ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Περίληψη είναι η απόδοση ενός κειμένου με συντομότερο τρόπο. Είναι ένα νέο κείμενο που, χωρίς να προδίδει το αρχικό, περιλαμβάνει τα σημαντικότερα σημεία του κατάλληλα συνδεδεμένα. ΠΡΟΣΟΧΗ: Η ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΓΡΑΦΕΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ.

ΠΟΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

1. Διαβάζουμε ολόκληρο το κείμενο όσες φορές χρειαστεί για να κατανοήσουμε το περιεχόμενό του.2. Αν έχουμε άγνωστες λέξεις προσπαθούμε να τις ερμηνεύσουμε με βάση τα συμφραζόμενα.3. Διακρίνουμε τις νοηματικές ενότητες που άλλοτε ταυτίζονται με τις παραγράφους και άλλοτε είναι ευρύτερες.4. Σε κάθε παράγραφο σημειώνουμε τις λέξεις – κλειδιά και σημειώνουμε τον πλαγιότιτλο της παραγράφου.5. Ξεκινάμε την περίληψή μας είτε κάνοντας αναφορά στο κείμενο είτε στο συγγραφέα. Πχ: «ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρει, παρουσιάζει, προβάλλει, τονίζει, επισημαίνει κτλ... ή «στο κείμενο αυτό αναφέρεται, πραγματεύεται, επισημαίνεται κτλ...» και συνεχίζοντας δίνουμε την κεντρική ιδέα του κειμένου.6. Η δεύτερη περίοδος συνδέται με την πρώτη με τη χρήση μιας διαρθρωτικής λέξης πχ: αρχικά και ακολουθεί ο πλαγιότιτλος που έχουμε δώσει στην πρώτη παράγραφο του κειμένου.7. Ακολουθούμε την ίδια διαδικασία για όλες τις επόμενες παραγράφους.8. Κλείνουμε την περίληψή μας με την κατάλληλη φράση. Πχ: Ο συγγραφέας του κειμένου καταλήγοντας συμπεραίνει ...., εν κατακλείδι...κτλ.

Ειδικότερες επισημάνσεις: Εάν το κείμενο έχει παραδείγματα τα καταγράφουμε γενικά ή απλά τα προσπερνάμε. Εάν ο συγγραφέας σε κάποιο σημείο αναφέρει την άποψη άλλου το σημειώνουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει κατανοητό ότι η άποψη δεν ανήκει στο συγγραφέα. Πχ: Στο σημείο αυτό ο συγγραφέας παραθέτει την άποψη του ...... συμφωνα με τον οποίο.... Ό,τι δεν καταλαβαίνουμε δεν το συμπεριλαμβάνουμε στην περίληψή μας.

Τι προσέχουμε στην περίληψη:

ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ:Τη μίμηση του ύφους του συγγραφέα.Την επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία των επιχειρημάτων του γιατί ο χαρακτήρας της περίληψης είναι αντικειμενικά πληροφοριακός.Την αντιγραφή λέξεων και φράσεων του κειμένου. Αν κρίνουμε ότι πρέπει να παραθέσουμε κάτι αυτούσιο το βάζουμε σε εισαγωγικά.

ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΜΕ

1

Τη χρήση ουδέτερου πληροφοριακού ύφους.Τη σωστή απόδοση του περιεχομένου με τεχνικές αναδιατύπωσης.Την αλληλουχία των νοημάτων και τη συνοχή του κειμένου που την εξασφαλίζουμε με τη χρήση διαρθρωτικών λέξεων.

ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ1. Όσες δηλώνουν προσθήκη: επίσης, ακόμα, επιπλέον, επιπροσθέτως, πρώτο, δεύτερον, τέλος...2. δηλώνουν αντίθεση: αντίθετα, διαφορετικά, ακόμα και, εντούτοις, μολονότι, αφενός.... αφετέρου, από τη μία πλευρά... 3. επεξήγηση: με άλλα λόγια, δηλαδή...4. συμπέρασμα: επομένως, συνεπώς, συμπερασματικά, σύμφωνα με τα παραπάνω, λοιπόν, άρα, με άλλα λόγια...

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ1. Χρησιμοποιούμε συνώνυμες λέξεις / φράσεις: (μικρή οθόνη: τηλεόραση, με ανοιχτό το στόμα: με έκπληξη) 2. Μετατρέπουμε ρήματα σε ουσιαστικά ή το αντθετο (αυτό που δημιούργησαν: το δημιούργημα, η παρακολούθηση: παρακολούθησαν)3. Αντικαθιστούμε δευτερεύουσες προτάσεις με μετοχές (όταν παρατήρησε: παρατηρώντας)4. Χρησιμοποιούμε περιεκτικούς όρους (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα = Μ .Μ.Ε)

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΘΩ ΣΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΟ συγγραφέας / αρθρογράφος / δημοσιογράφος / δοκιμιογράφος:- αναφέρει- θίγει το θέμα- δηλώνει- επισημαίνει- υποστηρίζει- ισχυρίζεται- τονίζει- υπογραμμίζει- εξηγεί- διευκρινίζει- προσθέτει- συμπεραίνει- διατυπώνει την άποψηΆσκηση: Να αποδοθεί περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου. (80 – 100 λέξεις)

Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Η κρίση μέσα στην οικογένεια εμφανίζεται ως ανταγωνιστική και συγκρουσιακή σχέση ανάμεσα στα μέλη της, ως αδυναμία συνεννόησης, ως σχέση αδιαφορίας και αυτοαπομόνωσης των μελών της. Οι καταστάσεις και εντάσεις αυτές οδηγούν μερικές φορές στην φυγή των παιδιών από τα σπίτια τους, στα διαζύγια και τη διάλυση της οικογένειας.

2

Για τις πιο πάνω καταστάσεις τα αίτια είναι πολλά. Η υποχώρηση της πατρικής αυθεντίας είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Παλιότερα, όταν κυριαρχούσε μέσα στην οικογένεια η αυθεντία του πατέρα, ήταν αισθητή μια πειθαρχία μέσα σε αυτήν. Ωστόσο, η πειθαρχία αυτή υπήρχε, γιατί η σύζυγος και μητέρα αποδεχόταν τους κανόνες του ανδροκρατικού πολιτισμού. Το θεωρούσε καθήκον της να υποτάσσεται και να ακούει τον άνδρα της, να του μένει πιστή, να φέρει ακόμα και το όνομά του. Έπειτα, ο πατέρας αναλάμβανε τα οικονομικά βάρη του σπιτιού και συνεπώς θεωρούνταν ότι όλοι του όφειλαν υπακοή. Τα πράγματα άλλαξαν, όταν βγήκε στον επαγγελματικό στίβο η σύζυγος και άρχισε να συνεισφέρει στα οικονομικά του σπιτιού. Ταυτόχρονα, διαδόθηκαν ιδέες για την ισότητα των δύο φύλων και για την ανάγκη εκδημοκρατισμού των σχέσεων ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα και σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Η αυθεντία του πατέρα ήταν αντίθετη προς την ισότητα των φύλων και το δημοκρατικό πνεύμα. Ο πατέρας δεν άντεξε την αμφισβήτηση. Η σύγκρουση ανάμεσα στους συζύγους και η ένταση στις σχέσεις τους ήταν αναπόφευκτη. Ένα άλλο φαινόμενο μέσα στην οικογένεια είναι η ανταρσία των παιδιών, που εκδηλώνεται, κυρίως, κατά την περίοδο της εφηβείας. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να οφείλεται στην καταπιεστική αγωγή που ασκείται από τους γονείς ή από την υπερπροστατευτική τους συμπεριφορά. Τόσο η καταπίεση όσο και η υπερπροστασία προκαλούν σοβαρά προβλήματα. Τα παιδιά ύστερα από μια τέτοια αγωγή αισθάνονται ότι αντιμετωπίζοναι με εχθρότητα, ότι δεν τους συνδέεει τίποτα, ότι δε μπορούν να συνεννοηθούν. Η οικογένεια πρέπει, ασφαλώς να αλλάξει μορφή. Για να αλλάξει όμως πρέπει να αλλάξουν αυτοί που την αποτελούν και πρώτα αυτοί που την σχηματίζουν. Είναι για αυτό αναγκαίο να αποκτήσουν πιο σωστές ιδέες για το γάμο, τη λειτουργία της οικογένειας, την αγωγή των παιδιών. Το δημοκρατικό πνεύμα, η ιδέα της ισοτιμίας των συζύγων και των παιδιών μεταξύ τους, η αποφυγή διακρίσεων και ανταγωνιστικού πνεύματος εξασφαλίζουν την ισορροπία μέσα στην οικογένεια, τη συνεργασία και τη σχετική ηρεμία. Μιλάμε για σχετική ηρεμία, γιατί από καμιά συμβίωση δεν λείπουν τα προβλήματα. Απόλυτα αρμονική συμβίωση δεν υπάρχει. Τα μέλη της οικογένειας πρέπει να είναι ικανοποιημένα όταν επιτυγχάνεται η ελαχιστοποίηση των προβλημάτων και των λαθών. Όταν γίνεται αυτό, όλα τα μέλη όχι μόνο κατορθώνουν και συνυπάρχουν αλλά αισθάνονται και ευτυχισμένα από τη συνύπαρξη αυτή.

[Σωκράτης Γκίκας Κοινωνικά Προβλήματα, σελ.64]

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

Κάθε παράγραφος αποτελείται από τρία βασικά μέρη (δομικά στοιχεία):

1. Θεματική περίοδος: είναι με λίγα λόγια το θέμα που θα αναπτύξουμε (μια κρίση, μια διαπίστωση, μια άποψη κτλ).

2. Σχόλια - Λεπτομέρειες: στο τμήμα αυτό αναπτύσσουμε τη θεματική περίοδο. Η εργασία αυτή δεν έχει σταθερή μορφή ούτε γίνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο αλλά καθορίζεται από την θεματική περίοδο. Αν πχ ζητείται περιγραφή θα περιγράψουμε. Επίσης χρησιμοποιούμε παραδείγματα, αιτιολογούμε, επεξηγούμε, συγκρίνουμε ή παραλληλίζουμε, φέρνουμε επιχειρήματα, παρουσιάζουμε αποτελέσματα, εκθέτουμε σκέψεις, ιδέες,

3

εντυπώσεις, συναισθήματα και γενικά αναζητούμε οποιοδήποτε υποστηρικτικό υλικό μας εξυπηρετεί για να στηρίξουμε τη θεματική περίοδο.

3. Κατακλείδα: στο τέλος της παραγράφου κλείνουμε με λίγα λόγια τη μικρή ενότητα, συνοψίζοντας τις λεπτομέρειες ή διατυπώνοντας κάποιο συμπέρασμα. Αυτή είναι η κατακλείδα, η οποία δεν είναι πάντοτε απαραίτητη.

Η παράγραφος πρέπει να έχει τα παρακάτω γνωρίσματα:

Ενότητα: σε κάθε παράγραφο διαπραγματευόμαστε ένα μόνο θέμα, αυτό που δηλώνουμε στην αρχή της, δηλαδή στη θεματική περίοδο.

Πληρότητα: το θέμα της παραγράφου πρέπει να εξετάζεται από όλες τις πλευρές, ως το βαθμό βέβαια που είναι δυνατό μέσα σε ένα μικρό κείμενο.

Αλληλουχία: οι λεπτομέρειες εκτίθενται η μια μετά την άλλη με λογική και φυσική σειρά, ώστε στα γραφόμενά μας να υπάρχει κάποια τάξη. Πχ: όταν αφηγούμαστε πρέπει να δίνουμε τα γεγονότα με τη χρονολογική τους σειρά.

Συνοχή: οι προτάσεις που απαρτίζουν την παράγραφο πρέπει να συνδέονται μεταξύ τους και το πέρασμα από τη μια στην άλλη να γίνεται με συνδετικές ή μεταβατικές λέξεις ή φράσεις.

Ακολουθούν ενδεικτικές μεταβατικές λέξεις:

και, ούτε, ούτε – ούτε ...όμως, αλλά, ενώ, αντίθετα, ακόμα κι αν, και αν ακόμα, ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, μολονότι, αν και, διαφορετικά, σε αντίθετη περίπτωση, απεναντίας, άλλωστε, χωρίς να ...ή, είτε – είτε... δηλαδή, για παράδειγμα, για την ακρίβεια, με άλλα λόγια, γι’ αυτό το λόγο, σ’ αυτή την περίπτωση...έτσι, με αυτό τον τρόπο, με τον ίδιο τρόπο, όμοια, παρόμοια...διότι, επειδή, εφόσον, αφού, για το λόγο ότι...για το σκοπό αυτό, με το σκοπό να, για να...πολύ περισσότερο, αλλά πιο σημαντικό είναι, δεν θα πρέπει να παραλειφθεί, θα πρέπει να σημειωθεί επίσης...πράγματι, πραγματικά, βέβαια, και μάλιστα, κυρίως, ακριβώς, οπωσδήποτε...ακόμα, εκτός από αυτό, επιπλέον, επίσης, επιπρόσθετα, παρόμοια, εξάλλου, πέρα από αυτό, παράλληλα με αυτό, σε αυτή την περίπτωση, εκτός από τα παραπάνω...όταν, ενώ, μόλις, ώσπου να, ταυτόχρονα, παράλληλα, στη συνέχεια, στο μεταξύ, έπειτα, ύστερα, μετά από αυτό, αργότερα, προηγουμένως, μετά, μετά από...άρα, ώστε, λοιπόν, απομένως, τελικά, τέλος, συμπερασματικά, ανακεφαλαιώνοντας, συνοψίζοντας, με λίγα λόγια, σύμφωνα με τα παραπάνω, με αποτέλεσμα να ...

Άσκηση: Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία των παραγράφων:

Η θανατική ποινή θεωρείται από πολλούς παρωχημένος τρόπος απονομής δικαιοσύνης. Αποκτηνώνει αυτούς που εμπλέκονται στη διαδικασία της,

4

εξοικειώνει με την ιδέα της απώλειας της ανθρώπινης ζωής και σχετικοποιεί την ηθική της αξία. Επιπλέον, προκαλεί ην εσφαλμένη εντύπωση ότι λαμβάνονται σθεναρά μέτρα κατά του εγκλήματος και αποσπά την προσοχή από τα πιο σύνθετα μέτρα που είναι πραγματικά ανγκαία. Τέλος, αποτελεί προσβολή του πολιτισμού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημκοκρατικής υφής της κοινωνίας.

Κάθε γλώσσα, παρά την τυπολογική της διαφορά από τις άλλες, μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες επικοινωνίας των φορέων της με πληρότητα, σαφήνεια και αυτάρκεια. Ο μύθος της υπεροχής ορισμένων γλωσσών βαδίζει στα ίδια ύποπτα και επικίνδυνα αχνάρια της υπεροχής ορισμένων λαών... Η σύγχρονη γλωσσολογία έχει από καιρό διαλύσει τις ηθελημένες ή αθέλητες αυτές πλάνες. Η επάρκεια κάθε ανθρώπινης φυσικής γλώσσας είναι δεδομένη. ως προς την Κοινότητα, οι πολίτες των κρατών-μελών που θα ζήσουν σ’ αυτήν είναι σωστά να επιδιώξουν – και να διευκολυνθούν- να μάθουν μια ή περισσότερες από τις γλώσσες της. Μαθαίνοντας νέες γλώσσες μπαίνουμε σε νέους κόσμους, γνωρίζουμε καλύτερα τους ανθρώπους συνδεόμαστε βαθύτερα και ειλικρινέστερα με τους φορείς των γλωσσών – με τα μέλη της Κοινότητας.

... Ο αναλφαβητισμός εξαφανίζει και την κοινωνική λειτουργικότητα του ατόμου. Ο αναλφάβητος είναι εντελώς αδύνατον να ενταχθεί στον κόσμο της τεχνολογικής ανάπτυξης και να ανταποκριθεί έστω και στις στοιχειωδέστερες κοινωνικές απαιτήσεις. Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι μια απειλή κάθε μέλος της μελλοντικής κοινωνίας, στο βαθμό που η κρίση γενικεύεται μια απειλή πλήρους αχρήστευσης όλων, πλήρους αδυναμίας άσκησης κοινωνικών καθηκόντων και ρόλων. Είναι φανερό ότι η εξάπλωση λειτουργικού αναλφαβητισμού οδηγεί σε καθολική παράλυση του κοινωνικού μηχανισμού.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

1. ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: ο συγγραφέας επιβεβαιώνει τη θεματική πρότασή του με παραδείγματα που προέρχονται είτε από την καθημερινότητα, είτε από την ιστορία. Οι διαρθρωτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι: για παράδειγμα, παραδείγματος χάριν, λόγου χάρη, ενδεικτικά αναφέρεται, χαρακτηριστικό / ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί...

πχ: Για τη δημοκρατία έγιναν κινήματα, εξεγέρσεις, επαναστάσεις, εμφύλιοι πόλεμοι, διώχθηκαν, βασανίστηκαν άνθρωποι και τιμήθηκαν τυραννοκτόνοι. Αποτέλεσε όχι μόνο το σκοπό κοινωνικών και απελευθερωτικών αγώνων, αλλά και το περιεχόμενο θεωρητικών αναζητήσεων και ιδεολογιών.

2. ΜΕ ΟΡΙΣΜΟ: η θεματική πρόταση περιέχει ένα σύντομο πρωτοβάθμιο ορισμό ο οποίος αποσαφηνίζεται στα σχόλια. Οι διαρθρωτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι: με τον όρο «Χ» εννοούμε..., σημαίνει..., ορίζεται ως κλπ.

πχ: Η προκατάληψη ορίζεται ως μια αρνητική στάση απέναντι στα μέλη μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας, στάση η οποία βασίζεται αποκλειστικά στη

5

συμμετοχή τους στην ομάδα αυτή. Αναλυτικότερα, κάποιος που είναι προκατειλημμένος απέναντι σε μια ομάδα τείνει να αξιολογεί τα μέλη της με αρνητικό τρόπο, απλά και μόνο επειδή ανήκουν σε αυτήν την ομάδα.

3. ΜΕ ΔΙΑΙΡΕΣΗ: η θεματική πρόταση περιέχει μια πρωτοβάθμια διαίρεση και στα σχόλια αναφέρονται τα μέλη αυτής. Οι διαρθρωτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι: διακρίνεται σε..., διαιρείται σε..., αποτελείται από, συμπεριλαμβάνονται... κλπ.

πχ: Η σύγχρονη πεζογραφία μας έχειπαρουσιάσει έργα σε όλα τα είδη της λογοτεχνίας: διηγήματα, μυθιστορήματα, ιστορικές βιογραφίες, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, δοκίμια και κριτικές μελέτες.

4. ΜΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ: η θεματική πρόταση α) περιέχει μια πρωτοβάθμια διαίρεση β) δηλώνεται μια σχέση αντίθεσης και σύγκρισης ανάμεσα σε δύο έννοιες. Στα σχόλια ο συγγραφέας είτε εκθέτει τα χαρακτηριστικά της πρώτης και στη συνέχεια τα χαρακτηριστικά της δεύτερης είτε παρουσιάζει παράλληλα / εναλλάξ τα στοιχεία της μιας και της άλλης. Οι διαρθρωτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι: αντίθετα, όμως, από την άλλη πλευρά, απεναντίας, ομοίως... κλπ.

πχ: Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη δύναμη και τη χαρά της ζωής, και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής. Αυτήν ακριβώς που φθείρει και αφανίζει η νόθη. Άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος, για να «διασκεδάσεις» την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει και άλλο να διασκεδάζεις από περίσσεια δυνάμεων και διαθεση να κρατάς υψηλά την εσωτερική σου θερμοκρασία.

5. ΜΕ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: ο συγγραφέας στη θεματική πρόταση διατυπώνει μια άποψη που αυθόρμητα γεννά στον αναγνώστη το ερώτημα «γιατί». Στα σχόλια επιβεβαιώνει τη θεματική πρόταση με επιχειρήματα και αποδεικτικούς συλλογισμούς. Οι διαρθρωτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι: γιατί, επειδή, και αυτό γιατί, εφόσον, αφού κλπ.

πχ: Η εξειδίκευση έχει πολλά καλά. Συγκεντρώνει τα ψυχοπνευματικά προσόντα σε ένα τομέα. Προστατεύει από την πουμέρεια και τη διάσπαση προσοχής και δυνάμεων. Ελέγχει και βελτιώνει εύκολα και γρήγορα την παραγωγή.

6. ΜΕ ΑΙΤΙΑ / ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: στη θεματική πρόταση παρουσιάζεται ένα φαινόμενο είτε ως αιτία είτε ως αποτέλεσμα κάποιων άλλων γεγονότων. Στα σχόλια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα ή οι αιτίες του φαινομένου. Οι διαρθρωτικές λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι: οφείλεται, εξαιτίας, με σκοπό να, ώστε, με αποτέλεσμα, με απόρροια, με συνέπεια... κλπ.

πχ: Τα αποτελέσματα της δωρικής εισβολής δεν άργησαν να φανούν. Όπου εγκαταστάθηκαν οι Δωριείς, σταμάτησε κάθε πρόοδος, η τέχνη οπισθοδρόμησε και οι άνθρωποι ξαναγύρισαν στις πρωτόγονες συνήθειες. Τα αγγεία τώρα είναι

6

χοντροειδή και μεγάλα με άτεχνες παραστάσεις ή απλά γεωμετρικά σχήματα εν αντιθέσει προς τα κομψά κρητικά με τις κομψές παραστάσεις. Η θαλασσοκρατία πέρασε στα χέρια των Φοινίκων.

7. ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΙΑ: η θεματική πρόταση έχει συνήθως τη μορφή παρομοίωσης που περιέχει τα δύο σκέλη της αναλογίας. Αυτά θα αναπτυχθούν εκτενέστερα στα σχόλια. Οι διαρθρωτικές λέξεις είναι: όπως.... έτσι, με παρόμοιο τρόπο, αναλογικά, ομοίως κλπ.

πχ: Η ζωή είναι σαν το τένις, σαν το γκόλφ. Δεν παίζεις μόνο σου, πάιζεις με άλλους. Έχεις ευθύνη απέναντι σε όλους τους συντρόφους σου, όλοι οι σύντροφοί σου έχουν ευθύνη απέναντι σου. Άτομο και ομάδα είναι ένα. Το παιχνίδι έχει νόμους. Όποιος θέλει να παίζει, οφείλει να ξέρει τους νόμους και να τους σέβεται. Αν δεν ξέρει τους νόμους ή αν δεν θέλει να τους σέβεται δεν είναι άξιος να λάβει μέρος στο παιχνίδι.

8. ΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕΘΟΔΩΝ: στην ανάπτυξη μιας παραγράφου σπάνια περιοριζόμαστε σε έναν τρόπο ανάπτυξης γιατί ο συνδυασμός μεθόδων καθιστά το κείμενο πιο πειστικό. Έτσι είναι δυνατόν να έχουμε πχ: αιτιολόγηση – αναλογία.

πχ: Με τις αποδημίες συμβαίνει το ίδιο. Είτε είναι βίαιες είτε ειρηνικές, είναι όπως τα φυσικά φαινόμενα: συμβαίνουν και κανείς δε μπορεί να τις ελέγξει. Υπάρχει “αποδημία” όταν ένας λαός, σιγά σιγά, μετακινείται από μια περιοχή στην άλλη (και δεν είναι καθοριστικό πόσοι θα μείνουν στην περιοχή προέλευσης, αλλά σε ποιό βαθμό οι αποδημούντες αλλάζουν τον πολιτισμό της περιοχής στην οποία μετακινήθηκαν. Υπήρξαν μεγάλες αποδημίες από ανατολή προς δύση, στη διάρκεια των οποίων οι λαοί του Καυκάσου άλλαξαν την κουλτούρα και τη βιολογική ταυτότητα των αυτοχθόνων. Υπήρξαν οι μετακινήσεις των λεγόμενων βαρβαρικών φύλων που πλημμύρισαν τη Ρωμαϊκλη Αυτοκρατορία και δημιούργησαν νέα βασίλεια . υπήρξε η ευρωπαϊκή αποδημία προς την αμερικανική ήπειρο. Έστω και εν μέρει υπήρξε πολιτικά προσχεδιασμένη, ήταν αποδημία, γιατί οι λευκοί που ήρθαν από την Ευρώπη ίδρυσαν έναν νέο πολιτισμό, στον οποίο ακόμη και οι ντόπιοι (όσοι επέζησαν) προσαρμόστηκαν.

Άσκηση: Να σημειώσετε τον τρόπο ανάπτυξης της κάθε παραγράφου:

Κατά τον κλασικό ορισμό του, ελεύθερος είναι ο άνθρωπος (ο σύζυγος, ο επαγγελματίας, ο πολίτης) «ο έχων ιδίαν βούλησιν». Αυτός που διαθέτει τον εαυτό του, ρυθμίζει τη ζωή του, παίρνει και εκτελεί τις αποφάσεις του κατά τη δική του κρίση, σύμφωνα με τις επιθυμίες, τις επιδιώξεις, τα συμφέροντά του. Ο «δούλος» (όπως είχαν το θεσμό στην αρχαιότητα, τον έχουν και σήμερα μερικοί καθυστερημένοι λαοί) δεν έχει αυτό το προνόμιο. Βούλησή του είναι η βούληση του κυρίου του. Δεν τον ρωτάει κανείς αν θέλει αυτό που προστάζεται να κάνει, αλλά εξαναγκάζεται να το πράξει, γιατί τούτο επιθυμεί, επιδιώκει και περιμένει ο κύριός του. Είναι λοιπόν ένα ον εξαρτημένο, όχι αυτοκαθοριζόμενο, όπως ο ελεύθερος άνθρωπος.

7

Το ερώτημα ήταν: τι πρέπει να κάνει ο πνευματικός εργάτης απέναντι στους θρησκευτικούς φανατισμούς που είχαν εξαπολύσει οι πολιτικές ορθοδοξίες του καιρού. Οι άνθρωποι που αποκρίθηκαν μπορούν να χωριστούν, νομίζω, σε δύο κατηγορίες: α) Σ’ εκείνους που προτίμησαν ν’ αφιερωθούν στο έργο τους πιστεύοντας, συνειδητά ή ασυνείδητα, πως το έργο τους θα απαντούσε καλύτερα από τους ίδιους. Μερικοί από αυτούς βρέθηκαν καταδικασμένοι σε θάνατο και από τους δύο αντίμαχους φανατισμούς, και β) Σ’ εκείνους που προτίμησαν, εννοώ πάντα ως τεχνίτες και όχι ως πολιτικά όντα (το πολιτικό χρέος δεν αφορά τη συζήτησή μας), να διαλέξουν τα στρατόπεδα της κοινωνικής πάλης. Οι καλύτεροι, καθώς πιστεύω, ανάμεσα στους τελευταίους τούτους έκαναν την πράξη αυτή με απόλυτη συμείδηση του τι έκαναν. Είπαν δηλαδή καθαρά: «Σήμερα έχουμε πόλεμο, και όλα πρέπει να υποταχτούν στις προσταγές του πολεμάρχου μας. Αύριο, αν τελειώσουμε, θα συζητήσουμε για τη Τέχνη».

Άλλοτε, η χρήση ναρκωτικών ενδημούσε στον «υπόκοσμο», ήταν το «βίτσιο», η πολυτέλεια, δηλαδή το καταφύγιο των απόκληρων, των παράνομων, των «out» της κοινωνίας – και – μάλιστα, μιας κάποιας ηλικίας. Σήμερα, θερίζει και στον «καλό κόσμο», είναι «in» προπάντων για τα παιδιά των καλών οικογενειών, αποτελεί την «ανώτερη μορφή» και το υποκατάστατο του «πάρτυ», του «ροκ», του έρωτα ή της αμφισβήτησης... Ό,τι άλλοτε ήταν στίγμα και διασυρμός, έγινε τώρα δείγμα τόλμης και συρμός...

Κάθε φορά που εκδηλώνεται ή που υποβόσκει μια κρίση της δημοκρατικής ιδέας πρέπει να βρούμε αν τα αίτια είναι εξωτερικά ή εσωτερικά, μ’ άλλα λόγια αν φταίνε οι ιστορικές συνθήκες ή μήπως υπάρχει μια ανεπάρκεια οργανική μέσα στα άτομα – φορείς της ιδέας. Βέβαια οι συνθήκες αυτές δεν είναι απόλυτες ιδιαίτερα η δεύτερη. Δεν φταίνε ποτέ όλοι για την κάμψη της δημοκρατικής αρετής. Επειδή όμως οι λαοί σαν ιστορικές μονάδες χαρακτηρίζονται από την πλειοψηφία τους ή έτσω και από τη σχετική πλειοψηφία, σε περίπτωση τέτοια πρέπει να αναρωτιόμαστε μήπως υστερεί κάτι στην ίδια την ωριμότητα των λαών αυτών.

Είναι βέβαιο πως η Μοριακή Βιολογία και η Γενετική έχουν ανοίξει νέους ορίζοντες στη μελέτη και κατανόηση της λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού. Αυτό το ταξίδι, το οποίο ξεκίνησε πριν από λίγα σχετικά χρόνια στον άγνωστο και μεγευτικό κόσμο των βιολογικών νοημάτων της ζωής, δεν είναι ούτε εύκολο ούτε γρήγορο. Οι ταξιδιώτες πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με υπομονή, με περίσσεια γνώση, με αμφισβήτηση αλλά προπαντός με ηθική δεοντολογία.

Προτού όμως εξετάσουμε τις παραπάνω αντικρουόμενες απόψεις, θα ήταν σκόπιμο να διευκρινίσουμε τον όρο «κίνητρα». Κίνητρα εξ’ ορισμού είναι οι δυνάμεις που ωθούν μια ύπαρξη σε κάποια εκδήλωση. Τα κίνητρα διακρίνονται σε εξωτερικά, και εσωτερικά. Εσωτερικά είναι εκείνα που αναδύονται από την ίδια την ύπαρξη. Τα κίνητρα αυτά σχηματίζουν τη δέσμη τάσεων, των ορμών και των αναγκών. Με αυτά ικανοποιούνται οι βασικές λειτουργίες κάθε οργανισμού. Σ’ αυτά ανήκουν η λύπη, ο φόβος, το μίσος, η ανθρωπιά κλπ. Εξωτερικά κίνητρα είναι εκείνα που προέρχονται έξω από την ύπαρξη και τη δραστηριοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό. Τα κίνητρα αυτά προϋποθέτουν τα εσωτερικά κίνητρα, στη

8

δραστηριοποίηση των οποιών αποσκοπούν. Σ’ αυτά ανήκουν τα κίνητρα που παρέχει το κράτος σε διάφορους τομείς, όπως οι έπαινοι, τα βραβεία, οι ηθικές διακρίσεις κτλ.

Το ράφτινγκ είναι ο ιδανικός τρόπος να πλησιάσουμε την ομορφιά της φύσης. Περισσότερο κι από την έκρηξη αδρεναλίνης, απ’ το πνεύμα ομαδικότητας, το ράφτινγκ μας προσφέρει πρόσβαση σε υδάτινα τοπία που δεν μπορείς να τα γνωρίσεις με κανέναν άλλο τρόπο. επιπλέον, το ράφτινγκ είναι μια ήπια δραστηριότητα, που μπορούν να τη γευτούν παιδιά και μεγάλοι. Αρκεί να βρίσκονται σε καλή φυσική κατάσταση, να ξέρουν κολύμπι και φυσικά να σέβονται την δύναμη του νερού και να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες του συνοδού.

Η ιστορία είναι γεμάτη από πολέμους πόλεμοι θρησκευτικοί, επαναστάσεις, πόλεμοι τοπικοί και πόλεμοι παγκόσμιοι, ακόμη και ψυχροί πόλεμοι. Παρά το πλήθος των μορφών, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι πόλεμοι χωρίζονται ουσιαστικά σε δύο κατηγορίες: στους κατακτητικούς και στους αμυντικούς για τη διατήρηση των «κεκτημένων».

«ΠΕΙΘΩ»

Ορισμός πειθούςΠειθώ είναι η ικανότητα του ομιλητή να επιτυγχάνει, χρησιμοποιώντας τους κατάλληλους τρόπους, την υιοθέτηση της άποψής του από τους συνομιλητές.

Οι βασικοί τρόποι πειθούς είναι οι ακόλουθοι:Α. Επίκληση στη λογική.Β. Επίκληση στο συναίσθημα.Γ. Επίκληση στο «ήθος» του πομπού.Δ. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου.Ε. Επίκληση στην αυθεντία.

Η επίκληση στη λογική ως στρατηγική πειθούς και μέθοδος απόδειξης των ιδεών έχει

αποκλειστικό μέσο τη χρήση επιχειρημάτων και τεκμηρίων. Επιχείρημα ονομάζεται το σύνολο προτάσεων (αποκαλούνται συχνά και

«προκείμενες») ή κρίσεων από τις οποίες συνάγεται ένα συμπέρασμα. Η διανοητική πορεία προς την συναγωγή συμπερασμάτων καλείται

συλλογισμός. Τα στοιχεία με τα οποία υποστηρίζεται και αποδεικνύεται η ορθότητα ενός

επιχειρήματος ονομάζονται τεκμήρια.

Είδη συλλογισμών:Τους συλλογισμούς τους διακρίνουμε:

Ως προς το είδος: 1. παραγωγικούς Β Ως προς τη μορφή: 1. κατηγορικούς

9

Α. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ

2. επαγωγικούς 2. υποθετικούς 3. αναλογικούς 3. διαζευτικούς

Ως προς το είδος:

1. Ο παραγωγικός συλλογισμός ξεκινά από κάτι γενικό και αφηρημένο για να καταλήξει σε κάτι ειδικό και συγκεκριμένο. (γενικό ειδικό)π.χ: 1η προκείμενη: Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί. 2η προκείμενη: Ο Αλέξανδρος είναι άνθρωπος. Συμπέρασμα: Άρα, ο Αλέξανδρος είναι θνητός. 2. Ο επαγωγικός συλλογισμός ξεκινά από κάτι ειδικό και συγκεκριμένο για να καταλήξει σε κάτι γενικό και αφηρημένο. (ειδικό γενικό)πχ: 1η προκείμενη: Η μηλιά και η αχλαδιά είναι οργανισμοί. 2η προκείμενη: Η μηλιά και η αχλαδιά είναι φυτά. Συμπέρασμα: Άρα, τα φυτά είναι οργανισμοί.3. Ο αναλογικός συλλογισμός ξεκινά από κάτι ειδικό και συγκεκριμένο για να καταλήξει σε κάτι επίσης ειδικό και συγκεκριμένο.π.χ: 1η προκείμενη: Ο Γιάννης είναι ευέξαπτος, γι’ αυτό δεν έχει φίλους. 2η προκέιμενη: Ο Κώστας είναι επίσης ευέξαπτος. Συμπέρασμα: Άρα, ο Κώστας (πιθανόν) να μην έχει φίλους.

Ως προς τη μορφή.

1. Κατηγορικός είναι ο συλλογισμός κατά τον οποίο το συμπέρασμα συνάγεται χωρίς όρους από προτάσεις στις οποίες δηλώνεται η κατηγορία του υποκειμένου, υπάρχει δηλαδή το συνδετικό ρήμα «είμαι» και το κατηγορούμενο του υποκειμένου. Στον κατηγορικό συλλογισμό διακρίνουμε 3 όρους.πχ: 1η προκείμενη: Τα μέταλλα (α όρος) είναι ανόργανα στοιχεία. (β όρος) 2η προκείμενη: Ο χρυσός ( γ όρος) είναι μέταλλο (α όρος) Συμπέρασμα: Άρα, ο χρυσός (γ όρος) είναι ανόργανο στοιχείο. (β όρος)

2. Υποθετικός είναι ο συλλογισμός κατά τον οποίο μία, ή δύο, ή και περισσότερες προκείμενες προτάσεις είναι υποθετικές.πχ: 1η προκείμενη: Άν οι βιομηχανίες λειτουργούν ανεξέλεγκτα, το περιβάλλον ρυπαίνεται. 2η προκείμενη: Στη βιομηχανική ζώνη του Περάματος οι βιομηχανίες λειτουργούν ανεξέλεγκτα. Συμπέρασμα: Άρα, το περιβάλλον του Περάματος ρυπαίνεται.

3. Διαζευτικός είναι ο συλλογισμός κατά τον οποίο μία προκείμενη έχει διαζευτική διατύπωση.πχ: 1η προκέιμενη: Οι περιοχές που θα θελα να μείνω είναι ή η Ηλιούπολη ή η Γλυφάδα. 2η προκείμενη: Στη Γλυφάδα δεν υπάρχουν σπίτια για ενοικίαση. Συμπέρασμα: Άρα, θα μείνω στην Ηλιούπολη.

10

Εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα ενός επιχειρήματος: Κάθε επιχείρημα αξιολογείται ως προς τη μορφή και το περιεχόμενό του. Ως προς τη μορφή: θεωρείται έγκυρο όταν οι προκείμενές του οδηγούν σε

βέβαιο συμπέρασμα με λογική αναγκαιότητα. Ως προς το περιεχόμενο: θεωρείται αληθές όταν οι προκείμενές του

συμφωνούν με την πραγματικότητα, αλλιώς θεωρείται ψευδές.

Το επιχείρημα που είναι λογικά έγκυρο και οι προκείμενές του αληθείς θεωρείται λογικώς ορθό και ονομάζεται απόδειξη, γιατί οδηγεί σε ορθά συμπεράσματα.π.χ: 1η προκείμενη: Όλοι οι πλανήτες στρέφονται γύρω από τον ήλιο. 2η προκείμενη: Η γη είναι πλανήτης. Συμπέρασμα: Άρα, η γη στρέφεται γύρω από τον ήλιο.

Αξιολόγηση του επιχειρήματος: Σημαντικό στοιχείο στην αξιολόγηση του είναι να διακρίνουμε κατα πόσο οι

προκείμενες αποτελούν γενικά παραδεκτές αλήθειες ή απλώς προσωπικές γνώμες. Στην πρώτη περίπτωση η αποδεικτική ισχύς είναι μεγάλη ενώ στη δεύτερη σχετική και ελεγχόμενη. Κατά την αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών πρέπει να έχουμε υπόψη πως μόνο η τέλεια επαγωγή οδηγεί σε βέβαιο συμπέρασμα, ενώ η ατελής σε πιθανολογικό.

Παράδειγμα συλλογισμού με γενίκευση: - Στο Β3 υπάρχουν οριμένοι πολλοί καλοί μαθητές. Άρα το Β3 είναι πολύ

καλο τμήμα. (αυθαίρετη γνώμη, ατελής επαγωγή)- Στο Β3 όλοι οι μαθητές είναι καλοί. Άρα το Β3 είναι πολύ καλο τμήμα.

(τέλεια επαγωγή)Παράδειγμα συλλογισμού με αίτιο- αποτέλεσμα:- Είναι Τρίτη και 13, κάτι κακό θα μου συμβεί (χρονολογική σχέση αιτίου-

αποτελέσματος, ατελής επαγωγή)- Κάνει κρύο, άρα θα χιονίσει. (αιτιώδης σχέση, αναγκαία, μη επαρκής

αιτία, ατελής επαγωγή)- Έχει έντονο άγχος, άρα θα πάθει έλκος στομάχου (αιτιώδης σχέση, μη

αναγκαία – επαρκής αιτία, ατελής επαγωγή)- Χιονίζει, άρα κάνει κρύο (αιτιώδης σχέση, αναγκαία – επαρκής αιτία,

τέλεια επαγωγη)Παράδειγμα συλλογισμού με αναλογία: (ελέγχουμε αν η αναλογία είναι κυριολεκτική ή μεταφορική και αν είναι μεταφορική, αν έχει την αποδεικτική αξία ενός λογικού επιχειρήματος) - Τα παιδιά είναι σαν τα λουλούδια. Όπως ένα λουλούδι χρειάζεται

περιποίηση για να αναπτυχθεί έτσι και ένα παιδί χρειάζεται φροντίδα για να αναπτυχθεί. (μεταφορική αναλογία που όμως επειδή έχει την αποδεικτική αξία ενός λογικού θα μπορούσε να θεωρηθεί τέλεια επαγωγή)

- Όπως στη Χιροσίμα, έτσι και σε κάθε άλλη περίπτωση στρατιωτικής χρήσης πυρηνικών οπλών τα αποτελέσματα είναι ολέθρια. (κυριολεκτική αναλογία, τέλεια επαγωγή)

11

Σημασία και αξιολόγηση των τεκμηρίων Ο ομιλητής για να είναι αξιόπιστος οφείλει να τεκμηριώνει τις απόψεις του με στοιχεία επεξεργασμένα. Κάθε άλλη προσπάθεια τεκμηρίωσης με ανεξέλεγκτα στοιχεία αποτελεί προσπάθεια εξαπάτησης και δε διαφέρει από τον παραλογισμό και τα σοφίσματα.Παραλογισμό εμφανίζουν τα συλλογιστικά σχήματα που ενώ αντιβαίνουν τον ορθό λόγο επηρεάζουν τον δέκτη και τον παραπλανούν καθώς έχουν εντονη ομοιότητα με έγκυρους συλλογισμούς.Σόφισμα νοείται το συλλογιστικό σχήμα κατά το οποίο ο πομπός με σαφή πρόθεση να εξαπατήσει απευθύνεται στο δέκτη και τον παρασύρει σε λογική παγίδα.

Η στρατηγική αυτή αποβλέπει στην άσκηση

ψυχικής επίδρασης ώστε να διεγερθούν τα κατάλληλα συναισθήματα (φόβος, αγανάκτηση, ευθύνη, συγκίνηση, οίκτος, ευθύνη, κ.α) του δέκτη, που θα τον παρακινήσουν στην προσδοκώμενη απόφαση του πομπού.

Μέσα υλοποίησης της στρατηγικής αυτής είναι:1. το χιούμορ2. η ειρωνεία3. η περιγραφή4. η αφήγηση

Με τα δύο πρώτα επιχειρείται η εδραίωση αμεσότητας ανάμεσα στον πομπό και τον δέκτη, ενώ με τα δύο επόμενα επιδιώκεται ο συναισθηματικός χρωματισμός μιας κατάστασης ή ενός συμβάντος.*Ο υπέρμετρος συναισθηματικός χρωματισμός μετατρέπει την επίκληση στο συναίσθημα μέθοδο υποβολής, ελέγχου και χειραγώγησης. Επίσης η σκωπτική και η ειρωνική διάθεση πρέπει να χρησιμοποιούνται εύστοχα και από τη μεριά του πομπού να λαμβάνονται υπόψη παράμετροι όπως: ο βαθμός οικειότητας ανάμεσα σε εκείνον και τον δέκτη, η ψυχική διάθεση του δέκτη, το μορφωτικό επίπεδο του δέκτη, το πραγματευόμενο θέμα και ο χώρος επικοινωνίας. Όταν αυτές οι παράμετροι δεν συνυπολογιστούν το χιούμορ και η ειρωνεία μπορούν να εκληφθούν ως ενδεικτικά στοιχεία προσβλητικής διάθεσης από την πλευρά του πομπού και να δημιουργήσουν συναισθήματα δυσφορίας και αντιπάθειας από την πλευρά του δέκτη.*

Η στρατηγική αυτή αποβλέπει την εγκαθίδρυση σχέσεων

εμπιστοσύνης ανάμεσα στον πομπό και τον δέκτη και την ενίσχυση της αξιοπιστίας του πρώτου στα μάτια του δεύτερου. Υλοποιείται με ένα σύνολο τεχνικών, εκ των οποίων οι πιο θεμιτές είναι η χρήση του α΄προσώπου και η επίκληση της στάσης του πομπού σε περιστάσεις της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής.

12

Β. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ.

Γ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΠΟΜΠΟΥ.

Αυτή η τεχική πειθούς καταρρίπτει την αντίθετη

άποψη καταδεικνύοντας την αφερεγγυότητα ή τη χαμηλή ηθική στάθμη του ανθρώπου που τη διατύπωσε. Σκοπός του πομπού είναι να προδιαθέσει αρνητικά το δέκτη για τον αντίπαλο και οι μέθοδοι στις οποίες καταφεύγει είναι η κριτική, η προσωπική επίθεση, πολύ συχνά δε και η λασπολογία ή η σκανδαλολογία.

Ο πομπός με την παράθεση αποσπασμάτων από τα γραπτά κείμενα ή

εδάφια από λόγους αναγνωρισμένων διανοητών, καθώς και τη χρήση ρητών ή αποφθεγμάτων, επιθυμεί να προσδώσει κύρος και ισχύ στις θέσεις του, ενισχύοντας παράλληλα την αποδεικτική αξία των επιχειρημάτων του. Συχνά όμως αυτή η στρατηγική πειθούς μπορεί να καταστεί αθέμιτη καθώς οι λόγοι ενός ειδικού μπορεί και να διαστρεβλωθούν για να προσαρμοστούν στις ανάγκες του πομπού.

Άσκηση: Ποιός τρόπος πειθούς χρησιμοποιείται στα παρακάτω παραθέματα;

Το σχολείο στις μέρες μας μετεωρίζεται ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς προσανατολισμούς: τον τεχνοκρατικό και τον ανθρωπιστικό. Η συνεχής επιστημονική και τεχνική πρόοδος σε συνδυασμό με τις αυξημένες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας επιβάλλει την ανάγκη μετατροπής του σε χώρο εξειδίκευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της γενικής μόρφωσης, που πραγματικά πρεσβεύει. Η αδυναμία της εκπαίδευσης να συναρμόσει τους δύο αυτούς στόχους αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες του εκπαιδευτικού μας προβλήματος.

Ποτέ ως τώρα δε διαψεύστηκαν οι προβλέψεις μου. Γιατί, λοιπόν τώρα δυσπιστείτε;

Η πάλη των τάξεων, όπως είπε και ο Μάρξ, αποτελεί την κινητήρια δύναμη της ιστορικής εξέλιξης.

Η συγκεκριμένη πολιτική μόνο δεινά μπορεί να προκαλέσει στον τόπο: να καταστρέψει την οικονομία, να διαλύσει το κράτος πρόνοιας, να οξύνει τις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, ακόμη και να οδηγήσει σε πόλεμο.

Το Υπουργείο Υγείας προειδοποιεί: Το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία. Θα πιστέψεις έναν τόσο άστατο και ανυπόληπτο άνθρωπο και όχι εμένα; Τολμάς και μου μιλάς έτσι, ύστερα από όσα έκανα για σένα; Το φροντιστήριό μας είναι για πολλούς λόγους το καταλληλότερο να σας

βοηθήσει στην προσπάθεια που καταβάλλετε. Μπροστά στη γενική σύγχυση και τους πειραματισμούς που επικρατούν εμείς αντιτάσσουμε το άρτιο διαδακτικό προσωπικό, τη μεθοδικότητα και την πείρα που χρόνια τώρα μας έχουν αναδείξει στην εκπαιδευτική πρωτοπορία της πόλης.

Έρευνα που διεξήγαγε το ΕΚΚΕ αποκαλύπτει πως το 54% των νέων που κατάγονται από γονείς επιστήμονες έλεύθερους επαγγελματίες αποφοιτά από κ΄σαποια ανώτερη ή ανώτατη σχολή, ενώ το ποσοστό των νέων που προέρχονται από οικογένειες αγροτών και εργατών είναι αντίστοιχα 12,8% και 15%. Άρα η ταξική προέλευση των μαθητών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εισαγωγή τους στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση.

13

Δ. ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ.

Ε. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΑ.

Άσκηση: Ποιοί τρόποι και ποιά μέσα πειθούς χρησιμοποιούνται στις παρακάτω παραγραφους;

Υπολογίζεται ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φτάσει τα 6 δισεκατομμυρια τον επόμενο χρόνο. Ωστόσο οι άνθρωποι σε γενικές γραμμές τρέφονται καλύτερα παρά ποτέ. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, πριν τριάντα περίπου χρόνια η παραγωγή τροφίμων στον κόσμο αντιστοιχούσε σε 2.360 θερμίδες κατά κεφαλήν ημερησίως, ενώ σήμερα αντιπροσωπεύει 2.740 θερμίδες.

Με την ευκαιρία κυκλοφορίας του ευρώ, πολλοί μύθοι κυκλοφορούν σχετικά με το πόσο ισχυρό είναι αυτό το νόμισμα και πόσα οφέλη θα αποκομίσει η χώρα μας από την υιοθέτησή του. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Πριν αναφερθώ στην πραγματικότητα αυτή θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι εδώ και δέκα χρόνια περίπου, σε πολλά άρθρα και βιβλία μου έχω ταχθεί υπέρ του ευρώ και της συμμετοχής της χωρας μας στο εγχείρημα αυτό, χωρίς όμως να παραλείπω να τονίζω τις σοβαρές ελλείψεις και αδυναμίες που υπάρχουν στην πρωτόγνωρη αυτή προσπάθεια.

Οι απόψεις για τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της γης διέφεραν και διαφέρουν ακόμη. Ο Μάλθους πίστευε ότι η χωρίς περιορισμούς αύξηση του πληθυσμού θα είναι καταστροφική, ενώ ο Δαρβίνος πίστευε ότι είναι πηγή προόδου. Οι μοντέρνοι μαλθουσιανοί, όπως ο Paul Elrich, πιστεύουν ότι όλα τα κακά της ανθρωπότητας οφείλονται στον υπερπληθυσμό. Αντίθετα οι σημερινοί θρησκευτικοί ηγέτες φαίνεται όχι μόνο να μην ανησυχούν, αλλά να ευνοούν τις πολλές γεννήσεις.

Τεράστιο και εκρηκτικό ζήτημα με απροσδιόριστες ακόμη αλλά θρηνητικές παρενέργειες, αν αφεθεί διολισθαίνοντας να εκλυθεί, ειναι η ανεργία των νέων. Η κοινωνία μας, αλλά και οι ηγετικοί της κύκλοι διακατέχονται δυστυχώς απ’ αυτό που ονομάστηκε “σύνδρομο του Τιτανικού”. Τότε το καράβι βυθιζόταν αλλά οι επιβάτες της πρώτης θέσης δεν είχαν καταλάβει τίποτα και συνέχιζαν, ανυποψίαστοι για την προελαύνουσα τραγωδία, να γλεντούν και να χορεύουν.

Η μέχρι σήμερα κυβερνητική πολιτική στο χώρο της εκπαίδευσης χαρακτηρίζεται από έλλειψη σχεδίου, αντιφατικές εξαγγελίες, ανολοκλήρωτες πρωτοβουλίες, ανύπαρκτα αποτελέσματα. Διαχειρίζεται, μάλιστα, σοβαρές προτάσεις και ιδέες, όπως η αξιολόγηση της ανώτατης εκπαίδευσης, με τρόπο εντελώς μηχανιστικό, πρόχειρο, αντιλειτουργικό και αυταρχικό.

Άσκηση: Με τι είδους συλλογιστική πορεία (παραγωγική, επαγωγική, αναλογική) οργανώνονται τα παρακάτω επιχειρήματα;

Οι νομοταγείς πολίτες δεν παραβαίνουν το νόμο. Ο κ. Γεωργίου ήταν πάντα νομοταγής πολίτης και δεν πιστεύω ότι θα παρέβαινε το νόμο.

Το νερό πάγωσε. Άρα η θερμοκρασία του είναι κάτω από 0 βαθμούς Κελσίου. Τα αυτοκίνητα που αγόρασαν οι φίλοι μου έχουν αερόσακους. Άρα και αυτό

που σκέφτομαι να αγοράσω θα έχει αερόσακο.

14

Απαγορεύτηκε ο απόπλους όλων των πλοίων. Άρα, επικρατούν εξαιρετικά αντίξοες καιρικές συνθήκες.

Οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης φοιτούν είτε στο Ενιαίο Λύκειο είτε στα ΤΕΕ. Η Μαρία, μαθήτρια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δε φοιτά στα ΤΕΕ. Επομένως είναι μαθήτρια του Ενιαίου Λυκείου.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση που έγινε, στο 5% των φοιτητών του Παν/μιου Μακεδονίας μόνο το 10% των ερωτηθέντων απάντησε πως αξιολογεί θετικά την κυβερνητική πολιτική. Απ’ το στοιχείο αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε πως η πλειοψηφία του Ελληνικού λαού αντιτίθεται στην πολιτική της κυβέρνησης.

Όλες τις προηγούμενες μέρες είχε ηλιοφάνεια. Άρα και αύριο θα έχει ηλιοφάνεια.

Κάθε διαίρεση που αφήνει υπόλοιπο 0 είναι τέλεια. Η διαίρεση 5:3 δεν αφήνει υπόλοιπο 0 άρα δεν είναι τέλεια.

Δυο γνωστοί μου που νόσησαν από την ασθένεια τελικά θεραπεύτηκαν. Άρα και εσύ θα θεραπευτείς.

Οι μισοί εργαζόμενοι μιας εταιρείας είναι πάνω από 45 ετών. Όσοι είναι πάνω από 45 ετών δικαιούνται επίδομα. Άρα οι μισοί εργαζόμενοι δικαιούνται επίδομα.

Άσκηση: Ποιά είναι η συλλογιστική πορεία των παρακάτω παραγράφων;

Θεσμοί που δοκιμάστηκαν στο παρελθόν επί αιώνες, που καθιερώθηκαν με άιμα πολύ, έχουν πια διαβρωθεί. Η οικογένεια, που ήταν ζεστή φωλιά όπου πλάθονταν και οπλίζονταν ο άνθρωπος, κάθε μέρα γίνεται και πιο σκιώδης. Ο τρόπος ζωής που είχε το παρελθόν κληροδοτήσει από γενιά σε γενιά – τιμιότητα, ντροπή, αξιοπρέπεια και κοινωνική συνεργασία – κινδυνεύει και αναιρείται καθημερινά από την πρακτική της εποχής μας.

Με το κυνηγητό των ανέσεων, τη δίψα της πολυτέλειας, την επιδειξιομανία υποδουλώθηκε ο δημιουργός στα δημιουργήματά του, το πνεύμα στις επινοήσεις και στις κατασκευές του. Ο άνθρωπος έγινε δυστυχής (σωματικά και ψυχικά τσακισμένος, νευρικά εξαντλημένος, πρόωρα γερασμένος, ηθικά ανάπηρος, κοινωνικά απόβλητος, αποθηριωμένος) μ’ εκείνα ακριβώς τα μέσα που περίμενε να του αλαφρώσουν το βάρος της ζωής. Ιδού λοιπόν γιατί αμφισβητείται ο «πολιτισμός» μας.

Ήξεραν πολύ καλά οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ρήτορες πότε να χρησιμοποιούν τη λογική και πότε να καταφεύγουν σε άλλα μέσα, όπως οι επικλήσεις στην αυθεντία ή στα συναισθήματα του ακροατηρίου τους. Μελέτησαν τη διάταξη και μηχανεύτηκαν περίτεχνα δομημένες αγορεύσεις. Ήταν μάστορες του ύφους και δημιούργησαν ειδικά εφέ για κάθε αμφιλεγόμενη περίσταση. Μπορούσαν να βγάζουν λόγο με κατάλληλες χειρονομίες και διακυμάνσεις της φωνής. Και ακόμη, γνώριζαν ευφυείς μνημοτεχνικούς λεκτικούς συνδυασμούς, για να απομνημονεύσουν ένα λόγο. [...] Εξάπαντος οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι ρήτορες ήταν επιδέξιοι σε κάθε μορφή πειθούς. Μπορούσαν να επινοούν επιχειρήματα για κάθε είδους συζήτηση.

15

Η ανθρώπινη συμπεριφορά, όπως εξελικτικά έχει διαμορφωθεί κατά το μεγαλύτερο διάστημα από την εμφάνιση του ανθρώπινου είδους, έχει χαρακτηριστικά που δεν κάνουν εύκολη την αντιμετώπιση των σχέσεών μας με το περιβάλλον. Έτσι εξακολουθούμε να διατηρουμε μια επιθετικά καταστροφική προσέγγιση προς τις γήινες πλουτοπαραγωγικές πηγές, έχουμε ισχυρά ανεπτυγμένο το αίσθημα του προσωπικού χώρου, πολύν πέραν του ελάχιστου απαιτούμενου, και τείνουμε στη μεγιστοποίηση της κτήσης υλικών αγαθών. Η συμπεριφορά μας είναι εγωιστική, το ενδιαφέρον μας και οι φροντίδες μας εστιαζονται πρωτίστως στην οικογένεια και στο άμεσο περιβάλλον μας. Η ικανότητα μας για μελλοντικό σχεδιασμό εξαντλείται σε μία ή δύο γενεές. Άσκηση: Να αξιολογήσετε τα παρακάτω επιχειρήματα που αναπτύσσονται με την παραγωγική μέθοδο.

Οι άνθρωποι της νύχτας είναι επικίνδυνα στοιχεία για τη δημόσια ασφάλεια. Οι νυχτοφύλακες είναι άνθρωποι της νύχτας. Άρα οι νυχτοφύλακες είναι επικίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια.

Αν ήταν υπεύθυνος, θα εκπλήρωνε την υποχρέωσή του. Όμως, δεν είναι υπεύθυνος, γι’ αυτό δε θα εκπληρώσει την υποχρέωσή του.

Μια πράξη είναι ηθικά επιλήψιμη και νομικά κολαστέα, όταν καταπατά το εθιμικό και συμβατικό δίκαιο. Η κλοπή καταπατά το εθιμικό και συμβατικό δίκαιο. Άρα, η κλοπή είναι ηθικά επιλήψιμη και νομικά κολαστέα.

Όποιος αμφισβητεί την πολιτική που ακολουθούμε, προσφέρει κακές υπηρεσίες στον τόπο. Η αξιωματική αντιπολίτευση συχνά επικρίνει τις πολιτικές μας επιλογές. Άρα, η αξιωματική αντιπολίτευση προσφέρει κακές υπηρεσίες στον τόπο.

Όλοι οι πλανήτες φωτίζονται από τον ήλιο. Η γη είναι πλανήτης. Άρα η γη φωτίζεται από τον ήλιο.

Κανείς δε μπορεί να είναι πλούσιος και συνάμα φτωχός. Ο γείτονάς μας σίγουρα δεν είναι φτωχός, συνεπώς είναι πλούσιος.

Όποιος είναι ικανός, πετυχαίνει στη ζωή του. Άρα, και αυτός θα πετύχει. Το τραπέζιο έχει δύο πλευρές παράλληλες. Το τετράπλευρο ΑΒΓΔ δεν έχει

κανένα ζευγάρι παράλληλων πλευρών. Άρα δεν είναι τραπέζιο. Όταν βρέχει ποτίζονται οι γεωργικές καλλιέργειες. Ο αγρός του

κ.Παπαϊωάννου έχει ποτιστεί. Άρα έχει βρέξει.

Άσκηση: Να αξιολογήσετε τα παρακάτω επιχειρήματα που αναπτύσσονται με την επαγωγική μέθοδο.

Ασκεί κοπιαστική και έντονη εργασία. Θα πάθει υπερκόπωση. Όπως το οικοσύστημα στηρίζεται σε φυσικούς νόμους, που εξασφαλίζουν την

αρμονία και την ισορροπία του, όμοια και η κοινωνική λειτουργία, για να είναι εύρυθμη και ομαλή, προϋποθέτει την ύπαρξη νόμων.

Δε φυσάει καθόλου, άρα η θάλασσα είναι ακύμαντη. Ο ουρανός είναι συννεφιασμένος. Άρα θα βρέξει. Ο σημερινός καιρός μοιάζει με το χτεσινό: το πρωί είχε ζέστη και μετά

συννέφιασε. Άρα όπως χτες, έτσι και σήμερα θα βρέξει το βράδυ. Κατέχει πλήρως το γνωστικό αντικείμενο που θα διδάξει. Άρα είναι καλός

εκπαιδευτικός.16

Φροντίζει τη διατροφή του και γι’ αυτό είναι υγιής. Δεν πρόκειται να βρέξει γιατί ο ουρανός είναι ξάστερος.

Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ:

Ορισμός: Η διαφήμιση αποτελεί μορφή και μέσο άσκησης εμπορικής προπαγάνδας που επιδιώκει την προβολή ενός καταναλωτικού προϊόντος και την ενημέρωση του αγοραστικού κοινού με τέτοιο τρόπο ώστε να παρακινηθεί το δεύτερο στην αγορά του πρώτου.

Στόχοι της διαφήμισης: Να ελκύει την προσοχή του δέκτη Να προκαλεί το ενδιαφέρον του Να του δημιουργεί την επιθυμία να το αγοράσει Να τον οδηγεί στην αγορά του προϊόντος

Τεχνικές επίτευξης των στόχων αυτών Συνειρμός ιδεών (οι παραστάσεις συνδέονται μεταξύ τους κι έτσι, όταν μία

από αυτές ανακληθεί στη μνήμη του καταναλωτή, παρασέρνει μαζί της και άλλες)

Αναλυτική περιγραφή και επίδειξη των ιδιοτήτων του προϊόντος Επίκληση στην αυθεντία (ειδικοί, επιστήμονες, δημοφιλή πρόσωπα) Επίκληση στο συναίσθημα Επίκληση στη λογική Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός (μήνυμα που υποβόσκει δηλαδή

μεταδίδεται χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτό από το δέκτη. πχ: οι έξυπνοι οδηγούν Ρενώ).

Μορφές της διαφήμισης: Μήνυμα που αναπτύσσεται με άμεσο τρόπο (χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις) Αφηγηματικό μήνυμα (χρησιμοποιείται μια σύντομη ιστορία) Μήνυμα μονολόγου – διαλόγου (μαρτυρία ειδικού ή κατανωλωτή για τα

πλεονεκτήματα του προϊόντος) Μήνυμα που επεξηγεί την εικόνα (λεζάντα) Μήνυμα που στηρίζεται σε τεχνάσματα – ευρήματα Μήνυμα που προσφέρει επιχειρήματα

Γλώσσα της διαφήμισης:Σύνταξη: το διαφημιστικό κείμενο μιμείται τον προφορικό λόγο, ωστε να φαίνεται ως φυσική κι όχι ως προσχεδιασμένη επικοινωνία.Πληθωρικός λόγος: κατάχρηση επιθέτων, επιρρημάτων, συνωνύμων κτλΕλλειπτικός λόγος: παράλειψη άρθρων, ρημάτων, προθέσεων φυσικότητα, αμεσότητα στην έκφραση.ΛογοπαίγνιαΣυνθηματικός λόγος

17

Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΛΟΓΟ

Ο επιστημονικός λόγος, περιγράφει και ερευνά φαιμόμενα και θέματα συγκεκριμένου επιστημονικού τομέα, τα οποία οφείλει να ερμηνεύει και να αποδεικνύει. Στόχος του επιστημονικού κειμένου είναι, να προωθήσει την έρευνα και κατά συνέπεια, τη γνώση, να θέσει νέα ερωτήματα που προκύπτουν από τα ισχύοντα επιστημονικά δεδομένα.

Χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου

Ο επιστημονικός λόγος είναι: Περιγραφικός, ερμηνευτικός, αποδεικτικός. (προσεκτική τεκμηρίωση μιας

άποψης με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα. Απρόσωπος: επίσημο, ουδέτερο ύφος, επιστημονική ορολογία. Αντικειμενικός. Αυστηρή λογική οργάνωση του κειμένου. Λογική χρήση της γλώσσας, όχι συγκινησιακή.

Οι τρόποι πειθούς που χρησιμοποιεί είναι επίκληση στη λογική και την αυθεντία.

Τα κυριότερα γνωρίσματα του επιστημονικού λόγου είναι: Η χρήση ειδικού επιστημονικού λεξιλογίου. Προσεκτική τεκμηρίωση μιας άποψης με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα. Κριτική στάση απέναντι στη βιβλιογραφία. Σαφήνεια και ακρίβεια στη διατύπωση. Αυστηρή λογική οργάνωση του κειμένου. Οι αξιολογική κρίση και τα τεκμήρια να είναι ευδιάκριτα.

ΤΟ ΔΟΚΙΜΙΟ

Το δοκίμιο, είναι ιδιαίτερο γραμματειακό είδος του πεζού λόγου που σχετίζεται με την πειθώ. Είναι μια δοκιμή, μια απόπειρα για προσέγγιση και προβληματισμό πάνω σε θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Είναι μια σύντομη μελέτη που πραγματεύεται προβλήματα φιλολογικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά, κοινωνικά καθώς και θέματα λογοτεχνίας.

Έχει στοιχεία:του επιστημονικού λόγουτου ρητορικού (πολιτικού, δικανικού) χωρίς τον επικαιρικό του χαρακτήρατου λογοτεχνικού (επιδιώκει την αισθητική τέρψη του αναγνώστη, δεν παρακινεί απλώς σε μια ύπαρξη της στιγμής, κάνει τη στιγμή διάρκεια)

Στόχος δοκιμίουνα προβληματίσεινα θέσει ερωτήματα

18

να διδάξεινα συγκινήσεινα τέρψεινα καλλιεργήσει

Χαρακτηριστικά δοκιμίουευσύνοπτο (μικρή ως μέση έκταση)εύληπτο (= κατανοητό) και καλογραμένο (πλούσια – προσεγμένη έκφραση)ποικίλη θεματολογίαπαρακινεί τον αναγνώστη να συμμετάσχει με τη σκέψη και τη φαντασία τουσκοπός δοκιμιογράφου: α) να εκφράσει τις προσωπικές του παρατηρήσεις, σκέψεις, συναισθήματα για τη ζωή ή να περιπλανηθεί στο χώρο των ιδεών β) να αναλύσει και να ερμηνεύσει, εκλαϊκεύοντας θέματα αισθητικής, ηθικής, κοινωνικής, πολιτικής τάξης, να συγκινήσει, να τέρψει, να πείσειαπευθύνεται στη νόηση (όταν επιδιώκει να πληροφορήσει) και στο συναισθηματικό κόσμο (όταν επιζητεί να τέρψει)κινείται ανάμεσα στην επιστήμη, τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία

Η γλώσσα του δοκιμίουΟ λόγος του δοκιμίου είναι ο επιστημονικός ή ο στοχαστικός λόγος. Ακολουθεί τους κανόνες μιας λογιοτερης γραμματικής. Όσον αφορά στη σύνταξη:

σύνθετη δομή περιόδων (κυρίως υποτακτικός λόγος: δευτερεύουσες προτάσεις)αφηρημένο λεξιλόγιοπροφορικότητα στην έκφρασηοικειότητα στο ύφος

ΕΙΔΗ ΔΟΚΙΜΙΩΝ: ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ & ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ

Τα δοκίμια μπορούν να διαιρεθούν σε δύο μεγάλες κατηορίες με βάση την αντικειμενική ή την υποκειμενική σκοπιά από την οποία αναπτύσσει το θέμα ο δοκιμιογράφος. Άλλοτε, δηλαδή, το δοκίμιο είναι περισσότερο υποκειμενικό και πλησιάζει τη λογοτεχνία και άλλοτε περισσότερο αντικειμενικό και προσεγγίζει στα μη λογοτεχνικά γένη.

Στην πρώτη περίπτωση ο δοκιμιογράφος περιδιαβαίνει ελεύθερα πάνω σε ένα θέμα και εκφράζει τις προσωπικές παρατηρήσεις, εκτιμήσεις και προβληματισμούς που αντλεί από τη γενική πείρα της ζωής του.

Στη δεύτερη, αποσκοπεί να κρίνει ή να εκλαϊκεύσει επιστημονικά θέματα, διασαφηνίζοντας κάποια σημεία που δεν είναι κατανοητά, να μεταδώσει γνώσεις φιλτραρισμένες μέσα από τη δική του προσωπικότητα, να πληροφορήσει και τελικά να πείσει.

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, μπορούμε να διαίρέσουμς τα δοκίμια σε δύο βασικά είδη: σε δοκίμια με ελεύθερη οργάνωση (δοκίμια στοχασμού) και σε αποδεικτικά δοκίμια ή πειθούς.

Στα στοχαστικά δοκίμια η δομή είναι συνειρμική, χωρίς καθαρό διάγραμμα. Καθορίζεται από τη σχέση της απόδειξης, ανάμεσα στη θέση του συγγραφέα και την υποστήριξη αυτής της θέσης. Υπάρχει ένα κεντρικό θέμα με το οποίο οι επιμέρους ιδέες συνδέονται περισσότερο ή λιγότερο συνειρμικά.

Αντίθετα, στα αποδεικτικά δοκίμια υπάρχει λογική οργάνωση και η δομή τους είναι απόλυτα διακριτή: πρόλογος (εκτίθεται το θέμα και η κύρια ιδέα που

19

αποτελεί και τη θέση του δοκιμιογράφου), κύριο μέρος (προσκόμιση του διαθέσιμου υλικού για να διασαφηνιστεί η κύρια ιδέα ή να αποδειχτεί η θέση του), επίλογος (συνοπτική παρουσίαση της αποδειξης που προηγείται)

ΔΟΚΙΜΙΟΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ

1. απόδειξη θέσης ΣΚΟΠΟΣ 1. ελεύθερος στοχασμός2. λογική ΔΟΜΗ 2. συνειρμική3. αντικειμενική(επίκληση στη λογικήπροσεγγίζει τον επιστημονικό λόγο)

ΣΚΟΠΙΑ 3. υποκειμενική(επίκληση στο συναίσθημαπροσεγγίζει τη λογοτεχνία)

4. δηλωτική (= κυριολεκτικη)

ΓΛΩΣΣΑ 4.συνυποδηλωτική (=μεταφορική)

5. επίκληση στη λογική ΠΕΙΘΩ 5. επίκληση στο συναίσθημα

20