Αλεξάντερ Μιχαήλοβιτς Ροντσένκο (ρωσ. Алекса́ндр Миха́йлович Ро́дченко).

Η πρωτοπόρα ματιά του Ροντσένκο

Οι Κονστρουκτιβιστές, με επικεφαλής τον Tάτλιν, τον Λισίτσκι και τον Ροντσένκο, σίγουροι ότι η Τέχνη δεν αξίζει παρά μόνο ως εργαλείο που εξυπηρετεί κοινωνικό σκοπό, αναφωνούσαν ενθουσιασμένοι: «Τέχνη για το λαό! Τέχνη μέσα στη ζωή!».

«Πρέπει να πειραματιστούμε»

Ζωγράφοι, ποιητές, αρχιτέκτονες, σχεδιαστές, βάλθηκαν να χτίσουν τον καινούργιο κόσμο.

Η φωτογραφία για κείνον δεν ήταν απλώς ένα μέσον αναπαραγωγής της οπτικής πραγματικότητας, αλλά ένα εργαλείο δημιουργίας.

Δεν άφησε και πολλά να κάνουν οι μεταγενέστεροι φωτογράφοι.

Σκαρφάλωνε ψηλά κι έπαιρνε υπό γωνία κτίρια και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής, σημαδεύοντας με το «μάτι του πουλιού» ή αντίθετα με το «μάτι του σκουληκιού» (bird’s eye view=θέα από ψηλά ή aerial view και worm’s eye=θέα από ένα σημείο στο ίδιο περίπου επίπεδο με το δάπεδο), ξαπλώνοντας έτσι ώστε να πάρει από κάτω προς τα πάνω το κοντινό πλάνο

από το πρόσωπο μέχρι να χάσει τα ατομικά χαρακτηριστικά του.

Οι δυναμικές γωνίες λήψης, η διαγώνια οργάνωση της επιφάνειας, η παράξενη προοπτική, ο Κονστρουκτιβισμός που έφερε στην τέχνη της Φωτογραφίας, είναι το «στυλ Ροντσένκο», που επηρέασε βαθιά τους Ευρωπαίους φωτογράφους, την αισθητική των πολυμέσων και του βιομηχανικού σχεδιασμού.

Αλλά και ο ίδιος είχε επηρεαστεί πριν, από το φωτομοντάζ των Γερμανών Ντανταϊστών και από τον σκηνοθέτη Ντζίγκα Βερτόφ με τον οποίο συνεργάστηκε στενά το 1922.

Ο Ροντσένκο, φτασμένος ζωγράφος, γλύπτης, και σχεδιαστής, εγκατέλειψε την τέχνη του, για τη φωτογραφία. Ήταν πεπεισμένος ότι αυτή θα ήταν το κατ’ εξοχήν καλλιτεχνικό μέσο της εποχής του.

«Πρέπει να κάνει κανείς διαφορετικές λήψεις ενός θέματος, με διαφορετικές απόψεις και σε διαφορετικές καταστάσεις, σαν να θέλει να εξετάσει το αντικείμενο συνολικά και όχι από την ίδια κλειδαρότρυπα ξανά και ξανά»

Έφτιαχνε όλα τα εξώφυλλα του επαναστατικού περιοδικού LEF που έβγαζε ο Mαγιακόφσκι.

Ήταν το 1924, που έφτιαξε το κολάζ με το φωτογραφικό πορτρέτο της θρυλικής Λίλια Μπρικ, που ήταν η μούσα του Μαγιακόφσκι και ολόκληρης της Ρωσικής Πρωτοπορίας.

Εκτός από το ότι ο Ροντσένκο επηρεάζει μέχρι σήμερα τις γραφιστικές τέχνες, ειδικά εκείνο το θέμα με τη Λίλια Μπρικ.

Aλέξανδρος Rodchenko Lily Brik, 1924

Rodchenko Plakat

«Πολύ νωρίς ή πολύ αργά;»

Τον πρώτο καιρό της Οκτωβριανής Επανάστασης, κανείς δεν υποπτευόταν τις εξελίξεις που θα έφερνε λίγα χρόνια μετά η κυριαρχία του Στάλιν.

Ο Ροντσένκο ήταν ένας από κείνους που πίστεψαν ειλικρινά στις ιδέες αυτές και δούλεψε με όλη του την ψυχή, μαζί με τη γυναίκα του Βαρβάρα Στεπάνοβα.

Στο τέλος της δεκαετίας του 1930, ήταν ανάμεσα στους καλλιτέχνες που θεωρήθηκαν επικίνδυνοι για την επανάσταση.

Κατηγορήθηκε για φορμαλισμό και διαγράφτηκε από το σωματείο του, απομονώθηκε από φίλους και συνεργάτες, αλλά συνέχισε να οργανώνει φωτογραφικές εκθέσεις για τη Σοβιετική Κυβέρνηση.

Άρχισε πάλι να ζωγραφίζει (1930) και λίγα χρόνια αργότερα (1942), έπαψε να φωτογραφίζει.

«Αυτό που θέλω είναι να οδηγήσω τους ανθρώπους στην τέχνη, όχι να τους οδηγήσω κάπου με τη βοήθεια της τέχνης», έγραφε στο ημερολόγιό του στις 12 Φεβρουαρίου 1943, και συμπλήρωνε λίγο παρακάτω:

«Γεννήθηκα πολύ νωρίς, ή πολύ αργά; Πρέπει να ξεχωρίσουμε την τέχνη από την πολιτική».

A

Aleksandr Rodchenko photography

Το έργο του Ροντσένκο «Χορός» (1915).

Α. Ροντσένκο, «Αφαίρεση», τέλη της δεκαετίας του '20

«Κλόουν - πιερότος», έργο του Αλεξάντρ Ρόντσενκο