ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

652/2010Προφορική παρουσίασηαπόφασης ΑΠ

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Νομική Σχολή – Τμήμα Νομικής

Εργασία στο μάθημα του τραπεζικού δικαίου

(Προφορική παρουσίαση στο πλαίσιο του μαθήματος, σχετικά με την απόφαση

652/2010 του ΑΠ)

Υπεύθυνοι καθηγητές:

κα Αλεξάνδρα Μικρουλέα - Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

κα Χριστίνα Λιβαδά - Λέκτορας

κος Ιάκωβος Βενιέρης - Λέκτορας

Ονοματεπώνυμα φοιτητών:

Μπακλαβάς Νικόλαος - ΑΜ :1340201200281

Παπασυκιώτης Ραφαήλ - ΑΜ:1340201200342

Σελίδα 1 από 17


1 ος Γ.Ο.Σ : “Η εναγόμενη τράπεζα στα πλαίσια των δραστηριοτήτων

της, ως ανώνυμη τραπεζική εταιρεία, χορηγεί στους καταναλωτές – πελάτες

τις πιστωτικές κάρτες, μετά την υπογραφή σχετικών συμβάσεων. Στις

συμβάσεις αυτές, στο έντυπό της με τίτλο «ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ

ΚΑΡΤΑΣ», μεταξύ άλλων συμπεριλαμβάνεται και ο με αριθ. 13 Γ.Ο.Σ., στον

οποίο αναφέρεται ότι : α) Ο κάτοχος, ο οποίος εξοφλεί εμπρόθεσμα

ολόκληρο το οφειλόμενο ποσό, όπως αναγράφεται στους λογαριασμούς του

άρθρου 18 πιο κάτω (με την επιφύλαξη του επόμενου εδαφίου β΄) δεν οφείλει

τόκο. Ο κάτοχος, ο οποίος εξοφλεί μέρος του λογαριασμού ή την ελάχιστη

καταβολή (άρθρο 18) χρεώνεται με τον συμβατικό τόκο επί του εκάστοτε

οφειλόμενου ποσού, από την ημερομηνία εγγραφής κάθε συναλλαγής

στα βιβλία της Τράπεζας και χρέωσης του λογαριασμού της κάρτας,

όπως αυτή εμφανίζεται στους λογαριασμούς του άρθρου 18, μέχρι την

ημερομηνία εξόφλησής του, β) τα ποσά που προέρχονται από αναλήψεις

μετρητών κατά το άρθρο 6 πιο πάνω, εκτοκίζονται με το συμβατικό επιτόκιο

από την ημερομηνία ανάληψης…”. ΕΓΚΥΡΟΣ

1 ο ζήτημα : Συμβατικός τόκος, όχι τόκος υπερημερίας

Α΄ βάθμιο δικαστήριο : ο οφειλέτης —> υπερήμερος ως προς

ανεξόφλητο μέρος της παροχής —> συμβατικοί τόκοι υπερημερίας —>

ενδοτικό δίκαιο για έναρξη της τοκοφορίας στο μέλλον αλλά αναγκαστικό

δίκαιο όσον αφορά την μη συμφωνία τόκων ΑΡΑ αντίθεση στα άρθρα: ΑΚ

340, ΑΚ 341 § 1 και ΑΚ 345 § 1 (ακυρότητα).

Όμως ο Άρειος Πάγος κρίνει διαφορετικά, με τα ακόλουθα επιχειρήματα:

1) σαφής η χρέωση με συμβατικό τόκο —> ουδεμία αναφορά σε τόκο

υπερημερίας.

2) διάκριση συμβατικού τόκου και τόκου υπερημερίας.

3) συμπέρασμα ότι δεν απαιτείται όχληση.

ΑΡΑ λανθασμένη η κρίση του α΄ βαθμού για τόκο υπερημερίας —>

σύγχυση δύο ειδών τόκων.

2 ο ζήτημα: Αντίθεση στο άρθρο 2 § 7 περ. ια ν. 2251/1994 (αόριστο

τίμημα, όχι ειδικά κριτήρια)



Εφετείο : ΝΑΙ στην καταχρηστικότητα με τα ακόλουθα επιχειρήματα:

α) Δεν προσδιορίζεται με ευκρίνεια και χωρίς αμφιβολία

το σημείο εκείνο από το οποίο οφείλονται τόκοι.

β) Η ημερομηνία εγγραφής στα βιβλία της τράπεζας δεν

είναι γνωστή στον καταναλωτή.

Όμως Άρειος Πάγος: ΟΧΙ στην καταχρηστικότητα με τα ακόλουθα

επιχειρήματα:

α) Η εγγραφή της συναλλαγής στα βιβλία της τράπεζας

γίνεται οπωσδήποτε μετά την ημέρα της συναλλαγής,

β) Η ημερομηνία συναλλαγής είναι γνωστή στον

καταναλωτή,

γ) Είναι το μόνο δυνάμενο χρονικό κριτήριο για τον

καταναλωτή που δικαιολογεί την αναφερόμενη

τοκοφορία.

Περαιτέρω προβληματισμός : (βλ.Καραγιάννης ΧρηΔικ 2008 σελ.123 κ.επ.)

Η πίστωση στον καταναλωτή χορηγείται από χρήση κάρτας → εξαιτίας

ανταλλακτικού χαρακτήρα → από χρήση οφείλεται αντάλλαγμα (Χ1).

Η ενημέρωση των βιβλίων της τράπεζας έχει λογιστικό χαρακτήρα →

ζούμε στην εποχή της on line επικοινωνίας και άρα υπάρχει άμεση

διασύνδεση τραπεζών.

Η ειδοποίηση του καταναλωτή δεν συνιστά όχληση → προθεσμία για

εξόφληση και όχι επιπλέον πληροφόρηση για οφειλές.

Από τη στιγμή εξόφλησης εμπόρου → οφειλή ανταλλάγματος → τότε

η τράπεζα έχει παράσχει την παροχή της (Χ3). Από Χ1 + Χ3

επιτρέπεται η καταβολή τόκου και είναι και λογική.

Η πρόβλεψη του ατόκου τελεί υπό την αίρεση της μη πληρωμής του

συνόλου της οφειλής, οπότε η κάρτα δε λειτουργεί ως μέσο πίστωσης

αλλά ως μέσο πληρωμής.

Αντίστοιχο παράδειγμα είναι η σύμβαση δανείου → ο τόκος θα

οφειλόταν από τη λήψη.



Προβληματισμός για πιστωτική κάρτα: (βλ.Ρούσσου ΕφΑΔ 2011 σελ.802

κ.επ, Χαρίση-Στάμου ‘’Η πιστωτική κάρτα’’, σελ.35 κ.επ.)

Μέχρι λήξη ημερομηνίας εξόφλησης → μέσο πληρωμής μετά τη

προθεσμία αυτή και επί καταβολής μέρους ποσού → μέσο πίστωσης.

Μικρή προθεσμία για ολοσχερή εξόφληση → αναγκαία συνέπεια

συστήματος εκκ/σης συν/γων.

Άρα καταβολή από τράπεζες σε επιχειρήσεις → ταμειακή υπηρεσία

βραχέως χρόνου για την οποία δεν καταβάλλεται τόκος και η οποία

παρέχεται σε εκτέλεση εντολής.

Συνεπώς ότι καταβάλλει η τράπεζα → δαπάνες για εντολή → όχι

υποχρέωση προκαταβολής αυτών κατά ΑΚ 721 → η τράπεζα έχει

ρητά συμφωνήσει ότι μέχρι ημερομηνία λήξης εκκαθαριστικού δεν θα

μπορεί να αξιώσει αυτό το ποσό από πελάτη.

ΑΚ 722 → μετά πάροδο ως άνω ημερομηνίας αναζήτηση ως άνω

ποσού από τράπεζα ως δαπανών για κανονική εκτέλεση εντολής άρα

αξίωση που δεν συνδέεται με συμβατικούς τόκους.

Αδικαιολόγητη ρύθμιση για αυτούς που πληρώνουν σταδιακά →

εφεξής μετατροπή της εντολής σε πιστωτική σχέση. Όμως κατά 1ου

Γ.Ο.Σ., αναδρομικός εκτοκισμός συνόλου οφειλής από εκτέλεση

εντολής.

Ανεπιεική αποτελέσματα:

(1) Ματαίωση κάρτας ως ατόκου μέσου πληρωμής.

(2) Τόκοι για διάστημα για το οποίο δεν υπήρχε πιστωτική

σύμβαση.

(3) Τράπεζα έχει ήδη λάβει αντάλλαγμα με ετήσια συνδρομή

αφενός (άμεσα) και μέσω προμηθειών από επιχειρήσεις

αφετέρου (έμμεσα).

(4) Αδιαφάνεια ως προς αιτία οικονομικής επιβάρυνσης →

απροσδόκητη και αναιτιολόγητη αναδρομική αύξηση για

αυτούς που πληρώνουν με δόσεις.

Οι πελάτες δε θα λάμβαναν την κάρτα αν γνώριζαν τι

συμβαίνει, ότι δηλαδή τοκίζονται επιπλέον και αναδρομικά.

2 ος ΓΟΣ : Η εναγόμενη Τράπεζα περιέχει στα βιβλιάρια καταθέσεων

τον ΓΟΣ με αρ. 8, με τον οποίο υποχρεώνεται ο καταθέτης να

ειδοποιήσει αμέσως την Τράπεζα, σε περίπτωση απώλειας του



βιβλιαρίου και ορίζει ότι η Τράπεζα δεν ευθύνεται σε περίπτωση

που πραγματοποιήσει πληρωμή σε άλλο πρόσωπο, πριν λάβει

την προαναφερόμενη ειδοποίηση. ΑΚΥΡΟΣ

Σκεπτικό του Αρείου Πάγου:

1 ο επιχείρημα : Ο ως άνω όρος αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 3

του νομοθετικού διατάγματος της 17ης Ιουλίου 1923 με την οποία

απαλλάσσεται η Τράπεζα από την ευθύνη μόνο σε περίπτωση

ελαφράς αμέλειας σε συνδυασμό με την 174 ΑΚ ακυρότητα.

2 ο επιχείρημα: Επίσης ο όρος είναι άκυρος ως καταχρηστικός αφού

αποκλείει οπωσδήποτε την ευθύνη της Τράπεζας ως προμηθευτή

(άρθρο 2 παρ. 7 περ ιγ του Ν. 22/51/1994) που είναι per se

καταχρηστική ρήτρα και διαταράσσει ουσιωδώς τα δικαιώματα και τις

υποχρεώσεις των μερών εις βάρος του καταναλωτή αφού αποκλείει

κάθε ευθύνη του προμηθευτή μόνο από το γεγονός της μη έγκαιρης

ειδοποίησης της Τράπεζας από τον καταθέτη για την απώλεια του

βιβλιαρίου που θα μπορούσε να είναι ανυπαίτια αν ο καταναλωτής δεν

έχει αντιληφθεί έγκαιρα την απώλεια αυτή.

3 ο επιχείρημα: Εξάλλου η μη έγκαιρη ενημέρωση από τον καταθέτη

για την απώλεια του βιβλιαρίου δεν απαλλάσσει την τράπεζα από την

υποχρέωση ελέγχου των στοιχείων της ταυτότητας του κομιστή του

βιβλιαρίου για τη διαπίστωση της ταυτοπροσωπίας μεταξύ εκείνου

που κάνει την ανάληψη και του δικαιούχου του λογαριασμού.

3 ος ΓΟΣ: " ο ΓΟΣ με αρ. 9, που αναφέρει ότι οι λογαριασμοί με μέσο

μηνιαίο υπόλοιπο μικρότερο από εκείνο που ορίζει η Τράπεζα,

βαρύνονται με έξοδα τήρησης και παρακολούθησης και κινήσεων.

ΑΚΥΡΟΣ

Ζήτημα: Αντίθεση στο άρθρο 2παρ.7 ν.2251/1994περ.ια(αοριστία

τιμήματος , όχι ειδικά κριτήρια)



Δικαστήρια ουσίας: Ναι στην καταχρηστικότητα με τα ακόλουθα


α) όχι αναφορά λόγου επιβολής εξόδων κίνησης

β)όχι αναφορά κριτηρίων και προϋποθέσεων για τα έξοδα κίνησης.

γ) όχι αναφορά των εξόδων κίνησης

δ)όχι αναφορά υπολοίπου λογαριασμού για την επιβολή εξόδων κίνησης.

Και ο Άρειος Πάγος καταφάσκει την ακυρότητα του όρου με παρεμφερή επιχειρήματα.

Περαιτέρω προβληματισμός:

Το Ακυρωτικό αποφεύγει να αναφερθεί και στην έλλειψη προσδιορισμού της

αιτίας επιβολής της πρόσθετης αυτής οικονομικής επιβάρυνσης εστιάζοντας

στο ύψος υπολοίπου και στο ύψος των εξόδων χωρίς να κάνει κάποιο

σχολιασμό για τη διαφοροποίησή του αυτή. (βλ. Δέλλιος ‘’Γενικοί Όροι

Συναλλαγών’’, σελ.464 κ.επ.)

Ενδεχόμενη ακυρότητα από ΑΚ 372→ θα μπορούσε ερμηνευτικά να

υποστηριχθεί ότι η αμοιβή της τράπεζας για την κίνηση του

λογαριασμού επαφίεται στην απόλυτη κρίση της, αφού από κανένα

στοιχείο δεν προκύπτει ότι πρέπει να άρει την αοριστία με δίκαιο

τρόπο.

Άρθρο 67 Κώδ.Τραπ.Δεοντ. → υποχρέωση τράπεζας να προειδοποιεί

πελάτη για επερχόμενη μεταβολή των όρων της τραπεζικής σύμβασης

και δικαίωμα του τελευταίου να την καταγγείλει πριν υποστεί τις

συνέπειες από την μεταβολή.(παλαιότερος κώδικας τραπεζικής

δεοντολογίας του έτους 2001)

Παραβίαση αρχής διαφάνειας.

(Για τους τρεις αμέσως παραπάνω προβληματισμούς βλ. Μεντής

‘’Γενικοί ‘Οροι Τραπεζικών Καταναλωτικών Συμβάσεων’’, ΧρΙδ

2001 ,σελ. 564 κ.επ.)



4 ος ΓΟΣ: Το ετήσιο ονομαστικό επιτόκιο της σύμβασης (συμβατικό επιτόκιο)

συμφωνείται κυμαινόμενο, το δε ακριβές ύψος αυτού, κατά την υπογραφή

της παρούσας ορίζεται στην Πρόσθετη Πράξη. Η Τράπεζα δικαιούται να

μεταβάλει το συμβατικό επιτόκιο σε χρονικά διαστήματα όχι μικρότερα

του μήνα, οποτεδήποτε μεταβάλλεται το Βασικό Παρεμβατικό Επιτόκιο

για Πράξεις Κύριας Αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής

Τράπεζας και μέχρι του 200% του ποσού της διαφορά μεταξύ του

προηγούμενου και του νέου ως άνω παρεμβατικού επιτοκίου. Έχοντας

υπόψη την αόριστη διάρκεια της σύμβασης αυτής, η Τράπεζα εκτιμώντας

τον κίνδυνο που αναλαμβάνει έναντι κατόχου, αλλά και τον γενικότερο

προϊοντικό κίνδυνο και τις συνθήκες της αγοράς και του

ανταγωνισμού, διατηρεί το δικαίωμα, είτε να μην μεταβάλλει το

συμβατικό επιτόκιο σε κάθε μεταβολή του παρεμβατικού Επιτοκίου,

είτε να μην εξαντλήσει το προαναφερόμενο ανώτατο όριο μεταβολής.

Κάθε απόφαση της Τράπεζας για τη μεταβολή ή μη του συμβατικού επιτοκίου

ουδέποτε τη δεσμεύει, ούτε προδικάζει τη διαμόρφωση της απόφασής της,

σε περίπτωση επόμενης μεταβολής οποτεδήποτε και αν συμβεί. ΕΓΚΥΡΟΣ

Εφετείο : Έκρινε τον εν λόγω όρο άκυρο ως καταχρηστικό.

1 ο επιχείρημα: Πρώτον, διότι η δυνατότητα αύξησης του συμβατικού

επιτοκίου σε ποσοστό έως και 200% σε σχέση με τη μεταβολή του επιτοκίου

αναφοράς «εμφανίζει έντονη αοριστία, καθώς δεν προσδιορίζεται με ποιες

προϋποθέσεις το συμβατικό επιτόκιο θα μετά- βληθεί έως και 200%...ούτε για

ποιο λόγο καθίσταται δικαιολογημένη η μεταβολή τέτοιου ύψους (άρθρο 2

παρ 7 περιπτ. ιά Ν. 2251/1994).Επιπλέον ο συγκεκριμένο όρος αντίκειται και

στη γενική ρήτρα του άρθρου 2 παρ. 6 Ν. 2251/1994, αφού το ύψος

(αναπροσαρμογής έως και 200%) οδηγεί σε σημαντική διατάραξη της

ισορροπίας των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων σε βάρος του καταναλωτή, ο

οποίος, ενώ υποτίθεται ότι εξασφαλίζεται από ξαφνικές, αυθαίρετες και

αδικαιολόγητες αυξήσεις του συμβατικού επιτοκίου με την ύπαρξη

συγκεκριμένου και σαφούς επιτοκίου αναφοράς…, είναι πιθανό να βρεθεί

ενώπιον μιας αύξησης ύψους έως και 200% σε σχέση με τη μεταβολή του

επιτοκίου αναφοράς, με αποτέλεσμα να διαψεύδονται οι δικαιολογημένες

προσδοκίες του από τη σύμβαση.



2 ο επιχείρημα: Διότι το σκέλος το οποίο οδηγεί στη μη μείωση του

συμβατικού επιτοκίου σε περίπτωση μείωσης του επιτοκίου αναφοράς,

«υπάγεται στις περιπτώσεις των per se καταχρηστικών όρων του άρθρου 2

παρ 7 εδαφ. έ και ιά Ν. 2251/1994…, όπως επίσης παραβιάζει και την αρχή

της διαφάνειας (αφού δεν) εξειδικεύει ούτε αποσαφηνίζει το περιεχόμενο…

αδιαφανών και αόριστων κριτηρίων (κίνδυνος της αγοράς, γενικότερος

προϊοντικός κίνδυνος, συνθήκες της αγοράς και του ανταγωνισμού)… ούτε

αιτιολογεί για ποιο λόγο αυτά τα κριτήρια επιτρέπουν τέτοιο δικαίωμα στην

εναγόμενη (Τράπεζα)…(Τέλος) το σκέλος αυτό του όρου είναι καταχρηστικό

ως αντίθετο… και στην παρ 6 του ιδίου άρθρου (διότι) έχει ως αποτέλεσμα και

τη διάψευση των δικαιολογημένων προσδοκιών του καταναλωτή, ο οποίος

εύλογα πιστεύει ότι το (συμβατικό) επιτόκιο με την πάροδο του χρόνου, θα

κυμαίνεται (όχι μόνο) αυξητικά (αλλά) και πτωτικά βάσει των (αυξομειώσεων

του επιτοκίου αναφοράς)…

ΑΝΤΙΘΕΤΑ

Άρειος Πάγος: Έκρινε τον όρο ΕΓΚΥΡΟ στο σύνολό του και συμβατό προς

τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ 6 και 7 εδαφ. έ και ιά Ν.2251/1994,

αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στις συναφείς κανονιστικές ρυθμίσεις της

Τράπεζας της Ελλάδος.

1 ο επιχείρημα: Αναφέρθηκε στην με αριθ. 178/2004 απόφαση της ΕΤΠΘ/ΤΕ

(ΦΕΚ 1872/Ά/27.12.2006), σύμφωνα με την οποία, μετά την απελευθέρωση

των επιτοκίων (ΠΔ/ΤΕ 1087/1987), «τα τραπεζικά επιτόκια διαμορφώνονται

ελεύθερα ύστερα από στάθμιση των εκτιμώμενων κατά περίπτωση κινδύνων,

των εκάστοτε συνθηκών των χρηματοπιστωτικών αγορών, καθώς και των εν

γένει υποχρεώσεων των Τραπεζών που απορρέουν από τις διατάξεις που

διέπουν τη λειτουργία τους… (Ειδικότερα) η μεταβολή του κυμαινόμενου

επιτοκίου (πρέπει να) συνδέεται αποκλειστικά με δείκτες γενικού και ευρέως

προσβάσιμου επιτοκιακού χαρακτήρα, όπως παρεμβατικά επιτόκια της ΕΚΤ,

Euribor, απόδοση ομολόγων, βραχυπρόθεσμων τίτλων κλπ, οι οποίοι πρέπει

να αναφέρονται ρητά στη σύμβαση. Σε περίπτωση που επιλεγούν

περισσότεροι του ενός από τους ως άνω δείκτες πρέπει επίσης να



σταθμίζεται στη σύμβαση η συμμετοχή του κάθε δείκτη συ συνολική

διαμόρφωση της μεταβολής του κυμαινόμενου επιτοκίου».

Μετά ταύτα ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι «με βάση τις ουσιαστικού δικαίου

διατάξεις του Ν. 2251/1994 και της εν λόγω αποφάσεως της ΕΤΠΘ/ΤΕ, με τον

όρο αυτό κατά τρόπο ορισμένο ορίζεται η δυνατότητα μεταβολής του

συνομολογηθέντος κυμαινόμενου επιτοκίου σε περίπτωση μεταβολής του

Βασικού Παρεμβατικού Επιτοκίου για Πράξεις Κύριας Αναχρηματοδότησης

της ΕΚΤ, οικονομικό μέγεθος που δικαιολογεί τη συμβατική αυτή ρύθμιση με

ανώτατο πολλαπλάσιο αυτής το 200% της διαφοράς μεταξύ του

προηγούμενου και του νέου παρεμβατικού επιτοκίου. Το πολλαπλάσιο αυτό

δεν αποτελεί σημαντική απόκλιση και ουσιαστική διατάραξη της συμβατικής

ισορροπίας με την έννοια της αποκλίσεως από τις καθοδηγητικού και μόνο

χαρακτήρα διατάξεις του ενδοτικού δικαίου, στα πλαίσια των οποίων και

εμπίπτει, δοθέντος ότι το διπλάσιο της μεταβολής κατ’ ανώτατο όριο

δικαιολογημένα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμβατικής ρυθμίσεως.

2 ο επιχείρημα: Περαιτέρω τα παράλληλα προσδιοριζόμενα κριτήρια

μεταβολής του κυμαινόμενου συμβατικού επιτοκίου («κίνδυνος που

αναλαμβάνει έναντι του κατόχου», «γενικότερος προϊοντικός κίνδυνος»,

«συνθήκες της αγοράς και του ανταγωνισμού»), συνδυαζόμενα πάντοτε με

την προϋπόθεση μεταβολής του Βασικού Παρεμβατικού Επιτοκίου,

αξιολογούνται ως εύλογα και δικαιολογούν τη συμβατική αυτή ρύθμιση, ως

αναφερόμενα σε σημαντικά οικονομικά στοιχεία, χωρίς παράλληλα να είναι

δυνατός ο περαιτέρω ειδικός προσδιορισμός τους, ώστε να καταλείπονται

περιθώρια αξιολογήσεώς τους ως αορίστων».

Επιφυλάξεις:

Πρέπει να καταστεί σαφές ότι, με τις παραπάνω τοποθετήσεις του, το

Ακυρωτικό φαίνεται να αποδέχεται ότι η τραπεζική ΓΟΣ που δεν αντιβαίνουν

στους εποπτικούς κανόνες της Τράπεζας της Ελλάδος καλύπτονται από ένα

είδος «τεκμηρίου μη καταχρηστικότητας». Μια τέτοια θέση ωστόσο δεν

συμβαδίζει με την κρατούσα σε θεωρία και νομολογία άποψη περί υπαγωγής

των ΓΟΣ στον έλεγχο του άρθρου 2 Ν. 2251/1994 ανεξαρτήτως του αν το

περιεχόμενό τους έχει εγκριθεί ή υποδειχθεί με διοικητική πράξη στο πλαίσιο

υφιστάμενης νομοθετικής εξουσιοδότησης. Επίσης, η ως άνω απόφαση



φαίνεται να αποκλίνει και από το μέτρο σαφήνειας και διαφάνειας που είχαν

υιοθετήσει οι προγενέστερες θεμελιώδεις ΑΠ, αφού δέχεται ως επαρκώς

διαφανή ορισμένα εντελώς γενικόλογα κριτήρια μεταβολής επιτοκίου, με την

αποκλειστική αιτιολογία ότι «δεν είναι δυνατός ο περαιτέρω ειδικός

προσδιορισμός τους» .Έτσι όμως αφήνει αναπάντητο το ερώτημα, γιατί θα

πρέπει η Τράπεζα να μπορεί να μεταβάλει το συμβατικό επιτόκιο σε

ποσοστό μέχρι και διπλάσιο της μεταβολής του επιτοκίου ανά φοράς και να

μην περιορίζεται απλώς σε μεταβολή του κατά ποσοστό ίσο με τη μεταβολή

του επιτοκίου αναφοράς. Έστω κι’ αν η αναφορά του συγκεκριμένου

ποσοστού (200%) δεν δικαιολογεί αιτιάσεις αοριστίας…, δεν παύει εντούτοις

να προκαλεί ερωτηματικά…, δεδομένου ότι το «συνομολογούμενο» αυτό

ποσοστό αναπροσαρμογής και αιφνιδιασμό αποτελεί για τον καταναλωτή

λόγω του ύψους του, αλλά και δεν εντάσσεται στις ρήτρες εκείνες που θα

μπορούσε (αυτός) να αντιληφθεί το πραγματικό του νόημα και την

επιβάρυνση στην οποία οδηγούν, ακόμη και αν ήταν επιμελής αναγνώστης

του κειμένου των ΓΟΣ που τέθηκε υπόψη του.»(βλ. Δέλλιος Γενικοί Όροι

Συναλλαγών σελ457κ.επ. Δασμάνογλου ΧρηΔικ2010 ,Ρούσσος ΕφΑΔ 2011

σελ. 800 κ.επ.)

5 ος Γ.Ο.Σ. : "Περαιτέρω, ο Γ.Ο.Σ με αριθμό 7 των εν λόγω συμβάσεων

αναφέρει ότι "Σε περίπτωση ανάληψης μετρητών από κατάστημα της

Τράπεζας ή από ΑΤΜ της Τράπεζας, ο κάτοχος επιβαρύνεται με τα ποσά

που αναφέρονται στην Πρόσθετη Πράξη, που αποτελεί ουσιώδες

αναπόσπαστο μέρος της παρούσας (εφεξής Πρόσθετη Πράξη), για τη

μερική κάλυψη των σχετικών λειτουργικών εξόδων της Τράπεζας, που

στην περίπτωση των ΑΤΜ αφορούν την τροφοδοσία τους και τη

διατήρηση και ανάπτυξη του δικτύου. Σε περίπτωση ανάληψης

μετρητών από ΑΤΜ άλλης Τράπεζας, ο κάτοχος επιβαρύνεται και με το

κόστος της διατραπεζικής συναλλαγής που αναφέρεται στην Πρόσθετη

Πράξη". ΕΝ ΜΕΡΕΙ ΕΓΚΥΡΟΣ ΚΑΙ ΕΝ ΜΕΡΕΙ ΑΚΥΡΟΣ

Α’ βαθμός: ΝΑΙ στην ακυρότητα και ως προς τα δύο σκέλη με


α) η αιτιολογία επιβάρυνσης αόριστη → απλή επίκληση εξόδων για

ΑΤΜ χωρίς ειδικότερη αναφορά στα έξοδα αυτά → άρθρο 2 § 7

περ. ια’ ν.2251/1994.



β) αόριστες οι έννοιες «διατήρησης» και «ανάπτυξης του δικτύου».

γ) συνεχής τροφοδοσία ΑΤΜ υποχρέωση τράπεζας →

εκμετάλλευση ως μέσου συναλλαγής → αποσυμφόρηση ταμείων

και εξοικονόμηση δαπανών.

δ) ο κάτοχος επιβαρύνεται πάντα με τόκο για τις συναλλαγές του.

ε) η χρέωση αυτή είναι προμήθεια γιατί έχει προκαθοριστεί το ύψος

της → χρεώνεται εφάπαξ σε κάθε συναλλαγή και είναι

ανεξάρτητη από τόκους όμως ΠΤΔΕ 2501/2001→οι προμήθειες

απαγορεύονται.

στ) διάψευση δικαιολογημένων προσδοκιών καταναλωτή → άρθρο

2§6 ν. 2251/1994.

ΑΠ: ΝΑΙ, ως προς το πρώτο σκέλος με επιχειρήματα: ότι και (γ) ως άνω.

ΟΧΙ, ως προς το δεύτερο σκέλος (διατραπεζική αγορά) με


α) κόστος από διαμεσολάβηση τρίτου φορέως έναντι προμήθειας.

β) το κόστος ανταποκρίνεται στις δίκαιες και εύλογες προσδοκίες

καταναλωτή.

γ) σαφής και ορισμένη επιβάρυνση από φύση και είδος παρεχόμενης

υπηρεσίας, χωρίς να αποτελεί προμήθεια για να εμπίπτει στην

απαγόρευση της ΠΔΤΕ 2501/2002.

Περαιτέρω προβληματισμός: (ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ Β΄ ΣΚΈΛΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ

ΑΠΌΨΗ ΤΟΥ ΑΠ, βλ. Μεντής ‘’Γενικοί Όροι Τραπεζικών Καταναλωτικών

Συμβάσεων’’, ΧρΙδ 2001 σελ.574 κ.επ.)

Με δεδομένη την εμφάνιση της κάρτας ως μέσου πίστωσης και

πληρωμής, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, ο πελάτης

δικαιολογημένα πιστεύει ότι στην ετήσια συνδρομή έχει συμπεριληφθεί

και το κόστος της κάρτας στο εξωτερικό.

Η επιβολή εξόδων για χρήση στο εξωτερικό → άνιση μεταχείριση

αλλοδαπών κοινοτικών επιχειρήσεων → αποτροπή συναλλαγής με

επιχειρήσεις εξωτερικού → προτίμηση εθνικής αγοράς λόγω

χαμηλότερου κόστους → παραβίαση κοινοτικής οικονομικής

ελευθερίας (ελεύθερη μετακίνηση προϊόντων, αγαθών και υπηρεσιών).

Είναι πράγματι πραγματικά αυτά τα έξοδα της τράπεζας ή

πλασματικά;



6 ος Γ.Ο.Σ. : "Περαιτέρω, η εναγόμενη σε σχετικό έντυπό της με τίτλο "ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ" και στο κεφάλαιο ΙΙΙ αυτού με τίτλο

"ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΕΥΡΩ" αναφέρεται ότι γίνεται χρέωση σε ακίνητους

λογαριασμών καταθέσεων ως εξής: (α) όταν ο λογαριασμός είναι ακίνητος

για χρονικό διάστημα έως και 18 μηνών, ανέξοδα, (β) για χρονικό διάστημα

19 έως 30 μηνών, 0,60 ανά μήνα και γ) για χρονικό διάστημα 31 μηνών και

άνω, 1 ευρώ ανά μηνά. ΑΚΥΡΟΣ

Δικαστήριο ουσίας: ΝΑΙ στην καταχρηστικότητα με τα εξής επιχειρήματα:

α) αντίθεση στο άρθρο 2§6 ν. 2251/1994.

β) όχι αναφορά λόγου επιβολής συγκεκριμένης χρέωσης.

γ) όχι αιτιολόγηση για πηγή εξόδων εναγόμενης σχετικά με την

τήρηση των ακίνητων λογαριασμών.

δ) αντίθεση στην §2 της απόφασης ΕΠΤΘ/ΤΕ 234/2006 → ο σχετικός

Γ.Ο.Σ δεν κάνει διάκριση → ασαφής → άκυρος.

ΓΕΝΙΚΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

(Transparenzgebot).

Άρειος Πάγος: ΝΑΙ στην καταχρηστικότητα → σύμφωνος με τα ως άνω

επιχειρήματα.

7 ΟΣ ΓΟΣ: Η εναγόμενη επίσης, σχετικά με τις καταθέσεις ταμιευτηρίου,

χρησιμοποιεί στο βιβλιάριο καταθέσεων τον ακόλουθο ΓΟΣ.Η Τράπεζα ορίζει

και ανακοινώνει τα εκάστοτε ισχύοντα επιτόκια και διατηρεί το δικαίωμα να τα

διαφοροποιεί ανάλογα με το υπόλοιπο του λογαριασμού. ΕΓΚΥΡΟΣ

Εφετείο : Καταφάσκει την καταχρηστικότητα με το εξής σκεπτικό:

Αντίκειται στο άρθρο 2 παρ.7 περ.ε του ν. 2251/1994.Δίνει δηλ το δικαίωμα

μονομερούς τροποποίησης της σύμβασης σχετικά με το ύψος των

επιτοκίων χωρίς ορισμένο, ειδικό και σπουδαίο λόγο. Η εξάρτηση του ύψους

των επιτοκίων από το υπόλοιπο του λογαριασμού των καταθετών εκτός από

την αόριστη διατύπωση δεν αναφέρει το συγκεκριμένο ύψος της κατάθεσης

που δικαιολογεί την αλλαγή του επιτοκίου ούτε προκύπτει αν υπάρχουν

διαβαθμίσεις και ποιες για την αλλαγή αυτή δεν αποτελεί σπουδαίο λόγο που

δικαιολογεί τέτοια τροποποίηση πολύ περισσότερο εφόσον το ύψος του



πόσου που θα αποτελέσει την βάση της τροποποίησης του επιτοκίου μπορεί

να καθοριστεί εξαρχής.

Άρειος Πάγος: Έκρινε έγκυρο τον ως άνω όρο με τα ακόλουθα επιχειρήματα:

1)Τα τραπεζικά επιτόκια διαμορφώνονται ελευθέρα στην ευρωπαϊκή ένωση.

2)Η κατάθεση ταμιευτηρίου είναι σύμβαση αόριστης διαρκείας και δεν μπορεί

να αξιωθεί λόγω της φύσεως της η διατήρηση αμεταβλήτου επιτοκίου αλλά

αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις υφιστάμενες συνθήκες .

3)Το δικαίωμα μονομερούς τροποποιήσεως γίνεται για ορισμένο ειδικό και

σπουδαίο λόγο.

4)Ο προσδιορισμός του επιτοκίου ανάλογα με το υπόλοιπο του λογαριασμού

είναι δικαιολογημένος

5)Ο αντισυμβαλλόμενος διατηρεί το δικαίωμα καταγγελίας της σύμβασης με

δικαίωμα να επιλέξει το πιο συμφέρον επιτόκιο από τα προσφερόμενα από

τα πιστωτικά ιδρύματα.

Επιφυλάξεις:

α) Η άποψη του ΑΠ ότι οι υφιστάμενες συνθήκες στο νομισματικό και

πιστωτικό τομέα της οικονομίας αποτελούν επαρκώς ορισμένο , ειδικό και

σπουδαίο λόγο για τη μεταβολή του επιτοκίου καταθέσεων δεν μπορεί να

αιτιολογήσει γιατί το ύψος του λογαριασμού καταθέσεων είναι μια τέτοια

συνθήκη για τον προσδιορισμό του επιτοκίου.

β) Το στοιχείο του ελεύθερου ανταγωνισμού, δηλαδή της καταγγελίας της

σύμβασης και της επιλογής του υψηλότερου επιτοκίου εκ μέρους του πελάτη

αποτυπώνει ένα ακραία δεοντολογικό πρότυπο αποταμιευτή και δεν

ανταποκρίνεται στον μέσο καταθέτη ταμιευτηρίου που έχει επιλέξει η

ελληνική νομολογία για να προστατεύει.(βλ.Δέλλιος ‘’Γενικοί Όροι

Συναλλαγών’’ σελ.457 κ.επ., Παπανικολάου ΕλλΔνη 2008 σελ 660 κ.επ.,

Δασμάνογλου ΧρηΔικ 2010 σελ 147 κ.επ.)

8 ος Γ.Ο.Σ.: "Στις προαναφερόμενες συμβάσεις χορήγησης πιστωτικών

καρτών, η εναγόμενη περιλαμβάνει και τον με αρ. 12 Γ.Ο.Σ., σύμφωνα με τον

οποίο "Η πραγματοποίηση συναλλαγών με κάρτα γίνεται με ευθύνη του

κατόχου πάντοτε μέσα στο πιστωτικό όριο το οποίο καθορίζεται από την



Τράπεζα και γνωστοποιείται στον κάτοχο κατά τη χορήγηση της κάρτας. Σε

οποιαδήποτε περίπτωση υπέρβασης του εκάστοτε ισχύοντος πιστωτικού

ορίου, ο κάτοχος υποχρεούται να εξοφλήσει ολόκληρο το ποσό της

υπέρβασης ... όπως και το εφάπαξ ποσό που προσδιορίζεται στην πρόσθετη

πράξη λόγω αυθαίρετης αύξησης του αναλαμβανομένου από την τράπεζα

πιστωτικού κινδύνου", στην πρόσθετη δε πράξη που επισυνάπτεται στις εν

λόγω συμβάσεις, το ποσοστό αυτό ορίζεται σε 3%, όρος ο οποίος πλήττεται

από το ενάγον ως προς το τελευταίο αυτό ποσοστό της εφάπαξ χρέωσης".

ΕΓΚΥΡΟΣ

Δικαστήριο ουσίας: Καταφάσκει εγκυρότητα με την ακόλουθη σκέψη:

Δεν είναι δυσανάλογο το εφάπαξ ποσοστό χρέωσης αφού η πίστωση με

υπέρβαση του καθοριζόμενου ανώτατου ορίου κατά κανόνα αποτελεί για την

τράπεζα αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο και υψηλότερη δαπάνη → άρα, όχι

παράβαση του άρθρου 2§6 ν.2251/1994.

Άρειος Πάγος: Και αυτός συμφωνεί για την εγκυρότητα με τις ακόλουθες

σκέψεις:

α) Το καθοριζόμενο πιστωτικό όριο συνδέεται με τον πιστωτικό

κίνδυνο τράπεζας.

β) Ο καταναλωτής γνωρίζοντας το όριο της πίστωσης μπορεί ευχερώς

να ελέγξει τη μη υπέρβασή του → άρα 3% επί ποσοστού

υπέρβασης δικαιολογημένη → άρα όχι παράβαση άρθρου 2 § 6

ν.2251/1994.

Περαιτέρω προβληματισμός: (βλ. Ρούσσος, ‘’Η πιστωτική κάρτα’’, ΕφΑΔ

2011,σελ. 806κ.επ.)

Τράπεζα - συμβεβλημένες επιχειρήσεις → Η πρώτη δεν έχει

υποχρέωση να εξοφλεί τα χρεωστικά δελτία που υπερβαίνουν το

ανώτατο επιτρεπτό όριο συναλλαγών, όταν αυτά εκδίδονται χωρίς

δική της «ειδική» έγκριση. Πληρωμή εκ παραδρομής → καταβολή

αχρεωστήτου → αξίωση καταβληθέντων μέσω ΑΚ 904 επ.

Το 3% είναι μάλλον ποινική ρήτρα κατά ΑΚ 409.(βλ. ΑΠ 1219/2001)

Σύμφωνα με τους γενικούς της όρους η τράπεζα έχει παράλληλα και

αξίωση αμέσου εισπράξεως από τον κάτοχο της κάρτας του ποσού



της υπερβάσεως με δικαίωμα χρεώσεως του τελευταίου με τόκους

υπερημερίας, σε περίπτωση μη άμεσης εξόφλησης.

2 επιβαρύνσεις για διαφορετικό λόγο → ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ

ΧΡΕΩΝΕΤΑΙ ΔΙΠΛΑ ΓΙΑ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΟΡΙΟΥ →

ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ

Ο όρος θα ήταν ισορροπημένος εάν ο καταναλωτής επέλεγε είτε να

καταβάλει το εφάπαξ ποσό ως ποινή, είτε να εξοφλήσει άμεσα το

ποσό της υπέρβασης.

ΥΠΕΡΑΚΟΝΤΙΣΜΟΣ ΣΚΟΠΟΥ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΕΦΑΠΑΞ ΠΟΣΟΥ → ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

→ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΑΡΘΡΟΥ 2§6 ν.2251/1994.

9 ος ΓΟΣ: Ο όρος που είναι αποτυπωμένος στα πιο πάνω βιβλιάρια επιτρέπει

στην εναγόμενη να υπολογίζει τους τόκους από την επομένη εργάσιμη ημέρα

από την κατάθεση μέχρι την προηγούμενη από την ανάληψη. ΕΓΚΥΡΟΣ

Τόσο τα δικαστήρια της ουσίας όσο και ο Άρειος Πάγος έκριναν ότι:

Ο όρος αυτός δεν είναι καταχρηστικός αφού η τράπεζα μπορεί να

διαπιστώσει το ύψος των καταθέσεων και ανάλογα να τις εκμεταλλευτεί από

την επομένη ημέρα και σε κάθε περίπτωση δεν προκαλεί καμία ανισορροπία

δικαιωμάτων και υποχρεώσεων σε βάρος του καταναλωτή εφόσον με

ακρίβεια μπορούν να υπολογιστούν οι τόκοι μόνο μέχρι την προηγούμενη

ημέρα από την ανάληψη όπου υπάρχει πλήρης η εικόνα της κατάθεσης

διαφορετικά θα έπρεπε να υπολογίζονται και οι ώρες ακόμη της κατάθεσης.

10 Ος ΓΟΣ : Αναγράφεται στα βιβλιάρια της εναγόμενης και θεμελιώνει

ευθύνη της τράπεζας μόνο για δόλο ή για βαριά αμέλεια υπαλλήλου

της, σε περίπτωση μη γνήσιας υπογραφής σε δελτία ή σε εντολές

πληρωμής. ΑΚΥΡΟΣ

Δικαστήρια ουσίας: Υποστήριξαν την εγκυρότητα του όρου με την ακόλουθη

σκέψη:

Είναι σύμφωνος ο ως άνω ΓΟΣ με τη διάταξη του άρθρου 3 του ΝΔ του

Ιουλίου 1923 περί ειδικών διατάξεων επί ανωνύμων εταιριών. Η διάταξη αυτή

δεν έχει καταργηθεί από τη ρύθμιση για την αυξημένη ευθύνη του



παρέχοντος υπηρεσίες όπως η τράπεζα άρθρο 8 ν.2251/1994 αλλά ούτε και

από το τροποποιημένο άρθρο 332 παρ.2 του ΑΚ που κηρύσσει άκυρη κάθε

εκ των προτέρων συμφωνία απαλλαγής του οφειλέτη από την ευθύνη και για

ελαφρά ακόμα αμέλεια όταν η σχετική ρήτρα περιέχεται σε όρο που δεν

αποτέλεσε αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης. Την άποψη αυτή στήριξε

στο άρθρο 2 του ΑΚ που προβλέπει ότι η κατάργηση του προγενέστερου

νόμου με νεότερο δεν εφαρμόζεται όταν ο νεότερος νόμος είναι γενικός και ο

παλιός ειδικός εκτός εάν από την έννοια του περιεχομένου του νεότερου

νόμου προκύπτει ότι αυτός αποσκοπούσε στην κατάργηση και του ειδικού

νόμου.

Άρειος Πάγος: Έκρινε εντούτοις άκυρο των ως άνω όρο με το ακόλουθο

σκεπτικό:

Υπάρχει αντινομία μεταξύ των διατάξεων του άρθρου 8 Ν. 2251/1994 που

εισάγουν γενικό κανόνα επαγγελματικής ευθύνης του παρέχοντος υπηρεσίες

και αυτόν του άρθρου 3 Ν.Δ 1923 που αναφέρεται σε ειδικό καθεστώς

επαγγελματικής ευθύνης των πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι δυο κανόνες

συγκρούονται καθώς συνδέουν με το ίδιο πραγματικό γεγονός την παροχή

υπηρεσιών δυο ασυμβίβαστες μεταξύ τους έννομες συνέπειες. Και με την

εκδοχή ότι πρόκειται περί συγκρούσεως μεταξύ νεοτέρου γενικού και

παλιότερου ειδικού νομού δικαιολογεί με βάση την καθολικότητα της νέας

ρύθμισης τη νομική παραδοχή ότι με το άρθρο 8 Ν. 2251/1994

επισκοπήθηκε και η κατάργηση της διατάξεως του άρθρου 3 του Ν.Δ 1923 με

συνέπεια την καθιέρωση της νόθου αντικειμενικής ευθύνης της τράπεζας η

όποια συνάδει με το γενικό δίκαιο του ΑΚ για την ενδοστοματική ευθύνη και

αυτό επιβεβαιώνεται απ το άρθρο 332 ΑΚ όπως αντικαταστάθηκε με το Ν.

3043/2002

Περαιτέρω επιχειρήματα που συνάδουν προς την κατάργηση του νδ του

1923 μπορούν να είναι τα ακόλουθα: (βλ. Καραγιάννης ΧρηΔικ 2008,σελ.

125 κ.επ.)

α) παλαιότητα διάταξης → σήμερα στην εποχή των ηλεκτρονικών μέσων και

της online επικοινωνίας δε συντρέχει η ως άνω δικαιολογητική βάση



β) δεν προκύπτει καμία δικαιολογητική αξιολόγηση για διαφοροποίηση κατά

την αντιμετώπιση των τραπεζών σε σχέση με άλλους προμηθευτές και

οφειλέτες

γ) υπάρχει δυσαρμονία σε σχέση με άλλα μέτρα ευθύνης πχ. Συναλλαγές με

μέσα ηλεκτρονικής πληρωμής → επιβάλλεται εναρμόνιση

Βιβλιογραφία :

1) Δασμάνογλου ΧρηΔικ 2010

2) Δέλλιου ‘’ Γενικοί όροι συναλλαγών’’, 2η έκδοση, 2013 , εκδόσεις

Σάκκουλα Αθήνα- Θεσσαλονίκη

3) Δέλλιου , Digesta 2003

4) Καραγιάννη ΧρηΔικ 2008

5) Καράκωστα ‘’Γενικοί όροι των τραπεζικών συναλλαγών ‘’ 2001

6) Μεντή ‘’Γενικοί όροι τραπεζικών καταναλωτικών συμβάσεων’’ ,ΧρΙδ

2001

7) Ρόκα/Γκόρτσου ‘’Στοιχεία τραπεζικού δικαίου’’ 2η

έκδοση,2012,εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη

8) Ρούσσου ‘’Η πιστωτική κάρτα’’, ΕφΑΔ ,2011

9) Σκουλαρίκη ‘’Καταχρηστικοί ΓΟΣ τραπεζικών συναλλαγών’’, ΔΕΕ

2001

10)Σταθόπουλος ΝοΒ 46

11)Χαρίση –Στάμου ‘’Η πιστωτική κάρτα’’,1984


ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Documents

Transcript of ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ