Χιροσίμα - Ναγκασάκι Ο εφιάλτης των πυρηνικών

Χιροσίμα – Ναγκασάκι: Ο Εφιάλτης των Πυρηνικών

Χιροσίμα – Ναγκασάκι :Ο Εφιάλτης των Πυρηνικών

Το πρωτότυπο και η μετάφραση της καταδικαστικής απόφασης για τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Η μέρα που άλλαξε τον κόσμο:Δευτέρα 6 Αυγούστου 1945, Ώρα, 08:14’:17

1

WAR DEPARTMENTOFFICE OF THE CHIEF OF STAFF

Washington D.C.

25 July 1945

To:

General Carl Spaats

Commanding GeneralUnited States Army, Strategic Air Force

1. The 509 Composite Group, 20th Air Force will deliver its first special bomb as soon aw weather will permit visual bombing after about 3 August 1945 on one of the targets, Hiroshima, Kokura, Niigata and Nagasaki. To carry military and civilian scientific personnel from the war department to observe and record the effects of the explosion of the bomb, additional aircraft will accompany the airplane carrying the bomb. The observing planes will stay several miles distant from the point of impact of the bomb.

2. Additional bombs will be delivered on the above targets as soon as made ready by the project staff. Further instructions will be issued concerning targets other than those listed above.

3. Dissemination of any and all information concerning the use of the weapons against Japan is reserved to the Secretary of War and the President of the United States. No communiqués on the subject or releases of information will be insured by Commanders in the field without specific prior authority. Any news stories will be sent to the War Department for special clearance.

4. The forgoing directive is issued to you by direction and with the approval of the Secretary of war and of the Chief of Staff, USA. It is desired that you personally deliver one copy of this directive to General Macarthur and one copy to Admiral Nimits for their information

THOS, T, HANDYGeneral, G.S.C.Acting Chief of Staff

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝΓΡΑΦΕΙΟ ΑΡΧΗΓΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ

Ουάσινγκτον

25 Ιουλίου 1945

Προς:

Τον στρατηγό Κάρλ Σπάατς

Ανώτατο Διοικητήτης Στρατηγικής Αεροπορίας στον Ειρηνικό

1. Η 509η Μεικτή Μοίρα, 20η Αεροπορική Στρατιά θα ρίψει την πρώτη της ειδική βόμβα, μόλις οι ατμοσφαιρικές συνθήκες επιτρέψουν τον προβλεπόμενο βομβαρδισμό, κατά τας μετά την 3ην Αυγούστου 1945 ημέρας, επί ενός των ακολούθων στόχων: Χιροσίμα, Κοκούρα, Νιιγκάτα και Ναγκασάκι. Το φέρον την βόμβα αεροπλάνο θα συνοδεύεται υπό άλλων αεροσκαφών, προορισμένων δια τη μεταφορά του ειδικευμένου στρατιωτικού και πολιτικού προσωπικού του Υπουργείου Στρατιωτικών που θα παρατηρήσει και θα καταγράψει τα αποτελέσματα της έκρηξης. Τα αναγνωριστικά αεροπλάνα οφείλουν να ίπτανται εις απόσταση πολλών μιλίων από το σημείο της έκρηξης.

2. Άλλες βόμβες θα ριφθούν επί των προαναφερθέντων στόχων μόλις ετοιμασθούν υπό του επιφορτισμένου προς τούτο προσωπικού. Θα αποσταλούν περαιτέρω οδηγίες που θα αφορούν στόχους διαφορετικούς των ως άνω μνημονευθέντων.

3. Η ανακοίνωσης όλων των πληροφοριών των σχετικών με τη χρησιμοποίηση της βόμβας εναντίον της Ιαπωνίας ανήκει εις την αρμοδιότητα του Υπουργείου Στρατιωτικών και του Προέδρου των ΗΠΑ. Οι στρατιωτικοί διοικητές δεν θα προβούν εις ανακοινώσεις επί του θέματος ούτε θα παράσχουν πληροφορίες άνευ προηγούμενης εξουσιοδότησης. Οποιαδήποτε είδησης δυνάμενη να ενδιαφέρει τον Τύπο δέον όπως υποβληθεί εις το Υπουργείο Στρατιωτικών προς διασαφήνισιν.

4. Η διαταγή αυτή εκδίδεται υπό του Υπουργείου Στρατιωτικών και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου των ΗΠΑ. Εντέλεσθε όπως προσωπικώς Υμείς διαβιβάσητε αντίγραφο της διαταγής ταύτης προς τον Στρατηγό Μακ Άρθουρ και ton Ναύαρχο Νίμιτς προς ενημέρωση αυτών.

Στρατηγός Θ.Τ. Χάντη(δια τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου)


Το πλήρωμα του βομβαρδιστικού της Χιροσίμα, «Enola Gay»*

Πωλ Τίμπετς: Σμήναρχος, αρχηγός της αποστολής και πρώτος πιλότος. Είναι στρατιωτικός καριέρας, 29 χρονών. Έχει στο ενεργητικό του πολλές πτήσεις πάνω από τη Γερμανία και τη Μεσόγειο

Ρόμπερτ Λιούϊς: Σμηναγός, δεύτερος πιλότος, 27 χρονών.Τόμας Φήρμπη: Επισμηναγός, σκοπευτής, 26 χρονών.Θίοντορ Βαν Κέρκ: Σμηναγός, αξιωματικός πορείας.Τζόζεφ Στίμπορικ: Υπαξιωματικός, χειριστής ραντάρ.Ρίτσαρντ Νέλσον: Σμηνίτης, ασυρματιστής. Είναι ο νεότερος

από το πλήρωμα, 19 χρονών.Τζώρτζ Ρόμπερτ Καρόν:

Σμηνίας πολυβολητής.

Ουαϊατ Ντούζενμπερυ:

Σμηνίας, Μηχανικός.

Ρόμπερτ Σουμαρντ:

Σμηνίας, Βοηθός Μηχανικός.

Ουϊλλλιαμ Παρσονς:

Σμηναγός, επιστήμων, ειδικός στα όπλα του ναυτικού και συναρμολογητής της βόμβας.

Μόρρις Τζέπσον: Υποσμηναγός, βοηθός του Πάρσονς για τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό έλεγχο της βόμβας.

Τζέϊκομπ Μπέζερ: Αποστολή του η παρενόχληση των Ιαπωνικών ραντάρ με ηλεκτρονικά παράσιτα.

*Όνομα της μητέρας του κυβερνήτη Πωλ Τίμπετς.

Το πλήρωμα του βομβαρδιστικού του Ναγκασάκι, «Bock’ s Car»

Τσάρλς Σουήνυ: Διοικητής και πρώτος πιλότος, 25 ετών.Φρέντερικ Άσουέρθ: Αντιπλοίαρχος, υπεύθυνος για τη βόμβα, 35

ετών.Τσάρλς Ντον Αλμέρυ:

Δεύτερος πιλότος.

Φρέντ Όλιβι: Εφεδρικός πιλότος. Ο νεώτερος από όλους 22, ετών.

Φιλ Μπάρνς: Ειδικός στα ηλεκτρονικά και βοηθός του Άσουερθ.

Τζεϊκομπ Μπέζερ: Παρενοχλητής των ιαπωνικών ραντάρ. Είχε πετάξει και με το «Enola Gay».

Τζίμμυ Βαν Πέλτ: Αξιωματικός Πορείας.Αιήμπν Σπίτζερ: Ασυρματιστής.Κέρμιτ Μπήχαν: Σκοπευτής.Εντ Μπάκλυ: Χειριστής Ραντάρ.Τζων Κουάρεκ: Μηχανικός.Ρεϋ Γκάλαγκερ: Παρατηρητής.Άλμπερτ Ντήχαρτ: Πολυβολητής.

2

Ρόμπερτ Οππενχάιμερ


Ατομική Βόμβα: Οι αρχέςΗ πρώτη φορά που έγινε λόγος για ατομική βόμβα ήταν 6

χρόνια πριν την ρίψη της, την ημέρα που ο διάσημος φυσικός Άλμπερτ Αϊνστάιν υπέγραψε μια επιστολή προς τον πρόεδρο Ρούσβελτ, ζητώντας να πλήξουν οι ΗΠΑ, στην κατάλληλη στιγμή, τη ναζιστική Γερμανία με μια βόμβα εξαιρετικής ισχύος, βασισμένη στην αρχή της διασπάσεως του ατόμου.

Ο Φράνκλιν Ντελάνο Ρούσβελτ πέθανε στις 12 Απριλίου 1945, πριν μπορέσει να διαβάσει μια άλλη επιστολή υπογεγραμμένη πάλι από τον Αϊνστάιν, που τον παρότρυνε να θέση εκτός νόμου την ατομική βόμβα. Προφανώς ο μεγάλος φυσικός είχε ξανασκεφτεί το ζήτημα και είχε αποφασίσει πως οι συνέπειες μιας ατομικής καταστροφής είναι ανυπολόγιστες και καλύτερα να μην επιχειρήσουν οι άνθρωποι να τις ανακαλύψουν. Ήταν όμως πολύ αργά. Τίποτα δεν θα σταματούσε την πορεία των γεγονότων. Η βόμβα ήταν έτοιμη, δεν της έλειπαν παρά μόνο λίγες τεχνικές ρυθμίσεις.

Ο νέος Πρόεδρος Χάρυ Τρούμαν, αν και εκτελούσε τα καθήκοντα Προέδρου εδώ και τρεις μήνες δεν είχε πληροφορηθεί για το σχέδιο της ατομικής βόμβας ή το «Σχέδιο Μανχάταν» όπως το αποκαλούσαν. Μετά την επίσημη ορκωμοσία ο υπουργός των στρατιωτικών Χένρυ Στίμσον ανέλαβε να τον ενημερώσει. Αυτό έπρεπε να συμβεί γιατί την κατάλληλη στιγμή ο Πρόεδρος, και μόνο ο Πρόεδρος θα πρέπει να αποφασίσει εάν είναι θεμιτό ή όχι η χρησιμοποίηση της βόμβας ουρανίου για να επισπευσθεί το τέλος του πολέμου.

Ο Πρόεδρος τα χάνει: η είδηση γι’ αυτό το νέο όπλο είναι τρομερή. Η απόφαση προς στιγμήν αναβάλλεται. Λίγο αργότερα όμως στις 24 Απριλίου, ο Τρούμαν Δίνει την συγκατάθεσή του για την συγκρότηση μιας επιτροπής με σκοπό τη μελέτη των προβλημάτων που συνδέονται με οποιαδήποτε τρόπο με την

αξιοποίηση της ατομικής ενέργειας στον πόλεμο. Η επιτροπή που ονομάζεται, Interim Committee, συγκροτείται σε λιγότερο από ένα μήνα. Πρόεδρος είναι ο Στίμσον και ο Τζαίημς Μπέρνς σαν αντιπρόσωποι του Τρούμαν, και τα άλλα μέλη είναι: 3) Τζωρτζ Χάρισσον, αντιπρόεδρος και πρόεδρος της «New York Life Insurance Company», 4) Ουίλλιαμ Κλαίητον, βοηθός υπουργός των Εξωτερικών, 5) Ράλφ Μπάρτ, υφυπουργός των Ναυτικών, 6) Βανεβάρ Μπούς, διευθυντής του «Ινστιτούτου Ερευνών και Επιστημονικής Αναπτύξεως», 7) Κάρλ Κόμπτον, πρόεδρος του «Ινστιτούτου Τεχνολογίας της

3


Μασαχουσέτης», και τέλος 8) Τζαίημς Κόναντ, πρύτανης του πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Μαζί με αυτήν την επιτροπή συγκροτήθηκε και μια καθαρά επιστημονική επιτροπή που την αποτελούσαν οι: 1) Ρόμπερτ Όππενχάιμερ, πατέρας της βόμβας ουρανίου, 2) Αρθουρ Κόμπτον, 3) Ενρίκο Φέρμι, ο δημιουργός της ατομικής στήλης, και ο 4) Έρνεστ Λώρενς.

Σκέψεις και αντιδράσεις πριν τη χρησιμοποίηση της βόμβας.

Οι επιτροπές αυτές στην αρχή δεν μπορούσαν να εκφέρουν σαφή γνώμη σχετικά με το αν θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ή όχι η βόμβα. Γρήγορα όμως ξεπέρασαν τους ενδοιασμούς τους και πρότειναν την άμεση χρησιμοποίηση του νέου όπλου χωρίς μάλιστα να προειδοποιήσουν τους Ιάπωνες. Ωστόσο ο Χένρυ Στίμσον θέλοντας να είναι πιο βέβαιος για την απόφασή του συγκροτεί μια δεύτερη επιστημονική επιτροπή που ονομάζεται: «Committee on Social and Political Implications» που την εμπιστεύεται στον Άρθουρ Κόμπτον με πρόεδρο τον Τζαίημς Φράνκ. Συνεργάστηκαν σε αυτή ο Λέο Σίλαρντ και Γιουτζίν Ραμπίνοβιτς. Η νέα επιτροπή σε αντίθεση με την προηγούμενη συντάσει την έκθεση Φράνκ που καταδικάζει αποφασιστικά τη χρησιμοποίηση της βόμβας για τον τερματισμό του πολέμου. Όπως αναφέρεται στην ίδια την έκθεση «… οποιαδήποτε ανάγκη στρατιωτικής φύσεως πρέπει να υποτάσσεται στις πολιτικές ευθύνες, δηλαδή στον τρομερό κίνδυνο να δημιουργηθεί ένα ιστορικό προηγούμενο του οποίου οι συνέπειες θα μπορούσαν να αποδειχθούν ανεξέλεγκτες για τις μέλλουσες γενιές»…

Η έκθεση Φράνκ προτείνει την επιδεικτική χρησιμοποίηση της ατομικής βόμβας πάνω σ’ ένα ακατοίκητο νησί με την παρουσία των αντιπροσώπων των Ηνωμένων Εθνών. Ο ηθικός αυτός ενδοιασμός φαίνεται να εξασθενεί στο τελικό τμήμα της έκθεσης όπου δεν αποκλείεται κατ’ αρχήν η συγκατάθεση για τη ρίψη της βόμβας στην Ιαπωνία (υπό τον όρο να ενημερωθούν σχετικά εκ των προτέρων τα Ηνωμένα Έθνη και ο αμερικάνικος λαός) αν η κυβέρνηση του Τόκιο αποκρούσει την προσφορά της παραδόσεως και μετά τη δημόσια επίδειξη ισχύος της πρώτης βόμβας ή αν αρνηθεί να εκκενώσει τις στρατηγικές ζώνες του μητροπολιτικού εδάφους.

Στο μεταξύ υπάρχει μεγάλη διαρροή πληροφοριών σχετικά με το σχέδιο Μανχάταν. Εξήντα επιστήμονες του Σικάγο ζητούν να μη γίνει η ρίψη της βόμβας και δεν είναι οι μόνοι. Πλήθος από υπομνήματα και αντιυπομνήματα υποβάλλονται στο Λευκό Οίκο. Το σχέδιο Μανχάταν δεν είναι τόσο απόρρητο όσο θα ήθελαν οι υπεύθυνοι.

Τέλος αποφασίζεται ψηφοφορία μεταξύ αυτών που γνωρίζουν το ζήτημα και το αποτέλεσμα είναι:

46% Υπέρ της ρίψεως της βόμβας πάνω στην Ιαπωνία 26% Ζητούν να κληθούν ιάπωνες αντιπρόσωποι σε μια

πειραματική έκρηξη στις ΗΠΑ

4


15% Να χρησιμοποιηθεί οπωσδήποτε η βόμβα εναντίον μιας ιαπωνικής πόλεως χωρίς προειδοποίηση

11% Να εκραγεί η βόμβα δημόσια πάνω σε ένα έρημο νησί 2% Να μην αποκαλυφθεί για κανένα λόγο η ύπαρξη της

ατομικής βόμβας.

Αντιδράσεις του υπόλοιπου κόσμου Όταν πραγματοποιήθηκε η δοκιμαστική έκρηξη του

Αλαμογκόρντο στις 16 Ιουλίου, ο Τρούμαν βρισκόταν στην Ευρώπη στη διάσκεψη του Πότσνταμ. Ενημέρωσε αμέσως τον άγγλο πρωθυπουργό Ουϊνστον Τσώρτσιλ, που δέχτηκε την είδηση με αγαλλίαση. Θα γράψει αργότερα: «Παραμένει ιστορικό γεγονός και θα κριθεί στις μελλοντικές εποχές ότι η εκλογή της χρησιμοποιήσεως της ατομικής βόμβας για τον εξαναγκασμό της Ιαπωνίας να παραδοθεί ούτε καν ετέθη. Γύρω από το τραπέζι μας η συμφωνία ήταν ομόφωνη, αυτόματη, ούτε άκουσα ποτέ κανένα υπαινιγμό ότι θα ήταν δυνατό να γίνει διαφορετικά».

Αλλά και ο Στάλιν ενημερώθηκε από τον Τρούμαν, χωρίς πολλές λεπτομέρειες και σαν να ήταν κάτι αδιάφορο. Ο ρώσος δικτάτορας που ξέρει πολλά περισσότερα από όσα φανερώνει, γιατί ήδη από το Λος Άλαμος έχουν διαφύγει πολλές φήμες προς την κατεύθυνση του Κρεμλίνου κραυγάζει: «Μια νέα βόμβα; Έξοχο!».

Η απόφαση έχει ήδη παρθεί λοιπόν. Η βόμβα θα ριχθεί πάνω στο ιαπωνικό έδαφος. Ακόμα και ο Άρθουρ Κόμπτον πρωτεργάτης της έκθεσης Φράνκ, όταν ρωτήθηκε για την έκβαση των βολιδοσκοπήσεων που του είχαν ανατεθεί απάντησε: «Στην παρούσα στιγμή τάσσομαι κι εγώ με την πλειοψηφία. Ας καταφύγομε στη βόμβα, αλλά όχι περισσότερο δραστικά απ’ όσο είναι απαραίτητο για να παραδοθεί η Ιαπωνία».

Στις 26 Απριλίου οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και της Κίνας παρουσιάζουν από κοινού τους όρους παραδόσεως στην Ιαπωνική κυβέρνηση, χωρίς ωστόσο να κάνουν λόγο για το ολοκληρωτικό όπλο. Το τελεσίγραφο θα εκπνεύσει στις 2 Αυγούστου, αλλά η κυβέρνηση του Τόκιο δεν περιμένει ούτε μια ημέρα για να γνωστοποιήσει μέσω του ραδιοφώνου την απάντησή της : όχι!.

Η Ιαπωνία αυτοκαταδικάζεται. Στις 3 Αυγούστου ο Τρούμαν στέλνει στο Τινιάν ένα κρυπτογράφημα κατηγορηματικής σαφήνειας: «Ενεργήστε όπως έχει προκαθοριστεί για την 6η

Αυγούστου». Είναι η διαταγή, αμετάκλητη, που εξαπολύει την «Επιχείρηση Ντίμπλς» (λακκάκια).

Η αποστολήΤο φορτίο ουρανίου 235 για τη βόμβα έφτασε στο Τινιάν στις

26 Ιουλίου, ύστερα από ένα περιπετειώδες ταξίδι δέκα ημερών από το Σαν Φρανσίσκο, πάνω στο καταδρομικό «Ινδιανάπολις». Ο κυβερνήτης του σκάφους δεν αντιλήφθηκε ότι τον είχε παρακολουθήσει από κοντά το υποβρύχιο Ι – 58 του πλωτάρχι

5


Χασιμότο που κι αυτός ούτε καν υποψιάστηκε ποια θρυλική υπηρεσία θα είχε προσφέρει στη χώρα του αν κατόρθωνε να εμποδίσει το «Ινδιανάπολις να φτάσει στον προορισμό του. Το περίβλημα και τα κυκλώματα ττης βόμβας έφτασαν αεροπορικός στις 28 και 29 Ιουλίου και συναρμολογήθηκαν επιτόπου.

Η βόμβα ονομάζεται «Little Boy» που σημαίνει μικρό αγόρι. Το αγοράκι είχε μήκος 3 μέτρα και 28 εκατοστά, διάμετρο 80 εκατοστά, βάρος 4.400 κιλά και δεν του λείπουν πτερύγια σταθεροποιήσεως, σαν να ήταν μια οποιαδήποτε βόμβα.

Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης, τρία Β – 29 θα απογειωθούν γύρω στη 1:30’ της 6ης Αυγούστου κατευθυνόμενα με αντίστοιχους στόχους τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι και την Κοκούρα. Αποστολή τους θα είναι να διαπιστώσουν κάθε τι που αφορά τις μετεωρολογικές συνθήκες στις τοποθεσίες αυτές: ορατότητα, ταχύτητα του ανέμου, ατμοσφαιρική πίεση και πυκνότητα. Η επίθεση θα γίνει όπου υπάρχει καλοκαιρία γιατί η διαταγή λέει να βομβαρδιστεί ο στόχος μόλις γίνει ορατός με το μάτι και όχι με τη βοήθεια του ραντάρ. Μια ώρα μετά την απογείωση των μετεωρολογικών αεροπλάνων θα απογειωθούν άλλα τρία. Ένα που θα μεταφέρει τη βόμβα. Ένα δεύτερο Β – 29, που θα ρίξει στη ζώνη της εκρήξεως ειδικά όργανα μετρήσεως με αλεξίπτωτα, και ένα τελευταίο επιφορτισμένο με τη φωτογραφική αναγνώριση.

Τα μέλη του πληρώματος, εκτός από τον επιστήμονα και τον κυβερνήτη, ελάχιστα γνωρίζουν για την φύση της αποστολής τους. Δεν καταλαβαίνουν γιατί αυτός ο βομβαρδισμός θα είναι μοναδικός, ούτε συνειδητοποιούν το μέγεθος της καταστροφής που θα προκαλέσει ο συνεπιβάτης τους.

Η αντίστροφη μέτρηση για τη Χιροσίμα που δεν είχε βομβαρδιστεί ξανά ως τότε έχει ξεκινήσει.

Οι δύο βόμβες, «Φατ Μαν» και «Λιτλ Μποι»

Η διάσπαση του ατόμουΑπό τα 4.400 κιλά της βόμβας μόλις τα 62,280 αποτελούν την

εκρηκτική γόμωση της. Ουσιαστικά είναι τέσσερα μπλόκ ουρανίου τοποθετημένα προσεκτικά χωριστά μέσα στο εσωτερικό του μηχανήματος. Μόνο την τελευταία στιγμή, τέσσερις αναφλεκτήρες (σχεδιασμένοι από τον φυσικό Λούις Αλβάρες), θα εκσφενδονίσουν τα μπλόκ το ένα πάνω στο άλλο με την ταχύτητα των 1.500 μέτρων το δευτερόλεπτο: Τότε θα σχηματιστεί η λεγόμενη «κρίσιμη μάζα» και θα γίνει η ατομική έκρηξη.

Το άτομο, αυτό το ελάχιστο κομματάκι της ύλης, ασύλληπτα πιο μικρό από τον πιο μικρό ιό, είναι σαν ένα ηλιακό σύστημα σε μικρογραφία. Έχει έναν κεντρικό πυρήνα, άθροισμα πρωτονίων και

6


ουδετερονίων (ή νετρονίων) που γύρω του, σε μια κοσμική απόσταση σε σχέση με τις υπερμικροσκοπικές αναλογίες του ίδιου του ατόμου, περιστρέφονται τα ηλεκτρόνια. Τα πρωτόνια έχουν θετικό ηλεκτρικό φορτίο, τα ηλεκτρόνια, αρνητικό, ενώ τα ουδετερόνια, όπως δείχνει το όνομά τους στερούνται από ηλεκτρικό φορτίο.

Ήδη από το 1905, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε κωδικοποιήσει έναν τύπο (E = mc2) που σημαίνει ότι η ενέργεια είναι ίση με τη μάζα της ύλης πολλαπλασιασμένη επί το τετράγωνο της οριακής ταχύτητας του φωτός (299.996 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο). Αν η ενέργεια αυτή αποδεσμευτεί διασπώντας το άτομο, προκύπτουν τρομακτικά αποτελέσματα.

Στο «Λίτλ Μπόυ» η ενέργεια είναι κλεισμένη στα 62 κιλά και 280 γραμμάρια ουρανίου 235: 235 είναι ο «ατομικός αριθμός», δηλαδή ο αριθμός των νετρονίων που περιέχει κάθε άτομο αυτής της μάζας ουρανίου. Το ουράνιο 235 καθώς είναι ραδιενεργό στοιχείο, δηλαδή διασπάται (σχάζετε) μόνο του, έστω και σε βραδύτατο χρόνο έχει μια χαρακτηριστική ιδιότητα που ανακάλυψαν οι επιστήμονες, κατά κύριο λόγο ο Ενρίκο Φέρμι, ο οποίος στις 2 Δεκεμβρίου 1942, την απέδειξε ακαταμάχητα με την ατομική του στήλη, και που χρησιμοποιήθηκε στο «Λίτλ Μπόυ». Αν ένα περιπλανώμενο νετρόνιο, εισδύσει στον πυρήνα ενός ατόμου του, απομακρύνει άλλα δύο νετρόνια. Αυτά με τη σειρά τους πλήττουν τους πυρήνες δύο παράκειμένων ατόμων από τα οποία διαφεύγουν τέσσερα νετρόνια. Και η διαδικασία συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο. Στο χιλιοστό του δευτερολέπτου, όλα τα άτομα όλης της μάζας του ουρανίου 235 θα έχουν τους πυρήνες τους διασπασμένους εξαιτίας μιας «αλυσιδωτής αντιδράσεως» απίστευτης ταχύτητας, με αποτέλεσμα την έκλυση τεράστιας ενέργειας.

Η έκρηξη . . . Ώρα 08: 15’ : 17” γίνεται η ρίψη της βόμβας. Ώρα 08:16’ :08”

οι αναφλεκτήρες ρίχνουν τη μία πάνω στην άλλη τις τέσσερις ράβδους ουρανίου 235. Σχηματίζεται η κρίσιμη μάζα και στη στιγμή το «Λίτλ Μπόυ» διαλύεται: ένας τεχνητός ήλιος που δημιούργησε ο άνθρωπος, ανάβει πάνω στη γη.

Μια φωτεινή σφαίρα αβάσταχτη για τα μάτια των ανθρώπων και των ζώων της γης, μια έκλυση θερμότητας πέντε χιλιάδες φορές πιο έντονη από της οξυδρικής φλόγας που αστραποβολά τις σπίθες της σε μια ακτίνα δύο χιλιάδων μέτρων, μια γροθιά της αποκαλύψεως που εξαπόλυσε ο ουρανός πάνω στη γη.

Το εστιακό κέντρο αυτού του τεχνητού ήλιου βρίσκεται σε ύψος λίγο μεγαλύτερο από 600 μέτρα πάνω από το οδικό δίκτυο της πόλεως Χιροσίμα της Ιαπωνίας και 190 μέτρα βορειοανατολικά της γέφυρας του ποταμού Ότα που έχει επιλεγεί σαν στόχος.

Ένα φως εκτυφλωτικό, παγωμένο, σε ένα κλάσμα της στιγμής απλώνεται ως τα όρια των περιφερειακών συνοικιών και μοιάζει σαν τεράστια σφαίρα από μαγνήσιο με τριανταφυλλιά και πορφυρά

7


κρόσσια. Πάνω σε μια φωτογραφική πλάκα έχει την όψη ενός πυρακτωμένου πομπόν για πουδράρισμα…

Η Χιροσίμα πριν

. . . Και οι πρώτες συνέπειεςΣ΄ ένα κλάσμα του δευτερολέπτου παύουν να υπάρχουν 30.000

άνθρωποι. Δεν πεθαίνουν απλώς σαν άνθρωποι αλλά τα κύτταρά τους σε μερικές φορές ακόμα και οι ίδιες οι μοριακές τους δομές, εξαφανίζονται μέσα στο απόλυτο μηδέν. Κανένα συναίσθημα, κανένας πόνος, τίποτα. Άνθρωποι, ζώα, φυτά οτιδήποτε οργανικό υπάρχει στη Χιροσίμα και που έτυχε να βρεθεί σ’ ανοιχτό χώρο σε μια ακτίνα χιλίων μέτρων από το επίκεντρο του picadon (στα ιαπωνικά, το αστραπόβροντο της ατομικής βόμβας) εξατμίζεται σαν κοσμικός αιθέρας. Το picadon σ’ ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, αποχρωματίζει τον εσωτερικό φλοιό όλων των ανθεκτικών υλικών της στιγμής, που προσβάλλει, όπως π.χ. ο γρανίτης. Πάνω σ’ αυτές τις επιφάνειες οι άνθρωποι που εξαερώθηκαν ζωντανοί αφήνουν ανεξάλειπτα αποτυπώματα των σκιών τους. Σκιές ανθρώπων, ζώων και φυτών. Σκιές φαντασμάτων.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι οι πιο τυχεροί. Άλλη κατηγορία ανθρώπων που στάθηκαν εξίσου τυχεροί είναι οι άνθρωποι – μυρμήγκια σε αντίθεση με τους ανθρώπους – σκιές, δεν εξαφανίζονται αμέσως. Ο θάνατός τους διαρκεί από δύο έως εφτά δευτερόλεπτα. Αφού τους έγλειψε ένα κύμα φωτιάς, ξύλιασαν, μάζεψαν, μίκρυναν έγιναν στάχτη, καπνός και ύστερα τίποτα. Αυτή ήταν η τύχη όσων βρίσκονται σε ακάλυπτο χώρο σε μια ζώνη που τα διάφορα σημεία της περιμέτρου της απέχουν από χίλια ως δύο – δυόμισι χιλιάδες μέτρα από το επίκεντρο της έκρηξης. Οι άνθρωποι - μυρμήγκια είναι περίπου 50.000. Μαζί με τους ανθρώπους – σκιές αριθμούν συνολικά 80.000 ζωές που έσβησαν λίγα δευτερόλεπτα ύστερα από την έκρηξη.

Αλλά ο πρώτος και ο δεύτερος κύκλος της ατομικής κόλασης δεν έχουν τόσο ακριβή περιμετρικά όρια. Ακόμα και σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από το εστιακό σημείο της έκρηξης υπάρχουν οι φοβερά άτυχοι που είναι προορισμένοι να υποφέρουν τους πιο μαρτυρικούς πόνους όπως κι εκείνοι που βρίσκονται σχετικά μακριά. Το να βρίσκεται κανείς καλυμμένος αλλά κοντά, τη στιγμή που ανάβει το αστρικό φως του picadon, είναι το ίδιο σα να

8


βρίσκεται εκτεθειμένος, αλλά σε απόσταση, πέρα από τα όρια του δεύτερου κύκλου της κόλασης, που έχει διάμετρο κάπου πέντε χιλιόμετρα.

Η Χιροσίμα μετά

Η επικράτεια του τρόμου και της φρίκηςΣτην Χιροσίμα, το πρωινό της 6ης Αυγούστου 1945, η κόλαση

σταμάτησε να είναι ένας εφιάλτης και έγινε αλήθεια. Η πιο παράλογη φρικαλεότητα που γνώρισαν ποτέ η ιστορία του πλανήτη Γη πραγματικότητα. Για η φρίκη σταμάτησε αμέσως. Ήταν νεκροί σε εφτά δευτερόλεπτα. Για άλλους κράτησε λεπτά, ώρες, μέρες, εβδομάδες. Για κάποιους συνεχίζεται ακόμα. Το picadon, εφτά δευτερόλεπτα ύστερα από την αρχική έκρηξη δεν έχει πλέον αστρική θερμοκρασία και γι’ αυτό δεν έχει θερμική ενέργεια για να εξαερώνει έμβια όντα. Είναι ωστόσο πάντα πυρακτωμένο και φορτωμένο με θανατηφόρα ραδιενεργά μόρια, τις ακτίνες Γάμμα. Τουλάχιστον 90.000 κάτοικοι της Χιροσίμα γίνονται άνθρωποι – κάρβουνα, άνθρωποι – μούμιες ή άνθρωποι – κεριά.

Άνθρωποι – κάρβουνα είναι αυτοί που έχουν τέτοια φοβερά εγκαύματα ώστε να μοιάζουν με πρωτόγονους ανθρώπους ή πιθήκους μιας άλλης εποχής. Οι άνθρωποι – μούμιες είναι αυτοί που το κύμα κατάφερε να εξατμίσει το μεγαλύτερο μέρος του νερού που βρίσκονταν στο σώμα τους, και στέκονται τώρα ξυλιασμένοι και ξεραμένοι, με τα ρούχα τους ασβεστοποιημένα, όπως ακριβώς οι φασκιές που έντυναν τις μούμιες. Τέλος οι άνθρωποι – κερί, οι οποίοι είχαν τέτοιες πληγές στο σώμα τους ώστε οι σάρκες τους να διαλύονται μαλακά ώσπου να φανούν τα κόκαλά τους.

Καθώς σκάζει η βόμβα, μάζες από χώμα και συντρίμμια έχουν απορροφηθεί προς τα πάνω στροβιλιζόμενα προς τη στρατόσφαιρα μέσα στην κολοσσιαία στήλη ατμού, καπνού και σκόνης που έχει δημιουργηθεί. Είναι μια λευκή στήλη που τη διαπερνούν ηφαιστειακές λάμψεις. Σκουραίνει σιγά – σιγά όσο σκαρφαλώνει στον ουρανό. Σε 48 δευτερόλεπτα φτάνει σε ύψος 3.000 μέτρων και μοιάζει τώρα μ’ ένα περίεργο μανιτάρι γιατί, στην κορυφή, έχει διασταλεί. Σε 3 λεπτά, βρίσκεται σε ύψος 9.000 μέτρων. Θα ανέβει, ως το ύψος των 17 χιλιομέτρων.

9


Η ανεμοθύελλες του ολέθρου.Μετά το χτύπημα του picadon, ακολουθεί ο αέρας. Μια θύελλα

με ταχύτητα 800 χιλιόμετρα την ώρα, τέσσερις φορές πιο βίαιη από τον πιο βίαιο κυκλώνα, έρχεται για να ολοκληρώσει την καταστροφή της ρημαγμένης πολιτείας.

Τρελοί από το φόβο και τόσο εξουθενωμένοι από τον τρόμο που δεν νιώθουν πια πόνο δεκάδες χιλιάδες κάτοικοι που ελάχιστα μοιάζουν με ανθρώπους πλέον, βλέπουν να κατεβαίνει από τον ουρανό μια λασπερή βροχή με σταγόνες που έχουν το μέγεθος αυγού περιστεριού. Το νερό αυτό είναι βροχή ραδιενεργών υπολειμμάτων και διαβρώνει όλες τις επιφάνειες που ακουμπάει.

Η φυσική υγρασία της ατμόσφαιρας εξατμίστηκε μέσα στη σφαίρα της φωτιάς και ύστερα συμπυκνώθηκε στο σύννεφο με το σχήμα του μανιταριού. Στην πρώτη ριπή των ακτινών Γάμμα προστίθεται μια ακόμα πιο άφθονη ροή των ίδιων βλαβερών ουσιών που μπορούν να προκαλέσουν ένα αργό θάνατο στους επιζήσαντες.

Μέσα στην τεράστια καταστροφή έρχεται και δεύτερη ανεμοθύελλα που σε αντίθεση με την πρώτη έρχεται από απόσταση από την ύπαιθρο και από τη θάλασσα. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι συνδεδεμένο με την ατομική έκρηξη. Είχε ξανασυμβεί σε άλλους βομβαρδισμούς. Μια ισχυρή έκλυση θερμότητας έχει σαν αποτέλεσμα την αραίωση των γύρω μαζών του αέρος και το σχετικό αυτό κενό τραβάει τα ρεύματα απ’ έξω. Αλλά τα ρεύματα μοιραία τροφοδοτούν την πηγή θερμότητας που έλκει έτσι άλλα ρεύματα. Η καταιγίδα της φωτιάς δε λιγοστεύει σε ένταση παρά μόνο όταν καούν τα πάντα.

Το δεύτερο ρεύμα δεν έχει την ταχύτητα του πρώτου. Φτάνει μόλις τα 250 χιλιόμετρα την ώρα. Είναι όμως ένας αέρας πυρακτωμένος με τρομερή δύναμη και ταυτόχρονα ένας στρόβιλος που ξεριζώνει δέντρα σε πολλά χιλιόμετρα απόσταση και τα πετάει σαν φρύγανα στο απέραντο καμίνι που είναι τώρα η Χιροσίμα. Μαζί με τα δέντρα τερματίζουν τη ζωή τους μέσα σ’ αυτό το καζάνι άνθρωποι και ζώα κατά χιλιάδες κι ας είχαν την τύχη πολλοί από αυτούς να μείνουν ανέπαφοι ένα λεπτό πρωτύτερα. Στα κανάλια σηκώνονται θεόρατα κύματα και πολλοί δυστυχισμένοι, κυριολεκτικά, βράζουν ζωντανοί.

Στα «Enola Gay» δεν παρατήρησαν τίποτα από όλα αυτά, ούτε καν τα φαντάστηκαν, γιατί ότι έγινε ξεπέρασε και την πιο τερατώδη ανθρώπινη φαντασία. Ωστόσο, οι δώδεκα ατομικοί αεροπόροι είδαν κάτι απίστευτα τρομερό, και κατάλαβαν ότι είχαν γίνει τα όργανα μιας βιβλικής καταστροφής.

Οι πρώτες αντιδράσεις των ιαπώνων στρατιωτικώνΈνα τέταρτο της ώρας μετά την έκρηξη του «Λίτλ Μπόυ», ενώ

στην ατομόπληκτη πόλη απλώνονται πυρκαγιές όπου τριζοβολά η βροχή από τη ραδιενεργό λάσπη, ο Κεϊσούκε Χιρόκι, διοικητής της ναυτικής βάσεως στο Κούρε, τηλεφωνεί στο Τόκιο, στο Γενικό

10


Επιτελείο του Αυτοκρατορικού Ναυτικού και ζητάει να μιλήσει στον Μασατάκε Οκουμίγια, αρχηγό της ιαπωνικής αντιαεροπορικής άμυνας.

Με αλλοιωμένη φωνή ο Χιρόκι λέει:- Στις 8 και 16’ παρατηρήσαμε μια απίστευτα φωτεινή λάμψη

καμιά εικοσαριά χιλιόμετρα από δω, πιστεύουμε ότι πάνω από στη Χιροσίμα και αμέσως μετά μια πανύψηλη στήλη καπνού μ’ ένα μεγάλο νέφος στην κορυφή. Πολλοί άκουσαν έναν κρότο κεραυνού. Κανείς δεν μπορεί να πει τι συνέβη αλλά είμαι βέβαιος ότι έγινε κατακλυσμός.

- Αεροπορική επιδρομή ή έκρηξη εδάφους; Ρωτάει έκπληκτος ο Οκουμίγια.

- Ποιος μπορεί να το ξέρει; Επισημάνθηκαν μόνο τρία B - San - Πολύ περίεργο… Πως είναι ο καιρός;- Περίφημος.- Τότε Χιρόκι ξανακάλεσέ με μόλις θα έχεις νεότερες ειδήσεις.Ο Οκουμίγια, είναι φανερό δεν μπορεί να δώσει καμία εξήγηση

και ρωτάει μερικούς ανώτερους αξιωματικούς του γενικού επιτελείου ναυτικού. Ο μόνος που κάτι φαίνεται να υποψιάζεται είναι ένας νεαρός πλοίαρχος ο Γιασούι. «Μπορεί να πρόκειται για ατομική βόμβα, αλλά για να το μάθουμε με βεβαιότητα, θα πρέπει να επισκεφτούμε τη Χιροσίμα».

Οι άλλοι τον κοιτάζουν με σκεπτικισμό. Τι είναι άραγε η ατομική βόμβα; Ο πλοίαρχος συνεχίζει: «Είναι μια βόμβα που διασπά το άτομο και παράγει εξαιρετική ενέργεια. Ο Γιόσιο Νισίνα, ο πιο μεγάλος φυσικός μας ήθελε να κατασκευάσει ακριβώς μια τέτοια βόμβα. Η δύναμη του όπλου αυτού θα ήταν χωρίς προηγούμενο».

Οι αξιωματικοί δυσπιστούν και δεν πιστεύουν τα λόγια του. Όμως ο Οκουμίγια καταλαβαίνει πως ο νεαρός πλοίαρχος ίσως να διαιστάνθηκε την αλήθεια. Πριν από το μεσημέρι φτάνουν κι άλλες ειδήσεις στο κεντρικό αρχηγείο. «Στρατηγέ! είναι απίστευτο! Η Χιροσίμα είναι μια θάλασσα φωτιάς. Απολύτως αδύνατον να την πλησιάσουμε. Τα συνεργεία βοηθείας έφτασαν σε απόσταση ενάμισι χιλιόμετρο από το κέντρο της πόλης. Με καλούν με τα τηλέφωνα εκστρατείας για τι όλες οι γραμμές έχουν διακοπεί. Υπάρχει μια ζέστη κολάσεως και οι νεκροί είναι ανακατωμένοι με τους ζωντανούς, οι ζωντανοί βλέπουν το δέρμα τους να πέφτει και κάνουν συνεχώς εμετό. Είναι απίστευτο, είναι απίστευτο».

Το γενικό αρχηγείο δέχεται τα νέα με έκπληξη αλλά όχι και τόσο μεγάλη. Ήδη ο φυσικός Νισίνα είχε πλησιάσει την κυβέρνηση του με σκοπό την δημιουργία μιας τέτοιας βόμβας, και μάλιστα είχε ζητήσει και τα απαραίτητα κονδύλια. Αλλά η απάντηση ήταν αρνητική. Αποφασίζεται να αποσταλούν αμέσως βοήθεια και μέλη του γενικού επιτελείου για να εκτιμήσουν την κατάσταση όμως αυτό δεν είναι εύκολο γιατί όλες σχεδόν οι πόλεις της Ιαπωνίας βομβαρδίζονται και η μετακίνηση είναι επικύνδυνη. Έτσι η Χιροσίμα είναι αποκλεισμένη από τον υπόλοιπο κόσμο καθώς εξακολουθεί να χαροπαλεύει μέσα στους σπασμούς μιας αφάνταστης αγωνίας.

Ο Χιρόκι τηλεφωνεί κάθε ώρα δίνοντας ολοένα και πιο ανατριχιαστικές λεπτομέρειες: «… Οι ομάδες βοηθείας δεν μπορούν να προωθηθούν σε απόσταση μικρότερη από οχτώ χιλιόμετρα από το

11


κέντρο της Χιροσίμα… Ο αριθμός των νεκρών είναι απίθανος, εκατό χιλιάδες, διακόσιες χιλιάδες… Δεν υπάρχει ελπίδα για μεγάλο μέρος από τους επιζήσαντες. Πεθαίνουν σαν τις μύγες, με τις σάρκες τους διαλυμένες… Έμειναν όρθια 3 από τα 47 νοσοκομεία… Πέθαναν τα δύο τρίτα από τους πυροσβέστες… Ως τώρα βρέθηκαν σε ολόκληρη την πόλη 72 γιατροί, ούτε ένας περισσότερο… Η θύελλα της φωτιάς δεν λέει να σταματήσει. Όσοι επιζήσανε έχουν καταφύγει στα γύρω μέρη, σωριασμένοι, σα να τους χτύπησε πανούκλα και πολλοί έχουν την όψη τεράτων, γεμάτοι πληγές και βρώμιά… Δεν υπάρχει νερό»

Τα μεσάνυχτα, ώρα Ιαπωνίας, Ο πρόεδρος Τρούμαν δίνει την άδεια να μεταδοθεί η είδηση. Στο Τόκιο όπως και στο Παρίσι και το Λονδίνο και τη Ρώμη και σε κάθε άλλη πρωτεύουσα μεταδίδεται το γεγονός.

Οι ιάπωνες στρατηγοί στις 7 Αυγούστου πραγματοποιούν μια σύσκεψη κορυφής με σκοπό να αποφασίσουν τι θα κάνουν. Μόνο ένας τόλμησε να προτείνει τη διακοπή του πολέμου. Οι άλλοι μη μπορώντας να πιστέψουν την καταστροφική δύναμη του νέου όπλου είναι αδιάλλακτοι. Ούτε λόγος για ανακωχή ή παράδοση!

Η κατάσταση στην πόληΌλα τα φύλλα της χλόης είναι λυγισμένα προς την ίδια

πλευρά, σαν κολλημένα στο έδαφος και έχουν χρώμα κεραμιδί. Μια δυσοσμία που η στυφή και διαπεραστική μυρωδιά της καΐλας δεν μπορεί να την καλύψει γεμίζει τον αέρα. Χιλιάδες παραμορφωμένα πτώματα σαπίζουν στις ζεστές ακτίνες του καλοκαιρινού ήλιου. Σκελετοί από ζώα και ανθρώπους προπάντων άλογα ριγμένα ανάσκελα, με τα τεντωμένα πόδια τους σηκωμένα στον ουρανό. Τραγικές μαριονέτες τετραπόδων.

Ο Οκουγίμια έγραψε «Τίποτα δεν μπορεί να δώσει μια ιδέα τι είναι, σήμερα αυτή η πόλη, τίποτα δεν μπορεί να ανιστορήσει τις σπαρακτικές κραυγές των θυμάτων, που τώρα πια είναι αδύνατον να τους δοθεί οποιαδήποτε βοήθεια, τίποτα δεν μπορεί να δώσει την εικόνα της σκόνης και της στάχτης καθώς στροβιλίζονται πάνω σε άθλια σώματα που ξεψύχησαν μέσα στην αγωνία, τίποτα δεν μπορεί να περιγράψει την αηδιαστική μυρωδιά όχι των νεκρών, αλλά των ζωντανών που γαγγραίνιασαν. Είδα μια νεαρή γυναίκα με την κοιλιά ξεσκισμένη και κοντά της, το βρέφος ζωντανό και αγέννητο. Η Χιροσίμα είναι μια βρώμικη γκρίζα πληγή στο πρόσωπο του τοπίου».

Οι γιατροί μαζί με τους ειδικούς ραδιολόγους που εξέτασαν τα πτώματα και τους ζωντανούς κατέληξαν πως και στις δύο περιπτώσεις υπήρχαν αυθεντικές οργανικές και κυτταρικές αλλοιώσεις. Τα εγκαύματα ήταν ενός ιδιαίτερου είδους, το ίδιο και οι βλάβες στο μυελό των οστών και στους λεμφικούς αδένες.

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που αφήνει έκπληκτους τους πρώτους επισκέπτες της νεκρής πόλης. Η εντύπωση του παμπάλαιου. Μοιάζει με πόλη πετρωμένη, απολιθωμένη. Τα ερείπια, τα αντικείμενα, τα πτώματα, οι ζωντανοί είναι σαν απολιθώματα. Το picadon έσκαψε μια καινούρια και άγνωστη διάσταση στο χρόνο, προκαλώντας μια ακαριαία, καταπληκτική διαδικασία γεράσματος

12


που δεν άφησε απ’ έξω τίποτα και κανέναν. Όλα τα τύλιξε μια πατίνα που φαίνεται πολύ παλιά.

Και οπτασίες γκραν γκινιόλ: μια διμοιρία στρατιωτών στημένοι σε στάση προσοχής στην όχθη του ποταμού Ότα, άψογοι μέσα στις στολές τους από τη μέση και πάνω, ξέσαρκοι από τη μέση και κάτω. Ένα παιδί δεκατεσσάρων χρονών σχεδόν άθικτο μ’ ένα γάντι στο χέρι, που δεν είναι γάντι αλλά το δέρμα του δεξιού του χεριού που του βγήκε ολόκληρο, χωρίς να σκιστεί, ακριβώς όπως βγαίνει ένα γάντι. Γυναίκες ολότελα γυμνές, που φαίνεται σαν να είναι ντυμένες, γιατί τα φανταστικά σχήματα των καταστρεμμένων κιμονό τους αποτυπώθηκαν στο σώμα τους. Άνδρες εντελώς απείραχτοι, εκτός από τα πόδια, θρυμματισμένα από τα παπούτσια τους, που μάζεψαν τόσο ώστε να γίνουν μικρότερα από δώδεκα πόντους.

Στις παρυφές της πόλης περιπλανιούνται μπουλούκια εγκαταλειμμένων ανθρώπων αναζητώντας ένα καταφύγιο ή μια κλωστή νερού. Μυστηριώδεις μορφές που σέρνονται παραληρώντας με τα ρούχα τους και το δέρμα τους κομματιασμένη. Οι φοβερές πληγές τους σκεπάζονται από τεράστια κακάδια, παχιά σαν θωράκισμα.

Ο ποταμός Ότα είναι γεμάτος πτώματα μουσκεμένα, διαλυμένα, πολλές φορές ζυμωμένα το ένα με το άλλο σε βρώμικους σωρούς αποσυνθεμένων κρεάτων, και πάνω στις όχθες σαπίζουν και διαλύονται άλλα πτώματα δυστυχισμένων που δεν είχαν την τύχη να κεραυνοβοληθούν ακαριαία από το picadon.

Καταθέσεις από αυτόπτες μάρτυρες

Μοτομίτσου Σιντάκι, εργάτης στο εργοστάσιο Τόγιο Κόγκιο: «Ξύπνησα στις 7 και, τη στιγμή που έσκασε η βόμβα, ήμουν σκυμμένος στον κήπο μου και φύτευα σπόρους, πίσω από έναν τοίχο όχι ψηλότερο από ένα μέτρο. Η γυναίκα μου, η Ικούκο, στεκόταν όρθια κοντά μου κι έτρωγε ρύζι και οτσουκεμόνο, δηλαδή ψάρι μαγειρεμένο με βλαστάρια, σε μια ξύλινη γαβάθα. Μιλούσε βιαστικά όπως όλες οι γυναίκες. Ύστερα σταμάτησε ξαφνικά να μιλάει: πήγε να ξεστομίσει μια λέξη, μα δεν την αποτελείωσε. Για μερικά δευτερόλεπτα εξακολούθησα να σκορπίζω σπόρους, ως τη στιγμή που άκουσα ένα τρομερό βουητό. Σήκωσα το κεφάλι και είδα την Ικούκο μαύρη σαν ένα κομμάτι κάρβουνο με τα χέρια της γαντζωμένα γύρω από την γαβάθα. Ήταν νεκρή χωρίς να ξέρει ότι πέθανε.

Στόμου Κογιάμα, 49 χρονών, νοικοκυρά: «Μόλις είχα αποχαιρετήσει τον άνδρα μου που έφευγε για το γραφείο του. Ξαφνικά ένιωσα μια ριπή ανυπόφορης ζέστης που ερχόταν από το κέντρο. Βγήκα αμέσως έξω, περισσότερο απορημένη παρά τρομοκρατημένη και αντίκρισα κάτι το απίστευτο: άντρες και γυναίκες καψαλισμένους, μισόγυμνους, χωρίς μαλλιά. Έβλεπες πρόσωπα να λιώνουν σαν κερί. Κι ούτε μπορούσαμε να βοηθήσουμε

13


αυτούς τους δυστυχισμένους ν’ ανέβουν στα κάρα, γιατί ήταν χωρίς δέρμα. Μόνο που τους άγγιζες ούρλιαζαν σαν τρελοί. Τα άλογα των στρατιωτών χρεμέτιζαν και έπεφταν καταγής με τα μάτια έξω από τις κόγχες. Συλλογιζόμουν ολόκληρη μέρα, ενώ η Χιροσίμα ήταν ένα τέλμα πίσσας που έβραζε, τις επισκέψεις στους ναούς του Νιγκίτσου και του Γκοκόκου. Τώρα όμως η Χιροσίμα είναι καμένη, αφανισμένη. Δεν υπάρχει τίποτα πια, δε μας έμεινε ούτε το παρελθόν».

Σίντσο Χαμάι, (μελλοντικός δήμαρχος της πόλης): «Βρισκόμουν στο δημαρχείο για τον έλεγχο της διανομής του ρυζιού και άλλων ειδών του δελτίου. Το κτίριο έμεινε όρθιο, τουλάχιστον ο σκελετός του, και δεν πέθαναν όλοι. Εγώ έπαθα εγκαύματα, αλλά όχι σοβαρά όπως οι άλλοι. Γρήγορα όμως ένας γιατρός μου είπε ότι, από την όψη που είχαν όσοι χτυπήθηκαν, καταλάβαινε κανείς ότι η βόμβα είχε απελευθερώσει ραδιενέργεια και ότι εγώ σίγουρα έπρεπε να περιμένω σοβαρή απώλεια σε λευκά αιμοσφαίρια. Τον άκουσα σαν μέσα σε εφιάλτη, αλλά όχι για μένα: έξω η Χιροσίμα είχε εξαφανιστεί κάτω από σύννεφα καπνού, τι μ’ ενδιέφερε πια να ζήσω;»

Μιτσίκο Χασίγια, συγγραφέας: «Ο ουρανός σκοτείνιασε από πυκνό μαύρο καπνό, που σπιθοβολούσε. Γλώσσες απαίσιας φωτιάς υψώνονταν και η δαιμονική ζέστη ξεσήκωσε τόσο δυνατούς ανέμους που οι λαμαρίνες ξεκόλλησαν και στροβιλίζονταν τρελά στον αέρα. Αναμμένοι κορμοί και κλαδιά δέντρων τινάχτηκαν ψηλά και ξανάπεσαν στη γη, σαν φλεγόμενα χελιδόνια».

Μιντόρι Νάκα, φημισμένη ηθοποιός της Ιαπωνίας: «Ετοίμαζα το πρόγευμα για μένα και τους δεκαεφτά συναδέλφους μου του θιάσου «Σακούρα – Τάι» σ’ ένα μοντέρνο και επιβλητικό κτίριο σε απόσταση κάπου 700 μέτρα από το σημείο που έσκασε η καταραμένη εκείνη βόμβα. Μια άσπρη φλόγα γέμισε όλο το διαμέρισμα και όλα τα πράγματα που βρίσκονταν εκεί μέσα έπεσαν πάνω μας. Λιποθύμησα και ξαναβρήκα τις αισθήσεις μου ύστερα από πέντε ή έξι ώρες. Δεκατρείς από τους συντρόφους μου ήταν νεκροί. Κατάφερα ν’ ανοίξω ένα πέρασμα από τα ερείπια και να φτάσω μισόγυμνη στα νερά του Ότα, που ήταν ακόμα ζεστά. Κολύμπησα κάμποσα χιλιόμετρα και με περιμάζεψαν κάποιοι στρατιώτες από ένα πλοιάριο βοηθείας. Η Χιροσίμα είχε εξαφανιστεί, η Χιροσίμα ήταν κάτι το προκατακλυσμιαίο». (Η ωραία ηθοποιός θα μεταφερθεί αργότερα στο Τόκιο και ο διάσημος επιστήμων Μασαό Σουζούκι θα επιχειρήσει τα αδύνατα για να τη σώσει, αλλά οι ακτίνες γάμμα έχουν κιόλας μολύνει το αίμα της: τα λευκοκύτταρά κατέβηκαν από 8.000 σε 300. χωρίς μαλλιά και χωρίς φρύδια θα πεθάνει στις 24 Αυγούστου).

Τακαγιόσι Γιαϊνάντα, πωλητής πήλινων δοχείων και ερασιτέχνης ποιητής. Το μαγαζί του ήταν σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Χιροσίμα: «Είμαι ζωντανός από θαύμα και δε θα μπορέσω ποτέ να εξηγήσω στον εαυτό μου το γιατί. Άνοιγα το μαγαζί μου, όπως κάθε πρωί όταν ήρθε το τέλος του

14


κόσμου. Όλοι στο δρόμο κάηκαν σαν κουνούπια στο φως της φλόγας, μέσα σε μια στιγμή. Η άσφαλτος έγινε ένα ποτάμι από λάδι που έβραζε. Τα πήλινα δοχεία μου έγιναν ξανά ωμό αργιλόχωμα. Κι εγώ; Ζωντανός, γερός, χωρίς ούτε ένα έγκαυμα. Ίσως, λέω, ονειρεύτηκα κι όμως η Χιροσίμα δεν υπάρχει πια, και οι αναμνήσεις μου της προηγούμενης μέρας δεν έχουν νόημα».

Τακεχίντε Γιοκόο, φοιτητής: «Ήμουν στο κρεβάτι, βυθισμένος σε ένα λήθαργο. Ξαφνικά απόκτησα συνείδηση του τι γινόταν γύρω μου και είδα με κατάπληξη ότι το δωμάτιο μου ήταν πλημμυρισμένο φως. Ένα φως φανταστικό, όπου ανακατεύονταν όλα τα χρώματα. Αλλά το σπίτι γκρεμίστηκε σχεδόν αμέσως κι ένιωσα σα να λουζόμουν στο αίμα. Έτσι, θαμμένος, σκέφτηκα τους συντρόφους μου στο Πανεπιστήμιο, τους συστρατιώτες μου στη 12η

Μοίρα του πυροβολικού που είχα αφήσει στο Κιουσού, το φίλο μου Τοσιφούμε, που είχαμε συμφωνήσει να πηγαίναμε για μπάνιο. Δεν ήξερα τι είχε συμβεί, αλλά διαισθανόμουν ότι γύρω μου όλα είχαν πεθάνει. Με ξέθαψαν κατά τις 4 το απόγευμα. Μόλις βρέθηκα σε ανοιχτό χώρο, έμεινα εμβρόντητος από το θέαμα μιας απέραντης φωτιάς, που στριφογύριζε σαν ερπετό σφυρίζοντας τρομακτικά. Σκέφτηκα ότι στη Χιροσίμα θα έπρεπε να είχε πέσει ένας γιγάντιος μετεωρίτης, όπως εκείνος που είχε ερημώσει μια μεγάλη έκταση της Σιβηρίας, το 1908. Όλα ήταν φωτιά, μόνο φωτιά, και οι άνθρωποι καίγονταν σαν τα σπίρτα. Οι ανθρώπινες αυτές λαμπάδες τρέχανε ουρλιάζοντας κι έτρεξα κι εγώ προς ένα δάσος μπαμπού. Τα πτώματα ήταν σκορπισμένα παντού, κοντά μου τρέκλιζαν ετοιμοθάνατοι με το πρόσωπο μουμιοποιημένο και δίχως μάτια. Το βράδυ αντάμωσα φίλους που με πήγανε σε ένα σπίτι έξω από την πόλη, απείραχτο. Κανένας δεν κατόρθωνε να δώσει μια εξήγηση για την αιτία της καταστροφής, αλλά ήταν φανερό ότι η Χιροσίμα είχε πάψει να υπάρχει: δεν υπήρχαν πια ναοί, ούτε σχολεία, ούτε μαγαζιά. Στα προάστια άνθρωποι βάδιζαν ψηλαφητά, αλλά σε κάθε βήμα κάποιος κυλιόταν στο χώμα νεκρός. Μαζί με τους φίλους μου αρχίσαμε να σωριάζουμε πτώματα και να τα καίμε πάνω σε αυτοσχέδιες πυρές. Ήταν το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε. Ανάμεσα στα ερείπια του πανεπιστημίου δε βρήκα την άλλη μέρα, παρά μόνο κράνη στρατιωτών γεμάτα στάχτες και κομμάτια κόκαλα».

Μιτσίκο Ακάτζι, καμαριέρα ξενοδοχείου: «Όταν ο ουρανός έγινε άσπρος, κατά καλή μου τύχη, έκανα μπάνιο στη θάλασσα, σε απόσταση μισό χιλιόμετρο από την ακτή. Για μένα, η 6η

Αυγούστου ήταν μέρα ρεπό και σ’ αυτό χρωστάω τη σωτηρία μου. Είδα μια στήλη ατμού να υψώνεται από την πόλη, και η πόλη έμοιαζε να γκρεμίζεται. Ώρες δεν είχα κουράγιο να γυρίσω στη στεριά. Το έκανα μόνο όταν ένιωσα εξαντλημένη. Ύστερα έφυγα μακριά. Δε θέλησα να δω τίποτα, αλλά και τώρα με φοβίζουν τα πάντα».

Υπάρχει ακόμα μια μαρτυρία, που φυσικά δεν εκφράστηκε ποτέ (από τον άνθρωπο της Τράπεζας Σουμιτόμο), αλλά που θα μπορούσε να είναι: «Δεν μπορώ να μιλήσω, γιατί δεν είδα τίποτα,

15


ούτε άκουσα τίποτα. Είμαι μια σκιά πάνω σε τρία σκαλιά της τράπεζας όπου ετοιμαζόμουν να μπω για να κάνω μια κατάθεση».

Ο ατομικός αεροπόρος Μπόμπ Σούμαρντ όταν ρωτήθηκε κάποια μέρα είπε: «Το μανιτάρι; Ήταν οι ψυχές των νεκρών μας που ανέβαιναν στον ουρανό».

Οι νεκροίΠόσοι ήταν οι νεκροί της Χιροσίμα; Δεν μπορούν να

υπολογιστούν και καμία από τις στατιστικές που έγιναν αργότερα δε μας διαφωτίζει αρκετά, αφού εκτός από τα άλλα, δεν είναι γνωστό με ακρίβεια πόσοι άνθρωποι ζούσαν στην πολιτεία της φρίκης πριν το φοβερό γεγονός. Πολλοί εξάλλου, πάρα πολλοί θα πεθάνουν στις επόμενες μέρες, εβδομάδες, μήνες ακόμα και χρόνια διαβρωμένοι σιγά – σιγά από τις ακτινοβολίες της ραδιενέργειας.

Οπωσδήποτε, φαίνεται βέβαιο ότι 170.000 άνθρωποι που κεραυνοβολήθηκαν στη στιγμή και που κάηκαν ζωντανοί, πέθαναν την ίδια μέρα της 6ης Αυγούστου. Αλλά σίγουρα ο αριθμός αυτός είναι μικρότερος από τον πραγματικό, γιατί δύο μέρες αργότερα, δεν υπάρχουν περισσότεροι από 130.000 επιζήσαντες σ’ ολη την περιοχή της Χιροσίμα, ούτε διαπιστώθηκε μαζική έξοδος αφού έλειπε κάθε μεταφορικό μέσο. Ίσως οι νεκροί να είναι 200.000, ίσως 250.000 και περισσότεροι.

Ο εφιάλτης συνεχίζεται: ΝαγκασάκιΗ κάστα των γιαπωνέζων μιλιταριστών, πέρα από κάθε

λογική, αρνήθηκε να αναγνωρίσει ότι ήταν αδύνατο να συνεχιστεί ο πόλεμος καταδικάζοντας έτσι άλλη μια πόλη: Το Ναγκασάκι.

Η αποστολή του «Bock’ s car» μεταφέρει μια νέα βόμβα που ονομάζεται «Φατ μαν». Η νέα βόμβα έχει μήκος 3 μέτρα και 24 εκατοστά, μέγιστη διάμετρο 1 μέτρο και 35 εκατοστά, ζυγίζει 4.500 κιλά, είναι βαμμένη κίτρινη με πτερύγια μαύρα. Αντίθετα από το «Λίτλ Μπόυ» αυτή η βόμβα θα φορτωθεί στο αεροπλάνο ήδη εμπυρευματισμένη. Από την αρχή παρουσιάζεται ένα μηχανικό πρόβλημα. Η βενζίνη εφεδρείας θα μείνει μπλοκαρισμένη στο ρεζερβουάρ και το αεροπλάνο δεν θα μπορέσει να πραγματοποιήσει την αποστολή του και να επιστρέψει. Υποχρεωτικά θα πρέπει να σταματήσει για ανεφοδιασμό στην Οκινάβα. Παρόλα αυτά η αποστολή ξεκινάει κανονικά.

Τα αναγνωριστικά αεροπλάνα φτάνουν στην Κοκούρα και το Ναγκασάκι, ώρα Ιαπωνίας, 08:00. Όμως ο καιρός έχει συνωμοτήσει κι αυτός για την ματαίωση της αποστολής. Πάνω από την Κοκούρα ο ουρανός είναι καθαρός, αλλά υπάρχουν ισχυροί άνεμοι, ενώ πάνω από το Ναγκασάκι υπάρχει συννεφιά. Όταν το «Bock’ s car» έφτασε πάνω από τον αρχικό στόχο, την Κοκούρα, τα σύννεφα είχαν σκεπάσει και εκείνη την περιοχή και έτσι η πόλη γλίτωσε παρά τρίχα.

16


Το Ναγκασάκι δεν είναι ιδεώδης στόχος. Έχει ήδη βομβαρδιστεί στο παρελθόν και οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν κάθε άλλο παρά ευνοϊκές είναι. Όμως η βόμβα είναι ήδη εμπυρευματισμένη και τα καύσιμα λιγοστά οπότε είναι αδύνατον να εγκαταλειφθεί η αποστολή. Η μοίρα της πόλης έχει σφραγισθεί.

Τα προκαθορισμένα σημεία σκοπεύσεως είναι δυο: Τα ναυπηγεία Μιτσουμπίσι ή το εργοστάσιο όπλων Μιτσουμπίσι. Αφήνεται στην κρίση του σκοπευτή ποιο από τα δυο σημεία θα επιλέξει. Όπως και στην Χιροσίμα, η εντολή ήταν να γίνει ο βομβαρδισμός «εν όψει» και όχι μέσω ραντάρ, αλλά αυτό είναι αδύνατον. Τελικά αποφασίζεται η χρήση του ραντάρ λόγω κακοκαιρίας.

Η βόμβα ρίχνεται στις 9 Αυγούστου 1945, ώρα 11:01’. Και 52 δευτερόλεπτα αργότερα ο όλεθρος ξαναρχίζει. Η κοιλάδα Ουρακάμι, στην οποία βρίσκεται το Ναγκασάκι, μετατρέπεται σε έρημο. Τα ατσάλινα δοκάρια των εργοστασίων, διπλώνονται και στρεβλώνονται, σα να ήταν από ζελατίνα, οι τσιμεντένιες στέγες βουλιάζουν από την κοσμογονική γροθιά της βόμβας, τα ξύλινα σπίτια κυριολεκτικά εξαφανίζονται. Οι νεκροί είναι 60.000 με 80.000.

Τρείς απερίσκεπτοι αεροπόροι της Ιαπωνίας με ένα υδροπλάνο κατευθύνονται ολόισια πάνω στο ατομικό μανιτάρι. Ο υποσμηναγός που το διοικούσε ήθελε να έχει μια προσωπική ιδία για τη φύση της νέας βόμβας. Οι τρεις άντρες με το αεροπλάνο τους βυθίζονται στον καπνό. Λίγο αργότερα αρχίζουν να έχουν πονοκέφαλο και φοβερή ναυτία. Δε θα σωθεί κανείς τους.

Ωστόσο η καταστροφή στο Ναγκασάκι δεν προκαλεί την ίδια αίσθηση με την καταστροφή της Χιροσίμα. Κατά κάποιο τρόπο το Ναγκασάκι είναι το λησμονημένο θύμα όχι γιατί πλήρωσε ένα κάπως μικρότερο λογαριασμό σε αριθμό νεκρών και σε υλικές καταστροφές αλλά γιατί ήρθε μετά τη Χιροσίμα. Η ανθρωπότητα ήξερε πια τι να περιμένει.

Η συνθηκολόγησηΜετά την ρίψη της δεύτερης βόμβας, σε ειδική συνεδρίαση

στο αυτοκρατορικό ανάκτορο, οι μιλιταριστές της Ιαπωνίας, θέλουν να συνεχίσουν τον πόλεμο.

Ωστόσο αυτή την απόφαση πρέπει να την πάρει ο αυτοκράτορας που είναι πιο λογικός. Ο κύριος του Ανατέλλοντος Ηλίου, θέλει να συνθηκολογήσει. Η Ιαπωνία για πρώτη φορά στα χρονικά της έχει χάσει τον πόλεμο.

Οι ατομικές βόμβες εξακολουθούν να σκοτώνουνΣτις 4 Φεβρουαρίου 1967 το ιαπωνικό υπουργείο υγιεινής

ανακοίνωσε τα πορίσματα μιας έρευνας σχετικά με όσους είχαν προσβληθεί από τη ραδιενέργεια της ατομικής βόμβας. Τα στοιχεία

17


ανέβαζαν τον αριθμό εκείνων που είχαν προσβληθεί και που ζούσαν ακόμα σε 277.955. Ανάμεσα σε αυτούς που είχαν γλιτώσει από άμεσο θάνατο, πάρα πολλοί είχαν σημαδευτοί για μια ζωή από χρόνιες ασθένειες, εξαιτίας της ραδιενέργειας και τα 82,6% είχαν βιβλιάριο «πληγέντος», παραχωρημένο επίσημα από τις υγειονομικές υπηρεσίες.

Τα μεταγενέστερα θύματα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι ήταν το ίδιο πολυάριθμα με τα άμεσα ή σχεδόν άμεσα θύματα. Αυτή είναι και η πιο φοβερή πλευρά του φαινομένου – η ατομική βόμβα εξακολουθεί να χτυπάει και να σκοτώνει για χρόνια – που προκαλεί το μεγαλύτερο δέος για το απόλυτο όπλο, περισσότερο και από τα πιο τρομακτικά άμεσα αποτελέσματά του.

Το 1958, από τα επίσημα στοιχεία που έδωσε το ιαπωνικό υπουργείο υγιεινής προέκυπτε ότι 6.572 «ατομόπληκτα» άτομα υποβάλλονταν σε ειδική θεραπεία στα δύο κυριότερα ινστιτούτα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, κι ωστόσο ήταν όλα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, καταδικασμένα να πεθάνουν μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Άλλοι 45.835 προσβεβλημένοι από τη ραδιενέργεια υποβάλλονταν σε συχνό ιατρικό έλεγχο χωρίς να παρουσιάζουν καμία ένδειξη ότι θα μπορούσαν να ξαναγίνουν και πάλι φυσιολογικά άτομα. Πολλοί παρουσίαζαν ακόμα τα φρικιαστικά σημάδια των χηλοειδών – των ενδερμικών αποφύσεων που δημιουργούνται πάνω στους καμένους ιστούς – και ήταν οι πιο δυστυχισμένοι, αφού και οι συγγενείς τους και οι φίλοι τους φέρονταν σαν να ήταν λεπροί, παρόλο που διαπιστώθηκε ότι δεν πρόκειται για πάθηση μεταδοτική.

Ακόμα και αυτοί που δεν είχαν σημαδευτεί αισθητά από το picadon, υπέφεραν από ιλίγγους, ναυτίες, μείωση της αντιληπτικής ικανότητας, ευπάθεια των τριχοειδών αγγείων – ένα ασήμαντο τσίμπημα καρφίτσας μπορούσε να προκαλέσει αιμορραγίες – και ήταν εξαιρετικά ευπρόσβλητοι από αρρώστιες, που για άλλους δε θα είχαν καμιά συνέπεια.

Η επόμενη γενιά των «ατομόπληκτων»Οι επιζήσαντες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, ακόμα και

εκείνοι που δεν είχαν σοβαρά προβλήματα, δε μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα παντρευτούν παρά μόνο με πρόσωπα το ίδιο δυστυχισμένα όπως κι αυτοί, αφού υπήρχε πάντα ο κίνδυνος να φέρουν στον κόσμο ανάπηρους απογόνους.

Το 1960 γεννήθηκε και έζησε για 20 ώρες, στο Ναγκασάκι, ένα κοριτσάκι με την κρανιακή κοιλότητα εντελώς άδεια. Οι γονείς του την ημέρα της έκρηξης, είχαν αντίστοιχα ηλικία 13 και 15 χρονών. Αυτή δεν ήταν η μοναδική περίπτωση. Μόνο μεταξύ 1945 και 1954 είχαν γεννηθεί στο Ναγκασάκι – δεν είναι γνωστά τα ανάλογα στοιχεία της Χιροσίμα, ασφαλώς ο αριθμός θα είναι μεγαλύτερος – 25 παιδιά χωρίς καθόλου εγκέφαλο. Και, πάντοτε στα πρώτα 9 χρόνια μετά την ατομική έκρηξη, τα παιδιά που γεννήθηκαν ανώμαλα στο Ναγκασάκι ήταν περίπου το ένα έβδομο (4.282) του συνόλου των γεννήσεων (30.150). υπήρχαν 471 περιπτώσεις

18


νεκρογέννητων παιδιών εξαιτίας των μεταγενέστερων επιδράσεων της ραδιενέργειας, 181 αποβολές οφειλόμενες στην ίδια αιτία και 3.630 περιπτώσεις με σοβαρές παθολογικές ανωμαλίες ή και τερατομορφίες. Από τις 3.630, οι 1.046 ‘ήταν περιπτώσεις εκφυλισμού των οστών, του νευρικού συστήματος, των μυώνων και του δέρματος, 429 περιπτώσεις παραμορφώσεως του στόματος, 243 περιπτώσεις εκφυλισμού εσωτερικών οργάνων, 47 περιπτώσεις εγκεφαλικού εκφυλισμού (στις οποίες περιλαμβάνονται οι 25 περιπτώσεις ολοκληρωτικής απουσίας του εγκεφάλου και 8 ανυπαρξίας ματιών0, και τέλος 611 περιπτώσεις πολλαπλού εκφυλισμού. Οι μεταβαλλόμενοι είναι οι νέοι οργανισμοί που εξελίσσονται σύμφωνα με μια όχι κληρονομική βιολογική γραμμή. Στη γέννηση μπορεί να φαίνονται τελείως κανονικοί, αλλά με το πέρασμα των χρόνων αποκτούν ανώμαλα χαρακτηριστικά, συνήθως εκφυλιστικά και με απόκλιση από το κανονικό. Ήδη δεκαπέντε ημέρες μετά την έκρηξη στη Χιροσίμα, η πρώτη έκθεση σχετικά με τη «Νόσο των ακτινών» περιγράφει τα ασυνήθιστα παθολογικά φαινόμενα που είχαν διαπιστωθεί πάνω στα σώματα των ζωντανών και των νεκρών. Αυτά όμως ήταν απότομες αλλοιώσεις διαπιστωμένες απευθείας στους ανθρώπους που είχαν εκτεθεί στη ραδιενέργεια.

Το ιαπωνικό υπουργείο στρατιωτικών είχε καταχωρήσει το ντοκουμέντο αυτό σαν «άκρως απόρρητο» και στη συνέχεια οι αμερικανικές αρχές είχαν καταβάλει έντονες προσπάθειες να μειώσουν στο ελάχιστο τις «προβαλλόμενες» συνέπειες της ραδιενεργού ακτινοβολίας και του όχι λιγότερο θανατηφόρου «fall out» της πτώσεως δηλαδή ραδιενεργού τέφρας.

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων από τις αρχές Στο Ναγκασάκι, μετά τις 9 Αυγούστου 1945, χιλιάδες

δυστυχισμένοι είχαν νοσηλευθεί στα νοσοκομεία σαν δυσεντερικοί, παρόλο που διάφοροι ειδικοί και επιστήμονες είχαν εξορκίσει τους γιατρούς να αλλάξουν ριζικά τα κριτήρια θεραπείας: μοναδική δυνατότητα για να σωθούν οι πληγέντες ή να μετριασθούν οι οδύνες τους, ήταν να τους χορηγηθούν αμέσως πρωτεΐνες, βιταμίνες αλάτι και ασβέστιο. Αλλά στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ακόμα και σ’ ολόκληρη την Ιαπωνία, οι αρχές σκέφτονταν πως εάν αγνοούσαν το πρόβλημα τα συμπτώματα θα εξαφανίζονταν.

Ο καθηγητής πανεπιστημίου Οχάσι και ο διάσημος ραδιολόγος Σουζούκι κατήγγειλαν αναγκαστικά τις αρχές. Το 1946 ο Σουζούκι είχε διαμαρτυρηθεί έντονα στους αντιπροσώπους του στρατηγού Μακ Άρθουρ; «Εκατοντάδες άτομα πεθαίνουν κάθε μέρα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι από μια καινούρια ασθένεια, την ασθένεια της ατομικής βόμβας, της οποίας δεν έχουμε ανακαλύψει τους ακριβείς βιολογικούς μηχανισμούς. Από την άποψη του ανθρωπισμού, είναι ασυγχώρητη η επιμονή σας να εμποδίζεται έρευνες και δημοσιεύσεις πάνω σε επιστημονικά προβλήματα ιατρικής φύσεως».

19


Ακόμα και το 1952, αφού είχε τερματισθεί η αμερικάνικη στρατιωτική κατοχή, έλειπε από τη Χιροσίμα μια αξιόπιστη εικόνα των χρόνιων παθήσεων που προέρχονταν από τη ραδιενέργεια. Το μόνο γνωστό ήταν ότι, από τα 70.000 άτομα που περίπου, που είχαν βρεθεί σε απόσταση 3 έως 5 χιλιόμετρα από το επίκεντρο της έκρηξης της 6ης Αυγούστου 1945, σχεδόν όλα είχαν χάσει μεγάλο μέρος της φυσικής ζωικής τους δυνάμεως και ότι η θνησιμότητα είχε ανεβεί αισθητά στην πόλη, σε σύγκριση με την εποχή πριν από τη ρίψη της ατομικής βόμβας. Όσοι είχαν επιζήσει, ακόμα κι οι λιγότερο προσβεβλημένοι, ζούσαν σαν μισοαποβλακωμένοι. Το ποσοστό των πιο φοβερών ασθενειών όπως ο καρκίνος και η λευχαιμία, ήταν τρεις φορές μεγαλύτερο από αλλού, ενώ πολλοί «ατομόπληκτοι» πέθαιναν από αρρώστιες που πιθανότατα δε θα είχαν εμφανιστεί, αν οι νευροφυτικές λειτουργίες των θυμάτων ήταν φυσιολογικές και όχι εξασθενισμένες.

Η ατομική κατάρα για την οποία έγινε λόγος το 1960 επισημάνθηκε πολλές φορές από ειδικούς που μελέτησαν τα θύματα στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα. Οι γιατροί που μελέτησαν πάνω από 4.000 εκφυλιστικές περιπτώσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η επιστήμη δεν είναι σε θέση να ξεκαθαρίσει εκ των προτέρων αν τα άτομα που δέχτηκαν ραδιενεργό ακτινοβολία φέρνουν μέσα τους πάντοτε τα σπέρματα των αλλοιώσεων που θα πλήξουν τα παιδιά τους ήτα εγγόνια ή τα δισέγγονά τους. Δεν ξέρει κανείς τι θα συμβεί στην τρίτη ή τέταρτη γενιά.

Η οικολογική ισορροπία και οι ατομικές εκρήξεις.Οι βόμβες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι ήταν οι μόνες που

χρησιμοποιήθηκαν από ένα έθνος εναντίον ενός άλλου έθνους. Ωστόσο τα ατομικά πειράματα στην ατμόσφαιρα, με πυρηνικές συσκευές χιλιάδες φορές ισχυρότερες από τις δύο που εκμηδένισαν τις άτυχες πόλεις, συνεχίστηκαν και συνεχίζονται ακόμα. Το 1961 – χρονολογία που η Σοβιετική Ένωση δοκίμασε βόμβα υδρογόνου ισχύος 57 μεγατόνων, ο φόβος του «fall out» έφτασε στη μεγαλύτερη του ένταση σ’ όλο τον κόσμο. Σχεδόν κάθε μέρα, ο Τύπος μετέδιδε την αγωνιώδη κραυγή των ατομικών φυσικών, των ραδιολόγων και των ουμανιστών.

Ήδη πέντε χρόνια νωρίτερα, έρευνα που είχε πραγματοποιήσει ομάδα επιστημόνων κατέληξε στο συμπέρασμα, εξετάζοντας οστά των βρεφών στην Αμερική, ότι η ραδιενέργεια βρισκόταν σε διαρκή αύξηση κι από αυτό είχαν γνωματεύσει πως πριν το 1970, η συγκέντρωση των ραδιενεργών στοιχείων στους οργανισμούς που βρίσκονται σε τρυφερή ηλικία θα έφτανε σε επίπεδα μεγάλου κινδύνου.

Διαφορετική φυσικά είναι η νοοτροπία των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών. Στις εκθέσεις που δημοσιεύθηκαν από το υπουργείο αμύνης των Η.Π.Α., υποστηρίζεται κατ’ επανάληψη ότι το «fall out» έχει την τάση όταν κατακαθίζει να ισομοιράζεται πάνω σε όλη τη γήινη επιφάνεια και γι’ αυτό παρουσιάζει μιαν ενιαία ραδιενεργό συγκέντρωση εντελώς ασήμαντη. Μερικοί επιστήμονες,

20


το 1958, διέψευσαν αυτή τη θέση, αποδείχνοντας ότι ο όγκος της ραδιενέργειας στις εύκρατες ζώνες του Βορρά ήταν δέκα φορές μεγαλύτερος από τη ζώνη του Ισημερινού. Αλλά τον ίδιο χρόνο η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας ανακοίνωσε ότι η μόνη και απίθανη δυνατότητα να μολυνθεί κανείς από το στρόντιο 90 είναι να καταπιεί κατά λάθος ουσίες προερχόμενες από ζώα που είχαν προσβληθεί από ραδιενέργεια.

Στην πραγματικότητα συγκεντρώσεις μη φυσιολογικών ραδιενεργών υπολειμμάτων παρατηρήθηκαν σ’ όλο τον κόσμο κατά τη δεκαετία 1960 – 1970: στα χορταρικά, στο γάλα, στο πλαγκτόν των ωκεανών και των θαλασσών, ιδιαίτερα σε κάθε είδος που ζει στο νερό, σε ψάρια, μαλάκια, οστρακόδερμα, ακόμα και σε φύκια. Μερικές αμερικανικές λίμνες αποδείχτηκαν σοβαρά «αρρωστημένες» και σημειώθηκε βαθιά αλλοίωση της υδρόβιας πανίδας τους που πρέπει να θεωρηθεί ότι οφείλεται στην πτώση στροντίου 90, καισίου 137 και άλλων ισοτόπων, που μεταφέρθηκαν από ενδιάμεσους παράγοντες σχεδόν αδιανόητους. Ένας από τους παράγοντες αυτούς διόλου ασήμαντος, είναι τα αποδημητικά πουλιά.

Στις 24 Ιανουαρίου του 1970, ο καθηγητής Έρνεστ Στέρνγκλας του πανεπιστημίου του Πίτσμπούργκ έκανε μια φοβερή αποκάλυψη από τα μικρόφωνα της Ανεξάρτητης Βρετανικής Τηλεοράσεως: οι μεταπολεμικές πυρηνικές εκρήξεις σκότωσαν με έμμεσο τρόπο 1.000.000 παιδιά, από τα οποία 400.000 στις ΗΠΑ και 100.000 στη Μεγάλη Βρετανία.

Δεν έχουμε τη μαθηματική απόδειξη ότι η δήλωση του καθηγητή που περιέχεται στη μελέτη του «Έκθεση σχετικά με την πυρηνική μόλυνση» ανταποκρίνεται εντελώς στην πραγματικότητα. Αλλά πέρα από την απόλυτη ακρίβεια των αριθμών, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η ατομική ενέργεια είναι όχι μόνο τρομερά καταστρεπτική, αλλά και ύπουλη και μολυσματική. Ο κίνδυνος να γίνει ο κόσμος του μέλλοντος ένας κόσμος τεράτων δεν είναι διόλου φανταστικός.

Ο άνθρωπος έμαθε να ελευθερώνει τις κρυφές δυνάμεις του ατόμου, αλλά το άτομο είναι ξένο στον άνθρωπο, γιατί αποτελεί μέρος ενός ιδιαίτερου μικρόκοσμου, σε αντίθεση μ’ αυτό που είμαστε εμείς και με τον κόσμο δημιουργημένο για τα δικά μας μέτρα.

Βιβλιογραφία: Τα φοβερά ντοκουμέντα: Η ατομική βόμβα της Χιροσίμα Εκδόσεις: Mondori – Φυτράκης, 1973

21


Μαρία ΔελλαπόρταΛΒ 9904615/5/2003

22

Χιροσίμα - Ναγκασάκι Ο εφιάλτης των πυρηνικών

Documents

Transcript of Χιροσίμα - Ναγκασάκι Ο εφιάλτης των πυρηνικών