Ο δεκάλογος της ιδανικής φωτογραφίας

Κατά Πλάτωνα Ριβέλλη

Επιμέλεια:

Ζαφειρίου Βασίλειος

Φωτογραφική Λέσχη Λάρισας

1. Απόλυτη πρόταση

Μια φωτογραφία πρέπει να αποτελεί, με την παρουσία της, μιαν απόλυτη και πειστική πρόταση. Να μην επιτρέπει δηλαδή στο θεατή να αμφισβητεί την ειλικρίνεια των προθέσεών της, να μην αποκαλύπτει ένα φωτογράφο που αμφιβάλλει. Τότε ο θεατής θα υποκλιθεί με σεβασμό μπροστά σε μιαν έντιμη και δυναμική παρουσία. Η κατανόηση της σημασίας του χρόνου και του χώρου στη φωτογραφία είναι σημαντική για την κατανόηση της καταστροφικής φωτογραφικής αμφιβολίας.

Munkacsi, Martin

2. Μετάλλαξη αξιών

Τίποτα από τον κόσμο των αισθήσεων δεν μεταφέρεται αυτούσιο στον κόσμο της φωτογραφίας. Αντικείμενα που στην πραγματικότητα κατέχουν μια συγκεκριμένη θέση, έχουν μια αξία, στη φωτογραφία αποκτούν άλλη διάσταση και ανεβαίνουν στην κλίμακα των αξιών. Το ασήμαντο γίνεται σημαντικό. Ο φωτογράφος αλιεύει λεπτομέρειες και τις ξαναπροσφέρει μεταλλαγμένες. Ο θεατής αναγνωρίζει πως το γνώριμο που αντικρίζει είναι ταυτόχρονα μοναδικό. Weston, Edward

3. Το μαύρο και το άσπρο

Θέμα μιας φωτογραφίας είναι ολόκληρη η εικόνα, ότι περικλείεται στο πλαίσιο της φωτογραφίας είναι σημαντικό και αναγνωρίσιμο στοιχείο. Έτσι το μαύρο και το άσπρο σε μια φωτογραφία είναι εξίσου σημαντικό με οποιοδήποτε άλλο χιλιοστό της εικόνας. Ο φωτογράφος μιλάει και με αυτό. Η χρήση των περιοχών που δεν έχουν πληροφορίες, φέρουν την ίδια βαρύτητα και εκφράζουν την ίδια λειτουργικότητα και αξία στον ίδιο βαθμό, με ένα κομμάτι του κάδρου που περιγράφει. Η αφαίρεση ή μετακίνηση των κενών αυτών χώρων θα ακρωτηρίαζε την εικόνα μεταβάλλοντας και το βάρος κάθε άλλης φανερής πληροφορίας.

De Carava, Roy

4. Αντιθέσεις

Μια εικόνα δεν πρέπει να είναι μονοσήμαντη. Ο καλλιτέχνης είναι τόσο πιο ικανός όσο πιο σύνθετο και αντιφατικό μπορεί να κάνει το έργο του. Έτσι την ώρα που ο θεατής επιχειρεί να δώσει στο έργο μια κατεύθυνση και μια ερμηνεία, την ίδια στιγμή η άποψη αυτή να αναιρείται από το ίδιο το έργο. Να υπάρχουν δηλαδή αλληλοπλεκόμενες αναγνώσεις. Το έργο να ισορροπεί μέσα από τις ίδιες τις αντιθέσεις του.

Strand, Paul

5. Κυρίαρχο στοιχείο

Σε κάθε καλή φωτογραφία ένα είναι το κυρίαρχο στοιχείο, το ιδιοφυές εύρημα, που σηκώνει το βάρος της, πλαισιωμένο βέβαια από τις υποβοηθητικές λεπτομέρειες. Μια εικόνα πρέπει να πείθει ότι έχει απομονώσει έστω επιγραμματικά κάτι, ένα εύρημα του οποίου η απουσία θα μας άφηνε με μια σωστή, ίσως αλλά σίγουρα όχι καλή φωτογραφία. Όταν μια εικόνα περιέχει πάρα πολλά "σημαντικά" πράγματα τότε αυτά βαραίνουν αποπνικτικά το έργο, δημιουργούν σύγχυση, οπτικό και νοητικό θόρυβο. Kertesz, Andre

6. Οι τέσσερις πλευρές

Ιδανική είναι η φωτογραφία αυτή τις οποίας οι τέσσερις πλευρές καθορίζουν με απόλυτη αυστηρότητα αυτά που περιορίζουν στο κάδρο και υπογραμμίζουν την μεταξύ τους σχέση. Ταυτόχρονα αποτελούν γέφυρα και σχέση των εντός του κάδρου περικλειομένων, με όσα ο θεατής υποψιάζεται πως εξακολουθούν να κινούνται γύρω από αυτό. Η φωτογραφία είναι μια επιλογή που στηρίζεται στον αποκλεισμό. Ο φωτογράφος δημιουργεί αποκλείοντας στοιχεία του κόσμου. Στοιχεία όμως που έχουν εξίσου σημασία με αυτά που περικλείονται μέσα στο κάδρο.

Plossu, Bernard

7. Υπαινιγμοί

Μια φωτογραφία πρέπει να υπαινίσσεται τα σημαντικά πράγματα που έχει στο μυαλό του ο καλλιτέχνης, ίσως γιατί αυτά, δεν μπορούν να γίνουν ποτέ απολύτως συγκεκριμένα, ίσως γιατί νιώθουμε πως όταν τα νοήματα ντυθούν με λέξεις χάνουν την αξία τους. Στη φωτογραφία αυτό που βλέπουμε κρύβει και ταυτόχρονα αφήνει να φανεί αυτό που αποφεύγουμε να διατυπώσουμε. Έτσι εξασφαλίζουμε τη διάρκεια μέσα στο χρόνο του περιεχομένου. Οι προσεγγίσεις είναι ισάριθμες με τους ερμηνευτές.

Bresson, Henri-Cartier

8. Αναφορές

Μια φωτογραφία παραπέμπει. Σε πράγματα που έζησε ο φωτογράφος, σε άλλα που φαντάστηκε, αλλά κυρίως σε φωτογράφους που αγάπησε. Ο θεατής αναζητεί και αυτός παρόμοιες συγκινήσεις σε μνήμες της δικής του ζωής. Κι αν οι γνώσεις του το επιτρέπουν, θα μπει και αυτός στο παιχνίδι των φωτογραφικών αναφορών. Κάθε φωτογραφία είναι μια πρόταση για το πως βλέπει ο δημιουργός της τον κόσμο και ταυτόχρονα για το πως βλέπει τη φωτογραφία. Οι εμφανείς ή υπαινικτικές αναφορές που η φωτογραφία επιχειρεί αποτελούν πρόσθετη ενέργεια και νέο ενδιαφέρον, που το έργο προσφέρει στον θεατή.

Μάνος, Κωνσταντίνος

9. Στο χείλος του γκρεμού

Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ριψοκίνδυνος. Να περπατάει σε τεντωμένο σχοινί. Στο χείλος του γκρεμού. Ένας φωτογράφος έχει τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, όσο περισσότερο ερωτοτροπεί με την αποτυχία. Η εκ του ασφαλούς επιτυχία οδηγεί σε έργα προβλέψιμα, άρα ταχέως αναλώσιμα. Η τέχνη κρύβει και περιέργεια για τα όρια της φωτογραφίας και του φωτογράφου κι αν δεν πας στην άκρη πως θα τα ανακαλύψεις;

Sudek, Josef

10. Αφαίρεση

Η αφαίρεση είναι συνώνυμη με την τέχνη. Αν και για πολύ καιρό ταυτίστηκε πολύ περιοριστικά και εσφαλμένα με τη μη αναπαράσταση. Στην κυριολεξία, αφαίρεση είναι η απομάκρυνση του περιττού. Αυτό αποτελεί και τη μεγαλύτερη πάλη του καλλιτέχνη. Στη σημαντική φωτογραφία δεν υπάρχει τίποτε περιττό και δεν απουσιάζει τίποτε σημαντικό. Τότε η μεταμόρφωση αποκαλύπτεται και η υπέρβαση γεννιέται μέσα από την αφαίρεση. Evans, Walker