία του τότε προέδρου της χορωδίας του κ. Πορεάτη και του κ. Λέινα, ο

οπίος είναι υπεύθυνος μέχρι και σήμερα. Η αιμοδοσία γίνεται τέσσερις φορές το

χρόνο και μαζεύουμε 300 φιάλες ετησίως και τις δίνουμε στους συνανθρώπους μας

που την έχουν ανάγκη. Μάλιστα, αυτή η κοινωνική προσφορά μας φέρνει πρώτους

στη βόρεια Ελλάδα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του διευθυντού του νοσοκομείου

Κατερίνης, του κ. Υαρμάκη. Από το 2006 προωθούμε την ιδέα δωρεάς οργάνων

σώματος και για το σκοπό αυτό έχουμε διοργανώσει διαλέξεις και ομιλίες γιατρών και

άλλων προσωπικοτήτων στην προσπάθεια προωθήσεως της ιδέας. Επίσης η χορωδία

μας έχει ιστοσελίδα στο ίντερνετ που ενημερώνεται συνεχώς από τον κύριο κρέτα ,

έφορο τύπου. Όλα, λοιπόν τα καλοκαίρια οργανώνουμε με μεγάλη επιτυχία

τουλάχιστον μία συναυλία αφιερωμένη στους εκλεκτούς συνθέτες και στιχουργούς.

Υέτος, εκτός από τη Δολίχη, θα παρουσιάσουμε το πρόγραμμά μας στις 22 Ιουλίου στ

ψηφιδωτά του Δίον και φυσικά στο Λιτόχωρο, στον προαύλιο χώρο του Αγίου

Δημητρίου στις 23 Ιουλίου.

Θα κλείσω με τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Θα ήθελα να αναφέρω ότι

καταβάλλουμε και προσπάθεια να εμφανιστούμε στη πατριαρχική μεγάλη σχολή του

γένους, όπου θα παρουσιάσουμε ένα εξαιρετικό χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα. Με

τον τρόπο αυτό προβάλλουμε την ελληνική μουσική που μας εκφράζει. Η επιτυχία

κάθε συναυλίας οφείλεται στην πολύ δουλειά απ’ τους χορωδούς μας και απ’ τον

μαέστρο μας, τον κ. Μαυρίδη, μέσα σε καλό κλίμα με όρεξη. Μία παροιμία λέει: ο

εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και αυτό θέλουμε να πετύχουμε και γι’ αυτό

προσπαθούμε. Θα ήθελα λοιπόν να ευχαριστήσω δημοσίως τους χορωδούς που

αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους για τη χορωδία μας. Σέλος, θα ήθελα να

αναφέρω τη σημαντικότατη βοήθεια και συμπαράσταση που έχουμε όλα αυτά τα

χρόνια από το Δήμο μας Δίον Ολύμπου, γιατί δίχως τη βοήθειά τους δεν θα

μπορούσαμε να ανταποκριθούμε στο έργο μας. Βέβαια αυτό το διάστημα ξέρουμε ότι

υπάρχουν πολλές οικονομικές δυσκολίες και περιοριζόμαστε, αλλά ας μην χάνουμε

το θάρρος μας να τραγουδάμε, να χαιρόμαστε με απλά πράγματα που έχουμε και όλα

θα πάνε καλά. Ήθελα να σας πω και το εξής: ότι όλα αυτά τα τραγούδια τα

Page 173: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 173

γνωρίζετε, αν θελήσετε τραγουδήστε κι εσείς μαζί μας για να περάσουμε όμορφα τη

βραδιά μας. ας ευχαριστώ πολύ. Καλή διασκέδαση.

Φάρτινο το φεγγαράκι, Μ. Φατζιδάκις

Ευθύμιος Μαυρίδης: Δεν θα σας κουράσω πολύ, θα ήθελα απλώς να πω δυο λόγια

για τον Νίκο Γκάτσο. Ποιητής, στιχουργός και μεταφραστής ο Νίκος Γκάτσος

παραμένει μια ξεχωριστή περίπτωση για τα ελληνικά γράμματα. Με μία μόνο

ποιητική σύνθεση, την περίφημη και αξεπέραστη «Αμοργό» που έγραψε μεσούσης της

κατοχής, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ποιητές μας. Ο Νίκος Γκάτσος

γεννήθηκε το 1911 και πέθανε το 1992. Σο 1930 έκανε εγγραφή στη φιλοσοφική σχολή

του πανεπιστημίου Αθηνών, όπου και άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους

λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και να παρακολουθεί τις νεωτεριστικές τάσεις

στην ποίηση της Ευρώπης. Καθοριστική υπήρξε η γνωριμία του με τον Οδυσσέα

Ελύτη το 1936. υνδέθηκε με το ρεύμα του υπερρεαλισμού. Σο μοναδικό βιβλίο που

εξέδωσε όσο ζούσε είναι η ποιητική σύνθεση «Αμοργός» η οποία θεωρείται κορυφαία

δημιουργία υπερρεαλισμού με τεράστια επίδραση στους νεώτερους ποιητές. Σο

ποίημα του κυκλοφόρησε το 1943 προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον και τον τοποθέτησε

στο πάνθεον των Ελλήνων ποιητών. Λέγεται ότι το μακρύ αυτό ποίημα γράφτηκε

μέσα σε μία νύχτα με το σύστημα της αυτόματης γραφής που χρησιμοποιούν οι

σουρεαλιστές. Μνημειώδες έργο νεοελληνικού ποιητικού λόγου περιέχει βαθύτατα

την ελληνική παράδοση. πουδαίο επίσης και το μεταφραστικό του έργο.

Page 174: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 174

Εικόνα 264

Η μικρή Ραλλού, Μ. Φατζιδάκις

Πέρα στο θολό ποτάμι, Μ. Φατζιδάκις

Ευθύμιος Μαυρίδης: Η μεγάλη συνεισφορά του Γκάτσου, ωστόσο, είναι στο

τραγούδι ως στιχουργού. Έφερε την ποίηση στον στίχο και κατάφερε να δώσει κυρίως

μέσω της συνεργασίας του με το Μάνο Φατζηδάκι τον κανόνα του ποιητικού

τραγουδιού. Ση λυρική φλέβα ο Νίκος Γκάτσος τη διοχέτευσε στους στίχους

τραγουδιών καταργώντας συχνά τα όρια ποίησης και στιχουργίας. Σο έργο του είναι

εντυπωσιακό σε ποσότητα και ποιότητα. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Φατζηδάκις,

ο ταύρος Ξαρχάκος και άλλοι συνθέτες μελοποίησαν στίχους του που

τραγουδήθηκαν από δημοφιλείς καλλιτέχνες και είχαν πολύ μεγάλες επιτυχίες.

Page 175: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 175

Εικόνα 265

Σσάμικος, Μ. Φατζιδάκις

Γεια σου χαρά σου Βενετιά, τ. Ξαρχάκος

Ευθύμιος Μαυρίδης: Θα προχωρήσουμε σε μερικά τραγούδια, πάνω σε ποίηση του

Οδυσσέα Ελύτη. Ο Οδυσσέας Ελύτης ή Οδυσσέας Αλεπουδέλης, όπως είναι το

πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1911. την Αθήνα, η οικογένειά του

εγκαταστάθηκε όταν ο Οδυσσέας ήταν 3 χρονών. ε νεαρή ηλικία στάθηκε τυχερός

να έχει σπουδαίους δασκάλους, μεταξύ των οποίων ήταν ο Ιωάννης Κακριδής και ο Ι.

Μ. Παναγιωτόπουλος. Ευτύχησε να ταξιδέψει πολύ, να μυηθεί στην αγάπη της

φύσης, να προχωρήσει στην ανακάλυψη των νησιών του Αιγαίου και να αφήσει την

ψυχή του σε ένα αδιάκοπο ταξίδι στα γαλανά νερά του αρχιπελάγους. Άρχισε να

πρωτοδημοσιεύει στα 13 του. το καφενείο του Λουμίδη, ένα στέκι που εγκαινίασαν

το 1938 με την άλλη μεγάλη ποιητική μορφή, τον Νίκο Γκάτσο, συναντιέται με

σπουδαίους ανθρώπους, μεταξύ αυτών ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Φατζηδάκις.

την εποχή του, στην ποίηση επικρατούσε μία νοοτροπία που ήταν γνωστή με τον

όρο «Καρυωτακισμός» που σήμαινε για τη λογοτεχνία ένα κύμα πόνου, ενοχής και

ίσως απαισιοδοξίας. Κόντρα σ’ αυτά, ο Ελύτης θα διδάσκει μία ποίηση χαρούμενη,

ευφρόσυνη, γεμάτη ζωντανές εικόνες, Ο Οδυσσέας Ελύτης αποτέλεσε έναν από τους

Page 176: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 176

τελευταίους εκπροσώπους της λογοτεχνικής γενιάς του ’30, ένα από τα

χαρακτηριστικά της οποίας υπήρξε το ιδεολογικό δίλημμα ανάμεσα στην ελληνική

παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Ο ίδιος ο Ελύτης χαρακτήριζε τη δική του

θέση στη γενιά αυτή ως παράξενη, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «από το ένα μέρος

ήμουν ο στερνός μιας γενιάς που έσκυβε στις πηγές μια ελληνικότητας και απ’ την

άλλη ήμουνα ο πρώτος μιας άλλης που δεχόταν τις επαναστατικές θεωρίες ενός

μοντέρνου κινήματος». Να μην ξεχνάμε ότι ως πολίτης δεν παράλειψε να δώσει το

παρόν στις κρίσιμες στιγμές του έθνους. Τπηρέτησε στο αλβανικό μέτωπο ως

ανθυπολοχαγός και οι εμπειρίες στο πραγματικό έπος συνενώνονται σε ένα από τα

σπουδαιότερα έργα του, το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό

της Αλβανίας».

Εικόνα 266

Σο δελφινικόριτσο, Λ. Κόκοτος

Σα τζιτζίκια, Λ. Κόκοτος

Ευθύμιος Μαυρίδης: Σα δύο τραγούδια που ακούσατε ήταν από τη συλλογή «Σο

Θαλασσινό Σριφύλλι», την οποία μελοποίηση έκανε ο Λίνος Κόκοτος. Θα πούμε τρία

τραγούδια από το γνωστό του έργο «Άξιον Εστί». Σο 1950 στη Γαλλία, ο Οδυσσέας

Page 177: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 177

Ελύτης ξεκινάει να γράφει το «Άξιον Εστί», το οποίο κυκλοφόρησε το 1960 και κέρδισε

το πρώτο κρατικό βραβείο. Σο 1972 αρνείται, σαν πράξη αντίστασης, το μεγάλο

βραβείο λογοτεχνίας που του προσφέρει η χούντα. Σο 1979, η ουηδική Ακαδημία του

προσφέρει το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας και γίνεται ο δεύτερος Έλληνας, μετά τον

εφέρη, που τιμάται με το ανώτερο βραβείο στο χώρο της λογοτεχνίας. Η αναγγελία

της απονομής από τη ουηδική Ακαδημία έγινε στις 18 Οκτωβρίου. ύμφωνα με το

σκεπτικό της απόφασης το βραβείο δόθηκε για την ποίησή του με φόντο την ελληνική

παράδοση, αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνεια, ζωντανεύει τον

αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία.

Άξιον εστί. Μ. Θεοδωράκης

Σης αγάπης αίματα, Μ. Θεοδωράκης

Σης δικαιοσύνης ήλιε νοητέ, Μ. Θεοδωράκης

Ευθύμιος Μαυρίδης: το σημείο αυτό τελείωσε το πρόγραμμά μας με τραγούδια των

Ελύτη και Γκάτσο. Θα μας επιτρέψετε να κλείσουμε το πρόγραμμα με τρία τραγούδια

τα οποία χαιρόμαστε να τραγουδάμε εμείς.

Η Μπαλάντα του Αντρίκου, Μ. Θεοδωράκης

Μήλο μου κόκκινο, Παραδοσιακό

Παραμύθι, ζάβαρα-κατρα-νέμια, τ. Ξαρχάκος – Γ. Μαρκόπουλος

Page 178: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 178

Απονομή τιμητικών πλακετών στους ομιλητές και στη χορωδία.

Ο κ. Άρης Πουλιανός και ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού υλλόγου Δολίχης κ.

Ευάγγελος Σσακνάκης.

ΣΙΜΗ ΕΝΕΚΕΝ

τον καθηγητή

Άρη Πουλιανό

για την προσφορά του

στην Ανθρωπότητα και

για την παρουσία του

στο 4ο Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις»

Εικόνα 267

Η κ. ταυρούλα δρόλια και ο Περιφερειακός ύμβουλος Θεσσαλίας κ. Αθανάσιος Παιδής.

ΣΙΜΗ ΕΝΕΚΕΝ

την αρχαιολόγο

ταυρούλα δρόλια για

την προσφορά της

στησυντήρηση και

ανάδειξη των

Βυζαντινών Μνημείων

της περιοχής μας.

Εικόνα 268

Page 179: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 179

Ο κ. πύρος Κουγιουμτζόγλου και ο Πρόεδρος Σοπικής Κοινότητας Δολίχης κ. Παναγιώτης

Σσακνάκης.

ΣΙΜΗ ΕΝΕΚΕΝ

τον αρχαιολόγο

πύρο Κουγιουμτζόγλου

για την πολυετή προσφορά

του στις ανασκαφικές έρευνες

του Καστριού Δολίχης

και για τη διαρκή παρουσία

του στο Υεστιβάλ

«Περραιβική Σρίπολις»

Εικόνα 269

Η κ. Νίκη Παναγούλια, εκπρόσωπος της δημοτικής χορωδίας Λιτοχώρου και ο

Γραμματέας του Πολιτιστικού υλλόγου Δολίχης κ. Απόστολος Σσακνάκης.

.

ΣΙΜΗ ΕΝΕΚΕΝ

τη Δημοτική Φορωδία

Λιτοχώρου «Ιωάννης

ακελλαρίδης»

για την παρουσία της στο 4ο

Υεστιβάλ «Περραιβική

Σρίπολις»

Εικόνα 270

Page 180: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 180

Ακολούθησε δείπνο για τους επισήμους προσκεκλημένους και για τα μέλη της χορωδίας.

Εικόνα 271

Λοηπές πιεροθορίες 4οσ Φεζηηβάι.

Παρουσιάστρια και συντονίστρια της εκδήλωσης ήταν η κ. Ολυμπία

Σσακνάκη, μέλος του υλλόγου. Μεταφέρθηκαν οι χαιρετισμοί και η αγάπη

της πρώην Έπαρχου Ελασσόνας και νυν περιφερειακής συμβούλου κ. Μαρίας

Μαμάρα,. Αναφέρθηκε η χαιρετιστήρια επιστολή του Τφυπουργού

Οικονομικών κ. Υίλιππου αχινίδη και η επιστολή του βουλευτή Λάρισας κ.

Μάξιμου Φαρακόπουλου.

την εκδήλωση, μεταξύ των επισήμων προσκεκλημένων, παρευρέθηκε ο

βουλευτής Λάρισας κ. Αστέριος Ροντούλης, ο περιφερειακός σύμβουλος

Θεσσαλίας κ. Αθανάσιος Παιδής, ο αντιδήμαρχος Ελασσόνας κ. Υώτης

Σζιόκας, δημοτικοί σύμβουλοι Ελασσόνας, μεταξύ των οποίων η κ. Ντίνα

Γκόγκου και ο κ. Ευάγγελος Σζημαγιώργης, ο Πρόεδρος Σοπικού υμβουλίου

Δολίχης κ. Παναγιώτης Σσακνάκης και Σοπικοί ύμβουλοι, εκπρόσωποι

λοιπών Υορέων και πλήθος κόσμου.

Εικόνα 272: Η κ. Ολυμπία

Τςακνάκη.

Page 181: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 181

Page 182: Φεστιβάλ "Περραιβική Τρίπολις"

Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο»

Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» 182

Το Χρονικό της Προσυοράς

30+ Χρόνια Προσυοράς έρεη ζην ελεξγεηηθό ηνπ ν Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο Δνιίρεο «Η

Τξηπνιίηηδα» κέζα από ηα νπνία ζπλέβαιε θαζνξηζηηθά ζηελ πνιηηηζηηθή θαη ζηελ

πλεπκαηηθή αλάπηπμε ηνπ ηόπνπ θαζώο θαη ζηελ αλάδεημε ηεο Δνιίρεο ζηελ επξύηεξε

πεξηνρή. Από ηελ αξρή ηεο ίδξπζήο ηνπ, ππνζηεξίδεη πάληα ηε ζπιινγηθόηεηα θαη κε ηελ

αληδηνηειή πξνζθνξά ηωλ κειώλ ηνπ Σπιιόγνπ, πνπ πνιιέο θνξέο μεπεξλνύλ κάιηζηα θαη ηνλ

ίδην ηνπο ηνλ εαπηό, νξγαλώλεη πνιηηηζηηθέο θαη πλεπκαηηθέο εθδειώζεηο γηα ηνπο θαηνίθνπο θαη ηνπο

επηζθέπηεο ηεο Δνιίρεο. Από ηηο πξσηαξρηθέο ελέξγεηεο ηνπ Σπιιόγνπ ήηαλ ε δεκηνπξγία θαη νξγάλσζε δαλεηζηηθήο βηβιηνζήθεο, ε νπνία ιεηηνπξγεί κέρξη ζήκεξα κε αμηόινγν αξηζκό βηβιίσλ. Τν 1979 δεκηνύξγεζε ην ρνξεπηηθό ζπγθξόηεκα, δίλνληαο ρνξεπηηθέο παξαζηάζεηο ζε δηάθνξα κέξε κέρξη θαη ζην Εμσηεξηθό. Παξάιιεια θηινμέλεζε δηάθνξα άιια ρνξεπηηθά ζπγθξνηήκαηα, ειιεληθά θαη μέλα. Τν 1982 αλέιαβε ην άλακκα ηνπ Φαλνύ (Νηακπξέο) ηελ Κπξηαθή ηεο Απνθξηάο. Τα έηε 1983 έσο ην 1987 ν Σύιινγνο δηαηεξνύζε ζεαηξηθή νκάδα πνπ έδηλε παξαζηάζεηο ζηε Δνιίρε θαη ζηελ επξύηεξε πεξηνρή, αλεβάδνληαο έηζη ην πνιηηηζηηθό καο επίπεδν. Δελ κπνξεί λα ακθηζβεηεζεί από θαλέλαλ όηη κέζα από ην Παλεγύξη ηεο Δνιίρεο, πνπ από ην 1991 δηνξγαλώλεη ν Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο ζηελ θεληξηθή πιαηεία, αλαδείρζεθε πνιηηηζηηθά ε Δνιίρε θάλνληαο παξάιιεια γλσζηή ζηελ επξύηεξε πεξηνρή ηε ζεκαζία ηεο προσυοράς στα κοινά. Από ην 1991 δηνξγαλώλεη ηελ πξνεηνηκαζία θαη ηε δηάζεζε «ηεο θαζνιάδαο» ηεο Καζαξάο Δεπηέξαο ζηελ πιαηεία ηεο Δνιίρεο, γεγνλόο πνπ κηκήζεθαλ θαη Σύιινγνη ησλ γύξσ ρσξηώλ. Τα ηειεπηαία ρξόληα ν Δήκνο Ληβαδίνπ ζπλεηζθέξεη νηθνλνκηθά ζηε δηνξγάλσζε απηήο ηεο εθδήισζεο, ηελ θπξίσο όκσο δηνξγάλσζε έρεη ν Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο. Από ην 1992 άξρηζε λα δηνξγαλώλεη ηαθηηθά ηελ Εζεινληηθή Αηκνδνζία, κε ππνζηεξηθηέο πάληνηε αξθεηνύο θαηνίθνπο ηεο Δνιίρεο, ελέξγεηα δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηνπο ζπλαλζξώπνπο καο πνπ έρνπλ αλάγθε. Τν ίδην έηνο θαζηέξσζε λα ραξίδεη Χξηζηνπγελληάηηθα δώξα ζηα παηδηά ηνπ Δεκνηηθνύ Σρνιείνπ, θέξλνληαο κε απηόλ ηνλ ηξόπν «πην θνληά» ηε καζεηηώζα λενιαία θαη έθηνηε έγηλε ζεζκόο. Τν 1994 ν Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο έθαλε ηηο πξώηεο ελέξγεηεο γηα ηελ ίδξπζε Λανγξαθηθνύ Μνπζείνπ θαη παξά ηηο πνιιέο δπζθνιίεο πνπ ζπλάληεζε θαηάθεξε από ην 2007 λα ην ιεηηνπξγεί αμηνπξεπώο. Από ην 2008 ζπκκεηέρεη θαη σο ηδξπηηθό κέινο γηα ηε δεκηνπξγία Δηθηύνπ Λανγξαθηθώλ Μνπζείσλ Θεζζαιίαο. Από ην 1994 έσο ην 1997 ζπκκεηείρε ελεξγά ζηηο εθδειώζεηο ηνπ Καξλαβαιηνύ ζηελ Ειαζζόλα. Τν 1996 δηνξγάλσζε ρνξνεζπεξίδα, πξνθεηκέλνπ ηα έζνδα λα δηαηεζνύλ ζηελ αλέγεξζε ηεο λέαο εθθιεζίαο ηνπ ρσξηνύ. Τα κέιε ηνπ Σπιιόγνπ, ην έηνο 2002 βνήζεζαλ αθηινθεξδώο ζηηο αλαζθαθέο ζηνλ αξραηνινγηθό ρώξν ζηε ζέζε «Καζηξί» θαη ν Σύιινγνο ελίζρπζε νηθνλνκηθά ηελ θαηαζθεπή ππνζηέγνπ ζηνλ αλσηέξσ ρώξν. Επίζεο αληδηνηειώο, κε πξνζσπηθή ρεηξσλαθηηθή εξγαζία, ηα κέιε ζπλέβαιιαλ ζηε ζπληήξεζε ηνπ Ι.Ν. Μεηακνξθώζεσο ηνπ Σσηήξνο. Τν 2005 ν Σύιινγνο εληάρζεθε ζην δίθηπν «Πεξξαηβία», έλα δίθηπν πνπ πεξηιακβάλεη Σπιιόγνπο ηεο επαξρίαο Ειαζζόλαο. Τν 2006 δεκνζίεπζε ηελ ηζηνζειίδα www.dolihi-lar.gr, ηζρπξό εξγαιείν ελεκέξσζεο, επηθνηλσλίαο θαη έθθξαζεο. Από ην έηνο 2008 θαζηέξσζε ην Φεζηηβάι «Πεξξαηβηθή Τξίπνιηο», εθδήισζε κέζσ ηεο νπνίαο πξνβάιιεηαη ε ηζηνξία ηεο Δνιίρεο θαη ε πνξεία ησλ αλαζθαθηθώλ εξεπλώλ ζε αξραηνινγηθνύο ρώξνπο ζηελ γύξσ πεξηνρή. Τνλ Ινύλην 2009 έρεη εθδώζεη κε δηθά ηνπ έμνδα ην βηβιίν ηνπ εθπαηδεπηηθνύ -ζπγγξαθέα θ. Σπ. Μπνύκπα κε ζέκα: “Η Δνιίρε ζηελ Πεξξαηβηθή Τξηπνιίηηδα – Τν πξνθαηαθιπζκηαίν ηεο Δσδώλεο ηνπ Πεξξαηβηθνύ -Πειαζγηθνύ Δία -Ο Ιεξόο Όιπκπνο ζηε Μπζνινγία θαη Νεώηεξε Ιζηνξία” θαη ρξεκαηνδόηεζε κειέηε γηα ην έξγν “Αλάδεημε Παξαδνζηαθνύ Οηθηζκνύ” ζηε Δνιίρε. Επαηζζεηνπνηεκέλνο ν Σύιινγνο ζε ζέκαηα πεξηβαιινληηθήο αηζζεηηθήο θαη νηθνινγηθήο ηζνξξνπίαο, από θαηαβνιήο ηνπ πξαγκαηνπνηεί δεληξνθπηεύεηο εληόο θαη εθηόο νηθηζκνύ. Μέζα ζε απηά ηα ρξόληα δηνξγαλώλεη ρνξνεζπεξίδεο ςπραγσγώληαο ηνλ θόζκν, πάληα κε κεγάιε επηηπρία. Έρεη νξγαλώζεη ηνπξλνπά βόιετ, δηαγσληζκνύο ζθάθη, πηγθ πνλγθ θιπ. Εθδξνκέο ζε παξαιίεο, ζε αξραηνινγηθνύο ρώξνπο θαη ζε εξγνζηάζηα. Οξγαλώλεη εκεξίδεο όπσο νκηιίεο γηαηξώλ γηα ηελ παρπζαξθία, γηα ηηο πξώηεο βνήζεηεο θ.α., ζηελ παγθόζκηα Ηκέξα ηεο Γπλαίθαο παιαηόηεξα δηνξγάλσλε εκεξίδεο γηα ελεκέξσζε ησλ γπλαηθώλ ζε δηάθνξα ζέκαηα πνπ ηηο αθνξνύζαλ. Είλαη πάξα πνιιά απηά πνπ πξνζέθεξε ν Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο θαη είλαη δύζθνιν λα απαξηζκεζνύλ όια. Ο Πνιηηηζηηθόο Σύιινγνο ζπλεξγάδεηαη κε ηελ Τνπηθή Αξρή, ηε Δεκνηηθή Αξρή θαη ηνπο Σπιιόγνπο . Τα κέιε ηνπ Πνιηηηζηηθνύ Σπιιόγνπ Δνιίρεο «Η Τξηπνιίηηδα» γλσξίδνπλ όηη ηνλ Σύιινγν δελ ηνλ απνηεινύλ κόλν ηα κέιε ηνπ Δηνηθεηηθνύ Σπκβνπιίνπ, αιιά όια ηα κέιε πνπ είλαη εγγεγξακκέλα ζε απηόλ θαη όηη ην θπξίαξρν όξγαλν ηεο Δηνηθήζεσο είλαη ε Γεληθή Σπλέιεπζε, δειαδή ην ζύλνιν ησλ κειώλ. Σήκεξα αξηζκεί 80 ελεξγά κέιε θαη αθόκε πεξηζζόηεξνπο θίινπο. Σπλερίδεη λα πξνζθέξεη ζηα θνηλά, κε δηαθάλεηα θαη κε ηνλ ίδην ηξόπν. Ήηαλ, είλαη θαη ζα είλαη αλνηρηόο ζηελ ππνδνρή λέσλ κειώλ. Έρεη ηε δηάζεζε γηα θάζε είδνπο ζπδήηεζε θαη ζπλεξγαζία γηα ην γεληθό θαιό. Είλαη αλνηρηόο επίζεο γηα θάζε είδνπο ελεκέξσζε, νηθνλνκηθή ή άιιεο θύζεσο, αθόκε θαη ζηελ θάζε είδνπο θξηηηθή, θαιή ή θαθή.