ΞΟΝΠ ΡΝΠ ΛΔΝΠ

Πε ζαο ηνπο λένπο Θέισ λα κηιήζσ ζήκεξα. Νη γέξνη — ελλνψ

θπζηθά ηνπο γέξνπο ζηελ θαξδηά θαη ην πλεχκα— αο αθήζνπλ ζηελ

άθξε ην βηβιηαξάθη κνπ απηφ γηα λα κελ θνπξαζηνχλ δηαβάδνληαο

θάηη πνπ δελ Θα ηνπο πεη ηίπνηε.

πνζέησ φηη είζαη πεξίπνπ δεθανθηψ ή είθνζη ρξνλψλ, φηη ηειεηψλεηο

κε ηελ καζεηεία ζνπ ζε κηα Ρέρλε κε ηηο ζπνπδέο ζνπ, θαη φηη Ρψξα

βγαίλεηο ζηελ δσή. Φαληάδνκαη φηη ην πλεχκα ζνπ είλαη απαιιαγκέλν

απφ ηηο πξνιήςεηο ηηο νπνίεο δηάθνξνη άλζξσπνη πξνζπάζεζαλ λα

ζνπ εκθπζήζνπλ, φηη δελ θνβάζαη ηνλ δηάβνιν θαη φηη δελ δίλεηο

ζεκαζία ζηα παξαιεξήκαηα ησλ παπάδσλ θαη ησλ ηεξνθεξχθσλ.

πνζέησ αθφκε φηη δελ είζαη έλαο απφ εθείλνπο ηνπο αλφεηνπο

ιηκνθνληφξνπο —ζιηβεξά πξντφληα κηαο θνηλσλίαο ζε παξαθκή— πνπ

επηδεηθλχνπλ ηα γεινία παληειφληα θαη ηηο πηζεθίζηεο θάηζεο ηνπο

ζηνπο δξφκνπο, θαη νη νπνίνη ήδε ζ’ απηήλ ηελ ειηθία δελ

θπξηαξρνχληαη απφ ηίπνηε άιιν πέξα απφ ηελ αθφξεζηε επηζπκία γηα

απνιαχζεηο έλαληη νπνηνπδήπνηε ηηκήκαηνο... Απελαληίαο πηζηεχσ

φηη ε θαξδηά ζνπ είλαη δσληαλή, γη’ απηφ αθξηβψο θαη ζνπ κηιψ.

Μέξσ φηη κπξνζηά ζνπ νξζψλεηαη έλα ηεξάζηην εξσηεκαηηθφ. Ξνιχ

ζπρλά αλαξσηηέζαη: «Ρη Θα γίλσ ζηελ δσή κνπ;». Δίλαη γεγνλφο πσο

φηαλ έλαο άλζξσπνο είλαη λένο πηζηεχεη φηη, έρνληαο κάζεη κηα ηέρλε

ή ζπνπδάζεη κηα επηζηήκε γηα θάπνηα ρξφληα, κε έμνδα ηεο

θνηλσλίαο, δελ ην έθαλε γηα λα γίλεη έλα φξγαλν εθκεηάιιεπζεο. Θα

ήηαλ πνιχ δηεθζαξκέλνο θαη αλήζηθνο, εάλ δελ είρε πνηέ νλεηξεπηεί

πσο θάπνηα κέξα ζα ρξεζηκνπνηνχζε ηελ επθπΐα, ηηο ηθαλφηεηεο θαη

ηηο γλψζεηο ηνπ γηα λα βνεζήζεη ζηελ ρεηξαθέηεζε εθείλσλ πνπ

ζήκεξα ζέξλνληαη κέζα ζηελ εμαζιίσζε θαη ηελ ακάζεηα.

Δίζαη θη εζχ έλαο απφ εθείλνπο πνπ είραλ έλα ηέηνην

φξακα, δελ είλαη έηζη; Ξνιχ θαιά! Αο δνχκε ινηπφλ ηη ζα

θάλεηο γηα λα γίλεη ην φλεηξφ ζνπ πξαγκαηηθφηεηα.

Γελ μέξσ κέζα ζε πνην θνηλσληθφ πεξηβάιινλ γελλήζεθεο. Ξηζαλφλ,

επλνεκέλνο απφ ηελ ηχρε, λα έρεηο ζηξέςεη ηελ πξνζνρή ζνπ ζηελ

ζπνπδή κηαο επηζηήκεο —Θα γίλεηο γηαηξφο, δηθεγφξνο. θηιφινγνο ή

επηζηήκσλ. ‘Έλαο κεγάινο δξφκνο αλνίγεηαη εκπξφο ζνπ. Βγαίλεηο

ζηνλ ζηίβν ηεο δσήο εθνδηαζκέλνο κε πινχζηεο γλψζεηο θη έλα

θαιιηεξγεκέλν πλεχκα· ή, πηζαλφηαηα, είζαη έλαο απιφο ηερλίηεο κε

επηζηεκνληθή γλψζε πνπ πεξηνξίδεηαη ζηα ιίγα εθείλα πνπ έκαζεο

ζην ζρνιείν. Έρεηο φκσο ην πιενλέθηεκα λα μέξεηο απφ πξψην ρέξη

ην λφεκα κηαο δσήο εμαληιεηηθνχ κφρζνπ πνπ απνηειεί ηελ κνίξα

ηνπ εξγάηε ηεο επνρήο καο.

ΞΟΝΠ ΡΝΠ «ΓΗΑΛΝΝΚΔΛΝΠ»

Ξξνο ηνπο γηαηξνχο

Μεηπιίγνληαο ηελ ζθέςε καο, αο ππνζέζνπκε θαη’ αξράο πσο έρεηο

ζπνπδάζεη κηα επηζηήκε. Αο πνχκε φηη κφιηο ηέιεησζεο ηελ ηαηξηθή

Αχξην έλαο θησρνληπκέλνο άλζξσπνο Θα έξζεη λα ζε παξαθαιέζεη

λα επηζθεθηείο κηα άξξσζηε γπλαίθα. Θα ζε νδεγήζεη ζ’ έλα απφ

εθείλα ηα ζνθάθηα πνπ είλαη ηφζν ζηελά ψζηε φηαλ ζη γείηνλεο δίλνπλ

ηα ρέξηα ζρεδφλ αγγίδνπλ ηα θεθάιηα ησλ πεξαζηηθψλ. Κπαίλνληαο

ζηελ απιή Θα ζε ηπιίμεη ε κπφρα απ’ ηελ κνχρια θαη ηελ πγξαζία·

κε ην θσο ελφο θαλαξηνχ πνπ ηξεκνπιηάδεη, ζ’ αλέβεηο δχν, ηξεηο,

ηέζζεξηο, πέληε ζενβξφκηθεο ζθάιεο θαη λα ‘ζαη κέζα ζ’ έλα ζθνηεηλφ,

παγσκέλν δσκάηην φπνπ Θα δεηο ηελ άξξσζηε μαπισκέλε πάλσ ζ’

έλα αρπξφζηξσκα θαη ζθεπαζκέλε κε παιηνθνχξεια. Γχξσ ζνπ

κεξηθά ρισκά, πειηδλά παηδάθηα. Ρνπξηνπξίδνπλ θάησ απφ ηα

παλσθφξηα ηνπο, Θα ζε θνηηνχλ κε ηα κεγάια, νξζάλνηρηα κάηηα

ηνπο. Ν άληξαο ηεο άξξσζηεο φιε ηνπ ηελ δσή δνχιεπε δψδεθα θαη

δεθαηξείο ψξεο ηελ εκέξα απφ ‘δψ θη απφ ‘θεΗ. Ρψξα, εδψ θαη ηξεηο

κήλεο, είλαη άλεξγνο. Ρν λα κέλεη ρσξίο δνπιεηά, δελ είλαη ζπάλην

θαηλφκελν γηα ην επάγγεικά ηνπ. Ππκβαίλεη θάζε ρξφλν πεξηνδηθά.

Αιιά παιηφηεξα, φηαλ δελ είρε δνπιεηά, ε γπλαίθα ηνπ Ξήγαηλε θαη

δνχιεπε ζαλ παξαδνπιεχηξα έπιελε ίζσο ηα πνπθάκηζά ζνπ γηα

κεξηθέο πεληάξεο ηελ εκέξα. Ρψξα φκσο, πάλε δπν κήλεο πνπ είλαη

θαηάθνηηε θαη ε εμαζιίσζε απιψλεηαη Ξάλσ ζηελ νηθνγέλεηα ζε φιε

ηελ απερζή ηεο θξίθε.

Αλ ληψζνπλ φηη έρεηο θαιή θαξδηά θαη θαζαξή καηηά θαη φηη κηιάο

ζηαξάηα, ε νηθνγέλεηα Θα ζνπ εθκπζηεξεπηεί πνιιά πξάγκαηα. Θα

ζνπ πεη πσο ε γπλαίθα πνπ δεη ζην δηπιαλά δσκάηην, ε γπλαίθα πνπ

φηαλ βήρεη ζνλ ζθίδεη ηελ θαξδηά, είλαη κηα θησρή ζηδεξψηξηα. ηη

ζην θάησ πάησκα φια ηα παηδηά ιηψλνπλ απφ ηνλ ππξεηφ. ηη ε

πιχζηξα πνπ θαηνηθεί ζην ππφγεην, δελ Θα ηελ βγάιεη σο ηελ άλνημε,

θαη φηη ζην δηπιαλφ ζπίηη ηα πξάγκαηα είλαη αθφκε ρεηξφηεξα.

Ξνηα ζεξαπεία Θα ζπζηήζεηο ζηελ άξξσζηε, γηαηξέ,

αθνχ έρεηο θαηαιάβεη κε ηελ πξψηε καηηά πσο αηηία ηεο αξξψζηηαο

ηεο είλαη κηα γεληθή αλαηκία, ε έιιεηςε θαιήο ηξνθήο θαη θαζαξνχ

αέξα; Αο πνχκε. κηα θαιή κπξηδφια θάζε κέξα; Κηθξνχο πεξηπάηνπο

ζηελ εμνρή; ‘Έλα επάεξν θαη ρσξίο πγξαζία δσκάηην: Ρη εηξσλεία! Αλ

κπνξνχζε λα ηα ‘ρεη φια απηά, Θα ηα έθαλε πνιχ θαηξφ πξηλ θαη δελ

Θα πεξίκελε ηελ δηθή ζνπ ζπκβνπιή.

Ρη Θα ζπζηήζεηο ζε φινπο απηνχο ηνπο αξξψζηνπο; Λα ηξψλε θαιά.

λ’ αιιάμνπλ πεξηβάιινλ, λα δνπιεχνπλ ιηγφηεξν θνπξαζηηθά;

Καθάξη λα κπνξνχζεο αιιά δελ ηνικάο, θη έηζη θεχγεηο κε

πιεγσκέλε θαξδηά, ξίρλνληαο θαηάξεο αξηζηεξά θαη δεμηά.

Ρελ άιιε κέξα, ελψ αθφκε ζπιινγηέζαη ηελ κνίξα ησλ θαηνίθσλ

απηήο ηεο ηξψγιεο, έλαο ζπλάδειθφο ζνπ δηεγείηαη πσο ηελ

πξνεγνπκέλε ήξζε θαη ηνλ πήξε έλαο ππεξέηεο, κε άκαμα απηήλ ηελ

θνξά.

Δπηζθέθζεθε ηνλ ηδηνθηήηε ελφο σξαίνπ ζπηηηνχ, κηα γπλαίθα

εμαληιεκέλε απφ ηελ αυπλία. κε ηελ δσή ηεο γεκάηε ινχζα,

επηζθέςεηο, ρνξνχο θαη . . .θαπγάδεο κε ηνλ ειίζην ζχδπγφ ηεο. ν

ζπλάδειθφο ζνπ ηήο ζχζηεζε κηα πην ήζπρε δσή, κηα ειαθξχηεξε

δηαηξνθή θαη πεξηπάηνπο ζηελ εμνρή, λα ραιαξψλεη θαη λα θάλεη

κεξηθέο αζθήζεηο γπκλαζηηθήο ζηελ θάκαξά ηεο γηα λα

αληηθαηαζηήζεη, σο έλαλ βαζκφ, ηελ έιιεηςε παξαγσγηθήο

δξαζηεξηφηεηαο.

Ζ κία ινηπφλ πεζαίλεη γηαηί δελ είρε πνηέ ζηελ δσή ηεο αξθεηή ηξνθή

θαη αλάπαπζε, ελψ ε άιιε καξαίλεηαη γηαηί απφ ηφηε πνπ γελλήζεθε

δελ έκαζε πνηέ ηη Θα πεη δνπιεηά.

Αλ είζαη θη εζχ έλαο απφ εθείλνπο ηνπο εθθπιηζκέλνπο ραξαθηήξεο

πνπ πξνζαξκφδνληαη ζε νηηδήπνηε, πνπ ζηελ ζέα ησλ πην

απνθξνπζηηθψλ εηθφλσλ παξεγνξνχληαη κ’ έλαλ ειαθξχ

αλαζηελαγκφ, ηφηε Θα ζπλεζίζεηο ζηγά-ζηγά απηέο ηηο αληηζέζεηο θαη

ηελ θηελψδε θχζε πνπ επλνεί ηηο θηινδνμίεο ζνπ. Γελ ζα ζθέπηεζαη

ηίπνηε άιιν Ξαξά κφλν Ρν Ξψο Θα παξακείλεηο κέζα ζηηο ηάμεηο ησλ

θπλεγψλ ηεο εδνλήο, δειαδή ησλ πινπηνθξαηψλ, ψζηε λα κελ

βξεζείο πνηέ αλάκεζα ζηνπο εμαζιησκέλνπο.

Αλ φκσο είζαη Άλζξσπνο, αλ θάζε ζνπ αίζζεκα εθθξάδεηαη, ζηελ

πεξίπησζή ζνπ, κε ηηο πξάμεηο ζνπ, αλ ην θηήλνο πνπ ππάξρεη κέζα

ζνπ δελ έρεη θαηαζπαξάμεη ηελ επγεληθή ζνπ θχζε, ηφηε κηα κέξα Θα

γπξίζεηο ζπίηη κνλνινγψληαο:

«ρη, είλαη άδηθν, δελ Ξξέπεη λα ζπλερηζηεί απηή ε θαηάζηαζε! Γελ

αξθεί λα ζεξαπεχνπκε ηηο αξξψζηηεο, Νθείινπκε λα ηηο

πξνιακβάλνπκε. Κηα Θάπσο άλεηε δσή θαη κηα πλεπκαηηθή

θαιιηέξγεηα αξθνχλ γηα λα ζβήζνπλ απφ ηνπο θαηαιφγνπο καο ηνπο

κηζνχο αξξψζηνπο θαη ηηο κηζέο αξξψζηηεο. Πην δηάνιν ινηπφλ ηα

γηαηξηθά! Θαζαξφο αέξαο, θαιή δηαηξνθή, ιηγφηεξν εμαληιεηηθή

δνπιεηά -λα Ξψο Ξξέπεη λ’ αξρίζνπκε. Σσξίο απηά, νιφθιεξε ε

ηαηξηθή δελ είλαη ηίπνηε άιιν Ξαξά α2ηάηε θαη αγπξηεία».

Δθείλε αθξηβψο ηελ εκέξα Θα θαηαιάβεηο ην λφεκα ηνπ ζνζηαιηζκνχ,

Θα Θειήζεηο λα ηνλ γλσξίζεηο θαιχηεξα. Θη αλ ε ιέμε θηιαιιειία

δελ είλαη γηα ζέλα κηα ιέμε θελή πεξηερνκέλνπ, αλ κειεηήζεηο ην

θνηλσληθφ δήηεκα ππφ ην θσο ηεο απζηεξήο αλάιπζεο ηνπ θπζηθνχ

θηινζφθνπ. Θα θαηαιήμεηο λα εληαρζείο ζηηο γξακκέο καο θαη Θα

δνπιέςεηο, φπσο δνπιεχνπκε θη εκείο, γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί ε

Θνηλσληθή επαλάζηαζε.

Ξξνο ηνπο επηζηήκνλεο

Αιιά πηζαλφλ λα πεηο: «Πην δηάνιν ε απιή Ξξαθηηθή δνπιεηά. Θα

αθνζησζψ ζηελ θαζαξή επηζηήκε. φπσο ν αζηξνλφκνο, ν θπζηθφο ή

ν ρεκηθφο. Κηα ηέηνηα εξγαζία πάληνηε απνδίδεη θαξπνχο. έζησ θη αλ

είλαη κφλν γηα ηηο κειινληηθέο γεληέο».

Αο πξνζπαζήζνπκε πξψηα-πξψηα λα θαηαιάβνπκε ηη επηδηψθεηο

αθηεξψλνληαο ηνλ εαπηφ ζνπ ζηελ επηζηήκε. Ξξφθεηηαη άξαγε κφλν

γηα ηελ απφιαπζε -πνιχ κεγάιε αλακθίβνια- πνπ πεγάδεη απφ ηελ

κειέηε ηεο θχζεο θαη ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ πλεπκαηηθψλ καο

δπλάκεσλ; Π’ απηήλ ηελ πεξίπησζε, Θα ζε ξσηήζσ: ζε ηη δηαθέξεη ν

ζνθφο πνπ αζρνιείηαη κε ηελ επηζηήκε γηα λα πεξάζεη πην επράξηζηα

ηελ δσή ηνπ, απφ εθείλνλ εθεί ηνλ κεζχζηαθα, ν νπνίνο ην κφλν πνπ

δεηά είλαη ε άκεζε Ηθαλνπνίεζε πνπ ηνπ πξνζθέξεη ην πηνηφ; Ν

ζνθφο δηάιεμε βέβαηα ζνθφηεξα ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπ, αθνχ ηνπ

πξνζθέξεη βαζχηεξε θαη πνιχ πην καθξνρξφληα επραξίζηεζε απ’ φ,ηη

εθείλε ηνπ κέζπζνπ. Αιιά, απηφ είλαη φιν! Ρφζν ν έλαο φζν θαη ν

άιινο επηδηψθνπλ ηνλ ίδην εγσηζηηθφ ζθνπφ: ηελ αηνκηθή

ηθαλνπνίεζε.

κσο φρη, εζχ δελ πνζείο ηελ εγσηζηηθή απηή δσή! Ρν λα αζρνιείζαη

κε ηελ επηζηήκε, ζεκαίλεη γηα ζέλα φηη εξγάδεζαη γηα ηελ

αλζξσπφηεηα, θαη απηή είλαη ε ηδέα πνπ Θα ζε θαηεπζχλεη ζηελ

έξεπλα ζνπ. Ρη γνεηεπηηθή ρίκαηξα! Ξνηνο απφ καο δελ ηελ είρε έζησ

θαη γηα κηα ζηηγκή ελζηεξληζηεί. φηαλ εγθαηέιεηςε γηα Ξξψηε θνξά

ηνλ εαπηφ ηνπ ράξηλ ηεο επηζηήκεο;

Αιιά ηφηε, αλ πξαγκαηηθά Θέιεηο λα πξνζθέξεηο ζηελ αλζξσπφηεηα,

αλ ην θαιφ ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο είλαη ην δεηνχκελν γηα ζέλα, Θα

δεηο έλα Ρξνκεξφ εκπφδην λα πςψλεηαη κπξνζηά ζνπ, δηφηη, φζν

Ξεξηνξηζκέλε θη αλ είλαη ε θξηηηθή ζνπ ηθαλφηεηα, ακέζσο Θα Ξξέπεη

λα αληηιεθζείο φηη ζηελ θνηλσλία καο ζήκεξα ε επηζηήκε απνηειεί

έλα είδνο πνιπηειείαο πνπ θάλεη ηελ δσή πην επράξηζηε γηα ηνπο

ιίγνπο, ελψ παξακέλεη εληειψο απξφζηηε γηα ηελ ζπληξηπηηθή

πιεηνλφηεηα ησλ αλζξψπσλ.

Έρνπλ πεξάζεη Ξεξηζζφηεξα απφ εθαηφ ρξφληα απφ ηφηε πνπ ε

επηζηήκε Θεκειίσζε αμηφπηζηεο Θεσξίεο αλαθνξηθά κε ηελ

πξνέιεπζε ηνπ θφζκνπ, αιιά άλζξσπνη ηηο γλσξίδνπλ ή δηαζέηνπλ

ηελ αιεζηλή επηζηεκνληθή ηθαλφηεηα θξηηηθήο; Ρν πνιχ κεξηθέο

εθαηνληάδεο πνπ ράλνληαη κέζα ζηα εθαηνκκχξηα ησλ εθαηνκκπξίσλ

αλζξψπσλ, ζη νπνίνη. ζαλ ηνπο πξσηφγνλνπο, είλαη βπζηζκέλνη κέζα

ζε πξνιήςεηο θαη πξνθαηαιήςεηο, θη επνκέλσο πάληνηε πξφζθνξνη

λα ρξεζηκεχζνπλ ζαλ καξηνλέηεο ζηα ρέξηα Θξεζθεπηηθψλ αγπξηψλ.

Ή, γηα λα πξνρσξήζνπκε έλα βήκα παξαθάησ, αο ξίμνπκε κηα καηηά

ζην ηη έρεη θάλεη ηη επηζηήκε γηα λα νηθνδνκήζεη νξζνινγηθά ζεκέιηα

γηα ηελ ζσκαηηθή θαη εζηθή πγεία. Ζ επηζηήκε κάο ιέεη πψο Ξξέπεη

λα δνχκε γηα λα είκαζηε πγηείο θαη λα δηαηεξνχκε ζε θαιή θαηάζηαζε

ηηο ππθλνθαηνηθεκέλεο πφιεηο καο. Αιιά κήπσο δελ παξακέλεη θελφ

γξάκκα κέζα ζηα βηβιία καο φιε ε ηεξάζηηα εξγαζία πνπ έρεη γίλεη

πξνο απηέο Ρηο δχν θαηεπζχλζεηο; ινη γλσξίδνπκε πσο έηζη έρνπλ

ηα πξάγκαηα. Θαη γηαηί απηφ: Γηφηη ε επηζηήκε ππάξρεη ζήκεξα κφλν

γηα κηα ρνχθηα πξνλνκηνχρσλ, δηφηη ε θνηλσληθή αληζφηεηα. ε νπνία

δηαηξεί. ηελ θνηλσλία ζε δχν ηάμεηο, ηνπο κηζζσηνχο ζθιάβνπο θαη

ηνπο εθκεηαιιεπηέο θεθαιαηνθξάηεο, θάλεη φιεο ηηο ζρεηηθέο κε ηηο

ζπλζήθεο κηαο νξζνινγηθήο δσήο δηδαζθαιίεο λα θαίλνληαη ζαλ ε πην

πηθξή εηξσλεία γηα ηα 9/10 ηεο αλζξσπφηεηαο.

Θα κπνξνχζα λα ζνπ αλαθέξσ πάκπνιια παξαδείγκαηα, φκσο

Ξξνηηκψ απιψο λα ζνπ πσ: βγεο έμσ απ’ ην εξγαζηήξη ηνπ Φάνπζη,

φπνπ ηα καπξηζκέλα απφ ηελ ζθφλε ηδάκηα κφιηο πνπ αθήλνπλ ην

θσο ηνπ ήιηνπ λα θζάζεη ζηα βηβιία ζνπ, θαη θνίηαμε γχξσ ζνπ —ζε

θάζε βήκα ζνπ κνλάρνο ζνπ ζα βξεηο ηηο απνδείμεηο πνπ ρξεηάδνληαη

γηα λα ζηεξηρηεί απηφο κνπ ν ηζρπξηζκφο.

Πήκεξα δελ ρξεηάδεηαη πιένλ λα ζπζζσξεχζνπκε επηζηεκνληθέο

γλψζεηο θαη αλαθαιχςεηο. Ρν ζεκαληηθφηεξν πξάγκα είλαη λα

δηαδψζνπκε ηηο αιήζεηεο πνπ ήδε έρνπκε θαηαθηήζεη, λα ηηο

εθαξκφζνπκε ζηελ θαζεκεξηλή καο δσή. λα ηηο θάλνπκε θιεξνλνκηά

φισλ. Θα πξέπεη λα ξπζκίζνπκε ηα πξάγκαηα κε ηέηνηα ζνθία, ψζηε

λα κπνξέζεη νιφθιεξε ε αλζξσπφηεηα λα ηηο αθνκνηψζεη θαη λα ηηο

εθαξκφζεη, ψζηε ε επηζηήκε λα πάςεη λ’ απνηειεί πνιπηέιεηα θαη λα

γίλεη ε βάζε ηεο θαζεκεξηλήο δσήο.

Ζ δηθαηνζχλε ην απαηηεί!

Θα πξνζέζεηα επίζεο φηη ην απαηηνχλ ηα Ίδηα αθξηβψο ηα

ζπκθέξνληα ηεο επηζηήκεο. Ζ επηζηήκε ηφηε κφλν πξαγκαηνπνηεί

αιεζηλή πξφνδν. φηαλ νη αιήζεηεο ηεο βξίζθνπλ πεξηβάιινλ έηνηκν

λα ηηο δερζεί.

Ζ ζεσξία ηεο κεραληθήο αξρήο ηεο ζεξκφηεηαο, ε νπνία

είρε δηαηππσζεί ηνλ πεξαζκέλν αηψλα κε ηνπο ίδηνπο

ζρεδφλ φξνπο πνπ ηελ έρνπλ δηαηππψζεη ν Σηξλ* (Π.η.κ. Σηξλ.

Γνπζηαχνο-Αδφιθνο (1815-99). Γάιινο βηνκήραλνο θαη θπζηθφο.

Ρνπ νθείινπκε ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ αληίζηνηρνπ ηεο ζεξκίδαο ζηελ

κεραληθή) θαη ν Θιανχδηνπο,( Π.η.κ. Θιανχδηνπο, Ονχληνιθ-Ηνχιηνο

(1822-88). Γεξκαλφο θπζηθνκαζεκαηηθφο Γηαηχπσζε ηνλ β’ λφκν ηεο

Θεξκνδπλακηθήο (1850), θαη αλέπηπμε ηελ Θεσξία θίλεζεο ησλ

αεξίσλ. Δηζήγαγε επίζεο ηελ εληξνπία ζηελ Θεξκνδπλακηθή) ήηαλ

Θακκέλε ζηα αθαδεκατθά αξρεία επί 80 ρξφληα, ψζπνπ λα δηαδνζεί

επξέσο κηα ηέηνηα γλψζε ηεο θπζηθήο πνπ λα αξθεί γηα λα

δεκηνπξγήζεη έλα θνηλφ ηθαλφ λα ηελ δερζεί. Σξεηάζηεθε λα

πεξάζνπλ ηξεηο νιφθιεξεο γεληέο ψζπνπ λα κπνξέζνπλ λα γίλνπλ

επλντθά δεθηέο απφ ηα εγγφληα ηνπο θαη λα αλαγλσξηζζνχλ απφ ηνπο

ζνθνχο αθαδεκατθνχο νη ηδέεο ηνπ Γαξβίλνπ γηα ηελ εμέιημε ησλ

εηδψλ, αιιά, αθφκε θαη ηφηε, απηφ ζπλέβε κε ηελ πίεζε ηεο θνηλήο

γλψκεο. Ν θηιφζνθνο, φπσο ν πνηεηήο θαη ν θαιιηηέρλεο, πάληνηε

απνηειεί πξντφλ ηεο θνηλσλίαο κέζα ζηελ νπνία δεη θαη θηλείηαη.

Αιιά εάλ είζαη δηαπνηηζκέλνο κε απηέο ηηο ηδέεο, αληηιακβάλεζαη φηη

πξψηα απ’ φια είλαη αλάγθε λα αιιάμεη ξηδηθά απηή ε θαηάζηαζε

πξαγκάησλ, ε νπνία θαηαδηθάδεη ζήκεξα ηνλ ζνθφ λα είλαη

παξαθνπζθσκέλνο κε επηζηεκνληθέο αιήζεηεο, φιε δε ζρεδφλ ηελ

ππφινηπε αλζξσπφηεηα λα παξακέλεη ζηελ ίδηα θαηάζηαζε πνπ

βξηζθφηαλ πξηλ απφ πέληε ή δέθα αηψλεο —δειαδή ζηελ θαηάζηαζε

ησλ ζθιάβσλ θαη ησλ κεραλψλ πνπ δελ κπνξνχλ λα

πξνζαξκνζζνχλ ζηηο θαζηεξσκέλεο αιήζεηεο. Ρελ εκέξα ινηπφλ πνπ

Θα θαηαιάβεηο απηήλ ηελ κεγάιε, αλζξψπηλε θαη θαηάθσξε

επηζηεκνληθή αιήζεηα, ηελ εκέξα εθείλε Θα ράζεηο ην ελδηαθέξνλ

ζνπ γηα ηελ θαζαξή επηζηήκε. Θα αξρίζεηο λα δνπιεχεηο γηα λ’

αλαθαιχςεηο ηα κέζα πνπ Θα επεξεάζνπλ απηφλ ηνλ

κεηαζρεκαηηζκφ, αλ δε, θέξεηο ζηηο έξεπλέο ζνπ εθείλε ηελ

ακεξνιεςία πνπ ζε θαζνδεγνχζε ζηηο επηζηεκνληθέο ζνπ έξεπλεο,

αλαγθαζηηθά Θα πηνζεηήζεηο ηηο ζνζηαιηζηηθέο ηδέεο, Θα δψζεηο ηέινο

ζηα ζνθίζκαηα θαη Θα έξζεηο καδί καο. Απεπδηζκέλνο απ’ ην λα

δνπιεχεηο εζχ γηα λα πεξλάεη θαιά απηή ε κηθξή νκάδα πνπ ήδε

βέβαηα απνιακβάλεη ηα πάληα— Θα αθνζησζείο ζηελ πφζεζε,

Θέηνληαο ηηο γλψζεηο ζνπ ζηελ ππεξεζία ησλ θαηαπηεδνκέλσλ.

Θαη λα είζαη βέβαηνο πσο ην αίζζεκα φηη εθπιεξψλεηο ην θαζήθνλ

ζνπ θαη ε πξαγκαηηθή ζπκθσλία αηζζεκάησλ θαη έξγσλ ζνπ, Θα ζε

βνεζήζνπλ ηφηε λα αλαθαιχςεηο κέζα ζνπ δπλάκεηο ησλ νπνίσλ ηελ

χπαξμε νχηε θαλ είρεο πνηέ θαληαζηεί. Θαη φηαλ κηα κέξα —φρη πνιχ

καθξηά ζην κέιινλ— φηαλ κηα κέξα, επαλαιακβάλσ, Θα έρεη

ζπληειεζζεί ε αιιαγή γηα ηελ νπνία κνρζείο, ηφηε ε επηζηήκε,

αληιψληαο λέεο δπλάκεηο απφ ηελ ζπιινγηθή επηζηεκνληθή εξγαζία

θαη απφ ηελ κεγάιε βνήζεηα πνπ Θα ηεο δψζνπλ ζηξαηηέο νιφθιεξεο

εξγαηψλ νη νπνίνη Θα έξζνπλ λα Θέζνπλ ηελ ελεξγεηηθφηεηά ηνπο

ζηελ ππεξεζία ηεο, Θα θάλεη έλα λέν άικα πξνο ηα εκπξφο, κε ην

νπνίν ζπγθξηλφκελε ε ζεκεξηλή αξγή πξφνδνο Θα κνηάδεη ζαλ κία

απιή καζεκαηηθή άζθεζε. Ρφηε Θα απνιαχζεηο ηελ επηζηήκε, φηαλ ε

απφιαπζε απηή Θα είλαη θνηλή γηα φινπο.

Ξξνο ηνπο δηθεγφξνπο

Αλ νινθιήξσζεο ηηο λνκηθέο ζπνπδέο ζνπ θαη Ξξφθεηηαη λα εληαρζείο

ζην δηθεγνξηθφ ζψκα, πηζαλφλ θη εζχ λα θάλεηο φλεηξα ‘γηα ηελ

κειινληηθή ζνπ δξαζηεξηφηεηα — ππνζέησ φηη δηαζέηεηο έλα απφ ηα

επγελέζηεξα πλεχκαηα, φηη γλσξίδεηο πνιχ θαιά ηη ζεκαίλεη

θηιαιιειία. ‘Ίζσο λα ζθέπηεζαη θάπσο έηζη: «πάξρεη επγελέζηεξε

ζηαδηνδξνκία απφ ην λα αθηεξψζσ ηελ δσή κνπ ζ’ έλαλ ζπλερή θαη

αθαηάβιεην αγψλα ελάληηα ζε θάζε αδηθία, απφ ην λα αζθήζσ φιεο

κνπ ηηο ηθαλφηεηεο γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί ν ζξίακβνο ηνπ λφκνπ, ε

δεκφζηα έθθξαζε ηεο ππέξηαηεο δηθαηνζχλεο;». Θαη βγαίλεηο ζηελ

δσή έρνληαο εκπηζηνζχλε ζηνλ εαπηφ ζνπ θαη ζην επάγγεικα πνπ

δηάιεμεο. Ξνιχ σξαία! Αο αλνίμνπκε Ρψξα κηα νπνηαδήπνηε ζειίδα

ησλ δηθαζηηθψλ ρξνληθψλ θαη αο δνχκε ηη έρεη λα ζνπ πεη ε αιεζηλή

δσή.

Δδψ έρνπκε έλαλ πινχζην γαηνθηήκνλα. Εεηά λα θάλεη έμσζε ζ’ έλαλ

αγξφηε ελνηθηαζηή ηνπ πνπ δελ έρεη λα πιεξψζεη ην λνίθη. Απφ

λνκηθήο απφςεσο, ε ππφζεζε είλαη πέξα απφ θάζε ακθηζβήηεζε.

Αθνχ ν θησρφο αγξφ ηεο δελ κπνξεί λα πιεξψζεη, ζα πξέπεη λα

θχγεη. Αλ αλαιχζνπκε φκσο ην Θέκα, ηδνχ ηη Θα αλαθαιχςνπκε. Ν

γαηνθηήκνλαο έρεη θαηαζπαηαιήζεη ηα ελνίθηα πνπ εηζέπξαηηε,

επηδηδφκελνο επηπφιαηα ζε γιέληηα, ελψ ν αγξφηεο εξγαδφηαλ ζθιεξά

φιε κέξα, θάζε κέξα. Ν γαηνθηήκνλαο δελ έθαλε ηίπνηα γηα λα

βειηηψζεη ηα ρσξάθηα ηνπ. Ξαξ’ φια απηά φκσο, κέζα ζε πελήληα

ρξφληα ε αμία ηνπο ηξηπιαζηάζηεθε ράξε ζηελ αχμεζε ηεο αμίαο ηεο

γεο πνπ νθεηιφηαλ ζηελ θαηαζθεπή ελφο ζηδεξνδξνκηθνχ θαη ελφο

λένπ νδηθνχ δηθηχνπ. ζηελ απνμήξαλζε ελφο βάιηνπ, θαζψο θαη

ζηελ πεξίθξαμε θαη ζηελ θαιιηέξγεηα εγθαηαιειεηκκέλσλ εθηάζεσλ.

Ν ελνηθηαζηήο φκσο, πνπ ζπλεηέιεζε ηα κάια ζε απηήλ ηελ αχμεζε,

έρεη θαηαζηξαθεί. ‘Έπεζε ζηα λχρηα ηνθνγιχθσλ θαη πλίγεηαη ζηα

ρξέε. Γελ κπνξεί πιένλ λα πιεξψζεη ηνλ γαηνθηήκνλα. Ν λφκνο, πνπ

πάληνηε ππνζηεξίδεη ηελ ηδηνθηεζία, είλαη ζαθέζηαηνο: ην δίθην

βξίζθεηαη κε ην κέξνο Ρνπ γαηνθηήκνλα. Δζχ ηψξα, πνπ Ρν αίζζεκα

δηθαηνζχλεο κέζα ζνπ δελ έρεη αθφκε ζηξαγγαιηζηεί απφ ηα λνκηθά

ηεξηίπηα, ηη Θα θάλεηο; Θα ππνζηεξίμεηο φηη ν αγξφηεο Ξξέπεη λα

πεηαρηεί ζηνπο πέληε δξφκνπο επεηδή έηζη πξνζηάδεη ν λφκνο, ή Θα

ππνζηεξίμεηο φηη ν γαηνθηήκνλαο Θα πξέπεη λα επηζηξέςεη ζηνλ

αγξφηε νιφθιεξν ην πνζφλ ηεο αχμεζεο ηεο αμίαο ηεο ηδηνθηεζίαο

ηνπ πνπ νθείιεηαη αθξηβψο ζηελ δνπιεηά ηνπ αγξφηε; Απηφ δελ

επηβάιιεη ε δηθαηνζχλε; Ρίλνο ην κέξνο Θα πάξεηο; πέξ ηνπ λφκνπ

θαη ελάληηα ζηελ δηθαηνζχλε. ή ππέξ ηεο δηθαηνζχλεο θαη ελάληηα

ζηνλ λφκν. Θαη φηαλ νη εξγάηεο απεξγήζνπλ ελάληηα ζηα αθεληηθά

ηνπο δίρσο πξνεηδνπνίεζε, κε ηίλνο ην κέξνο Θα παο; Κε ην κέξνο

ηνπ λφκνπ, δειαδή κε ην κέξνο ηνπ εξγνδφηε, ν νπνίνο,

επσθεινχκελνο απφ κηα πεξίνδν θξίζεο, έρεη πξαγκαηνπνηήζεη

ππέξνγθα θέξδε, ή ελάληηα ζηνλ λφκν θαη κε ην κέξνο ησλ εξγαηψλ,

νη νπνίνη φιν απηφ ην δηάζηεκα δελ πήξαλ ηίπνηε άιιν παξά κφλν

κηζζνχο πείλα ο, βιέπνληαο ηηο γπλαίθεο θαη ηα παηδηά ηνπο λα

ζβήλνπλ κπξνζηά ζηα κάηηα ηνπο;

Θα ππνζηεξίμεηο απηήλ ηελ κνξθή ζηξεςνδηθίαο πνπ ζπλίζηαηαη

ζηελ επηβεβαίσζε ηεο «ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ»; Ή Θα

ππνζηεξίμεηο ηελ ηζφηεηα ζχκθσλα κε ηελ νπνία έλα ζπκβφιαην πνπ

ζπλάπηεηαη αλάκεζα ζ’ έλαλ θαινδσηζκέλν άλζξσπν θαη ζ’ έλαλ

άλζξσπν πνπ πνπιάεη ηελ εξγαζία ηνπ γηα λα κπνξέζεη απιψο λα

επηβηψζεη,

αλάκεζα ζηνλ ηζρπξφ θαη ηνλ αδχλακν. δελ έρεη θακηά ηζρχ; Αο

δνχκε κία αθφκε πεξίπησζε. Κηα κέξα ζην Ινλδίλν έλαο άλζξσπνο

έθνβε βφιηεο έμσ απφ έλα θξενπσιείν. Μαθληθά αξπάδεη έλα θηιέην

θαη ην βάδεη ζηα πφδηα. Αθνχ ηνλ έπηαζαλ θαη ηνλ αλέθξηλαλ,

απνθαιχθζεθε πσο ήηαλ έλαο ηερλίηεο πνπ είρε κείλεη άλεξγνο, θαη

πσο απηφο θαη ε νηθνγέλεηά ηνπ είραλ λα θάλε εδψ θαη ηέζζεξηο

κέξεο. Ξαξαθάιεζε ηνλ ραζάπε λα κελ ηνλ θαηαγγείιεη. αιιά

εθείλνο ελδηαθεξφηαλ κφλν γηα ηνλ ζξίακβν ηεο δηθαηνζχλεο! Ρνλ

θαηήγγεηιε, θαη ν δπζηπρήο θαηαδηθάζηεθε ζε έμη κήλεο θπιαθή.

‘Έηζη ζέιεζε ε ηπθιή ζεά Θέκηο!

Άξαγε. δελ εμεγείξεηαη ε ζπλείδεζή ζνπ ελάληηα ζηνλ λφκν θαη ηελ

θνηλσλία, φηαλ θαζεκεξηλά αθνχο λα απαγγέιινληαη παξφκνηεο

απνθάζεηο; Ή, πάιη, ζα δεηήζεηο λα εθαξκνζζεί ν λφκνο ελάληηα ζ’

εθείλνλ ηνλ άλζξσπν ν νπνίνο, έρνληαο δήζεη κέζα ζε άζιηεο

ζπλζήθεο απφ ηα παηδηθά ηνπ ρξφληα θαη έρνληαο θζάζεη ζε ψξηκε

ειηθία ρσξίο πνηέ λα έρεη αθνχζεη νχηε κηα ιέμε ζπκπάζεηα;

ηειεηψλεη ηελ «θαξηέξα» ηνπ δνινθνλψληαο ηνλ γείηνλά ηνπ γηα λα

ηνλ ιεζηέςεη; Θα δεηήζεηο ηνλ ζάλαηφ ηνπ, ή, αθφκε ρεηξφηεξα, ηελ

θαηαδίθε ηνπ ζε είθνζη ρξφληα θπιάθηζε, ελψ μέξεηο πνιχ θαιά φηη

πξφθεηηαη κάιινλ γηα άξξσζην παξά γηα εγθιεκαηία θαη φηη

νπσζδήπνηε γηα ην έγθιεκά ηνπ επζχλεηαη νιφθιεξε ε θνηλσλία

καο;

Άξαγε, Θα δεηήζεηο λα ξηρηνχλ ζηα κπνπληξνχκηα εθείλνη νη εξγάηεο

ζη νπνίνη, ζε κηα ζηηγκή απφγλσζεο, έβαιαλ θσηηά ζην εξγνζηάζην

ζην νπνίν δνχιεπαλ; Θα δεηήζεηο λα ηηκσξεζεί κε ηζφβηα εθείλνο ν

άλζξσπνο πνπ ππξνβφιεζε έλαλ εζηεκκέλν θαθνχξγν; Θα δεηήζεηο

ηελ εθηέιεζε θάπνησλ επαλαζηαηψλ, επεηδή χςσζαλ ζηα

νδνθξάγκαηα ηελ ζεκαία ηνπ κέιινληνο;

ρη, ρίιηεο θνξέο φρη!

Αλ θξίλεηο αληί λα επαλαιακβάλεηο κεραληθά απηά πνπ ζνπ δίδαμαλ,

αλ αλαιχζεηο ηνλ λφκν θαη ηνλ απνγπκλψζεηο απφ ηνπο λεθειψδεηο

κχζνπο κε ηνπο νπνίνπο ηνλ ζθέπαζαλ γηα λα θξχςνπλ ηελ

πξαγκαηηθή ηνπ θαηαγσγή πνπ είλαη ην δίθην ηνπ ηζρπξνχ, θαη ηελ

νπζία ηνπ πνπ αλέθαζελ ππήξμε ε επηζεκνπνίεζε φισλ ησλ

ηπξαλληψλ πνπ επηβιήζεθαλ ζηελ αλζξσπφηεηα κέζα ζηελ

καθξνρξφληα θαη αηκαηνβακκέλε ηζηνξία ηεο —φηαλ ζα ηα έρεηο

θαηαιάβεη φια απηά. ε πεξηθξφλεζή ζνπ γηα ηνλ λφκν Θα είλαη

Ξξάγκαηη βαζχηαηε

Θα θαηαιάβεηο φηη ην λα παξακέλεηο ππεξέηεο ηνπ γξαπηνχ λφκνπ,

ζεκαίλεη πσο θαζεκεξηλά ζηξέθεζαη ελάληηα ζηνλ λφκν ηεο

ζπλείδεζεο, επηδηδφκελνο ζε αλνχζηα παδαξέκαηα.

Δπεηδή δε ε πάιε απηή δελ κπνξεί λα ζπλερηζζεί επί πνιχ, ή ζα

θαηαπλίμεηο ηελ ζπλείδεζή ζνπ θαη Θα γίλεηο έλαο παιηάλζξσπνο, ή

Θα θφςεηο θάζε δεζκφ πνπ ζε ζπλδέεη κε ηελ παξάδνζε θαη ζα

έξζεηο λα δνπιέςεηο καδί καο γηα ηελ νινθιεξσηηθή θαηαζηξνθή

φιεο απηήο ηεο αδηθίαο —νηθνλνκηθή ο, θνηλσληθήο θαη πνιηηηθήο.

Ρφηε φκσο, απηφ Θα ζεκαίλεη φηη έγηλεο ζνζηαιηζηήο, φηη έγηλεο

επαλαζηάηεο!

Ξξνο ηνπο κεραληθνχο

Θη εζέλα, λεαξέ κεραληθέ κνπ, πνπ νλεηξεχεζαη λα απαιχλεηο θάπσο

ηνλ κφρζν ηνπ εξγάηε εθαξκφδνληαο ηηο επηζηεκνληθέο εθεπξέζεηο

ζηελ βηνκεραλία, ηη θξηθηή απνγνήηεπζε, ηη πίθξεο ζε πεξηκέλνπλ!

Αθηεξψλεηο ηελ λεαληθή ελέξγεηα ηνπ πλεχκαηφο ζνπ γηα λα

ζρεδηαζζεί έλαο ζηδεξφδξνκνο ν νπνίνο, ζηξηθνγπξλψληαο γχξσ απφ

ηηο άθξεο ησλ γθξεκψλ θαη δηαπεξλψληαο ηελ θαξδηά ηεξάζηησλ

βνπλψλ, Θα ζπλδέζεη δχν ηφπνπο ρσξηζκέλνπο απφ ηελ θχζε. Αιιά

φηαλ θάπνηε νινθιεξσζεί ην ζρέδην θαη κπεη ζε εθαξκνγή, Θα δεηο

κηιηνχληα νιφθιεξα εξγαηψλ, απνδεθαηηζκέλσλ απφ ηηο ζηεξήζεηο

θαη ηελ αξξψζηηα, κέζα ζ’ απηέο ηηο θαηαζιηπηηθέο ζήξαγγεο. Θα δεηο

θάπνηνπο άιινπο λα επηζηξέθνπλ ζπίηη ηνπο, θέξλνληαο καδί ηνπο

ιίγα κφλν ςίρνπια θαη ην ζπέξκα ηεο θζίζεο.(θπκαηίσζεο )

Θα δεηο αλζξψπηλα πηψκαηα ζε θάζε γηάξδα ηεο γξακκήο —

απνηέιεζκα αηζρξήο απιεζηίαο— θαη ηειηθψο, φηαλ ζ’ αξρίζεη λα

ιεηηνπξγεί ε γξακκή, Θα ηελ δεηο λα ρξεζηκνπνηείηαη σο θεληξηθή

αξηεξία γηα ηελ κεηαθνξά ησλ θαλνληψλ ελφο επηζεηηθνχ ζηξαηνχ.

Δζχ, απφ ηελ άιιε, αθηεξψλεηο ηα ληάηα ζνπ ζε κηα αλαθάιπςε πνπ

ζθνπφ έρεη λα απινπνηήζεη ηελ παξαγσγή· κεηά απφ πνιιέο

πξνζπάζεηεο, πνιιά μελχρηηα, έρεηο επηηέινπο ζηα ρέξηα ζνπ απηήλ

ηελ πνιχηηκε εθεχξεζε. Ρελ ζέηεηο ζε ιεηηνπξγία θαη ην απνηέιεζκα

μεπεξλά ηηο πξνζδνθίεο ζνπ. Γέθα, είθνζη ρηιηάδεο άλζξσπνη

απνιχνληαη απφ ηελ δνπιεηά ηνπο, ελψ φζνη απνκέλνπλ, ζηελ

πιεηνςεθία ηνπο παηδηά, ππνβηβάδνληαη ζην επίπεδν απιψλ κεραλψλ!

Ρξεηο, ηέζζεξηο, δέθα Ίζσο θαπηηαιηζηέο Θα ηα νηθνλνκήζνπλ θαη Θα

ην γηνξηάζνπλ πίλνληαο ζακπάληα. Απηφ ήηαλ η’ φλεηξφ ζνπ;

Ρέινο, θαζψο κειεηάο ηα Ρειεπηαία βηνκεραληθά επηηεχγκαηα,

βιέπεηο φηη ε κνδίζηξα δελ θέξδηζε ηίπνηε, απνιχησο ηίπνηε, απφ ηελ

εθεχξεζε ηεο ξαπηνκεραλήο. ηη ν εξγάηεο πνπ δνπιεχεη ζην

ηνχλει ηνπ Παηλ (Ρνπνζεζία ζηηο Άιπεηο, ζηελ ΛΑ. Διβεηία) πεζαίλεη

απφ αγθχισζε Ξαξά ηελ εθεχξεζε ηνπ δηακαληνηξχπαλνπ. ηη ν

νηθνδφκνο θαη ν κεξνθακαηηάξεο βξίζθνληαη ρσξίο δνπιεηά φπσο θαη

πξηλ, Ξαξά ηελ αλαθάιπςε ηνπ αλαβαηήξα απφ ηνλ Εηθάξ.( Εηθάξ,

Αλξί (1825-82). Γάιινο κεραληθφο θαη εθεπξέηεο)

Αλ ζπιινγίδεζαη ηα θνηλσληθά πξνβιήκαηα κε ηελ ίδηα πλεπκαηηθή

αλεμαξηεζία πνπ ζε νδήγεζε ζηηο ηερληθέο ζνπ έξεπλεο. ζα

θαηαιήμεηο ππνρξεσηηθά ζην ζπκπέξαζκα φηη, ππφ ην θξάηνο ηεο

αηνκηθήο ηδηνθηεζίαο θαη ηεο κηζζσηήο ζθιαβηάο. θάζε λέα εθεχξεζε

αληί λα απμάλεη ηελ επεκεξία ηνπ εξγάηε, θάλεη ρεηξφηεξε ηελ

ζθιαβηά ηνπ, πην εμεπηειηζηηθή ηελ εξγαζία ηνπ, ζπρλφηεξεο ηηο

πεξηφδνπο αλαδνπιεηάο, νμχηεξε ηελ θξίζε θαη ηνλ άλζξσπν. πνπ

ήδε έρεη ζηελ δηάζεζή ηνπ θάζε δπλαηή απφιαπζε, λα είλαη ν κφλνο

πνπ θεξδίδεη απφ φια απηά.

Ρη ζα θάλεηο, ινηπφλ, φηαλ θάπνηε θαηαιήμεηο ζε απηφ ην

ζπκπέξαζκα; ‘Δλα απφ ηα δχν: ή ζ’ αξρίζεηο λα θαηαπλίγεηο ηελ

ζπλείδεζή ζνπ κε ζνθίζκαηα θη χζηεξα, θάπνηα σξαία κέξα, ζ’

απνραηξεηήζεηο ηα ηίκηα φλεηξα ηεο ληφηεο ζνπ θαη Θα πξνζπαζήζεηο

λα απνθηήζεηο γηα ζέλα ηνλ ίδην φ,ηη πξνζθέξεη απνιαχζεηο,

πξνζρσξψληαο έηζη ζην ζηξαηφπεδν ησλ εθκεηαιιεπηψλ· ή, αλ έρεηο

επγεληθή ςπρή. ζα πεηο ζηνλ εαπηφ ζνπ: «ρη, δελ είλαη θαηξφ ο γηα

εθεπξέζεηο. Αο δνπιέςνπκε πξψηα γηα λ’ αιιάμνπκε ην ζχζηεκα ηεο

παξαγσγήο, θη χζηεξα, φηαλ δνζεί έλα ηέινο ζηελ αηνκηθή ηδηνθηεζία

θαη ζηελ κηζζσηή εξγαζία, θάζε λέα πξφνδνο ηεο βηνκεραλίαο Θα

είλαη γηα ην θαιφ φιεο ηεο αλζξσπφηεηαο. Θαη ηφηε, φιεο απηέο ζη

κάδεο ησλ εξγαηψλ πνπ ζήκεξα δελ είλαη Ξαξά απιέο κεραλέο, Θα

γίλνπλ ζθεπηφκελα φληα πνπ Θα εθαξκφδνπλ ηελ εμππλάδα ηνπο

ζηελ βηνκεραλία, δπλακσκέλα απφ ηελ κειέηε θη εμαζθεκέλα απφ

ηελ ρεηξσλαθηηθή εξγαζία. ‘Έηζη, θαη ε ηερλνινγηθή πξφνδνο Θα

θάλεη έλα άικα πξνο ηα εκπξφο, πξαγκαηνπνηψληαο κέζα ζε πελήληα

ρξφληα φζα ζήκεξα δελ κπνξνχκε νχηε θαλ λα νλεηξεπηνχκε...

Ξξνο ηνπο δαζθάινπο

Ρη λα πσ επίζεο ζηνλ δάζθαιν —φρη ζ’ εθείλνλ πνπ Θεσξεί ην

επάγγεικά ηνπ βαξεηφ. αιιά ζ’ εθείλνλ ν νπνίνο. φηαλ πεξηβάιιεηαη

απφ κηα εχζπκε παξέα λέσλ, αηζζάλεηαη αγαιιίαζε απφ ηα

ραξνχκελα Ξξφζσπα θαη ηα δσεξά γέιηα ηνπο; Π’ εθείλνλ πνπ

πξνζπαζεί λα θπηέςεη ζηα θεθαιάθηα ηνπο ηηο ηδέεο ηνπ

αλζξσπηζκνχ ηηο νπνίεο θαη ν ίδηνο αγάπεζε φηαλ ήηαλ λένο;

Ππρλά φηαλ ζε βιέπσ ιππεκέλν, μέξσ ηελ αηηία ηεο ζιίςεο ζνπ.

Πήκεξα, ν πην αγαπεκέλνο ζνπ καζεηήο, ν νπνίνο δελ είλαη θαη πνιχ

θαιφο ζηα Ιαηηληθά αιιά έρεη κηα ππέξνρε θαξδηά, δηεγηφηαλ κε

ελζνπζηαζκφ ηελ ηζηνξία ηνπ Γνπιηέικνπ Ρέινπ. Κε βνπξθσκέλα

κάηηα, έκνηαδε ζαλ λα Θέιεη λα εμαθαλίζεη φινπο ηνπο ηπξάλλνπο

πνπ πέξαζαλ πνηέ απ’ απηήλ ηελ γε, ελψ κε απέξαλην πάζνο

απήγγεηιε ηνπο θινγεξνχο ζηίρνπο ηνπ Πίιεξ:

«Κπξνζηά ζηνλ ζθιάβν πνπ ζπάδεη ηα δεζκά ηνπ,

κπξνζηά ζ άλζξσπν ειεχζεξν, κελ ηξέκεηο!»

Αιιά φηαλ γχξηζε ζπίηη ηνπ, oη γνλείο ηνπ θαη ν ζείνο ηνπ ηνλ

θαηζάδηαζαλ άγξηα γηα ηελ έιιεηςε ζεβαζκνχ πνπ είρε επηδείμεη

κπξνζηά ζε θάπνηνλ ππνπξγφ ή ζηνλ ηνπηθφ ρσξνθχιαθα. Ρνλ

έςειλαλ επί ψξεο κηιψληαο ηνπ «γηα ζχλεζε, ζεβαζκφ απέλαληη

ζηελ εμνπζία, ππνηαγή ζηνπο αλσηέξνπο ηνπ» ψζπνπ παξάηεζε

ζηελ άθξε ηνλ Πίιεξ γηα λα κειεηήζεη ηελ ηέρλε κε ηελ νπνία Θα

πξννδεχζεη ζηνλ θφζκν

Θη έπεηηα, ρζεο αθφκε, έκαζεο φηη νη θαιχηεξνη καζεηέο ζνπ έρνπλ

πάξεη θαθφ δξφκν. Ν έλαο δελ θάλεη ηίπνη’ άιιν παξά λα νλεηξεχεηαη

ηα γαιφληα ηνπ αμησκαηηθνχ, ν άιινο καδί κε η’ αθεληηθφ ηνπ θιέβεη

ηνλ πεληρξφ κηζζφ ησλ εξγαηψλ, θη εζχ, πνπ ηφζεο ειπίδεο έηξεθεο

γη’ απηνχο ηνπο λένπο, ζπιινγίδεζαη ηψξα ηελ ζιηβεξή αληίθαζε πνπ

ππάξρεη αλάκεζα ζηελ δσή θαη ην ηδαληθφ ζνπ.

Ππλερψο ζπιινγίδεζαη απηήλ ηελ αληίθαζε. Ωζηφζν πξνβιέπσ φηη

ζε δχν ρξφληα ην πνιχ, αθνχ Θα έρεηο πεξάζεη ηελ κηα απνγνήηεπζε

κεηά ηελ άιιε, Θα βάιεηο ηνπο αγαπεκέλνπο ζνπ ζπγγξαθείο ζην

ξάθη θαη Θα θαηαιήμεηο λα πεηο φηη ν Ρέινο ήηαλ πξάγκαηη έλαο πνιχ

ηίκηνο άλζξσπνο, αιιά πέξαλ ηνχηνπ . . .νπδέλ· φηη ε πνίεζε

απνηειεί κηα πξψηεο ηάμεσο απαζρφιεζε γηα ηηο ψξεο ηεο ζρφιεο,

ηδηαίηεξα φηαλ έλαο άλζξσπνο δηδάζθεη ηελ απιή κέζνδν ησλ ηξηψλ

φιε κέξα, αιιά, παξ’ φια απηά, νη πνηεηέο πάληα αεξνβαηνχλ, ελψ νη

ζηίρνη ηνπο δελ έρνπλ Θακία ζρέζε κε ηελ ζεκεξηλή δσή, νχηε κε

ηελ επφκελε επίζθεςε ηνπ ζρνιηθνχ επηζεσξεηή...

‘Ζ. ν άιινο δξφκνο είλαη ηα φλεηξα ηεο ληφηεο ζνπ λα γίλνπλ νη

αθιφλεηεο πεπνηζήζεηο ηεο ψξηκεο ειηθίαο ζνπ, λα Θέιεηο λα ππάξρεη

κηα επξχηαηε, αλζξψπηλε εθπαίδεπζε γηα φινπο, κέζα ζην ζρνιείν θη

έμσ απ’ απηφ· δηαπηζηψλνληαο φκσο φηη Θάηη ηέηνην είλαη αδχλαηνλ

ππφ ηηο Θξαηνχζεο ζπλζήθεο, Θα επηηεζείο ζηα ίδηα αθξηβψο ηα

Θεκέιηα ηεο αζηηθήο θνηλσλίαο.

Ρφηε. ην πνπξγείν Ξαηδείαο Θα ζε απνιχζεη θαη ζα αλαγθαζηείο λα

εγθαηαιείςεηο ην ζρνιείν ζνπ θαη, πξνζρσξψληαο ζην ζηξαηφπεδφ

καο, Θα γίλεηο έλαο απφ καο. Θα πεηο ζε αλζξψπνπο πνπ είλαη

κεγαιχηεξνη απφ ζέλα αιιά πνπ έρνπλ πεηχρεη ιηγφηεξα ζηελ δσή

Ρνπο, πφζν ειθπζηηθή είλαη ε γλψζε, πψο Θα έπξεπε λα είλαη ε

αλζξσπφηεηα αιιά θαη ηη Θα κπνξνχζακε λα ήκαζηε.

Θα έξζεηο θαη Θα εξγαζηείο καδί κε ηνπο ζνζηαιηζηέο γηα ηνλ

νινθιεξσηηθφ κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ θπξίαξρνπ ζπζηήκαηνο. Θ’

αγσληζηείο ζην πιεπξφ καο γηα λα πεηχρνπκε ηελ αιεζηλή ηζφηεηα,

ηελ αιεζηλή αδειθνζχλε θαη ηελ απεξηφξηζηε ειεπζεξία γηα φιν ηνλ

θφζκν.

Ξξνο ηνπο θαιιηηέρλεο

Δζχ λεαξέ θαιιηηέρλε, γιχπηε, δσγξάθε, πνηεηή, κνπζηθέ, δελ

παξαηεξείο Ρψξα ηειεπηαία φηη ιείπεη ζηνπο ζεκεξηλνχο αλζξψπνπο

ε ηεξή θιφγα πνπ ελέπλεε θάπνηε ηνπο πξνδξφκνπο ζνπ; ηη ε

ζεκεξηλή ηέρλε είλαη θνηλφηνπε θαη φηη παληνχ επηθξαηεί ε

κεηξηφηεηα;

Θα κπνξνχζε άξαγε λα είλαη αιιηψο; Ζ απφιαπζε ηεο αλαθάιπςεο

ηνπ αξραίνπ θφζκνπ, ηνπ αλαβαπηίζκαηνο ζηηο δξνζεξέο πεγέο ηεο

θχζεο ε νπνία δεκηνχξγεζε ηα αξηζηνπξγήκαηα ηεο Αλαγέλλεζεο.

δελ πθίζηαηαη πιένλ γηα ηελ ζεκεξηλή ηέρλε. Ρν επαλαζηαηηθφ

ηδαληθφ ηελ έρεη αθήζεη έσο Ρψξα ςπρξή. Θαη αθνχ απέηπρε ην έλα

ηδαληθά, ε ηέρλε θαληάδεηαη πσο έρεη αλαθαιχςεη Θάπνην άιιν ζηνλ

ξεαιηζκφ, φηαλ ζήκεξα παζρίδεη λα καο παξνπζηάζεη έγρξσκεο

θσηνγξαθίεο ηεο δξνζηάο πνπ ζηαιάδεη πάλσ ζηα θχιια ησλ

δέληξσλ, λα κηκεζεί ηα κνχζθνπια ηνπ πνδηνχ κηαο αγειάδαο, ή λα

καο πεξηγξάςεη κε αθξίβεηα, κε ηνλ πεδφ ιφγν ή ηελ πνίεζε, ηελ

κπφρα ελφο νρεηνχ ή ηελ ηνπαιέηα κηαο θνθφηαο.

Θη εχινγα Θα ξσηήζεηο: «Αλ έηζη έρνπλ ηα πξάγκαηα, ηη κπνξνχκε

λα θάλνπκε;».

Αλ, απαληψ. ε ηεξή θιφγα πνπ ηζρπξίδεζαη φηη δηαζέηεηο. δελ είλαη

ηίπνηα πεξηζζφηεξν απφ έλα ζβεζκέλν ιπρλάξη, ηφηε Θα ζπλερίζεηο

λα Θάλεηο φ,ηη έθαλεο, ελψ ε ηέρλε ζνπ γξήγνξα Θα εθθπιηζζεί ζε

ηέρλε δηαθνζκεηή εκπνξηθψλ θαηαζηεκάησλ, πξνκεζεπηή

κεινδξακαηηθψλ έξγσλ γηα νπεξέηεο ηξίηεο θαηεγνξίαο θαη ηζηνξηψλ

γηα ρξηζηνπγελληάηηθα βηβιία. Νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο

ζπλαδέιθνπο ζνπ έρνπλ ήδε πεξάζεη ζ’ απηήλ ηελ θάζε, ρσξίο λα

ην ‘ρνπλ θαηαιάβεη...

Αλ φκσο ε θαξδηά ζνπ ρηππάεη ηαπηφρξνλα κ’ εθείλε ηεο

αλζξσπφηεηαο, αλ, ζαλ αιεζηλφο πνηεηήο, δηαζέηεηο έλα απηί

αθηεξσκέλν ζηελ Εσή, ηφηε, αηελίδνληαο ηελ Θάιαζζα ηεο Θιίςεο

ηα θχκαηα ηεο νπνίαο ζαξψλνπλ ηα πάληα γχξν ζνπ, απέλαληη ζ’

απηνχο ηνπο αλζξψπνπο πνπ πεζαίλνπλ απφ ηελ πείλα, κπξνζηά ζ’

απηά ηα πηψκαηα πνπ θηηάρλνπλ ιφθνπο ζηα νξπρεία θαη κπξνζηά ζ’

απηά ηα αθξσηεξηαζκέλα θνξκηά πνπ είλαη ζσξηαζκέλα ζηα

ραξαθψκαηα. έρνληαο πιήξε ζπλείδεζε ηνπ κάηαηνπ ραξαθηήξα ηεο

κάρεο πνπ δηεμάγεηαη, αλάκεζα ζηηο ζπαξαθηηθέο θξαπγέο πφλνπ ησλ

ληθεκέλσλ θαη ηα φξγηα ησλ ληθεηψλ, κπξνζηά ζηνλ εξσηζκφ

απέλαληη ζηελ δεηιία, ζηνλ επγελή ελζνπζηαζκφ απέλαληη ζηελ

αμηνπεξηθξφλεηε παλνπξγία, δελ κπνξείο πιένλ λα κέλεηο

νπδέηεξνο. Θα έξζεηο θαη Θα ηαρζείο κε ην κέξνο ησλ

θαηαπηεδνκέλσλ δηφηη μέξεηο φηη ην σξαίν, ην ηδεψδεο, ην ίδην ην

πλεχκα ηεο δσήο, βξίζθεηαη κε ην κέξνο εθείλσλ πνπ αγσλίδνληαη γηα

ην θσο, ηνλ αλζξσπηζκφ, ηελ δηθαηνζχλε!

Ρη κπνξείηε λα θάλεηε

Δπηηέινπο κε δηαθφπηεηο θαη κε ξσηάο: «Αλ ε θαζαξή επηζηήκε είλαη

πνιπηέιεηα θαη ε ηαηξηθή επηζηήκε ζθέηε απάηε, αλ ν λφκνο ζεζπίδεη

ηελ αδηθία θαη κηα ηερλνινγηθή εθεχξεζε δελ είλαη ηίπνηε άιιν Ξαξά

έλα φξγαλν εθκεηάιιεπζεο, αλ ην ζρνιείν. φληαο πνιχ καθξηά απφ

ηελ ζνθία ηνπ πξαθηηθνχ αλζξψπνπ», είλαη βέβαην πσο Θα

μεπεξαζηεί, θαη αλ ε ηέρλε δίρσο ηελ επαλαζηαηηθή ηδέα δελ κπνξεί

παξά λα εθθπιηζζεί —ηφηε, ηη κνπ απνκέλεη λα θάλσ;».

‘Έλα ζνβαξφ θαη πνιχ ζπλαξπαζηηθφ θαζήθνλ, έλα έξγν ζην νπνίν νη

πξάμεηο ζνπ Θα βξίζθνληαη ζε απφιπηε αξκνλία κε ηελ ζπλείδεζή

ζνπ, έλα έξγν ηθαλφ λα δηεγείξεη ηηο πην επγεληθέο θαη ξσκαιέεο

θχζεηο.

Ρη είδνπο έξγν; Θα ζνπ εμεγήζσ ακέζσο.

Γχν δξφκνη αλνίγνληαη κπξνζηά ζνπ. Κπνξείο ή λα θαηαπλίμεηο γηα

πάληα ηελ ζπλείδεζή ζνπ θαη λα θαηαιήμεη κηα κέξα λα πεηο: «Αο

πάεη ζην δηάβνιν ε αλζξσπφηεηα! Δγψ Θα ραίξνκαη φιεο ηηο

απνιαχζεηο φζν νη άλζξσπνη Θα είλαη αξθεηά ειίζηνη ψζηε λα κ’

αθήλνπλ λα ην θάλσ». Ή, ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε, ζα

πξνζρσξήζεηο ζηηο ηάμεηο ησλ ζνζηαιηζηψλ θαη Θα δνπιέςεηο καδί

ηνπο γηα ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ηεο θνηλσλίαο. Απηφ είλαη ην ινγηθφ

επαθφινπζν ηεο αλάιπζεο πνπ έρνπκε θάλεη. Απηφ είλαη ην ινγηθφ

ζπκπέξαζκα ζην νπνίν Θα πξέπεη λα θαηαιήμεη θάζε έμππλν άηνκν,

δεδνκέλνπ φηη θξίλεη ακεξφιεπηα ηα πξάγκαηα πνπ βιέπεη γχξσ ηνπ,

θαη αγλνεί ηα ζνθίζκαηα πνπ ηνπ ππνβάιιεη ε κηθξναζηηθή ηνπ

κφξθσζε θαη ζη ζπκθεξνληνινγηθέο απφςεηο ησλ θίισλ ηνπ.

Αλ ινηπφλ θαηαιήμεη Θαλείο ζ’ απηφ ην ζπκπέξαζκα, ακέζσο κεηά σο

ινγηθφ επαθφινπζν ηίζεηαη ην εμήο εξψηεκα: «Ρη πξέπεη λα θάλσ;».

Ζ απάληεζε είλαη απιή:

λα εγθαηαιείςεηο ην πεξηβάιινλ ζην νπνίν βξίζθεζαη θαη ζην νπνίν

ζπλήζσο κηινχλ γηα ηνπο εξγάηεο ζαλ λα είλαη έλα θνπάδη θηήλε.

Ξήγαηλε θνληά ζηνλ ιαφ θαη ην πξφβιεκα ζα ιπζεί απφ κφλν Ρνπ.

Θα αλαθαιχςεηο φηη παληνχ, ζηελ Αγγιία φπσο θαη ζηελ Γεξκαλία,

ζηελ Ηηαιία φπσο θαη ζηηο Ζλσκέλεο Ξνιηηείεο, νπνπδήπνηε

ππάξρνπλ πξνλνκηνχρνη θαη απφθιεξνη. έρεη αλαπηπρζεί έλα

ηεξάζηην θίλεκα κέζα ζηελ εξγαηηά, ζθνπφο ηνπ νπνίνπ είλαη λα

θαηαζηξέςεη κηα γηα πάληα ηελ ζθιαβηά πνπ επηβιήζεθε απφ ηνπο

θαπηηαιηζηέο θαη λα νηθνδνκήζεη ηα ζεκέιηα κηαο λέαο θνηλσλίαο ε

νπνία ζα βαζίδεηαη ζηηο αξρέο ηεο δηθαηνζχλεο θαη ηεο ηζφηεηαο.

Πήκεξα ν ιαφο δελ αξθείηαη πιένλ ζην λα δηνρεηεχεη ηελ δπζηπρία

ηνπ ζ’ εθείλα ηα ζπαξαμηθάξδηα ηξαγνπδάθηα πνπ ηξαγνπδνχζαλ νη

δνπινπάξνηθνη ηνπ 18νπ αηψλα.

Πήκεξα εξγάδεηαη, έρνληαο πιήξε ζπλείδεζε ησλ πξάμεψλ ηνπ θαη

μεπεξλψληαο θάζε εκπφδην γηα ηελ ρεηξαθέηεζή ηνπ. Ζ ζθέςε ηνπ

είλαη δηαξθψο πξνζεισκέλε ζηελ εμέηαζε ηνχ ηη Ξξέπεη λα γίλεη,

νχησο ψζηε λα κπνξέζεη ε δσή λα είλαη επινγία γηα φινπο, αληί

απιψο λα απνηειεί θαηάξα γηα ηα ηνπ αλζξψπηλνπ γέλνπο.

Αζρνιείηαη κε ηα δπζθνιφηεξα πξνβιήκαηα ηεο θνηλσληνινγίαο θαη

πξνζπαζεί λα ηα επηιχζεη κε ηελ πγηή θνηλή ινγηθή, ηελ

παξαηεξεηηθφηεηα θαη ηελ πηθξή πείξα ηνπ.

Ξξνζπαζεί λα ζρεκαηίζεη νκάδεο θαη λα νξγαλσζεί γηα λα θαηαιήμεη

ζε κηα Θνηλή θαηαλφεζε κε ηνπο ζπληξφθνπο ηνπ ζηελ δπζηπρία.

Ηδξχεη ζσκαηεία πνπ ζπληεξνχληαη απφ πεληρξέο ζπλδξνκέο.

Ξξνζπαζεί λα ζπλάςεη δεζκνχο κε ηνπο ζπληξφθνπο ηνπ απφ άιιεο

ρψξεο θαη θάλεη Ξεξηζζφηεξα απ’ φ,ηη φινη νη κεγαιφζηνκνη

θηιάλζξσπνη καδί γηα λα επηζπεχζεη ηνλ εξρνκφ ηεο εκέξαο πνπ ζα

εμαθαληζζνχλ ζη πφιεκνη αλάκεζα ζηα δηάθνξα έζλε. Θάλεη φ,ηη

κπνξεί γηα λα είλαη ελήκεξνο γηα ην ηη θάλνπλ η’ αδέιθηα ηνπ, λα

βειηηψζεη ηηο ζρέζεηο ηνπ καδί ηνπο, λα επεμεξγαζζεί θαη λα δηαδψζεη

ηηο ηδέεο ηνπ θαη λα ζπληεξήζεη, κε κεγάιεο ζηεξήζεηο, ηνλ εξγαηηθφ

Ρχπν. Ρη αθαηάπαπζηνο αγψλαο, ηη αθαηάπαπζηε δνπιεηά ρξεηάδεηαη

γηα λα ζπλερίζεη! Άιινηε γηα λα θαιχςεη ηα θελά πνπ δεκηνχξγεζε ε

ιηπνηαμία, απνηέιεζκα ηεο θνχξαζεο, ηεο δηαθζνξάο θαη ησλ

δηψμεσλ, άιινηε γηα λα αλαδηνξγαλψζεη ηηο ηάμεηο ηνπ πνπ έρνπλ

απνδεθαηηζηεί απφ ηα ηνπθέθηα θαη ηα πνιπβφια, θαη Θάπνηεο άιιεο

θνξέο γηα λα αλαθεθαιαηψζεη κειέηεο πνπ δηαθφπεθαλ μαθληθά εμ

αηηίαο κηαο ζπκθνξάο.

Νη εθεκεξίδεο δηεπζχλνληαη απφ αλζξψπνπο νη νπνίνη θαηφξζσζαλ

λα αξπάμνπλ απφ ηελ θνηλσλία ιίγα ςίρνπια γλψζεο, ζηεξνχκελνη

ηνλ χπλν θαη ηελ ηξνθή ηνπο. Ζ αγθηηάηζηα ζηεξίδεηαη ζην πζηέξεκα

ησλ εξγαηψλ πνπ έρεη εμνηθνλνκεζεί απφ ηα ακέζσο απαξαίηεηα γηα

ηελ ζπληήξεζή ηνπο.

Θαη φια απηά ηεθηαίλνληαη ππφ ηελ ζθηά ηνχ δηαξθνχο θφβνπ λα

δνπλ ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο λα νδεγνχληαη ζηελ ιηκνθηνλία, κφιηο ην

αθεληηθφ θαηαιάβεη φηη ν εξγάηεο, ν δνχινο ηνπ, είλαη ζνζηαιηζηήο.

Απηά είλαη φζα Θα δεηο, αλ παο θνληά ζηνλ ιαφ. Θαη ζ’ απηφλ ηνλ

ζπλερή αγψλα, πφζεο θνξέο ν εξγάηεο, πηεδφκελνο ππφ ην βάξνο

ησλ δπζθνιηψλ, δελ έρεη κάηαηα αλαξσηεζεί:

«Ξνχ είλαη Ρψξα εθείλνη νη λένη πνπ κνξθψζεθαλ κε δηθά καο έμνδα;

Ξνπ ηνπο ληχζακε θαη ηνπο ηαΐζακε φηαλ ζπνχδαδαλ; Γηα πνηφλ

ρηίζακε απηά ηα ζπίηηα, απηά ηα κνπζεία, απηέο ηηο αθαδεκίεο, κε ηηο

πιάηεο γεξκέλεο απ’ ην βαξχ θνξηίν θαη ην ζηνκάρη άδεην; Γηα πνηφλ

ηππψζακε, θαηάρινκνη, απηά ηα σξαία βηβιία πνπ εκείο δελ

κπνξνχκε λα δηαβάζνπκε; Ξνχ είλαη απηνί νη θαΘεγεηάδεο πνπ ελψ

ιέλε φηη θαηέρνπλ ηελ επηζηήκε ηνπ αλζξσπηζκνχ, απ’ ηελ άιιε

πηζηεχνπλ φηη ην αλζξψπηλν γέλνο αμίδεη φζν έλα ζπάλην είδνο

θάκπηαο; Ξνχ είλαη φινη εθείλνη πνπ κηινχλ γηα ειεπζεξία, αιιά πνηέ

δελ εμεγέξζεθαλ γηα λα ππεξαζπίζνπλ ηελ δηθή καο πνπ

πνδνπαηηέηαη θαζεκεξηλά; Απηνί νη ζπγγξαθείο, απηνί νη πνηεηέο,

απηνί νη δσγξάθνη —θνληνινγίο, φιε εθείλε ε ζπκκνξία ησλ

ππνθξηηψλ πνπ κηιάεη γηα ηνλ ιαφ κε δάθξπα ζηα κάηηα, αιιά πνπ

φκσο πνηέ δελ καο πιεζηάδεη γηα λα καο βνεζήζεη ζηελ δνπιεηά

καο;».

Νξηζκέλνη απνιακβάλνπλ κε Ηθαλνπνίεζε ηελ θαηάζηαζε ηεο δεηιήο

αδηαθνξίαο ηνπο· θάπνηνη άιινη, πνπ είλαη θαη νη πεξηζζφηεξνη,

πεξηθξνλνχλ ηνλ «φριν» θαη είλαη πάληα έηνηκνη λα ηνπ επηηεζνχλ,

αλ ηνικήζεη λα ζίμεη ηα πξνλφκηά ηνπο.

Θάπνπ-θάπνπ είλαη αιήζεηα, εκθαλίδεηαη ζην πξνζθήλην θάπνηνο λένο

άλζξσπνο πνπ νλεηξεχεηαη ζξηάκβνπο θαη νδνθξάγκαηα θαη απνδεηά

ζπληαξαθηηθά γεγνλφηα θαη θαηαζηάζεηο, πνπ φκσο εγθαηαιείπεη ηνλ

ιατθφ ζθνπφ ακέζσο κφιηο θαηαιάβεη φηη είλαη καθξχο ν δξφκνο πνπ

νδεγεί ζηα νδνθξάγκαηα, φηη ζη δάθλεο, ζηηο νπνίεο απνβιέπεη φηαλ

ληθήζεη. είλαη αλαθαηεκέλεο ζηνλ δξφκν κε αγθάζηα. Γεληθψο ηέηνηνη

άλζξσπνη είλαη θηιφδνμνη ηπρνδηψθηεο ζη νπνίνη. αθνχ απνηχρνπλ

ζηελ Ξξψηε Ρνπο απφπεηξα. επηδηψθνπλ λ’ αξπάμνπλ ηηο ςήθνπο ηνπ

ιανχ. ελψ αξγφηεξα ζα είλαη νη πξψηνη πνπ Θα ηνλ απαξλεζνχλ. αλ

ηνικήζεη λα εθαξκφζεη ηηο αξρέο πνπ ζη ίδηνη ππνζηήξηδαλ.

Ξηζαλφηαηα, κάιηζηα, λα ζηξέςνπλ αθφκε θαη ηα θαλφληα ελαληίνλ

ηνπ πξνιεηαξηάηνπ, αλ ηνικήζεη λα θηλεζεί Ξξνηνχ απηνί. νη εγέηεο,

ηνχ δψζνπλ ην ζχλζεκα.

Ξξφζζεζε αθφκε ζε φια απηά θαη ηηο ειίζηεο πξνζβνιέο, ηελ

ππεξνπηηθή πεξηθξφλεζε θαη ηηο δεηιέο ζπθνθαληίεο εθ κέξνπο

πνιιψλ. θαη Θα έρεηο ηελ εηθφλα ηεο φιεο βνήζεηαο πνπ πξνζθέξεη ε

λενιαία ηεο αζηηθήο ηάμεο ζηελ θνηλσληθή αλέιημε ηνπ ιανχ.

Θαη κεηά απ’ φια απηά εμαθνινπζείο λα ξσηάο «ηη λα θάλσ». φηαλ

δελ έρεη γίλεη ηίπνηε! ηαλ ππάξρεη κηα νιφθιεξε ζηξαηηά λέσλ πνπ

κπνξνχλ λα βξνπλ Ρεξάζηην Ξεδίν γηα λα δηνρεηεχζνπλ φιε ηελ

νξκή ηεο λεαληθήο ηνπο δσληάληαο θαη ηελ κεγάιε δχλακε ηνπ λνπ

θαη ησλ ηθαλνηήησλ ηνπο, γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ ιαφ ζην ηεξάζηην

έξγν πνπ έρεη αλαιάβεη!

Ρη λα θάλνπκε Αθνχζηε εζείο. ζη εξαζηέο ηεο θαζαξήο επηζηήκεο: αλ

έρεηε θαηαλνήζεη ηηο αξρέο ηνπ ζνζηαιηζκνχ. αλ έρεηε

ζπλεηδεηνπνηήζεη ην πξαγκαηηθφ λφεκα ηεο επαλάζηαζεο πνπ θαη

Ρψξα αθφκε ρηππά ηελ πφξηα ζαο δελ βιέπεηε φηη νιφθιεξε ε

επηζηήκε Ξξέπεη λα αλαπιαζζεί θαη λα ελαξκνληζζεί κε ηηο λέεο

αξρέο: Ζ επηζηήκε είλαη ην έξγν ζαο λα πξαγκαηνπνηήζεηε ζε απηφλ

ηνλ ηνκέα κηα επαλάζηαζε πνιχ κεγαιχηεξε απφ εθείλε πνπ

πξαγκαηνπνηήζεθε ζε θάζε επηζηεκνληθφ θιάδν θαηά ηελ δηάξθεηα

ηνπ 18νπ αηψλα.

Γελ αληηιακβάλεζζε Ξσο ε Ίδηα ε Ηζηνξία. πνπ ζήκεξα κνηάδεη κε

Ξαξακχζηα ηεο γηαγηάο γηα κεγάινπο βαζηιηά δεο, κεγάινπο

πνιηηηθνχο θαη ζπνπδαία θνηλνβνχιηα. Θα πξέπεη λα μαλαγξαθηεί απφ

ηελ ιατθή ζθνπηά θαη λα Ξεξηγξάςεη ηελ καθξφρξνλε εμέιημε ηεο

αλζξσπφηεηαο;

Ξσο Θα Ξξέπεη λα επεμεξγαζζείηε πάιη απφ ηελ αξρή ηελ Θνηλσληθή

νηθνλνκία —ε νπνία απνηειεί ζήκεξα απιψο ηνλ θαζαγηαζκφ ηεο

θαπηηαιηζηηθήο εθκεηάιιεπζεο— ηφζν απφ ηελ άπνςε ησλ

ζεκειηαθψλ ηεο αξρψλ φζν θαη απφ ηελ άπνςε ησλ πνιιαπιψλ

εθαξκνγψλ ηεο;

Ξσο ε αλζξσπνινγία, ε θνηλσληνινγία. ε εζηθή. Θα Ξξέπεη λα

αλαζρεκαηηζζνχλ πιήξσο. θαη φηη ζη ίδηεο ζη θπζηθέο επηζηήκεο,

ηδσκέλεο απφ κηα άιιε ζθνπηά. Θα πξέπεη λα ππνζηνχλ κηα βαζηά

αιιαγή, ηφζν σο πξνο ηελ αληίιεςε ησλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ φζν

θαη σο πξνο ηελ άπνςε ηεο κεζφδνπ εξκελείαο ηνπο;

Ξνιχ σξαία! Ξηάζηε ινηπφλ δνπιεηά! Γηαζέζηε ηηο ηθαλφηεηέο ζαο

ζηελ ππεξεζία ηνπ επγεληθνχ ζθνπνχ. Ηδηαίηεξα βνεζήζηε καο κε

ηελ μεθάζαξε ινγηθή ζαο λα θαηαπνιεκήζνπκε ηελ πξνθαηάιεςε θαη

λα νηθνδνκήζνπκε. κε ηελ βνήζεηά ζαο, ηα Θεκέιηα κηαο θαιχηεξεο

θνηλσληθήο νξγάλσζεο. Δπηπιένλ, δηδάμηε καο λα εθαξκφδνπκε ζηηο

θαζεκεξηλέο ζπδεηήζεηο καο ηελ ηφικε ηεο γλήζηαο επηζηεκνληθήο

έξεπλαο, θαη δείμηε καο, φπσο έθαλαλ νη πξφδξνκνί ζαο, φηη ν

άλζξσπνο δελ δηζηάδεη λα ζπζηάζεη αθφκε θαη ηελ Ίδηα ηνπ ηελ δσή

πξνθεηκέλνπ λα ζξηακβεχζεη ε αιήζεηα. Δζχ γηαηξέ. πνπ έρεηο κάζεη

ηνλ ζνζηαιηζκφ κέζα απφ ηελ πηθξή ζνπ πείξα, κε βαξεζείο λα καο

βξνληνθσλάδεηο ζήκεξα, αχξην θαη πάληα, φηη ε ίδηα ε αλζξσπφηεηα

Θα θαηξαθπιήζεη ηάρηζηα πξνο ηελ παξαθκή, αλ ν άλζξσπνο

ζπλερίζεη λα δεη θαη λα εξγάδεηαη θάησ απφ ηηο ζεκεξηλέο ζπλζήθεο.

ηη φια ζνπ ηα θάξκαθα είλαη αλίζρπξα λα θαηαπνιεκήζνπλ ηελ

αξξψζηηα, φηαλ ε πιεηνλφηεηα ησλ αλζξψπσλ δηαβηψλεη κέζα ζε

ζπλζήθεο εληειψο αληίζεηεο απφ εθείλεο πνπ Θεσξεί πγηεηλέο ε

επηζηήκε. Ξείζε ηνπο αλζξψπνπο φηη ζη αηηίεο ηεο αξξψζηηαο είλαη

απηέο πνπ Ξξέπεη λα μεξηδσζνχλ θαη δείμε καο φ,ηη ρξεηάδεηαη γηα λα

ηηο εμαθαλίζνπκε.

‘Έια κε Ρν ρεηξνπξγηθφ ζνπ λπζηέξη θαη. κε ρέξη ζηαζεξφ, θάλε γηα

καο κηα ηνκή ζ’ απηήλ ηελ Θνηλσλία πνπ βαδίδεη γνξγά Ξξνο ηελ

απνζχλζεζε. Ξεο καο πψο πξέπεη λα είλαη κηα ζπλεηή δσή. Δπέκεηλε.

ζαλ αιεζηλφο ρεηξνπξγφο, φηη Ξξέπεη λα απνθνπεί έλα κέινο πνπ έρεη

πάζεη γάγγξαηλα γηα λα κελ κνιπλζεί ην ππφινηπν ζψκα.

Δζχ πνπ εξγάζηεθεο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο επηζηήκεο ζηελ

βηνκεραλία, έια θαη πεο καο κε εηιηθξίλεηα πνην ήηαλ Ρν απνηέιεζκα

ησλ αλαθαιχςεψλ ζνπ. Ξείζε εθείλνπο πνπ δελ ηνικνχλ λα

θνηηάμνπλ ζαξξεηά ην κέιινλ. γηα Ρηο λέεο εθεπξέζεηο πνπ θξχβεη

κέζα ζηελ κήηξα ηεο ε γλψζε πνπ έρνπκε ήδε απνθηήζεη, γηα ην ηη

ζα κπνξνχζε λα θάλεη ε βηνκεραλία Θάησ απφ θαιχηεξεο ζπλζήθεο.

ηη ζα κπνξνχζε λα παξάγεη εχθνια ν άλζξσπνο. αλ δεκηνπξγνχζε

πάληνηε κε ηελ πξννπηηθή λα απμήζεη ηελ δηθή ηνπ παξαγσγή.

Βνήζεζε, ινηπφλ. ηνλ ιαφ κε ηελ νξγαλσηηθή ζνπ ηθαλφηεηα, αληί λα

ρξεζηκνπνηείο απηά ηα πξνηεξήκαηα ππέξ ησλ εθκεηαιιεπηψλ!

Δζείο πνηεηέο. δσγξάθνη. γιχπηεο, κνπζηθνί, αλ θαηαιαβαίλεηε ηελ

Ξξαγκαηηθή ζαο απνζηνιή θαη ηα ζπκθέξνληα αθξηβψο ηεο ίδηαο ηεο

ηέρλεο, ειάηε καδί καο! Θέζηε ηελ πέλα. Ρν πηλέιν. ηελ ζκίιε, ηηο

ηδέεο ζαο, ζηελ ππεξεζία ηεο επαλάζηαζεο! Ξεξηγξάςηε καο κε ην

δσληαλφ χθνο ζαο ή Ρηο εληππσζηαθέο εηθφλεο ζαο, ηνπο εξσηθνχο

αγψλεο ησλ ιαψλ ελάληηα ζηνπο εθκεηαιιεπηέο ηνπο, ππξπνιήζηε

ηηο θαξδηέο ηεο λενιαίαο καο κε ηνλ επαλαζηαηηθφ εθείλν

ελζνπζηαζκφ πνπ αλαζέξκαλε ηηο ςπρέο ησλ πξνγφλσλ καο! Ξέζηε

ζηηο γπλαίθεο πφζν επγεληθή ζηαδηνδξνκία είλαη εθείλε ελφο ζπδχγνπ

πνπ αθηεξψλεη ηελ δσή ηνπ ζηνλ κεγάιν ζθνπφ ηεο θνηλσληθήο

ρεηξαθέηεζεο! Γείμηε ζηνπο αλζξψπνπο πφζν απνθξνπζηηθή είλαη ε

θαζεκεξηλή ηνπο δσή θαη Θεξαπεχζηε ηηο αηηίεο απηήο ηεο αζρήκηαο.

Γείμηε πφζν φκνξθε Θα ήηαλ ε δσή αλ δελ αληηκεησπίδακε ζε θάζε

βήκα ηνλ παξαινγηζκφ θαη ηελ αηηκία ηνπ ζεκεξηλνχ θνηλσληθνχ

θαζεζηψηνο.

Ρέινο, φινη εζείο πνπ δηαζέηεηε γλψζε, ηαιέλην, ηθαλφηεηα.

εξγαηηθφηεηα. αλ ππάξρεη έζησ θαη κία ζπίζα ζπκπάζεηαο κέζα ζηελ

θαξδηά ζαο. ειάηε καδί κε Ρνπο ζπληξφθνπο ζαο λα πξνζθέξεηε ηηο

ππεξεζίεο ζαο ζ’ εθεί λνπο πνπ Ρηο ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξν. Θαη. αλ

ηειηθψο έξζεηε, Θπκεζείηε φηη έξρεζζε φρη ζαλ αθεληηθά αιιά σο

ζχληξνθνη κέζα ζηνλ αγψλα. ηη δελ έξρεζζε γηα λα θπβεξλήζεηε.

αιιά γηα λα δπλακψζεηε ηνλ εαπηφ ζαο κέζα ζε κηα λέα δσή πνπ

πξνρσξά αθάζεθηε πξνο ηελ θαηάθηεζε ηνπ κέιινληνο. ηη έξρεζζε

ιηγφηεξν γηα λα δηδάμεηε θαη πεξηζζφηεξν γηα λ’ αγθαιηάζεηε ηηο

πξνζδνθίεο ησλ πνιιψλ. λα ηηο ηηκήζεηε, λα ηηο κνξθνπνηήζεηε, θη

έπεηηα λα δνπιέςεηε δίρσο αλάπαπια θαη βηαζχλε, κε φιε ηελ θιφγα

ηεο ληφηεο θη φιε ηελ ψξηκε θξίζε ηεο ειηθίαο, γηα λα Ρηο

πινπνηήζεηε ζηελ θαζεκεξηλή δσή. Ρφηε θαη κφλν ηφηε Θα δήζεηε κηα

πιήξε, επγεληθή θαη ζπλεηή δσή. Ρφηε Θα δείηε φηη θάζε ζαο

πξνζπάζεηα πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε Θα ζπλνδεχεηαη απφ

άθζνλνπο θαξπνχο, ελψ. κφιηο παγησζεί απηή ε ηδαληθή αξκνλία

αλάκεζα ζηηο πξάμεηο θαη ηηο επηηαγέο ηεο ζπλείδεζήο ζαο, Θα

απνθηήζεηε δπλάκεηο πνπ πνηέ δελ είραηε θαληαζζεί φηη ππάξρνπλ

λαξθσκέλεο κέζα ζαο.

Αδηάθνπνο αγψλαο γηα ηελ αιήζεηα. ηελ δηθαηνζχλε θαη ηελ ηζφηεηα

αλάκεζα ζηνπο αλζξψπνπο ζη νπνίνη Θα ζαο ραξίζνπλ φιε ηνπο ηελ

επγλσκνζχλε πνηα επγεληθφηεξε ζηαδηνδξνκία απφ απηήλ Θα

κπνξνχζαλ λα επηζπκήζνπλ νη λένη φισλ ησλ εζλψλ;

Αλάισζα πνιχ ρξφλν γηα λα δείμσ ζε εζάο πνπ αλήθεηε ζηηο εχπνξεο

ηάμεηο φηη. ζρεηηθά κε ην δίιεκκα πνπ ζαο ζέηεη ε δσή. 8’

αλαγθαζζείηε, αλ είζηε ηνικεξνί θαη εηιηθξηλείο, λα έξζεηε θαη λα

δνπιέςεηε καδί κε ηνπο ζνζηαιηζηέο θαη λα ππεξαζπίζεηε κέζα απφ

ηηο ηάμεηο ηνπο ηνλ ζθνπφ ηεο θνηλσληθήο επαλάζηαζεο.

Ξφζν απιή είλαη ηειηθά απηή ε αιήζεηα! ηαλ φκσο κηιάκε ζ’ απηνχο

πνπ έρνπλ ππνζηεί ηηο επηδξάζεηο ηνπ αζηηθνχ πεξηβάιινληνο, πφζα

ζνθίζκαηα πξέπεη λα θαηαπνιεκεζνχλ πφζεο πξνθαηαιήςεηο λα

μεπεξαζζνχλ. πφζεο ηδηνηειείο αληηξξήζεηο λα παξακεξηζζνχλ!

Ξξνο ηνπο λένπο ηεο εξγαηηθήο ηάμεο

Απεπζπλφκελνο ηψξα ζ’ εζάο. ηελ λενιαία ηνπ ιανχ. είλαη εχθνιν λα

είκαη ζχληνκνο. Ζ ίδηα αθξηβψο ε πίεζε ησλ γεγνλφησλ ζάο σζεί λα

γίλεηε ζνζηαιηζηέο, φζν θη αλ δελ ζαο πεξηζζεχεη ην Θάξξνο γηα λα

ζθεθηείηε θαη λα δξάζεηε.

Ρν λα αλαδεηρζεί θαλείο κέζα απφ ηηο ηάμεηο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη λα

κελ αθηεξψζεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ ζξηάκβνπ

ηνπ ζνζηαιηζκνχ, ζεκαίλεη φηη αγλνεί ηα πξαγκαηηθά ηνπ

ζπκθέξνληα, φηη εγθαηαιείπεη ηνλ ζθνπφ θαη ηελ πξαγκαηηθή

Ηζηνξηθή απνζηνιή ηνπ.

Άξαγε ζπκάζαη, φηαλ ήζνπλ αθφκε παηδί, πνπ θάπνηα ρεηκσληάηηθε

κέξα βγήθεο λα παίμεηο ζην ζθνηεηλφ δξνκάθη; Ρν θξχν πεξφληαδε ην

θνξκάθη ζνπ. δηαπεξλψληαο ηα ιεπηά ξνπραιάθηα ζνπ, θαη ε ιάζπε

γέκηδε ηα ηξχπηα παπνχηζηα ζνπ. Αθφκε θαη ηφηε, φηαλ έβιεπεο ηα

ρνληξνκπαιάδηθα, θαινληπκέλα παηδηά λα πεξλνχλ απφ καθξηά

θνηηάδνληάο ζε κε πεξηθξνλεηηθφ χθνο, ήμεξεο πνιχ θαιά φηη απηά

ηα θαθνκαζεκέλα παηδηά δελ άμηδαλ πεξηζζφηεξν απφ ζέλα θαη ηνπο

ζπληξφθνπο ζνπ σο πξνο ην κπαιφ, ηελ θνηλή ινγηθή ή ηελ

δσληάληα. Αξγφηεξα φκσο, εζχ αλαγθάζηεθε λα θιεηζηείο κέζα ζ’

έλα άζιην εξγνζηάζην απφ ηηο επηά ε ψξα ην πξσί, λα κέλεηο ψξεο

νιφθιεξεο κπξνζηά ζε κηα δηαβνινκεραλή, κε απνηέιεζκα λα γίλεηο

θη ν ίδηνο κεραλή. αθνινπζψληαο θάζε κέξα επί ρξφληα νιφθιεξα

ηνλ αλειέεην, κνλφηνλν ξπζκφ ηεο —ελψ ζη άιινη φια απηά ηα

ρξφληα θνηηνχζαλ αλέκεια ζε θεκηζκέλα ζρνιεία. αθαδεκίεο θαη

παλεπηζηήκηα. Θαη ηψξα, ηα ίδηα απηά παηδηά, πνπ είλαη ιηγφηεξν

έμππλα αιιά πεξηζζφηεξν κνξθσκέλα απφ ζέλα, έρνπλ γίλεη

αθεληηθά ζνπ θαη απνιακβάλνπλ φιεο ηηο ραξέο ηεο δσήο θαη φια ηα

πιενλεθηήκαηα ηνπ πνιηηηζκνχ, ελψ εζέλα, πνηα κνίξα άξαγε ζε

πξνζκέλεη;

Γπξλάο πίζσ ζην κηθξφ. ζθνηεηλφ θη πγξφ ζνπ ζπίηη, φπνπ πέληε-έμη

άλζξσπνη δνπλ ζαλ ηα δψα κέζα ζε ιίγα ηεηξαγσληθά κέηξα. πνπ ε

κάλλα ζνπ, ηζαθηζκέλε απ’ ηελ δσή, γεξαζκέλε κάιινλ απφ ηα

βάζαλα παξά απ’ ηνλ ρξφλν, ζνπ δίλεη λα θαο κφλν δεξφ ςσκί κε

παηάηεο θη έλα καπξνδνχκη πνπ εηξσληθά απνθαιείηε «ηζάη». πνπ

κνλαδηθή ζνπ έγλνηα είλαη πάληα ην ίδην θαζεκεξηλφ πξφβιεκα, πψο,

δειαδή, Θα πιεξψζεηο αχξην ηνλ θνχξλαξε θαη κεζαχξην ηνλ

ζπηηνλνηθνθχξε.

Γηαηί. άξαγε, Ξξέπεη λα δήζεηο Θη εζχ ηελ Ίδηα αλππφθνξε δσή πνπ

έδεζαλ επί Ρξηάληα ζαξάληα νιφθιεξα ρξφληα ν Ξαηέξαο θη ε κάλλα

ζνπ; Ξξέπεη λα κνρζείο ζ’ φιε ζνπ ηελ δσή γηα λα πξνζθέξεηο ζε

άιινπο φιεο ηηο απνιαχζεηο κηαο εχπνξεο δσήο, ηεο γλψζεο θαη Ρεο

Ρέρλεο, θξαηψληαο γηα ηνλ εαπηφ ζνπ κφλν ηελ κφληκε αγσλία αλ

Θα κπνξέζεηο λα εμαζθαιίζεηο ηα πξνο ην δελ; Θα εγθαηαιείςεηο

νξηζηηθά φ,ηη θάλεη φκνξθε ηελ δσή γηα λ αθνζησζείο ζην λα

παξέρεηο θάζε πνιπηέιεηα ζε κηα ρνχθηα θεθήλσλ; Θα ζπαηαιήζεηο

ηελ δσή ζνπ δνπιεχνληαο ζθιεξά κε κνλαδηθφ αληάιιαγκα

πξνβιήκαηα, αλ φρη δπζηπρία, φηαλ έξζνπλ δχζθνινη θαηξνί;

Απηφ ινηπφλ είλαη ην φλεηξν ηεο δσήο ζνπ;

Ξηζαλφλ λα παξαηηεζείο. Κε βιέπνληαο θακηά δηέμνδν απφ ηελ

θαηάζηαζε πνπ βξίζθεζαη, Ίζσο πεηο: «Νιφθιεξεο γεληέο είραλ ηελ

Ίδηα κνίξα. Θη εγψ, πνπ δελ κπνξψ λ’ αιιάμσ νπζηαζηηθά ηίπνηε. Θα

πξέπεη επίζεο λα ππνηαρζψ. Αο δνπιέςσ, ινηπφλ, θη αο πξνζπαζήζσ

λα πεξάζσ φζν θαιχηεξα κπνξψ!».

Αο είλαη... Π’ απηήλ ηελ πεξίπησζε Θα αλαιάβεη λα ζε δηδάμεη ε ίδηα

ε δσή. Κηα κέξα Θα έξζεη κηα θξίζε απφ εθείλεο πνπ δελ απνηεινχλ

απιψο παξνδηθά θαηλφκελα φπσο παιηά, κηα θξίζε πνπ Θα

θαηαζηξέςεη νιφθιεξε ηελ βηνκεραλία. Θα βπζίζεη ζηελ εμαζιίσζε

ρηιηάδεο εξγάηεο θαη Θα δηαιχζεη νιφθιεξεο νηθνγέλεηεο. Θα

παιέςεηο ελάληηα ζηελ ζπκθνξά φπσο θαη ζη ππφινηπνη ζχληνκα

φκσο Θα δεηο ηελ γπλαίθα ζνπ, ην παηδί ζνπ, ηνλ θίιν ζνπ, λα

ιπγίδνπλ ζηγά-ζηγά απφ Ρηο ζηεξήζεηο θαη λα ζβήλνπλ κπξνζηά ζηα

κάηηα ζνπ.

Ιφγσ ηεο έιιεηςεο ηξνθήο. θξνληίδαο θαη ηαηξηθήο πεξίζαιςεο, Θα

ηειεηψζνπλ ηελ δσή ηνπο ζην μπινθξέβαην ηεο θηψρεηαο, ελψ γηα

ηνπο πινχζηνπο ε δσή Θα θπιά επηπρηζκέλα κέζα ζηνπο

ειηφινπζηνπο δξφκνπο ηεο κεγαινχπνιεο δίρσο λα θνηηά εθείλνπο

πνπ ιηκνθηνλνχλ θαη ράλνληαη. Ρφηε Θα θαηαιάβεηο πφζν απαίζηα

είλαη απηή ε θνηλσλία. Ρφηε Θα ζπιινγηζηείο ηηο αηηίεο ηεο θξίζεο θαη

ζη έξεπλέο ζνπ Θα εηζρσξήζνπλ ζηα βάζε εθείλεο ηεο αδηθίαο πνπ

αθήλεη εθαηνκκχξηα αλζξψπηλα πιάζκαηα ζην έιενο ηεο θηελψδνπο

απιεζηίαο κηαο ρνχθηαο ηεκπέιεδσλ. Ρφηε Θα θαηαιάβεηο φηη έρνπλ

δίθην νη ζνζηαιηζηέο φηαλ ιέλε πσο ε ζεκεξηλή θνηλσλία κπνξεί θαη

πξέπεη λα αλαδηνξγαλσζεί απφ ηελ βάζε πξνο ηα πάλσ.

Αο πεξάζνπκε Ρψξα απφ ηελ γεληθφηεξε θξίζε ζηελ ζπγθεθξηκέλε

πεξίπησζή ζνπ. Κηα κέξα Θα δηακαξηπξεζείο φηαλ ην αθεληηθφ ζνπ

Θα επηρεηξήζεη κε κηα λέα κείσζε ηνπ κεξνθάκαηνπ λα ζνπ αθαηξέζεη

κεξηθά αθφκε θαηνζηάξηθα γηα λα απμήζεη αθφκε πεξηζζφηεξν ηελ

πεξηνπζία ηνπ. Δθείλνο φκσο Θα ζνπ απαληήζεη ππεξνπηηθά:

«Ξήγαηλε λα βνζθήζεηο. αθνχ δελ Θεο λα δνπιέςεηο κε Ρα ιεθηά

πνπ ζνπ δίλσ». Ρφηε Θα θαηαιάβεηο φηη ην αθεληηθφ ζνπ, φρη κφλν

πξνζπαζεί λα ζε θνπξέςεη ζαλ πξφβαην. αιιά θη φηη ζε Θεσξεί

ηαπηφρξνλα έλα θαηψηεξν είδνο δψνπ. ηη φρη κφλν δελ ηνπ αξθεί λα

ζ’ έρεη ζην ρέξη κέζσ ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο κηζζσηήο εξγαζίαο, αιιά

θαη φηη αλππνκνλεί λα ζε θάλεη ζθιάβν ηνπ απφ θάζε άπνςε. ‘Ίζσο

ηφηε λα γνλαηίζεηο κπξνζηά ηνπ. λα ράζεηο θάζε αίζζεκα

αλζξψπηλεο αμηνπξέπεηαο θαη λα θζάζεηο λα δερζείο ηνλ φπνην

εμεπηειηζκφ. ‘Ζ Θα ζνπ αλέβεη ην αίκα ζην θεθάιη. Θα αλαηξηρηάζεηο

ζπλεηδεηνπνηψληαο ηνλ βδειπξφ βφξβνξν κέζα ζηνλ νπνίν

βνπιηάδεηο, Θα ηνπ γπξίζεηο ηελ πξνζβνιή, θαη κεηά, ηξηγπξλψληαο

άλεξγνο ζηνπο δξφκνπο. Θα θαηαιάβεηο πφζν δίθην έρνπλ ζη

ζνζηαιηζηέο φηαλ ιέλε: «Δμέγεξζε! Μεζεθσζείηε ελάληηα ζηελ

νηθνλνκηθή ππνδνχισζε!». Ρφηε Θα έξζεηο θαη Θα πάξεηο ηελ Θέζε

ζνπ κέζα ζηηο ηάμεηο ησλ ζνζηαιηζηψλ, θαη Θα παιέςεηο καδί ηνπο γηα

ηελ νινθιεξσηηθή θαηαζηξνθή θάζε ππνδνχισζεο: νηθνλνκηθήο.

θνηλσληθήο θαη πνιηηηθήο.

Θάπνηα κέξα ζα αθνχζεηο θαη ηελ Ηζηνξία ηεο θνπέιαο πνπ θάπνηε ζε

κάγεπε κε ηελ άδνιε καηηά, ην γνξγφ πεξπάηεκα θαη ηελ θινγεξή

θσλή ηεο. Αθνχ αγσλίζηεθε ρξφληα νιφθιεξα ελάληηα ζηελ

εμαζιίσζε. εγθαηέιεηςε ην ρσξηφ ηεο θαη ήξζε ζηελ πφιε. Ήμεξε

πσο ν αγψλαο ηεο δσήο εθεί Θα ήηαλ ζθιεξφο, αιιά είρε

ηνπιάρηζηνλ ηελ ειπίδα πσο Θα θέξδηδε ηίκηα ην ςσκί ηεο. Ρψξα

έκαζεο γηα ηελ ηχρε ηεο. Ρελ μεγέιαζαλ νη ππνζρέζεηο θάπνηνπ

λεαξνχ αζηνχ, έπεζε ζηελ παγίδα θαη ηνπ δφζεθε κε φιν ην πάζνο

ηεο ληφηεο, γηα λα ηελ παξαηήζεη έλαλ κφιηο ρξφλν κεηά, κ’ έλα

κσξφ ζηελ αγθαιηά. Ξάληα γελλαία, δελ έπαςε λα παιεχεη ελάληηα

ζηελ πείλα. αιιά ζηελ άληζε απηή πάιε ηεο Θαηά ηεο αδηθίαο

αξξψζηεζε βαξηά ε δχζηπρε θνπέια, ψζπνπ έζβεζε ηειηθά κέζα ζ’

έλα λνζνθνκείν.

Δζχ Ρψξα ηη θάλεηο; ‘Ζ ζα απνδηψμεηο θάζε ζιηβεξή ζθέςε,

επαλαιακβάλνληαο ζαλ ειίζηνο: «Νχηε ε πξψηε είλαη, νχηε ε

ηειεπηαία». θαη θάπνην βξάδπ 8’ αθνπζηείο, καδί κε άιια θηήλε, λα

πξνζβάιεηο ζην θαθελείν κε πξφζηπρεο θξάζεηο ηελ κλήκε ηεο. ‘Ζ ε

Θχκεζε απηή Θα ζνπ ξαγίζεη ηελ θαξδηά θαη Θα πξνζπαζήζεηο λα

βξεηο ηηο αηηίεο απηψλ ησλ πξάμεσλ πνπ γίλνληαη θαζεκεξηλά, θαη Θα

θαηαιάβεηο φηη απηέο δελ Θα πάςνπλ πνηέ φζν ε θνηλσλία παξακέλεη

ρσξηζκέλε ζε δχν ηάμεηο, ηελ ηάμε ησλ δπζηπρηζκέλσλ θαη ηελ ηάμε

ησλ ηεκπέιεδσλ πνπ ηθαλνπνηνχληαη κε γιπθφινγα θαη θηελψδεηο

επηζπκίεο. Θα θαηαιάβεηο φηη ήξζε πηα ε ψξα λα γεκίζεη ην ραληάθη

πνπ ρσξίδεη ηα δχν ζηξαηφπεδα, θαη Θα ηξέμεηο λα πξνζρσξήζεηο

ζηνπο ζνζηαιηζηέο.

Θη εζείο. γπλαίθεο ηνπ ιανχ, Θα κείλεηε ςπρξέο θαη αδηάθνξεο κεηά

απ’ απηήλ ηελ ηζηνξία; Σατδεχνληαο Ρν μαλζφ θεθαιάθη ηνπ παηδηνχ

πνπ θάζεηαη δαξσκέλν δίπια ζαο, δελ 8’ αλαινγηζηείηε Ξνηέ ηελ

ηχρε πνπ ην πεξηκέλεη αλ δελ αιιάμεη ην ζεκεξηλφ θαζεζηψο; Γελ Θα

ζθεθηείηε πνηέ ην κέιινλ ησλ παηδηψλ ζαο: Θέιεηε λα θπηνδσνχλ θη

απηά φπσο θπηνδσεί ν Ξαηέξαο ηνπο, δίρσο λα έρνπλ άιιε έγλνηα

Ξέξα απφ ην πψο Θα θεξδίζνπλ Ρν ςσκί ηνπο. δίρσο άιιεο

απνιαχζεηο Ξέξα απφ εθείλεο ηεο ηαβέξλαο; Θέιεηε ν άληξαο ζαο. ην

παηδί ζαο, λα βξίζθνληαη πάληα ζην έιενο ηνπ πξψηνπ πνπ έηπρε λα

θιεξνλνκήζεη απφ ηνλ παηέξα ηνπ θεθάιαην γηα εθκεηάιιεπζε;

Θέιεηε λα κείλνπλ παληνηηλνί ζθιάβνη ηνπ αθεληηθνχ. λα γίλνληαη

ζηφρνη ζηα θαλφληα ησλ δπλαηψλ, θνπξηά γηα ιίπαζκα ζηα ρσξάθηα

ησλ πινπζίσλ:

ρη, ρίιηεο θνξέο φρη! Μέξσ πνιχ θαιά πσο ην αίκα ζαο έβξαδε φηαλ

αθνχζαηε φηη νη άληξεο ζαο, αθνχ έθαλαλ κηα πεηπρεκέλε απεξγία,

αλαγθάζηεθαλ ηειηθά λα δερηνχλ ηαπεηλσκέλνη ηνπο φξνπο πνπ

ππεξνπηηθά ηνπο επέβαιαλ νη ρνληξνκπαιάδεο αζηνί. Μέξσ πσο

ζαπκάζαηε ηηο Ηζπαλίδεο εθείλεο πνπ πήγαλ ζηελ πξψηε γξακκή,

πξν βάιινληαο ηα ζηήζε ηνπο ζηηο μηθνιφγρεο ησλ ζηξαηησηψλ, φηαλ

έγηλε ιατθή εμέγεξζε. Μέξσ Ξσο αλαθέξεηε κε ζεβαζκφ Ρν φλνκα

εθείλεο ηεο γπλαίθαο πνπ θχηεςε κηα ζθαίξα ζην ζηήζνο ηνπ

ηπξάλλνπ πνπ ηφικεζε λα βξίζεη έλαλ θπιαθηζκέλν ζνζηαιηζηή.

Αιιά θαη ζήκεξα αθφκε, Ξψο ζπαξηαξά ε θαξδηά ζαο φηαλ δηαβάδεηε

φηη ζην Ξαξίζη νη γπλαίθεο ηνπ ιανχ ζπγθεληξψλνληαλ, κέζα ζε κηα

βξνρή απφ ζθαίξεο, γηα λα δψζνπλ θνπξάγην ζηνπο άληξεο ηνπο.

ζηνπο εξσηθνχο αγψλεο Ρνπο;

Ρν μέξσ! Θαη γη απηφ αθξηβψο δελ ακθηβάιισ πσο θη εζείο Θα έξζεηε

λα ελσζείηε κ’ εθείλνπο πνπ παιεχνπλ γηα ηελ θαηάθηεζε ηνπ

κέιινληνο.

ινη εζείο, ηίκηνη λένη, άληξεο θαη γπλαίθεο, ρσξηθνί, εξγάηεο,

ηερλίηεο θαη ζηξαηηψηεο, Θα θαηαιάβεηε ηα δηθαηψκαηά ζαο θαη ζα

έξζεηε καδί καο. Θα έξζεηε λα δνπιέςεηε καδί κε η’ αδέιθηα ζαο γηα

λα πξνεηνηκάζεηε ηελ επαλάζηαζε πνπ Θα εμαιείςεη θάζε ίρλνο

ζθιαβηάο, ζπληξίβνληαο ηα δεζκά. θφβνληαο θάζε δεζκφ κε ηηο

παιηέο, ηεηξηκκέλεο, παξαδνζηαθέο αμίεο θαη αλνίγνληαο λέεο

Ξξννπηηθέο γηα νιφθιεξε ηελ αλζξσπφηεηα γηα κηα επηπρηζκέλε δσή

ε νπνία Θα ζεκειηψζεη ζηηο αλζξψπηλεο θνηλσλίεο ηελ αιεζηλή

ειεπζεξία, ηελ αιεζηλή ηζφηεηα θαη ηελ δίρσο θζφλν αδειθνζχλε.

Γνπιέςηε καδί κε φινπο, δνπιέςηε γηα φινπο γηα ηελ πιήξε

απφιαπζε ησλ θαξπψλ ηεο ζαο, ηελ πιήξε αλάπηπμε φισλ ησλ

ηθαλνηήησλ ζαο, γηα κηα αλζξψπηλε θη επηπρηζκέλε δσή!

Κε δίλεηε ζεκαζία ζε φπνηνλ ζαο ιέεη φηη εκείο —κφλν κηα ρνχθηα

άλζξσπνη— είκαζηε πνιχ αδχλακνη γηα λα πεηχρνπκε ηνλ ππέξνρν

ζθνπφ ηνλ νπνίν επηδηψθνπκε. πνινγίζηε θαη ζα δείηε πφζνη

άλζξσπνη ππνθέξνπλ απφ απηήλ ηελ αδηθία. Δκείο oη ρσξηθνί, πνπ

δνπιεχνπκε γηα άιινπο θαη καζνπιάκε ην άρπξν, ελψ ην αθεληηθφ

καο ηξψεη ηνλ θαξπφ. εκείο κφλν. είκαζηε εθαηνκκχξηα ςπρέο. Δκείο

ζη εξγάηεο πνπ πθαίλνπκε ηα κεηάμηα θαη ηα βεινχδα γηα λα

κπνξνχκε λα ληπλφκαζηε κε θνπξέιηα. θη εκείο είκαζηε έλα Ρεξάζηην

πιήζνο· θη φηαλ ν ήρνο ηεο ζεηξήλαο ηνπ εξγνζηαζίνπ κάο επηηξέπεη

ελφο ιεπηνχ αλάπαπια. πιεκκπξίδνπκε ηνπο δξφκνπο θαη ηηο

πιαηείεο ζαλ ηελ αγξηεκέλε Θάιαζζα. Δκείο νη ζηξαηηψηεο. πνπ καο

νδεγνχλ κε δηαηαγέο ή κε ηελ βία. εκείο πνπ ηξψκε ηηο ζθαίξεο γηα

ηηο νπνίεο παίξλνπλ ηα παξάζεκα θαη ηηο ζπληάμεηο νη αμησκαηηθνί

καο, εκείο. επίζεο, ηα δχζηπρα πιάζκαηα, πνπ κέρξη ηψξα δελ

έρνπκε κάζεη ηίπνηα θαιχηεξν απφ ην λα ππξνβνινχκε η’ αδέιθηα

καο, θαη πνπ δελ έρνπκε παξά λα θάλνπκε κηα απεηιεηηθή ρεηξνλνκία

ελάληηα ζ’ απηά ηα δαξσκέλα θαη παξαζεκνθνξεκέλα αλζξσπάθηα,

γηα λα δνχκε ηα πξφζσπά ηνπο λ’ αζπξίδνπλ ζαλ ην παλί.

Λαη, φινη καδί εκείο πνπ ππνθέξνπκε θαη δερφκαζηε θαζεκεξηλά

πξνζβνιέο, απνηεινχκε έλα ηεξάζηην πιήζνο ηνχ νπνίνπ ηνλ αθξηβή

αξηζκφ Θαλείο άλζξσπνο δελ κπνξεί λα ππνινγίζεη. Δίκαζηε έλαο

σθεαλφο πνπ κπνξεί λα ζθεπάζεη θαη λα θαηαπηεί ηα πάληα.

ηαλ Θα απνθηήζνπκε ηελ βνχιεζε γηα λα ην θάλνπκε. εθείλε

αθξηβψο ηελ ζηηγκή Θα έρεη απνδνζεί δηθαηνζχλε, εθείλε αθξηβψο

ηελ ζηηγκή ζη ηχξαλλνη φινπ ηνπ θφζκνπ ζα έρνπλ εηηεζεί!