Περιβαλλοντική Ομάδα 5ου Γυμνασίου Αμαρουσίου

2014-2015

Το όνομά του προέρχεται από την Αμαρυσία Αρτέμιδα θεά του κυνηγιού, η οποία λατρευόταν εδώ στην αρχαιότητα.

Η πόλη μας ήταν ανέκαθεν εύφορος τόπος, με υγιεινό κλίμα και πλούσια νερά.

Αυτό μαρτυρεί και ένα από τα μεγαλύτερα αρχαία έργα στην Αττική το Υδραγωγείο του Αδριανού (140 μ. Χ ) που υδροδότησε την Αθήνα για 18 αιώνες. Ένας κεντρικός αγωγός του διέρχεται από το νοτιοδυτικό Μαρούσι στην περιοχή του Ολυμπιακού Σταδίου και της ΣΕΛΕΤΕ.

Η ομάδα μας επισκέφθηκε την Βορρέειο Βιβλιοθήκη για να βρούμε στοιχεία για τα νερά του Μαρουσιού.

Ψάξαμε με τη βοήθεια της βιβλιοθηκάριου, σε βιβλία, έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και σε περιοδικά ….

Στα μέσα του 19ου αιώνα ανθίζει το εμπόριο του νερού, λόγω του μεγάλου προβλήματος ύδρευσης που αντιμετώπιζε η Αθήνα.

Ο Σπύρος Λούης μαζί με τους άλλους ντόπιους νερουλάδες μετέφεραν το εξαιρετικής ποιότητας νερό, σε πήλινες στάμνες σε όλη την Αθήνα (4000 – 5000 στάμνες ημερησίως).

• Πάρε νερό του

Μαρουσιού • Πάρε δροσιά κι

υγεία • Να πίνεις, να

δροσίζεσαι • Γιατρού μην έχεις

χρεία

Διάσημες από το 1883 οι πηγές Καλλιρόη και Κασταλλία. Την Κρήνη Κασταλλία, στην πλατεία Κασταλλίας, κοσμεί το άγαλμα της Αρτέμιδας, με 4 μαρμάρινες κρήνες με μορφή λιονταριών

Η κρήνη Καλλιρρόη στην πλατεία Ηρώων απέδιδε μεγάλες ποσότητες νερού. Βρισκόταν στην άκρη του δάσους Συγγρού, που μετά αποκόπηκε από τη Λεωφόρο Κηφισίας.

Το εμπόριο του νερού σε συνδυασμό με την καλή ποιότητα του χώματος, ευνόησε την ανάπτυξη της κεραμικής τέχνης.

Έτσι στα μέσα του 19ου αιώνα συγκεντρώθηκαν πολλοί αγγειοπλάστες κυρίως από τη Σίφνο, που παρήγαγαν πήλινες στάμνες για την μεταφορά του Πεντελικού νερού στην άνυδρη Αθήνα. Τα Κανατάδικα, είναι η περιοχή που η ονομασία της οφείλεται στα εργαστήρια κεραμικής.

Λόγω του καλού νερού της περιοχής, το 1926 ο Νίκος Παναγόπουλος δημιουργεί στην περιοχή Σωρού, μια μικρή βιομηχανία αναψυκτικών με το όνομα ΗΒΗ, για να θυμίζει τη μικρή θεά που δρόσιζε τους θεούς στον Όλυμπο με το νέκταρ. Η ΗΒΗ είναι μέχρι σήμερα μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες αναψυκτικών. Το παλιό εργοστάσιο δεν υπάρχει πια.

Τα Ανάβρυτα, είναι ιστορική συνοικία του Αμαρουσίου, με μεγάλα κτήματα. Πήρε το όνομά της από τα άφθονα πηγαία νερά. Κάθε πηγή νερού λέγεται Ανάβρυτο.

Τα νερά αυτά χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για το πότισμα των κτημάτων με αυλάκια, τα νεραγώγια ή αμπολές. Ειδικός υδρονομέας που τον διόριζαν οι κτηματίες επέβλεπε την τήρηση της σειράς ποτίσματος και έλυνε τυχόν διαφορές.

Η περιοχή Αναβρύτων περιλαμβάνει και το δάσος Συγγρού, έκτασης 970 περίπου στρεμμάτων. Το δάσος Συγγρού διαχειρίζεται το Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών (Ι.Γ.Ε).

Επισκεφθήκαμε τον Πύργο Συγγρού και ο διευθυντής του Ι.Γ.Ε κος Μπαλωτής μας ενημέρωσε για το δάσος και τα νερά του.

Επισκεφθήκαμε και την Γεωργική Βιβλιοθήκη πριν ακόμη ανοίξει για το κοινό και θαυμάσαμε σπάνια βιβλία, φυτολόγια, ένα ειδικό έπιπλο για την φύλαξη σπόρων, βιβλία εσόδων,εξόδων του κτήματος …

Στο κτήμα Συγγρού υπάρχουν 5 στέρνες, που χρειάζονται αποκατάσταση. Η κύρια είναι περιφραγμένη και χωρίς νερό. Σκιάζεται από τις μεγάλες αιωνόβιες βελανιδιές.

Νερό έχει μόνο η στέρνα δίπλα στο σπιτάκι των γεωπόνων του κτήματος, χωμένη μέσα στις καλαμιές. Είναι εξαιρετικής αρχιτεκτονικής με σταυροειδές σχήμα. Χρησιμοποιείται για το πότισμα των θερμοκηπίων.

Υπάρχει και η ελικοειδής διακοσμητική στέρνα μπροστά στη βίλλα που γνώρισε καλύτερες εποχές.

Έχει ψαράκια, βατράχια και συστάδες πάπυρους. Στα πλαϊνά της φυτρώνουν μυρτιές, μέντα και πικροδάφνες με εξαίσιο άρωμα όταν είναι ανθισμένες.

Άγαλμα του βοσκού Πάρη, μπροστά από την στέρνα.

Πάπυροι

Μικρή στέρνα στις αμυγδαλιές.

Κατά την διάρκεια εκσκαφής

για την κατασκευή υπόγειου πάρκινγκ, πίσω από την βίλλα Φιλντισάκου, (πρώην INTERAMERICAN) στα όρια του δάσους Συγγρού χτυπήθηκε φλέβα νερού (παροχή 21,5 κυβικά μέτρα ανά ώρα) με αποτέλεσμα μεγάλος όγκος του να καταλήγει στον αγωγό ομβρίων. Έτσι δεν αξιοποιείται το νερό, πολύτιμο για άρδευση και πυροπροστασία του δάσους.

Ο Τζων Βορρές ήταν ιδιοκτήτης του κτήματος Βορρέ και έγινε από τους πρώτους δημάρχους Αμαρουσίου.

Το κτήμα Βορρέ ήταν τεράστιο (800 στρέμματα) και κατάφυτο με οπωροφόρα δέντρα, ελιές, κηπευτικά. Σύμφωνα με μαρτυρίες, λάδι και πατάτες από το κτήμα, κατά την διάρκεια της Κατοχής έσωσαν πολλούς Μαρουσιώτες, χάρη στη γενναιοδωρία του Βορρέ.

Η στέρνα με την οποία ποτιζόταν το κτήμα θεωρείται στην εποχή της από τις μεγαλύτερες της Ελλάδας (35 Χ 21 m2). Υπάρχουν παλιές φωτογραφίες με παιδιά να βουτάνε στα νερά της τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού.

Καλοφτιαγμένη, εντυπωσιακή, σημείο αναφοράς των Αναβρύτων, περιμένει την αξιοποίησή της.

Επισκεφθήκαμε την Δ/νση Περιβάλλοντος του Δήμου Αμαρουσίου και η Δ/ντρια κα Σκίτσα μας έδωσε στοιχεία για τα πηγάδια των Αναβρύτων και του σχολείου μας.

Το σχολείο μας είναι τμήμα του κτήματος Βορρέ και το πηγάδι του από τα λίγα που απέμειναν στο Μαρούσι.

Το πηγάδι μας έχει βάθος διάτρησης 40 μέτρα και διάμετρο 2,60 μέτρα

Μπορεί να αποδώσει νερό για πότισμα από 26800 έως 32800 κυβικά μέτρα ετησίως.

Χημική ανάλυση δείχνει ότι είναι καλής ποιότητας, χωρίς πολλά άλατα και με ουδέτερο pH

Άλλα πηγάδια γύρω από το Δάσος Συγγρού που σήμερα είναι πια σκεπασμένα είναι του Κοτζιά, του Ρεμπίκου, του Εγγλέζου και του Αγγελόπουλου.

Μεγάλο σε μήκος και βαθύ

ρέμα διαρρέει το Μαρούσι από Βορειοανατολικά προς Νοτιοδυτικά. Ξεκινά από τη Νέα Λέσβο, το γεφυράκι της οδού Πεντέλης, το στούντιο ΑΤΑ, περνά πίσω από το παλιό εργοστάσιο της ΗΒΗ, πίσω από τον ΟΤΕ στον δημοτικό κινηματογράφο Μίμης Φωτόπουλος και καταλήγει δυτικά του Ολυμπιακού Σταδίου.

Το ρέμα της Σαπφούς αποτελούσε για πολλά χρόνια σημαντικό στοιχείο της περιοχής. Σε πολλά σημεία έχει διαμορφωθεί η κοίτη και η παραρεμάτια ζώνη. Στη γειτονιά μας είναι ένας παράδεισος βλάστησης.

Υπάρχουν όμως και οι καταπατήσεις, οι παράνομοι αγωγοί, σκουπίδια.

Πλημμυρίζει το χειμώνα α) λόγω των μεγάλων πυρκαγιών της Πεντέλης και της Πάρνηθας αποψιλώθηκαν εκτάσεις που απορροφούσαν σημαντικό όγκο νερών Παλιά 80% των νερών της βροχής απορροφούσε το έδαφος και 20% έφτανε στην θάλασσα. Το ποσοστό αυτό σήμερα έχει αλλάξει δραματικά

β)λόγω της επέκτασης του αστικού ιστού και μεγάλης δόμησης μέχρι τις πλαγιές της Πεντέλης γ)λόγω εξαφάνισης των ρεμάτων με μπαζώματα

Απαραίτητη η αξιοποίηση της λειτουργίας του, ως φυσικής απορροής και ταυτόχρονα δημιουργία δικτύων πεζοδρόμων στην παραρεμάτια ζώνη, ώστε να είναι αναπόσπαστο στοιχείο της πόλης.

• Ένας πνεύμονας πρασίνου, τόπος αναψυχής και περιπάτου.

• Μια δίοδος καθαρού αέρα που αναζωογονεί το ασφυκτικό αστικό περιβάλλον.

Απαραίτητη η ευαισθητοποίησή μας για τη χρήση του νερού ως πολύτιμου αγαθού. Δημότες, Οικολογικές Οργανώσεις , Δημοτικοί Σύλλογοι σε εγρήγορση για την διατήρηση του χαρακτήρα της γειτονιάς μας σαν τόπου πρασίνου και νερών.

Ότι αν το πετρέλαιο είναι ο Μαύρος Χρυσός , τότε το Νερό είναι ο Λευκός Χρυσός. Ότι ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος θα γίνει για το νερό.

• ΜΟΝΟ όταν κοπεί και το τελευταίο δέντρο • ΜΟΝΟ όταν μολυνθεί και το τελευταίο

ποτάμι • ΜΟΝΟ όταν πιαστεί και το τελευταίο ψάρι • ΜΟΝΟ τότε θ’ αντιληφθείς ότι τα χρήματα δεν

τρώγονται

• Wikipedia • Δήμος Αμαρουσίου (Δ/νση Περιβάλλοντος) • Βιβλία για το Μαρούσι από τη Βορρέειο

Βιβλιοθήκη • Εφημερίδα Αμαρυσία • Χρυσάνθη Σκοταρά Αρχιτέκτων ΕΜΠ • Δεμέναγα Μαρία ΕΜΠ

Αναγνώστου Δημήτρης Ασμενούδη Ευανθία Βρεττού Άννα Γαλανάκη Νεκταρία Γκόνας Γιάννης Ζαφείρη Μαρία-Χριστίνα Ζέρβας Στέφανος Λούτσα Κλέιντι Ματογιάν Αλέξανδρος

Νεστορίδη Γεωργία Πανταζή Θεοδώρα Ποπέσκου Ισαβέλλα Ποπέσκου Σάρα Σακελλάρη Άννα-Μαρία Τσιάτσιου Σταυρούλα Φερχάτι Κριστίνα Ψυχομάνη Αλιάννα και η καθηγήτρια

Μανώλη Ιωάννα