Το μπαρόκ στη Φλάνδρα, την Ολλανδία, τη Γαλλία. Βερμέερ, Χαλς, Ρέμπραντ, Ρούμπενς, Πουσέν, Λορέν

Jan Vermeer (1632-1675)Η μυστηριώδης ζωγραφική του Jan Vermeer (1632-1675). Πενιχρά βιογραφικά στοιχεία συνθέτουν την τελείως φασματική προσωπικότητά του. Σκηνές εσωτερικών, ιδιότυπος φωτισμός, έμφαση στη λεπτομέρεια. Χρήση της camera obscura για την απόδοση των λεπταίσθητων δεδομένων στα θέματά του. Ευάριθμοι πίνακες, ζητήματα γνησιότητάς τους.

Μυστηριώδες πρόσωπο, δε γνωρίζουμε πολλά γι’ αυτόν. Είναι μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Η καλλιτεχνική του δημιουργία είναι πολύ περιορισμένη, οι μελετητές υπολογίζουν 34 ή 35 έργα. Υπάρχει καθαρότητα και φωτεινότητα στη σύνθεσή του και μεγάλη αφοσίωση στη λεπτομέρεια. Έχει εμμονή με τους χάρτες της Ολλανδίας και γενικά της Ευρώπης και των χαρτογράφων τους. Δεν υπάρχει η έννοια της εξέλιξης, αλλά η στατικότητα, χωρίς αυτό να είναι αρνητικό. Αναγνωρίζεται ως ζωγράφος, που ζωγράφιζε όμως δύο έργα το χρόνο και μικρών διαστάσεων. Τα έργα του όσο ήταν εν ζωή ήταν περιζήτητα, το 18ο αιώνα έπεσε σε αφάνεια και το 19ο τον ανακαλύπτουν οι ιμπρεσιονιστές.

Παράλληλα με τον Ρέμπραντ μια αξιόλογη πλειάδα ζωγράφων, από την Ολλανδία και πάλι, ερμηνεύει το Μπαρόκ με συγκρατημένη κίνηση, προσήλωση στο ρεαλισμό, στην απόδοση της υφής και το παιγνίδισμα του φωτός, σε ποικιλία θεμάτων. Ανάμεσά τους, σπουδαιότερος ο Γιαν Βερμέερ (1632-1675) που κατορθώνει να μετουσιώνει το υλικό της μπογιάς σε αληθινές χρωματικές μελωδίες, ώστε οι ζωγραφιές του, συνήθως ένα-δύο πρόσωπα κοντά σε παράθυρα δωματίων, να ακτινοβολούν δικό τους φως.

Jan Vermeer (1632-1675), Η Άρτεμις και η συνοδεία της, π. 1653-56, ελαιογραφία σε μουσαμά, 101,6 × 82,6 εκ., Χάγη, Βασιλική Αίθουσα ζωγράφου MauritshuisΜυθολογικό περιεχόμενο, κλασικιστικό θέμα.

Jan Vermeer (1632-1675), Ο Χριστός στο σπίτι της Μάρθας και της Μαρίας, π. 1654-55, ελαιογραφία σε μουσαμά, 160 × 142 εκ., Εδιμβούργο, Εθνική Πινακοθήκη ΣκωτίαςΡεαλισμός, ιδιαίτερα στα πρόσωπα και στη στάση των μορφών. Πυραμιδοειδές έργο. Στατικό έργο. Χαμηλό φως που φαίνεται στο λευκό ένδυμα της Μάρθας. Δε διακρίνεται το αυστηρό ιδίωμα του Βερμέ.

Jan Vermeer (1632-1675), Η προαγωγός, 1656, ελαιογραφία σε μουσαμά, 143 × 130 εκ., Δρέσδη, Πινακοθήκη Παλαιών ΔασκάλωνΠρώτο χρονολογημένο έργο από τον ίδιο. Η προαγωγός βυθίζεται σε μαύρο χρώμα. Επιλέγει εξαιρετικά υφάσματα (εδώ το χαλί). Λεπτομέρεια και κυρίως στα αντικείμενα. Έντονο το στοιχείο της διακόσμησης.

Jan Vermeer (1632-1675), Κοιμισμένη γυναίκα, π. 1657, ελαιογραφία σε μουσαμά, 87,6 × 76,5 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό ΜουσείοΕξαιρετική χρήση του φωτός.

Jan Vermeer (1632-1675), Κορίτσι με ραβασάκι σε ανοιχτό παράθυρο, π. 1657, ελαιογραφία σε μουσαμά, 83 × 64,5 εκ., Δρέσδη, Κρατική ΠινακοθήκηΈνα από τα σημαντικότερα έργα. Δίνει διαφορετικές ποιότητες στα αντικείμενα. Ο χώρος διευρύνεται με το παράθυρο. Συγκρατημένο φως (καλύπτει τα πρόσωπα και δεν τα αποκαλύπτει). Χρησιμοποιεί αντίθετα χρώματα για να δώσει ένταση. Λεπτά χαρακτηριστικά του κοριτσιού.

Jan Vermeer (1632-1675), Ο μικρός δρόμος, π. 1657-61, ελαιογραφία σε μουσαμά, 53,5 × 43,5 εκ., Άμστερνταμ, RijksmuseumΨευδαίσθηση χώρου, Προσέχει πολύ τα χρώματα, την ατμόσφαιρα του τοπίου. Αποδίδει τις μορφές με μια προσωπική προσέγγιση. Τονίζει πολύ τα χρώματα, απόλυτη διάσταση στο άσπρο και στο μαύρο.

Jan Vermeer (1632-1675), Άξιωματούχος και γελαστό κορίτσι, π. 1655-60, ελαιογραφία σε μουσαμά, 50,5 × 46 εκ., Νέα Υόρκη, Συλλογή FrickΦασματική μορφή του αξιωματικού, μέσα στο σκοτάδι. Λεπτεπίλεπτη μορφή κοριτσιού. Στο βάθος εμφανίζεται για πρώτη φορά χάρτης. Το φως μπαίνει διαγώνια από το παράθυρο. Εμμονή στις λεπτομέρειες των εκφράσεων των προσώπων.

Jan Vermeer (1632-1675), Γαλατού, π. 1658-61, ελαιογραφία σε μουσαμά, 45,5 × 40,6 εκ., Άμστερνταμ, RijksmuseumΝεκρή φύση, επιτραπέζιο στο τραπέζι. Αντιθετικά χρώματα (το γαλάζιο που χρησιμοποιεί είναι δική του σύνθεση). Η μισή μορφή είναι στο φως και η άλλη στο σκοτάδι. Λεπτομέρεια.

Jan Vermeer (1632-1675), Διακοπή από τη μελέτη, π. 1658-61, ελαιογραφία σε μουσαμά, 73,3 × 44,4 εκ., Νέα Υόρκη, Συλλογή FrickΆνοιγμα στα αριστερά. Χρησιμοποιεί το μπλε χρώμα. Όρθιος άνδρας, πληθωρικός. Το κορίτσι κοιτάζει προς το θεατή, θέλει να δημιουργήσει μια γέφυρα με το θεατή.

Jan Vermeer (1632-1675), Κορίτσι με ποτήρι κρασιού, π. 1659-60, ελαιογραφία σε μουσαμά, 73,3 × 64,5 εκ., Μπράουνσβαϊγκ, Μουσείο Δούκα Anton UlrichΑέρινες μορφές. Γεωμετρικό δάπεδο. Άνοιγμα στα αριστερά. Χρησιμοποιεί τα ίδια χρώματα και για άψυχα και για έμψυχα. Ιδιαίτερη προσήλωση στα υφάσματα. Λεπτή ειρωνεία.

Jan Vermeer (1632-1675), Άποψη του Ντελφτ, π. 1660-61, ελαιογραφία σε μουσαμά, 98,5 × 117,5 εκ., Χάγη, Βασιλική Αίθουσα Ζωγράφου Mauritshuis. Πιστός καταγραφέας. Αντιπαράθεση φωτός – σκιάς.

Jan Vermeer (1632-1675), Μάθημα Μουσικής, π. 1662-64, ελαιογραφία σε μουσαμά, 73,3 × 64,5 εκ., Μπερκσάιρ, Κάστρο Γουίνδσορ, Βασιλική ΣυλλογήΑπεικονίζει τη γυναίκα με γυρισμένη πλάτη και τον άνδρα κατά τομή. Πολλά χρώματα. Μικρές διαστάσεις. Χρυσή τομή το 1/3.

Jan Vermeer (1632-1675), Κορίτσι με λαούτο, π. 1662-64, ελαιογραφία σε μουσαμά, 51,4 × 47,5 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό ΜουσείοΗμίφως. Πλησιάζει με βελούδινο χρωματικό τρόπο τις μορφές. Ύπαρξη χάρτη.

Jan Vermeer (1632-1675), Κυρία με μπλε φόρεμα διαβάζει ραβασάκι, π. 1662-65, ελαιογραφία σε μουσαμά, 46,5 × 38 εκ., Άμστερνταμ, RijksmuseumΧρησιμοποιεί το μπλε χρώμα, το κυανό. Ύπαρξη χάρτη.

Jan Vermeer (1632-1675), Γυναίκα που κρατάει ζυγαριά, π. 1662-65, ελαιογραφία σε μουσαμά, 42,5 × 38 εκ., Ουάσιγκτον, Εθνική ΠινακοθήκηΘέμα από την καθημερινή ζωή. Εξαιρετική απόδοση γυναίκας.

Jan Vermeer (1632-1675), Γυναίκα με κανάτα νερού, π. 1662-65, ελαιογραφία σε μουσαμά, 45,7 × 40,6 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό ΜουσείοΆνοιγμα από αριστερά. Μπλε χρώμα. Το φως που μπαίνει φωτίζει το γαλάζιο χρώμα.

Jan Vermeer (1632-1675), Κοντσέρτο, π. 1663-66, ελαιογραφία σε μουσαμά, 72,5 × 64,7 εκ., Βοστώνη, Μουσείο Isabella GardnerΓεωμετρικό δάπεδο.

Jan Vermeer (1632-1675), Κορίτσι με μαργαριταρένιο κολιέ, π. 1664, ελαιογραφία σε μουσαμά, 55 × 45 εκ., Βερολίνο, Πρωσικά Κρατικά ΜουσείαΆνοιγμα που μπαίνει έντονο φως αντανακλώντας στον τοίχο και πηγαίνοντας στο κορίτσι πιο αχνό. Πληθώρα υφασμάτων.

Jan Vermeer (1632-1675), Κορίτσι με μαργαριταρένιο σκουλαρίκι, π. 1665, ελαιογραφία σε μουσαμά, 46,5 × 40 εκ., Χάγη, Βασιλική Αίθουσα Ζωγράφου MauritshuisΌλο το έργο είναι το υγρά βλέμμα του κοριτσιού. Έντονο λευκό χρώμα. Πρόσωπο γυρισμένο κατά ¾ προς το θεατή. Μικρών διαστάσεων.

Jan Vermeer (1632-1675), Κυρία που γράφει, π. 1665-66, ελαιογραφία σε μουσαμά, 45 × 39,9 εκ., Ουάσιγκτον, Εθνική Πινακοθήκη

Jan Vermeer (1632-1675), Μελέτη νέας, π. 1665-67, ελαιογραφία σε μουσαμά, 44,5 × 40 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο

Jan Vermeer (1632-1675), Κορίτσι με φλάουτο, π. 1665-70, ελαιογραφία σε μουσαμά, 20 × 17,8 εκ., Ουάσιγκτον, Εθνική Πινακοθήκη

Jan Vermeer (1632-1675), Κυρία και υπηρέτρια, π. 1666-67, ελαιογραφία σε μουσαμά, 90,2 × 78,7 εκ., Νέα Υόρκη, Συλλογή Frick

Jan Vermeer (1632-1675), Η τέχνη της Ζωγραφικής, π. 1666-68, ελαιογραφία σε μουσαμά, 120 × 118 εκ., Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της ΤέχνηςΚορυφαίο έργο. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι απεικονίζεται ο ίδιος ο ζωγράφος.

Jan Vermeer (1632-1675), Ραβασάκι, π. 1667-70, ελαιογραφία σε μουσαμά, 44 × 38,5 εκ., Άμστερνταμ, Rijksmuseum.

Jan Vermeer (1632-1675), Άστρονόμος, 1668, ελαιογραφία σε μουσαμά, 50 × 45 εκ., Παρίσι, Μουσείο ΛούβρουΠροσωπικό του ενδιαφέρον το σύμπαν.

Jan Vermeer (1632-1675), Γεωγράφος, π. 1668-69, ελαιογραφία σε μουσαμά, 53 × 46,6 εκ., Φρανκφούρτη, Ινστιτούτο Τέχνης Städel

Jan Vermeer (1632-1675), Δαντελού, π. 1669-71, ελαιογραφία σε μουσαμά, 24,5 × 21 εκ., Παρίσι, Μουσείο Λούβρου

Jan Vermeer (1632-1675), Άλληγορία της Πίστεως, π. 1670-74, ελαιογραφία σε μουσαμά, 114,3 × 88,9 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό ΜουσείοΧώρος, μυστικιστικός χαρακτήρας.

Jan Vermeer (1632-1675), Κυρία γράφει γράμμα με την υπηρέτριά της, π. 1670-71, ελαιογραφία σε μουσαμά, 71,1 × 58,4 εκ., Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.

Jan Vermeer (1632-1675), Κορίτσι με κόκκινο καπέλο, π. 1670-74, ελαιογραφία σε μουσαμά, 114,3 × 88,9 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό ΜουσείοΤολμηρό έργο για την εποχή. Διαγώνια γραμμή κόκκινου χρώματος. Από τα τελευταία του έργα.

Frans HalsAntwerp 1580 – Haarlem 1666Η ζωγραφική του Μπαρόκ στην Ολλανδία. Ανεξαρτητοποίηση από την ισπανική επικυριαρχία. Ανάδειξη επαγγελματικών τάξεων που ζητούν την εικαστική απομνημόνευσή τους. Θεματογραφική εξειδίκευση και ρεαλιστική αποτύπωση. Η Σχολή της Ουτρέχτης φορέας των καραβατζικών τύπων στην ολλανδική ζωγραφική. Ο Frans Hals (1581/85-1666), οι βιοτικές δυσκολίες του και η καινοτομία του στην ομαδική προσωπογραφία.

Ολλανδός με εξαιρετικές ικανότητες στο σχέδιο και στο χρώμα. Θεωρείται ο εισηγητής μιας νέας θεματογραφίας. Στο πλαίσιο της αλλαγής της κατάστασης, συμβαίνει και μια αλλαγή στην τέχνη. Αναπτύσσεται για πρώτη φορά σε μεγάλη έκταση η προσωπογραφία. Είναι ο πρώτος που προχωρά σε ομαδικές προσωπογραφίες. Έχει κάνει τουλάχιστον επτά ομαδικές προσωπογραφίες μικρών διαστάσεων, χαρακτηριστικό της ολλανδικής ζωγραφικής. Το 17ο αιώνα ο αστός έμπορος θέλει να έχει κάποιο έργο τέχνης, γι’ αυτό και αναπτύσσεται ιδιαίτερα τότε η τέχνη στην Ολλανδία. Στροφή προς την καθημερινότητα. Υπάρχουν πια στην Ολλανδία ζωγράφοι που εξειδικεύονται. Η παρουσία του Καραβάτζιο έχει πολύ μεγάλη σημασία στην Ολλανδία, γιατί φέρνει το ρεαλισμό. Η Σχολή της Ουτρέχτης φέρνει το ρεαλισμό του Καραβάτζιο.1630-33 γίνεται γνωστό ο Χαλς, δυσκολεύεται όμως στα οικονομικά της οικογένειάς του, είχε 12 παιδιά. Το 1664 αναγκάζεται να ζωγραφίσει ένα από τα σημαντικότερα έργα του για να βρει χρήματα για την οικογένειά του. Τον έκαναν μέλος της Αδελφότητας των Ζωγράφων τιμητικά, χωρίς χρήματα.

Jacobus Zaffius, 1611Προσωπογραφία ηλικιωμένου. Απεικονίζεται στραμμένος στα ¾. Δεν υπάρχει ωραιοποίηση. Ενώ φαίνεται πως είναι πολύ εύπορος, ο Χαλς το ζωγραφίζει σαν έναν απλό θνητό.

Συνεστίαση των αξιωματικών της πολιτοφυλακής του Αγίου Γεωργίου, 1616Πρώτη ομαδική προσωπογραφία. Για πρώτη φορά ο Χαλς αποδίδει κάθε μορφή σα να είναι μόνη της, αποφεύγοντας την τυποποίηση και την επανάληψη. Διαγώνιες μορφές. Τον ενδιαφέρουν οι εκφράσεις των μορφών, η ψυχολογική τους κατάσταση. Προγραμματικό έργο. Στο τραπέζι έχουμε νεκρή φύση. Τα πρόσωπα δε διασταυρώνονται.

Παντρεμένο ζευγάρι σε κήπο, 1622Δυάδα, άνδρας γυναίκα με τα επίσημα ρούχα τους. Χαρούμενη η αίσθησή τους και αυτό απεικονίζεται στα πρόσωπά τους. Ο Χαλς είναι ο πρώτος ζωγράφος που ζωγραφίζει πρόσωπα που χαίρονται. Το τοπίο παραπέμπει σε ένα αναγεννησιακό θέμα, απεικονίζει με πολλή αλήθεια τα πρόσωπα, φαίνεται στο χρώμα που έχουν τα μάγουλα, στο γιακά. Στο βάθος απεικονίζεται ένα ζευγάρι, σαν επαναληπτικό μοτίβο του αρχικού.

Γελωτοποιός με λαούτο, 1623

Παιδάκι που γελάει, 1620-25Απόλυτη ελευθερία στην πινελιά. Αληθινό και θερμό έργο. Αριστούργημα στην παιδική προσωπογραφία.

Γελαστός αριστοκράτης, 1624Ενδιάμεσο μεταξύ προσώπου και ήθους. Εδώ έχει ιδιαίτερη σημασία πως ο Χαλς αντιμετωπίζει το πρόσωπο σα να είναι μοντέρνος ζωγράφος και αυτό το αποδεικνύει και το γκρι γαλάζιο φόντο. Η στολή είναι ένα κομμάτι σημαντικότερο από το ίδιο το πρόσωπο. Το λευκό χρώμα βγάζει μια ένταση.

Αγόρια που τραγουδούν, 1625Ο Χαλς προσεγγίζει τα παιδιά με ένα ρεαλισμό. Διαφορετική αντίδραση αγοριών. Αντιμετωπίζει το χρώμα ογκομετρικά – ογκοπλαστικά, δημιουργώντας τη γλυπτική στα πρόσωπα.

Νεαρός με κρανίο (Vanitas), 1626-28Εικόνα της ματαιότητας της ζωής. Ρεαλιστική, αποτρόπαια εικόνα. Το κρανίο είναι σα να απογυμνώνει και το κεφάλι του νεαρού. Σύγχρονο έργο, σα να είναι του 20ου και όχι του 17ου αιώνα.

Ευτυχισμένος πότης, 1628-1630Το φως είναι σα να βγαίνει από το πίσω μέρος του σώματος. Καταφέρνει εξαιρετικά να αποδώσει το ερυθρό χρώμα στο πρόσωπο της μορφής.

Peeckelhaering, 1628-30

Mulatto, 1628-30Είναι σα να βρίσκεται σε έναν άλλο κόσμο.

Η γυφτοπούλα, 1628-30Από τα σημαντικότερα έργα. Ιδιαίτερος και πρωτότυπος τρόπος. Είναι μια εικόνα πρόκλησης.

Malle Babbe - Η μάγισσα, 1633-35Προχωρημένης ηλικίας μορφή. Σκοτεινό φόντο, η μορφή είναι σα να βρίσκεται σ’ ένα δικό της κόσμο. Η κουκουβάγια συμβολίζει το σκοτεινό κόσμο που βρίσκεται η μάγισσα. Διαβάθμιση χρώματος.

Pieter van den Broecke, 1633Δείχνει ακριβώς την ηλικία της μορφής. Το μόνο ελκυστικό είναι ο γιακάς.

Έφοροι του νοσοκομείου της Αγίας Ελισάβετ του Haarlem, 1641Το κεντρικό χέρι, από τα καλύτερα στη ζωγραφική. Ομαδική προσωπογραφία, αλλά κάθε μορφή θα μπορούσε να είναι και μια ξεχωριστή προσωπογραφία.

Διοικητικό Συμβούλιο του γηροκομείου Almshouse, 1664Γεροντικό στυλ Χαλς. Βαριά χρώματα, κλειστή σύνθεση, νοσηρή εικόνα θανάτου, απαισιοδοξία (είναι δύο χρόνια πριν πεθάνει). Κυκλική σύνθεση. Απόλυτη αντίθεση, γκρι – μαύρο – λευκό. Γιακάδες γεωμετρικά αποδοσμένοι. Το τοπίο στο βάθος είναι κι αυτό σε γκρι χρώμα και αφομοιώνεται σε όλο το βαρύ κλίμα του έργου. Καμία μορφή δεν επικοινωνεί με την άλλη.

RembrandtLeiden 1606 – Amsterdam 1669Εισαγωγή στην καλλιτεχνική δημιουργία (ζωγραφική και χαρακτική) του Rembrandt Harmensz. van Rijn (1606-1669). Η δύσκολη προσωπική ζωή του, με τα έντονα οικονομικά προβλήματα και τις κάθε είδους αντιξοότητες, διαμορφώνει και το ιδίωμά του. Θεματογραφική επικέντρωσή του στον άνθρωπο και στις βιβλικές παραστάσεις. Οι συγκλονιστικές αυτοπροσωπογραφίες του. Επίδραση της ζωγραφικής του στον Goya.

Έκανε προσωπογραφίες, κυρίως ομαδικές. Απέδιδε με πειστικότητα τα πρόσωπα. Από τα 600 έργα του τα 100 είναι αυτοπροσωπογραφίες. Είναι αυτός που καθιερώνει τις προσωπογραφίες. Δύο από τα έργα του είναι έργα ανατομίας. Απεικονίζει τις πιο διαταραγμένες μορφές. Χρησιμοποιεί τη χαρακτική με θεματογραφία κυρίως από αυτοπροσωπογραφίες, αλλά και θρησκευτικού περιεχομένου.Ο πατέρας του ήταν μυλωνάς. Στο πανεπιστήμιο παρακολουθούσε μαθήματα φιλολογίας, αλλά γρήγορα στράφηκε στη ζωγραφική κοντά σε έναν καθηγητή του πανεπιστημίου που του άμαθε σχέδιο και τη σημασία φωτός – σκιάς. Η πρώτη προσπάθεια να μάθει ζωγραφική ήταν να μελετήσει το είδος της Ιταλίας, αλλά κατάλαβε ότι αυτό δεν έφτανε και έτσι στράφηκε σε ένα ζωγράφο του Άμστερνταμ, όπου τη ζωγραφική που γνώρισε και διδάχθηκε την ακολούθησε στη μετέπειτα πορεία του. Σιγά σιγά στρέφεται σε μια πιο εσωτερική ζωγραφική, με βαριά / θερμά χρώματα, από το καφέ ως το μαύρο.

Ήταν συλλέκτης όλων των ειδών, πληρώνοντάς τα ακριβά και αυτό τον οδήγησε σε χρεωκοπία. Έτσι άρχισε να δουλεύει ακατάπαυστά για να ανταπεξέλθει οικονομικά. Αναγκάστηκε να δουλέψει και ως υπάλληλος του γιού του για να ξεχρεώσει. Μετά το θάνατο της γυναίκας του πήρε μια τροφό με την οποία είχε σχέση και του ζήτησε τεράστια αποζημίωσε όταν ήθελε να την αφήσει. Αργότερα γνώρισε και συμβίωσε με μια άλλη γυναίκα, η οποία επίσης πέθανε. Ήταν λοιπόν μια τραγική φυσιογνωμία. Συνδυάζει τη βελονογραφία (χαρακτική με χρήση βελόνας) με την οξυγραφία (χαρακτική με χρήση οξέων).Οι μορφές του στις ομαδικές προσωπογραφίες και γενικά ήταν μετωπικές.

Ο πιο φημισμένος Ολλανδός ζωγράφος που θεωρείται και ένας από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών ο Ρέμπραντ Βαν Ρυν (1666-1669) καταπιάνεται περισσότερο με τα μπαρόκ εφέ του φωτός, το ρεαλισμό και την απόδοση της υφής παρά με την αχαλίνωτη συστροφική κίνηση και τον εντυπωσιακό ψευδαισθητισμό. Σε έργα του όπως η περίφημη «Νυχτερινή Περίπολος (1642) οι δραματικά φωτισμένες μορφές συναρπάζουν καθώς προβάλλουν από το σκούρο φόντο ή καθώς βυθίζονται στο μισοσκόταδο. Το περίπλοκο μπαρόκ παιγνίδισμα φωτός σκιάς υπάρχει και στα φημισμένα πορτρέτα και στα τοπία του Ρέμπραντ. Σε όλα του τα έργα, ανεξάρτητα από το θέμα, ο ζωγράφος κατορθώνει να διεισδύσει στην ψυχή των πραγμάτων, με ειλικρίνεια και σχεδόν θρησκευτική ευλάβεια.

Σχέση Ρέμπραντ με Γκόγια και ΒελάσκεθΟ Γκόγια είναι ένας σύγχρονος μοντέρνος ζωγράφος. Χρησιμοποιεί τον πλάγιο φωτισμό. Και ο Γκόγια και ο Βελάσκεθ επιλέγουν να προσωπογραφηθούν κατά τα ¾. Ο Γκόγια αντιγράφει τη χαρακτική του Βελάσκεθ πολύ πιστά, αλλά ταυτόχρονα διαφοροποιείται. Μέσω της αντιγραφής των έργων του Βελάσκεθ από τον Γκόγια, διαδόθηκαν πολύ περισσότερο.

Jan Six, 1654Τον είχε βοηθήσει πολύ οικονομικά. Η μορφή βγαίνει από μαύρο φόντο. Δεν τον ενδιαφέρει η λεπτομέρεια.

Αυτοπροσωπογραφία, 1640Ένα μέρος του προσώπου στη σκιά και το άλλο στο φως, διχασμός. Έγινε την περίοδο που ακόμα αναζητούσε την ταυτότητά του.

Αυτοπροσωπογραφία σε γεροντική ηλικία, 1661Βρίσκεται στο σκοτάδι, με μόνο φως το λευκό μαντήλι στο κεφάλι.

Αυτοπροσωπογραφία σε γεροντική ηλικία, 1669

Αυτοπροσωπογραφία Rembrand και GoyaΚαι οι δύο προσπαθούν να αυτοαποδοθούν όσο πιο ελεύθερα γίνεται.

Ο ύπνος της λογικής γεννά τέραταΧαρακτική Γκόγια

Ο Χριστός που θεραπεύει τους ασθενείςΧαρακτική Ρέμπραντ, χαλκογραφία. Τον ενδιαφέρει η απόδοση των μπροστινών μορφών.

Νεκρές φύσεις – σφάγια (Γκόγια / Ρέμπραντ)Έντονο χρώμα. Απεικονίσεις γεμάτες ένταση. Αποκρουστικά, αλλά αρκετά πραγματικά.

Peter Paul RubensSiegen/Westfalen 1577 – Antwerp 1640Η καλλιτεχνική δημιουργία του Peter Paul Rubens (1577-1640). Πρώιμες ιταλικές επιδράσεις και διαμόρφωση προσωπικού ιδιώματος. Πολλαπλότητα θεμάτων και ζωική ορμή σωμάτων. Η οργάνωση τεράστιου εργαστηρίου, το οποίο ανταποκρινόταν στις πολλές παραγγελίες. Το πρότυπο του κοσμικού καλλιτέχνη και του πολιτικού άνδρα, παράλληλα με εκείνο του εικαστικού καλλιτέχνη.

Ο πατέρας του ήταν Γερμανός. Από πολύ νωρίς δείχνει την ικανότητά του στο σχέδιο, μαθητεύει σ’ έναν Ολλανδό ζωγράφο που υποστηρίζει την τέχνη του Καραβάτζιο. Στα 22 του γίνεται μέλος στην Αδελφότητα του Αγίου Λουκά. Εκτός από ζωγράφος ήταν μια δυναμική παρουσία και στον πολιτικό τομέα. Μπαίνει στην υπηρεσία πολιτικών προσωπικοτήτων και γίνεται πρέσβης. Στέλνεται ως απεσταλμένος στην Ισπανία και στην Πάντοβα, καθώς και στην Αγγλία όπου χρίζεται άρχοντας της Αγγλίας στον πνευματικό χώρο.Από το 1600-1608 διαμορφώνεται ως ζωγράφος. Το 1608 επιστρέφει στην Αμβέρσα. Έρχεται σε επαφή με πολιτικές και θρησκευτικές προσωπικότητες, αντιμετωπίζοντάς τους ως ίσος προς ίσους, κάτι που επηρεάζει και τη ζωγραφική του. Τα έργα του ανέρχονται σε 3.000. Μαθαίνει χαρακτική σε ένα Γερμανό χαλκογράφο.

Το 1621-22 αναλαμβάνει μια εκτεταμένη παραγγελία, μεγάλων διαστάσεων, με αλληγορικό χαρακτήρα.Θαυμάστηκε πολύ από τους ζωγράφους του γαλλικού ρομαντισμού του 19ου αιώνα καθώς και από τους Άγγλους του 19ου.Στα έργα του φαίνεται ότι είναι ένας ελεύθερος ρομαντικός καλλιτέχνης και επιβάλλει το γυναικείο γυμνό.

Ο Φλαμανδός Πέτερ Πάουλους Ρούμπενς (Peter Paulus Rubens, 1577-1640) ξεκίνησε από τη βορεινή Αμβέρσα και ταξίδεψε, από το 1600 και για περίπου οκτώ χρόνια, στην Ιταλία. Εκεί μελέτησε τους Βενετούς καλλιτέχνες Τιτσιάνο, Βερονέζε, Τιντορέτο, αλλά και το Ραφαήλ, το Μιχαήλ Άγγελο, τον Καράτσι και τον Καραβάτζιο. Κατάφερε μ' αυτό τον τρόπο να συνδυάσει πολλά διαφορετικά μεταξύ τους στοιχεία και να δημιουργήσει έργα που τα χαρακτηρίζουν η ζωντάνια και η χαρά της φύσης. Ζωγράφος της Αυλής του Βιντζέντζο Γκοντζάκα, δούκα της Μάντοβα, ασχολήθηκε συγχρόνως με τη ζωγραφική και με το εμπόριο. Εκτός από τη θρησκευτική θεματολογία, ασχολήθηκε και με την απόδοση μυθολογικών θεμάτων, εκφράζοντας έτσι την τάση της εποχής του που οδηγούσε στην παρουσίαση ενός φανταστικού ιδεαλισμού, εναρμονισμένου με τη χρωματική ένταση και τη δυναμικότητα των μορφών του πίνακα. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του, ίδρυσε ένα από τα μεγαλύτερα εργαστήρια στο οποίο δούλεψαν μερικοί από τους πιο αξιόλογους καλλιτέχνες της φλαμανδικής σχολής. Η λαμπρότητα του φωτός, οι αντιθέσεις των θερμών χρωμάτων, οι αλληγορικές σκηνές, η απόδοση της αισθησιακής ζωής δείχνουν με σαφή τρόπο την επίδραση της ιταλικής Αναγέννησης στη ζωγραφική των βόρειων λαών. Τα τοπία, οι προσωπογραφίες, οι νεκρές φύσεις και τα θέματα της καθημερινής ζωής αποτελούσαν τα αγαπημένα θέματα των Φλαμανδών ζωγράφων. Η λεπτομέρεια ζωντανεύει την πραγματικότητα, ενώ η κίνηση δίνει πνοή στη ζωγραφική απεικόνιση της φύσης.

Εκτός Ιταλίας ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος του Μπαρόκ στη ζωγραφική είναι ο Φλαμανδός Πέτερ Πολ Ρούμπενς (1577-1640) φημισμένος όχι μόνο για την εφαρμογή της κινησιακής πλευράς του στυλ αλλά και για τη ρεαλιστική απόδοση της σάρκας στα αισθησιακά πληθωρικά του γυμνά όπως στο έργο «Η Αρπαγή των Θυγατέρων του Λεύκιππου» (1618).

Η μάχη των Αμαζόνων, 1600Τα σώματα είναι σα γλυπτά (πλαστικά αποδοσμένα). Δυναμικό έργο. Κάπου φαίνεται η τεχνική των Καράτσι. Αποθέωση της ανθρώπινης και κυρίως της γυναικείας σάρκας.

Ο Δούκας της Lerma, 1603Το έργο αυτό μας θυμίζει τον Ελ Γκρέκο, ο οποίος είναι πρότυπο για το Ρούμπενς. Απεικονίζεται με όλη τη μεγαλοπρέπεια και την ισχύ ενός Δούκα. Ξέρει να διαφοροποιεί τις κλίμακες. Στο πρώτο επίπεδο η επιβλητική μορφή του Δούκα και στο δεύτερο ένα τοπίο. Το πρόσωπο δεν καταδέχεται να κοιτάξει προς το θεατή. Το άλογο τέλεια αποδοσμένο, δέιχνει ένα ζωγράφο που ξέρει να χειρίζεται το λευκό χρώμα.

Σουζάνα και οι Γέροντες, 1609-10Θεατρικός πίνακας, με ηθικογραφικό περιεχόμενο. Μορφές ρεαλιστικά αποδοσμένες. Αντίθεση νεότητας / γήρατος. Στοιχεία από Καράτσι (δεν υπάρχει συνοχή ύφους, είναι μεταξύ ρεαλιστικού και ιδεαλιστικού).

Οι τέσσερις φιλόσοφοι, 1611-12Υπαρκτά πρόσωπα. Απαραγνώριστες οι αναμνήσεις από τον Ελ Γκρέκο.

Κυνήγι λιονταριού, 1621Έντονα χρώματα, ιδιαίτερη έμφαση στην κίνηση, σε κανένα σημείο του πίνακα δεν υπάρχει στατικότητα.

Εσταυρωμένος, 1610-11Αναφορά σε μια δυτική αντίληψη ζωγραφικής. Η μορφή πλάθεται πλαστικά και όχι ζωγραφικά. Πλαστική γεμάτη ένταση, χρώμα σύνθεση.

Ταφή, 1611-12Παραπέμπει στον Καραβάτζιο. Απλές, καθημερινές μορφές, χωρίς να έχουν τίποτα ιερό.

Τα θαύματα του Αγίου Ιγνατίου Loyola, 1617-18Τεράστιο έργο 5,5Χ4. Καταφέρνει να τοποθετήσει στη σύνθεσή του απλές, καθημερινές μορφές. Το κέντρο του πίνακα είναι στο 1/3 της ζωγραφικής επιφάνειας. Υπάρχουν και διαγώνιες μορφές γεμάτες κίνηση.

Δευτέρα Παρουσία, 1617Τιτάνιο έργο 6Χ6

Η πτώση των καταραμένων/καταδικασμένων, 1620Έντονο το στοιχείο της ηθικής διδαχής, το τιμωρητικό στοιχείο. Οι μορφές έχουν διαλυθεί, καταρρακωθεί. Κανένα σημείο του πίνακα δεν είναι κενό.

Πίνακες Βωμού στον Καθεδρικό ναό της ΑμβέρσαςΟργανώνει τη σύνθεσή του σε επάλληλα επίπεδα. Απομονώνει τον κεντρικό πίνακα. Πολύ ζωντανό το κόκκινο χρώμα, που αντιπαρατίθεται με το λευκό χρώμα του σώματος του Χριστού. Το κόκκινο φωτίζει το λευκό χρώμα. Κάθε μορφή έχει ένταση.

Ανύψωση του ΣταυρούΜε το σκυλί βάζει μια πιο ηθικογραφική σκηνή στο έργο.

ΑποκαθήλωσηΔιαγώνιες γραμμές, εντάσεις. Μια ζωγραφική μεγαλειώδης.

Ανάσταση Έντονη ανάμνηση από γλυπτά της αρχαιότητας (κλασικά, ελληνιστικά). Συνεσταλμένες μορφές (περισσότερο απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα). Αναγεννησιακές μορφές. Υπερβολικά τονισμένο το λευκό σώμα του Χριστού. Μορφές και σώματα ξαφνιασμένα.

ΑνάληψηΈργο ανάμεσα σε μπαρόκ και ροκοκό. Εξωτερική επιδεικτική ζωγραφική. Υπάρχει διακοσμητικότητα.

Μυθολογικά θέματα

Αφροδίτη στον καθρέφτη, 1608Έντονη η κληρονομιά του Τιτορέντο και των μανιεριστών. Μετάβαση από το πρόσωπο στον καθρέφτη, από το πραγματικό στο είδωλο. Αντιπαράθεση στα χρώματα των μορφών.

Αφροδίτη στον καθρέφτη, 1615

Κεφαλή Μέδουσας, 1617Αποκρουστικό, ρεαλιστικά αποδοσμένο.

Αρπαγή των θυγατέρων του Λεύκιππου, 1617Αποκρουστική σκηνή.

Η μάχη των Αμαζόνων, 1618Τονισμένη απόδοση σωμάτων και μορφών.

Δύο Σάτυροι, 1618-19

Ο Περσέας ελευθερώνει την Ανδρομέδα, 1622Έντονο και θερμό το κόκκινο χρώμα σε σχέση με το ψυχρό σύνολο.

Ο Περσέας ελευθερώνει την Ανδρομέδα, 1639-40

Η αρπαγή των Σαβίνων, 1635-37Πολυπρόσωπες μυθολογικές μορφές. ΟΙ μορφές είναι σα να συνωστίζονται στην επιφάνεια του πίνακα.

Τρείς Χάριτες, 1639Οι μορφές είναι σα να επικοινωνούν μεταξύ τους.

Έργα για τη Μαρία των Μεδίκων

Η άφιξη της Μαρίας των Μεδίκων στη Μασσαλία, 1623-25

Η οργάνωση της σύνθεσης είναι σ’ ένα πνεύμα υπερβολής. Συνδυάζει γυμνές μορφές με ντυμένες.

Μαρία των Μεδίκων σαν Αθηνά, 1622-25

Συνάντηση Μαρίας των Μεδίκων και Ερρίκου 4ου στη Λυών, 1622-25Υπερβολή στα χρώματα.

Πορτρέτα

Ο καλλιτέχνης και η Isabella Brant, 1609-10Χαρακτηριστικό το στοιχείο της ένωσης. Πολυτελή ρούχα, είναι ένα ζευγάρι που ακμάζει.

Πορτρέτο της Μαρκησίας Brigita Spinola Doria, 1606Ιταλική περίοδος του Ρούμπενς. Απεικονίζεται με μεγαλοπρέπεια.

Πορτρέτο νεαρού κοριτσιού, 1615-16

Albert & Nicolas Rubens, 1626-27Έργο αγάπης.

Helena Fourment, 1630-32Η σύζυγός του. Έργο γεμάτο θέρμη. Εξωτερικεύει την έντονη αγάπη στο πρόσωπό της.

Αυτοπροσωπογραφία, 1639

Αλληγορίες

Οι τέσσερις ήπειροι, 1615Η ανθρώπινη πλευρά του Ρούμπενς εξωτερικεύεται μέσα από τις μορφές.

Ο κήπος της Αγάπης, 1633

Αλληγορία των αγαθών της ειρήνης, 1629-30

Οι συνέπειες του πολέμου, 1637-38Υπερβολή στην έκφραση

Nicolas PoussinLes Andelys/Normandie 1594 – Rome 1665Η ζωγραφική του Μπαρόκ στη Γαλλία. Λογική οργάνωση, ισορροπημένη σύνθεση, επιβολή του σχεδίου, πλαστική πραγμάτευση. Οι τρεις τάσεις της: διακοσμητικότητα του Simon Vouet, ηθογραφικότητα των αδελφών Le Nain και ποιητικότητα του Georges de La Tour. Ο Nicolas Poussin (1593-1665) και η αναδρομή στην αρχαιότητα. Ο ρόλος του στην ηρωική ή

ιδεαλιστική τοπιογραφία. Διάκριση Ρουμπενισμού-Πουσενισμού. Ο Claude Lorrain (1600-1682) κήρυκας, μέσω των τοπίων του, μιας λυρικής επιστροφής στο παρελθόν.

Επικεντρώνεται αποκλειστικά στο σχέδιο, στη γλυπτική αντίληψη της μορφής. Εγκαινιάζει μια αντίληψη που λέγεται πουσενισμός και βρίσκεται σε αντιπαράθεση με το ρουμπενισμό. Δεν έχει πληθωρική ζωγραφική, αλλά πιο μαζεμένη και αυτό είναι και ένα χαρακτηριστικό της γαλλικής ζωγραφικής.Στη Γαλλία έχουμε μια αναχρονιστική ζωγραφική. Ο Πουσέν γνωρίζει τους μύθους της αρχαιοελληνικής περιόδου. Πρόκειται για μια φιλολογική ζωγραφική. Υπάρχει η έννοια της ηθικοδιδακτικής ζωγραφικής.Δε μένει στη Γαλλία. Το 1624 εγκαθίσταται στη Ρώμη. Το 1638 τον καλεί ο Καρδινάλιος της Γαλλίας και ο βασιλιάς Λουδοβίκος 13ος για να διευθύνει τη Γαλλική Σχολή Καλών Τεχνών. Όμως γρήγορα επιστρέφει στη Ρώμη, όπου ζει μέχρι το θάνατό του.Δε γνωρίζουμε σίγουρα το δάσκαλό του. ‘Ένα όνομα που αναφέρεται είναι του Βαρέν.Υπάρχει στροφή στην παλιά μορφή ζωγραφικής. Ήπια απόδοση, βιβλικών, ποιητικών θεμάτων. Ο ίδιος μπορεί να χαρακτηριστεί ως τοπιογράφος, αν και δεν ήταν, όμως στρέφεται στα τοπία της Ρώμης τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Δεν είναι ζωγράφος μεγάλων επιφανειών.

Απόλλων και Δάφνη, 1625Πλαστική ζωγραφική, δεν έχει τίποτα το σύγχρονο. Θέμα παρμένο από την αρχαιότητα. Όλα τα στοιχεία είναι βγαλμένα από έναν άλλο κόσμο. Δίνει μεγάλη έμφαση στο σχέδιο, στους όγκους, στις γραμμές, στη φωτοσκίαση και όχι στο χρώμα. Έχουμε θεατρική οργάνωση.

Ο θρίαμβος του Δαυίδ, 1627-30Και αυτό παρουσιάζει στοιχεία από το 15ο αιώνα. Θεατρικότητα στις χειρονομίες, στις μορφές, αλλά και γενικά στο σκηνικό.

Ανατροφή του Βάκχου, 1627Θέμα από την αρχαιότητα. Η αίσθηση των μορφών είναι εντελώς πλαστική, γλυπτική. Εδώ έχουμε πιο έντονο το χρώμα, αλλά κυρίως κυριαρχεί η μονοχρωμία.

Βακχικό, Άνδριοι, 1628-30Τάση επιστροφής στο παρελθόν.

Μίδας και Βάκχος, 1629-30Οι μορφές του είναι παρμένες από την Αναγέννηση. Φαίνεται πως είναι ένας συστηματικός μελετητής των σωμάτων.

Η έμπνευση του ποιητή, 1630Οι μορφές βρίσκονται σε έκσταση. Υπάρχει ακρίβεια και σταθερότητα στο σχέδιο. Πρότυπό του είναι ο Ραφαήλ, κάτι που φαίνεται κι εδώ. Τα βλέμματα των μορφών και γενικά οι μορφές είναι εξεζητημένες. Τίποτα δεν είναι αυθόρμητο.

Η αυτοκρατορία της Φλόρα, 1631Παρουσιάζει έναν παγιωμένο κόσμο. Οι μορφές είναι σα να λικνίζονται στο χώρο. Υπάρχει έντονη η αισιοδοξία.

Βακχικό μπροστά σε άγαλμα του Πανός, 1631-33Είναι σαν ένα ποίημα. Εδώ η φιλολογία ακυρώνει την εικαστική πραγμάτωση.

Θρίαμβος του Ποσειδώνα, 1634Αναγεννησιακό περιεχόμενο, υπάρχουν όμως και στοιχεία μανιερισμού, με την επιμήκυνση των μελών. Αφιερώνει μεγάλη προσπάθεια για τις λεπτομέρειες. Τα σώματα των μωρών είναι γεμάτα, στοιχείο ζωής.

Η λατρεία του Χρυσού Μόσχου, 1634Θέμα παρμένο από έργο του Οβιδίου. Είναι σαν αφήγηση μιας ιστορίας.

Αρπαγή Σαβίνων, 1634-35Πέρα από τη θεατρικότητα, υπερβολή, τις χειρονομίες, δεν υπάρχει τίποτα που να μας συγκρατεί στο έργο, γιατί είναι ένας μύθος. Είναι μια απλή αφήγηση θεατρικού έργου. Οι μορφές είναι σα να κατάγονται από τον κόσμο των θεών.

Χορός στη μουσική του ΚαιρούΠροαναγγέλλει την είσοδο του ροκοκό. Δίνεται έμφαση στο σχέδιο.

Et in Arcadia ego – Και εγώ μπορώ να βρεθώ στην Αρκαδία, 1637-39Το σημαντικότερο έργο του. Αρκαδία = κόσμος ουτοπίας. Παρουσιάζει την αίσθηση πως όλα μπορούν να τελειώσουν. Το έργο αυτό έχει αντιγραφεί, παραλλαχθεί, ξαναζωγραφιστεί και έχει γίνει και χαρακτικό. Ο Πουσέν ζωγραφίζει με ευγένεια τις μορφές (ευγενικές γραμμές). Δηλωμένη η έκπληξη των βοσκών. Η στροφή του προς την αρχαιότητα, φαίνεται στην πλάκα που τοποθετεί.

Η Αφροδίτη προσφέρει οπλισμό στον Αινεία, 1639

Ιδανικό τοπίο, 1645-50Είναι ένα φανταστικό τοπίο, είναι σα να μην κοιτάει ο Πουσέν γύρω του, σα να είναι σε άλλο κόσμο. ΟΙ άνθρωποι ελαχιστοποιούνται. Τώρα δίνεται βάρος στο τοπίο.

Τα επτά Μυστήρια: Ευχαριστία, 1647Σκοτεινή ατμόσφαιρα, όλα γίνονται μέσα στη σκιά.

Τοπίο με τον Ορφέα και την Ευρυδίκη, 1648Ένα φαντασιακό τοπίο.

Τοπίο με ταφή του Φωκίωνα, 1648

Η Rebecca στο πηγάδι, 1648Βιβλικό θέμα. Καλοζωγραφισμένες μορφές. Θεατρικότητα στις μορφές.

Αυτοπροσωπογραφία, 1650Παρουσιάζεται σαν άρχοντας. Σκοτεινός. Το δαχτυλίδι ένδειξη ευμάρειας. Είναι περιστοιχισμένος από τα έργα του.

Η εγκατάλειψη του Μωυσή, 1650

Βιβλικό και φαντασιακό έργο.

Απόλλων και Δάφνη, 1664Γεροντικό ύφος.

Claude Lorrain Chamagne 1604 – Ρώμη 1682Η ζωγραφική του Μπαρόκ στη Γαλλία. Λογική οργάνωση, ισορροπημένη σύνθεση, επιβολή του σχεδίου, πλαστική πραγμάτευση. Οι τρεις τάσεις της: διακοσμητικότητα του Simon Vouet, ηθογραφικότητα των αδελφών Le Nain και ποιητικότητα του Georges de La Tour. Ο Nicolas Poussin (1593-1665) και η αναδρομή στην αρχαιότητα. Ο ρόλος του στην ηρωική ή ιδεαλιστική τοπιογραφία. Διάκριση Ρουμπενισμού-Πουσενισμού. Ο Claude Lorrain (1600-1682) κήρυκας, μέσω των τοπίων του, μιας λυρικής επιστροφής στο παρελθόν.

Αντιπροσωπεύει τη λυρική, ήπια ποιητική ζωγραφική της αρχαιότητας. Διαμορφώνεται στη Ρώμη και δεν επιστρέφει ποτέ στο Παρίσι. Είναι τοπιογράφος και μέσα στα τοπία εντάσσει τις μορφές. Είναι ένας κληρονόμος της φωτοσκίασης, αρέσκεται ιδιαίτερα στα αρχαία θέματα. Δε γνωρίζει τόσο καλά τους μύθους, αλλά τους αισθάνεται. Ανακαλύπτεται από τους Άγγλους τοπιογράφους του 19ου αιώνα.

Η τοπιογραφία του Πουσέν συνδέεται με του Λοραίν.

Claude Lorrain, O μύλος, 1631, Βοστώνη, Museum of Fine Arts.Απεικονίζει το περιβάλλον της Ρώμης. Σχεδόν εξαφανίζει τις ανθρώπινες μορφές. Η λεπτομέρεια του έργου θα μπορούσε να είναι ένα αυτούσιο έργο. Ποιότητα σχεδίου και ακρίβεια, πιστή αντιγραφή της πραγματικότητας.

Claude Lorrain, Η φυγή στην Άίγυπτο, 1635, Indianapolis, Museum of Art Δεν κυριαρχεί η αρχαιότητα, αλλά το τοπίο.

Claude Lorrain, Σκηνή σε λιμάνι με τη Villa Medici, 1637, Φλωρεντία, Galleria degli Uffizi. Εξαιρετική χρήση του φωτός.

Claude Lorrain, Λιμάνι με την επιβίβαση της βασίλισσας του Σαβά, 1648,Λονδίνο, National Gallery Κλασικιστικό έργο, αναγεννησιακό, σα να μην ανήκει στο μπαρόκ. Είναι από τα σπουδαιότερα έργα του. Οι μορφές είναι συρρικνωμένες.