ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Δρ Δέσποινα ΚυπριανούΔρ Δέσποινα Κυπριανού

ΠεριεχόμεναΠεριεχόμενα I. Ιστορικό

II. Νομοθεσία - Ν.9(Ι)/2006

III. Προβλήματα και Τροποποίηση Νομοθεσίας

IV. Η Αρχή στην Πράξη - Στατιστικά

V. Συζήτηση

ΙστορικόΙστορικό

Προηγούμενο καθεστώς:

- Ποινικά αδικήματα → Γενικός Εισαγγελέας → Ποινικοί Ανακριτές

(Αρ. 4.2 Ποιν Δικ. Νόμου – Υπ. Απ. 22/03/2001)

- Πειθαρχικά αδικήματα → Αρχηγός Αστυνομίας

Εφαρμογή διεθνών υποχρεώσεων Κυπριακής Δημοκρατίας και συμμόρφωση προς νομολογία Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων →

Κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή – 2004

Ψήφιση σε νόμο – 2006

II. II. ΝομοθεσίαΝομοθεσία

Ο περί Αστυνομίας (Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ο περί Αστυνομίας (Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων) Νόμος του 2006 Ισχυρισμών και Παραπόνων) Νόμος του 2006

Ν.9(Ι)/2006Ν.9(Ι)/2006 Η Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά

της Αστυνομίας ιδρύθηκε βάσει του Ν.9(Ι)/2006 ημερομηνίας 17.02.2006.

Η Αρχή δύναται να εξετάσει παράπονα και ισχυρισμούς που αφορούν πράξεις που συνέβησαν από την ημερομηνία θέσπισης της και μετέπειτα (μη αναδρομική ισχύ).

Στο Νόμο τα ακόλουθα ερμηνεύονται ως εξής: «Μέλος της Αστυνομίας» σημαίνει κάθε μέλος της Αστυνομίας

Κύπρου περιλαμβανομένου του Αρχηγού και του Υπαρχηγού της Αστυνομίας.

«πράξη» περιλαμβάνει παράλειψη, ενέργεια, δραστηριότητα, μεταχείριση και συμπεριφορά.

Διορισμός και σύνθεση της ΑρχήςΔιορισμός και σύνθεση της Αρχής Η Αρχή αποτελείται από 5 Μέλη συμπεριλαμβανομένου του

Προέδρου και του Αντιπροέδρου.

Τα Μέλη της Αρχής διορίζονται για περίοδο 5 ετών από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Ως Μέλη της Αρχής διορίζονται άτομα εγνωσμένου κύρους και ήθους, από τα οποία δύο τουλάχιστον πρέπει να είναι νομομαθείς. Ένα από τα Μέλη δυνατόν να είναι πρώην Ανώτερος Αξιωματικός της Αστυνομίας.

Το Μέλος της Αρχής που προέρχεται από την Αστυνομία εξαιρείται της δυνατότητας να εξετάσει ισχυρισμούς ή παράπονα που αφορούν πράξη του Αρχηγού ή του Υπαρχηγού της Αστυνομίας, και παράπονα που αφορούν παραβίαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Σύνθεση της παρούσας ΑρχήςΣύνθεση της παρούσας Αρχής

Γιαννάκης Αγαπίου, Νομικός, Πρόεδρος

Δέσποινα Κυπριανού, Νομικός, Αντιπρόεδρος

Μιχαλάκης Χριστοφόρου, Λογιστής, Μέλος

Λευτέρης Σολωμού, πρώην Αν. Αξιωματικός της Αστυνομίας, Μέλος

Ευαγόρας Αναστασίου, Νομικός, Μέλος

Καθήκοντα και ΕξουσίεςΚαθήκοντα και Εξουσίες

Η Αρχή έχει καθήκον και εξουσία να διερευνά ισχυρισμούς και παράπονα που αφορούν πράξεις μελών της Αστυνομίας.

Οι ισχυρισμοί και τα παράπονα πιθανόν να αφορούν ποινικά ή / και πειθαρχικά αδικήματα.

Η Αρχή διερευνά ισχυρισμούς και παράπονα:

1. που υποβάλλονται γραπτώς και επώνυμα από οποιονδήποτε πολίτη 2. η διερεύνηση των οποίων της ανατίθεται γραπτώς από τον Υπουργό Δικαιοσύνης 3. η διερεύνηση των οποίων της ανατίθεται γραπτώς από το Γενικό Εισαγγελέα 4. οι οποίοι δυνατόν να περιήλθαν σε γνώση της με οποιοδήποτε άλλο τρόπο

Είδη παραπόνωνΕίδη παραπόνων

Η Αρχή διερευνά ισχυρισμούς και παράπονα που αφορούν πράξεις οι οποίες συνιστούν:

α) διαφθορά ή δωροδοκία ή αθέμιτο πλουτισμό ή διαπλοκή του μέλους της Αστυνομίας με εξωγενείς παράγοντες ή με οικονομικά ή άλλα συμφέροντα

β) παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προβλέπονται στο Σύνταγμα ή σε οποιοδήποτε εκάστοτε σε ισχύ νόμο ή κανονισμό

γ) ευνοιοκρατική μεταχείριση ή συμπεριφορά κατά την εκτέλεση του καθήκοντος και τείνουν να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην Αστυνομία ή να δυσφημίσουν το κύρος της

Διαδικασία ΔιερεύνησηςΔιαδικασία Διερεύνησης

Η Αρχή μελετά κάθε παράπονο ή ισχυρισμό που της υποβλήθηκε προκειμένου να καταλήξει κατά πόσο αφορά πράξη που εμπίπτει στις αρμοδιότητες της.

Η Αρχή αφού καταλήξει ότι το παράπονο ή ισχυρισμός εμπίπτει στις αρμοδιότητες της, αρχίζει την διαδικασία διερεύνησης με την ανάθεση της διεξαγωγής σε ένα ή περισσότερα μέλη της.

Η Αρχή ενημερώνει σχετικά για την πρόθεση της για διεξαγωγή διερεύνησης που αφορά ισχυρισμό ή παράπονο τόσο το Γενικό Εισαγγελέα όσο και τον Αρχηγό της Αστυνομίας.

Παράπονα ή Ισχυρισμοί που δυνατόν να συνιστούνΠαράπονα ή Ισχυρισμοί που δυνατόν να συνιστούν ποινικόποινικό αδίκημα αδίκημα

Στις περιπτώσεις όπου η Αρχή αποφασίζει να εξετάσει ισχυρισμό ή παράπονο που πιθανόν να συνιστά ποινικό αδίκημα οφείλει πρωτίστως να ενημερώσει το Γενικό Εισαγγελέα.

Σε περίπτωση που ο Γενικός Εισαγγελέας ερευνά ήδη την υπόθεση ή αποφασίσει να διορίσει ποινικό ανακριτή, η Αρχή δεν αρχίζει την διαδικασία διερεύνησης ή αν έχει ήδη αρχίσει, αναστέλλεται.

Σε περίπτωση που διεξάγεται ή έχει διεξαχθεί οποιαδήποτε ανάκριση από την Αστυνομία που δεν διατάχθηκε από το Γενικό Εισαγγελέα δεν αποτελεί λόγο για τη μη έναρξη διαδικασίας διερεύνησης από την Αρχή → η αστυνομική ανάκριση αναστέλλεται.

Παράπονα ή Ισχυρισμοί που δυνατόν να συνιστούνΠαράπονα ή Ισχυρισμοί που δυνατόν να συνιστούν πειθαρχικόπειθαρχικό αδίκημα αδίκημα

Στις περιπτώσεις όπου η Αρχή αποφασίζει να εξετάσει ισχυρισμό ή παράπονο που πιθανόν να συνιστά πειθαρχικό αδίκημα ενημερώνει τον Αρχηγό της Αστυνομίας.

Δεν δύναται να αρχίσει οποιαδήποτε πειθαρχική διαδικασία δυνάμει του περί Αστυνομίας Νόμου ή των πειθαρχικών κανονισμών όταν αρχίζει διερεύνηση από την Αρχή για την ίδια πράξη.

Σε περίπτωση που άρχισε ήδη διερεύνηση, ο Αρχηγός της Αστυνομίας υποχρεούται να την διακόψει.

Εξουσίες ΑρχήςΕξουσίες Αρχής Υποχρεώσεις – Δικαιώματα Μελών της Υποχρεώσεις – Δικαιώματα Μελών της

Αστυνομίας κατά τη διεξαγωγή ανακρίσεωνΑστυνομίας κατά τη διεξαγωγή ανακρίσεων

Κάθε Μέλος της Αρχής θεωρείται πρόσωπο δεόντως εξουσιοδοτημένο να διεξάγει την ανάκριση δυνάμει του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου (14.2).

‘Κάθε πρόσωπο από το οποίο Μέλος της Αρχής που διεξάγει οποιαδήποτε ανάκριση ζητά να του παράσχει πληροφορίες, στοιχεία, έγγραφα, βιβλία, σχέδια και αρχεία ή από το οποίο απαιτεί να παραστεί για σκοπούς συνέντευξης και λήψης γραπτής κατάθεσης ή και για την παρουσίαση στοιχείων, εγγράφων, βιβλίων, σχεδίων και αρχείων ή το οποίο εξετάζεται ή δίνει κατάθεση για τους σκοπούς της ανάκρισης έχει σχετικά όλες τις υποχρεώσεις, αλλά και τα δικαιώματα που προβλέπονται σε σχέση με τη διεξαγωγή ανακρίσεων στον περί Ποινικής Δικονομίας Νόμο … ’ (14.5)

Εξουσίες Αρχής και Γενικού Εισαγγελέα κατά Εξουσίες Αρχής και Γενικού Εισαγγελέα κατά τη διεξαγωγή ανακρίσεωντη διεξαγωγή ανακρίσεων

Κατά τη διεξαγωγή ποινικής ανάκρισης το Μέλος της Αρχής που διεξάγει την ανάκριση υπόκειται στις οδηγίες του Γενικού Εισαγγελέα και απευθύνεται σε αυτόν για συμβουλές όταν είναι αναγκαίο, ενημερώνει όμως τακτικά και την Αρχή.

Κατά τη διεξαγωγή πειθαρχικής ανάκρισης το Μέλος της Αρχής που διεξάγει την ανάκριση ενημερώνει τακτικά την Αρχή και παίρνει οδηγίες για την πορεία των ανακρίσεων.

Μετά το πέρας της ανάκρισης το Μέλος που διεξήγαγε την ανάκριση υποβάλλει στην Αρχή όλο το υλικό που συνέλεξε και την έκθεση με τα συμπεράσματα του → Η Αρχή δεν δεσμεύεται από την έκθεση και τα συμπεράσματα του Μέλους.

Ενέργειες της Αρχής γιαΕνέργειες της Αρχής για Παράπονα ή Ισχυρισμούς που δυνατόν να συνιστούν Παράπονα ή Ισχυρισμούς που δυνατόν να συνιστούν

ποινικό αδίκημαποινικό αδίκημα

Μετά την ολοκλήρωση της διερεύνησης παραπόνου που δυνατόν να συνιστά ποινικό αδίκημα η Αρχή μεταβιβάζει στο Γενικό Εισαγγελέα το φάκελο με το σχετικό υλικό και έγγραφα της ανάκρισης, καθώς επίσης και το πόρισμα με την εισήγηση της.

Εναπόκειται στο Γενικό Εισαγγελέα να αποφασίσει για την διενέργεια ποινικής δίωξης ή περαιτέρω διερεύνησης ή και μη δίωξης.

Ενέργειες της Αρχής γιαΕνέργειες της Αρχής για Παράπονα ή Ισχυρισμούς που δυνατόν να συνιστούν Παράπονα ή Ισχυρισμούς που δυνατόν να συνιστούν

πειθαρχικό αδίκημαπειθαρχικό αδίκημα

Μετά την ολοκλήρωση της διερεύνησης παραπόνου που δυνατόν να συνιστά πειθαρχικό αδίκημα η Αρχή μεταβιβάζει στον Αρχηγό της Αστυνομίας το φάκελο με το σχετικό υλικό και έγγραφα της ανάκρισης καθώς επίσης και το πόρισμα της.

Η Αστυνομία προχωρεί άμεσα σε άσκηση πειθαρχικής δίωξης χωρίς διεξαγωγή άλλης πειθαρχικής φύσεως έρευνα που δυνατόν να προβλέπεται στον εκάστοτε περί Αστυνομίας Νόμο ή πειθαρχικούς κανονισμούς (17.1).

Ο Αρχηγός της Αστυνομίας ενημερώνει την Αρχή για το αποτέλεσμα της πειθαρχικής δίωξης.

Εισήγηση Αρχής μετά από διερεύνηση παραπόνου που δυνατόν να Εισήγηση Αρχής μετά από διερεύνηση παραπόνου που δυνατόν να

συνιστά συνιστά ποινικόποινικό αδίκημα προς Γ. Εισαγγελέα αδίκημα προς Γ. Εισαγγελέα → → μη δεσμευτικήμη δεσμευτική →→ άσκηση ή μη άσκηση ποινικής δίωξηςάσκηση ή μη άσκηση ποινικής δίωξης

≠≠ Εισήγηση Αρχής μετά από διερεύνηση παραπόνου που δυνατόν να Εισήγηση Αρχής μετά από διερεύνηση παραπόνου που δυνατόν να

συνιστά συνιστά πειθαρχικόπειθαρχικό αδίκημα προς Αρχηγό Αστυνομίας αδίκημα προς Αρχηγό Αστυνομίας → → δεσμευτικήδεσμευτική → → άσκηση πειθαρχικής δίωξηςάσκηση πειθαρχικής δίωξης

Παράπονα ή Ισχυρισμοί που δυνατόν να συνιστούν Παράπονα ή Ισχυρισμοί που δυνατόν να συνιστούν ποινικό και πειθαρχικό αδίκημαποινικό και πειθαρχικό αδίκημα

Μετά την ολοκλήρωση της διερεύνησης παραπόνου η Αρχή μεταβιβάζει στο Γενικό Εισαγγελέα και στον Αρχηγό της Αστυνομίας το φάκελο με το σχετικό υλικό και έγγραφα της ανάκρισης, καθώς επίσης και το πόρισμα της 16.1β(ιιι).

Δεν ασκείται πειθαρχική δίωξη μέχρι να αποφασίσει ο Γενικός Εισαγγελέας αν θα ασκήσει ποινική δίωξη.

Αν ασκηθεί ποινική δίωξη → δεν ασκείται πειθαρχική μέχρι να τελειώσει οριστικά η ποινική δίωξη.

Αν το μέλος της Αστυνομίας δεν βρεθεί ένοχο στην ποινική δίωξη → δεν διώκεται πειθαρχικά σε σχέση με την ίδια πράξη.

III. III. Προβλήματα και Προβλήματα και Τροποποίηση ΝομοθεσίαςΤροποποίηση Νομοθεσίας

Προβλήματα - ΕισηγήσειςΠροβλήματα - Εισηγήσεις

Προβλήματα στην πράξη

Εισηγήσεις Αρχής:

1. Εποπτικός ρόλος Αρχής → Δικαίωμα διορισμού και άλλων ανακριτών

2. Συμμετοχή Μέλους της Αρχής που προέρχεται από την Αστυνομία και σε διερεύνηση παραπόνων που αφορούν παραβίαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

3. Ανάθεση στην Αστυνομία ήσσονος σημασίας υποθέσεων

4. Διαδικασία “ανεπίσημης διευθέτησης” για ήσσονος σημασίας υποθέσεις

Τροποποίηση ΝομοθεσίαςΤροποποίηση Νομοθεσίας

Ο περί Αστυνομίας (Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων) (Τροποιητικός) Νόμος του 2007 – Ν.100(1)/2007

Τροποποιήσεις:1. Δικαίωμα διορισμού και άλλων ανακριτών (από κατάλογο που καταρτίζει ο Γενικός Εισαγγελέας)

2. Συμμετοχή Μέλους της Αρχής που προέρχεται από την Αστυνομία και σε διερεύνηση παραπόνων που αφορούν παραβίαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

3. Ανάθεση στην Αστυνομία ήσσονος σημασίας υποθέσεων (Κ. α+γ) → Δικαίωμα Ενημέρωσης για πορεία και έκβαση διερεύνησης

IV. IV. Η Αρχή στην Πράξη - Η Αρχή στην Πράξη - ΣτατιστικάΣτατιστικά

Έκθεση 2006Έκθεση 2006(01/05/06 – 31/12/06)(01/05/06 – 31/12/06)

Αριθμός παραπόνων κατά είδοςΑριθμός παραπόνων κατά είδος

2

4134

11

Πράξεις διαφθοράς,δωροδοκίας,αθέμιτουπλουτισμού ή διαπλοκής

Παραβιάσεις ανθρωπίνωνδικαιωμάτων

Πράξεις που συνιστούνευνοιοκρατικήμεταχείριση ήσυμπεριφορά πουπλήττει το κύρος τηςΑστυνομίας

Μη εμπείπτοντα στηναρμοδιότητα της Αρχής

Σύνολο παραπόνων = Σύνολο παραπόνων = 8888

Αριθμός Παραπόνων κατά Αστυνομική ΔιεύθυνσηΑριθμός Παραπόνων κατά Αστυνομική Διεύθυνση

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ ΚΑΤΆ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

15

3412

21

4 2

ΑΔΕ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

ΑΔΕ ΛΕΜΕΣΟΥ

ΑΔΕ ΛΑΡΝΑΚΑΣ

ΑΔΕ ΠΑΦΟΥ

ΑΔΕ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Δεν αφορούν μέλη τηςΑστυνομίας

Συνοπτική κατάσταση παραπόνωνΣυνοπτική κατάσταση παραπόνων

16

8

8

1293

21

11

Διερευνήθηκαν

Υπό διερέυνση

Σε εκκρεμότητα

Παραπέμθηκαν στοΓενικό Εισαγγελέα

Αναστάληκαν

Αποσύρθηκαν

Εκπρόθεσμα

Μη εμπίπτοντα στιςαρμοδιότητες της Αρχής

Έκθεση 200Έκθεση 20077(01/0(01/011/0/077 – – 3131/12/0/12/077))

Αριθμός παραπόνων κατά είδοςΑριθμός παραπόνων κατά είδος

Σύνολο παραπόνων = Σύνολο παραπόνων = 9696

1

44

31

20

Πράξεις διαφθοράς,δωροδοκίας,αθέμιτουπλουτισμού ή διαπλοκής

Παραβιάσεις ανθρωπίνωνδικαιωμάτων

Πράξεις που συνιστούνευνοιοκρατικήμεταχείριση ήσυμπεριφορά πουπλήττει το κύρος τηςΑστυνομίας

Μη εμπείπτοντα στηναρμοδιότητα της Αρχής

Αριθμός Παραπόνων κατά Αστυνομική ΔιεύθυνσηΑριθμός Παραπόνων κατά Αστυνομική Διεύθυνση

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ ΚΑΤΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

26

2524

112 1 3 4 Α.Δ.Ε. ΛΕΜΕΣΟΥ

Α.Δ.Ε. ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

Α.Δ.Ε. ΠΑΦΟΥ

Α.Δ.Ε. ΛΑΡΝΑΚΑΣ

Α.Δ.Ε. ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Α.Δ.Ε. ΜΟΡΦΟΥ

ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

ΕΚΤΟΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

Συνοπτική κατάσταση παραπόνωνΣυνοπτική κατάσταση παραπόνων

35

13311

8

4

1

21

Διερευνήθηκαν

Υπό διερέυνση

Σε εκκρεμότητα

Παραπέμθηκαν στοΓενικό Εισαγγελέα

Παραπέμθηκαν στονΑρχηγό Αστυνομίας

Αναστάληκαν

Αποσύρθηκαν

Μη εμπίπτοντα στιςαρμοδιότητες της Αρχής

Ιστοσελίδα ΑρχήςΙστοσελίδα Αρχής

http:// www.iaiacap.gov.cyhttp:// www.iaiacap.gov.cy

V. V. ΣυζήτησηΣυζήτηση