ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ...

45
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ) ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧ.ΕΤΟΣ 2012-2013 ΤΑΞΗ Α3 1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΣΧ.ΕΤΟΣ 2012-2013

Transcript of ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ...

Page 1: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ)

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΧ.ΕΤΟΣ

2012-2013

ΤΑΞΗ Α3

1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ

ΣΧ.ΕΤΟΣ 2012-2013

Page 2: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[2]

1ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-213

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ

ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΟΤΗΤΑ

(ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ)

Page 3: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[3]

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: ΤΑΞΗ Α3

ΚΕΦΑΛΑΙΑ:1. Ανταλλαγές κατά την προϊστορία και

2.Ρωμαϊκή αυτοκρατορία

ΜΑΘΗΤΕΣ:

1. Ρούτσης Παναγιώτης

2. Σαχινλί Αλέρτ Θεόδωρος

3. Σταθοπούλου Γεωργία

4. Στωικίδης Παναγιώτης

5. Σωτηρόπουλος Γειώργος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ :Μεγάλοι πολιτισμοί της μεσογείου

ΜΑΘΗΤΕΣ:

1. Πούπουζας Γεώργος

2. Σταθοπούλου Σταυρούλα – Άρτεμις

3. Τσερπές Ευστάθιος

4. Τσόκα Ρομίνα

5. Φουσιάνη Ρεβέκκα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ :Αρχαία Ελλάδα - Αποικίες

ΜΑΘΗΤΕΣ:

1. Σαμαρτζής Ευγένιος

2. Σταθοπούλου Μαρία

3. Σταυρόπουλος Δημοσθένης

4. Τόσκα Ιρισίλντα

5. Φαρμάκη Ευσταθία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ :Εποχή Μεγάλου Αλεξάνδρου – Ελληνιστική εποχή

ΜΑΘΗΤΕΣ:

1. Πετρουλάκη Ευπραξία

2. Σαραντοπούλου Όλγα

3. Σκοπέτος Μάριος

4. Τζαμπάζοβα Φαϊλιαν

5. Φράγκου Ελευθερία

6. Χούτου Ευσταθία

ΕΠΙΜΕΛΙΑ – ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΒΛΕΨΗ

Η ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ

Λάδη Ελένη

ΠΕ09 Οικονομολόγος

Page 4: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[4]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

ΟΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΚΑΝΗ ΤΗΣ

ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΑΠΟΙΚΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΕΠΟΧΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο

ΡΩΜΑΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Page 5: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[5]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Page 6: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[6]

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Με τον όρο προϊστορία εννοούμε το τμήμα εκείνο της ιστορίας που

περιλαμβάνει την ιστορία των λαών της Γης η οποία χωρίζεται στις εξής

περιόδους: Παλαιολιθική, Μεσολιθική και Νεολιθική.

Αυτές οι περίοδοι ξεκινούν από 2.5εκατομυρια π.Χ., δηλαδή το τέλος

της τελευταίας εποχής των παγετώνων και τελειώνουν το 5μιση

χιλιάδες π.Χ. Σε αυτές τις περιόδους οι άνθρωποι ζούσαν σε ένα

σύστημα αυτοκατανάλωσης και αυτάρκειας δηλαδή επιβίωναν με ό,τι

κατασκεύαζαν ή παρήγαγαν οι ίδιοι. Οι εργασίες των μελών κάθε

οικογένειας καταμεριζόντουσαν με βάση το φύλο και την ηλικία. Αυτές

οι κοινωνίες χαρακτηρίζονταν από τον πολυεπαγγελματισμό, δηλαδή το

κάθε άτομο ήξερε παραπάνω από μία τέχνη.

Page 7: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[7]

Το εμπόριο σε αυτή την εποχή γινόταν με τη χρησιμοποίηση

αντικειμένων που είχαν τη θέση του χρήματος, όπως τα δέρματα των

ζώων και όπλα.

ΑΝΤΙΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Ο όρος αντιπραγματισμός ή ανταλλακτική οικονομία ή ανταλλακτικό

εμπόριο στην οικονομολογία αναφέρεται στην οικονομία η οποία

γίνεται με την ανταλλαγή αγαθών, υλικών και άυλων, χωρίς την ανάμιξη

χρήματος. Αυτή η ανταλλαγή γίνεται με αναλογία ποσότητας και

προϊόντος.

Αυτή η οικονομία χρησιμοποιούνταν από πολλούς προκαπιταλιστικούς

πολιτισμούς. Η συνεχής εξειδίκευση των ανθρώπων που ασχολούνταν

με την οικονομία όμως είχε ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η ανάγκη για

εμπόριο. Αυτό σε συνδυασμό με το μεγάλο πλήθος των προϊόντων και

υπηρεσιών οδήγησε στην επινόηση του χρήματος.

Page 8: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[8]

ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Οι άνθρωποι στα αρχαία χρόνια πραγματοποιούσαν τις εμπορικές

συναλλαγές τους με αντιπραγματισμό σύμφωνα με το οποίο οι

παραγωγοί διαφόρων προϊόντων αντάλλασαν τα αγαθά μεταξύ τους

χωρίς την μεσολάβηση χρήματος. Αυτό συνέβαινε τουλάχιστον 100.000

χρόνια πριν, αν και κάτι τέτοιο δεν υποστηρίζεται ιστορικά.

Τελικά αναπτύχθηκε η χρήση τον χρημάτων του οποίου η αξία

εξαρτιόταν από το υλικό τους.

Μερικά παραδείγματα πολιτισμών οι οποίοι χρησιμοποίησαν το χρήμα

είναι οι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας, κατά το 3.000π.Χ., οι οποίοι

χρησιμοποίησαν το «σίγλο» ή αλλιώς «σέκελ» ως μονάδα χρήματος και

βάρους. Άλλες κοινωνίες όπως της Αμερικής, της Ασίας, της Αφρικής και

της Αυστραλίας άρχισαν να χρησιμοποιούν όστρακα ως χρήμα. Το υλικό

από τα οποία ήταν φτιαγμένα τα πρώτα χρήματα ήταν χαλκός και

σίδηρος επειδή τα συγκεκριμένα υλικά ήταν ισχυρά και

χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή όπλων.

Page 9: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[9]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΚΑΝΗ ΤΗΣ

ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ

Page 10: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[10]

Θα εξετάσουμε τις εμπορικές συναλλαγές που ανέπτυξαν οι παρακάτω

μεγάλοι πολιτισμοί:

ΜΥΚΗΝΑΙΟΙ

ΦΟΙΝΙΚΕΣ

ΧΕΤΤΑΙΟΙ

ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ

ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΟΙ

ΑΙΓΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΜΙΝΩΙΤΕΣ

ΚΥΚΛΑΔΙΤΕΣ

ΕΒΡΑΙΟΙ

Τα ερωτήματα που μας απασχόλησαν και στα οποία προσπαθήσαμε να

απαντήσουμε είναι τα εξής:

ΠΟΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΞΕΤΑΖΟΥΜΕ;

ΤΙ ΕΜΠΟΡΕΥΟΝΤΑΝ;

ΤΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΣΑΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ;

ΠΟΤΕ ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ ΝΑ ΧΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΧΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ;

ΠΟΙΟΙ ΛΑΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΙΣΧΥΡΟΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΟΔΟ;

ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΟΙ

Η Μεσοποταμία αναπτύχτηκε χάρη στα δυο ποτάμια που την διέσχιζαν,

τον Τίγρη και τον Ευφράτη. Χάρη σ’ αυτά τα δύο ποτάμια το έδαφος

έγινε πολύ εύφορο. Η κύρια ασχολία των κατοίκων της Μεσοποταμίας

ήταν η γεωργία και η άρδευση των χωραφιών. Αρκετοί ασχολήθηκαν με

Page 11: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[11]

την βιοτεχνία. Η ανάπτυξη του εμπορίου βασίστηκε στα καραβάνια που

περνούσαν συνεχώς ανοίγοντας εμπορικούς δρόμους. Μια φυλή των

Μεσοποτάμιων ήταν οι Σουμέριοι οι οποίοι ανακάλυψαν τον τροχό. Οι

Μεσοποτάμιοι έκαναν εμπόριο με τις ακτές της Αιγύπτου και της Ινδίας,

την Μ. Ασία και τον Καύκασο. Εισήγαγαν πρώτες ύλες και κυρίως

μέταλλα. Εξήγαγαν γεωργικά προϊόντα και κτηνοτροφικά αγαθά.

Β)ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ

Αναπτύχθηκαν από το 3000 μέχρι το 1075 π.Χ. Ο επικεφαλής των

εμπορικών συναλλαγών στην Αίγυπτο ήταν ο Φαραώ όποιος ήταν

επικεφαλής σε όλους τους τομείς. Περιζήτητο εμπόρευμα ήταν η ξυλεία

λογά έλλειψης δασών για την κατασκευή επίπλων, και επαύλεων.

Έκαναν εισαγωγή από τη Βύβλο στην ακτή του Λιβάνου .Μέσα

μεταφοράς ήταν τα πλοία.

Στράφηκαν νότια στη Νουβία για χρυσό, ελεφαντόδοντο, έβενο και

δέρματα ζώων πιο φιλόδοξη εμπορική αποστολή ήταν στο Πουντ, στην

ανατολική Αφρική που βρίσκεται στη σημερινή Σομαλία για λιβάνι,

μύρο και άλλες αρωματικές ρητίνες, αλλά το ταξίδι ήταν πολύ δύσκολο

κι επικίνδυνο. Τα εμπορικά ταξίδια στη Μεσόγειο στην Παλαιστίνη, στη

Φοινίκη και στην Κρήτη ήταν πολύ πιο ειρηνικά.

Page 12: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[12]

Τα προϊόντα που εισήγαγαν ήταν η ξυλεία, χαλκός, αργυρός και

ελαιόλαδο. Έκαναν εξαγωγή λιναριού, πάπυρου, παστών ψαριών,

δερμάτων βοδιών, αλάβαστρο, δημητριακά και χρυσό. Το νόμισμα τους

ήταν το τάλαντο.

Page 13: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[13]

ΦΟΙΝΙΚΕΣ

Η ανάπτυξη του εμπορίου των Φοινίκων ολοκληρώθηκε κάτω από

συγκεκριμένες συνθήκες. Η έλλειψη πεδινών εκτάσεων, η άφθονη

ποσότητα ξυλείας ,η ευνοϊκή τοποθεσία κοντά στη θάλασσα καθώς και

τα καλά λιμάνια σε εμπορικές αρτηρίες συνέβαλλαν στην εμπορική

αυτή ανάπτυξη.Eπίσης διακρίθηκαν ως μεγάλοι τεχνίτες στην

κατασκευή όπλων ,κοσμημάτων ,επίπλων , κεραμικών, γυάλινων

αγγείων και ιδιαίτερα στην κατασκευή κόκκινων υφασμάτων που τα

έβαφαν με την πορφυρά μια ουσία από τα κοχύλια που ψάρευαν. Τα

σημαντικότερα λιμάνια ήταν η Βύβλος , η Ουγκαρίτ , η Σιδώνα και η

Τυρός. Απλώθηκαν σε όλη τη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στη Μεσόγειο και

στη Σαρδηνία. Επίσης, ίδρυσαν εμπορικούς δεσμούς στη Μεσόγειο με

διάφορους λαούς.

Page 14: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[14]

Εισήγαγαν πολύτιμα μέταλλα όπως χρυσό και πρώτες ύλες και

εξήγαγαν πορφυρουχα κοχύλια. Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι είχαν

παρόμοια συμφέροντα με Έλληνες.

ΕΒΡΑΙΟΙ

Οι Εβραίοι ήταν νομάδες. Κυρία ασχολία τους ήταν η κτηνοτροφία.

Ασχολήθηκαν με τη γεωργία και με το εμπόριο όταν οργανώθηκαν σε

Page 15: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[15]

κράτος. Αντάλλασαν τα γεωργικά τους προϊόντα με ξυλεία που

προμηθεύονταν με τους Φοίνικες. Βάση της βιοτεχνικής τους

παραγωγής ήταν τα μέταλλα και οι ημιπολύτιμοι λίθοι.

ΧΕΤΤΑΙΟΙ

Οι Χετταίοι είχαν περιορισμένο εμπόριο σε σχέση με τους άλλους

λαούς. Προτού αρχίσουν να ασχολούνται με τη γεωργία ήταν ένας

νομαδικός κτηνοτροφικός λαός. Βέβαια η οικονομία τους βασίστηκε

στην βιοτεχνία και στο εμπόριο. Ίσως ήταν οι πρώτοι που

επεξεργάστηκαν το σίδηρο, τον 15ο αιώνα π.Χ. Οι εξαγωγές τους

περιείχαν χρυσό, αργυρό, κασσίτερο, χαλκό, μαλλί και μάλλινα ρούχα .

Αναπτύχτηκαν τον 14ο αιώνα π.Χ. Στο τραπεζικό τους σύστημα υπήρχε

και η πίστωση.

Page 16: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[16]

ΑΙΓΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Αναπτυχτήκαν στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ. Κέντρα τους ήταν τα

νησιά Λήμνος, Λέσβος, Θάσος και Σαμοθράκη.

Εξαιτίας του γεωγραφικού τους ανάγλυφου αναπτύχτηκε μια

γεωργοκτηνοτροφική οικονομία.

Υπήρξε μεγάλη εισαγωγή και χρήση χαλκού. Ιδιαίτερα η Λήμνος ήταν

σημαντικός σταθμός των δρόμων μεταφοράς χαλκού και αργύρου.

ΚΥΚΛΑΔΙΤΕΣ

Αναπτύχτηκαν την 3η π.Χ. χιλιετία. Η σημαντική γεωγραφική θέση που

κατείχαν (ένωναν την Ελλάδα με τη Μικρά Ασία και το νότιο με το

βόρειο αιγαίο)τους βοήθησαν να αναπτύξουν το εμπόριο και τη

ναυτιλία. Αναπτύχτηκαν χάρη στα ορυχεία χαλκού, αργύρου, μόλυβδου

και χρυσού σε ορισμένα νησιά όπως και στα λατομεία της Πάρου και

Ντουέτα μέσα μεταφοράς που χρησιμοποιούσαν ήταν μονόξυλα

κωπήλατα πλοία. Στην ανάπτυξη έπαιξαν μεγάλο ρόλο η γεωργία, η

αλιεία, η κτηνοτροφία αλλά κυρίως η βιοτεχνία.

Page 17: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[17]

Είχαν μεταφορά πρώτων υλών από τα λατομεία της Μήλου και τα

μεταλλωρυχεία των δυτικών Κυκλάδων(χρωστικές ύλες, χρωματοθηκες,

μαρμάρινα ειδώλια, ασημένια κοσμήματα και ειδή κεραμικής).

ΜΙΝΩΙΤΕΣ

Οι Μινωίτες είχαν μεγάλη εμπορική ανάπτυξη, λόγω πολλών

παραγόντων(γεωγραφική θέση, καλή μορφολογία εδάφους, ζεστό

κλίμα). το κέντρο της οικονομίας ήταν τα μέγαρα.

Εξήγαγαν μέταλλα, οψιανό και σπανιότερα έργα τέχνης. Εισήγαγαν

σπάνιες πρώτες ύλες και πολυτελή προϊόντα από ξένες χώρες(Α.

Μεσόγειος, Κύπρος, Συρία). Ανέπτυξαν την ναυτιλία για την αναζήτηση

πρώτων υλών. Μεγάλη οικονομική αξία είχαν τα υφάσματα καθώς και

τα έργα ξυλουργικής.

Page 18: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[18]

Τα νομίσματα τους ήταν τα χάλκινα τάλαντα. Σαν αποτέλεσμα όλων

αυτών αναπτύχτηκε η γραφή (Γραμμική Ά) για την καταγραφή των

προϊόντων. Η θαλασσοκρατεία των Μινωιτών οδήγησε στην Μινωική

ειρήνη (pax minoica).Η ειρήνη αυτή οδήγησε στην ανάπτυξη της

τεχνολογίας.

ΜΥΚΗΝΑΙΟΙ

Η εμπορική ανάπτυξη των Μυκηναίων άρχισε μετά το 1500 π.Χ. και

βασίστηκε στο εμπόριο. Το επίκεντρο των οικονομικών

δραστηριοτήτων ήταν τα μέγαρα. Εμπορικές σχέσεις είχαν με την

Παλαιστίνη, την Αίγυπτο, την Κάτω Ιταλία και την Σικελία. Έκαναν

εισαγωγές ελεφαντόδοντου από την Αίγυπτο και τη Συρία, χαλκού από

την Κύπρο, κασσίτερου από τη Βρετανία και την Αφγανιστάν και ορεία

κρυστάλλου από την Κύπρο.

Page 19: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[19]

Εξήγαγαν ελαιόλαδο, αρωματικά λάδια, κρασί, ξυλεία, βιομηχανικά

προϊόντα (κυρίως όπλα).Ακόμη, έκαναν ανταλλαγές μισθοφόρων και

δούλους.

Page 20: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[20]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ -ΑΠΟΙΚΙΕΣ

Page 21: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[21]

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ -ΑΠΟΙΚΙΕΣ

Στις αρχές τις 3ης χιλιετίας π. Χ. ξεκίνησε μια νέα εποχή στην ζωή των

κατοίκων. Τότε για πρώτη φορά έχουμε εισαγωγή και χρήση του

χαλκού την μακρά αυτή περίοδο , που οι αρχαιολόγοι ονόμασαν

συμβατικά εποχή του χαλκού (3000/2800-1100 π.X. ) , η πολιτιστική

εξέλιξη δεν ήταν ενιαία σε όλες της περιοχές του ελληνικού χώρου. Η

έρευνα έχει διακρίνει τους ακόλουθους πολιτισμούς : 1.του

βορειοανατολικού Αιγίου , 2. τον κυκλαδικό , 3. τον μινωικό και 4. τον

ελλαδικό ο όποιος εξελίχθηκε στη συνεχεία στον μυκηναϊκό πολιτισμό.

Η μελέτη του μυκηναϊκού πολιτισμού αποτελεί την πρώτο-ιστορική

περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Έτσι η αρχή της ελληνικής ιστορίας

ξεκινά μετά την κατάρρευση του μυκηναϊκού κόσμου, περίπου 1100π.X.

Οι πρώτοι αιώνες (11ος- 9ος αι. π .Χ) αποτέλεσαν ένα μεταβατικό

στάδιο αναστατώσεων κατά τους οποίους τα ελληνικά φύλα μετά από

συνεχείς μετακινήσεις εγκαταστάθηκαν στις δύο πλευρές του Αιγαίου.

Ο τόπος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομική τους ανάπτυξη και

στην πολιτική τους οργάνωση . Η θάλασσα αποτέλεσε πηγή ζωής και

ευνοϊκό παράγοντα για την εξάπλωση τους.

Αυτό το χρονικό διάστημα το διακρίνουμε σε τρεις περιόδους : Την

ομηρική εποχή (1100-750 π.χ.),την αρχαϊκή εποχή (750-480 π.χ.) και την

κλασική εποχή (480-323 π.χ.).

ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ(1100-750 π .Χ )

Ονομάστηκε ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι γιατί

θεωρούνταν εποχή παρακμής και δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για

αυτήν. Εν τω μεταξύ στα τέλη του 12ου αι π.Χ παρατηρήθηκε αραίωση

του πληθυσμού και έλλειψη κοινωνικής και πολιτικής συγκρότησης.

Page 22: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[22]

Αυτή η αναταραχή προκλήθηκε από την γνωστή κάθοδο των Δωριέων.

Η επικράτηση των Δωριέων είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία

δημογραφικού προβλήματος που καταπολεμήθηκε μέσα από μαζικές

μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ(11ος-9ος αι π.Χ)

Οι Αιολείς, ένα ελληνικό φύλο απ’ τη Θεσσαλία μετακινήθηκαν προς

το βορειοανατολικό Αιγαίο και εγκαταστάθηκαν στα νησιά Τένεδο και

Λέσβο αλλά και στα παράλια της Μ.Ασίας (Αιολείς).

Οι Ίωνες από την βορειανατολική Πελοπόννησο, την Αττική και την

Εύβοια μαζί με άλλα φύλα όπως Δρύοπες, Μολοσσούς, Αρκάδες,

Φωκείς κ.α. μετακινήθηκαν προς τη Σάμο, την Χίο και τις απέναντι ακτές

της Μ.Ασίας. Εκεί ίδρυσαν δώδεκα πόλεις (Πανιώνιο) με κέντρο τον Ναό

του Ποσειδώνα στο ακρωτήριο την Μυκάλης. Αργότερα ολόκληρη η

δυνατή η δυτική ακτή της Μ.Ασίας έγινε γνωστή με το όνομα Ιωνία.

Οι Δωριείς ήταν μάλλον οι πρώτες ομάδες που ήρθαν σε επαφή με την

θάλασσα. Από την Λακωνία, την Επίδαυρο, και την Τροιζήνα

εγκαταστάθηκαν στη Μήλο , τη Θήρα , την Κρήτη , στην Ρόδο, στην Κω

και στις νοτιοδυτικές ακτές της Μ.Ασίας.

Στην Βόρεια Ελλάδα ιδρύθηκαν πολλές αποικίες κυρίως στην περιοχή της Χαλκιδικής αλλά και στην περιοχή της Θράκης. Η Χαλκιδική αποικίστηκε από Ευβοείς, κυρίως από την Χαλκίδα. Στις αποικίες αυτές όφειλε το όνομά της. Σημαντικότερες αποικίες των Ευβοέων στην Χαλκιδική ήταν η Όλυνθος(στον αποικισμό της συμμετείχαν και Αθηναίοι)η Τορώνη, η Μένδη, η Σερμύλη, η Άφυτις και οι Κλεώνες στην χερσόνησο του Άθου. Άλλες σημαντικές αποικίες στην Χαλκιδική ήταν η Άκανθος, αποικία που ίδρυσαν άποικοι από την Άνδρο και η Ποτίδαια (αποικία της Κορίνθου). Στην περιοχή της Θράκης οι περισσότερες αποικίες ιδρύθηκαν από Ίωνες από τα παράλια της Μικράς Ασίας. Σημαντικότερες αποικίες ήταν η Μαρώνεια και τα Άβδηρα . Οι Μιλήσιοι ίδρυσαν επίσης στα στενά του Ελλήσποντου τις πόλεις Άβυδος και Καρδία και στην Προποντίδα την Ραιδεστό. Οι Σάμιοι αποίκισαν το νησί της Σαμοθράκης, γεγονός στο οποίο οφείλει το όνομά της. Τέλος

Page 23: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[23]

οι Πάριοι αποίκησαν την Θάσο με αρχηγό οικιστή τον πατέρα του ποιητή Αρχίλοχου. Οι ελληνικές αποικίες εξαπλώθηκαν μέχρι την Ισπανία και την βόρεια Αφρική. Στην Βόρεια Αφρική, στην χερσόνησο της Κυρηναϊκής άποικοι από την Θήρα, ίδρυσαν την Κυρήνη, που εξελίχθηκε σε πολύ ισχυρή πόλη της περιοχής. Άλλες αποικίες στην Κυρηναϊκή που αποτέλεσαν αργότερα μαζί με την Κυρήνη την Κυρηναϊκή Πεντάπολη ήταν η Βάρκη, οι Ευεσπερίδες (στην θέση της σημερινής Βεγγάζης), η Ταύχειρα και η Απολλωνία. Στην βόρεια πλευρά της Μεσογείου οι Φωκαείς, ίδρυσαν στις ακτές της Γαλλίας την Μασσαλία. Η Μασσαλία με την σειρά της έγινε βάση για την ίδρυση ακόμα πιο απομακρυσμένων αποικιών στην περιοχή της Ισπανίας. Η Φώκαια ίδρυσε επίσης στην Κορσική την πόλη Αλαλία και στην Σαρδηνία την Ολβία. Οι Φωκαείς έφτασαν μέχρι τις ακτές της Ιβηρικής χερσονήσου. Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, ένας τοπικός βασιλιάς προσκάλεσε τους Φωκαείς να ιδρύσουν μία αποικία στην περιοχή και τους παρείχε χρηματική βοήθεια για την οχύρωση της πόλης. Οι Φωκαείς στην περιοχή αυτή ίδρυσαν το Εμπόριο και αργότερα το ακόμα πιο απομακρυσμένο Ημεροσκοπείον. Κατά τα μέσα του 7ου αιώνα ιδρύθηκε και η μοναδική ελληνική αποικία στην Αίγυπτο, η Ναύκρατη. Ο Φαραώ Ψαμμήτιχος Α΄ της Αιγύπτου παραχώρησε σε Μιλήσιους εμπόρους μία έκταση στις όχθες του Νείλου για να ιδρύσουν έναν εμπορικό σταθμό , ο οποίος εξελίχθηκε σε ακμάζουσα πόλη μέχρι την Περσική εισβολή στην Αίγυπτο το 525 π.Χ.

Page 24: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[24]

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Η οικονομία της αρχαίας Ελλάδας ήταν κατά βάση γεωργική ενώ το

εμπόριο διεξαγόταν τοπικά, μεταξύ των κατοίκων της ίδιας

πόλης και των γειτονικών της. Τα μέλη κάθε οικογένειας μαζί με άλλα

άτομα που εξαρτιόταν οικονομικά από την οικογένεια, αποτελούσαν

έναν οίκο και διεξήγαγαν όλες τις παραγωγικές εργασίες. Όταν

παρουσιαζόταν έλλειψη αγαθών το αντιμετώπιζαν με ανταλλακτικό

εμπόριο μεταξύ των οίκων, με ανταλλαγή δώρων, με τον πόλεμο και την

πειρατεία. Το βόδι, τα δέρματα ζώων, τα μέταλλα και ακόμα οι δούλοι

αποτελούσαν μέτρο για την αξιολόγηση των ανταλλασσόμενων

αγαθών. Υπήρχαν βέβαια και πόλεις με καθαρά εμπορικό χαρακτήρα

όπως η Ρόδος, η Δήλος κτλ ή και με βιομηχανικό, όπως η Κόρινθος, η

Αίγινα και τα Μέγαρα. Αλλά μόνο ο Πειραιάς είχε ανεπτυγμένους όλους

ταυτόχρονα τους κλάδους του εμπορίου και της βιομηχανίας και

μάλιστα σε βαθμό μεγαλύτερο από όλες τις άλλες πόλεις. Οι κύριοι

βιομηχανικοί κλάδοι που αναπτύχθηκαν στον Πειραιά ήταν

τέσσερις: η ναυπηγική, η αγγειοπλαστική, η υφαντουργία και

η επεξεργασία μετάλλων για πολεμικούς κυρίως σκοπούς .Στα τέλη της

ομηρικής εποχής εμφανίστηκε μία οικονομικοκοινωνική κρίση η οποία

αντιμετωπίστηκε με την δημιουργία οργανωμένων πόλεων -κρατών και

με την ίδρυση αποικιών (2ος ελληνικός αποικισμός ). Η οικονομική

κρίση σε ευρύτερο οικονομικό χώρο αντιμετωπίστηκε με την ανάπτυξη

του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα. Το εμπόριο μετά την κοπή

και τη χρήση του νομίσματος απέκτησε εμπορευματοχρηματικό

χαρακτήρα. Το νόμισμα τώρα γίνεται το κυρίαρχο μέσο συναλλαγής.

Οι Έλληνες διέδωσαν από την Ισπανία μέχρι την μαύρη θάλασσα την

χρήση νομίσματος. Πάνω σε αυτά εικονογράφησαν ήρωες , θεούς , ζωα

, φυτά κλπ . Έκοψαν νομίσματα από άργυρο, ενώ στα τέλη του 5ου

αιώνα κυκλοφόρησαν και χάλκινα νομίσματα .

ΑΙΓΙΝΑ

Η πρώτη πόλη-κράτος που έκοψε δικά της νομίσματα . Από νωρίς

στράφηκαν στη θάλασσα και γρήγορα έγιναν από τους μεγαλύτερους

Page 25: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[25]

εμπόρους της Μεσογείου. Το 560 π. Χ έκοψαν τα πρώτα δικά τους

αργυρά νομίσματα . Στο νόμισμα της , οι γνωστοί στατήρες της Αίγινας

αναπαριστούν την χελώνα αρχικά τη θαλάσσια και μετά την χερσαία .

Λίγο αργότερα έβγαλε και η Αθήνα δικό της νόμισμα , τα περίφημα

τετράδραχμα με την θεά Αθηνά και την γλαύκα.

ΚΟΡΙΝΘΟΣ

Τον ίδιο καιρό η Κόρινθος εμπνέεται από την μυθολογία και απεικονίζει

τον Πήγασο πάνω στα νομίσματα .

Η εικονογράφηση που επιλέγουν οι τρεις πόλεις προσδίδει και την

ονομασία των νομισμάτων . Οι ‘’χελώνες’’ της Αίγινας , οι ‘’πώλοι’’ της

Κορίνθου και οι ‘’γλαύκες’’ της Αθήνας.

Page 26: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[26]

Το αθηναϊκό τετράδραχμο ήταν το πιο διαδεδομένο νόμισμα στην

ακμή της Αθήνας τον 5ο αι. π. Χ μέχρι την εποχή του Μ .Αλεξάνδρου

χρησιμοποιήθηκε για τις συναλλαγές σε όλο τον ελληνικό κόσμο.

Κατά τον 6ο αι. δημιουργήθηκαν οι πρώτες τράπεζες λόγο των

νομισμάτων στην αρχαιότητα. Οι τράπεζες είναι ένας από τους

βασικούς παράγοντες για τη ελεύθερη οικονομία. Ο όρος ΄΄τράπεζα΄΄

προέρχεται από την αρχαιότητα όταν μιλάμε γι ’αυτούς που έκαναν

εμπορικές συναλλαγές τις οποίες έκαναν πάνω σε ένα τραπέζι ή μία

τράπεζα .Αυτό το τραπέζι είναι που έδωσε το όνομα. Ο θεσμός της

πόλης κράτους είχε ως αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλών ανεξάρτητων

κρατών, όπου το καθένα έκοβε τα δικά του νομίσματα. Η κυκλοφορία

τόσων πολλών νομισμάτων δυσκόλευε εξαιρετικά τις διάφορες

εμπορικές συναλλαγές. Από πάρα πολύ νωρίς, ορισμένοι ιδιώτες

κατείχαν σε αρχαία ελληνικά ιερά κάποια ποσά για φύλαξη.

Το φαινόμενο αυτό έγινε πιο έντονο κυρίως σε περιόδους αναταραχών

και πολεμικών συρράξεων. Η ιερότητα και το απαραβίαστο των ορίων

των ιερών ήταν πολύ σεβαστά εκείνη την εποχή, επομένως τα χρήματα

αυτά είχαν την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια. Έτσι σιγά σιγά στα ιερά

συσσωρεύονταν όλο και περισσότερα ποσά. Οι καταθέσεις χρημάτων

στα ιερά, περιορίστηκε λόγω κάποιον ατόμων που άρχισαν να

προσελκύουν τα χρήματα αυτά, αυξάνοντας έτσι το κεφάλαιο τους

επειδή αύξαναν τους τόκους πράγμα το οποίο δεν έκαναν τα ιερά.

Page 27: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[27]

Έτσι πολύ γρήγορα και τα ιερά υποχρεώθηκαν να καθιερώσουν τόκους

για τις καταθέσεις αλλά παρ’ όλα αυτά βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση.

Οι ‘’ιερές τράπεζες’’ για οποιαδήποτε σοβαρή δραστηριότητα έπρεπε

να έχουν την έγκριση των αρχών της πόλης , στην οποία άνηκαν τα ιερά.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το χάσιμο χρόνου πράγμα το οποίο έκανε

τους καταθέτες και ως δανειολήπτες να καταφεύγουν στους τραπεζίτες

ή σε μεμονωμένα άτομα.

Page 28: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[28]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

EΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Page 29: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[29]

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ Β΄ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Μια νέα εποχή για τον αρχαίο κόσμο ξεκινά με την άνοδο του Φιλίππου του Β’ στο θρόνο της Μακεδονίας. Από το 359 π.χ. έως το 336 π.χ. κατάφερε να επεκτείνει τα όρια του κράτους του και να γίνει η σπουδαιότερη δύναμη στον ελλαδικό χώρο. Είχε στον έλεγχό του τα μεταλλεία στη Μακεδονία και στη Θράκη(ιδιαίτερα τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου στη περιοχή του Παγγαίου) και έτσι προχώρησε στην έκδοση χρυσών, αργυρών και χάλκινων νομισμάτων σε μεγαλύτερες ποσότητες από τους προκατόχους του. Κατάφερε έτσι να ξεπεράσει τα έσοδα κάθε άλλης ελληνικής πόλης - κράτους (εκτός ίσως της Αθήνας). Εξέδωσε νομίσματα σε χρυσό, σε άργυρο και σε χαλκό.

Είχαν ως εμπροσθότυπο την κεφαλή του Δία και στην άλλη όψη απεικονιζόταν ο Φίλιππος έφιππος. Η κοπή χρυσού νομίσματος άρχισε γύρω στο 345 π.Χ.

Κατάφερε έτσι να δημιουργήσει μια ισχυρή οικονομία. Τα νομίσματα του Φιλίππου εκτόπισαν σταδιακά τους περσικούς δαρεικούς και συνέχισαν να εκδίδονται ακόμα και μετά τον θάνατό του.

Page 30: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[30]

Κυκλοφορούσαν ευρέως στον ελλαδικό χώρο, τη Μικρά Ασία και τα βαλκάνια.

ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 336-323 π.Χ.

Ο Μέγας Αλέξανδρος συνέχισε το έργο του πατέρα του, του Φιλίππου του Β’ και δημιούργησε μια τεράστια αυτοκρατορία που εκτεινόταν από την Μακεδονία μέχρι τα βάθη της Ανατολής.

Η ρευστοποίηση μέρους από τα αμύθητα πλούτη των Αχαιμενιδών που περιήλθαν στην κατοχή του έφεραν μεγάλες αλλαγές στις οικονομικές συνήθειες του ελληνικού κόσμου.

Εφάρμοσε ενιαία νομισματική πολιτική στο αχανές κράτος του. Επέβαλε την έκδοση ίδιων τύπων νομισμάτων από πολλά νομισματοκοπεία. Εντυπωσιακά μεγάλες ποσότητες αλεξανδρινών νομισμάτων κατέκλυσαν τις αγορές τις Ανατολικής Μεσογείου.

Στην πρόσθια όψη των χρυσών νομισμάτων απεικονίζεται η θεά Αθηνά και στην οπίσθια όψη υπάρχει παράσταση της νίκης.

Στα ασημένια νομίσματα υπάρχει η κεφαλή του Ηρακλή στον εμπροσθότυπο και ο Δίας στου θρόνο του στον οπισθότυπο.

Page 31: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[31]

Τα νομίσματα αυτά ήταν αποδεκτά ταυτόχρονα και από του Ελληνες αλλά και από τους λαούς της Ανατολής.

. Δημιούργησε φορολογικές περιφέρειες με περισσότερες από μία σατραπείες και οι θησαυροί που συγκεντρώνονταν μετατρέπονταν σε χρυσό νόμισμα. Προώθησε το σύστημα της νομισματικής οικονομίας, εφάρμοσε ενιαίο νομισματικό σύστημα στην απέραντη αυτοκρατορία, κοινή πολιτική και κοινό τρόπο συναλλαγών.

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ

Πέρσες, Σκύθες και Κινέζοι για πολλούς αιώνες διεξήγαγαν αγώνες για το ποιός θα ελέγχει τους δρόμους του εμπορίου και τις συναλλαγές των εμπορευμάτων ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή.

Τον 6ο αιώνα π.Χ. οι Πέρσες:

α) κυριάρχησαν προς τις Πύλες του θαλάσσιου εμπορίου

β) κατέλαβαν την Ινδία και έδιωξαν τους Σκύθες

γ) μονοπώλησαν τις συναλλαγές τους με τους Κινέζους στην ανατολή.

H Ελληνική παρουσία στο Αιγαίο και στη Μαύρη Θάλασσα αποτέλεσε εμπόδιο στην περσική παγκοσμιοποίηση του εμπορίου. Για πολλές δεκαετίες συνεχίζονται οι επιθέσεις των Περσών κατά των Ελλήνων για την κατάκτηση χερσαίων και θαλάσσιων διαδρομών προς τις δυτικότερες χώρες από τις οποίες η Ελλάδα αντλούσε πρώτες ύλες και εξήγαγε δικά της προϊόντα. Ο Μέγας Αλέξανδρος έγινε γνωστός ως

Page 32: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[32]

ένας καλός στρατηλάτης όμως ήταν εξίσου καλός και στα οικονομικά. Απέδειξε ότι μπορούσε να τα διαχειριστεί άριστα.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΟ

Τα περισσότερα έξοδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι το 331 π.χ. αφορούσαν τα εξής:

α) μισθοδοσία στρατού

β) συντήρηση εξοπλισμού-πολιορκητικών μηχανών

γ) δημιουργία στόλου

δ) επισιτισμό

ε) μεταφορές

στ) υγειονομική περίθαλψη

Η μισθοδοσία του στρατού ήταν μία από τις σημαντικότερες δαπάνες και καθοριζόταν από το στρατιωτικό μισθολόγιο. Από πληροφορίες ιστορικών μαθαίνουμε ότι το ύψος του μισθού των στρατιωτών ήταν 1-2 δραχμές ημερησίως. Ο μισθός των ιππέων ήταν 300 δραχμές μηνιαίως ενώ των Μακεδόνων φαλαγγιτών 100 δραχμές . Για τους μισθοφόρους υπήρχαν και επιπλέον οικονομικά κίνητρα. Το κόστος της ετήσιας μισθοδοσίας ήταν 4.000-7.000 τάλαντα.

Page 33: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[33]

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Αμέσως μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου προέκυψε έντονο το πρόβλημα της διαδοχής. Αμέσως εκδηλώθηκαν διασπαστικές τάσεις στην αυτοκρατορία που πήραν τη μορφή εξεγέρσεων, απελευθερωτικών πολέμων και συγκρούσεων για τη διαδοχή. Οι συγκρούσεις μεταξύ των στρατηγών του Μεγάλου Αλεξάνδρου κράτησαν είκοσι χρόνια και είχαν σαν αποτέλεσμα το διαμελισμό της αυτοκρατορίας σε επιμέρους βασίλεια.

Ο ελληνιστικός κόσμος Έλληνες και αλλοεθνείς, λειτούργησαν μέσα σε ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα. Δηλαδή κοινό νομισματικό σύστημα, κοινή δημοσιονομική πολιτική και κοινό τρόπο συναλλαγών.

Οι βασιλείς ήταν κάτοχοι όλης της γης και του μεγαλύτερου μέρους της παραγωγής. Η πλούσια γεωργική παραγωγή και η ανταλλαγή των παραγόμενων αγαθών μεταξύ των βασιλείων άνοιξαν νέους ορίζοντες στο εμπόριο. Δημιουργήθηκαν τράπεζες και χρησιμοποιήθηκαν επιταγές.

Όσοι ασχολήθηκαν με το εμπόριο και τις τραπεζικές επιχειρήσεις διαμόρφωσαν μια προνομιούχο τάξη (αστική) που απαρτίζονταν κυρίως από Έλληνες και λίγους ελληνίζοντες γηγενείς. Μέσα σε αυτό το σύστημα οικονομικών σχέσεων ευνοήθηκε η ανάπτυξη της δουλείας.

Το κέντρο βάρους μετατοπίστηκε από τη μητροπολιτική Ελλάδα στις μεγαλουπόλεις της Ανατολής: Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια, Πέργαμο και άλλες. Αυτές αποτέλεσαν τα μεγάλα διοικητικά οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του ελληνιστικού κόσμου.

Στον ελλαδικό χώρο κάποιες πόλεις κράτη (Αθήνα, Σπάρτη, Ρόδος, Δήλος κτλ) κατάφεραν να διατηρήσουν την αυτονομία τους. Άλλες περιοχές για να διατηρήσουν την αυτονομία τους αναγκάστηκαν να οργανωθούν σε ομοσπονδίες όπως συνέβη με τους Αιτωλούς και τους κατοίκους της Αχαΐας.

Page 34: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[34]

ΤΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Ιδρυτής του ήταν ο Πτολεμαίος, στρατηγός του μεγάλου Αλεξάνδρου. Εκτός από την Αίγυπτο περιελάμβανε την περιοχή της Κυρηναϊκής (Λιβύη), την Κύπρο που ήταν και η ναυτική βάση του βασιλείου και η νότια περιοχή της Συρίας.

Οι Πτολεμαίοι όφειλαν την εξουσία τους στον καλά οργανωμένο στρατό και στόλο. Όφειλαν την οικονομική ανάπτυξη της Αιγύπτου στο οργανωμένο και ελεγχόμενο εμπόριο και στην φορολόγηγή του. Υποστήριζαν με όλα τα μέσα την ανάπτυξη του εμπορίου, γι' αυτό η Αλεξάνδρεια εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Μεσογείου. Το βασίλειο της Αιγύπτου άκμασε τον 3Ο αιώνα π.χ. αλλά αργότερα η ισχύς του εξασθένησε μέχρι την υποταγή του στους Ρωμαίους το 31 π.χ.

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ

Ιδρύθηκε από τον Σέλευκο στρατηγό του μεγάλου Αλεξάνδρου. Είχε μεγάλη έκταση, εξαπλωνόταν από τον ινδό ποταμό μέχρι την μεσόγειο και από τον Καύκασο μέχρι τον Περσικό κόλπο και την Αραβία. Κέντρο του βασιλείου ήταν η Συρία. Σπουδαίο οικονομικό και πνευματικό κέντρο αποτέλεσε η πρωτεύουσα Αντιόχεια.

Page 35: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[35]

Το βασίλειο τον Σελευκιδών κατά τον 3ο αιώνα π.χ. είχε πλούσια οικονομία, η οποία βασιζόταν στην γεωργία και στο χερσαίο εμπόριο. Από κει περνούσαν όλοι οι εμπορικοί δρόμοι των καραβανιών που ένωναν τις αγορές της Ανατολής με τη Μεσόγειο. Το βασίλειο άρχισε να παρακμάζει από τις αρχές του 2ου αιώνα π.χ.

ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Στη μητροπολιτική Ελλάδα ο θεσμός της βασιλείας είχε τις ρίζες του στη φυλετική οργάνωση του κράτους και είχε χαρακτήρα εθνικό. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν τα βασίλεια της Μακεδονίας και της Ηπείρου.

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Η έκτασή του ήταν περιορισμένη κυρίως στο χώρο της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και σε περιοχές της νότιας Ελλάδας. Είχε πολιτισμική ομοιογένεια και η οργάνωσή της βασιζόταν στην κοινή καταγωγή των κατοίκων. Ο βασιλιάς ήταν ο κύριος κάτοχος της γης, των δασικών εκτάσεων και των ορυχείων.

ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Έφτασε στη μεγαλύτερη ισχύ όταν στο θρόνο ανέβηκε ο Πύρρος ένας ηγέτης με πολλές ικανότητες και μεγάλα σχέδια, που επιχείρησε να κυριαρχήσει στη Δύση.

ΠΟΛΕΙΣ - ΚΡΑΤΗ

Η πόλη-κράτος βρισκόταν σε παρακμή αυτή την περίοδο. Οι πόλεις-κράτη απορροφήθηκαν από τα ελληνιστικά βασίλεια, ενώ άλλες συγκρότησαν ομοσπονδιακά κράτη όπως ήταν οι συμπολιτείες. Ορισμένες πόλεις-κράτη διατήρησαν την αυτονομία τουςόπως η Αθήνα, η Σπάρτη, η Ρόδος και η Δήλος.

Η Ρόδος μεγάλο εμπορικό κέντρο λόγω της γεωγραφικής θέσης και της ναυτικής της δύναμης. Τη διακυβέρνησή της την είχαν ουσιαστικά πλούσιοι έμποροι και τραπεζίτες.

Page 36: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[36]

Η Δήλος εξελίχθηκε σε οικονομικό κέντρο λόγω του ιερού χαρακτήρα που είχε το νησί και της γεωγραφικής του θέσης.

Η παρακμή Αθηναϊκής ναυτικής ισχύος στα τέλη του 4ου αιώνα οδήγησε τη Δήλο στη σφαίρα επιρροής των βασιλέων της Μακεδονίας. Χαρακτηριστικά δείγματα εμπορικής δραστηριότητας αυτής της περιόδου είναι τα εξής:

α) δημιουργία δημόσιων και ιδιωτικών τραπεζών

β) αναγνώριση του λιμανιού της Δήλου ως σπουδαίου σταθμού τουυ διαμετακομιστικού εμπορίου της Ανατολικής Μεσογείου.

ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Ο θεσμός της πόλης-κράτους αποδυναμώθηκε και οι βασιλείς της Μακεδονίας επιδίωξαν να επεκταθούν προς το νότο. Αυτές ήταν οι αιτίες που οδήγησαν τις πιο απομονωμένες πόλεις κράτη να προχωρήσουν στη δημιουργία ομοσπονδιακών κρατών.

Με βάση αυτό το πολιτειακό σχήμα που χρησιμοποίησαν κυρίως οι Αιτωλοί και οι Αχαϊκές πόλεις της Πελοποννήσου δημιουργήθηκαν η Αιτωλική και η Αχαϊκή συμπολιτεία.

Page 37: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[37]

Η Αιτωλική συμπολιτεία περιλάμβανε όλες τις πόλεις τις κεντρικής Ελλάδας από το Μαλλιακό ως τον Κορινθιακό κόλπο. Όλες οι πόλεις είχαν κοινό νόμισμα, τα ίδια μέτρα και σταθμά.

Page 38: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[38]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο

ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

Page 39: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[39]

Ρωμαϊκή εποχή

Ένας από τους πρώτους λαούς που εγκαταστάθηκαν στην ιταλική

χερσόνησο ήταν οι Ετρούσκοι. Έφτασαν στην περιοχή περίπου την ίδια

περίοδο με τους Έλληνες, δηλαδή τον 8ο αιώνα π.Χ . Αυτό τους έφερε σε

επαφή με τους Αρχαίους Έλληνες και έτσι δημιουργήθηκαν ανάμεσα

στους δύο λαούς πολιτιστικές και εμπορικές σχέσεις, κάτι το οποίο

αποδείχτηκε και ύστερα από ανασκαφές.

Όταν κυριάρχησαν στο Λάτιο, ίδρυσαν τη Ρώμη και στη συνέχεια

προχώρησαν στη δημιουργία σημαντικών έργων. Τέτοια ήταν κυρίως

εγγειοβελτιωτικά έργα όπως αποξήρανση ελών στις γύρω περιοχές και

αρδευτικά έργα. Ωστόσο τον 6ο αιώνα π.Χ οι Έλληνες τους εκτόπισαν

από την περιοχή και στη συνέχεια υποτάχθηκαν στους Ρωμαίους. Έτσι ο

Ρωμαϊκός πολιτισμός βασίστηκε απ’ όσο καταλαβαίνουμε στον

ετρουσκικό και ελληνικό πολιτισμό.

Η ρωμαϊκή κοινωνία χαρακτηριζόταν από την επεκτατική πολιτική

της. Η οικονομία βασιζόταν κυρίως στην κατανάλωση παρά στην

παραγωγή. Προκειμένου να καλυφθούν οι καταναλωτικές ανάγκες της

κοινωνίας, κάτι το οποίο ήταν αδύνατον μόνο με τους πόρους της

αυτοκρατορίας, αξιοποιήθηκαν άλλες δυνατότητες, μερικές εκ των

οποίων ήταν η κατάκτηση εδαφών, καταλήστευση του πλούτου και η

επιβολή βαριάς φορολογίας στους υπόδουλους λαούς! Για την επίτευξη

Page 40: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[40]

αυτών των στόχων ήταν απαραίτητη η ύπαρξη ισχυρού στρατού και

καλά οργανωμένης κεντρικής εξουσίας. Για να οργανωθεί η κεντρική

εξουσία απαιτήθηκε ένα μακροσκελές νομοθετικό έργο, το οποίο

πραγματοποιήθηκε και έχει επιρροή μέχρι και την σημερινή εποχή στα

νομικά συστήματα όλων των χωρών. Για την υποβοήθηση του στρατού

υλοποιήθηκαν έργα υποδομής.

Η ρωμαϊκή κοινωνία κατά την περίοδο της βασιλείας

συγκροτείται από τρεις τάξεις: 1) Τους πατρίκιους 2) Τους πελάτες 3)

Τους πλειβίους

Η Ρώμη ξεκίνησε την ιστορία της ως βασίλειο και, μετά την

εκδίωξη του βασιλιά, συνέχισε ως δημοκρατικό κράτος (πόλη). Ύστερα

εξελίχθηκε η δημοκρατία και έγινε μία εκτεταμένη στρατιωτική

δικτατορική αυτοκρατορία, της οποίας τα εδάφη έφταναν, από τα

σύνορα της Περσίας μέχρι τη Βρετανία και από την κεντρική Γερμανία

μέχρι τη Βόρεια Αφρική. Αρχικά κατακτήθηκε, μεταξύ 380 και 200 π.Χ η

ιταλική χερσόνησος , μαζί της και οι πόλεις της «Μεγάλης Ελλάδας» στη

νότια Ιταλία. Μεταξύ 200 και 44 π.Χ. ακολούθησαν η ίδια Ελλάδα ,οι

ακτές της Αδριατικής (Σημερινή Αλβανία μέχρι την Κροατία),η Μικρά

Ασία, ένα μεγάλο μέρος της βόρειοαφρικανικής ακτής, η Ολλανδία και η

Γαλλία, μέχρι τον ποταμό Ρήνο. Μετέπειτα σ’αυτές τις κατακτήσεις

προστέθηκαν ένα μέρος της κεντρικής Ευρώπης (σημερινή Γερμανία) ,

η Βρετανία και η ανατολική ακτή της Ιρλανδίας.

Πολιτική Οργάνωση

Στην περίοδο της βασιλείας αρχηγός του κράτους ήταν ο βασιλιάς,

ο οποίος ήταν παράλληλα θρησκευτικός αρχηγός, ηγέτης του στρατού

και ανώτατος δικαστής.

Page 41: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[41]

Οι βασιλικές δικαιοδοσίες ελέγχονταν από δύο σώματα: 1) Η σύγκλητος

2) Η εκκλησία του λαού.

1) Η σύγκλητος ήταν ο θεματοφύλακας των εθίμων και των

παραδόσεων της Ρώμης.

2) Η εκκλησία ήταν η συγκέντρωση όλων των πατρικίων και των

πελατών. Επίσης, επικύρωνε ή απέρριπτε τις αποφάσεις του

βασιλιά.

Οικονομία

H Αρχαία Ρώμη κατείχε τις τεράστιες εκτάσεις γης, με

αμέτρητους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους. Για αυτό το λόγο, η

οικονομία του κράτους στηρίχτηκε στον αγροτικό τομέα και στο

εμπόριο. Η ελεύθερη διακίνηση αγροτικών προϊόντων άλλαξε το ιταλικό

τοπίο, και μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ., τεράστιες κτηματικές εκτάσεις που

παρήγαγαν σταφύλια κι ελιές παραγκώνισαν τους μικροκαλλιεργητές,

οι οποίοι δεν είχαν τα μέσα να χτυπήσουν την τιμή των εισαγόμενων

σιτηρών. Η προσάρτηση της Αιγύπτου, της Σικελίας και της Τυνησίας

στη Βόρειο Αφρική παρείχε στο ρωμαϊκό κράτος συνεχή εισροή σιτηρών

ενώ αντίθετα, η ιταλική χερσόνησος έκανε εξαγωγές λαδιού και

Page 42: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[42]

κρασιού. Η εναλλαγή καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι ήταν συνήθης

πρακτική, ωστόσο η παραγωγικότητα των αγρών ήταν χαμηλή, περίπου

ένας τόνος ανά εκτάριο γης.

Η βιοτεχνία και οι κατασκευές ήταν κλάδοι περιορισμένοι.

Αντιθέτως, η εξόρυξη πετρωμάτων , η οποία παρείχε τα βασικά δομικά

υλικά των κτισμάτων της εποχής κατείχε εξέχουσα θέση στην ρωμαϊκή

οικονομία. Όσον αφορά την βιοτεχνία, την αποτελούσαν μικρά

εργαστήρια στα οποία εργαζόταν μόλις μερικές δωδεκάδες εργατών.

Στις απαρχές της δημοκρατικής περιόδου κυριαρχούσε η μικρή

ιδιοκτησία και η αμειβόμενη εργασία. Ωστόσο, η προαναφερθείσα

επεκτατική πολιτική της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας παρείχε στην

οικονομία πληθώρα σκλάβων σε προνομιακές τιμές. Οι σκλάβοι

αποτελούσαν κατά προσέγγιση το 20% της κοινωνίας και το 40% του

πληθυσμού της Ρώμης. Ωστόσο, όταν σταμάτησαν οι κατακτήσεις η τιμή

των δούλων αυξήθηκε, με αποτέλεσμα η εργασία με μισθό να είναι πιο

συμφέρουσα της συντήρησης σκλάβων.

Αν και το ανταλλακτικό εμπόριο ήταν ανεπτυγμένο ακόμα και

στην συλλογή φόρων, η Ρώμη είχε ένα ισχυρό νομισματικό σύστημα. Σε

όλη την ρωμαϊκή επικράτεια κυκλοφορούσαν ρωμαϊκά νομίσματα, τα

οποία ήταν φτιαγμένα από πολύτιμα μέταλλα. Αξιοσημείωτο είναι ότι

τέτοια νομίσματα βρέθηκαν ακόμη και στην Ινδία.

Page 43: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[43]

Τα ασσάρια ήταν τα πρώτα χάλκινα νομίσματα που

χρησιμοποιήθηκαν στη Ρώμη. Ήταν χάλκινα και είχαν την συμβολική

αξία μιας ρωμαϊκής μονάδας βάρους χαλκού, αλλά ζύγιζαν λιγότερο.

Έτσι η ανταλλακτική αξία των νομισμάτων αυτών ήταν μεγαλύτερη της

πραγματικής αξίας τους ως μέταλλο.

Αργυρό δηνάριο περιόδου Ιουλίου Καίσαρος (46 π.Χ.)

Αργυρό δηνάριο Αδριανού (117-138 μ.Χ.)

Page 44: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[44]

Χρυσός aureus του Αδριανού

Επειδή οι ρωμαϊκές οδοί δεν ήταν κατάλληλες για τροχούς

έκαναν ανάρπαστα τα άλογα καθώς και τα άλλα υποζύγια τα οποία

χρησίμευαν κυρίως στην σύνδεση στρατιωτικών εγκαταστάσεων παρά

αγορών.

Page 45: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

[45]

ΠΗΓΕΣ

1. ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ

«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ»

Τάξη Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

2. ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ»

Τάξη Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

3. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

4. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ