Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το...

Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το Κλίμα»

12 Ιουνίου 2014, Αθήνα

Προσαρμογή της Διαχείρισης των Δασών στην Κλιματική Αλλαγή στην Ελλάδα: εφαρμογή σε τέσσερις πιλοτικές περιοχές

Βασιλική Χρυσοπολίτου, ΕΚΒΥ

LIFE+ AdaptFor: εφαρμογή σε τέσσερις

πιλοτικές περιοχές

νέες συνευρέσεις ειδών

αλλαγές στη γεωγραφική εξάπλωση της δασικής βλάστησης

εντατικοποίηση των επιδημιών από παθογόνους οργανισμούς

Εισαγωγή

Δάση και Κλιματική αλλαγή

Τα δάση αλληλεπιδρούν με το κλίμα:





Εισαγωγή

Η περιοχή της Μεσογείου

Η Μεσόγειος:

θερμή κηλίδα (hotspot) βιοποικιλότητας αλλά και κλιματικής αλλαγής

ξηρασίες

δασικές πυρκαγιές

κίνδυνοι από βιοτικούς παράγοντες (π.χ. μύκητες και έντομα)

Η Ελλάδα προβλέπεται να είναι από τις πιο ευπαθείς χώρες στην κλιματική αλλαγή: είναι επιτακτική η ανάγκη για εφαρμογή μέτρων προσαρμογής (adaptation)





Εισαγωγή

Προσαρμογή της δασικής διαχείρισης

Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή απαιτεί:

1. προσδιορισμό της ευπάθειας του δασικού οικοσυστήματος

2. καθορισμό των διαχειριστικών σκοπών για το δάσος

3. ανάπτυξη αποδοτικών δράσεων/μέτρων προσαρμογής

4. διαχείριση του δάσους για μείωση της ευπάθειας

5. παρακολούθηση της κατάστασης του δάσους

6. ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση της δασοκομικής κοινότητας





Εισαγωγή

Προσαρμογή της δασικής διαχείρισης

Συνεχής αξιολόγηση και, εφόσον απαιτείται,

αναπροσαρμογή των στόχων διαχείρισης

Σωστή ισορροπία

Ανάγκη για απόκτηση γνώσης με σκοπό τη βελτίωση της διαχείρισης στο μέλλον

Επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος με βάση την υφιστάμενη γνώση





Εισαγωγή

Το Έργο LIFE+ AdaptFor

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 01.01.2010 – 31.12.2014

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: 1,719,112 € (50% από το χρηματοδοτικό μέσο LIFE της ΕΕ)

ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ:

Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)

Ειδική Γραμματεία Δασών (ΥΠΕΚΑ)

συμμετέχουν: Δ/νση Δασών Πιερίας, Δασαρχεία Καλαμπάκας, Πάρνηθας και Σπάρτης

πώς μπορούμε να προσαρμόσουμε τη δασική διαχείριση στην κλιματική αλλαγή?





κατανέμονται σε όλη την Ελλάδα

δημόσια δάση

αλληλεπικαλύψεις με το Δίκτυο Natura 2000

Τέσσερις (4) περιοχές μελέτης:Περιοχές Μελέτης

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

αλλαγές στη βλάστηση εισβολή κωνοφόρων σε δάση πλατύφυλλων

επιδείνωση της υγείας του δάσους επιδημίες μυκήτων και φλοιοφάγων εντόμων





Περιοχές Μελέτης

Δάσος Ρητίνης-Βρίας, Πιέρια Όρη

Δάσος Ασπροποτάμου-Καλαμπάκας

Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας

Όρος Ταΰγετος





Ομάδα Ειδικών Επιστημόνων

Κ. Ραδόγλου, Καθηγήτρια Δ.Π.Θ.

Δ. Αλιφραγκής, Καθηγητής Α.Π.Θ.

Ι. Τσιριπίδης, Επίκουρος Καθηγητής Α.Π.Θ.

Ν. Αβτζής, Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Καβάλας

Στ. Διαμαντής, Τακτικός Ερευνητής Ι.Δ.Ε./ΔΗΜΗΤΡΑ

Οικοφυσιολογία – 4 Περιοχές Μελέτης

Εδαφολογία – 4 Περιοχές Μελέτης

Φυτοκοινωνιολογία – 4 Περιοχές Μελέτης

Εντομολόγος – 2 Περιοχές Μελέτης (Πάρνηθα και Ταΰγετος)

Μυκητολόγος – 1 Περιοχή Μελέτης (Πιέρια Όρη)





1. Εκτίμηση της ευπάθειας: μελέτη υγείας του δάσους και αλλαγών στη βλάστηση υπό τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής

2. Σχεδιασμός μέτρων: προσαρμογή των δασοκομικών πρακτικών (ενσωμάτωση μέτρων στα Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια των τεσσάρων περιοχών μελέτης)

ΕΠΙΔΕΙΞΗ της προσέγγισης προσαρμογής

Εκτίμηση της Ευπάθειας και Σχεδιασμός Μέτρων





1. Εκτίμηση της Ευπάθειας

Αποτύπωση

Προηγούμενων τάσεων

παλαιά αρχεία

βιβλιογραφικά δεδομένα

χρήση αεροφωτογραφιών

ανάλυση δορυφορικών εικόνων

Υφιστάμενης κατάστασης

εργασία πεδίου

διάγνωση των αιτιών

περιγραφή και αξιολόγηση των φαινομένων





1. Εκτίμηση της Ευπάθειας

Χρονοσειρές δεδομένων βροχόπτωσης και θερμοκρασίας

(περίοδο 1950-2009):

διερεύνηση της σύνδεσης των φαινομένων στις 4 ΠΠ με αλλαγές στις μετεωρολογικές παραμέτρους

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

1957

-195

8

1960

-196

1

1963

-196

4

1966

-196

7

1969

-197

0

1972

-197

3

1975

-197

6

1978

-197

9

1981

-198

2

1984

-198

5

1987

-198

8

1990

-199

1

1993

-199

4

1996

-199

7

1999

-200

0

2002

-200

3

2005

-200

6

2008

-200

9

Time period

Mea

n A

nn

ual

Tem

per

atu

re (

oC

)

Θερμοκρασία

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

1950

-195

1

1953

-195

4

1956

-195

7

1959

-196

0

1962

-196

3

1965

-196

6

1968

-196

9

1971

-197

2

1974

-197

5

1977

-197

8

1980

-198

1

1983

-198

4

1986

-198

7

1989

-199

0

1992

-199

3

1995

-199

6

1998

-199

9

2001

-200

2

2004

-200

5

2007

-200

8

Time period

An

nu

al P

reci

pit

atio

n (

mm

)

Βροχόπτωση

Πιέρια Όρη Ασπροπόταμος-Καλαμπάκα Πάρνηθα Ταΰγετος



1. Εκτίμηση της ΕυπάθειαςΑποτελέσματα

Υπάρχει σύνδεση της πορείας των φαινομένων στις 4 περιοχές

α) με την κλιματική αλλαγή

β) εντατική / ακατάλληλη / μη αειφορική διαχείριση

Τα φαινόμενα:

- αλλαγές στη βλάστηση (εισβολή κωνοφόρων σε δάση πλατύφυλλων)

- επιδείνωση της υγείας του δάσους (επιδημίες μυκήτων και φλοιοφάγων εντόμων)

παρατηρούνται στις περιοχές μελέτης κατά τις τελευταίες δεκαετίες

- Η βιολογία και δυναμική πληθυσμών των παθογόνων οργανισμών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε περιβαλλοντικές αλλαγές, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις κλιματικές συνθήκες

- Οι κλιματικές συνθήκες (π.χ. ξηρασία) επηρεάζουν τους μηχανισμούς άμυνας των δέντρων

- Η μη αειφορική διαχείριση προκαλεί τη μείωση της ανταγωνιστικής ικανότητας ορισμένων ειδών (πλατύφυλλα) με αποτέλεσμα άλλα (κωνοφώρα) να καταλαμβάνουν τις κενές θέσεις





Από την Εκτίμηση της Ευπάθειας στον Σχεδιασμό Μέτρων

Εργασία πεδίου+μελέτη

ΒλάστησηΜύκητες και έντομαΦυσιολογία δέντρων Έδαφος

Εκτίμηση Ευπάθειας

των δασικών οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή

Καθορισμός

Δασικών Διαχειριστικών Σκοπών

Σχεδίων Μέτρων Προσαρμογής

Δημόσια Διαβούλευση (ιστοσελίδα του έργου)

+ Συνάντηση Διαβούλευσης (με δασικές

υπηρεσίες)

Οριστικοποίηση των

Μέτρων Προσαρμογής





2. Σχεδιασμός Μέτρων

Διαχειριστικοί Σκοποί για τα δάση

1. Η ανάσχεση της πορείας των φαινομένων

2. Η διατήρηση των κυρίαρχων ειδών (δασική πεύκη, κεφαλληνιακή ελάτη) και της γενετικής τους ποικιλότητας

3. Η αποκατάσταση μικτών δασών πλατύφυλλων (δρυός, καστανιάς)

4. Η προστασία των δασών από βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες

5. Η έρευνα και η ευαισθητοποίηση






Μέτρα προσαρμογής της δασικής διαχείρισης

Αειφορικές δασοκομικές πρακτικές

ενίσχυση της παραγωγικότητας

υπηρεσιών οικοσυστήματων

διατήρηση της βιοποικιλότητας

διαθεσιμότητα του νερού

ενίσχυση της αναγέννησης

προστασία του εδάφους

προώθηση της ετερογένειας

αύξηση της συνεκτικότητας

παρακολούθηση της υγείας του δάσους






3 Κατηγορίες Μέτρων Προσαρμογής

Βραχυπρόθεσμα μέτρα

άμεση εφαρμογή για τον έλεγχο των φαινομένων στις 4 περιοχές

- Εξυγειαντικές υλοτομίες (νεκρών ή νεκρούμενων ατόμων δέντρων)

- Εγκατάσταση φερομονικών παγίδων (για έντομα)

ΣΚΟΠΟΣ: μείωση του μολυσματικού δυναμικού





2. Σχεδιασμός Μέτρων Μέσο- και μακροπρόθεσμα μέτρα

για την ενίσχυση των δασικών οικοσυστημάτων ενάντια στις επιπτώσεις της ΚΑ

- Ενίσχυση της αναγέννησης

- Διατήρηση της γενετικής ποικιλότητας του κυρίαρχου είδους

- Ευνόηση μικτών συστάδων

- Παύση αποψιλωτικών υλοτομιών στα πλατύφυλλα

- Αύξηση περίτροπου χρόνου

- Εφαρμογή επιλεκτικών υλοτομιών και αραιώσεων

ΣΚΟΠΟΣ: ενίσχυση της σταθερότητας / ανθεκτικότητας αύξηση της αντοχής στην ξηρασία μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς μείωση του κινδύνου διάβρωσης / υποβάθμισης του εδάφους υψηλότερα ποσοστά δέσμευσης CO2

παραγωγή πολυτιμότερων προϊόντων ξύλου





2. Σχεδιασμός Μέτρων Υποστηρικτικά μέτρα

για την επιτυχία των άλλων 2 κατηγοριών μέτρων και για την προστασία των δασών

- Περιορισμός της βόσκησης

- Σταδιακή δάσωση δασικών δρόμων (που δεν χρησιμοποιούνται πια)

- Προστασία εδαφικών πόρων

- Προστασία από τις δασικές πυρκαγιές (προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα)

- Εφαρμογή μόνιμου προγράμματος παρακολούθησης

- Ευαισθητοποίηση και κατάρτιση

ΣΚΟΠΟΣ: προστασία της αναγέννησης και των εδαφικών πόρων περιορισμός του κατακερματισμού της βλάστησης εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής μεγαλύτερη επιτυχία των στρατηγικών προσαρμογής





Περαιτέρω...

1. Σεμινάριο Κατάρτισης / Οδηγίες στους διαχειριστές

2. Ευρεία διάδοση της ανάγκης προσαρμογής στους εμπλεκόμενους και στο ευρύ κοινό

ΕΘΝΙΚΟ Επίπεδο

ΤΟΠΙΚΟ Επίπεδο





Συμπερασματικά

Το παρόν έργο επιχειρεί να θέσει σε εφαρμογή συνδυαστικά:

επιστημονικές προτάσεις

προδιαγραφές για τη διαχείριση

ώστε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ επιστήμης και πολιτικής, υπό το πρίσμα της ΚΑ

Προτεραιότητες διατήρησης

βιοποικιλότηταςΠροβληματισμοί

για την κλιματική αλλαγή

Κοινωνικο-οικονομικές

πτυχές

Σχεδιασμό Διαχείρισης Δασών





Το έργο EU LIFE+ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, LIFE08 ENV/GR/000554, με τίτλο AdaptFor “Προσαρμογή της διαχείρισης των δασών στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα” υλοποιείται από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας / Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Δάσών / ΥΠΕΚΑ. Η διάρκεια του έργου είναι 5 έτη και ο προϋπολογισμός του 1.719.112 €.

Με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ





Βασιλική Χρυσοπολίτου

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας /Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)Τομέας Βιοτικών Πόρων και Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών

57001 Θέρμη, ΕΛΛΑΔΑτηλέφωνο:+30 2 310 473320 (εσωτ. 162)e-mail: [email protected]

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

www.life-adaptfor.gr



http://www.life-adaptfor.gr/

Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το...

Documents

Transcript of Ενημερωτική Ημερίδα Υποπρογράμματος «Δράση για το...