Οι Μεταβολές του Ενημερωτικού Τοπίου στην Ελλάδα

ήΤι Πρέπει να Ξέρουμε για την Κρίση

των ΜΜΕ στην Ελλάδα

Δρ. Ευγενία ΣιαπέραΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

& Δρ. Φραγκίσκος Αρχοντάκης

Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος

Κρίση και Διέξοδος

• Πότε ξεκίνησε η κρίση στα ελληνικά ΜΜΕ;• Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της και οι

ιδιαιτερότητες των ελληνικών ΜΜΕ;• Στόχος: η ανάλυση να δώσει μια σαφή εικόνα

για τη σημερινή πραγματικότητα• Η εικόνα αυτή ενδεχομένως να βοηθήσει στη

δημιουργία στοχευμένων δράσεων για διέξοδο

Κύρια συστατικά στοιχεία της κρίσηςSiles & Boczkowski (2012), New Media & Society

• Πτώση στην κυκλοφορία• Πτώση των διαφημιστικών εσόδων • Πτώση στην αξιοπιστία της mainstream

δημοσιογραφίας• Άνοδος του Διαδικτύου, αλλαγές στην παραγωγή

ειδήσεων και στις καταναλωτικές συνήθειες• Αλλά και οι ανεπαρκείς και προβληματικές

αντιδράσεις των πρωταγωνιστών (δημοσιογράφων και μιντιακών οργανισμών).

Main US Newspaper Circulation Trends

Source:The Awl, 2009

Κυκλοφορίες

1/1/1

975

1/1/1

977

1/1/1

979

1/1/1

981

1/1/1

983

1/1/1

985

1/1/1

987

1/1/1

989

1/1/1

991

1/1/1

993

1/1/1

995

1/1/1

997

1/1/1

999

1/1/2

001

1/1/2

003

1/1/2

005

1/1/2

007

1/1/2

009

1/1/2

0110

50000000

100000000

150000000

200000000

250000000

300000000

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ

ΣΥΝΟΛΟΠΡΩΙΝΕΣΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΕΣΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΕΣ

Πρωτότυπη ανάλυση δεδομένων βασισμένη σε στοιχεία από την Ένωση Ιδιοκτητών Εφημερίδων Αθηνών, http://www.eihea.gr

Τίτλοι

1/1/1

974

1/1/1

976

1/1/1

978

1/1/1

980

1/1/1

982

1/1/1

984

1/1/1

986

1/1/1

988

1/1/1

990

1/1/1

992

1/1/1

994

1/1/1

996

1/1/1

998

1/1/2

000

1/1/2

002

1/1/2

004

1/1/2

006

1/1/2

008

1/1/2

0100

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΙΤΛΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ

ΠΡΩΙΝΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟΙ ΤΙΤΛΟΙΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟΙ ΤΙΤΛΟΙΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙΣΥΝΟΛΟ

Πρωτότυπη ανάλυση δεδομένων βασισμένη σε στοιχεία από την Ένωση Ιδιοκτητών Εφημερίδων Αθηνών, http://www.eihea.gr

Διαφημιστική Δαπάνη

Πρωτότυπη ανάλυση δεδομένων βασισμένη σε στοιχεία από την Ένωση Ιδιοκτητών Εφημερίδων Αθηνών, http://www.eihea.gr και δεδομένων από τη Media Services

1/1/2

000

1/5/2

000

1/9/2

000

1/1/2

001

1/5/2

001

1/9/2

001

1/1/2

002

1/5/2

002

1/9/2

002

1/1/2

003

1/5/2

003

1/9/2

003

1/1/2

004

1/5/2

004

1/9/2

004

1/1/2

005

1/5/2

005

1/9/2

005

1/1/2

006

1/5/2

006

1/9/2

006

1/1/2

007

1/5/2

007

1/9/2

007

1/1/2

008

1/5/2

008

1/9/2

008

1/1/2

009

1/5/2

009

1/9/2

009

1/1/2

010

1/5/2

010

1/9/2

010

1/1/2

011

1/5/2

011

1/9/2

011

1/1/2

012

1/5/2

0120

50,000,000

100,000,000

150,000,000

200,000,000

250,000,000

300,000,000

350,000,000

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕ

ΣΥΝΟΛΟ (€) Moving average (ΣΥΝΟΛΟ (€)) ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ (€)ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ (€) ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ (€) ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (€)

Διαδικτυακή διαφήμιση στην Ελλάδα, 2007-2011, πηγή IAB

Αξιοπιστία Ι: Τύπος

Πόσο αξιόπιστη είναι η δημοσιογραφία στην Ελλάδα;

70% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται τον τύπο.

Πηγή Eurobarometer 76, 2011

Αξιοπιστία ΙΙ: Τηλεόραση

Το 77% των Ελλήνων πολιτών που ρωτήθηκαν απάντησαν ότι δεν εμπιστεύονται την τηλεόραση

Πηγή Eurobarometer 76, 2011

Αξιοπιστία ΙΙΙ: Internet

Το internet ανεβαίνει σε αξιοπιστία με 42% να αναφέρουν ότι το εμπιστεύονται

Πηγή Eurobarometer 76, 2011

Παρατηρήσεις

• Η πτωτική τάση στις κυκλοφορίες είναι χαρακτηριστικό της τελευταίας 20ετίας

• Δε μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στην τεχνολογία

• Η πτώση της διαφημιστικής δαπάνης ενδέχεται να οφείλεται τόσο στην τεχνολογία και τη στροφή του κοινού προς το διαδίκτυο όσο και στη γενικότερη πτώση του ελληνικού GDP

• Εντυπωσιακή άνοδος της διαδικτυακής διαφημιστικής δαπάνης

Ιδιαιτερότητες του ελληνικού μιντιακού χώρου

• Επενδυτικά ανοίγματα στον Τύπο παρόλα τα μειωμένα έσοδα από διαφημίσεις και κυκλοφορίες, δηλ. από το 2000 και μετά +

• Κυκλοφορία πολλών τίτλων δυσανάλογα προς το μέγεθος της αγοράς =>

• Παράδοξο: από τη μία συνθήκες υπέρ-ανταγωνιστικές από την άλλη δεν υπάρχουν συνθήκες ελεύθερης αγοράς καθώς βλέπουμε ότι οι επενδύσεις συνεχίζονται σε ένα χώρο υπερ-κορεσμένο

• Χαμηλή αξιοπιστία αλλά (παράδοξη;) άνοδος του ίντερνετ

Απαντήσεις των μιντιακών οργανισμών στην κρίση

• Αποεπενδύσεις (disinvestment) : – Κλείσιμο τίτλων), π.χ. Ελεύθερος Τύπος– Πτωχεύσεις, άρθρο 99, π.χ. ΙΜΑΚΟ– Λίμπο: εκκρεμείς καταστάσεις, π.χ. Ελευθεροτυπία, Απογευματινή,

ALTER• Αποεπενδύσεις σε προσωπικό:

– Απολύσεις: ποσοστό ανεργίας περίπου 14%, αλλά μόνο στα μέλη των ενώσεων

– Ελαστικοποίηση των εργασιακών συνθηκών – το δημοσιογραφικό ‘πρεκαριάτο’, εργαζόμενοι με μπλοκάκια, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, μαύρη εργασία – υψηλά ποσοστά εργασιακής ανασφάλειας

• Minimal επενδύσεις στο διαδίκτυο, συνήθως επανάληψη περιεχομένων

Παράλληλες Εξελίξεις • Δημιουργία κάποιων εναλλακτικών μορφών, π.χ. Εφημερίδα των

Συντακτών• ‘Άνοιγμα’ του δημοσιογραφικού επαγγέλματος σε ένα ευρύ κοινό• Λειτουργία ποικιλόμορφων δημοσιογραφικών ιστοτόπων και μπλογκς

αλλά και εφαρμογών με δημοσιογραφικό περιεχόμενο (π.χ. Facebook, Twitter, YouTube κλπ)

• Διαφορετικές αντιλήψεις για τη δημοσιογραφία– Παραδοσιακό ρεπορτάζ και πρωτότυπα άρθρα– Προσωπικές απόψεις/άρθρα γνώμης/σχόλια (affective news)– News as it breaks, μαρτυρίες– Συλλογή και αναπαραγωγή ειδήσεων, άρθρων, σχολίων (π.χ. Yahoo

news, Storify, FB sponsored feeds)

Κάποια συμπεράσματα• Η παραδοσιακή δημοσιογραφία σε κρίση που εντείνεται

εξαιτίας των αποεπενδύσεων, και ειδικότερα από τις αποεπενδύσεις σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.– Περιεχόμενα copy-paste, churnalism– Εργασιακή ανασφάλεια εξαιρετικά προβληματική για τη

δημοσιογραφική αυτονομία• Πολλαπλασιασμός των μορφών της δημοσιογραφίας και

διεύρυνση των ‘δημοσιο’ - γράφων• Μπορεί η διέξοδος να προέλθει οργανικά από τέτοιες

ζυμώσεις;• Απ’ ότι φαίνεται ‘λεφτά υπάρχουν’ αλλά όχι αρκετά για

όλους• Ποιοι θα επιβιώσουν και πώς;

Contact Details: Δρ. Ευγενία ΣιαπέραΤμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής

Επικοινωνίας του Α.Π.Θ.E-mail: esiapera@jour.auth.gr

ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Appendix

0

50

100

150

200

250

300

350

400

Milli

ons

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕ (ΑποπληθωριστήςΔΤΚ)

ΣΥΝΟΛΟ (€)

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ (€)

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ (€)

ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ (€)

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (€)