Νομικά Θέματα στην Κοινωνία της Πληροφορίας

Τετάρτη 19 Iαν. 2005

Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Τμήμα Πληροφορικής, Κέρκυρα

Δρ. Παναγιώτης Κοτζανικολάου

2

Νομικά – Κανονιστικά Θέματα

Ποιοι νόμοι – κώδικες δεοντολογίας διέπουν το

ηλεκτρονικό εμπόριο;

Καινούριες Προκλήσεις

Συνεχείς αλλαγές στις εμπλεκόμενες τεχνολογίες – πώς

ανταποκρίνεται ο νομοθέτης;

Οι τεχνολογίες των ΤΠΕ επιτρέπουν την «κατάλυση» των

γεωγραφικών ορίων στις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Πώς

συνεργάζονται / επεμβαίνουν τα νομικά συστήματα του

κάθε κράτους; Ποιο σύστημα είναι υπεύθυνο σε κάθε

περίπτωση;

3

Νομικά και Κανονιστικά Θέματα – Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας

« Η on-line πώληση αγαθών ή υπηρεσιών, η διαβίβαση πληροφοριών

και δεδομένων μέσω δικτύων επικοινωνίας ή η παροχή πρόσβασης

σε τέτοια δίκτυα, η αποθήκευση πληροφοριών και δεδομένων για

λογαριασμό τρίτων, η παροχή πληροφοριών σε απευθείας σύνδεση,

καθώς και οι υπηρεσίες αναζήτησης, πρόσβασης και ανάκτησης

δεδομένων»

Οδηγία Ε.Ε (2000/31) για το Ηλ. Εμπόριο

Κατ’ εξαίρεση: Συναλλαγές Business To Business (B2B) Διεθνής Σύμβαση Ην. Εθνών (1980) / Ελλάδα: ν. 2532/1997

Συναλλαγές Business To Customer (B2C) Ν. 2251/1994 «περί Προστασίας Καταναλωτών»,

τροποποιημένος κατά το Υ.Α. Z1-496/2000)

4

2. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας

Νομιμότητα βάσει των εθνικών διατάξεων του τόπου

εγκατάστασης του Παροχέα Υπηρεσιών της ΚτΠ.

Η παράδοση των αγαθών υπάγεται στο νομικό

καθεστώς του κράτους μέλους στο οποίο

πραγματοποιείται.

Συμβάσεις από απόσταση

Τηλέφωνο / Εικονοτηλέφωνο

Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο

Τηλεομοιοτυπία (fax)

Τηλεόραση

5

3. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Προστασία του Καταναλωτή

Τήρηση ελαχίστου αριθμού όρων πληροφόρησης του καταναλωτή (αρ. 4, παρ. 2 & 9, ν. 2251/1994)

Ταυτότητα προμηθευτή, χαρακτηριστικά αγαθών/υπηρεσιών

Τιμή, ποσότητα, δαπάνες μεταφοράς, ΦΠΑ

Τρόπος πληρωμής, παράδοσης & εκτέλεσης της σύμβασης

…

Στην περίπτωση πώλησης μέσω Διαδικτύου, επιπλέον (2000/31):

Ηλεκτρονική διεύθυνση προμηθευτή

Αρ. εμπορικού μητρώου

…

6

4. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Προστασία του Καταναλωτή

Εξ’ αποστάσεως εμπορία Χρηματοοικονομικών

Υπηρεσιών προς τους Καταναλωτές (2002/65/ΕΚ)

Κάθε τραπεζική, ασφαλιστική, επενδυτική υπηρεσία,

Κάθε υπηρεσία σχετική με ατομικές συντάξεις ή πληρωμές

… η οποία παρέχεται στο πλαίσιο ενός συστήματος εξ’

αποστάσεως πώλησης ή παροχής υπηρεσιών.

Αναμένεται η ενσωμάτωση των διατάξεων της Οδηγίας

στο εθνικό δίκαιο.

7

5. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – H Διαφήμιση στο Διαδίκτυο

Ο ρόλος της διαφήμισης στα πλαίσια της νέας

ψηφιακής οικονομίας παρουσιάζεται ιδιαίτερα

ενισχυμένος

Αρ. 6 & 8, 2000/31/ΕΚ

Ελληνική Νομοθεσία: Αντι-ανταγωνιστική (B2B)

Αρ. 3., ν. 146/1914

Ελληνική Νομοθεσία: Αντι-Καταναλωτική

(Παραπλανητική / Αθέμιτη) (B2C)

Αρ. 9., ν. 2251/1994

8

6. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – H Διαφήμιση στο Διαδίκτυο

Μη ζητηθείσα άμεση Διαφημιση (Spamming)

Προτείνονται, εναλλακτικά, δύο συστήματα:

Opt-in

Opt-out

Ελληνική νομοθεσία

Opt-in (αρ.9 παρ.10 & αρ.4 παρ.6 2251/1994)

Ο διαφημιστής οφείλει να συμβουλεύεται το μητρώο που

τηρεί η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού

Χαρακτήρα

Αρ.13 παρ.3 ν. 2472/1997, αρ.7. παρ.2 20031/31/ΕΚ

Χρηματική Ποινή λόγω Ηθικής Βλάβης (≥ 6.000 ευρώ)

9

7. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Επίλυση Καταναλωτικών Διαφορών

Ίδρυση και Οργάνωση Ειδικών Οργανισμών σε Εθνικό

Επίπεδο, για τη διαμεσολάβηση μεταξύ προμηθευτών –

καταναλωτών.

Αρ. 17. 2000/31/ΕΚ

Ελλάδα: Τραπεζικός Διαμεσολαβητής (www.bank-omb.

gr)

10

8. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Η πληρωμή με Ηλεκτρονικά Μέσα: Πιστωτική Κάρτα

Η χρήση της πιστωτικής κάρτας αποτελεί τον πιο

διαδεδομένο τρόπο ηλ. Πληρωμής, ιδίως σε συναλλαγές

B2C, ωστόσο συνεπάγεται προβλήματα:

Υποκλοπής των στοιχείων της

Δόλιας Χρήσης (διενέργεια συναλλαγών χωρίς τη γνώση

του κατόχου)

Απαλλαγή του κατόχου από κάθε ευθύνη για συναλλαγές

που έγιναν χωρίς τη θέληση του (Υ.Α. Ζ1-178 /2001,

97/489/ΕΚ)

Μέχρι τη γνωστοποίηση, ευθύνη έως 150 €

11

9. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Η πληρωμή με Ηλεκτρονικά Μέσα: Ηλεκτρονικό Χρήμα

Στην έννοια του ηλεκτρονικού χρήματος εμπίπτουν οι:

Προ-πληρωμένες κάρτες πολλαπλών χρήσεων (e-purse)

Προ-πληρωμένα προϊόντα λογισμικού, που είναι

εγκατεστημένα στη μνήμη Η.Υ συνδεδεμένου με το

Διαδίκτυο

Ψηφιακά / Ηλεκτρονικά Μετρητά (Digital Cash / e-Cash)

Οδηγία 2000/46/ΕΚ για την ανάληψη, άσκηση, και

προληπτική εποπτεία της δραστηριότητας ιδρύματος

ηλεκτρονικού χρήματος

12

10. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Φορολογικό Δίκαιο

Άμεση Φορολόγηση των επιχειρήσεων που δραστηριιοποιούνται μέσω του Διαδικτύου

Βάσει των διατάξεων της εθνικής νομοθεσίας (αρ.100 ν.2238/1994)

Έμμεση Φορολόγηση των προϊόντων/υπηρεσιών που παρέχονται με ηλεκτρονικά μέσα (ΦΠΑ)

Αρ.1 παρ.4 Οδηγία 2000/65/ΕΚ

Δυσχέρεια στην επιβολή ΦΠΑ σε «άϋλα» προϊόντα Συχνά καθίσταται αδύνατος ο προσδιορισμός του τόπου

εγκατάστασης του προμηθευτή και του πελάτη, ώστε να τύχουν εφαρμογής οι ως άνω διατάξεις.

Κανονισμός 792/2002/ΕΚ

13

11. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο

Συμβατικά εγκλήματα που διαπράττονται μέσω Η/Υ

Παραγωγή, επεξεργασία, διάδοση και διανομή

πορνογραφικού υλικού

Απάτη, δυσφήμηση, εξύβριση,

Υποδαύλιση, Φυλετικού μίσους

Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων

Εγκλήματα με αμιγώς ψηφιακό χαρακτήρα

Προσπόριση παράνομου περιουσιακού οφέλους (e-banking

fraud)

Πρόκληση βλάβης σε Η/Υ, βάσεις δεδομένων, τοπικά δίκτυα

υπολογιστών, πληροφοριακά συστήματα κ.λ.π

14

12. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο

Περί πορνογραφικού υλικού

(Αρ. 14 παρ. 3 Σ), (αρ. 29 & 30 ν. 5060/1931), (337 & 339 &

353 ΠΚ)

Απάτη μέσω Διαδικτύου

Ο Η/Υ ως μέσο τέλεσης της απάτης (386 ΠΚ)

Ο Η/Υ ο στόχος της απάτης (386Α ΠΚ)

Εξύβριση (361 ΠΚ)

Δυσφήμηση (362 ΠΚ)

15

13. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο: Νέες μορφές Εγκλημάτων

Παράνομη πρόσβαση, υποκλοπή/αλλοίωση/διαγραφή δεδομένων

Παρεμπόδιση λειτουργίας Πληροφοριακών Συστημάτων

Πλαστογραφία και Απάτη μέσω Ηλ. Υπολογιστή

Κατασκευή & Διανομή συσκευών επιτελούντων τα ως άνω.

Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων

Μόλυνση δεδομένων με ιούς

Νέα Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα (Cybercrime) – NOE 2001.

Οι Παροχείς διατηρούν δεδομένα κίνησης (για 90 ημέρες)

Οι Αρχές έχουν δικαίωμα έρευνας/κατάσχεσης δεδομένων από Η/Υ

16

14. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Ηλεκτρονική Υπογραφή

Ηλεκτρονικό έγγραφο: σύνολο δεδομένων που έχουν

εγγραφεί στο μαγνητικό δίσκο ενός Η/Υ

Μέλημα του νομοθέτη: Η απόδοση στο ηλεκτρονικό

έγγραφο ισοδύναμης νομικής και αποδεικτικής ισχύος

με εκείνη που αποδίδεται στο υλικό έγγραφο.

Θεσμοθέτηση ειδικού νομικού πλαισίου για τις

ψηφιακές υπογραφές (π.δ. 150/2001)

Προσαρμογή στην Οδηγία 1999/93/ΕΚ

17

15. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων

Ηλεκτρονικά Έγγραφα

1. Έγγραφα που φέρουν «προηγμένη» ηλεκτρονική υπογραφή

Υπογραφή που δημιουργήθηκε με ασφαλή διάταξη,

Που βασίζεται σε αναγνωρισμένο πιστοποιητικό

Η Αρχή Πιστοποίησης πληροί όλες τις προϋποθέσεις

ασφάλειας

Παράρτηματα Ι & ΙΙ του π.δ. 150/2001

Πλήρης αποδεικτική δύναμη

Αρ.3 παρ.1 π.δ. 150/2001, Αρ.14 παρ.22 ν. 2672/1998

2. Έγγραφα που φέρουν μη προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή

3. Έγγραφα που δεν είναι υπογεγραμμένα ηλεκτρονικά

18

16. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων

Ειδικές περίπτωση αναγνώρισης αποδεικτικής δύναμης Διακίνηση Εγγράφων, η διακίνηση των οποίων δεν συνδέεται με

την παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων ή με την άσκηση δικαιώματος, με ηλεκτρονικά μέσα (FAX & e-mail)

Μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών, Ν.Π.Δ.Δ και φυσικών προσώπων

Ερωτήματα, γνωμοδοτήσεις, πρακτικά, υπηρεσιακά σημειώματα, …

Χωρίς ψηφιακή υπογραφή (Αρ.14 ν.2672/1998, Αρ.2 π.δ.342/02)

Μηχανογραφική τήρηση των βιβλίων

(Αρ. 14-15 π.δ. 134/1996)

Υποβολή φορολογικής δήλωσης μέσω του Διαδικτύου

(Αρ.5 παρ.11 ν. 2892/2001)

19

17. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων

Ειδικές περίπτωση αναγνώρισης αποδεικτικής δύναμης

Αποφάσεις, Πιστοποιητικά, Βεβαιώσεις που διακινούνται

μέσω Ηλ. Ταχυδρομείου μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών,

Ν.Π.Δ.Δ και φυσικών προσώπων, πρέπει να φέρουν

ψηφιακή υπογραφή

(Αρ.1 παρ.1&2 π.δ.342/02)

20

Σύνδεσμοι

http://eudor.eur-op.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexplus!prod!CELEXnumdoc&lg=el&numdoc=32000L0031 (Οδηγία 2000/31 της Ε.Ε. για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2251final.pdf (Νόμος 2251/1994 περί προστασίας καταναλωτών)

www.inka.gr (Ινστιτούτο Καταναλωτών) http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/greek-cisg/cisghellenic.html (ν. 2532/1997 - Διεθνής

Σϋμβαση Ηνωμένων Εθνών – B2B Ηλ. Εμπόριο) http://www.bank-omb.gr/ (Τραπεζικός Μεσολαβητής) http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/karta.pdf (Υπουργική Απόφαση Αριθ. Ζ1-178/2001 -

Συναλλαγές που γίνονται με Κάρτες - Καταναλωτική πίστη ) http://www.go-online.gr/files/legislation/Electronic_Payments/Nomothesia/Europe/

Odhgia_2000_46.pdf (Οδηγία 2000/46/ΕΚ για το Ηλεκτρονικό Χρήμα) http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/pc.pdf (Ποινικός Κώδικας 386 - Απάτη με

Υπολογιστή) http://www.go-online.gr/ebusiness/specials/article.html?article_id=369 (Ηλεκτρονικό

Έγκλημα: Κώδικες – Βασική Νομοθεσία) http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/185.htm (Σύμβαση του Συμβουλίου της

Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα – Cybercrime, Βουδαπέστη, 2001)

21

Σύνδεσμοι

http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/legal/1cybercrime/index_en.htm (Ευρωπαϊκή Κοινότητα: Cybercrime)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/pd150_01.pdf (Προεδρικό Διάταγμα για τις Ψηφιακές Υπογραφές)

http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/legal/documents/1999_93/1999_93_el.pdf (Kοινοτική Οδηγία 1999/93 για τις Ηλεκτρονικές Υπογραφές)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/pd342_02.pdf (Π.Δ. 342/2002 - Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο / Τηλεομοιοτυπία)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2672a.pdf (άρθρο 14 - ν. 2672/1998 – Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικά Μέσα)

http://www.eett.gr/gr_pages/telec/kanonistika_keimena/APOF2002/APOF248-71FEK.pdf (Απόφαση E.E.E.T. 248/71 - 15.03.2002: Κανονισμός Παροχής Υπηρεσιών Πιστοποίησης Ηλεκτρονικής Υπογραφής)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/diat_plnrwmns.pdf (Απόφαση 1327/2001 - Νομική Εξομοίωση Ηλεκτρονικής Διεύθυνσης Αποστολέα μηνύματος Ηλ. Ταχυδρομείου με την ιδιόχειρη υπογραφή του)

http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/legal/documents/00010023/l_01220010116el00010023.pdf (Κανονισμός 44/2001 Ε.Ε. για θέματα δικαιοδοσίας Ιδιωτικού δικαίου στο Ηλ. Εμπόριο)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2867_00.pdf (ν. 2867/2000 «Οργάνωση και Λειτουργία Τηλεπικοινωνιών»)

22

Σύνδεσμοι

http://www.yme.gr/comm/law/grlaw/GR_ya_95_68141.pdf (Υ.Α. 68141/4.7.1995 - Κώδικας Δεοντολογίας Άσκησης Τηλεπικοινωνιακών Δραστηριοτήτων)

http://www.eett.gr/gr_pages/telec/Domainnames/1617_B_2002.pdf (E.E.T.T. 268/73 απόφαση - Κανονισμός Διαχείρισης και Εκχώρησης Ονομάτων Χώρου με κατάληξη .gr)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/reg_733_02.pdf (Κανονισμός 733/2002 Ε.Ε. - Υλοποίηση του .eu Τομέα Ανωτάτου Επιπέδου)

http://www.go-online.gr/files/legislation/Shma/Nomothesia/N.146-1914.pdf (Νόμος 146/1914 - Αντιποίηση Επωνυμίας ή Διακριτικού Τίτλου)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/dir58_02.pdf (Οδηγία 2002/58 Ε.Ε. - Επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2472.pdf (ν. 2472/1997 - Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/n2774_99.pdf (ν. 2774/1999 - Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στον τηλεπικοινωνιακό τομέα)

http://www.dpa.gr (Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα)

23

Συνδέσεις

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/3148_03.pdf (ν. 3184/2003 - Κύρωση της Συνθήκης του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας για την πνευματική ιδιοκτησία)

http://www.acci.gr/ecomm/legal/pdf/3057_02.pdf (ν. 3057/2002 - Εναρμόνιση με Οδηγία 2001/29/ΕΚ για το δικαίωμα του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας)

http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/index_en.htm (Ευρωπαϊκή Ένωση - Νομικά Θέματα)

http://eudor.eur-op.eu.int/pol/infso/index_el.htm (Ευρωπαϊκή Ένωση - Νομικά Ζητήματα)

http://eudor.eur-op.eu.int/pol/infso/index_el.htm (Go-Online: Αφιέρωμα στις ψηφιακές υπογραφές)

http://www.ebea.gr/ecomm/legal/index.htm (Κονοτικές Οδηγίες, Ελληνικοί νόμοι, αλλά και νομικά κείμενα της αλλοδαπής σχετικά με θέματα Ηλ. Επιχειρείν)