1

2Ο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ

Εισήγηση:

Προώθηση της Ανάπτυξης με

την Προσέλκυση Ξένων

Άμεσων Επενδύσεων στο

Νομό Σερρών

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι. ΠΑΡΙΣΣΗΣ

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ – ΟΙΚΟΝΟ ΜΟΛΟΓΟΣ

Ιούνιος 2003

2

3

Περίληψη

Στόχος της εισήγησης είναι η εξασφάλιση της απαιτούμενης συναίνεσης, τόσο του

επιχειρηματικού κόσμου, όσο και των κοινωνικών φορέων και της Πολιτείας, αφενός

για τη εκπόνηση ολοκληρωμένης μελέτης για την προσέλκυση Ξένων Άμεσων

Επενδύσεων στο Νομό Σερρών, και αφετέρου για την ίδρυση τοπικού φορέα

προσέλκυσης επενδύσεων. Η ανάλυση περιλαμβάνει και συνοπτική αναφορά στις

φάσεις διαμόρφωσης της μελέτης, καθώς και σε σημαντικά πρακτικά ζητήματα. Η

προσέγγιση, στο σύνολό της, διαπνέεται από τη διάθεση οι προτάσεις να είναι

υλοποιήσιμες, οικονομικές και, κυρίως, αποτελεσματικές.

II. Βασικές Έννοιες

Για τις ανάγκες της παρούσας εισήγησης, θα χρησιμοποιηθούν οι ακόλουθες έννοιες:

ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (ΞΑΕ)

Άμεσες καλούνται εκείνες οι (διεθνείς) επενδύσεις, που γίνονται από μια οικονομική

οντότητα που εδρεύει σε μια οικονομία (άμεσος επενδυτής) με σκοπό την εγκατάσταση

διαρκών συμφερόντων σε επιχείρηση που εδρεύει σε οικονομία άλλη από εκείνη του

επενδυτή (επιχείρηση άμεσης επένδυσης). Η έννοια ξένη άμεση επένδυση

συμπεριλαμβάνει, τόσο την αρχική συναλλαγή μεταξύ των 2 αυτών οντοτήτων, καθώς

και όλες τις επερχόμενες συναλλαγές και μεταφορές κεφαλαίων και πόρων ανάμεσα σε

αυτές και στενά συνδεδεμένες επιχειρήσεις, συνήθως του ίδιου επιχειρηματικού ομίλου.

ΔΙΑΡΚΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ

Η έννοια διαρκή συμφέροντα υπονοεί την ύπαρξη μακρόχρονων σχέσεων ανάμεσα

στον άμεσο επενδυτή και την επιχείρηση άμεσης επένδυσης, καθώς και έναν σημαντικό

βαθμό επιρροής του άμεσου επενδυτή στη διοίκηση της επιχείρησης άμεσης επένδυσης.

4

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΜΕΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ

Η επιχείρηση άμεσης επένδυσης είναι η εταιρεία (α) με αυτοτελή νομική

προσωπικότητα, στην οποία ένας ξένος επενδυτής κατέχει τουλάχιστον το 10% των

κοινών μετοχών της (εφόσον πρόκειται για κεφαλαιουχική εταιρεία) ή, γενικά, των

ψήφων που απαιτούνται για τη λήψη αποφάσεων, ή (β) η επιχείρηση χωρίς αυτοτελή

νομική προσωπικότητα, στην οποία ένας ξένος επενδυτής συμμετέχει κατ’ αντίστοιχο

ποσοστό (τουλάχιστο 10%) στη λήψη αποφάσεων και την άσκηση πραγματικού

ελέγχου επί των δραστηριοτήτων της. Τόσο το ποσοστό συμμετοχής, όσο και η άσκηση

πραγματικού ελέγχου ή η συμμετοχή σε αυτόν, είναι καθοριστικοί παράγοντες για το

χαρακτηρισμό μιας σχέσης ως σχέσης άμεσης επένδυσης.

Μια τέτοια επιχείρηση, μπορεί στη συνέχεια να αποτελεί:

Θυγατρική Εταιρεία: Εταιρεία στην οποία ένας ξένος επενδυτής κατέχει περισσότερο

από το 50% των μετοχών.

Συνδεδεμένη Εταιρεία: Επιχείρηση στην οποία ένας ξένος επενδυτής κατέχει

μειοψηφικό ποσοστό των μετοχών, που όμως υπερβαίνει το 10% (10-50%).

Παράρτημα: Επιχείρηση χωρίς αυτοτελή νομική προσωπικότητα, την οποία ο ξένος

επενδυτής κατέχει πλήρως, μόνος ή από κοινού με άλλο φορέα (υπό το καθεστώς

κοινοπραξίας).

ΞΑΕ ΠΡΩΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (GREENFIELD FDI’s)

Με τον όρο πρωτότυπη χαρακτηρίζουμε την επένδυση σε οικονομικά στοιχεία (λ.χ.

εργοστασιακές εγκαταστάσεις) που δεν προϋπήρχαν, αλλά δημιουργούνται για πρώτη

φορά στα πλαίσια της επένδυσης. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται κυρίως για να γίνει η

διάκριση της πρωτότυπης επένδυσης από την επένδυση που συνίσταται στην αγορά ή

την απορρόφηση άλλης, προϋπάρχουσας επιχείρησης.

5

III. Μεθοδολογία – Πηγές

Η εισήγηση βασίζεται, τόσο σε πρωτότυπη δευτερογενή έρευνα δεδομένων, όσο και σε

έρευνα ειδικής βιβλιογραφίας. Ωστόσο, στο κυρίως κείμενο της εισήγησης δεν

υπάρχουν παραπομπές, για λόγους οικονομίας του προφορικού λόγου.

Οι πηγές των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν είναι:

Παγκόσμιος Οργανισμός για την Εργασία (ILO)

Διεθνές Νομισματικό Ταμείο

Διεθνές Κέντρο Εμπορίου

Παγκόσμιο Οικονομικό Forum

Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) / IPAnet

Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (EuroStat)

Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ)

Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων (ΕΛΚΕ)

Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (OECD)

ΟΗΕ: Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη, Οργανισμός Βιομηχανικής Ανάπτυξης,

Διάσκεψη για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη

ΗΠΑ: Υπουργείο Εμπορίου (Department of Commerce), US Commercial Service,

Overseas Private Investment Corp., Council for International Business, CIA

Παγκόσμια Τράπεζα

Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου

Economist Intelligence Unit

Τράπεζα της Ελλάδος

6

ΕΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Bennett, D. (1998) "International location" in Argyris, C. and Cooper, C. L. (ed.)

Encyclopaedeia of Management. London: Blackwell Business

Buckley, P.J. and Brooke, M.Z. (1992). International Business Studies: An Overview.

Oxford: Basil Blackwell Business

Daniels, J. and Radebauch, L. (1998). International Business: Environment and

Operations. Addison Wesley: New York

Mc Dermott, M.C. (1989). Multinationals: Foreign Divestment and Disclosure.

Maidenhead: McGraw - Hill

Argyris, C. and Cooper, C. (Ed.) Encyclopaideia of Management. Oxford: Blackwell

Business

Ohmae, K. (1990). The Borderless World. New York: Harper Collins

Porter, M. (1987) The Competitive Advantage of Nations. London: MacMillan Business

Welch, D. (1991). "Maintaining Globalisation Momentum by Developing an Effective

Geocentric Staffing Policy", 17th

Annual Conference of the European International

Business Association, Copenhagen, 15 - 17 December.

Young, S, Hamill, J., Wheeler, C., Davies, J.R. (1998) International Market Entry and

Development: Strategies and Management Hertfordshire: Prentice Hall

Zenoff, D. B. (1971). International Business Management. New York: Macmillan

7

Εισήγηση

Προώθηση της Ανάπτυξης με την Προσέλκυση Ξένων

Άμεσων Επενδύσεων στο Νομό Σερρών

Το στάδιο της συλλογής δεδομένων για την τεκμηρίωση της εισήγησης αυτής

συνέπεσε με την ανακοίνωση της Schiesser – Palko για μεταφορά μέρους των

παραγωγικών δραστηριοτήτων της στη Βουλγαρία και το κλείσιμο του εργοστασίου

της στη Θεσσαλονίκη. Με αφορμή το γεγονός αυτό, δημοσιεύτηκε στη Σερραϊκή

εφημερίδα «Ανεξάρτητος» σύνοψη δυο μελετών του καθηγητή του Πανεπιστημίου

Μακεδονίας κ. Λόη Λαμπριανίδη, σύμφωνα με την οποία: α) Τουλάχιστον 1.200

επιχειρήσεις έχουν μεταφέρει τις παραγωγικές τους δραστηριότητες από την Ελλάδα

στις άλλες χώρες της Βαλκανικής, τα τελευταία 10 χρόνια. β) Τα κίνητρα για τη

μετακίνηση αυτή είναι, κυρίως, η μείωση του κόστους παραγωγής μέσα από την

απασχόληση φτηνού εργατικού δυναμικού, αλλά και η εκμετάλλευση των επιδοτήσεων

που παρέχονται από το ελληνικό κράτος για εγκατάσταση σε τρίτες χώρες (εκτός ΕΕ).

γ) Στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι επιχειρήσεις που «μετανάστευσαν» είναι

Μικρές και Μεσαίες (ΜΜΕ), καθώς το 65% του συνόλου των εκροών προς τις χώρες

αυτές συνίσταται σε κεφάλαια που επένδυσαν 10, μόλις, μεγάλες εταιρείες. δ) Η

συντριπτική πλειονότητα, επίσης, αφορά επιχειρήσεις ένδυσης – υπόδησης και

τροφίμων.

8

Το γεγονός εξηγείται εύκολα, καθώς, στους κλάδους αυτούς, και ιδίως στην

ένδυση – υπόδηση, σημειώνεται η μεγαλύτερη σχέση εξάρτησης μεταξύ κόστους

απασχόλησης και κόστους παραγωγής, η οποία μάλιστα είναι αντιστρόφως ανάλογη με

το μέγεθος της επιχείρησης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, για τις επιχειρήσεις των

κλάδων αυτών, το κόστος του εργατικού δυναμικού είναι ο σημαντικότερος

παράγοντας βιωσιμότητας. Μάλιστα, όσο πιο μικρή είναι η επιχείρηση, τόσο

σημαντικότερος γίνεται ο παράγοντας εργατικό κόστος, καθώς οι μικρότερες

επιχειρήσεις έχουν μικρότερη πρόσβαση σε κεφάλαια, άρα και σε τεχνολογία, που θα

μπορούσε να αυξήσει την παραγωγικότητα ανά εργάτη και, έτσι, να μειώσει το

συνολικό εργατικό κόστος ανά μονάδα προϊόντος.

Επιπλέον, στον κλάδο της ένδυσης – υπόδησης σημειώνεται ένας από τους

μεγαλύτερους δείκτες κινητικότητας παγκοσμίως. Έτσι, η επιχείρηση που παραμένει

σε μια χώρα όπου το εργατικό κόστος είναι υψηλό απειλείται και από άποψη

ανταγωνιστικότητας, καθώς η θέση της στην αγορά κινδυνεύει από την αθρόα

προσφορά ανταγωνιστικών προϊόντων ίδια ποιότητας αλλά σημαντικά χαμηλότερης

τιμής, από ανταγωνιστές που έχουν ήδη μεταφέρει τις δραστηριότητές τους σε χώρες με

χαμηλό εργατικό κόστος.

Ανάσχεση στη συρρίκνωση και την κινητικότητα θα μπορούσε να

αποτελέσει η στρατηγική επιλογή της πολιτείας να ενισχύσει τους κλάδους που

εξαρτώνται σημαντικά από το εργατικό κόστος, με την παροχή διευκολύνσεων

αναφορικά με την πρόσβαση σε κεφάλαια για την απόκτηση εξοπλισμού υψηλής

τεχνολογίας. Κάτι τέτοιο όμως μέχρι σήμερα δεν έχει συμβεί στην Ελλάδα, αλλά και δε

διαφαίνεται ότι πρόκειται να συμβεί, καθώς το πρόβλημα άρχισε να γίνεται ορατό ήδη

από δεκαετίας, αλλά δε λήφθηκε ποτέ κανένα ουσιαστικό μέτρο.

Επομένως, σε πολλές περιπτώσεις, η μεταφορά των δραστηριοτήτων σε

χώρες με σημαντικά χαμηλότερο εργατικό κόστος θεωρείται μονόδρομος για τη

βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από το εργατικό

κόστος. Και αυτό δεν αφορά μόνο την ένδυση – υπόδηση, αλλά και όλους τους κλάδους

με παρόμοια χαρακτηριστικά, στους οποίους ο επιχειρηματίας αργά ή γρήγορα τίθεται

αντιμέτωπος με το ερώτημα, ή να μεταφέρει τις εγκαταστάσεις του σε κάποια χώρα με

μικρότερο εργατικό κόστος, ή να κλείσει.

9

Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι όλο και περισσότερες

επιχειρήσεις, από εκείνες που εξαρτώνται σε σχετικά μεγαλύτερο βαθμό από το

εργατικό κόστος, είτε θα κλείνουν είτε θα «μεταναστεύουν» σε αναζήτηση φτηνού

εργατικού δυναμικού. Κι επειδή ακριβώς οι κλάδοι αυτοί είναι που απασχολούν

μεγάλο αριθμό εργατών, τόσο σε σχετικούς όσο και σε απόλυτους αριθμούς, η

μετακίνηση αυτών ειδικά των επιχειρήσεων δημιουργεί μεγάλη ανεργία και,

συνακόλουθα ύφεση.

Επιπλέον, οι απασχολούμενοι σε αυτές τις επιχειρήσεις, κατά κύριο λόγο, έχουν

δυο χαρακτηριστικά που επιτείνουν το πρόβλημα εξεύρεσης εργασίας, με αποτέλεσμα

τη δημιουργία στρατιών από μακροχρόνια άνεργους και την επίταση της ύφεσης:

αφενός το προσωπικό είναι στη συντριπτική του πλειονότητα ανειδίκευτο, και

αφετέρου καθίσταται άνεργο σε σχετικά μεγάλη ηλικία, χαρακτηριστικά που

δυσχεραίνουν σημαντικά την επανένταξη στην αγορά εργασίας και τον παραγωγικό

ιστό.

Η περιφέρεια που έχει ήδη υποστεί τις σοβαρότερες συνέπειες από την

κινητικότητα των επιχειρήσεων του κλάδου ένδυσης – υπόδησης είναι η Κεντρική

Μακεδονία (με αρνητική πρωταγωνίστρια τη Θεσσαλονίκη), συμπεριλαμβανομένου

και του Νομού Σερρών, καθώς στην Κεντρική Μακεδονία έδρευε το μεγαλύτερο

ποσοστό των επιχειρήσεων του κλάδου.

Ειδικά όμως για το Νομό Σερρών, η ύφεση και ο μαρασμός έχουν ακόμα

βαθύτερες ρίζες. Καθώς ο Νομός μας είναι κατ’ εξοχήν αγροτικός, επηρεάστηκε

πολύπλευρα και από την καθήλωση των τιμών των αγροτικών προϊόντων που

παράγει και τη μη ικανοποιητική αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, που έμεινε στα

χαρτιά. Έτσι, η γεωργία κατέστη ασύμφορη ως παραγωγική δραστηριότητα και ο

αγροτικός δανεισμός εκτοξεύθηκε σε δυσθεώρητα ύψη. Συνακόλουθα, μια από τις

κυριότερες παρενέργειες ήταν η – έως και ομαδική, σε κάποιες περιοχές του Νομού –

φυγή των νέων από τα χωριά, για την ανεύρεση εργασίας στα αστικά κέντρα, που όμως

δεν έχουν πάντοτε την ικανότητα να τους απορροφήσουν. Επιπλέον, οι ξένοι εργάτες

που απασχολούνται εποχιακά στις αγροτικές καλλιέργειες δεν ξοδεύουν τα χρήματά

τους στην τοπική αγορά, καθώς τα αποταμιεύουν για να τα διαθέσουν στις χώρες από

τις οποίες προέρχονται και στις οποίες επιστρέφουν μετά το πέρας των εργασιών.

10

Από την άλλη πλευρά, ο εκφυλισμός του συνεταιριστικού κινήματος και η

έλλειψη ουσιαστικού κρατικού ελέγχου, είχαν σαν αποτέλεσμα την ολοκληρωτική,

πλέον, και ανεπανόρθωτη καταστροφή σημαντικού μέρους του μεταποιητικού

ιστού που ανήκε σε συνεταιριστικές οργανώσεις του Νομού.

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι η πραγματική ανεργία στο Νομό

Σερρών κυμαίνεται, πλέον, σε επίπεδα περίπου 30%, σύμφωνα με – αδημοσίευτα,

μέχρι στιγμής – στοιχεία του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου των Σερρών.

Οι μεγάλες επιχειρήσεις μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού, ενώ σημαντικές

ιδιωτικές επενδύσεις (με εξαίρεση, ίσως, εκείνες της Fibran και της Alumil) δεν έχουν

εισρεύσει εδώ και χρόνια, καθώς ο Νομός Σερρών εξαιρέθηκε από τα σημαντικότερα

από τα κίνητρα του προηγούμενου αναπτυξιακού νόμου (2601/1998).

Επιπλέον, η οικονομική καταστροφή που υπέστη, από την εμπλοκή στο

χρηματιστήριο, ένας μεγάλος αριθμός οικονομικά δραστήριων ανθρώπων,

αφαίρεσε κεφάλαια που θα μπορούσαν, επενδυόμενα στην τοπική αγορά, να τονώσουν

την επιχειρηματική δραστηριότητα και την απασχόληση. Ταυτόχρονα, η εισαγωγή του

Ευρώ συρρίκνωσε κι άλλο το εισόδημα, ενώ η αβεβαιότητα αυξήθηκε σημαντικά, τόσο

λόγω της ίδιας της ύφεσης στην τοπική οικονομία, όσο και λόγω των πρόσφατων

πολέμων, με αποτέλεσμα τα όποια διαθέσιμα κεφάλαια να παραμένουν αποταμιευμένα

αντί να επανεπενδύονται.

Σήμερα, στο Νομό Σερρών δεν υπάρχει κανένα ορατό σημάδι ή ένδειξη

ανάκαμψης, γεγονός που επηρεάζει αλυσιδωτά και όλες τις άλλες δραστηριότητες.

Οι προοπτικές γίνονται ακόμα χειρότερες, αν αναλογιστούμε ότι, σύμφωνα και

με την Ετήσια Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ για την πορεία της ελληνικής οικονομίας,

ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης (4%) που εμφάνισε συνολικά η ελληνική οικονομία το

2002, δικαιολογείται από την αύξηση των δημοσίων επενδύσεων (έργα, Ολυμπιάδα

κτλ.) που ανήλθε σε 6,7%, και ειδικά των κατασκευών και των επενδύσεων στις

μεταφορές και στις επικοινωνίες που ανήλθαν σε 7,4%. Επίσης, η ανάπτυξη στηρίχθηκε

στην αύξηση της κατανάλωσης που σημειώθηκε κυρίως με τον δανεισμό των

νοικοκυριών από τις τράπεζες.

11

Ωστόσο για το 2003 πλέον είναι αμφίβολη ακόμη και η επίτευξη ρυθμού

ανάπτυξης 3,7%, καθώς η ανάπτυξη στηρίζεται – και πάλι κατά κύριο λόγο – στην

αύξηση της εσωτερικής ζήτησης, που όμως ενδέχεται να υποχωρήσει λόγω της μείωσης

των εισοδημάτων, της κρίσης του τουρισμού και της διαρκούς υποχώρησης του

Χρηματιστηρίου.

Έτσι όπως διαμορφώνεται, λοιπόν, η κατάσταση στο Νομό αλλά και την εθνική

οικονομία, απαιτείται να δραστηριοποιηθεί το σύνολο των παραγωγικών δυνάμεων

του Νομού ώστε, σε στενή συνεργασία και με τη διοίκηση, τοπική και κεντρική, να μη

μείνει ανεκμετάλλευτη η παραμικρή ευκαιρία ανάπτυξης. Άλλωστε, αφενός δεν

υπάρχουν άλλα περιθώρια αναμονής, και αφετέρου δε νοείται στη σύγχρονη, ανοιχτή

οικονομία, και μάλιστα μέσα στο επιχειρηματικό περιβάλλον της ΕΕ, της δεύτερης

μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης του πλανήτη, η ιδιωτική πρωτοβουλία να έπεται της

πολιτικής βούλησης και να εξαρτά τα αποτελέσματά της από αυτήν.

Καθώς τα όποια τοπικά κεφάλαια παραμένουν αδρανή και τα λοιπά εγχώρια

κεφάλαια κατευθύνονται αποκλειστικά σε υψηλότερα επιδοτούμενες περιοχές, δε μένει

άλλη διέξοδος από την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, προκειμένου να διατεθούν σε

άμεσες επενδύσεις. Μια τέτοια δραστηριότητα είναι απολύτως βέβαιο ότι θα

αποδειχθεί σε σημαντικότατο παράγοντα αναθέρμανσης της τοπικής οικονομίας, καθώς

θα επηρεάσει ποικιλότροπα, πάντως ανοδικά, την οικονομική ζωή του Νομού.

Βέβαια, η θεωρητική συζήτηση για το πως επηρεάζεται η εθνική οικονομία από

την εισροή ΞΑΕ είναι μεγάλη. Ωστόσο, δεν είναι δυνατό, ούτε σκόπιμο άλλωστε, να

γίνει εξαντλητική αναφορά στο ζήτημα, στα πλαίσια της παρούσας εισήγησης.

Επιβάλλεται, όμως, πριν από κάθε άλλη ανάλυση, να αναδειχθούν συνοπτικά οι

παράμετροι που δικαιολογούν, αναφορικά με την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, την

προσέλκυση ΞΑΕ σε στρατηγική επιλογή προώθησης της ανάπτυξης, και ιδίως

ΞΑΕ Πρώτης Εγκατάστασης (των καλούμενων Greenfield FDI’s).

Το πρώτο και πιο άμεσα ορατό αποτέλεσμα της εισροής ΞΑΕ Πρώτης

Εγκατάστασης είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ακριβώς όπως συνέβη με

τις ΞΑΕ των ελληνικών επιχειρήσεων που μετέφεραν τις παραγωγικές τους

δραστηριότητες εκτός των συνόρων.

12

Επιπλέον, δεδομένου ότι το επιχειρείν σε μια ξένη χώρα δημιουργεί εύλογη

ανασφάλεια, κατά κύριο λόγο αναφορικά με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, τις

συναλλαγές με το Δημόσιο και την εξουσία στη χώρα υποδοχής, είναι αρκετά

συνηθισμένο οι ξένοι επενδυτές να αναζητούν τοπικούς στρατηγικούς συμμάχους -

επενδυτές. Το γεγονός αυτό σημαίνει, εκτός των άλλων, και ότι ένα μέρος των

διαθέσιμων τοπικών κεφαλαίων, που σήμερα παραμένουν αδρανή, θα

επαναδιατεθεί για επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Τέλος, δεν πρέπει να παραλειφθούν άλλες σημαντικότατες θετικές συνέπειες

της εισροής ξένων άμεσων επενδύσεων για την οικονομία μιας χώρας, όπως η

μεταφορά τεχνολογίας, η απόκτηση υψηλής διοικητικής τεχνογνωσίας από τους

εγχώριους επιχειρηματίες και managers, η άνοδος του επιπέδου του εργατικού

δυναμικού, η αύξηση της εμπιστοσύνης στην τοπική οικονομία, η παρακίνηση για

περαιτέρω επενδυτική δραστηριότητα, η ανάπτυξη του χρηματοοικονομικού τομέα, κ.α.

Ακριβώς για το λόγο αυτό, η προσέλκυση ξένων παραγωγικών επενδύσεων

είναι μια έντονα ανταγωνιστική δραστηριότητα μεταξύ περιφερειών, κρατών, ακόμη

και πόλεων, σε διεθνές επίπεδο. Ο έντονος ανταγωνισμός οφείλεται ακριβώς στα

σημαντικά οφέλη που αποκομίζουν οι περιοχές που δέχονται επενδύσεις.

Προκειμένου να γίνουν εμφανέστερες οι θετικές επιπτώσεις της εισροής ΞΑΕ

για την εθνική οικονομία, είναι χρήσιμο να αναφερθεί το παράδειγμα της Ιρλανδίας η

οποία, μέσα σε 10 χρόνια, δηλαδή από το 1987 που άρχισε η συστηματική προσπάθεια

προσέλκυσης ΞΑΕ, ως το 1997, κατάφερε να γίνει το πρότυπο της οικονομικής

ανάπτυξης για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα, ενώ η Ιρλανδία έχει το

1% του πληθυσμού της Ευρώπης, προσελκύει κατά μέσο όρο το 20% όλων των ξένων

επενδύσεων που εισρέουν στην ευρωζώνη.

Η Ελλάδα, αντίθετα, σε διεθνές επίπεδο κατέχει στην προσέλκυση ΞΑΕ την

125η θέση μεταξύ 130 χωρών, με αποτέλεσμα να βρίσκεται σε χειρότερη θέση από

χώρες που δεν πληρούν καθόλου τις προδιαγραφές υποδοχής επενδύσεων.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2000, τη χρονιά δηλαδή που σημειώθηκε ρεκόρ όλων των

εποχών στις διεθνείς επενδύσεις, εξαγορές και συγχωνεύσεις, κατατάχτηκε σε θέση

χαμηλότερη από όλες τις χώρες της Αφρικής, με μόνη εξαίρεση τη Ρουάντα.

13

Η ανάλυση των αιτιών που οδήγησαν σε αυτήν την κατάσταση δε θα μπορούσε

συστηματικά να ενταχθεί στο περιεχόμενο της παρούσας εισήγησης, καθώς, κατά το

μεγαλύτερο μέρος της, μια τέτοια συζήτηση θα έπρεπε να περιστραφεί γύρω από

πολιτικές ευθύνες και παραλείψεις. Είναι, όμως, αναγκαίο να γίνει απολύτως σαφές ότι

η αδυναμία προσέλκυσης ΞΑΕ στην Ελλάδα δεν οφείλεται, σε καμμιά περίπτωση,

στην έλλειψη των αναγκαίων φυσικών όρων για την προσέλκυση επενδύσεων,

αλλά στην αδυναμία της πολιτείας να εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα

(διοργάνωση της Ολυμπιάδας, γεωγραφική θέση, ο ρόλος που μπορεί να παίξει ΝΑ

Ευρώπη, ειδικά μετά την ένταξη στη ζώνη του Ευρώ),.

Μάλιστα, σύμφωνα με την κατάταξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Forum για

το 2002, με τα σημερινά δεδομένα, η Ελλάδα κατατάχτηκε στην 36η θέση από

άποψη ικανότητας να προσελκύσει επενδύσεις, με σαφή την προοπτική ανόδου αν

υλοποιηθούν οι εξαγγελίες για την προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών που θα

διευκολύνουν την προσέλκυση ΞΑΕ.

Χαρακτηριστικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας σε σχέση με το εργατικό

δυναμικό, για την προσέλκυση ΞΑΕ, είναι ότι έχει το δεύτερο χαμηλότερο κόστος

απασχόλησης στην Ευρωζώνη (με πρώτη την Πορτογαλία), το μεγαλύτερο ρυθμό,

σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, αύξησης της παραγωγικότητας στην Ευρώπη, καθώς και

συγκριτικά υψηλό μορφωτικό επίπεδο των εργαζομένων.

Άλλο σημαντικό πλεονεκτήματα της Ελλάδας είναι η γεωγραφική της θέση

και η προϊστορία της ανάπτυξης εμπορικών σχέσεων με τα Βαλκάνια, καθώς οι

ελληνικές επιχειρήσεις εδραίωσαν τη θέση τους σε αγορές της ΝΑ Ευρώπης σε μια

εποχή, κατά την οποία ήταν πολύ δύσκολο σε οποιονδήποτε τρίτο να διεισδύσει στα

Βαλκάνια. Έτσι, οι ελληνικές επιχειρήσεις σήμερα έχουν αποκτήσει τη σχετική

τεχνογνωσία του επιχειρείν στην περιοχή, καθώς έχει δημιουργηθεί μια αξιόλογη γενιά

στελεχών με σχετική εμπειρία στις ιδιαιτερότητές της. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός

ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, ενώ το ποσοστό

των ελληνικών εξαγωγών στην ΕΕ από 68% το 1990 μειώθηκε σε 44% (13%) το 2000,

αποτυπώνοντας ενδεχομένως και τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας των ελληνικών

επιχειρήσεων, οι ελληνικές εξαγωγές στα Βαλκάνια αυξήθηκαν κατά 457% την ίδια

περίοδο, ενώ αύξηση 206% σημειώθηκε και στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ.

14

Σήμερα, η Ελλάδα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στη

Βουλγαρία, ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Αλβανία, ενώ σημαντική θέση κατέχει και

στις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες.

Το γεγονός ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει την «πύλη» για την

οικονομική διείσδυση στην περιοχή ως η μόνη χώρα της ευρωζώνης σε αυτήν

επισημάνθηκε και από ξένους αναλυτές και επιχειρηματίες, σε πρόσφατο συνέδριο του

«Economist» στη Βιέννη. Με τα δεδομένα αυτά, αρκετές μεγάλες ξένες εταιρείες

«βλέπουν» την Ελλάδα ως πύλη για τη διείσδυσή τους στην ευρύτερη περιοχή, καθώς

ως ευρύτερος οικονομικός χώρος αποτελεί μια αγορά 60 εκατομμυρίων κατοίκων.

Μάλιστα, με βάση τα συμπεράσματα του συνεδρίου, η επόμενη πενταετία

θεωρείται η πιο καθοριστική όσον αφορά τη διείσδυση και τη μορφοποίηση του

«επιχειρηματικού παιχνιδιού» στην περιοχή, ενώ ο πολιτικός κίνδυνος επισημάνθηκε

ως το μεγαλύτερο ρίσκο των επενδύσεων.

Αν επιχειρήσουμε, τώρα, να εξετάσουμε το Νομό Σερρών μέσα από το ίδιο

πρίσμα, θα δούμε ότι υπάρχουν τομείς, στους οποίους ο Νομός Σερρών είναι σε

πλεονεκτικότερη θέση από τους περισσότερους νομούς της χώρας. Ενδεικτικά,

μπορούμε να αναφέρουμε δυο χαρακτηριστικούς παράγοντες. Πρώτον, η γεωγραφική

θέση του Νομού είναι τέτοια που, σε ακτίνα 150 χιλιομέτρων, συνορεύει με 2

Βαλκανικές χώρες (Βουλγαρία, FYROM), συνδέεται οδικά και σιδηροδρομικά με 2

λιμάνια και με 2 αεροδρόμια (Θεσσαλονίκης – Καβάλας), έχει μεθοριακό σταθμό και

διαμετακομιστικό κέντρο. Επιπλέον, διαθέτει σημαντικούς φυσικούς πόρους και

διαμορφωμένη βιομηχανική περιοχή. Δεύτερον, το μεγαλύτερο πρόβλημα του Νομού, η

ανεργία, από την οπτική γωνία των ξένων επενδυτών είναι πλεονέκτημα, καθώς

αυξάνεται η διαπραγματευτική τους ισχύς.

Η απλή διαπίστωση, όμως, των πλεονεκτημάτων του νομού είναι ατελέσφορη.

Προκειμένου να καταφέρουμε να προωθήσουμε το Νομό ως τόπο εισδοχής ΞΑΕ

πρέπει, πριν βεβαίως απευθυνθούμε στους επενδυτές, να γνωρίσουμε σε ικανοποιητικό

βαθμό, τόσο τα πλεονεκτήματα, όσο και τις αδυναμίες του. Και αυτό θα πρέπει να είναι

το αντικείμενο ειδικής επιστημονικής μελέτης, που σκοπό θα έχει ακριβώς να

δημιουργήσει της προϋποθέσεις προώθησης του Νομού ως τόπου εισδοχής ΞΑΕ.

15

Σε δεύτερο στάδιο, αφού η μελέτη ολοκληρωθεί, απαιτείται να δημιουργηθεί,

σε τοπικό επίπεδο, ειδικός φορέας που θα ασχολείται αποκλειστικά με την

προσέλκυση επενδύσεων στο Νομό, μια Investment Promotion Agency (IPA), η οποία

θα χαρακτηρίζεται από ευελιξία, επαρκή γνώση και κατοχή επίκαιρων και αξιόπιστων

στοιχείων για πολλούς τομείς, ικανότητα διεθνούς προώθησης, γνώσεις επενδυτικής

φιλοσοφίας και ψυχολογίας, διαπραγματευτικές ικανότητες και γνώση της

δεοντολογίας.

Σύμφωνα με τον Δρα Ken Kwaku, τον επικεφαλής Αντιπρόσωπο της Αφρικής

στη MIGA, η προώθηση μιας περιοχής ως τόπου προσέλκυσης ΞΑΕ απαιτεί η περιοχή

να αντιμετωπιστεί ως «προϊόν» που πρέπει να πλασαριστεί στην αγορά, με ό,τι αυτό

συνεπάγεται. Σύμφωνα με τον ίδιο, ένας φορέας προώθησης επενδύσεων (IPA)

προσομοιάζει, τηρουμένων των αναλογιών, με τους πωλητές αυτοκινήτων: ο καθένας

πρέπει να ξέρει στον τομέα του αρκετά για το «προϊόν» ώστε να καταφέρει να το

«πουλήσει», χωρίς όμως να απαιτείται να είναι και ο κορυφαίος ειδήμων. Ένας

πωλητής αυτοκινήτων δεν είναι απαραίτητο να είναι και μηχανικός αυτοκινήτων.

Πρέπει όμως να γνωρίζει αρκετά γύρω από το αυτοκίνητο ώστε να το πουλήσει.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τη μελέτη, πρέπει να πούμε ότι αυτή πρέπει να μας

δώσει απαντήσεις σε πέντε θεμελιώδη ερωτήματα. Ποιο είναι το συγκριτικό

πλεονέκτημα του Νομού, ποια είναι τα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα, ποιες είναι

οι ενδεδειγμένες προωθητικές ενέργειες, πως πρέπει να οργανωθεί ο τοπικός φορέας

προσέλκυσης επενδύσεων και από πού θα χρηματοδοτεί τις δραστηριότητές του.

Με τον όρο συγκριτικό πλεονέκτημα εννοούμε τους ειδικούς όρους και

συνθήκες που επιτρέπουν την παραγωγή ορισμένων αγαθών στο Νομό σε χαμηλότερο

σχετικό κόστος από ό,τι σε άλλες περιοχές ή χώρες, όπου επίσης είναι δυνατό να

παράγονται τα ίδια προϊόντα. Ουσιαστικά, η ανάλυση ως προς την παράμετρο του

συγκριτικού πλεονεκτήματος θα δείξει σε ποιους τομείς είναι αποτελεσματικότερο να

παράγει κανείς τα προϊόντα του στο Νομό Σερρών από ό,τι αλλού. Για να είναι δυνατή

η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, απαιτείται η εκπόνηση σειράς ειδικών ερευνών,

που θα καλύψουν τέσσερις βασικούς άξονες: ανθρώπινο δυναμικό, επενδυτικό

περιβάλλον, κίνητρα και αντικίνητρα επένδυσης στο Νομό. Ειδικότερα:

16

Άξονας 1: Ανθρώπινο Δυναμικό

- Έρευνα διαθέσιμου προσωπικού (σύνολο ειδικοτήτων)

- Μητρώο επιστημόνων

- Έρευνα αποδοχών

Άξονας 2: Επενδυτικό περιβάλλον

- Φυσικοί πόροι / υποδομές

- Επενδυτικό προηγούμενο & πρωτότυπες παραγωγικές επενδύσεις

- Κενά αγοράς (τοπικά – περιφερειακά – εγχώρια – βαλκανικά)

- Διαθέσιμα εγχώρια και τοπικά κεφάλαια

- Νομοθετικό και διοικητικό περιβάλλον

Άξονας 3: Κίνητρα

Καταγραφή των κινήτρων με την ευρύτερη έννοια του όρου, δηλαδή

όλων των παραγόντων που μπορούν να κάνουν μια επένδυση πιο

παραγωγική ή πιο οικονομική (λ.χ. γεωγραφική θέση, πρόσβαση σε

αγορές, φήμη προϊόντων κλπ).

Άξονας 4: Αντικίνητρα

Καταγραφή των σημαντικότερων αδυναμιών της περιοχής σε όλους

τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των παραγόντων που

δημιουργούν αβεβαιότητα, και πρόταση τρόπων αντιμετώπισής τους.

Ο όρος ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, με την ευρεία έννοια, αναφέρεται στις

συνθήκες και τις προϋποθέσεις που θα καταστήσουν το Νομό Σερρών, ως τόπο

εισδοχής επενδύσεων, πλεονεκτικότερη επιλογή σε σχέση με άλλους τόπους. Η

ανάλυση αυτή προϋποθέτει σύγκριση σε επίπεδο συγκριτικού πλεονεκτήματος, και

ιδίως σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των αντικινήτρων, των αδυναμιών και των

παραγόντων αβεβαιότητας, με το επίπεδο άλλων Νομών, με το γενικό επίπεδο της

χώρας, με τις γειτονικές χώρες και με το γενικό επίπεδο άλλων κρατών - μελών της

Ε.Ε. Επίσης, θα πρέπει να καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις αναφορικά με την

αύξηση της ανταγωνιστικότητάς μέσα από συγκεκριμένες ενέργειες.

17

Οι προωθητικές ενέργειες στις οποίες θα μπορεί να προβεί ο τοπικός φορέας

προώθησης επενδύσεων (IPA) μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής:

Ιmage building: Διαμόρφωση της εικόνας του Νομού ως τόπου ελκυστικού

για την πραγματοποίηση επενδύσεων. Οι ενέργειες που σχετίζονται με αυτή

τη δραστηριότητα είναι παραγωγή πληροφοριακού υλικού, εξειδικευμένη

διαφήμιση, προώθηση των σχέσεων με ειδικούς δημοσιογράφους,

προώθηση των Δημοσίων Σχέσεων κλπ.

Υπηρεσίες διευκόλυνσης των επενδυτών: Σειρά υπηρεσιών που βοηθούν έναν

επενδυτή στην επιλογή του τόπου επένδυσης, την ίδρυση της επιχείρησης

και τη διατήρησή της σε καλή κατάσταση. Τέτοιες υπηρεσίες είναι λ.χ. η

διατήρηση βάσης δεδομένων με χρήσιμα για τους επενδυτές ενήμερα

στοιχεία, υπηρεσίες τύπου «one-stop-shop» για την προώθηση της

αδειοδότησης, η διευκόλυνση στις αρχικές συναλλαγές με τους ντόπιους

φορείς και τις βασικούς παροχείς (ρεύματος, νερού, τηλεπικοινωνιών) κ.ο.κ.

«Δημιουργία» επενδύσεων: Έτσι μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το σύνολο

των δραστηριοτήτων που σχετίζονται, αφενός με την επιλογή

συγκεκριμένων τομέων και επιχειρήσεων του εξωτερικού ως πλέον

κατάλληλων για να επενδύσουν στο Νομό και, αφετέρου, με την άμεση και

ευθεία προώθηση του Νομού ως τόπου επένδυσης. Οι ενέργειες

περιλαμβάνουν τον εντοπισμό ενδεδειγμένων επενδυτών και την επαφή με

αυτούς, καθώς και παρουσιάσεις σε επιχειρηματικά συνέδρια, συμμετοχή σε

διεθνείς εκθέσεις, οργάνωση επισκέψεων στο Νομό, καμπάνιες direct mail,

κλπ.

Στον τομέα των προωθητικών ενεργειών, η μελέτη θα πρέπει κυρίως να δώσει

τις κατευθύνσεις και σε δυο θεμελιώδη ζητήματα: ποιες ενέργειες είναι επιλέξιμες, με

σειρά προτεραιότητας, καθώς και πως θα καθορίζονται οι σχέσεις του τοπικού φορέα

προώθησης επενδύσεων με το Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων (ΕΛΚΕ), που είναι ο

αντίστοιχος εθνικός φορέας.

18

Σημειωτέον, ότι το ΕΛΚΕ ιδρύθηκε το 1996 με στόχο την προσέλκυση των

ξένων επενδύσεων, αλλά δεν ήταν δυνατό να πετύχει το στόχο του μέχρι πρότινος λόγω

έλλειψης του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου (!). Σε πρώτη φάση, από το 1996 ως

το 2001, αφιερώθηκε στην έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων για το θεσμικό πλαίσιο

υποδοχής ξένων επενδύσεων. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, όμως, ψηφίστηκε ο Ν.

3049/2002, μέσω του οποίου παρέχονται πλέον οι δυνατότητες στο Ελληνικό Κέντρο

Επενδύσεων (ΕΛΚΕ) να ανταποκριθεί πλήρως στις υποχρεώσεις του, λειτουργώντας

μάλιστα ως επενδυτικό one-stop-shop. Στα πλαίσια της μελέτης, θα πρέπει να γίνουν

επαφές με το ΕΛΚΕ, αλλά και σχετική δευτερογενής έρευνα, προκειμένου να

αξιολογηθεί σε ποιο βαθμό μπορεί το ΕΛΚΕ να βοηθήσει τον τοπικό φορέα στην

εκπλήρωση του έργου του, αλλά και σε ποιο βαθμό είναι δυνατό, μέσα από συμμετοχή

στις προωθητικές δράσεις και τις διεθνείς δραστηριότητες του ΕΛΚΕ, να μειωθούν τα

κόστη για προωθητικές ενέργειες, που άλλως θα βάρυναν τον τοπικό φορέα.

Τέλος, η μελέτη θα πρέπει να περιλαμβάνει ολοκληρωμένη διοικητική

πρόταση για την ίδρυση και τη λειτουργία του τοπικού φορέα (η οποία θα αναφέρεται,

εκτός των άλλων, και στην επιλέξιμη νομική μορφή), καθώς και πρόβλεψη για την

κοστολόγηση και τη χρηματοδότησή του.

Ειδικά για τη χρηματοδότηση, θα πρέπει να επισημανθεί, κατ’ αρχήν, ότι είναι

αναγκαίο να γίνει ενδελεχής έρευνα για τις διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης ανά

κατηγορία εξόδων (λ.χ. έξοδα ίδρυσης και αρχικής εγκατάστασης, πάγια, λειτουργικά,

έξοδα προωθητικών ενεργειών κλπ), καθώς θεωρείται πολύ πιθανό μια μόνο πηγή να

μην είναι σε θέση να καλύψει το σύνολο των απαιτούμενων κεφαλαίων. Σχηματικά,

μπορούμε να πούμε ότι οι πηγές χρηματοδότησης θα πρέπει να αναζητηθούν στο

δημόσιο και τους κρατικούς φορείς, τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα και το Γ’ ΚΠΣ,

καθώς και τις χορηγίες από ιδιωτικούς φορείς που αναμένουν οφέλη από την εισροή

ξένων επενδύσεων, όπως οι τράπεζες (λ.χ. ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς συνδέει την

κερδοφορία του με την επιτυχή εκμετάλλευση της Βιομηχανικής Περιοχής). Επίσης, με

την επιλογή και της κατάλληλης νομικής μορφής, θα είναι δυνατό να συνδεθεί η

χρηματοδότηση της λειτουργίας του φορέα με τα αποτελέσματα της λειτουργίας του,

ώστε να λαμβάνει ποσοστά από το οικονομικό αντικείμενο των συμφωνιών που θα

κλείνει.

19

Για το κλείσιμο της παρούσας εισήγησης δε θα μπορούσε παρά να γίνει

αναφορά στην έκθεση το Αμερικανικού Υπουργείου Εμπορίου, το οποίο, στον ειδικό

Εμπορικό Οδηγό για την Ελλάδα του 2002, αναφέρει: «Η εγγύτητα της Ελλάδας με τις

άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης, καθώς και οι παραδοσιακές εμπορικές σχέσεις των

Ελλήνων επιχειρηματιών με αυτές τις γείτονες χώρες, προσφέρουν μια ποικιλία από

πρόσθετες ευκαιρίες για τις αμερικανικές επιχειρήσεις. (…) Οι αμερικανικές εταιρείες

ίσως να επιθυμούν να στοχεύσουν αυτές τις αγορές από μια βάση στην Ελλάδα, ή να

διερευνήσουν τριμερείς συμφωνίες με ελληνικές επιχειρήσεις ή συνεταίρους». Ωστόσο, η

έκθεση δε θα μπορούσε παρά να προειδοποιεί τους επενδυτές και για τους κινδύνους:

«Από την άλλη πλευρά, η ελληνική αγορά έχει τις δικές της ιδιορρυθμίες, ιδίως σε σχέση

με την υποβολή προσφορών σε κυβερνητικούς διαγωνισμούς. Η έλλειψη εξοικείωσης με

τους κανονισμούς και εμπειρίας στις συναλλαγές με τη γραφειοκρατία μπορούν να

οδηγήσουν σε απογοήτευση και καθυστερήσεις στις διαπραγματεύσεις συμβολαίων». Και

καταλήγει, λέγοντας ότι «ένας ικανός ντόπιος εκπρόσωπος είναι ανεκτίμητος».

Σήμερα, υπάρχουν στον κόσμο περίπου 65.000 πολυεθνικές επιχειρήσεις και

850.000 θυγατρικές τους, αλλά ούτε μια στο Νομό που «σε ακτίνα 150 χιλιομέτρων,

συνορεύει με 2 Βαλκανικές χώρες, συνδέεται οδικά και σιδηροδρομικά με 2 λιμάνια και

με 2 αεροδρόμια, έχει μεθοριακό σταθμό και διαμετακομιστικό κέντρο, διαθέτει

σημαντικούς φυσικούς πόρους και διαμορφωμένη βιομηχανική περιοχή», όπως έχουμε

ήδη σημειώσει…

Με όραμα, τόλμη, αποφασιστικότητα και σοβαρή, σκληρή δουλειά, μπορούμε

και πρέπει να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για την αναστροφή του κλίματος, ώστε

να παράσχουμε, μέσα από τον τοπικό φορέα προώθησης επενδύσεων, αυτόν τον

«ικανό και ανεκτίμητο» ντόπιο συνεργάτη των ξένων επενδυτών. Αυτό πρέπει να

γίνει από μας και πρέπει να γίνει τώρα. Όχι μόνο γιατί δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια

αναμονής, αλλά και γιατί οι Ολυμπιακοί Αγώνες προσφέρουν μια συνολική ευκαιρία

προβολής ανεκτίμητη με επικοινωνιακούς όρους, καθώς στρέφουν τα βλέμματα όλου

του πλανήτη στην Ελλάδα. Αν λειτουργήσουμε συντονισμένα και αποφασιστικά, είναι

απολύτως εφικτό, οι πρώτοι ενημερωτικοί φάκελοι για τις επενδυτικές ευκαιρίες στο

Νομό Σερρών να φτάνουν στους υπερατλαντικούς αποδέκτες τους περίπου την ώρα που

η φλόγα θα ανάβει στο Ολυμπιακό Στάδιο, σηματοδοτώντας την έναρξη των Αγώνων.

21

ΠΗΓΕΣ INTERNET

US Commercial Service (Dept. of Commerce) http://www.usatrade.gov/website/website.nsf

Business and Investment World of Greece http://www.invgr.com

CIA - The World Factbook 2002 http://www.cia.gov/cia/publications/factbook

Development Gateway http://www.developmentgateway.org

Economist Intelligence Unit www.eiu.com

EuroStat http://www.europa.eu.int/comm/eurostat

International Labour Organization http://www.ilo.org

International Monetary Fund http://www.imf.org

International Trade Center http://www.intracen.org/default.htm

MIGA http://www.miga.org

MIGA’s IPAnet http://www.ipanet.com

OECD www.oecd.org

The US Overseas Private Investment Corp. http://www.opic.gov

UN Conference on Trade & Development http://www.unctad.org

UN Economic Commission for Europe http://www.unece.org/trade/tips/tp_home.htm

UN Industrial Development Organization http://www.unido.org

US Council for International Business http://www.uscib.org

World Association of IPA’s http://www.waipa.org/signpostingb.htm

World Bank www.worldbank.org

World Economic Forum http://www.weforum.org

World Trade Organization http://www.wto.org

Επιμελητήριο Σερρών http://www.eves.gr

Εθνική Στατιστική Υπηρεσία www.esye.gr

Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων www.elke.gr

Ευρωπαϊκή Ένωση www.europa.eu.int

ΤτΕ http://www.bankofgreece.gr