Ασκήσεις Βιολογίας Α Λυκείου

1

Βιολογία Γενικής Παιδείας

Α΄ Λυκείου

Μελέτης Νίγδελης

3

για οποιοδήποτε ζήτημα…


Περί βιολογίας και μη

6976948563

5

Κεφάλαιο 1ο 7






Θέματα δίκην τετάρτου 51

Διαγώνισμα 57

Θέματα Διαγωνισμού 65

Περιεχόμενα…

7

Κεφάλαιο 1ο

Από το κύτταρο στον οργανισμό

9


Από το κύτταρο στον οργανισμό

1. Τι ονομάζεται κυτταρική διαφοροποίηση; Πότε συμβαίνει αυτή;

2. Τι ονομάζεται ιστός; Να αναφέρετε τα δύο είδη των ιστών.

3. Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής:

α) Μικρολάχνες εντοπίζονται:

i. Στα λιποκύτταρα

ii. Στα επιθηλιακά κύτταρα

iii. Στις γραμμωτές μυϊκές ίνες

β) Οι τένοντες που συνδέουν τους σκελετικούς μυς με τα οστά αποτελούνται από:

i. Μυϊκό ιστό

ii. Χόνδρινο ιστό

iii. Επιθηλιακό ιστό

iv. Συνδετικό ιστό

γ) Οι αδένες αποτελούνται από κύτταρα:

i. Επιθηλιακού ιστού

ii. Ερειστικού ιστού

iii. Μυϊκού ιστού

iv. Νευρικού ιστού

δ) Ο ιστός που παρουσιάζει την περισσότερη μεσοκυττάρια ουσία είναι:

i. Ο μυϊκός

ii. Ο ερειστικός

iii. Ο νευρικός

iv. Ο επιθηλιακός

ε) Ο δικέφαλος βραχιόνιος μυς είναι:

i. Κύτταρο

ii. Ιστός

iii. Όργανο

iv. Σύστημα οργάνων

στ) Ποιο από τα παρακάτω είναι σύστημα του ανθρώπινου σώματος;

i. Το ήπαρ (συκώτι)

ii. Το στομάχι

iii. Ο σκελετός

iv. Ο εγκέφαλος

10

ζ) Λείες μυϊκές ίνες βρίσκονται:

i. Στο έντερο

ii. Στον δικέφαλο βραχιόνιο μυ

iii. Στους τένοντες

iv. Στους μεσοσπονδύλιους δίσκους

η) Ποιο από τα παρακάτω ζευγάρια δεν είναι ορθό;

i. Οστεοκύτταρο /Κοιλότητες μεσοκυττάρια ουσίας

ii. Επιθηλιακό κύτταρο /Ινσουλίνη

iii. Λιποκύτταρο / Χαλαρός συνδετικός ιστός

iv. Νευρογλοιακά κύτταρα /Παραγωγή και μεταβίβαση νευρικών ώσεων

θ) Κύτταρα μορφολογικά όμοια, που συμμετέχουν στην ίδια λειτουργία, αποτελούν:

i. Έναν οργανισμό

ii. Ένα ιστό

iii. Ένα σύστημα οργανισμών

iv. Ένα όργανο

4. Η παρακάτω εικόνα απεικονίζει ένα είδος ιστού:

α) Ποιο είδος ιστού απεικονίζεται στην εικόνα;

β) Να αναφέρετε ένα βασικό χαρακτηριστικό του.

γ) Να ονομάσετε τα είδη των ινιδίων που εμφανίζονται σε αυτόν τον ιστό.

δ) Πώς ονομάζονται τα κύτταρα του ιστού;

Να τεκμηριώσετε τις απαντήσεις και με βάση το σχήμα.

5. Θέμα Τράπεζας (2014): Τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού δεν λειτουργούν

ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, αλλά αντιθέτως συνεργαζόμενα το ένα με το άλλο. Να

συντάξετε ένα μικρό κείμενο στο οποίο να περιγράφετε μια τουλάχιστον λειτουργία που

είναι αποτέλεσμα συνεργασίας:

α) Νευρικού συστήματος και συστήματος αισθητηρίων οργάνων, εξηγώντας ποια είναι η

συμβολή καθενός από τα συστήματα αυτά, στη λειτουργία που επιλέξατε.

β) Αναπαραγωγικού Συστήματος και συστήματος ενδοκρινών αδένων, εξηγώντας ποια είναι

η συμβολή καθενός από αυτά τα συστήματα, στη λειτουργία που επιλέξατε.

11

6. Παρακάτω δίνεται η ιστολογική απεικόνιση του παγκρέατος, το οποίο αποτελεί έναν ιδιαίτερο

τύπο αδένα.

α) Περιγράψτε τι είναι οι αδένες και ποιο είναι το είδος τον κυττάρων που τους απαρτίζουν;

β) Σε ποιες κατηγορίες μπορούμε να διαχωρίσουμε τους αδένες; Σε ποια κατηγορία ανήκει

το πάγκρεας; Δώστε παραδείγματα και για τις υπόλοιπες κατηγορίες.

γ) Εξηγήστε γιατί κάθε κύτταρο που φαίνεται στην δεξιά πλευρά της τομής είναι εξωκρινές

ή ενδοκρινές. Τι παράγει κάθε κύτταρο;

13


Το κυκλοφορικό σύστημα

15


Κυκλοφορικό Σύστημα


α) Παχύτερα τοιχώματα έχουν:

i. Η δεξιά κοιλία

ii. Η αριστερή κοιλία

iii. Ο δεξιός κόλπος

iv. Ο αριστερός κόλπος

β) Η εσωτερική στιβάδα των φλεβών είναι:

i. Ο συνδετικός ιστός

ii. Ο λείος μυϊκός ιστός

iii. Το ενδοθήλιο

iv. Ο σκελετικός μυϊκός ιστός

γ) Η ανταλλαγή ουσιών ανάμεσα στο αίμα και στους ιστούς γίνεται μέσω των τοιχωμάτων:

i. Των αρτηριών

ii. Των αρτηριδίων

iii. Των φλεβιδίων

iv. Των τριχοειδών

δ) Η σωστή πορεία του αίματος μέσω των παρακάτω αγγείων από την καρδιά

Ι: φλέβες

ΙΙ: αρτηρίες

ΙΙΙ: αρτηρίδια

ΙV: φλεβίδια

V: τριχοειδή

i. I,IV,V,III,II

ii. II,III,V,IV,I

iii. IV,I,V,III,II

iv. II,I,V,III,IV

ε) Το διάγραμμα που δείχνει τη σωστή ταχύτητα ροής

του αίματος στα αγγεία είναι:

i. Ι

ii. ΙΙ

iii. ΙΙΙ

iv. IV

16

στ) Η δομή Χ που υποδεικνύεται με βέλος στο επόμενο

σχήμα αντιστοιχεί:

i. Στον δεξιό κόλπο

ii. Στην δεξιά κοιλία

iii. Στον αριστερό κόλπο

iv. Στην αριστερή κοιλία

ζ) Ο ρόλος των βαλβίδων της καρδιάς είναι:

i. Να προωθούν το αίμα κατά μήκος των

φλεβών

ii. Να εμποδίζουν τη ροή αίματος προς την περιφέρεια του σώματος

iii. Να εμποδίζουν την ροή του αίματος προς την καρδιά

iv. Να εμποδίζουν την έξοδο του αίματος από τις φλέβες

2. Η γραφική παράσταση παρακάτω απεικονίζει την πίεση (συστολική και διαστολική) ενός

ορισμένου όγκου αίματος έτσι όπως αυτό κινείται στο κυκλοφορικό σύστημα μέσα από

διαφορετικά αιμοφόρα αγγεία που συμβολίζονται με τους αριθμούς Ι – IV. Ποιους είναι ο

συνδυασμός από τις επιλογές α – δ αντιστοιχεί καλύτερα στην πραγματικότητα; Γιατί;

Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV V

Α Φλέβες Φλεβίδια Αρτηρίες Αρτηρίδια Τριχοειδή

Β Αρτηρίες Αρτηρίδια Τριχοειδή Φλεβίδια Φλέβες

Γ Φλέβες Φλεβίδια Αρτηρίδια Αρτηρίες Τριχοειδή

Δ Τριχοειδή Αρτηρίδια Αρτηρίες Φλεβίδια Φλέβες

17

3. Το παρακάτω σχήμα παριστάνει τη δομή των αγγείων.

α) Ποια αγγεία παριστάνει το Α, ποια το Β και ποια το Γ; Με βάση το σχήμα να

αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

β) Το 2 παριστάνει μυϊκό ιστό. Να αναφέρετε σε ποια κατηγορία ανήκει αυτός.

γ) Πώς ονομάζεται το 1 και από τι ιστό αποτελείται;

δ) Ποιο είναι το χαρακτηριστικό του 1 στο αγγείο Γ και πώς αυτό σχετίζεται με τον ρόλο

τους;

4. Με βάση το παρακάτω σχήμα να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:

α) Πώς ονομάζονται τα αγγεία 1, 2 και 3;

β) Ποια διαδικασία γίνεται με το 2 και πού οφείλεται αυτή;

γ) Πώς ονομάζεται το άκρο Α και πώς το άκρο Β;

δ) Πού παρατηρείται μεγαλύτερη πίεση στο Α άκρο ή στο Β;

ε) Πού παρατηρείται μεγαλύτερη συγκέντρωση οξυγόνου στο Α ή στο Β;

στ) Πού παρατηρείται μεγαλύτερη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στο Α άκρο ή στο

Β άκρο;

18

ζ) Το παραπάνω σχήμα αναφέρεται στη μεγάλη ή στη μικρή κυκλοφορία; Γιατί;

η) Να αντιστοιχίσετε τα 4 – 6 με τις ουσίες:

i. Γλυκόζη

ii. Οξυγόνο

iii. Διοξείδιο του άνθρακα

5. Παρακάτω δίνεται ένα σχήμα που αναπαριστά την καρδιά.

α) Να συμπληρώστε τους όρους στους οποίους αντιστοιχούν τα βέλη.

β) Να εντοπίσετε στο σχήμα τις βαλβίδες της καρδιάς, να τις ονομάσετε και να εξηγήσετε

τον ρόλο αυτών.

γ) Ποια είναι η μορφολογική διαφορά της αριστερής με την δεξιά κοιλία της καρδιάς;

δ) Να εξηγήσετε ποια αγγεία της καρδιάς έχουν οξυγόνωμένο αίμα.

6. Πνευμονική κυκλοφορία:

α) Να απεικονίσετε σχηματικά την μικρή κυκλοφορία του αίματος.

β) Σε τι διαφέρει η πνευμονική αρτηρία από τις υπόλοιπες αρτηρίες;

γ) Σε τι διαφέρουν οι πνευμονικές φλέβες από τις υπόλοιπες φλέβες;

δ) Πού γίνεται και τι περιλαμβάνει η ανταλλαγή αερίων (της αναπνοής);


α) Ποιος είναι ο αριθμός των δικτύων τριχοειδών στο σώμα όταν η πορεία του αίματος

ακολουθεί την ακόλουθη πορεία: καρδιά έντερο ήπαρ καρδιά;

i. 3

ii. 1

iii. 2

iv. 4

β) Η ορθή σειρά στην πορεία του αίματος είναι:

i. Καρδιά Πνεύμονες Καρδιά Ήπαρ Καρδιά

ii. Καρδιά Πνεύμονες Έντερο Καρδιά

iii. Καρδιά Νεφροί Πνεύμονες Καρδιά

iv. Καρδιά Έντερο Ήπαρ Πνεύμονες Καρδιά

19

γ) Η μοναδική αρτηρία που μεταφέρει μη οξυγονωμένο αίμα είναι:

i. Η αορτή

ii. Η πνευμονική αρτηρία

iii. Η ηπατική

iv. Η δεξιά και αριστερή γαστρική αρτηρία

δ) Όλες οι αρτηρίες είναι αγγεία που:

i. Απομακρύνουν αίμα από την καρδιά

ii. Επαναφέρουν αίμα στην καρδιά

iii. Μεταφέρουν οξυγονωμένο αίμα

iv. Μεταφέρουν μη οξυγονωμένο αίμα

8. Να κάνετε την αντιστοίχιση των όρων της στήλης Ι με τους όρους στήλης ΙΙ.

Ι ΙΙ

Πνευμονική αρτηρία Οι μόνες φλέβες που μεταφέρουν

οξυγονωμένο αίμα

Πνευμονικές φλέβες Διοχετεύει το αίμα από το στομάχι στο ήπαρ

Στεφανιαίες αρτηρίες Η μόνη αρτηρία που μεταφέρει μη

οξυγονωμένο αίμα

Πυλαία φλέβα Απομακρύνουν τα άχρηστα προϊόντα του

μεταβολισμού από την καρδιά

Αορτή

Αποτελούν κλάδους της αορτής και

αιματώνουν την καρδιά

Είναι μεγάλο αγγείο και ξεκινά από την

αριστερή κοιλία

9. Να τοποθετήσετε τις έννοιες στη σωστή σειρά για να περιγράψετε τη μικρή κυκλοφορία του

αίματος.

Πνεύμονες

Πνευμονική αρτηρία

Δεξιά κοιλία

Πνευμονικές φλέβες

Αριστερός κόλπος

20

10. Αντιστοίχιση:

Ι ΙΙ

Βιταμίνη Κ Έχει αντιμικροβιακή δράση

Ινωδογόνο Μετατρέπεται σε ινώδες

Συμπλήρωμα Αδιάλυτο πρωτεϊνικό πλέγμα

Αιμοσφαιρίνη Δεσμεύει οξυγόνο

Ινώδες

Συμβάλλει στη μετατροπή της προθρομβίνης

σε θρομβίνη

Συμβάλλει στη διατήρηση σταθερής

ωσμωτικής πίεσης.

11. Ποια άτομα έχουν τα περισσότερα αντιγόνα και ποια καθόλου με βάση το σύστημα ΑΒΟ και

Rhesus; Εξηγήστε.

12. Μπορεί ένα άτομο Rh+ να εμφανίσει αντι – Rh; Γιατί;

13. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που αναφέρεται στις διάφορες μεταξύ των ώριμων ερυθροκυττάρων

και των λευκών αιμοσφαιρίων.

Ώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια Λευκά αιμοσφαίρια

Πυρήνας

Χρώμα

Μέγεθος

Ομαδοποίηση

Ικανότητα διαπίδυσης

Διάρκεια ζωής

Ρόλος

14. Να τοποθετήσετε (X) στον παρακάτω πίνακα εκεί όπου οι μεταγγίσεις είναι επιτρεπτές.

Ομάδα αίματος

Α


Β


ΑΒ

Ομάδα

αίματος 0

Ομάδα αίματος Α

Ομάδα αίματος Β

Ομάδα αίματος ΑΒ

Ομάδα αίματος 0

15. Ένας γιατρός χορηγεί σε έναν ασθενή του βιταμίνη Κ και του συνιστά να καταναλώνει τροφές

πλούσιες σε ασβέστιο. Από ποια ασθένεια πάσχει ο ασθενής και ποια συμπτώματα εμφανίζει;

21


Το Νευρικό Σύστημα

23


Το Νευρικό Σύστημα


α) Το κέντρο της διατήρησης του μυϊκού τόνου και της ισορροπίας του σώματος

βρίσκεται:

i. Στον υποθάλαμο

ii. Στον θάλαμο

iii. Στην παρεγκεφαλίδα

iv. Στον προμήκη

β) Η φαιά ουσία:

i. Περιβάλλει τη λευκή ουσία στον νωτιαίο μυελό

ii. Περιβάλλεται από τη λευκή ουσία στα ημισφαίρια

iii. Περιλαμβάνει μακρούς νευράξονες

iv. Περιλαμβάνει κυρίως κυτταρικά σώματα νευρώνων

γ) Το κέντρο της όρασης βρίσκεται:

i. Στον βρεγματικό λοβό

ii. Στον μετωπιαίο λοβό

iii. Στον ινιακό λοβό

iv. Στον κροταφικό λοβό

δ) Ένα νεύρο:

i. Είναι το ίδιο όπως και ένας νευρώνας

ii. Αποτελεί συνήθως δέσμη νευραξόνων

iii. Περιβάλλεται από μυελίνη

iv. Είναι νευρική οδός μέσα στο ΚΝΣ

ε) Το ΑΝΣ

i. Ελέγχει και συντονίζει τις εκούσιες κινήσεις

ii. Νευρώνει όργανα των οποίων η λειτουργία δεν εξαρτάται από την θέλησή

μας

iii. Αναλύει και ερμηνεύει τις πληροφορίες με τελικό αποτέλεσμα τη δημιουργία

αισθήσεων

iv. Περιλαμβάνει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό

στ) Το κέντρο της αναπνευστικής λειτουργίας βρίσκεται:

i. Στον ινιακό λοβό

ii. Στον υποθάλαμο

iii. Στην παρεγκεφαλίδα

iv. Στον προμήκη

2.

α) Σε τι διαφέρουν τα νεύρα από τους νευρώνες;

β) Να αναφέρετε διαφορές τις λευκής από τι φαιά ουσία.

24

3. Ποιο μέρους του εγκεφάλου είναι υπεύθυνο για να μπορεί κάποιος:

α) Να ισορροπεί σε ένα ποδήλατο;

β) Να θυμάται τον αριθμό του τηλεφώνου του;

4. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που αναφέρονται στο παρακάτω αντανακλαστικό νεύρο:

α) Με βάση το παρακάτω σχήμα, να αντιστοιχίσετε τους αριθμούς 1 – 5 με τα μέρη του

αντανακλαστικού τόξου.

β) Να ονομάσετε τις αποφυάδες του 3 και 4 που έρχονται με το 1 και 2 αντίστοιχα.

γ) Να αναφέρετε τον αριθμό των συνάψεων που παρατηρείτε στο παραπάνω

αντανακλαστικό τόξο. Μεταξύ ποιων κυττάρων σχηματίζονται αυτές;

δ) Το παραπάνω σχήμα μπορεί να παριστάνει το αντανακλαστικό του γονάτου; Να


ε) Πού βρίσκονται τα κυτταρικά σώματα των 3, 4 και 5;

στ) Τι νεύρο παριστάνει το Α και πώς χαρακτηρίζεται με βάση τη λειτουργία του;

5. Το διπλανό σχήμα παριστάνει τη δομή του εγκεφάλου.

α) Με βάση το διπλανό σχήμα, να αντιστοιχίσετε τους αριθμούς 1 – 6 με τις έννοιες:

Υπαραχνοειδής χώρος

Εγκεφαλικό ημισφαίριο

Παρεγκεφαλίδα

Κοιλίες του εγκεφάλου

Νωτιαίος μυελός

Προμήκης

β) Σε ποια από τα 1 – 6 κυκλοφορεί το

εγκεφαλονωτιαίο υγρό και ποιος ο

ρόλος του;

γ) Σε ποια περιοχή του εγκεφάλου

εντάσσεται ανατομικά το 2;

δ) Να αιτιολογήσετε γιατί βλάβη στο 2

μπορεί να συνεπάγεται τον θάνατο του

ατόμου;

ε) Ποια είναι η δομή του 3;

25


Αισθητήρια Όργανα – Αισθήσεις

27


Αισθητήρια Όργανα – Αισθήσεις

1. Το διπλανό σχήμα παριστάνει μεταβολές στη διάμετρο της κόρης του οφθαλμού ανάλογα με την

ένατση του φωτός:

α) Τι είναι η κόρη του οφθαλμού; Σε τι συνθήκες φωτισμού αντιστοιχεί η διάμετρος της κόρης

στις περιπτώσεις Α και Β; Σε ποια περίπτωση επιτυγχάνεται η είσοδος περισσότερου φωτός;

β) Πώς επιτυγχάνεται η μεταβολή στη διάμετρο της κόρης στην Α και Β περίπτωση;

γ) I) Τι είδους νευρώνες είναι οι 1 και 2; Κινητικοί ή αισθητικοί; ΙΙ) Σε ποιον κλάδο του Α.Ν.Σ.

ανήκουν ο καθένας;

δ) Στην οφθαλμιατρική εξέταση χορηγείται υγρό για να πραγματοποιηθεί η διαδικασία που

αναφέρεται στις συνθήκες Α. Εξηγήστε γιατί γίνεται αυτό.

2. Να βάλετε στην κατάλληλη σειρά τα επόμενα όργανα, έτσι ώστε να σχηματίζετε η πορεία της

νευρικής ώσης του ακουστικού ερεθίσματος.

Όργανο του Corti – τυμπανικός υμένας – στρογγυλή θυρίδα – ακουστικά οστάρια – ωοειδής θυρίδα

2.

1. Β

Α

28

3. Το παρακάτω σχήμα παριστάνει τις μεταβολές ενός υποδοχέα της ισορροπίας κατά την κάμψη της

κεφαλής.

Κεφαλή σε όρθια στάση Κεφαλή σε κάμψη

α) Πώς ονομάζεται ο υποδοχέας της ισορροπίας που παριστάνεται με τα Α και πού αυτός

βρίσκεται;

β) Να ονομάσετε τα μέρη του υποδοχέα Α που παριστάνονται με τους αριθμούς 1 – 6. Από τι

αποτελείται το 3;

γ) Πώς δημιουργούνται οι νευρικές ώσεις κατά την κάμψη της κεφαλής, πώς μεταφέρονται και

πού καταλήγουν;

4.

α) Ποιο οστάριο μεταβιβάζει τις παλμικές κινήσεις:

i. Από οστό σε μεμβράνη

ii. Από οστό σε οστό

iii. Από μεμβράνη σε οστό;

β) Ποια θυρίδα μεταβιβάζει τις παλμικές κινήσεις από οστό σε υγρό (λέμφος);

γ) Σε ποιες περιοχές του αυτιού μεταδίδονται οι παλμικές κινήσεις μέσο υγρού και μέσω

στερεού;

5. Να κάνετε την αντιστοίχιση των όρων της στήλης Ι με την στήλη ΙΙ.

Ι ΙΙ

Ακουστικός πόρου Φέρει τις ακουστικές κηλίδες

Κοχλιακός πόρος Φέρει κύτταρα που εκκρίνουν κυψελίδα

Ωοειδής θυρίδα Στο κάτω τοίχωμα βρίσκεται η βασική

μεμβράνη

Αίθουσα Η μεμβράνη της εξαλείφει τις κινήσεις της

λέμφου

Στρογγυλή θυρίδα Φέρει τις ακουστικές ακρολοφίες

Άνοιγμα στη βάση του κοχλία

Α

1

2

3

4

5

6

29

6. Στην επόμενη εικόνα παριστάνεται το όργανο μια συγκεκριμένης αίσθησης.

α) Να εξηγήσετε πώς ονομάζεται το όργανο και ποιαν αίσθηση εξυπηρετεί.

β) Πώς ονομάζονται τα ειδικά όργανα (υποδοχείς της αίσθησης) που υπάρχουν σε αυτό το

όργανο που ονομάσατε και παρουσιάζεται στο σχήμα, από τι αποτελούνται, τι ανιχνεύουν

και πού αλλού εντοπίζονται;

γ) Γιατί, όταν φάμε κάτι πικρό (π.χ. πικραμύγδαλο), το αντιλαμβανόμαστε, αφού προηγουμένως

το έχουμε μασήσει αρκετά;

7. Ερωτήσεις Σωστό ή Λάθος

α) Ελεύθερες νευρικές απολήξεις για τον πόνο βρίσκονται μόνο στο δέρμα.

β) Το οπτικό νεύρο σχηματίζεται από τις αποφυάδες των νευρικών κυττάρων που οι απολήξεις

τους είναι τα ραβδία και τα κωνία.

γ) Τα υποδεκτικά κύτταρα για την αίσθηση της γεύσης είναι οι γευστικοί κάλυκες.

δ) Για την όραση στο ασθενές φως είναι απαραίτητα τα ραβδία.

ε) Το αυτί είναι και το αισθητήριο όργανο της ισορροπίας.

στ) Ο άνθρωπος διακρίνει μεγάλη ποικιλία οσμηρών ουσιών.

ζ) Το κοχλιακό νεύρο είναι το νεύρο του αισθητηρίου της ακοής.

30

8. Το επόμενο σχήμα παρουσιάζει τον οφθαλμό, το αισθητήριο όργανο της όρασης.

α) Να ονομάσετε τους χιτώνες 1 – 3 του οφθαλμού. Εξηγήστε τη σύσταση και τον ρόλο αυτών

των χιτώνων.

β) Να ονομάσετε τα υπόλοιπα στοιχεία του οφθαλμού και να εξηγήσετε την λειτουργική και

βιολογική αποστολή του 4.

γ) Να εξηγήσετε ποιο είδος υγρού εμφανίζεται στον πρόσθιο θάλαμο.

δ) Από τι απαρτίζεται η διαθλαστική συσκευή του οφθαλμού; Εξηγήστε τη δράση του.

ε) Ποια από τα μέρη του οφθαλμού εμφανίζουν λείους μυς;

στ) Τύφλωση. Πώς μπορεί να προκληθεί μόνιμή τύφλωση σε ένα άτομο που να έχει νευρική

αιτιολογία;

9. Να τοποθετήσετε στην κατάλληλα στη σωστή σειρά τα τμήματα του οφθαλμού ώστε να σχηματιστεί

η πορεία του φωτός και η της νευρικής ώσεις μέχρι το κέντρο της όρασης.

Οπτικό νεύρο, Ινιακός λοβός, Υδατοειδές υγρό, Αμφιβληστροειδής, Υαλώδες σώμα, Κερατοειδής,

Κρυσταλλοειδής φακός

10. Θέμα Τράπεζας (2013): Ένας μαθητής ακούει το κουδούνι του σχολείου να χτυπά στο τέλος της

7ης ώρας και χαρούμενος συγκεντρώνει τα βιβλία του, προκειμένου να επιστρέψει σπίτι. Το

ερέθισμα που προκάλεσε την αντίδραση του μαθητή μεταβιβάστηκε στο υποδεκτικό όργανο της

ακοής, με τη βοήθεια τριών διαφορετικών μέσων:

Το πρώτο από αυτό είναι ο ατμοσφαιρικός αέρας,

Το επόμενο μια σειρά στερεών σωμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται δύο μεμβράνες

και 3 οστά και

Το τελευταίο είναι ένα υγρό.

Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

α) Ποια είναι τα στερεά σώματα που αναμείχθηκαν στη μεταβίβαση του ερεθίσματος στο

εσωτερικό των αυτιών του μαθητή και με ποια σειρά;

1 2

3

4

5

6

7

31

β) Πώς ονομάζεται το υγρό που συνέλαβε στη μεταβίβαση του ερεθίσματος στο υποδεκτικό

όργανο της ακοής;

Σε ποια κατά σειρά τμήματα του εσωτερικού αυτιού διαδόθηκαν οι παλμικές κινήσεις του

συγκεκριμένου υγρού;

Πώς ονομάζονται τα κύτταρο που αποτελούν τα υποδεκτικό όργανο της ακοής;

Πού αλλού στο αυτί υπάρχουν τέτοια κύτταρα;

11. Παρακάτω δίνεται η δομή ενός αντανακλαστικού τόξου και της τομής του νωτιαίου μυελού που το

χαρακτηρίζει.

α) Να δώσετε τους ορισμούς των όρων: αντανακλαστικό τόξο, αντανακλαστικό.

β) Ονομάστε τα μέρη του 1 – 5 του αντανακλαστικού και εξηγήστε τα χαρακτηριστικά των

νευρώνων που εμπλέκονται σε αυτό.

γ) Να εξηγήσετε στη συγκεκριμένη εικόνα που εντοπίζουμε κυτταρικά σώματα νευρών.

δ) Εξηγήστε σε ποιο σημείο μπορεί να έχει γίνει η βλάβη αν η αίσθηση από τον υποδοχέα γίνεται

αντιληπτή αλλά δεν κινητοποιείται ο μυς.

ε) Τι θα συμβεί στο αντανακλαστικό αν: i) υπάρχει βλάβη στο (2), ii) υπάρχει βλάβη στο 3, iii)

υπάρχει βλάβη στο 5.

στ) Η έκκριση δακρύου από τον δακρυϊκό αδένα ελέγχεται από κινητικό ή αισθητικό νευρώνα;

Ελέγχεται από τη βούλησή μας; Ποιο σύστημα είναι υπεύθυνο για αυτόν τον νευρώνα το ΚΝΣ

ή το ΑΝΣ; Εξηγήστε.

ζ) *Για να καταπολεμήσουμε την ενδεχόμενη ταχυκαρδία ενός ατόμου θα πρέπει να

χορηγήσουμε συμπαθητικομιμητικά / παρασυμπαθητικομιμητικά φάρμακα; Εξηγήστε.

η) Στην επόμενη εικόνα φαίνεται η κατανομή των βραχέων ακτινοειδών νεύρων που αφορούν

στον έλεγχο του διαστολέα και σφιγκτήρα μυ της κόρης του οφθαλμού, μέσω του οφθαλμικού

γαγγλίου στο κρανίο. Αναλύστε τα βασικά χαρακτηριστικά του γαγγλίου και εξηγήστε τον

ρόλο τους στο ΑΝΣ

33


Ενδοκρινείς Αδένες

35


Ενδοκρινείς Αδένες

1. Θέμα Τράπεζας (2013): Οι ορμόνες δεν θα μπορούσαν να δράσουν στα κύτταρα – στόχους

τους, αν δεν υπήρχαν ειδικοί υποδοχείς με τους οποίους συνδέονται.

Να απαντήσετε στις επόμενες ερωτήσεις:

α) Πώς φθάνουν οι ορμόνες στα κύτταρα που αποτελούν στόχους τους; Πού βρίσκονται οι

υποδοχείς αυτών των κυττάρων;

β) Εξηγήστε τον τρόπο με τον οποίο δρα καθεμία από τις δύο κύριες κατηγορίες ορμονών,

αφού συνδεθούν με τους υποδοχείς αυτούς.

2. Το παρακάτω σχήμα δείχνει τη δράση μιας ορμόνης σε ένα κύτταρο – στόχο (cytoplasm =

κυτταρόπλασμα, nucleus = πυρήνας)

α) Να αναφέρετε τις δύο κατηγορίες στις οποίες διακρίνονται οι ορμόνες ανάλογα με τον

τρόπο δράσης τους.

β) Να αναφέρετε μια διαφορά στον τρόπο δράσης ανάμεσα στις δύο κατηγορίες.

γ) Σε ποια κατηγορία ορμονών ανήκει η ορμόνη του σχήματος; Να αιτιολογήσετε την

απάντησή σας.

δ) Τι παριστάνουν τα 1, 2 και 3. Ονομάστε τα.

ε) Μια βασική κατηγορία ορμονών απαραίτητων για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι αυτές

του θυρεοειδούς (T3 και T4). Οι ορμόνες ρυθμίζουν τον μεταβολισμό των τροφών

(παραγωγή ενέργειας για την διατήρηση αναγκών) και δρουν όπως και η ορμόνη του

σχήματος. Ένας άνθρωπος παράγει (παθολογικά) μεγάλη ποσότητα T3 και T4.

1

2

3

36

Ποιο πιστεύεται πως θα είναι το αποτέλεσμα αυτό στο σωματικό του βάρος; Εξηγήστε πώς

θα μπορούσε να υπάρχει το αντίθετο αποτέλεσμα (μείωση της δράσης των ορμονών).

39


Αναπαραγωγή και Ανάπτυξη

41


Αναπαραγωγή και Ανάπτυξη

1. Πέος:

α) Εξηγήστε από τι αποτελείται το πέος και μέλος ποιανού συστήματος είναι;

β) Τι μεταβολές υφίσταται το πέος κατά την ερωτική διέγερση; Εξηγήστε.

γ) Τι είναι η περιτομή και σε ποιες περιπτώσεις συστήνεται αυτή;

2. Να γίνει η αντιστοίχιση των όρων της στήλης Ι με τους όρους της στήλης ΙΙ.

Ι ΙΙ

Προστάτης Ωρίμανση και αποθήκευση σπερματοζωαρίων

Επιδιδυμίδα Παραγωγή τεστοστερόνης

Σπερματικός πόρος Αδένας μέσα από τον οποίο περνάει η ουρήθρα

Σπερματικά σωληνάρια

Ενώνεται με την επιδιδυμίδα

Παραγωγή σπερματοζωαρίων

3. Περιγράψτε συνοπτικά τους όρους:

όσχεο, βάλανος, πόσθη, σηρραγγώδες σώμα, ακροποσθία.

4. Παρακάτω δίνεται ένα σχέδιο του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος μαζί με την in situ

τοπογραφία του.

5

4

3

2

1

6

7 8

9

10

11

12

13

14

42

α) Ονομάστε όλα τα στοιχεία 1 – 13 του συστήματος αναπαραγωγής του ανδρός.

β) Ποιοι από τους παραπάνω αριθμούς αντιστοιχούν σε αδένες και σε ποια κατηγορία

(αδένων) ανήκει ο καθένας; Γιατί;

γ) Ποιοι αριθμοί αντιστοιχούν στα παρακάτω:

i. Παραγωγή σπερματοζωαρίων

ii. Ωρίμανση και αποθήκευση σπερματοζωαρίων

iii. Έξοδος σπέρματος

iv. Παραγωγή σπερματικών εκκρίσεων

v. Παραγωγή τεστοστερόνης

δ) Σε ποια περίπτωση το 3 χειρουργικά; Ονομάστε την επέμβαση.

ε) Ποιος είναι ο ρόλος του 5; Εξηγήστε.

5. Στο επόμενο σχήμα παρατηρούμε την ουροδόχο κύστη και όλους τους γενετικούς αδένες του

ανδρός (με εξαίρεση τον όρχι) από το οπίσθιο τοίχωμά της και την ιστολογική (κυτταρική)

μορφή του αδένα (2).

α) Από τις είδους μυϊκές ίνες αποτελείται η ουροδόχος κύστη; Εξηγήστε την απάντησή σας.

Εμφανίζουν γράμμωση αυτές οι ίνες;

β) Να ονομάσετε τα στοιχεία 1 – 4 και να εξηγήσετε ποια από αυτά είναι αδένες και ποιος ο

ρόλος τους.

γ) Σε αρκετούς άνδρες ο 2 εμφανίζει μια καλοήθη ή κακοήθη διόγκωση. Εξηγήστε γιατί

αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα κατά την ούρηση ή την αφόδευση των

κοπράνων. Στην συνέχεια συζητήστε την εικόνα της επόμενης σελίδας που παρουσιάζει

τις μορφολογικές αλλαγές που συνεπάγεται διόγκωση αυτού του αδένα.

Ουροδόχος κύστη Ουρητήρας

1

2

3

Λήκυθος (διεύρυνση) του 1

4

Εκσπερματιστικός πόρος

43

6. Ερωτήσεις Σωστό ή Λάθος

α) Τα σπερματοζωάρια παράγονται στην επιδιδυμίδα.

β) Οι επιδιδυμίδες περιέχουν σπέρμα.

γ) Η συγκέντρωση των οιστρογόνων διατηρείται σταθερή κατά τη διάρκεια του

ενδομήτριου κύκλου.

δ) Το σπέρμα εκτός από σπερματοζωάρια περιέχει και ουσίες αδένων.

ε) Ο ωοθυλακικός κύκλος βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο των ορμονών της υπόφυσης.

στ) Στο μέσο του κύκλου περίπου, ο υποθάλαμος και η υπόφυση εκκρίνουν μια ορμόνη η

οποία προκαλεί διόγκωση και διάρρηξη του ωοθυλακίου.

7. Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής

α) Η τεστοστερόνη παράγεται από:

i. Τον προστάτη

ii. Τους όρχεις

iii. Τους βολβοουρηθραίους αδένες

iv. Τις σπερματοδόχους κύστεις

β) Η προγεστερόνη:

i. Προκαλεί ωοθυλακιορρηξία

ii. Την ωρίμανση ενός νέου ωοθυλακίου

iii. Την πάχυνση του ενδομητρίου

iv. Τίποτα από τα παρακάτω

γ) Μια εβδομάδα μετά από την έναρξη ενός νέου κύκλου μια γυναίκα θα βρίσκεται λογικά:

i. Στην αιμορροϊκή φάση

ii. Στην ωοθυλακική φάση

iii. Στην φάση της ωορρηξίας

iv. Στην ωχρινική φάση

44

8. Ποιες ορμόνες έχουν ως αποτέλεσμα:

α) Την ανάπτυξη του βλεννογόνου που καλύπτει εσωτερικά τη μήτρα;

β) Την διόγκωση και την διάρρηξη του ωοθυλακίου (εξηγήστε πού παράγεται);

γ) Την επαγωγή (την πρόκληση) της παραγωγής της προγεστερόνης από το ωχρό σωμάτιο;

(πότε δρα αυτή η ορμόνη και ποια είναι η λειτουργική της σημασία)

9. Η τεστοστερόνη αποτελεί μια σημαντική ορμόνη που ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των

ανδρογόνων, δρουν ως στεροειδείς ορμόνες.

α) Να εξηγήσετε από πού παράγεται η τεστοστερόνη και πότε αυξάνεται σημαντικά η

έκκρισή της;

β) Ποιος είναι ο ρόλος της τεστοστερόνης;

γ) Εξηγήστε για ποιο λόγο ορισμένοι αθλητές μπορεί να λαμβάνουν φυσικά ή χημικά

ανδρογόνα; Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτό στις γυναίκες αθλητές; Μπορείτε να

υποθέσετε;

10. Θέμα Τράπεζας (2014): Οι ωοθήκες αποτελούν τα όργανα στα οποία παράγονται τα ωάρια

και συνδέονται λειτουργικά με άλλα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος της

γυναίκας. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

α) Ποιο είναι το σχήμα των ωοθηκών; Πόσες ωοθήκες υπάρχουν , φυσιολογικά, στο σώμα

κάθε γυναίκας;

β) Πώς ονομάζονται τα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος του θήλεος που συνδέουν

τη μήτρα με τις ωοθήκες; Ποιο είναι το σημαντικό γεγονός, για τη διαδικασία της

αναπαραγωγής, που συμβαίνει στα τμήματα αυτά;

γ) Ποιο είναι το σχήμα και το μέγεθος της μήτρας; Από τι αποτελείται το τοίχωμά της, από

τι το εσωτερικό περίβλημα αυτής; Πού καταλήγει το κάτω μέρος της μήτρας;

11. Εξηγήστε σύντομα το περιεχόμενο των παρακάτω όρων:

Ωάριο , Σπερματοζωάριο, Στύση, Εκσπερμάτωση, Ανδρικός οργασμός, Γονιμοποίηση, Μείωση

12. (Τροποποιημένο Θέμα Τράπεζας): Η ωκυτοκίνη αποτελεί πρωτεΐνη, ενώ τα οιστρογόνα και

η τεστοστερόνη αποτελούν στεροειδείς ορμόνες που εκκρίνονται από τους αναπαραγωγικούς

αδένες. Απαντήστε στα επόμενα ερωτήματα:

α) Ποιος αδένας εκκρίνει κάθε μια από τις τρεις ορμόνες αυτές;

β) Ποια είναι τα προϊόντα της εξωκρινούς έκκρισης των αναπαραγωγικών αδένων κάθε

φύλου; Εξηγήστε.

γ) Να εξηγήσετε για ποιο λόγο η ωκυτοκίνη, γενικώς δρα πιο γρήγορα από ότι η

τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα;

δ) Σε ποια περίπτωση μπορεί να γίνει χορήγηση συνθετικών οιστρογόνων σε μια γυναίκα;

Εξηγήστε με ένα παράδειγμα και αναφέρατε κινδύνους που μπορεί να εγκυμονεί η χρήση

των σκευασμάτων που περιέχουν συνθετικά ανδρογόνα.

ε) Πώς δικαιολογείται η εμφάνιση γυναικομαστίας σε άνδρες που λαμβάνουν στεροειδή

αναβολικά;

45

13. Το επόμενο σχήμα αφορά στην απεικόνιση ενός μέρους ενός συστήματος οργάνων του ανθρώπου.

α) Ποιανού συστήματος τα όργανα απεικονίζονται στο επόμενο σχήμα;

β) Να ονομάσετε τις δομές 1 – 3 και 5 και να εξηγήσετε περιεκτικά το ρόλο καθεμίας από

αυτές τις δομές.

γ) Τι περιέχει η 2;

δ) Σε ποιο κύτταρο αντιστοιχεί η δομή 4; Σε ποιο στάδιο του καταμήνιου κύκλου θα βλέπαμε

το κύτταρο αυτό σε αυτή τη θέση.

ε) Ποια από τα a, b, c αντιστοιχεί στο ενδομήτρια και ποια στο μυομήτριο (μυϊκός χιτώνας

της μήτρας); Εξηγήστε το είδος των μυϊκών ινών που θα βρούμε στην (1).

στ) Σε ποια από τις δομές διεισδύει το πέος και ελευθερώνει το σπέρμα κατά την σεξουαλική

επαφή; Πού ταξιδεύει το σπέρμα;

*Καρκίνος του τραχήλου της (1) πού εμφανίζεται, από τι προκαλείται;

14. Με βάση τα σχήματα και τις γνώσεις σας να απαντήσετε στα επόμενα ερωτήματα:

α) Σε ποιο σημείο του αναπαραγωγικού συστήματος του θήλεος γίνεται η διείσδυση του

πέους κατά την σεξουαλική επαφή; (προσδιορίστε το στην εικόνα).

β) Ποια είναι τα μικρά χείλη του αιδοίου και ποια η κλειτορίδα; (στο σχήμα)

γ) Προσδιορίστε στο σχήμα τις επόμενες δομές:

i. Όρχις

ii. Μεγάλα χείλη του αιδοίου

iii. Πρωκτός (ανδρικός και γυναικείος)

iv. Ουρητήρας (ανδρικός και γυναικείος)

v. Ωαγωγοί

vi. Πέος

vii. Ακροποσθία

viii. Προστάτης αδένας

ix. Σπερματικός πόρος

δ) Περιγράψτε την πορεία του σπέρματος και στα δύο αναπαραγωγικά συστήματα.

ε) Πού θα τοποθετούσε ένας γυναικολόγος spiral; Ποιος θα ήταν ο ρόλος αυτού; Εξηγήστε

και με βάση το σχήμα.

1

2

3

4

a

b

c

Τράχηλος

5

47

15. Γαμετογένεση:

α) Εξηγήστε τι παριστάνουν οι τρεις εικόνες που δίνονται παρακάτω. Ποιο όργανο πρέπει να

χρησιμοποιήσουμε για να δούμε την πρώτη (αυτή που βρίσκεται πιο πάνω);

β) Πού βρίσκονται οι δομές που αντιστοιχούν στην δεύτερη εικόνα; Ποια διαδικασία γίνεται

σε αυτές τις δομές;

γ) Με τι είδους κυτταρική διαίρεση προκύπτουν τα κύτταρα 3 (από τα 2) και 5 (από τα

κύτταρα 3).

δ) Ποιες διαδοχικές μεταβολές γίνονται κατά τη μετατροπή του 5 σε 1;

ε) Πόσα χρομοσώματα έχουν αντίστοιχα τα κύτταρα Β, Γ, Δ και Ε;

στ) Ονομάστε τα τμήματα της τρίτης δομής που αναφέρατε και υπάρχει στην εικόνα. (Δηλαδή

τα 6 – 8).

ζ) Τι περιέχουν τα 6 και 7; Τι εξυπηρετεί κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία που περιέχονται σε

αυτά τα τμήματα;

η) Ποιο τμήμα της τρίτης δομής εξυπηρετεί στην κίνηση

1

2 3

4 5

6

7

8

48


α) Γονιμοποίηση ονομάζεται:

i. Η σύντηξη των πυρήνων δύο απλοειδών γαμετικών κυττάρων.

ii. Η απελευθέρωση του ωαρίου στον ωαγωγό.

iii. Η απελευθέρωση του σπέρματος στον κόλπο.

iv. Η παραγωγή γαμετών.

β) Η σωστή σειρά των σταδίων της σπερματογένεσης είναι:

i. Σπερματογόνια – σπερματοκυτταρα – σπερματίδες – σπερματοζωάρια

ii. Σπερματογόνια – σπερματίδες – σπερματοκυτταρα – σπερματοζωάρια

iii. Σπερματογόνια – σπερματοκυτταρα – σπερματοζωάρια – σπερματίδες

iv. Σπερματοκύτταρα – σπερματογόνια – σπερματίδες – σπερματοζωάρια

γ) Κατά την ωογένεση κάθε διπλοειδής πυρήνας παράγει:

i. Τέσσερα ωάρια

ii. Τέσσερα πολικά σωμάτια

iii. Ένα ωάριο και 3 πολικά σωμάτια

iv. Δύο ωάρια και δύο πολικά σωμάτια

δ) Ο συνδυασμός που δείχνει το σωστό αριθμό των χρωμοσωμάτων στο σπερματοζωάριο,

στο ζυγωτό και στο σπερματογόνιο και στα σπερματοκύτταρα 2ης τάξης είναι:

i. 23 – 46 – 23 – 46

ii. 23 – 46 – 46 – 23

iii. 23 – 46 – 46 – 46

iv. 23 – 46 – 23 – 23

ε) Μειωτική διαίρεση υφίστανται:

i. Τα σπερματογόνια

ii. Τα ωογόνια

iii. Οι σπερματίδες

iv. Τα ωοκύτταρα

17. Να γίνει η αντιστοίχιση των όρων της στήλης Ι με τους όρους της στήλης ΙΙ.

Ι ΙΙ

Μείωση Έξοδος σπέρματος από το πέος

Ενδιάμεσο σώμα

Μηχανισμός που μειώνει κατά το ήμισυ τον

αριθμό των χρωμοσωμάτων σε ένα διπλοειδές

γεννητικό κύτταρο

Εκσπερμάτωση Τμήμα σπερματοζωαρίου με πολλά

μιτοχόνδρια

Ζυγωτό Μ’ αυτήν προκύπτουν τα σπερματοκύτταρα και

τα σπερματογόνια

Μίτωση

Το πρώτο κύτταρο του νέου οργανισμού

Η διαδικασία σύντηξης των απλοειδών

γαμετών

49

18. Η παρακάτω εικόνα απεικονίζει τα στάδια της ωογένεσης και της σπερματογένεσης.

α) Ονομάστε τα κύτταρα Α – Ι.

β) Σε ποιο όργανο σχηματίζονται τα γαμετικά κύτταρα;

γ) Ποιος είναι ο αριθμός των γαμετών που προκύπτουν μετά την μείωση;

δ) Ονομάστε το είδος της κυτταρικής διαίρεσης 1 και 2.

50

19. Το παρακάτω σχήμα δείχνει δύο διαφορετικές περιπτώσεις Ι και ΙΙ σχηματισμού διδύμων.

Ι

ΙΙ

α) Ποια από τις δύο περιπτώσεις αντιστοιχεί σε μονοζυγωτικά και ποια σε διζυγωτικά δίδυμα;

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

β) Σε ποια από τις δύο περιπτώσεις τα έμβρυα ανήκουν υποχρεωτικά στο ίδιο φύλο; Να


γ) Πόσοι αμνιακοί σάκοι σχηματίζονται σε κάθε περίπτωση;

δ) Πόσοι πλακούντες σχηματίζονται σε κάθε περίπτωση;

20. Να αναφέρετε όλους τους αδένες που σχετίζονται με τη λειτουργία του αναπαραγωγικού

συστήματος στον άντρα και στη γυναίκα.

51

Θέματα δίκην τετάρτου…

53

1. Παρακάτω απεικονίζεται ο εγκέφαλος του ανθρώπου από την άνω άποψη και την δεξιά έξω άποψη

αυτού (απεικονίζεται το δεξί εγκεφαλικό ημισφαίριο). Η εικόνα από την Κλινική Ανατομή

(K.Moore).

α) Ποια είναι η εξωτερική μορφολογία του εγκεφαλικού ημισφαιρίου; Υπάρχει σύνδεση

μεταξύ του αριστερού και δεξιού ημισφαιρίου; Από τι αποτελείται αυτή η σύνδεση;

β) Να ονομάσετε τις περιοχές/λοβούς (1), (2), (3), (5) του εγκεφάλου. Επίσης ονομάστε τη

δομή (4).

γ) Ένας τριανταπεντάχρονος άνδρας υφίσταται βαρύτατο ισχαιμικό επεισόδιο (εγκεφαλικό)

στην περιοχή (3). Να εξηγήσετε τι συνέπειες θα έχει αυτό στην λειτουργία του οργανισμού

του.

δ) Ποδηλάτης, εικοσιπέντε ετών, πέφτει με το ποδήλατο

και τραυματίζεται όπως φαίνεται στο σχήμα, έχοντας

πέσει με την κεφαλή στο κράσπεδο. Διακομίζεται

ταχύτατα στο νοσοκομείο και οι γιατροί διαπιστώνουν

διάσειση (φαίνεται στο σχήμα), χωρίς κάταγμα του

κρανίου. Ο ασθενής εμφανίζει χαρακτηριστική απώλεια

ακοής, ενώ εμφανίζει επίσης διαταραχές στην όραση

του (αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν αναλαμπές,

αστράκια). Εξέταση του ινιακού λοβού του ασθενούς

δείχνει πως δεν υπάρχει αιμορραγία, ούτε κάποιο

ανησυχητικό εύρημα που να ενοχοποιεί βλάβη στο

κέντρο της όρασης.

i. Εξηγήστε πού οφείλονται τα συμπτώματα του ασθενούς, έχοντας υπόψη ότι η

μετάδοση των αισθήσεων γίνεται με κρανιακά νεύρα που ακολουθούν διάφορες

πορείας μέσα στον εγκέφαλο (εικ. 10.5 Οπτική οδός, σχολικό βιβλίο).

ii. Ένα μικρό τραύμα της κεφαλής μπορεί να προκαλέσει κανένα σύμπτωμα, ούτε

διάσειση. Εξηγήστε σε ποιο στοιχείο του ΚΝΣ οφείλεται η απορρόφηση των

κραδασμών αυτών των ατυχημάτων και πού παράγεται αυτό το στοιχείο.

5. 4.

1. 2.

3.

3. 2.

1.

54

2. Στο επόμενο σχήμα απεικονίζεται το αισθητήριο της όρασης (οφθλαμός).

α) Ονομάστε τα στοιχεία 1 – 4 του οφθαλμού και

εξηγήστε ποια είναι η λειτουργική αποστολή της

ωχράς κηλίδας.

β) Ποιο υγρό ρέει στον πρόσθιο θάλαμο του οφθαλμού;

Ποια ρευστή μάζα θα βρούμε στον οπίσθιο θάλαμο

του οφθαλμού; Ποια είναι η σύσταση αυτών;

γ) Μια σημαντική πάθηση του οφθαλμού είναι αυτή

του γλαυκώματος που αφορά στην ελλιπή

αποχέτευση του υγρού του πρόσθιου θαλάμου του

οφθαλμού από την σκληροκεράτια συμβολή (βλέπε

σχήμα).

i. Να εξηγήσετε ποιο είναι το

αποτέλεσμα της αυξημένης πίεσης που

θα αναπτυχθεί στον οπίσθιο θάλαμο

του οφθαλμού στη όραση του ατόμου.

ii. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το

γλαύκωμα; Προτείνετε ένα τρόπο.

Εξηγήστε το σκεπτικό σας.

δ) Περιγράψτε την διαθλαστική

συσκευή του ματιού και τον ρόλο

αυτής στην αίσθηση της όρασης.

Αγγεία για τον (1)

Ωχρά κηλίδα

1

2

3

4

55

3. Στις μέρες μας η νόσος Αλτσχάιμερ εξελίσσεται σε ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, καθώς

αυξάνει ο αριθμός των ηλικιωμένων κυρίως ατόμων που προσβάλλονται από αυτήν. Στα αρχικά

συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνονται η αδυναμία ανάκλησης γεγονότων που έγιναν στο

κοντινό παρελθόν, ενώ με την πρόοδό της ο ασθενής αδυνατεί να ανακαλέσει γεγονότα που είχαν

συμβεί στο μακρινό παρελθόν και που, κανονικά, θα έπρεπε να ήταν τμήμα της συνείδησής του. Σ

Για την αιτία που προκαλεί το νόσημα έχουν προταθεί διάφορες υποθέσεις, μια από τις οποίες

υποστηρίζει ότι στους πάσχοντες καταστρέφεται το περίβλημα των νευρώνων. Με βάση τις

πληροφορίες που σας παρέχει η εκφώνηση και τις γνώσεις σας από τη μελέτη του Νευρικού

Συστήματος να γράψετε ένα μικρό κείμενο που να παρουσιάζετε:

α) Το είδος της μνήμης που πλήττει η νόσος στα αρχικά στάδια και στο τελικό στάδιο. Το

πώς γίνεται, στους υγιείς ανθρώπους, η μετατροπή ενός είδους μνήμης στο άλλο.

β) Το είδος των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή του περιβλήματος των

νευρώνων καθώς και τις άλλες λειτουργίες που επιτελούν τα κύτταρα αυτά.

4. Ένα νευροβιολόγος μελετά τη δράση 3 διαφορετικών αναισθητικών σε ένα είδος πειραματόζωων,

στα οποία το νευρικό σύστημα και το σύστημα των αισθητηρίων οργάνων λειτουργούν με

παρόμοιο τρόπο με αυτά του ανθρώπου.

Το αναισθητικό Α αναστέλλει τη δράση ενός υποδοχέα των πειραματόζωων.

Το αναισθητικό Β αναστέλλει τη λειτουργία της νευρικής οδού η οποία μεταφέρει τις

νευρικές ώσεις από τον υποδοχέα στο κέντρο ερμηνείας τους, που βρίσκεται στον

εγκέφαλο των πειραματόζωων.

Το αναισθητικό Γ αναστέλλει τη λειτουργία του κέντρου του εγκεφάλου των

πειραματόζωων στο οποίο καταλήγει η νευρική οδός.

α) Καθένα από τα διαφορετικά είδη υποδοχέων των πειραματόζωων, αλλά και των ανθρώπων

είναι ικανό να διεγείρεται από όλα τα είδη των ερεθισμάτων; Τι ακριβώς παράγουν οι

υποδοχείς όταν διεγείρονται από ένα ερέθισμα;

β) Αν ο νευροβιολόγος χορηγήσει στο πειραματόζωο Χ το αναισθητικό Α, στο πειραματόζωο

Υ το αναισθητικό Β, και στο πειραματόζωο Ζ, το αναισθητικό Γ, και επιδράσει σε καθένα

από αυτά με ένα ερέθισμα, θα αισθανθεί κάποιο από αυτά το ερέθισμα; Να αιτιολογήσετε

την απάντησή σας.

5. Από την αιματολογική εξέταση που έγινε σε τρία άτομα Α, Β και Γ προέκυψαν τα ακόλουθα

αποτελέσματα:

Το άτομο Α παρουσίασε μειωμένο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων, το άτομο Β εμφάνισε σημαντικά

αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, ενώ στο άτομο Γ διαπιστώθηκε μειωμένος αριθμός

αιμοπεταλίων (θρομβοπενία)

α) Ποιο από τα παραπάνω άτομα:

i. Μπορεί να παρουσιάζει ανεπάρκεια σιδήρου (σιδηροπενία); Να αιτιολογήσετε την

απάντησή σας.

ii. Έχει προσβληθεί από μολυσματικό παράγοντα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή

σας.

iii. Μπορεί να εμφανίσει πρόβλημα στην πήξη του αίματος; Να αιτιολογήσετε επίσης

την απάντησή σας.

β) Σε ποια αγγεία γίνεται η αιμοληψία; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

γ) Γιατί άτομα με μειωμένο αριθμό ερυθροκυττάρων εμφανίζουν συχνά αίσθημα κούρασης

και ατονίας; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

57

Διαγώνισμα Εξετάσεων (Πρότυπο)

59

Θέμα Α

Να επιλέξετε όποια ή όποιες από τις προτάσεις συνεχίζουν σωστά τις ημιτελείς

προτάσεις που ακολουθούν:

Α1. Η φαιά ουσία:

α) Αποτελείται από σώματα νευρικών κυττάρων

β) Βρίσκεται στο εξωτερικού του νωτιαίου μυελού

γ) Βρίσκεται στο εσωτερικό των ημισφαιρίων

δ) Αποτελείται από νευράξονες νευρικών κυττάρων

ε) Κατανέμεται με ίδιο τρόπο στα ημισφαίρια και την παρεγκεφαλίδα

Α2. Ένας άνθρωπος που ανήκει στην ομάδα αίματος Β:

α) Έχει στο πλάσμα του αίματος του Anti – A αντισώματα

β) Έχει στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων του Α – αντιγόνα

γ) Έχει στο πλάσμα του αίματος του Anti – B αντισώματα

δ) Έχει στην επιφάνειά των ερυθρών αιμοσφαιρίων του Anti – Β αντισώματα

ε) Έχει στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων του Β – αντιγόνα

Α3. Οι ωοθήκες είναι:

α) Είναι μεικτοί αδένες

β) Παράγουν τεστοστερόνη

γ) Συνδέονται με τη μήτρα, μέσω τις επιδιδυμίδας

δ) Η εξωκρινής μοίρα τους παράγει τα ωάρια

ε) Παράγουν προγεστερόνη

Α4. Η καταστροφή του αιθουσαίου νεύρου έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια

στην αίσθηση:

α) της ισορροπίας

β) της γεύσης

γ) της όσφρησης

δ) της ακοής

60

Α5. Οι λείες μυϊκές ίνες:

α) υπακούν στη θέλησή μας

β) φέρουν γραμμώσεις

γ) βρίσκονται και στο τοίχωμα των αγγείων

δ) προσφύονται στα οστά

μονάδες 5 + 5 + 5 + 5 + 5

Θέμα Β

Β1. Το στέλεχος αποτελεί την περιοχή του εγκεφάλου που συνδέει τα

ημισφαίρια με των νωτιαίο μυελό και ελέγχει πολλές λειτουργίες του

ανθρώπινου σώματος. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

α) Ποιες είναι οι σημαντικότερες λειτουργικές περιοχές του στελέχους; Ποια

από αυτές διοχετεύει τις νευρικές ώσεις που προέρχονται από τους

αισθητικούς υποδοχείς στον φλοιό του εγκεφάλου;

β) Πώς ονομάζεται η λειτουργική περιοχή του στελέχους του εγκεφάλου που

περιλαμβάνει κέντρα του Αυτονόμου Νευρικού Συστήματος. Ποιες άλλες

λειτουργίες φέρει εις πέρας;

γ) Πώς ονομάζεται η λειτουργική περιοχή του στελέχους του εγκέφαλου που

είναι υπεύθυνη για την ομοιόσταση; Για ποιο λόγο η περιοχή αυτή αποτελεί

την περιοχή σύνδεσης του νευρικού συστήματος με το σύστημα των

ενδοκρινών αδένων;

μονάδες 4 + 5 + 4

Β2. Το δέρμα, που χαρακτηρίζεται ως το μεγαλύτερο αισθητήριο όργανο του

σώματος μας, μας βοηθάει να αντιλαμβανόμαστε ένα πλήθος διαφορετικών

ερεθισμάτων. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

α) Να αναφέρετε τέσσερα (4) διαφορετικά είδη υποδοχέων που υπάρχουν στο

δέρμα.

β) Σε ποια από τις δύο κατηγορίες στις οποίες διακρίνονται οι αισθήσεις

ανήκουν οι αισθήσεις που οφείλονται στο δέρμα; Σε ποια περιοχή του

61

εγκεφάλου ερμηνεύονται οι νευρικές ώσεις στις οποίες οφείλονται οι

αισθήσεις αυτές;

γ) Σε ποιες περιοχές του δέρματος έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα οι υποδοχείς

που μας βοηθούν να αντιλαμβανόμαστε την υφή των αντικειμένων. Να

παραθέσετε μερικά παραδείγματα τέτοιων περιοχών.


Θέμα Γ

Γ1. Το διπλανό σχήμα παριστάνει τη δράση μιας ορμόνης σε ένα κύτταρο –

στόχο.

α) Τι ονομάζεται ορμόνη; Σε ποια

κατηγορία ορμονών ανήκει η ορμόνη

που φαίνεται στο σχήμα; Να


β) Τι παριστάνουν οι ενδείξεις 1, 2, 3 και

4;

γ) Εάν η παραπάνω ορμόνη είναι η

προγεστερόνη, ποιος είναι ο ρόλος της

και πώς ονομάζεται ο αδένας που την

παράγει;


Γ2. Στο επόμενο σχήμα απεικονίζεται η in situ θέση της καρδιάς στο θωρακικό

τοίχωμα.

α) Να ονομάσετε τα αγγεία 1 – 3 και να εξηγήσετε ποιο από αυτά φέρει μη

οξυγονωμένο αίμα και από πού;

1

2

3

4

62

β) Ονομάστε τους χώρους της καρδιάς και εξηγήστε ποιοι παίζουν σημαντικό

ρόλο στην μικρή κυκλοφορία του αίματος και ποιος είναι ο ρόλος αυτό.

γ) Ένα άτομο εμφανίζει καρδιακή ανεπάρκεια (δηλαδή η καρδιά δεν εξωθεί τον

απαραίτητο όγκο αίματος) και εμφανίζει νέκρωση σε ένα τμήμα του

στομάχου και του κάτω άκρου του. Να εξηγήσετε σε ποιον από τους χώρους

της καρδιάς εντοπίζεται κατά πάσα πιθανότητα η ανεπάρκεια και να



Θέμα Δ

Ένας βιολόγος δίνει στους μαθητές του 4 παρασκευάσματα κυττάρων του

ανθρώπου, προκειμένου να τα παρατηρήσουν στα μικροσκόπια.

Το παρασκεύασμα Α περιέχει τριχοφόρα κύτταρα που έχουν ληφθεί από

ένα αισθητήριο όργανο.

Το παρασκεύασμα Β έχει κύτταρα που δεν έχουν πυρήνα και έχουν

αμφίκοιλο σχήμα.

Αγγείο 1

Αγγείο 2

Αγγείο 3

Χώρος 3

Χώρος 4

Χώρος 2

Χώρος 1

63

Το παρασκεύασμα Γ έχει κύτταρα που φέρουν πολυάριθμες λάχνες και

έχουν ληφθεί από το έντερο.

Το παρασκεύασμα Δ περιέχει σπερματογόνια. Να απαντήσετε στις

ερωτήσεις:

α) Από ποιο/α είδη αισθητήριων οργάνων μπορούν να έχουν προέλθει τα

κύτταρα του παρασκευάσματος Α; Πώς ονομάζονται τα κύτταρα του

παρασκευάσματος Β;

β) Σε ποιο είδος ιστού ανήκουν τα κύτταρα του παρασκευάσματος Γ; Από ποιο

μέρος του ανθρώπου έχουν ληφθεί τα κύτταρα του παρασκευάσματος Δ;

Πόσα χρωμοσώματα έχουν τα κύτταρα από όλα τα παρασκευάσματα;

Μονάδες 12 + 13

65

Ερωτήσεις – Προβλήματα

Διαγωνισμού Βιολογίας…

84

για οποιοδήποτε ζήτημα…


6976948563

Ασκήσεις Βιολογίας Α Λυκείου

Documents

Transcript of Ασκήσεις Βιολογίας Α Λυκείου