ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ,...

19
ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ Καλλιόπη Σαπουντζάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Γεωγραφίας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Ημερίδα ΟΙ ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ 2002 ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ 18/4/2008

description

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ. Ημερίδα ΟΙ ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ 2002. 18/4/2008. ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ. Καλλιόπη Σαπουντζάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια, - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ,...

Page 1: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ

ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ

ΔΑΣΟΣ

Καλλιόπη Σαπουντζάκη,Επίκουρη Καθηγήτρια,

Τμήμα ΓεωγραφίαςΧαροκοπείου Πανεπιστημίου

ΗμερίδαΟΙ ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ

ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ 2002

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

18/4/2008

Page 2: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Πίσω από το ελληνικό πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών κρύβονται δημόσιοι σχεδιασμοί για την Κοινωνική Ανάπτυξη, τη Δασοπροστασία και τη Χωροταξία που δεν συμβάδισαν με τα κατά καιρούς μεταβαλλόμενα κοινωνικά και οικολογικά αιτήματα.

Επί πλέον το παραπάνω τρίπτυχο σχεδιασμών υπήρξε ανέκαθεν εσωτερικά αντιφατικό και υπέθαλψε έναν πόλεμο επιδιώξεων μεταξύ Δασαρχείων και πολυάριθμων ιδιοκτητών γης, καταπατητών, οικοδομικών συνεταιρισμών, κοινωφελών επιχειρήσεων, ΟΤΑ,κλπ με καταστροφικά αποτελέσματα για τα δάση και την ελληνική ύπαιθρο γενικότερα.

Η κατάσταση δεν θα αλλάξει αν δεν ιεραρχήσουμε ως Κοινωνία τις διάφορες εκδοχές του δημοσίου συμφέροντος, αν δεν επιτύχουμε «Πρόληψη με τη Συνδρομή της Κοινωνίας των Πολιτών» και αν δεν διευρύνουν το οπτικό πεδίο τους, η μεν Δασική Πολιτική προς τις Κοινωνικές Ανάγκες, η δε Χωροταξία προς το Δάσος και τον κρίσιμο περιβαλλοντικό του ρόλο.

Page 3: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΧΑΡΑΣΣΟΝΤΑΙ Η ΔΑΣΙΚΗ ΚΑΙ Η ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τα δάση που απέμειναν ως η λιγότερο αλλοιωμένη από τον άνθρωπο χερσαία γεωγραφική οντότητα είναι προικισμένα με διαθεσιμότητες, πόρους, πλεονεκτήματα και εν δυνάμει περιβαλλοντικές υπηρεσίες, που ως σπάνια ζητούμενα πλέον κατέχουν υψηλή θέση στην ατζέντα των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.

Τα δάση βρίσκονται στο επίκεντρο των σχεδίων πολυάριθμων κοινωνικών και κρατικών φορέων και ιδιωτών (οικοδομικών συνεταιρισμών, επιχειρηματιών τουρισμού, καταπατητών αλλά και παραθεριστών, φορέων δασοπροστασίας, φυσιολατρών, αστών σε αναζήτηση καθαρού περιβάλλοντος κατοίκησης, εκδρομέων του Σαββατοκύριακου κλπ), με ποικίλες σκοπιμότητες συχνά αλληλοσυγκρουόμενες ή αμοιβαία αναιρούμενες.

Page 4: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Η ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΑ ΔΑΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΟΜΦΑΛΟΣΚΟΠΙΣΜΟΣ

Το βασικό σλόγκαν της Δασικής Πολιτικής παρέμεινε για δεκαετίες αμετάβλητο: Δασική Ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο του Παπαγιαννόπουλου (1995): «Η Δασική Πολιτική της Χώρας επιδόθηκε από το 1954 και μετά σε Δασική Ανάπτυξη με τους εξής τρεις στόχους: ποσοτική και ποιοτική βελτίωση του ξυλαποθέματος και επέκταση της συνολικής δασικής επιφάνειας» (βλέπε και Μακρής 1968, Στάμου 1982).Αλλά και άλλοι συγγραφείς έχουν υπογραμμίσει την εμμονή της Δασικής Πολιτικής σε ποσοτικά ζητήματα (πχ πόσα κ.μ. δασικών προϊόντων παράγονται) (Γκεβρέκης, 1995) [Σ].

Πράγματι προέκυψε δασική ανάπτυξη μέχρι τουλάχιστον τη δεκαετία του ’90 αλλά με την απόσυρση οριακών αγροτικών γαιών.

Συνολικά η Δασική Πολιτική χαρακτηρίστηκε από τον υπερ-προστατευτισμό των δασών (Ντούρος, 2007) και την επιδίωξη της προστασίας και μεγέθυνσης της δημόσιας περιουσίας

Φωτογραφία του Κρόνιου Λόφου,Νοέμβριος 2007

Page 5: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η εμμονή στους παλιούς στόχους –αύξηση κατά ποσότητα, ποιότητα και έκταση- οδήγησε (Παπαγιαννόπουλος 1995):

Σε ανατροπή των συνθηκών αειφορίας (που θα πει συνθήκες σταθερών απωλειών, σταθερού ξυλοκεφαλαίου και σταθερών καρπώσεων).

Σε διαρκή συσσώρευση λημμάτων τόσο στα ψηλά δάση όσο και στα αναδασωμένα χωράφια (αποτέλεσμα της δέσμευσης υλοτομιών λόγω αμφισβήτησης ιδιοκτησίας) και άρα σε αύξηση ξυλαποθέματος.

Στην έκρηξη πυρκαγιών και μείωση της ποιότητας του ξυλαποθέματος.

Στην εχθρότητα της ελληνικής κοινωνίας προς το δάσος αφού πέρασε το μήνυμα ότι φταίει η δασική βλάστηση που δεν λύνονται οι οικιστικές της ανάγκες [Σ]

Ηλεία, Δεκέμβριος 2007

Page 6: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Οδήγησε επίσης: Σε μια φιλοσοφία Δασικής Πολιτικής που αντιμετωπίζει το δασικό οικοσύστημα αυτόνομα και ανεξάρτητα από το κοινωνικό σύστημα, όταν αυτό που χρειάζεται είναι σχέση αλληλοϋποστήριξης μεταξύ των δύο για την επιβίωση / αειφορία αμφότερων. Αυτή η ενότητα είναι γνωστή στην αγγλική βιβλιογραφία με τον όρο “Human-Ecological Systems”. [Σ]

Σε πόλεμο του Κράτους κατά των ιδιοκτητών οριακής αγροτικής γης που ανήκαν στις ασθενέστερες ομάδες.

Σε χωροταξικά δόγματα (πχ ότι δάσος και κατοικία είναι ασύμβατες χρήσεις) που ενσωματώνονται στο Σύνταγμα του ’75 για να γελοιοποιηθούν στην πράξη, να αναδείξουν το μέγεθος παραβατικότητας της ελληνικής κοινωνίας και να οδηγήσουν σε άναρχες & επικίνδυνες συνθήκες μίξης δασών-οικισμών.

Σε σύγχυση των δασικών ορισμών και ταξινομήσεων (μεταξύ δασικής νομοθεσίας, εθνικών απογραφών δασών, πράξεων χαρακτηρισμού, της δασικής επιστήμης και της δασικής πολιτικής) και την εννοιολογική επικάλυψη τους με άλλους/ες που αφορούν στις χρήσεις γης.

Page 7: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΟΙ ΝΕΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΤΑΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ 10ΕΤΙΩΝ ΠΟΥ ΕΙΣΑΓΟΥΝ

ΝΕΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ

Μετά το Σύνταγμα του ‘75:

Εντείνεται το κυνήγι της β’ κατοικίας και η έξοδος από τις κεντρικές περιοχές των μεγάλων αστικών συγκροτημάτων. Συμβαδίζουν με τη βελτίωση των εισοδημάτων, αλλά και τα συμφέροντα του κατασκευαστικού τομέα, την κερδοσκοπία στη γη και τη διείσδυση του μοντέλου της αστικής γαιοπροσόδου σε κάθε γωνιά της υπαίθρου.

Νέο κύμα δράσης των οικοδ. συνεταιρισμών και νέο κύμα οικιστικών πιέσεων προς τα περιαστικά και παραλιακά δάση και τις τουριστικές περιοχές.

Εμφάνιση περιοχών με ρευστό μωσαϊκό γης, συνεχώς μεταβαλ-λόμενο σε βάρος της δασικής και κυρίως της γεωργικής γης.

Page 8: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΑ ΣΤΕΓΑΝΑ ΜΕΤΑΞΥ ΔΑΣΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ

Για τον Προγραμματισμό του Χώρου και της Ανάπτυξης Δάση και Δασικές Εκτάσεις ήταν ανέκαθεν μια μαύρη τρύπα. Ο ενδοδασικός χώρος ήταν και είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της Δ.Υ.[Σ]

Η μόνη εξαίρεση σε αυτό το απαραβίαστο των συνόρων είναι οι προβλέψεις στα Συντάγματα του ’75 και 2001 για τη δυνατότητα «αλλαγής χρήσης του δάσους για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος».

Όμως το δημόσιο συμφέρον του ’75 είναι το ίδιο με αυτό του 2001 ή του 2008;

Τι γίνεται αν κάποιες εκδοχές του δημοσίου συμφέροντος που προωθούν την είσοδό τους στο δάσος (πχ εγκαταστάσεις ΔΕΗ) απειλούν κάποιες άλλες επειδή βάζουν σε κίνδυνο δημόσια περιβαλλοντικά αγαθά κρίσιμα για τη δημόσια υγεία;

Ποια είναι η προτεραιότητα της προστασίας του δάσους σε σχέση με άλλους εθνικούς στόχους;

Page 9: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ

Μετά το Σύνταγμα του ‘75:

Η φιλοσοφία της πολιτικής για τη Χωρική Ανάπτυξη της Υπαίθρου διέπεται από την επιδίωξη της παροχής ίσων ευκαιριών σε όλους τους ιδιοκτήτες γης (και όσους σχεδιάζουν να αποκτήσουν) που ζητούν εξατομικευμένη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους με οικοδόμηση 1ης, 2ης… κατοικίας.

Αυτή η επιδίωξη υπηρετείται από και υπηρετεί τα συμφέροντα κερδοσκόπων γης και του κατασκευαστικού τομέα, γίνεται δε πράξη με τη νομοθεσία «Περί Εκτός Σχεδίου Δόμησης» που προσφέρει τη δυνατότητα, έστω και ελάχιστη, οικοδό-μησης παντού των πάντων.

Page 10: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

1. Η Εκτός Σχεδίου νόμιμη δόμηση αναμιγνύεται με την αυθαίρετη και διαμορφώνει ένα τοπίο (μεταξύ αστικού και αγροτικού) δυσδιάκριτης παραβατικότητας σε μεταβατικές κυρίως ζώνες με δασική βλάστηση, γεωργικές εκμεταλλεύσεις, χορτολίβαδα, οικοδομές .., όπου οι μεταβολές χρήσεων και φυτοκάλυψης είναι αθέατες και ταχύτατες.

2. Υπονομεύει τη βιωσιμότητα των πρωτογενών δραστηριοτήτων, πλήττει τα φυσικά οικοσυστήματα, αλλοιώνει τη φυσιογνωμία του αγροτικού τοπίου, απαξιώνει τους τουριστικούς πόρους, αυξάνει την τρωτότητα των αγροδασικών περιοχών σε πυρκαγιές, συνιστά διαλυτικό παράγοντα της λειτουργίας των εντός σχεδίου οικισμών.

3. Η ΕΣΔ εισάγει την εκρηκτική διαφορά οικοδομικού δυναμικού μεταξύ δάσους και

μη δάσους που προκαλεί τη σταθερή μετακίνηση των μεταξύ τους συνόρων σε βάρος της δασικής επιφάνειας (με εκχερσώσεις, πυρκαγιές κλπ).

4. Ποια αντίληψη περί περιβαλλοντικής δικαιοσύνης κομίζει αυτή η χωροταξική πρακτική; Στο όνομα του σεβασμού των δικαιωμάτων αξιοποίησης της ιδιόκτητης γης βάζει σε κίνδυνο κρίσιμα περιβαλ- λοντικά αγαθά όπως τα δάση και βέβαια το δημόσιο συμφέρον. [Σ]

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ – ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ ΠΟΥ ΓΕΝΝΑ

Φωτογραφία από την κινητοποίηση στο Σύνταγμα μετά τις καταστροφές του καλοκαιριού 2007

Page 11: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Οι ΕΧΜ δεν διαθέτουν δυνατότητα πλήρους απαγόρευσης της δόμησης σε ζώνες που δεν υπάγονται σε δασικό καθεστώς

Το βασικό τους εργαλείο οι ΖΟΕ δεν ρυθμίζουν θέματα πέραν των χρήσεων γης και των όρων δόμησης (δεν μπορούν πχ να επιβάλλουν φορολογικές και άλλες επιβαρύνσεις).

Έτσι, την ίδια στιγμή που η Δασική Πολιτική αντιμετωπίζει το δάσος ως αυταξία, οι χωροταξικές ρυθμίσεις συμπεριφέρονται εν γένει σαν να μην υπάρχουν δάση και δασικές εκτάσεις. Καθορίζονται από μια λογική πολεοδομικού χώρου και δόμησης και γεννούν χωρικές δυναμικές που πιέζουν, κατακερματίζουν, διασπούν και εκκαθαρίζουν δάση και δασικές εκτάσεις. Αναγορεύουν τα δάση από περιβαλλοντικό αγαθό και κοινωνική ανάγκη σε παράγοντα παρενόχλησης των ατομικών δικαιωμάτων για κατοίκηση ή παραθερισμό στην ύπαιθρο άρα για βελτίωση της ποιότητας ζωής.

ΟΙ ΕΧΜ ΚΑΙ Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ

Page 12: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΑ ΝΕΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ

Σε ποιο βαθμό οι νέες οικιστικέςπιέσεις αντιπροσωπεύουν:

Πραγματικές κοινωνικές Ανάγκες;

Κερδοσκοπία πάνω στη γη;

Για βελτίωση της ποιότητας ζωής;

Για διεύρυνσητων επιλογών της ζωής;

&

Για πλουτισμό;Οικονομική Εξασφάλιση;

ή

Μέσω της ανάλωσης /εξάντλησης πολύτιμων

ανανεώσιμων πόρωνπου είναι ταυτόχρονα

δημόσια περιβαλλοντικά αγαθά;

Ανοικτά ερωτήματα που αφορούν στη μεταβαλλόμενη σημασία και το περιεχόμενο της κοινωνικής ανάπτυξης, ερωτήματα που δεν απαντώνται από τη Δασική Πολιτική, αλλά συνδέονται με τα προτάγματα της ανάπτυξης όπως ζυμώνονται στις Κοινωνίες των Πολιτών και τους θεσμούς τους.

Page 13: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΑ ΝΕΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ

[Σ] Αναπόφευκτα ανοίγονται ερωτήματα σχετικά με την περιβαλλοντική δικαιοσύνη:

Το δάσος πρέπει να προστατεύεται ως αυταξία ή σε σχέση με τις ανάγκες των ανθρώπινων κοινωνιών; Και μάλιστα σε σχέση με ποιες ανάγκες, τις ανάγκες επιβίωσης, βελτίωσης της ποιότητας ζωής, ή της οικονομικής προόδου και μεγέθυνσης;

Πως εννοούμε τη βελτίωση της ποιότητας ζωής; Ως κατοίκηση μέσα στα δάση ή ως διεύρυνση των δυνατοτήτων για επαφή με και αναψυχή στη φύση;

Οι ατομικές επιδιώξεις βελτίωσης της ποιότητας ζωής νομιμοποιούνται να υπονομεύουν δημόσια περιβαλλοντικά αγαθά και υπηρεσίες και εν γένει το δημόσιο συμφέρον (πχ τη δημόσια υγεία);

Νομιμοποιείται η Πολιτεία να ανακόπτει τους ατομικούς σχεδιασμούς για βελτίωση ποιότητας ζωής, όταν μάλιστα ευνοημένα στρώματα του πληθυσμού διαθέτουν ήδη κατοικία κοντά ή μέσα στα δάση; Δεν προσκρούει αυτό στην ισότητα ή ισότητα ευκαιριών των πολιτών;

Page 14: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Η ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΝΕΑ

ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ

Η Δασική Πολιτική όπως ασκείται μέχρι σήμερα δεν μπορεί να είναι πετυχημένη επειδή:

Δεν συντονίζεται με τις Κοινωνικές Ανάγκες και τα Περιβαλλοντικά Προτάγματα και δεν συνδιαλέγεται με το Χωροταξικό Σχεδιασμό.

Χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια, παραμένει ουραγός των εξελίξεων, αδυνατεί να ανταπεξέλθει στο εξελισσόμενο πλέγμα πιέσεων.

Ασκείται αδιαφοροποίητα σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, είτε πρόκειται για περιοχές όπου το δάσος υποχωρεί από τις πιέσεις για οικοπεδοποίηση είτε για περιοχές όπου δασώνονται εγκαταλειμμένοι αγροί.

Την διακρίνει υπερπροστατευτισμός για τις κάθε είδους δασικές εκτάσεις και η εξ ορισμού αντιπαράθεση με κάθε μη δασική αναπτυξιακή επιδίωξη, συνθήκες που οδηγούν στην αυτουπονόμευσή της και σε σχέσεις εχθρότητας και καχυποψίας με την Κοινωνία.

Page 15: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΑ ΕΜΠΡΗΣΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ

ΧΩΡΙΣΤΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΩΡΟ

Τα παραπάνω οδηγούν σε παραδοξότητες:

1. Τα δάση στην Ελλάδα έχουν σημασιοδοτηθεί από ευρύτατες κοινωνικές ομάδες ως παράγοντας που αναστέλλει τις προοπτικές για ατομική βελτίωση της ποιότητας ζωής.

2. Η ταύτιση της έννοιας της βελτίωσης της ποιότητας ζωής με την Εκτός Σχεδίου οικοδόμηση κατοικίας στην ύπαιθρο βάζει σε κίνδυνο ένα συλλογικό δημόσιο αγαθό και με αυτή την έννοια αντιτίθεται στο δημόσιο συμφέρον.

3. Εν μέσω απουσίας εθνικών προτεραιοτή-των ανάμεσα στους στόχους της οικονομικής ανάπτυξης, της περιβαλλοντικής προστασίας, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής, της ασφάλειας και της δημόσιας υγείας και άρα εν μέσω ασάφειας για τις προτεραιότητες του δημοσίου συμφέροντος προωθούνται αλληλοαναιρούμενες πολιτικές για τα Δάση, τη Χωροταξία και την Ανάπτυξη [Σ].

Page 16: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ

ΑΝΑΓΚΕΣ,ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ

ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Ο διαχωρισμός μεταξύ Δασικής και Χωροταξικής Πολιτικής δεν οδηγεί σε θεώρηση του Χώρου της Υπαίθρου ως ενιαίου ανθρώπινου-οικολογικού συστήματος.

Η Δασική Πολιτική στη χώρα ποτέ δεν είδε το δάσος σε συσχετισμό με την Κοινωνία και τις ανάγκες της (με εξαίρεση την θεώρηση των παραδασόβιων κοινοτήτων). Πολύ λίγο το διαχειρίστηκε με κριτήρια την αειφορία του αστικού περιβάλλοντος, την παραγωγή περιβαλλοντικών υπηρεσιών, ως ανανεώσιμο φυσικό πόρο και ως μέσο προστασίας άλλων πόρων (Ντούρος 2007).

Όμως, μόνο μια Δασική Πολιτική με θέα τις Κοινωνικές Ανάγκες για περιβαλλοντικές υπηρεσίες μπορεί να βρει σύμμαχο στο πλευρό της την Κοινωνία των Πολιτών.

Οι Δασικές Πυρκαγιές δεν αντιμετωπίζονται από καμιά συνεργασία, οσοδήποτε καλά σχεδιασμένη, ακόμη και όλων των εμπλεκόμενων. Χρειαζόμαστε όχι απλά πρόληψη αλλά «Πρόληψη με τη συνδρομή της Κοινωνίας των Πολιτών».

Page 17: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ;

Συντονισμένες πολιτικές για τα δασικά οικοσυστήματα και τα παρακείμενα ανθρωπογενή που μεταξύ τους αλληλεπιδρούν, δηλαδή άλλες οριοθετήσεις από αυτές που γνωρίζουμε για τη χάραξη πολιτικής (που δεν θέτουν διαχωριστικές γραμμές εκεί όπου αναπτύσσονται ισχυρές σχέσεις, έστω συγκρουσιακές ή καταστροφικές).

Θεώρηση της περιβαλλοντικής ενότητας των πόλεων με τα περιαστικά τους δάση ως απόλυτα προστατευόμενες και ελεγχόμενες εκτάσεις (πάρκα) λόγω της κοινωνικής τους ωφέλειας και της περιβαλλοντικής αναγκαιότητας τους.[Σ]

Μια άλλη φιλοσοφία διαχείρισης, όπου πχ την προστασία των περιαστικών δασών αναλαμβάνουν οι τοπικές ενδιαφερόμενες κοινωνίες με τη συμβουλευτική υποστήριξη της Δασικής Υπηρεσίας (προγραμματικές συμφωνίες μεταξύ ΟΤΑ, ιδιωτών, κεντρικού Κράτους για αναδάσωση, καθαρισμό δασών, δημιουργία δασικών υποδομών, κα). Οι κρατικές ενισχύσεις προς ΟΤΑ θα μπορούσαν να συνδεθούν με τις επιδόσεις τους στην αειφορία των δασών της περιοχής τους.

Page 18: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΑΣΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ;

Δασική διαχείριση που περνάει το μήνυμα της ανταπόδοσης ωφελειών από τα δάση προς τις κοινωνίες που μεριμνούν για την αειφορία τους (η Δ.Π.πρέπει να καταπιαστεί με ζητήματα όπως η τόνωση του ενδιαφέροντος κοινωνικών ομάδων για τα δάση, η δημιουργία υποδομών για αναψυχή…).

Ενασχόληση της Δ. Π. αλλά και της Πολιτικής Προστασίας με το καθεστώς «έκθεσης» και «τρωτότητας» έναντι κινδύνου πυρκαγιάς των υφιστάμενων οικιστικών συγκροτημάτων μέσα σε δάση (πχ έκδοση οδηγιών για προληπτικά μέτρα αυτοπροστασίας).[Σ]

Επιβαρύνσεις για τις οικοδομές μέσα σε δασο-καλυμμένες εκτάσεις (πχ τέλος Δασοπροστασίας που θα αποδίδεται στη ΔΥ ή στην ΤΑ για την κάλυψη των δαπανών αντιπυρικών υποδομών).

Αναγκαιότητα σύνταξης μελετών γαιο- και χωρο-ικανότητας σε σχέση με τις προοπτικές επέκτασης της δασικής βλάστησης ή αντίστροφα υποχώρησής της σε συγκεκριμένες περιοχές (ως πληροφοριακή βάση για τις επικίνδυνες ζώνες από άποψη εκδήλωσης πυρκαγιών από πρόθεση και για σταδιακό αποκλεισμό τους από το καθεστώς της Εκτός Σχεδίου).

Page 19: ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΘΕΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ – ΠΟΙΑ

ΕΝΝΟΙΑ ΕΧΕΙ;

Συνεπάγεται τη μετατροπή της Χωροταξίας μικρής κλίμακας από ανάπηρο εργαλείο άμυνας κατά της δόμησης σε ενεργό υποστηρικτή της δασοπροστασίας. Αυτό προϋποθέτει την κατασκευή μιας ονοματολογίας / ταξινόμησης μονάδων γεώχρησης / εδαφοκάλυψης αμιγούς αλλά και μικτού χαρακτήρα που θα προκύπτει μόνο με συνεργασία δασολόγων/χωροτακτών/ γεωγράφων/γεωπόνων και θα αντανακλά: Συμβατές γειτνιάσεις αλλά και αμοιβαίους αποκλεισμούς Δυναμικές μετασχηματισμού αλλά και καταστάσεις ισορροπίας.

Σημαίνει τη διάδοση μιας κουλτούρας σύμφωνα με την οποία η απόλαυση της υπαίθρου και της φύσης δεν ταυτίζεται με την κατοίκηση εντός της ή τη μετατροπή της σε ιδιόκτητο καταναλωτικό αγαθό [Σ2] [Σ3]

Συνεπάγεται μέριμνα της Χωροταξίας για την κατάργηση της σημασιολογικής ταύτισης της δασικής βλάστησης με τη μη οικοδόμηση. Είναι ανάγκη να προσδιοριστούν ζώνες μη δασικές όπου δεν θα επιτρέπεται η οικοδόμηση και μάλιστα για λόγους δημοσίου συμφέροντος που είναι η αποσόβηση του κινδύνου πυρκαγιάς. [Σ1]