Η συμβολή της Κυτταρολογίας στην καθ’ ημέρα πράξη...

37
Η συμβολή της Κυτταρολογίας στην καθ’ ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄ Κυτταρολογικό τμήμα Απρίλιος 2012

description

Η συμβολή της Κυτταρολογίας στην καθ’ ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄ Κυτταρολογικό τμήμα Απρίλιος 2012. Γεώργιος Ν Παπανικολάου 4 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1928. Κυτταρολογία: ειδικότητα πρόληψης και - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Η συμβολή της Κυτταρολογίας στην καθ’ ημέρα πράξη...

Page 1: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Η συμβολή της Κυτταρολογίας στην καθ’ ημέρα πράξη

Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄ Κυτταρολογικό τμήμα

Απρίλιος 2012

Page 2: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Γεώργιος Ν Παπανικολάου

4 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1928

Page 3: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Κυτταρολογία:

ειδικότητα πρόληψης και

έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου

Ξεκίνησε επιτυχημένα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας με το γνωστό Τεστ Παπανικολάου, παγκοσμίως.

Page 4: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Σκοπός των κυτταρολογικών εξετάσεων :

• εντοπισμός ή αποκλεισμός κακοήθειας

• παρακολούθηση γνωστής κακοήθειας

• αποτελεσματικότητα ή μη τυχόν εφαρμοζόμενης θεραπείας

• τυχόν υποτροπές νόσου

Page 5: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

• Σήμερα σε ένα κυτταρολογικό τμήμα πραγματοποιούνται κυτταρολογικές εξετάσεις σε υλικά προερχόμενα από κάθε σημείο του σώματος

Page 6: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Συλλογή υλικού για κυτταρολογική εξέταση

• αυτόματη αποφολίδωση

• από προκλητή αποφολίδωση

• από παρακέντηση με λεπτή βελόνη (F.N.A.)

Page 7: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Προκλητή αποφολίδωση επιτυγχάνεται με: • Βουρτσάκι (brushing),

• Έκπλυμα (washing)

• -Ειδικά εξαρτήματα (Abradul, Endogyn, Uterobrush….)

• Εντυπώματα (imprints)

Page 8: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

• ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΥΛΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΕΩΝ

• Επιπολής οργάνων και αλλοιώσεων με ή χωρίς υπερηχογραφική καθοδήγηση όπως :

θυρεοειδούς αδένος, σιελογόνων αδένων, λεμφαδένων, μαλακών μορίων, οστών, μαστού, προστάτου, όρχεων κλπ

• Εν τω βάθει οργάνων και αλλοιώσεων με την βοήθεια απεικονιστικών μεθόδων, όπως ήπατος, παγκρέατος, νεφρών, πνευμόνων κλπ

Page 9: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Πλεονεκτήματα κυτταρολογικής εξέτασης:• Χαμηλό κόστος• Γρήγορη ή και ταχεία απόδοση

αποτελεσμάτων.• Απλή, ανώδυνη, αναίμακτη, ατραυματική,

ασφαλής.• Έλεγχος μεγάλων επιφανειών σε

σύγκριση με τον ιστολογικό έλεγχο με τυχαίες βιοψίες.

Page 10: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Τα εξεταζόμενα υλικά στο Κυτταρολογικό Τμήμα από όλα τα όργανα του σώματος

κατά συστήματα είναι:

Page 11: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Ουροποιητικό σύστημα :

• ούρα από αυτόματη ούρηση • από έκπλυση ουροδόχου κύστεως• από καθετηριασμό της κύστεως• ή εκλεκτικά από τα στόμια των ουρητήρων • ή απ’ ευθείας από την αλλοίωση που ανιχνεύεται

μέσω κυστεοσκόπησης με έκπλυμα. • η διερεύνηση όγκων του νεφρού γίνεται από

υλικό παρακέντησης με λεπτή βελόνη (F.N.A) υπό υπερηχογραφική (U/S) καθοδήγηση.

Page 12: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ :

• Βρογχικών εκκρίσεων (πτυέλων) από βαθειά απόχρεμψη και μετά από βρογχοσκόπηση.

• Υλικού από βρογχοσκόπηση -Τ.Β.Ν.Α.(Διαβρογχική βιοψία δια βελόνης) -βρογχική βούρτσα (brushing) -βρογχικό έκπλυμα (washing) -βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (BAL)• Υλικού από διαθωρακική F.N.A. πνεύμονος για περιφερικές

αλλοιώσεις.

Page 13: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Πεπτικό σύστημα : • αλλοιώσεις του στόματος μετά από έκπλυση ή με

σπάτουλα,• από τους σιελογόνους αδένες (παρωτίδα,

υπογνάθιους) με F.N.A. υπό U/S.• οισοφάγος, στομάχι ( οισοφαγο- γαστροσκόπηση

)• έντερο -πρωκτική περιοχή ( κολονοσκόπηση )

FNA ήπατος με απεικονιστική μέθοδο

Page 14: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Επίσης κατά τη διάρκεια E.R.C.P. με βούρτσισμα και έκπλυση στο παγκρεατικό πόρο, στο χοληδόχο πόρο και στο φύμα του Vater, ή παρακέντηση με λεπτή βελόνη (E.B.U.S.) από αλλοίωση

Page 15: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Γεννητικό σύστημα της γυναίκας :

Κολποτραχηλικά επιχρίσματα • για τη πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του

καρκίνου του τραχήλου της μήτρας • για παρακολούθηση των γυναικών στις οποίες

ανιχνεύθηκαν προκαρκινικές αλλοιώσεις,• ή μετεγχειρητικό έλεγχο μετά από κακοήθεια,

Page 16: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

• επιχρίσματα αιδοίου

• ενδομητρίου μετά από λήψη με ειδική συσκευή

• υγρού Δουγλάσιου και περιτοναϊκές εκπλύσεις κατά τη διάρκεια χειρουργείου

Page 17: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Γεννητικό σύστημα του άνδρα :

• υλικό παρακεντήσεων - όρχεων

- οσχέου

-προστάτη

• επιχρίσματα ουρήθρας που παίρνουμε με βουρτσάκι ή και με έκπλυση της ουρήθρας

Page 18: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Νευρικό σύστημα :

• Ε.Ν.Υ.

• υλικά από όγκους κυστικούς ή μη του εγκεφάλου που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια χειρουργείου ( υγρό κύστης ή εντυπώματα συμπαγών όγκων )

Page 19: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΥΓΡΩΝ ΚΟΙΛΟΤΗΤΩΝ• Ασκιτικό• Πλευριτικό• Περικαρδιακό• Υγρό Δουγλασίου• Αρθρικό• Εγκεφαλονωτιαίο

Page 20: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Επειδή τα θεμέλια της κυτταρολογικής διάγνωσης μπαίνουν ήδη από τη λήψη του υλικού απαιτείται η καλή συνεργασία κλινικού και εργαστηριακού γιατρού

Page 21: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Απαραίτητο είναι το δείγμα να συνοδεύεται από παραπεμπτικό με τα γνωστά σε όλους μας στοιχεία ευδιάκριτα :

- όνομα και επίθετο - ηλικία -πιθανή κλινική διάγνωση -ιστορικό -κλινικοεργαστηριακές εξετάσεις.

Page 22: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Πληροφορίες επίσης :

• ουροκαθετήρα

• χειρισμούς ή μικροεπεμβάσεις

• προηγούμενη ΧΜΘ ήΑΚΘ

Page 23: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Το προς εξέταση υλικό δεν πρέπει να

μοιράζεται σε διάφορα εργαστήρια.

Page 24: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Τα δείγματα πρέπει να στέλνονται στο εργαστήριο το συντομότερο δυνατόν

Page 25: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Τρόποι μονιμοποίησης:

Υγρά :

• ίση ποσότητα με αιθυλική αλκοόλη 50ο

• ψυγείο συντήρηση

Επιχρίσματα:

• ψεκασμός με μονιμοποιητικό

• εμβάπτιση σε αιθυλική αλκοόλη 95ο

Page 26: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Κυτταρολογία υγρής φάσης σε

Ειδικό υγρό μονιμοποιητικό

• Υγρά

• Επιχρίσματα

• Υλικό παρακεντήσης

• Βελόνες παρακέντησης

• Ψήκτρες

Page 27: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Προϋποθέσεις για αξιόπιστο αποτέλεσμα• Να έχει κινηθεί προηγουμένως ο

ασθενής έστω και επί κλίνης • Να διενεργείται επανάληψη της εξέτασης

μετά από 3 μέρες • Να στέλνεται αμέσως στο εργαστήριο ή

να διατηρείται το υγρό στο ψυγείο μέχρι να παραδοθεί στο εργαστήριο

Page 28: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Τα πτύελα για να είναι διαγνωστικά θα πρέπει να προέρχονται από βαθειά απόχρεμψη, με καθαρό στόμα και όχι με λιγότερα από τρία συνεχή δείγματα

Page 29: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Ειδικά για την λήψη του τεστ-Παπανικολάου πρέπει να τονισθεί η αξία της καλής λήψης κολπικού, εξωτραχηλικού και ενδοτραχηλικού υλικού.

Page 30: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

• Το υλικό χαρακτηρίζεται ακατάλληλο για διάγνωση όταν δεν περιλαμβάνει στοιχεία από τον ενδοτράχηλο.

• Στη ζώνη μετάπτωσης του τραχήλου, που βρίσκεται στον ενδοτράχηλο, αναπτύσσονται δυσπλασίες, που αν δεν αντιμετωπιστούν, εξελίσσονται σε καρκίνο

Page 31: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Παρακεντήσεις με λεπτή βελόνη • το πάχος της βελόνης πρέπει να είναι από 21-23

Gauge - ελαχιστοποιεί την ενόχληση του ασθενούς (ανώδυνη,

αναίμακτη, ατραυματική και ασφαλής ), - υλικό είναι κατάλληλο για την λεπτή επίστρωση για

ασφαλείς διαγνώσεις. • τοποθέτηση και της βελόνης μέσα στο φιαλίδιο με το

υγρό μονιμοποιητικό, διότι το υλικό που περιέχεται στην βελόνη είναι αρκετό και διαγνωστικό

Page 32: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Κυτταρολογικές απαντήσεις

• Ανεπαρκές δείγμα για ασφαλή κυτταρολογική διάγνωση• Αρνητικό για κακοήθεια με ή χωρίς συνυπάρχουσα

φλεγμονή ή αντίδραση του επιθηλίου• Ύποπτο για κακοήθεια • Ατυπία η φύση της οποίας δεν μπορεί να καθοριστεί • Θετικό για κακοήθεια

.

Page 33: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Κλινικά γνωστή γενικευμένη

καρκινωμάτωση με αρνητική

κυτταρολογική σημαίνει…..

Page 34: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

α) να μην έχει διηθηθεί ακόμη το μεσοθήλιο ή ο λεμφαδένας β) να έχει διηθηθεί το μεσοθήλιο ή ο λεμφαδένας και όμως να μην

περιέχονται νεοπλασματικά κύτταρα διότι δεν αποφολιδώθακαν κύτταρα

γ) να έχει διηθηθεί το μεσοθήλιο ή ο λεμφαδένας και όμως να μην περιέχονται νεοπλασματικά κύτταρα διότι παρακεντήθηκε το υπερκείμενο υγρό ή περιοχή του λεμφαδένα με τήξη

δ) σε περίπτωση προηγηθείσης ακτινοθεραπειας ή και χημειοθεραπείας λόγω της έντονης αντίδρασης

των κυττάρων είναι δύσκολη η τεκμηρίωση μιας κακοήθειας.

Page 35: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Για διαφορικές διαγνώσεις:

• Ανοσοκυτταροχημεία

• Μοριακές τεχνικές

• Νέες μέθοδοι

Page 36: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Επίλογος

Η Κυτταρολογία είναι η κατ’ εξοχήν ειδικότητα πρόληψης και έγκυρης διάγνωσης του καρκίνου και με την καλή συνεργασία των κλινικών γιατρών συμβάλει στην καλύτερη αντιμετώπιση των διαγνωστικών προβλημάτων του ασθενούς.

Page 37: Η  συμβολή της  Κυτταρολογίας  στην  καθ’  ημέρα πράξη Καλλιόπη Τερζοπούλου Επιμελήτρια Α΄

Σας Ευχαριστώ ! ! !